Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 71

૫૪
निह्नवे ज्ञः । ३-३-६८
અર્થ:- નિદ્ભવ અપલાપ. (છુપાવવું) અર્થમાં વર્તતાં જ્ઞા ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે.
=
વિવેચન : શતં અપનાનીતે = સો (રૂપીયાનો) અપલાપ કરે છે. સાંસ્
અવવોધને (૧૫૪૦)
ઞપ+ના+તે
ઝવ+જ્ઞા+ના+
-
II+તે
તિથ્ તપ્... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
ચારે: ૩-૪-૭૯ થી ના પ્રત્યય.
1
અપના+ ના+તે
અપનાનીતે - વામી... ૪-૨-૯૭ થી આ નો રૂં.
સૂત્રમાં ઉપસર્ગનું ગ્રહણ નથી છતાં પણ અપ ઉપસર્ગ સહિત જ નિસ્તવ અર્થ જણાય છે. માટે અપ ઉપસર્ગનું ગ્રહણ કર્યું છે.
-
ના ના... ૪-૨-૧૦૪ થી જ્ઞા નો ના આદેશ.
સં-પ્રતસ્મૃતી । રૂ-૨-૬૧
અર્થ:- સ્મૃતિ સિવાયનાં અર્થમાં વર્તતાં સત્ અને પ્રતિ ઉપસર્ગથી પર રહેલાં જ્ઞા ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે.
સોને જાણે છે.
વિવેચન : (૧) શતં સંગાનીતે (૨) શતં પ્રતિનાનીતે
=
=
સોને સ્વીકારે છે.
સાધનિકા ૩-૩-૬૮ માં કહ્યા પ્રમાણે જાણવી.
✡ સમોશો... ૨-૨-૫૧ થી તૃતીયા વિકલ્પે થવાથી તેન સંનાનીતે પણ
થાય.
અમૃતાવિતિ વિમ્ ? માતુ: સંજ્ઞાનતિ = માતાનું સ્મરણ કરે છે. અહીં સમ્ પૂર્વક જ્ઞ ધાતુ છે પણ સ્મૃતિ અર્થ ગમ્યમાન હોવાથી આ સૂત્રથી આત્મનેપદ ન થતાં શેષાત્... ૩-૩-૧૦૦ થી પરમૈપદ થયું છે. મૃત્યર્થવેશઃ ૨-૨-૧૧ થી કર્મમાં વિકલ્પે ષષ્ઠી વિભક્તિ થાય છે તેથી માતર સંનાનાતિ પ્રયોગ પણ થાય.
અનનો: સનઃ । રૂ-રૂ-૭૦
અર્થ:- સન્ત એવા જ્ઞાઁ ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે. પણ તે જ્ઞા ધાતુ