Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૨૩ (૩) છૂય ને સામતિ - યતે = પાપકર્મ માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે. (૪) ત્રાય ને તામતિ - સત્રાયતે = પાપકર્મ માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે. (૫) Tના અને શામતિ - Tદનાયતે = પાપકર્મ માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે.
બધાની સાધનિકા ૩-૪-૨૬ માં આપેલ હંકાયતે પ્રમાણે થશે. ઘતથતિ વિમ્ ?. પુ ષ્ટ ઝામતિ = શત્રુ પાપરૂપ પ્રવૃત્તિ કરે છે. અહીં છ શબ્દ ચતુર્થ્યન્ત નથી પણ દ્વિતીયાન્ત છે તેથી આ સૂત્રથી સ્થ પ્રત્યય થયો નથી. પાપ તિ વિમ્ ? ઋષ્ટીય તપણે કામતિ = કઠિન તપ માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે. અહીં કષ્ટ શબ્દ ચતુર્થ્યન્ત છે પણ પાપ પ્રવૃતિ નથી માટે આ સૂત્રથી ચર્ પ્રત્યય થયો નથી.
- રોમથી વ્યાકુષ્યર્વને 1 રૂ-૪-રૂર અર્થ- કર્મવાચક શેમથ નામથી વ્ર્વા અર્થમાં પ્રત્યય વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન - Mવહત દ્રવ્ય = ખાધેલું ઘાસ વગેરે જે હોય તે દ્રવ્યને
સેમી કહેવાય છે. ઉર્વા - વીર્ય વર્વમ્ = ખાધેલાં ઘાસ વિગેરે દ્રવ્યને મોમાં
પાછુ લાવીને વારંવાર ચાવવું (વાગોળવું) તેને ત્રર્વા કહેવાય. (1). જેમચમ્ સન્થર્વતિ - જેમચાયતે નૌઃ = ગાય વાગોળે છે. ખાધેલ - આહારને રોમરોમ સુધી પહોંચાડે છે. સાધનિકા હંસા તે પ્રમાણે થશે.
૩ષ્યર્વ કૃતિ વિમ્ ? કીટરેમન્થમ્ વર્તયતિ = કીડો વિષ્ટાની ગોળી બનાવે છે. અહીં કન્વર્વા અર્થ નથી તેથી મળ્યુ નામ દ્વિતીયાન્ત હોવા છતાં આ સૂત્રથી એ પ્રત્યય થયો નથી. અહીં વાગોળવું અર્થ નથી પણ કીડો પુંઠદ્વારા બહાર કાઢેલાં દ્રવ્યની ગુટીકા બનાવે છે એવો અર્થ છે.
फेनोष्म-बाष्प-धूमादुद्वमने । ३-४-३३ અર્થ- કર્મવાચક ન, કર્મન, વીષ્મ અને ધૂમ નામથી મન અર્થમાં વિકલ્પ
ન ચ પ્રત્યય થાય છે. વિવેચન - ઉદ્મન - બહાર નીકળવું અથવા બહાર કાઢવું.
