________________
૪૦૦ શાખ્ય' - આ સૂત્રથી શમ્ ધાતુનો સ્વર દીર્થ. શષ્ય - અત:.. ૪-૨-૮૫ થી દિ નો લોપ. એજ પ્રમાણે -
ટૂચ = તું શાન્ત થા. મૂ-૩૫શને (૧૨૩૧) (૩) તાવ = તું ઈચ્છ. તમૂફિક્ષાયામ્ (૧૨૩૨) (૪) શ્રાપ્ય = તું ખેદ કર. શ્રમૂ-વેતાણી: (૧૨૩૩) (૫) પ્રાપ્ય = તું ભટક. પ્રમૂ-અનવસ્થાને (૧૨૩૪) અહીં પ્રાસ. ૩-૪
૭૩ થી પ્રમ્ ધાતુને શ્ય પ્રત્યય વિકલ્પ થાય છે. (૬) ક્ષમ્ય = તું સહન કર. મૌર્-સરને (૧૨૩૫) (૭) માદ્ય = તું ઉન્માદ કર. (તું ખુશી થા) પ-ઉં (૧૨૩૬):
શ્ય કૃતિ વિમ્ ? પ્રતિ = તે ભટકે છે. અહીં પ્રાસ... ૩-૪-૭૩ થી શ્ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે વિકલ્પપક્ષમાં વર્ત... ૩-૪-૭૧ થી શત્રુ પ્રત્યય થાય છે. મૂત્ ધાતુનું જ આ રૂપ જાણવું.
સતસ્થતિ વિમ્ ? અસ્થતિ = તે ફેકે છે. સૂર્-ક્ષેપો (૧૨૮૧) આ ધાતુ સમાદ્રિ સાત ધાતુમાં નથી તેથી આ સૂત્રથી મહું ધાતુનો ઉપાજ્ય સ્વર દીર્ઘ થયો નથી. અત્યાર ની અહીં નિવૃત્તિ થઈ છે અને શમરિ ગણ હોવાથી આ સૂત્ર થતુવન્ત માં લાગતું નથી. જેમ કે – શાન્તિ, વૃત્તિ, તખ્તત્તિ, શનિન, વનપ્રતિ, વંક્ષત્તિ. સાધનિકા ૪-૨-૧૦૯ માં જણાવેલ વતિ પ્રમાણે થશે. અને મદ્ ધાતુનો મામત્તિ પ્રયોગ થશે કેમકે અનુનાસિક અન્તવાળો ધાતુ ન હોવાથી ૪-૧-૫૧ થી આગમ ન થવાથી બાપુના... ૪-૧-૪૮ થી પૂર્વનાં નો મા થશે.
ખ્રિવૃ-સિવોટિ વા ! ૪-૨-૨૨૨ અર્થ- નિદ્ પ્રત્યય પર છતાં ઉછવું અને સિલ્ ધાતુનો ઉપાજ્ય સ્વર વિકલ્પ
દીર્ઘ થાય છે. વિવેચન - (૧) fછીવનનું, નિષ્ઠવનમ્ = ઘૂંકવું.
f-fકમનસ્ - અનટુ પ-૩-૧૨૪ થી અનદ્ પ્રત્યય. નિષ્ઠીવન - આ સૂત્રથી છિદ્ નો સ્વર દીર્થ.
