________________
૪૦૬
કરવા માટે છે. કેમકે અશિત્યક્ષત્... ૪-૩-૭૭ થી અશિત્ પ્રત્યયનાં વિષયમાં વૃદ્ધિ નાં આ નો લોપ થવાથી દ્રૌ ને બદલે વૃદ્ધિો એવું અનિષ્ટ રૂપ થાત. વાત બરાબર છે. પણ દરિદ્રા ધાતુ તો અનેકસ્વરી હોવાથી ગમ્ આદેશ થાય તો પછી દ્વિી રૂપ કેમ કર્યું ? સાચી વાત છે પણ આકારથી પર વ્ નો ઔકાર ક૨વાથી જ આમ્ આદેશ અનિત્ય થાય છે એટલે કે નથી થતો.
आतामाते - आथामाथे आदिः । ४-२-१२१
અર્થ:- અકારથી પર રહેલાં આતામ્, આતે, આથામ્ અને આથે પ્રત્યયનાં આ નો રૂ આદેશ થાય છે.
વિવેચન - પંચમી વિભક્તિ ત્રીજા પુરૂષ દ્વિવચનનો આતામ્ પ્રત્યય. પંચમી વિભક્તિ બીજા પુરૂષ દ્વિવચનનો માથામ્ પ્રત્યય. વર્તમાનકાળ ત્રીજા પુરૂષ દ્વિવચનનો આતે પ્રત્યય. વર્તમાનકાળ બીજા પુરૂષ દ્વિવચનનો આથે પ્રત્યય. (૧) પશ્વેતામ્ = તેઓ બે રાંધે.
પ+ગતામ્ - તુતામ્... ૩-૩-૮ થી આતામ્ પ્રત્યય. પ+એ+ગતામ્ - ર્રાર્ય... ૩-૪-૭૧ થી શવ્,પ્રત્યય. આ સૂત્રથી બાંમ્ નાં આ નો રૂ.
पच+इताम्
પશ્વેતામ્ - અવળછે... ૧-૨-૬ થી અડ્ = છુ. એજ પ્રમાણે
-
(૨) પત્તેથામ્ = તમે બે રાંધો.
(૩) પશ્વેતે = તેઓ બે રાંધે છે. અહીં પર્ ધાતુને તે પ્રત્યય તિવ્... ૩૩-૬ થી થશે અને તે આતે પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી તે થશે. બાકીની સાધનિકા શ્વેતામ્ પ્રમાણે થશે. એજ પ્રમાણે
(૪) પત્તેથે – તમે બે રાંધો છો.
--
આવિતિ વિમ્ ? મિમાતામ્ = તેઓ બે માપે.
मा+आताम्
તુવ્ તાર્... ૩-૩-૮ થી આતામ્ પ્રત્યય.
મામા+ઞાતામ્ - હવ:... ૪-૧-૧૨ થી ધાતુ દ્વિત્વ. મમા+ગતામ્ - હ્રસ્વ: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનો સ્વર ધૃસ્વ.
-
