Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 90

૭૩
રોહિતે - ર્રાર્ય... ૩-૪-૭૧ થી શત્ પ્રત્યય. આરોહે-અ+તે નામિનો... ૪-૩-૧ થી રૂ નો ગુણ ૬. આરોયતે - દ્વૈતો... ૧-૨-૨૩ થી ૫ નો અય્.
અહીં ખિન્ અવસ્થાનું હસ્તિનં કર્મ છે તે જ કર્મ ર્િ અવસ્થામાં કર્તા બન્યું છે તેથી આ સૂત્રથી fન્ત એવા આરોત્તિ ધાતુથી આત્મનેપદ થયું છે.
अणिगिति किम् ?
(૧) અનિદ્ - આરોહન્તિ હસ્તિનું હસ્તિપાઃ · મહાવતો હાથી ઉપર ચડે છે. (૨) પ્રથમ ર્િ - આરોહતિ હસ્તિપાત્ મહામાત્ર: મંત્રી મહાવતોને ચડાવે છે.
(૩) દ્વિતીય ર્િ -. આરોહયન્તિ મહામાત્રેળ હસ્તિપા મહાવતો મંત્રીને ચડવાની પ્રેરણા કરે છે.
હાથી પર ચડાવાતા
અહીં પ્રથમ શિન્તનું હસ્તિપાન્ કર્મ દ્વિતીય શિન્ત માં કર્તા થવા છતાં પણ આ સૂત્રથી આત્મનેપદ નહીં થાય કારણ કે હૃસ્તિપાન્ એ કર્મ ર્િ અવસ્થાનું છે ત્ અવસ્થાનું નથી.
=
ત્ મ્ ? ત્ - ોપાન: શાં ગળતિ = ગોવાળીયો ગણને ગણે છે.
-
નિમ્ - નળયતે ળ: ગોપાનામ્ = ગણ ગોવાળને ગણાવે છે. રાળ-સયાને (૧૮૭૪).
ખ - પ્રયોò... ૩-૪-૨૦ થી ખ઼િ ્ પ્રત્યયૂ.
હવે પછીની સાનિકા આરોયતે પ્રમાણે થશે.
સૂત્રમાં અનિદ્ એ પ્રમાણે ગ્રહણ કરેલું હોવાથી અહીં ગળતિ માં નિપ્ લાગેલો છે તેથી તેનું વર્જન થતું નથી જો સૂત્રમાં માત્ર અળ લખ્યું હોત તો નિમ્ ની સાથે નિપ્ નું પણ વર્જન થાત. અહીં ત્િ અવસ્થાનું કર્મ ળ એ ર્િ અવસ્થામાં કર્તા છે તેથી આ સૂત્રથી આત્મનેપદ થયું છે.
कर्मेति किम् ? अणिग् – भृत्याः प्रदीपेन पश्यन्ति
જુએ છે.
=
નોકરો દીપકવડે