________________
इङ्गिताकाराभ्यां गुर्विच्छां ज्ञात्वा गुरुभक्तिः कर्त्तव्या ।
१०९ मित्याज्ञानिर्देशतर इत्यादयोऽनन्तगमपर्यायत्वाद्भगवद्वचनस्य व्याख्याभेदाः सम्भवन्तोऽपि मन्दमतीनां व्यामोहहेतुतया बालाबलादिबोधोत्पादनार्थत्वाच्चास्य प्रयासस्य न प्रतिसूत्रं प्रदर्शयिष्यन्ते, तथा 'गुरूणां' गौरवार्हाणामाचार्यादीनामुप - समीपे पतनं स्थानमुपपातः - दृग्वचनविषयदेशावस्थानं तत्कारकः - तदनुष्ठाता, न तु गुर्वादेशादिभीत्या तव्यवहितदेशस्थायीति यावत्, तथेङ्गितं-निपुणमतिगम्यं प्रवृत्तिनिवृत्तिसूचकमीषद्भूशिरःकम्पादि आकारः - स्थूलधीसंवेद्यः प्रस्थानादिभावाभिव्यञ्जको दिगवलोकनादिः, आह च - १अवलोयणं दिसाणं वियंभणं साडयस्स संठवणं, आसणसिढिलीकरणं पट्ठियलिंगाइं एयाइं ॥१॥' अनयोर्द्वन्द्वे इङ्गिताकारौ तौ अर्थाद्गुरुगतौ सम्यक् प्रकर्षेण जानाति इङ्गिताकारसम्प्रज्ञः, यद्वा - इङ्गिताकाराभ्यां गुरुगतभावपरिज्ञानमेव कारणे कार्योपचारादिङ्गिताकारशब्देनोक्तं, तेन सम्पन्नो युक्तः, 'स' इत्युक्तविशेषणान्वितः ‘विनीतः' विनयान्वितः, 'इति' सूत्रपरामर्श, उच्यते, तीर्थकृद्गणधरादिभिरिति गम्यते, अनेन च स्वमनीषिकाऽपोहमाह इति सूत्रार्थः ॥२॥
નિર્દેશથી જે સંસારસમુદ્રને તરે તે આજ્ઞાનિર્દેશતર. ભગવાનનું વચન અનંત ગમ અને પર્યાયોવાળું હોવાથી આવી અનેક વ્યાખ્યાઓ થઈ શકે છે. પણ તેનાથી મંદબુદ્ધિવાળાઓને મૂંઝવણ થાય અને આ ગ્રન્થરચના બાળ-સ્ત્રી વગેરેને સમજાવવા માટે છે. તેથી દરેક સૂત્રમાં અમે તે વ્યાખ્યાઓ નહીં બતાવીએ. ગુરુ જોઈ શકે અને બોલાવી શકે એવા સ્થાનમાં બેસનારો. ગુરુના આદેશના ડરથી દૂર ન બેસવું. ઇંગિત એટલે નિપુણમતિથી જાણી શકાય તે, પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિને સૂચવનાર ભમર-માથું હલાવવું વગેરે. આકાર એટલે સ્કૂલબુદ્ધિથી જાણી શકાય તે, જવા વગેરેના ભાવને જણાવનારું દિશાઓમાં જોવું વગેરે. કહ્યું છે – ‘દિશાઓમાં જોવું, તૈયાર થવું, કપડો લેવો, આસન છોડવું એ જવાના ચિહ્નો છે.' ગુરુના ઇગિત - આકારને જાણે. અથવા કારણમાં કાર્યનો ઉપચાર કરીને ઇગિતઆકાર એટલે ગુરુના મનના ભાવનું જ્ઞાન. તેનાથી યુક્ત હોય. એ ત્રણ વિશેષણવાળા શિષ્યને તીર્થકર, ગણધર વગેરે વિનીત કહે છે. આનાથી એમ જણાવ્યું કે આ પોતે स्पेली पात नथी."
१. अवलोकनं दिशां विजृम्भनं साटकस्य संस्थापनम् ।
आसनशिथिलीकरणं प्रस्थितलिङ्गानि एतानि ॥१॥
