Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૬૩
રાતં પ્રરુતે = સો રૂપિયા ધર્મમાં વાપરે છે.
ૐ ધાતુમાં મૈં ઇત્ હોવાથી તિ: ૩-૩-૯૫ થી ફલવાન કર્તામાં આત્મનેપદ સિદ્ધ જ હતું પણ ગન્ધનાદિ અર્થમાં અફલવાન કર્તામાં આત્મનેપદ કરવા માટે આ સૂત્રનો પ્રારંભ કર્યો છે.
અઘે: પ્રસને । ૩-૩-૭૭
અર્થ:- પ્રસહન અર્થમાં વર્તતાં ધિ ઉપસર્ગ પૂર્વક હ્ર ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે.
બીજાનો પરાભવ કરવો અથવા બીજા દ્વારા પરાજય
વિવેચન : પ્રસહન = 'ન પામવો તે.
तं हा ! अधिचक्रे = હાય ! તેને જિતી લીધો. ૩-૩-૭૫ માં હાચઝે માં વર્ષે ની સાનિકા પ્રમાણે અધિવષે ની સાધનિકા જાણવી. પ્રસજ્જન કૃતિ વ્હિમ્ ? તં અધિòતિ = તેને અધિકારી તરીકે નીમે છે. સાધુનિકા ૩-૩-૨ માં કહેલ રોતિ પ્રમાણે થશે.
અહીં વૃ ધાતુ પ્રસહન અર્થમાં નથી તેથી આ સૂત્રથી આત્મનેપદ ન થતાં શેષાદ્... ૩-૩-૧૦૦ થી પરૌંપદ થયું છે.
વીપ્તિ-જ્ઞાન-યજ્ઞ-વિમત્યુપસંમાોપમન્ત્રળે વવઃ । રૂ-રૂ-૭૮ અર્થ:- દીપ્તિ, જ્ઞાન, યત્ન, વિમતિ, ઉપસંભાષા અને ઉપમંત્રણ એ અર્થમાં વર્તતાં વત્ ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે.
વિવેચન ઃ દીપ્તિ = ભાસન - શોભવું તે. વર્-વાયાં વત્તિ (૯૯૮) વિજ્ઞાન્ યાારે વતે = સ્યાદ્વાદનાં વિષયમાં બોલતો વિદ્વાન્ શોભે છે. વ+તે - તિથ્ તસ્... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
વર્ત - ર્રાર્ય... ૩-૪-૭૧ થી શત્ પ્રત્યય.
(૨) જ્ઞાન = અવબોધ, જાણવું તે.
धीमान् तत्त्वार्थे वदते
(૩) યત્ન = પ્રયત્ન કરવો.
तपसि वदते
=
=
બુદ્ધિમાન્ તત્ત્વાર્થ સંબંધી જાણે છે.
તપમાં પ્રયત્ન કરે છે.
