________________
૪૩૦
વશ્વા - ૫-૪-૪૭, વા - ૪-૨-૪૫, વા ૨-૧૮૬; વિતો વા ૪-૪-૪૨ થી ત્વાં પ્રત્યય પર છતાં રૂટ્ વિકલ્પે થાય છે અહીં ર્ પ્રત્યય થયેલો ન હોવાથી સેટ્ ા નથી તેથી આ સૂત્રથી કિત્ થયો નથી એજ પ્રમાણે - પૃ-મૃä.
न्
ત્ત્પતિ વિમ્ ? પ્રથિત:, પ્રથિતવાન્ - અહીં સેટ્ ò-હવત્તુ પ્રત્યય છે ત્વા પ્રત્યય જ નથી તેથી આ સૂત્રથી કિત્ વિકલ્પે થતો નથી. અહીં ર્ ઉપાત્ત્વ એ વિશેષણ દ્ અને ૢ અન્નવાળા નામોને જ ઘટે છે કારણ કે ઋતુ, તૃપ્, વૃધ્ અને સ્ ધાતુમાં સંભવ નથી અને વચ્ કે તથા તુચ્ માં તો મૈં ઉપાજ્યમાં છે જ. જ્યારે છ્ અને ૢ અન્તવાળા ધાતુમાં જ એવું છે કે કેટલાંક ધાતુમાં મૈં ઉપાત્ત્વમાં આવી શકે છે અને કેટલાંક ધાતુમાં ર્ ઉપાજ્યમાં નથી આવતો. એટલે જેમાં વિત સ્વરાજ્રોન્તઃ વિગેરે સૂત્રોથી ૬ નો આગમ થતો હોય તેવા જ ણ્ અને અન્તવાળા ધાતુઓનું આ સૂત્રમાં ગ્રહણ થશે.
थ्
વૌ વ્યØનાડવું: સન્ ચાર્-વઃ । ૪-૩-૨
અર્થ:
:- ૩ અને ૬ ઉપાજ્યમાં હોય તથા ય્ અને વ્ અન્તે ન હોય એવા વ્યંજનાદિ ધાતુથી પરમાં રહેલ સેટ્ વા અને સત્ પ્રત્યય કિત્ વિકલ્પે થાય છે.
-
વિવેચન - (૧) દ્યુતિત્વા, ઘોતિત્વા = પ્રકાશિત થઈને. શ્રુતિ-વીસૌ (૯૩૭) સાધનિકા ૪-૩-૨૪ માં જણાવેલ ઋતિત્વા, અત્તિત્વા પ્રમાણે થશે અહીં ૐ નો ગુણ ઓ થશે. એજ પ્રમાણે - મુદ્રિત્તા, મોવિા. (૨) વિદ્યુતિષતે, વિદ્યોતિષતે = પ્રકાશિત થવાને ઈચ્છે છે.
ઘુ+સ - તુમń... ૩-૪-૨૧ થી સન્ પ્રત્યય. વ્રુતિસ - હ્તાય... ૪-૪-૩૨ થી રૂ.
घुघुतिस
दुघुतिस
વિદ્યુતિસ - શ્રુતે:િ ૪-૧-૪૧ થી પૂર્વનાં ૩ નો રૂ.
दिद्युतिष
નામ્ય... ૨-૩-૧૫ થી સ્ નો પ્.
વિદ્યુતિષ - આ સૂત્રથી સેટ્ સન્ કિ.
-
સન્.... ૪-૧-૩ થી આઘ એકસ્વરાંશ દ્વિત્વ.
વ્યાન... ૪-૧-૪૪ થી અનાદિવ્યંજન ય્ નો લોપ.
