Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૬૦ છે. જે ધાતુઓ અકર્મક છે (સ્વભાવથી જ અકર્મક છે) તેનો ભાવે પ્રયોગ
થાય છે. અને જે ધાતુઓ સકર્મક હોવા છતાં પ્રયોગમાં કર્મ વપરાયું ન હોય એવા અવિવક્ષિત કર્મવાળા ધાતુઓનો પણ ભાવે પ્રયોગ થાય છે. જે ધાતુઓ કર્મવાળા હોય તેને સકર્મક કહેવાય છે તેનો કર્મણિપ્રયોગ થાય છે. સકર્મક ધાતુઓ એક કર્મવાળા હોય છે તેમ બે કર્મવાળા પણ હોય છે. વ-પ્રદશ-દશ્ય: ચ-સિગાણી: શસ્તન્યાં
ગિદ્ વા . ૩-૪-૬૨ અર્થ - ભાવ અને કર્મમાં વિધાન કરાએલાં.ચ, શિવ, આશીર્વાદ અને
શ્વસ્તરીનાં પ્રત્યયો પરમાં હોતે છતે સ્વરાન્ત ધાતુથી તેમજ પ્રદું શું
અને ન્ ધાતુથી વિમ્ પ્રત્યય વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન :- (૧) સ્વરાત્ત ધાતુ – ભવિષ્યન્તી – .
વિગતે = (તેના વડે) અપાશે. ટ્રાં-વાને (૭) તા+તે – તિ... ૩-૩-૧૫ થી તે પ્રત્યય. તા+ડૂયતે – આ સૂત્રથી ગિદ્ પ્રત્યય. તૈક્તે - ગાત છે. ૪-૩-૫૩ ઢાં નાં મા નો છે. ત+
ડૂ તે - તો.... ૧-ર-૨૩ થી છે ને મા. યિષ્યતે – નાગા... ૨-૩-૧૫ થી સ્ નો પુ. . Fગ ન થાય ત્યારે સાચતે. ટ્રા ધાતુને સીધો અને પ્રત્યય લાગીને પ્રયોગ સિદ્ધ થશે. ક્રિયાતિપત્તિ - એ. અયિષ્યત, વાસ્થત = (તેના વડે) અપાત. સાધનિકા ટ્રાયિષ્યતે પ્રમાણે થશે. . ૪-૪-૨૯ થી મ આગમ થશે. અઘતની – સિદ્ - અયિષાતામ્ = (ત બે વડે) અપાયું. તા+ગાતામ્ - રિ-તા. ૩-૩-૧૧ થી માતાનું પ્રત્યય. મા+માતામ્ - અધાતો. ૪-૪-૨૯ થી ત્ આગમ. મા+નુ+ગીતામ્ - સિન... ૩-૪-૫૩ થી સિદ્ પ્રત્યય. મા+રૂ+સાતામ્ - આ સૂત્રથી ગિદ્ પ્રત્યય.
