________________
७२
द्वितीयः पादः
रक्ते गोवा ॥ १० ॥
रक्तशब्दे संयुक्तस्य गो वा भवति । रग्गो रत्तो । रक्त शब्द मैं संयुक्त व्यंजनका विकल्पसे ग होता है । उदा शुल्के गोवा ॥ ११ ॥
शुल्कशब्दे संयुक्तस्य ङ्गो वा भवति । सुङ्ग सुक्कं । शुल्क शब्द में संयुक्त व्यंजनका ङ्ग विकल्पसे होता है । उदा० -सुङ्ग, सुक्क । कृत्तिचत्वरे चः ॥ १२ ॥
अनयोः संयुक्तस्य चो भवति । किच्ची । चच्चरं ।
कृत्ति और चत्वर इन दो शब्दों में, संयुक्त व्यंजनका च होता हैं । उदा० - किच्ची, चच्चरं ।
ग्गो, रत्तो ।
त्यो चैत्ये ।। १३ ।।
चैत्यवर्जिते त्यस्य चो भवति । 'सच्चं । पच्चअ । अचैत्य इति किम् । चइत्तं ।
चैत्य शब्द छोड़कर, ( अन्य शब्दों में ) त्य का च होता है । उदा - सच्चं पच्चओ । चरय शब्द छोड़कर ऐसा क्यों कहा है ? ( कारण चैत्य शब्द में, त्य का च नहीं होता है । उदा०-- ) चइत्तं ।
प्रत्यूषे षश्च हो वा ॥ १४ ॥
प्रत्यूषे त्यस्य चो भवति तत्संनियोगे च षस्य हो वा भवति । पच्चूहो पच्चूसो ।
प्रत्यूष शब्द में त्य का च होता है, और उसके सांनिध्य में ष का ह विकल्प से होता है । उदा० - पच्चूहो, पच्चूसो ।
त्वध्वद्वध्वां चछजझाः क्वचित् ।। १५ ।।
एषां यथासंख्यमेते क्वचिद् भवन्ति । भुक्त्वा भोच्चा । ज्ञात्वा णच्चा | श्रुत्वा सोच्चा । पृथ्वी पिच्छी विद्वान् । विज्जं । बुद्ध्वा बुज्झा । भोच्चार सयलं पिच्छि विज्जं बुज्झा अणण्णयग्गामि । चइ ऊण तवं काउं संती पत्तो सिवं परमं ॥
१. क्रम से :- सत्य । प्रत्यय |
२. मुक्त्वा सकली पृथ्वी विद्वान् बुध्वा अनन्यकगामि । त्यक्त्वा तपः कृत्वा शान्तिः प्राप्तः शिवं परमम् ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
