Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 301

૨૮૪. પ્ર તીત - આ સૂત્રથી લૈ નો તી આદેશ. પ્રસંતીત - શિä. ૧-૩-૪૦ થી ૬ નો અનુસ્વાર. fસ, સો, રાતે થી પ્રસંતીત: બનશે. એ જ પ્રમાણે પ્રસંતીતવા. પ્રમ રૂતિ વિમ્ ? સંપ્રસ્થાન: = અવાજ કર્યો. સંપ્ર+ર્ચત - રુ. ૫-૧-૧૭૪ થી $ પ્રત્યય. સંપ્રત - મા... ૪-૨-૧ થી અન્ય રે નો મા. સંપ્રસ્થાન - વ્યગ્નના... ૪-૨-૭૧ થી તે નો .. fસ, સોફ, પીત્તે... સંપ્રસ્થાન થશે. અહીં પ્રસન્ ને બદલે સંગ છે તેથી આ સૂત્રથી લૈ નો તી આદેશ થયો નથી.
प्रात् तश्च मो वा । ४-१-९६ અર્થ છે અને જીવતું પ્રત્યય પર છતાં ફક્ત , ઉપસર્ગથી જ પરમાં રહેલાં
ચૈ ધાતુનો તી આદેશ થાય છે. અને $ વતુ નાં તે ન મ
વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન - પ્રસ્તીત:, પ્રતીતવાનું = ભેગો થયો, અવાજ કર્યો. પ-૧-૧૭૪ થી
$-pવતુ પ્રત્યય, આ સૂત્રથી લૈ નો તી આદેશ થયો છે અને જયારે ત નો ન થાય ત્યારે પ્રસ્તીમા, પ્રસ્તીમવાનું પ્રયોગ થશે.
श्यः शीर्द्रवमूर्ति-स्पर्शे नश्चाऽस्पर्शे । ४-१-९७ અર્થ- મૂર્તિ = ચિમ્ = ઘટ્ટ થવું તે. વમૂર્તિ = દ્રવનું (પીગળેલાનું)
ઘટ્ટ થવું તે. જી અને વધુ પ્રત્યય પર છતાં દ્રવમૂર્તિ અને સ્પર્શ અર્થમાં વર્તતાં થૈ ધાતુનો શી આદેશ થાય છે. અને તેનાં યોગમાં
અસ્પર્શ વિષય હોય તો $-pવતું નાં તે નો તે થાય છે. વિવેચન - (૧) શીન, શીવત્ કૃતમ્ = થીજી ગયેલું ઘી. ઐતી
(૬૦૬) પ-૧-૧૭૪ થી ૪-જીવતું પ્રત્યય, આ સૂત્રથી ૐ ધાતુનો શી આદેશ અને અહીં ઘી થીજી ગયું છે તેમાં સ્પર્શની જરૂર નથી તેથી અસ્પર્શ વિષય હોવાથી શી નાં યોગમાં જી-pવતું નાં તે નો ન
થયો છે. (૨) શીત વતતે = ઠંડી છે, શીત: વાયુ = ઠંડો પવન. અહીં આ સૂત્રથી