Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૧૦
વદુર્ત તુન્ ૩-૪-૧૪ થી થઃ પ્રત્યયનો લોપ બહુલતાએ સિદ્ધ જ હતો પણ નિત્ય લોપ કરવા માટે આ સૂત્રની રચના છે.
નોત: રૂ-૪-૬ અર્થ- સત્ પ્રત્યય પર છતાં ૩ કારાન્ત ધાતુથી વિધાન કરાએલ ૩ પ્રત્યય
લોપાતો નથી. વિવેચન - (૧) રાયતે તિ રો: = ઘણું અથવા વારંવાર અવાજ કરનાર.
સંમ્ - સદ્ (૧૯૮૫) + - ના... ૩-૪-૯ થી ય પ્રત્યય.
ય - સ... ૪-૧-૩ થી આદ્ય એકસ્વરાંશ દ્ધિત્વ. રોય - આ-TT.... ૪-૧-૪૮ થી ૩ નો ગુણ ગો. રોય - તીર્ષ.. ૪-૩-૧૦૮ થી ૪ નો ૩ દીર્ઘ. હવે પછી સિ પ્રત્યય, સો, પંડ્રાતે.. થી શેય: થશે. “વ નોતઃએ પ્રમાણે એકજ સૂત્ર બનાવ્યું હોત તો અત્ પ્રત્યય પર છતાં ય પ્રત્યયનો નિત્ય) લોપ થાય અને ડકારાન્ત ધાતુથી બન્ પ્રત્યય પર છતાં હું પ્રત્યયનો લોપ ન થાય આવો અર્થ થવાથી દુd તુમ્ સૂત્રથી સકારાત્ત ધાતુથી ય પ્રત્યય બહુલતાએ લોપ થવાની પ્રાપ્તિ આવી જાત. જ્યારે “ત:” એ પ્રમાણે જુદું સૂત્ર કરવાથી હવે વહુર્ત તુમ્ સૂત્રથી. પણ કર્યું પ્રત્યયનો લોપ થશે નહીં.
चुरादिभ्यो णिच् । ३-४-१७ અર્થ- વૃદ્ધિ ધાતુઓથી સ્વાર્થમાં ગન્ પ્રત્યય થાય છે. વિવેચન - (૧) વોરથતિ = તે ચોરી કરે છે. પુરણ - તે (૧૫૬૮)
પુ+fબન્ - આ સૂત્રથી સ્વાર્થમાં પ્રત્યય. વરિ - ત્તવો... ૪-૩-૪ થી ૩ નો ગુણ મો. વોમિતિ - તિવું ત... ૩-૩-૬ થી ઉતર્ પ્રત્યય. . વઝિતિ - ઈ. ૩-૪-૭૧ થી શત્ પ્રત્યય. .
