Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapati Sutra Part 03 Stahanakvasi
Author(s): Madhukarmuni
Publisher: Agam Prakashan Samiti
View full book text
________________
व्याख्याप्रज्ञप्तिसूत्र
विवेचन — शिव राजा द्वारा सर्वानुमतिपूर्वक तापस - प्रव्रज्याग्रहण - प्रस्तुत ११ वें सूत्र में शिवराजर्षि की तापसदीक्षा के सन्दर्भ में पहले उसके द्वारा स्वजन सम्बन्धियों को आमन्त्रण, भोजन, सत्कार-सम्मान, प्रव्रज्याग्रहण की अनुमति, फिर स्वयं तापसोचित उपकरण लेकर गंगातटवासी दिशाप्रोक्षक-तापसों से तापसदीक्षा ग्रहण एवं यावज्जीवन छट्ठतप का संकल्प आदि का वर्णन किया गया है।"
३८
कठिन शब्दों का अर्थ —— सोभणंसि —— शुभ या प्रशस्त । उवक्खडावेति तैयार कराया। वाणपत्था--. वानप्रस्थतापस (वानप्रस्थ नामक तृतीय आश्रम को अंगीकार किये हुए)। अभिग्गहं— अभिग्रह — एक प्रकार का संकल्प या प्रतिज्ञा ।
शिवराजर्षि द्वारा दिशाप्रोक्षणतापसचर्या का वर्णन
१२. तए णं से सिवे रायरिसी पढमछुट्टक्खमणपारणगंसि आयावणभूमीओ पच्चोरुहति, आया० प० २ वागलवत्थनियत्थे जेणेव सए उडए तेणेव उवागच्छति, ते० उ० २ किढिणसंकाइयगं गिण्हइ, कि० गि० २ पुरत्थिमं दिसं पोक्खेइ । 'पुरत्थिमाए दिसाए सोमे महाराया पत्थाणे पत्थियं अभिरक्खउ . सिवं रायरिसिं, अभिरक्खउ सिवं रायरिसिं, जाणि य तत्थ कंदाणि य मूलाणि य तयाणि य पत्ताणि य फाणि फलाणि य बीयाणि य हरियाणि य ताणि अणुजाणतु' त्ति कट्टु पुरुत्थिमं दिसं पासति, पा० २ जाणि य तत्थ कंदाणि य जाव हरियाणि य ताइं गेण्हति । गे० २ किढिणसंकाइयगं भरेति, किढि० भ० २ दब्भे य कुसे य समिहाओ य पत्तामोडं च गेण्हइ, गे० २ जेणेव सए उडए तेणेव उवागच्छइ, ते उवा० २ किढिणसंकाइयगं ठवेइ, किढि० ठवेत्ता वेदिं वड् ढेति वेदिं । व० २ उवलेवणसम्मज्जणं करेति, उ० क० २ दब्भ-कलसाहत्थगए जेणेव गंगा महानदी तेणेव उवागच्छइ, उवा० २ गंगामहानदिं ओगाहइ, गंगा० ओ० २ जलमज्जणं करेति, जल० क० २ जलकीडं करेति, जल० क० २ जलाभिसेयं करेति ज० क० २ आयंते चोक्खे परमसूइभूते देवत- पितिकयकज्जे दब्भंसगब्भकलसाहत्थगते गंगाओ महानदीओ पच्चुत्तरति, गंगा० प० २ जेणेव सए उडए तेणेव उवागच्छति, उवा० २ दब्भेहि य कुसेहि य वालुयाए य वेदिं रएति, वेदिं र० २ सरएणं अरणिं महेति, स० म० २ अरिंग पाडेति, अरिंग पा० २ अरिंग संधुक्केति, अ० सं० २ समिहाकट्ठाई पक्खिवइ, स० प० २ अरिंग उज्जालेति, अ० उ० २–
अग्गिस्स दाहिणे पासे, सत्तंगाई समादहे । तं जहा—
सहं १ वक्कलं २ ठाणं ३ सेज्जाभंडं ४ कमंडलं ५ । दंडदारुं ६ तहऽप्पाणं ७ अहेताइं समादहे ॥ १ ॥
महुणा य घएण य तंदुलेहि य अग्गि हुणइ, अ० हु० २ चरुं साहेइ, चरुं सा० २ बलिं वइस्सदेवं करेइ, बलि० क० २ अतिहिपूयं करेति, अ० क० २ ततो पच्छा अप्पणा आहारमाहारेति ।
१. वियाहपण्णत्तिसुत्तं (मूलपाठ - टिप्पण), भा. २, पृ. ५१९-५२०
२. भगवती विवेचन, भा. ४, पृ. १८८१