Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 504

४८७
'जङ्गम्य-तौ-मुमौ... १-३-१४ थी म् नो ङ्.
ता- तारौ ... 3-3-१४ थी ता प्रत्यय.
जङ्गम्यता
जङ्गम्य+इ+ ता स्ताद्य... ४-४-३२ थी इट् आगम.
अतः ४-३-८२ थी अ नो लोप.
-
__जङ्गम्य्+इ+ता
जङ्गमिता આ સૂત્રથી ય્ નો લોપ.
व्यञ्जनादित्येव - लोलूयिता - वारंवार अपशे. लू+य व्यञ्जना... ३-४-८ थी यङ् प्रत्यय, लूलूय सन्... ४-१-3 थी खाद्य खेडस्वरांश द्वित्व, लोलूय - आ-गुणा... ४-१-४८ थी ऊ नो गुए। ओ, लोलूय+ता ता-तारौ... 3-3-१४ थी ता प्रत्यय, लोलूय+ इ + ता ४-३२ थी इट् आगम, लोलूयिता - अतः ४-३-८२ थी अ नो लोप. અહીં વ્યંજનાન્ત ધાતુથી પરમાં ય્ નથી સ્વરાન્ત ધાતુથી ૫૨માં છે તેથી આ સૂત્રથી ય્ નો લોપ થયો નથી.
स्ताद्य... ४
-
-
हे छे. भिद्+य - व्यञ्जना....
7
अशितीति किम् ? बेभिद्यते = वारंवार ३-४-९ थी, यङ् प्रत्यय, भिभिद्य सन्... ४-१-3 थी साध स्वरांश द्वित्व, बिभिद्यं द्वितीय... ४-१-४२ थी भ् नो ब्, बेभिद्य आ-गुणा... ४-१-४८ थी इ नो गुए। ए बेभिद्य + ते - तिव्... 33-5 थी ते प्रत्यय, बेभिद्य+अ+ कर्त्तर्य... 3-४-७१ थी. शव् प्रत्यय, बेभिद्य लुगस्या... २-१-११3 थी पूर्वनां अ नो लोप. અહીં તે પ્રત્યય શિત્ છે તેથી આ સૂત્રથી ય્ નો લોપ થયો નથી. धातोरित्येव - ईष्यिता, पुत्रकाम्यिता -सहीं ता प्रत्यय अशित छे. પણ ધાતુથી ૫૨માં ય્ નથી નામ ધાતુથી પરમાં ય્ છે તેથી આ સૂત્રથી य् नो.सोप थयो नथी.
-
-
-
क्यो वा । ४-३-८१ .
અર્થ:- અશિત્ પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે વ્યંજનાન્ત ધાતુથી ૫૨માં ૨હેલાં જ્ય પ્રત્યય સંબંધી ય્ નો લોપ વિકલ્પે થાય છે.
विवेयन - (१) समिधिष्यति, समिध्यिष्यति = ते साडा विशेषनी ४२छ। ४२शे. समिधमिच्छति अर्थमां अमा... ३-४-२३ थी क्यन् प्रत्यय थाय छे. समिध्य+स्यति स्यति... 3-3-14 थी स्यति प्रत्यय.