Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૨૮૭
થશે. અહીં વિસ્ કે ક્ષીર અર્થ નથી તેથી આ સૂત્રથી શ્રા કે મૈં નો આદેશ નિપાતન થયો નથી.
शृ
પે: પ્રયોજૈયે । ૪--૧૦૬
અર્થ:- હૈં પ્રત્યય પર છતાં વિધ્ અને ક્ષીર અર્થમાં વર્તતાં ન્યન્ત એવા શ્રા અને * ધાતુનો ગૢ આદેશ નિપાતન થાય છે. જો પ્રયોજકકર્તા એક જ હોય તો.
વિવેચન - (૧) શુતા હવિ: ક્ષીર વા ચૈત્રેળ = ચૈત્ર વડે ઘી અથવા દૂધ ગરમ કરાયું. શ્રાતિ ાતિ ના વિ: ક્ષીર વા સ્વયમેવ = હિવ અથવા ક્ષીર સ્વયં ગરમ થાય છે. તત્ ચૈત્રેળ પ્રાયુપ્યંત = તેને ચૈત્રવડે પ્રેરણા કરાય છે. આ અર્થમાં શ્રા અને * ધાતુને દ્િ પ્રત્યય થાય છે. પ્રયો.... ૩-૪-૨૦ થી ત્િ પ્રત્યય.
-
श्रा, श्रै+इ
શ્રા, ત્રા+3 આત્... ૪-૨-૧ થી અન્ય હૈ નો આ.
–
-
–
શ્રા, શ્રા+રૂ+ત
છૅ... ૫-૧-૧૭૪ થી ત્હ પ્રત્યય.
શ્રાવ્+I+7 - અત્તિષ ૪-૨-૨૧ થી પ્ નો આગમ.
શ્રપિ+ત
પાવે... ૪-૨-૨૪ થી સ્વર હ્રસ્વ. शृत આ સૂત્રથી પિ નો શુ આદેશ.
જીત+ત્તિ - ચૌ... ૧-૧-૧૮ થી સિ પ્રત્યય.
शृत+अम् અત.... ૧-૪-૫૭ થી સિ નો અમ્.
કૃતમ્ - સમાના... ૧-૪-૪૬ થી અર્ નાં ૬ નો લોપ. અહીં પ્રયોજક કર્તા એક જ છે તેથી આ સૂત્રથી શ્રપિ નો શૃ નિપાતન થયો છે.
हविः क्षीर इत्येव - श्रपिता यवागूः સુધી ઉપર પ્રમાણે થશે. શ્રપિ+3+ત સેદ્... ૪-૩-૮૪ થી ત્િ નો લોપ. થયો. અહીં હ્ર પ્રત્યય છે. વિન્ત શ્રા છે પરંતુ વિણ્ કે ક્ષીર અર્થ નથી તેથી પ્રયોઐય કૃતિ વ્હિમ્ ? શ્રપિત વિ: વૈÀળ મૈત્રેળ = મૈત્રે ચૈત્ર પાસે ઘી ગરમ કરાવ્યું. શ્રપિ+7 સુધી ઉપર પ્રમાણે થશે.
(ચૈત્રવડે) રાબ રંધાઈ. પિ+ત સ્તાઘ... ૪-૪-૩૨ ૮, શ્રવિત -- વિતા-આત્ ૨-૪-૧૮ થી આવ્ श्रै
અને
શ્ર ધાતુ છે. એક પ્રયોક્તા પણ
આ
સૂત્રથી શૃ આદેશ થયો નથી.
=
