________________
प्राकृतव्याकरणे
२७१
'आयई लोअहो लोअणई जाई सरई न भन्ति ।। अप्पिए दिइ मउलिअहिं पिए दिट्ठइ विहसन्ति ॥ १॥ सोसउ म सोसउ चिअ उअही वडवानकस्स किं तेण । जं जलइ जले जलणो आएण वि किं न पज्जत्तं ॥ २ ॥ आयहो दढ कलेवरहो ज वाहिउ तं सारु ।
जइ उट्ठभइ तो कुहई अह डज्झइ तो छारु ॥ ३ ॥ अपभ्रंश भाषा में, विभक्ति प्रत्यय आगे होने पर, इदम् ( इस सर्वनाम ) शब्द को आय ऐसा आदेश होता है। उदा०-आयई....."विहसन्ति ॥ १ ॥; सोसउ"" पज्जत्तं ॥२॥; आयहो..'छारु ॥३॥
सर्वस्य साहो वा ॥ ३६६ ॥ अपभ्रशे सर्वशब्दस्य साह इत्यादेशौ वा भवति ।
साहु वि लोउ तडफडइ वडुत्तणहों तणेण ।
वड्डप्पणु परि पाविअइ हत्थि मोक्कल डेण ॥ १॥ पक्षे। "सव्व वि।
अपभ्रंश भाषा में, सर्व ( इस सर्वनाम ) शब्द को साह ऐसा आदेश विकल्प से होता है । उदा०-साह..... 'मोक्कलडेण ॥१॥ (विकल्प-) पक्ष में:-सवृधि ।
किमः काई-कवणौ वा ।। ३६७ ।। अपभ्रशे किमः स्थाने काइं कवण इत्यादेशौ वा भवतः ।
जाइ न सु आवइ दइ घरु काई अहो मुहु तुज्झु ।
वयणु जु खण्डइ तउ सहिए सो पिउ होइ न मज्झु ॥१॥ १. इमानि लोकस्य लोचनानि जाति स्मरन्ति न भ्रान्तिः ।
अप्रिये दृष्टे मुकुलन्ति प्रिये दृष्टे विकसन्ति । २. शुष्यतु मा शुष्यतु एव (वा) उदधिः वडवानलस्य कि तेन ।
यद् ज्वलति जले ज्वलनः एतेनापि कि न पर्याप्तम् ।। ३. अस्य दग्धकलेवरस्य यद् वाहितं ( = लब्धं ) तत् सारम् ।
यदि आच्छाद्यते ततः कुथ्यति अथ (यदि) दह्यते ततः क्षारः ॥ ४. सर्वोऽपि लोकः प्रस्पन्दते (तडप्फडइ) महत्त्वस्य कृते ।
महत्त्वं पुनः प्राग्यते युक्तेन । ५. सर्वः अपि । ६. यदि न स आयाति दूति गृहं कि अघो मुखं तव । बचनं यः खण्डयति तव सखि के स प्रियो भवति न मम ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
