Book Title: Jivan Vikas ane Vishvavlokan
Author(s): Prabhudas Bechardas Parekh
Publisher: Prabhudas Bechardas Parekh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005279/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vikAsa ane vizvAvalokana zALA ane prakArApha prabhudAsA becaradAsa pArekha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavikAsa vizvAvalokana ane jAgartu ko'pi vasudhAvalaye'nasUyaH sanmArmikaH, prayatanaM hi yadarthametat // zA. nAthAbhAI haThIsiMga taraphathI. [ kALuzInI paLa-amadAvAda, ] bahena caMdrikAnA lagna prasaMge zrI udyApana nimitte zrI sAdhu-sAdhvIjIne bheTa, saMvata 1989 vasaMta paMcamI 500 :: jaka ane prakAzaka : : prabhudAsa becaradAsa pArekha dhI sUrya prakAzaka prInTiga presamAM paTela muLacaMdabhAI trikamalAle chApyuM. pAnakora nAkA-amadAvAda. kiMmata rUA. ra-8-0 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAL 60. .. A NA vande zrI manma hA vI ram Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika. Aje bhAratamAM bhAratIya prAcIna sAhityanA aneka graMtho bahAra paDe che. temaja Adhunika samayanI vicArazreNi pratipAdana karanArA aneka graMtha bahAra paDe che. dezamAM aneka vicAra vAtavaraNonA mojAM uchaLe che, zAMta thAya che ne pAchA navA navA uThayA kare che. aneka vArtAo, navalakathAo, carcAonuM ye anekavidha sAhitya bahAra paDe che. A pustaka keI vArtA, navalakathA ke, AnaMdamAM samaya pasAra karavAnA vAcana mATenuM nathI. paraMtu ApaNuM jIvana sAthe saMbaMdha dharAvatA aneka maulika vicAranI muddAsara mArmika ane sAtvika carcA karanAruM pustaka che. tethI zAMta ane madhyastha jIjJAsu buddhithI sthiratApUrvaka vAMcavAthI A pustakanA tAtparyo hAtha lAgI zakaze. Aje ApaNA jIvananI dareka bAjuonA saMpUrNa pratibiMba kheMcanArA eka graMthanI ApaNane jarUra che. vartamAna prajA pitAnA samayanI cAla paristhitino khyAla laI zake, bhAvi prajA potAnA bhUtakALanuM spaSTa digdarzana karI zake, tamaja, kartavyadehanI paLe preraNuM meLavavA mATe jenA pAnAM uthalAvatAM kadAca temane gheryotpAdaka ane yathecchata sUcanA ApanAra yogya mArga hAtha lAgI zake, tevI daSTithI A graMtha lakhavAmAM AvyA che. ApaNA AjanA jIvanamAM, pUrvavarti purUSanA anekavidha jIvanatanI chAyA che, temAMnA keTalAkanA jIvana te bhUmikA rUpe ye che. tathA keTalIka mULa bhAvanAo, vicArabaLe, daSTa ane adaNa kudaratI saMge ApaNA jIvananA caNataramAM pAyA tarIke kaI rIte goThavAyA che te samajAvavAne paNa uddeza rAkhyo che. vAtAvaraNanA uparanA tharamAM Aje je vicAro ane Ade Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lane phelAI rahyA che, te jANe Adhunika saMskRtinA sapharI vahANe vAtAvaraNa upara sapATAbaMdha tatye jAya che. tenI nIce nIce zAMta pravAhamaya bhAratIya saMskRti-sAgaranA kalelo kevI rIte uchaLe che? tene sapheTa karI te viSenI bhrAMtio dUra karI kharuM svarUpa samajAvavAne e Azaya A graMthamAM che. bhAratIya saMskRtinuM mULa svarUpa, Adhunika paristhiti, ane tethI thatA lAbhAlAbhanA vicAre paNa jatA karavAmAM AvyA nathI. bhAratIya saMskRtinA kendrarUpa jaina darzananI sarva bAju eno milika ane muddAsara vigatavAra paricaya ApIne tenI kharI paristhiti ane svarUpa samajAvavuM, tema ja te viSe phelAyelI aneka bhrAMtio dUra karavI, e paNa A graMthanI mULa vastu hovAnuM gaNavAmAM Ave to te paNa khoTuM nathI. bhAratIya saMskRtinA ta saralatAthI samajAvavA, temaja prajAnA hita mATe tenA pAlananA yeAgya mArgo tathA krame samajAvavA banatuM karavuM, e dhyeya paNa cokkasa rAkhyuM che. sAthe sAthe samatolapaNe dareke dareka bhUta, vartamAna ane bhAvi saMjoge ApaNA cAlu jIvana upara kevI kevI chAyA pADe che? darekanI chAyAthI ApaNuM jIvana keTaluM citra vicitra che? te paNa vAcaka mahAzayo A pustakathI jANI zake, evI IcchA rAkhavAmAM AvI che. ane sAthe sAthe bhAratIya saMskRti ane hitAhitanI daSTithI atyAranI dunIyA para avalokana bharI daSTi nAMkhavAne mArga sarala karI ApavA sudhI prayatna laMbAvavAnI bhAvanA che. ApaNuM jIvana ane tenA mULa tattvanA vivecana karanArA ' yuropanA ane tadanuyAyi etaddezIya vidvAnoe keTalAka pustaka lakhyAM che. tyAre ApaNA daSTi biMduthI tenA talasparzI svarUpa ane to samajAvI kharI paristhiti samajAvanArA pustakonI A kALe khAsa AvazyaktA jaNAya che. Adhunika sudhArAnI saMskRtinuM kendra ane dhyeya zuM che? Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA spaSTa khulAsA maLatA nathI. tepaNa vAsanA vRddhi tenuM kendra che, dunyavI sukha ane sagavaDAmAM vadhAre, e tenuM dhyeya che. ema jANavAmAM AvyuM che. bhAratIya saMskRtinA kendro dhama che. ane tenA saMbaMdha mahAjIvana sAthe che. Adhunika saMskRti paNa dharmane mAne che. te kahe che ke-- 66 Izvara sAthe peAtAne saMba Mdha kabula rAkhI, e sabaMdhane anusarI mANasa je je AcAra-vicAra kare che, te dha kahevAya che. ,, 30 sAtamI cA. pA0 12 A uparathI mULa vicAramAM bheda jaNAtA nathI. paraMtu dharmanI embulAta sAthe tene anusaratA Adhunika jaDavAdane kayAMya meLa besatA nathI, ane dharmane paNa jaDavAdanuM aMga banAvavAnA prayatnA thatA jovAmAM Ave che. upara lakhelI dharmonI vyAkhyAne paNa Adhunika jaDavAda kharI prAmANikatAthI vaLagI rahevA mAgatA hAya, tA temaNe chevaTe dharma pradhAna saMskRti AgaLa hAra khAvI ja paDaze. dhama e dhatiMga nathI. dharmAMnI pAchaLa vicAra ane yAgya dhAraNa raheluM che. dharmonA kAi kAi AcaranAraemAM ke keAI kAcha AcAraNamAM dveSa hAya, te dharmanA DhoSa nathI. ApaNA jIvanamAM jema khAna, pAna, nidrA, iMdriyasukhApabhAga, samAja jIvana, dezajIvana, kauTumbika jIvana, ane evA bIjA aneka jIvanAne avazya sthAna che, temaja dhArmika jIvanane paNa avazya sthAna che, dareke dareka bAbatA para manuSyane rAja nahIM te! kAine koi divasa dhyAna AvuMja paDe che. kAine kAi vakhate temAMthI preraNA meLavavI paDe che. koIne koI vakhate tene tenI kiMmata samajAya che. mAtra khAine besI rahevA mAtrathI mANasa jIvananI yAtrA purI thai zakatI nathI. jo tema karavA jAya, tA tene vhelA maravuM paDe, tene vhele nAza thAya. A Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bikhata bALaka paNa samajI zake tema che. teja rIte jIMdagImAM, vamAM, mahinAmAM, ke rAja pAtranI yogyatA pramANe dhArmika jIvananI agatya jaNAya ja che. jaMgalI mAnava ke prANI paNa kAi kaTokaTInI vakhate dharmanI preraNAnI zItaLa chAyA meLavavA valakhAM mAratA jovAmAM Avaze. jo ke tenuM spaSTa bhAna tene na hAvAthI tathA tevI jAtanI spaSTa bhASA tene na heAvAthI, ApaNe e barAbara samajI zakatA nathI, tepaNa ApaNane maneAvRttienA valaNa jANavAnI ke anumAna karavAnI je kAMi buddhi hAya che, tethI keTaluMka jANI zakIe chIe. jIvanamAM dharmanuM sthAna avazya che, ema kabUlyA pachI vadhAre AgaLa vadhIzuM te ema paNa samajAze, ke sarva jIvanamAM te Atapreta ane pradhAna hAvAthI vikAsa sAdhaka mAnavanI koIpaNa kSaNa dhArmika jIvananA sphUraNa vinA pasAra thatI na ja hAvI joie. dareke dareka pravRtti ane kAryo karatI vakhate mALAnA maNakAmAM dArAnI jema dharma parAvAyela hAvA ja joie. eTaluM badhuM te jIvananuM vAstavika ucca sthAna che. A bAbata vizeSa na lakhatAM eka vidvAna vyaktinA vicAro atre TAMkI vAcakeAnI khAtrI karI ApIzuM ke--dharma upara ATaleA badhA bhAra devAmAM kevaLa gatAnugatikatA, aMdhaanukaraNa, ke avicArita pravrutti nathA, paraMtu janasamAjanA hitanI dRSTi che, janasamAjane anyatra phAMphAM mAratA bacAvI yeAgya preraNAo meLavavAnA sAcA mArga sUcavavAnA prayatna che. "ApaNe jANiye chiye ke dharmanI pAchaLa bhAvanA che, vicAraNA che, ane AcaraNu e te enuM mukhya aMga ja che. dhanuM svarUpa koi mANasa dharma saMbaMdhI mhATI mhATI vAtA karatA hAya paNa dharma tenA jIvanamAM Atapreta thayA hAya nahi, tA ApaNe tene dhArmika nahi kahIye. dharma zabdanI mukhya vyaMjanA AcaraNa paratve che. athavA bIjI rIte kahiye te| sadAcaraNa e dharmanuM sthUla zarIra che, savicAra e enuM sukSma zarIra che. hR Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhame hAme vijJAnane paTakavAmAM Ave che, paNa vijJAnanI sarva mahelAto kevA tarkanA pAyA upara racAyelI che, e ApaNe na joI lIdhuM hoya te tethI ApaNane kSobha dharma ane vijJAna na thAya. vijJAnanI paNa mahelAte che ema ApaNe sukhethI kahIzuM. vijJAna mahehelane caNAve che, calAve che, ane bhaviSyamAM kadAca UMcA ce caDhAvaze. keTalAka loke enAthI kaMTALe che ke gabharAya che ke cIDAya che. paNa emAMnuM kAMI karavAnI jarUra nathI. alabatta, eTaluM kharuM ke emAM pavAyeluM jIvana ghaNIvAra mAnava jIvananA mahattara purUSArthomAMthI parAMDamukha thAya che. e vijJAna jyAre mAnavonA vinAza ke viSAdane arthe vaparAya, tyAre te e na hoya teya sArU, ema paNa manamAM thAya e svAbhAvika che. paNa e vijJAnanA upayogane prazna che, ane te praznamAM ApaNe atyAre utaratA nathI. vijJAnamAM netRtva dharAvanArA jarmanImAM ja tyAMnA nie Adi adhyAtmavAdI (vAITalisTa) phisphee mahAsaMgrAma pahelAMthI ja ane rUDelpha okena jevA vicArakee saMgrAma pachI, -jaDavAde ApelI sAmarthya ane sukhanI AzAo kevI jhAMjhavAnAM jaLa jevI nIvaDI che, e jAhera karI dIdhuM che. hune AzA che ke IndriyavijJAnavAdanI saMskArahIna che ke pachADavAnI ane dhAtaga jamAvavAnI paripATI (jene pala neTa paofound nncultured dogmotism and adsolutism of the more empirists kahe che) thI Apa mehita thaze nahi. dharma saMbaMdhI je kaTAkSa ane bedarakArI paccIsa varSa pUrve hatAM te Aja nathI. ane enA kAraNe ghaNuM che. yuropamAM paNa mahAsaMgrAma pahelAM dharma pratye je azraddhA dharma ane jIvana hatI tenI tINutA kAMIka ochI thaI che ane pAchuM eka saMyejaka, niyAmaka ne pUjanIya tatva tarIke dharma tarapha vidvAnanuM lakSa gayuM che. anubhave ApaNane zIkhavyuM che ke dharma e jIvanane niyAmaka ja nathI paNa Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nItine ja AmAMthI alita karma vinAnuM saMjaka che ane jIvanacaryAne pratibaMdhaka nahi paNa ene vyava sthApaka che. ApaNe have jhAMkhuM jhAMkhuM paNa joI zakIye chiye ke dharma vinAnI prajA, dharma vinAno samAja, ane dharma vinAnuM jIvana e udAra ane utkRSTa AzAmAMthI khalita thAya che. keTalAka nItine ja dharmanuM sarvasva mAnatA jaNAya che. paNa vastutaH e nIti e dharmanuM phaLa che ane cAritryanuM mukhya - prerakabaLa to dharmabhAvanA che. ApaNI sarve dharma ane nIti priya saMsthAo, gRha ane rAjya, kuTuMba ane Adaza, dhamamAMthI uddabhave che, dharmathI pioSita thAya che, ane dharmathI ja saphala ane suphala thAya che. dharma vinA nItinI ImArata retInA pAyA upara rahelI kahevAya che te cheTuM nathI. dharma bhAvanA vaDe ja nIti upara ciraMtana zraddhA utpanna thAya che. vadhAre mANasanuM vadhAre hita ke evAM bIjAM nItisUtre takarAra karavAnA kAmamAM Ave paNa jIvananA kaTokaTInA prasaMgamAM sahAyabhUta thatAM nathI. nItinAM nAvanAM prasthAna dharmamAMthI ane tenAM vizrAmasthAna paNa dharmamAM ja che. paNa atyAranA samayanI zaMkA te e che ke "nItinuM ja kayAM ThekANuM che ke amane emAM preravA mathe che? manuSyanI jUdI jUdI jAtionA nItiniyamo kayAM sarakhAM che? nItinAM sUtra eTaluM badhuM vaicitrya che ke tamAre eka niyama bhAgye ja TakI zake " A prakAranI zaMkA khAsa himata bahAdUra yuvaka vinA koI bhAgye ja kare che. paNa pAzcAtya keLavaNI pAmelA badhAnA mAnasamAM e zaMkAnA sIramanuM Ijekazana te keLavaNIe mUkI dIdhuM hoya che ja. A prakAranI zaMkAnI pAchaLa vicAra zithilya e che ke satyane ne nItine AdhAra kema jANe mAnanArAnI bahumatI athavA ekamatI upara raheto hoya, ema e svIkArI le che. vastuta: satyanAM ke nItinAM sUtro to sanAtana che. te sUtre manuSyanA jIvanane ane mAnasane paNa ahoniza mAkhyA kare che ane e sUtranuM kendra mAnavanuM mAnasa nahi paNa virATanuM mAnasa che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ApaNI pAse ja ApaNA pUrvajoe AgrahathI, premathI ane prayatnathI rakSita kareluM jJAna che." ApaNe tadanusAra ApaNuM jIvananA megherA prasaMgene nirmita karavAne taiyAra thaIye chiye, ene rAjyanA eka zraddheya aMga tarIke svIkAriye chiye ane ene AdhAre ApaNA sagAvahAlAMnA dAyabhAgo upara paNa hakaka kariye chie. AvuM je jJAna ApaNane paraMparAdvArA maLyuM che, jenAthI ApaNuM jIvana ghaNe aMze ghaDAya che, jenI satyaniSThAne lIdhe aneka vidvAne ene Aja sudhI pUjI rahyA che ane jenA ucca Adarza ApaNane pratidina AkaSI rahyA che emAM ApaNe vizvAsa kAM na rAkhiye ? A jJAnarAzi tenA preraka paramAtmA jeTalo gaMbhIra ane aprameya hoya temAM paNa zuM Azcarya che? temAM ApaNI parimita buddhine keTalAMka zaMkAsthAne lAge e svAbhAvika che. na lAge te navAI kahevAya. ane vaLI jyAre ApaNe joIye chiye ke dhImaMtoe, dhuraMdharee, saMtAo ane mahAtmAoe enAM parizIlana kya che, mAhAmya vistAryA che ane zAzvatI zAti prApta karI che, tyAre enA virodhIonA mata upara vadhAre bhAra mUkavAnuM Apane mana thatuM nathI. ApaNe kahiye chiye ke e zaMkAsthAne bhale hoya. e jJAnarAzine mApavA jeTalI ke enA upara lITe mAravA jeTalI zakti amArI nathI. ane bIjuM kaI vadhAre saMtoSajanaka zAstra mAnuSI graMthamAM amane jaNAtuM nathI. temaja dharmagraMthane tyAgI tenI virUddha javA amArI kSaNasmalakta airiNI buddhine amAruM jIvana ne chAvara karI devA ame taiyAra nathI. A zAsanAomAM ane vizeSa karIne tenA anupAlanamAM amane saMtoSa, sukha ane zAti prApta thAya che. AvA maMtavyamAM buddhi, hRdaya, bhAvanA ane viveka badhAne sthAna che. AvA prakAranI AstikanI zraddhA e have to vadhAre sabaLa ane sapramANa lAge che." "jyAre huM jouM chuM ke pitAnI daSTie pramANe sRSTi Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama ne Ama dekhAya che; padArtha vijJAnanI Ama ke Ama cALavaNuM thaI zake che, ekanI eka vastu zraddhAnuM daSTibindu sArI ne beTI dekhAI zake che, na hoya te jhAMjhavAnA jaLanI peThe dekhAya che ne hoya te divase tArAnI peTe dekhAtuM nathI tyAre mahane vedAMtane daSTisRSTivAda jANe soLe soLa AnA khare heya nahi ema lAge che. gelilionI pahelAMne yuropa atyAranA yuropanA jeTalA ja AgrahathI sUryane pRthvInI AsapAsa pharato mAnate. pAMcaso varSa pahelAM ApaNuM pUrvajone dharmapustakanI vAtamAM kaMI asaMbhava jevuM lAgatuM nahi ane be hajAra gAuthI eka mANasa bIjA joDe be pAMca kSaNamAM vAta karI zake eja e lokone kadAca kevaLa asaMbhavita lAge. sRSTinuM darzana e ApaNI daSTi upara ghaNe aMze nirbhara che eTaluM ja nahi paNa eka pratyakSa athavA apakSa anubhava buddhijanya athavA tajanya aneka maMtavyane vidArI nAMkhe che. ItihAsanAM maMtanAM daSTibinduo badalAya che. vijJAnanAM maMtavyamAM te vakhatevakhata parivartana thayA ja kare che. sAruM che ke ApaNuM vijJAnapUjakee ene eka sAre khulAse rAkhI mUkyo che ke maMtavyonA badalAvAne vijJAnanI pragati kahevI. manuSyonAM sanehamandira ane pUjAsthAna paNa badalAya che te bIjAnuM zuM kahevuM? kadAca ke bhaviSyamAM evI zodha kare ke akhUTa zakti ApanArAM mAnasika "vAI TemAIna" dharmamAM sauthI vadhAre pramANamAM che te mane jarAya Azcarya thAya nahi." dharmane sAcA snehathI bheTelo keI atRpta rahyo nathI ane parAkoTinI buddhinA vidvAne dharmamAM ja zAMta thaI gayA che. madamasta hAthaNI jevI buddhine yatheSTa phaLa ApanArI mIThaDI kAmadhenu banAvavAnAM jAdu devI vAya" pAse ja che. sarva dharmonI Aja sAdhAraNa bhUmikA che. ane e bhUmikA kaMI nahi te nAstikanI bhUmikA jeTalI ja amegha che ane enAthI sahasAgaNI vadhAre zAntidAyaka che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa atyAre vadhAre kaTAkSa tA dhama tarapha nathI paNa jene dharmAMnA vADA kahevAmAM Ave che te tarapha che. A vastusthiti svAbhAvika che. kAraNa ke evA kahevAtA dharmanA vADAe vADAonA niyame mANasane vadhAre spa kare che. ane peAtAne sIdhI rIte asara thatI hAya te khAkhatamAM mANasa jhaTa khelI uThe che. alakhata eka rIte jotAM vADA, vADIe ane vaDIonI aniSTatA kabUla karavA jevI che. paNa eTaluM ja zA mATe ? bya mahenata karyo vinA prakRtinA naisargika mahelamAM haMsA ke siMhA jema vacare che ema ciravuM kevuM AdarUpa lAge che tathApi ApaNe gRhAne sarjiye chiye, rAjakIya pakSeAnA vADAmAM jussAbhera bhaLiye chiye; sarva bhUmi je prabhunI che temAM dezezanA vADA bAMdhavA ke bacAvavA lAkhA jIvanAnI Ahita ApavA taiyAra thaie chiye, tA pachI zakA e thAya che ke dharmanA vADA taraphanA kaMTALAe te vADAne kaTALA che ke dharmone dhakake caDhAvavAnI peravI che? vADA, vaDA ane vADIo AMdhavA tarapha manuSyAnuM svAbhAvika valaNa che. emAM mamatAthI utpanna thatA utsAha, udyama ane uma MganA lAbha che tema bIjI taraphathI asaMhaSNutA, asUyA ane gerasamajUtanA geralAbho paNa che. tathApi atyAranI paristhitimAM e lagabhaga anivArya che. e badhAnuM aikya sAdhavAnA sAmAnya prayatnA niSphaLa jAya che kAraNa ke dharma e mANasane mana zAkabhAjI jevI cIja nathI ke je hAya te cAle. premanI peThe zraddhA paNa svayaMbhU che ane jenAM mana jyAM DhayA tyAMja There cha. e badhA vADAonuM zakaya karavAnA prayatna jo koi mahAn dhArmika hRdayamAMthI utpanna thAya teA te ' brahmasamAjanI peThe eka navA vADA utpanna karavAmAMja phalita thAya che. ane jo nAstika hRdayamAMthI dharma vinAnuM ekaya preravA sArU utpanna thayA hAya tA janasamAjane vadhAre hAnikAraka thAya che. 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAre, kriyAo ane vikriyAonA aneka rItanA mizraNathI manuSyabuddhimAM eTalI badhI vikRti, vicitratA ane bhinnatA AvI gaI che ke badhAnuM ekya anivArya paristhiti lagabhaga azakya thaI paDayuM che. bIjI taraphathI dharmanAM mahAna sUtrane tyAga karyo pachI tenuM samartha rIte sthAna laI zake evA kaI paNa mahAsUtra mAnavajIvanane sukhazAntimAM preravA samartha thayAM nathI. mAnava jAtinI saraLatAbharI bAlyAvasthAnA nirdoSa jIvanamAM tAlasaMvAdane je vadhAre saMbhava hato e saMbhava ApaNu yugamAM nathI. ApaNe kRtrimatAnA, saMkaratAnA ane saMkIrNatAnA svAbhAvika visaMvAdamAM chiye eTale je sthiti ApaNane yadagyA prApta thaI che tenAthI kaMTALavAnuM kAma nathI paNa tene samajavA ane nibhAvI levAne yatna ApaNe karavAno che. kALA mAthAnA mAnavIe thelonI peThe aMtaranA uMDA sneha ane aneka AratothI Desa-DemonA jevI mIThI ujaLI ane udAra dharmabhAvanAne prApta karI che. sAbitIo zenI? ene emAM zraddhA-vizvAsa che tyAM sudhI jIvana AnaMdamaya che. ane A Ah, what a dusty answer gest the soul When hot for certainties in this our life 1 ne e potAnA manathI "pAkko purAvo" mAne che te khaLavAmAM ahaMkAra ane daurAmyanA pratinidhi jevA "AIAgenI zIkhAmaNe vaLage che tyArathI enI zAnitane sUraja Athame che. satya to ene maLatuM ja nathI paNa mRtyunI samIpa e jAya che. e ApaNA tarkavAdI jevA "Aga"ne prerA rUmAlanA TukaDAbhautika sAbitI sArU bhame che. enI devI ene kahe che - "it is not lost but what and if it were ?" jene dharma pratye aMtaranI prIta che jeNe enAM sukha ane enAM pavitra aMtara joyAM che ane ene rUmAlane TukaDe kayAM paDa. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tenI bahu bhAMjagaDa thatI nathI. oNgasTAIna birela marmama TUMkAmAM kahe che - "We may not proscribe myiticism; it is the main factor of that ideal world by which all human progress is conditioned." ajJAta tattvathI kheMcAIne dharmane khaseDavAnI koI jarUra nathI. dharmanAM sUtro ane itihAsanI kathAo paNa parAvidyAnI draSTie avidyAja che, paNa e avidyA vaDe mRtyune tarI javAya che. Akhare te eka rIte badhA mato e maMtavyo athavA mAnitAo ja che. A rIte aneka samudAye jUdA jUdA dharmapathAne mAnI zake. ane teonI mAnyatA buddhivAda karatA kaMIka vadhAre saddhara che ema paNa kahI zakAya, kAraNa ke sarvajJa buddhija malika brahata satyane nirNaya ApI zake e nyAyasaMmata mahAsatyane emaNe joyuM che. dharma taraphanI atyAranI bedarakArInA kAraNe aneka che. paheluM kAraNa e che ke jaDavAda ane jaDavAdathI piSAnuM vijJAna e bannee duniyA saMbaMdhe navuM daSTibinda dharma pratye bedarakArI ubhuM karyuM che, bIjuM kAraNa e che ke navA daSTibindune aMge manuSyamAM vilAsapriyatA vadhI che, ane tene saMyamanA mArgo joDe phAvaTa AvatI nathI. trIjuM kAraNa e che ke pracchanna nAstitAnA granthone keLavaNImAM pracAra thavAthI keLavaNI pAmelA ghaNAonI zraddhA paDI bhAMgI che. prinsipAla jana mekenjhI paNa jaNAve che ke atyAranA zikSaNanA siddhAnta ane kiyAnA mULamAM pracchanna jaDavAda che. dharma taraphanI lekanA pA bhAganI anAsthA, ardhA bhAganI bedarakArI ane piNa bhAganAM AMkhamicAmaNanA kAraNo te ughADAM che. dharma e ArehaNane ane saMyamano mArga che eTale e aghare che. vaLI hAlamAM Itara kAraNothI pradipta thayelI ahaMtA paNa dharma pratyenAM risAmaNAnuM kAraNa che. keTalAka ema samaje che ke "mAnavuM eTale 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pALavuM ane pALavuM nahi te mAnavuM nahi." kAraNe, nahi te ahaMtA jokhamAya. vastutaH dharmane mAne eTale ene anusaravAnI bhAvanA-hArdika bhAvanA rAkhavI. dharma pramANe akhalita jIvana gALavuM eTale te siddha thavuM. dharmAcaraNa e te kSaNakhalanta mAnavanuM abhilaSita che, lakSya che. je satyane, dayAne, ke zaucane ApaNe pUrepUrAM pALI na zakiye to zuM ene vaMdavAne paNa ApaNane adhikAra nathI?" "ApaNI saMskRtinA saubhAgye dharmazraddhA gRhadevInI peThe ApaNA jIvanamAM evI nikaTavartinI thaI gaI che ke ene na mAnatAM chatAM ApaNe ene mAniye chiye; ApaNe ane enA tarapha kaTAkSa karatA chanAM ene cAhiye dharmabhAvanA. chiye; ane enAthI svataMtra thavAnI himA cata karavA chatAM enA pAzamAM baMdhAyelA rahevAnuM pasaMda kariye chiye. e mahilA ApaNane vAranArInI peThe lalacAvatI nathI. parakIyAnI peThe pharanA DuMgaranA jevI enAmAM mohakatA nathI. paNa jIvananI niyatraMNAmAM enA vaDe ja mAnavanAM saubhAgya che. e enI patnInA jevI che. tathApi e priyatamA paNa hovI joIe. teja enA mananA azeSa manero saphaLa thAya. paNa prema mAgyo tAgyo Avato nathI emAM te pUrvanIce prIta joIye chiye eTale e viSe ApaNe vadhAre nahi boliye." ApaNe jarA uMDA utarIne joIzuM to jaNAze ke dharmanI mukhya pravRtti manuSyanA vikArone maryAdita karavA tarapha che. dharmamAM niyaMtraNa che. vidhi niSedha che. maryAdAmAM vidhAna svaca7ndatAnAM tyAM gIta gavAtAM nathI. svAbhAvika vastusthiti e che ke manuSya svabhAvataH pravRtti tarapha derAya che ane kAmanAo tene tenI pravRttimAM gaDabaDa karAve che. A gaDabaDa enA pitAnA jIvananI, svAccana ane sukhanI vighAtaka che. eTale evI garabaDa je rIte 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ochI thAya enA amegha mArgo darzAvavAnI dhamazAstronI pravRtti hoya che. Aje ApaNA keTalAka baMdhuone bandhane gamatAM nathI. teo kahe che ke "A baMdhane zAM?" "badhAyamAM svAtaMtrya zA mATe nahi?" paNa teo bhUlI jAya che ke evuM svAtaMtrya te pazuomAM bahaye che. svacchanda vartanamAMthI aMkuzita karI AtmabaLa tarapha laI jaI mAnavane aneka pArthiva parAbhavathI mukata karavo e dharmanuM lakSya che. mane kabula karatAM kSobha thatuM nathI ke dharma e, jene ApaNe svAtaMtrya kahIne khuzI thaIye chiye ene niyAmaka che. lagna vaDe e mAnavanA vilAsane maryAdita kare che, tapanA vidhAna vaDe e vikArane maryAdita kare che. paropakAranA Adeza vaDe lebha tathA pramAdane maryAdita kare che. satyanA vidhAna vaDe vANane maryAdita kare che, dayA vaDe hiMsAne maryAdita kare che ane aneka nhAnAM nAnAM vidhAna vaDe kriyAone maryAdita kare che. tathApi A maryAdAonI sAdhanAmAM ja manuSyanuM gaurava ane unnati rahelAM che. endriya sukhathI para evI kaI AnaMdamayI zAntine arthe manuSyanuM hRdaya talase che; ane dharma ene e tarapha laI jAya che. ApaNI navI pAzcAtya zikSAe gulAmI manedazA AyAnuM kahevAya che. e bIjAM prakaraNomAM te game teTaluM vAsta vika hoya paNa dharmanI mAnyatAnA viSayamAM sAmarthyanI to e TepI bahu baMdhabesatI Ave che. sai dAminI ApaNe ApaNAM zAstromAM vidhAna, vivecana ane vijJAnamAM pazcimanAM pramANapatra mAgiye chiye. paNa ApaNe dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke yuropa paNa atyAre evA IndriyavijJAnavAdanA paMjAmAM che ke je bAhya idricenI gulAmImAM buddhine rAkhe che; e eka evA vamaLamAM che ke enA pitAnA mananuM ja ThekANuM nathI; e eka evA vyAmohamAM che ke uta bhAvanAo enAmAM jAmI zakatI ja nathI; e evA ahaMkAranA unmAdamAM che ke mAnava kalyANane paccamArga enA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnamAM AvatuM ja nathI. AvI aMta:karaNanI dazAne viSe huM eTaluM kahevAnI to hiMmata dharuM ke ApaNe enAthI gabharAI javAnuM ane e ghaDIe ghaDIe ene ja puchavA javAnuM kAraNa nathI. alabatta, tyAM eka vastu che ke jeNe ApaNane AMjI dIdhAM. che ane te bhautika sAmarthya che. A bhautika sAmarthya eTalI badhI mahAna vastu che ke te jenAmAM na hoya te kRpaNa athavA pAmara banI jAya to temAM Azcarya nathI. e bhautika sAmarthyane sArU sure asuro bane yatna kare che. paNa hAruM Apane vinamra nivedana e che ke bhautika sAmarthyanI dAminI zakti paNa dharma mArgamAM jevI virAje che evI bIjA kazAmAM virAjatI nathI. ApaNe ApaNI samIkSAmAM joyuM che ke dharmanI eka sarvasAdhArANa bhUmikA che. | sarvajJaprerita zAstro e eno AdhAra dharmanI sarva che, sadAcAra, Izvarabhakti ane tatvadarza sAdhAraNa bhUmikA nanA AdarzothI enuM vAtAvaraNa otapreta na thaeluM hoya che, ane satya, dayA, tapa ane pavitratAnA vividha mArgo, nhAnA ane sphoTA, sarala ane kaThina mRdu ke ugra, chAyA ke tApavALA temAM cAre tarapha vistare che. te mArgo bhinna hoya che paNa virodhI nathI. e kevaLa jUdA dekhAtA mArgo eka kendramAM maLe che e vAta e bhUmikAnA anubhavIone ajANa nathI. vaLI dharmanI viziSTa mahattA te jIvananA saMvAdanA vidhAyaka tarIke che. e zaktine teDanArAo pote zuM kare che te jANatA nathI. dharmanA tyAga pachI pAzavatA che. ane kAmavAsanAenA aniyaMtrita vyavasAyavALI pAzavatA te pazuomAMye nathI. ApaNane dharmanuM A ke te aMga phAvatuM na Ave mATe je ApaNe dharma upara ja ghA karIye to je DALa upara ApaNe beThA chiye enA upara ja ghA karIye chie emaja kahevuM paDe. kAraNa ke ApaNA nehanA, sadgaNanA ne sauSThavanA vartamAna Adaze dharma upara nahi to zenA upara rahelA che? Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma e havAI baMdhAraNa nathI paNa hajAro varSothI mAnava jIvanamAM etapreta thaeluM mahAsatya che." * pustakanuM kada vadhI javAne saMbhava lAgavAthI bhUmikAne ceAthe pradeza judAja pustakamAM ApavAno vicAra rAkhI traNa pradezamAM ja A pustakane pUruM karavAmAM AvyuM che. sAmAnya badha dharAvanAra bhAIo temaja bahene saraLatAthI vAMcI zake mATe mULa graMthamAM greTa TAIpa pasaMda karyA che, paraMtu je bhAIonI icchA vadhAre uMDe utaravAnI hoya, temanA saMtASa mATe kasamAM pikA TAIpa levAmAM AvyAM che. chatAM jemanI IcchA sUkSma carcAmAM utaravAnI na hoya te mahAzaye te bhAga choDI daIne vAMcaze, tepaNa viSeyasaMkalanA saLaMga raheze. bhASA, saMkalana ane mudraNa azuddhio mATe kALajI rAkhavA chatAM ke koI rahI javA pAmelI bhUmATe kSamA yAcI pUvApara saMbaMdha parathI tAtparya samajI levA sujJavAcakone vinAta karavAmAM Ave che. zrImadda upAdhyAyajI mahArAja zrI yazovijaya, mahArAjazrIe eka sthaLe graMthakAranuM TuMkAmAM lakSaNe jaNAvyuM che ke pUrvalikhita lakhe sai ke, maSI kAgaLane kAThe, bhAva apUrva kahe paMDita jana, baha bole te baThe. e pramANe vartavuM bahu muzkela che. chatAM yatkiMcit zubhaprayAsathI udAra vidvAna sateSa pAmaze evI AzA che. jagatamAM bhinna bhinna ci leka heAya che. tethI dareka vAcaka vargane saMtoSa utpanna karavAne dAva na karI zakAya, topaNa je A zayathI A graMtha lakhavAmAM AvyA che, taja AzayathI vAMcanAra vAcaka vargane jarUra rasotpAdaka thaze, evI AzA che. jhAMpaDAnI poLa-amadAvAda) 1989 mAha zudi 15 ] magila becaradAsa pArekha. A avataraNa-"navamI gujarAtI sAhitya pariSad " mAM "dharmanI bhUmikA" viSe vaMcAyelA nibaMdhamAMthI levAmAM AvyA che. tenA para "jayendrarAya-darakALa" nAma lakheluM che. nibaMdhanI copaDI rakhaDatI maLI AvI hatI. tenA lekhakane ame eLakhatA nathI. paraMtu ahIM tene upayoga atyanta jarUrI lAgavAthI temanI rajA vinA karavo paDe che te khAtara te bhAI sahiSNutA batAvaze, evI AzA che. 19 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaH dhamme ya NaM iTThe pie kaMte, paramatthasuhI, sayaNajaNa mitta-bandhu- parivaggo, dhamme ya NaM dihikare dhamme ya NaM puhikare, dhamme ya NaM balakare dhamme ya NaM ucchAhagare, dhamme ya NaM nimmala - kittipasAhage, dhamme ya NaM mAhappa-jaNage, dhamme ya NaM sudu sokkha-paraMparA dAyage, se ya NaM sevaNije, se yaNaM ArAhaNije, se ya NaM posa Nijje, se ya NaM pAlaNijje, se ya NaM kAraNije, se ya NaM caraNije, se yaNaM aNuhijje, se ya NaM uvaisaNije, se yaNaM karaNije, se ya NaM bhaNaNije, se ya NaM paNNavaNijje, se ya NaM kAravaNijje, se ya NaM dhuve, sAsae akkhae accue sayala - sokkha-nihI dhamme. zrI mahAnizItha sUtra 18 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ISTa vastu che, priya che, mane hara che, dharma ja paramArthathI sukhI che, svajana, mitra, baMdhu, parivAra che dharma ja dRSTi ApanAra che, dharma ja puSTikara che, dharma ja baLaprada che, dharma ja utsAhajanaka che. dharma ja nirmaLa kIrti prakAzaka che, dharma ja mAhAsya janaka che, dharmaja sArI rIte sukhanI paraMparA utpanna karanAra che. te ja sevavA cogya che te ja ArAdhanA karavA egya che te ja piSaNa karavA yogya che te ja pAlaNa karavA egya che te ja kAraNe cagya che te ja AcaravA gya che. te ja anucche che te ja upadezavA gya che te ja kartavya che te ja abhyAsa karavA egya che te ja pratipAdana karavA cogya che te ja karAvavA yogya che e dharma ja kharekhara dhruva zAzvata akSaya ane acaLa che dharma ja sakaLa sukhanuM nidhAna che Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya saMskRti ane jaina darzananuM svarUpa pratipAdana karanAra 3000 thI 4000 peIjene mahAna graMtha. jIvana-vikAsa ane vizvAvalokana A graMthamAM nIce pramANe vibhAga ane viSe raheze. bhAga 1 le. jaina gRhasthanuM jIvana khaMDa 1 lo. bhUmikA-sathrahasthapaNuM ane vizuddhadaSTi pustaka 1 luM-A puratamAM bhUmikAnA traNa praveza ApavAmAM AvyA che. pustaka 2 juM-mArganusAritA ane samyakatva sUryodaya nAmano 4the praveza ApavAmAM Avaze. ( jue pAchaLanuM peIja ) khaMDa 2 je-jana gRhasthanuM dhArmika jIvana tenuM sthAna, , aticAro, khAsa kartavya. vigere savivecana tulanAtmaka rIte ApavAmAM Avaze. khaMDa 3 e-Adhunika praznonI carcAo, jaina dRSTithI khulAsA, jaina grahane aneka muzkelIemAM mArgadarzana vigere. ra0, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 2 -jena muni jIvana. khaMDa 1 lo-jena muninA jIvananuM svarUpa. muninA kartA ane pharajo. jaina dharmanuM sUkSma savarUpa ane tattvajJAna, itara tattvajJAna ane sAyansa sAthe viratArathI tulanA. khaMDa 2 je-jaina dharmanA TakAvavA mAge. pracAranA sAdhano, sAvacetIo, vinuM digadarzana, bhAvi vArasadAro ne vArasa, saMgha sattA ane saMgaThana, jagatanA mAnava gaNa ane prANI mAtranuM hita, tathA parasparanA saMbaMdhe ne sahakAra, vigere ApavAmAM Avaze. A rIte jana darzananI vigatavAra mAhitI kevI rIte pUrI pADI hAlanA vAcako mATe eka sAdhana taiyAra karavAmAM Avaze? tenI A eka rU5 rekhA che. * * 2 * Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayo. anukrama. maMgaLa bhAvanA jIjJAsA ane viSayapraveza bhAga 1 lA. jaina gRhasthanuM jIvana khaDe 1 lA, bhUmikA sagRhasthapaNuM ane vizuddha STi pradeza 1 lA vikAsa-vicAraNa 1. parivartana zILajagata 2. vikAsa ane patana 3. antima mahAvikAsa ane mahApatana 4. vikAsa ane patananA caDatA utaratA darajjA 5. janma ane maraNu .... 46.0 .... .... 6. ananyasamAdhAnaH AtmA 7. kramika vikAsa, jAtie, ane janmAntarA 8. dIkALa, ane vikasita azAneA saMcaya 9. prANija sRSTi 10. anAdi jagat ane ananta janmA 11. vikAsanI prayatnasAdhyatA .... .... 12. AtmAnuM mahAjIna ane peTAjIvana upasaMhAra .... .... 22 6004 pradeza 2 jo. dhanI vAstavika samaja 1 dharma eTale zuM? 2 dharmazabdanA judA judA upayAgo, temAM .... .... .... 10. .... .... .... peija 3 ' 13 ,, "" 29. 95 * OM 15 18 21 30 33 DhuM dR x 4 % 60 61 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 ... *** (75 102 104 118 122 khAsa prakAranA AdhyAtmika jIvana tarIke mukhya upaga 3 dhamanI ektA . 4 zAkhA-prazAkhAo ane mata-matAre . 5 laDAIonA kharA kAraNe .. 6 caDatA utaratA darajajA 7 kyA dharma kayA darajajA para che? 8 sarva dharma pariSad . . pradeza 4 tho. jainadharmanuM sthAna ane bAhya paricaya. parIkSAnA viSaye ... saMskRti viSe kAMIka. 1 parIkSAvatAra . prajAnI saMskAritA . adhyAtma zAstra ... prajAnI udAtta jIvana caryo. tatvajJAna-vizvajJAna dharmapraNetAonI khyatA ... 3 Arya-Atara dharmonI kaMIka tulanA 4 bhAratIya darzane 1, 2, 3 5 jaina tatvajJAna , 6 praNetAnI cegyatA aitihAsika dRSTi bindu ... - upasaMhAra * * bAhya paricaya. 1 dharmasaMsthApaka zrI jagatapUjaya tIrthakare .... 2 sarvakalyANakara jaina muni saMsthA Adarza guruo .... . . 126 126 130 136 137 140 155 177 181 185 188 203 . 204 23 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chellI paMkitanA Adarza gurue... prabhu mahAvIranA saMdezavAhakA jaina muninA mAhyAcAra jaina muninA Adara Adhunika prazno sarvAdhAra saMsthA 3. jainadhArmAcaraNa 0.0 0004 4. sarvotkRSTa vizva sAhitya jaina AgamA zrutanA Adara 6 mukhya prajAjanA tarIke jeneA 1 muniva mAM kATakhUNAo 2 gRhastha sattAnA kATakhUNA 3 saMsthAonAM kATakhUNAo 4 jJAnavibhAganA kATakhUNA .... 9000 5 jaina saMghanuM viziSTa baMdhAraNa adhAraNAnI tulanA saMghamAM praveza--nivezanI rIta .... 4444 ... 24 vahIvaTI bhedyAbheda Adhunika AMtara-bAhya kATakhUNAone itihAsa ane svarUpa .... : .... .... 847. : .... .... ... **** **** 1800 .... **** 2304 : **** .... .... 205 207 215 226 230 234 238 249 254 264 267 208 282 288 299 313 314 315 316 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavikA sa. [vikAsanA anna sudhI pahoMcavuM-eja jIvananuM parama dayaH ] prAya pratyeka prANI pratyeka samaye yatkiMcit paNa vikAsa sAdheja che. yadeva satyam, bhavatu tanme hRdi bhAsamAnam / jakA- prabhudAsa becaradAsa pArekha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM aham ma La bhA va nA sarva prAtihAryayukta-samavasaraNanA madhyabhAgamAM caityavRkSanI nIce siMhAsana para besI sakaLa pariSada samakSa- vizvanA prANI mAtranuM kevaLa kalyANa karanArI ane saMpUrNa satya tathA upadezanA samagra guNene anusaranArI-jana prasAriNI paramapavitra vANI dvArA parama puruSa paramAtmA zrI mahAvIra deva--je rIte upadeza dhArA varSAvatA hatA,-teja rIte, temanuM A prasaMge zAMta ane ekAgra cittathI smaraNa karI, e paramaSine yathAzakita trikaraNa-zuddhie namaskAra karuM chuM. 2. A yuganA Adi-Izvara prabhutraRSabhadevasvAmI vigere vartamAna vIza tIrthakare, ane bIjA paNa kAlina samasta tIrthakarene paramabhaktipUrvaka mArA smaraNa pathamAM eTalAja mATe lAvuM chuM ke jeonA pavitra smaraNa ane pavitra mukhamudrAonA mAnasika darzanathI, A pavitra kAryamAM umArgathI bacI zakAya, ane sanmArgane jhaLahaLate tejasvI prakAza mArI sanmukha prasarI rahe. prabhunA mahAzAsananI AjJAo zirasAvanda karI upADI lenArA, ane paramAtmAnA parama zi evA-gaNadhara bhagavate, AcArya paMga, zAsananI aneka rIte mahA-mahA prabhAvanAo karanArA mahAtmAo ane ekaMdara trikALanA e samagra pavitra munimaMDaLane A prasaMge mAnasika vaMdanA karuM chuM. 3. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnata himakUTanA dhavaLa zikhara parathI savatI mahAtasvinI pUnita gAnI mAphaka, vItarAgaparamAtmAnA mukhamAMthI vahI, samagra jagatamAM phelAtI je pavitra upadeza vANunI sacoTatAe, amArA pUrvajenA ane amArA hRdayamAM, aMdhakAranI ghaTA haThAvI eve te cirasthAyI prakAza pheMkyo che, ke jenA baLathI ame mokSamArganI nikaTa athavA abhimukha rahevAne yathAzakita prayatna karavA tatpara rahI zakIe chIe, e parama pavitra jagatkRSTa vANIne parama upakAra bhUlyo- kema bhUlAya? e upadezavANInA mahA saMgraharUpa ke jemAM akhilavizvanA samagra vijJAnanuM AbAda pratibimba paDeluM che, te citra-vicitra ane durgama zrI dvAdazAzrutanAkALanI karALa dADhamAMthI bacI gayelA avazeSarUpa-ke jemAM-ananya lyANukara pavitra Agama sUtre, ane e sune kendramAM rAkhIne tenIja AjubAju vIMTaLAyelA -niryukti, bhASya, cUrNi, vRtti ane paraMparAgata anubhavAnI nedhara vigere zAstrone ja samAveza thAya che, te vartamAna zrata ane paraMparAgata vArasAmAM maLyuM che, ane jenuM astitva paThana-pAThana, navyaracanA-prAcya saMzodhana, lekhanalekhApana, tathA saMkaTa samaye tana mana dhana vigere sarvasvane ane ekaMdara saMbhavita samagralAgavagere bhegaH ItyAdi aneka prayatnone pariNAme mahApuruSoe Aja sudhI kAyama rAkhyuM che, temaja- jene aneka buddhinidhAna ane cAritrasaMpanna mahAAcArya ane munipuMgave-e, tenA ananya Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakto thaI aneka rIte vikasita ane puSTa karyuM che, jIvaMta ne javalaMta kAyama rAkhyuM che. te parama zrutanI, A jamAnAmAM-hajupaNu sarvotkRSTatA-uDI samajapUrvaka svIkArI, ananya bhakti bhAve tene yathAzakti namana karuM chuM. te te kALe vicaratA jaMgamatIrtha rUpa-parama pUjya zrI tIrthaMkara bhagavaMte, gaNadhara bhagavate, AcArya varyo, munivare, zrImatI pravartanIo, zramaNIeH tathA zrAddha -zrAvaka ane dezavirata zramaNopAsake ane zramaNepAsikAo: tathA sthAvara tIrtharUpa-kalyANaka sthAnAdika tIrtha bhUmie, zrI jinapratimAothI maMDita zrI jinamandire ane samagra pavitra samyaga cuta. bIjA paNuM- samyagadarzana, samyajJAna, ane samyam cAritranA utkRSTa-madhyama ane jaghanya-kAraNa, kArya tathA pariNAma rUpa-pragaTa athavA gupta evA sarva dravya-kSetra-kALaane bhAve - ItyAdi aneka sutonA saMgraharUpa vaikAlika tIrtha, ke jenA bIjA nAma zAsana-taMtra -ke saMgha che. te kAlika tIrthane no tiratha kahI namaskAra karI tIrthakara bhagavate, jagatanA kalyANa mATe kalyANa mArgane amogha upadeza ApI, te upadeza bIjA prANIone sulabha rIte satata maLato rahe te mATe te te vakhate je je avAntara tIrtho sthApe che, ke jenA AzayathI aneka supAtra prANIo potAnA AtmakalyANanI aneka prakAranI ArAdhana sAmagrI te te kALe yathAzakti prApta kare che -temAMnuM-zrI mahAvIra paramAtmAe te ja rIte Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApeluM vartamAna tIrtha-ke je-ItihAsa prasiddha aneka AMTIghUMTI ane saMkaTanA vikaTa prasaMgamAMthI nividane pasAra thatuM thatuM AvI, avicchinna paraMparAe A kALanA jaMtuone vArasAmAM je kAMI svarUpamAM maLyuM che, jenA akhaMDita baMdhAraNa, apratihata vyavasthA, sAdhatAnI sAdhaka, ane vighAtaka tatvonI vinAzaka janAo: vigere sarva te pUrva puruSoe ja goThavyA che, tathA jemAM _ bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanI paristhitionI asare paDelI che, athavA traNe ya kALanI paristhitio jemAM otaprota vaNAIne, te je A svarUpe jaNAya che, evA e banne prakAranA- mahA mahA javAbadArIo vahana karanArA ane jagatamAM sadA pavitra Adarza khaDe rAkhanArA kAlika tIrtha ane vartamAna tIrtha-rUpa-zrI saMghanuM smaraNa karuM chuM. upara jaNAvelI vizvanI ananya ane parama pavitra e mahAvibhUtionA stavana-namana-ane hRdayanI bhakti rUpa-parama pavitra jaLa pravAhamAM mana vacana ane kAyAne eTalAja mATe snAna karAvI jIvana vikAsa? nAmanA graMthane AraMbha karuM chuM ke jethI karI-dravya kSetra-kALa-ane bhAvarUpa anAdi-anaMta A vizvamAM -anaMta-anaMta dravyanA, anaMta-anaMta-saMga-viyege,-gatio-stharyo, -svabhAvapariNAmo-vibhAvapariNAma-utpatti-vinAza-ane sthira svarUpe AvirbhAve.. - tibhA, vigere vigere anaMta-anaMta-avarNanIya -aTapaTI ghaTanAo pratyeka kSaNe sadAkALa cAlI rahI che. tenA citra-vicitra tAratamyanuM yathArtha nirIkSaNa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra svAvAda saraNithI ja karI zakAya che, chatAM tenuM saMpUrNa nirIkSaNa karanArA saMpUrNa jJAtA purathI paNa tene anaMtame bhAgaja vANI dvArA varNavI zakAya che, ne tene paNa anaMtame bhAgaja zrata granthomAM saMkalita karI zakAya che. evA A vizvamAM tenI ja eka svAbhAvika chatAM vicitra rIte judI jaNAI AvatI-ghaTanA rUpa-caDatAutaratA darajajAvALA pagathiyAothI vibhUSita, traNeya kALamAM sthira-svayaMsiddha-akRtrima-svAbhAvika evI ekaja nizreNi (nisaraNuM-pragati mArga-utkAntipatha sadAkALa bhAsamAna thAya che. e nizreNinuM svarUpa dravya-kSetra-kALa ane bhAva rUpe juduM juduM bhAse che, paraspara vaNAI gayelI ratnatrayInA vicitra saMbaMdhathI-kema jANe eka jAtanI rAsAyaNika kriyA thai ghaDAyelI hoya, te rIte ekAkAra ratnatrayImaya e banelI che. Ama dravyonI amuka jAtanI atima ulkAnti-avasthA sudhI caDI javAne prANIone mahArAjamArga tarIke jene upaga che, temaja mahAtIrthaMkaroe AjubAju bAMdhelA kaTheDArUpa tIrthanA alaMbanathI ja jenA upara krame krame surakSita rIte caDI zakAya che. -e e mahA pragatimArga, ane-sIdhI yA ADakatarI rIte tenI sAthe joDAyelA nAnA moTA bIjA pragatimArgo, jema bane tema smaraNamAM rahe, ane durlakSyathI paNa te samAgathI vimukha rIte buddhi deravAI na jAya, tathA lekhakane lekhanakAryamAM, vAcakane jJAna kAryamAM, tathA pariNAme bannene, uttaretara uttama preraNue maLyA kare- eja maMgaLa bhAvanA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ji jJA sA ane viSa ya pra ve za. mahAtman ! kRpA karI jaNAvo ke jIvananu dhyeya zuM? jIvana eTale zuM ? janmIne maraNu paryaMta kema jIvavuM ? keAnuM jIvyuM saphaLa ? mAnava prANI viziSTa buddhizALI prANI che, tenu jIvana mahAmUluM duSprApya ratna che; e kharUM che. para Mtu, tenA sadupayoga kayA ? tenI uttamatA kaMi ? amAre amArA jIvana pravAha kai dizA tarapha vhevaDAvavA ? athavA--AvA praznAnI AvazyaktA che ke nahIM? jenI icchAmAM jema Ave, tema yatheccha rIte varte, e ja duniyAnA acaLa niyama che ? ke te zivAya bIjo kAi khAsa mA che? mAnavA nAnI ke mATI kAi paNa pravRttine cAgya ke ayeAgya DarAvavA prayatnA kare che, temAM kAi khAsa hetu che ke ? mAtra sAmAnyabuddhinI capaLatAja che? jIvananu dhyeya pUrve kAie prApta karyuM che ? ke hajI te kSetra aNukheDAyelu ja che ? Aje ame amArA jIvanane je mArge vhevaDAvIe chIe, te vheNu Adarzane anusaranAra kAI yogya mArge che ke nahIM ? ame ema teA kabUla ja karIe chIe ke amArA jIvananA dhaNA tattvA evA che ke--jenA ame amArI potAnI zodhaka buddhithI vicAra karyAM nathI, paraMtu vaya prayatne ke anAyAse, jANatAM ke ajAtAM, amArA pUrva puruSAnA vArasamAMthI maLelA saMskArane AdhAre te amArA jIvanamAM guMthAi gayA che, Atapreta thai gayA che; te keTale aMze vyAjabI che ? ane temAM sutattva che ke nahIM ? 8 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vigere samajavAne amArI saMpUrNa jijJAsA vRtti jAgratu thaI che, ane tenA be kAraNe che - 1 je amArA cAlu-jIvana-mArga cagya ja hoya, te temAM ame AgaLa vadhIe. ane jo te yogya mArganuM amane ThIka ThIka jJAna hoya, te bhaviSyamAM aTapaTA prasaMge bhaLatI ja paristhitimAM phasAI na paDatAM, megya mArge himmatapUrvaka TakI rahI zakIe. 2 ane je viruddha dizA tarapha amArA jIvananuM vahANa rahetuM hoya athavA tenA je kaI aMze agya hoya, to tyAMthI pAchA pharI yogya dizA tarapha haMkArI zakIe, athavA te bhAga sudhArI zakIe. ane je AvI koIpaNa jAtanI jarUrIAta na hoya, te keja javAba ApI de, ke jethI karI amAro ane Apane samaya vyartha na jAya. Apa ApanuM kAma saMbhALe, ame amAre raste phAvatuM karIe. mahAnubhAve !! jagatanA satye acaLa che, ane temAMnA ghaNAyeka nirNita karI mAnavabuddhie svIkAryA che, paraMtu jyAre te aneka kAraNone lIdhe bhUlAI jAya che, tyAre te pharI pharIne samajavA ane samajAvavA paDe che. jyAre janasamAjamAM ajJAna vadhAre gherAya che, chatAM koika vyakti* onI satya tarapha javAnI vRtti AkarI hoya che, tyAre AvA ane uThe, e svAbhAvika che. te vakhate satyanuM vAraMvAra pratipAdana karavuM ghaNuM ja upayegI thaI paDe che. jo tema karavAmAM na Ave te-khya mArge cAlavA chatAM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeo ajJAna ke vyAmohane lIdhe jANatA ajANatAM unmArge caDI jAya che. teone ghaNuM ja nukazAna thAya che. tevI ja rIte, jeo saMjogavazathI unmArge caDI gayelA hoya, chatAM je teone satya samajAvavAmAM Ave, to teo paNa sanmArga tarapha vaLavAnI yogyatA ke tatparatA dharAvI zake tema hoya, paraMtu samajAvanArane abhAve, teo bicArA te lAbhathI vaMcita rahe che. e teone nukazAna thAya che. eka te ajJAna dazA, tathA divase ne divase vyAmoha ane buddhibhedanA vadhatA jatA aneka kAraNa saMjogo, ane temAMthI satya jANavA talapatuM jijJAsuonuM mana : A sthitimAM satya-prakAza yukta dIvAdAMDI ubhI karavAmAM na Ave, te-ghaNAye bicArA bALajInA jIvana-hANa bhayaMkara khaDaka sAthe athaDAI, tenA cUrecUrA uDI jAya; athavA to vamaLanI bhramaNAomAM paDI kyAMyane kyAMya guma thaI jAya, athavA te jAjavalyamAna vaDavAnaLanA mukhamAM paDI, bharamIbhUta thaI jAya; kharAbe caDyA pachI vahANanI zI dazA thAya, temeNa kahI zake? - jo tame kharekharI jijJAsAvRttithI jANavA IcchatA he, tamane kharekharI tAlAvelI lAgI hoya, te amArI pharaja che ke -jijJAsuenI jijJAsAvRtti yathAzakti tRpta karavI, piSavI, saMtoSavI ane tene mATe egya mArga batAva. te viSene parizrama dhyAnamAM lIdhA vinA ja e kartavya bajAvavuM, e amAruM parama kartavya che. paraMtu mAtra khAlI prazna karI amAro vakhataja levo hoya, te kadAca tamane pitAne khAsa phAyade nahIM thAya, mATe sAcI tAlAvelI jAgI haze, teja amAre ane tamAre banene prayatna saphaLa thaze. ane te ja ApaNe kAMIpaNa tAttvika mArganI zodha hAtha karI zakIzuM. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA, mahAtmana !! ame barAbara taiyAra chIe. je amane barAbara samajAze, egya mArga hAtha lAgaze, te A jagatamAM evI koI paNa vastu nathI, ke jenI sAthe ApanA e upakAranI tulanA karI zakIe, ke jenAvatI tenuM mApa karI zakIe. mA-bApa, bhAI-bhAMDu, sagAM-vahAlAM, snehI-hita-- mitre, rAjA-rakSaka, pAlaka ke jIvana dAtA, vigerenA karaDe upakAre sAthe paNa A sanmArga dAtAnA atula ane amApa upakAranI tulanA nahIM ja karI zakAya. tethI o ! sukAnI ! Aje amArI sAme vicitra vicitra paristhitinA ghughavATa karatAM mojAM uchaLI rahyA che, temAM amArA jIvana-vahANane kaI dizAmAM haMkAravAthI pariNAme salAmatI che? tene rAha batAve. jagatamAM eja sarva zreSTha upakAra che, e ja sarvottama kartavya che, ane e upakAra ame kadI visarI zakIzuM ja nahIM. mahAnubhAve ! upakAra visaravA na visaravAnI vAta javA de, jo tame sAcA jijJAsu che, ema sAbita che, te tamArI e jijJAsA saMtoSavI, e amArUM paNa ananya kartavya che. e kartavya hAla te ame nIce pramANe bajAvIe chIe - - prathama te-tame buddhimAM utare tevI dalIle ane saraLa dRSTAMtithI lakhAyelA A graMthanA dareka bhAgo ane prakaraNe uMDI tattva jIjJAsA buddhithI mananapUrvaka sAMgopAMga vAMcI jAo. temAMthI tamane jIvananuM dayeya maLe, tamAre antarAtmA saMtoSa pAme, to te mArge cAlavA yathAzakti prayatna karaze. ane eja amArA A prayatnane. tamArA taraphane badale samajo. ane je tamane kAMI paNa tattva hAtha na lAge, tamAre anta 11 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtmA nirAza thAya, te pharI ekavAra ApaNe maLazuM, ane anya upAya vicArIzuM. chatAM, tethI paNa tamane nirAzA thAya, tamAre antarAtmA asaMtoSI rahe, tamane mArga hAtha na lAge, to tame tamAre phAvate rAte jaje. mAtra tamArI khAtara ame amAruM kartavya bajAvI chUTayA, eTale ja amArA taraphane saMtoSa mAnaje. A prasaMge ame khAtrIpUrvaka kahIe chIe ke koIpaNa jAtanI chetaravAnI buddhithI, koIpaNa jAtanI lAlacathI, koI paNa jAtanA mAna-sanmAna ke Agraha buddhithI, -nahIM, paraMtu kevaLa zuddha mArga batAvavAnI ja zuddha buddhithI, amane je samajAyuM che, te pramANe-ane je mArge aneka mahAnubhAva puruSa pramANita karIne cAlyA che, tevA ekAMta hitakara ane kalyANa sAdhaka rAjamArganI ja mAtra sAcI dizA batAvavAne amAro irAdo che, ane teTalI ja zakti che. ane sAthe sAthe ame ema paNa icchIe chIe ke amArA e sAcA kartavya mArgathI lezamAtra paNa ame calita na thaIe, tamane kalyANamArganI jema bane tema vahelI take pratIti ane prApti thAya, tame tene vadhAremAM vadhAre sAro lAbha uTho, tamArA mArgamAMthI vyAha ane buddhibhedanA aniSTa khaDake nAza pAme, tamArI sAme satyane jhaLahaLato sUryaprakAza jhaLakI uTho - eja AzA. astu! Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva na--vi kA sa : bhAga 1 lA : gR huM stha nu jI le ta ta khaMDa 1 leA : bhUmikA : [ sagRhasthapaNu ane vizuSTi ] -: pradeza 1 lo : vikAsa - vi cA r NA 13 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. parivartanazILa jagata. di vasa pachI rAta ane rAta pachI divasa Ave che. savAra pachI apeArane pachI sAMja thaI rAta paDe che, ne pAchuM savAra thAya che. sAMje sUryanA prakAza sa kailAya che, tyAre sa MdhyAnA judA judA raMgo palaTAya che, ne chevaTe aMdhArUM thai vaLI pAchA savAre prakAza phelAya che. savAre joyeluM jyAre bapAre bIjI rIte hAya che, tyAre Aje joyeluM AvatI kAle bIjIja rIte hAya che. bALaka janme che, vadhe che, yuvAna thAya che, ne prADha thaI vRddha thAya che. gulAbanI kaLI khIle che, vadhe che, DALIpara nAcI kudI gammata karI karamAya che, sUkAya che, ne Akhare kharI paDI mATImAM maLI jAya che. A uparathI vizvane acaLa niyama e samajAya che keH---- padArtha mAtra eka paristhitimAMthI bIjI paristhitimAM avazya pheravAya che, eTale ke temAM kAMine kAMI avazya parivartana thAyaja che. jagamAM evI kAIpaNa vastu nathI ke jemAM sthala yA sUkSma kAMIpaNa parivata na na ja thatuM hAya, paraMtu dareke dareka padArthomAM kAMI ne kAMI avazya parivartana thAya ja che. 15 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke-te dareka parivartana eka sarakhAM nathI ja hotAM, eTale ke koI sthala, te kaI sUkSma hoya che, ane koI alpakALe ke alpakALa mATe thanAruM hoya che, te koI dIrdhakALe ke dIrdhakALa mATe thanAruM hoya che. paraMtu padArtha mAtramAM parivartana avazya thAya che, e vizvane acaLa niyama che. akhi mIMcIne ughADa-eTalI ja vAramAM A vizvamAM keTakeTalI utthala pAthala thaI cUkI haze? tene kAMI khyAla AvI zake che? tame AMkha mIMcIne ughADI eTalI ja vAramAM-cAlatA mANasa, uDatA pakSio, deDatI gADIo, cesa eka sthAnakethI bIje sthAnake AgaLa vadhI cUkyA che. - ApaNuM ane prANImAtranA zarIramAM cAlatA aneka jAtanA sUkSma raphUraNe pitAnI saMkhyAmAM vadhAre karI zakyA che. judA judA AzayamAM TapakatA te te tenA keTalAka biMduo TapakI cUkyA che. e ja vakhate ghaNuM prANIo janmI cUkyA haze. ane e ja vakhate yaMtronA cada aneka bramaNe bhamI cUkyA haze. - sUrya, caMdra, rahe ane nakSatre pitAnI kakSAmAM keTalAye gAu cAlI cukyA haze. samudramAM kareDo taraMgo uchaLI karoDo zAnta thaI gayA haze, ne karaDe pAchA uchaLavAnI taiyArI karatA haze. pahADo ane khaDakonA patthare ane karADomAMthI pavana, tApa ane pANInA ghasArAthI saMkhyAtIta rajakaNe kharI cukyA haze, tyAre aneka navA paDo baMdhAI paNa cakyA haze. bhUgarbhamAM ane bhUpRSTha para dhamAra vahetI saMkhyAbaMdha nadIo pitAne keTaleya mArga kApI cUkI haze. juo juo, sAmeja vAdaLAnA raMge ane AkAromAM jotajotAmAM keTalAye pheraphAra thaI gayA che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI sAme, dUra, dezAntara, ane AkhA jagatamAM kAIpaNa sthaLe rahelA koipaNa sacetana acetana padArthamAM kAMI ne kAMI pheraphAra cAkkasa thayA ja che. AMkha mIMcIne udhADI teTalAja vakhatamAM AkhA jagatamAM sUkSma ke sthUla je kAMI pheraphAro thayA haze, tenA purepurA khyAla varSonAvarSA vItye paNa karavA dhaNAja muzkela che, teA pachI dareka dareka padArthanA traNeya kALanA dareka kSaNe cAlI rahelA dareke dareka parivartana jANavA, e ApaNI zakti bahAranuM ja kAma che. evIja rIte, turata janmelA bALakamAM kSaNe kSaNe thatA pheraphArAnI noMdha karatAM karatAM tenI AkhI jIMRRgInA, zarIranA, mananA, zabdonA, IndriyAnA, judI judI avasthAmAnA, vArSika, mAsika, divasa ane ekandara kSaNe kSaNanAH ema maraNu paryaMtanA tamAma jAtanA pheraphAro neAMdhIe, te te keTalA thAya ? zuM tenI gaNatrI karI zakAya tema che ? kharekhara, tenI gaNatrI kalpanAnI paNa pele pAra che. temaja dhaNA parivarta nA eTalA badhA sUkSma thatA haiAya che, ke jenA khyAla manathI paNa ApaNe naja karI zakIe, te pachI noMdha te zI rIte karI ja zakAya ? jema ApaNe eka nimeSa mAtramAM thatA jagatnA samagra parivarta nAnA khyAla suddhAM purA laI zakatA nathI. teja rIte ekaja pANI ke padAnA pratyeka kSaNe cAlI rahelA judA judA anaMta rava nAnA paNa saMpUrNa khyAla na ja karI zakIe. raheja paNa vicAra karatAM jagatamAM parivatAnA kevA kevA adbhuta khela cAlI rahelA che. te ApaNe keTaleka aMze samajI zakIe chIe. 17 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K . che . vikAsa ane patana. parivartana eTale rUpAntara. ane tenA mULamAM khAsa karIne be jAtanA to hoya che. utpatti ane nAza. - koIpaNuM prANI ke padArthamAM koIpaNa guNa, svabhAva ke avayava ne utpanna thatuM hoya che ke june nAza pAmate heya che. utpattine ApaNe vikAsa kahIzuM, ane nAzane patana kahIzuM. nAnA vikAsa ane nAnA patanamAMthI madhyama vikAsa ke madhyama patana janme che. ane tevA madhyama vikAsa ne patanemAMthI tethI moTA vikAsa ke patana janme che. ane temAMthI bIjA-tethI moTA-vyApaka vikAsa ke patana janme che. ema uttarottara vikAsa ane patanamAMthI moTA moTA vikAse ke patano utpanna thatA jAya che. ane ekandara padArtha ke prANI mahAvikAsa tarapha ke mahApatana tarapha AgaLane AgaLa vadhato jAya che. dAkhalA tarIke - eka saMzodhaka aneka zodha kare che. evA aneka saMzodhake aneka zedha kare che, ne saMzodhako nAza pAme che; zedha kAyama rahe che. evI aneka zodhe nAza pAme che. ane mAnava jIvana AgaLa ne AgaLa vadhe che. zekanA janma, juvAnI, AnaMda, e nAnA nAnA vikAse che. tene thatA rogo, maraNa, vRddhAvasthA vigere nAnA nAnA patane che. temAMthI zedha janme che. zemAMthI upagI bhAgI skRtimAM saMgrahita thaIne bAkIne bhAga nAza pAme che, ne ekaMdara, mAnava jIvanane AgaLa vadhe che. mAnava jIvananA AgaLa vadhavA sAthe vizvanA niyame potAnA kAryakramamAM AgaLa vadhe che. ema nAnA moTA vikAsa ane patananuM vaheNa moTA vikAsa tarapha vahe che. 18 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja rIte-kuchaMde caDela ekamANasa dhIme dhIme aneka AnaMda pramodanA sAdhanonA vikAsamAM mahAle che. kuchaMda dhIme dhIme vadhate jAya che, pariNAme temAM-kuchaMdamAM divase ne divase vikAsa karate mAlUma paDe che. Akhare saMjoga vizeSathI te rAjA thAya che, tethI te kaccha demAM ora AgaLa vadhe che. tenI sukha-sagavaDemAM vikAsa thAya che, ne tenA julmoye vadhatA jAya che. tema tema anIti, anyAya ane atyAcAranuM vAtAvaraNa vadhatuM jAya che. prajAmAM asaMtoSa ane veranI lAgaNI bhabhUkatI jAya che. rAjya ane prajA pAyamAlInA patana tarapha jhapATAbhera AgaLa vadhe che, ne te rAjA paNa niSkAraNa varIo ane saMkhyAbaMdha vidhio utpanna kare che. Akhare kaI gya narapatine hAthe bhayaMkara hAra khAI, kedakhAnAnI yAtanA bhegave che, ane prajAne tiraskAra tathA ziSyone aNagame hArIne uttarottara duHkhanA khADAmAM jaI paDe che. A dRSTAMtamAM nAnA nAnA vikAsa ane patana chevaTe tene eka judI ja jAtanA patana tarapha laI jAya che. A uparathI te ema samajAya che ke ApaNuM jIvanamAM thatA aneka vikAsa ke aneka patane kaI tarapha jAya che, te cokkasa kahI zakAya ja nahIM. te vikAsa tarapha paNa jatA hoya, ane patana tarapha paNa jatA heya. tyAre vikAsa ane patananI vyAkhyA aspaSTa ja rahe che, vikAsa eTale zuM? ane patana eTale zuM? tenI koI cokkasa vyAkhyA ja nakkI thatI nathI. ' are mahAzaya ! A uparathI te e vyAkhyA vadhAre cokkasa thaI gaI - ' je nAnA nAnA vikAsa ane patananuM vaheNa pariNAme aMtirmamahAvikAsa tarapha vahe, te vikAsa kahevAya, ane je nAnA nAnA vikAsa ane patananuM vaheNa pariNAme aMtima mahA patana tarapha dhasI jatuM hoya te patana kahevAya. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA nAnA patana ane vikAsanA cakro tethI moTA moTA vikAsa ke patananA cakro utpanna kare che, ane te, tethI moTA cakro utpanna kare che. mInITanI utpati ane nAza kalAka race che, ane kalAkanI utpatti ane nAza divasa race che, divasonI utpatti ane nAza mahine, ane Akhare varSa vikasatuM jAya che. game tevI vikasita sthiti hoya, paraMtu jo tenuM heNa mahAvikAsa tarapha na hoya te te vikAsanI maryAdAmAM AvI zaktI nathI, temaja game tevuM jaNAtuM patana mahAvikAsanA eka kAryakrama tarIke hoya te te vikAsanI keTImAM AvI zake che. A uparathI nAnA moTA patane ane vikAse sApekSa che. sAmAnya dRSTithI jaNAta vikAsa pariNAme vikAsa na paNa hoya, ane sAmAnya dRSTithI dekhAtuM patana pariNAme patana na paNa hoya. eka zahera taraphe turatamAMja javAnI jarUra hoya, ane dhAro ke-te pUrva dizAmAM AveluM che. ApaNe jaladI pahoMcavAne aneka sAmagrInI goThavaNa karI,-eTale ke zIghagAmI vAhane ane rakSaNanA sAdhanone upaga karavA chatAM raheja dizAcaka thavAthI jude ja te cAlI nIkaLyA, ne rAte vAMka vaLIne ApaNane uttara tarapha laI ga ApaNe teTalAja vegathI teTalI ja sAmagrIthI prayANa karavA chatAM dhArele sthaLe pahoMcI na zakyA, ane ApaNuM dhAreluM kArya vinaSTa thayuM. ApaNI mahenata ane kriyAmAM pheraphAra nathI. eja mahenata ane eja sAdhane raheja dizA bhUla na thaI heta, te ApaNane ISTa thaLe lAvI zakata. basa, e utsAha, e vega, e utAvaLa, e sAvanI cetI, badhAM nakAmA gayA, tathA kaSTa sahana karyuM, vizvanI sAme thavuM paDayuM, bhUkha tarasaveThayA, parizrama veTha,cera ane jaMgalI pazuonI bhIti hRdayamAM vahana karI, chatAM te sarva niSphaLa gayA. arthAta Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe pariNAme patana tarapha-nirAzA tarapha gayA. mATe badhI vastuo patana ja kahevAya. ane jo ISTa zahera paheAMcyA hAta, te teja sarva sAmagrI vikAsa kahevAta. eja rIte patana ane vikAsanA nAnA meATA sajogAthI utpanna thayeluM eka pariNAma jo vikAsarUpa hAya tA AkhI kriyA vikAsa taraphe che. ane jo patana tarapha hAya teA AkhI kriyA patana che. ema pariNAmarUpI vikAsa ane patanano aMta paNa kAI paNa mahApariNAmarUpa vikAsa ke patana rUpe AvavAnA ja. jene ApaNe antima mahAvikAsa ke antima mahApatana kahIzuM. vikAsa eTale navInatA, utpatti, pragati caDatI, ane patana eTale jINutA, nAza, hAni, paDatI. e tenA sAdA arthI che. antima mahAvikAsa tarapha avAntara patanA ke vikAsAnuM valaNa te vikAsa, ane antima mahApatana taraphanA avAntara vikAsa ke patanAnuM valaNa te patana. parivartana tattvanI jema vikAsa ane patana paNa jagatanA svayaMsiddha tattvA ja che. vikAsa rucikara ne upAdeya che, patana apriya ane tyAjya lAge che. 3. antima mahAvikAsa ane mahApatana, antima mahAvikAsa ane antima mahApatananuM svarUpa ApaNe jANatA nathI. jANyA vinA Ama ahvara bAjIthI gAThavelI vyAkhyA buddhi grAhya kema thaI zake ? bhale ApaNe mahAvikAsa ke mahApatana na joi zakatA hoi e, tApaNu buddhithI eTaluM teA samajIja zakIzuM ke, kAipaNa nAnA ke meATA patana ane vikAsanA uttarAttara kAine kAi pariNAme haze ja. ema pariNAmeAnA ye pariNAme tarapha jatAM kyAMka tA aTakavuM ja 21 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe, jyAM aTakavuM paDe te aMtima pariNAme antima mahAvikAsake mahApatana samajavA. jo ema na hoya te jagatanI badhI vyavathAja -pachI te game te jAtanI heya-paNa te dareka TI Thare che; jagatamAM satya-asatya aniNataja rahe che. "amuka kAma ke vartana khoTuM che, ke kharuM che; amuka kArya pragati che ke paDatI che e cokkasa karavAnuM mukhya dhAraNa e antima pariNAme upara ja che. antima pariNAme na heya, te pariNAmanI paraMparAne aMtaja na Ave. kAraNa ke - - yadyapi nAnA nAnA patana ane vikAsanA pariNAme ApaNe joI zakIe chIe, tenA paNa keTalAka pariNAme ApaNe joI zakIe chIe. pachI tenA paNa pariNAma haivAja joIe. ema kartha sudhI javuM? ane pariNAmenA pariNAme na hoya, to ApaNI najare jaNAtA pariNAmo paNa kAMIja nathI, ane vikAsa tathA patana paNa kAMIja nathI. ane najare jaNAtA parivartane paNa kAMI ja nathI. tyAre badhuM jaNAya che, te zuM? tyAre te kAMIke che to kharuMjakAMIka che, ema mAnIne tenI vyavasthA goThavavA jatAM anittama pariNAme sudhI pahoMcavuM ja paDaze. sArAMza ke,-atima vikAsa taraphanA nAnA moTA patane ane vikAsanA pariNAme te vikase, ane e ja rIte, atima patana taraphanA nAnA moTA vikAsa ane patananA pariNAmo, te patana. Ama patane ane vikAsanI saMkhyAo gaNIe, te anaMta saMkhyADa thaI jAya che. A prakaraNano sArAMza barAbara amane hRdayamAM samajAtuM nathI, Thaso nathI. temaja kAMI prazna paNa karI zakatA nathI. chatAM amAre asaMtoSa kAyama che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUrI prazna viSe khulAse meLavAvA saMkecAvAnI jarUra nathI. prazna e thAya che ke-patana ane vikAsanA pariNAme rUpa judA judA moTA patana ane vikAsa zodhavA, tenA paNa pariNAmarUpa bIjA pariNAme zodhavA. ane ema zodhatAM zodhatAM TheTha aMtima mahApariNAma sudhI pahoMcavuM, ane ema karatAM paNa chevaTe kyAMka aTakavAnuM te raNuMja, te pachI pahelethI ja kema na aTakyuM? basa, pariNAmenA pariNAme ja na zodhavA. ane zedhavA, te-chevaTe mahApariNAma sudhI jaIne kalpanA aTakAvI na devI. kAraNa ke - mahA pariNAmo viSe ApaNe kazuM jANatA nathI. mAtra avAntara pariNAme uparathI ja anumAna karIne tenI kalpanA karavI paDe che. to pachI e nirNaya upara kema na AvavuM? ke - 1 pariNAmanA pariNAme ja nathI. kArya-kAraNabhAvanI evI kaI sAMkaLaja nathI. " athavA te2 pariNAmanA pariNAmane cheDA ja nathI. keI antima mahApariNAma ja nathI. eTale ke pariNAmenA pariNAme ane tenA pariNAma avadhi vagaranA ja che. tene koI cokkasa aMta che ja nahI. jagatamAM koI paNa bAbatano aMtaja nathI, ema ne ema goLamaToLa rIte aniNata dhoraNe vizvamAM utthala pAthala thayA ja kare che. paNa tenA aMta jevuM kAMI nathI. eja anirNata dharaNe kaI vakhata kAMI pariNAma jaNAya che, ne kaI vakhata bIjuM ja kAMI pariNAma jaNAya che. amuka pariNAmanuM amukaja eka cokkasa pariNAma che, evuM koI cokkasa dhoraNa nathI. tamArI zaMkA barAbara che, paraMtu A viSayamAM ghaNAM sUmata samajavAnA hovAthI ekAeka khulAso samajI zakAze nahI. te paNa sAMbhaLa: Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghau vAvavAthI cekhA ugI zaktA nathI. amimAM nAMkheluM anAja palaLatuM nathI. goTalImAMthI be ane temAMthI kerIja thAya che, zrIphaLa thatA nathI. aiDha mANasa vRddha thaI mare che, paNa te yuvAna thaI dhAvaNuM bALaka banato nathI. arthAta pariNAme niNata dhoraNeja utpanna thAya che. temaja, nAnA pariNAmenA pariNAmo te ApaNe joI zakIe chIe. pahelI paDI bhaNele bIjI bhaNI zake che. rItasara bhaNelA duniyAmAM mAna pAmI zake che, sAmAnya loka vyavahAramAM samatala rahI zake che, ane pariNAme vyavasthita jIvana jIve che. vigere vigere. patana ane vikAsarUpa parivartane koIpaNa padArthamAM thAya che. kAraNa ke-patana ane vikAsa koIpaNa padArthanA svabhAva che. bIjA zabdomAM kahIe to utpatti ane nAza padArthonA svabhAva che. amuka svarUpe padArtha bane tyAre te utpanna thaye kahevAya, ane pUrvanI sthitine nAza kahevAya. chatAM temAM padArtha kAyama rahe che. senAnA judA judA ghATanI utpatti ane nAza thavA chatAM sonuM kAyama rahe che. te rIte patana ane vikAsa kAIpaNa padArthanA svabhAva che. te keTalA thAya? A praznanA javAbane AdhAra padArthanI zakti upara che. ane padArthanI purepurI zakti sudhInA patane ke vikAsa, te te padArthanA aMtima pariNAme gaNAya. dAkhalA tarIke eka mANasa nAnA moTA aneka kAma kare che ane eka nAnA kAmanA pariNAma rUpa amuka aneka meTA kAme hoya che. paNa chevaTamAM chevaTa tenI zakti kyAM sudhI pahoMcI zake? eka darajI badhA kAmanI sAthe AkhA divasamAM daza kapaDAM sIvI zake. paraMtu upakaraNe sArAM heya, nivRttivALo heya, hAtha barAbara beThela hoya ane kuzaLatA khUba keLavelI heya, te vadhAremAM vadhAre Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIza zIvI zake, tyAre koI viziSTa vyakti ra5 ke 30 karI zake. A zIvanAranI antima zakti gaNAya. ane telA senAmAMthI lAMbAmAM lAMbe tAra amuka gAu sudhI ja nIkaLe, e senAnI tAra kADhavAnI antima zakti gaNAya. eja rIte A vizvanI racanAmAM goThavAI rahelA mukhya mukhya padArthonI aneka utthala pAthale, ke je patanarUpake vikAsarUpa eTale ke nAza ke utpattirUpe hoya, tene amuka aMta hovo ja joIe. kAraNake te padArtho anaMta zaktimaya che, chatAM temAM amuka parimItatA paNa che ja. jayAre parimItatA nakkI thaI, tyAre tene aMta ja. eTale tenI zaktionA cheDA sudhImAM te parimItatA purI thavI joIe, e svAbhAvika che. amuka le majabUta che, amuka tethI vadhAre majabUta che: ema karatAM karatAM chelluM evuM huM vidyamAna levuM joIe kejenA karatAM bIjuM kaIpaNa leTuM kaThaNa na ja hoya. basa, tyAre e chellI majabUtI-leDhAnI majabUtInI aMtima hada gaNAya. je antima majabUtAIvALuM leTuM koIpaNa na hoya, te tene cheDaja na Ave. tethI jagatamAM kAMta dareka leDhAM sarakhAM hoya, ane kAMte jagata leDhAthI ja bharAI jAya, eka kaThaNa karatAM bIjuM kaThaNa maLe che, tenA karatAM trIjuM, tenA karatAM cothuM jagatamAM ApaNane vasturUpe maLI zake che. je tene cheDo na hoya, te vizvamAM keTalI jAtanuM leTuM thAya? tethI vizva bharAI jAya te paNa tene anna na Ave. eja rIte sUryane tApa ocho vatte jaNAya che. paNa vadhAre tApa keTale paDe ? tenuM paNa mApa te rahevAnuM che. kAraNa ke tApa aneka jAtane chatAM tene AdhAra sUryanI zakti para ja che. sUryanI zakita karatAM vadhAre tApa na paDe, e sAdI buddhithI samajAya tevuM che. ra5 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo patana ane vikAsa tathA parivartana ema ne ema nirAzrita thatA hAta teA cAkkasa tenI judIja vyavasthA hAta. paraMtu te nirAzrita nathI, kAIpaNa padArthanA svabhAveA che. eTale . kayA padArthonA "keTalA patana keTalA vikAsa ke keTalA parivartana ne keTalA pariNAmeA thAya ? te padmAnI zakti upara AdhAra rAkhe che. padArthanI zaktithI vadhAre teA na ja thAya, temaja dareka vakhate aMtima ja vikAsa, patana, parivartana, ke pariNAma thAya, ema paNa na ja bane. kAraNa ke je vakhate jevA saMjoga te vakhate te ja jAtanA ne teTalA ja svabhAvA pragaTa thAya che. sArAMza keH padmA nA jema avAMtara pariNAma hoya che, temaja mahA piraNAmeA paNa hoya che. ane tenA ata-cheDA paNa hoya che. vizeSa sUkSma tattva A sthaLe samajavuM muzkela paDe, tema hAvAthI samajAvyuM nathI. tethI ATalethI sASa mAnIne ApaNe AgaLa cAlIe. ApaNe have samajI zakIzuM ke--parivartanA padArthonI zakti che, svabhAva che, guNa che. parivartanA game teTalA thAya chatAM temAM kendrastha padArtha sthira ane kAyamaja rahe che. dhAro ke ApaNane kAi vastu nAza pAmatI jaNAtI hAya, chatAM temAMne mULa padArtha to sthAyi tattva tarIke akhaMDaja rahe che, ApaNA jovAmAM e na Ave, chatAM kALAMtare judA svarUpe jaNAya che, paNa te nAza pAmatAja nathI. sAnAnA eka dhATa nAza pAme chatAM sAnuM nAza pAmatuM nathI. khIja bhale jamInamAM saDI jAya, chatAM temAMnA bIja tarIkenA tattvo kAyama rahe che. sAnuM khInna dhATamAM, khIja jhADarUpamAM, ne chevaTe pAchuM bIjarUpe dekhAva de che. jo e naSTaja thai 26 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatA hoya, te senAnA navA ghATa na thAya, ne bIjamAMthI navuM te ja jAtanuM jhADa na uge. parivartane svataMtra nathI, paNa padArthane Adhina che. padArthanI zakti pramANe ja parivartane thAya che, temaja padArthanA amuka parivartanane antima pariNAma paNa saMbhavita che. vikAsa ane patananA caDatA utaratA darajajA.' padArthane antima mahAvikAsa ane antima mahApatana viSe vAta karI gayA. paraMtu ahIM khAsa karIne prANavarga viSe vicAra karIzuM. parivartanane yadyapi padArthamAtra sAthe saMbaMdha che, paNa te A sthaLe choDI deIzuM. jema padArthomAM temaja prANIomAM paNa vikAsa ane patanenA pariNAme eka sarakhA nathI jaNAtA -kIDI karatAM maMkaDAnuM jIvana vadhAre vikasita jaNAya che, tenA karatAM vIMchI, popaTa, gAya, ghoDA, hAthI, mANasa vigeremAM kAMIkane kAMIka vadhAre vadhAre vikAsa jaNAya che. atre gaNAvelA pUrva pUrvanA prANI karatAM pachI pachInA prANImAM vadhAre vikAsa jaNAya che. ane pUrva pUrvamAM e che e jaNAya che, eTale ke vadhAre vadhAre patana dekhAya che. vichI karatAM popaTanuM jIvana vikasita che, ne gAya karatAM patita che. tyAre pipaTa karatAM gAya vikasita che, ne mANasa karatAM patita che. eTale ke vikAsa ane patana sApekSa che, jema amukane vikAsa amukanI apekSAe che. tyAre amukanuM patana amukanI apekSAe che. tyAre ekaMdara zuM ? . Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaMdara eja ke-vikAsanA vadhAre to jemAM haiya-mahA vikAsanI jema vadhAre najIka hoya, te vikasita gaNAya, ane tethI jema vadhAre dUra, tema te patita gaNAya. rAjA karatAM pradhAnane hedo utarato che. paNa senApati ane sipAhI karatAM caDIyAta che, chatAM te ekaMdara uMcA darajajAne amaladAra gaNAya. tyAre sipAhI ekaMdara utaratA darajajAne amaladAra gaNAya. sArAMza ke--avAntara patane ke vikAse jyAre eka bIjAne sApekSa hoya che, tyAre antima mahAvikAsa ke mahA patana nirapekSa hoya che. kAraNake tenA karatAM vadhAre vikAsa ke vadhAre patanane saMbhava ja nathI hota. kemake padArthanI zakti teTalI ja hada sudhInI hoya che. antima vikAsa te vikAsa ja che. ane antima patanate patinaja che. paraMtu avAntara patana ke vikAsanA caDatA utaratA aneka darajajA hoya che. keIpaNa mANasane e anubhava nathI ja ke-vikAsa ke patananA je darajajA para-je pagathiyA para eka vakhata amuka prANI hoya, te ja prANI sadAkALane mATe e ja darajajApara rahyA kare. paraMtu vikAsane pathe caDele vikAsanA pagathiyAM badalIne AgaLa caDate jAya che, ane patane mArge caDele patananA pagathiyA badalIne nIce nIce utarate jAya che. A be zivAya trIjI koI sthiti joI zakAtI nathI. jo upara pramANe bemAMnI ekeya sthiti na hoya to vikAsa ane patanane svayaMsiddha niyamaja tuTI jAya. parivartana ja aTakI paDe, are ! vizvanI ghaTamALa ja baMdha paDI jAya. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA, eTaluM kharuM che ke --vikAsanA caDatA utaratA darajajA prANI vaTAve che, tyAre temAM AjubAjunA saMjogo kAraNabhUta heya che. e jAtanA judA judA saMjoge jagatamAM astittva dharAve che, tethI ja vikAsa ane patananA judA judA darajajA paDI zake che. je tevA saMjoge na hoya te evA darajajAnuM astitva ja na hoya. A rIte jyAre vikAsa ane patana sAmAnya rIte saMjogAdhIna che, tethI saMjoga badalAtA vikAsanA mArgamAMthI khasIne prANI patananA ' mArgamAM paNa cAlyo jaI zake che, athavA tene vikAsa ke patananuM pagathiyuM badalavuM paDe che. eka pagathiyuM cheDIne bIjA para javuM paDe che. A saghaLuM mukhyapaNe to vizvanA kudaratI-ravAbhAvika niyamone ja AdhAre thAya che. mATe vIMchInI sthitinA prANIne kaIne kaI vakhate gAyanI sthitimAM te AvavuM ja paDe, ane AvI zake. evI ja rIte Aje gAyanI sthitimAM raheluM prANI mANasanI sthitimAM AvI ja zake, ane AvavuM ja paDe. Ama dareka prANI pUrvanI sthitimAMthI vikAsanA saMjoge maLe to vikAsanA darajajA caDe che, ane patananA saMjoge maLe te patananA darajajAmAM AgaLa vadhe che. je ema na bane te vikAsa ane patana nAmanA toja rahetA nathI. ane e jAtanA parivartana thAya te che, e ApaNuM anubhavanI vastu che. koIpaNa prANIthI ekanIeka sthitimAM TakI zakAya ja nahIM. icchAe ke anicchAe parivartana pAmavuM ja paDe che. temAM koInuM jarA paNa DahApaNa ke lAgavaga cAlI zakatAja nathI. jayAre vikAsane siddha tattva tarIke ApaNe svIkAra karI cUkyA chIe. eTale pachI vikAsanA darajajA svIkAryA vinA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM cAlI zake. ane jyAre darajajA svIkArI cUkIe chIe, tyAre te para caDanArA tathA utaranArA paNa svIkAravA paDe che. eTale ke--vIMchIne gAyarUpa ke, gAyane mANasarUpa vikAsa koTipara caDavuM ja paDe che, vizvane niyamaja tene enI e sthitimAM TakavA de tema nathI. A rIte vikAsa ane tenA pagathiyAonI caDa-utara anivArya che-ema sacoTa rIte siddha thaI jAya che. gAyanI sthitinuM prANI gAyanI sthitimAMthI patana pAmavAnuM hoya to, teNe kIDI, maMkaDo, vIMchI ke pataMgIluM thavuM ja paDe. ane eja rIte vikAsa pAme hoya te teNe-, hAthI ke mANasa thavuM ja paDe. patana yA te vikAsa tarapha javuM ja paDe. In kaI jAtane vikAsa kayA cesa dhAraNe thAya che? ane kaI jAtanuM patana kyA cokakasa dhAraNe thAya che? e ane evA bIjA ghaNuM sUkSama tathA mahattvanA prazno A sthaLe thAya tema che. paraMtu tenA javAba mATe ahIM na bhatAM, AgaLa para mulatavI rAkhI A prakaraNanA mukhya muddAo tarapha AgaLa vadhIzuM. 5, janma ane maraNa. * vikAsa pAmavAnI sthiti vALI eka gAya emane ema eka ThekANe ubhI hoya, ke beThI heya, evAmAM ekA eka te hAthI rUpe ke ghoDA rUpe banI jatI ApaNe joI nathI. evuM keIe joyuM hoya evI vAta paNa ApaNe kadI sAMbhaLI nathI. evA keI dAkhalA paNa jANavA, jevA ke sAMbhaLavAmAM AvyA nathI. ApaNe kabUla karI cUkyA chIe ke -gAya enI e sthitimAM hajAro varSa mATe kAyama rahI zake nahIM. teNe parivartana . 30 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmavuM ja joIe. pachI te vikAsa tarapha hoya, ke patana tarapha hoya. gAyane hAthI ke pataMgIyuM banatA ApaNe joI zakatA nathI, tyAre e zI rIte parivartana pAmatI haze? A prazna taddana svAbhAvika che. - A praznanA nikAla mATe-AbAlagopALa sarvane paricita ane svayaMsiddha jagatnI vicitra be ghaTanAe tarapha ApaNe vaLavuM paDaze. te be ghaTanAo janma ane maraNa. ghaNA prANIone ApaNe janmatAM ane maratAM dekhIe chIe. eka evI koI paristhiti che ke jemAM amuka eka prANI amuka koI eka vakhate jagatamAM astitva dharAvatuM thAya che, te janma. ane bIjI evI eka paristhiti che ke-jemAM amuka prANI amuka vakhatathI jagamAM potAnI pUrvanI rIte astitva dharAvatuM baMdha paDe che, baMdha paDayA pachI tenuM astitva ApaNI najare caDatuM nathI. te paristhiti maraNa. athavA, A be paristhitine jene je nAma ApavuM hoya te bhale Ape paraMtu e banne ghaTanA dareka prANu mATe jagatmAM bane che, e nirvivAda-pratyakSa-buddhigamya satya che. Aje ApaNe jeTalA prANIo joIe chIe, te kadI jabhyAja na heya-ema ne ema satata rahetA hoya, ane pAchA kadI maravAnAja ne haiya; evI sAbitI koI buddhivAdI mahAzaya karI zake tema che? kemake aMdha zraddhAthI svIkAreluM kadAca anyathA paNa hoya ! te nahIMcha ! e buddhivAdI jagatanA paDa upara haju ja ja nathI. te pachI, tyAM sudhI ApaNe pratyakSa anubhavane pramANu tarIke mAnIne ja AgaLa cAlavuM rahyuM. ane tethI e nakkI thAya che ke - Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka prANInA janma ane maraNa sa thatA joI zakAya che. te be prasaMge vinA, prANuonA A jagatamAM astitva athavA nAsitva rUpa je be pariNAme joI zakIe chIe, te saMbhave ja nahIM. dhAre ke-janma vinAja temanuM astitva che, ema mAnIe, to te sadAkALa enI e sthitimAM hovA joIe. paraMtu ema banatuM jovAmAM AvatuM nathI. A devIdAsa daza varSa pahelAM ApaNe kadI kyAMya je hate? A nAnI vAcharaDIne ApaNe cha mAsa pahelAM karyAya joI hatI? AjathI so varSa pahelAM je mANasa thaI gayA, tenA nAma ane kAma ApaNe jANIe chIe, paNa te mahAzaye kyAMya dekhAya che? koI aMdhArA oraDAmAM bharAI beThA hoya evuM lAge che? tame kyAMya tene joyA che? ke joI zake tevo saMbhava che? maraNa nAmanI paristhiti prANIne lAgu na thatI hoya te, te evI ne evI rimatimAM ApaNane dekhAvA joIe ke nahIM? mATe janma ane maraNa te buddhivAdI ke jaDavAdI, aMdha zraddhALu ke jAt zraddhALu, Aritaka ke nAstika dareke darekane jagatanI svayaMsiddha ghaTanA tarIke svIkAravA ja paDaze. mAne ke-gAya te gAya rUpeja thatI hoya, mANasa rUpe kadI na ja thatI heya, ema kabUla karI laIe, paNa gAyane pharIthI gAya thavA mATe ya marIne janma te levaja paDe. eTale janma maraNamAMthI kaI prANIthI chuTI ja na zakAya, e cokkasa che. - have jyAre gAya sIdhI rIte hAthI thatI nathI, mANasa thatI nathI paraMtu gAyapaNAmAM ja chevaTe marI jAya che, tenuM zarIra paDyuM rahe che, saDI jAya che, tuTI jAya che, ne chevaTe verAI jAya che. A zivAya bIjuM kAMIpaNa banatuM joI zakAtuM nathI, te pachI tenA vikAsa ke 3ra Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patana zI rIte thatA haze? e samajI zakAtuM nathI. ene e prazna pharI pAcho ubho rahe. "vikAsa ke patana cekasa thAya che, ema eka vakhata jAgatI buddhithI,akkala hoMzIyArIvALI, samaja zaktithI svIkArI cUkyA chIe, tenuM kema? ane kadAca pAchA pharI besIe ke-"cAle ! ame vikAsa ke patana svIkAratA ja nathI, " te dareka prANI sadA kALa ekaja sthitimAM rahetA hovA joIe. ema paNa buddhi kabUla karatI nathI. tyAre samajavuM zuM? vaLI pAchA tyAMnA tyAM AvIne ubhA rahIe chIe. a na va sa mA dhA na: A bhA. A praznanuM samAdhAna eka vAra nIce pramANe hala karI laIe. bIju maLaze, ane A khoTuM Tharaze, tyAre Ane bAtala karIzuM. tyAM sudhI kAyama rAkhavuM ja paDaze. bhale tene atyAre kAma calAu gaNavuM hoya te gaNIe, paraMtu bIjuM samAdhAna jaNAtuM nathI, jaNAyuM nathI, ane kadAca jaNAze ke kema? e paNa zaMkA ja che. chatAM jaNAze te te vakhate satya samajI letAM vAra nahIM lAge. mATe tyAM sudhI A samAdhAnathI ja kAma calAvavuM vAstavika che, bIjo upAya nathI. te samAdhAna A rahyuM vikAsanI rithatimAM janArI gAya, ke je hAthI thavAnI che, te ekAeka hAthI na thaI jatAM te vakhate te marI ja jAya che, tyAra pachI-maryA pachI, te hAthI thatI-hAthI rUpe janmatI hevI joIe. e anumAna para AvavuM paDe che. mahAzaya ! bhale ema banatuM haze, paraMtu gAyanuM saDI gayeluM, TuTI gayeluM 33 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra ahIM paDayuM rahe che ane gAya hAthI paNa janmI tene se artha ? koNa jakhyuM?kema jakhyuM? kaI rIte jammu zuM jamyuM vigere prazna A sthaLe khAsa uThe che. AvI lAMbI prazna paraMparA ahIM thAya e svAbhAvika che, paraMtu tenA jevA hAla mulatavI rAkhI, ahIM pUratA muddA vize ja vicArIne AgaLa cAlIe. keNa jagyuM? - jyAre gAyanuM zarIra ahIM paDyuM che, tyAre "gAya hAthI janmI eTale ke gAyanuM zarIra bhale ahIM paDayuM hoya, paraMtu te zarIramAM gAyanI samagra jIvana kriyAnA saravALA rUpa-saMgraharUpa-eka tatva -evuM hatuM, ke je gAyanA zarIramAMthI cAlyuM gayuM che, te hAthI paNa jagyuM hoya-gAyanA zarIramAMthI nIkaLI hAthI AkAranA zarIramAM goThavAyuM heya-te temAM Azcarya pAmavA jevuM zuM che? bIja pAchuM bIja rUpe tyAre ja dekhAya che, ke aMkura, choDa, jhoDa, phUla, phaLa vigere paristhitiomAMthI pasAra thAya che, ne pachI pAchuM bIja rUpe dekhAya che, emane ema sIdhuM dekhAtuM ja nathI. ghAsa dUdha rUpa, dahIM rUpa, mAkhaNa rU5, ane chevaTe ghI svarUpe dekhAya che. paraMtu tene ya pAtra ane kriyAo te badalavAM ja paDe che-temAMthI pasAra thavuM paDe che. tAmaDImAM devAyeluM dUdha, gerasaDAmAM paDe che. gorasaDAnuM dahIM, chAzanI goLImAM paDe che. chAzanI geLImAMnuM mAkhaNa, ghI lAvavAnI tAvaNamAM ke kaDAImAM paDe che, ne chevaTe ghI rUpe dekhAva daI, ghInA gADAmAM paDe che. jema ghAsa judA judA pAtra badalAtuM jAya che, ne juduM juduM pitAnuM svarUpa ghaDatuM jAya che-vikAsa pAmatuM jAya che, ne chevaTe dhI dekhAya che. tema gAyanA zarIramAMnu e akhara tava-gAyane prANa-gAyanI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana yiAone khAsa samUha-AkhI jIMdagI jIvyAne saMgraha ane jenuM nAma gAyane AtmA-te hAthImAM gayo. eTale teNe hAthI AkAranA zarIrarUpe pitAne Azcara goTha sArAMza e Avyo ke -prANIomAM vikAsa ke patana pAmanAra mukhya te AtmA che. gAyapaNAnI avasthA ke, hAthIpaNAnI evA tenA judA judA pA-rathAne vikAsanA pagathiyAM che. gAyanA zarIramAMthI nIkaLI gayele-prANa-AtmA hAthInA AkAranuM zarIra banAvIne hAthaNInA udaramAMthI je divase bahAra paze, te divase hAthI ja " ema kahevAya che. traNeya kALamAM saMbhavatA-sakaLa prANI rUpe jovAmAM AvatA caDatA utaratA darajajAnA vikAsanA kula jeTalAM pagathiyAM thAya chete dareke dareka pagathiyAM vikAsane mArge cAlanAra prANIne prAya caDavAM ja paDe che. A eka lagabhaga cakkasa je ja kudaratane svabhAvika niyama che. eTale vikAsanA pagathiyAM caDanAra AtmA bIja pagathiye dekhAto hoya, teja pahele pagathiye hate. ane teja trIje ke cothA pagathiye haze. A rIte prANIne prANa ke je pitAne vikAsa sAdhe che, te pahelethI chellA pagathiyA sudhI ekane ekaja hoya che, ne pratyeka pagathiyA para caDate caDato AgaLa vadhe che. dAkhalA tarIka- vIMchInA AkAramAM rahele AtmA gAya rUpe, ane eja pAchA hAthInA AkAramAM dekhAva de che. have ApaNe ahIMthI prANInA vikAsane badale temAM rahelA prANa-AtmAnA vikAsanA viSya para AvI pahoMcyA chIe. gAya janmI-moTI thaI-vikAsa pAmI. pachI patana pAmIne marI jAya che eja AtmA hAthIpaNe janmI-vikAsa pAmI-patana pAmI marI 3pa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. A rIte prANInA vikAsa ane patananA cakro prANanA vikAsa ke patananA moTA cakramAM madadarUpa thAya che. te samajavAthI zarIramAM rahelA-AtmAne vikAsa kevA kramathI ane kaI rIte thAya che, te samajavAnuM saraLa ane rasamaya thaze. koIpaNa prANImAM rahele koipaNa prANa-AtmA pUrvanI vikAsa bhUmikAmAMthI pasAra thato thato hAla atyAre ApaNI najare dekhAtI bhUmikAmAM AvI pahoMce che-Aje gAyanI sthitimAM dekhAte AtmA koI vakhata kIDI athavA maMkaDo ke mAkhInI sthitimAM hatuM, ane bhaviSyamAM keIka vakhate te ja hAthI, ke mANasanI sthitimAM haze. tevI ja rIte Ajane mANasa eTale ke mANasamAM rahele AtmA kaIka divasa mAkhI, macchara, 6, gAya ke hAthInA rUpamAM hatuM, ne je sAde mANasa dekhAya che, teno AtmA bhaviSyamAM rAjA ke mahAtmA puruSanI sthitimAM dekhAze. Azaya e che ke --pratyeka prANImAM rahelA AtmAne vikAsanAM samagra pagathiyAM ghaNe bhAge anukrame caDavAM paDe che, ane ema anukramathI caDatAM caDatAM vikAsanA chellA pagathiyA sudhI AtmA pahoMcI jAya che-tene pahecavuM ja paDe che. kramika vi kA sa, jAti o ane janmAnta re. judI judI sthitimAM rahelA prANIo - vikAsamArganA judA judA pagathiyA para rahelA AtmAo Apa ne judA judA svarUpe jaNAya che. keTalAka-amuka eka pagathiyA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para che, tyAre bIjA keTalAka tethI utaratA ke caDatA pagathiyA para che. ema aneka pagathiyA upara potapAtAnA vikAsanI sthiti pramANe gAThavAyelA prANI samUha ApaNI najare paDe che. A kArathI jagatamAM najara karatAM ghaNIja vividhatAvALI prANija sRSTi ApaNe joI zakIe chIe. vikAsanA pagathiyAM ghaNAM, ane AtmAo paNa ghaNA, eTale kAi AtmAonA samuhu amuka pagathiyA para, te kAI AtmAone samuha amuka pagathiyA para hoya che. tethI vikAsanA lagabhaga dareka pagathiyAM prANI samuheAthI cikAra bharelAM dekhAya che. eja kAraNathI AkhI prANija sRSTi dhaNI citra-vicitra ane adbhuta bhAse che. tamane yAda tA hazeja ke--judA judA pagathiyA para Aje jaNAtA prANI, "teja pagathiyA para kAyama raheze" ema mAnI levAnuM nathI. paraMtu dareka AtmAne lagabhaga dareka pagathiyAM caDavA paDe che dareka AtmAne lagabhaga dareka prANIpaNe utpanna thaine vikAsa mArganI te te bhUmikAmAMthI pasAra thavuM paDe che. ema na thatuM TAya te-krame krame vikAsanA pagathiyAM caDavAnAM DhAya che--e sAmAnya niyama tuTI jAya che, ane jo e ya niyama na hoya, teA kazI vyavasthAja rahetI nathI. e te jANItuMja che ke:-pahele pagathie rahelA ekadama chelle pagathiye caDI zakatA nathI. kadAca tema karavA jAya teA tenuM buruM pariNAma anubhavavuM paDe che. vyavahAramAM ye tema banatuM nathI. kadAca kAMI cAlAka ane majabUta vAMdarA ekaja kUdake mULa parathI DheDha jhADanI TAce caDI jatA hoya, paNa tene lAMbI aTavIoLaMgavAnI hAya, tA eka jhADa parathI bIjA para, ane bIjA parathI trIjA para, ema anukrameja kUdavuM paDe che. kadAca kAI vadhAre baLavAn hAya te vacce 37 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAda be nAnA jhADa vaTAvI AgaLa vadhI zake che, paNa seMkaDe sAunI lAMbI aTavI oLaMgavAne ekaja kUdaka basa nathI. | mATe pratyeka AtmA vikAsanA pratyeka pagathiyA sAmAnya rIte 'mAya krame krame caDe che. A rIte vikAsamArgamAM dIrdha musApharI karavA nIkaLelo AtmA vikAsa-mArganA judA judA pagathiyAM para aTake che, temAM paNa ThekahekANe virAma sthAnamAM aTake che. eka virAma rasthAna cheDIne bIjuM pakaDe che, bIjuM choDIne trIjuM pakaDe che. ema judA judA virAma sthAmAM javuM, te janma-maraNa AtmAnI judA judA virAma sthAmAM sthiti te janma. te choDIne bIjA virAma sthAna tarapha javuM, te maraNa. vaLI pAcho bIje janma, ne maraNa. ema ghaTamALa cAlyA ja kare che. vikAsa-mArganI A dIrgha musApharI daramyAna AtmAne keTalA _virAma sthAno para sthira thavuM paDatuM haze? keTalA choDavA paDyA haze? eTaleke keTalA janma-maraNa karavA paDyA haze? tenuM mApa kalpanAmAM AvI zake che? nA, cha, A vikAsamAga eTale badhA dIdhuM che ke eka ja kudake TheTha chellA pagathiyA para te caDI zakAtuM sthI. paraMtu eka eka paziyApara-darajajApara caDavAmAM paNa vacce vacce ghaNA ghaNA kavirAma rathAne karavA paDe che, ne tyAM keTaleye vakhata TakavuM paDe che. e virAma sthAnane lAyaka vikAsa dRDha thAyajhUMDha thavAnI sUkSma kriyAone krama oLaMgAya, tyAra pachI ja bIjA virAma sthAna para jaI zakAya che. - pahelIthI chaThThI sudhI caDele sAtamI paDImAM jaI zake, e te kharuM, paNa dareka copaDI bhaNatA eka eka varSa gALavuM paDe, ane 38 ' Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te varNa mAM pAsa thavA sudhI sthira rahevuM paDe. eTalu ja nahIM, paNa tene eke eka pATha, dareke dareka pAThanA ekeeka akSara anukrase vAMcana paDe. ema peTA kramA sAcavIne meTA krama sacavAya che. nahIM ke hAthamAM pahelIthI chaThThI sudhInI cApaDI lIdhI, eTale sAtamI vAMcavA jeTalI zakti prApta karI zakAya. anukrame pagaluM bharatA bharatA patinI eka TekarI caDIe eTale bIjI Ave, trIjI Ave. ema anukrame paMta ALagI zakAya che. nAnA nAnA virAma sthAnAmAM praveza te janma, ane temAMthI nIkaLavuM te maraNu. janma ane maraNa vaccenA vakhatanI paristhiti te bhava-jIvana. maraNu tathA janmanI vaccenA vakhatanI paristhiti te bhavAntara gamana-janmAntara gamana. joizuM. tA-prANIja sRSTimAM aneka jAtio mAlUma paDe che. e dareke dareka jAtimAMthI AtmAne pasAra thavuM paDe che. dhaNA bhavA-janmAmAMthI pasAra thaIne eka jAti pasAra pharyAM pachI bIjI jAtimAM praveza thAya che. tyAM paNa ghaNA bhavA karI temAMthI vikAsanI sAmagrI lai AgaLa trIjI jAtimAM praveza thAya che. muMbaithI upaDelA sarahada sudhI jatA meIla dakSiNa pradezanA -- ne vaTAvI gujarAtanA pradezamAM praveza kare che, tyAMnA rezanA ane jakazane vaTAnnI mALavAnA pradezamAM praveza kare che. temaja madhya prAMta, rAjaputAnA, saMyukta prAMtA ane paMjAbanA pradeze vaTAvI TheTha sarahada para cAlyA jAya che. Aja rIte vikAsa bhAga nI musApharIe nIkaLelA AtmA prANIenA judA judA rUpa-gati ke jAttiomAM praveza karatA jAya che, ane tyAM aneka virAma sthAnA---janma-maraNa--bhavA karaze Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che, ne e bhUmikAnI hada vaTAvIne bIjImAM praveza kare che, ne tyAMthI pAchA AgaLa vadhe che. A rIte A mArga svAbhAvika rIte ja ghaNe lAMbe ane guMcavaNa bharele che. 8, dI I kA La ane vikasita aMze ne saM ca ya. A prasaMge e paNa yAda rAkhavuM jarUranuM che ke je bhUmikA para rahIne AtmAe vikAsanA jeTalA aMze saMpAdana karyA hoya, teTalAne saMgraha te bhUmikA choDatI vakhate jeTale zeheya che, te tenI pAse kAyama rahI jAya che. ema saMcaya karatAM karatAM lAMbe kALe ghaNo vikAsa sAdhI zakAya che. je vakhate jayAMthI je vikAsa meLavyuM hoya, te tyAM ja prANa-AtmA gumAvI besato nathI, paraMtu te tenI sAthe ja rahe che. nahIMtara karI kamANI dhULa thaI gaNAya. tema thAya to vikAsanA cheDA sudhI kadI pahoMcI zakAya nahIM. keTalIka bhUmikAo eTale prANIonA jAti pradeza evA che ke jayAM khUba vadhAre TakavuM paDe che, chatAM zaktine saMcaya bahuja ochA ocho thAya che. kAraNa eja ke-e vakhate AtmAne vikAsa mArgamAM javAno vega dhIme heya che, kAraNa ke zaktina-vikAsane-saMcaya ocho hoya che. pitAnI e ochI zaktine lIdhe dhIme vege AgaLa vadhe che, tethI navI zakita paNa DI DIja meLave che. rogI khorAka jema ocho laI zake tema zaktine saMcaya paNa dhIme dhIme ne thaDa thoDo ja karI zake che. dhIme dhIme zakti meLavatA meLavatA jema jema te vadhatI jAya che, tema tema vega vadhatuM jAya che, tema tema te vadhAre ne vadhAre vikAsane saMcaya karate jAya che, vaLI vega paNa vadhAre vadhAre thato jAya che. pachI te jaldI jaldI vikAsanA pradeze oLaMgate jAya che, ne AgaLa ne AgaLa vegathI AtmA vadhatA jAya che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema jema zakti AcchI, vega AA, tema tema gati dhImI, virAma sthAne vadhAre karavA paDe, ane zaktine sa Mcaya paNa dhaNA virAma sthAnAne aMte ghaNAja cADA thAya. eTale keH-evI evI kSudra jAtimAM AtmAne dhaNA kALa sudhI bhaTakyA karavuM paDe che. tenu svAbhAvika kAraNa have samajAyuM haze. eka nAnA bALakane pahADanI TekarI caDavAmAM ghaNA virAma sthAnA thaDe thoDe aMtare karavA paDe che. jema jema ummara vadhatI jAya, zaktinA saMcaya vadhatA jAya, tema tema vadhAre vadhAre vegathI, mATe mATe aMtare thADA visAmA karIne thoDA vakhatamAM te upara caDI jAya che. e ApaNA anubhavanI vAta che. jemajema visAmA thADA karavA paDe,ne te paNa mAtra mukhya mukhya visAmAeja aTakavAnuM hAya, tema tema tyAMnI baheALI sukhasagavaDanA lAbha AtmA lai zakeche,Anada mANI zakeche. nAne sTezane zIsagavaDa maLe ? rapezyala ke meilanA musApharone moTA jaMkazanAmAM sArI sagavaDa maLI zake che, te ekadara musApharImAM kaIka ArAma DhAya che, e jANItuMja che. teja rIte moTA bhavAmAM prANI sAMsArika jIvanane rasAravAda vadhAre cAkhI zake che, tevA nAnA bhaveAmAM cAkhI zakatA nathI. vikAsa dhyeAja dhIme dhIme thAya che, krame krame thAya che, chatAM tenA cADA thoDA paNa saMcaya thayAja kare che, ane lAMbe kALe e dIdhe mAmAM pachIthI jaldI prayANa karI zakAya teTalA saMcaya chevaTe thAya che kharA. vikAsa joke NeAja dhIme dhIme thAya che. chatAM Aja 4ratAM kAlamAM kAMIka phera hAya che, eTaluMja nahIM, paraMtu A kalAka karatAM AvatA kalAkamAM, ane A mInITa ke sekaDa karatAM AvatI mIniTa ke sekaMDamAM kaMIka pharaka hAya che. sArAMza - 41 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikSaNa vikAsa taraphanI AtmAnI gati ane tene ceDA thaDe paNa saMcaya cAlu ja hoya che. vikAsa krame kaDI thayele AtmA ekadama mANasa thaI zakato nathI, paraMtu upara jaNAvelA dhIme krame paNa eka vakhata e jarUra mANasa rUpe banI zake che. prANija sRSTi. ahIM jarA prANija sRSTi tarapha najara doDAvavAnI jarUra che. juo te, te kevI addabhuta khANa jaNAya che? mANaso, ane te paNa judA judA deza, raMga ane judI judI jAti, tathA rItabhAtanA. grAmya ane jaMgalI pazuo. tevA aneka jAtanA pakSio. judA judA dezamAM thatA vanacara prANIo. jaMgalanA prANuo. sarpa, toLIA, che vigere. tIDa, vIMchI, kIDIe, maMkaDAo, IyaLa vigere jaMtuo. tethI bArIka jaMtu-kuMthuA, vigere. tathA sagara, ane aneka jAtanA mAchalAM vigere jaLa jaMtuo. tethI paNa bArIka parA vigere jhINAM jaLa jaMtuo. cAre tarapha prANija sRSTi ubharAtI paDI che. te uparAMta, zarIramAM temaja havAmAM uDatA eTalA badhA sUkSma jaMtuo che ke je najare joI zakAtA nathI. judA judA raMgamAM ane gaMdakInA rathaLAmAM rahelA ane utpanna thatA jaMtuo uparAMta vanaspati rUpa, pANI rUpa vigere aneka jAtanA jaMtuo jaMtuoja jaNAya che. kema jANe AkhuM vizva prANiothI ja vyApta heyI prANija sRSTinuM avalokana, sUkSama nirIkSaNa tathA zedha karavAnI dRSTithI jarA vadhAre kALajIthI janmamAM najara pheravIzuM te jatuonA kSetranI vizALatA, vividhatA, agaNitatA tathA vyAmatA turata khyAlamAM AvI jaze. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka prANinA zarIrmAM eca che vatte aMze-khAdhuM, pIvuM, zarIra bAMdhavuM ne tene upayoga kare, iMdriya racavI ane tene upaga kare, zvAsocchavAsa levA, avAja kare, ane vicAravuM tathA samajavuM e jIvana kriyAo aneka tarehathI thatI mAlUma paDe che. jema jema anubhava karatAM jaIzuM tema tema tenI vicitratA, azrutatA, tathA citravicitra aneka jAtio, agaNita saMkhyA, eka bIjA karatAM caDatA utastA darajajA, chellAmAM chellI vikAsa kATi sudhI pahoMcanAre varga ane chellAmAM chellI patananI koTi para rahele varga, temaja vikAsanI bhUmikAo anubhavIne paNa koI avAMtara patanamAMthI pasAra thate varga, temaja vacalA aneka jAtanA vargo, teonI vikasita paristhitio, vikAsa lAyakanI sAmagrIo-eTale ke indri, jIvana zaktio, svabhAva, zarIra racanA, AyuSya, janma ane utpattinI vividhatA vigere je jaNAya che. tene khUba vicAra karIe to pratyakSa buddhigamya dRSTAMtathI racI zakAya evuM eka abruta zAstra thAya che. jAnamAM game teTalA ne game tevA prANIo hoya paraMtu ApaNe tenI gaNatrI ane tenA nirIkSaNanI gaDamathalamAM zAmATe paDavuM? ApaNA jIvana sAthe tenI gaNatrIne zuM saMbaMdha che? tamAre A prazna sahaja ja che, agAunA ghaNA vidvAnene ya e cele che. prANija sRSTinA saMpUrNa vargIkaraNanuM temaja jIvana rahanuM jJAna ApaNA jIvana-vikAsa mATe, temaja vikAsamanA paddhatisaranA jJAna mATe khAsa upayogI che. ApaNA hAlanA vikAsanI paristhiti kaI jAtanI che? konA kAratAM AgaLanA pagathie chIe? konA karatAM pAchaLa pAchaLane gathiye chIe tene vikAsa kemakema thI ApaNe haju vikAsamAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayAM sudhI AgaLa vadhavAnuM che? jIvanamAM jema vikAsanA sAdhano che, temaja patananA paNa puSkaLa che. tethI "mAre kayA sAdhano, kevI rIte, keTale, Azraya le? zuM zakya che?? vigere bAbatone lagatA mahAjIvananA praznonA nikAla mATe prANI zAstranuM A jJAna jagatamAM hevuM parama Avazyaka che. mukhya mudde te e che ke vikAsa mArge caDelAM pratyeka prANIne eTale ke tenA pratyeka AtmAne, ane ApaNuM ye AtmAne keine koI vakhate lagabhaga dareke dareka prANInA zarIrarUpe janma dhAraNa kare paDyo hoya che, ane bhaviSyamAM paNa janma dhAraNa kare paDe tema che. prANija sRSTinI dareka jAtio pratyeka AtmAne caDavA utaravAnA vikAsa ke patananA kramanI kamasara goThavAyelI kaDIo che. te kaDIo barAbara dhyAnamAM Ave mATe tenA jJAnanI AvazyakatA che. [ hAlanA vaijJAnike [DAvina vigere ] paNa A kaDIo svIkAre che. paraMtu tenI sAthe matabheda e che ke-prathamanA darajajAnA prANIo ja vikAsa krame uparanI kaDImAM dekhAya che. dAkhalA tarIke-"vAMdara jAtija pheravAI jaIne amuka vakhata amuka jAtanA jaMgalI mANasa rUpe rahe, ne pAchI teja jAti pheravAIne saMskArI mANasa rUpe banI rahe." - jayAre bhAratIya vijJAna kahe che ke ema nahIM, paraMtu dareke dareka jAtio rUpa kaDIo to emaja rahe, temAM prathamanI kaDInI jAtimAMthI AvIne AtmA utpanna thAya, pachI AgaLanI kaDImAM jAya. paraMtu AkhI jAti pheravAI na jAya. chatAM eTaluM kabUla che ke -evI kaDIo najIka najIkanI hoya, temAM samAnatA jaNAya che, ane e samAnatA parathI kaI kaDI kenI najIkanI che? te samajI zakAya che. temaja e paNa saMbhavita che ke -keTalIka jAtiomAM deza-kALanA saMjogothI keTalAka pheraphAra paDI jatA hoya che, badhI jAtiomAM ema Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banavuM saMbhavita nathI. rojha ke camarImAMthI gAya, ke gadheDAmAMthI ghaDAnuM parivartana vigere saMbhavita nathI. chatAM e badhA pAse pAsenI kaDInI jAtio tarIke saMbhavita che. hAlanA vaijJAnikenI uparanI vicAra saraNinA mULamAM "AtmA nitya nathI ane svataMtra padArtha nathI." e mAnyatA mukhya che. paraMtu kaI vaijJAnika AtmAne nitya ane svataMtra padArtha tarIke siddha karI Ape, eTale e vicArasaraNinI AkhI ImAratanA. cacarA uDI jAya. eja rIte koI jAtyantarane badale janmAntara siddha kare eTale "AtmA judA judA padArthonA mizraNane banela padArtha che." e vAta havAmAM uDI jAya. saMtAnamAM utaratA saMskAronA vArasAnA dhImA pheraphArathI jAtyantaranI utpatti gaNIe te, vyaktionA janma-maraNanuM pariNAma zuM? janma-maraNane lagatI kArya kAraNanI sAMkaLa vicAratAM AtmAnuM niyatva siddha thAya che. ] kamasara kaDIo-bhUmikAo para caDavAne sAmAnya niyama che, te heja joIe. jo e na hoya to vikAsakramanI AkhI saraNi avyavasthita thaI jAya. eTalA mATe pitAnA paNa AtmA sAthe lAgatuM vaLagatuM A zAstra khAsa jANavuM joIe. cAlu jIvanamAM e prANIo sAthe saMbaMdhamAM AvIne tenI pratye kema vartavuM? temaja bhUtakALamAM AmAMnA koI paNa prANInA paricayamAM pote kevI rIte Ave che? ane haju bhaviSyamAM AmanAja koIpaNa prANInA saMbaMdhamAM-eTale ke mitrarUpe zatrarUpe puruSarUpe ke strIrUpe-pitA mAtA rUpe ke koI bIjI rIte, kevI rIte AvavuM paDaze? e vigere prazna che ke ApaNe bAjue rAkhyA che. paraMtu te rIte paNa ApaNane prANIzAstrInA jJAna sAthe bahu lAgatuM vaLagatuM che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka AtmAne judI judI vikAsa bhUmikA ane judI judI jIvana diyAvALA zarIramAM janma dhAraNa karavo paDe che. ema jo ApaNe seksa kabUla karI letA hoIe te pachI AtmAne eka sarakhe AkAra kAyama na rahe, temaja AtmA dara vakhate navo ne utpanna thatuM jAya, ema paNa bane. AtmAne nitya na mAnae, te pUrvanA vikAsane saMcaya jemAM na haiya, evA navA navA utpanna thatA AtmA mATe no vikAsa kaI bhUmikA parathI zarU thAya? pariNAma e Ave ke -temAM navA vikAsanI vAtaja uDI jAya. mATe judA judA janma dhAraNa karanAra, vinAzi zarIranA ta zivAyanuM, eka akhaMDa-kAyamanuM tattva-evuM ja kaI zarIramAM Ave che, ane te pitAnA vikAsa ane patananI bhUmikA pramANe amuka vakhata rahIne pAchuM bIje prayANa kare che. A akhaMDa tattvane ApaNe AtmA zabdathI saMbedhIe chIe. "AtmA' nAmanuM tattva zarIramAM che, chatAM zarIra karatAM juduM che. alabatta te zarIra race che, temAM rahe che, jIvana kriyA calAve che, paraMtu temAMthI nIkaLI cAlyA jAya che, je zarIra ahIM paDayuM rahe che. pUrve thayelI vikAsanI bhUmikAo AtmAe potAnI pAse sAcavI rAkhI hoya che-na saMcaya pitAmAM umerI saMgrahI rAkhe che. vaLI navA vikAsanI taiyArIo kare che. te khAtara koI paNa jAtimAM janmavuM, e taiyArIo karavAne bAhya prayatna che. AtmA zarIra pramANe nAne meTe thAya che, ane aneka janmanI dIrdha musApharI karyA A vAta kevaLa zraddhA gamyaja che, ema na mAnaze, buddhi gamya paNa che. mAtra A viSaya tarapha jenI buddhi na vadhI hoya, tene samajavuM jarA muzkela paDe che. te te viSayenI jIjJAsA vRtti vagarano Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keipaNa ajANa mANasa paramANa, Ithara, prakAza, ke vijaLI vigere ne lasatA zAstrIya prazna buddhimAM na utArI zake, tethI te vastuomAMnA amuka satya buddhigamya nathI ema kema kahevAya ? 10. a nA di ja ga - ane ananta ja ne. A rIte patana ane atipatana vigere patananI bhUmikAo, ane vikAsa tathA ativikAsa vigere vikAsanI bhUmikAo vaTAvatAM vaTAvatAM patananI ane vikAsanI chellI bhUmikA sudhI buddhi jaI pahoMcaze. nirNaya e Avaze ke -AtmAnI dareke dareka zaktine saMpUrNa vikAsa te vikAsanI chellI hada tathA AtmAnI dareke dareka zaktine atyanta dabAvI devI, athavA atyanta dabAyelI rithati-lagabhaga jaDa jevI sthiti-te atyanta chellAmAM chelluM patana e bane e hovA joIe. lagabhaga jaDa jevI sthiti eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke game teTaluM patana chatAM "AtmAnuM astitva kAyama che. eTalI sAbitI puratA paNa AtmatvanA atyaMta bArIka aMze te vakhate kAyama heyaja che. je teTalA paNa aMzo bAkI na rahetA hoya te, AtmA ja rahe na gaNAya, ane te vakhate AtmAne jaDaja kahe paDe. paraMtu koIpaNa padArtha pitAnuM mULa svarUpa choDIne tanna badalAI zakatuM ja nathI. eTale "lagabhaga" ane "jaDa jevI sthiti" zabda vAparelA che. dA. ta. atyanta ghanaghora vAdaLAthI sUrya DhaMkAyA pachI divasa paNa lagabhaga rAtrI je-aMdhakAramaya banI jAya che. chatAM temAM divasa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hevAnAM cihane mAlUma paDeja che. eTale divasa te divasa che, ane rAtrite rAtrija che, tema jaDa te jaDa ja che. ane AtmA te AtmA ja che. AtmAnuM game teTaluM patana thAya, chatAM te AtmA maTIne taddana jaDa thaI jato nathI. vikAsanI paramecca koTie pahoMcyA pachI chellAmAM chellI hada sudhI pahoMcyA pachI-AgaLa vikAsane saMbhava nathI. saMpUrNa vikAsanI siddhi thaI gayA pachI AgaLa vikAsa viSe vAta karavAmAM vidate vyAdhAta) ajJAnatA che. temaja tyAMthI patana ke atipatana paNa saMbhavita nathI. jo ema saMbhavita banatuM hoya te vikAsa ke paramavikAsa jevI koI vastuja nathI rahetI. paraMtu anubhava siddha evo vikAsa ane ApaNI buddhine grAhya e parama vikAsa jagatamAM siddha vastu che, ema kabUla karIne ja A prakaraNamAM ApaNe praveza karyo che. vaLI eka sAmAnya niyama e paNa jaNAya che ke vikAsane alpa paNa aMza eka vakhata prApta karyA pachI, prAyaH pharIthI te jato nathI. jo ke vacce vacce avAntara vikAsa ke patana thAya che kharA, paraMtu vikAsanA mukhya aMze kAyama rahe che, ane chevaTe AtmA . vikAsanA chellA pagathiyA sudhI pahoMcI jAya che. vikAsanA dIrdha mArgamAM prayANa karavA nIkaLele AtmA pUrve te te vikAsa karatAM pahelA-patananI ane atipatananI dizAmAM hoya ja, e svAbhAvika che, ane tethI ja te vikAsanI jarUra paDe che. atipatana dazAmAM vikAsanA aMze ghaNAja alpa hoya che, dareka jAtanuM caitanya ghaNuM ja alpa vikasita hoya che, ane te sthitimAM tene taddana TuMkA TuMkA AyuSyavALA ghaNA eka zvAsecchavAsamAM sADAsattaro janma karavA paDe che. e sthitimAM kula janma Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalA karavA paDatA haraze? tenI cokkasa sakhyA kahI zakaze ? A praznanuM tAtparya e che keH-atyanta patana dazAmAM, jyAre vikAsa zakita ghaNI ja ochI hAya che, tyAre thoDe thoDe vakhate janmA dhaNA ja karavA paDatA haiAya che, te dazAmAMthI ja raheja vikAsanA saMcaya karatAM karatAM, hAla jaNAtI gAyanI sthiti rUpa vikAsa bhUmikA sudhI AvI pahoMcatA gAyanA AtmAne keTalo vakhata lAgyA haze ? keTalA janmA karavA paDyA haze ? te ahIM vicAravA jevuM che. "( vicAra karatAM samajAya che keH--" A jagat amuka kAi cokkasa vakhate astitvamAM AvyuM che.'' ema kAi kahI zakatuM nathI. alabatta, amuka kAi padArthAnuM amuka sarjana amuka vakhate astitvamAM Avyu che. ' ema kahI zakAya che. paraMtu akhila vizva kyAre astitvamAM AvyuM? tenA amuka cokkasa vakhata kAi kahI zakatuMja nathI. kemake Izvarane sRSTikartA mAnanArAe paNa izvarane anAdi ananta kahe che, ke je Izvara paNa akhila vizvane tA eka azaja che. tethI paNa vizva anAdi anaMtaja kahevuM paDe che. keTalAka A pRthvI ane cahe| sUrya mAMthI chuTA paDIne thayA ne pachI temAM dhIme dhIme prANija sarjana utpanna thayu, ne krame krame vikAsa pAmatuM gayuM.'" ema kahe che,paNa sUryanuM zuM ? bIjA sUkSma paramANu vigerenuM zuM? Ama asakhya tArAe ane asaMkhya sUryanu astitva kyArathI thayuM ? tene! zuM javAba ? pariNAme te sadhaLu anAdinuM kahevuM ja paDe che, ane kahe che. amuka vakhate amuka sUrya mAMthI judA paDelA TukaDA te pRthvI, ane temAM prANija sRSTi vikasI, ema jema kaheA che, pahelAM paNa anAdi kALamAM kI temaja na banyuM hoya, tenI zI khAtrI ? ane kahezo ke " AvI prANija saviALI pRthvI A vakhate ja 49 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thaI che. to tene lAyakanAta kudaratamAM A vakhate pahela vahelA kyAMthI AvyA? kudaratamAM e jAtanAM tatte kAyama ja hoya, to pUrve paNa AvI ja prANija sRSTio utpanna thayelI hovI joie, ane bhaviSyamAM paNa utpanna thavI ja joize. kudaratamAM e to na ja hoya, te navA utpanna thAya nahIM. ane tethI prANija sRSTine saMbhava kadI naja saMbhave. paraMtu te to ApaNe najare joIe chIe. have ja, pUrve paNa koIne koIvAra e pramANe banyuM hoya, te te vakhatanI prANija sRSTinuM zuM thayuM? zuM tene vikAsa amuka vakhata sudhI mutavI rahyo? hAlanI cAlu prANija sRSTi eja pUrvanI prANija sRSTinA navA janma hoya, te vacce vikAsa aTakavAnuM zuM kAraNa? e navA janma sudhI badhI prANija sRSTi kyAM rahelI? A badhA vicitra prazna thayA vinA nahIM rahe. jenA javAbo muzkela che. tethI prANija sRSTi anAdinI ane tene kramika vikAsa paNa anAdithI thate cAlato Ave che. e nirNaya upara game teTalI gaDamathalane aMte paNa AvyA vinA chuTake ja nathI. vaLI badhA prANIo amuka ekaja vakhate utpanna thayA heya, to tene vikAsa paNa eka sarakho ja ho joIe. ane ekI sAtheja badhA mahAvikAsane aMte pahoMce. tethI ApaNI najare dekhAtI A vividhatA na saMbhave. vividhatA paNa prANija sRSTinI anAditA siddha kare che. AtmA anAdi kALathI vikAsa karato karate cA Ave che, e have nakkI thayuM. chatAM ghaNA prANIo haju vikAsanI chellI hada sudhI nathI pahoMcI zakayA, keTalAka to ghaNIja patana sthitimAM che, ane keTalAka madhyama risthatimAM che, ke jemAMnA keTalAka ApaNI najare jaNAya che. te pachI anAdi kALanI mahApatana sthitimAM 50 * Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyA rahelA AtmAone keTalA kALa sudhI agaNita nAnA nAnA janma karavA paDatA haze? ane gAya sudhI pahoMcatAmAM keTalA janma karavA paDyA haze? e mULa prazna para ApaNe AvI pahoMcyA. javAbamAM--"ananta janma karavA paDyA haze, ema kahevuM ja paDaze. anAdikALathI vikAsa mArgamAM cAlele pratyeka AtmA pratyeka kSaNe kAMIne koI vikAsa pitAnI cagyatAnA pramANamAM karyuM jAya che, e kharuM, chatAM ghaNA AtmAo haju vikAsanI chellI hada sudhI pahoMcI zakyA nathI, je ke kaIka to pahoMcI zakyA che, chatAM moTI saMkhyA nathI pahoMcI, te ApaNe najare joIe chIe. te uparathI vikAsanAM pratyeka pagathiyAM para rahelA agaNita prANIone vikAsa mArga para prayANa karavAnA lAMbA vakhatane, dareka janmamAM raheja raheja thatA vikAsane, ananta prANija sRSTino, lAMbAkALe siddha thAya evA vikAsamArgane, jagatanA anAdipaNAne, ane eka AtmAnA ananta janmano paNa khyAla Avaze. ahIM ghaNA prazna upasthita thAya tema che, ne tenA uttaro paNa barAbara buddhigamya karI zakAya tevA ApI zakAya tema che. kAraNa ke keTalAka padArtho pragamya hoya che, ne keTalAka buddhigamya hoya che. temane A viSaya ApaNane te buddhigamya viSaya che. chatAM vizeSa vistAra kare ucita jaNAtuM nathI. 11, vi kA sa nI ma ya - sA dhya tA. uparanI badhI vicArasaraNi je vastu rithatine khyAla ApatI heya, buddhigrAhya thAya tevI lAgatI hoya, to ApaNe AtmA ATalI lAMbI musApharI karI-ananta janmo karI-keTalI hada sudhI dUra AvI pahoMce che? tene khyAla kare. eTale haju paNa 51 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa vikAsanA mArgamAM tene keTalI musApharI laMbAce javAnI haze? te paNa kaMIka samajAze.. mArgamAM cAlavAnA krame karIne amuka hada sudhI pahoMcele mANasa jema eka ThekANe ubhA rahI tyAMthI pAchA paga na upADe, te cAlavAnA kramamAM prayatnazIla heya--cAlavA Ichata hoya, chatAM AgaLa eka DagaluM paNa te cAlI na zake. parvata parathI gabaDate pattharane goLa svAbhAvika krame AvatAM nIce-amuka sthaLe AvI paDavAne haya, chatAM jo vacce kAMIpaNa ADe AvI jAya, te tyAM ja aTakI jAya che. ane je AgaLa cAlavuMja heya-gaLAne nice javuM ja hoya, te vaccenuM vidhra cekasa dUra karavuM ja joIe. eTale anukrame siddha thatI vastumAM paNa puruSArthanI AvazyakatA paDe che, te nakkI thAya che. tevI ja rIte kramika vikAsanI bhUmikAo caDatAM caDatAM ApaNe ATalI hada sudhI je ke AvI pahoMcyA chIe, topaNa "chellI hada sudhI pahoMcavAmAM kaI paNa jAtanA prayatna vinAja ApaNo vikAsa have pachI AgaLa cAlyAja karaze." ema kevaLa mAnI levAnuM nathI. kAMIne kAMI prayatna-puruSArtha cAlu hoya te ja AgaLa vadhI zakAya che. je ke prayatna paNa koI kRtrima pravRtti nathI, paNa vikAsakramanI bhUmikAnA kamika caDhANa caDavAne puruSArtha ja prayatnarUpe bhAse che. prayatna vinA eka paNa bhUmikA caDI na zakAya. jema kramika caDhANa caDatAM caDatAM ahIM sudhI ApaNe AvI pahoMcyA chIe, temaja-svAbhAvika rIte ja AgaLanA caDhANa paNa caDI jaIzuM, temAM prayatnanI zI jarUra che? e prazna barAbara che, paraMtu ApaNe caDhANa caDatA AvyA chIe, temAM paNa prayatna nahote karavo paDaze, ema kyAM che? te vakhate paNa prayatna to karavo ja paDyo hoya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANIne pravAha jema jema AgaLa vadhatuM jAya che, tema tema vaccenI ADe dUra thatI jAya che, ane te rIte mArga thatuM jAya che. vikAsa mArgamAM svAbhAvika prayANa ane tene lIdhe aTakAyatanuM dUra thavuM, e banne eka ja prayatnanA judA judA be pariNAme che. vastutaH prayatna ekaja che. e jAtane prayatna paNa kharI rIte pANInA pravAhane eka svabhAva che, chatAM ApaNe tene pANI karatAM jude dhyAnamAM laI zakIe chIe. tathA pravAhanI paheLAI, laMbAIvega ane gati vigerenA svarUpa viSe paNa judA judA svataMtra vicAra karI zakIe chIe. koI vAra prayatna dekhAya che, ane koI vAra dekhAtuM nathI. te uparathI svAbhAvika vikesa, tathA prayatna sAdhya vikAsa evA be prakAra pADI zakIe chIe. je vikAsamAM prayatna gupta heya-bahAra na jaNAto hoya, tene svAbhAvika vikAsa ane jemAM prayatna bahAra jaNAya-sAdhana sAmagrIothI thato dekhAya te vikAsane kRtrima-prayatna sAdhya-kahIzuM.vAstavika rIte banne vikAse prayatna sAdhya ja che. athavA banneya vastunI svAbhAvika sthitio ja che, chatAM vastunA judA svabhAva tarIke oLakhI zakIe chIe, ane svAbhAvika tathA "kRtrima evA bheda pADI zakIe chIe. vikAsa taraphanA prayANamAM prayatna bhaLate na ja heya, to vikAsa aTake, ane patanamAM paDyA rahevuM paDe. patananuM dabANa vadhatuM jAya ne vikAsamAMthI pAchA paDatA javAya evuM pariNAma Ave, athava. parivartanane niyama oNTe paDe. vikAsa tarapha jato AtmA prayatnathI patana tarapha paNa cAlyo jAya,ane patana tarapha jate prayatnathI vikAsa tarapha paNa jaI zake. tethI dareka parivartanamAM jANe ajANe prayatna bhAga bhajave ja che. 53 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAbhAvika krama pramANe amuka rithatie pahoMcyA pachI tyAMthI AgaLa javA mATe prayatna temAM bhaLe ja che. temaja amuka rithati sudhI AvI pahoMcavAmAM paNa prayatna bhaLele ja heya che. prayatnanuM bhaLavuM e paNa ravAbhAvika ja che. koIpaNa kAryakramane-prayatna bhaLe, taddana yogya bIjA saMjogo maLavA, e vigerene samuha-svAbhAvika kamaja che. eTale temAM garbhita rIte prayatna AvI jAya che. prayatna vinA kramanI svAbhAvikatAja apUrNa rahe che. ahIM ghaNuM vicAravA jevuM che. paraMtu vistArabhayathI e vicAra hAla mutavI rAkhIe chIe. pATA upara cAlatI gADI svabhAvika rIte deDatI lAge che, ane sTezana para ubhI rahyA pachI cAle, tyAre prayatnapUrvaka cAlatI lAge che. paraMtu te jyAre pATA upara daDe che, tyAre tene calAvavA tenI pAchaLa prayatna nahato ema nathI. sTezana parathI calAvatI vakhate thoDo vakhata rokele prayatna mAtra pharI zarU karavAnuM hoya che. athavA vaccenuM gati rokanAra vinna dUra karavAnuM hoya che, eTale ApaNane sTezana parathI cAlatI hoya che tyAre "prayatnathI gADI cAlI,"ane pATA upara doDatI hoya che, tyAre "ravAbhAvika rIte cAle che," ema lAge che. vastutaH banneya vakhate prayatna bhaLeluM ja hoya che. vaccenu vizva [ breka ] upADI levA chatAM calAvavAmAM sahAyaka yaMtra bhAMgyA tuTayA hoya, ke doDatAM vacce bhAMgI tuTI jAya, to gADI cAlatI nathI. kAraNa ke prayatnanA preraka aTakI paDyA che. sArAMza ke-vAbhAvika vikAsa kramamAM paNa prayatna bhaLela hoya che, tyAre prayatna sALavikAsakrama paNa svAbhAvika ja hoya che. mAtra ekamAM prayatna ApaNuM najare mukhyapaNe bhAse che, ane bIjAmAM svAbhAvika kama ApaNane mukhyapaNe bhAse che. tethI ApaNane eka svAbhAvika, ane eka pravRttisAdhya lAge che. 54 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vacacenA vinno dUra thavA, sAdhaka saMjogo maLavA, zaktino saMcaya the, ne AgaLa vadhavuM e sarvane prayatnamAM samAveza thAya che, ke je vAbhAvika che ne pravRttisAdhya paNa che, ema be prakAra bheda ane abheda buddhinI apekSAe vicAra karatAM samajAya che. tethI vikAsane prayatnasAdhya-puruSArtha sAdhya karI zakAya che, ne tethI vikAsa karavA mATe puruSArthanI jarUra paDe che. e nirNaya thAya che. A tmA nuM ma hA jI vana ane pe TA cha va naH A uparathI ApaNe joI zakyA ke -pratyeka prANInA AtmAne cAlu jIvana, ane mahAivana-je bhUtakALamAM hatuM, bhaviSyamAM cAlu raheze ane vartamAnamAM cAlu che ema be jIvana che. vartamAna cAlu jIvana mahAjIvananuM eka peTAjIvana che. e rIte ApaNuM hAlanuM jIvana anAdi kALathI cAlyA AvatA ApaNA AtmAnA mahAivananuM eka peTAjIvana che. mahAjIvananA vikAsamAM peTAjIvananA vikAse madadagAra che, peTAjIvananA vikAsane saravALe te mahA jIvanane vikAsa. tethI peTAjIvananA vikAsa ke jarUrIAte evI rIte siddha karelI hovI joIe ke, je mahAvananA vikAsane ke jarUrIAtone reke nahIM, paraMtu ulaTAM temAM sahAyaka thAya, pariNAme temAM bhaLI temAM vadhAro kare. koIpaNa peTA jIvananA vikAsane pravAha mahAjIvanamAM vikAsanA aMzane umero karatA hoya, te rIte peTAjIvana jIvavuM joIe. mahAvikAsane sAdhaka rIte peTAjIvana kadAca keIthI najIvI zakAya, tene eTale badho vadhe nathI.paraMtu mahAvikAsane rodhaka thAya, te rIte peTAjIvana to na ja jIvavuM joIe. mahAvikAsanA rodhaka tarIke peTAjIvana jIvanAra karatAM arodhaka rIte jIvanArane ucca darajajo che. paSa Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake temAM cokkasa kAMIka vadhAre vikAsa che.vikAsa sAdhaka rIte jIvanArane tenA e karatAM ucca darajajo che -temAM ghaNuM vadhAre vikAsa hoya che. ane vikAsanI chellI hada sudhI lagabhaga pahoMcavAnI sthitimAM jIvana gALanAramAM tethIye vadhAre vikAsane saMcaya hoya che. pratyeka prANIo ane khAsa karIne sajJAna prANIo ane manue mahAvikAsane sAdhaka thavAya te rIte ja potAnA dareka peTAjIvana jIvavAM joIe. A graMthamAM tene krama batAvavAne khAsa uddeza che. janmathI maraNa paryaMtanA peTA jIvananA vikAsanA vigatavAra krama viSe vicAra karIzuM. tenI sAthe saMbaMdha dharAvatI vyavahArajIvanane lagatI bIjI aneka bAbato viSe khAsa to lakhavAmAM nahIM Ave. kAraNake-tene mATenA bIjA aneka sAdhanathI jANuM levAnI mAnane ghaNI sagavaDa che. chatAM kaI kaI rathaLe khAsa upayogI prasaMge te viSe paNa jaNAvIzuM te paNa, ApaNuM cAlu peTAjIvana vyAvahArika jIvananI sAthe sAthe kevI sArI rIte jIvavAthI te mahA jIvanamAM sAdhaka thAya? kevI kevI rIte abAdhaka ne asAdhaka thAya? ne kevI kevI rIte bAdhaka thAya? te vicAre mukhyapaNe Avaze. jene mahA jIvananA saMbaMdhamAM kazuM jANavuM na hoya, jene tenI sAthe kazo saMbaMdha na hoya, temane A pustaka vAMcavAno khAsa Agraha nathI. paraMtu jemane mahA jIvana viSenA vikAsa mATe jIjJAsA che, temane A pustakanuM vAcana cakkasa madada karaze. A uparathI, peTAjIvana kacarI nAkhavuM, tenI paravA na karavI, e Azaya bIlakula nathI. paraMtu ulaTuM, mahA jIvana sAthe tene saMvAdI banAvIne rasamaya ne AnaMdamaya kema banAvavuM? te batAvavAne ja khAsa Azaya che. jo e batAvavAmAM na Ave to vikAsane Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaja rokAI jAya. peTAjIvana evuM susaMgata hevuM joIe ke jene mahA jIvana sAthe barAbara meLa besate heya,e Adarza tarapha khyAla rAkhIne peTAjIvananI keTalIka avyavasthA bhale evI heya ke je anivArya heIna-mahAjIvanane bAdhaka na thatI heyatethI te calAvI levI. eTale kharI rIte to te avyavasthA paNa mahAvyathAnuM aMga banatI hoya tyAM sudhI vyavarAja gaNAya. ane vyavarathI paNa je mahAvyavarathAne redhaka thatI hoya, to te vAstavika rIte avyavasthA ja gaNAya. A siddhAMta pramANe, ApaNe cAlu peTA jIvanamAM, peTAjIvana aneka rIte jIvatAM chatAM mahA jIvana sAthe meLa kema cAlu rAkhI zakAya? tenI sAthe baMdha besatuM kema karI zakAya? te samajAvavAno A graMthamAM Azaya che. ane eja A graMthane mukhya saLaMgaviSaya che. u pa saM hA raka anAdi-ananta A vizva sadAkALa [nitya) vidyamAna [ sata] che. chatAM te pratikSaNe parivartanazIla che, mATe ja te jagatuM [vAravAra parivartane tarapha atyanta niraMtara janAruM ) kahevAya che. vizvanI ghaTanAmAM goThavAyelA mukhya mukhya sakaLa padArthonAM, tenA peTA vibhAgamAM-ke tenA pariNAme rUpa padArthomAM pratyeka kSaNe sadAkALa parivartane cAlyA ja kare che, eTale ke - pratyeka kSaNe AkhA vizvamAM anaMta parivartana thAya che. temaja pratyeka padArthamAM traNeya kALe anaMta parivartana thAya che. paryAyane badale parivartana zabda, ane dravyane badale padArtha zabda sAmAnya vAcakonI saraLatA khAtara vAparyA che. parivartane be jAtanA hoya che --utpAda ane vyaya eTale ke utpatti ane nAza. pa7 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmamAM sUkSma utpAda ane vyaya, tethI moTA utpAdake vyayane utpanna kare che. te vaLI, tenA karatAM paNa moTA utpAda ke vyaya utpanna kare che. te tenA karatAM paNa moTA utpAda ke vyaya utpanna kare che. ema padArthanI zakti pramANenA aMtima mahAutpAdake mahAvyaya sudhI pariNAma AvI zake che. tethI ja, ane sAdhAraNa sarva sAmAnya vAcaka varganA bedha mATe ahIM utpAda tathA vyayane mATe vikAsa ane patana zabdo vAparelA che. | nAnA moTA pratyeka padArthamAM pratyeka kSaNe utpAda ane be thayA ja kare che. te ja rIte prANI mAtramAM ane temAM rahelA dareke dareka AtmapadArthomAM paNa utpAda ane vyaye thayA ja kare che. kayA padArthanA kyA sUkSma ane pUrva utpAdo ane vyaya karyo kramathI thAya che? te ja rIte kyA utpAda ane vyayanA bIjA utpAda ke vyaya rUpa pariNAme kyA kramathI, kArya-kAraNanI kaI sAMkaLathI utpanna thAya che? e pUrepUruM samajavAmAM ja AkhA vizvanuM traNeya kALanuM tattvajJAna pUruM thAya che. padArtho ane tenA utpAda vyAnuM pUrepUruM jJAna thayA pachI jagatamAM kAMI paNa jANavAnuM bAkI rahetuM ja nathI. che. prANIo ane temAM rahelA AtmadramAM utpAda ane vyaya eTale ke vikAsa ane patana kema thAya che? teno khyAla ApI, aMtima mahAvikAsa sudhI pahoMcanAruM AtmAnuM mahAivana, ane peTA vikAsa sAdhanArA peTAjIvane viSe vicAra karavAmAM AvyuM che. - te prasaMge-peTAjIvanethI utpanna thatuM vikAsanA aMzonA saMgraha rUpa AtmAnuM mahAivana, ane tethI AtmAnI nityatA tathA dareka zarIramAM jude jude svarUpe utpatti,prANija sRSTinI anantatA, dareka janmamAMthI pasAra thatAM thatAM, vikAsanA thoDA thoDA aMzene Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMcaya, mahAvikAsa khAtara karavI paDatI agaNita jAtio, ananta janma, vikAsa mArganI dIrdhatA ane temAM lAMbI mahAmusApharI, kaI paNa vikAsamAM lAgu rahelA svAbhAvika prayatna, tathA sAdhana sAmagrIo maLavAthI khyAlamAM laI zakAya tevA-svAbhAvika chatAM- karelA gaNAtA-prayAne vigere hakIkate samajAvavAmAM AvI che. mahA vikAsanA aMte pahoMcavAne jIvAtA pratyeka AtmAnA ane ApaNA mahAjIvanamAM, te mahAvikAsamAM sahAyaka peTAvikAsa sAdhanArA paTAchavano vidhina thatAM sahAyaka kevI rIte thaI zake? te ja ghaTanA vigatavAra samajAvavAno prayatna A graMthanA saghaLA bhAgamAM judI judI rIte karavAmAM Avaze. A graMthane eja mukhya viSaya che. tethI A pahelA pradezane jIvana vikAsa nAmanA A AkhA graMthanuM mukhya bIjaka kahevAne vAMdho nathI. padArtho ane tenA utpAda-vyayata viSe jJAnI purue vitArathI je vicAra darzAvyA che e to uparathI-ganI kaI paNa ghaTanA, kartavyAkartavyanA vidhi niSedha eTale ke-A dRya-adRzya jagata, tathA traNeya kALamAM pracAramAM AvatAM sarva vyavahAra phalita karI samajAvavAmAM AvyA che. te sUkSma vicAronA karoDamAM bhAga vicAra A prakaraNamAM thaI zakyuM nathI, e khAsa yAda rAkhavuM. chatAM-A granthamAM varNavavAmAM AvelI koI paNa hakIkata kalpanAnA taraMgo mAtra nathI, havAI killAo nathI, paraMtu vizva ghaTanA sAthe saMbaMdha dharAvatI samUla satya hakIkata che, svAbhAvika che, tAtvika che, akRtrima che, sahetuka che. e jAtane khyAla A granthanA abhyAsIone ApavA kiMcita digadarzana karAvavAmAM AvyuM che, teTalAthI vAcaka mahAzaye saMtoSa mAnaze evI AzA che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradeza 2 jo dha meM nI vA sta vi ka sa ma ja : Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha meM e Ta le zuM ? prathama pradezanA vicAra vAtAvaraNamAMthI pasAra thaIne cAlyA AvatAM tamane cokkasa khyAla AvyuM haze ke - AtmAnA avAntara nAnA moTA vikAsane saravALe te mahAvikAsa, ane te mahAvikAsanI saMpUrNatA-tenuM atima pagathiyuM, antima risthati, te mokSa. mokSanI A TuMkI vyAkhyA khAsa dhyAnamAM rAkhaze. mekSanA svarUpanI vigatomAM game teTalA bhale matabhede hAya - kaI tene sAdhanAnI chellI hada kahe, kaI jJAnanuM antima pariNAma kahe, paraMtu "AtmAne saMpUrNa vikAsa, te mekSA" e vyAkhyAmAM dareka vyAkhyAone samAveza thaI jaze. topaNa ApaNe A sthaLe kazA matabhedanI carcAmAM utaravAnI jarUra nathI. mekSane sAdhaka-mahAvikAsa=kta mekSamArga, mahAmArga, ziSTamArga, sanmArga, kalyANapatha, uttamArtha paramArtha, vigere jene je ThIka lAge te pramANe yogya ghaTatuM nAma ApI zakaze. A uparathI e paNa samajI zakAya che ke -jagatamAM ane khAsa karIne A bhArata dezamAM-jene dharma kahevAmAM Ave che, te ja A mekSane sAdhaka-mahAvikAsa-mahAmArga che. uparAMta, - sUkSmadRSTithI vicAra karatAM mekSa paNa dharma che. paraMtu sAmAnya rIte ApaNe tene dharmanA sAdhya tarIke oLakhIe chIe. tethI mokSanuM sAdhana-mokSano mArga-te dharma. - mekSane sAdhaka mahAvikAsa jema dharma che, temaja mahAvikAsanA sAdhaka peTA vikAsa paNa dharma che. eTaluM ja nahIM, paraMtu mahAvikAsa ane peTA vikAsanA sAdhaka-sahAyaka, ane pariNAmarUpa jagatanI kaI paNa vastu, koI paNa sthaLa, koI paNa vicAra-bhAvanA ke mano Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApAra, koIpaNa vakhata, koIpaNa kAyika ke vAcika kriyA, anuThAna, vidhi-niSedha e sarvane dharma kahevAmAM Ave che. arthAt prANImAtranA jIvana pravAhanI dareke dareka jarUrIAtomAMnA sUkSmamAM sUkSma vikAsaka take je pariNAme dUra dUra paNa mahAvikAsanA saLaMga pravAhamAM saMgama pAmatA hoya, te sarva tane dharma kahevAmAM vAMdho nathI. vikAsamArganI judI judI bhUmikAo ane pagathiAo viSe vicArI gayA chIe, eTale ke vikAsanA ghaNA aMze jemAM heya, tevI eka rithati, tethI ochA tovALI bIjI sthiti, tethI utaratI trIjI sthiti, ema karatAM karatAM raheja paNa dhyAnamAM laI zakAya, evA vikAsanA alpatone saMcaya jemAM hoya evI tana utaratI sthiti evI ja rIte caDatI sthitioH A dareka bhUmikAone paNa dharma kahI zakAya che. vikAsamArganA najIkanA pradeza para jaNAtI heya, are! vikAsarUpaja bhAsatI heya,chatAM pariNAme mahAvikAsa sAthe jene kayAMya meLa na hoya, evI keIpaNa pravRtti-game teTalI suMdara, AkarSaka ane AdaraNIya jaNAtI hoya chatAM, te pravRttine dharma na kahetAM adharmaja kahIzuM. dezanA koI eka khuNAmAM vaselA, ke gIca jaMgalamAM vaselA koI nAnA gAmaDethI nIkaLate raste bIjA koI gAmanA, zaheranA, ane chevaTe pATalIputranA rastA sAthe joDAI jatuM hoya, tyAre te gAmaDAnI bhAgoLethI nIkaLatA pagadaMDI jevA rastAne paNa pATalIputra javAne raste kahevAne jema harakata nathI, temaja pATalIputranA rastAnI bAjuthI ja pasAra thaIne pATalIputranA rastA sAthe kyAMya paNa na joDAtA judIja dizAmAM cAlyA jatA bIjA keI ratAne pATalIputrane rasto nahIM kahI zakIe, ane kadAca pATaliputra tarapha ja Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAnI IcchAthI te raste cAlavAmAM Ave, te pATalIputrane badale kadAca himAlaya pa`tamAM ke siMdhu nadI tarapha jaI paheoMcAya. sArAMza keH--mahAvikAsa sAthe saMbaMdha dharAvatI kAipaNa pravRtti dha che. pachI te pravRtti-dharabAMdhavAne lagatI hoya, IMdricAnA viSayA bhAgavavAne lagatI hAya, paisA meLavavAne lagatI hAya, rAjya saMbhALavAne lagatI haiAya, yuddhane lagatI hAya, khunAmarakIne lagatI haiAya, nItizAstrane lagatI hAya, aTapaTI khaTapaTAne lagatI hAya, dAva-peca ane lAMca-rUvata viSenI hAya, dhaMdhAne lagatI DhAya, ke jJAnasaMpAdanane lagatI haiAya, vAdavivAda ane vAda vaDhavADane lagatI hAya, cogasAdhanAne lagatI hoya ke bhAga sAdhanAne lagatI hAya, strIne lagatI hoya ke puruSane lagatI hoya, sa Mdhine lagatI hoya ke vicahane lagatI DhAya, dezane lagatI hAya ke paradezane lagatI haiAya, samAjane lagatI hAya ke vyaktine lagatI haiAya, kAyadA bAMdhavA, sudhAravA, ke rada karavAne lagatI hAya, cerIne lagatI hAya ke lUMTane lagatI hAya, tattvajJAna viSenI hAya ke vijJAna viSenI hAya, khuzAmatane lagatI haiAya ke, adhikAra ane sattAne lagatI hAya, khAnapAna ane gamanAgamanane lagatI hoya ke,suvA besavA rUpa hAya, vikRti ke nAzane lagatI hAya, jIvitadAna ke hiMsAne lagatI haiAyaH paraMtu te sa pravRtti dhama che. AmAMnI gaNAvelI dhArI, lUMTa vigere halakI lAgaNInI pravRtti evI rIte sakAraNa karavI paDI hAya,ke jenuM pariNAma pariNAme mahAvikAsa tarapha hAya,tyAre ja tene dhama kahI che.tevI ja rIte,uMcI lAgaNI jaNAvatI pravRttie paNa je prasa Mge pariNAme mahAvikAsathI viruddhu pariNAma lAvanArI hAya, te prasaMge tene adharma kahevAmAM vAMdho nathI. A tattva kharAbara samaSTithI samajavuM. 3 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA. ta. upara kahelI tamAme tamAma pravRtti karanArI be vyaktio hoya, banne vyaktio uparanI kaI paNa ekaja kriyA karatI hoya, chatAM jenI pravRttinuM valaNa pariNAme aMtima vikAsa tarapha heya,tenI te pravRtti nyAyasara, kAyadesara, puNyapravRtti, dharma pravRtti kahevAya che, ane bIjAnI teja pravRti vikAsa tarapha na hovAne kAraNe tethI viruddha kahevAya che. sArAMza ke-ekanI ekaja pravRtti pariNAma bheda ane uddezabhedane lIdhe nyAyI ane anyAyI ema baMne rIte karI zake che. mahAvikAsanI abhimukha laDAI paNa jyAre dharma gaNI zakAya che. tyAre patanane abhimukha suleha-zAMti paNa adharyuM gaNI zakAya che. A rIte dharma ane adharmanI bahoLI vyAkhyA karavAmAM kazo vAMdho nathI. vikAsamArganA bAdhaka sAdhanA abhAvavALA sAdhaka sAdhanono saddabhAva, te najIkamAM hoya, ke dUra dUra paraMparAe hAya, te sarva dharma. te sivAyanA dareka sAdhano ane pravRttio ekaMdara koI paNa dravya, kSetra, kALa ke bhAva, je kAMI hoya, te sarva adharma. topaNa e khAsa samajI rAkhaje ke-dUra dUra saMbaMdha dharAvanAra karatAM vikAsa sAthe najIka najIka saMbaMdha dharAvanAra vizeSa vizeSa dharma che. amAro Azaya "badhuM sarakhuM" ema kahevAnuM nathI. A uparathI barAbara samajI zakAze ke-bhAratavarSamAM dhArmika jIvana vigere zabdomAM vaparAtA dharma zabdanI ATalI badhI baheLI ane vyApaka vyAkhyA vaparAyelI che. dharmazabdane ghaNe rathaLe bahuja chuTathI baheLe upayoga thayelo jovAmAM Ave che bhAratIya prajAjIvanamAM paNa AcaraNa rUpe vaNAI jaIne khUba dUra dUra ane uDe uDe phelAI gayelA dharmanI asaro ghaNI ja paSTa jovAmAM Ave che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja rIte, dharsanI sAmenA 'suvArA'" zabda, ke je " prathasadAIpaNa prajAnI mULa sthitimAM phera, ane pachI te trAmAM yurApanI Adhunika saMskRtinA pravezaH " e arthamAM yojAyelA hAI, jema bhaheALA arthamAM vaparAI rahyA che, ne uMDe uMDe pravezavA prayatna karI rahyA che, temaja dharma zabdanA bahoLA artha che, ane bhAratamAM te khUma uMDe tuMDe peAtAnA mALA arthamAM pRtharAI gayelA che. tethI bhAratIya sa MskRtinA dUcanA ama`jJa dhRNA bhAiene zakrAe thAya che, ghaNA bhAIe guMcavAya che, sujhAya che, ne keTalAka tA kaMTALIne tenA tarapha paSTa rUmamAM aNagamA jAhera kare che, tathA keTalAka tethI AgaLa vadhIne tenI sAme khullA havAva jAhera kare che. ane kahe che ke ja zuM A ? kevuM gAMDapaNu ? dareke dareka bAbatamAM dharma, dharma ! dhama te kevI vastu che ke jyAM jue tyAM eja te eja ? 1 barAbara che. upara uparathI jonArane, avanAzIne, vastusthiti samajyA vinA ema lAge, e ravAbhAvika che. tethI gabharAvAnu kazuM kAraNa nathI. kAraNake vastutaH ema nathI. satya trIjuMja che. teone evA bhAsa thAya che, tenA kAraNeA paNa judAMja che. emAM tenA ce khAsa vAMka nathI. ajJAnathI bhaLatIja samajaNA taraphe dAravAI javAnuM e pariNAma che. chatAM zAMtithI bhAratIya saMskRtinA sthUla ane sUkSma sAdhaka tattvAnA parizramapUrvaka sAcI dizAe abhyAsa karavAmAM Ave, te taddana saraLatAthI dareke dareka satya samajI zakAya tema che. astu. dha zabdanI ATalI vyApakatA samajyA pachI ApaNe TuMkAmAM TuMkA e niNa ya upara AvI zakIe chIe keH vikAsa-pragati pASaka je kAMI, te sarva dharma, ane vikAsareAdhaka-patanasAdhaka je kAMi, te sa adhama. 5 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vyAkhyA samajyA pachI vastutattva dharma eTale zuM ? te barAbara samajAze, ne Azcarya, muMjhavaNa, kaTALA ke virodha uDI jaze, khoTA khyAlo ane gerasamajaNA svayaM nAbUda thaze. dharmanI A vyAkhyA samajyA pachI paNa eka ja jAtanI pravRtti karanArI be vyaktie hAya, ane te bannenuM pariNAma juduM juduM hAya, chatAM AmAMnI kaI pravRttine dhama kahevI, ane kaine adhama kahevI ? tene nirNaya pariNAma jaNAyA pahelAM sAmAnya buddhithI dhyeAja mukela che. A muzkelIne lIdhe A ane bIjI dhaNI bhAratIya pravRttio ane tattvA viSe videzI ane tenA anuyAyi A dezanA ghaNA dezI vidvAneAe gerasamajathI bhAratavarSanA vijJAna ane tattvajJAnane ghaNI rIte prAmANikapaNe paNa anyAya paheoMcADayo che. te paNa saMskRtinA ma viSe jJAna meLavavAthI e bheda rahelAithI kaLI levAya che, ne samajAvI zakAya tevA che. adhakAramaya jIvana-pApa H nAnA moTA avAMtara patanAnA saravALA te mahApatana, mahApatana te jIvananI atyanta nikRSTa avasthA, aMdhakAramaya jIvana. patana eTaleja pApa, adhama . mahApatana te mahApApa, meTAmAM moTA adharma . te paNa jagatamAM che, ema kabUla karyA vinA cAle tema nathIja. pApapuNyanu dvandva. vikAsa eTale dharma, ane patana eTale adharmI-pApa. e enuM dvandva-joDakuM jagatamAM astitva dharAve che, ema na bhUlIe, te jaganA tamAma vyavahArA dhaMTeja nahIM, eTaluja nahIM paNa jagatanuM astitva ApaNane je rIte bhAse che, te rIte astitvaja na DhAya. sarva sAdhanA, sarva sAdhanAo ane sArAM ke khATAM gaNAtA prayatnA niSphaLa ja jAya. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANIonA jIvanamAM jyAre patana rUpa parivartana cAlatuM na DhAya tyAre vikAsa rUpa parivatana hAtha che. ane jyAre vikAsa rUpa parivata na cAlatuM na heAya tyAre patana rUpa cAlatuM heAya che. e be zivAya trIjI avasthA sabhavatI heAya ema jovAmAM AvatuM nathI. arthAt dhama rUpa ane adhama rUpaH ema eja paristhitie jovAmAM Ave che, e nirvivAda siddha satya che. 2 judA judA u pa yA gA, temAM A dhyA mi ka jI vana tarIke mukhya u pa yA ga: dharma zabda nA khAsa pra kA 2 nA 1. dharma : eTale vastune--padArthanA svabhAva, guNa, svarUpa, vigere. jemakeH-agninA khALavAnA dhama, eTale khALavAnA svabhAva che. pakSio uDDayana dharmI-eTale uDavAnA svabhAvavALA kahevAya che. 2. dha : eTale dhAraNa karanAra, ] [ dhAraNa karavuM] dhAtu uparathI dharma zabda banelo che. gayA prakaraNamAM vicArI gayA te pramANe AtmAne vikAsa tarapha laI jAya, athavA vikAsamAmAM dhArI rAkhe, TakAvI rAkhe, patana tarapha javA na de, te dho. 3. dharma: eTale ka vya-pharaja, "guru game tema kare paNa ziSyanA dharma -ziSyanuM pha nya--tenI svAdhInatA svIkAravAnA che.' 4. dharmI: eTale kaTAkATane prasaMge prAptavya: " A vakhate tamArA anyAyI putrane paNa zikSA karavAnA nyAyAdhIza tarIke tamArA dharma che." 67 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. dha : eTale niyata thayelu' 'ke peAtAne bhAge AveluM sAmAjIka kAma aAvavu. " meluM upADavAnA bhaMgI tarIke mArA dharma che" ane " sakaTa samaye kSatriya tarIke mAthu ApavAnA sArA dharma che. ' 6. dhama: eTale nItimaya jIvana. " te peAtAnA vyApArI tarI kenA dhameti kharAbara anusare che.'' 7. dha: eTale samAna jIvana jIvavAnA nizcaya, te tenI sadhama - cAriNI che. ' "" 8. dharma eTale kAyadA pramANe badhAraNasaranuM jIvanaH " game tema hAya, paraMtu kAyadAthI viruddha amArAthI banI zakaze nahIM." athavA "amArI nAtanA amuka TharAva have A pramANe che." mATe " tene vaLagI rahevuM ane tene amala karavA e amAza dharma che, tenA guNadekhanA vicAra karavAnA dharma amArA AgevAnAnA che, paraMtu amArA dharma have tenuM AcaraNa karavAnA che." "" 9. dharmA: eTale judA judA dhaMdhAnI maryAdA, athavA kharA lAkakalyANa pASaka judI judI sasthAo pratyenI je je vakhate je je jAtanI pharajo nakkI thaI hAya, ke prasaMge upasthita thaI hAya, te te pramANe vavAnA arthamAM paNa dharma zabda vaparAya che. " amArA rAjAe cArane badale cha rUpiyA kara sakAraNa karyo che, tethI have te pramANe bharavAnA amArA dharma che." 10, dha`: eTale judA judA zAstronI dRSTithI niyata thayelA siddhAMtAne paNa "dharma" zabda lAgu karavAmAM Ave che. ajINe bhAjana na karavuM." e Arogya zAstranI dRSTithI kanya dharma che--eTale ke zarIradharma che. 'kATakhUNAnA upayoga 68 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA sutArI kAma na karavuM." e zilpazAsra niyata sidvAMtarUpa dharma che, ane zilpAne tene anusarI va AnA dharma che. teja rIte sajyanIti dhanurveda vigere viSe paNa samajavuM. 11. dharmIH eTale mahAvikAsanA aMta sudhI pahoMcADanAra mahAvikAsa, tenA peTAvikAsA, temAM madadagAra nAnA moTA sAdhanA, mukhya paNe sAmAnya AdhyAtmika jIvana, ane temAMye amuka khAsa prakAranuM AdhyAtmika jIvana, tathA tenI sAthe saMvAdI i paNa jIvana-Ayika, sAmAjika, naitika, zArIrika, dhArmika, vigere vigere-tenI sAthe saMbaMdha dharAvatI vastuo, bhAvanA vige2e, tathA tenA kAraNA ane pariNAmA, e vigerene paNa dhama zabda lAgu karI zakAya che. 12. dharmaH eTale te te jIvananI saMsthA ane khAsa karIne AdhyAtmika jIvananuM dhAraNa poSaNa ane sa Mvardhana karanArI saMsthAo, saMpradAye vigere paNa dharma kahevAya che. 13. dhama: eTale hAtha dhareluM kAi paNa kAma ke pratijJA pAra pADavAnI pUrepUrI vRttine paNa dharma kahevAmAM Ave che. 14. dharma : eTalete te dharma sasthAoe TharAvelA vidhi ane niSedhane anusaratA anuSThAnA ane dhArmika kriyAo pramANe vavuM, tene paNa dharma kahevAmAM Ave che. A ane A zivAya bIjA dhaNA prasagAmAM dharma zabdane upayoga thAya che. upara jaNAvelA prasagAmAM vaparAtA dharma zabdanA artha mAM paraspara dhaNuM maLatA paNuM hovAnA saMbhava che.eTale ke keTalIka vyAkhyAonA aMdara aMdara samAveza karIzakAya tema che.temaja, AthI paNa vizeSa pRthakkaraNa karIne dhaNA prakAro batAvI zakAya tema che. 69 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANIonA aneka prakAranA jIvana karatAM AdhyAtmika jIvana zreSTha che, . kAraNa ke te sarva jIvanAnuM kendra che, vikAsamAnI atyanta najIka heAvAthI, tenuM khAsa sAdhaka che, te uttama che, ki'matI che, sarvopari che, khAsa upayogI che, sarvatra madadagAra che, rahayabhUta che, mATe zreSTha che. ane te A rIteH-- prANI mAtranI pahelI jarUrIAta AhAra che. AhAra maLye eTale pahelI jarUrIAta pUrI thAya che. pachI TADha, taDakA, varasAda, zatru ke hiMsaka prANIothI bacavA mATe, temaja ArAma mATe cAgya sthAnanI tene jarUra paDe che. tethI AgaLa vadhIne mAnavajAta zarIranI rakSA, maryAdAnI rakSA, zAbhA-sabhyatA ane AnaMda khAtara kapaDAM pahere che. kAmavAsanAnI pUrti ane dareka indriyAnI viSayaIcchA pUrNa karavA dareka prANInI jemaja mAnava paNa deArAya che; jo ke--teNe tenA upayoga saMskArI rIte karavAnI gegaDavA karI che, eTalA bIjA prANIo karatAM phera che. uparanI khAsa jarUrIAtA rItasara pUrI paDe mATe mAnavAne samAja bAMdhavA--zaherA ane gAmaDAM vasAvavA, rAjya vigere judI judI saMsthAe geAThavavI, dareka sagavaDA sArI maLe mATe mahenata majurI karavI, e vigere sAdhanAnI goThavaNa karavI paDe che. tyAM nANAnI jarUrIAta ubhI thAya che. nAr meLavavA dhadhAonI gAThavaNa ane vyavasthA ubhAM karavAM paDe che. mukhya tA mAnavAne khAvA ane raheThANa mATe paisAnI jarUra ubhI thAya che, ne temAM tenA upayoga kare che. paraMtu badhA paisA temAMja kharcAtA nathI. kAraNake--te sAmAjika jIvana, rAjakIya jIvana, meAjazeAkha vagere mATe thADA ceADA paisA bacAve che, ane prasaMga Avye ja temAM kharca kare che, temAMye kharca rAja karatA nathI. kAraNake kharca karavAnI jarUraja prasaMge paDe che. chatAM bacAva pahelethI karavA paDe che, e muddA khyAlamAM rAkhazo. 0 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI AgaLa vadhIne, mANasajAta bIjA prANIo karatAM vadhAre sarakArI che, eTale vadhAre saMskArI thavA naitika jIvana jIve che. temAM paNa tene paisAne kharca karavo paDe che. paraMtu rojanI jarUrIA karatAM virala prasaMge ja. te uparAMta, jema jema nItimAM AgaLa vadhatuM jAya che, tema tema tenI suruci vadhAre jAgatI jAya che, tema tema kaLA ane sabhya bhAjazekhamAM paNa keI koI vAra derAya che, ne temAM paNa paisA kharce che. Ama mukhya jarUrayAta mATeja meLavavA paDelA paisAne bIjA ghaNuM upayogamAM levA saMgraha rAkhavo paDe che. saMgraha paNa khAsa kiMmatImAM kiMmatI cIjone kare che. paisA TakA, mAla-milkata, sthAvara milkata, dUra-dAgInA, ane chevaTe jhaverAtane saMgraha kare che. darekane barAbara sAcavI rAkhe che. muzkelI ane jarUratane prasaMge paisAthI cAle te rUpiye gharamAMthI na kADhe. rUpiyAthI cAle te senuM na kADhe, e rIte jhaverAta te tyAreja kADhe, ke jyAre bIjo keI upAya na hoya, tyAMsudhI tene saMgrahI rAkhe che. prazna thaze ke-mANasajAta khAIne besI rahetI hoya te zuM khoTuM? naitika jIvana ane kaLAne lAbha levA jatAM ATalI badhI upAdhi vaheravI paDI che? ' are bhAIkudarataja e jAtanI che. temAM koIne koI paNa cAlI zake tema nathI. mAnava pitAnuM mAnasa meLave che te kudarata pAsethI ja ne ? te paNa darekanuM sarakhuM nathI hatuM. koInA mAnasanuM baMdhAraNa kevuM ane keInuM kevuM hoya che. tethI tenI hara tarehanI manovRttine avakAza Apavo paDe che, athavA te pitAnI meLe ja potAnuM ISTa zedhI le che. eTale pRthvIne game teTalI rIte nirdhana karI nAMkhI heya, te paNa te pAchI emane emaja eka nahIM to bIjA svarUpamAM taiyAra thaI jAya che. nItizAstrIe ke vyavahArazAstroe e ghaTanA karI nathI, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa kudarate e jAtanI vastu sthiti mUkI che, temAMthI e paristhiti janmI che, ane pachI temAMthI zAA aa thayA che.astu. naitika jIvanamAM AgaLa vadhyA. pachI keTalAka mAmavene zAMti, ArAma, mAnasika saMtASa vigere tattvonI jarUra paDe che. duHkha ke kacchane vakhate pUrA AzvAsananI jarUra paDe che, ke je AzvAsana sagAM-saMbaMdhI, bhAibhAMDu, dhAnyanA kAThAza, dhananA bhaMDArA, pi janaparivAra, snehI bhAryA, rAjA ke divAna,dhara--khAra,kapaDAMlatA,radAgInA, jhaverAta ke naitika upadeza paNa na ApI zake, sA nakAmA jevA thaI paDe, kAryathI tene sateSa na upaje; athavA kAraNu sajAga badhAno nAza thaye| hAya, tyAre kevaLa AdhyAtmika jIvana mAnava prANIne sateSa ApI zake che. are ! pazuone paNa eja AzvAsana ApI dilanA dhA jhAve che. evA keTalAka mANasa mATe ane mAnavasamUhane khAsa prasaMge cAkkasa upayogI thAya, mATe ja jaMgamAM AdhyAtmika rodhAnI jarUra che. temaja mAnavanI AdhyAtmika jarUrIAta purI pADanArI saMsthAAnI paNa eTalIja jarUrIAta temAMthI ubhI thAya che.paisA meLavavA sukha sagavaDApara saMyama keLavavA paDe che, ane naitika tathA AdhyAtmika jIvana jIvavA paisA upara sayama meLavavA paDe che. ema badhu karIne keTalAka mAnavA peAtAnuM dhAraNa, peNu, ane uttama guNAnI khIlavaTa kare che, e khIlavaTamAM AdhyAtmika zAdhA upayAgI che. jema hIrA, mANeka, pannA,mAtI vigere jhaverAtanI mANasane rAja jarUra paDatI nathI, khAnapAnamAM, zarIrarakSA ke lAja AbarU DhAMkavA ke rahevAmAM tenA upayAga nathI. dhI, tela, gALa, khAMDa, anAja vigere kharIDhavAmAM paNa sIdhI rIte upayogamAM AvI zakatA nathI, chatAM tenI kAika prasaMge tA khAsa jarUra paDeja che, ema samajIne, dIrdha 72 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSi rAkhI, mANasa tene saMgraha kare che, saMcaya kare che, rakSaNa kare che, ane tenI saMbhALIne mATe roja asAdhAraNa kALajI dharAve che. tevI ja rIrta, kaI ja prasaMge, je vyaktione, A A dhyAtmika jIvananI jarUra paDe che, teNe pahelethI te na meLa hAtha, majALavyuM hoya, te jayAre jarUra paDe tyAre zI rIte maLI zake? mATe tene saMgraha, ane saMcaya vigere pahelethI ja kare joIe, ane ranI mAphaka tenI saMbhALa haMmeza rAkhavI joIe. A rIte haraza upagI ne chatAM jharata ke je sarva artha zreSTha che, tene saMgraha pahelethI kare paDe che, temaja AdhyAtmika jIvana sarva jIvana zreSTha che. ane tene saMgraha dareke pahelethI ja karavo joIe. tethI dharma zabda judA judA prasaMge judA judA arthomAM vaparAya che, chatAM sAmAnya AdhyAtmika jIvana, viziSTa AdhyAtmika jIvana ane te jIvananI sagavaDa purI pADanArI saMsthAo-ne khAsa karIne dharma zabda lAgu karavAmAM Ave che, eTale ke dharma zabdane khAsa ane prasiddha eja artha che. sAmAnya janasamAja dharmane te arthamAM vadhAre samaje che. chatAM, vizALa arthanI apekSAe AdhyAtmika jIvanamAM ane tenI saMsthAomAM dharma zabdane upaga mAtra pratIka jeja che. upalakSaNathI, AdhyAtmika jIvana ane tenI saMsthAone poSaka keI paNa jIvana sAthe dharma zabda saMbaMdha dharAve che. kAraNake sarva jIvananA samuhanI evI jAtanI goThavaNanI vacce AdhyAtmika jIvanane pradhAna ane kendra tarIke gaThavyuM che, ke e badhAne dharma kahI zakAya, ane badhA dharma che chatAM mukhya paNe ane jaldI dhyAnamAM Ave, e dRSTithIja AdhyAtmika jIvana ane tenI saMsthAo dharma tarIke prasiddha che. 73 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSasAdhaka mahAvikAsa ke jenuM nAma dharma rAkhavAmAM AvyuM che, te mukhya paNe AdhyAtmika jIvana, amuka prakAranuM viziSTa AdhyAtmika jIvana che, ane tenI saMsthAo paNa dhama che, kAraNa ke dharmane amalamAM lAvavAnI e vyavahArU yojanAo che. jJAnazaktithI thayelI mAnavanI te eka kalyANakara addabhuta zedha che. dareka prANIo karatAM mAnava prANImAM vikAsanA ta vadhAre jovAmAM Ave che, chatAM mAnavAmAM paNa aneka jAtanA, jaMgalI jIvana, saMrakArI jIvana, samAjajIvana, bauddhika jIvana, naitika jIvana, zArIrika jIvana, AdhyAtmika jIvana vigere judA judA jIvana jIvanArA judA judA mAnavasamUhe che, ane tenA paNa aneka jAtanA darajajA paDI jAya che. te siAmAM AdhyAtmika jIvana jIvanAro varga sauthI AgaLa-ucca darajaje che, te vargamAM paNa jeo mokhare rahelA hoya, teo te jagatanA sarva zreSTha mAne che. tethI ApaNe jema bIjA sarakArI jIvanane dharma kahIe chIe, tenA karatAM A dhyAtmika jIvanane khAsa karIne dharma kahIzuM. A graMthamAM dharma zabdano upayoga khAsa karIne e arthamAM vadhAre karela che. jene vikAsamArgamAM AgaLa vadhavuM hoya, temaNe jema bane tema AdhyAtmika jIvana jIvavuM joIe. jo ke e jIvana jIvavAnI IcchA tyAre ja jANe che, ane sagavaDo paNa tyAre ja maLe che ke, vikAsa pAmate pAmate AtmA amuka hada sudhI Avele ho joIe. teja e jIvana jIvavAnI sagavaDa maLe che, AdhyAtmika jIvana jIvavAno prayatna-abheda dRSTithI vicAratAM vikAsakramanuM svAbhAvika aMga che. ane bhedadRSTithI vicAratAM AdhyAtmika jIvana prayatna 74 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhya vastu che. prayatna eTale svAbhAvika krame prApta thayelA AdhyAtmika jIvananA sAdhakasaMjoge maLavA tene vaLagI rahevuM, bAdha karanArA saMjoga dUra haThAvavA, ane vacce vina karavA na Ave evI - sAvacetI rAkhatA javI, tathA mahAvikAsa tarapha javAne sadA jAt rahyA karavuM. A viSe vikAsa vicAraNAnA 11 mA prakaraNamAM samajAvyuM che. dharmo eTale dharmasaMsthAonuM eja mukhya kartavya che ke prANIene AdhyAtmika jIvana jIvavAnI sagavaDa purI pADavI. ane eTalAja mATe jagatamAM dharmonI jarUra che. - jenA vinA koI paNa mAnavake prANIone ochevatte aMze cAlI zake tema nathI. koIne koI vakhate AdhyAtmika jIvananI kaTi para AvavuM ja paDyuM haze, AvavuM paDyuM che, ane AvavuM paDaze. kAraNakevikAsa vinA cAle tema nathI, vikAsa kartavya che, vikAsa svAbhAvika sthiti che, anivArya che, te ja dharma che, dharma e svAbhAvika ja che. tene niSedha karanArA paNa eka rIte nahIM to bIjI rIte tene kabUleja che. vicArakenA e viSe be mata saMbhavitaja nathI. 3 dha meM nI e ka tA. vikAsa tattvane svIkAra karIe chIe. jagatamAM cAlate tene pravAha, tenI khAsa jarUra, ane vikAsa eTale dharma e badhuM svIkArIe chIe, temAM amAre be mata nathI. vikAsa, te AdhyAtmika jIvana, ane teja mukhya dharma te sAme paNa amAre vAMdho nathI, paraMtu jagatamAM aneka dharma, tenI saMkhyAbaMdha aneka zAkhA-prazAkhAo joI Azcarya thAya che ke-"are ! duniyAmAM ATalA badhA dharmo zA?" 7pa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA dhamane mAne? kyA dharmane kaye sAco? ka khe? e nirNaya karavAmAM enTI guMcavaNa ubhI thAya che. dharmonA kalahe, kaMkAsa, mata-matAntaro, racanA bhede, vidhienA bhede, anuSThAnenI citra-vicitratA, asamAna dhAraNa, vigere vigere joine te duniyA kaMTALe che. tene badale sarvamAnya, ane sarvasAdhAraNa ekaja dharma heya, to zuM khoTuM? vikAsa sAdhavA nIkaLele bhale sAdhaka bApaDe A guMcavaNamAM paDIne "A lauM?ke te lauM? ahIM jAuM, ke tahIM jAuM ?" evA vicAravamaLamAM paDInaja guMgaLAI mare evI sthitimAM vikAsane mArga sIdhI rIte hAtha lAgavo ghaNe ja muzkela thaI paDe tema che. huM hAlanA samayamAM A mahatvanA praznanA nikAlanI parama AsthA nathI jaNAtI jaNAya che, jaNAya che, e praznanA nikAlanI parama AvazyakatA amane e jaNAya che. kharekhara, A mahattvane prazna vicAravA jevo che khare; paraMtu tyAM sudhI guMgaLAI maravA jevuM kazuM nathI, e khAtrIthI mAnaje. jagatanI svAbhAvika citra vicitratAthI ajANyA,athavA jenA magajanI zakti mAtra amuka ja jAtanA bIbAmAM DhaLAI gaI che, tevA keTalAka mANase dharmabhedathI Azcaryacakti thAya, guMcavAya, teTalA parathI bIjAoe gabharAvAnuM kahyuM kAraNa nathI. sAdhaka kharekhara sAdhaka ja haze, te sva zaktigya darajajAne vikAsamArga hAtha karavAmAM tene koI paNa jAtanI muzkelI paDe tema che ja nahIM. chatAM A praznane vicAravA jevA nathI, ema nathI. temaja tenAgya khulAsA nathI, ema paNa nathI. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArI samaja pramANe jagamAM vikAsa mArga ekaja che, tethI dharma paNa ekaja che." A zuM? ATa-ATalA judA judA dharmo, ane tenI bhayaMkara laDAIonA suprasiddha itihAsa e badhuM zuM khoTuM? AvI taddana sAcI vAta sAme AMkhe pATA bAMdhavAthI zuM phAyado? A vAta satyanI sAme AMkhe pATA bAMdhavA jevI nathI. je ke jagatamAM ghaNI bAbatomAM ema banatuM haze, paraMtu A prasaMge ame AMkho mIMcIne calALe jatA hoIe, ema nathI lAgatuM. amAre e IrAdo nathI, jANI joine AMkhe pATA bAMdhavA, e sabhya mANa sanuM kAma nathI. athavA amArI samajane dRSTibiMdu samajI le, pachI samAdhAna na thAya, te uparanA AkSepa karavAmAM kadAca tamane vyAjabI gaNI zakIe. amAruM mantavya jayAM sudhI saMpUrNapaNe raju karavAmAM nathI AvyuM ne te tame zAMta samatola magajathI vicArI joyuM nathI tyAM sudhI ame paNa AkSepa sAMbhaLavA zI rIte taiyAra rahI zakIe? kahe, kahe, tamAruM mantavya ane samaja kahe. amArI samaja ane maMtavya e che ke dharma jamamAM ekaja che. mAtra tenI judI judI zAkhAo judA judA dharmorUpe bhAse che. eka meTI vyApArI peDhIne ke janasamAjane upayogI kAIpaNa saMsthAne mukhya maththaka uparAMta zAkhAo ane peTAzAkhAo ghaNI hoya che, chatAM te badhI maLIne ekaja peDhI ke ekaja saMsthA kahevAya che jeTalA vikAsa sAdhaka rastA che, te badhA mahAvikAsarUpa ma neja maLe che, eTale ke-tenAja bheda-prabhede che, te samAM mahAdharma vyApaka thaIne vasele che. vikAsa sAdhavAnA uddezathI, vikAsa sAdhI ApanArA judA judA dharmonuM vikAsa sAdhaka rIte pAlana karavAthI, pariNAme te ekaja mahAdharmanI sevA thAya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je e saghaLA ekaja mahAdharmanI zAkhAo heya, te paraspara laDe zA mATe? vinAkAraNa laDavAnI jarUra naja haiya, ne koI laDe paNa nahIM. khAsa kAraNa vinA kadAca koI prasaMgomAM laDavAmAM AvyuM hoya, ema jaNAyuM hoya, tyAM laDanArI vyaktionI samajaNa ke naitika nirbana LatAne deSa hevAne saMbhava che. laDAImAM dharmanA bheda khAsa preraka haivAno saMbhava nathI.chatAM zAkhAo ane peTAzAkhAo pitapitAnI maryAdAo khAtara khAsa prasaMge kadAca laDe, temAM vadhe levA jevuM zuM che? surata jIllA ane bhastha jIllAnA kalekaTaranI ophise kharI rIte ekaja rAjaya sarathAnI peTA saMsthAo che. bannenI lAbha hAninI asara mukhya saMsthA para thavAnI che, e dekhItuM ja che chatAM potapotAnA vahIvaTa puratA dareka svataMtra che, temAM paraspara vAMdho paDe, ke eka bIjAnI milkato ekabIjAnI ophIsamAM ulaTA sulaTI jame udhAra thaI gaI hoya, tyAre paraspara cokhavaTa karavA laDe, teja rIte, pilIsakhAtuM, posTa khAtApara, kepiTakhAtuM relve kaMpanIpara, sAdI rIte nikAla na Avato hoya, te nukazAnIne dAvo mAMDI keTe caDe, ke uparI amaladAra pAse phariyAda laI jAya, temAM teo zuM khoTuM kare che? eka ja sattA nIce hovA chatAM amuka prAMtane amuka pradeza sAtheja rAkho ane amuka prAMtane amuka pradezathI judo pADe, e bAbatamAM paNa baMgabhaMga vigere prasaMganI hIlacAle ApaNAthI kayAM ajANI che? vahIvaTI vyavasthA vadhe na paDe tevI hevI joIe, chatAM dareka bAbatamAM evI vyavasthA pahelethI ja thaI jAya, evI AzA zI rIte rAkhI zakAya? jyAre keine kaI bAbatamAM koIne koI prasaMge te athaDAmaNI ubhI thaI javAno saMbhava rahe ja che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dhAro ke teo parasparanI bhUle nabhAvI laI, emane ema vahIvaTI goTALe dabAvIja rAkhe, te "teo te mukhya saMsthAne nukazAna kare che. ema kahevAmAM tame acakAo kharA ke zuM? e rIte goTALe rAkhI mUkI zAMta rahenArA rAjayakarmacArio mukhya saMrathAne gunha nathI karatA? zAMta samajutIthI patAvaTa karIne ke chevaTe laDIne paNa vahIvaTanI cekhavaTa rAkhe, te ja te bannee mukhya saMsthAnI sevA karI gaNAya. e nirNaya para nathI AvavuM paDatuM? laDAI, mata-matAntare ke bheda-prabhede mAtrathI mULa vyApaka vastune dhakako ja pahece che, e eka taraphI mAnyatAmAMthI ja uparanI zaMkA janme che. dhAro ke -dhArmika laDAIoe janasamAjane nukazAna karyuM che. paraMtu, teNe keTaluM nukazAna karyuM che? tame kahezo ke "pArAvAra nukazAna karyuM che." eja nyAyathI kabUla rAkhIzuM ke, "hA, pArAvAra nukazAna karyuM che. have amAro bIjo prazna e che ke -"dharma mAnavasamAjanuM kAMi bhaluM karyuM che ke nahIM ? ne te keTaluM karyuM che? tene vikAsanA mArganI najIka keTale pahoMcADyuM che? tenuM pAkuM saravaiyuM tamArI pAse che ? mAnavamAnavanA dilamAM jude jude svarUpe vAsa karIne dhameM tene patanamAMthI keTale bacAve che?" te bacAvavAmAM tenI kSaNekSaNanI sevA, ane madadane saravALo kare; ane Aja sudhInA ATalA kALa sAthe tene guNAkAra karo. ema karatAM tenI sevAne je meTe AMkaDo tamArI sAme ekaThA thAya, tenI sAthe nukazAnIne AMkaDo ghaTAvI juve. je nukazAna vadhe te dharmo pheMkI devA, ne ghaTe, te rAkhavA. e co nirNaya tarI Ave che. atyArane mAnavasamAja Adarza sthitimAM na hovAnuM jo ke kabhUla karI laIe chIe tenuM kAraNa patananA saMjoganA vega baMdha ghasA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnuM asAdhAraNa mANache, ke je kaccaraDIne mAnava jIvananI udAttatAnA bhAMgIne bUDhakAja karI nAMkhe tevuM che; temAMthI magaLa zevALI je kAMi sthiti ApaNI najare hAla paNa caDatI hAya,te te dharmarAjanI mahAsevAnuMja supariNAma che.e moTAmAM moTA pariNAma AgaLa itihAsane pAne paccIsa paccAsa ke tethI vadhAre laDAio noMdhAI hoya, tenA zo hisAba che ? jo ke eTaluM paNa nukzAna na heAya tA sArUM, paraMtu kudaratanA kAyadAmAM evuM saMbhavita kayAM DhAya che ? te nukazAna game teTaluM moTu hovA chatAM calAvI levA jevuM che. ekaMdara lAbha pAsu baLavAna hoya, napho sAro maLatA hoya, te pachI khU khAtuM kAMika vadhAre hAya tethI AkhA vyApAra adha karI zakAya kharA ke ? e kapaDAnI sagavaDa DhAyatevI kaTAkaTInI sthitimAM, te kapaDuM ekAda e sthaLe phATeluM che, mATe tene pheMkI devuM, e yuktiyukta nathI. udhADA nagna karavA karatAM te sAMdhI levAnI sagavaDa na hAya paNa tene nabhAvI rAkhIne TADha-taDakAthI zarIrane bacAva banI zake teTalA karavA joie, eja te vakhate DahApaNa gaNAya che. dhAraNu vagaranI, bhUla bharele raste, khoTA ThThAnA nIce, ubhI karavAmAM AvelI laDAI jarUra vadhAre nukazAna kare che, paraMtu taddana kAraNa vinA ubhI karavAmAM AvelI laDAionA dAkhalA ja maLavA saMbhavita nathI, ane saMbhavi DhAya ema mAnI laIe, teA dharma zivAyanA bIjA prasaMgegnamAM evI laDAie mAnavavyaktie ke saMsthA nathI laDatI? evuM teA jagamAM cAlyAja kare che. tenA kAraNeA prathama kathAM tema mAtra eka yA banne pakSanA mAnavasvabhAvanI vividha ruci, nibaLatA, utAvaLIyApaNu, ke kAMIne kAMI svArtha vigere hAya che. manuSya svabhAvanA ze| upAya ? te sarvatra anivArya che. dhAro keH manuSya svabhAvanA upAya thaI zake tema hAya,tA pachI game 80 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teTalA bheda-prabhede ane mata-matAntare hovA chatAM paNa laDAIne prasaMga ja na rahe. paraMtu anubhava ema kahe che ke-laDAIo jagatmAMthI baMdha thAya ja nahIM. koIne koI prasaMga viSe koIne koI virUpamAM te ubhI thaI ja jAya che. tethI mAna ravabhAvaja anivArya che, e nirNaya para AvavuM paDe che. are ! haju te laDAIo eTalI ja thAya che, e dharmane prabhAva mAne. nahIM te, pazumAM ke rAkSasamAM ne mAnAmAM kAMI pheraphAraja na dekhAta. sArAMza ke -laDAIo ane mata-matAntara rUpa zudradUSaNe joI dharmanI mahAsevA tarapha AMkha mIMcAmaNAM karavAmAM amane draha jaNAya che. tenI sevA joI, tenA tarapha kRtajJatA batAvavI ja joIe. dUSaNa jaI AkhI sArI vastu tajI devAmAM DahApaNa nathI. tenA lAbhathI bicArA mAne vaMcita rahe, e moTuM nukazAna che. mATe dharmanI bAbatamAM jaNAtA khaMDanAtmaka prasaMge karatAM, maMDanAtmaka prasaMgonI AkhI paririthati barAbara samajAvavAmAM mAnava prANInuM vizeSa kalyANa che. are ! jANatA ajANatAM dharmanA upakara nIce dabAyelA mAnavanI eja pharaja che. vAratavika ke avAstavika bane jAtanI laDAIo ke mata-matAtarethI mahAdharmanI ektAne ane tenI zAkhA-prazAkhAonA racanAtmaka kAryanA mukhya vegane kazo vAMdho Avato nathI. tethI game teTalI zAkhA-prazAkhArUpe athavA te taddana alaga alaga varUpanA game teTalA dharmanA bheda jaNAtA hoya, chatAM jagatamAM ekaja mahAdharma che, ema pratipAdana karavAmAM koIpaNa jAtanA asatya aMzanuM pratipAdana thaI jatuM hoya, ema koIpaNa buddhizALI vyakti kabUla kare, ema amane lAgatuM nathI. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. zA khA-prazA khA e ane ma ta-ma tA nta rA. takarAra khAtara eka vakhata tamAre mate kahIe chIe ke:dharmanI AjubAju goThavAyelA bhedanA eka eka kuMDALA upADI laie. ekaja mahAdharma nA mar3A samudra bharI daine, tenI nAnI nAnI nokA ane sAraNa kheADhI kADhI temAMnuM dharUpI pANI ekaja meTA samudrarUpa khADAmAM bharI daie, teA cAkkasa, te dharma - pANI ghaNA meDhA pramANamAM spaSTa dekhAze. paraMtu tethI mAnava samAjanuM kalyANa na thatAM eka jAtanI agavaDa ubhI thaze. kAi paNa bhAvanA ke viyAranA amala karavA hAya, ke tene lokApacegI banAvavA pracAra karavA hoya, teA caikkasa tene mATe vahIvaTa karanArUM khAtuM joize ja, te vinA te peAtAnuM astitva ja vyakta nahIM karI zake. pachI te sa MsthAne saMpradAya, mata, paMtha, peDhI, khAtuM, sabhA, evu bIjuM je kAI nAma ApavuM hoya, te Ape, paraMtu tenA vinA cAlazeja nahIM, kAjhane koI svarUpamAM tenA svIkAra karavAja paDaze, e acaLa niyama che. tA pachI bheH-pramedA ane sapradAyA tarapha sUga karavI e kevaLa vastusthitinuM ajJAna ja vyakta kare che. tethI jo dharmanA upayAga mAnavasamAja mATe sulabha karave haze, tA dharmanA pracAranI sasthAo sthApavIja paDaze. ane eka rIte nahIM ta| bIjI rIte bhede ane peTAbheda pADavAja paDaze. ahA ! mAnava svabhAva tA jue !-naLanuM pANI mukhya maththaka para levA javAne badale mALe mALe ane eraDe oraDe naLanI sagavaDa hAya, te vadhAre sArUM, ema icche che. paLe paLe ane zerIe zerIe judA judA kuva:ne badale judA judA gharanA ane judA judA oraDAnA judA judA naLanI sagavaDa mAgavA sudhI mAnava-icchA pahoMcI cukI che. 1 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pANInA e sAdhanothI pANIne jeTale chuTathI ane bahe upaga thAya che, tene badale ekaja taLAvamAMthI ane eka ja ThekANethI pANI sIe bharI lAvavAnuM hoya, to zaheranA keTalAka ja mANase bhAgyeja teTalI chuTathI pANIne upayoga karI zake. sArAMza ke--dharmanA bhede ane peTA bhede-judI judI prakRtinA, judI judI saMskRtinA, judI judI bhUminA, judI judI vikAsa bhUmi para kudaratI rIte AvIne TharelA mAnavone mahAdharma-maDAsarovaranuM mIThuM pANI pahoMcADavAnI judI judI nadIo, judI judI nIka, judA judA naLanA maththako che, ke je dharma prApti mATe ghaNI ja sagavaDa utpanna kare che. te na hoya, te dharma-ArAdhana ja sarva sAmAnya mAne mATe azakya nahIM te muzkela te thaI ja paDe. dareke dareka manuSya ekaja rIta ane eka ja vastu svIkAre, temAM jarAye bheda ke peTameda na hoya, evuM jagatamAM kadI banyuM nathI, banI zake paNa nahIM. ekane badale bIjI rIta dAkhala thAya che. paraMtu e jAtanA judA judA sAdhano vinA cAlatuM ja nathI. AjakAlanI keTalIka TIkAo kahevAmAM te-pheraphAra mATe-parivartana mATe-sudhArA mATe hoya che, paraMtu kharI rIte ekane badale bIjI rIta dAkhala karavAnI ja paravI hoya che -nAnA jamaNavAra sAme aNagamo batAvanAra gArDana pArTI, TI pATI, IvanIMga pArTImAM hajAre ba9 lAkhone dhumADe kare che. varaghoDAone badale saraghasa vadhAre kharcALa thAya che. nAto vigere maMDaLone badale judA judA nAnA moTA aneka maMDaLa, sATIo, ItyAdika aneka cIjo ekane badale bIjI goThavAtI jAya che. pahelI rItanA tyAgamAM AdhyAtmika tyAgabuddhi nathI, paraMtu ekane badale bIjuM svIkAravAne mAnasika bhUmikA taiyAra karavAne mATe ekanA tarapha 83 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNagame utpanna karavAmAM AvyuM hoya, te ja bIjIne sthAna maLe. kaI vastune tadana tyAga thaye che? ke jene badale tevIja bIjI bhaLatI vastu AvIne janasamAjanA jIvanamAM na goThavAI gaI hoya? yuvAnane mAbApa ane guruonA aMkuza nathI gamatAM, paraMtu zikSako, prInsIpAle ane phejadArI vigere kAyadAonA vadhatA jatA dabANe tenA karatAM keTalAye gaNA caDI jAya tema che, chatAM te sabhyatAne nAme nabhAvI levAya che. dabANanuM tattva banemAM che. - strIone kAmane jo ghaNo hato, te e karavA jatAM puruSe ke-jeo kharI rIte dezanI Arthika jarUrIAto mATe utpAdaka dhaMdhAomAM upagI hatA-te ja strIone sthAne goThavAI gayA. ghATI, paTele, ane rasoIyAonI saMkhyA ane sthiti dhyAnamAM le, eTale samajAze. - strIonA hAthamAM dayA ane udyogone nAme bharata, guMthaNa, zIvaNa jevI kharcALa vastuo AvI, paNa gharamAMnA kAmo ane temAMnA khAsa jarUrI nAnA moTA udyoga nAza pAmyA. pApaDa, seva, athANA, ane evI nAnI moTI ghaNI cIjonA gRhaupagI udyoga chuTatA jAya che. strIonA parasparanA khAsa hetusara kalahane meTuM rUpa ApI, avibhakta kuTuMba vyavarathI tarapha aNagamo utpanna karavAthI, have strIone kuTuMbamAM ekalA rahevAnuM hovAthI khAsa prasaMge bALakonA rakSaNa, ane gharanI svacchatA mATe myunisIpAlITI, dAktaro, ane suvAvaDakhAnAonA aMkuza nIce AvavuM paDyuM che. ane phesalAo mATe keTeno Azraya le paDe che. sAsunA jarUrI ke kAMIka vadhAre paDatA, paNa mAnavatAne nahaNatA aMkuzane badale, mAnavatAne haNanArI eka jAtanI gulAmIno bhAra vadhato jAya che. zarIra, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana ane saMyamanI zaktimAM nabaLAI AvatI jAya che, chatAM strIo svataMtra thAya che, evI mAnyatA vadhatI jAya che, e paNa eka AzcaryakAraka binA che. - sAduM jIvanagALI mAtra nAtajAtanA ane dhArmika prasaMgomAM khaca karanArAone kharca TuMkA karavAnuM kahenArA moja-zekha, kapaDA-latA, ane evI bIjI aneka TApaTIpamAM bedhamAra kharcane pravAha, vahevaDAve che. ekaMdara konA jIvana vadhAre kharcALa che? te tapAsa ! bhATa, cAraNe, bhAMDa, bhavaiyA, ane bhaTTa, brAhmaNone ThekANe sAcA khoTA samAcAro phelAvanArA ane kRtrima uzkeraNI karanArA chApAMo vadhatAM jAya che, purANonI sAmAnya janasamAjanI rUci saMtoSaka saMbhavita-asaMbhavita kathAone badale durgAcchanIya keTalIye nAvela ane nAnI moTI kalpita vArtAone varasAda vadhI rahyA che. nATaka, sInemA pAchaLa prajAne asAdhAraNa kharca che. svarganI lAlaca ane narakanI bIka dekhADanArA mAMgaNane badale, unnati ane svarAjayanI lAlaca dekhADI saMsthAonA phaMDa mATe rItasara mAMganArAone kyAM to che. temaja gAmaDAomAM zAka, ghI, dUdha ane evI bIjI cIjo sattA ane adhikAranA jorathI mAganArA keLavAyelA mAMgaNuM kyAM occhA che? rAjAo brahma bhejanamAM ke evA kAmomAM kharca karatA hatA, tene badale moTA pagAranA seMkaDo nAnA moTA amaladAronA pAlaNapoSaNa mATe vyavasthAne nAme moTAM brahmabhojane ceITo para devAM karIne paNa kyAM nathI calAvavAM paDatAM?nAtonI paMcAyato ane mahAjananI paMcAyonA lAMbA lAMbA jhagaDAone sthAne kerTomAMnA varSonA varSo cAlatA kesanI te gaNatrI karI lo. hajurIA, khuzAmatakho, ane pakkA mANaso je eka rIte raLI khAtA hatA, tene badale vakIle selIsITara ane berIsTaronI saMkhyA ane dhaMdhAnI sarakhAmaNI te ekavAra karo! Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DozIo ane hajAmenA uMTa vaidAne ThekANe, thoDAka anubhavIo zivAya, DIgrIdhArI ke vagara DIgrIdhArI cikitsakane hAthe thatA prajAnA ArogyanA nukazAnanA AMkaDA to ekavAra kaI mAMDI juo ! havA ajavALAM vagaranA anArogyakara jAnA makAnane badale AjanA havA ajavALAvALA kharcALa makAnanI AjubAju saMkaDAmaNa, eka makAnamAM-mALAmAM ghaNuM mANasane rahevuM, athavA bahuja TuMkA avakAzamAM-jagyAmAM rahevuM, gaTara, mIlanA dhUmADA ane gIcA vastImAM rahevAnA-chupI rIte bhayaMkara gaMdakI saMgharanAra AjakAlanA mAnA vicitra jIvana saibhAgyanI tulanA te karo ! sApha jAjarUo vAparavA maLe tenA badalAmAM gaTaranA aparimIta khAtaravALA phaLa ane zAka khAvAnuM saubhAgya paNa A sudhArAnA jamAnAnIja prajAnA bhAgyamAM che. judA judA maMdiramAM Adarza tarIkenA devanA darzanane badale namAlI copaDIo ane chApAMonA saMgrahamAM AMbenI khuvArI thAM ochI thAya che ? ane judA judA khAtAnI ophIsenA ophIsaronA darzanamAM paisA ane vakhata kyAM ochI vaparAya che? hekA ane cuMgIone ThekANe vividha prakAranI sIgAreTanI asAdhAraNa cepI asara thAM ochI che? bhAMga, gAMjo ane aphINane ThekANe cA, ane aneka rIte vaparAtA aneka jAtanA dArU jevA rAkSasI ane bIjA kephI pINAonI pAchaLa thatA kharcathI tathA thatI khuvArIthI prajA have kyAM ajANa che? vaMzavArasAthI lazkarI tAlIma vALA sAhasika loko daMDAya che, bhUkhe mare che, ane nokarIo karI bahAdUra chatAM bhaiyA tarIke divasane meTe bhAga navarA besI rahI, ke chevaTe mavAlInA ToLAmAM bhaLI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAdUrI veDaphI nAMkhe che. tyAre raskAuTa ane svayaMsevako vigere rUpe eja jAtanI lazkarI tAlImanI ceSTA karanArA prajAjanone yaza maLe che, ane te uttejana pAtra gaNAya che. A ane AvA hajAro dAkhalA TAMkavAne che ke A prasaMganathI. viratArathI TAMkavA jatAM eka moTuM pustaka thaI jAya, tethI temAM vizeSa vizeSa na utaratAM kahevAnuM tAtparya e che ke -eka bIbuM cheDIne teja kAmane lagatA bIjA bIbAmAM goThavAyA vinA cAlatuM ja nathI. tethI ja kahIe chIe ke -bheda-prabhedane vicAra vagarane aNagame, judIja jAtanA tevA bheda-prabhedo racavA pUrataja jaNAya che, bheda-prame ane saMpradAye tarapha sUma rAkhanArA bhAie paNa kaIne kaI bhedaprabheda ke saMpradAyamAM heyaja che te, temanA lakSya bahAra kema rahetuM haze? dharmanA cAlu bhedo toDayA pachI paNa bheda ane peTabheda pADavAne mAnava svabhAva pitAne bhAva nahIM bhaje, tenI khAtrI koNa ApI zake che? ane pharIthI pAchA bhede ane peTabhede bIjA svarUpe paDI ja jAya, to A badhI mahenata karIne prApta zuM karyuM? pANI valegyuM ke bIjuM kAMI - nA, ema nathI. amAruM kahevuM e che ke -bhale bhaviSyamAM ghaTatA bheda-prame paDeparaMtu atyAranA bheda-prabhedo atyAranA mAnanA svabhAva, sagavaDo ane paristhitine baMdha besatA nathI, mATe te teDavA jeTaluM banI zake teTaluM karavuM, virodha hArIne paNa e kAma karavuM atyAre jarUranuM che. ema amAruM kahevuM che. tyAre to dharmamAM laDAI, vidhi, mata matAntare ke bheda prabhedo sAme tamAro vAMdho nathI. kemake te ja karavA tame taiyAra thayA che. mAtra amuka jAtanI laDAIo, vire che, ane amuka jAtanAja bheda-prame sAme tamAre vadhe che. paraMtu dharmanI jarUra che, tenA 87 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mata-matAntare ane laDAIone saMbhava paNa vAstavika rIte anivArya che. ema to tame svIkAraja che ne ? hA. ThIka che, hAlanA cAlu bheda-prabheda toDI nAMkhe, ane bhale bIjA ubhA kare. tenI sAme amAre vAMdhAja nathI, paraMtu te pahelAM tamAre be kAma karavAM paDaze - 1. kudaratI rIte kALakramathI svAbhAvika rIte goThavAyelA bheda-prabheda jevAja, kudaratI kALakrama pramANe svAbhAvikaja navA bhedaprabheda ubhA thayelA haze, temAM jarA paNa kRtrimatA nahIM haiya, evI khAtrI ApavI paDaze. e khAtrI ApyA pachI kudaratI saMjoga anusAra bhada-prabha je svarUpa le, tenI sAme koIne vadhe haiI zake ja nahI. ane kRtrima rIte ke kAmacalAu ubhA karavA haze, topaNa iSTa che, kAraNa ke te vadhAre vakhata Takaze nahIM. pAcho hato tyAMne tyAM ja mAnava samAja Avaze. mAtra amuka vakhata puratuM mArgamyutinuM to nukazAna thaze ja. - 2. navIna-priyatAnA zokhathIja karaze, te te mAnava samAjanuM kalyANa karI zakaze ke kema? te paNa barAbara sAbita karI ApavuM paDaze, ane te jeTaluM kalyANa karaze, tenA karatAM atyAranI sthiti ochuM kalyANa kare che, e paNa tamAre vAstavika rIte sAbita karI devuM paDaze. ane tema karyA pachI bhale phAve te rUpamAM bheda-prame pADe, tenI sAme kaI samaju vyakti vAMdho uThAvaze ja nahIM. paraMtu evo koI paNa vicAra karyA vinA ja dharmanA bheda-prabhedo toDavA macI paDaze, to tamArA e prayananI kazI kiMmata aMkAze nahIM, ane ulaTa ekAda peTabheda vadhArAne pADIne aikyane badale vadhAre Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinnatA karIne vilakhApaNe hAtha dhasatA ubhA rahI jaze. ane junA bheda-prabhedo tamArI mazkarI karatA emane ema makkamapaNe tamArUM aTTahAsya karaze. e te tamane samajAyuM ja haze ? aikyanI vAtA karavA jatAM dharmamAM ulaTAM chellA sa| pacAsa varSomAM bhedo vadhyA che. prItIomAM thIAsAphITa, vaidikAmAM AsamAja, jaineAmAM mAtra-jainonA cAcA prakAra vigere vastipatrakamAM noMdhAyA che. A te ekatA ? ke bheda ? mATe bhe-daprabhedeAnA kuMDALA upADI levAnI jarUra nathI, tethI gabharAvAnI jarUra nathI, temaja tenA tarapha aNagamA keLavavAnI paNa jarUra nathI. mukhya mahAdharma eka chatAM, tenI zAkhA-prazAkhAo judA judA dharma tarIke jaNAya che, tenuM kAraNa e che ke--judA judA pradeza ane sthaLAmAM mAnavavasavATa, jude jude vakhate judI judI bhAvanAnI AvazyaktA, judA judA svabhAvanA baMdhAraNeA, AjubAjunA judA judA kudaratI sogeA, judI judI vikAsa bhUmikAnI judI judI cAgyatA dharAvatA mAnavasamUheA: e bhedane lIdhe ekaja dharma judA judA svarUpamAM vheMcAI gayA che. dhama nuM sAmAnya svarUpa ekaja jAtanuM chatAM e rIte mAnava jarUrIAta pramANe vibhakta thavAthIja dharma mAnavasamAjanI sevA karI zamyA che. dareke dareka dharma te te paristhitimAM rahela mAnavAnuM kAMine kAMi cokkasa kalyANa karyuM ja che. kemake te te mAnava varga mATe te te jAtanA ja dharmo jarUranA hatA. ane darekamAM mahAdhamanA pravAha ecchevatte aMze paheoMcyA ja che. e rIte dharmAthI lAbha meLavIne keTalAye jIvA janmAntara karIne AjasudhImAM dhImedhIme paNa cAkkasa mahAvikAsanI najIka AvyA che. 89 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 la DA i A nAM kha rAM kAra NAH tyAre te ''atyAre duniyAmAM cAlatA dareka dharma sAcA' emaja TharyuM. te pachI amukanA dharmAM amuka rIte khoTA, ane amukane amuka rIte khoTA. evA meTA mATA vivAdeAnI zI jarUra ? prAcIna temaja hAlanA vakhatamAM paNa meATA meTA prasiddha vAdavivAdA thatA hatA ane kAI kAivAra thAya che, tenuM zuM ? kharI rIte sAdhakAne tevA vAvivAdonI khAsa AvazyaktA nathI hotI, athavA evA vAdavivAdezanAM bIjAM paNa kAraNo cheH 1 amukaja paristhitinA mAnavAne upayAgI thaI zake tevA sAdhana sajogavALA chatAM te dha sava mAnaveA mATe lAgu karavAnI koi koi tenA anuyAyienI vadhAre paDatu lAlacamAMthI ghaNu utpanna thavAno saMbhava hAya che. ra manuSyone pALavAmAM sagavaDa thAya te jAtanI dharmanI ghaTanAnA mukhya AdhAra tattvajJAna ane saMcAlana mATenI yAgya vyavasthA upara che. tattvajJAnanA AdhAra upara dharmanI dhaTanA karavAthI dareka jIjJAsu pAtrAne sASa ApI zakAya che, eTale ke vizvanI ghaTamALa kaI rIte cAle che ? te viSe vividha praznA vividha prakAranA sAdhaka jIjJAsuone thAya e svabhAvika che, ane dharmanuM baMdhAraNa ucaka nathI, paraMtu vizvadhaTanAne anusarIne dharmanA nAnA moTA tamAma tattvA gAThavelA che, dharmonuM baMdhAraNa vizvanA kudaratI niyamA pramANe che. ane ema hAya teAja te grAhya thaI zake. tattvajJAnanI prakriyAmAM dRzyamAna jagatanA mULatatttA kadAca samAna chatAM, avAMtara sUkSma tathA adRzya jagat viSenI aneka prakriyA 90 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM bheda paDe ke turta ja dharmanI racanAmAM paNa bheda dekhAya ja tethI tattvajJAnanI carcAnA vAdavivAde vAstavika rIte judI judI tattvaze viSenAja matabhede gaNAya, kharI rIte te dharmanA vAdavivA nathI. paraMtu dharmane tattvajJAna sAthe nikaTano saMbaMdha hovAthI, vidvAnanI mAtra e carcAo, ajJAnathI dharmanI laDAIo gaNAya che. Aje paNa judAjudA sAInsamAM matabheda ane te khAtara vidvAnomAM gaMbhIra vAda-vivAda ane carcA kyAM ochA che? chatAM teo sAInsanI pragati na rokatAM ulaTAM vadhAre che, ema manAya che ! 3 dharmapracAranA sAdhanonI goThavaNa ane baMdhAraNamAM paNa bheda hoya che. tene lIdhe paNa gharSaNe mAluma paDavAno saMbhava che. jemake - keTalIka saMsthAo ane vyApArI peDhIonA vahIvaTa judA judA heya che-tenA mAlike, nekaracAkara, jAherAta karanArA, vahIvaTI cepaDA, vahIvaTI rItabhAta. dareka dareka vahIvaTa ane vyavahAro cakakhA, ghAlamela vagaranA, jyAre ne tyAre taiyAra ane vyavasthita ja havA joie. paraMtu dareke dareka peDhI ke saMsthA tema karI zakatI nathI. keTalIka peDhIo ghaNIja vyavasthita hoya che, keTalAkanA mAlI ke ane saMcAlaka amaladAre ghaNAja bAhoza, vyavasthita, niyamita ane AkarSaNa utpanna kare tevA hoya che. tyAre keTalIkamAM AgevAne ja avyavasthita magajanA, aniyamita, ane vahIvaTa paNa ekadama uMcA prakAre vyavasthita nathI hete, temAM aprAmANikatA jevuM na hoya, chatAM joie tevI vahIvaTI ujavaLatA nathI hotI. ahIM samajavAnuM e che ke ---vyApArI nAmanuM tattva dareka peDhImAM samAna chatAM peDhI judI nIkaLe eTale turataja tenA vyavahArU sAdhane judA judA goThavavAja paDe che. turataja mAlIkanuM nAma, peDhInuM nAma, mahetA, gumAstA, daratAvejo, karAra, copaDA, tejurI, 91 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigere nAnI ke meTI dareke dareka vastu dareke dareka peDhImAM judI judI ja goThavavI paDe che. teja rIte dharma nAmanI prajAjIvananI jarUrIAta che ke ekaja che, paraMtu judA judA deza-kALe tathA judI judI manovRttivALA mANaso mATe judI judI dharmanI peDhIo-saMsthAo goThavatAM tenA baMdhAraNa ane sAdhane paNa judA judA goThavavAMja paDe che, ane gehavAya paNa che. AjanA maMDaLe paNa emaja bane che,-udeza bheda thaye ke meMbara judA judA, rathaLa juduM, ne darekanuM rekarDa paNa alaga alaga hoya che. dharma saMsathAonI bAbatamAM paNa temaja che. e goThavaNamAM-uparanI judI judI peDhIonI jema koI bahuja vyavasthita ane AkarSaka heya, tyAre keTalIkamAM baMdhAraNanA ta ane sAdhano joIe tevA vyavasthita na haiya, ativyavarata hoya, bahu uMcA prakAranI sughaDatA, dIrdhadRSTi ane jhINavaTa, tathA dhoraNane vaLagI rahevAnI asAdhAraNa makkamatA vigere to zithila heya. AvAM kAraNothI A viSe paNa keTalAka vAdavivAda-carcAo hoya che, keTalAka pitAnI avyavasthA chatAM vadhAre janasamAja kheMcavA mAgato hoya, tyAre bIjA temAM khAmI batAvatA hoya, e vigere jAtanA vAdavivAde ke gharSaNa hoya che, te paNa khuda dharmanA sIdhA gharSaNe na gaNAya. 4 dharmanI mULa zAkhAo ane temAM peTA bhede paDe che. tenI parasparanI athaDAmaNIonA itihAsa paNa Azcarya pamADe tevA hoya che. e bAbata paNa ekAeka abhiprAya bAMdhI devAnI jarUra nathI. peTA bheda paDavAnAM kAraNo hoya che, ane tene aMge utpanna thatI athaDAmaNIo paNa keTalIkavAra sakAraNa hoya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALAntare janasamAjanA keTalAka bhAganI rucimAM bheda thatAM pitAne mAphaka Ave tevuM ekaThuM anAyAse tenuM mAnasa mAge che, te mAMgaNI kadAca cAlu prathA karatAM utaratI hoya che, athavA koI vakhata caDIyAtI hoya che. ema banne jAtanI leka rucinuM amuka jAtanuM cekasa valaNa te te jAtano peTA bheda mAgI le che, eTale ke teTalI vyakitaone e jAtanI goThavaNa pUrvaka mahAdharma mAphaka Ave tema hoya che, mATe teonuM valaNae jAtanI goThavaNa karavA tarapha thavAthI mahAdharmanI ja eka zAkhA prazAkhA navI ughaDe che. khUbI e che ke - e mArga laIne paNa te varga dharmane vaLagI rahe che, dharma choDI devAmAM AvatuM nathI, tyAM sudhI e paNa mahAdharmanI ja sevA che, ane te kudaratI ruci bhedamAMthIja utpanna thAya che, tethI te paNa mahAdharmane ja eka prakAra che. ane tevA sacibhedadvArA paNa mahAdharmaja sevAya che, te prasaMge athaDAmaNI thavAnA kAraNe nIce pramANe hoya che - 1 cAluM mukhya zAkhAmAM rahelI sarva vyakitaone lAgu paDe tevuM dharaNa sAmAnya rIte mukhya zAkhAnuM hoya che. vakhata jatAM keTalIka vyakitaonI rucibheda thavAthI kAMIka pheraphAravALuM dhoraNa teone pasaMda paDe che, te vakhate teo pitAne mAphakanuM dhoraNa dAkhala karavA prayatna kare che, tyAre cAlu varga mULa dhoraNa kAyama rAkhavA prayatna kare che. tethI banemAM je kharekhara hoya te ja TakI rahI zake che, eTale ke pariNAme cAlu zAkhA ekaja rahe che, athavA bIjI prazAkhA thaI jAya che. je pravAhanI jevI prabaLatA, tevuM pariNAma Ave che. te vakhate je judI paDanArI prazAkhA utaratA dhoraNa para jatI hoya, te te "utaratA dharaNa para na jAya to sAruM, tenI bhAvi prajA paNa e pravAhamAM jaI uMcA lAbhathI vaMcita raheze. " e AzayathI tene mULa sthiti para TakAvavA prayatna karatI vakhate athaDAmaNa thAya Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paraMtu jo te jora karIne peAtAne sthAne jai peAtAnI te jAtanI lAyakAta makakamapaNe siddha karI Ape ke turata athaDAmaNI badha paDe che. kAraNa ke e bheda kudarata mAgI rahI che" ema siddha thatAM judA paDavA devAmAM vAMdhA nathI rahetA. paNa te siddha karavA mATe athaDAmaNI upayogI kasoTI che. ** tevIja rIte judI paDanArI zAkhA uMcA dheAraNapara janArI hAya te paNa " evA uMcA sthAnapara barAbara TakI zakAze ke kema ? AvezamAM AvIne uMce caDavA jAya che, paraMtu pAchaLathI taddana paDI jai ubhaya bhraSTa te| nahIM thAyane ? ane te bhraSTatAnI bhega tenI bhAvi prazna na thAya te sArUM." e lAgaNIne vaza thaine paNa athaDAmaNI zarU thAya che. te vakhate, prazAkhAne yogya vyaktie kharekharI hAya, ne te peAtAne sthAne barAbara sthira hAya tyAre--kasoTImAMthI pasAra thatAM athaDAmaNI baMdha paDe che. athaDAmaNInA prakAramAM--vyakitanI svataMtratA kabUla rAkhavAmAM AvIja hAya che, paraMtu jeTalI rIte vyakita baMdhAraNanA dhArahuthI jeTalA jeTalA badhAyalA heAya teTalA puratu ja tenA para dabANu lAvavAmAM Ave che. ane mULa sthitimAM kAyama rAkhavA pUratuM ja dabANu lAvavAmAM Ave che. paraMtu bheda kudarate ke sa Mjogoe mAgI lIdhele che, ema khAtrI thatAM tene prazAkhA rUpe rahevA de che, ne virAdha madha paDe che. vaLI zAkhA ke prazAkhA judA paDatAM baMdhAraNa ane vyavasthA tathA vahIvaTanI navI upAdhi ubhI thAya che. tethI "eka juduM taMtra utpanna na thAya te sArUM. ane zakti na cAya te sArUM, " A bhAvanA jANye ajaNye paNa virodhamAM hoya che. tathA te mAtra AvezathI nathI ke kema ? tenI paNa khAtrI thavI joie. jo Ave ja Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zathI hoya to dabANa AvatAM ja zamI jAya che, na zame te tene pAchuM te haThavuM paDe che. chatAM vAstavika koI saMjogo ja peTA bheda mAgI letA hoya te game te bhege te vibhAga paDI ja jAya che, tyAre virodha zAMta thAya che. A prasaMge kAvA-dAvA-chaLa prapa tathA lAgavago ane dabANane upayoga thAya te zuM vyAjabI che? jo vyartha--nakAmA karamAM AvyA hoya, kazI dIrdhadaSTi ke pUrvI paranA vicAra vinA hoya, koInA Avezane lIdhe heya, te te karanAra vyaktionI bhUla che. te vyaktio deSa pAtra che, paraMtu keTalIka vakhata-parivartana koi siddhAMta khAtara na hoya, kazA zubha hetu mATe na hoya, mahA dharma upara tenI peTI asara thAya tema hoya, adhamanuM poSaNa ane dharmanuM zoSaNa thAya tema haiya, te vakhate bIjA sAdhanothI pahoMcI vaLavAnI azaktimAM je kAMI ADakatarA mAge Azrayale paDe temAM te lenArA nirdoSa che, ema ApaNe saue eka mate thaIne kahevuM ja paDaze. tethI AvA virodha mAtrathI mahAdharmane kaze vAMdho nathI Avato. paraMtu keTalIka vakhata tethI tenI ja sevA thAya che. - ItihAsamAM bhinna bhinna dharmanA rAjAonI laDAIo ane ekabIjAne tipitAnA dharmamAM ANavAnI vRtti vigere dekhAya che, tenuM kema? e laDAIomAM uMDI gaSaNA karavAmAM Avaze, to keTalAka . apavAda zivAya, te rAjadvAri hetusara ja thayelI hoya che. rAjAne mukhya hetu rAjadvArI hetuja haiya, dharma temAM sAthe sAthe pachI AnuSagika rIte lAbha le, eTaluM ja. judA dharmavALo rAjA potAne mAnyadharma nathI mAnate, mATe ja laDavuM, e mukhya hetu nathI hota. keTalIka vakhata cAlAka rAjAo ke cAlAka rAjakarmacArio rAjadvAri kAraNe Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gupta rAkhIne pitAnA kAryane pratiSThA ApavA "dharmanI rakSA khAtara pote laDAI vigere prayatno kare che," evuM dekhADe che. keTalIka vakhata-rAjA paNa eka rIte eka vyakti che, tenI dhArmika mAnyatAne dhakko pahoMce tevuM kAInuM vartana sAMkhI zakyA jeTalI tenI manodazA na hoya, tethI ane pAchaLathI rAjadvArI kAraNane ge laDAI thaI hoya, paraMtu te laDAI vyaktigata gaNAya. evI rIte ghaNI vAra bIjI bAbatomAM paNa sAmAnya vyaktio athaDAI paDe che, tethI e dharmanI laDAi na kahevAya. sau potapatAnA dharmomAM rahIne pALe, bIjAne Dakhala na kare. bIjAe Dakhala karI hoya te paNa bIjAne Dakhala na karavI e vicAra pitAnA dharmanI rakSAno che, ema samaje. eTale pachI game teTalA mata-matAntare ane zAkhA-prazAkhAo chatAM keIpaNa ThekANe virodhane saMbhavaja rahetuM nathI. sAthe sAthe kahevuM ja paDaze ke keTalIka vakhata keTalAka itihAsa lekhakoe sAcI gaSaNA vinA, keTalIka sAMbhaLelI ane daMta kathA rUpe cAlI AvatI vAta lakhI nAMkhIne goTALo utpanna karyo hoya che. vigatanI satyAsatyatA tapAsavAmAM paNa ghaNI vakhata oDaDatayuM hoya che. astu. A uparathI sArAMza e ke-mahAdharmanI ekatAne ane tenI vyApakatAne kSati nathI pahoMcatI.eka peDhInI zAkhA-prazAkhAo vadhe temAM peDhIne zuM nukazAna? te te sthaLanI te vakhatanI jarUrIAta pramANe tenA bheda-prabheda paDatA jAya, temAM mahAdharmanuM sthAyitva kAyama rahe che. mahAdharmanI keAI paNa zAkhA prazAkhA astitvamAM AvIne mAnava jIvanamAM utare che, ne e rIte mAnavagaNa mahAmanI sevA karatA rahe che, ne pitAnuM kalyANa AgaLa vadhAre che. vAstavika rIte bheda-prame koI paNa rIte vikAsane rodhaka nathI. bheda -prabhede mAtra mAnava svabhAvanuM citra che, te citra pramANe mahAdharma Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citrAI rahe che, pitAnuM svarUpa TakAvI rahe che. temAMthI jarUrIAta pramANe navA phAMTA-paTA phAMTA nIkaLe, te paNa kazI aDacaNa nathI. te kRtrima rIte nIkaLelA na hovA joIe, kaI taraMgInA taraMganuM pariNAma na hevuM joIe, temAM brimita ke kRtrima hetuo na hovA joIe. A zarata peTA bheda paDatAM sacavAya che ke nahI? tenI cakAsaNI paNa kaI vakhate athaDAmaNInuM kAraNa hoya che. kudaratI rIte mAnava svabhAvanI vicitratA amuka svarUpa dhAraNa karatI hoya che, te ekAeka kema badalI zakAya? jagatamAM ekaja dharma karo ane te kRtrima prayatnothI? e kema banI zake? kadAca ekAeka e bina jarUrI utthala pAthala karavAno prayatna karavAmAM Ave to kAMIka vadhAre jedAra bIjuM kaI paNa nukazAna mAnava samUhane thayA vinA na ja rahe. mArI macaDIne eka dharma karyA pachI paNa pAcho mAnava svabhAva te ubheja che. e vividhatA dhAraNa karyA vinA rahezeke? jayAre te vividhatA dhAraNa karavA mAMDaze tyAre te vakhate vividhatA dhAraNa karatAM vadhAre paDatA bheda nahIM thAya, tenI zI khAtrI? jagatamAM eka ja dharma rahe ane bIjA badhAne lepa karI de, e vAta sAMbhaLatAM prathamadarzane mIThI lAge tevI che, paraMtu mAnava svabhAva kadI evo thAya ja nahIM. ekanA lepamAM bIjA ubhA karavAMja paDe. Aje ApaNe joIe chIe ke dharmanI ekatA karanArA eka ja bheda ubho karI bese che. kaI dharmamAM traNa ke cAraja zAkhAo hoya che, te sarvane eka karavAnA uddezathI evA kRtrima prayatna karavAmAM Ave che ke-temAM keTalAka bhaLe che, ane mULamAM amuka custavarga te heyaja che, pariNAme traNane badale cAra ke pAMca ne badale cha bheda paDI jAya che. AmAM dharmanI ekatA kyAM chupAI che? te samajavA jevuM che. eTale eka te kadI naja thAya. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu sarvamAM eka rahe, e vastusthiti vadhAre uttama che. koI paNa mANasane pitAnA vikAsanA darajajAne mAphaka je koI paNa jAtane dharma hoya, te sarva mahAdharmaja che. chatAM Aja kAla A bAbatamAM ghaNI ghaNI bramaNAkAraka vicArazreNIo cAle che. Adhunika vidvAnomAM to e cAle che, e huM jANuM chuM. paraMtu temAM meTe zrama lAge che, pariNAme dharmabhAvanAne dhakako lAgI adhamanuM piSaNa thavAne khAsa saMbhava che. "amAre koI dharma tarapha pakSapAta nathI" "atyAranI prajAne baMdhabesatuM dharmanuM svarUpa karavuM joIe" vigere dalIle dharmAcaraNamAMthI chaTakavAnA nhAnA che. ca Da tA u ta ra tA da ra jajA. mahAdharma lagabhaga tamAma mAnava samAjane pahoMcI vaLavAnI jarUrIAta pramANe deza ane kALa pramANe jema judI judI zAkhA- prazAkhAmAM vaheMcAI gayo che, teNe pitAnI vistRta asaranA mULa ghaNe ja uDe uDe nAkhyA che. temaja dareka zAkhAprazAkhAne ekatra karI tenuM vargIkaraNa karIe, te temAM caDatA utaratA darajajA paNa mAlUma paDaze, eTale ke amuka zAkhAo vikAsakramanA uMcA darajajA para haze, te amuka tethI utaratA darajajApara haze, tyAre amuka TheTha nIcenA darajajApara haze, ne amuka cheka Toce haze. khUba prayatna karI kramasara gaThavIe, te kai zAkhA-prazAkhAnuM vikAsakramamAM kayAM sthAna che? te cokakasa nakkI karI ja zakIe. A kAma ghaNI ja zAMta, ghaNIja viveka buddhi, ane niSpakSapAtapaNe thavuM joIe. nahIMtara ahIM ghaNA vivAdo thavAno saMbhava che. AThamAnI yegyatAvALAne dazamasthAnamAM mUkI daIe ke, pAMcamAne paccAsamAM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAnamAM mUkI daIe, te jarUra athaDAmaNI thavAno saMbhava che. matabhedanI kheMcAkheMcInuM kAraNa A jAtanuM paNa hoya che. paraMtu darekane yathAsthAne goThavI devAmAM Ave te badhI takarAronuM mULa nIkaLI jAya tema che. badhI zAkhA-prazAkhA nAbuda karIne eka mahA dharma sthApavAne bAlIza yatna karavA karatAM darekanA yathAyogya sthAna nakkI karI ApavAmAM mAnavasamAja, jagata ane dharmanI meTa sevA che. A rIte vikAsa kramanA pagathiyA pramANe samanvaya karIne, mAnane potapotAnA darajajAnA dharma pramANe vartavA devAmAM AvyA pachI khAsa avyavasthA rahevA pAmazeja nahi. jo ke dareka zAkhA-prazAkhAnI amuka vyaktio zivAyano meTa bhAga e takarArothI udAsIna ja rahe che. ane ema garbhita rIte mAnela che ke -"tipitAnA darajjA pramANenI zAkhA-prazAkhAmAM goThavAI gayA che. ane tyAM saMtoSathI sthira rahIne teja darajajAne barAbara pitAnA jIvanamAM pariNata kare, tenAthI lAbha le, teja ghaNuM che. kedanI vacce javAnI jarUra nathI, temaja koIne vacce AvavA devAnI paNa jarUra nathI. A rIte kudarata pitAnuM kAma karyuM jAya che. chatAM keTaleka mAnavavarga hAlamAM bhedane vadhAre paDatuM varUpa ApI daIne tenuM bhayaMkara citra khaDuM kare che, tyAre keTalAka bALe che tethI gabharAIne buddhibheda thavAthI utthala pAthalamAM paDe che, ane Akhare koI paNa jAtanA dhArmika jIvanathI vaMcita rahI jAya che. mATe-gya to yukta dharmo sai sAne sthAne sAcA che." e vAta kharI che, paraMtu dareka dharmo sarakhA che. e vAta khoTI che, zivAyake mahAdharmanA zAkhA-prazAkhA rUpe hevAthI mahAdharmanI sAmAnyatA-sarakhApaNuM darekamAM che. e vAta khoTI eTalAja mATe ke-darekanA darajajAnA kramamAM phera che. dareka sarakhA che, ema kahevAmAM narI mUrkhatA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, aviveka che, sArAsAra vibhAganuM ajJAna che, vasaMturithati karatA ulaTa khyAla che. evI samAnabhAvanA vAstavika samAna bhAvanA nathI. tathA sau saine rathAne paNa darekane na mAnatAM vadhAre halakA prakAranA ke vadhAre uMcA prakAranA mAnavAmAM cokakasa asamAnabhAvanA che, te paNa eja aviveka che. mATe dareka dharmo sarakhAM che. ema na kahetAM dareka dharmo potapotAne rathAne yathAyogya che. ane tethI viparIta hoya te ayathAyogya che, ema kahevuM joIe. - have vyakti para vicAra karatAM koIpaNa eka dharmamAM rahelA mAnavasamUhamAMnI koIpaNa vyakti tethI utaratA yA tethI caDatA dara jAne lAyaka hoI zake che. paraMtu te potAnI te jAtanI lAyakAta barAbara siddha karyA pachI, tethI thatI lAbhahAni svI " levA tatpara rahI, nIcenA ke uparanA darajajAvALA dharmamAM yogya dAkhala thaI zake che. paraMtu tethI dharmanA darajajAmAM kAMI taphAvatu nathI. vyakitaonI yegyatAnA paNa caDatA utaratA darajajA hoya che, chatAM sAmAnya rIte amuka paristhitiothI gherAyelA mAnavasamUhamAM lagabhaga sarva sAmAnya amuka ja darajajo hoya che. tethI "je mAnavasamUhanI je jAtanI AjubAjunI paristhiti hoya, tene aMge dharmane je darajajo ghaDAya hAya ne goThavAI gaye haiya, temAM ja saMtoSa mAne, temAM ja rasa le, tene sArI rIte amala kare, e tenA hitanI vAta che. e siddhAMta tarI Ave che. kaI kaI vyakitao apavAda tarIke haiI zake, chatAM tethI e siddhAMtane bAdha AvI zakato nathI, samudAyanuM mAnasa tathA tenI AjubAjunI badhI paristhitio ekAeka badalAI jatAM nathI, evA ghaNuM kudaratI saMjoga hoya che ke je, enA eja darajajA upara vatte oche aMze keTalAka prAsaM 100 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gika pheraphAra sAthe mAnavane rAkhI mUke che. ane kadAca kudaratI rIte ja badhuM pharI jAya, te teo bhale pitAne mAphakanA kaI judA ja darajajAnA dharmamAM dAkhala thAya, tenI sAme vAMdho paNa nathI, paraMtu te kudaratI rIte ja thavuM joIe, kRtrima rIte to nahIM ja. mAnava ravabhAvAdine laI judA judA svarUpe goThavAyelA judA judA dharmomAM rahelA mAnava pitapotAnA darajajAnI apekSAe kAMIne kAMI vikAsa kare ja che, e svAbhAvika che. svAbhAvika rIte ja tenA caDatA utaratA darajajA che, ane svAbhAvika rIte ja vyakitao ke samUha temAM goThavAI gayA che, te ja che, temAM kRtrima prayatna vikAsarodhaka hoI agya che. A janmamAM jema goThavAI gayAM che, temaja janmAntaramAM prAyaH teja jAtanI sAmagrImAM te jaI utpanna thAya che, e paNa eTaluM ja svAbhAvika che, te pachI uttarottara vikAsa pAmI najIka najIkanA darajajA paracaDe che, e paNa svAbhAvika ja che. chellA traNeya prakaraNone sAmAnya sAra e che ke - tattvajJAna vigerene lagatI matabhedonI carcAo dhArmika laDAIo nathI. judA judA dharmo mahAvikAsa rUpa sIDInA judA judA pagathiyAM che. te te nirdabhI saraLa dharma sthApakenI mukhya dRSTi vikAsakramanA amuka pagathiyA para rahelA janasamAjane uce caDAvavAnI ja hoya che. potAnI AjubAjunA saMjogo pramANe amuka hada sudhI caDI zakAya tevI lejanA goThavI Ape che, te dharma. ane tethI ja teo te vargamAM manAya che, pUjAya che, ane preraka gaNAya che. | kaI vakhate utaratA darajajAnI zAkhA kADhI ApanAra paNa evI ja jAtanA janasamAja mATe eka jAtanI sagavaDa karI ApI upakAraja kare che. e rIte paNa dharma taMtramAM amuka rIte mAnavavarga goThavAI rahe che, svachaMdamAM bhaLI zakatuM nathI. ane e dareka ghaTanAmAM paNa kudarataja mukhya bhAga bhajave che. 101 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 ka yA dha meM ka cA dara jA 5 2 che? tyAre have prazna thAya che keH----kayA dharma kayA darajajA para che ? A praznanA javAba NAja guMcavaNa bharelA che, tenA niya ApavAmAM dhaNIja athaDAmaNI thavAnA saMbhava che, tApaNa nIce pramANe eka rastA che. eka evI-sava dhama mAMnA-tulanAtmaka vicAraka, mukhya mukhya, sarvamAnya,curata, AgevAnAnI mukhya samiti maLe. te peAtAnA hAtha nIce kAma karanArI niSNAteAnI eka peTA samiti nIme, te peTA samiti pahelAM-dharmonA darajjA mApavAnuM dhaNu ja vyavasthita,sagavaDavALu ane cAkkasa mApa utAranArUM, eka cAkkasa dhAraNa nakkI kare. tyArapachI te mApavaDe,abhyAsapUrNAMka, uMDI gayeSaNAthI,taddana taTasthabhAve,jagatabharanA dareke dareka dharma nI ceAgyatAnuM mApa karI darajjA TharAjye jAya. ema badhuM kAma pUrU thaye, AkhI hakIkata uparanI mukhya samitine Ape. te temAM rahI gayelI, ke aratavyasta hakIkata heAya te barAbara vyavasthita karI nirNayAtmaka rIte taTasthabhAvathI svIkArI le, ane bahAra pADe. A nirNaya ghaNA TakA barAbara satya hovAno sa Mbhava che.A dhAraNa zivAya kAinA kRtrima rIte nakakI karelA dhAraNane janasamAja kabUla na ja rAkhe. keTalIka vakhata janasamAjane bIjI tarapha kheMcI javA, potAnA janasamAjamAMthI bhraSTa karavA ke bIjA kAi svArthI hetuthI, kAi paNa eka dhama vALAnI ke koIpaNa rAjya vigere sattA nIcenI ghaNA dharmAvALAnI banelI sa'sthAe nakkI karelA dheAraNa tathA pariNAma viSe te jana samAja zaMkAnI najare jovAnA ja. kAraNake:-yuropanA keTalAka 102 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhunika vidvAno potAnI saMskRtine AgaLa vadhAravA hAla A praznanA nikAla lAvavA mahenata kare che. joke te vizvAsa pAtra gaNAze ke kema ? e saMzaya che. rAjyA upara paNa tenIja asara paDavAne saMbhava che. eTale te niNa ya paNa chevaTe teAsava dharmanA mAnya, niSNAta ane prAmANika AgevAnAe dabANa vinA mUla rAkhelA hAya tA ja mAnya thAya, nahIMtara na thAya. AvA darajjA kAgaLa para nakka na thayA DhAya, tApaNuM kudaratI rIte nakkIja che. keTalIka vAra kArya prasaMge ema jaNAi paNa Ave che. dareka dharmovALA mAnapaNe e vAta samaje che, vyavahArAmAM keTalAka evA dAkhalA jaNAI Ave che. ThIka, paraMtu ApaNeja taTastha buddhithI e nirNaya na lAvI zakIye ? e kAma dhaNuM ja muzkelI bhareluM ane gucavaNa bhareluM che. temAM dhRNA sAdhanA ane dhaNA kharca tathA aneka vidvAnAnI madadanI jarUra paDe tema che. tyAM sudhI zuM karavuM ? tyAM sudhI hAtha joDI besI rahevAnI jarUra nathI. sAme potapAtAnA kudaratI darajjA pramANenA dharmanuM nira Mtara ArAdhana karavuM. kAraNa ke--evA darajjAnuM dhAraNa TharAvavAthI janasamAjanA dharma ArAdhananA vanamAM kAMI paNa pheraphAra karavAnI jarUra nathI. te vakhate paNa dareke potapeAtAnA darajjA pramANenA dharmanuM ja ArAdhana karavAnuM che, ane temAMja kalyANa che. evA kharaDAnA eTale ja mAtra artha che, ke duniyAnA dharmo viSenA jJAnanA prakaraNAmAM cAkasAInuM eka prakaraNa umerAya, zivAya tenA bIjo zAye artha nathI, ane karavA jarUranA ke vyAjabI paNa nathI. 103 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva dharma pa ri Sa 6 AvI sarva dharma pariSada sarva dharma saMdha. pArlAmenTa opha rIlIjIyana ] nAme eka pariSada amerikAnA zikAge zaheramAM bharavAmAM AvI hatI. te saMsthA upara nikAla nathI lAvI zakI? e saMsthA AvI, ane e nikAla lAvavA mATe che ke nahIM, te mAlUma nathI paDyuM. chatAM nikAla Aye hoya ke ANe, paNa tene kaze. artha nathI. kAraNake-temAM sarva dharmanA pratinidhieja rItasara hetA. je je pratinidhio gayA hatA, temAMnA keTalAka-jene viSe huM jANuM chuM- te mAtra te dharmanA thoDAka varge mokalyA hatA, keTalAka vargane te vAtanI jANaja nahatI, ane keTalAka varge sakhta virodha karyo ja hatuM. tethI teo pratinidhi zI rIte gaNI zakAya ? na ja gaNI zakAya. vaLI dharmanI bAbatamAM bhAratadeza sA dezo karatAM AgaLa che, mATe te pariSad ahIM ja bharAya te ja nyAyasara ne paddhatisara gaNAya. tenA kAryavAhakamAM ahIMnA AgevAnone ja mukhya ane AgaLa paDate bhAga he jaie. e sarva dharma pariSadane khAsa se hetu hata? ne che? te paSTa jANavAmAM AvyuM nathI. mAtra te viSe judI judI kalpanAo karI zakAya ke - " dareka dharmavALAone eka sAMkaLamAM sAMkaLI laI ekIkaraNa karavuM. keIpaNa nimittane bahAne pahelAM te koIpaNa eka saMsthAnA chatra nIce lAvavA. hAla turatamAM darajajA karAvavA tathA "kane dharma sAre che?" vigere bhAMjagaDamAM naja paDavuM. temanA dharmonI unnatinI ja vAta karavI. tethI leke jema 104 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema temAM rasa letA thAya, AvelA ucaka pratinidhione badale te te dharmavALAnA kAMIka vizvAsa pUrvakanA khAsa pratinidhie A saMsthAparanA vizvAsathI AvatA thAya, temanI vAtA tathA bhASaNA sAMbhaLavA, temanA dharmanuM jJAna sAMbhaLavuM, AnaMda ane khuzI batAvavI, tenA vaktRtvanI hoMzIyArI mATe kadAca jarUra paDe teAcAMda, mAnapatra-pramANapatra paNa ApavA, tethI ApaNane phAyado e che keH--bhArata jevA dharma pradhAnadezanA dharmo-ke jee ApaNane anA kahI niMDhI kADhe che--teja ApaNe tyAM AvI ApaNI chAyAmAM bese. pramukha lagabhaga ApaNA hAya. pramukha game te hoya chatAM saMsthAnuM baMdhAraNa ApaNeja evuM dhAyuM che-ke jenuM AkhuM sukAna ApaNAja hAthamAM rahe tevuM che. ApaNA vahANamAM badhA barAbara besI gayA pachI sukAna kai tarapha pheravavuM, e ApaNA hAthanIja bhAjI che ne ? ane tethI khubI te e thaze ke--prathama Asane besavA lAyaka dharmo sAnI sAthe eka Asane bese, ane ApaNaneya sAthe besAre. eTalA teA ApaNe AgaLa vadhIzuMja. uparAMta bhaviSyamAM paNa sukAna ApaNA ja DAyamAM raheze, tethI paNa dhaNA phAyadA che. bIjuM: jagatamAM rAjyasattA, lAgavaga tathA dhArmika pracArakArya lagabhaga ApaNu -khristIonuM vadhAratA jaie chIe. vakhata jatAM,sava sAmAnya keLavaNImAM mukelA e jAtanA tattva ne pariNAme, ekadhama hAvAnI bhAvanA jagamAM phelAvA pAmatI javAnI.[jenI asara hAla thai rahI che.] kharAkhara vakhata joine teja jAtanA pratinidhie vacce e vAta jarUra kADhI zakAze ke--'jagatamAM sarvane mATe eka ja dhama hAyatA ze vAMdhA ?" kharekhara e vAta eveja samaye kADhI haze ke lagabhaga e sabhAmAM pratinidhi tarIke AvelAnI bahumatI maLIja rahe. vakhata jatAM bIjo prazna e Ave ke... tyAre kayA dharma samAnya tarIke 105 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavA ? " temAM paNa sakhyA Aje khrIstIonI vadhI rahI che. eTale bahumatI paNa tenIja Ave. kAraNake--pratinidhionI saMkhyA tenI ja vadhAre hAya. sarva dharmanA AvA pratinidhionI bahumatIthI karelA niya upara pagabhara rahI rAjyasattAe dharmonA judAjudApaNA upara kaTAkSa rAkhI zake, pariNAme vAtAvaraNamAM janasamAjanA vicAronI jamAvaTa evIja hAya ke--bicArA judA judA dharmavALAone zaramAI rahevuM paDe, lagabhaga gunhA jevuM gaNAya. [ ane rAjya sattA-dharma sattAnI sevaka chatAM bhAratamAM paNa dharma sattAne potAnA tAbAmAM levA dhIme paNa makkama prayatno karI rahI che. ] ema eka dharma ekIkaraNa karyA pachI ApaNe tenI haeNDa ophIsA ane brAMca sthApI pRthakkaraNa karIzu. "( keTalAka ahIM ema kahe che keH e sabhA zuM karaze ? te atyArathI kAMi kahI zakAya ja nahIM. paraMtu tenA evA irAde kema na hoya ? keH-- 4 sa dharmamAMthI sAra bhAga cuTIne eka uttama kharaDA taiyAra karavAmAM Ave, ke jemAM jaganA dareke dareka dharma ne lAgatA vaLagatA tattvA hAya, athavA tenA sArA sArA tattvo cuMTI kADhayA heAya, ane tene AkhI duniyAmAM lAgu karavAmAM Ave, ema karIne dharmanuM punasthAna ane punaTanA karavAnI navI zarUAta thAya, tethI phAyadA e thAya keH-navA samayanI navI paristhiti tathA sogAne anukULa janasamAjane badhabestA eka dhama maLI rahe. hAlanA sivilyAne khAsa khristI dharma tarapha pakSapAta che, evuM kAMi nathI. satya zodhavuM, e teonuM dhyeya che. ' prathama darzIne e vAta AkarSaka lAge tevI che, paraMtu zakya nathI, sAcI nathI. kAraNake--khristI dharma vALAonI sa MkhyA vadhatI jAya che, ne 106 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA "sarva vadhArAya che. bauddhonI saMkhyA je sarvopari hatI, te paNa pAchaLa paDatI jAya che. je uparane IrAde heta te teoe e pracAra kArya karyuM na heta, ke kyAranuM aTakAvyuM heta, ulaTA tene mATe abajo pAuDonA phaDo ekaThA thayA che. bhAratanA sAdhu, saMnyAsI, jogI jatine tyAgamAM bhUlAve tevA khriratI sAdhu ane saMto utpanna karavAno prayatna thAya che. dharmasaMskAramAM ahIM barAbara yurata naheya tathA "sarva dharma sarakhA" evI ogha mAnyatAvALAone evA pAdariye batAvavAmAM paNa Ave che. teo ahIM AvIne evuM pracAra kArya kare che ke -jethI karI bhAratanA keTalAka vatanIonA vicAre pitAnA dezanA sAdhusaMtonI sarvazreSTatA taraphanA ananya AdaramAM zithila thAya che. tathA tyAM paNa "mahA tmAo che? e khyAla baMdhAya che. tenI sAme kadAca vadhe na laIe, paraMtu prajAnA dilamAM ahIM viSe kheTe aNagame vadhe e aniSTa tattva che. AvA kAraNa saMjogo parathI e irAdA viSe vizvAsa besatuM nathI. ahIM ene evA vaLI bhAratamAM yuropIya sattA, vyApAra, vijJAna ane saMskRtinA vegane ahIMnA dharmo rakhalanA kare che. jayAM sudhI dharmonuM pAlana AgrahabharI rIte ane makkamatAthI prajA kare tyAM sudhI A vastuone joIe teTale vega maLatuM nathI te vastuone vega ApavA mATe vaccenI A Dakhala kADhavAnuM ekadama na bane to tenA mULa dhIme dhIme DhIlA to karavA joIe tyAre "dareka dharmone pitAnA kSetramAM kAma karavA devuM, keInI vacce na AvavuM, e mukhya nItine bAdha na Ave, ane janasamAjamAM avizvAsa utpanna na thAya." tethI IMglAnDa sIdhI rIte koIpaNa prayatna karI zake tema nathI, chatAM ke zikSaNamAM ane sAmAnya kAyadAo tathA kAyadAonA judA judA vibhAgomAM evI taTasthatA jALavavAmAM Ave che ke vAstavika rIte jema bane tema dharmone piSaNa ochuM maLe, ane kAMIka kAMIka ghasAre lAge, 107 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevuM jaNAya che. tethI A sarva dharma pariSadnI meAhaka ceAjanA hiMda tarapha sahAnubhUti dharAvatA jaNAtA amerikAmAM thavA devAmAM sai yuropIya prajAe vAMdhA na joyA hAya, ulaTI anukuLatA joI hAya, e eTaluja saMbhavita lAge che. tathA-yuropanA dharma taraphanA eja valaNamAMthI hAlanA kRSNakumAra vigere ane bIjA dhaNA vaktAe prajAnA dharmAcaraNa ane kriyAo upara judA judA chidrA meLavIne sakhta TIkA kare che. AcAra parathI prajAne sAcA-khoTA vicAra tarapha kheMcavA tanatoDa mahenata kare che. jo ke rUDha thayeluM dharmAcaraNa, prajAmAM sthAyi TakavA mATe dharmonA prANa che. tene DhIluM karavAthI dharmo DhIlA thAya, e svAbhAvika che. A prasaMge je dalIlanI madada levAmAM Ave che, te e che ke:-- "" "vicAramAM haze, te AcAramAM Avaze. mATe vicAramAM lAve. kurUDhiyA ane vhemAne nAza karI " paraMtu bhUla tyAM thAya che keH-- bhAratanA dharmo khUba vicAramAM AvyA pachI ja AcAramAM AvIne sthAyi thayA che, tene vicAramAM pharI lAvavA, eTale AcAramAMthI khaseDIne tenA mULa DhIlA karavA, ema eka pagathiyuM utAravA barAbara che.'' tethI AvI pravRttio lAbhane badale nukazAnakAraka jaNAya che. tethI samaju ziSTa varga kadAca tene uttejana na Ape, e banavA joga che. kharI rIte dharmInA TakAvanA AdhAra satya para che, jemAM vadhAre satya, te dhama TakavA joie.bahumatI ekalIja satyanA nirNaya karavAnuM cAkkasa dhAraNa nathI. lAkhA mANaso karatAM ekaja mANasa jIde abhiprAya dharAvatA hAya, chatAM te vadhAre satya hoI zake. tenA tarapha bahumatI na heAya eTale zuM tene jagatmAMthI rada karavA ? zuM e nyAyache? bahumatIthI kharUM nukazAna e paNa che keH----khristi dharma mATe bahumatIthI kadAca Agraha rAkhavAmAM na Ave, sava dhama nI cuTaNI karI 108 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dharma ubhuM karavAmAM Ave, topaNa, jagatamAM kaI paNa vadhAre satyatattvavALA dharmane jeo vaLagI rahelA hoya, teoe paNa pelI dharma khIcaDImAM pharajIAta bhAga levo paDene? eTale temaNe potAnA dara jajAthI te utaravuM ja paDe, enukazAna teone thAya. evA satya ucca darajajAnA dharmane amala karanAra varga nIce utare, eTale jagatamAMthI uMcA naMbaranuM jIvana jIvanAra varganuM astitva nAbuda thAya, tema thavAthI jagataneyanukazAna thAya, pariNAme Adarza nIce jAya, ne dareka dharmonuM niyamana to pAchuM teonA hAthamAM ja rahe. A pariNAma bhAratanI prajA mATe IcchavA yogya nathI. tethI AvA koIpaNa parivartananA hetathI e sarva dharma pariSada hoya, tethI jagatanuM ekaMdara kalyANa te saMbhavatuM nathI. dharmo nakAmA haiya, to "sarva dharma pariSadu, " e eka jAtane daMbha ja lekhAya. ne dareka dharmonA pratinidhio zA mATe bolAvavA ? tame ja kahe che ke dhIme dhIme Adarza nIce javAne. kAraNake avasarpiNI kALa che. te pachI AvI ciMtA karyo zuM vaLe? nA. e bAbatamAM ame ciMtA nathI karatA. kudarata kudaratanuM kAma kare, ane jema thatuM hoya tema thAya, tenI sAme amAruM ke keInuM zuM cAlI zake? A vAta ahIM eTalA mATe vicArI che ke potAnA dharmanI unnati IcchanArA unnati tathA avanatinA mArgonuM spaSTa avalokana karI le, bhUlAvAmAM na paDe. ane jene pitAnA dharma viSe khAsa Agraha nathI, athavA sarva dharma sarakhAnI bhAvanAvALA che. tene mATe A vicAranI AvazyakatA paNa nathI. paraMtu dharmanI sevA karavA icchanArAone DhAlanI banne bAjuo batAvavI, eTaluMja amAruM kartavya che. zivAya, ame koIne khAsa rokatA ke preratA nathI. tamArI vAta kadAca sAcI haze, paraMtu jaine taraphathI paNa 109 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhI vIracaMda rAghavajI bAra eTa. le. pratinidhi tarIke tyAM gayA hatA, tenuM kema? e gayA hatA, paraMtu sakala jaina saMghanA pratinidhi tarIke hatA gayA. kAraNake eka pakSa anukULa hato, tyAre meTe varga sakhta viruddha hatuM. ane ghaNA bhAgane tenI mAlUmaja hatI. viruddha matavALAo taraphathI bhAre matabheda hatuM, ane mArAmArI jevuM thayuM hatuM. A sthitimAM temane AkhI dharma saMsthAnA pratinidhi gaNI zakAze ke? jeo ajJAna hoya teone mAluma na paDyuM hoya, ke temane mata na maLe haiya, tethI zuM? javAbamAM-matAdhikAramAM ajJAna sajJAnanI dalIla cAlI zakatI nathI. sabhya hoya eTale ja tene sIdhe yA tenA pratinidhi dvArA mata meLava joIe.sagIranI milakta khAI javAne sagAMsaMbaMdhIonI bahumatI paNa kAmamAM na AvatAM kAyade tene rakSaNa Ape che. nahIMtara e ajJAna bALakanI mikta rakSaNa karavAnI zI jarUra? umara lAyakanA hAthamAM javAthI milkata jAheramAM Ave, temAMthI navuM utpanna paNa thAya, ane ghaNAnuM bharaNapoSaNa zarU thAya. e sthitimAM kAyade tenI milkata zA mATe rakSaNa taLe le che? bhAratamAM darekedareka khAsa saMsthAomAM bALaka-srI-vRnuMye pratinidhitva goThavAyeluM che, saune matAdhikAra che. matAdhikAranA hakkanI bAbatamAM sajJAna ajJAnanI dalIla khAsa upayogI nathI, mata ApavAno jeno haka pahoMcato hoya tene mata maLa jarUrane hoya che, salAha, sammati ke abhiprAya meLavavAnI bAbatamAM jJAnI ajJAnI javAnuM che, vahIvaTanA AgevAne nimavAnI bAbatamAM e jovAnuM che. paNa matAdhikAranI bAbatamAM sarvatra e vAtane vaLagI rahevAmAM anyAya thavA khAsa saMbhava che. eTalA mATe vIracaMdabhAI 110 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhI traNeya phIrakAmAMnA ke ekalA zvetAmbara mUrti pUjaka AkhA sadhanA pratinidhi nhAtA. teja rIte-svAmI vivekAnaMdajI viSe paNa samajavAnuM che. te paNa AkhI vaidika dharma saMsthAnA pratinidhi tA. te bannene, sAthe aMgrejI bhASAnuM jJAna hatuM, mATe te banne gayA. e dalIlamAM paNa vajana nathI. kAraNake ApaNe joi zakIe chIe kedareka dharma sa MsthAomAM aMgrejI bhaNelA ane aMgrejI nahIM bhaNelAonA dhArmi ka vicArAmAM bheda che. tevI sthitimAM aMgrejI na bhaNelI judI mAnyatAvALI moTI sakhyAnA teo pratinidhi zI rIte thaI zake ? pratinidhitvanuM dhAraNuja hAlamAM zuja astavyasta che. temAM AvaDA moTA gADhALA kema calAvavAmAM Ave che ? te samajAtuMja nathI. mahAsabhAmAM, dareka nAtA ane dharmAnI kAnpharansamAM paNa A goTALA AzcaryakAraka rIte meTA.pramANamAM calAvI levAmAM Ave che. na calAvI zakAya tevA meATA parvata jevaDAM khullA kAraNeA chatAM, DAhyA mANasA kema calAvI le che ? te joIneja Azcaya thAya che. amuka bhAie amuka zaheranA pratinidhinI phI bharI paheAMca lIdhI eTale basa. e zaheramAM temanA kAi bhAva na pUchatuM hAya, jarUra paDe tyAre gAma ke zaheranA kharA AgevAnA khIjAja hAya, ke jemanuMja badhuM karyuM kAravyuM cAlatuM DhAya che. vaLI keTaleka ThekANe-paccIsa paccAsanI saMkhyA te saMsthAne mAnanArAonI hAya, eTale temAMthI ekAda ene pratinidhi tarIke cuMTIne mokalAya che, eTalA parathI ja cuTaNIthI AvyA gaNavAmAM Ave che. cuTaNIthI AvyA kharA, paNa kAnI ? pAMca paccIsanI ? ke AkhA zaheranI ? e vAta aMdhArAmAM.eka mATA cAra pAMca lAkhanI vastIvALA zaheramAM mahAsabhAnA be pAMca hajAra me'barA DhAya, temAMthI cuMTAine pratinidhie jAya che, e kharUM che. paNa tene 111 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhA zaheranA pratinidhi zI rIte gaNavA ? kayA kAyadAne AdhAre? te be pAMca hajAralAkAnA pratinidhi kharA. paNa AkhA zaheranA zI rIte? A rItanA pratinidhionI banelI mahAsabhA AkhA hiMdanI prAtanidhi sabhA zI rIte ? mahAsabhAnA keAika kAma tarapha mekhare zivAyanA bIjA prajAjanAmAMnA, ThIka lAge tevI kAI bAbatamAM keTalAka sahAnubhUti rAkhe, ane kAI vakhata keTalAka aNagamA rAkhe, teTalAparathI saiAnI sammati tenA samagra kAryomAM che, e zI rIte mAnavuM ? nATaka sArUM bhajavAya, ne prekSakA rAjI thAya, tethI zuMnATaka kapanInI mAlikI prekSakAnI, athavA prekSakA upara tethI kaMpanInI sattA sthApita thAya che ? pAchI khubI aa e che keH--je mahAsabhAnA sabhya na heAya, rItasara phArma upara sahI karI na heAya, meMbara tarIkenI phI bharI na heAya, tevA varganA kazA avAja tA mAnavAmAM AvatA nathI. e sAbIta kare che ke-me'barA zivAyanA varganI pratinidhi mahAsabhA nathIja, kAraNake te rItasara sabhya nathI, eTale teone avAja na hoya e paNa svAbhAvika che. " chatAM lagabhaga AkhA hiMdanI pratinidhi che 1 ema kai rIte kahI zakAya che ? te samajIja zakAtuM nathI. "prajAne avAja raju karanArUM eva uN mADhuM bIjuM sAdhana nathI. tA, e rIte e ThIka che ne ?" ema game tema hAya, paraMtu pratinidhi tarIke parANe DhAkI besArI zakAya ? ApaNe ahIM kAi saMsthA ke tenA kAryAkA upara TIkA karavA nathI beThA, paraMtu pratinidhitvanA dhAraNanA vicAra karIe chIe, te dRSTi binduthI A carcA vicAravAnI che. e bhUlavuM na joie. pratinidhitvanI avyavasthAnA bIja ye dhRNA kAraNeA che hAlanI ghaNIkharI saMsthAomAM pratinidhitvanI puSkaLa anyavarathA ane gADhALAja che. chatAMye e goTALAmAM potAnuM pracArakArya 112 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyoja jAya che. kevuM Azcarya! athavA-"A bhUla jyAre samajAze tyAre kadAca ghaNe varga temAMthI nIkaLI jaze, chatAM A pracArakAryane aMge amUka custa varga e saMsthAone vaLagI rahenAro maLI jaze, tenA AdhAra para bhaviSyamAM saMsthAo sthAyi banAvI levAze, ke je pachI AgaLa vadhavAmAM upayogI thaze. ' Ama saMsthAnuM dRDha bIja ropAya, eTale paNa phAyade hAla turatamAM hevAthI Amane Ama calAvye javAtuM haze. tevI ja rIte, uparanI sarva dharma pariSadanA pratinidhitva viSe paNa samajAya che. tathA keTalAka dezI rAjya paNa dharma upara rAjya sattAne aMkuza lAvavA ke bIjA koI game te hetusara potAnA rAjya puratI sarva dharma pariSada,ke evI judI judI jAtanI ceSTAo karI pahela karatA jevAmAM Ave che, te paNa amaladAranA mana upara, upara jaNAvelI asaranuM pariNAma haze. tethI pahele dhaDAke prajAnuM gelika saMgaThana tuTI paDaze, ane navuM saMgaThana taddana zithila tathA ativyasta baMdhAtA prajA bherAI javAno mATe saMbhava che. bhale kadAca vI. rAgAMdhI vigere A tattva na samajI zakyA heya, ane koIpaNa hetusara deravAI gayA hoya, paraMtu te vakhate pUjya mahArAjazrI AtmArAmajI mahArAjazrI jevA puruSa birAjamAna hatA, ane khuda teonI paNa AmAM sammati hatI, ama jANavAmAM che. " tethI zuM? teozrIne to ekaja irAde hovo joIe ke"ApaNe dharma kaI rIte AgaLa Ave che? jaina dharmanA tatta samajIne koI paNa prANInuM kalyANa thAya che te leke dareka dharmonA to samajavA belAvatA hoya, te te samajAvavA zA mATe na javuM?' evI zubha niSThA samajIne teozrI derAyA heya. ahIM beThA teozrIne e kALe teonA hRdayanI zI mAlUma paDe? keH "A rIte judA judA dharmonA to sAMbhaLavAne bahAne belAvAyelAone 113 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratinidhi tarIke gaNI laI, duniyAmAM bhAvikALe-avasare avasare tamAma jAtanI prAcIna dhArmika saMsthAo ane pravRttio upara aMkuza mUkanArI, tathA bIjA mArga tarapha ghasaDI janArI-baMdhAraNasaranI saMsthA sthApI, sukAna hAthamAM rAkhavA taMtra sthApavAnuM haze." sAdA kAmanI jema koIpaNa eka mANasa kAma karI Ave, te rIte meklelA tene sai pratinidhi kahe, eTale leke paNa pratinidhi kahe. pratinidhi zabdaja lagabhaga te vakhatathI vadhAre pramANamAM jAheramAM A lAge che paraMtu pratinidhi tarIke hAjara thavAmAM kaI jAtanI javAbadArI AvI paDaze? tenI e vakhate evI kalpanA paNa nahatI. eTale ekaMdara bhoLapaNane lAbha levAya che. tyAM ApaNu dharmanA to samajavA ApaNo pratinidhi belAve che. AvI mAtra sAdI samajathI ja mokalelA. paraMtu dharmanA ta samajavA pratinidhinI jarUra na hoya, temAM te mAtra upadezakanI ja jarUra heya. pratinidhinI jarUra javAbadArInA kAmamAM hoya. paraMtu ema bahAra pADavAmAM Ave, te kaI tyAM jaI zake nahIM. saMghanI javAbadArI upADanArA pratinidhione tevI sabhAmAM rasa ke vizvAsa ja nahotuM. tethI tema karavA jatAM sabhA thaI zake nahIM. tethI "dharma tattva samajavA, ane pratinidhi" zabdone AmaMtraNamAM vicitra rIte prema thayela hevo joIe. tattva samajavAnA bahAnA nIce saMsthAne pAye nAMkho haze. te vakhata paNa gorI prajA para saMpUrNa vizvAsa mUkavA jevA vAtAvaraNavALo hato. Aje teonA keTalAka tabahAra AvyA che ke -"teo paNa ApaNA jevA mAnave ja che. temane paNa ApaNI jemasvArtha hoya che. tethI teo paNa bhUlane pAtra thaI zake che." te vakhate tevuM avizvAsanuM bahu kAraNa natuM. tethI teozrI sammati ApavAmAM kadAca derAyA haiya, tethI zuM? teozrI paNa chaghathe ja hatA. sarvajJa kayAM hatA? temane irAde sAro hate. 114 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva dharmanI pariSada kevI joIe? tathA game tevA DoLadamAmavALI hovA chatAM kevI pariSada "sarva dharmapariSadA zabdane lAyaka vAstavika rIte nathI hatI? e banne tane pheTa A prakaraNathI tamArA samajavAmAM barAbara Avyo haze, A dRSTibiMduthI jotAM bhAratamAM-"sarvadharmo sarakhAe jAtanI -bhAvanA calAvavI, rAjAe kAyadAonuM e jAtanuM valaNa rAkhavuM,ane -darekane eka karavAmathavuM e keTaluM aNaghaTatuM che?ke, keTalAka rAjAonA mAnasanI A sthitinuM kAraNa-hiMda viSe yuropIyanenA vicAra vAtAvaraNane paricaya, dharmaguruone aparicaya, dharmanuM ajJAna, vigere che. darekanI vaccenA vAMdhAonI takarAra heya, tenuM samAdhAna karI eka saMpI rathApavA sAme, tathA to samajI tenI eka vAkyatA samajavA sAme, amAruM A vidhAna nathI, paraMtu eka saMpInA bAnA nIce saune bina kudaratI rIte eka karI nAMkhavAnI peravI karavI, tenI sAme vAMdhe che, ke je azakya athavA pariNAme mAnava samUhane hAnikAraka che, mATe vaidika, jaina islAmI, khrIstI, pArasI vigerene sarakhA gaNI A dezamAM saune samAnatA ApavAmAM mATe anyAya che, kAraNake A dezamAM to sauthI pahele haka khAsa karIne, A dezamAM vikaselI-A dezanI prajAne meTo bhAga khAsa jene mAnato hoya ane tulanAmAM AgaLa AvI zake tevA hoya te dharmone ja paheluM sthAna hovuM joIe. tene badale sine sarakhuM sthAna ApavuM, e eka jAtanuM ahIMnA dharmonuM apamAna che. A jAtanuM apamAna kadAca saMjogone lIdhe prajA sahI le, paraMtu tene nyAya to na ja mAnI zake. A uparathI anya dharmone niMdavA ke utArI pADavAno Azaya nathI. paraMtu sAne sA saune haka poMcate hoya te pramANe ja sthAna maLavuM joIe, e nyAya che, e spaSTa karavAne ja amAre uddeza che. jevI rIte A dezamAMthI utpanna thatI saMpatti ane sagavaDone lAbha 115 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sauthI vadhAre temane maLavo joIe temAMja nyAya che, anyathA anyAya che, tevI ja rIte, te dezamAM ahIMnA dharmone pAchaLa rathAna maLe, tenI sAme vAMdho nathI. paraMtu A dezamAM te ahIMnA dharmone ja sarva sagavaDe maLavI joIe. te sivAyanI goThavaNa anyAya che. prazna e thaze ke "are! sva-para zuM? udAratA rAkhavI joIe, ahIMnA dharmone mukhyasthAna maLe to paNa zuM? ane tyAMnA dharmonA ahIM pracAra mATe teone ahIMnI sagavaDe vizeSa maLe to paNa zuM? e kharuM che, paraMtu, kyAre? mAnavomAMthI bheda buddhine nAza the. hoyatyAre tyAMnI sagavaDa evIja udAratAthI ahIM ApavAmAM AvatI hoya, ahIMthI emaja levAtI heya, athavA kharo samAnabhAva jAgratu thaye heya, te. jo ke samAnabhAva jAgratuM thaye heya, te dharmo ane tenA hakakonI ja jarUra na rahe, paNa e che kyAM? dareka ThekANe vyavahAra bhedathI cAle che. vidyArthIonA lAse, tenA peTA kalAsa, temAM anukrama naMbara, dhaMdhAomAM amaladArAmAM, ophisamAM, saMrathAomAM dAnezvarInA phoTAo ane bAvalAo goThavavAmAM paNa ApaNe vargo ane anukrama joIe chIe. sane sai sAne rasthAneja goThavavAmAM Ave che, e uparathI ghaTatI rIte ja upayoga karavAmAM Ave che.tyAre mAtra dhArmika bAbatamAM ja uMcA prakAranI AdhyAtmika zAMtine upadeza, ane bhedenA gaMdhanI sUga caDAvavAmAM Ave che, evI abhedabhAvanA kyA vairAgyamAMthI janmI che? AvI nyAya viruddhanI goThavaNamAM kate gADha ajJAna che, kAMti kAMI gUDha vArtha che. te sivAya trIjuM tattva samajAtuM nathI. ane hoya te huM samajavA IcchuM chuM, samajAvanArane parama upakAra mAnIzane mArI bhUla sudhArIza. 116 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra de za 3 je jaina dharma nuM sthAna ane bA hya pa ri ca ya: Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dha 5 rI kSA: vikAsa mAnA kayA darajjA para kacA dharma che? e nakkI karavAnuM duTa kA muzkela che, tepaNa nIcenA viSayAnI parIkSAmAM dharmAne pasAra karAvI guNA ApavAthI darekanuM guNa-sthAna nakkI karI zakAze. parIkSAnA viSayAH---- 1. kAipaNa amuka dharmane pasada karI, tenA siddhAMta pramANe amala karanAra mAnavasamUhanI ekaMdara saMskAritA tapAsavI, ke--evI je prajAnA AMtaramAMtha amuka e dhama utpanna thayA hAya. 2. sAMgApAMga, paddhatisara,. saMpUrNa adhyAtma zAsra-ke je jagamAM siddha che,tenA bArIkamAM bArIka niyameAnI zodha karI hAya, ane tenA vyavasthita rIte jIvanamAM amala karI zakAya, tevI rIte gAThavI ApanAra zAstra saMgraha karyo haiAya. 3. dharmAMnA pAlanane pariNAme prajAnI ekadara uMcA prakAranI udAtta jIvana caryA tapAsavI. 4. vyavasthita vijJAnA ane tattvajJAna--vizvajJAnamAM pragati parIkSavI. 5. niHsvArthatA, kalyANa bhAvanA, agAdhajJAna vagere ucca guNAmaya Adarza jIvana dharAvanAra dharmanA praNetA,mukhya upadezakA ane mukhya pracArakAnI uMcA prakAranI yAgyatAnI kasITI karavI. 118 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A parIkSA karatAM pahelAM kuzaLa parIkSaka thavA icchanAre-sArAsAranuM jJAna karI, tene vibhAga karavAnI zakti keLavavI paDaze, koI paNa jAtanI pakSabuddhimAM deravAyA vinA asAdhAraNa samatalapaNuM jALavavAnI sAvacetI rAkhavI paDaze. saMskRti viSe kaMIkA mAnava prajA pitAnI sagavaDane mATe jIvananI judI judI jarUrIAta viSe pUrvAparane vicAra karI, buddhipUrvaka je eka jAtanI evI goThavaNa goThavI kADhe che, ke jethI karIne sukhamaya, AnaMdamaya, pariNAme-bhaviSyamAM paNa lAbhamaya jema bane tema vine ane agavaDo vagaranuM vyavasthita jIvana gALI zakAya, tevI goThavaNane saMskRti kahe che. saMskRtimAM jIvananI khAsa jarUrIAtone evI sughaTita rIte goThavelI heya che ke-banatA sudhI mAnavajIvana jema bane temAM AnaMdamaya ane samatalapaNe pasAra thAya che, mAnava nirbhaya ane niHzaMka rahI zake che. saMskRtinA mukhya aMgo-samAja vyavasthA, rAjyavyavasthA, dhaMdhAo, lagna vyavasthA, anukULa vasavATanI yojanAo, kuTuMbavyavasthA nItimaya jIvana,uttama Arogyamaya zarIra ane dIrdhAyuSyatA, AdhyAtmika jIvana ane dhArmika jIvana vigere vigere heya che. | tIrthakara, AcArya, kulakara, samrA ,jagazeTha, purahita, zilpa zAstrI, bhiSavara, kulaguru, brAhmaNa, RSi, kalAcArya, senApati, tyAgI mahAtmA kulapati, payagaMbara vigere, saMskRtinI judI judI mukhya saMsthAonA saMcAlaka ane javAbadAra mAnya amaladAre hoya che. upara jaNAvelA mukhya aMgenA hajAre bhede ane peTAde tathA 119 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAkhA-prazAkhAo heya che. mULathI cheDA sudhI saMskRti vyavasthita hevI joIe. bheda ane peTA bhede jeTalA vyavasthita heya, teTalAja mukhya vibhAge vyavasthita haiya, ane mukhya vibhAganuM niyamana vyavasthita hoya, toja peTA vibhAgo paNa lagabhaga vyavasthita ja hoya, saMskRtinI vyavasthAnA anulema ane pratima pravAhe vyavasthita rIte vahetA hoya, tyAre ja saMskRti barAbara vyavasthita kahevAya che. jaMgalI mAnavajIvana ke pazu jIvana ane vijJa mAnavajIvanamAM eTale ja taphAvata che ke-eka varga pitAnI AjubAjunA kevaLa kudaratI saMjogo pramANe vartamAna jarUrIe te pUratuM ja jIvana jIve che, tyAre vijJa mAnava pitAnAmAM kudarate mUkelI buddhine kudaratI zaktivaDe ja upayoga karI potAnA jIvananI vyavasthA dIrdha dRSTithI evI rIte goThave che ke--jethI karI,te pite ane tenA vaMzavAraso tathA tenI sAthe joDAyelA bIjA mAne ane pazuo suddhAM pitAnA te cAlu piTA jIvanane evI rIte barAbara vyavasthita jIvI zake che ke - tenA AtmAnA mahA jIvanane bAdhaka na thata sAdhaka thAya, ane peTA jIvananA vikAsamAM tathA mahAvikAsamAM uttarottara pragati thatI rahe. eTalAja mATe susaMbaddha saMskRtipUrvaka jIvana jIvanAra mAnavasamUhane ApaNe vijJamAnava samAja-saMrakArI mAnava samAja kahI zakIzuM. je ke vijJAAnave samAjamAM saMpUrNa-saMbaddha saMskRti baddhatAne lIdhe eka jAtanuM navuM acaLa baLa umerAya che, paraMtu anukULa tathA pratikULa saMjogone lIdhe kALakrame, lAMbe vakhata TakI rahevA chatAM, kudaratI rIte ja sAttvika tanA ghaTADAnA pariNAme yadyapi 120 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM zithilatA dAkhala thAya che, chatAM saMskRti dhArake TakAva mATe vakhatevakhata navA navA sAdhane jayeja jatA hoya che. sAdhane javAnI jarUra paDatI jAya che, tema tema saMskRtinA vahIvaTI aMgono vistAra vadhato jAya che. tema tema tenI jhINavaTamAM utaravuM paDe che ne tenA rakSaka sAdhane vyavasthA ane sAhitya lakhANamAM vadhAre thato jAya che, paraMtu vAratavika rIte saMskRtinA svAbhAvika -baLamAM ghaTADo thate heya che, ema samajavuM. kAraNa ke-kudaratI moTI svArthavRttinI nirbaLatA mAnavamAM praveza pAme tyAreja, tenI vadhAre dekharekha, cakkasa nedha, sacoTa sAvacetInA sAdhano goThavavA, vigere karavuM paDe che. paraMtu je kudaratI nirbaLatA na hoya, te evI keTalIka pravRttiomAM lAghava rahe che, [ koI kaheze ke -"A hisAbe jaMgalI mAnavanuM jIvana vadhAre sAruM, kemake te kudaratanI vadhAre najIka hovAthI samRddha jIvana gALI zake che, ane vijJamAnava saMskRtinI jALamAM paDavAthI zarIre nirbaLa, sAMkaDA manano ane paMcAtIyo thaI gaye. saMskRti nibhAvavAnA lAMbA lAMbA lapharA tene vaLage che, tethI eka rIte te parataMtra dekhAya che." ema nathI.jaMgalI mAnavanuM jIvana mAtra eka taraphI samRddha hoya che. paraMtu te samRddhine jIvananA sarva udAra vibhAgomAM vaheMcI devAmAM Ave, to te vijJamAnava karatAM ghaNuMja pachAta mAluma paDaze. tyAre vijJamAnava ghaNoja samRddha lAgaze, ke je pratApa saMskRtine samajavo. vaLI prajAnI saMskAritAnI parIkSAne AdhAra tenA vizALa ane moTA moTA sAhitya saMgraha ke pustako, tathA citravicitra bAhya sAdhana sAmagrI upara khAsa karIne nathI. paraMtu prajAnA jIvana-saMskA2mAM saMgInatA,ane udAttatA tapAsavA jarUranAM hoya che. vistAra chatAM saMgInatA na hoya te tene parIkSAmAM uco naMbara na maLe.viSayane barAbara sparza karyA vinA vidyArthI lAMbuM lAMbuM lakhIne parIkSAnA peparane ceka karI -nAkhe teTalA parathI kuzaLa parIkSaka tene uMce naMbare pAsa thavAnA mArke na ja ApI zake. ] 121 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 5 rI kSA va tA 2. 1. prajAnI saMskAritAH-- jaganA itihAsane kahevuM ja paDe che ke--bhAratIya prajAnI saMskRti UMcA prakAranI hatI, tenI sAme kaDhI kAIpaNa prajA saMskRtinI bAbatamAM mAthuM uMcuM ja karI zakela nathI. chatAM tenI sAme mAthuM UMcuM karavAnA kAipaNa saskRtie prayatna kI DhAya, teA te mAtra AjakAlanA sudhArA [ Civilization ] *'nI saMskRtie bhagIratha pahela karI che. para`tu hajI te pAteja uccharatI khAlya avasthAmAM che, eTale tenA bhAvi viSe atyArathI zuM kahI zakAya ? tethI, AgaLa vadhIne kahI zakAya, ke bhAratIya saMskRti uMcA prakAranI hatI, eTaluMja nahIM, paraMtu Aje paNa agresara ja che. " e hajAra varSa upara jyAre ApaNeA deza sudhArAnI Toca upara hato; jyAre vidyAmAM, tattvajJAnamAM, vepAramAM, udyo-gamAM ane kArIgarImAM duniyAnA sudharelA (?) dezezamAM hiMdusthAna prakhyAti pAmyuM hatuM, te veLA IMglAnDa jaMgalI hAlatamAM hatuM." gujaratI chaThThI cApaDI. A uparathI ApaNI be hajAra varSa pUrvenI saMskRti lagabhaga sAMgApAMga nizcita svarUpamAM--siddhadazAmAM hatI. ema sA kabUla kare che, e cokkasa che. uparanA vAkyamAM " sudharelA dezamAM hiMdusthAna prakhyAti pAmyuM hatuM. " ema kahevAmAM lekhakanA Azaya eTaleja che ke te 13 ' Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhate ane te pahelAM grIsa, rezama, chama, mIsara, eserIyA, bAbI lena vigere dezanA leke sudharelA hatA. e vAta kharI paNa che. paraMtu hiMdanI saMskRti AgaLa teone kazo hisAbaja nahote. hiMdane tyAM prakhyAta pAmavApaNuM ja hetuM. hiMda prakhyAtaja hatuM, ravayaM prakAza mAna hatuM. tene kyAMya yaza meLavavAne ja nahIM, te yazemayaja hatuM. uparanA dezonA te mAtra nAmoccAra paNa kadAca kayAMka kyAMka ja saMbhaLAtA haze evI sthiti hatI.tyAre duniyAnI pravRttio ane jaganA vyavahAranuM pradhAna kendra bhAratavarSa ja hatuM. te deze. sudharelA haze, paraMtu teone sudhAre AgaLa paDatuM hoya, evA koI purAvA nathI, kAraNake te sudhArA nAma zeSa thaI gayA, tyAre bhAratIya sudhArAnI saMrakRtine pravAha hajI akhaMDa rahe che. chatAM hAla je sthiti che, te prAcIna rithatinA to mAtra avazeSe ja che. jema jema prAcIna kALamAM pagalAM mAMDatA jaIe chIe, tema tema tenA majabUta uMDA mULa mAluma paDatA jAya che. samatala buddhithI vicAra karatAM bhAratIya saMskRti ja prAcInakALathI zreSTha hevAnI chApa ApaNuM mana parathI Aje paNa bhuMsAtI nathI. tenA aneka purAvA Aje paNa vidyamAna che. vicAravA jevuM te e che ke-bIjI prajAonI raheNI karaNIne svataMtra saMskRti terekenuM nAma ApI zakAya ke kema? e paNa eka meTe prazna che. have ApaNe samajI zakIzuM ke sarvazreSTha saMskRti utpanna karI amalamAM mUkanAra bhAratIya Arya prajAnI saMskAritA paNa sarvazreSTha heya e svAbhAvika che. [ jarmane, aMgrejo tathA bIjI prajAo ema kahe che ke -" ame paNa Aryo chIe, ane asalanA kALanA tamArAja bhAIo chIe. " paraMtu jyAM sudhI khuda ApaNe pite svataMtra zethI e nakkI na karIe, 123 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM sudhI teonA e vidhAno vizvAsa lAyaka na gaNIe. kadAca teo ApaNuM vaMzajo hoya emadhathI nakkI thAya te paNa hajAro varSothI ziSTa mAnya saMskRti-tyakta thayelA teo pharI sAMgopAMga saMskAri na thAya tyAM sudhI svIkArya naja thaI zake. jo ke teonI svArthavRtti AvI zedha karAvIne ziSTa prajAnI sAthamAM besavAnI lAlace evA vidhAno temanI pAse pragaTa karAve che. chatAM teonI saMpati, samRddhi, lAgavaga ane sattA game teTalA vadhe, te paNa ahIMnI saMskRti sAthe susaMbaddha rIte sIdhA joDAyelA game tevA prajAjano karatAM paNa teone krama pachIja AvI zake tema che. " bahAranI ghaNI prajAo AvIne Arya saMskRtinI chAyAmAM bhaLI gaI che. ane bheLavI lIdhI che." evA vidhAnane moTuM rUpa ApavAmAM paNa uparanI lAlacavRtti ja jaNAya che. cagInI dRSTithI sarva manuSyo jema sarakhA che, temaja sarva prANamAtra sarakhAM che. temAM kAMI bheda nathI. ane bhedanuM abhimAna rAkhavuM e pApa che, chatAM, avAMtara bhede ane saMskAritAnA kudaratI caDatA utaratA vibhAge hoya tene dhyAnamAM na levA e aviveka, ajJAna ane pApa che. zikSakane mana dareka vidyAthIo sarakhA chatAM te te vidyArthIne nyAya ApavA khAtara naMbara pUrIne patraka rAkhavuM paDe che. parIkSAmAM pAsa nApAsanA dhoraNe TharAvavA paDe che. vikAsamAM upayogI vyavahAra daSTithI jema hovuM joIe, temaja karyuM hoya toja vyAjabI Thare che, vyavahAramAM jeTalA bhedanI Avazyaka jarUra che, tenI sAme AMkha mIMcAmaNA karatA zIkhavavA mATenI svArthavRttithI je gavarAvavAmAM AvatuM hoya ke - "prabhunI vidhavADInA manuSya sava sarakhAM che. " te e bhAratIya prajAne bhayaMkara anyAya ane nukazAna karavA barAbara che ! chatAM vizvabhAvanAnI dRSTithI ApaNane teone deSa nathI, na hovo joIe. te paNa ApaNuM mAnava baMdhuo che. paraMtu ApaNe gharamAM pesavA ane ApaNI milkatonA mAlIka thavAne ahIM ApaNane vizvabhAvanA ane sahiSNutA zIkhavavAmAM Ave ane tyAM tathA ahIM vyavasthA ane sudhArAne nAme ApaNane pesavA devAmAM na Ave, ke uccasthAnethI dhakelavAmAM Ave, tyAM sudhI e kRtrima vizvabhAvanAnI pAchaLa zI mane vRtti heya? te ApaNe saheje 124 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajI zakIe tema che. A rIte vizvabhAvanA, vizALatA, mAruM mana vigere zabdAne durupayeAga paNa thai zake che. ] A prajA jyAre sarakAri hatI ane che, tyAre saMskRtinuM pradhAna aMga dharma saMskaraNa paNa sarvottama hAya temAM zuM Azcarya ? Arya prajAnA dharma sarakaraNanI traNeya mukhya zAkhAo-jaina, bauddha ane vaidika-Aje paNa jagatanA bIjA dharmo karatAM peAtAnuM svataMtra vyaktitva khatAvI zake che. traNeyanA--sAMgopAMga-vigatavAra ane sUkSma abhyAsathI A prajAnuM dharmasaMskaraNa kevu che ? ane Adarza dharma saMskaraNa kevuM hAvuM joie, te barAbara samajI zakAya tema che.A rIte bhAratIya dharme pahelA viSayamAM ucca nabare uttINa thatA mAlUma paDe che. 2. adhyAtma zAstra. adhyAtmazAstra A prajAe eTalI badhI hada sudhI khIlavyuM che du:-Adeza " dharmanA ja deza " kahevAya che. jaDavAda game teTalu dabANa kare chatAM prasaMga Avye adhyAtmabaLa uchALA mArIne pAchuM vakhatA vakhata jora batAvI de che. jIvananI nAnAmAM nAnI dhaTanA sudhI AdhyAtmika prayogAne pravAtu paheAMcI gayA che. AkhAla-ge pALa-srI-vRddha ane eka dara sarva paristhitinA mAnavA pAtAnA jIvanamAM game tene prasaMge - paNa yathAzakti AdhyAtmika prayogA amalamAM mUkI zake, tevI, dUragAmI ceAjanA gAThavavAmAM AvI che, eTalI jhINavaTa sudhI adhyAtma zAstra vicAravAmAM AvyuM che, ane khIlavavAmAM AvyuM che. maMdiraparanA kaLaza tulya AdhyAtmika jIvana, jIvana madiranuM kendra che--kaLaza che. A pustaka lagabhaga e viSayanuM ja heAvAthI ahIM tenA vadhAre vistAra nahIM karIe. pa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajAnuM AdhyAtmika jIvana ATaluM badhuM khIlyuM che, te uparathI ema cokkasa che ke-prajAnuM itara jIvana paNa eTaluM ja khIlyuM hovuM joIe. Itara jIvana khIlyA vinA AdhyAtmika jIvana khIle nahIM. e svAbhAvika che. A uparathI e nirNaya upara AvI zakAya che ke -"bhAratamAM mAtra dharmo upara ane AdhyAmika jIvana upara - bhAra mUkavAmAM Ave che, paNa vyAvahArika jIvana upara khAsa bhAra mUkavAmAM nathI AvyuM. lagabhaga tenI upekSA karavAmAM AvI che. " e vAta khoTI Thare che. eTaluM kharuM che ke kevaLa jaDavAda piSavAmAM nathI Avyo. AdhyAtmika jIvananI parAkASTA itarajIvanenI paNa parAkASThA ja sUcave che. bhAratanI bahAra utpanna thayelA ane khIlelA yahudI, prIratI, islAma ke jarathostI dharmomAM ke te pALanArI prajAomAM temaja grIka vigere tathA AdhunikemAM AdhyAtmikatA nahIM hoya, ema kahevAno Azaya nathI. teomAM paNa mAtra amuka hada sudhInI - saMskAritA ane AdhyAtmikatA saMbhavita che, ema kabUla karavAmAM vadhe nathI. paraMtu bhAratIya saMskAritA ane AdhyAtmikatA karatAM caDatA darajajAnI rithati AjasudhIna sAdhanathI sAbita thaI zakI nathI. vasturithati evI che ke e sAbita thai zakavuM paNa saMbhavita nathI. teo khAsa karIne nIti niyame sudhI pahoMcyA che-ane tyAga, vairAgya, paropakAra saMyama, vigere AdhyAtmika tanI paNa kyAMka kyAMka chAMTa che, eTaluM ja. 3. prajAnI udAtta jIvanacaryA - kALa doSa ane saMjoga dene lIdhe Arya prajAnA keTalAka leke bicArA nikRSTa jIvana jIve che, e kabUla che. paraMtu bhAratIya prajAne keTaleka e paNa varga che ke-jene jeTa jagatamAM maLe 126 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muzkela che. e jagatanuM nUra che, jagatanI pavitra milakata che, ane e Adarza bhAganI rakSA karI rAkhavI e jagatanI pharaja che. Arya strI puruSo tyAga, saMyama, sAdAI paropakAra, zAkha, pavitratA vigere mATe prAcIna kALathI ja prasiddha che. haju paNa evA kuTuMba avaziSTa che ke jemAM ucca prakAranA saMkAri jIvananA ghaNAM tattvo maLI zake che. jyAre bIjA dezamAM eTalI hada sudhInA saMskAra mAne haze ke kema? ane haze te tenI saMkhyA baja nAnI maLavAnI, tyAre ahIM tenI moTI saMkhyA ane moTA samUhe maLI zakaze. - Arya strIone eka bhAga haju e che ke tenI pavitratAnI barAbarI karI zake tevI jagatanA pRSTha para kaI paNa dezanI strI jAta nathI. bhAratIya tyAgI varganI jIvana caryA te prajAjano karatAM paNa ghaNuM ja caDI jAya che. tyAgI varga eTale bhAratIya ucca pratinI jIvanacaryA ane saMrakArone eka anupama namune. bhale tyAgIonI saMrathA prajAjana karatAM judI dekhAya che, paraMtu AkhI Arya prajAnI pratIka rUpa e saMsthA che. e saMsthAnA pavitra aMze uparathI AryaprajAmAMnA pavitra aMzenuM mApa karI zakAya che. te saMsthAmAM anyatra alabhya amuka ucca aMze te haju paNa cokkasa che ja. "mahAzaya! bhAratIya Arya prajAnA prAcInakALanA jIvana viSe game tema kahe, te kabUla karavA taiyAra chIe, paraMtu Adhunika jIvana viSe tamAre mata grAhya thaI zake tema nathI. kyAM e vakhatanuM bhavyajIvana ? ane kyAM AjanuM chinnabhinna jIvana ? AkAza pAtALa jeTaluM aMtara ! e jIvana keNa jANe kayAM cAlyuM gayuM ? ane tene badale hAlanuM AjIvana koNa jANe kyAMthI AvyuM ?" ame bhAratIya Aryone jIvananI hAlanI zreSThatA varNavIe chIe, te Adhunika kALanA bIjA deze ane tenI prajAonA jIvananI apekSAe varNavIe chIe. prAcInakALanA bhAratIya AryonA sarvazreSTha jIvananI 127 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apekSAe sarvazreSThatA sthApita karavA ame nathI icchatA, teenA karatAM to hAlanuM jIvana utaratuM che, ane kudaratI rIteja utaratuM jAya che. temaja hAla aneka kRtrima kAraNeAne lIdhe tA jhapATA baMdha utaratuM jAya che. tapaNu prAcIna kALanuM e jIvana taddana kayAMya cAlyuM gayuM nathI. keTalAka pheraphAra sAthenuM eja prAcIna jIvana atyAre paNa vidyamAnaja che. pahADamAMthI chuTA paDelA judA judA AkAranA pattharanA TukaDA ni raNadvArA nadInA pravAhamAM taNAto taNAto kALAntare gALAkAre batI jAya che.. e gALAkAra banI gayelA pattharanA TukaDA, pahelAnA je judA judA AkAranA patthara hato, teja che ? ke, khIjo kApa che ? javAbamAM nA, hA, banne che. pattharato teja che, paNa AkAra kAMika judA che. teja rIte AnuM jIvana tA teja che. paraMtu kALanI asarane lIdhe temAM keTalAka pheraphAra dekhAya che, hajI temAM kALAntare paNa aneka pheraphAra thaI jaze. chatAM temAMye mULa jIvanane! pravAha to amuka aMze cAlu rahevAneAja 1. kALakrame thayelI A kudaratI paristhiti badalI--mULa sthitimAM lAvavA prayatna na karavA, temaja. 2. tene pheMkI dai bhaLatuMja khIjAM grahaNa na karavuM, ucchInuM na levuM. khAsa karIne A banne muddAnI sAvacetI A prajAnA parama hitanI che. A niyamane jyAMsudhI ane jeTalI hada sudhI vaLagI raheze tyAM sudhI teno teTalI hada sudhI nAza saMbhavita ja nathI. kAraNake--mULa sthiti zakya nathI. ane navuM; lalacAmaNuM chatAM mRga-jaLa mAphaka adhruva hovAnuM. dhruvane tajIne adhruva levA jatAM banne hAthamAMthI javAnA cAsa saMbhava che. navA jIvanathI game teTalI lAlaceA, sagavaDA ane tAtkAlIka lAbhA jaNAya,tene badale-cAlu jIvanamAM kAi vakhata game teTalI muzkelI jaNAya, topaNa dIrghadRSTithI jotAM-aMte AryAMnuM cAlu jIvanaja tene mATe to sukharUpa nivaDaze. kAraNa ke te temanuM che. kALAntare temAM kudaratI rIte je pherakArA thAya te anivAya` che. paNa banAvaTI pheraphAro karavA mathavuM e cA. prakAranI mUrkhAi che. AthI praNAlIkA(vAda)nI anupayeAgItA tuTI paDe che. ahIM pattharanuM dRSTAMta ApyuM che, eTale ekane bale khIjA sArA patthara aneka maLe. paraMtu mahAtmA puruSAe nirNIta karI ghaDeluM ane hajAro 128 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSathI AcaraNa dvArA siddha thaI cUkeluM jIvana choDavuM A prajAne pAlave tema nathI, kemake te ekaja che. temAM ja tenuM zreya che. tethI dRSTAMtamAM saMpUrNa sarakhApaNuM nathI, ane na paNa hoya. Aje ApaNe yuvako ane prajAne keTalAka varga nIcenI yuktiyukta jaNAtI svArthI zabdajALamAM phasAI gayo che - "hiMdusthAnamAM judA judA pradezo, judI judI nAta jAta, samAjanA judA judA rItarIvAjo ane judI judI rUDhio che. eka bIjAnA keTalAka rItarIvAjamAM ekatA ke saMvAdIpaNuM jovAmAM AvatuM nathI. arthAta temAM kaI tAtvika ekya nathI, paddhatisaranI vicAra saraNImAMthI te jamyA nathI. mAtra rUDhithI ghaDAI gayA che." "pUrvakALanA keTalAka rItarIvAjo sArA hatA, te hAla dAkhala karavA joIe. ane hAlanA keTalAka rItarIvAja sArA nathI, tene sudhAravA joIe, ne bIjA navA sArA dAkhala karavA joIe, jethI karIne prajAnA sukhamAM vadhAro thAya. bApane kuve, mATe temAM DUbI maravAmAM DahApaNa zuM?" pahelI dalIlamAM cAlu jIvana upara aNagamo utpanna karavAnI yojanAne sthAna che, ane bIjI dalIlamAM prAcIna tarapha ke navIna tarapha lalacAvIne cAlu choDAvavAnI peravI jaNAya che. aNagame utpanna thayA pachI jyAre koI vyakti cAluM jIvana choDIne prAcIna pramANe karavA jAya, tyAre tenuM to mAtra yatkiMcita anukaraNaja thaI zake, sAMgopAMga amalamAM mUkavAne te azakaya che. eTale prAcIna mAtra vAtane Adarza mAMja rahI jAya, amalamAM to bhaLatuM ja, tAtkAlIka sagavaDa bhareluM hoya, teja goThavAI jAya. Ama sthira jIvananI naukA DAmADoLa thatAM jIvana jaLa DahoLAtAM-temAM yuropanI Adhunika saMskRti tarataja pitAnuM sthAna jamAvI zake che. uparanI bane dalIlo vAstavika satyanuM darzana karAvavA jAyelI hoya, tema jaNAtI nathI. paraMtu kunehabharI vyApArI jAhera khabaranA rUpamAM hoya, tema jaNAya che. je aono buddhibheda karI zake. tethI tAtkAlIka sagavaDe game teTalI hoya, te paNa Akhare uchInI lIdhelI ja vastuo che, ane tenI bhArebhAra prajAjIvananA kiMmatImAM kiMmatI tane bhAga apAyelo hoya che. uchInI lIdhelI cIja pAchI ApyA pachI prajo banethI vaMcita thAya temAM zI navAi che ? kalInA badalAmAM lADavo, ne te mATInuM ramakaDuM ApIne pAcho laI laIe, 19 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pachI bALakanA hAthamAM zuM raheze ? sArAMza ke-prajA "ato bhraSTa tate braSTa " thAya, e svAbhAvika che. - koI paNa jAtanA vyAmoha ane lAlacamAM na paDatAM jema bane tema jIvananA cAlu mULatAne jeTalI rIte vaLagI zakAya teTalI rIte yathAzakti cUstapaNe vaLagI rahe. niMdA, bhaya, lAlaca, gALe ke evI koIpaNa jAtanI lAgaNIne ke dAkSiNyatAne vaza thaI ke zaramathI paNa temAMthI cUta na thavAya, tene mATe jAgrata rahe. temAM ja bhAratIya Arya saMtAnanuM pariNAme bhaluM ja che. kAraNa ke-te sivAya bIjo mArga nathI. game tevo paNa teja mArga vadhAre zreyaskara che. A viSe vizeSa samajavA gujarAtI bIjI cepaDImAMno " rUpALuM ghara e mathALAvALo pATha vAMcavo, temaja pAMcamI paDIno "hiMdusthAnanA navAjunA cAla" viSene pATha vAMco. A viSe vizeSaspaSTIkaraNa "vyAha" nA prakaraNamAM thaze. ] A rIte bhAratIya Arya prajAnA sAdAM ane saMkSipta jaNAtA jIvana sacoTa, susaMbaMdha, susaMgata, samatola ane dareka kALamAM TakI zake tevA sthira ane baMdhabesatAM che. hAlanA navA jIvana kSaNika caLakATavALA che, ne kSaNika che, dA. ta. hAlanA moTA mANasane pitAnI game tevI samRddhi chatAM pitAne chokaro dhaMdha karaze, tenI ciMtA hoya che. paraMtu bhAratIya vepArI, kheDuta ke vaNakara suddhAMne e ciMtA nahotI. "te pitAne ja baMdha karaze. ane piDhI darepeDhI e dhaMdho utaraze, paisA ApaNI pAse nahIM dekhAya, paNa ApaNuM vArasadArane roTalAnI ciMtA nahIM rahe. e khAtrI hatI. je Aje nathI. bemAM vadhAre paisAdAra koNa? 4 tattva jJAna-vijJAna bhAratIya tattvajJAna viSe paNa emaja che. tamAma bhAratIya sAhitya ekaThuM karavAmAM Ave, te judA judA vijJAnane lagatAM saMkSipta yA vistRta aneka graMtho maLI AvavAne saMbhava che. duniyAmAM koI paNa dezanI prajAnuM eTaluM saMgIna, siddha ane 130 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMjAvara sAhitya nathI. dareke dareka darzana ane ziSTa granthakAronA te te viSane lagatA pratyeno saMgraha karavAthI judA judA aneka vijJAne viSe vyavasthita sAhitya maLI zake tema che, ane tene ja saMgIna abhyAsa jagatamAM cAle to, Aje aneka zo pAchaLa vyartha kharca thaI rahyA che, tene ghaNe bhAga bacI jAya, ane jagatanA mAnanI veDaphAtI ghaNI zakti surakSita rahI zake. sarva vijJAnanA saMgrahAtmaka-tattvajJAna viSenuM sAhitya paNa eTaluM ja samRddha che. jenA AdhAre mAnava mATenI AkhI jIvanasaraNi nakkI karI zakAya che, ane je te pramANe ja nakkI karavAmAM AvelI che. bIjA dezanI prajA pAse tattvajJAna lagabhaga nathI, ema kahIe te cAle. grIka graMthakAra game teTalA uttama lekhake hoya, paraMtu bhAratIya prakAranA sAmarthya AgaLa tenI zakti najIvI lAge che. AjanuM yurepa ApaNA ghaNA bhAIonuM te lekhaka tarapha dhyAna kheMce che, paraMtu bhAratIya tattvajJAnIonA sAmarthyathI ajANa vargaja e vAta upara zraddhA rAkhI zake che. [ keTalAka kahe che ke -"koIpaNa vijJAna haju saMpUrNa zodhAyuM nathI. ane tattvajJAna viSe paNa emaja che." e bhArata zivAyanA dezanI prajAo mATe bhala hoya, bhArata mATe nathI. e zaMkA utpanna karanAra yuropIya vidvAna che. ane teonI e zaMkA svAbhAvika che. paraMtu ApaNuM ucharatI prajAnA dilamAM taTastha bhAva rAkhIne kahelI e vAta saMzaya utpanna kare che. e daSTibiMdunI asara taLe Avelo ahIM keTaleka varga saMzayamAM paDI cUka paNa che. temAMthI cUrepanI prajAone lAbha e maLe che ke -"badhuM apUrNa ja che. e bhAvanAnI asara thatAM, bhAratIya tattvajJAnanI saMpUrNatA viSenI sAmAnya prajAnI paraMparAgata zraddhA zithila thatAM, navI zodha tarapha te varganI sahAnubhUti meLavI zakAya che. bhAratIya tattvajJAnanuM mArmika hArda samajanArI vyaktio ghaNI ja ochI che, te varganI amuka sahAnubhUti na maLe, 131 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paratu jeTalAnI maLe teTalI kharI. teTalo to lAbha maLe. vAtmA vinarasi" - have je yuropanA vidvAno bhAratIya sAhityamAMthI preraNA meLave, te teone ghaNuM ochuM zodhavApaNuM rahe. paraMtu pariNAme e prajAne kAyama bhArata upara AdhAra rAkhavo paDe. tethI bhArata vigerenI bIjI prajAone potAnI zodho upara AdhAra rAkhatI karavAne uddeza siddha na thAya. svamAM azraddhA utpanna karyA vinA pitAnI zenI jarUrIAta ane lokaprIyatA utpanna na karI zakAya, teno pracAra na thAya. navI navI zAmAM AgaLa vadhI na zakAya, bhale e zodhamAM pAchaLathI pheraphAra thAya, khoTI Thare. paraMtu zodha cAlu hoya, tyAre tene jAherAtathI barAbara lokaprIya karavI joIe. tema karyA vinA teno vakaro na thAya, ane AgaLa vadhavA Arthika madada utpanna na karI zakAya. prAcIna zodhakhoLa karavAnA nhAnA nIce ahIMnA zAstro ane sAdhanone upayoga karavAmAM Ave che. cAlu zodhomAM upayogI thAya tevA tenA tAraNe bahAra pADavAmAM Ave che. saMzodhake e tAraNo pitAnI cAlu zodha, mATe vicAratA na hoya e banavuM asaMbhavita che, chatAM prAcIna zodhakhoLanA ane navIna zodhakhoLanA khAtAMo alaga alaga hovAthI navIna zodha baLe svataMtra dho tarIke ja bahAra paDe che, ane jAheramAM leke paNa emaja samaje che. paraMtu vAstavika rIte kevaLa ema nathI. prAcIna nAnI vAtane vistRta rUpamAM mUkelI hoya che. paNa mULa to levuMja paDayuM hoya che. bIjuM e paNa kAraNa che ke;-bhAratIya ghaNA vijJAno viSe hajI yuropanA vidvAno puruM samajI zakyA nathI. ghaNI vAto haju barAbara samajAtI nathI. keIpaNa graMthanA saMbaMdhamAM teo upara uparanI ghaNI vAte lakhIne ApaNane aMjI nAMkhe che. paraMtu granthanI vigata viSe teonuM ajJAna ghaNuM jovAmAM Ave che. ane koI vakhata te evuM vicitra lakhI nAMkhe che ke: vicArakene hAsyAspada lAge che. e vAta paNa teonA hitanI daSTithI kharI che ke-ahIMthI badhuM zikhyA pachI teo AgaLa zodha kare, te teono pAraja na Ave. ahIMnuM zIkhatAM varasanA varaso joie. eTale e dIrgha raste levAne badale "svataMtra zera karyo javI, ane prAcIna ze viSe jANatA javuM. pariNAme prAcIna zene paNa navIna Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAdheAnuM aMga banAvI devuM. jethI karI te paNa bhaviSyamAM ApaNI ja gaNAya. ane ApaNe jagamAM sarvAMpira rahI zakIe. " e rastA lIdhA. teonA pAThya pustako uparathI abhyAsa karIne taiyAra thayelo ane taiyAra thatA eka va ApaNe tyAM che. tenA mana upara paNa tenA ja mAnasanI chApa paDe, e svAbhAvika che. tethI ApaNA dezanA keTalAka lekAmAM uparanI za'kA phelAvAnuM paNa eja kAraNa che. te varga Aje vidvAn gaNAya che, temAMnA ghaNA Aje vRddha umare pahoMcyA che, te lAgavagamAM AgaLa paDatA thayA che, eTale tenI chApa varga upara paNa paDatI jAya che. tethI sAmAnya vargamAM keTalIka azraddhA prasare jAya che. keTalAka lokA tA 'Adhunika yurApanI zeAdhAnI kharI pragati keTalI thaI che ? tathA ATalA badhA prayatnathI paNa te zeAdhe mULa svarUpamAM keTalI adhI najIvI ja che ? " te jANatA nathI; ahIM karatAM tyAM vadhAre sArUM haze. " evI aMdha zraddA utpanna karavAmAM AvI che. jene lIdhe gatAnugatikatAthI janasamAja dvArAye jAya che. bIjI tarapha ahIMnA zAstraonA abhyAsanI paDana pAThana pravRtti gauNu thatI jAya che, ane maMda paDatI jAya che. sAmAnya prajA (c kharI rIte bhAratIya siddha vijJAna ane tattvajJAna viSe saMdigdha thavAmAM ahIMnI prajAne lAbha nathI. saMdigdha thavA jevI kharI vastusthiti nathI. kadAca mAnI laie ke--ahIMnA vijJAna ane tattvajJAna paNa apUrNa zeAdhavALA che, te ApaNA pUrvajoe jyAM sudhI zeAdheA karI che, tyAMthI AgaLa ApaNe karavI joie, tene pUrNa karavA svataMtra prayatno karavA joie. paraMtu bahAranI zeAdhAne ucchInI laine aicchika rIte zA mATe sthAna ApavuM ? te paNa che teA apUrNa ja. jyAMsudhI e sapUrNa na thAya, tyAM sudhI tenA upara paNa vizvAsa kai rIte TakI zake ? saMpUrNa thayA pachI te siddha ane ceAkkasa haze teA jarUra tene sthAna ApavAmAM vAMdhe nathI, paraMtu jyAM sudhI te saMpUrNa satya sAbita na thAya, tyAM sudhI tene sthAna ApavuM ane ApaNI zodhA tarapha durlakSya karavuM, e kaI rIte lAbhaprada che? amane te e " devuM karI meAjamajhA mANavA kharAbara " lAge che. mekAle vigeree peAtAne samajAtI upara uparanI bAbatane viruddha AkAramAM gAThavIne ahIMnI vastu tarapha azraddhA utpanna karavAne prayatna karI, temanA dheAraNathI yunivarsITImAM taiyAra thayelA ane taiyAra thatA va upara asara karI che, je asara hajI paNa cAlu che, ane keLavaNI khAtuM jema jema prasAra pAmatuM jAya che, tema tema te asara vadhAre jorathI 133 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phelAtI jAya che, Adhunika keLavaNu khAtAnA pracArane AdhAra yuropanI sattAnI lAgavaganA vadhArA sAthe saMbaMdha dharAve che, nahIM ke-rodhonA kharA paNa upara AdhAra dharAve che, e bhUlavuM na joIe. pAThya pustakamAM bhAratIya vijJAna ane tattvajJAnane sthAna hoya che. paNa tene abhyAsa upara ceTIyo hoya che, mULa AmnAya tathA paraMparA pramANe nathI hoto. vaLI tenA pahelAM to Adhunika pAThya pustake uparathI teonA daSTibiMdune paTa besI gayela hoya che.] A uparathI e paNa nirNaya thAya che ke -bhAratanI bahAranA grIka vigere dezanA tattvajJAne paNa apUrNa ja hatA. kemaketUhalanI zonA pAyAnuM maMDANa te grIka vigere lekhakanA mULa AdhAra upara ja mAMDavAmAM AvyuM che. je te pUrNa heta te AgaLa zodhanI jarUraja na raheta. ATalA varSo sudhI sajajaDa prayatnone pariNAme zedha cAlI, chatAM haju te paNa apUrNa che. tyAre bhAratIya tattvajJAna Aje paNa pUrNa bhAse che. e rIte bhAratIya vijJAna uce naMbare AvI zake che, ke jeNe ahIMnA dharmonI ghaTanAmAM meTo bhAga bhajavyo che.. ahIM keTalAka bhAIo be zaMkAo kare che - 1 dharma e jIvana che. AcaraNa che, sadvartanarUpa che. je tenI jarUra mANasa jAtanA kalyANa mATe hoya che, tenuM AcaraNa karavuM basa che. temAM lAMbA lAMbA tattvajJAnanI zI jarUra che? 2 athavA, dharmanI zI jarUra che? tattvajJAna vAMcIzuM, vicArIzuM, manana karIzuM, eTale dharma temAM AvI ja jAya che. pachI dharmanA judA judA anuSThAna karavAthI zuM? A banne zaMkAo utpanna thavAnuM kAraNa--dharma ane tattvajJAnane paraspara zo saMbaMdha che? te bannenI jIvanamAM kevI rIte jarUra che? ane bannenuM jagatamAM temaja jIvanamAM zuM sthAna che? tenI vAratavika mAhitIne abhAva che. paraMparanA saMbaMdha, vAstavika sthAna, ane jarUrIAtanuM svarUpa samajAvavAthI e banne zaMkA ApoApa zamI jAya che. 134 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judA judA dravya, kSetra, kALa ane bhAva viSe vistAra pUrvaka vigatavAra hakIkatA ekaThI karI siddhAMte nakkI karanAra zAsrA-- vijJAna kahevAya che. ane te samagra vijJAnanuM ekIkaraNa karI paraspara saMbaMdho nakkI karI AkhA vizvanI dhaTanAe sAthe parasparanA meLa besADI ApanAra zAsra-tattvajJAna kahevAya che. banne vaccene A bheda barAbara dhyAnamAM rAkhavA. dha jJAna--eTale adhyAtmazAstra, e tattvajJAna zAstranuM eka mADhu aMga che, paNa dharmAMcAraNanuM tattvajJAna e peTA aMga che, tattvajJAna samajIe teA dharmonuM ane adhyAtmazAstranuM jJAna vacce AvI jAya che. paraMtu dharmanA AcaraNa prasaMge tattvauna mAtra sthiratA ane pragati mATe upayogI thAya che. tethI te dharmAcaraNanuM eka aga bane che, tattvajJAnanA sArane amala karavAne dharmAcaraNa ja upayAgI che. dha -e mahApragatimAmAM prayANarUpa kriyAtmaka eka vastu che : ke je jagamAM sarva zreSTha vastu che. ane tattvajJAna mAtra jJAnasvarUpa che. je sarva jJAneAmAM zreSTha che, paraMtu dharmAcaraNathI tenA bIjo naMbara che. [ juo-maMgaLabhAvanA 7. ] vyAyAmazAstra ke yAgazAstra vAMcavAthI vyAyAma ke yAganI siddhi prApta thatI nathI. tevI ja rIte adhyAtma zAstra ke tattvajJAna zAstra jANavA mAtrathI dharma viSe siddhi prApta karI zakAtI nathI. tattvajJAna ane dharmonI atyanta najIkanuM adhyAtmazAstra jIMdagIbhara vicAryA kare, te paNa dharmAcaraNathI thatA jIvana vikAsa tethI thavAne saMbhava nathI. chatAM keTalAka tattvajJAna ja vicAryA karatA haiAya che. ane keTalAka dharmAcaraNaja karatA heAya che. tenuM kAraNa tenI pUrva taiyArI te 135 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtanI hoya che. paraMtu tatvajJAna vicAranArane koIne keI vakhate dharmAcaraNa karavuM ja paDaze. tyAre ja tene vikAsa AgaLa vadhaze. teja rIte dharmAcAraNa karanArane paNa koI ne kaI vakhate tattvajJAna vicAravuM paDayuM hoya che. vicAryuM hoya che, ke vicAravAnuM hoya che. baMne paraspara saMbaMdha dharAve che. aMgadagIbhAva saMbaMdha che. mATe bemAMthI ekathI na ja cAlI zake. bannenA mizraNanuM pariNAma khAsa vikAsarUpa che. chatAM bannenA chuTA chuTA judI jAtanA pariNAme hoya che. tattvajJAna vinA dharmAcAramAM sthira na thaI zakAya, na rahI zakAya. ane dharmAcAraNa vinA vikAsamAM AgaLa vadhI na zakAya. mATe tattvajJAna dharmAcaraNamAM upayogI hovAthI ja ahIM gharmonI parIkSAmAM tene khAsa sthAna ApavuM paDayuM che. 5. dharmapraNetAonI yegyatA bhAratIya sAdhu saMtonA tyAga, vairAgya, saMyama, ane nispRhatA jagatamAM prasiddha thaI cUkyA che. zrI sthUlabhadra, vajasvAmI, pAMca varSanI nAnI ummaramAM dIkSA lenAra zrI hemacaMdrasUri, paMdaravarSanI nAnI ummaramAM gItApara dazahajAra kaleka pramANa svataMtra vivecanamAM addabhUta kega siddhio lakhanAra zrI jJAnadeva, mIrAMbAI narasiMha mahetA, vigere saMtanI joDI bhAratanI bahAra maLavI muzkela che, to pachI dharmapraNetAonI jeDI te kyAMthI ja maLI zake? Atara dharmasaMrathApakanA jIvana caritra sAthe tulanA karavA jatAM bhAratIya Si munio ane tyAgI zramaNa zreSThanA jJAna, tyAga, vairAgya, nirapRhatA, saMyama vigere caDI jatAM mAluma paDe che. te pachI bhAratIya dharma saMsthApaka viSe pUchavuM ja zuM? buddha ane mahAvIranI ajoDa joDIne pAka bhAratamAM ja thaye che. tenI pUrvanA mahAna mahAna dharmasaMrathApanA jIvana caritre paNa evAM ja bhavya che. A viSayamAM paNa bhAratIya dharmo ja vadhAre samarthadharma 136 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthApakenA hAthe saMskAra pAmelA jaNAya che. ane tevAja puruSane hAthe vyavasthA ane saMvardhana pAmyA che. Arya-Aryetara dharmonI kAMIka tulanA - Ayetara dharmonuM pariNAme saMsAranI asAratAnI mAnyatAnI bAbatamAM mULathI ja vicAra-zauthalya jaNAI Ave che. jethI AdhyAbhika jIvananA khAsa ghaTaka-saMga ane nirveda e banne aMze taddana DhIlA hoya che, eTale te dharmonA anuyAyionuM AdhyAtmika jIvana uMcA prakAranuM hovuM ochuM saMbhavita che. ane tethI ja anuyAyi prajAonuM ane dharma praNetAo suddhAnuM jIvana amuka hada sudhI jaIneja aTakayuM hoya che. AnI saMsAranI asAratA viSenI mAnyatA, lekene saMsAra viSe kaMTALo utpanna karI sAMsArika sukhathI vaMcita rAkhavAnA uddezathI nathI. temaja pAralaikika jIvana viSenI ucAprakAranI lAlaca ApI sattA jamAvI mAna-pAna pAmavAnI peravI nathI. paraMtu vAstavika sthiti samajAvI, mahAjIvananA mahAvikAsa mATe prajAnuM mAnasa taiyAra rAkhI, tenI Atmika pragati mATe sahAya karavAnI sAcI kartavya parAyaNatA che. te vAta dharmapraNetAonI niHravArthatA uparathI e sAbita karI zakAya tema che. jagatanI anAdi-anaMtatA kahevA mATe tattvajJAna keTaluM cekasa heya, tyAre te kahI zakAya ? tene badale teo jagatanA vizvajJAna viSe khAsa cekasa vAta kahI ja zakatA nathI. mAtra AchA Acho khyAla ApIne capakI pakaDe che. nirvANa-mokSa vigere AdhyAtmika-jIvananA seksa pariNAme viSe paNa teo saMdigdha che. adhyAtma zAstranI paNa evI jhINavaTa bharelI vigatavAra khIlavaNI tyAM thaI nathI. te sivAyanA bIjA 137 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAe paNa apUrNa hatA, ane haju paNa lagabhaga evAja apUrNa che. keTalAka zAsrA viSe te teonuM haju bALake javuMja ajJAna che. keTalAMka zAstro utpanna karavA moTI moTI pravega zALAo, saMsAITIo ane evA bIjA ghaNA sAdhane ubhAM karyo che. tathA pUrvanI vidyAo jANIne te uparathI zAstro utpanna karavA mATe zodha khoLa khAtAnI royala sosAyaTI jevI saMsthAo sthApI cAre taraphathI rojane rAja zedha khoLa karyA kare che, teonA AviSkAre paNa cAlu zedha khoLa karanArAone ghaNAja upayegI thAya che. chatAM ATalA parizramane pariNAme haju ghaNA vijJAnanA zAstro teone ajJAta che. ane je zedha khoLo thaI che, te paNa upara Tapakeja che, ema Adhunika sAInsanA ItihAsanA amerikana lekhake e pitAno abhiprAya ApI dIdho che. vaLI dharmovirSanA yuropanA tulanAtmaka abhyAsIo kahe che ke - tamArI ane amArI AdhyAtmika vicAra saraNamAM pharaka che, ane evA bIjA ghaNA pheraphAre che, chatAM amArA dharmomAM dharmane lAyakanA ta paNa che, te haju zedhAyA nathI. tamArA dharmo jema prajAne cAha lAMbA vakhatathI meLavI rahyA che, temaja amArA dharmo paNa ghaNe vakhata jIvIne pitAnI yegyatA sAbita karI zakyA che, chatAM tame jyAM sudhI amArA dharmo viSe talasparzI jJAna na meLavI zakyA che, ane ema banneyanuM talasparzI jJAna na hoya, tyAM sudhI dharmonI tulanA karavI, ane "amuka dharma karatAM amuka dharmane darajajo uge che " te kahevuM muzkela che." Ama kahIne teo harakeI bahAne-ahIMnA dharmo upara jAte samAlocanA karavA chatAM, dharmonI bAhya ghaTanAo uparathI ja mAtrauDe utaryA vinA-tulanA karavAne IjAre rAkhavA chatAM-darajajA TharAvavAnuM sAhasa kheDavA chatAM-ApaNane e tulanA karavAnI nA 138 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADe che.ApaNI tulanAne, teonA dharmanuM talasparzI jJAna nahevAnuM kAraNa batAvIne game te vakhate, uparanI yuktithI binapAyAdAra TharAvI zake che. ane sAthe sAthe bhAratanA dharmonA ucApaNA viSenA ApaNuM prajAnA khyAlamAM saMzaya utpanna karI azraddhA utpanna karavAnI yukti race che. dhAroke-bhaviSyamAM ahIMnA dharmonI amuka prakAre uMcA prakAranI yogyatA sAbita thAya, ane te vAta teone paNa nirvivAdarIte kabUla karavI paDe tema hoya, chatAM-tyAM sudhI ApaNI prajAnA amuka bhAganI zraddhA DolAvI nAMkhIne jaDavAdanA jamAnAne paSaka thAya tevA jeTalA lAbha A deza ane A prajAmAMthI uThAvavAnA hoya teTalA uThAvI zakAya. e dRSTi paNa teonI jaNAtI jAya che, ane teTalA khAtara paNa aksa rithatimAM mukI rAkhe che. nahIMtara to ughADuM ja che ke-dharma saMrakaraNanA tAmAM uMDA utarI tulanA karavAthI bhAratIya pradhAna dharmo jagatanA sarva dharmone mokhare ubhA rahe tema che, e khule khulluM jaNAI Ave tevuM che. sUrya ane caMdranI tulanA karavAmAM zuM aspaSTa rahe tevuM che. bannenA lAkSaNika svarUpa dhaNAja raspaSTa che. chatAM satya kabUla karavAmAM saMkecAvuM, e prajAkIya prakRti doSa lAge che, athavA meTI svArtha vRtti hevAne saMbhava che. are ! keTalIka vAra te keTalAka lekhaka-sUma ane ApekSika to sAthe, skUla ane sAdI buddhinA tanI tulanA karIne upahAsa karatA-ane keTalIkavAra prakArAntare chidro batAvIne tene moTuM svarUpa ApatAM acakAtA nathI. temaja geDa paNa samAna tane pitAnI saMskRtinI asara manAvatA, tathA tenA tarapha AkarSaNa thAya te UMco abhiprAya ApatA paNa saMkocAtA nathI. eTale ke haju yuropIya vidvAnonI tulanA upara pUrepUre vizvAsa mUkI zakAya tevI sthiti utpanna thaI nathI. 139 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI ApaNe viSenI tulanA karavAnA dhaNA sAdhanA ApaNe ahIMnA che, temAMnA dhaNeA bhAga hajI ApaNI pAse che, tethI teAja tulanA karI zake, ane ApaNe na karI zakIe, eve matibhrama rAkhavAne ApaNe te kAMipaNa kAraNa nathI. ApaNA kayA sAdhanAne pUrAvAmAM levA, ane kayAne pUrAvAmAM na levA ? e bAbata matabhedane kAraNe ApaNe karelI ane teee karelI tulanAmAM mULathIja matabheda utpanna rahevAnA saMbhava che. bannenI dizA ane dhyeyA paNa judAja che, eTale kadAca bhaviSyamAM ekamata na thaI zakAya, evA ce saMbhava che. chatAM, bhaviSyamAM niSpakSapAtapaNe dharmAMnA baMdhAraNa viSe tulanA karanArane bhAratIya dharmane AgaLa sthAna apyA vinA cAlaze nahi. aitihAsikatA dharmanI cAgyatA mApavAnuM khAsa mApa ja nathI. 4 bhAratIya darzanA. have rahI bhAratanA ajoDa ane advitIya dazanAnI vAta. jaina, baddha, ane vaidika : e traNa mukhya bhAratanA darzIne che. eTale ke--bhAratIya mahA Arya prajAnI sa MskRtinA pradhAna aMga bhUta mahAdharmI sarakaraNanI e traNa mukhya zAkhAo che. athavA bhAratIya saMskRtinuM trayAtmaka saMpUrNa pratibiMba che. jagamAM e traNanuM astitva parAkramI--buddhizALI ane agAdha jJAnI AryanA parizramanuM piraNAma che. traNeya maLIne bhAratIya vijJAnA ane tattvajJAna purAM pADI bhAratIya saMskRtine sAMgopAMga saMpUrNa banAve che. traNeya pAtapeAtAnI svataMtra ghaTanAthI gAThavAyelA chatAM traNeya paraspara ekabIjAnI pUrtirUpe che. traNeyanA jIvanaAdarza adhyAtma-pradhAna che. traNeyamAM kanyAkatavyanA mArganA 140 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuba vibhAgA ane bArIka prayAge| batAvyA che. traNeya bhAratIyaAya - sarakAra sapanna ziSTa prajAjaneAnA mAnasamAMthI uddabhavyA che. ane temAMja lagabhaga pAtAnA kAryakSetranuM kendra jamAvIne sthira thaI rahyA che. traNeyanI ghaTanAmAM mahAtyAgI ane kANika RSimunio ane mahAtmA puruSAnA anekavidha prayatnA ane bhAgA hAmAyA che, jIvana sava kharcAyA che. chatAM traNeyanA judA judA lAkSaNika svarUpe che, jene lIdhe aneka prakAranI AMtara-bAhya vividhatA judI pADI zakAya che. 1. vaidika darzIna [ vedAnuyAyi--1 sAMkhya, yoga, nyAya, vaizeSika, mImAMsA, advaitavAda tathA bIjA aneka saMpradAyA.] vyavahAra pradhAna, sAmAjika ane laukika jaNAya che, te viSayA jeTaluM bIjA viSayAnuM pradhAnapaNu' bhAgyeja temAM jovAmAM Avaze--tenI sAbitI mATe-dharmanI dhaTaka vyavahArU cAjanA,jAhera dhArmika parve, utsavA, dhArmika pravRttio, bIjI evI dhaNI ruDhio, ceAjanA tathA zAstra-- rajI karI zakAze, bhAratanA dareka dhaMdhAnA ane lagabhaga dareka jAtanA lokA A dharma pALe che. kAraNa ke tenI vyavahArutA ane dhArmika, tathA naitika AchI kaDakAIne aMge dareka varga temAM bhAga lai zakeche. bhAratamAM AvanAra navA mANasanI dRSTi ekAeka te tarapha kheMcAya che.itihAsa-kALamAM A dezamAM AvelA paradezIe sauthI pahelA tenAja paricaya meLave che. yupIya vidvAnoe paNa zarUAtamAM ahIM AvyA pachI te dananA sAhitya ane kaLAne abhyAsa karyo che, eTaluM ja nahIM, paraMtu potAnA Adhunika Adarzo ane dRSTibiMduone upayAgI ane baMdhabesatA thAya teTalA bhAga, ane te tevI rIte bahAra paNa pADela che. [ jo ke-mULa graMthA jema hAya che, tema ja barAbara bahAra paDAya che, paraMtu tenI prastAvanAe Adhunika AdarzanI mahattvanI vastu che. mULa graMthane 141 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka hakIkta rUpe rahevA daI prastAvanA te graMthane ApavuM joItuM Adhunika svarUpa ApI de che, jethI mULagraMtha chApavAthI paNa mukhya paNe Adhunika hetu ja sare che, ] tyAra pachI AgaLa vadhIne-teonI dRSTi biddha sAhitya ane kaLA tarapha laMbAI che. brAddhadharmIone vyavahAranI ghaNI bAbate mATe vaidika darzane upara AdhAra che. vyavahAra jIvana te tenI pAsethI le che, chatAM te darzanane uMcA prakArane naitika upadeza Azcarya pamADe che. naitika Adarza khAtara tyAga, vairAgya, tathA uttama jIvananA aneka pragAne vArase prajAne e darzane pUrA pADe che. lekasevA, paropakAra, udAratA, anya khAtara vArtha tyAga ane kaSTasahana, vigere vigere lAgaNIonA uttama dRSTAnto pUrA pADayA che. madhyama varganI mAnasika khIlavaNI vALA prajAjanone aMtarAtmA e dharmanA upadezathI saMteSA hatA. Aje te mukhyapaNe bhArata zivAyanI prajAe e dharma pALe che. chellA keTalAka dazakAo thayA duniyAnA Adhunika dRSTinA vidvAnoe vaidika darzananI jemaja bradarzanane paNa svapaddhati ane svadRSTibiMdu anusAra abhyAsa karIne ghaNe bhAga e rIte ja bahAra pADela che. tyArapachI jaina darzana para paradezIonuM dhyAna kheMcAya che. prathama dhIme dhIme bAhyapravRtio tarapha dhyAna kheMcAyA pachI uDe utaravAne teonuM mana lalacAya che. te darzana mukhya paNe-AdhyAtmika-jIvana pradhAna che, adhyAtmamaya che, e tenA utsava, pa, dhArmika pravRttio ane dharma zAstra 12 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigeremAM AgaLa tarI AvatA adhyAtma zAstranA aneka prayogo parathI sAbita thAya che. vyavahAra ane nItinI bAbatamAMye adhyAtma zAstra ja teone yogya dRSTibindu pUruM pADe che, ane tenI vistRta vigato mATe uparanA bane darzanamAMthI paNa te ghaNA prayogo meLave che. [ kaI paNa zAstra pitAnA svataMtra viSaya uparAMta bIjA viSayo sAthe pitAne saMbaMdha dharAvatuM hoya che, paraMtu tenuM svataMtra varNana na karatAM lokathI jANI levAnI bhalAmaNa kare che, loka eTale itara zAstra paNa ] vadhAre mAnasika baLanI vadhAre khIlavaNa vALI prajAne aMtarAtmA A dharmanA upadezathI saMtoSAya che, ne tenuM pAlana karavA lalacAya che, ghaNI ja jhINavaTavALA A darzanane abhyAsa bahuja ocho vyApaka che. Aja sudhInA ItihAsakALamAM-tenA abhyAsa mATe khAsa jaina munione ja pasaMda karavAmAM AvyA che. sUkSma abhyAsa mATe te temAMthI ye caMcaLa buddhinA cAritrazILa munione ja pasaMda karavAmAM AvyA che-ke jeo paNa ghaNA uMcA prakAranI yogyatA siddha karI ApyA pachI ja tenA UMDANamAM jaI zakyA che. chatAM gItArtha purUSe to temAMthI ye ghaNu ja thoDA maLI AvyA che. jAheramAM te--gItAryo ane tenA anuyAyi munionA jAhera vyAkhyAnathI ja te darzananA rahasya pAtrone jANavA maLatA hatA. zivAya bIjo upAya nahato. - vAstavika gItArthatA prApta karyA vinA tenA rahe ane tene khare upaga sUjhaveja muzkela che. kAraNa ke tenA to jaganA prANImAtra ane khAsa karIne AryaprajAnA-cAlu temaja mahA-jIvana sAthe sAkSAta ane paraMparAe khuba hitasaMbaMdha dharAve che. ajJAna, pramAda, viSaya lAlasA, mAnasika nirbaLatA, adIrghadRSTi, ke bIjI koIpaNa jAtanI nabaLAIne vaza thaine teno viparIta upaga na 143 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI jAya, akalyANa tarapha deravAI na javAya, e sAvacetI khAsa jarUranI hevAthI-bahuja yogya, saMyamI, tyAgI ane nirapRha pAtra vyaktioneja e zAstronuM rahasya jJAna ApavAmAM Ave che. tethI sarvasAmAnya janasamAja ke, Itaradarzana vettAo e darzananuM jJAna meLavI zakatA nahIM. tenuM sAhitya surakSita rAkhavAmAM AvatuM hatuM. jethI karI koI yogya pAtrane hAthe caDI jaI tene durupayoga na thAya, te viSe khAsa kALajI rAkhavAmAM AvatI hatI. teja rIte jagatanA kalyANa mATe egya pAtrane hAthe tene sadupayega karavA mATe game teTaluM kharca paNa karavAmAM Avato hato. jainazAstrakAre kahe che- yogya pAtrone rahasya na ApanAra, ane agya pAtrone raho ApanAra e banne ya AcAryo prAyazcittanA bhAgI che." [ "hAla chapAyelA che aneka vidvAna vAMcI zake che. tethI nukazAna to kAMI jovAmAM AvatuM nathI ane navA navA ta bahAra pADavAmAM Ave che." hA, e vAta kharI che. paraMtu rahasya haju ghaNIja dUra che. ane kalyANa mArgathI saheja saheja mAnava jagata khasatuM jAya che. e sUkSma buddhigamya nukazAna thaI rahyuM che. ] AthI karIne zrI zaMkarAcArya jevI samartha vidvAna vyaktine paNa jaina darzana jANavAnI barAbara sagavaDa na maLavAthI jainane amAnya vastuo paNa mAnya tarIka lakhI nAkhI che, ne pachI tenuM khaMDana karavA tatpara thayA che. najIvI ane sAmAnya bAbatemAM bhUla khAdhI chetenuM kAraNa-temane varaMtu jANavAnI sagavaDa ja na maLI zakI hoya tema lAge che. zAstrajJAna ane te samajavAnI sUkSma buddhi, tathA vyavahAramAM yogya mArge tAtkAlika nirNayAtmaka buddhithI AgaLa vadhavAnI kuzaLatA, e bannemAM taphAvata che. jaina darzana vizvavijJAnanI sAthe sAthe nirNayAtmaka buddhinI kuzaLatA pUrI pADe che. zAstrajJAna sAthe evI nirNayAtmaka buddhizALI vyakti ja gItArtha gaNAya che. tevA 144 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItAnIja egya mArge doravanArI vyakatA vyakta janAo ja jagatane cAlu jIvanamAM upagI thaI zake che, ane thAya che. te unmA gathI bacAve che-ane sanmArga tarapha javAne sagavaDe racI mUke che, goThavI Ape che. eka vakhata bhUluM paDeluM jagata pAchuM e divAdAMDI tarapha kheMcAI Ave che, eTalI tenI jagamAM uMDI jaDa che. vaidika ane brAddha sAhityane abhyAsa lagabhaga pura ryA pachI hAlanA yuropIya vidvAnanuM lakSya ekAeka jainasAhitya tarapha khAsa vaLyuM che. tethI Aje cAreya taraphathI yuropamAM e sAhityane abhyAsa thaI rahyo che, eTaluM ja nahIM, paraMtu bhAratamAM paNa lagabhaga ghaNI sarakArI kolejomAM temaja prajAkIya saMsthAomAM prAkRta bhASAne abhyAsa kramamAM dAkhala karIne jaina zAstrano abhyAsa mukhyapaNe zarU thaI gayuM che. TheTha ema. e. sudhInA kramamAM ghaNA kharA jaina Agama ane tattvajJAnanA jathAbaMdha graMthane sthAna ApyuM che. [ Aja sudhI uparanA banne darzananA abhyAsanI sAthe sAthe jena darzanano abhyAsa yuropanA, temaja teonA anuyAyi A dezanA vidvAnoe paNa keTaloka karyo che. jevuM jevuM samajAvuM te anusAra pitAnA daSTi biMdu ane Adarzane upayegI thAya te rIte keTaluMka jaina sAhitya teoe bahAra paNa pADeluM che. vaLI temAMthI keTaloka nirupayogI bhAga kADhI nAMkhIne Aja sudhInI zenuM ekIkaraNa karI Adhunika saMskRtinA dhyeya anusAranI zenA sArarUpa-tAraNanuM pustaka paNa eTalA mATe bahAra pADyuM che. ke-e pustaka-have pachInA e jAtanA saMzodhakene jaina dharma viSenI zodhonI e lekanA daSTibiMdunI prAthamika bhUmikA rUpe upayogI thaI zake. te bhUmikA uparathI judA judA viSayamAM AgaLa navI navI zodho karI zakAya, jethI karIne jena dharmanI gupta[bhAvI milkatane upayoga potAnA Adarza mAM bhaviSyamAM laI zakAya. tadana sAdo dAkhalo jevo hoya te bIje lAbha thAya ke na thAya, paraMtu bhaMDAramAM rahelA pUrvAcAryonA parizramanA pustake 145 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chapAya, te kAgaLo ane presanA sAdhano vakaro thAya, tenA kArakhAnAone uttejana maLe ane sthAyi nabhe. eTalo prAthamika lAbha te khare ja ne ? tenI pAchaLa vyApArI lAbho judA. te uparAMta-temanI saMskRtine bIjA ghaNA lAbha che. AvA baheLA sAdhanothI abhyAsane pariNAme bhaviSyanA najIkanAja jamAnAmAM jaina darzananI ghaNuM apUrva vastuo jagatane jovA jANavAnI maLaze. ghaNuM navuM navuM jANavAnuM bahAra Avaze. paraMtu A zodha karavAnuM teonuM daSTibiMdu te khAsa karIne pitAnI prajAne lAbha ApanArI pitAnI saMskRtine AgaLa vadhAravAnuM che. tethI e zodhothI na te jaina dharmane, na te jena prajAne, na te bhAratIya Arya prajAne, na te jagatanA sarva sAmAnya mAnava samAjane, na te prANImAtrane, tenAthI vAstavika lAbha thavAno saMbhava che. tene badale ulaTuM uparanA dareka vargane kAMIne kAMI nukazAna thavAno saMbhava che. teonI saMskRtinuM AgaLa vadhavuM. eTaleja ahIMnI saMskRtinuM pAchaLa haThavuM. sAhitya game teTaluM bahAra paDe, paraMtu saMskRti pAchI haThe, eTale tenuM mukhya kendra-jaina dharmanuM baLa paNa pAchuM haThe ja. graMtha vAMcavAthI ke mAtra prAkRta bhASAnA jJAnathI tenA rahasyo prApta karI zakAya tevA nathIja. temAM skUla rahasyo amuka che, ane sUkSma raho amuka judA ja hoya che. daivayoge e badhuM samajavA chatAM cAlu jIvana pravAhamAM jagatanA kalyANa mATe, kone ? keTalo? kayAre ane kevI rIte upayoga kare ? koNa karI zake? keTalI nispRhatA ane kevI vizvakalyANanI nirdabha bhAvanAvALI vyakti te karI zake ? vigere prazno te bAjueja rahI jaze. kolejamAM abhyAsa karanArAomAM teTalI tyAgabuddhinI AzA zI rIte saMbhavita heI zake? kadAca teTalI-jaina muni jeTalI tyAgabuddhi hoI zake, te tenA prAyogika amalathI thatA lAbha na laI zake -kAraNuM te banavuM azakya che. keTalAka prayoga muni thAya to ja zakya che. A uparathI sAvacetI e rAkhavAnI che ke -yuropIya ke teonA anuyAyi A dezanA vidvAnonI zedho uparathI tarI AvatA vidhAnone saMgraha eka hakIkata rUpe jagatamAM bhale saMgrahIta thAya, paraMtu teonA vidhAnone amala karavA jatAM-jo cAlu jena jIvana, kriyAo, dhArmika AsrAyo, ane paraMparAo karatAM viruddha javuM paDatuM hoya, te tene ekA eka tyAga karIne ja 146 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlu kAryakramAne vaLagI rahevAmAMja hita che, jaina dharmanI sevA che, ekaMdara, pariNAme-jagatanuM hita che. jaina dharmanA anuyAya tarIkenI ane tenA zAsana rakSaka TrasTI tarIkenI paNa eja pharaja che. Ama kahevAmAM e vidyAtA sAme kAI vyakitagata virAdha nathI, paraMtu te vidhAne bhrAntamithyA hovAne khAsa saMbhava che. kAraNa kentayaiAgya dRSTibindu na khIlyuM hAya, tyAM sudhI game teTalI suMdara bhASAmAM lakhAyuM hAya chatAM asatya hAI zake. kadAca ceAgya dRSTipUrvIka ja lakhAyA hAya tevA vidhAnane anusaravAmAM vAMdhA nathI. paraMtu te parIkSAnI kaseTImAMthI pasAra karavA joie. tyAM sudhI keAI granthAnA amuka bhAga sArA ane upayAgI hoya chatAM te tarapha dhyAna paNa na devuM jarUranuM che. sArA bhAga tarapha sAmAnya jana samAjanuM dhyAna kheMcAyA pachI bIjA khATA bhAganA nukazAnathI bacI zakavAne teone kAMI avakAza rahetA nathI. ] traNeya darzananI anuyAyi prajAnA saMskAra viSe vicAra karIzuM te paNa jaNAze ke--itara prajAo karatAM te vadhAre sa MskArI jaNAya che. e vAta AnI pahelAnA prakaraNamAM AvI gai che. te paNa dharmanI jhINavaTa, vadhAre AdhyAtmikatA, makkamatAH tene lIdhe uMcA prakAranA nIti niyamAnuM pAlana, tathA sananA uMcA tattvA jaina prajAmAM vadhAre pramANamAM jaDI Ave che. te dharma nA anuyAyionI uMcA prakAranI sarakAritA DhAvAne lIdhe dhaNe bhAge dareka ThekANe jainA mahAjana tarIke AgevAnI dharAve che. prajAkIya AgevAna tarIke bhAratavaSa mAM jAhera che. game tevI jAtanA rAjya kartAomAM pratiSThA, mAbhA, svamAna, tathA prasaMga paDaye teonIce upara naitika aMkuza jainA jALavatA AvyA che. mahAjana zabdaja saMskAratA ane praznamAM AgevAna thaIne sAmAjika vigere javAbadArI upADavAnI zakti sASita kare che. hajI atyAre paNu temaja che. [ tema chatAM-hAla je yatkiMcit parivartana dekhAya che, eTale kehiMdamAM jene pAchaLa paDe che, ane hiMdanI Rtara kAmA AgaLa vadhe che." 147 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e mAtra bhAsa che. e bane vikRta sthiti che. je pAchaLa paDe che, te saue pAchaLa paDe che. ane AgaLa vadhe che, te saue AgaLa vadhe che. jagatanI gerI prajA pitAnI mULa sthitimAMthI AgaLa vadhe, teTalI bIjI prajAo pAchaLa paDe kAraNa ke AgaLa vadhavAnI sAmagrI yenakena prakAre bIjI prajA pAsethI chInavAyaja. paraMtu bhAratamAM te je AgaLa che, te AgaLa ja che. ane pAchaLa che te pAchaLa ja che. AgaLa, vALI kAMI paNa pAchaLa paDe che. te pAchaLanI paNa kAMika pAchaLaja paDe che. A vastusthita chatAM keTaloka vaga AgaLa paDato hoya ema dekhAya che, te varga e che ke-AgaLa vadhatI yuropIya prajAmAM jeTaluM sahAyaka che, teTalo teonI lAgavagane te upayoga karI zake che. tethI te AgaLa paDato dekhAya che. paraMtu kharI rIte te varga bicAro eka jAtanI kSaNika lAlacamAM ja paDelo che. tenI bhAvi prajAnI ubhaya bhraSTatA na thAya, tenI khAtrI zI ? mATe e AgaLa vadhavuM kRtrima che. brAhmaNa ane zramaNa saMskRtinI ziSTa prA ke je jagatamAM prAcIna kALathI AgaLaja che. te je pAchaLa paDe che, te tenI pAchaLanA saue pAchaLaja paDe che. keI AgaLa vadhatuM nathI. yuropa vega baMdha AgaLa vadhe che, chatAM samagra mAnava-jagatanA sarva sAmAnya hitanI daSTie samatelapaNe vicAra karIe, te ekaMdara jagata yatkiMcita dhIme dhIme pAchaLa paDatuM jAya che. yurepanuM AgaLa vadhavuM, ane bIjAonI pIchehaTha, e bannenuM mApa kADhIne atyAranA vidyamAna mAno, tathA kRtrima rIte Aja sudhImAM nAza pAmelA mAnanI saMkhyAmAM bhAgIe, te sarerAza eka mAnavane bhAge, so varSa pahelAM jeTaluM sukha AvI zakatuM hatuM, tenA karatAM hisAbe hAla ochuM bhAge Avaze. chatAM A koyaDe ekAeka samajAya tevo nathI. ] traNeya darzanenA sAdhu satemAM Adarza--tyAga, vairAgya, saMyama, sAdAI, ane tapiniSThA vigere vatte oche aMze ThIka pramANamAM maLI Ave che. chatAM bhAratavAsIo kahe che ke-" jaina sAdhuone tyAga parAkASTAe pahoMcela che" kAraNa ke-jayAre keTalAka tyAgIo jaMgalamAM rahI aneka prakAre AzcaryakAraka jIvana jIvatA hoya che, tyAre tene karatAM-jJAna, vairAgya jAhera pravRttiomAM preraNa, 148 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janasamAja vacce rahIne paNa utkRSTa cAritrazIlatA, vigere vastu ene samatolapaNe samanvaya jaina sAdhuomAM-vadhAre saMgInarUpe jevAmAM Ave che. prajAjanomAM brAhmaNe vadhAre vidyAvyAsaMgI che, ane jaine vadhAre vyavahAra ane prajAkIya vAtAvaraNamAM AgaLa paDatA che. paraMtu ekaMdara samagra bhAratIya prajAmAM tyAgI varga agresara che. temAM e jaina zramaNe potAnA viziSTa sakriya jIvanathI vizeSa AgaLa tarI Ave che. paradezI vijetAo AvIne zarUAtamAM game te rIte julma vartAvatA heya, anahada ukhalatA dhAraNa karatA hoya, tethI keTaluMka nukazAna paNa karI besatA hoya, e vakhate uchuMkhalatAnA jesamAM dezanI uttama bhAva milkatane nAza na thaI jAya, teTalA mATe jainene kadAca guptapaNe chupAIne bharAI rahevuM paDatuM hoya, bhAratIya prajAjane tene rakSaNa paNa ApatA hoya, e badhuM banavA joga ane vyAjabI ja hoya che. paraMtu badhuM ugra vAtAvaraNa zAMta thatAM, mahAvIra prabhunA adbhuta mahAna tyAganA namunArUpa jainamunionuM apUrva darzana, dhArIne karyA pachI, teonA hRdayamAM Azcaryane saMcAra thAya che, jema jema vakhata jato jAya, tema tema anAyAse paricaya thatAM teonA hRdayamAM teonA jIvananI chApa paDyA vinA rahetI ja nathI. buddhipUrvakanA ucca jIvana vyavahAra ane jJAnanI ucca mAtrAonI asara thayA pachI teonI buddhi ghaNI ja ThekANe AvI jAya che. teone aMtarAtmA jAyeajAye kabUla kare che, ke-"ATalI dRDha ane satya jJAnanA pAyA upara racAyelI bhAratIya saMskRti sAme thavuM, e kharekhara sUrya sAme dhULa uDADavA barAbara che. alabatta, keTalAka deza vAsIo ajJAnathI teonI sAthe bhaLI jatA na hoya, 149 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te e satya vaheluM bahAra Ave che. paraMtu ghaNA dAkhalAomAM ema banatuM nathI. jema jema paricayamAM AvatA jAya che, tema tema teone jainadarzana bhAratIya saMskRtine zaNagAra-bhAga bhAse che, bhAratIya buddhimAnoe saMcita ratnakeSa-samAna lAge che, bhAratIya prajA jIvananI camatkArika saMjIvanI-auSadhi samajAya che tenA saMgaThanane abhedya kille durbhedya jaNAya che, ne chevaTe teonI uddAmamavRttio zAMta thAya che. jainenI A moTAmAM moTI sarvotkRSTa muMgI sevA che. jayAM sudhI e budI nathI sughI hatI tyAM sudhI utthalapAthala karavAnA aneka udhAmA thAya che, paraMtu chevaTe zAMta thavuM paDe che, mahAkalyANa mArganA jAhera prathAnamAM nIcI muMDIe tAbe thavuM paDe che, tenI prIti meLavavA prayatna thAya che, rAjI rAkhavA vacane. apAya che, pararapara sabhya saMbaMdhathI joDAvuM paDe che. kAraNake-dezanA mAtabara prajAjane e che, rAjAe te mAtra e prajAjane soMpeluM prajAnA aneka khAtAomAMnuM mAtra eka khAtuM saMbhALanAra bhAratIya prajAjanone eka bhAga che. ane te mAtra dezanI rAjyavyavasthAnuM khAtuM saMbhALavA pUratuM ja che. paradezI rAjAo AvIne rAjAone pitAnA pakSamAM rAkhavA mATe tene moTuM varUpa Ape, evA keTalAka hetuothI teo AgaLa paDatA jaNAya che. paraMtu bhAratanI e vAstavika sthiti nathI. chatAM bane ekaja hita saMbaMdhamAM joDAyelA hatA tyAM sudhI barAbara hatuM. jema jema temAM aMtara paDatuM jAya che, teTaluM nukazAna to che ja. kharekhara, jaina darzananI racanA ane vyavahAru-saMgaThana bhAratIya saMskRtinuM abhedya kendra che, khare vakhate te pitAnI abhedya vajamayatA yathAzakti sAbita karI ApI zake che. 150 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ A zabdone koI mahAzaya atizayokti na samaje, kAraNa keupara uparathI e vastusthiti samajAya tevI nathI. haju te samajavAne amuka zeDe vakhata joIze. alabatta--Adhunika-AMtarakalaha dezamAM ane saMdhamAM [athavA vAstavika rIte e AMtarakalaha ja nathI, paraMtu bhAratIya saMskRti ane yuropanI Adhunika saMskRtinI yatkiMcit aMdaranI athaDAmaNI che. ] tenI abhedya vajImayatA upara kAMIka potAnI asara pADavA mATenI taiyArI karavA himmata dekhADI rahyo che. eTale A dezamAM AvyA pachI, yuropIya Adhunika saMskRti khIlavavA mATenI keLavaNuM ApavA mATe yupe karelA parizramane vijaya thayo che, ema nirvivAdapaNe kabUla karavuM ja paDaze. nIce mee tAbedArI uThAvanAra mANasa sAme jovAnI paNa himmata karI zake, e occhI zakita na kahevAya. alabatta, yurope eTaluM pITha baLa meLavyuM che, ane pitAnA AgaLa vadhavAnA uddezakhAtara teTalA bhege paNa ApyA che. bhAratIya saMskRtinA mukhya kendra jaina darzana sAthenI athaDAmaNIja tenI baLavattA sAbita kare che. te macaka Ape teja bhAratIya saMskRtine pAchI pADI zakAya, ane te ja bhAratamAM yuropIya Adhunika saMskRtine mATe kAMIka AgaLa dhakelavA mArga karI zakAya. kAraNa ke bhAratIya saMskRtine e mukhya morace che. te toDavA Aja sudhInA racanAtmaka kAryathI banI zake teTalA taiyAra karavAmAM AvelA aha nA lekone paNa svarAjyanI lAlace sAmela thatA ISTa gaNyA hoya ema jaNAya che. Ama bhedanItine prayoga ajamAvyA chatAM-mULa hakIkatamAM te bhAratIya saMskRtinA jainadarzana rUpI e vadhumaya kavaca para mAtra phUlanA daDAnA ghA jevI ja asara thaI che. e khAsa samajI rAkhavuM. bAkI Adhunika saMskRtinA sIdhA ke ADakatarA mahAna yazogAna karanArA chApAonA ghaMghATathI paDa meTe paDatA dekhAya che.] boddha dharme pitAnI aneka nabaLAIone kAraNe A dezamAMthI lagabhaga vidAya lIdhI che, jagatamAM saMrakArI evI bhAratIya Arya prajAnA dilamAMthI tenuM rathAna lagabhaga khasI gayuM che, chatAM tenI asara bhUsAI nathI. koipaNa vijJAna ke tattvajJAna viSe vicAra karatI vakhate bhAratIya dArzanika vidvAne tene mata vicAre paDe. che, tenI sAthe pitAnA maMtavya ghaTAvI jue che. TuMkAmAM 151 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaNuM paNa tene sthAna ApavuM paDe che. te uparathI eTalu tA kabUlaja karavuM paDe che, ke teNe jagamAM cokkasa kAMIpaNa sthAna jamAvyuM che. tyAre vaizvika darzana peAtAnA vyAvahArika ane sAmAjika saMgaThanane aMge tathA keTaleka aMze . AdhyAtmika jIvanane age bhAratamAM TakI zakela che. ane te TakAvamAM brAhmaNu varganA bhAre hAya che; asAdhAraNa jahemata che, asAdhAraNa sevA tathA asAdhAraNa bhAgA che. mATI saMkhyA jANye ajANye atula prayatno sevI rahI che, ane sevatI AvI che, ema nirvivAda kabUla karavuMja paDe che. tApaNa ceADI saMkhyAnA jaina zramaNeA peAtAnA eTalA badhA puruSArtha pAyaratA hatA ane pAthare che keH--jethI tee tevI mATI ane saMgaThita prajAmAM paNa peAtAnuM sarvoparipaNuM jhaLakAvI rahelA che. jaina darzanamAM ane jIvanamAM raheja uMDA utarIne tapAsIzuM te Dagale ne pagale AdhyAtmikatA ane saMskAritA tarI AvyA vinA raheze nahIM. tenA kAipaNa vidhAnamAM ahiMsA ane sayamanA dRSTikANu mukhya hoya che. AdhyAtmikatA e tenuM khAsa lakSaNa che. amuka AdhyAtmika [samyagdarzana sudhInI] sthitie paheAMcyA pachIja te dazanamAM sabhya tarIke dAkhala thaI zakAya che. te darzanamAM praveza karavAnuM e pravezaka phArma ja kaDaka zaratAvALuM che, e kATakhUNeAja eTale badhA cAsa che, ke badhA vAMka udhADA karI Ape che, ane kharUM zuM hAI zake ? te AMkha AgaLa ane mAnasika bhUmikApara cAkhu tAravI kADhe che, te danamAM uMcA hai|ddA ane adhikAro meLavavA mATe NIja AkarI kasoTIomAMthI pasAra thavuM paDe che. sAmAnya rIte duniyAdArImAM gaNAtA nItimAn ane khAaAza vyakitaonI paNa tyAM vizeSa ki Mmata nathI kAtI. kAraNake jyAM duniyAdArInI ghaNI 152 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpUrNatAo pUrNa thAya che, tyAMthI jaina darzanamAM praveza karavAnI prAthamika bhUmikAo zarU thAya che. AvI vAratavika paristhiti hovAne lIdhe sAmAnya duniyAdArInA dRSTibiMduothI TevAyelA keTalAka bhAIo, potAnA e dRSTibiMduovaDe mApa karI, upara uparathI jaina darzanano sAco paricaya Ape che. keTalIka vastuo samajAI ja hotI nathI. tethI asatya ke satyAya mizrita hakIkata upara kAryakAraNa ghaTAvIne jainadarza viSe anubhava Ape che. are! jainadarzanamAMnA rathala vidhAne samajavA kaThina che, te pachI tenI pAchaLa rahelA sUkSma baMdhAraNa ane tattvajJAna viSe to pUchavuM ja zuM? bhalabhalA jainAcAryone paNa ghaNI vastuenA tAtparya jANavA durgama thaI paDe che, te pachI bIjAonI te vAta ja zI ? te kevaLa puratakIyA buddhi keLavavAne akhADo nathI, paraMtu kartavya nirNa tAravavAno saMgIna akhADo che. tethI tenA khelADI koI viralAja maLI zake che AvA vicitra darzana viSe judA judA abhiprAye bAMdhIne A dezanA ane Itara dezanA ghaNA rava tathA Itara vidvAnoe thApa khAdhI che. alabatta pAchaLanA vidvAno e bhUla sudhAre te che, paNa pite pAchA bIjI thApa khAya che. A sthiti jaina dharma saMbaMdhI jainetara vidvAnonA jJAnane itihAsa tapAsatAM cakakhI mAluma paDI Ave che. 1. zrI tIrthakaroe jANyuM karIne e darzananI evI aTapaTI ghaTanA karI che, ke jemAM bIjAne caMcupAta ja na thAya, caMcupAta karI zake, te, pachI tenuM khaMDana karI zake ne? 2. tathA, keIne jANavAja na devuM, badhuM gupta rAkhavuM. e paNa pila ane nabaLAInIja nizAnI jaNAya che." 153 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema mAnavAnI kaI bhUla na karI bese, mATe vizeSa raspaSTa karavAnI jarUra che ke-ema karyuM karAtuM nathI. paraMtu vizvaghaTanA ja kudaratI rIte eTalI badhI aTapaTI che, ke tenuM pratibiMba jema bane tema ghaNI ja jhINavaTathI darzana saMsthApaka tIrthakaroe kheMcyuM che, e tenA aTapaTA paNAnuM mukhya kAraNa che. vizva ATaluM badhuM aTapaTuM chatAM e darzane vizvanA baMdhAraNa, tathA jema bane tema cakkasa acaLa niyama ane siddhAMta tAravI nakkI karyA che, ane tenA kharA khapIne ApavA mATe, athavA bhaviSyamAM utpanna thatA kharA khapIne te maLI rahe, te mATe te saMgrahI rAkhavA-rakhAvavAmAM Ave che. tethI AgaLa vadhIne, guNa grAhaka-buddhithI kahevuM hoya te vizeSamAM kahI zakAya ke-jagatamAM mAnava prajA upara ke prANI mAtra upara eja teone mahAna upakAra che, eja teonI viziSTatA che. vizeSa khubI te e che ke sanAtana satya evA barAbara u cAryA che ke--kALAntare paNa temAM moTA pheraphAranI jarUra paDatI nathI. dareka kALe akhaMDa ane avichanna rahe che, ane rahyA che. e paNa tenI eka ananya khubI che. temAM kRtrima parivartana karavA mathavuM, eTale jagatane pragatimAMthI pAchaLa pADavA mathavA barAbara che. A kAraNe paNa te leTettara darzana kahI zakAya che. jainenI saMrakAritA, jainamunione tyAga, jagatamAM vakhaNAyelA che jenenA AcAranI sarvottamatA sarva mAnya che. ane jainadarzana khAsa karIne adhyAtma pradhAna che. e traNa vastuo prasiddha che, ke je dharma saMrakaraNanA prANabhUta che. e to te che vatte aMze sarva dharmomAM hovA ja joIe. tene viSe saMkSepamAM ane ApaNe vicAryuM. have bAkInA viSaye-tene tattvajJAna ane praNetA viSe judA prakaraNamAM vicAra karI, dharma parIkSAnuM A prakaraNa pUruM karIzuM. 154 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jainatattva jJAna. judA judA vijJAna zAsrAe potapeAtAnI viSaya maryAdAmAM AvatA padArthonuM svarUpa pAtapAtAnA zAstrIya dRSTi binduthI nirNIta karavA chatAM,tattvajJAnanA dRSTi binduthI kAipaNa eka padArthanuM svarUpa amuka ja eka prakAre TharAvI zakAtuM nathI. dArU ta0ghaDA--vyAvahArika upayoganI dRSTithI te pANI bharavAnuM pAtra che. te dRSTithI-temAM pANI keTaluM bharAze ? ane kevuM Tharaze ? te tapAsAya che. paraMtu nadImAM taravAnI icchAvALe! grAmyabALaka "e chidra vagaranuM taravAnuM sAdhana thaI zakaze ke nahIM ?" teja tapAse che. kuMbhAranI dRSTimAM-dhadhAne hisAbe raLI khAvAnA te eka jAtanA mAla che. tenA paisA kaI rIte sArA upajaze ? te rIte te ghaDA banAve che. kathAkAranI dRSTimAM kathA karatI vakhate sastA vAdya tarIke upayAgI che, tethI te tenA raNakA tapAse che. mATInuM pRthakkaraNa karI mRtzAstra racanAranI dRSTimAM mATImAMthI banatA aneka padArthonA lisTamAMnA te paNa eka padArtha che. pANI bharavAnI IcchAvALA jema akhaMDa dhaDA zeAdhe che, paraMtu tene phADIne zagaDI banAvavAnI icchAvALeA khaMDita ghaDA vadhAre pasaMda kare che. paramANu zAsrakAranI dRSTimAM te eka paramANu samUha che. ane dravya zAstranu pRthakkaraNa karanAranI dRSTimAM te eka dravya 55 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AMdhaLAnI dRSTimAM te raparza grAhya vastu che. ane dekhatAnI . dRSTimAM mukhyabhAge te cakSugRhya vastu che. tarkazAstranI dRSTimAM dRSTAMta ApavA mATenI sarvatra prasiddha eka vastu che. jJAtAnI dRSTimAM zeya che, pramAtAnI dRSTimAM prameya che. rAjAnI dRSTimAM te najIvI cIja che, garIbanI dRSTimAM te jALavavA jevI upagI cIja che. nirapRha sarva tyAgInI daSTimAM te kAMIja nathI. zabdazAstranI dRSTithI gha ane Do e be akSaranA samUhathI vAcya padArtha che. paraMtu ghaDe zabdathI ghaDAnuM samagra svarUpavA thAya che, ema kema kahI zakAya?ghaDo zabda mAtra ghaDAmAM rahelI dhaTanakriyA vAcya karI zake. te sivAya ghaDAnA ghaNuM svarUpa bAkI rahI jatA heya, te vacce karavAne bIjA zabdo joIe. tene raMga, ghATa, nAzaane utpattinA vakhata-dra, sthaLa,nAzakaranAra, tathA utpAdaka, tenA para thayelA ane thavAnA bIjA aneka pheraphAra, tenI mAlikI, bIjA karatAM tenuM nAnuM moTuM pramANa vigere, ghaNA svarUpe bAkI rahI jAya che. A dRSTAMta uparathI samajI zakAze ke -judA judA dRSTibiMdu. othI ApaNe kaI paNa padArthanA je kAMI svarUpe jANIe chIe, te ja svarUpe e padArtha hoya che, ema cakkasa kahI zakAtuM ja nathI. bIjI rIte paNa hevAne saMbhava hoya che. zabda zabdazAstranI dRSTithI bhale zabda hoya, paraMtu paramANuzAstranI dRSTithI te mAtra amuka AkAre pariNata thayele paramANu samUha che. tyAre saMgItazAstranI dRSTithI sAta svaramAMnA keIpaNa varane utpAdaka che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhunika tattvajJAnIo paNa emaja kahe che ke - "ApaNI najare jaNAtI koI paNa cIja, te teja rIte che, ema cesa tattvajJAnanI dRSTithI kahevuM muzkela che. ema eka rIte kahI ja zI rIte zakAya? tenA nAma, upaga, paribhASA, AkAra vigere lagabhaga ApaNeja (mAnee) ApaNI sagavaDa khAtara TharAvyA hoya che. paraMtu teo te karatAM bIjI rIte naja haiya, tenI zI khAtrI? amuka koIpaNa vastunuM amuka ja eka cokkasa varUpa che, ema kahevAne haju koIpaNa cokkasa dheraNa hAtha lAgyuM nathI. A teonI e vAta keTaleka aMze kharI che, te upara ApelA ghaDA viSenA vivecana parathI vAcaka mahAzaye samajI zakaze. e vicAra-saraNi keTaleka aMze kharI che, ema kahevAne Azaya e che ke-tattvajJAnanI dRSTi ghaNuM vizALa che, eTale ke tattvajJAnanA zAstranI viSaya maryAdA ghaNI ja vizALa che. koIpaNa ekAda vijJAnazAstranA nirNaya karatAM te bahuja AgaLa vadhe che, ane sakala vijJAnanI dRSTithI nirNaya lAvavA te mathe che. eTale eka vakhata te, te zAstra mANasanI sAmAnya buddhimAM koIpaNa padArthane asa svarUpamAM mUkI de che.A akkasa rithatinA sAgaranA vamaLamAMthI buddhine tarIne pAra javAne koIpaNa sAdhana nathI. ema upara kahevAmAM AvyuM che. te pramANe sarvathA nathI, paraMtu-mAtra syAdavAda saraNirUpI heDI te tarI javAnuM apUrva sAdhana che. syAdavAda saraNi kahe che ke -"keIpaNa padArtha amuka ekaja rIte che. ema nathI, e kharuM. paraMtu, amuka eka rIta zivAyanI bIjI paNa je je rIte te padArtha hoya, te te saghaLI rItenA virUpinuM pratipAdana te karavuM ja joIze. bhale te mAnavazaktinI maryAdA bahAra haya, paraMtu jeTaluM zakya hoya teTaluM to karavuM ja paDaze. 157 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amuka eka padArtha amuka kAi dRSTibinduthI amuka kAi eka rIte che.teja padArtha bIjA kAi dRSTibiMduthI bIjI rIte che.ema judI jIddI anata apekSAe laine te padArthanA anaMta svarUpe nakkI karatA jAo, tethI eTaluM teA nakkI thayu ke-te padArtha amuka cokkasa anata apekSAe amuka cokkasa anata svarUpavALe che. e nirNayAtmaka vicAro tarI Ave che. Ama karavAthI tattvajJAnanA vizALa pradeza dhyAnamAM Avaze. ane buddhinI acAkkasAi uDI jaze, tene badale cesAI AvI jaze. jyAM vAstavika rIte kAi paNa jAtanI apekSA dhaTI na zakatI heya, te dhaTAvavA parANe prayatna karavA nahIM. ane dhaTI zake tema hAya, te dhaTAvyA vinA rahevuM nahI.' A yAdvAdanI cAkkasa maryAdA thai gai. eTale syAdvAda saraNi koi acAsa saraNi che, ema lAgazeja nahI, paraMtu tattvajJAna karavA mATe ghaNIja cAkkasa ane AkhAda saraNa che. [ munie ahiMsAkhAtara kAyAne saMyama rAkhavA, paraMtu saMyamanA nirvAha mATe vihAra,geAyara-caryA gamana vigere karavAM. eTale te zivAyanI bAyatamAM kAyAne saMyama rAkhavA e nakkI bAbata. saMyama nirvAha mATe vihAra vigere karavA ane avirAdhaka bhAve viharavuM, paraMtu nadI utaravI paDe. tA amuka rIte utaravI. eTale te zivAyanI bAbatamAM amuka cokkasa niyama. "have nadI utaravAnI bAbatamAM paNa syAd vAda kharA ke?" hA. amuka saMjogAmAM amuka rIte vavuM. paraMtu e saMjoga na heAya te uparanA niyama cokkasa. ema dharmonA vidhi niSedhAmAM paNa syAdvAda kAipaNa vidhAnane avyavasthita nathI banAvI detA. A vastu eTalA mATe lakhavI paDe che che ke-syAdvAda saraNithI nakkI karI je mA nAnIee AcAravAne nakkI karI ApyA heAya che. temAM paNa "syAdvAda, syAdvAda" kahI keTalAka aNusamanu bhAie ceAsa vyavasthAne acAsa banAvavA prayatna kare che, tene syAdvAdanI maryAdA samajAvavA A lakhavAmAM AvyuM che. ] 158 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAlanA tattvajJAnIo ekasAInA dhoraNa sudhI te AvI pahoMcyA che, tema karIne teoe tattvajJAnanA zAstranI zAstrIya zudhane ghaNo mArga kApe che, ema kahIe to cAle. paraMtu, "cA pAse AvI pahoMcaze, tyAre ja teono prayAsa puro thaze. "yAdI zabda amuka apekSAe vastunuM amuka svarUpa seksa karavA mATe ja jAya che. yAdava da siddhAMta ke zabda keIpaNu vijJAna zAstrane zabda ke siddhAnta nathI. paraMtu tattvajJAna zAstrane zAstrIya paddhati para nakkI thayele siddhAnta che, ane pAribhASika zabda che. syAdavAda saraNi akSatAmAM paNa saMbhavita cokkasa svarUpa samajAve che. e tenI asAdhAraNa khUbI che. A uparathI amAre Azaya e paNa sUcavavAne che ke -bhAratIya Itara darzane judA judA vijJAna zA [ sAyanso] che. tyAre jaina darzana bhAratIya Arya prajAnuM tattvajJAna zAstra[philosephI] che. ane te sAMgopAMga saMpUrNa che, tethI te apratihata che, trikALAbAdhita che. abhedya che, avicchinna che, gaMbhIra che, tene artha viratAra vistRta che, eTalA mATe tenuM zAstra-sAhitya vistRta ane durgama che. temAM saLaMga ekaja viSaya che, tethI ja tenA judA judA graMtha chatAM aMgaupAMga rUpe vaheMcAyelA kahevAya che. ame kabUla karIe chIe ke -te te vijJAna zA A tattva jJAnanI bhUmikAne sparze che, raparzavI paDe che. paraMtu, te sparzanAnuM tAtparya mAtra eTaluM ja hoya che ke-prastuta vijJAna zAstrane tattvajJAnanA vizALa pradezamAM kyAM sthAna che? te nakkI karavA pUratuM ja hoya che. paraMtu tattvajJAnane vizALa pradeza raju karI zakatA nathI. tyAre jaina darzana te A pradeza paddhatisara jijJAsu AgaLa raju kare che. 159 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAmAM Avaze ke-"vedAnta darzanane advaitavAda bhAratIya tattva jJAna zAstra [ philosepha che." paraMtu vedAntara tarapha bahumAna dRSTa karI kahIzuM ke-e paNa vizvanuM eka vijJAna ja che, tattvajJAna nathI alabatta,amArA bhAratIya buddhizALI AryonI camakatI buddhinuM e paNa phaLa che, ane teTalA pUratuM amane tenA praNetAo tarapha yathAyogya mAna che, paraMtu tenI yathArathAna goThavaNa karatI vakhate tenuM ja svarUpa hoya, te kahevuM joIe. temAM pakSapAta na cAlI zake. te darzana kahe che ke -" jagata mithyA che, brahma satya che" te barAbara che. jagatamAM bhinnabhinna svarUpe bhAsatAM anaMta padArtho kevaLa bhinnabhinna ja nathI. te darekamAM amuka samAnatA ane amuka prakAranI ekatA, vyApI rahelAM che. te sakaLa bhinna bhinna padArthonI aneka jAtanI uthala pAthala pAchaLa koI eka kudaratI mahA sattA che. mahAna sAmArtha che. ane te ekaja che. [35- zrIvya-gui sava) mahAna satanI sattAmAM dareka padArtho ane tenI ghaTanAo parovAyelAM che. ema kahIne vizvanI ghaTamALanA judA judA aMkoDA eka ja sAMkaLamAM kevI rIte saMkaLAyelA che? jagatanuM pRthakkaraNa te jovAmAM Ave che, paraMtu tenuM ekIkaraNa zI rIte che? A vAta ghaNIja sarasa rIte ane sacoTatAthI e darzana jIjJAsuone samajAvIne saMtoSa utpanna kare che. ane pitAnI adbhUta vicAra saraNithI camatkAra pamADe che. vizvanI sakaLa ghaTanAomAM bhale kudaratI ekaja sattA kAma karatI hoya, ane kare paNa che, e kabUla maMjura che. judA judA padAthenI pAchaLa kudaratI mahA sattA kAma kare che, ke jenuM nAma brahma rAkhavAmAM AvyuM che, paraMtu jagatanA judA judA padArthone bheda bhale bhAsamAna haiya, paraMtu bhAsamAna paNa che to kharene? tene mATe vaizeSika darzanane vizenI vicAra saraNi darzAvavI paDI che. game teTale vicAra 160 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 karavAmAM Ave,paraMtu ema sAbita karI zakAyatema nathIja ke-"eklI kudaratI mahAsattA ja che. tenA dRzyamAna vizeSa! kAMija nathI.'" temaja "vizeSAmaya jagat che,temAM kazuM ekIkaraNaja nathI, " e bannemAMthI ekeya eka taraphI sAbita karI zakAya tema nathI. vizeSAne bhAsamAna kahA,ke jema kahevuM heAya tema kahe,paraMtu tenuM svarUpa brahma karatAM alaga hRdgAcara ane vANI geAcara karavuMja paDe che, teja tenI sAbitI che. Ama vedAnta daza nathI vizvanuM pRthakkaraNa bAkI rahI jAya che, te pUruM karavA vaizeSika danane astitvamAM AvavuM paDayu che. jagatanuM ekIkaraNa karIne dravyArthi ka dRSTi vedAnta darzana barAbara pUrI pADe che. te bAbatamAM tene puruSArtha bhale vakhANavA jevA hAya, paraMtu vizvanu pRthakkaraNa samajAvanAra zAsranI apekSA rahe che, tethI vedAnta vizvanA akIkaraNanuM eka vijJAnazAstra che, paraMtu tene tattva jJAna zAstra kahI zakAya nahIM. jo temAM ekIkaraNa ane pRthakkaraNa,e bannenuM sapramANa nirupaNa hAta, tA cokkasa tene tattvajJAnanuM zAstra kahevAmAM vAMdhA na ja Avata. tevIja rIte khaddha danavizvanA vinAzI aMze vigerenuM vijJAna pUrU pADe che. tyAre avinAzI aMzanA jJAna mATe vedAnta dazanane sAme ubhA rahevuM paDeche.jagat nAzAtmaka che, ane avinAzAtmaka paNa che. banne rIte jagat dRzyamAna thAya che.tethI temAMnuM eka eka jUduM vijJAna pUruM pADanArA te banneya vijJAna zAstroja che. tevI ja rIte vairoSika darzana pRthakkaraNanuM vijJAna rajI kare che,paraMtu sAteya padArthAnu paNa ekIkaraNa thaI zake che,e vAta temanA dhyAna bahAra rahI jAya che.tethI te paNa eka vijJAna zAstra ja che.tevIja rIte caitanyazAstra prANIonI jJAnavijJAnazaktinuM zAsrIya vijJAna pUrUM pADe che. tyAre nyAyazAstra prANIAne thatAM jJAnanI satyAsatyatAnuM pRthakkaraNa kare che, te peAtAnA zAstranA 11 11 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameyavibhAgamAM vizvaghaTanAnuM game teTaluM varNana karatuM hoya, paraMtu te AkhA zAstranuM paryavasAna jagamAM pramANa-paddhati sthira karavAmAM Ave che. nyAyazAstra zikhyA pachI ApaNane pramANuzAstra sarasa AvaDaze. paraMtu bIjA ghaNA vijJAne bAkI rahI jaze. dravyanA guNa dharmonI bAbatamAM tene vaizeSika upara AdhAra rAkhavo paDe che. sAMkhya jagatanA tattvono parasapara samanvaya samajAve che.ane te tattvajJAnanA pradeza tarapha uzyana kare che, paraMtu pRthakkaraNanA vijJAnamAM guMcavAIne apUrNa rahI jAya che, ne pitAnuM mukhya vijJAna raju karIne mana pakaDe che. vaiziSika darzane mana dravya gaNAvyuM, paNa tenA pheraphAra jaNAvavA mAnasazAstra ane citta vRttionuM pRthakkaraNa karanAra yoga darzana, vega vidyAne lagatuM mukhya vijJAna pUruM pADe che te vikAsamATe AdhyAtmika jIvana jIvavAnI bhalAmaNa kare che, ne tenA sAdhana tarIke dhyAnanI prakriyA samajAve che. mImAMsA zAstra zabda pramANanuM vijJAna paddhatisara raju karI, zAstro ane temAM batAvelA vidhAne upara mANasanI buddhine zraddhALu banAvI zake che, te bAbatamAM tene puruSArtha vakhANavA jevo gaNAya, chatAM te paNa che eka vijJAna. jaina zAstra tattvajJAnanuM zAstra che, tenuM "tatvArthAdhigamasUtra jevAthI e vAtanI vadhAre sacoTa sAbitI maLaze. e granthanA kartA vAcaka zrI umAsvAti mahArAja kahe che ke "A grantha jaina darzananuM saMkSipta pratibimba che." tyAre jaina darzananI dvAdazAr3I samagra vizvanuM pratibimba che, ema coksa siddha thAya che. savAthabhigama sUname manana pUrvaka abhyA. ane tenI saMkSiptamAM saMkSisa racanAne buddhithI vistAryo jAo. tenI pAchaLa sUkSma buddhinA ghaNA aMze jaNAze, te uparathI amuka koI eka vijJAnano bAdha na thatAM tamArI dRSTi samarata vizva para vigatavAra Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharI vaLaze. hajAre nAnA meTAvijJAne judA judA vijJAnanA peTAmAM ane chevaTa tatva jJAnanA peTAmAM kevI rIte samAyelA che, te samajAze. [ekaja dAkhale laIe--samyagadarzananA varNana pachI samyagajJAnanuM varNana Avazyaka chatAM prathama mAtra jJAnanuM sAmAnya svarUpa kahI, cetanyazAstra sUcita kare che, ane tarata ja pramANuzAstranI dRSTithI te jJAnane be vibhAgamAM vaheMcI nAMkhIne pramANuzAstra sUcita kare che. AdhyAtmika vikAsanI dRSTithI prathamanA traNa jJAnane viparyasta jaNAvI jJAna asamyagU paNa kevI rIte hoI zake tenuM spaSTIkaraNa karI, avaziSTa jJAna samyagUjJAna tarIke samajAvI de che ane eja prakaraNamAM AgaLa AtmAnI jJAnazakti ane tenA yonI viSaya maryAdA sUcavAya che. sAthe tenA bhede, sAdhamya, vaidharma, vigere aneka padArtho sAthe sAthe sucavI de che. pAMcabhAvamAM eja jJAnane yathAsthAne vaheMcI nAMkhI AtmAnA svarUpa sAthe jJAnazaktine kaI kaI jAtano saMbaMdha che, te sUcavI de che. svAdhyAya-tapa vakhate paThana-pAThananI praNAlI sUcavI, zikSaNa zAstra sUcave che. badha thavAnA sAdhana tarIke adhigama rUpa jJAna samajAve che, tethI adhigamarUpa jJAnathI samyagadarzananI utpatti jaNAvI, samyagadarzana-jJAna-cAritrane mekSanA sAdhana tarIke jaNAve che. AThamA adhyAyamAM ATha karmamAM jJAnAvaraNIya karma, tenA nAzathI kevala jJAna, vigere aneka rIte ekaja jJAna vastunA judA judA dRSTibinduthI aneka vijJAnazA sAthenA saMbaMdhe anAyAse sUcita karyeja jAya che. ane tattvajJAnanI dRSTithI paNa tenI aneka dizAo batAvIne ApaNI sAme jJAna viSenA bodhano agAdha samadra khaDe karI de che, AvuM dareka padArtho viSe che. ekadara AkhA vizvanuM citra aneka dRSTi binduothI ApaNI sAme citra che. pramANazAstranI dRSTithI, adhyAtmazAstranI dRSTithI, padArtha vijJAnanI dRSTithI, vyavahAranI dRSTithI, pAramArthika dRSTithI, heya-upAya-yadaSTithI, vizvaracanAnI dRSTithI, ityAdi aneka daSTi binduothI vizva samajAve che. tattvArtha sUtrane keTalAka bhAIo mekSazAstra kahe che. je te zAstra mekSa viSenuM jJAna pUruM pADIne cUpa rahetuM hoya, to te ekaja vijJAna thayuM, paraMtu amArI samaja pramANe mokSazAstra paNa jemAM samAveza pAme che. ane bIjA paNa ghaNuM zAstro samAveza pAme che, evuM e sADA traNase sUtronuM tattvajJAnanuM zAstra che. 163 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSa zAstranuM varNana jagamAM mAnavajIvananA aMtima phaLa tarIke AgaLa paDatuM jaNAI AvatuM hoya, paraMtu tepaNu vizvamAM banatI anata ghaTanAenA eka vibhAgaja che. prANIjIvananI dRSTithI aMtima pariNAma tarIke bhale te atyanta mahattvanuM hAya,paraMtu vizvanI traikAlIna ghaTamALamAM tenuM sthAna eka vibhAgamAMja che, vaLI graMthakAraja tene tattvajJAnanuM zAstra kahe che--"tattvArthAdhigama sUtra,'tattva,ane adhigama eTale jJAna, arthAt tattvajJAnasUtra,e nAma ceAkakhuM tarI Ave che.tenI mukhya bhalAmaNa e zAstra uparathI tattvajJAna karavAnIja che. te kahe che ke--'pramANa ane nayathI tattvAnA adhigama karA, tethI tamane samyagdarzana thaze. ane te tamane mekSamAmAM sahAyaka thaze." mAnuM vana teA tattvAnA peTAmAM kare che. ane e rIte tattva, mekSa, mekSamA` vigerenuM adhigama karavAnuM e graMtha sAdhana che. eka pachI, tene kANe zI rIte upayega karavA, e vicAra-prasaMge, tene vadhAre sadupayeAga mekSa meLavavAmAM che. tathA kApaNu vijJAna ke tattvajJAnane chevaTa upayAga kayAM ? tenA javAbamAM kahevuM ja paDe che,ke prANIene tene chevaTane upayoga mekSaprAptimAM. e vAta paNa jo e zAstra dhvanita na kare, tA tenI racanA apUrNa gaNAya, e dhvani karavA, te paNa eka vijJAna che. ane evA se'kaDe! dhvanie temAM che, teTalA uparathI te amuka eka vijJAnanuM zAstra che, ema kahI zakAze nahIM. ] te grantha jotAM vizeSamAM e paNa samajAya che ke -tattvajJAna zAsranI dRSTithI kayA viSaya pahelA carca vA ? ane kayA pachI carcavA tenA cokkasa eka krama TharAvI zakAtA ja nathI. tattvajJAna zAstra kema jANye eka geALamaMTALa zAstra hAya, tevuM jaNAya che. amuka ja pahelu ke chellu temAM kahI zakAtuM nathI. te te peTA padArtho sAthe bIjA paNa judA judA aneka padArtha evA tA saMkaLAyelA hAya che ke - kaI vAta pahelI kahevI ? ane kai vAta pachI kahevI? tenA niNa yapara AvI zakAtuM ja nathI. vaLI jIjJAsuonI jIjJAsA anusAra krama rAkhavA jatAM, chagamAM aneka prakAranA jIjJAsue hAya che, temAM pahelA krAne satASa ApavA ? ane pachI kAne ApavA ? 164 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e muzkelI ubhI thAya. e rIte paNa chellA-pahelAne krama TharAvI zakAya nahIM. jo ke vijJAna zAstramAM kramaTharAvI zakAya, paraMtu tattvajJAnazAstramAM krama na TharAvI zakAya, e barAbara samajavuM. [ eTalAja mATe-granthakArane grantha racavA mATe zabdoccAra te karavo ja paDene ? tyAre pahelA kyA zabdano uccAra kare ? kayA viSaya sAthe saMbaMdha dharAvato zabda pahele uccAra? e eka jAtane guMcavADo ubho thAya che. vaLI, amuka eka samayamAM samagra vizva kaI rIte varte che? tenuM saMpUrNa pratibimba te manane paNa agecara che, te pachI zabdane te zI rIte gocara thaI zake che tyAre zuM mauna pakaDavuM ? ema kare te zAstra astitvamAM zI rIte Ave ? zAstranuM astitvamAM AvavuM, e paNa eka jagaddaghaTanA che. A rIte jagata avakatavya chatAM, kathaMcita vaktavya che, teTalA pUratuM samajAvavA mATe kAMIka te mArga levo ja joIe. e uddezathI paheluM sUtra uccArIne paNa temane bhASyamAM kahevuM paDayuM ke -"zAstrane anukrama TharAvavA mATe A sUtra phakta uddezamAtra che. " kAraNake-mekSamArgane traNa sAdhane batAvavA mATe paheluM sUtra ahIM zA mATe kahevuM ? te pahelAM mekSanI jIjJAsA zAMta kare. mekSanuM svarUpa samajAvyA pahelAM ja mokSa mArga batAvo, e zI rIte kamasara che? eTale kharI rIte to mokSamArga samajAvatAM pahelAM tene peTAmAM paDelo mokSa zabda samajAvavo joIe. ema aneka prazno temanI sAme khaDA thAya tema che. te badhAno javAba ApyA vinA amuka eka bAbatane pahelI, ke chellI levI, te nirNaya muzkela ja che. mAtra chevaTe koI upAya na rahevAthI "uddeza mAtra A sUtra uccArIne ame A rIte vizvajJAna kahevAnI zarUAta karIe chIe. alabatta, mekSanuM varNana ahIM karavA besIe, te te lAMbuM thAya. mATe sAta tattvanA varNana prasaMge chelle phaLa tarIke, mekSitatvanuM varNana karIzuM. ema karavAthI saMkSepa thaze. je tene ahIM samajAvIe te paNa krama nahIM sacavAya. mATe tene chelle mUkayuM che. chatAM kharIrIte A granthamAM koI paNa viSayano vAstavika krama che ja nahIM. je viSayanI jyAM jarUra hoya tyAM, graMthanA koIpaNa bhAgamAMthI samajI , ane jyAM jevI jarUra hoya, tema tene upayoga karI che. kAraNake vizvamAM paNa eja rIte padArthaghaTanA che. "amArI samaja pramANe A vastusthitine khyAlamAM rAkhIne ja graMthakAra AgaLa AvatA sUtranA viSayane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukata kahIne vyavahAra kare che. kAraNake temanI dRSTithI granthamAM kaI paNa ThekANe kahevAyela hoya te sarvane ukta samaje che. jemake cA -nimitta pavipuH zALAnuM A sUtramAM yathAkata-nimitta eTale kSayopazamanimittaka avadhijJAna levAnuM che. avadhijJAna lApazamika bhAve che. e vAta bIjA adhyAyanA zarUAtanI pAMca bhAvanA satramAM Ave che, chatAM pahelA adhyAyanA A sUtramAM yathA-uo zabda mUkyo che.A sUtramAM keTalAka anya graMthakAree pheraphAra karyo che. paNa te karavo joIta nathI.tema karavAthI khUbI mArI jAya che. ] yakta eTale A granthamAM kaI paNa ThekANe kahevAyela. AvA ullekho bhASyamAM paNa ghaNe sthaLe Ave che.] tethI sAbita thAya che ke-A goLa-maTALa grantha che. tethI ja te tattvajJAnane grantha che. ema sacoTa sAbita thAya che. ane vizvanA saMkSipta pratibimba rUpa te graMtha paNa sakaLa dvAdazAhInuM pratibimba hovAthI, dvAdazADI samagra vizvanuM pratibimba che, ane te paNa vizvajJAna che. eTale ke tattvajJAnanuM sAhitya che. e uparathI jaina darzana bhAratIya tattvajJAna che, nahIM ke keIpaNa eka vijJAna zAstra che. jene nA pUrvanA AcAryo prasaMge prasaMge kahe che, ke- jaina darzanamAM saghaLA darzana ane itara darzanamAM jaina darzananI bhajanA" tathA "itara (darzana) vijJAnarUpI nadIe tattvajJAnamaya jaina darzana rUpI sAgarane maLe che," vigere. [ vaLI, judA judA vijJAna zAstronA dRSTibinduo, te naye, ane tatvajJAna zAstranuM dRSTibiMdu, te pramANa vikalAdeza te nayanI-vijJAna zAstranI daSTi ane salAdeza te pramANatattvajJAna zAstranI dRSTi. ] te A dRSTithI saMgata lAge che. tattvArtha sUtra A vAtane pratyakSa purAvo che. te jovAthI koIpaNa taTastha vyakitane nitAnta satyavatu sthiti samajAvanArA uparanA vA lAgaze svadarzanAnurAgathI kheMcAI ne uccArAyelA e vAka nathI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ A lakhatI vakhate svadarzana taraphanI sa lAgaNIone ekatra karI eka bAjue mUkIne samagra bhAratIya mukhya mukhya ziSTa sahitya tarapha samAna bhAve dRSTipAta karyAM pachI, je vastusthitinuM hRdayamAM pratibimba paDayu che, teneja ahIM zabdomAM utAryuM che. pahelAMja kahevAI gayuM che ke--khatara dAnA abhyAsa mATe sAdhane che, tenA ma MtavyA ane rahasyA lagabhaga prasiddha jevAM che,tyAre jaina darzanathI lagabhaga janasamAja ajJAta che. para`tu tene barAbara ghAta karanArA taTastha vidvAna, svadarzanAnurAgathI kheMcAvAnA AkSepane pratikAra karI ulaTA pakSa karaze. chatAM kayAMya paNa vAstavika pakSapAta jaNAtA hAya tA te paNa dUra karavA kAipaNa kSaNe dila taiyAra che. ] duniyAmAM prasiddha, prAcIna ane Adhunika kayA kayA vijJAna zAstranA viSaya jaina darzanamAM kevI kevI rIte carcAyA che? ane sakaLa tattvajJAnanI dRSTiIthI tenuM kyAM kyAM sthAna batAvyuM che ? tenI vigatavAra carcA karatAM laMbANu thavAnA sabhava che. jenA A pustakamAM avakAza nathI. tApaNu ekAda be sahaja dAkhalA ApIne AgaLa cAlIzuM. dA. ta. 1 zrIpatanjalinuM ceAga zAstra dhyAna ane tethI kaivalya pata nI siddhie samajAvIne mAna pakaDe che. chatAM dhyAnanuM AdhyAtmika sthAna joie tevuM spaSTa thatuM nathI, tyAre jaina darzana kAyAtsaga nAmanA eka khAsa AdhyAtmika Avazyaka prayAga batAve che. ane tenA eka azatarIke dhyAnane mUke che. ema karIne dhyAnanuM vAstavika sthAna batAve che. alabatta, kAyAtsargavinA- ahirAtmabhAvanA tyAga vinA ekaluM dhyAna mekSa mArgomAM sakhaLa upayAgI nathI. ane dhyAnAvalaMbana vinA kAyaeNAtsa nI bhAvanAmAM TakavuM muzkela che. [ A uparathI e paNa samajI rAkhavuM keHhAla keTalAka bhAio, sAmAyika ne badale ekaluM dhyAna dhare che. mAtra dhyAnane abhyAsa karavAnA uddeza vinA jo sAmAyikane badale ekaluM dhyAna dharavAmAM AvatuM hoya te 167 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelI dRSTithI jainabhAI ne mithyAtvanA aMza lAgavAne saMbhava che, kAraNa ke te ayathAsthAne che. ] 2 vyAkaraNazAstra, zabdAnA kharA khoTA prayAgAnuM vivecana kare che. paraMtu zabdo kema utpanna thAya che ? te zenA bane che ?vizvamAM kevI rIte phelAya che ? tenI zI asara thAya che ? keTalA avAja vadhAremAM vadhAre keTalI asara utpanna karI zake ? keTalA paramANuonA jaththAne kayo zabda bane che? tenA aneka rIte TukaDAo kevI rIte thAya che? zabda dravya che? ke te dravyane pariNAma che?zabda sAkAra che?ke nirAkAra che?e badhuM jaNAvIne zabdanuM vAyeMga tarIke kyAM sthAna che? te kayA dravyanA Adi ke anAdi pAriNAmika bhAva che ? e badhuM samAvavA sAthe zabdanA ne tene lagatA e tamAma vijJAnazAstrAnuM tattvajJAnamAM kyAM sthAna che ? te badhuM jaina da na samajAve che. 3 haiya tarIke adhigama karavA yogya Azrava tattvanA kAraNamAM jagamAM sacetana acetana AdhakaraNAnuM zAstra sUcavatI vakhate ajIvAdhikaraNanA judA judA bhedAmAM-manuSyakRta sa kRtionuM eTale ke jarUrI ane binajarUrI ke alpa jarUrI upakaraNA, sAdhanA, yAMtrika sAdhanA vigerenuM sthAna sUcavI DhIdhuM che. AvA aneka vijJAnazAstrAnA saMbaMdho ane vistRta vivecane ekaja zAstramAM maLI Ave, teA pachI tene tattva jJAnanuM zAstra kema na kahevuM ? jaina sAhityanuM mukhya, pavitra sAhitya dvAdazA MgI che. ane temAM cAda pUrvI antata thAya che, te dhaNA vizALa hatA, tenuM kAraNaAgaLa jaNAvelA saMkhyAbaMdha chuTA chuTA vijJAnA viSe temAM ghaNuMja vigatavAra varNana hatuM.temAMthI uSkRta karelA dhaNA viSayA Aje paNa 168 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe che, chatAM tene ghaNe bhAga nAza pAme che. te paNa je bhAga upalabdha thAya che, te namunAo uparathI paNa tenI vyApakatAnI parIkSA karI zakAya tema che. jaina darzanamAM tattvajJAna viSe pratipAdana karavA sAthe jagatnA kalyANa mATe mahArAjamArga zodhIne temAM joDayo che. te mahAmArge cAlavuM eja jIvananuM zreSTha kartavya nakkI karyuM che. mahAmArganI abhimukha rahIne temAM cAlavAmAM na Ave, te game tevA tattvajJAnanA bodhanI paNa kiMmata bahu aMkAtI nathI, jainazAstra kahe che ke "tatvajJAnane sAra-pariNAma-savartana che." sadvartananI abhimukha tattvajJAnane ja samyajJAna kahyuM che. je tema na hoya to te tattvajJAnane be game teTale hoya, paNa tene jJAna, adhigama ke avadha mAtra ja kahe che. paraMtu tene samyaga jJAnanI koTimAM nathI mUkatA, eTaluM ja nahIM, paraMtu samyaga darzananI koTimAM vakhate AvI zake, ane vakhate na paNa AvI zake. tethI samyagajJAna-tattvajJAnane jIvanamAM upaga jaNAvavA mATe bALakathI mAMDIne game tevA samartha judA judA darajajAnA mAnane mATe kartavyAkartavyanA aneka AdhyAtmika vidhi-niSedhanA kAyadAnA pustakanI jemaja ghaNI ja khUbIthI graMthanA graMtha bharyA che. utsarga, apavAde, vidhi, niSedha, vikalpa, aneka jAtanA vyavahAra, nizcaya vigere rIte evI khubIthI zAstra racanAo karI che ke-je jotAM Azcarya Azcarya thayA vinA nahIM rahe. zrI haribhadrasUri ane zrI siddhasena divAkara jevA mahAna Itara darzana tenA seMdarya para phidA thayA haze ! te uparathI e prazna thAya che ke-jaina Agama racanA kaI agAdha buddhinuM phaLa haze? [ eTalAja mATe huM bhAratIya tatvajJAnane saMpUrNa-pUrI thayelI zodha kahuM chuM, ane AdhunikanI zahene apUrNa zedho kahuM chuM. jyAM sudhI te saMpUrNa zodhAI na rahe, tyAM sudhI bhAratIya ziSTa AcAryo tene potAnI royala sesAyaTImAM zI rIte rajIsTara kare ? teo potAne mATe royala Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sesAyaTI kAma calAu bhale ubhI karI le. yunivarsiTIomAM tene pracAra bhale moTAmAM meATA ADaMbarathI kare. paraMtu bhAratIya ziSTA tenA tarapha tenI asaMpUrNatA sudhI upekSAbhAvathIja jovAnA, bhale makeAle vigere bhAratIya sAhityane vhema ane atizayoktinuM sAhitya kahe, devI devalAnuM sAhitya kahe, asaMbhAvya vAtAne khIcaDA kahe, paraMtu te svArtha buddhinA AkSepeA che, uMDI gaveSAnA niya nathI. ema have ApaNe sheje samajI zakIe chIe. alabatta-Adhunika jaDavAdanA vikAsamAM prAcIna sAhitya upayAgI nathI, tethI teo tene nakAmuM gaNatA hoya, te-te vAtamAM satyAMza haze. bhAratIya jJAnanA zAstro agAdha jJAnIonA vizva viSe aMtima niyA che. temAMthI ahIMnI prajAne calita karavAnA Adhunika tanatADa prayatnane eka kSudra bALaceSTAja gaNI zakAya. ] ------ [ vastu sthiti AvI chatAM keTalAka Adhunika lekhakeA lakhe che ke'jaina sUtreAnI zailI ghaNI vicitra che, rasa na paDe tevI che. " te kharUM che. zAstronA asikane rasa na paDe, e svAbhAvika che. ulaTI rIte, te zAstronA rasikrane bIjA kAi sAhityamAM rasa na paDavA de, tevI paNa che. jaina sUtreAnI racanA emane ema-kAi zaili, dhAraNa ke pati vinA thai nathI. jaina sUtronI racanAnuM paNa zAstra che. te zAstranA siddhAMtA pramANe e sUtra racAyAM che. e racanAzAstra, taMtrayuktizAstra, jainasUtraracanAzAstra, jainazAstra racanA paribhASA zAstra jevuM hoya, teA zra anuyAgadvAratra jue. temAM jaNAvelA jainazAstracanA nAmanA vijJAna zAstranA AdhArapara jaina sUtreAnI racanA che. ane tenI racanA e niyameA anusAraja thai zake. alabatta, bALavAnA hita khAtara vakhata jatAM aneka kAr NAne lIdhe pAchaLathI samartha, suvihita ane prAmANika sa mAnya pUrvAcAIMe eja racanAne saMkSepIne TuMkANamAM gAThavI che. paraMtu jo tene peAtAnA mULa svarUpamAM jovAnuM sadbhAgya prApta thayuM heAta, te te addabhUta rasa utpanna kare tevuM che. jainazAstronI racanA zailinuM paNa zAstra che, te samajIne jainazAstro vAMcavAthI khUba apUrva rasa Avaze. dareke dareka padArthInI sUtra-- bahatA mATe samAna AlAvAnI apUrva paddhati, eka vAkyatA, eka dhArI zailI vigere A sUtreAmAM ja jovAmAM Ave che. vedAnu' racanAzAstra jema vaidika prakriyA ane dri sUtreA pUrUM pADe che, 170 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkaraNa racanAnuM zAstra, vyAkaraNa paribhASA zAstra che. arthazAstrakAra Arya cANakaye potAnA zAstranI racanA zailI mATe pAchaLa taMtrayukita nAmanuM prakaraNa ApyuM che. tevI ja rIte A mahAna bhAratIya tattvajJAna zAstranI racanA zelInuM jJAna ApanAra alaga anuyAgadvAra sUtra nAme racanAzilazAstra che. jagatamAM tattvajJAnanuM koipaNa zAstra hoya, to te jainadarzananuM sAhitya. che, tatvajJAna tene pratipAdya viSaya che. ema ApaNe agAu sAbita karI cUkayA chIe, tenI paribhASAo, ane pAribhASika zabda tathA racanA prakAre vigere eja daSTibiMduthI nakkI thayA che. ane tattvajJAnanA zAstrane anusarIne AkhI vilakSaNa racanA zailI che. je bIje saMbhavita na hoya, te svAbhAvika che, tethI bIjI aneka zailiothI TevAyelA magajane sAmAnya parizramathI na samajAya tema hovAthI vicitra lAge e svAbhAvika che. ema ame paNa kabUla karIe chIe. ] jagatanuM koIpaNa dhArmika, prajAkIya ke vyAvahArika sAhitya juo. temAM ekAda be ke tethI vadhAre keTalAka viSayanuM vivecana haze, tyAre jaina zAstramAM sIdhI rIte ke ADakatarI rIte, saMkSepathI ke vistArathI koIpaNa vijJAna zAstrane lagatI hakakIte ApaNane maLyAja karaze. AthI jaina tattvajJAna keIpaNa tattvajJAna sAthe tattvajJAna viSayaka parIkSAmAM utaravAne kaIpaNa kALe taiyAra rahI zake che. ane dareke dareka padArthone vizva ghaTanA sAthe sthala ke sUkSama saMbaMdha samajAvI zake che. te jIjJAsu parIkSakane kaIpaNa vastu zraddhAthI mAnI levAne cokakhI nA pADe che. hetu vAdamAM utaravAne samartha vyaktine dareke dareka padArtha hetuvAdathI paNa samajAvavA taiyAra rahe che. paraMtu hetuvAdamAM na utarI zake tevAone keTalIka vastuo ja mAtra zraddhAthI mAnI levAne kahe che tathA tene barAbara adhigata karyA pachI acaLa zraddhAthI DaravAnI paNa nA pADe che. aneka vijJAna zAstranA bedhamAM kuzaLa, zAMta, jIjJAsu, pariNata svabhAvI, saMyamI, pragati Iccha, guNajJa, kRtajJa, vairyazILa, 171 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIrdhaabhyAsI, tattvanA aMta sudhI samajavAne sthira, dAkSiNyake pakSamAM na derAI janArI, DahApaNavALI, sabhya Arya vyaktine hetuvAdathI samajAvI zake che. bIjAnI zaktibahAranuM hevAthI teone temAM adhikAra nathI. tene na samajo, na samajAvI zake, te na samajI zake. kAraNa ke-vakhata, sAdhane, samajanAra adhikArI pAtra ane samajAvanAra adhikArI pAtra, e cAra maLe, te ja temAMthI jANavAnuM maLe, nahIMtara kaIpaNa pattaja koIne ye na lAge evuM e darzana che.ema samajAyuM che. - hAlamAM keTalAka viSaye pUrepUrA na samajAvI zakAya, tene paNa kAraNa e che ke tenI parasparanI kaDI rUpa ghaNuM vijJAnane lagatA keTalAye bhAge nAza pAmyA che. ane che, tenA paNa uMDA abhyAsIo prAcIna kALamAM hatA tevA atyAre na hoya, e svAbhAvika che. tethI te vijJAne viSe mAtra aMgulinirdeja karI zakAya. ahIM raspaSTa karavuM joIe ke nAza pAmyA che," e kevaLa azaktinuM bahAnuM batAvavAnuM nathI. Aje paNa tene purAvA maLe che. temaja prAcIna sAhityamAM zuM hatuM? tenA ullekha maLe che. tathA temAMthI saMkSipta sAra rUpe tAravIne racelA the paNa maLe che. ane teo kahe che ke-"A graMtha mULa amuka viSaya sAthe saMbaMdha dharAve che. temAMthI ame saMkSepamAM utAro karyo che." vigere vigere. je samagra sAhitya atyAre vidyamAna hota,te vitha ghaTanA sagapAMga samajAvI zakAta, temAM leza mAtra saMzaya rAkhavAne kAraNa nathI. A uparathI ema kahevAmAM Ave ke "jaina zAstromAM saghaLA zAstro dekhAya che, ane Itara zAstromAM jaina zAstra hoya ke na hoya, athavA vibhAgathI heya" emAM jarAye atizayokti nathI, temaja temAM navInatA nathI, kaI daivI camatkAra nathI, temAM kAMI AzcaryakAraka ghaTanA paNa nathI. kAraNa sAdu ane sahaja che, ke-jaina darzana tattvajJAna zAstra 172 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che.ane Itara darzane vijJAna zA che. eTale e bannenA vyAyavyApaka bhAva heyaja, e svAbhAvika che. artha zAstra vyApaka zAstra che, te temAMnA dIvAnI pharajadArI kAyadA, laDAInA bhe, saMdhi vigrahanA niyame, vigere vyApya zAstro gaNAya. [ " je zAstrone amuka bhAga nAza pAme che. te hAlanA jamAnAmAM te zAstrone zo upaga che ? te gataprAya-mRtaprAya zAstro gaNAya. atyAranI jarUrIAta mATe atyAre navI zo anusAra AkhuM vizvasAhitya navuM thAya, e kema icchavA yogya nathI ? apUrNa ane avyavasthita junAne vaLagI rahevAthI janasamAjanuM kaI jAtanuM kalyANa che?" A zaMkA AjakAla thaI rahI che. paraMtu ame kahIzuM ke --prAcInazAstronI keTalIka kaDIo tuTI gaI hoya ke astavyasta thaI hoya, te paNa tene Azraya-AdhAra cheDI zakAya tema nathI. choDavAmAM kalyANa nathI. kAraNa ke-te zAstroe je pragatimArga-jIvanamArga nakkI karyo che. te te atyAre paNa cAlu che. e mArgaja kalyANaprada che. Adhunika vijJAna jyAM sudhI tenA karatAM paNa caDiyAtuM ke tenA jevo pragati mArga na zaidhe. tyAM sudhI kayAM bhaTakavuM? tyAM sudhI te teja AdhArarUpa che. jo ke tenA karatAM zreSTha ane samatala pragatimArga bIje che ja nahIM. ane zodhAze ja nahIM. chatAM zodhAze, ema mAnI laIe, to paNa jyAM sudhI na zodhAyo hoya, tyAM sudhI ati bhraSTa to bhraSTa thavAmAM kaI buddhimattA che? kAte hAlanuM vijJAna thAkIne heThuM bese, te paNa raDyA khaDyA prAcIna nane paNa Azraya atyAre Avazyaka che.kAMta no mArga zodhIne AgaLa vadhe, tyAM sudhI paNa te zAne Azraya Avazyaka che. tene AdhAra kalyANakara che. bhAratIya Arya prajAe cheDI zakAya ja nahIM. choDe te anaMta aMdhArAmAM bhaTakavuM paDe tema che. avanati avanati pharI vaLe tema che. ]. [ vedika sAhitya [ vedAnuyAyi] paNa pite sarva vijJAnanA saMgraha rUpa tatvajJAna zAstra havAne Avoja dAvo kare che, tenuM kema ? te kahe che ke -" bhale, vedAnta, vaiziSika, nyAya, mImAMsA vigere judA judA vijJAna hoya, paraMtu te sarva vedarUpa sakaLa tattvajJAna zAstramAM aMtarbhata thAya che, tethI veda ane tene anusaratuM samagra vaidika sAhitya sAMgopAMga bhAratIya tattvajJAna ja puruM pADe che. judA judA sUtro tathA gItA juo, temAM tamane 173 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te jAtanA bIjA maLaze, athavA jana darzana bhale kadAca bhAratIya tatvajJAnanuM zAstra hoya, paraMtu vaidika sAhitya paNa te pramANe potAnI zailinuM tattvajJAna sAhitya che. ema tenI vyApakatA uparathI sAbita karI zakAya tema che. " ema heya, topaNuM zuM khoTuM ? te kAMI dUSaNa rUpa nathI. te paNa bhAratIya saMskRtine zobhArUpa ja che. paraMtu, vAstavika sthiti zI che? tene vicAra karavo joIe, ane te pramANe yathAyogya sthAna ApavuM joIe. e nyA-kartavya che. A viSe prakSakAra ane samAdhAnakAra banee vede jevAthI vadhAre samajI zakAya. vedomAM prAcIna veda veda che. te jovAthI ApaNA dila para zI chApa paDe che? " vedakAlIna kAIprAcIna Aryapraja amuka prakAre. amuka hada sudhInI saMskAravALI hatI. temAMnA judA judA varNana parathI te prajAnA jIvananA sAdhano, raheNI, karaNI, bhAvanA, vicAro, vigere uparathI te bAbatanA vijJAnane teo jANatA haze ema samajI zakIe chIe. je amuka amuka vijJAnazAstro khIlyA na hoya, te amuka prakAranuM jIvana teo jIvI ja na zake. dhAro ke chAzanI vAta Ave. te pazupAlana, dehanakriyA, dUdhamAMthI dahIM, temAMthI mAkhaNa kADhI laI bAkI chAza rahe. ema teo gorasa zAstra jANatA hovA joIe. te uparAMta, kudaratI nA varNane Ave che. te uparathI te tarapha paNa lakSya deDAvyuM che, ema kahevuM paDe. kudaratI dayonI stuti uparathI te teo tenA tarapha ghaNe dUra sudhI vaLyA hovA joIe. ane tenA garbhita rahasyo paNa temanA khyAlamAM AvyA heya, ema kabUla karI laIe. " ' paraMtu amAre Azaya e che ke-te vigatavAra-paddhatasara tattvajJAnanuM zAstra nathI. chadarzanakAre vigeree temAMthI judA judA vijJAne ane tattvajJAna nitAravA prayatna karyo che. paraMtu vigatavAra tatvajJAna nitarI zakayuM nathI. kAraNa ke darzanakAre judA judA abhiprAyo tAravIne amuka eka eka bAju tarapha deravAI jAya che. temaja vedomAM paNa paddhatisara tattvajJAnane lagatA svataMtra saLaMga bhAgo jovAmAM nathI AvatA. darzanakAree vaidika dRSTine tatvajJAnanuM svarUpa ApavA prayatna karyo hoya, chatAM temAM darekanA judA judA abhiprAyo paDavAthI saphaLatA maLI nathI. ema ApaNe agAu vicArI gayA chIe. 174 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya rIte kudarata te sau prakhyakAronI sAme hoya ja che. tenA prAsaMgika varNamAM keTalAka tatvajJAnane lagatA padArtho uparathI tattvajJAnanuM paddhatisara zAstra kahevA besIe, te pachI kALidAsa vigere kavienA varNananI chAyI bharapura kAvyone paNa tattvajJAnanuM zAstra kahevuM paDe. alabatta, veda ane vaidika sAhitya bhAratIya saMskRtinuM eka mahAna aMga che. ema te kabUla karavuM ja paDaze. jo ke jenone paNa mukhya uddeza te tatvajJAna samajAvIne prANIne mahApragati mArga tarapha abhimukha karIne te mArge cAlate karavAno che. e mukhya uddezane dhyAnamAM rAkhIne ja tattvajJAna zAstra viSe vivecana kare che, ane te vigatavAra ane paddhatisara vivecana kare che, eTalI vizeSatA che. A hakIkata kAIpaNa jIjJAsune purAvAthI samajAvI zakAya tema che. bauddho to bhagavAna mahAvIra svAminAM lAMbA lAMbA tattvajJAnanI TIkAja kare che, tene Azaya e che ke -" lAMbuM lAMbuM jANavAnI zI jarUra che? jIvanamAM upayogI kartavya mArgo jANyA ane te rItasara jIvanamAM AcaryA, eTale basa che. eja kalyANamArga che. e mArge cAlanAra lAMbuM lAMbuM na samajato hoya, to paNa nirvANune paMthe paLI zake che. AtmajJAnano upadeza ja basa che. lAMbA lAMbA gaNitonA AMkaDA ane bIjA aneka siddhAMtonI guMcamAM pADavAnI jarUra ja zI che ?" ane mazkarImAM tyAM sudhI kahe che ke -"je bahu dUra sudhI dIrdha nirIkSaNa karavuM jarUrI hoya. to pachI lAMbI najara nAMkhanAra gIdhAne paNa ApaNe AtmajJAnI kahevA paDaze. " jo ke Ama kaDaka TIkA karavA chatAM bIjI rIte zrI mahAvIra prabhunA vistRta tattvajJAnanI sAbitI purI pADe che. ane tatvajJAnanI zodharUpa milakata hovI, e prajAnuM bhUSaNa hoya, to tenI sAthe sAthe garbhita stuti paNa samajavAmAM aDacaNuM nathI. ane te uparathI e nirNaya upara AvavuM vadhAre paDatuM nathI ke-bauddha darzanakAre paNa jaina darzananI tattvajJAnanA zAstra tarIke ADakatarI rIte kabulAta Ape che. " buddha ane mahAvIra nAmanA jarmana B0 layamenanA pustakamAMthI paNa jainazAstra tattvajJAnanuM zAstra che. evI jAtanI sAbitIo maLaze. sAthe sAthe vaidika sAhityanI jema bauddha sAhitya paNa bhAratIya saMskRtinuM moTuM aMga che, ane ghaNuM vijJAnazAstro te paNa purAM pADe che. 15 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvajJAna tarapha teNe keTaluMka valaNa dharAvyuM paNa heya, temaja bhAratIya prAcIna prajA jIvanamAM teNe moTe phALo Apyo che, ema kabUla karavuM ja joIe. bhAratIya saMskRtinI khIlavaTamAM saune yathAzakti phALo che. ekalA jeneja IjA nathI.traNeyanuM pitApitAne sthAne je je rIte viziSTa sthAna che. te tarapha jana samAjanuM lakSya deravavAnI khAsa jarUra che. jethI karIne janasamAja satyathI vaMcita na rahe, ema jene paNa Icche che. ] hAlanI sthiti jotAM bhAratIya saMrakRtinA aiddhika vikAsane kayAre vaidika sAhityanA zAstra che. temAM ugeluM vRkSa zrAddha darzana che. ane paripakava phaLa svarUpe jaina darzananA zAstra che. athavA bIjI rIte jaina darzana pratimA che, bauddha darzana maMdira che, ane vaidika darzane tenI AjubAjune keile che. athavA trIjI rIte-vaidika darzana maMdirane uThAva-caNatara che, baddha darzana tenI kAragirI che. ane jaina darzana tenI upara suvarNakaLaza che. athavA ethI rIte-vaidika darzana rAjadhAnI che, baddha darzana rAjagaDhI che ane jaina darzane Avyantara aneka jAtanA ratnabhUta padArthone kozAgAra che. vaidika darzana saLIyA che, baiddha darzana kaMDa che, te jaina darzana sAMgopAMga chatra che. traNeyamAMthI eka paNa jeTale aMze jokhamAya teTale aMze hAlanI sthitimAM pariName Arya saMskRtine jokhama lAge. ane Arya saMskRtine jeTale aMze jokhama lAge, teTale aMze Arya prajAnA prANa guMgaLAya. kAraNake-AryasaMskRti Arya prajAne prANa che. tenA nAza sAthe tene sarva nAza saMkaLAyeluM che. e kadI AryabALake bhUlavuM nahIM. 176 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNetAnI yogyatA jaina dharmanA hAlanA mahAna praNetA tarIke ApaNe bhagavAna mahAvIra svAmIne oLakhIe chIe. jeo IkvAku vaMzanI jJAta zAkhAnA rAjavaMzI rAjakumAra hatA. jagatamAM mahAna mahAna dharma saMsthApaka ane mahAtmA puruSo pitAnI ujavaLa kItithI jagatane ujavaLa karI gayA che. te sarvanA jIvana caritre, mATe Aje maLI zakatA jIvana purata tapAsI javAnI jIjJAsuone saraLa sagavaDa che. te vAMcI gayA pachI, tenA sUkSma avakana pachI, tenA manana pachI, manamAM zAMtino saMcAra thayA pachI, tulanA karatAM harakoI jIjJAsune aMtarAtmA kabUla karaze ke - pitAnI AjubAjunI prajA je vikAsa bhUmikAmAMthI pasAra thatI hatI, temAMthI tene AgaLa vadhAravA mATe mahAn payaMgara mahamada sAhebanI dhagaza uMcA prakAranI che. te khAtara bhego ApyA che ane maraNAMta jokhame kheDyA che, tathA potAnA jIvananI pavitratAnI chApa pADI che, ane TakAvI paNa che. - IsukhIte paNa leke pakAramAM ghaNA samaya gALe che. keIna rega dUra karyA che, keInuM vAMjhIyA meNuM dUra karyuM che. koIne maratA bacAvyA che. ane bIjA aneka jAtanA AzIrvAda ApI ghaNA mANasanuM duHkha dUra karyuM che. chevaTe maraNAnta kaSTa veThIne eka nirapekSa mahatmA tarIkanI gyatA sAbita karI che. bIjA aneka mahAtmAo ane rAma kRSNa tathA janaka jevA Adarza rAjAone lIdhe paNa dharmamAM svAbhAvika rIte AveluM che. paraMtu siddhArtha buddha devanI kalyANa bhAvanA sarvotkRSTa gaNAI cUkI che ane Aje gavAI rahI che. eziyAnA nUra tarIkenuM biruda yuropIya vidvAnoe haju teneja ApyuM che.tenA tyAga-vairAgya lekamAM adbhuta siddha thaI 177 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakyA che. uMcA prakAranA naitika AcaraNanA namunA rUpa tenI pAramitAo hRdayane A karI daI Adara ane Azcarya utpanna kare tevI che. bAddha bhikSuonI janasevA AkarSaka lAge che. game tyAM koIpaNa duHkhI prANane joyuM ke, pachI tyAMthI khasavAnuM ja nahIM. tenI sAravAra ane ArAma mATe brauddha sAdhu dayAdratAthI pitAnI jAtane paNa bhUlI jAya che. pitAnA khAna, pAna ane jIvananI bIjI jarUrIAta viSe paNa bedarakAra banI jAya che. A teone mahAna devanA jIvana ane upadezanI asaranuM pariNAma che. tethI buddhadevanA jIvanamAM cokkasa mahattA che. bhAratamAM chellA be mahAtmA puruSe bhagavAna buddha ane prabhu mahAvIra svAmInI jeDa joDI che. haju sudhI koIpaNa vyaktie tenI pachI jagatamAM e bemAMthI ekeyanuM paNa rathAna lIdhuM nathI. bhagavAna mahAvIra svAminuM jIvana kaI alalikaja bhAse che. tenA tapa, virAgya, jJAna, makkamatA, nirapekSatA, sAmyabhAva vigere judI ja jAtanA che. temanuM jIvana kevaLa AdhyAtmika rAjamArga para ja saDeDAra cAlyuM lAge jatuM samajAya che. ane TheTha parAkASTA sudhI pahoMcatuM haiya, ema spaSTa jaNAya che. buddhadeva tapazcaryAthI kaMTALIne vaja sAdhanA aTakAve che. ane teTalA prayatnathI je tattvabodha hAtha lAge che, teTalAthI ja madhyama buddhi ane zaktinA jana samAjane upayogI thAya, te madhyama dharmopadeza Ape che. teo janasamAja ane leke sAthe bhaLe che. temane ghera atithi tarIke jAya che, utare che, AmaMtraNa svIkArI jamavA jAya che, ane temanI sAthe bhejana le che, ane ghaNe bhAge rIvAja anusAra mAMsAhAra paNa kare che. tyAre mahAvIra prabhu sADAbAra varSa ghera tapazcaryA kare che, ane temAM 178 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dhArI rIte aDaga khaDakanI mAphaka TakI rahe che, AkarAmAM AkarA kaTA sAme jhujhe che, AkarAmAM AkarI kasaTImAMthI pasAra thAya che, chatAM kAipaNa prasaMge potAnA dhyeya karatAM jarApaNa namatuM ApatA nathI. bALajIveAthI mAMDIne TheTha utkRSTa vyaktine upayogI thai zake tevA, sAMgApAMga dharma mArga batAve che. pote TheTha chevaTanI hada sudhI paheAMdhelA che, eTaleja evA ucI hadanA dhama mA batAvI zakyA che. [ alabatta, temane mAnanArAonI ane samajanArAonI saMkhyA kadAca bhale nAnI hAya, chatAM saMskAramAM bahuja AgaLa vadhI gayelAone nAneA chatAM saMgIna saMgaThanavALA tesamUha jaNAya che. sUri puruSoe zrI vamAna svAmInA mahAna puruSArthanI kadara jANI che. temaneA tyAga mahAn uMcA prakAranA hatA, te temanA ziSyA upara temanA jIvananI paDelI chApa uparathI saraLatAthI samajI zakAya tema che. alabatta, bauddha zramaNAnI mAphaka jainasAdhue sIdhI rIte jana sevA karatA hAya tevuM jaNAtuM nathI, paraMtu teeAnI parAkSa bhAva sevAne kAinI sevA paheAMcI zakatI nathI. mAMdAnI mAvajata karanAra dayALu ane uttama DaeNAkaTara cokkasa janasamAjane uttama sevaka che. paraMtu leAkA ecchA mAMdA kema paDe ? lekAne sthAyi AreAgya zI rIte maLe ? tene mATe duniyAne ane jAtane bhUlI jaIne peAtAnI prayogazALAmAM sUkSmamAM sUkSma zodheAmAM manavacana kAyAthI parAvAi gayelA saMzodhaka, te vakhate kAi mAMdAnI mAvajata mATe nADI jatA hAya, teTalA parathI, ecyA jana sevaka che, ema kahI zakAro ja nahIM, balke, te DaeNAkaTara karatAM paNa mahAna prajAsevaka che,ema kahevuMja paDaze. teja rIte jaina sAdhunuM dila bhAva dhyAnA rasathI leAla bhareluM hAvAthI jaga mATe sthAyi ane uttama mArga zodhavA, ane tenA Adarzo purA pADavAmAM tallIna heAvAthI te sIdhI rIte janasamAjanI sevA karatA dekhAtA nathI. eTalA parathI te bauddha sAdhu karatA jana sevAmAM pAchaLa che. ema kahevuM kharAbara nathI. paraMtu " bhAvayAne hisAbe vizeSa AgaLa che. ema kahevuM vadhAre satya, baMdha besatuM, ane nyAyasara che. >> 199 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparathI bhagavAna mahAvIra prabhunI moTAmAM moTI kalyANa zALItA samajAze, temaja e banne mahAna AtmAonA vyaktitvane bheda paNa samajAze. buddhadeva prema, vAtsalyatA ane dayALupaNanI anahada lAga o vyakta kare che. tyAre bhagavAna mahAvIra prabhu kAMcana ane patthara, sukha ane duHkhamAM samatola rahI sama sthitinI parAkASThAe pahoMcI AdhyAtmika jIvananI parAkASThAe pahoMce che. jethI bIjI lAgaNIo temAM gatArtha thaI jAya che, AvA mahAna vijaya mATe prabhu mahAvIra ja AgaLa Ave che.ema have jagat samajI sakaze. ] siddhArtha buddhadevane upadeza sarva sAdhAraNa jana samAjamAM kadAca vadhAre leka priya thaye haze, temane saraLa ane sIdhe upadeza ghaNA mANase jaladI samajI zakyA haze, ane amalamAM mUkI zakyA haze. tathA temanI mahAnubhAvakatAne paricaya meLavI ghaNA bALa vikAsa mArgamAM cokkasa AgaLa vadhyA haze. tyAre tene badale devAdhideva bhagavAna mahAvIra svAmInA kaDaka niyama pAlana, vistRta tattvajJAna, nizcita siddhAMta ane jIvana mArga, gaMbhIra ane uMDI dezanA zailI vigerene lAbha ghaNAja ochA pAtra laI zakyA hoya, e banavA joga che. kAraNa ke eTalI badhI hada sudhI pahoMcI zakanAra pAtronI saMkhyA koIpaNa kALe dezamAM alpa ja hoya, e samajI zakAya tevuM che. bhagavAna mahAvIra prabhunA jIvanamAMthI jene je dRSTibinduthI avalakavuM hoya, te dRSTibiMduthI dharma saMsthApaka tarIkenI yogyatA avalokI le, sarva sAthe tulanA karI jue, ane chevaTe kahevuM ja paDaze ke - bhale buddhadeva, paraMtu bhagavAna mahAvIra prabhunuM lekottara jIvana ane sarvotkRSTa vyaktitva ghaNuMja caDI jAya che." ema kahetA Adhunika zodhaka vidvAnone paNa sAMbhaLyA che. mahAvIra prabhunA jIvananI ujvaLatA sarvatra chAyA pADatI temanA darzana-baMdhAraNamAM 180 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizada rIte jaNAI Ave che. kemake-te game te kALe ane saMjogomAM niSkalaMpaNe, apratihatapaNe, pasAra thAya che, ane TakI rahe che. aitihAsika dRSTibindu. jayAre, "vaidika darzana bhAratIya saMskRti kSetramAM kyAre, bauddha darzana temAM ugeluM vRkSa, ane jainadarzana tenA para AveluM suphaLa," ema kahe che, te pachI,ema samajAya che ke-vaidika darzanenI bhUmikAmAMthI baddha ane jaina e be darzanene prAdurbhAva che. eTale vaidika darzana prAcIna evo itihAsa puravAra thAya che. vaLI veda atyAre upalabdha thatA jagatanA samagra sAhityamAMauthI prAcIna che." nA, kevaLa ema nathI. zrI mahAvIra prabhu ane temanA zAsananI apekSAe e ghaTanAne aitihAsika kama barAbara che. paraMtu, jo emaja heya, te bhagavAna mahAvIra svAmInI pUrve paNa jema biddha darzananuM astitva jainAcAryone sammata che, temaja siddhArtha buddhanI pUrve jaina dharmanA vIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha prabhu ane temanA zAsananuM astitva haiddha AcAryone sammata che. temaja, pArzvanAtha prabhunI pahelAM ane AjathI sAta hajAra varSa pUrve jaina dharma hatuM, ema vaidika AcAryone ye abhiprAya che. [1988 buddhiprakAza) tathA, jainanA pahelA tIrthakara zrI kaSabhadeva svAmInuM astitatva paNa teone sanmata che. temaja teo jainadharmanA Adi praNetA che, ema garbhita rIte paNa kabUla kare che. kAraNa ke teoe ApeluM temanuM jIvana vRttAnta ane temanA guNonI stuti barAbara A vidhAnanI sAkSI mATe pUratAM che. ane AryaprajA ane sarakRtinA mahAna pitA zrI kaSabhadeva prabhunA jIvananA kArya kSetranuM prAcInamAM prAcIna mahAna mAraka 181 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatamAM zrI zatruMjya girirAja tIrtharUpe jIvaMta ane javalaMta kaMika prAcInakALathI prasiddha che. ane upalabdha dharma rathAnemAM sarva karatAM prAcIna tarIke siddha che. tevI ja rIte vaidika darzanane paNa jaina darzanakAre ghaNAja prAcIna kALanuM mAne che. tenA bIjAropaNane kALa jaina TheTha zrISabhadeva prabhunA samayathI ja mAne che. 1. zrI kaSabhadeva prabhu sAthe dIkSA lenArAo kacchamahAkaccha vigere rAjAo dIkSA na paLI zakavAthI yathAzakti je jAtanA AcAre pALe che, ane chevaTe te jIvana tApasa jIvana tarIke gaNAya che, ke je bhagavAne tIrtha rathayA pahelAM zarU thaI gayuM hatuM. 2. temanA piAtra maricike je mahAvIra prabhune pUrva bhavane jIva che, tene hAthe dIkSA pAmela kapilamunine hAthe sAMkhya darzanane pAye naMkhAya che. A vAta vaidika darzanakAro paNa kabUle che ke-"sAMkhyadarzananA saMsthApaka zrI kapilamuni che, ane te vaidika darzanemAMnuM prAcInamAM prAcIna darzana che. ane tene prakRti-puruSavAda jainadharmanA dravyArthika-paryAyArthikavAda sAthe maLI Ave che. te darzananuM bIjuM nAma Adi darzana paNa che." 3. tathA 8 mA tIrthaMkara prabhunI AsapAsa Adhunika vedanI utpatti ane vaidika darzananuM caNatara mAne che ne tyArapachI AraNyaka ane upaniSadone kALa Ave che. te sarva zrI bhagavAn mahAvIra prabhunA zAsanarUpa Adhunika jainadarzananI apekSAe, cesa prAcIna che. ema jaino pote paNa khuda kabUla kare che. ane teTaluM ja e Adhunika jaina darzana [ zrI mahAvIra zAsana ) arvAcIna che. . paraMtu RSabhadevaprabhu ke je hAlanI samarata Arya mAnavajAtinA Adi pitA che. samagra Arya saMskRtinA Adi saMsthApaka che. samagra 182 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava jIvana vyavasthAnA Adi vyavasthApaka che, sava dhArmika tattva ane vyavahArAnA Adi praNetA ane pracAraka che, Arya prajAnI rAjyavyasthAnA mULAtpAdaka Adi rAjA che,temaja Adi tyAgI ane Adi sAdhu puruSa che. jene lIdhe zrI zatruMjaya tIrtha A prajAnuM Adi tItha che. je tIrtha sAthe A prajAnA Adi jIvananI aneka ghaTanAonA, tathA te ghaTanAo karanArA teonA Adi vaDavAonA jIvananA saMbaMdha che. mATe ja temanA jIvana ane kAryonuM te Adi smAraka che. [ tathA teoe paNa peAtAnA ye karatAM prAcInakALathI aneka AtmAene pAvana karanAra pavitra bhUmi tarIke tene svIkAra karelA che. jethI teo jAte ja tyAM vAraMvAra AvatA hatA, ane pavitra bhUmine lAbha letA hatA. temaja khIjAvAne peAtAnA pavitra jIvananA lAbha ApatA hatA. ] A apekSAe dareka darzanA jaina darzana karatAM arvAcIna harI jAya che.bhAratIya atihAsika sAdhanA uparathI danAnuM aitihAsika tattva Ama samajAya che. eTale bhagavAn RSabhadeva prabhunuM zAsana e bhUmikA--kSetra, ane pachI vaidika tathA bAhRda na anukrame kayArA ane vRkSa,pachI bavIraprabhunuM zAsana Arya sa MskRtinA chevaTanA sarakAra, ke jene sukULa rUpe ame varNa nyo che. " jo ema hAya teA, prathama tIrthaMkaranuM zAsana kSetra, te ane chellA tIrthaMkara prabhunuM zAsana te phaLa, tA . bannemAM mATe bheda hAvA joie." hA. bannemAM moTA bheda kharA. paraMtu mULa tattvA ane badhAraNamAM bilakula bheda nahIM. avAMtara dhaTanAomAM bheda kharA. kAraNa eja ke-bannenA samayanA pAtrAnI yAgyatAmAM vikAsa bhUmikAmAM bheda heAya che. bannenA samayanA pAtrAnI yAgyatAmAM bheda hAvAnuM kAraNate te samaye dezamAM kudaratI soMgA ane paristhitimAM bheda. 183 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te hovAne lIdhe zAsananI bAhya ghaTanAonAM cokkasa bhedo hatA, ane haivAja joIe. prathama tIrthaMkaranA vakhatamAM janasamAja ghaNuMja kudaratanI najIka hovAthI saraLa, TuMkAmAM ghaNuM satya jaldI samajI janAra, ane amala karavAmAM vadhAre makkama hatA. tyAre chellA tIrthakaranA samayamAM muzkelIthI satya samajI zake, samajyA pachI paNa ghaNuM ja thoDuM Adara, temAM paNa zithilatemAMthI chaTakavAno prayatna kare, kAraNa ke kudaratI jIvanathI teo ghaNe che. gayelA puravAra thayA che. AthI prathamanI taMtra racanA-zAsana racanA sAdI ane chellAnI ghaNIja sacoTa che. prathamamAM avAMtara vivecana TuMke, tyAre chellAmAM avAMtara vivecana vadhAre viratArathI karavuM paDe. te paNa prathama tIrthaMkarane janasamAjane pahela vahela doravavAne hevAthI dareke dareka mULa bAbatenuM vivecana sAMgopAMga spaSTa vistArathI karavuM paDe che. tyAre deravAI gayelA janasamAja mATe bAvIza tIrthaMkarone vadhAre vivecanamAM utaravuM paDatuM nathI. paraMtu chellA tIrthaMkara prabhune janasamAjane dharma mArgamAM TakAvI rAkhavA vadhAre vigatemAM utaravuM paDe che. kAraNa ke dharma mArgamAMthI janasamAjane khaseDI devAnA ghaNAM saMjogo ubhA thaI cukelA hoya che, ane janasamAjanuM mAnasa paNa-evuM ja hoya che. tethI cAra mahAvratane badale pRthakkaraNa karIne temAMthI ja pAMca mahAvrata batAvavA paDyA che. pratikramaNa kalpaparyuSaNA kalpa, Agelaka ka95 vigere mATe pharajIyAta vyavasthA karavI paDI che. e vigere pheraphAranA purAvA che. "savaM sAvaje jega paccakakhAmie pada darekanA zAsanamAM samAna chatAM pahelA ane chellA prabhu tenA pAMca prakAra samajAve tyAre vaccenA tenA cAra ja prakAra pADe. Ama AcArane pheraphAra chatAM mULa tomAM koIpaNa jAtane pharaka nathI hota. 184 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra. pAMceya viSamAM parIkSA karI letAM jaina dharmanuM sthAna ghaNe uce Ave che. ema Aja sudhInA avalokana, manana, vAcana ane samaja uparathI kahIe chIe. bhaviSyamAM vidvAne dharmonA darajajA TharAvavA Icchaze tyAre paNa bhAratIya dharmone krama uco Avaze, ane temAM jaina dharmanuM sthAna uMcuM niyata thaze. ema taTastha buddhithI mana sAkSI pUre che. koI kaheze ke-"A te "varane vakhANe varanI mAtenA jevuM thayuM. ahIMnA sarakAra, ahIMnI havA ane saMjogomAM janma, temAM ja ucharavuM, AjubAjunA teja jAtanA vAtavaraNavALA pitAnA makAnamAM besIne lakhavuM, AryasaMskArevALA dharmonA vAtAvaraNanI gaganacuMbI divAlanA AjubAju killAo bIjuM jevA ja zI rIte Ape? e sthitimAM abhiprAyane uccAra jarUra hAsyAspada lAge che. kharekhara, pitAnA deza ke dharmo viSe abhiprAye uccAratAM pahelAM jarUra eTale to vicAra karavo joIe ke-"te ziSTa vidvAnomAM mAnya thaze ke nahi? keTale vajanadAra gaNAze?" e vicAra karyA vinA ema ne ema vANIne pravAha-vahete mUkI de, kaI rIte vyAjabI che?" tamAruM kahevuM taddana kharuM che. uparanA abhiprAyanI kazI kiMmata hAla na AMkavAmAM Ave, e banavAjoga che. tathA A mAthAmAM vAge e kaDaka javAba tamArA taraphathI maLaze, e paNa kalpanAmAM hatuM ja. chatAM amane tenI kazI ciMtA nathI. kAraNa ke ame khAtrIpUrvaka kahIe chIe ke- uparane abhiprAya uccAratI vakhate koIne anyAya karavAne IrAdo nathI. keIne utArI pADavAne, keInuM apamAna karavAne IrAda nathI. jarA paNa khoTe pakSapAta na thaI jAya, tenI saMpUrNa 185 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALajI levAmAM AvI che. ulaTasulaTa dalIlathI AkarI kasoTI karyA pachI, parIkSA karIne ja e abhiprAya uccAravAmAM Ave che. ThIka che. kadAca tame ema karyuM haze, ane vAstavika rIte kadAca ema heya paNa kharuM. chatAM ekAeka abhiprAya uccArI de vyAjabI na gaNAya. zuM tame dareka dharmonI tulanA karI joI che?" nA. je tema karyuM heta te te ahIM ja dareka dharmanA darajajAnuM lisTa ApI dIdhuM hatuM, teTalI hada sudhI saMpUrNa tulanA nathI karI joI. paraMtudharmonA baMdhAraNamAM AdhyAtmika jIvana mukhya hovuM joIe, ke je bhAratamAM ane khAsa karIne jaina darzanamAM khUba khIlavavAmAM AveluM che, e viSe duniyAnA vidvAno lagabhaga sammata ja che. vaLI jaina dharmamAM evA keTalAka to maLe, ke je bIje paNa haya, ane bIje hoya te keTalAka ahIM paNa hoya, ema samAnatA chatAM darekanI judI judI viziSTatA paNa hoya che. e viziSTatAonA darajajA TharAvatI vakhate kaseTIe caDAvI javAthI uparane nirNaya tarI Ave che, ne tethI satyano paricaya ApavA te abhiprAya uccAryo che. kadAca amAro A abhiprAya koIne azraya lAgato hoya to tene parANe kabUla karAvavAno amAro Agraha nathI. paraMtu dharmonI tulanAnA kArya prasaMge A abhiprAyane paNa temAMnI vigatonA saMgrahamAM eka saMzodhakanA abhiprAya tarIke noMdhI rAkhavAmAM zI aDacaNa che? tethI juduM pariNAma Avaze, to tame sAcA Tharaze. ane e ja pariNAma Avaze, te bhaviSyanA te saMzodhakane eka saMvAda maLaze. hA, e rIte tene yAda rAkhI levAmAM vadhe nathI. paraMtu dhAro ke-jaina dharmanI uMcA prakAranI AdhyAtmika zodha ane tenI jagatanI e rIte uMcA prakAranI sevA kabUla che. paraMtu darajajA goThavatAM tenA karatAM koI vadhAre uttama sAbita thAya, te pachI tene paheluM sthAna ApavA sAme tamAre vadhe nathI ne?" 186 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA, bilakula nahi. are tenA karatAM paNa uMcA nakhare koi maLI Ave, ane ema karatAM jaina dharmanuM vAstavika rIte game teTaluM utaratuM sthAna gehavAya, tenI sAme paNa amAre kAMI paNa kahevAnuM nahi ja rahe. paraMtu sAthe sAthe eTaluM ja kahIe chIe ke evA naMbara maLavAnA saMbhava nathI, ane kadAca maLI jAya te tenI sAme amAre vAMdhA ce nathI. 46 amArA A vidhAna sAme tamAre ATalI cAkasAI karavI paDI tenuM kAraNa tA e jAtanA bhaya samajAya che ke:-- jainadharmanuM UMcuM radhAna nakkI kabUla karavAmAM Ave te " dareka mAnaveAe temAM dAkhala thavuM joie.eve amArA taraphathI Agraha kemanahi rAkhavAmAM Ave?' paraMtu, evA AgaDa thaI zake ja nahi. dareka mAnavA tene pAtra hoi zake ja nahIM. darekane te ekAeka baMdha besatA thai zake nahi. darekane tenA vidhAnA para zraddA ane vizvAsa TakI zake nahi. dareke dareka mAnavA pAtAtAne mAphakaja dharma pALe, e suvyavasthA che, khAsa vyakti ke kAI vyaktie sivAya ekAeka dharma parivata nanA pavanatA mAnava samAjanI eka jAtanI baddI che.evI baDhInA cepa bhAratamAM paNa have bhaviSyanA thADA vasAmAM lAge te kAMI Azcaya pAmavA jevuM nathI.bIjA dhama vALAone peAtAnA dhame mAM levAnI lAlaca thai Ave, te ja vakhate ADakatarI rIte peAtAnA dhamAthI bIjAmAM cAlyA jAya. ema uthalapAthalanA pariNAme saMgaThananI zithilatA dharmane moTA dhakakA pahAMcADaze, e svAbhAvika che.A khyAla bhAratIya dharmanA vyavasthApakAe ane AgevAnAe khAsa rAkhavAnA che. lAlacamAM paDayA, te cokkasa peAtAnA dharmanA pAyA DhIlA karI nAMkhaze. te kevA kramathI ane kema thaze ? te samajAze paNa nahIM, ane thaye jaze. chatAM te viSe vistAra ahIM nahIM karI e. mATe, bIjAone jana dharmomAM levA mATe ja ke bIjAone utArI pADavA mATe ja A abhiprAyanA uccAra che, ema jarApaNa samajavAnI jarUra nathI. 187 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhyaparicaya. [ jainadharmane ( sUkSama) AMtara paricaya A graMthanA saMpUrNa badhA bhAgo vAMcavAthI vAcaka mahAzayane maLI rahevA saMbhava che. chatAM prAthamika pravezakane yatkiMcita bAho paricaya Apa asthAne nahIM gaNAya. temAM dharma saMsthApaka tIrthakare, dharmapracAraka munionuM jIvana, dharmanA AcAra, jaina Agame ane tenuM sthAna, saMgha ane tenuM baMdhAraNa, prajAjana tarIkenI jainenI yegyatA, lAgavaga sattA ane vajana, vyAvahArika jIvananI judI judI paristhiti e, Itara dharmo-Itara prajAo-Itara Itara saMsthAo sAthenA saMbaMdha, vigere vigereno samAveza thaze. ] dharmasaMsthApaka zrI jagata pUjya tIrthakare. dharma eTale vikAsa mArga ane te khAsa karIne-AdhyAtmika jIvana che. satya, dayA,prAmANikatA, nirbhayatA, saMyama, sAdAi, tapa, monigraha, ekAgratA, samavRtti, zAMti, nirmamatva, akadAgraha, brahmacarya, vizALa anubhava jJAna, kSamA, saraLatA, pavitratA, dIrdhadRSTi, rAgadveSane nigraha, tattva cintana, vikAsa mATe saviveka bhege 188 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAnI zaryavRtti, svArathya rakSA, dIrdhAyuSItAneTakAva, naitikajIvana, vyavasthika jIvana caryA, ucita vyavahAra, namratA, nibhatA, sadA jAgrata sthiti, vinaya, viveka, svaramaNatA vigere vigere guNe khIlavavA te AdhyAtmika jIvana. AvA AdhyAtmika guNo keTalA che? te dareke dareka-kevI rIte khIlavI zakAya? te khIlavavA mATe kyA sAdhanene upayoga karI zakAya? kyA kramathI khIlavI zakAya ? khIlavavAthI zAzA pariNAme Ave? ane te pariNAmethI vikAsamAM pragati kyA kramathI thAya? kayA pAtra kema zarUAta karavI? vigere viSenA nAnA-moTA, cUla- sUkSma nirNa bAMdhI ApanAra, ane ekaMdara te viSayenuM sagapAMga saMpUrNa vivecana karanAra zAstra, te adhyAtma zAstra kahevAya che. te zAstra jANavAthI AdhyAtmika jIvanane lagatA ghaNuM siddhAMta jANI zakAya che. paraMtu, AgaLanA prakaraNamAM kahyuM tema, vyAyAma, ega ke saMgIta zAstranI jema te zAstra jANavA mAtrathI jIvanamAM utArI zakAtuM nathI. yuktithI agavaDo dUra karI de, ane AgaLa ne AgaLa pragati thAya tevI saraLa pejanA jaye jAya, tevA ustAdanI AdhInatA svIkArIne ekanA eka prayogane ghaNo vakhata ghUMTa paDe che. te ja pramANe adhyAtma zAstrapaNa tAlimathI ekanI eka vAta vAraMvAra ghuMTavAthI- abhyAsa pADavAthI zIkhI zakAya tevuM zAstra che. vAMcavA, sAMbhaLavA, meTe karavA, ke samajI levA mAtrathI te zAstranuM siddhi patra-pramANapatra prApta karI zakAya tema nathI. mATe je te zAstra vikAsapaSaka haya, jagatane tenI Asa jarUra hoya, prANImAtranA bhalA mATe tene pracAra jarUrane haiya, te te zAstrane potAnA jIvanamAM utArI rAkhanArA, kAyama tenA prayogonI 189 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlIma prajAjanene pUrI pADanArA, tene Adarza TakAvI rAkhanArA, eka ustAda varganI jarUrIAta ubhI thAya che. ane te paNa janasamAjane e jAtanI jarUrIAta pUrI pADavAne pahoMcIvaLI zake teTalI saMkhyAmAM, ke teTalA baLamAM hevAnI paNa eTalI ja jarUrIAta ubhI thAya che, tethI e varganI saMsthA paNa Avazyaka thaI paDe che. A AdhyAtmika jIvananA-eTale dhArmika jIvananA ustAdone ApaNe sAmAnya paribhASAmAM dharmaguruo kahIzuM. jyAre jagatamAM dharmaguruonI saMsthAnI AvazyakatA ubhI thAya che, eTale pachI te saMsthA taMtra baddha thaI vyavasthita cAle, tenA dareka kAryo vyavasthita haya, janasamAjamAM pratiSThita rIte pracAra karI zake, janasamAja tenA tarapha AkarSAine rasapUrvaka tene lAbha uThAve, tevI dareka jAtanI sagavaDo pUrI pADanAra je eka taMtra astitvamAM lAvavuM paDe che, te taMtrane tIrtha kahevAmAM Ave che. tevA tIrthanuM thApana karanAra-tenuM jagatamAM astitva utpanna karanAra, tIrthakara kahevAya che. - A uparathI mAnavajIvanamAM kalyANa ane vyavasthA preranAra dareke dareka saMsthAo karatAM dharmasaMsthAne darajajo pragati mArgane hisAbe pahele ane uce Ave che. te ja pramANe te te dareka saMsthAenA mukhya mukhya javAbadAra adhikArIomAM paNa tIrthakarone ja dara saithI pahelo ane uce Ave che ane tethI ja teo jagatu pUjya gaNAya che, e ravAbhAvika che. sarvaprANI mAtra, sarva vyavahAra mAtra, sarva jIvanamAtra-mAM ane akhila jagatamAM te kendrasthAne birAjI zake che mATeja siddhacakramAM te vacce kendramAMja goThavaNa che. je mAnava vyaktionA jIvana ekaMdara sarvathA ujavaLa, udAtta, bhavya, sarvottama hoya, teja tIrthaMkara thaI zake che, tethI te guruonA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa guru hoya che, sarvanA aMtima Adarza, ane niyAmaka hoya che. tethI teo jagatanA sarva padArtha mAtramAM sarvocca bhUmikA para birAjI zake che. evA mahA tIrthane rathApanArAo jayAre jayAre jarUrIAta hoya, tyAre tyAre jagatanA astitva kALathI thayA kare ja che, ane jagatanA astitatva kALa sudhI thayA karo. je vakhate je tIrthakara je tIrtha sthApe, te vakhate te tenuM tIrtha kahevAya che. tIrtha sthApavuM eTale adhyAtmazAstranA prayogo jagatanA prANIo saraLatAthI pitAnA jIvanamAM utArI zake tevI sAMgamAMga sAdhanovALI sujanAyukta goThavaNa pUrI pADavI, bIjuM kAMI nathI. tIrthakaronuM A mahatuM kArya jagatamAM ananya kArya che. hAla je tIrtha cAle che, tenA AdipraNetA--bhagavAna, mahAvIra, vardhamAna svAmI che. tethI te tIrthakara bhagavAnuM che. hAlamAM temanI AjJAo-temanA zAsana-temanA saMdezA pravarte che. tenI pUrve deDha se varSa pahelAM zrI pArzvanAtha prabhu tIrthakara tarIke thaI gayA che. tenI e pahelAM ghaNuM tIrthakara thai gayA che, ema khuda mahAvIra svAmIe potAnA ziSyane kahyuM che, kyA kyA tIrtha kare kayAre thayA? te, tathA temanA jIvanane lagatI ghaNI hakIkate teozrIe ja kahI che, temAMnI keTalIka hakIkatonI atyAre paNa mahAna Agama graMthamAM maLI zake che. temAM A vartamAna yuganA Adi tIrthakara tarIke zrI Sabhadeva svAmI kahyA che. jeonA mahAna kAryakSetranA mAraka tarIke zrI zatruMjaya girinI pavitratA jagajAhera che. je vakhate bhagavAna mahAvIra svAmI vicaratA hatA,te kALe bhagavAna pArzvanAthanA paNa ziSya vicaratA hatA. teo paNa bhagavAna mahAvIranA zAsana taMtramAM dAkhala thaI temanA dharmarAjyanI chatrachAyA nIce AvyA pachI temanuM ja zAsana pravarte che. chatAM jaine A yugamAM thaI 19. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayelA cAvIzaya tIrthaMkarAne samAna rIte pUje che, temaja thaI gayelA ane thavAnA heAvAnuM jene jene viSe jANatA hoya che, tene paNa mAna Ape che, ane pUje che. jaina dharmanA TakAvanA AkhA madAra tIrthaMkarAnA jIvana upara che, te jo chIcharA heAta,te| jaina dharma mAM kAMIpaNa mAla heAta nahIM.jainadharma nI pratiSThA, tenI mULa mUDI,tenA AkhA madAra, tenu baLa,tenA hathiyAra, tenI asmitA, tenu svAbhimAna, tenu kendra, tenu mULa mathaka, jaina dharmInA TakAvanI majabUta jaDa, kAi paNa DhAya, te te mahuAn tIrthaMkarAnA sarvocca jIvana che. sava nAza thaI jAya, teA paNa tethIja te jagatane pharIne AkarSI zake che, pharIthI sarva prakAranI jamAvaTa karI zake che. tIrthaMkarAnA jIvana zithila, dAMbhika, namAlA, gaMdA, asapUrNa, ane acokkasa hAta, tA . baMnadhama ATalo dRDhamULa na hoI zakata. jainA peAtAnI sava pravRttimAM ane ekaMdara jIvananA sarva prayAgAmAM tIrthaMkarAnA jIvanane ja vadhAre pradhAna sthAna Ape che.ane tethIja teonA jIvana sAthe sabaMdha dharAvatI cyavana, janma, DhIkSA, saMpUrNa jJAna prApti, ane nirvANaH e pAMca mukhya ghaTanAone vadhAre Adara Ape che, vadhAre mahattva Ape che. tIrthaMkaronI pUnyatA temanI vidvattA, rAjyasattA, ke rUpa raMga ne AbhArI nathI. paraMtu tenA tIrthaMkarapaNAne AbhArI che. uparanI pAMceya ghaTanAe tIrthaMkarapaNAnA astitvamAM khAsa preraka che. mATeja tenI pUjAmAM tIrthaMkaranI pUjA samAyelI ja che. vardhamAna svAmInuM zAsana pravartatuM hAvA chatAM jaine dareka tIrthaMkarone samAna bhAvathI pUje che, ane maMdizamAM paNa mukhya pratimA tarIke dareka tIrthaMkarAne sthApita kare che. jaina graMthakArI paNa graMthanA AdimAM maMgaLa stuti tarIke darekanI stuti kare che. 192 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 1. hAlanA samayamAM, bhagavAna mahAvIra svAmInI, azAstrIya ane eka dezIya jayaMtInA pracArathI, ane tene vadhAre paDatuM mahattvanuM rUpa ApI devAthI, bhaviSyanI ucharatI prajAnA dilamAM eka mahAvIra svAmInuM sthAna kendrita thaI jatAM bIjA tIrthakarenuM sthAna khasavA saMbhava che. 2. tIrthakaronA jIvananA mahAna pAMca prasaMgane badale mAtra janma prasaMgaja vadhAre kendrita thavAthI bIjAonuM sthAna vismRta thavA saMbhava che. 3, ane phakta mahAvIra prabhunA janma divasa caitra suda 13 ne vadhAre mahatvanuM sthAna ApavA jatAM ekaMdara jenadharmanuM mahAna parva paryuSaNa parvanI ujajavalatA, ane bhavyatAne dhakko pahoMcavAne eja saMbhava che. 4, temaja asaMbaddha vicArapraNAlIo tathA dharma ane vyavahAranI asaMbaddha ghaTanAone khIcaDo thavAne paNa eja saMbhava che. ItyAdi aneka tIrthane nukazAnakAraka tattanA yatkiMcita pariNAmo AvI gayelA jovAmAM Ave che ] tIrthakaranA jIvana pavitra ane ujajavaLa che. jagatamAM je kAMI sArabhAga, ujjavaLatA, pavitratA dekhAya che, te sarve temano ja pratApa che, temane ja upakAra che. te upakAro uDIne AMkhane vaLage evA jagajAhera ane camakatA che. teonA jIvananI bhavyatA asaMkhya prANione potapotAnA vikAsa sthAna parathI jarA jarA vikAsa mArgamAM anAyAse agamya rIte AgaLa ne AgaLa vadhAravA sabaLa nimittarUpa thayA kare che. A mahAna upakAranA badalAmAM vikAsa sAdhaka AtmAo tIrthakaronI yAda-maraNa-samarpaNa-abhimukhatAArAdhanA vIze ya kalAka satata cAlu rAkhavA tatpara rahe che. ane tethI ja tIrthakaronI avidyamAnatAmAM tathA vidyamAnatAmAM paNa sAkSAta aparicaya prasaMge-ArAdhanA mATe tenI pratimAo karIne paNa jyAre jyAre avakAza maLe tyAre tyAre aneka rIte, aneka prakAranI goThavaNathI, te dvArA tenI ArAdhanA kare che, name che, pUje che, vade che, stave che. tene mATe avakAza na hoya te nAma 193 23 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNa kare che. jIvananA bIjA prasa MgAmAM temanA tarapha bahumAnapUrvaka temanA upadeza ane AjJAonA yathAzakti amala karIne temanI ArAdhanA kare che. temanAM caritrA yAda kare che, ane "temanAM caritrAnI yAdamAM ja mArA AkhA divasa pasAra thAya teA kevuM sArUM' evA manArathI kare che. jIvananA vyAvahArika guMcavADAnA prasaMge paNa te tene bhUlavA rAjI nathI hAtA. dareke dareka dhArmika kAryamAM dareke dareka vyAvahArika kAryomAM, sukhanA prasaMge mAM, duHkhanA prasaMgAmAM tenuM sAnnidhya cheADatA nathI, bhUlatA nathI. tenA jagat paranA mahAna upakAro samajanAra bhakatAne anAyAse Ama karavA prere che, teAthI karAi javAya che, karavAnA utsAha baLAkAre uttpanna kare che. teo kevaLa tIya karAne ane temanI pratimAAne ja pUje che, eTalu ja nathI, paraMtu tIthaMkarAnA jIvana sAthe saMbaMdha dharAvatI ane temanA upadezanA mULa siddhAMtA ratnatrayI sAthe saMbaMdha dharAvatI koipaNa vastu, kAipaNa vakhata, kAipaNa prasaMga, koipaNa sthaLa,ane evuM bIjuM je kAMi hAya, te sane tIrthaMkaronA saMbaMdhathI pUjya mAne che. divase jeTalo vakhata maLe, ane jeTalI ArAdhanA thai zake teTalI kare che. rAtre paNa jeTalI banI zake che teTalI kare che. ane khAsa meATA divasomAM, peAtAnA jIvananA viziSTa divaseAmAM, tathA kauTuMbika, sAmAjika, ke dhArmi ka mahattvanA divaseAmAM nidrAna tyAga karI, tyAgI ke sa'sArI rAtri agaraNa karIne paNa tIrthaMkarAnA nAma smaraNa, guNagAna, vigerathI viziSTa ArAdhanA kara che. keTalAka gRhastha paNa bhakatA evA hAya che ke tIrthaM kara prabhunuM ke chevaTe temanI pratimAnuM darzana karyA vinA meDhAmAM kaMIpaNa nAMkhatA nathI.AkhA divasa daza na na thAya, te upavAsa kare che,ane khAnapAna letA nathI. keTalAka trikALa daza na tA kareja che.keTalAka pharajiyAta sAta 194 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhata teonA catyane vaMdana kare che. keTalAka navarAza maLI ke turata temanA nAmane jApa zarU karI de che.ekaMdara tIrtha karenI koIpaNa prakAnI ArAdhanAnA virahanI kSaNe, temane jaLathI judA mAchalAnI kSaNe jevI vedanAkAraka bhAse che. AvI vyakitao Aje paNa che. tIrthaMkaro taraphanI A mahatI pUjya bhAvanA-baLane pariNAme ThAma ThAma moTA maMdiro rathApita thayA che. temAM saMkhyAbaMdha pratimAo pratiSThita thaI che, moTI vasativALA zaheromAM kalyANaka ratha mAM, tathA mahattvanA tIrthasthaLomAM saMkhyAbaMdha maMdiro ane pratimAo astitvamAM AvI jAya che. vadhumAM teo ema paNa mAne che ke-"cakSuonuM sadbhAgya evuM kayAMthI hoya ke AkhI pRthvI zrIjinamaMdirothI vyApta vyApta hoya, jyAM joIe, tyAM sarvatra te ja dekhAya." [yuropane svamAna dharAvanAra Adhunika manasvI yuvakane "duniyAnA dareke dareka sthaLe amArI saMskRti poSaka-nizALa,davAkhAnuM, posTa ophIsa ke evI koIpaNa saMsthA hovI joIe. ane e kAMIpaNa na banI zake, to chevaTa pahADa heya, ke pahADanI khINa haya, samudra hoya, ke beTa heya, nadI heya ke taLAva hoya, bhayaMkara gIca jhADI hoya, ke sapATa raNa-medAna heya. khAlasA deza hoya, ke dezI rAjyano pradeza hoya, baMdara hoya ke kaI paNa dhArmika tIrtha hoya, ane ekaMdara koIpaNa mahatvanuM sthaLa evuM na levuM joIe ke-jyAM DAka baMgale musApharI baMgale na hoya, ochAmAM ochI eTalI ApaNI saMsthA hovI ja joIe. ane amArI najara jyAM phare. tyAM " yuniyana jeka" nA darzana thavA joIe. " tethI ja himAlaya jevA durgama pahADenI mukhya mukhya TekarIo para musApharI baMgalA khaDA thaI gayA che. jethI karIne "bIjuM kAMI nahIM te tyAM janArA ApaNI saMskRtinA pracArake te te sthaLamAM jaIne tyAM ApaNI saMskRtine kevI rIte baMdha besatI karI zakAya? tevI yojanAone chevaTe vicAra te karI ja zake, eTale temane ArAma, sukha, sagavaDa maLI rahe, ane amuka divase vagara harakata rahevA purata Azraya te maLe ja." Ama chevaTe sthAthi Azraya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthA sthApavAnI laganI heAya che. Aje mAnavathI jai zakAya tevA kAipaNa bhUpradeza para jaIne jue, teA tamane musApharI baMgalA te maLazeja. dA. ta. are ! zrI zatru Mjaya upara te ApaNe baMdhAvI ApyA, ema te mATe sagavaDa karI ApavAnuM ApaNane mana thayuM, e paNa temanI kA kuzaLatAne ja vilAsa che. dareka dezI rAjAeAe paNa baMdhAvI ApyA che, bhale tenA upayAga game te kare, paraMtu teone jarUra hAya, tyAre te pachI tenA zivAya kAI upayeAga kayAM karI zake che? teja rIte tIrthaMkarA taraph anahada pUjya bhAva dharAvatA jaina bALaka paNa ThAma ThAma jina ma MdiranuM astitva Icche, temAM asvAbhAvikatA zI che ? ] jinamaMdira Arya saMskRtinI kendrasasthA che, [e rIte kAIpaNa devama Mdira Arya saMskRtinI mahattvanI saMsthA che. ] dhArmika jIvananu kendra che, traNeya kALamAM bina hari-uttamAttama kanya che, A bhava temaja bhavAntaramAM thatA jIvanavikAsamAM sa thI baLavattara nimitta che, nAnI mATI itara dhArmika pravRttie paNa sIdhI ke ADakatarI tyAMthI ja uddabhava pAme che. vikAsa mAne anabhimukha prANIne abhimukha karavAne agamya upadeza vANI uccAratuM muguM upadezaka pustaka che.bhUlA paDelA musApharone divAdAMDI samAna che. banyA janmyA dilane zAMtinuM sthAna che. dhavAelA dilane rujha lAvavAnI saraiAhiNI auSidha che, pahADI bhAMkharAmAM kalpavRkSa che, saLagatA vaDavAnalamAM hima phUTa che, khArA sAgaramAM mIThI vIyaDI che, satAnA jIvana prANa che, durjanAne amedha zAsana che. bhUtakALanI pavitra yAda che. vamAna kALanu vilAsa bhavana che. bhAvikALanuM bhAtu che. varganI sIDI che, mekSanA AdhArasthaMbha che. narakanA mArgamAM durgama pahADa che. [ eka sthaLe aneka jinamaMdira chatAM navAM karavAthI karAvanAranI bhAvanAne vega maLe che. temanA dilamAM utpanna thayelI sad vRttine pASaNa maLe che. temanA mAnasika vikAsa thAya che. sAMsArika bhAvanAothI rIDhA 196 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelA hRdayamAM maMdira karavAnI IcchArUpI khIja--aMkura phUTe teTalI paNa tenI pragati thAya che. mandiranuM astitva utpanna karyAM pachI turataja bhale tenI AzAtanA thatI hAya, paraMtu bhagavAnanI pratimAnI avidyamAnatA rUpa meTI AzAtanAne hisAbe evI nAnI AzAtanA kSantavya che. bhale te sthaLanI vasati ghasAi gai hoya, chatAM ekaluM maMdira paNa mUka bhAve anAyAse aneka vAnA upakAra mATe thai zake che. munivihAranA mArgamAM avalaMbanarUpa thAya che. kalyANaka sthaLeA ane tIrtha sthaLeA zivAyanA maMddhirAnI pratimAone kAi sakhaLa kAraNAne yAge anyatra yogya sthaLe lai javA sAme bahu vAMdho na laie. paraMtu sakhtamAM sakhta atyAcAranA prasaMga puratA kAraNu zivAya pratimAne bhRgRheAmAM rAkhI mUkavAnI bhalAmaNa mATe zabdoccAra paNa ja karI zakAya. tema karavAmAM mahA AzAtanA che. temanuM adana e meTAmAM meTI AzAtanA che, vasatine abhAve ke bIjA kAi saMjogAne lIdhe sevA pUjA na thai zake, tethI je AzAtanA che--tethI je AzAtanA thAya, tenA karatAM temanuM jagamAM adana hevuM, e vadhAre AzAtanA che. ema amArI samaja che. ] are ! kALakrame e maMdira kudaratI saMjogAne lIdhe paDI jAya, temAMnI pratimA jamInamAM daTAI jAya, te paNa te jyAre ne tyAre kAinuM paNa kalyANa karavAmAM upayogI thazeja. kAipaNa kALe tyAM khAdANa kAma thatAM anAyAse bahAranIkaLI AvelA pratimAjI game tevA ajJAna maya vAtAvaraNavALA dezakALamAM paNakAryane kAi jIvane mahAn tIrthaMkarAnA bhavya jIvanacaritrAnI jIjJAsA utpanna karavAnA kAraNabhUta thaI jAya, temAMthI kAI ne kAI jIvane sadguNane mA batAvanAra thai paDe, kAIne kArya jIvane zAMta ane dhyAnastha mudrA tarapha AkarSaNa thAya, kArya ne kAi jIvanA hRdayamAM dharmAMnuM bIja vavAI jAya, tathA "kAI ne kAI taiyAra bhUmikAvALA jIvanA dilamAM dhamAkura phUTI nIkaLe, temAM zuM Azcarya che ? svayaMbhUramaNa samudranA matsyAmAM pratimA AkAranA maaA joIne dezavirati prApta thAya che, teA pachI paceMdriya A-anArya mAnava mATe kahevuMja zuM ? 197 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina pratimAothI trikALamAM ekAMta hita ja che. te keIne paNa koI paNa rIte apAyakAraka nathI ja. tethI sAce jaina maMdiranI jarUrIAta binajarUrIAta viSe saMdigdha thaI vicAravamaLamAM gothAM khAto nathI. pUjanArAonI saMkhyAne abhAve bhUgRhomAM bhaMDAravA na bhaMDAravAno vicAra karate nathI. azAtanAnA bhaye maMdira zUnya karIne bIje laI javAne icchato nathI, temaja vyAvahArika jarUrIAta binajarUrIAtane hisAbe tenI upayegItA anupagitA sAbita karavA valakhAM mArato nathI. vyAvahArika jarUrIAta leza mAtra na hoya, chatAM daza pUjanArA vacce agyAra maMdira haiya, ane bAramuM thatuM hoya, te paNa tenI pArArthika jarUrIAta bhUlI jaI navA maMdire ane navI pratimAnI prati ThAnA upadezamAM leza mAtra zithilAdaratA AvavA detuM nathI. pratimApUjAnA AvazyaktA anAvazyaktA tathA tene AgamamAM sthAna che ke nahIM, tenI nirarthaka carcAmAM have utaratuM nathI. temAM tana-mana-dhana kharacI puNya pArjana karavAnI IcchAvALAnI vacce bIjo mArga sUcavI vigha nAMkhavAne vicAra sara karato nathI, kAraNa ke tenA jevuM upagI, sabaLa avalaMbanarUpa kaI paNa vastu koI paNa kALe hevI saMbhavI zakatI nathI, saMbhavI zake ja nahi AzAtanA TALavI joIe, AzAtanA thavA na devI joIe, ane bhagavAnanI pUjA karatAM paNa AzAtanA na karavI, "AzAtanA karIne pUjA karavA karatAM pUjA na karavI sArI" AvuM koI vAkya zAstramAM maLe, to tene Azaya pUjA baMdha karavAnuM nathI, paraMtu AzAtanA TALavAne bhAra devAno che. pUjA karatAM koI kaI anivArya sUkSma AzAtanAo thAya, te na TaLI zake, teTalA khAtara pUjA aTakAvAya nahIM. pUjA na karavI, e moTI AzAtanA che. anArAdhaka bhAva e AzAtanA che. tevI ja rIte AzAtanAnA bhayathI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdira na bAMdhavuM, e vyAjabI nathI, AzAtanA TALavI, paraMtu maMdiranuM ke pratimAnuM astitva e moTI AzAtanA TALavAmAM nAnI anivArya AzAtanAo saMtavya che. - savidhi maMdira karAvyA pachI tarataja bIjI kSaNe bhale koI kudaratI saMjogone AdhAre e maMdira paDI jAya. paraMtu maMdira karavAnI IcchA thaI tyArathI karAvanAranI je bhAvanA jAgrata thaI, te bhAvanAnA baLathI tene je AtmavikAsa thaye, sthAyi lAbhane sarakAra paDI gaye, te maMdiranA paDI javAthI kAMI bhUMsAI jatuM nathI. mATe maMdira karAvavAmAM dunyavI jarUrIAta binajarUrIyAtane vicAra karavAnuM rahetuM nathI. sadAkALa tene upadeza cAlu rahe ja joIe ane bhAvanA thAya teNe karavAmAM pAchI pAnI karavI nahIM, temaja te IcchAne bIjI keI paNa tarapha vALavI nahIM, tene uttejavI, paNa bhAMgI na pADavI. jainonI maMdira ane pratimAo dvArA zrItIrthaMkaranI ArAdhanA mATenI A bhAvanAne aMge, prayANamAM jaino ke jainasaMghe ane vihAramAM jaina munio rastAmAM AvatA koI paNa sthaLanA jaina maMdirane darzana karyA vinA oLaMgatA nathI.eTaluM ja nahi, paraMtu Agama sUtra sAMbhaLatI vakhate paNa jayAre jayAre e kalyANazALI mahAbhAonA nAmeccAro sAMbhaLavAmAM Ave tyAre tyAre tene paNa satyAre che. temanA kalyANakAraka prasaMge sAMbhaLavAmAM Ave, tene utsava kare che. tIrthakaronA darzanathI prajA vaMcita na rahe, evA uddezathI miTA moTA tIrtho bAMdhavAmAM Ave che, meTA meTA yAtrAgamana saMmAraMbhe, rase, mahApUjAo, ane evI bIjI ghaNuM utsAhajanaka pravRttio kare che.tIrthakara taraphanuM prajAnA mananuM valaNa jAgrata karavA ane rAkhavA prayatna karavAmAM Ave che. A badhuM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAne tIrthakarenI mahattAja tadjJa mAnene prere che, tema karyA vinA teothI rahI zakAya ja nahi. game tevI pravRttimAM parovAI gayele mANasa ke ajJa bALaka paNa mahAna utsanAM vAjIMtranA paDaghAthI pitAnA kAmamAMthI jAgIne ucuM mAthuM karI te tarapha abhimukha thAya che, ane jAye ajANye paNa je vikAsamArgane lAyakanA bIja tenA AtmAmAM paDI jAya, te temAMthI pallavita thaIne AgaLa moTuM svarUpa laI zake. jaina dharmIonA hRdayamAM tIrthakarone je rasthAna che te A uparathI samajI zakAze. tIrthakare taraphanuM prajAnuM lakSya saMkocAya-saMkelAya, tevuM koI paNa kArya ke AcaraNa asahya thaI paDe che. tIthakare khAtara jene sarvasvane bhoga ApavA taiyAra rahI zake che. jene tIthakara khAtara potAnuM sarvasva samaje che. pitAnuM sarvarava temane arpaNa thayeluM ja mAne che, pote je kAMI bhegave che, te phakta potAnI AdhyAtmika nirbaLatAne aMge, na chuTake, jarUra pUratuM ja teonI anujJAthI ja bhagave che. jarUra uparAMta kharI rIte naja bhegavI zake. arthAta jema bane tema kaI paNa sagavaDano upayoga vikAsamAgamAM upayogI thAya, tevI ja rIte bhegavavA pUrate ja potAne adhikAra samaje che. - pitAnA jIvananI sarva udAttatA temane ja arpe che. pitAnuM sarva kaLAjJAna temane ja samarpavAmAM ja kRtakRtyatA samaje che. zilpa zAstranI sarva kaLA, citrazAstranI sarva kaLA, saMgIta, vAdya, nRtya vigere lalitakaLAone sarva kaLA vilAsa, bhASAnI sarva samRddhi, udAtta vicAra samRddhi, vastro ane khAnapAnanI sarva susajAvaTe, bAgabagIcAnI sarva puSpa samRddhie, vigere temane ja arpaNa kare che. dhyAna, jApa, maMtrasiddhi, tAMtrika mudrAo, ratavana, namana, manana, ziaurya, AcAra, vicAra, sarva vacce temanI ja mAnasika mUta 200 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApita kare che. peAtAnAmAM tadekatAnamayatA jAgrata kare che, pracAre che. utsavA ane khAnagI pravRttie paNa tanmayaja kare che. AdhyAtmika meNA upAlaMbhA ane phAgaphaTANAM paNa tanmaya thaIneja uccAre che. teonA jIvanamAM tIrthaMkaronI pUjyatA sarvAMtra vyApakarUpe vaNAi gaI hAya che. utsA, mahApUjAe vigere prasaMge A vAta barAbara kAi paNa joi zakaze. tIrthaMkarAnA stavana namanamAM aihika lAlasA nathI hAtI, na DhAvI joie.potAnA bhUtakALanA patananuM bhAna,bhAvivikAsanI AzA, ane vata mAnamAM teonI madadanI apekSA,mahAjIvananI eja khaTapaTa tenA vicAra vAtAvaraNamAM hAya che. cAlu jIvananI tAlAvelI tA lagabhaga bhUlavAmAMja kRtakRtyatA manAya che, ane tIrthaMkarA taraphathI aMtimavikAsa sudhI paheAMcavAmAM madadanI ja AzA haiAya che. barAkhara abhyAsIne stuti, stavanA, dhArmika AcArAnA sUtro tapAsavAthI A tattvo sahelAithI maLI Ave tema che. tIrthaMkarA tarapha kevaLa gAMDI dhelI bhakti nathI hAtI. te sahetuka-uddezapUrvaka hAya che, dareke dareka pravRtti uDAmAM uMDA AdhyAtmika siddhAMtA, mAnasazAstra, tathA naitika tattvo sAthe sa Mbadha dharAvatI heAya che. Agama sUtreA ane tenI sAthe saMbaMdha dharAvatA jaina sAhityamAM hetupUrNAMka tenA vyavasthita vivecane samajAvelA hAya che. jainA kahe che ke--" amArA tIrthaMkaronA tyAga, vairAgya ane mahAn AdhyAtmika jIvana sAthe tulanA karI zake tevI kAi paNa vyakti jagatmAM batAve, te ame tene jarUra pUjya mAnavA taiyAra chIe. tItha karAnA adbhuta dhArmika jIvanA Azcarya mAM DubADe che, bhakti utpanna kare che.mATe ja ame tene devAdhideva, vizvAsya, upAya ArAdhya. Adarza ane mAdakA mAnIe chIe. tenA upa 4 201 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza para vizvAsa rAkhIe chIe, teoe batAvelA dharma mArgane vaLagI rahIe chIe. temanA karatAM caDI jAya, ke temane jevI kharekharI vyakti amane koI paNa batAve te tene ArAdhavA, temanA para vizvAsa mUkyA, ke temanI AjJA anusaravAmAM amane vAMdho nathI. paraMtu jyAM sudhI evI vyakita jovAmAM na Ave tyAM sudhI teone ArAdhya mAnavAmAM ame keI paNa jAtanI bhUla karIe chIe, ema samajAvavuM muzkela che. bhagavAna mahAvIra svAmInuM jIvana barAbara vicAre, manana kare, ane temAMthI je je uttama grAhya aMze tamane jaNAya, tenI tAravaNI kare, ane jagatanA thaI gayelA ke have pachI thavAnA hoya evA keI paNa mahAtmA puruSa sAthe tulanA karI batAve. temAM je kaMI paNa vyakti temanA karatAM caDI jAya ke temanA jevI haiya, to tenA para vizvAsa mUkavAmAM vAMdho nathI. paraMtu jyAM sudhI evI vyakti jovAmAM na Ave tyAM sudhI bhagavAna mahAvIra svAmIne ja vaLagI rahIe, temAM zuM khoTuM che? ane haju sudhI mahAvIra evAmIja amArA sudeva che, ema A lakhANanI chellI ghaDI sudhI amAruM sudevatattva sthira che. " ema kahe che. jaina dharmanAM kaI paNa AcAra vicAra sAthe tenA koI paNa mahattvanI Adhunika vyakita sAthe, kei vyakitane maLa na besatA haiya, paNa te tIrthaMkaranA jIvanamAMthI yathAzakti preraNA meLave, te tenI jaina dharmanI nikaTa AvavAnI zarUAta thaI jAya che. jina dharmamAM tIrthaMkaranuM A mahattvanuM sthAna che. ane jyAM sudhI tIrthakarenA A udAtta jIvane koI paNa mAnavanA dilane halamalAvaze, tyAM sudhI game tevI Aphata vacce paNa jaina dhama sthira ja che. 202 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva kalyANakara jaina muni saMsthA. Adarza guruonI jarUra- jagatamAM sAmAnya rIte-sabaLa bAhya AlaMbana vinA vikAsamAM pragati karanArA pAtra maLI zake, tenA karatAM sabaLa bAhya ane AMtara sAdhano dvArA ja vikAsa mArgamAM pragati karanArA pAtra vadhAre saMkhyAmAM maLI zake che. tethI svayaMbuddha. atIrthasiddha ke anyaliMga siddha vigere jevI keTalIka vyaktione choDIne vikAsa paMthanA pramANamAM sahAya mATe, svataMtra jIvananI khumArIne anubhava jANavA mATe, AdhyAtmika pragatinA mArgadarzana mATe, udAtta jIvananI majAha luMTavA mATe, parama jIvanane rasAsvAda levA mATe, ane kacaDAyelA jIvananI gartAmAMthI uddhAra pAmavA mATe, jagatamAM mahAna guruonI jarUra che. [ sanmArganI uddaSaNa karanArA, sanmArga tarapha AMgaLI ciMdhanArA, sanmArga tarapha jJAnadIpaka dharI rAkhI mahAna saMsAra sAgaramAM dIvAdAMDI tulya bananArA, vividha du:khothI baLyA jaLyAne AzvAsana denArA, aneka prakAranA bhayathI phaphaDI maranArAone chAtIe cAMpanArA, ajJAnathI unmArganA mahAna dhorI mArgamAM vegabaMdha deDayeja janArAone bhayanI nizAnI sUcavanArA pitAnA jIvananA AdarzathI ja muMgA muMgA paNa pragatimArga tarapha AkarSanArA, pragati mArganA Adarzane TakAvI rAkhanArA vikarALa kALanA mahAna jaLa pravAha mArgamAM-pragatimArgane karIyANAnA bhAra vahana karanArA, pragatimArganA musApharone saphara karAvanArA, buDatAne bacAvI letAbhArakhAnAnA hANe, sapharI hANe ane haDatulya vahANa tarIke vahana thanArA, aMdhakAramaya jamAnAmAM paNa agamya jJAnanA khajAnAone piThIyA tarIke vahana karanArA evA mahAna gurUonI jagamAM dareka vakhate jarUra hoya ja che. ema duniyAnI vyavasthAne samajanAra koIpaNa vicArazILa mAnava kabUla karyA vinA nahIM rahe. 203 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alabatta, te kAma koNa karI zake ? kone soMpAya ? konA para vizvAsa mUkI zakAya, te prazno bhale vicAraNIya hoya, paraMtu AvA varganI kAyamane mATe jagamAM jarUra hoya che. e svIkAravuM ja paDaze. hA, sAthe sAthe e paNa che ke-daMbhI, lebI, lAlacu, zaTha, svAthI duzILa, unmArga gAmI, unmArga darzaka vigere durguNothI bharelI koIpaNa vyakti guru hoI jake ja nahIM. bhagavAna mahAvIra deva kahe che ke-teone kaddI, guru mAnavA ja nahIM. tevAono dUrathI ja tyAga karavo. patthara jevA e DUbe che, ane DUbADe che." ] Adarza guruo sAmAnya buddhine janasamAja jenA bAhya darzana mAtrathI kheMcAI Ave, temanI zAMti tene unALAmAM barapha jevI AkarSaka lAge, ane temano prabhAva ziyALAmAM agni je tene AkarSaka lAge. madhyama buddhinA mANasene eja guruo, sadvartananA kaDaka nIti niyamanA pAlana tathA AdhyAtmika cAritranA bArIkamAM bArIka niyamamAM sodita jAgat rahetA jaNAI Ave, temanuM jAhera ane khAnagI jIvana bArIkamAM bArIka muddA upara dhyAna rAkhIne barAbara yogya mArge vahetuM heya. tathA teja guru mahAna buddhizALI ane sabhyatAnI Toce pahecelA cAlAkamAM cAlAka ane sarvakArya samartha vyakitaone mahAna sUkSma dRza, jagatanA sarva vyavahAronA adbhuta raho ukelanArA, camatkArika jIvananA ulaTasulaTa prayege jANanArA, jaNAya. arthAta, utkRSTabuddhinA maMdabuddhinA, madhyamabuddhinA ema traNeya jAtanA pAtrane pitAnA tarapha AkarSI zake, ane sau saunI yogyatAnA pramANamAM kAryasAdhaka thAya tevA sanmArganA pragorUpI sonerI TukaDAonI lhANa karI zake,te jagatmAM Adarza guruo che. temanA jJAna,AcAra, tyAga, vairAgya, paropakAra, dayA, vikAsanIdhagaza, vigere kaI keTInA haiI zake, te A uparathI vAcakamahAzaye svayaM samajI zakaze. 204 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ upara jaNAvelA AdarzaguruomAM aneka guNa hovA jarUrI che, paraMtu mukhyapaNe cAritra e gurunuM mukhya lakSaNa che. bAkInA guNe tenuM svarUpa che-bhUSaNa che. paraMtu lakSaNarUpa nathI. cAritra na hoya, ane bIjA aneka guNo hoya, chatAM te chellI kaTinA paNa Adarza guru nahIM gaNI zakAya, are tene guru ja na kahI zakAya. laDavaiyAne laDatAM AvaDavuM joIe, je tene saMgIta AvaDatuM hoya te te zobhArUpa che, paNa te khAsa Avazyaka nathI,vaidyane roga maTADatA AvaDavuM joIe, paraMtu tene ItihAsanuM jJAna hoya te zobhArUpa che, paraMtu khAsa Avazyaka nathI ] tevIja rIte gurumAM jJAna, upadezazakita, bhASAnI chaTA, rUpa, vAdavivAdanI zakti, vigere jeTalA guNo hoya, te sarva zobhArUpa che. paraMtu mArgagAmI cAritra e tene mukhya prANaAtmA che. tethI bIjA guNa na hoya, ane ekaluMsu cAritra hoya to paNa tene guru mAnavAmAM harakata nathI. temAM paNa ochAmAM ochuM nIce pramANe te hevuM ja joIe. chellI paktinA Adarzaguruo1. kAminIne sarvathA tyAga ane utkRSTa brahmacaryanA pAlana mATe eTale ke TuMkAmAM vIrya rakSA mATe sarva prakArane sadedita jAgrata prayatna [ aMgata upayoga mATe (2) ] sarva prakAranA arthasaMgaprasaMgane sarvathA tyAga. ziSTamAnya-gurunI AjJA-parataMtratA. 4. svayegya-sarvasAmAnya-ahiMsA-saMyama ane tapane anusaratA dhArmika anuSThAnenuM yathAzakti niyamita pAlana. jagatanA acaLa ane siddhasatya tarapha ananya dRDha vizvAsa, upadeza paddhati paNa te siddhasatye anusAra ghaDAyelA ziSTamAnya mahAna pragati mArgane anu 205 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarato ja hevI joIe. viruddhamAge ke mArgathyatimAM prasaratI na hovI joIe. pachI bhale temAM jJAnanuM uMDANuM na hoya, bhASAnI ane vastRtvanI chaTA na haya, ratpAdakatA evI na hoya, te paNa cAlI zakaze. [ ahIM vizeSa e jANavAnuM che ke-pAMcamI zarata khAsa mukhya che, e na haiya, ane uparanI cAra haze te nahIM ja cAle. uparanI cAra nahIM heya, ane pAMcamI ekalI ja yogyatA haze te paNa te guru nahIM kahI zakAya. eTale ke-A pAMcamAMno koIpaNa eka guNa nahIM hoya, te te guru tarIke gaNI zakAya ja nahI. A pAMceya vastu jenAmAM hoya, tene guru mAnavAne kaithI InakAra karI zakAya ja nahIM. A pAMca haiya, temAM yathAzaya, dayA, satya, vigere bIjA guNo yathAzakta haze te paNa cAlI zakaze. A pAMca guNa uparAMta vizeSamAM je kAMI hoya, te gurune zobhArUpa che, bhUSaNarUpa che. Adarza guruo, ane chellI paMktinA Adarza gurUonI vaccenA vargane madhyama Adarza guru tarIke gaNuM zakIzuM. chellI paMktinA AdarzaguothI paNa nAnAmoTA ghaNuM lAbho jana samAjane che, chatAM koIpaNa lAbha na mAnIe to paNa; tethI koIpaNa jAtanA nukazAnane saMbhava nathI, eTale tene guru mAnavAmAM harakata nathI. ] AvA traNeya prakAranA gunA dhAraNa-pAlana-poSaNa,saMvardhana, vikAsa, apAya parihAra, vigere kAryone mATe je niyamita vyavasthA astitvamAM Ave che. evA vyavasthita samUhane ApaNe guru-saMsthA kahIzuM. ane te saMsthAmAM 5 niyamana, cagya mArgadarzana, ane cigya Adarza pUruM pADavA mATe guruonA paNa guruo tarIke mahAna Adarza tIrthakaronI jarUra paDe che. te viSe ApaNe gayA prakaraNamAM vicArI gayA chIe ra06 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava samUheAnI ceAgyatA, darajjA, ane AdhyAtmika, naitika jarUrIAta anusAra Avazyaka jaNAtI aneka prakAranI gurusaMsthAonuM astitva hoya teA pragati mArgane bAdhaka nathI, e paNa ApaNe bIjA pradezamAM vistArathI vicArI gayA chIe. evI aneka guru saMsthAemAMnI eka jaina guru saMsthA che, tenA paricaya ApavA, e A prakaraNanA mukhya viSaya che. prabhu mahAvIranA saMdezavAhaka -- bhagavAn mahAvIra prabhu pachI tenI sarakhAmaNImAM utarI zake tevI samatha ane sanmAdaka tarike teTalI vizvAsapAtra koipaNa vyakita hajI A jagamAM jovAmAM AvI nathI. ane jyAM sudhI jovAmAM na Ave, tyAMsudhI temanA paranA vizvAsa ane temanA kalyANa mArgaja jagA prANIone aMtima AdhAra rUpa,ane zaraNarUpa che. eTalA tyAga,ane eTalI taddana niHsvArthatAmAMthI janmelA upadezamAM leza mAtra ADe raste deAravAI javAnA sabhava nathI. [ game tevI kalyANu bhAvanAthI, niHsvArthI bhAvanAthI, game tevI taTastha manevRttithI loka kalyANa karavAnI icchA hAya, paraMtu kAika divasa pazu-sArUM khAvAnI, sArA kahevarAvavAnI, sArI pathArInI, zarIranA ArA manI, bhAgavAsanAnI, sArA kapaDAlattA ke zarIranI TApaTIpanI, ke upadezaka thavAnI ke bIjA kAIpaNa sAdhananI uMDe uMDe paNa apekSA hoya, te jarUra upadezamAM kAMikane kAMika zithilatA AvavAnI ja. mATeja bhagavAn mahAvIradeve ghaNA vakhata taddana nagna bhAva, sADAbAra varSamAM mAtra traNase!ogaNapaccAsa divasa ja khArAka levA, ane te paNa mAtra eka ja vakhata, jevA maLyo tevA, ane be divasanuM AMtarUM paDavA dIdhA vinA teA kadI paNa kherAka lIdhA ja nathI. tathA theADIka kSaNAnI amuka vakhatanI nidrA sivAya sadA jAgrata bhAva, game tevA kaSTanA prasaMge ajaba samabhAva, vigere aneka prakAranI kasoTIomAMthI pasAra thai saMpUrNa vItarAgatA siddha karyA pachI ja kevaLa prANI mAtranA kalyANa khAtara upadeza ApyA che. ] 307 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM cAritra tapAse, ane tyArapachI thaI gayelA jagatanA pRSThaparanA aneka mahAtmAonA caritra temanA bhaktoe je rIte lakhyA hoya te rIte barAbara satya mAnIne tapAse. athavA tulanA karIne paNa jeTaluM toLI zakAya teTaluM tapAse, ane sarakhAvo. ane pachI paNa kahevuM ja paDaze ke haju sudhI duniyAnA paDa upara tenI jeTalI hada sudhI evI rIte vItarAgatA siddha karI hoya, evI koI paNa vyakti maLI zakaze ja nahIM. ema ame bhAra daIne kahIe chIe. ane amArI A vAta jo see se TakA sAcI hoya te kahevuM ja paDaze ke evI jabbara vItarAgatAmAMthI utpanna thayela kalyANa mArga jema bane tema jarUra jagatamAM pracAramAM lAva joIe, prANI mAtranA hRdaya sudhI te avAjane raNako pahoMcADaja joIe. A uparathI jana muninI mukhya mukhya pharajanI rUparekhA nIce pramANe karI zakAze. 1. AgaLa jaNAvelI guru tarIkenI ochAmAM ochI yegyatA kAyama rAkhavI. 2. pitAnA AtmavikAsamAM AgaLa vadhavuM. mahAvIra prabhunA kalyANukara mArgane pracAra kara. bAdhaka sAdhanathI te mArganI rakSA karI tenuM zuddha svarUpa TakAvI rAkhavuM. tene vahIvaTa cAlu rAkhave, ane tenA sAdhane ane milkatene vArase jALavI rAkhave. che. tenI ujajavaLatA, pratiSThA, ane sAdhana sAmagrIne dhakko pahoMcavA na detAM vadhAro karavA prayatna karavA. uttarettara vArasAmAM maLelI e kalyANa mArga, AgaLane AgaLa vArasAmAM laMbAva. 208 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 9. ane A badhuM jema bane tema ziSTamAnya, Arya - saMskRtine mAnya, athavA tethI aviruddha-sAdhanA ane mArgothI karavuM. ane chevaTe e mahAmArganI rakSA mATe khare prasaMge jagatamAM je kAMi saMbhavita hAya, evA sarva zakya mArgonuM avalaMbana laI TheTha aMgata jIvana ane aMgata cAritranA zakya ane yAgya bhAga ApavA sudhI paNa acakAvuM na joie.kAraNake-vyakti karatAM e mahAt mA nI kiMmata aneka vyaktio mATe ghaNIja che. mahAn mAnA TakAvathI chevaTe vyaktine ane tenA cAritrane bhaviSyamAM paNa poSaNa maLavAnA saMbhava che. A pramANe amArI svalpabuddhi anusAra aneka pharajomAMnI mukhya mukhya anivArya pharajonuM tAraNa karyuM che. A pharajone dhyAnamAM rAkhIne ApaNe-A muni saMsthA viSenA paricayamAM uMDe utarIzuM. vArasA-- tIrthaMkarAe ane khAsa karIne bhagavAna mahAvIra prabhue peAtAnA jIvananA mahAn uddezo pArapADanArUM ane asAdhAraNa puruSArtha vALu jIvana jIvatI vakhate je prakAza [ pAvara--gAsa-lAiTa ] phelAA, tenI asara jeonA aMtarAtmAnA uMDANamAM paheoMcI gaI, tethI evuM jIvana jIvavAne je AkarSAyA, teoe e prakAza jeTale jhIlAya, teTalA jhIlI lIdhA, jeTalA sa MgrahAya, teTalA saMgrahI lIdhA, ane e mahAna prakAza,AkarSita mAnavAmAM jeTalA vhe McAyA,jeTalAmAM sthAyi thayA, temAMthI ja asAdhAraNa vyaktione cuMTIne zrI vIre peAte ja A mahAn jaina guru sasthA sthApI che. 209 14 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e mahAna guruoe, te mahAna tIrthakarane najaro najara joyelA, temanA vacanAmRtanuM sIdhe sIdhuM pAna kareluM, temanA aMgata paricayamAM lAMbe vakhata AvelA, temanA agAdha sAmarthanI aneka vAra aneka rIte khAtrI karelI, ane jeTaluM banI zake teTale e prakAzana saMcaya paNa teoe karele. ane te badhuM, [ caritra, upadeza, anubhava, cAritra pAlananA anu bhUta prayogo vigere uttarottara TakAvI rAkhavA mATe, jagatamAM te te jamAnAnI asAdhAraNa vyaktirUpa pitAnA vArasadArone jema bane tema akhaMDa rIte sepyuM, te vArasadAe paNa jema bane tema tene jALavI rAkhavAne pitAnI pharaja bajAvI che, ane tethI uttarottara ghaNI rIte akhaMDa, e vAraso Aja sudhI utarI Ave che. te kevI rIte utarI Avyo che temAM kaI kaI muzkelIo paDI ? kevA kevA kALanA paDachAyA paDayA ? kevA kevA anukULa-pratikULa saMjogo upasthita thayA ? temAM koNe kevI rIte asAdhAraNa puruSArtha dAkhavyuM? keTalo bhAga nAza pAmyo ? kema nAza pAmyo ? kema nAza pAmavA de paDe ? kudaratI kevA kevA saMjogonI muzkelIo AvI paDI ? hAla kevA sAdhaka-bAdhaka saMjogo che? vigere praznone lagate e mahAmArgane Aja sudhInuM vistRta itihAsa ghaNoja manaraMjaka che. kai reva bha0-bhAga 2 je ] tIrthakara jevI to koI paNa vyakti thaI ja nathI. chatAM te savA mahAna guruo ane temanA vArasadAre cokkasa Atma kalyANa sAdhanArA ane e mahAna tIrthaMkaranA tIrthanI sarva javAbadArIo upADanArA hatA. teo kevaLa tIrthanI-zAsananI vahIvaTI javAba 210 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dArIo upADanArA ja nahatA, paraMtu vikAsa sAdhanArA paNa hatA. eTaluM ja nahIM, paNa jagatanA te te vakhatanA mAnamAMthI te ja ahIM kheMcAI AvatA hatA, ke jeo tatsamakAlIna mAnavagaNamAM asAdhAraNa vyakitao hatI. ane mukhya pada para te ja vyakti AvI zakatI hatI, ke je temAM paNa sarva zreSTha heya. [ kAraNa ke-janasamAjamAM aneka prakAranI gyatAvALI vyaktionA samUha hoya che. te rIte khAsa dhArmika jIvana jIvanArI vyaktio paNa hevI saMbhavita hoya che. jJAnAbhyAsa, kaLA, zaurya, dharmavIratA vigere mATe judI judI vyaktionA samUho maLI ja Ave. te rIte jJAnAbhyAsa mATe moTo varga brAhmaNa saMsthAomAM kheMcAI Ave. lokasevaka tarIkenI lAgaNIvALo ghaNe bhAga bauddha saMsthAomAM AkarSAI Ave. ane tyAga vigere AdhyAtmika ucca Adarzo mATenI lAgaNI vALe keTaloka bhAga jaina muni saMsthAmAM kheMcAI Ave. alabatta e varga ghaNe nA hoya, paraMtu yogyatAmAM vadhAre AgaLa vadhelo hoya e svAbhAvika che. ane mukhya pada para te te saghaLA munigaNamAMthI amuka ekaja vyaktine pasaMda karavAmAM AvatI hatI. aneka yogyatAonuM samatolapaNuM jemAM vadhAre hoya te ja vyakti e mukhya pada para birAjamAna thaI zaktI hatI. bIjI aneka vyaktio, kadAca jJAnamAM tenA karatAM AgaLa haiya, keI cAritramAM AgaLa hoya, kaI javAbadArI upADavAmAM AgaLa heya, kaI prabhAvamAM AgaLa hoya, paraMtu dareka guNo samatola paNe jemAM heya, evI te eka ja vyakti hoya. kadAca badhA guNe vALI koI vyakti maLI Ave tevI vyakti mahAnuM tIrthakaronA vArasAthI ane temanA prakAzathI aparicita hoya, eTale te paNa mukhya pada para na AvI zake. ] e saMsthAnA mukhya pada para AvanArA ane tene bIjI rIte zebhAvanArA tathA dharmanI ArAdhanA karanArA maLIne A chellA aDhI hajAra varSamAM aneka hajAronI saMkhyAmAM jaina munio thaI gayA che. tenA TuMkAmAM 27 varga thaI zakaze, te A pramANe 211 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 jaghanya samyagU jJAna jaghanya samyaga cAritra jaghanya sabhya darzana jaghanya samyaga dazana madhyama sabhya- jJAna | jaghanya samyaga cAritra jaghanya samyagra dazana 3 jaghanya samyaga jJAna madhyama samyagU cAritra madhyama sabhya darzana madhyama samyagU jJAna jaghanya samyaga cAritra madhyama samyagU darzana jaghanya samyagU jJAna (madhyama samyagU cAritra madhyama samyaga darzana jaghanya samyaga jJAna | jaghanya samyagU cAritra jaghanya samyagU darzana madhyama samyagU jJAna madhyama megyam cAritra madhyama samyaga dazana madhyama samyagU jJAna madhyama samyagU cAritra madhyama samyagU darzana madhyama samyagU jJAna utkRSTa samyagU cAritra madhyama samyagra dazana | utkRSTa samyagU jJAna madhyama samyagU cAritra utkRSTa samyaga dazana madhyama samyagU jJAna madhyama samyagU cAritra utkRSTa san dazana 12IutkRSTa samyagU jJAna 1 madhyama samyagU cAritra madhyama samyaga dazana utkRSTa samyaga jJAna utkRSTa samyaga cAritra 14. utkRSTa samyagU dazana 1 madhyama sabhyam jJAna | utkRSTa samyaga cAritra | utkRSTa samyagU darzana utkRSTa samyagU jJAna 1 utkRSTa samyagU cAritra jaghanya samyagra darzana utkRSTa samyaga jJAna 1 utkRSTa samyaga cAtri jaghanya samyaga dazana jaghanya samyam jJAna | utkRSTa samyaga cAritra jaghanya samyagra darzana utkRSTa samyagU jJAna 1 jaghanya sabhya cAritra ukRSTa samyaga dazana 19 | jaghanya samyagU jJAna jaghanya samyagU cAritra utkRSTa samyaga dazana utkRSTa samyaga jJAna | jaghanya samyagU cAritra ulTa sabhya- dazana jaghanya samyagU jJAna | utkRSTa samyaga cAritra jaghanya samyaga dazana 22 madhyama samyaga jJAna utkRSTa samyagU cAritra jaghanya samyagU darzana utkRSTa samyagU jJAna madhyama samyagU cAritra utkRSTa samyaga dazana madhyama samyaga jJAna jaghanya samyaga cAritra utkRSTa sampan darzana 5T jaghanya samyaga jJAna madhyama samyagU cAritra madhyama samyagU dazana utkRSTa samyagU jJAna | jaghanya samyagU cAritra madhyama samyaga darzana ra7 jaghanya samyagU jJAna IutkRSTa samyagU cAritra 212 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ A lisTa eTalAja mATe ApavAmAM AvyuM che ke jainazAsananI racanA samajavA mATe aneka rIte upayogI che. jaina zAsanamAM ekaluM samyagdarzana ekaluM samyajJAna ke ekaluM samyag cAritra saMbhavatuM nathI. traNeyane samUha hAvAja joie. tethI jema munivamAM e prakAro che, temaja upAsaka vargImAM paNa e prakAreA hoya che, tevIja rIte dharmAMnI vidhiemAM paNa e traNa tattve e rIte sattAvIza prakAre guMthAelA heAya che. upAsaka vargamAM dAkhala thavA IcchanAra ke jaina munivaga mAM dIkSita thavA icchanAra vyakitaonA e pramANe sattAvIza prakAra paDI jAya che. e sattAvIzamAMthI kAi paNa eka prakAranI sAdhanA karavA icchanAra vyaktine temAM praveza karatAM rokI zakAya nahIM. kAraNa sattAvIza prakAramAMtI kAi paNa vyakitane praveza karavAnA adhikAra che. sattAvIzamAMnI kAi paNa eka ceAgyatA jovI e mukhya che. ane khIjI dravya, kSetra, kALa ane bhAvane lagatI ceAgyatA ayeAgyatAnI vicAraNAone paNa cokkasa sthAna che, paNa te gauNu sthAna che. gauNunI upekSA cAlI zake, mukhyanI na cAlI zake. utkRSTa samyagdarzanI zAsana prabhAvaka, ane madhyama samyagUdanI zAsana rakSaka gaNAya. utkRSTa samyag jJAnI mahAt pUrvadhara, ane madhyama sabhyajJAnI uttama graMthakArA gaNAya. utkRSTa samyag cAritra pAtra mahAmuni gaNAya. ane madhyama samyag cAritrapAtra pratiSThita muni gaNAya, traNeya jemAM utkRSTa hAya, te tIrthaMkara prabhu ke gaNadhara bhagavaMta gaNAya. ane te te samaye jema bane tema jemAM traNeyanI utkRSTatA heAya, tene mukhya AcArya pada ApavAmAM AvatuM hatuM. chatAM chevaTe jema bane tema samyagdarzana ziMkata jemAM vadhAre hAya, tene mukhya AcArya tarIke pasaMda karavAnuM dhAraNu vadhAre yeAgya gaNAyuM che. kemake javAbadArI upADavAmAM e guNu vizeSa upayogI che. hAlanI yunivarsITInI parIkSAomAM uparanI traNeya samyaga zakitamAMnI ekeyanI parIkSA nathI thatI. paraMtu kevaLa dunyavI jJAna zakitanIja parIkSA thAya che. ane te paNa-mAbhimukha bhAratIya saMskRti sAthe baMdha esatI na thAya, tevI Adhunika sudhArAnI saMskRtine lagatI jJAna zakitanI ja parIkSA thAya che. ane uparAMta, vizeSamAM teneja lagatI darzonakita ane vana-rItabhAtanI zaktivALI vyakitaone mAtra kAi adhikAra soMpavA mATe pasaMda karavAmAM Ave che. A uparathI hAlatI keLavaNInI saMsthAe samyamArgomAMnI nathI, paNa samyag mAne anusaranArI bhAra 213 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIya saMskRti sAthe paNa saMbaMdha dharAvatI nathI. paraMtu tethI viruddhanI saMskRti sAthe saMbaMdha dharAve che. tethI te mArganuM zikSaNa nathI. mArgAnusArI zikSaNa nathI, paraMtu te zikSaNa ane tene anusaratI kAi paNa nAma dharAvatI kAi paNa saMsthA vigere bhAratanI A prajAne pariNAme unmA` tarapha dorI janArA sAdhanA che. ema A hisAbe sAbita thAya che. tyAre jaina muni sasthA jema vizvanA prANI mAtranA kalyANanI javAbadArI vALI asAdhAraNa saMsthA che, temaja AvizvamAM te eka sarvoc keTanI saMgIna yunivarsITI che, ke jemAM e asAdhAraNa javAbadArI upADavAnI anekavidha tAlimo pAtra vyaktine maLI zake che. ke je tAlimamAM samyagdarzana jJAna ane cAritra e traNeyanuM samatAlapaNuM hAya che. e traNeyamAMnA ekAda, be ke traNeyanI tAlima meLavavAnA mukhya uddezavALI kAi paNa pAtra vyakita temAM dAkhala thai zake che, tene dAkhala karavAne harakata nathI, eTaluMja nahIM, paraMtu aneka kAraNeAthI dAkhala karavAnI pharaja che. : yunivarsITImAM deza ke prAMtanI rAjadvArI sattA dharAvanAra gavarnara jema kulapati [ cAnselara ] hAya che, ane hAlanA sudhArAnI saMskRtine badha esatI thAya tevI jJAnanI aneka zAkhAe yeAjI vahIvaTa karavAmAM kuzaLa vidvAna vyakti upakulapati (vAisa cAnselara ) hoya che, temaja tIrthaMkarAnA pratinidhi ( vAisarAya ), sakaLa saMgha upara aMkuza rAkhanAra ( gavarnara ) ane sarva prANImAtranA hitanI yAjanAe vicArIyeAjanA mahAna yeAjaka evA AcAya jema saMdhanA sakaLa kArTUnA sattAdhIza ane netA che, temaja e jaina yunivarsITInA--gurukuLavAsanA kulapati che. ane upAdhyAya te upakulapati che. avAMtara vahIvaTanI sarva javAbadArI upAdhyAyajInI che. A uparAMta te saMsthA yunivarsITInA khIjA aneka tattvA kevI rIte dharAve che, te viSe samajAvavAne paddhatisara eka prakaraNa ke eka vistRta nibaMdha lakhavA joie. *' AvI mahAna javAbadArIvALI saMsthA, ane AvI yunivarsITI hovA chatAM tenA lAbha jagat kema letuM nathI ?" tenA lAbha jagat hAla lai zake tema nathI. hAlanI yunivarsITI ane A yunivarsITInA hetuo, sAthya, uddeza ane kArya praNAlI judA che. jyAM sudhI banne sabaLa sthitimAM hAya, tyAM sudhI ekakhIjAne rAjyanaitika sabaLarAjAe nI mAphka 214 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna Ape, e judI vAta che. paraMtu ekabIjAnI nabaLAImAM ekabIjAno svArtha hoya ja che. tevI ja rIte A yunivarsITIne AgaLa vadhAravA jatAM yuropanA ghaNuM dunyavI svArthone dhakko pahoMce tema che. tethI tene pAchaLa haThAvavAnuM kadAca na banI zake te AgaLa vadhAravAne to prayatna thAyaja nahIM, ane jyAM sudhI jeTalA pramANamAM tenuM baLa hoya tyAM sudhI teTalA pramANamAM tenI vacce paNa na Ave. A parasparanI pelIsI hAla jaNAya che. paraMtu kudaratI saMjoge evI rIte maLI jAya te bemAMthI ekeya potAnA hetunI siddhi mATe eka bIjAnI vacce gayA vinA na rahe, ema jaNAya che. e yunivarsITInA saMgIna abhyAsa kramamAMthI pasAra thaIne samyagU darzana pradhAna aneka vyaktioe aneka rIte pitAnA puruSArthathI dharmanI prabhAvanA karI che. samagU jJAnapradhAna aneka vyaktio mahAna graMthakAra ane samartha vivecanakAra thayA che. samyagU cAritra pradhAna aneka vyakitaoe mahA tapasvI, Adarza cAritrazIla ane uttama mahAtamA puruSo tarIke svaparanuM anekavidha kalyANa karyuM che. Ama traNeya rIte bhAvadayA dhAraNa karIne prANuMonuM dhAraNa, pAlana ane apAya parihAra karyo che. Aje paNa e saMsthA Arya saMskRtinA saMrakSaNa mATe anekavidha pitAne puruSArtha pAtharyo jAya che.] jaina munine bAhyAcAra jaina munino bAhyAcAra ja ekAeka sarva sAdhAraNa jana samAjane Azcarya utpanna kare te che. temanAmAM sAdhAraNa gaNAtA AcAra mahAna tyAgane Adarza pUrA pADavA basa che, ke je teone eka sAdhAraNa AcAra lAge che. khAsa kriyAo prasaMge je AcAra rAkhavAnuM che, te te teo hameza rAkhI zakatA nathI, teTalI pitAnI nyUnatA samaje che, ane pUrvanA maharSione hisAbe pate yatkiMcit ja che. evI bhAvanA sadA teonA hRdayamAM jAgrata rahe che. jaina tattvajJAna kevuM gaMbhIra che? te viSe ApaNe vicArI gayA chIe. eTale jaina sAdhuonA AcAramAM jJAna ane kriyA anubhava ane tAlIma bannene sumeLa che. teo kadAca zuSka kriyA kaDI heta te cakkasa teonuM ATaluM uMcuM sthAna na ja heta, tevI ja rIte 215 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja jo teo mAtra zuSka vidvAnA heAta ane AcaramAM 4 peAthImAMnA ' jevA hAta tA paNa tenuM sthAna evI ja rIte utaratuM ja heta. teNe jagamAM peAtAnuM sarvopari sthAna TakAvyuM che, te A be vastuonA mizraNane ja pratApe. Aje paNa AkhA vizvamAMthI sarakArI mAnavAnA saMgraha karavAmAM Ave, ane taTastha bhAve tenI parIkSAnuM dhAraNa TharAvavAmAM Ave, e dheAraNathI parIkSA levAmAM Ave, te temAM dhaNA sarakArI mAnavA AgaLa AvI zakaze, ane dhRNA jaina munie kadAca pAchaLa paNa paDI jAya, chatAM je savathI AgaLa Avaze, temAM sAthI pahelA naMbara tA jarUra kAI ne kAI jaina muninA ja haze. temAM jarA paNa saMzaya rAkhavAne kAraNa nathI. paraMtu hAla jagatane A viSe kAMi paDI nathI. e, jagamAM vRddhiMgata thatA sAcA jJAnanA abhAvane prabhAva che. astu jaina munionA bAhyAcAranuM sAmAnya digdarzana karAvIne AgaLa vadhIzuM: jaina munie udhADe page cAle che, udhADe mAthe phare che. krAi vakhate mAthA para kapaDu rAkhe che, te mAtra yAnA hetuthI ja rAkhe che. te mAthe kezanA lAca kare che, mAthA para kAI paNa deza ke jJAti sUcaka pAdhaDI ke TApI rAkhatA nathI. kAraNa ke, tenA paNa teoe sarvathA tyAga karyo haiAya che. bhArata bhUmi para tenA vizeSa Adara eTalA mATe che ke ahIM tIrthaMkaro ane mahAtmA puruSA thaI gayA che. teonA jIvananA samArakA A dezamAM che. tenA upadezanA kiraNA ahIMnA leAMkAnA hRdAmAM che. ane mAkSane mATenI adhika sAmagrI A bhUpradezamAM che, teTalA ja pUratA tee tene cheDI zakatA nathI, nahIM ke tene kAi paNa svadeza ke paradeza che. te kaddI kAI paNa vAhanamAM besatA nathI. sadA udhADe page ja vihAra kare che. 216 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keI paNa sthAnamAM lAMbe vakhata rahetA nathI. rAtri bhejanane sarvathA tyAga rAkhe che. mAtra jarUra puratAM ja pAtra vigere sAdhane rAkhe che. pAtra mAtra lAkaDAnA sAdAM ja rAkhe che bhikSA mAMgI udara nirvAha kare che. paisA TakA pAse rAkhatA nathI. aMgata jarUrIAta mATe tene upaga karatA nathI. game tevo duSkALa ke kaSTane samaya haiya, te paNa bIjA divasa puratI paNa khAnapAnanI sAmagrIne saMcaya karatA nathI. hAthe rasoI karI khAtA nathI. koI pAse pitAne mATe raI karAvatA nathI. pitAne hAthe koI paNa cIja kharIdI khAtA nathI. game tevI sudhA chatAM pakava Amra phaLe vigere phaLothI lacI paDatA Amra vigere vRkSa parathI teDIne kadI, koI paNa phaLa khAtA nathI. tema ja koinI pAsethI teDAvIne paNa khAtA nathI. game tevI tRSA lAgI hoya che, te taraphaDIne maravuM pasaMda kare, paraMtu mIThA jaLathI bharelA koI paNa jaLAzayanuM ke koI paNa jAtanuM eka biMdu paNa sacitta jaLa pItA nathI. game tevI ThaMDImAM agninuM sevana karatA nathI, game tevI garamImAM pavana-paMkhA, chatrI ke pAdarakSaka sAdhanane upayoga karatA nathI. pitAnI jarUrIAtanA sAdhano bhAra pote jAte ja upADe che. pitAnA vacce pote ja upADI le che. teone koI paNa pitAnuM rahevAnuM sthAna ke makAna nathI hotuM. ane je kaI mAlika pitAnuM makAna temane upagamAM levAne Ape, te tenI pAsethI bIjI vastunI IcachAno tyAga kare che, ane khAnapAnanI sAmagrI suddhAM tyAMthI levAne tyAga kare che. rAjAne tyAMthI AhArAdika levAne tyAga ja rAkhe che. AjakAlanA mohaka ane zIdhragAmI vAhanemAM besavAnA zekhathI teo para che. nATaka vigere prekSaNIya ke evI camatkArIka vastuo zekhathI ke evA bIjA koI paNa hetuthI kadI jotA nathI. eka manuSya tarIke jamyA pachI sarva manuSyanI jema temane paNa keTalIka sukha- . 217 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagavaDo meLavavAne ane meLavavAne haka hoya che, te dunyavI sarva sukha sagavaDone temaNe tyAga ja karela hoya che. svajana-kuTuMbIjane sAthene dunyavI saMbaMdha te dIkSAnA kSaNathI ja taje heya che. dharmopadeza kaI paNa badalAnI AzA vinA kevaLa maphata ja Ape che. pitAne jarUrIAtanI cIje mAtra yAcanAthI ja meLavI le che, paraMtu dhamapadeza vigerenA badalAmAM kAMI paNa meLavavA IcchatA nathI.ziSTasakhkhata sarva sAmAnyadhArmika anuSThAnanuM mAtra AcaraNa paNa jaina munionuM AvuM kaTithI bharapura che. A badhuM teo koInA dabANathI karatA nathI, koI paNa jAtanI dunyavI lAlacathI karatA nathI, keInI khuzAmata khAtara karatA nathI, kAI paNa chupe vArtha siddha karavA karatA nathI, paraMtu svecchA-svIkArathI, sajJAna uMDI samajathI, uddAma ane mahAnuM jIvananA hetuthI, uttama pariNAme ane adarzanI dRSTithI kare che. bIjI kaI rIte na banI zake te paNa kevaLa muni AcAranA pAlananI dRSTithI paNa-vAzraya, saMyama, sAdAi, kSamA, saraLatA, nirlobhatA, niHsvArthabhAva, udAratA, tyAga, brahmacarya, vigerenA pAlananI saTa tAlIma TakAvI rAkhavAnI hoya che, ane sAthe sAthe tenI chAyAmAM bIjA aneka naitika guNanI anAyAse ja khIlavaNI thAya che. sacoTa, saMgIna, mahA javAbadArIvALuM, dIrdhAyuSyakara A jAtanuM jIvana jIvI jagatamAM mahAna Adarza utpanna kare che. ane te eka be varSa ke pAMca daza varSa nahIM, paNa jIMdagI bhara ekadhArI rIte samatola paNe TakI rahevuM muzkela che. be pAMca varSa jela bhogavavAmAM eTale puruSArtha nathI, ke jeTale A rIte vecchAthI ekadhArI rIte samatalapaNe jIvanabhara nabhAvavAmAM jeTale 218 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSAtha che. eTalA ja mATe game tevA buddhimAna vidyArthI ne paNa pAsa thavA mATe kelejanI TharAvelI saMpUrNa hAjarInA divasenI kiMmata gaNAya che, temaja kevaLa lAMbe dIkSA paryAya paNa gyatAmAM vadhAro karanAra gaNavAmAM Ave che. A AcAranI tulanA karI zake, ane tene jema bane tema pAlana karanAra vyaktio kaI paNa dhArmika ke bIjI koI paNa saMsthAmAM hoya, te te jovAnI khAsa IcchA che. A jAtinuM jIvana jyAM sudhI kei paNa saMthI utpanna na karI zake, tyAM sudhI A saMsthAnI harIphAI AkAza kusumavat che. ane tyAM sudhI jagatmAM te pitAne prathama darajjo TakAvI rAkhavAne samartha rahI zakaze ja. jaina dharmanuM aritatva kevaLa prANI mAtranA ekaMdara hita mATe ja che. e vAta jagamAM nirvivAda, siddha ane prasiddha che. ane te hetunI siddhi mATe ja jaina muni saMsthAnuM astitva Avazyaka che. jIvananA AvA mahAna hetu mATe ja paramAtmA mahAvIra devanI sarva zreSThatA che, ane te hetu pAra pADavAnA uddezathI teoe pitAnA anuyAyio utpanna karIne tIrtha saMsthA sthApI, tenI sarva javAbadArI sarvasaMgatyAgI varganA hAthamAM ja soMpI. ezaArAma, viSaya sukha, ke mAna-pAna pAmavAnI vRtti vigerenA tyAganI buddhinI tAlima vinA saMgIna niHsvArthatA AvavI zakya nathI, ane nivArthatA vinA taddana niHsvArtha popakAra bane zakya nathI. mATe ja jaina munine taddana nirapekSa rAkhavA sajjaDa vyavasthA karavAmAM AvI che. eTale ja je kALe je jAtane mAnava samAja jagatamAM kALanA pravAha sAthe vahetuM hoya, te samagramAM jaina munio vadhAre aMgatanirapekSa ane niHsvAtha jaNAze. mATe ja teo upara jagatanA kalyANanI ane akalyANamAMthI bacAvavAnI mahAna javAbadArI che. 219 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAro ke koI paNa mahAna buddhimAna ane kArya kuzaLa mahAzayane moTAmAM moTe pagAra ApIne sarva sagavaDo ane sAdhane ApI e javAbadArI saMpavAmAM Ave, te amArI dhAraNA che, ke te mahAzaya pitAnI pharaja bajAvavAmAM jarA paNa kacAza na rAkhatAM barAbara sArI rIte saMtoSa utpanna kare. paraMtu je divasathI temane pagAra baMdha thAya, pagAra ke tevI sagavaDa ApI zakAya tevI rithatina heya, te divasathI te javAbadArI upADavAnuM tene kahI zakAze ke? te upADe paNa kharA ke? tyAre jaina muni? tene khAvA sarakhuM na maLe, koI paNa jAtanI sAmagrI na maLe, eTaluM ja nahIM, paraMtu tenA mArgamAM kAMTAne varasAda karavAmAM Ave, tenA para julma ane sakhtAInA pahADa khaDakavAmAM Ave, te paNa te siddhAMta choDIne jaI zakaze nahIM. ane kadAca jaze te "kharekhara, huM kamabhAgI, nirbaLa chuM, ke mArI javAbadArI saMbhALI zakatuM nathI, eTaluM mAruM puNya kamI che, dhanya che, evA mahAtmAone, ke jeoe jagatunA kalyANanA mArgamAMthI koI paNa bhege pAchI pAnI karI ja nathI" eTaluM kabUla karIne te tyAMthI khasaze. paNa te ema nahI kahe ke mArI javAbadArI nathI." temanI bhAva dayA sarva koI prANI mATe pravAhita hoya che. zUravIra laDavaiye pitAnA deza ke pitAnA rAjA khAtara ke bIjA koI paNa dunyavI hetu khAtara ke pUrvanA koI paNa mANa khAtara pitAnA dehanuM balidAna Ape che. paraMtu jana muninuM bali. dAna kevaLa sarva sAmAnya prANI mAtranA kalyANa mATe ja heya che. A vRtti tenA muni jIvana sAthe jaDAyelI che. bhagavAna mahAvIra prabhunA upasargasahana ane kalyANabhAvanA yAda AvI gayA pachI kaTokaTInA prasaMgamAM khaDe page ubhA rahevAne tene koIne pUcha Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAnuM ke kAInI salAha levAnI nathI hotI. tema ja keInI ciMtA khAtara paNa kartavya pAlanamAMthI pAchA haThavAnuM nathI hotuM. ame pUchIe chIe ke-A rIte kevaLa zuddha nivArthabhAvathI jagatanA kalyANa khAtara balidAna ApavA mATe svecchAthI bahAra paDanAra jaina muni zivAya koI paNa bIje varga jaganA pRSTha para che? pati khAtara bhoga ApanArI satI strI ke laDavaiyAne bhAgamAM paNa dunyavI vArtha maLI Avaze. ane kadAca nisvArtha bhAve hoya, te te tenI pharaja uparAMtanA hevAthI prazaMsApAtra gaNAya che. tyAre jaina munie prazaMsAthI paNa para che, te temAM pitAnI pharaja gaNe che, tene mATe prazaMsA patra, stuti, mAna sanmAna ke evA koI bIjA dunyavI badalAnI paNa temane apekSA nathI hotI. are! ATaluM karavA chatAM pitAnI jarUrIAtanA sAdhane-khAna pAna-kapaDAM, pAtra vigere paNa pitAnA e bhaganA badalAnA rUpamAM meLavavAnA nathI hotAM. jyAre te vastunI jarUra paDe tyAre te vidhimAM vidhi mANasa pAse zAstraniyama pramANe nirdoSa hoya to tenI pAse yAcanA karatA saMkecAtA nathI. ane game te anukULa bhakta game teTale Dhagale kare paNa je muni AcAra pramANe te nirdoSa na hoya te temAMthI eka cIja paNa levAnI nahi. ane levAnI te paNa jarUrIAta karatAM vadhAre nahIM ja. ane te paNa yAcanAthI, upakAranA ke mahAna sevAnA badalA tarIke nahIM ja. AvI asAdhAraNa vyakti kadAca kaI kALe koI pradezamAM maLI Ave, paraMtu eka saMsthAmAM prathamathI ja pitAnI pharaja tarIke baMdhAIne dAkhala thavuM, e vizeSa che. alabatta, A javAbadArI badhA jaina munio dareka vakhate eka sarakhI rIte upADatA haze ke kema? e bAbata kadAca zaMkA thaze. paraMtu eTaluM to cokkasa che ke-temanA 221 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalA prekaTIkala, jagata bharanA janasamAjanA bIjA bhAgamAM nahIM ja maLI zake, e nirvivAda siddha che. "jaina munionI ATalI badhI asAdhAraNa pharaja hevAnuM kahe che, temAM amane te atizayoktija lAge che. kAraNa ke-evI pharaja bajAvatAM keI javAmAM AvatA nathI. jo tema hota to jagamAM ATalA badhA mAnavo duHkhI ane ajJAna kema che? tene badale yuropanA cAlAka ane parepakArI rASTroe jagatanA ghaNuM mANasane svataMtratAne prakAza Ape che. jJAnAmRta pAyuM che. saMskAra ke ucca jIvana kevuM hoya ? teno paricaya karAvyo che. bhale prAcIna kALamAM jena munionI A bhAvanA haze. paraMtu Aja te yuropanA rASTro ane khrIstI pAdarIonI sevA asAdhAraNa jevAmAM Ave che." amArA kathanamAM lezamAtra atizayokti nathI. jainamunio Aje paNa pitAnuM kArya bajAveja che. ane bhaviSyamAM paNa bajAvaze. eTaluM yAda rAkhavAnuM ke teo bIjAonI mAphaka sIdhI sevA-dravya dayA nathI karatA, paraMtu teonI bhAvadayA cAlu che. vaLI bhAva dayAnuM mULa mathaka jenazAsana saMsthA che. tenI marAmata, vyavasthA, TakAva, pratiSThA jALavavA mATe teonI ghaNI zaktio kharcAya che. ghaNuM zakti kharcavI paDe evA hAla saMjogo che. ema karIne jagatanA kalyAnI e mahAna saMsthA TakAvI rAkhavAmAM paNa teo jagatanuM kalyANa kare che. e saMsthA Take topaNa bhaviSyamAM temAMthI bIjI ghaNI vyaktione bahAra AvavAnI sagavaDa TakI rahe, nahIMtara te pachI jagatane kAMI paNa zaraNu ja na rahe. tathA keTalAka mAnavo kudaratI rIte je rIte hoya temaja temane rahevA devAmAM temanuM hita hoya che, uthalapAthala karavAthI kAMti temanuM ahita thAya tema hoya ke, vadhAre uMce pagathiye caDI zake tevA jagatamAM kharA sAdhano ja na hoya eTale badhI cAlu sthitio TakAvI rAkhIne ziSTa janasamAjamAM egya Adarzo khaDA rAkhe che. prasaMge prasaMge svAbhAvika prayatnothI jene lAbha pahoMcI zake tema hoya tene Ape che, bAkI te nukazAna na thAya, jagata sanmArgathI bhraSTa na thAya, tenI kALajI rAkhe javI, eja hAlanA samayamAM mahAna sevA che. yurepanI prajAe Aje mahAna upakAre ane lekakalyANanA kAmo karI rahela chetemAM te kaIne kaI jAtanI sattAne,vyApAra,nANAne, jamI rara. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nana, ezaArAmane, saMskRtinA phelAvAno,rASTrane ke prajAne svArtha hoya che, niHsvArthatAne mATe Abara che. ane teonA kAryo dhamadhekAra AgaLa vadhe che, temAM zAMta ane niHsvArtha bhAvanI ADakatarI sevAne avAja kayAMthI sAMbhaLavAmAM Ave che jenI sUkSma dRSTi ane pavitra kAna heya teja joI zake, ane sAMbhaLI zake. jaina munio potAnuM kArya karyuM jAya che, e kadAca teonA jANavAmAM hoya to paNa je jaina munie AgaLa Ave te pachI svArtha siddha zI rIte thAya ? mATe janasamAjamAM tenI pratiSThA dhImI paDe, teo AgaLa na Ave, e ghaMghATa paNa evI ja svArthavRttinuM ghaNe dUranuM pariNAma jaNAya che. Adhunika jaina muni saMsthAmAM vaimanasya ane temanI sAmenA viradhamAM paNa e tattvaja mukhyapaNe kAma karI rahela che. bIjuM kaI paNa vAstavika kAraNa nathI. yurepanA svArthonI vacce AvanAra jagatamAM koI paNa mahAna zakti hoya to te ja che. paNa te eTalI sabaLa che ke tenA para ghA thai zake tema nathI. chatAM temAM kyAMya chiddha maLe to ghA karI levAne e svArtha vRtti cUkatI nathI. evAM keTalAMka chidro maLI javAthI athavA chidro utpanna thavA devAthI A ghA karavAnI taka maLI zakI che. - yuropa potAnI svArtha vRtti sAthe bIjAonA paNa evA svArtha sAMkaLI de che ke jeo paNa teonAja gAna kare che, teonI temane niHsvArthavRtti lAge che. ane teo paNa leka kalyANane bAne uthalapAthalamAM bhegA bhaLe che. temanI taraphane svArtha pUro thAya, eTale mUka, tene paDatA, ne bIje varga ubhuM karI le che.Ama yuropanI mahAna svArthI jALamAMthI utpanna karavAmAM AveluM asAdhAraNa vAtAvaraNa eTaluM badhuM jambara che ke-te kudaratI jamAnA jevuM jaNAya che. vAstavika rIte te kRtrima jamAno che. svAbhAvika kAryakramano jamAno nathIja. A sthitimAM paNa jeo ubhAga tarapha derAya che, temanI paNa bhAva dayA jaina munio cintave ja che. paraMtu nirupAya che. alabatta, pariNAme jagatanA keTalAka bhAganuM ahita thaI cUkyuM che, keTalAka bhAganuM thaI rahyuM che, ane haju keTalAka bhAganuM thaze. te A vAtAvaraNa zAMta thatAM-yuropano dhamadhamATa baMdha paDatAM jagata joI zakaze. oNsTreliyA, amerIkA, AphrIkA, ane bIjA TApuonI mULa prajAone nAza A jamAnAmAM jeTalo thayo che, teTalo kadI nathI thayo. bIjI ghaNI prajAonI svataMtratA ane svAzrayI zaktine nAza thaI rahyo che. teTalo 223 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadI thaye nahoto, paraMtu jaina munionI A vAta hAla koI sAMbhaLe tema nathI. tethI teo potAnI rIte kAma karyo ja jAya che. paraMtu kalyANanA birudane teoe bilakula tyAga karyo nathI. e bAbatanI Aje paNa ame khAtrI ApIe chIe.] AvI A asAdhAraNa saMsthA svAzraya para kevI rithara che? evI svAzraya vRtti mAnavamAM jAgrata rahe, tene mATe bhagavAna mahAvIra prabhune asAdhAraNa puruSArtha teone Adarza che. jarA paNa mane vRtti DhIlI thAya te temanuM nAma maraNa ja teone sate nakarI de che.bIjA karavA jAya, topaNa mahAvIra prabhu jevA mahAna AdarzanI preraNAonI teone sagavaDanathI hatI eTale teo keTale vakhata TakI zake, te na kahI zakAya. vaLI te saMsthA koI dunyavI sAdhano para pitAne vAraso mUkatI nathI. paraMtu evI ja manavRtti vALI vyakti ziSya thAya, sarvasva samarpaNa kare, temAMthI paNa lega pAtrane-kaTakaTIne vakhate siddhAMta khAtara TakI zakavAne himmata bahAdUra hoya tene ja pasaMda karI vAra soMpe che, pachI bhale te eka ja vyakita mAtra ciMthare hAla vidyamAna hoya, tenI pAse ophIsa, pharanIcara, kArakune ke evA bIjA koI paNa sAdhana na hoya, paNa tenuM kArya naja aTake. bIjuM kAMI nahIM to, chevaTe janasamAjamAMthI yathAzakti vArase TakAvI rAkhe evo ziSya maLI jAya eTale basa temAMthI pAchuM badhuM ubhuM thai jAya. vaLI kaTokaTIne prasaMga Ave te khuNAmAM bharAI jAya ne prasaMga Avye bahAra nIkaLI Ave. khare vakhate zAsana ane kalyANa khAtara eja vyakti sabhApati,eja pramukha, eja thAyI pramukha eja maMtrI. eja kAsada, eja majura, eja saMgha, eja mahAna tIrtha kare nA pratinidhi, eja sakaLa Agama, eja sarva darakhAsta, eja saghaLA TharAva, eja sevaka, eja sattAdhIza, eja anuyAyi, eja netA, eja milakata, eja vahIvaTa kartA, eja gunahegAra, eja sa 224 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA karanAra, eja ephIsa, eja kArakuna, eja dastAveja, eja adhu rokaDa,eja nirapekSa tyAgI,eja sadhaLI zAsananI dravya--bhAva mikatAnA mAlika, eja ADITara, eja hisAba rAkhanAra, eja pUjya, eja pUjaka, eja khuzAmata karAvanAra, eja khuzAmata karanAra, eja AcArya, eja upAdhyAya, eja muni, eja cAkIyAta, eja uThAvagIra,eja rakSaka, eja bhakSaka thai zake che.sarva tattva temAM samAya che. sarva sattA tene che. jyAM sudhI tevI jarUrIAta upasthita na thaI DhAya, tyAM sudhI jeTalA sAdhanA maLI zakatA hAya, teTalAnA te upayoga kare che. sarva kAMi cAlI rahyuM che, te temanI vatI, temanI garbhita sammatithI cAlI rahyuM che. kAraNa ke badhA uMdhI jAya, bedarakAra rahe, ke bIjI tarapha vaLI jAya, te paNa tene ulye pAlave nahi, tene bedarakAra rahye pAlave nahIM, tene bIjI tarapha maneAvRtti vAgye pAlave nahIM. te vakhate teNe sadedita jAgrata bhAve aDagakhaDaka mAphaka chellA zvAsozvAsa sudhI khaDA rahevuMja joie. e bhAva tenI muni tarIkenI pratijJAmAM samAya che, ema te jANe che. A kArya muni vinA nAkarA, bhADutI mANasA, paMDite ke deLavAyelA mANasA utpanna karIne kaddI thaI zake ja nahIM.temanA pagAra, temanA kharca, temanI jarUrIAte game teTalI paNa muni karatAM pherajIAta vadhAre rahevAnI. munine sAdhanA maLe teA ThIka che, na maLe te echAmAM ochAthI calAvI zakavA mATe tene vArasAmAM tAlIma maLI hAya che, jelamAM gayelA asahakArI keDhIe ane sAmAnya jaina muninI jarUrIAtamAM paNa tamane dhaNuM aMtara jaNAze. te kedI keTalIka muzkelI veThe che, paNa chuTIne te muzkelIo dUra karanArA sAdhanAnA upayoga karavAnA manerathA te manathI race ja che. tyAre jaina muni jIvanabhara samatolapaNe rahe che. jaina paDita ke keLavAyelA 25 15 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAzaya keIpaNa dhArmika saMsthAnA meTA adhikArI haiya, paraMtu eka tarapha pitApara ke bairI para Aphata heya, ane eka tarapha maMdira para Aphata heya, pariNAme te kaI tarapha dorAI javAno vadhAre saMbhava che? tyAre phakkaDa jaina muni mATe? bIje kyAM ya derAI javAne saMbhava nathI. mATeja,bhale dhArmika saMsthAonA vahIvaTo gRhastha TrasTIo karatA haiya, teo sAcavatA hoya, teo ja lAgavaga lagADI doDadhAma karatA hoya, paraMtu teonI pAchaLa paNa kharUM baLa to muni saMsthAnuM ja che. e kadI bhUlavuM nahIM. te saMsthAne pAchaLa pADavAmAM Avaze, te tethI janasamAjane cokkasa nukazAna thaze; paNa tenuM te kAMI javAnuM nathI. alabatta, keTalAka kAraNathI avyavasthA utpanna thaI che, te te dUra karavI ja paDaze, ane e saMrathAne pitAnA kendramAM majabUta TakI rahevA mATe sateja karavI paDaze. jaina muniono Adara - jaina muni saMsthA AvA sabaLa to para racAyelI hovAthI dunyavI kaI paNa AghAta -pratyAghAta tene khAsa karIne naDI zakato nathI, ane tethIja sarva dhArmika kriyAomAM tenI hAjarInI jarUra rahe che. khAsa dhArmika kriyAo temanI sAkSI, sammati, AjJA, ke purAvartitva zivAya thaI zakatI ja nathI. gRho gRharane eka praNAma kare che, jayAre devane traNa praNAma kare che, tyAre teone be praNAma kare che. jyAM kayAMya paNa maLe tyAre tene bhaktibahumAnathI namratApUrvaka namI namIne praNAma kare che, ane banI zake to trikALa praNAma kare che. kAMI paNa jarUrIAta mATe pitAne sthAne AvI caDe che te pUrI pADavA taiyAra thAya che. munionI khAtara gRhura sarvavane bhega ApavA taiyAra rahe che. teonI pratiSThA 226 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtara AkAza-pAtALa eka kare che. eka divasanA paNa dIkSita tarapha bahu mAnathI jovAmAM Ave che. teonI AjJAone zirasA vaMdha karavAmAM Ave che. dharma saMsthAnA e adhikArIone rAjAe ane rAjayanA sarva adhikArIo paNa sabahumAna namatA AvyA che, ane name che. teonA ArAma ane saMyamamAM anukULatA mATe sadadita jAgrata rahevAmAM Ave che. teonA zarIranI saMpUrNa darakAra rAkhavAmAM Ave che. teonA vacana para kurabAnI karavA taiyAra thaI javAmAM Ave che. teonuM apamAna jIvane jokhame paNa sahI zakatA nathI. teonA jJAnAbhyAsa, saMyamArAdhAna, zAsana kAryabhAra, dharmaprarvana vigere kAryomAM yathAzakti sarva sAmagrI pUrI pADavA tatpara rahe che. pitAnA rathAnamAM padhAravA mATe kharA hRdayathI vijJapti karavAmAM Ave che, teonA vihAra ane gamanAgamanane khyAla rAkhavAmAM Ave che. teonA Agamanane sollAsa vadhAvavAmAM Ave che. jainamuni uparane koI paNa atyAcAra game te bhoge dUra karavA hara paLe jaina saMdha taiyAra rahe che. teonA jIvananA dareka dareke mahattvanA prasaMge-jemake, banne ya dIkSA, padavI pradAna, mahAtapaDanuSThAna, kALa dharma vigerene khuba zobhA ApavAmAM Ave che. A badhuM chatAM [25] peIjapara jaNAvelI alpamAM alpa gyatAmAM khAmI hoya, to tene paNa hisAba levAmAM Ave che. ane khAmI na hoya chatAM paNa temAMnI egyatA pramANe paNa bheda samajavAmAM Ave che. bhayaMkara kaTokaTInA dukALa vigere jevA prasaMgoe ke dezanA vicitramAM vicitra saMjogo vakhate paNa, jaina saMdha temanI jarUrIAte mATe yathAzakti potAnA saMkacitamAM saMcita sAdhanemAMthI paNa amuka bhAga pharajIAta Apeja che. jaina zAsanamAM, bhArata saMskRtimAM, mAnavagaNamAM, ane ekaMdara ra7 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vizvanA sakala prANu gaNanA kalyANa mArgamAM jaina muni saMsthA eka prANu bhUta saMsthA che. tenI sAthe sarvanA sIdhA yA ADakatarA hita saMbaMdha saMkaLAyelA che. dezanI aMdaranA pazu paMkhIo ke nAnA jaMtuonA jIvana paNa teothI ja keTaleka aMze sahI salAmata che. nirarthaka vinAzanA mukhamAMthI bace che. Aje keTalA moTA pramANamAM katala cAlI rahe che? te vicAro haju paNa tenA para aMkuza che, eTale paNa aMkuza na hota to, keTalA vizeSa pramANamAM katala cAlatI heta? ahA ! jainadharma ane tenI A muni saMsthAnuM jagatamAM astitva na heta, te mAnava jAta kaI dazAmAM hota? ucca jIvananA sAttvika Adarza jevuM kAMI paNa hoI zake, tenI tene kalpanA paNa Avata kharI ke? bhadra, sadAbhadra. [ dezamAM kAyama mATe teo ja AgevAna tarIke bhAga bhajavatA. AvyA che, ane Aje paNa bhAga bhajave che. dharmarakSaka amukaja yojanAo evI pasaMda karI rAkhe che, ke jemAM bIjA dareka tattvonI rakSA samAI jAya che. paraMtu muzkelI tyAM Ave che ke-dezamAM jyAre paradezIono dora cAlatA hoya che, tyAre teonI sAthe amuka vartana rAkhavuMja vyAjabI hoya che, teTalA pUratuM nakkI thaI jAya che. paraMtu cAlAka paradezIo-e nirNaya pramANe barAbara vatIne parasparanA AMtara vicAra bhedano lAbha laI bIjA hAtha para dezamAMnA bIjA sAmAnya janasamAjane potAnI tarapha aneka rIte AkarSe che, teone lAlacamAM pADe che, temanI mAraphata dezamAM amuka jAtanuM vAtAvaraNa utpanna kare che, amuka jAtanI mAMgaNIo AgaLa lAve che, ke je-pariNAme-bhAratane-eTale bhAratIya saMskRtine nukazAnakAraka hoya, ane teone phAyadAkAraka hoya tevA vargane mAna-pAna sAruM Ape che, temanI pratiSThA utpanna kare che. koI prasaMgamAM temane potAnIja sAme uzkere che. ane pachI temanAthI hArI jatA hoya, evo DoLa kare che ne pitAnI svArtha, siddhi kare che. paraMtu e badhuM vAstavika rIte aMdara aMdara bheda utpanna karavA pUratuM ja hoya che. te vargamAMthI amuka AgevAnone khAsa AgevAno paNa mAnavAmAM Ave che. ane e rIte dezamAM be jAtanA AgevAno thaI jAya che. jethI dezamAM vicAranI ke kartavyAkartavyanA nirNayanI eka vAkya 228 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAja nathI rahI zakatI. Ama bheda utpanna thatAM banne te prasaMga paDye rAjI rAkhI zake che, banne te khAvI zake che, ane banne pAsethI judA judA svArthI siddha karI zake che. Ama dezamAMthI eka varga ADakatarI rIte tarapheNa karanArA nIkaLI paDe che, ane teja sAmenA khIjA vA virAdha kare che. te varSAMte bhAratanA aitihAsika saMgIna baMdhAraNane ke saMgIna rakSaka tattvAnA khyAla nathI hotA-ane dhUnamAM te dhUnamAM rakSaNane badale, rakSaka tattvAnA mULamAM ghaNI vAra dhA mArI bese che. vaLI eka varga pAsethI kAma patyu eTale mUka tene paDatA, ne khIjo varga ubhA karI le che. AvI ajJAna paristhitimAM dezane ane dezanI prajAne nukazAneA thAya che. kAIka te chaThThI heAya che, ke kAinI vAta sAMbhaLavI nahIM, ane eTalA badhA vegamAM AvI jAya che, ke tene samajAvavAnI taka paNa rahetI nathI, te khAtara eTalA badhA jokhama kheDI nAMkhe che ke-pAchaLathI samajAya te paNa pachI pheraphAra na karI zakAya. kemake amuka rIte vacanethI baMdhAi gayA pachI, bAjI hAthamAMthI chaTakI gayA pachI tenuM paNa zuM cAle ? AvI sthitimAM jaina munie zuM kare ? are ! tee kAMI paNa yAgya salAha ApavA jAya, te temanI sAme eja varga dhasArA karavA ubhA thaI jAya. paraMtu bIjAM kAMI paNa na karatAM, prabhu mahAvIre TherI ApelA nizcita mArga ane te uparathI phalita thatA te te vakhatanA peTA mA upara sau ekaniSThAthI TakI rahe, teA kAinI tAkAta nathI ke bhArata saMskRti ane tenI sAthenA prajAnA vatana saMbaMdhamAM lezamAtra pharaka karI zake. hAlamAM paNa pragati, unnati, svarAjya, AgaLa dhasavuM, sudhArA, rivana, jamAnA, ArAma ane sukhasagavaDane jamAne, zAMtinA jamAnA, prakAzamAna jamAne, buddhinA jamAnA, vijJAnanA jamAne, sahakAra ane svataMtratAnA jamAne, sAmyavAdanA jamAnA, sAmrAjyavAdanA jamAne, vizALa bhAvanAnA jamAnA, vizvabhAvanAnA jamAnA, kaLavaNInA jamAnA, vikAsa nA jamAnA, udyoga, ane kalAhunnaranA jamAne, baMdhAraNa, vyavasthA ane sulehanA jamAnA, dilatAdvAranA jamAnA, aikayanA jamAnA; evI evI mehaka aneka lAlace ane bhramaNAethI doravAi jaI dezanA aneka vargo judA judA dhoMdhATa kare che, paraMtu A badhAnA kayA eka pariNAma tarapha sau dorAI rahyA che, tene vicAraja nahIM. mAthuM paNa evuMja bhamI jAya che ke 229 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAInI vAta paNa sAMbhaLavAne taiyAra nahIM. jethI karIne dezahitanA prajA kalyANanA mULamuAnA kharA prazno para kAyamane mATe paDado paDyo ja rahe che. dezanA uMDA uMDA garbhamAM chupAyelI, guMcavaNa bharelI, ananya, vAstavika, bhAratIya paristhitithI ajJAna chatAM A vargane khAsa AgevAna gaNI levAmAM Ave che, ane pachI paradezI mutsadIo pATanA sogaThAMnI mAphaka sukhethI tene jema upayoga karavo hoya tema karI zake che. alabatta, temAM teone doSa nathI. teoe kayAM vitarAga hovAnuM bIDuM jaDapyuM che. teo ne pitAne svArtha mATe kAMI paNa karavAnI chUTa che, savAla mAtra ApaNo rahe che, eTalI teonI kuzaLatA che, ane ApaNI gaphalata che, tenoja aphasosa che. ApaNe vivekathI samajavAnI jarUra che. chatAM hAlanA saMjogeja evA che ke-je hAni thavI haze, te thazeja. te koI aTakAvI zake tema nathI. ] Adhunika prazno - e te badhuM kabUla che ke-jaina munio mULathI ja bhAratamAM pitAne prabhAva pADatA AvyA che, ane haju paNa pADe che. paraMtu AjanI sthitimAM e vAta eTalI satya nathI. kAraNake Aje jaina muni saMsthAthI jaine ja viruddha thaI gayA che. aMdara aMdara paraspara laDI rahyA che, ane dIkSAnA praznathI te deza Akho khaLabhaLI uThayA che. tenuM kema? A prazno cheDavAnI A sthaLe IcchA nahatI. kAraNake te jaina dharmanI racanAtmaka ghaTanAne hisAbe najIvA che. te AgaLa samajAvyuM che, chatAM prasaMgopAtta amArI samaja pramANe tene TuMkAmAM javAba ApI A prakaraNa pUruM karIzuM. muni saMrathA sAme koIpaNa jaina nathI. mAtra hAlanI saMskRtinI asaravALI koI vyakti tenI sAme hoya, tenuM cAlu vaimanarayamAM khAsa vajana nathI. hAlanI saMskRti koI paNa muni saMrathAthI viruddha che. kAraNake, tenA veganI ane svArthanI te ADe Ave che. eTale tene virodha nyAyasara na kahevAya. 230 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banne pakSakAre ane taTastha e traNeya vibhAgomAM AgevAna te munioja che. eTale munione choDIne to koI paNa kAMI karI zatA ja nathI. Ama chevaTe sarva pakSe muni sApekSaja che. nirapekSa kAMI paNa karI zakAtuM ja nathI. eTale munisaMsthAnuM eka rIte nahIM te bIjI rIte vajana kabUlavuM ja paDe che. kaI paNa khAsa matabheda ke siddhAMta khAtara muniomAM matabheda ubhe thAya, tethI to gabharAvAnuM kAraNa nathI. kAraNake jo teo siddhAMta khAtara makkama na rahetAM, namatuMja Ave jAya, te jarUra te saMsthA tArakane badale bAvanAra gaNAya. e mata bhedee AvaDuM moTuM vyApaka takarAranuM svarUpa kema lIdhuM ? tenA javAbamAM-eTaluM ja kehAlanI saMskRtie jyArathI vacce mAthuM mAryuM, tyArathI te vadhAre ugrarUpamAM goThavAI gaI che. hAlanI takarAranuM svarUpa ja evuM che ke-te rItasara vadheja jAya che. temAM paNa vikAsa dAkhala thaye che. dA. ta. be bhAI kaIpaNa kAraNasara laDyA heya, to pAchA bhegA thaI jAya, paraMtu keso ke gayA pachI teoe rItasara laDavuM ja paDe che. eka bIjAnA chidrone sacoTarUpamAM raju karavA paDe che. tethI mane bhaMga thaIne vaira virodhanA je bIjake paDe che, te kAtilarUpamAM thaI jAya che. tevI ja rIte AmAM paNa kAMIka emaja thayuM che. navI saMskRtie jyArathI mAthuM mAryuM che, tyArathI te ugrarUpamAM Avela che. vaLI vartamAnapatroe te agnimAM ghI ane pavananuM kArya karyuM che. chatAM aMgata virodha najIvA lAge che. paraMtu vAstavika rIte amArI samaja pramANe bhAratIya ane Adhunika, e baMne saMskRtio ja paraspara judA judA pAtranA nimitta nIce athaDAya che. dikSAne prazna mULa mudoja nathI. baMdhAraNanA prakAraNamAM jaNAvIzuM 31 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pramANe munisa MsthAnA baMdhAraNamAM gAbaDuM paDavAthI A badhI paristhiti ubhI thaI che. dvIkSA aTakAvavI e koi jarUrI vastu nathI. temaja dIkSA aTakAvavAnI tarapheNamAM vAstavika rIte krAi hAya, tema paNa jaNAtuM nathI. baMdhAraNanI avyavasthAmAM vyavasthA thavI joie.e mukhya Avazyaka vastu che. keTalAka avyavasthAnuM kAraNa, dIkSAnA dhAraNumAM bhUla kahyuM che, ane keTalAka bIjA kAraNA Ape che. amane peAtAne vyavasthA ane baMdhAraNa majabUta karavAnI khAsa AvazyakatA lAge che. te thatAM bIjA je je kAraNeA haze te badhAM dUra thaI jaze, dhArA i ke-dIkSAnA dhAraNamAM pheraphAra karavAmAM Ave, te paNa zAMti ane vyavasthA AvI zako nahIM. ema ame khAtrI pUrvaka kahIe chIe. ane jo badhuM baMdhAraNa barAbara majabUta karavAmAM Avaze, te bIjI paNa aDacaNA nIkaLI jaze ane dIkSAnA prazna paNa nahIM rahe. sAdhu saMsthAmAM dAkhala thavA AvanAra vyakti mATe dvAra baMdha na karatAM, tene dAkhala thavAnA vAstavika dvArA khullA chatAM vyavasthA evI hAya ke nakAmA ke kAcApocA TakI ja na zake, ane je kharA ane saMgIna hAya teja TakI zake. AgaLa vadhe. kharI mahenata temAMja karavAnI jarUra che. A laDAI nakAmI che, temaja artha vagaranI che. sAmAnya tathA Adhunika keLavaNI dvArA Adhunika saMskRtinA vicAra vAtAvaraNathI TevAI gayelA vane tene anusaratA kAyadA ja vadhAre paricita hAya che. eTale vakIla vargane 18 varSanI uparanI uMmara ja svataMtra hovAnA khyAla rahe, e svAbhAvika che. prajA bhAratanA cAlu dhAraNA ane kAyadAethI paricita che. temAM soLa varSanI AsapAsanI ummara ravataMtra tarIke gaNAya che, " seALe sAna " ityAdi pramANeAthI. A samajaNabhedathI paNa e bAbata parasparanA matabhedanuM atara pASaNa pAmatuM pAmatuM kAMIka mATu 232 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa laine A athaDAmaNInA pravAhamAM bheguM bhaLI gayuM che. vaLI hAlanI saMrakRtinA vicAra vAtAvaraNanI chAyAmAM AvI gayele varga sAdhu saMsthAnI jarUrIAta viSe bhramaNAmAM paDele che. kemake e saMskRtinI dRSTi teone bIna jarUrIAtanA digyeya tarapha lalacAvI jAya che. A mAnasika parivartana paNa, jaina dharmanI sAthe baMdhAraNathI ane hArdika premathI baMdhAyelAonA mana paNa amUka vakhata mATe vadhAre paDatAM kSubdha karI mUkI, tenI sAme uzkere che. [ vaLI dharmo ane samAje upara rAjya sattA aMkuza mUkavAnA rAjyadvArI dheraNa--ke je pitAnA kAryakSetranI bahAra che-upara AvI hoya tema hAlanA vAtAvaraNa uparathI samajAya che. dharmo ane samAjo vacce na paDavuM e brITIza ke koIpaNa rAjya saMsthAnI sa dAnI polIsImAM kAMIka palaTo AvyA lAge che. alabatta, tene mATe nimitte meLavI levAtA haze. paraMtu nimitta hoya, to paNa na paDavuM hoya te na paDAya, ane paDavuM hoya te paDAya. A paristhiti uparathI Adhunika saMskRtinA dharaNapara racAyelI rAjya saMsthAone paNa je saMskRtine AgaLa vadhAravI hoya, to tenI ADe AvanAra bhAratIya dharmo ane saMskRtinA tattvone ghasAre Apa joIe. ane tema karavA mATe, prathama aMkuza, ane pachI heja ghasAre, ema raphate raphate TheTha aMdaranA garbhamAM paNa chevaTe AgaLa vadhI zakAya. banne pakSone amUka bAbatamAM rAjI rakhAya, amuka bAbatamAM Thekara paNa lagAvAya, tathA anivArya saMjogomAM amAre Ama karavuM paDayuM che, ema taTasthane jaNAvI zakAya. tethI munisaMsthAnA pravezadvAra upara aMkuza mUkavo, e teone mATe vadhAre sacoTa kAryasAdhaka che. vaLI te pahela dezI rAjyadvArA thAya, eTale khAsa vAMdho keNa laI zake che tethI rAjyasattA Ama karavA lalacAya. A muddo ghaNuM vakhatathI garbhita rIte te haja, tyAre taka AvyuM kema ja. karAya? tethI paNa ghATa ane parasparanA virodhanA vAtAvaraNane vadhAre bhabhUkavA kAraNa maLe, e svAbhAvika che. Ama aneka kAraNone lIdhe A AkhI paristhitinuM be saMskRtinI agamya athaDAmaNa mukhya kAraNa che, e sAra che. paNa te jainamuni saMsthAnA racanAtmaka prabhAva AgaLa vAstavikamAM najIvuM ja che. vaLI pahelI goLamejInA upasaMhAranA bhASaNa vakhate vaDA pradhAne dhArmika laDAImAM zAMti thavAnI AzA rAkhI che. tethI paNa have tene aMta AvI 233 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaze. kAraNa ke navA rAjyabaMdhAraNano amala karavA vAtAvaraNa zAMta thavuM joI e. tethI sarva prakAranI azAMtine badale zAMti thavIja joize. ema ceAkkasa lAge che. mAtra te vakhate Adhunika saMskRti jainadharmIne keTaluM nukazAna karI jAya che, teja mukhya muddAnI vastu jovAnI bAkI rahe che, ] sarvAdhAra saMsthA jaina muni saMsthA jIvatI jAgatI saMsthA che. sarva dhArmika sasthAonA AdhAra tenA para che. ane e rIte paraparAe ekadara prajAnA poSaNanI tamAma saMsthAmAM saDAna pezI zake, tene AdhAra paNa muni saMsthAparaja che.kAraNa ke--yapi tIrthaMkara bhagavaMtA, teonI mUrti emAM AdhyAtmika prabhAva pADanAra mudrA tarIke, munienA mAnasamAM uttama jIvananA vArasAnI chApa dvArA munirUpe, ane jaina AgamAmAM sakaLajJAnI tarIke jIvaMta che, tathApi tenI sAkSAt vidyamAnatA nathIja, jo munivarga na hoya, te tItha karIne huMmeza oLakhAvanAra, tenA tarapha bhakti bahumAna utpanna karanAra kANa rahe ? teonA AdezAne jIvanamAM jIvaMta ane jvalaMta jIvanAra kANu ? ane e rIte tenA Adezane mUrtimaMta svarUpa ApanAra kANu ? tenA jJAnanA rahasyo samajAvanAra ane samajanAra koNa? samajavA khAtara jIMdagInA bhoga ApanAra kANu? tenA vicAro karanAra kANu ? tenA pracArathI utpanna thayelA sutattvAnA sagrAhaka ane rakSaka krANu ? mATe deva, gurU ane dharma: e traNeya saMsthAone mukhya AdhAra A guru sa'sthA upara ja che. tIrthaMkara bhagavatA sAkSAta AvIne ApaNane kAMi kahevAnA nathI. jJAna paNa evIja rIte tenA abhyAsIo vinA muMgu ja che. tyAre e bannene paNa AdhAra muni sarathA uparaja che. AthI AkhI saMskRtino ane saMskRti sAthe saMbaMdha dharAvatI tamAme tamAma pASAka sasthAonA AdhAra tenI sAthe sabaMdha dharAve che, ema kabUla karyA vinA cAlaze nahi. 234 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _zuM tethI ja bhAratIya saMskRtinI haripha saMskRti te mukhya muddA upara ghA kare. teja jagatamAM te AgaLa AvI zake. ane te khAtara jeTaluM baLa hoya, teTalA baLathI te ghA kare, e paNa svAbhAvika che. tethI kadAca kadI na banelA banAvo bhAratamAM banatA jovAmAM Ave, tethI kAMIpaNa Azcarya pAmavA jevuM nathI. dharmanA kendro teDyA vinA bhAratIya saMskRtine pAchI pADI zakAya ja nahIM. tethI 1. AryonI samAja vyavasthAnA chellAmAM chellA aMga asparyo sAthe seLabheLa thavAthI bIje vyavasthA ja kayAM TakI zake ? pachI te raphate raphate samAja baMdhAraNane chinnabhinna thavuM ja paDe. 2, ane maMdira e bhAratanI mukhyamAM mukhya pavitra dhArmika saMsthA, temAM eka vakhata aMdara aMdarathI gAbaDu pADavAnuM sAdhana maLI jAya to pachI bIjI gauNa saMsthAomAM gAbaDu paDyA vinA raheja kema ? tevIja rIte 3. jainamuni saMsthA e paNa bhAratIya saMskRtinI rakSaka mahAna saMsthA che. temAM avyavasthA utpanna thAya, te pachI bIje paNa raphate raphate avyavasthA utpanna thAya, temeNa rokI zake ? amArI samaja pramANe ahIMnAja amuka vargane AgaLa rAkhIne A pramANe saMskRtinA kendro upara ghA thatA jaNAya che.] aMtamAM jo Arya prajAne jIvavuM hoya, pitAnI mULa-je sthiti kudaratI zite hoya, temAM TakI rahevuM hoya, temAMthI bhAvi avanatinA khADAmAM na dhakelAvuM hoya, bhAvi kaSTa ane lagabhaga sarvanAza jevA prasaMge paricaya na meLavavo heya, mahAvikAsa sAthe jIvanane nikaTane saMbaMdha TakAvI rAkhavo heya, to jagatanI Adarza bhUta tyAgamaya jaina muni saMsthA, ane ekaMdara yathAzakya vAstavika svarUpamAM dareke dareka dharmagurunI saMsthA TakAvI rAkhavAno prayatna karavAthI ja Akhare kaIka vakhata paNa sarva vine dUra thaI, pharIthI paNa punarajIvana prApta thaze. ane dunyavI ke pAramArthika sukhane eja yatkiMcita sabaLa-jevo gaNe te-paNa sukhane mArga che.bAkI badhA havAI killA che. dhumADAnA bacakAM che. zakita, sAdhana, ane saMpattine durvyaya che. mUrtimAna avanatinA sAdhana che. pitAnAja mArgamAM pitAne ja hAthe rUSa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMTA verAvAnA che, potAne ja hAthe pitAnA ja pagamAM kuhADe mAravAne che. svarAjaya, saMpUrNa virAjaya, dezadvAra, dezennati, svadeza sevA, vigere dviarthI zabdo kevaLa mRgajaLanA raNamAM deDAvI avanatinA bhayaMkara khADAmAM dhakelI denArA mAyAmRge che. have e zabdanI pAchaLa lAbha kAraka ApaNe mATe kaze khare artha rahyA nathI. te have prajA joI zakI che. yuropanA e jAtanA sAhityanuM tAtparya samajyA vinA AMdhaLuM-dheluM anukaraNa karavAthI te kevaLa kaleza ja bAkI rahe. chatAM kALanA pravAhamAM evA kaMIka ghATa thayA kare che, ane thayA karaze. chatAM jaganA kalyANanA sAcA mArgo paNa sadA jAgrata rahe che, ane rahezeja. [ "Aje janasamAja pUrvanA mahApuruSonA nAma ane kIrtinI mAraphata chetarAine dhUrta dharmagurUonA poSAkamAM aneka kALA kRtyothI coMkI gayela che. teNe vizvAsa gumAvyo che. Aje to "vADa velAne khAya che. " rakSaka teja bhakSaka che. amane koI dharmagurupara vizvAsa nathI, kaI dharmagurunI saMsthApara vizvAsa nathI, ane e sarvane nAza thavo joIe." mahAzaya tamArA kathanamAM satyAMza chatAM saMpUrNa Aveza, vastu sthitinuM vadhAre ajJAna tathA kartavyapAlananI nirbaLatA vizeSa pramANamAM jaNAI Ave che. Arya zukra zeNitathI utpanna thayelanA mukhamAMthI sarvanAzanA vAke naja nikaLe, paraMtu saMjogenIja khubI che. te paNa-buddhi sthirakare, viveka jAgrata kare, svayaM vicAra karatAM zIkhe, parapratyayAnusAri buddhino tyAga kare. dIrdhadaSTine upayoga kare, jagatanI kalyANa vyavasthA nihALI ane pachI kartavya mArge saMcare. - tamArA kathanamAM jeTale aMze satya che. teTale aMze dharmane prakAza jhAMkhuM paDe che. ane mAnava prANI nIce utaryo che. ema chatAM haju paNa e saMsthAomAM eTaluM baLa che, ane koI kAI virala sajajana vyaktio nIkaLI Ave che, ke jethI karIne satyamArganA pravAhane kSati thatI ja nathI. eja jagatanuM zaraNa che. yadyapi durjane paNa sajajanene lebAsa pahere che, te paNa temAM ye sajajanatAno ja vijaya sUcavAya che. jagatamAM kayAMya 236 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazu sajjanatA naja hoya, teA pachI tene burakhA paheravAnI durjanAne jarUra ke avakAza na ja rahe. alabatta, Adarza kazuM nathI. paraMtu saMjogAnA pramANamAM je che, tethI saMtASa mAnavAnI jarUra che, bIjo upAya nathI. je che, teTalI ja ApaNI milkata che. eTaluMja A`prajAne avanatimAMthI bacavAnuM sAdhana che. ATalA paNa bacAva thayA che, te tenuM ja pariNAma che. mATe "sarvathA sarvAMtra gaMdavADaja che, " ema mAnavAne kAraNa nathI. jo te paNa zuddha karavAnI tAkAta nathI, tA navA sarjananI vAteA kevaLa gAMDapaNu ane havAi killA che, temAM parAzritatA te cheja. Aje ApaNA dhaNA varga keTalAka sAcA juThA gheoMghATathI gherAi gayA che. svayaM uMDI tapAsamAM utaratA nathI. ane sakAraNa ke niSkAraNu, svArthI, leAkeAnI vadhAre paDatI uzkeraNIne pariNAme vadhAre paDatA uzkerAi gayA che. vaLI dharmaguruonuM astitva jo jagatanA kalyANa mATe che, chatAM tethI jaganuM kalyANa na thatuM hAya, chatAM jaganA kalyANanI jarUra hoya, temAMthI peAtAne paNa bhAga meLavavA hAya, teA jenA jenAmAM puruSArtha hAya, te karI batAvI AgaLa Ave, ane sAcA hIrAnI mAphaka camake, eTale ApeAApa khATA hIrA jhAMkhA paDI jaze. ane e rIte camakanArane ja TIkA karavA, ThapakA ApavAnA ane khaseDI devAne adhikAra che, eTaluMja nahIM, paraMtu jaganA kalyANu mATe jarUra paDe te jene jete nArA karavAnI jarUra hoya, teno teno nAza karavAno paNa adhikAra che. paraMtu nirbaLa ane akiMcitkarane te adhikAra nathI, eTaluMja nahIM, paraMtu tema karIne peAtAnA pagamAM kuhADA mAre che, ane jagane bhramaNAmAM pADe che, chatAM pariNAma te kAMi Avatu Mja nathI. khATA ghAMghATa karatAM pahelAM viveka pUrvaka sad aMze! ane asad aMzeAnuM pRthakakaraNa karavuM, joIe, pachI sad aMzene AgaLa lAvavA, tathA asad aMze nAza karavA phaTIbahu thavuM joie. temAM sarvathA DUbI javuM joie. ema DUbI janAra vyakti kAMi paNa karI zake. emane ema AkhA mIMcIne pariNAmane vicAra karyAM vinA game te rIte AvezamAM AvIne kheAlavA mAtrathI zuM vaLe ? ema e saMsthAone nAza thaze paNa nahIM, ane khelavuM bakavAdamAM khapI jAya, juduM. e asad aMzane nAza kAi vyaktine kAi paNa rIte aniSTa hAyaja 230 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM. paraMtu badhuM saviveka, pariNAma daSTithI, paddhatisara, ane uMcA uddeza tathA bhAvanAthI thavuM joIe. niHsvArtha bhAve, kalyANabhAve, ane sAcI sevA vRttimAM raMgAIne thavuM joIe, ke je prayatna pariNamadarzaka banI zake. mATe tame kahe che, tevI sthiti kevaLa dharmasaMsthAonI nathIja. - tame kaheze ke-"have tenI AvazyaktA nathI, eTale ke dharmaguruothI sAdhya pariNAme bIjI rIte meLavI leizuM." tene artha e thayo ke dharmaguruothI sAdhya tattvonI AvazyakatA che. mAtra te pUrA pADanAra dharma guruonI jarUra nathI. te e to kayAMthI meLavaze ? jyAMthI meLavaze, tyAM gulAmagirinuM khata to lakhI ApavuM ja paDaze. te khata AnA karatAM sAruM haze, tenI tamArI pAse kaI khAtrI che? je evI khAtrI nathI, to je che, temAM ja saMtoSa mAne, guru banavA mATe talasI rahelA potAne mArga mokaLo karavA mATe tamane Ama uzkere che, ema kema na kahI zakAya ? bhUtakALamAM e saMsthAomAM ratno pAkyA che, ane bhaviSyamAM nahIM pAke teno ze purAvA che ? mATe bhaviSyanI prajAnA kalyANanA uddezathI paNa e saMsthAono vAraso jema tema AgaLa laMbAvaja joIe ane tethIja tenuM rakSaNa karavuM joIe, tenA baLamAM umere karavo joIe, temAM sutatvene saMbhAra bhare joie, ane temAM uttama bhogonuM khAtara pUravuM joIe. jethI karIne e phaLadrupa subhUmimAM bhaviSyane vadhAre camakavALA rane pAkI zake. ] jaina dharmAcaraNa. jainadharmanA dharmAcAranI phUla guMthaNI ghaNI ja vicitra che. te eTalI badhI aTapaTI, na samajI zakAya tevI rIte dUradUranA saMbaMdhothI citravicitra rIte guMthAyelI che, chatAM te avimizrita ane gaNa-pradhAna bhAvathI vyavasthita che. tene ukela kare eTale, eka gADha jaMgalamAMnA aneka jAtanA vRkSo, choDavAo, ane velAo tathA teonA phaLe, pAMdaDAM, DALA, raMga vigerenA judA judA aneka 238 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte saMpUrNa vargIkaraNa karavA jevuM muzkela che. jema te dareka patipitAnI sthitimAM vyavasthita che, chatAM dUrathI jonArane te eka gIca-gADha jaMgalanA ja bhAsa thAya che. dharmanA AcAra paNa vyavasthita, niyama baddha che, zAstrIya paddhatipara sthita, ane pAtra pramANe upaganI sagavaDothI bharapUra chatAM pUrA abhyAsa ane parizrama vinA tenuM pRthakkaraNa sarvathA azakya nahIM te duzakya te cheja. - sAdhAraNa prayatnathI tenI phUlaguMthaNIne ukela karI zakAya tema cheja nahIM. keTalIka vakhata sAdA javAbathI jIjJAsuonA mana zAMta thAya che, paraMtu vAstavika rIte tema nathI hotuM. jema jema uDe abhyAsa vadhato jAya tema tema eka sAdAmAM sAdI bAbatamAM eTaluM badhuM uMDANa jovAmAM Ave che ke-tenA aMtima tAtparyane patteja lAgatuM nathI. traNeya bAju kAcanA oraDAmAM vacce dI mUkIne besIe, pachI temAM davAonA ulaTA sulaTA je pratibiMba paDe che, tene patte lagADavAne koNa samartha thaI zake che? tevI ja rIte A AcAro viSe jaNAya che, chatAM te anavarithata nathI. eka bIjA AcAronI eka bIjA upara evI ulaTI sulaTI gaNamukhya bhAve asara paDe che ke-jenuM vigatavAra saMpUrNa pRthakkaraNa A jamAnAno koI paNa mANasa karI zake, e amane saMbhava jaNAtuM nathI. e pRthakkaraNa mahAn pUrvazratadharoeja ghaNI ja vyavasthita rIte karyuM che. jyAre te joIe chIe tyAre AcAranA agAdhe rahasyanI jhAMkhI thAya che, tenI pAchaLa paNa svataMtra aneka vijJAne lAgelA che. jenA pratyeka AcAra te te AcAra rahanA zAstrIya vijJAna anusAra zAstrIya paddhatisara jANavAmAM AvyA che. adhyAtma zAstra tathA mAnasazAstranI keTalI vyApakatA haiI zake? 239 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI saMpUrNa jhAMkhI e vizALa prayoga-saMgrahane khyAla levAthI AvI zake tema che. tethI hiMdane te viSenI zeAdhA kAI pAsethI ucchInI levAnI vAtivaka jarUra nathI. eka vAta yAda Ave che --pUrvAcAyoe keTalAka varSothI eTale ke lagabhaga pUjya A rakSita sUrijInA vakhatathI dareka sUtrAnA dareka anuyogAnuM mukhyatAe vyAkhyAna karavAnuM, ane na utAravAnuM lagabhaga baMdha karavAmAM AvyuM che. tenuM kAraNa bhUlabhUlA maNInA A AdhyAtmika prayogAnA cakkaramAM utaravAnI tyAra pachInA mAnavAnI azaktinA khyAla karIneja jaNAya che. ane te jaina AcArAnI vicitra guthaNI jotAM vyAjabI lAge che. kAIpaNa vyakti itara zAstrajJAna sAthe A viSayanuM jIvanabhara adhyayana karI pRthakkaraNa kare, teA jarUra amUka hada sudhInuM tA pRthakkaraNanuM khAju taiyAra karI zake. paraMtu pUrvanA pU`dhara purUSoe karelA pRthakkaraNa AgaLa te eka taNakhalA jevuMja bhAse, ema amArI dhAraNA che. keTalAka kahe che ke-- jaina dharme jagane dayA zIkhavI che.'' eTale e dha'mAM mAtra dayA pALavAnuM ja che. keTalAka mAne che. ke' jaina dharma mAM sAmAyika, pratikramaNa evI keTalIka kriyAo che. te upAzrayamAM jaine karI javAnI che. eTaluja e dhamAM che. " paraMtu ema nathI. eka moTA zaheramAM jema aneka pALA hoya che. pALemAM peTA pALA ane temAM paNa mukhya mukhya zerIe ane lattAe hAya che. te dareke darekamAM vasanArA mATe parasparanI sagavaDA pUrI pADanArA kArIgarA, vepArI, vasavAyA vigere vigere dareka sAdhanA hAya che. kAine koIpaNa jAtanI nyunatA jaNAtI nathI. bahAranA jonArane te dareka judI judI chatAM eka nAnA nAnA karakhA jevI te 240 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pALA jaNAya che. te rIte A AcAra nagaramAM praveza karI, te tevI ja rIte pratyeka AcArA sava sAmagrIthI bharapUra jaNAze. rC/ dA ta0 jaina dharma dayAmaya dharma che, te vAta lyo. tenA saMbaMdhamAM upAdhyAyajI mahArAja zrI covijayajI mahArAja kahe che ke- jaina dharmanI jeTalI kriyAo, jeTalA vidhi vidhAna, ane jeTalA AcArA che, te badhA ahiM'sAne jIvanamAM utAravAne mATenA judA judA prayogo che. '' e ja pramANe nIce jaNAvelA sa` AcAraprayAga| bIjA aneka sa` AcArA maya che, tema samajavAnuM che. jaina dharma =AjJAmaya dharma che. vinayamULa dharma che. satyamaya dharma che. sAmAyikamaya dharma che, cAra sAmAyikamaya dharma che, cha Avazyakamaya dharma che, pAMcaparameSTImaya dharma che, cArazaraNarUpa dharma che, pAMca jJAnamaya dharma che, traNa ratnamaya dharma che, tyAgamaya dharma che, sattara saMyamamaya dharma che, bAra prakAranA tAmaya dha che. A zravakrAnirAdha-savara pravartana rUpa dharma che. pAMca cAritramaya dhama che. samyag cAritramaya dharma che. kama nija rA-sthAnamaya dharma che. devaguru-dharmArAdhanAmaya dha che. paMcAcAramaya dharma che. sa kaSAyatyAgamaya dharma che. poMca mahAvratarUpa dharma che. brahmacarya -gurukuLavAsarUpa dharma che. caturvidha sadhAsnAyamaya dha che. zAsana sevAmaya dha che. agAri dharmo ane aNagAra dharmamaya dha che. jJAnakriyAmaya dharma che. 'aSTapravacanamAtArUpa dharma che. caraNasittarI-karaNasittarImaya dharma che. heya-upAdeya--AyapaNe vibhakta nava tattvamaya dharma che. upazama rUpa dharma che. vairAgyamaya dharma che. viveka-va-para tathA sAcAkhATAnI vheMcaNarUpa dharma che. darzana vizuddhimaya dha che. tIrthIsaMsthArUpa dha che. pravacana zrata dharmamaya dhama che. syAdvAda jJAnamaya dharma che. vaiyAvRtya-sevAmaya dharma che AcAramaya dharma che. samyaktva 243 16 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa dhama che. zikSA--AsevanarUpa dharma che. navapadanI ArAdhanAsaya dha che. vIza sthAnakanI ArAdhanAmaya dhama che. sAta nayAjJAnAtmaka dharma che, cAra nikSepAtmaka dharma che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvamaya dharma che, zrAmaNya-pradhAna dharma che. adhyAtmamaya dharma che, uccanItimaya dharma che, dAna--zILa-tapa-bhAvanAmaya dhama che. upara jaNAvelAmAMnA kAIpaNa eka prakAra lai dhaTAvazeA te prAyaH samagra jainadharma -eTale tenA AcArA ane vicArI temAM svataMtra paNe ghaTI zakaze. kAIpaNa eka vastune dhyAnamAM rAkhIne jaina dharma tarapha joze te te tanmaya ja dekhAze. vaLI bIjI vastu dhyAnamAM leze eTale tanmaya jaNAze. cha Avazyakane drASTamAM rAkhIne vicAraze, tA jaina dharma nI kAipaNa kriyA, tenA kSetra bahAra nahIM rahe. pAMca parameSTimAM dhaTAvaze teA temAM ghaTI zakaze. tevI ja rIte traNa ratna, navapada vigeremAM dhaTAvatAM badhuM tanmaya ja lAgaze. samyag cAritramAM dhaTAvaze| tA ce tanmaya ja jaina dharma jaNAze. te vakhate samyag dana ane samyaga jJAna paNa samyag cAritranuM ja vivecana jaNAze. samyag cAritranI abhimukha daza na ane jJAnane ja samyag cAritra paNa gaNuvAmAM AvyA che. [ tethIja-jaina kuTuMbamAM janmyA chatAM-jinadarzIna, pUjA vigere na karanArane dharmanI zraddA nathI.' ema kahe che, yadyapi zraddhA ane AcAramAM bheda che. tApaNu, zradghA paNa kriyAtmaka hAI zake che, amuka kriyA zraddhAne vyakta karI zake che. je zraddhA paNa samyag AcArAtmaka hAya, tene ja samyagUdana gaNuvAmAM AvyuM che, e traNeyaratnanA ekIkaraNanI dRSTinA abhiprAyathI e jAtanA bhASAmAM vyavahAra che. teja rIte jJAnAbhyAsI paNa jo tar ceAgya kriyAtmaka na hoya, teA tene ajJAnI kahevAmAM Ave che, mATeja upadhAna ane megA vahananI kriyA yadyapi AcAra rUpa che, chatAM te samyag jJAnanI kriyAe che. ane te kriyAtmaka sabhyajJAna che, ke je samyAritranA vikAsamAM ja pariNAma pAmatuM hoya che, mATe ja te sabhyajJAna kahI 242 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya che. jJAnanuM phaLa virati e jaina paribhASA paNa A vicAra-saraNi anusAre jaNAya che. samyagadarzana ane samyagUjJAna sammacAritranA aMze chatAM pRthakkakaraNanI dRSTithI tene judA pADI batAvavAnuM paNa eja kAraNa che, ke--uttama jIvana ane saddavartana chatAM jo samyagadarzana ane samyajJAna na hoya, te te cAritra samyagucAritra gaNI zakAtuM nathI. te ajJAna kaSTa gaNAya che, evI ja rIte jJAnAbhyAsa ane cAritra pAlana baneya hAya, paraMtu samyagadarzana na hoya, te te banne mithyAjJAna ane kAya-kaccha gaNAya che. ] A uparathI prabhu mahAvIra deve amuka eka ja prakAranI AcAra prakriyA batAvI che, ema samajavAnuM nathI. eka eka che, ne sAthe sAthe bIjuM ghaNuM che. tema karIne, lAdI pAtharanAra kArIgara lAdInA aneka AkAranA TukaDA uparathI nAnA nAnA judA judA AkAre banAve che, ne te AkAre bIjA moTA AkAromAM kAraNabhUta thAya che. te badhA AkAra evI khubIthI gaThavyA hoya che ke-eka rIte joIe, te te goThavaNa rasa dekhAya, bIjI rIte goLa dekhAya, trIjI rIte AThakhuNIyA dekhAya, jethI rIte phUlane AkAre dekhAya, tenI peThe aneka AcAramAM vyavasthita samagra adhyAtmazAstra judA judA AkAranA prayogomAM vaheMcI nAMkhI pAtra pramANe sagavaDa karI ApI che. aMdara aMdaramAM dareka rIte vyavasthita chatAM cAlu kriyAvidhiomAMthI pRthakkaraNa ghaNuM ja durdhaTa thaI paDe che. koIpaNa dhArmika vidhi hAthamAM laine tene vicAra karatAM atyArane vicAraka te muMjhAI ja jAya che. kAMIpaNa nirNaya lAvI zakatuM nathI. sthala dRSTithI vidhionA keTalAka hetuo samajAvyA che. teTalAthI mAtra saMtoSa pAme che. paraMtu te paNa kharI rIte te rasthala ja samajaNa che. dareke dareka upara jaNevelA mukhya mukhya prakAranI kevI kevI rIte dareka vidhiomAM chAyA paDe che, tenA nAnA moTA pratibibenuM sUkSma pRthakkaraNa te AjanI buddhine agamya ja che. kAraNa ke sUkSma vivecana karanArA pustake 243 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ApaNane ghaNI ja uMDA pradezamAM kheMcI jAya che, chatAM paNa vadhAre vadhAre rahasya samajavA mATe jIjJAsA thayA ja kare che, ane pachI jAte vicAra karatAM paNa AgaLane AgaLa buddhi dorAye jAya che. alabatta, kahevuM ja paDaze ke - zrI niryuktikAra AcArya mahArAjazrIe A jAtano khyAla ApavA bhAre prayatna karyo che. mATe teozrI paNa-bhASya, TIkA vigerene badale niyukti race che. niryukti e eka evI graMthazalI che, ke-varya padArthanI vizvamAM kyAM kyAM ane kaI kaI jAtanI chAyA paDe che? te padArtha kenI kenI sAthe kevo ke saMbaMdha dharAve che ? te sarva para asAdhAraNa vizALa avalokabharI dRSTi nAMkhIne saMkSepamAM padArthanuM vivecana sUcita kare che. e tenI asAdhAraNa khubI che. [ Adhunika vijJAna zAstra kaheze ke-oha ! AmAM zI meTI vAta che? amArI relvenA TAIma Tebala, ane amArA dareke dareka khAtAMnA bArIkamAM bArIka banAvonI noMdhe ane tenA lisTa, tenI paraspara asara, e badhuM keTaluM vyavasthita rAkhavAmAM Ave che ? ane te mAtra ekaja dezanuM nahIM paraMtu AkhI duniyAnuM ane aneka khAtAMonuM. keTaluM vyavasthita ane mAhitIothI bharapUra che ? te tapAsa zuM temAM khAsa eTalI khUbI nathI ? e barAbara che. paraMtu temAM ghaNo bhAga nirupayogI hoya che, chatAM tenI pAchaLa paisA ane vakhata, buddhi ane zaktino kharca thato hoya che. vaLI te rekarDa rAkhavAne keTalA sAdhane upayoga thAya che ? te vicAre. tyAre pUrvanA jaina AcArya pAse mAtra jIvananI jarUrIAtanI thoDI ghaNI sAmagrI zivAya kAMI paNa nahIM, chatAM A jAtanI vyavasthA samajI zake ane vyavasthita goThavI zake, te temanI asAdhAraNa buddhi ane zaktino paricaya Ape che. ane tema chatAM temanA prayatnathI koI paNa prANIne pariNAme duHkhane saMbhava ja nahIM. e temAM vizeSa khUbI che. ] A chellA traNeya prakaraNamAM jaNAvelA jenA deva, guru ane dharma. e traNane paNa saraLa paribhASAmAM traNa ta kahe che. e traNa ta tarapha vaphAdArane "jaina" gaNavAmAM Ave che. A traNa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMnA koIpaNa mukhya muddA tarapha ke tenA koIpaNa peTA vibhAga tarapha raheja paNa zaMkA najara, avizvAsa hoya to tene "jaina" gaNatAM acakAya che. te pachI sIdhI ke ADakatare humale karanAra viSe to pUchavuM ja zuM? hiMdanI A kALanI mULa prajAnA smanasIbe pazcimanA ane tadanuyAyietaddezIya - Adhunika saMskRtinA piSako taraphathI tIrthakarenA jIvananA mahattva viSe prAcIna zedhakhoLanA bAnA nIce prajAne zaMkAzIla banAvavAnA ghaNAja ADakatarA prayatna thAya che. dharmaguruonA tarapha azraddhA keLavavAthI teonA kAryamAM paNa vine AvI paDe che. temaja taddana apUrNa rithativALA vijJAnanA mohaka ADaMbarone paDade dharmonI vAratavikatA-avAstavikatAnI carcAo ubhI karI, tenA taraphathI prajAnuM mana khaseDavAnA prayatna thAya che. kharekhara, A traNa prayatne jagabharanI dharmasaMrathAo mATe meTAmAM meTA vikhe che. dharmone nAza thAya tenI ciMtA nathI. paraMtu mAnava prANI ane ekaMdara prANI samAjanuM hita ubhaya bhraSTatAnI vedI para hemAI na jAya tenI ja ciMtA che. [ Adhunika saMskRtioe pitAnA abhyadaya mATe jagabharanA sarva bhU pradeza ane mAnasika pradezomAM sthAna jamAvavA, te te sthaLe jeNe jeNe sthAna jamAvyuM hoya, te sarva pUrva pUrvavata tane hAMkI kADhavA, evI bArIkamAM bArIka koI paNa vastu choDI nathI ke jene mATe teNe potAnA prayatno zarU na karI dIdhA hoya. rAjya, vijJAna, prajA jIvana, sAmAjIka, Arthika prazno vigere uparAMta dharmanA kSetromAM paNa teNe potAne puruSArtha ajamAvavAne ghaNuM vakhatathI zarU karI dIdhuM hatuM. tevA eka sarva dharma pariSad viSe gayA pradezamAM jaNAvyuM che. te uparAMta, bIjA aneka prayatna thayA che. dhArmika sAhityanI prasiddhi, yupIya prajAe te te dharmomAM dAkhala thavuM, ekaMdara prajAmAM dharma parivartananI bhAvanA-dharmonI adalA badalIne chUTathI pracAra, dharmone eka Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtanA ekIkaraNa tarapha dorI javAnAM sAdhaneA, tathA aMdara aMdara bhedaka sAdhane paNa evAja vegathI khIlavye jAya che. mArI samaja pramANekhrIstI dharmAMne navI sa'skRti sAthe baMdha besate karavAnA Adhunika dheAraNanA vicAramAMthI ja thIephIsTa sAsAiTInA janma lAge che. ane tenI utpatti paNa lagabhaga e saMskRtinA pAyA naMkhAyAnA vakhata lagabhaganI ja jAya che. ag zarUAtamAM mukhyapaNe--dharmAM pradhAna bhAratadezamAM e udezanA pracAra kA mATe mIsabiseTa karatA hatA, ema dhyAnamAM che. te vakhatanI paristhiti anusAra mAtra eTalA ja uddeza rAkhavAmAM AvyA hatA. ke dareka dharmomAM satya zuM che? te ja amAre jANavuM che. ane tenI ja lhANu jagatpre karavI che." ane te vakhate hiMdu dhama' para vadhAre bhAra devAmAM AvatA hatA. rUdrAkSanI mALA, gItAnuM bhASAntara, ane vaidika dharmonA pAribhASika zabdo pramANe ja dha phIleAsArInA bhASaNane joka hatA. tathA prAcIna zeAdhakheALa khAtAomAM paNa te vakhate prathama vaidika sAhitya zoSAi gayuM hatuM ane khAsa zeAdhAtuM hatuM. te vakhate ArkhAi AvatA keLavAyelA yuvakA mATe eka taMtra-saMsthAnI jarUra jaNAya, e svAbhAvika che. ane tene mATe tAraka sadhanI yeAjanA hatI. ema ApaNe jANIe chIe. tyAra pachI vAtAvaraNa, paristhiti temaja hiMdamAM yuropanI lAgavagamAM asAdhAraNa pheraphAra thayA che, te pheraphAra thavAneA che. te vAta teenA dhyAna bahAra hAya ema te mAnI zakAya ja nahIM, tethI ghaNI dICdiSTa rAkhIne tevA saMjogAmAM ''bhAratamAMja, bhAratanI vyakti vadhAre kArya sAdhaka thAya" mATe bhAratIya saMskRtinA keMdramAMnA brAhmaNa kuLamAMthI ane khuda bhAratamAMthI je bALakA temaNe meLavyA, temane athAga parizrama ane aDhaLaka kharcathI bhaNAvI e seAsAiTI taiyAra karatI hatI. te ApaNe eTalA uparathI jANIe chIe ke-"have thADA vakhatamAM mahAna jagaddaguru Avaze. ane te jagatane kAi mahAna sAce mArga batAvaze. ' vigere, e vakhate ja kahevAmAM AvatuM hatuM. Adhunika vyApArI pracAra kAryanI jAhera khabara ApavAnI e jAtanI khUbI uparAMta temAM kAMi vizeSa nathI jaNAtuM. AjakAla, e mahinA pachI AvanArI nATaka *panIe vigere paNa evI rIte " Ave che, Ave che" karIne prajAnA manamAM utsukanA pedA kare che. te jagadguru te A kRSNamUrti. asAdhAraNa tapa, tyAga ane sanI sanmati vinA parANe jagadguru banI javAnI rIta vicitra lAge che. 246 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtinI jema badhI polIsIo badalAI che, tema Aje e saMsAITI paNa potAnI kArya praNAlI badale e svAbhAvika che. Aja sudhImAM bhAratIya bauddha sAhityane ghaNo kharo abhyAsa thaI gayo che. eTale temanA satyane AgaLa karIne upadeza praNAlI cAle e ghaNe aMze banavA joga che, kemake-te mahAzaya kahe che ke-"mane buddha bhagavAnanA darzana thayA che." badhA dharmomAMthI satya jANavAne uddeza have palaTAyo che. tene badale-"dunyavI saMsthAo bhale rahe, paraMtu eke eka dhArmika saMsthAmAMthI sAdhakeAe nIkaLI javuM joIe. e saMsthAonI jarUra nathI AtmavikAsamAM te khAsa upayogI nathI." tene pramANa tarIke te vakhatanI polIsI pUrata racavAmAM Avele tAraka saMgha paNa eka melAvaDe karI baMdha karI dIdho che. paraMtu jyAM sudhI AkhI thIosophIsTanI sesAITI baMdha na thAya, tyAM sudhI ApaNane e vAtamAM vizvAsa bese tema nathI. kAraNa ke tArakasaMgha have cAlI zake tema hatuM ja nahI. ane tene badale bIjI koI vadhAre khUbI vALI lejanA bhaviSyamAM amalamAM nahIM Ave, tenI zI khAtrI che? - have te teo tyAM sudhI kahe che-"maMdire ane dharma guruonI saMsthAono nAza karavo joIe. ekaMdara AkhI AdhyAtmika daravaNaja baMdha karI devI joIe." vadhumAM kahe che ke "jene AtmakalyANa karavuM hoya, teNe koI paNa evuM baMdhana teDIne bahAra ja nIkaLI AvavuM joIe." A rIte baMdhana teDIne nIkaLelo eka varga vadhavA mAMDe, pachI tenA vyavasthita vahIvaTa mATe bhaviSyamAM kaI paNa nAma ApIne saMsthA goThavI letAM koNa rokI zakaze ? kAraNa ke kaI paNa vicAra ke bhAvanA saMsthA vinA astitvamAM, pracAramAM kudaratI rIte ja AvI zake nahI. tene koIne koI rUpamAM baMdhAraNa, ane saMsthA vigere joIe ja. ApoApa baMdhAraNa ane saMsthA e varga mAgaze. tyAre ApoApa saMsthA thaze ja. Aje evI saMsthA sthApavAnI vAtothI zuM? Aje te saMsthA ja na joIe, ema kahevAthI junI saMsthAomAMthI varga kheMcAya eTaluM ja basa che, ane te ja kartavya che. bhaviSyamAM thaI paDaze. tArakasaMgha paNa ghaNuM pracAra pachI astitvamAM Avyo hato. - 247 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo kRSNamUrti kharekharA jagadguru hAta ane jagad mATe mahAn uttama saMdezA lAvyA haiAta, te tene mATe ApaNe cokkasa magarUra banata. kAraNa ke te bhAratIya saMskRtinA tattvAthI pASAine janmyA che. te madrAsa ilAkAnA krAi brAhmaNa kuTuMbamAM janmelA che. paraMtu kliMgira chIe ke temanuM zarIra bhAratIya havA pANIthI pASAyuM nathI, ahIMnA uMDA uMDA satyeAnI havA sarakhI paNa temane aDI nathI. eTale te bicArAjIvane khIjAnA hathIyAra thaI khuda bhAratamAM ja mahAna mahAtmA puruSAe ubhA karelA sthAneA ane saMjogA sAme viruddha pracAra mATe AvavuM paDayuM che. kALanI balihArI che. paraMtu AthI bhAratIya dharma saMcAlake e gabharAvAnuM kAraNa nathI. evA Adhunika saMskRti pASakA taraphathI aneka prayatna thAya che. thayA che, ane thayA karaze. mIsa meyA, preA helyulDa glAjenA, kRSNamUrti, gAMdhIjI, vigere vigere ghaNI vyaktie-tenA tAjA udAharaNA meAjuda che, tethI mAtra amuka varga kheMcAi javA cAkkasa sabhava che, e kharUM. paNa e va eTaleA vajanadAra nahIM haiAya. evA nAnA meATA nukazAne te hajI ghaNA sahavA paDaze. " tame tene nAnuM nukazAna kemakahA che? je ema hoya te, te jabbara nukazAna gaNAze. musamAneAnA rAjya kALamAM mUrtio ane madirA sAkSAt tUTayA, brAhmaNeA vaTalAyA, tathA aneka utthala pAthalA thai, chatAM temAM prajA sAme thaI zakatIhatI. AmAM te prajAmAMthI ja evA varSAM maLI Ave, ke je tema karavAnA jAte prayatna kare, eka bhAI tenA bacAva mATe nIkaLe, te tene rokanAra teneA ja bhAi hoya ke-"are ! evA sAdhaneAnI have zI jarUra che, bhale nAza pAmatA. ApaNe hAthe ja tene nAza karavA jarUra che'' AvI maneAdazA thAya, ane tenI pAchaLa Adhunika saMskRti poSaka eka saMpIvALI sAdhana sAmagrIne hAtha haiAya, ahIMnI prajA ekalavAyI sAdhana rahita hoya, te te pachI thai ja rahyuM. bhAratIya saMskRtinA bacAvatA ekeya rastA ja na rahe. 33 e jema thavuM haze, tema thaze. paraMtu bhAratIya mahAtmAonA tyAga, ane puruSArthI AgaLa te game tevA jakhkhara nukazAnane kAMi paNa hisAba nathI. eTale khAsa mATA nukazAneA thavAne bahu saMbhava jaNAtA nathI. kAraNa ke bhAratIya saMskRtimAM dhaNA rakSaka tattvA haju uMDe uMDe vidyamAna che. alabatta, Adhunika saMskRtinA vegamAM sIdhI rIte ADe AvanAra maMdira, mUrti, dharmaguru ke dhArmika bhAvanAnI tA kadAca paravA karavAmAM nahIM Ave ] 248 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvotkRSTa vizva sAhitya jaina AgamA. jaina darzana aneka vijJAna zAstronA sa MgraharUpa tattvajJAna zAsrarUpa che, te vAta ApaNe prathama vicArI che. tenI zailI paNa tadanusAra bhavya ane zAstrIya paddhati sara nakkI thayelI che. AgamA eTale-tIrthaMkara bhagavAnA upadeza, caritra, jagattyuM tattvAjJAna, tenI sAthe sabaMdha dharAvatAM nAnA meTA aneka vijJAneA, ratnatrayAtmaka mahAn pragati mArganA prayogo, ane tene lagatA bIjA aneka viSayo, e pragati mArgamAM cAlI vikAsane aMte paheAMcelA mahAna puruSAnA dRSTAMtA, e pragati mArgathI dUra jai patana pAmelA jIvAtmAAnA dRSTAMtA, vigere vigere aneka viSayonA jemAM samAveza thAya che, tevA gaNadharAe eTale tIrthaMkara prabhunA mukhya ziSyAe graMtharUpamAM geAThavelA sAhitya saMgraha. bIjI rIte vicAratAM temAM--vikAsa mArga nIsaraNI-e ekaja vastunA vicAra dhaNA vistArathI karavAmAM AnyA che. e dRSTithI athavA samagra vizvanuM tattvajJAna vicAreluM heAvAthI te samagra sAhityamAM viSaya ekaja che. paraMtu te dhaNA vistRta hAvAthI tenA graMtha saMgrahanA bhAgeA pADavAmAM AvyA che, ane tevA mukhya bAra bhAga prAcInakALamAM hatA. jaina AgamA judA judA graMthA nathI. paNa ekaja viSayane canArA graMtha saMgrahanA judAjudA bhAgeA che. AgamAnI racanA tarapha joizuM te jANye AkhuM vizva eka bagIcA che, tenA para deva vimAnamAM akrura besI, eka udAttamanA vRttivALI vyaktie temAMnA uttameAttama ane suMdara suMdara a sUcaka aMze| rUpI phulAne cuMTIne adritIya kaLAyuktamALA guMthI DhAya nahIM, tevI jaNAya che, kyAMya chicharApaNuM ke halakA prakAranI 249 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rItane sparza karavAmAM kema jANe tene AbhaDacheTa lAgatI hoya, eka zokhIna, catura, kalAbAja mANasa jema chuTathI sArI sArI vastuo mokaLe mane, udArahAthe, hasate cahere ekaThI karyuM jAya, tema vizva satya vINIvINIne utkRSTa kaLAthI guMce gayelI jaNAya che. paraMtu A samajavAne tadda egya AMtara dRSTi joIe. bAramuM aMga dRSTivAdato hAla taddana vizedaja pAmeluM che. chatAM temAM zA zA viSaye hatA? tenA lisTa maLe che, eTaluM ja nahIM, paraMtu temAMthI uddata karelA keTalAka graMtho maLe che. tathA temAMnI koI kaI gAthAo paNa maLe che. vaLI te the amuka pUrvamAMthI ke amuka bhAgamAMthI ame uddhata karela che" evI uddhAra karanArAonI kabUlAta paNa maLe che. karmaprakRti, paMcasaMgraha, saMtatikA, nizItha-prakalpAdhyayana, dazAzruta skaMdha, bIjA upAMge, teja gaNadharae AgAmamAM praviSTa kareluM kaoNmita! sUtra khudda mahAvIra prabhueja uccAreluM, tathA Avazyaka niryukti, vigeremAM AvatI judI judI gAthAo, vigere tenA purAvA che. Adhunika saMzodhake paNa e vAta kabUla rAkhe che. hAla maLI AvatA 11 aMge mukhya te zrI sUdharmAsvAmInI racanA che. paraMtu kALakrame temAM ghaNA pheraphAro thayA che. eTale kekeTaloka bhAga saMkSepamAM karavAmAM Ave che. keTalAka bhAgo bIje vistArathI AvatA hoya, te te tyAMthI joI levAnI bhalAmaNa che. AcArAMga sUtranA mahAparijJA adhyayana vigerenI jema kaI kaI bhAga luptaprAya che. tathA prAcInakALamAM mukha pAThanI praNAlIne hisAbe kALanI bhayaMkara asarene pariNAme keTalAka pAThAMtaro paNa utpanna thayA che. te paNa-" vyaMjana, artha, ane tadubhayamAM jarA paNa phera paDavA devAthI aticAra lAge che. evI jJAnAcAranI 250 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya bhAvanAnA baLathI mukhapATha Agamo rAkhavA chatAM temAM khAsa phera paDavA dIdho nathI. temaja tyAMsudhInI gaNatrIo rAkhI che ke-amuka sUtramAM pada keTalA? akSara keTalA? virAmasthAne-cihe-saMpadA keTalI? vigere, tethI hisAbe ghaNAja ochA pAThAntare thavA pAmyA che. kaI kaI sthaLe bAjumAM lakhelA artho ke paryAya sUcaka prAkRta zabda ke pATha lekhakanA doSathI bhaLI javA pAmyA haiya e paNa saMbhava kharo. keI sthaLethI koI koI AkhA pAThe paNa luptA thayA heya. AvA pheraphAro chatAM--e Agamo prAmANika anivArya pheraphAra vALA-prAcIna Agama ja che athavA tenA ghaNI rIte jevAne tevA avazeSe te che ja, eTaluM ja kahI zakAya. jevA hatA tevA akSare akSara te pramANe che, tema kahI zakAya nahIM, temaja sarvathA lepa pAmyA che, ema paNa na kahI zakAya. banne kathana juThAM che. kAraNa ke-pachInA kALanA prAcIna graMtho tatha digambara sAhitya sAthe sarakhAvatAM paNa mUkhya viSayamAM to kyAMya visaMvAdIpaNuM che ja nahIM, agyAra aMgo uparAMta, temanI sAthe saMbaMdha dharAvatAM 12 upage maLe che. te paNa meTe bhAge pUrvomAMthI ja uddhata che. karyuM upAMga kayA pUrvamAMthI uddhata che, te kadAca na kahI zakIe. paraMtu digaMbara bhAIo, jene upAMga na mAnatAM dRSTi vAdAntargata parikarmo mAne che, temAMthI eTale sAra laI zakAya ke-amuka amuka upAMge parikarmamAMthI paNa uddhArelA hoya. sArAMza ke eka paNa kRti mane kalpita nathIja. teja rIte da che ane 4mULa, 2 sUtra graMtha paNa dRSTivAdamAMthI uddata che. te uparAMta, judA judA maharSioe potAnA anubhavanI ne, keTalAka saMkSipta upadeza saMgrahe, saraLa raspaSTI karaNe rUpa je 251 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racelA, te prakIrNane nAme oLakhAya che. temAMnA keTalAka khuda mahAvIra svAmInA samayanA ane keTalAka temanI pachInA ye che. uttarAdhyana sUtro tathA dazavaikAlika te teonA saMgrAhaka ane kartAnI mULakRti rUpeja adyApi utarI AvyA che. Ama chatAM pAchaLathI-uddata evA paNa ghaNA Agama graMthane viccheda game che. te paNa hAla maLI AvatA AgAmenI saMkhyA nIce pramANe che, 11 aMge, 12 upAMgo, 10 pannA, 6 keda, 2 sUtra, 4 mULa=45. uparAMta, e Aga upara niyukti, bhASya, curNi, ane vRttierUpa graMtha che. te, ane mULaAgAme maLIne paMcAMgI gaNAya che, te paNa Agama graMthanI jemaja prAmANika mAnavAmAM Ave che, te uparAMta anubhavanI nedha, paraMparAthI cAlatI AvatI jaina dharma mAnya gaNelI dhaNI hakIkate, ane bIjuM aneka prakAranuM tadanuyAyi sAhitya maLI Ave che. Ama jotAM-ghaNe bhAga pUrvakALamAM ne keTaleka bhAga thoDA saikA pahelAM viccheda javA chatAM jaina sAhityane ghaNeja vizALa saMgraha maLI Ave che. [ A bAbata bhAratIya saMzodhana paddhatithI, racanAtmaka dRSTithI ane zuddha aitihAsika sAdhanono upayoga karIne dareka Aga, tenA paMcAMga tathA temAMnA viSaye, lupta bhAga. avaziSTa bhAga, anya sAthe anusaMdhAne, vAcanAonI asaro vigere vyavasthita zodhavAnA prayatnanI AvazyaktA che. je eka ghaNe ja sabaLa ane bhagIratha prayatna gaNAya. paraMtu zuddha sAdhanethI hAla thaI zake, keTale zakya che? e vicAraNIya prazna che. ] chatAM A vizALa mAnavasAgaramAMthI je je mAne game tevA bhoga ApIne Aja sudhI tene bacAva karatA AvyA che, ne e bhAravahana karatAM karatAM AjasudhI TakAvI rAkhI, AgaLa paNa TakI 2para Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe, te prayatna karatA AvyA che, kharekhara ! jagata te mahAnubhAvanuM sadAne mATe RNi raheze. teonA zAMta, gaMbhIra, sacoTa, ane asAdhAraNa puruSArthanI jeTalI kadara karavAmAM Ave, teTalI ochI che. bhagavAna mahAvIra prabhu pachInA lagabhaga paccIsa varSa daramyAna dezane ane Arya prajAne ghaNAja kaTekaTInA prasaMgomAMthI pasAra thavuM paDayuM che. duSkALo, para co, paradezI prajAonA humalA, ane Agamana, AMtara kalaha, ane kudaratI Aphatte vigere aneka vikaTa saMjoge AvI paDelA hatA, chatAM tene bacAva karanArA purUSo maLI AvyA hatA, ane Aje je kAMi che, te kevaLa te muni saMsthAne ja AbhArI che. yadyapi keI vakhata evo paNa haze ke mAtra nAma mAtranI ja vyakitao haze, chatAM te saMsthAmAMthI vakhate vakhata evI vyaktie pAyeja gaI che ke jeoe kAMika viziSTa kAma karI batAvyuM che. jethI bhagavAnanI pachI-lagabhaga 150 varSa pachI duSkALane lIdhe chinnabhinna thayela dvAdazAMgInA agyAra aMge pATalI putramAM zramaNasaMghe saMkalita karyA, ane bAramuM aMga zrI bhadrabAha svAmIe vArasAmAM ApyuM. lagabhaga 500-600 varSa daramyAna zrI AryarakSatajIe cAra anugo judA karI ApyA ane yAvatAra bahu dUra sudhI na karavA bhalAmaNa karI. lagabhaga 800 varSa pachI mathurAmAM zrI skaMdilAcAryanI, ane vallabhImAM zrInAgAnAcAryanI AgevAnI nIce pharIthI AgamavAcanAo karI, jene jeTaluM yAda hatuM, te saMgrahita karI levAmAM AvyuM. lagabhaga 98 varSe vallabhImAM ja zrIdevadvigaNi kSamA 253 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNanI AgevAnI nIce Agama graMthane pustakArUDha karavAmAM AvyA. tathA lagabhaga vIra nirvANa pachI 1300, 1400 varSa pachI hAla maLI AvatI TIkAo racavAmAM AvI che. sthAnakavAsI bhAie 45 mAMnA 32 ne mAnya gaNe che, ane digambara bhAie te ekeyane prAmANika mAnatA nathI. chatAM Avazyaka sUtro, dazavaikAlika, uttarAdhyayana sUtra temanA judA haiAvA sa Mbhavita nathI. kAraNa ke te graMtha pAtAnI prAcInatA sAbita karavAne AMtara pramANeAthI taiyAra ja che. chatAM tene ya naSTa mAnavAmAM AvatA hAya, te pachI peAtAnI navI racanAne vizvasta banAvavAnA prayatna zivAya, tenA kazA khAsa artha nathI. Agama sAhitya mukhyapaNe samyag cAritra pradhAna zAstra che. te vyAyAma zAstranI jema tAlima dvArA zIkhI zakAya tevuM hAvAthI cogAtuna ane upadhAnanI kriyAdvArAja tenA abhyAsa karI zakAya che. e rIte yogAhana-tAlImapUrvaka abhyAsIone ja cAritra sAthe saMbaMdha dharAvatI padmavIe ApavAmAM Ave che. zrutanA Adara A jaina sAhityane zrutajJAna kahe che, tenA tarapha atyanta pUjya bhAva dharAvavAmAM Ave che, tenuM yathAzakti adhyayana kare che. te uparAMta, zrutajJAnanAM mAnamAM khAsa eka jAhera divasa nakkI karavAmAM AnyA che. te divase tenA taraH parama Adara vyakta karavAmAM Ave che. te uparathI jainAnA jJAna taraphanA Adara jaNAi Ave che. prAcIna vakhatamAM pustakA lakhAvavA mATe, tenA saMrakSaNa mATe, tenA upakaraNA mATe jenA ghaNAja kharca karatA AvyA che. tenA krimatI upakaraNA ane sarakSaNa paddhati uparathI paNa jJAna taraphanA Adara 214 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAI Ave che. e zratanA abhyAsIo tarapha paNa ghaNAja Adara rAkhavAmAM Ave che, temane joItI sagavaDa pUrI pADavAmAM Ave che. Aje jagatamAM jJAna vadhe che, ema ApaNane lAge che, paraMtu vAstavika rIte ajJAnaja vadhe che. ajANa paristhi, brAntajJAna, sAcuM jJAna chatAM unmArga gAmI jJAna, sAcuM chatAM sanmArga gAmI jJAna ane samyagajJAna. AvA aneka bhede paDI zake che. rastAmAM paDelA kAMTAne khyAla na hovAne ajANa paristhiti karIzuM. kAMTAne sAdhAraNa saLI dhArI levI, e brAntajJAna, kAMTe jANavA chatAM tene para paga mUkI cAlavuM, athavA vadhAre kAMTA tarapha cAlavuM, te unmArga gAmI jJAna, kAMTe jANIne tenAthI bacavA sIdhA rastA tarapha cAlavuM, te sanmArga gAmI jJAna. sIdhA sIdhA sanmArga tarapha cAlavuM, ratAmAM kAMTe AvavA ja na de, te pahelethIja dIrdha khyAla rAkhavo, athavA rastAmAM AvatA kAMTA evI rIte dUra karavA ke jethI karIne bhaviSyamAM paNa naDavA na pAme. tene samya jJAna kahIzuM. AmAM kharI rIte sanmArga gAmI jJAna che samyaga jJAnane ja jaine vajana Ape che. bAkInAne ajJAna kahe che. te hisAbe Aje apAtuM jJAna ajJAna che. tethI tene jaine vajana na Ape e ravAbhAvika che. samyagajJAna jagatamAM thoDuM paNa hoya to kalyANa thAya. tethI bilakula nukazAnane saMbhava nathI. samyagajJAna lenArI vyaktione jagamAM bahuja juja heI zake, eTale bAkInAo samyagajJAna tarapha Adara rAkhanArA che. te batAvavAne samyagajJAna, samyagajJAnI ane samyagajJAnanA sAdhana taraphateo parama Adara batAve che. temAM pitAnI zakti sAmarthya ane dhana saMpattine vyaya sArthaka mAne che. A vAstavika paristhiti chatAM - Aje ajJAnane jJAna mAnavAmAM Ave che. unmAgI, paraMparAe mahA mahA hiMsAnubaMdhI, jJAnane Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagajJAna mAnanArA ane samyagajJAnane bramaNAmUlaka jJAna mAnanArAye paDyA che. e paNa saMjogonI ja balihArI che. e zrata rathane bhaMDAromAM bahuja surakSita rIte rAkhavAmAM AvyA che, jIvanA jokhame tene yathAzakya bacAva karavAmAM AvyuM che. chatAM hAlamAM chapAvIne tenI pavitratA ane pratiSThAne vyartha ghaNeja dhakake pahoMcADavAmAM Ave che. tenA upadezanI sacoTatAne DhIlI karavAmAM AvI che. temanA taraphanA AdaramAM zaithilya AvyuM che. eTaluM ja nahIM, paraMtu e pavitramAM pavitra puruSanI pavitramAM pavitra vANInuM asAdhAraNa apamAna thaI rahyuM che. e pavitra vANIne pravAha Aja sudhI aneka rIte AryonuM rakSaNa karato Ave che. Aje tenuM Ama apamAna karavAthI tenuM je thavuM haze, te thaze. paraMtu tenI sAthe saMkaLAyelA jIvana sarvasvavALA bhAratIya AryonuM zuM thaze? tenI ja mukhya ciMtA che. kharI rIte, Ama apamAna karavAne badale emane ema bhaMDAramAM ja temane rahevA dIdhA hatA te ATaluM nukazAna na thate. 1 [ yuropanA pitAnI unnati mATe jAgrata thayelA Adhunika saMskRti poSaka vargane saraLatAthI duniyAnA viSe jANavAmAM Ave, ne tene pitAnI dRSTithI ghaTate upayoga karI zakAya mATe chApavAnI praNAlIkA ane tenA aneka sAdhane paNa ubhA karyA che. eTaluM ja nahIM, paraMtu jyAM jyAM prAcIna graMthe hoya, tene saMgraha paNa karAya che, tathA e prAcIna saMgrahane jAheramAM mUkavAnuM vAtAvaraNa ubhuM karIne jAhera milkata manAvavAnA paNa prayatno jovAmAM Ave che. tethI AgaLa vadhIne kAI pitAne graMtha saMgraha jevA na Ape, to sattAne upayoga karI, durpaNa karavAnuM ane saDAvI devAnuM dUSaNa mUkIne, sadupayega tathA surakSita rAkhavAnA bAnA nIce-tene kabaje le tevo prasaMga AvI paDe te tenI paNa nA na kahI zakAya. te vakhate ApaNe ja eka varga temAM sahakAra Ape, tevuM paNa kadAca banI jAya. tevA prayatnothI bahAra paDelA sAhitya uparathI ekIkaraNa rUpa graMtho lakhIne paNa jema bane tema tenA taraphanI 256 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA-bhaktine DhIlI karI nAkhavAmAM Ave che. ekaMdara evI chAyA paDe che ke-"AvA junA jamAnAnA graMtho para zraddhA rAkhavI, te have eka jAtanuM ajJAna che, chatAM aMdha zraddhALu bhakata evI zraddhA rAkhI rahe teTaluM jagata pragatimAM pAchaLa che." ] yadyapi yupIya ke etadezIya tadanuyAyi vidvAnanA rathomAM e hakIkta sIdhe sIdhI na maLI zake, paraMtu ADakatarI rIte te te ja dhvani hoya che. vidvAnonA kAryo te te saMsthAonA udeza sAthe saMkaLAyelA hoya che. te te saMzodhaka saMrathAo ane yunivasI TIe te te rASTranA hita sAthe ane rASTrIya uddeze sAthe joDAyelAja hoya che. te te yuropIya prajAnA rASTra ane saMsthAomAM aMdaraaMdara game teTale uddeza bheda-svArtha bheda hoya, chatAM Adhunika saMrakRtine AgaLa vadhArI tenI pAchaLa pAchaLa AgaLa vadhavAnI bAbatamAM se eka sarakhI rIte baMdhAyelA che. tethI vidvAnanI kRtimAM e chevaTanA udezanI chAyA jeTale aMze utare, ane jeTale aMze tenI asara AgaLa vadhe che, teTale aMze tenI harIpha.ApaNI saMskRti pAchaLa haThe, ane jeTale aMze pAchaLa haThe, teTale aMze tenI sAthe ApaNA hita saMbaMdha joDAyelA hovAthI ApaNe pAchaLa haThIe, e svAbhAvika che. A dRSTie ApaNA sAdhanono eTale temanI dRSTithI upayoga thAya, teTaluM ApaNane nukazAna thAya che. vaLI kevaLa jagatunA kalyANane uddezIne tyAgI, ane nikaravAthI mahAtmA puruSoe kevaLa parizrama sevIne taddana maphata utpanna karelA sAhityanI prasiddhimAMthI teo kAgaLa ane chApakhAnAne lagatA sAmAnanA vakarA dvArA Arthika lAbha uThAve che. teja vakhate bhAratIya lekhana kaLA vigerene nAza thaI cUkyuM hoya che, temAM te kahevuM ja zuM? ane pustakanI racanA-saMnniveza tathA bAMdhavAmAM tyAMnI kaLAne praveza thatAM ahIMnI kaLA paNa nAbUdaja 257 17 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. e parama sAhityanA upayoga kevaLa-vikAsa mAga mAM upayoga karavA samyagajJAna meLavavAmAM hatA, tene badale khuda jaina bALakA temAMthI AjIvikA meLavatA thayA che. e paNa naitika ane AdhyAtmika eka be pagathiyA patana ja che. are ! mAtApitA tulya jJAna zuM vyavasAyanA sAdhana tarIke ? hAya ! pApI peTa ! vaLI tenA saMzodhane je AdhyAtmika dRSTibiMduethI karavAnA che, tene badale Adhunika jaDavAdanA dRSTibiMduthI thAya che. te dRSTibiduee AmAMthI zuM jANavA jevuM che ? e khyAlathI ja Aje te leAkAtenA abhyAsa kare che. teja dRSTibindune AgaLa karIne prasiddha kare che. eTale anyathA yajana thaI javAthI samyaga zrutapaNu paranA hastaka yatkiMcit paNa sarakAra pAmavAthI mithyAzruta thavAnA khAca saMbhava che. vaLI mudrita thayela jainasAhitya jagatanA itara sAhitya sAthe kabATAmAM sarakhe sanmAne bese che, ane sarakhu sanmAna pAme che. e kharekhara khedano viSaya che. prabhu mahAvIra jevA jagatanA sa zreSTha siddha mahApuruSonI jagatanA kalyANa mATe sarva zreSTha je vANI che. tenuM sthAna keTalu pUjya ane keTalu ucca hovuM joie ? tenI te jarA kalpanA karo. tene badale Ama sAnI sAthe tene besAravAmAM tenuM sAmAnya apamAna nathI, bhASAntarA ane sArAMzA tAravavAthI tene AtmA ja mAryo jAya che. mULa AgamAnI pAchaLa vakatAnA AtmA tenI bhASAmAM ane zailImAM camakatA haiAya che. te bhASAntara ke sArAMza tAravaNImAM kaddI naja utarI zake. mahAtmA puruSonA zabdonA dhvani pAchaLa gujatA temanA pavitra AtmA paNa zreAtAke vAcakane asara karyAvinA rahetAja nathI. darzana prabhAvaka bIjA sAhityanI prasiddhi viSe kadAca bacAva karI zakAya, paraMtu Agama graMthaine chapAvavA, tenA bhASAntara karavA 258 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke tenA sArazo utArI mULa graMthonI jarUrIAto kamI karavAmAM ghaNuM ahita raheluM che. mAbApane nagna karI nacAvavA jevuM apamAna che. [ je teone mAnava vAcA hota te je kaheta tene AMtaradhvani e che ke "are ! mAnavo ! bIjAnI vAta javA de, paraMtu tame amArA anubhava thaine amAruM apamAna kAM kare ? amane amAro to kazo svArtha nathI. kAraNa ke amArI utpatti ja niHsvArtha bhAvanA ane sAmagrImAMthI utpanna thaI che. paraMtu tamArA hitano vicAra te karo. ame bolIzuM nahIM paNa boLI mArIzuM, e dhyAnamAM rAkho. A vahema ke jya lagADavAnI bhASA na samajaze. amArA paranA vizvAsathI ghaDAyelA tamArA jIvana rasAtALa jaze. tamArI je kAMI raDI khaDI paNa asmitA che, te amAre lIdhe che, te khAtrIthI mAna. jyArathI amAruM apamAna karatA zIkhyA cho, tyArathI tamArI Arthika sthiti juo, tamArI nIti juo, tamArA zarIra tapAse, tamAruM sAmarthya ane lAgavaga tapAso, divase divase vadhatI jatI tamArI nirAdhAra dazAne vicAra kare, gatano vicAra karIne bhAvikALa mATe cete, haju emane ema cAlu rAkhazo, te tamArI zI dazA thaze? tenI kalpanA kare. je tamane bhAvi jJAna heta to te samajIne tamArA hRdaya dhaDakI uThata. raDI raDIne AMkho sujhI Avata. tamArI AjanI dazA amArA apamAnanuM pariNAma che, te yAda rAkhajo. tamArAthI amAro vAstavika upayoga na thaI zake te emane ema paDyA rahevA do. temAM eTaluM nukazAna nathI. bhAvikALamAM koI amAre sadupayoga karaze. tame to amAro nAza karavA beThA cho. chapAvavA vigerethI amAro uddhAra nathI, vizeSa patana che. Aje chapAI gayelA graMthanuM AyuSya vizeSa nathI. hAlanA jamAnA purate amAre upayoga thaI gayA pachI te te amane saMbhALavAnA paNa nathI. sthAyikALa mATe TakI zakAya tevI lakhavA lakhAvavAnI praNalikA baMdha paDI che. te lakhI ke vAMcI zakavAnI zakti nAbUda thatI jAya che. lAIbrerIomAM chapAelI pratAnuM AyuSya vizeSa nathI. te tame jANe che, tyAre bhaviSyanA keI sArA saMjogomAM pAtrane hAthe caDavAnuM amArA ke tenA nazIbamAM rahe ja nahI. kadAca mULa vastuo pharIthI chapAya, paraMtu jeTalA vistAramAM ane vivecanAtmaka rIte atyAre graMtha saMgraha mejuda che, teTale to pharI chapAya ja nahIM. pariNAme amArI kAyA saMkecAya e svAbhAvika 259 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. amArA upara thayelI mahenata naSTa thAya. kalyANa bhAvanAnA ghaNA to naSTa thAya. A nukazAna tame na joI zakyA che, to barAbara samajI leje. Aje chapAvavAnI je dhUna che. te bhaviSyamAM rahevI muzkela che. kadAca bhaviSyamAM tame sArAMzo meLavI zakaze, paraMtu mULa vastune AtmA te tamane zo ye jaDaze nahIM. mATe amo bhaMDAramAM paDyA rahevuM vadhAre pasaMda karIe chIe. bhaviSyamAM koI pAtra maLaze te amAre upayoga karaze. nahIM maLe to ame emane ema naSTa thaIzuM, tenI amane ciMtA nathI. paraMtu tyAM sudhI maunapaNe paNa tyAM paDayA paDyA tamAro jeTalo prema haze teTaluM tamAruM cokkasa kalyANa karIzuM, chapAvavA vigerethI ame bahAranathI paDatA, prakAzamAM nathI AvatA, paraMtu vadhAre khUNAmAM paDIe chIe. ane vadhAre aMdhakAramAM jaI paDIe chIe. olAmAMthI cUlAmAM paDIe chIe. prakAzamAM to bIjuM ja Ave che. amane bahAra pADavAnuM ekaja sAdhana che ke-amane jIvanamAM jIvanArA ekAda be haze, te paNa ame jIvatAja chIe. jIvanamAMthI amAruM sthAna khasatuM jAya ane amArI nakalonA Dhaga Dhaga thAya, tene te ame amAre roga mAnIe chIe. e mAnava ! trikALa kalyANInI A vANInA pradarzana na hoya, te koI tamAsAnI cIja nathI. tenA te bhaktibhAve darzanaja hoya. mATe keinA derAyA na derAo. svataMtra buddhithI tamArA hitano vicAra kare. amArA zivAya niHsvArtha bhAve tamAruM rakSaNa karanAra traNa jagatamAM koI nathI, te barAbara samajo. tamane kadAca rakSaNa ane sukha sagavaDa ApavAnA vacane maLatA haze, paraMtu te tenA badalAmAM tamArI pAsethI ghaNuM kiMmati uThAvI javAnA svArtha pUratAM ja che. svArtha saryuM tame kyAM paDyA gaMdhAo cho, te jevA paNa koI AvavAnuM nathI. are tamArA ahitamAMja amAro upayoga na karavAmAM Ave to eTaluM tamAruM aho bhAgya samajaje. ane tema thavA chatAM paNa jyAre tame temAM tamAruM hita mAno cho, tyAre kaMpArIja chuTe che. tamArA ahitanA zastra banavA karatAM nirupAye paNa ame kIDAne bhegA thavAmAM eTaluM duHkha nathI mAnatA. amane bhaMDAronA oraDAnA aMdhArAmAMthI ane kIDAnA bhakSaNathI bacAvavAnIdayA svAthadayA che. tame kAcabA ane ziyALanI dayAnI vAta na vAMcI hoya te vAMcI jeje. je ke ame amArA kharArUpamAM kadI nAza pAmavAnA nathI. prasaMga Avye pAchA camakIzuM. paraMtu tamAro ane amAre Ajano saMbaMdha chuTatAM tamAruM te ahita thazeja. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ p yapi Aje A AnAda heAI sAMbhaLe tema nathI. tene eka mUrkhAI bharelA pralApa kahI hasI kADhanArA ye che. Aje jJAna nathI vadhatuM paraMtu ajJAnaja vadhe che. eka AgevAna vidvAna puruSe kahyuM che ke-" Aje jeTaluM akSarajJAna vadhe che, teTaluM vAstavika ajJAna vadhatuM jAya che. " te satya che. divasene divase kAkaDuM gucavAtuM jAya che. mAnavahita jokhamamAM che. keTalAye mAnavAne kRtrima rIte uccheda thai gayA che. hajI paNa te saMhArabhAva aTakayeA nathI jaNAtA. tenA kALI tarIke kAi vakhate tamenahIM thai jAe tenI khAtrI kANu Ape che ? AdhyAtmika jIvana dhasAtuM jAya che, divase divase tene prakAza jhAMkhA thatA jAya che. jaDavAdanI rAkSasImAyA vRddhiMgata thatI jAya che. tame kahero ke " amAre hAthe bahAra nahIM paDe, teA bIjA pADa nArA pADaze tenA karatAM te ame sArA chIe, nA, ame bahAra paDavAne badale khADAmAM paDIe chIe, paraMtu te tamAre hAthe na thavuM joie. musamAna gAyanI halAlI karavAne hAya teA kare, paraMtu sa` rIte nirupAya chatAM hiMdu peAtAne hAthe te charI calAve ke ? tamArA yatkiMcit paNa sahakAra vinA te vadhAre kAMi nahIM karI zake. A jaDavAdanA jamAnAmAM AdhyAmika tattvA poSanAra amArI unnati thAya che, e mAnavuMja " mAtA vandhyA nyAya barAbara che. 33 HH "" navA Agame ane zAstro racanAranI te mAtA haju janma lye tyAre kharI. chatAM jainadharmAMnA kATakhUNA sAthe baMdhabesatA thAya tevA Agame ane zAstro racanAra nIkaLI paDaze, tA te mahApuruSate Ana MdathI vadhAvIzuM. paraMtu khIjA mahAvIra pAkayA vinA e prakAza ja na janmI zake. hA, eTaluM kharUM che ke-navA zAstra tarIke-yure pIya saMskRtinA uchInA leze. paraMtu temAM jainadharmanA ane AryasaMskRtine AtmA nahIM hAya. asaMbhavita chatAM mAnaze! ke--tene ce. AtmA haze. te temAM tamArA puruSArtha nathI, tamAre kapALe teA gulAmI ane parAzrayatA cAMTIja che. "] vaLI ema dhAraNA hatI ke " amArUM sAhitya bahAra paDavAthI jagat temAMthI preraNA leze. tenI bhavyatAthI AkarSAze. tene lAbha leze. tenI pratiSThA vadhaze. ' te khAkhata lAMkhA lAMkhA hAtha karI mAMcaDA para caDI khullA avAjathI chapAvavAnA upadeza ApavAmAM AvatA hatA. te mATe nAka phUlAvI phUlAvI bhaMDArAnA sarakSakAne prasage dhamakAvavAmAM ane vageAvavAmAM AvatA hatA. ra1 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu Aja sudhInA parizramane pariNAme bahAdure kaI jAtanuM sarTIphIkeTa meLavI lAvyA che, te juo. sAhityanI dRSTie jotAM jaina dharmazAstronA ene uMcI koTimAM mUkI zakAya tema nathI. mAtra zrotAne ja nahIM paraMtu vaktAne paNa atizaya nirasa lAge che. ane AjanA vAcakane temAM eTale rasa bhAgyeja Ave, ke jethI tene atyAnaMda thAya." bIjuM sarTIphIkeTa joIe, te tepaNa - dhArmika anubhavanI gaMbhIratAmAM ane svarUpa racanAmAM jaina dharma bIjA dharma karatAM utarato che." Aja sudhInuM pariNAma to A che. eTale pAsenA bhUtakALanA banAvonA atyAranA samAcaka-amane to bhUtakALanA kAryakartAonI bheLabhAve thayelI bhUleja jaNAya che. chatAM temAM eka bacAva e che ke-evA bheLAbhAve paNa teone uddeza to pratiSThA apAvavAne hato. paraMtu gatAnugatiktAthI derAI gayA che. chatAM teonI te nabaLAI che ke jeo pitAnA bhAIone tema karatAM AgrahapUrvaka rokI na zakyA. jainadarzananI sAdhadRSTithI, saMzodhana, jJAnAbhyAsa, pracArakArya, vivecanA ane pRthakkaraNa karavAnI manAI karavAmAM Ave che, ema lezamAtra samajavAnuM nathI. balake vizeSa pramANamAM karavAnuM che. jagatanA zikSaNakAryanA itihAse hAlamAM ghaNAM lakhAyA che, temAM prAcIna vidyAlaya-vidyApiTha, sthira ane jaMgama gurukuLa, pAThazALAo, guru-Azrama tathA Adhunika yunivarsiTIo vigerenA vivecane jovAmAM Ave che. paraMtu temAM jaMgama jaina gurukuLavAsanA zikSaNanI saMsthA tarIkenA varNane nathI maLatAM. tenuM kAraNa -bIjI ghaNI bAbatenI jema tenA e to haju bahAra jAheramAM nathI. jAheramAM AvyA pachI te kevI saMgIna yunivarsITI hatI ne 26ra Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che? tenA ta ane baMdhAraNa kevAM saMgIna ane anukaraNa karavA gya che?te jagata joI zakaze. pAramArthika gurukuLamAM abhyAsa karI samman jJAna meLavI tene uMcA prakArane uttama upayoga kevI rIte karavAnuM che? tene mATe jainazAstranA zabdo juo ! te uparathI jaina ane dunyavI yunivasITIonI vizeSatA samajAze. - sa bhikkhU dhamma kimANa No annassa heDaM dhammamAikkhejjA, No pANassa heuM dhammamAikkhejjA, No vatthassa heuM dhammamAikkhejjA, NoloNassa heDaM dhammamAikkhejjA, No sayaNassa heDaM dhammamAikkhajjA, No aNNesiM viruvaruvANaM kAmabhogANaM heuM dhammamAikkhejjA, agilAe dhammamAikkhejjA, nannattha kamma-nijjarAe dhammamAikkhajjA. dharmanI kIrtana karatA munie anna, pAna, vastra, lavaNa, zayana ane evA citravicitra bIjA koI paNa IdriyanI lAlacAne vaza thaI bheganI IcchAthI dharmanuM vyAkhyAna na ja karavuM. keIpaNa jAtanA dabANa vinA khullA dilathI nirbhaya thaI dharmanuM AkhyAna karavuM. ane te paNa kevA karmanirjarA mATe ja hevuM joIe. te sivAya bIjA koI paNa hetu mATenaja hovuM joIe. juo jaganA kalyANamAM tenuM sAmarthya kevuM che? aNuvII bhikkhU dhammamAikkhamANe No attANaM AsAejjA, No paraM AsAejjA, No aNNAiM pANAiM bhUAI jIvAI sattAiM AsAejjA. 263 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se aNAsAe aNAsAyamANe bajjhamANANaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM jahA se dIve asaMdIne, evaM se saraNaM bhavati mahAmuNI. vizuddha bhAvanAthI dharmanuM vyAkhyAna karatA muni peAtAnuM paranuM ke anya prANIo, bhUtA, jIvA ane sattvAnuM [ pramAda ke irAdApUrvaka] AsAdana karatA nathI=koine nukazAna karatA nathI. A rIte AsAdana na karatA jagamAM aneka rIte pIDA pAmatA teonA rakSaNa mATe pragaTa dvipa-ke camakatA dIvA tulya thAya che, ane e rIte te mahAmuni teonA zaraNa rUpa thAya che. * X X 5 zrI jaina saMghanuM viziSTa baMdhAraNa. kAipaNa eka uddezathI e ke aneka vyaktio ekatra maLe tyAre cokkasa kAine kAI sarathA astitvamAM Ave ja che. tIrthaMkara -gaNadhara, guru-ziSya, pitA-putra, pati-patnI, zeTha-nAkara, rAjA -divAna, rAjA-prajA, be--bhAgIdAra, senApati-sipAhI vigere ndre te te sa MsthAonA kendra che. X jagatane upayAgI evuM sthAyi ke prAsa Mgika kAi paNa taMtra jyAre astitvamAM Ave che, tyAre tenA uddeza, hetu, pariNAma, pracArakA, AMtara-bAhya vahIvaTa, nAnA meTA adhikArio, utpAdaka vyakti, utpattimAM sahAyaka deza-kALa--nA saMjogA, adhikArinI pharajo--adhikArInI sattA, AdhakAranA vistAra, adhikAranI maryAdA, sabhyA, vahIvaTakartAo, paraMparanA bAhya saMbaMdha, 24 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matAdhikAra, kendrasthAnI sattA, vArase ane vArasadAra, kAma calAvavAnI rIta, vyaktigata niyame, samUhagata niyame, sthAnika niyame, samagra samudAyanA niyame, sthAyI niyame, prAsaMgika niyame, milkate, gupta ane jAhera milkata, pratiSThAnA sAdhane, jAherAtanA sAdhano, pracAranA sAdhano, pracAranI nIti, pratinidhio, saMsthAmAM pravezavAnA ane nikaLavAnA niyamo, guhAsaMzodhana, saMdhi-vigraha, hevAla, itihAsa, vizvasaMbaMdha, kaTekaTImAMthI bacavAnA upAya, saMrakSakabaLa, arthakaSa, grantha sAhitya vigere vigere aneka tatve asitatvamAM Ave che. Aje paNa AvI aneka saMsthAo, jevI ke -dhArmika, rAjyakIya, sAmAjika, vyAvahArika, Arthika vigere vigere nIkaLe che. pArlAmenTa, dhArAsabhAo, kAunsIle, myunisIpAlITI, lekabeDe, konTese, kenpharansa, esesIezane, sevAmaMDaLa vigere Adhunika, tathA jJAti mahAjane, saMgha, jamAte, pace vigere prAcIna, saMsthAo viSe ApaNA jANavAmAM che. upara kahelA dareka to ahIM jaNAvelI saMsthAomAM e che vatte aMze jovAmAM Avaze. jaina saMghamAM e to kevI rIte che ane tenuM zuM svarUpa che, te jANavA mATe karemi bhanta -sUtra bhAga 1 lA mAM 160 thI 228 sudhInA peija, tathA "saMdhabaMdhAraNa nA kAyadAonA vistRta nibaMdhane keTaleka bhAga amArA taraphathI taiyAra karavAmAM AvyuM che te, ju. jena saMdhanuM baMdhAraNa prAcIna kALamAM ye sarva baMdhAraNa karatAM viziSTa hatuM, ane Aje paNa viziSTa ja che. pitAnA viziSTa baMdhAraNane aMgeja jagatamAM pitAnuM astitva viziSTa prakAre TakAvI rahela che. eTaluM ja nahIM paraMtu bIjI aneka saMsthAonA baMdhA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNa upara chAyA pADIne teone madada karI che. jyAM sudhI e baMdhAraNane makkamapaNe jene vaLagI raheze, tyAM sudhI teonA jainapaNAne kSati lAgavAnI nathI. e baMdhAraNathI jeTalI myuti thaI che, teTalI saMdhane hAni thaI che. te AgaLa para joI zakIzuM. zrI jaina saMdhanI saMsthA khuda tIrthakara bhagavAna mahAvIra prabhue rathApI che. tenA baMdhAraNanuM bIja ane prathama hedAre paNa temaNeja niyukta karyA che. [ hAlanA pArlAmenTarI sisTamanA baMdhAraNa ane A saMdhanA baMdhAraNanA tamAM ghaNe phera che. te bannenI tulanA karI jemAM saMdhanA prAcIna baMdhAraNanA tatta, saceTa, saMgIna, ane kudaratI tathA satyanA pAyA upara baMdhAyelA jaNAya che, temaja niHsvArthabhAve sarvanA kalyANa karanArA jaNAya che. tyAre hAlane baMdhAraNanA to haju avyavasthita ane adhurAM che. haju zodhAye jAya che, aneka pheraphAra thaye jAya che. chatAM e DemokrasInI polIsI jagatamAM jema jema phelAtI jAya che tema tema jagatanI gerI prajAne AgaLa vadhAryo jAya che, ane bIjI prajAo pAchaLa paDeye jAya che. tenA pracArake "jagatane lAbhadAyI paddhati che," ema khullA zabdomAM kahI tenI himAyata kare che, ane ucharatI prajAne tenI bhavyatA samajAvI te tarapha lalacAve che. tenA tAtkAlIna lAbho tathA anukULa sagavaDe paNa batAvI Ape che. chatAM te paddhati bhAratIya AryaprajA ane tenI saMskRti tathA dharmone mATe dhakko mAranAra che, kemake bhAratamAM sarvAnamati-ekamayanI paddhatinA to upara baMdhAraNanI racanA che. A banne harIpha che. jema jema DemokrasI pracAramAM AvatI jAya, tema tema ahIMnA baMdhAraNe pAchaLa paDatA jAya tema tema tenI sAthe saMbaMdha dharAvatA dharmo. saMskAra, samAja ane chevaTa vyaktione dhakko pahoMcI jAya. temaja vaLI Arthika sthiti zArIrika sthiti paNa nabaLI paDatI jAya; bhAratIya Arya prajAjanone kSatikara bIjA ghaNuM to dezamAM phelAI cUkayAM che, temAM A baMdhAraNa paNa agatyano bhAga bhajave che, chatAM dIdhuM ane sUkSma vicAra vinA te samajAya tema nathI. DemokrasI bahu mata. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAraNanI tulanA. hAlanA baMdhAraNamAM ane prAcIna baMdhAraNamAM matAdhikAra, pratinidhitva, satyanirNayanI paddhati, sabhyanI paddhati, pramukhanI sattA, sabhA belAvavAnI rIta, sabhya ane pratinidhionA mate levAnI rIta, mukta ane samayanirNa, bahiSkAra ane bIjI zikSAo, vigeremAM taphAvata hoya che. hAlanI keTalIka saMsthAomAM eTale ke maMDaLe ke sesAITIemAM game teTalA kAyadAkAnuna hoya paraMtu dIvAnI, phojadArI, ane rAjyadvArI vijJAnane lagatA to temAM nathI hatA, te alaga heya che. tyAre prAcIna saMsthAone pitAnI saMsthAnA sabhyane mATe ke muzkelInA prasaMgamAMthI mArga kADhavAne mATe-divAnI, phojadArI ke mutsadIgirInA tattvonI ajamAyazanI sattA hoya che. jema jema ahIMnI prajA navIna paddhatinI saMsthAo tarapha derAtI jAya che, tema tema te pitAnI e traNa sattA gumALe jAya che. hAlanI saMsthAne turata polIsanI madada levI paDe, ke korTane. Azraya levo paDe, ke rAjadvArI amaladArano Azraya levo paDe che. tyAre prAcInamAM bahiSkAra, daMDa, vyavahAra baMdha, vigere jAte ajamAvI zake che. jarUra paDaye AMTIghUMTI racI zake che. [ kaI gunhegAra vadhAre ciDAya che ne jyAre korTamAM pharIyAda laI jAya che, tyAre kerTI e saMsthAonA baMdhAraNamAM hAtha ghAle che. tethI saMsthAonI sattAnI prabaLatAne paricaya jANavAmAM Ave che. keTalIkavAra je eka julma tarIke jAheramAM gaNAya che.. paraMtu vAstavika rIte tema hetuM nathI.] [ hAlamAM matAdhikAra sagavaDa pramANe goThavI levAmAM Ave che. amuka kara bhare te mata ApI zake, amuka DIgrI dharAvatA hoya te mata ApI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake, amuka lAgavagavALe mata ApI zake, evA evA pharatA pharatA dhoraNe rAkhavAmAM Ave che. tethI ghaNA mANasonA matAdhikAra mAryA jAya che. tyAre prAcIna baMdhAraNamAM te te saMsthAnI kaI paNa mAnavavyakti sabhya tarIka mata ApI zake che. bALake, strIo, vRddho ane apaMgane paNa mAtAdhikAra che. e matAdhikAranI rUeja pratinidhitva goThavAyeluM che. pratinidhi pitAnA hitanI viruddha ja heya, te, vyaktine matAdhikAra hovAthI pitAne virodha jAhera karI zake che, pitA kuTuMbano pratinidhi chatAM bALakanA hitathI viruddha jAya che, ema bALane lAge ane te potAno avAja mUke, te te sAMbhaLavAmAM ane dhyAnamAM levAmAM Ave che. ityAdi.] satyanirNayamAM bahumatI karatAM sarvAnumatI vadhAre sAcI paddhati che, tyAre bahumatI ekadezIya paddhati che. eka vyaktine paNa satyanirNaya hoI zake- sudhArA vadhArAvALo aMtima nirNaya jyAre sarvAnumate thAya tyAre ja te TharAva sAro gaNAya. temAM matabheda paDe te tene nirNaya ane carcA cAle, e TharAva paDato mUkAya, athavA khAsa jarUra hoya ane keIpaNa upAye eka mata na thavAya, te be pakSa paDe, bannene jIvavAno adhikAra rahI zake, bemAMthI ekamAM paNa satya hoya to tene kSati na lAge. bahumatIvAdamAM laghumatIne pakSa satya hoya te paNa teNe cheDI devo paDe che. sarvAnumatI dhoraNamAM ghaNuM TharAvo thaI zake nahIM, paraMtu khAsa jarUrI, amala karavA zakya, sarva sammata, TharAja thaI zake, ane te kevaLa kAgaLa para na rahI jatAM amalamAM AvavA ja joIe. kAma calAvavAnI sAdI ane satyanirNAyaka vAdavivAda paddhati hoya che, jyAre e saMsthAnA sabhya maLe tyAre ghaNI vakhata jAya che, ghoMghATa thAya che, keine belatA rokavAmAM Ave che, kaI bahu belI nAkhe che. kalAkenA kalAko sudhI carcA calAvyA pachI paNa nirNaya upara AvI zakAya nahIM, vigere jeIne keTalAka bhAIo "mAtra taphAna ane bUmabarADA pADavA ekaThA thAya che. evuM tattva ra68 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajyA che, amArA manamAM paNa pahelAM e jAtanI asara hatI. pAchaLathI tattva vicAratAM te abhiprAya badalavA paDaze. vAstavika rIte tema nathI hotuM, temAM dhaNIja DhI dRSTi, kuneha, ane praviNatAnA upayAga thayo haiAya che. AgevAnAe yapi vAtAvaraNa, paristhiti ane saMjogA uparathI TharAvanI rUparekhA manathI nakakI karI rAkhI DhAya che. tA paNa sAne khelavA de che, temAM kAMi pheraphAra lAge teA karIne, TharAva pasAra karavA jAhera kare che. viruddha na paDe, te pachI pasAra karelA jAhera karavAmAM Ave che. [ hAla muddatA ane vakIleAnI dhamA cakaDI kayAM echA herAna kareche prAcIna saMsthAomAM gunhegAranA gunhA bAbata game tyAre kAma hAthamAM laI zakAya che, ane tenI apIla paNa game tyAre thAya che. khAsa muddatanA khAdha AvatA nathI. mAtra hakIkata ane vigata sAcI DhAvI joie. gunhegAraneA daMDa karavAnI rIta paNa vicitra jovAmAM AvI che. gunhegAranA gunhAnI jAhera tapAsa pachI sabhyonA manamAM vAtAvaraNa uparathI amuka jAtanA abhiprAya baMdhAya che. pachI temAMthI taTastha, viAdha, pakSanA, ane AgevAnA, ema mizraNa samUha cUMTI kADhavAmAM Ave. te dareka gunhAnA pramANamAM daMDanI rakama peAtAnI IcchA pramANe lakhe. te sanA saravALA karI lakhanAra vyaktioe bhAga ApIne AMkaDA nakkI karavAmAM Ave. Ama thavAthI gunhA bhAre hAya, paNa gunhegAranA tevA khAsa irAdo na hAya, ane pazcAttApa paNa vadhAre thatA hoya, namratA vizeSa hAya, vyakti pratiAta ane pharIthI gunhA kare tevI na heAya, e badhAtattvAnI chApa paDatA amukaja kudaratI daMDa thaine AvI rahe. gunhA nAnA hAya, paNa vyakti akkaDa hAya, pharIthI gunhA kare tevI hoya, gunhAnA pazcAtApa barAbara na haiAya, tenA pramANamAM vAtAvaraNa upara asara thatAM tene 29 karavA jevuM temAM kAI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTatI ja daMDanI rakama AvI jAya. koI vadhAre mUke, kAI ochI mUke, bhAgAkAramAM ghaTatuM ja AvI jAya. amuka gunhA mATe amuka ja rakama niyata karI kAyadAmAM lakhyA pramANe dareka vakhate baMdha besatI thAya ja nahIM. te raheje samajI zakAya tema che. * AgevAno rItasara pratinidhitva dvArA cuMTAIne sthAyi nakkI thayA hoya che. matadArane matAdhikArane vArase maLe che, tema AgevAnI paNa vArasAmAM utare che. matAdhikAra, pratinidhitva ane AgevAnI paNa vArasAnI milkata tarIke gaNAI vArasA pramANe utArI vaheMcAya paNa che. saMdhanI sattA sarvopari mAnavAmAM Ave che. saMdha sattA ane tenI pavitratAne mAna ane satkAra ApavAmAM Ave che. koIpaNa dhArmika kArya zrI sakaLa caturvidha saMdhanI saMmpati vinA thaI zake nahIM. sthAnika saMghanI sattA ane sakaLa saMghanI sattAmAM pharaka hoya che. sthAnika saMdha sakaLa saMghanA TharAvathI viruddha jAya, te TharAva na karI zake. sthAnika saMdhanA tAbAmAM je je dhArmika milkato hoya, tenI sarva javAbadArI tenI ja hoya che. tene saMbhALI zake, te tenI bAjune ke sakaLa saMgha saMbhALe. rathAnika saMghanI maryAdAmAM AvelA AcArya, upAdhyAya, muni, sAdhvI vigerenI pratiSThA ane jAna mAlanI rakSA, jarUrIAta pUrI pADavI, temanA uttama kAryone 2 Apo, ujavaLatA ApavI. vigere javAbadArI sthAnika saMghanI che. AcArya, upAdhyAya vigere pratiSThita ane mAnya muninI hAjarImAM sthAnika saMghanI paNa sakaLa saMghAbAdhaka sarvopari sattA tenI ja hoya che. vyAkhyAna prasaMga saMdhanI jAhera sabhA gaNI zakAya che. - prAcIna ane arvAcIna baMdhAraNamAM aneka jAtanA siddhAMta bhede che. te badhA ahIM jaNAvI zakAya nahIM. chatAM Aje navA raha0 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhAraNeA khuba pracAramAM AvatA jAya che. jema bane tema te pramANe saMsthAe thAya e vadhAre iSTa gaNavAmAM Ave che. kemake-pachI bhalene turata te saMsthAbaMdha paDe. paraMtu DaeNmeAkrasInA navA baMdhAraNanI prajAne yAda tAjI rahe, tenI keLavaNI ane tAlIma maLye jAya. ne junA baMdhAraNa bhUlAtA jAya, tenA tattvonI keLavaNI ane tAlIma na maLe, eTale manamAMye te baMdhabetA na lAge, tenA hetuo ane siddhAMtAnA vicAra karavA avakAza paNa na maLe, jethI te nAza pAmatA jAya. [ navA baMdhAraNanI asara aneka rIte phelAi rahI che. paraMtu khuda ANaMdajI kalyANajInI peDhI jevI saMsthAmAM paNa tenA tattvo dAkhala thai gayA che. jyArathI tene zvetAmbara saMghanI pratinidhi gaNavAnI pAlIsI akhatyAra karI tyArathI temAM dhIre dhIre e tattvo dAkhala thai gayA che. rAjakATa, bhAvanagara vigere saMdhAnA baMdhAraNeAmAM paNa e tattvA dAkhala thayA ke turata dharma saMsthApara rAjya sattA bAjumAM ja upara sattA tarIke aDeDa AvI paheAMcI che. ane peAtAnA zahera zivAyanA AjubAjunA pradezanuM pratinidhitva ane sattA hAthamAMthI chuTI jAya che. te vAta te baMdhAraNa kabUla karanArAonA dhyAna bahAra rahI gayela che. eka hatyu sattAne eka jAtanA aNagame paNa vAtAvaraNamAM utpanna karavAmAM AvyA che, eka hathu sattA jete kahevAmAM Ave che, te vAstavika rIte eka hahyu hAtI nathI. ane nANA prakaraNI dhakkA te temAM jema lAgatA hatA, teja rIte navAmAM paNa nathI lAgatA, evuM kAMi nathI. hAlanA dheAraNanI vahIvaTI paddhatine! Azraya levAthI vahIvaTI kharca vadhyA che, tathA temAM parAzrayatA paNa eTalIja AvI che. eka pramukha, sekreTarI, khajAnacI, ane be traNa varganA membaro maLe, TharAvA sabhyAnA bahu mate pasAra thaze. vigere jAtanA eka kharaDA karIne saMsthA astitvamAM AvI jAya che. tene jema karavuM hAya, tema kare kAi tene roke nahI', dezanA vakIla, merIsTaro paNa eja jAtanA baMdhAraNanI salAha Ape. kAraNake, teene paNa e tarapha nuMja jJAna heAya che, bhAratIya paristhitinuM te cokkasa jJAna leza mAtra nathI hetuM. te jJAna karavAnI teone jarUra paNa paDatI nathI. kAraNake pelA sAthe avikAne ane pratiSThAneA saMbaMdha che. A dvimukhI vargathI prajA bahu chetarAi che, A sArI AvakanA dhaMdhAdArI varga hAvAthI 274 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajAmAM AgaLa gaNAya, ane rAjyanA kAyadAne prajAmAM amalamAM lAvavAnA sAdhana tarIke hovAthI rAjya taraphathI ye paNa pratiSThA apAya, temaja teone saMpattithI saMtoSAvAne paNa keI ADe Ave nahIM. kaTakiTine vakhate e varga prajAne salAhakAra, pakSakAra gaNAya, chatAM aNIne vakhate navA kAyadA pramANe tene doravI jaI samAdhAna upara lAvI de. junA kAyadAono phAyade prajAjana gumAve. ne emane ema tenI paraMparA cAle. AvI chinnabhinnatA cAlI rahelI jovAmAM Ave che. A karatAM bemAMthI eka heya te sAruM, ema prathama darzane lAgaze. paraMtu tema karavAmAM navA dhoraNAne raste caDI gayA pachI tyAMthI dhakako mAravAmAM nahIM Ave, tenI zI khAtrI ? have te sakaLa saMghanA mULa baMdhAraNamAM paNa e tattva dAkhala thavAnA cinha dekhAya che. ] hAlanI saMsthAomAM pramukha badalAya che. athavA keTalIka kAyamI saMthAomAM pramukha amuka vakhata kAyama rahe che. paraMtu prAcIna saMsthAomAM pramukhapaNuM vArasAthI utare che. temaja vidyA saMbaMdhavALI saMsthAomAM ziSyAdikane vArase pramukhapaNuM utare che. te ghaNuM ja sacoTa dheraNa che, sajajaDa javAbadArI vALuM tattva che. ane te ekahathuM nathI. Adhunika pramukhane mAthe teTalI muzkelI nathI hotI. tethI sattAnuM kendra kAyamane mATe prajA sAme ekaja rahe che, IMgloDamAM paNa haju kendra tarIke zahenazAhanI saMsthA che. prAcIna kALamAM rAjya saMsthAnA kendra tarIke IkvAku vaMza hato. Aje paNa dharmaguruonI gAdIono e artha che. dareka dharma saMsthAomAM e pramANe che. khrIstIomAM, svAmInArAyaNanA AcArya vigeremAM paNa evuM ja che. mata bhedo ane nAmAntare bhagavAna mahAvIra prabhunA samayamAM zrI jaina saMghanuM nAma nigraMtha saMgha hatuM. tyAra pachI mukhya mukhya AcAryanA prabhAvaka ane prasiddha prasiddha ziSyanA nAma ane kAryo vigerethI aneka ra72 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judI judI zAkhAo, tathA judA judA rathaLenA nAma parathI judA judA kuLe prasiddha thayA che. chatAM mukhya pravAha emane ema AgaLane AgaLa vadhyo che. teja pravAha AgaLa jatAM kaTika, vanavAsa, caMdra, vaDa-vaTavRddha-bRhad ane tapA e bIjA pAMca khAsa nAma jude jude vakhate dhAraNa kare che. ApaNAmAMnA keTalAkane khyAla e hatuM ke-hAlanA judA judA dareka go paraspara virodhane kAraNe taddana judA paDelA vargo che, mULa pravAhanuM jharaNuM taddana baMdha ja thaI gayuM che, paraMtu aitihAsika saMzodhananI madadathI mULa jharaNuM paNa cAlu hovAnuM jANuM zakAya che. temAM nAnA moTA vaLAka ane kATakhaNa jovAmAM Avaze, chatAM pravAha cAlato rahyo che. jo ke zvetAmbara,vetapaTa, sitAmbara tathA saMvegI, daherAvAsI, mUrtipUjaka vigere nAme pAchaLanA che, eTale ke-digambara ke dipaTa zabdane pratidhvani vetAmbara ke vetapaTa vigere zabdomAM jaNAya che. tethI digambara zabdanI utpatti pachI ja vetAmbara zabda aritatvamAM AvyuM jaNAya che. sArAMza ke-digambarane spaSTa varga utpanna thayA pachI ja mULa vage tenAthI pitAne jAda oLakhAvavA ketAmbara nAma dhAraNa karyuM che. temAMnA aAra zabdane paDaghe A jAtanA anumAna tarapha ApaNane dorI jAya che. tevI ja rIte kharatara eTale kriyAmAM AkarA, e zabdane pratidhvani tapA zabdamAM pAchaLathI paDe. yati zabdano pratidhvani saMgI zabdamAM saMbhaLAya che, chatAM saMvegIo mULa saMrathAthI chuTA paDelA nahetA, saMsthA te ekaja rahI che. eTale e nAma mULa varganA eka bhAganuM ja che. rasthAnakavAsI ane mUrtividhinA paDaghAo daherAvAsI ane mUrti pUjaka zabdamAM saMbhaLAya che. arthAta mULa 273 18 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vargane te te vakhate pitAne jude oLakhAvavA prasiddhi ane mULa vastumAM makkamatA sUcaka judA judA nAma dhAraNa karavA paDyA che. vAstavika rithati A che. bahAranA musApharonA upacoTIA hevAlethI ahIMnA paNa ghaNA bhAIo bramANamAM paDI "dareka che ane phirakAo taddana alaga alaga che, mULa pravAha baMdha paDI gaye che ema mAnI beThA che. paraMtu eka ja vastuo aneka nAme dhAraNa karavAne saLaMga itihAsa maLe che, je jovAthI barAbara vastusthiti samajI zakAya che. - yadyapi zvetAmbara zabda digambara zabda pachI utpanna thaye che, paraMtu zvetAmbara zabda dhAraNa karanAra mULa varga vastro paherato haze te uparathI judA paDanAra varge nagnatA para khAsa bhAra Ave. tene mATe digambara e mIThe zabda paNa jAI gaye. e zabdamAM vastra vAcaka bIjA koI paNa zabdane badale ammara zabda vadhAre zobhe che. tethI digambara nAma prasiddha thayA pachI ja temAMnAM ambara zabdane upADIneja zveta sAthe joDavAmAM Ave che. ne judA oLakhAvyA che. kharataranI upatti ane zabdanI prasiddha pachIja "ame paNa kriyA pAtra, ne tapasvI chIe." ema jaNAvavA tapa karyA pachI tapAbiruda meLave che, ne prasiddha thAya che. e biruda meLavanAra mULavarga che. kharatara nAmanI prasiddhi TheTha udyatana sUrithI hoya to paNa, mULavarganuM zuM thayuM? mULa vargeja tapA nAma dhAraNa karyuM. digambare karatAM zvetAmbare prAcIna hovAnA khAsa je purAvA jANavAmAM che temAMnA-1 zvetAmbara zabda pAchaLane heya te tene paDagho utpanna karanAra digambara zabda ane varga pAchaLathI utpanna thayela che. tethI vetAmbara zabda dhAraNa karanAra mULavarga tenA karatAM prAcIna kare che. [veta vastro paheravA, kevaLa evI mAnyatA vetAmbaranI nathI. teo nagnatA ane vastra dhAraNa e banne sthiti mULathI ja mAne che. paraMtu 274 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagnatAnA AcArano lepa pachI kevaLa vastra dhAraNa sthiti ja kAyama rahe che. ane e paristhiti pUratuM ja zvetAmbara nAma sArthaka che. AthI karIne bhagavAna mahAvIra prabhu samakALe ke pUrve nagna jaina muni havAnA purAvA maLI Ave, tethI zvetAmbaronI paraMparA pAchaLanI TharI zakatI nathI, kAraNa ke janakalpanA AcAramAM nagnatAne teo paNa sthAna Ape che. evA jInakalpI munio paNa pUrva kALamAM ghaNA vicaratA hatA. ] 2 kavetAmbara saMghanI sarvopari lAgavaga jaNAya che. 3. mULathIja vasatinI saMkhyA moTI che, kAraNake-Aje traNeya vargamAM tAmbarenI saMkhyA vadhAre che. ane sthAnaka vAsI varga judo nahIM paDele tyAre to bannenI saMkhyA vetAmbaramAMja gaNAtI, eTale teo karatAM saMkhyA vadhAre hatI e svAbhAvika che. 4 vetAMbaronA baMdhAraNa ane AkhI ImArata kema jANe eka junA khokhIra khaMDera jevI hoya, tevI jaNAya che. tyAre digambaranI AkhI racanA navIna, nAjuka, parimita ane sughaTita AkAra vALI jaNAya che. 5 zvetAMbaranA AgamomAM prAcIna phakarAono saMgraha, racanAzailI tathA keTalAka bhagavAna mahAvIra prabhunA samayanuM pratyakSa pratibiMba pADanArA pramANe, niyukti, caNi, bhASya vigere mULa sUpara prAcIna paraMparA pramANenA vivaraNo, vigere purAvA paNa prAcInatA sAbita karI zake che. 6 prAcIna zilA lekhanI AcArya paTTa paraMparAo sAthe bhavetAMbaronI paTTa paraMparAo maLatI Ave che. vigere purAvAo tulanA karavAthI majabUta jaNAyA che. jo ke upara pramANe judA judA vargo utpanna thavAthI te te vakhate mULavargamAM AvelI zithilatA seksa dara thAya che, ne pAchI te jaravItA Ave che. amane ema lAge che ke pratipAdanabheda na heta te e jAgratIo upakAraka gaNAta, paraMtu pratipAdanabhedane balakula na nabhAvI levAnI jaina zAsananA mukhya udezane lIdhe na chUTake judA paDe, ne paDavuM ja paDe. tethI 275 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amuka amuka varga prAcIna kALathI eTale ke TheTha prabhunA vakhatathI jamAlithI mAMDIne judA paDatAja gayA che. judA paDavAnuM kAraNa -ugra AcAra ke navIna jAgratI nathI hatI, paraMtu pratipAdanabheda hoya che. evI evI aMdara aMdara ugra AcAra ane navIna jAgatIo lAvanAra ghaNI vyakitao thaI che. tene vadhAvI lIdhI che, eTaluM ja nahIM paNa evI jAgRtI lAvanArAone mahApuruSo mAnI satkAryA, mAnyA ane pUjyA che. vadhu mAtra pratipAdana bhedane ja che. "jema bane tema mULa paraMparA ane mULata vigere emane ema AgaLa laI javA, temAM phera paDavA na de." prabhunA vaphAdAra anuyAyIo tarIkenI pharaja bajAvavAmAM temanI bhakti ane zAsana taraphanI sevA teoe mAnelI hatI. vaLI paNa jo game tenI marajI pramANe phAve tema pheraphAra karavA devAmAM Ave, te dharmanuM mULa ane kharuM svarUpa ghaNuMja vikRta thaI jAya, e paNa TrasTI tarIke kema thavAdevAya? te paNa jyAM sudhI banI zake tyAM sudhI saMgata karavA avakAza ApavAmAM Avyo hoya che. paraMtu chevaTe nA chuTake pRthakkaraNa karI levuM paDayuM hoya che tathA pitAnI bhUla kabUla karIne mULavarga sAthe pAchA maLI gayAnA paNa dAkhalAo che. chatAM-saMjAgo anusAra pUrvanA AcAryoe zramaNa saMghanI sarvAnumatithI judA judA TharAvo kya che. jemAMnA ghaNA Aja sudhI amalamAM che. te TharA-karanArA samartha AcAryA hatA, zAsanazailIne samajanArA hatA, akadAhI, nirdabha, azaTha, ane nirivAthI hatA, mAna satkAranI lAlacathI para hatA, tathA te vakhatanA mAnya gaNAtA bIjA samaju AgevAna AcAryo ane zAstra e jene virodha karele na hoya, evA sarvasammata Thara, zAsanane AgaLa laMbAvavA saMjogo anusAra karyA che. jenA vakhate 276 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhatanA lisTa paraMparAonA itihAsamAMthI maLe che. have navA TharAvo karatI vakhate pUrvanA e TharAvane dhyAnamAM levA paDaze. A uparathI jaina zAsanamAM judA judA nAmanA go zAkhAo, saMpradAye jovAmAM Ave, tenA mukhya be vargo paDI zake che. eka te-pratipAdanabheda vinA khAsa judA judA kAraNa, saMjogo prasiddha puruSonA nAma, ke kArya uparathI paDelA vargo. te saMdhanI aMdaranA ja gaNAya che. bIja-pratipAda bhedane lIdhe judA paDelA vargo. aneka jAtanI kriyAvidhiomAMnI amuka kriyAviAdhakoI vargamAM kALanA pravAhe rUDha thaI jAya, ane kedamAM amuka rUDha thaI jAya, tenI sAme paNa teTale vAMdha levAmAM Avato nathI. paraMtu vAMdhAnI mukhya bAbata asarvasammata-ane zAsana virUddha pratipAdanabhedaja thaI paDe che. bhede chatAM te te bhedemAM makkama rahIne bIjI bAbatomAM dareka vargo sAthe ghaTatI rIte pararaparanI jarUrIAta pramANe saMdhinA karArothI mULa varga joDAte ja rahe che, ne ghaNI jAtanuM ekya jALavato Ave che. e aikyamAM hAlanI kenA jamAnAmAM keTalIka vadhAre pheTa paDI che. e phoTA paDelI joIne aikya vadhAravAno prayatna cAle che, paNa te eve udhe raste che ke-vadhAre ne vadhAre phATe (kATakhUNA) paDatI jAya che. vidhio ane pratipAdana bhede toDIne aikya karavA mathavuM e mastakathI meru toDavA barAbara che. jinazAsanamAM e kadI svecchAthI bananAra nathI. Aje te kevaLa asaMbhavita che. kRtrima aikya AkhI bhAratIya prajAne nukazAna karaze. te 2 jA pradezamAM jaNAvyuM che. paraMtu saMdhinA karArothI jaina nAma nIce mukya karavuM taddana saheluM che. te choDI devuM, ne tAttvika vicArabhedanuM aw karavA javuM, e bannethI vaMcita 277 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahevA barAbara che. e bemAMthI ekeya na banatAM kaMTALIne aikaya karanAre varga darekanA mizraNarUpa eka navo varga bAMdhe che. pariNAme traNane badale cothe phirake ubho thAya che. arthAta eka phATa vadhAre paDe che. traNane eka karI zakAtA nathI, paNa bhaviSyamAM thaze. evI kevaLa kalpita lAlaca upara rahI ce bheda pADI de che, je aniSTa che. evA ulaTA prayatno karavAne badale saMdhinA akyanA prayatno saraLa ane pariNAmadAyaka rasto che. evI ja rIte brAhmaNAdi-itara kome, rAjyAdi-Itara saMsthAo, bhAratIyetara musalamAna-aMgreja vigere prajAo sAthe paNa ucita saMdhinA karArothI saMdha joDAya che. ane e ja vadhAre kAryasAdhaka tathA ucita vyavasthA che. ] saMghamAM praveza-nivezanI rIta. jaina saMghanA sabhya tarIke dAkhala thavAnI mukhya pravezaka parIkSA samyaga darzana che. eTale ke vyavahArU zabdomAM samyak darzana eTale deva, guru ane dharma tarapha vizvAsa, Adara, prema, bhakti, tene viSeja aMtima Azraya tarIkenI mAnyatA, tenIja sarvoparitA, tenI taraphaja purepurI vaphAdArI ane kRtajJatA, tenI khAtara sarvasvane bhaga ApavAnI manovRtti, tenI ja satyatA, tenIja vizvazreSThatAnI mAnyatA vigere. e jAtanI manovRttivALI zAstra nirdiSTa vidhi ane parIkSAnA raNamAMthI pasAra thayelI vyakti ke varga jaina saMdhamAM dAkhala thaI zake che. sabhya tarIke dAkhala thavAnI eja mukhya mAnasika gyatAnI zarata che. amuka darake paisA bharavAnuM to sarathA nabhAvavA phALe paDatuM ApavAnI jarUriyAta hoya, to ja ApavAnuM hoya che. ane ghaNI vakhata evI rIte pharajIAta saMdhanA phALamAM kAMi ne kAMi kara rUpe ke svecchAthI jo ke ApavAnuM hoya che, paraMtu sabhya tarIke dAkhala thavAnI mukhya zarata te nathI. tyAre hAla A Arthika jamAnAmAM praveza phI mukhya thaI paDe che. 278 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelI sabhya darzananI mAnasika egyatA saMdhamAM dAkhala thavAnI mukhya zarata che, sAthe sAthe bIjI paNa mukhya zarate keTalIka che-jemake dharmapracAra, dharmarakSaNa, dharmanI ujavaLatA, vigere vigeremAM sadedita jAgrata rahevuM-vigere saMghanA udezane vaLagI rahevuM, saMdhe pUrvApara je je Tharo karyo hoya, tene mAna ApavuM, bhaviSyamAM paNa kaTokaTIne vakhate Atmabhoge paNa khaDA rahevuM, ane saMdhane AgaLa vadhAravA je je TharAva thAya, temAM vinAkAraNa virodha na karavo. vigere vigere. mukhya zarata ke mukhya uddezemAM khAmI jaNAtAM saMgha te vyakti ke vargane potAnA karatAM jude pADI zake, tenI sAthe-saMghanA sabhya tarIkene sahakAra cheDI daI zake. tevI ja rIte te vyakti ke varga paNa te zarata pramANe mAnasika manovRttivALa na haiya, ke udezane vaLagI rahI zake tema na hoya, te chuTA thaI zake che. ne te jAtane parasparane sahakAra kheMcI laI zake che. jema dunIyAnI sarva saMsthAomAM bane che, ne banatuM AvyuM che. mAtra najIvA kAraNasara ke, kevaLa kSaNika mAnasika uzkeraNIthI ke AvezathI ema karavAmAM AvatuM nathI, ne ema thavuM paNa na joIe. paraMtu tema karavAne bannene sabaLa ane sakAraNa saMjogo hoya, te pachI tema karavAmAM vAM, aDacaNa ke DhIlAza rAkhavAmAM AvatI nathI, ne hevIe na joIe. saMdhamAM dAkhala thanArane dhArmika-jarUrIAte viSe mArgadarzane tathA gya sahAya saMdha karI zake che. tema karavAnI tenI pharaja che. paraMtu dAkhala thanAra vyaktie ke varga potAnI rAjakIya, Arthika sAmAjIka, zArIrika, kauTumbika, mAnavavaMza, netra, zAkhA vigerenI bAbatamAM jema ThIka paDe tema ghaTatI goThavaNa karI levI. tene mATe saMdha javAbadAra rahI zakato nathI, temaja te karI ApavAne saMdha baMdhA ra7. ' Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cele raheto nathI. e sagavaDa saMdhanI sattA ane kAryakSetranI bahAra che. eTale ke-jaina saMdhamAM dAkhala thavA AvanAra varga kyA dhaMdhAthI AjIvikA meLavavI, kenI sAthe lagnAdika sAmAjIka vyavahAra rAkhavA, konI sAthe reTI vyavahAra rAkhe, kayA rAjamAM rahevuM, kene kuLaguru mAnavA, ke paheraveza rAkhe, kyA dezamAM rahevuM, konI sAthe dhaMdhe rojagAra kare, kuTuMbamAM kevI vyavasthA rAkhavI. e vigere pitAne phAve te rIte ghaTatI rIte sagavaDa pramANe gaThavI le. temAM saMgha vacce na Ave, ane madada paNa na kare. e rIte duniyAnA koI paNa mAne saMdhamAM dAkhala thaI zake che, thayA che, thAya che, ne thai zakaze. Ama dareka mAnava ke prajAvargane jaina saMghamAM dharmapAlanane lAbha levA dAkhala thavAnI chuTa che, chatAM pUrvAparathI cAlyo Avato jaina saMdha ane khAsa karIne tenA pratinidhio saMghanA TrasTI tarIke navA dAkhala thanAranI aneka prakAre kasoTIo kare che. eTale ke prathama tenI samyaga darzananI zarata tapAsyA vinA dAkhala na kare. [ kAraNa ke-dAkhala thavA AvanAra kSaNika AvezathI na Avela he jaIe, dharmapAlanano lAbha levA mATe sarva jAtanA kaSTa sahana karavAnI manAvRttivALo hovo joIe. dharmapAlana khAtara duHkha sahana karavuM paDe, temAM pAchI pAnI na bharavI joIe. saMgha kAMI tenA nivAraNa mATe baMdhAyela nathI. banI zake te sahAya Ape, te acchika che. pharajIAta nathI. dAkhala thanAre saMghanA kAmamAM bhAga levo e pharajIyAta che. sAmAjika, Arthika ke evI bIjI bAbatanI teNe sagavaDa karI lIdhI che ke nahIM ? ane nathI karI, te jyAre e bAbatanI muzkelIo ubhI thAya, tyAre TakI raheze ke nahIM ? athavA je nukazAna thAya, te sahevAne taiyAra che ke nahIM ? e badhuM saMdhane jANI levuM paDe che. kAraNa ke-dAkhala thanAranA vaMzavArasa paNa saMghanA sabhya gaNAya che. khAsa kAMI paNa vidhI saMge ubhA na thAya, to tene temAMthI bAtala karavAmAM nathI AvatA. Ama sthAyi praveza-niveza hovAthI saMghanA ane Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAkhala thanAranA bhAvi hitAhitane paNa vicAra karavAmAM Ave che. game tene game te rIte dAkhala karI ja devA, ema nathI hotuM. sarakArI nokarImAM dAkhala thavAne paNa keTalI vidhiomAMthI pasAra thavuM paDe che? ane sarakArane paNa penzana vigerenI sagavaDa karI lalacAvavA sudhI vicAra karavA paDe che. tyAre vaMzavArasAnI dRSTithI keTalI sAvacetI rAkhavI paDe ? vyA vaLI dAkhala thavA AvanAra kevaLa dhArmika hetuthI ja dAkhala thAya che ? ke--dAkhala thavAto tene kAi dunyavI hetu che? dhaMdhA, dhana, lAgavaga, sAmAjIka pratiSThA, rASTrIya-rAjyakIya-prajAkIya ke dezahita, Arthika ke pArI hita, jainadharmAMnA zAstro ane pratyakSa AcAravicAra jANI levAnI bhAvanA, peAtAnA vicArA phelAvI aMdaraaMdara phATaphUTa paDAvavAnI dhAraNA, RtyAdi kA/paNa dunyavI hetusara saMdhamAM dAkhala thaIne eTalI hada sudhI dharmanA AcArA pALe ke je mukhya anuyAyie karatAM paNa vadhAre AkarSaka lAge tevA hAya, chatAM jaina saMdha tethI na chetarAtAM bhAvi nukazAnane bhaye tevA vargane ke vyaktine dAkhala karatA ke gaNatA nathI. paraMtu dunyavI kAipaNu hetu vinA kevaLa AtmakalyANanI buddhithI sagavaDA karI laine AkhI duniyA dAkhala thavA Ave, te tene ekI sAthe saMdhamAM dAkhala karavA saMdha game te kSaNe taiyAra hAya che.' dunyavI hetusara dAkhala thavA AvanAra game tevI samartha vyakti ke prajAthI, game tevA tAtkAlina lAbheA maLatA hAya, teApaNu dAkhala karI zakAya nahIM. e sthitimAM jaganA mahAn mAnavasAgaranA ghughavATa vacce muThThIbhara chatAM eka nAnA TApu tarIke rahevA jaina saMgha taiyAra rahe che. ceAsAine DhIlI thavA de, teA vhelA nAza thAya. praveza-nivezAthI saMtranA vhetA pravAhanA hitane nukazAna na thAya, e saMbhALa rAkhavAnI TrasTI tarIke khAsa kruja che. chatAM vyaktigata kAi evA prayatnA thayA hoya, ke thatA hAya, te jainasaMdhane baMdhanakartA gaNAtA nathI. Akhara tenI javAbadArI tene zire ja che. arthAt saMhitane bina jokhamadAra ja praveza-niveza saMdha ceAsa kare ja che, ane karavA joie. anA vyakti ke prajAne AryaprajAmAM ni bhAratIya Arya prajAnA saMskAra vijJAnasiddha saMskAra pasAra thavuM paDe che. ema A banelA ke A dAkhala thavuM hoya tA, kasATIyA, zaratA ane parIkSAomAMthI pasAra thayA 281 bhapaNe dAkhala thavAnA ane vidhiemAMthI mAnavAne jainasaMghamAM Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI zramaNonI pramukhatAe sakaLasaMgha samakSa, dAkhala karavAnI sakaLasaMghanI sammatisUcaka vAsacUrNane prakSepa karavAmAM Ave che. te rIte dAkhala thayelA rItasara saMdhamAM dAkhala thayelA gaNAya che. Avo praveza-niveza ja sarvathA nirapAya rahI zake che. sUmadaSTithI tapAsatAM A badhI sAvacetIo samyaga darzananI sajajaDa ane sacoTa zaratamAM samAveza pAme che. AryatvanI bhUmikA vinA samyagadarzananuM vyavahAra maMDANa ja mAMDI na zakAya. koIpaNa saMskArI prANImAM bhAva AryatvanI bhUmikA baMdhAyA pachI ja samyakatvane prAdurbhAva thaI zake. ane samyaktva e jainadharmamAM dAkhala thavAnI prAthamika bhUmikA che.] vahIvaTI bhedabheda. dhArmika, rAjakIya, prajAkIya, sAmAjIka nAgarikatA vagere alaga alaga saMsthAonA vahIvaTa paNa alaga hovA joIe, ane heya che. chatAM saMkSepa khAtara ghaNI vakhata ekaja copaDe, vahIvaTa karanAra vyakti ke saMthAye ekaja hovA chatAM vahIvaTanI judAI dhyAnamAM rAkhIneja vahIvaTa karavAmAM Ave che. dharmAdAkhAtAM kevaLa dhArmika nathI hatAM. dharmAdA zabdathI ghaNI vakhate potAnA aMgata, kauTumbika, ane evA bIjA keTalAka khAtAMo zivAyanA koipaNa sakhAvatI khAtAone dharmAdAkhAnuM kahevAmAM Ave che. dharmAdAkhAtuM eTale vikAsa poSaka khAtAone samUha, e artha laI tenA aneka peTA bhede pADI levAya che. keI eka gRharatha annazALA rApe, duSkALa phaMDa bhare, pAMjarApaLamAM kAMI rakama Ape te badhA dharmAdA khAtAM che. derAsara baMdhAve, upAzraya baMdhAve, yAtrA mATe nikaLe, nekArazI mATenI dharmazALA baMdhAvI Ape, tIrtharakSA ke evA khAtAomAM kAMI Ape, te zuddha AtmakalyANa ane AdhyAtmika hetuthI hevAthI zuddha dhArmika khAtAMo che. nAtanI vADI baMdhAvI Ape, nAta jamADe, nAtane lAgo bhare-bharAve vigere sAmAjIka khAtAo che. zaheranA AgevAna 282 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke zivamaMdiramAM kAMI phALa bharAve, TelIyA brAhmaNanI Tela pUrI karI Ape, te Itara Arya prajAnA sahakAranA khAtAM che. zaherane kille baMdhAvavAmAM ke gAmanI vAva durasta karAvavAmAM paisA Ape, te zaherI nAgarikatAnA khAtAo che. kula, myunisipAlITInA makAna baMdhAvI Ape, te rAjakIya lAgavaganA khAtAMo che. mahAjana, saMdha ke nAtanI AgevAna tarIke eka ja vyakti hovAthI badhA hisAba ekaja paDe paDatA hoya che. [A lakhIne samajAvavAnuM e che ke-je A dareka khAtAomAM pRthakaraNa samajavAmAM na Ave, te vahIvaTamAM avyavasthA thAya. tathA hAlanA vAtAvaraNane raste cAlI taddana pRthakkaraNa rAkhavAmAM Ave, te vahIvaTI kharcane pahoMcI zakAya ja nahI. evI bhAratIya mULa paristhiti che. saMsthAnA bIjA hita jALavavAne badale ophIsa kharcamAM ghaNuM rakama taNAI jAya che. Akhare phaDe moTA karavA paDe che. ane deza upara bhAra vadhato jAya che. bhAratIya prAcIna vahIvaTI praNAlI sAMgopAMga sacoTa ane vyavasthita che. goTALAne te banneyamAM sarakho saMbhava jovAmAM Ave che. ] jaino prajAjana tarIke bhAratIya Aryo che. bhAratIya AmAMne eka bhAga jaina dharma pALe che. hiMdu zabda bhAre goTALe utpanna karyo che. hiMdu prajA ane hiMdu dharma e be zabdane khare artha samajayA pachI ApaNe jaina dharma ane jaina samAja (hAlane zabda) e zabdonuM spaSTIkaraNa samajI zakIzuM. bahArathI AvanAra paradezI hiMdamAMnA saghaLA lekene hiMdu ane temanA dharmane hiMdu dharma kahetA AvyA che. "kAI musalamAna saradAra sAthe hiMdu AgevAnoe samAdhAna karyuM" hiMdu eTale brAhmaNa, vANIyA. kaNabI vigere sAthe mahAjananA AgevAna tarIke prajAjanemAM jaine mukhya bhAge hoya ja. teo paNa badhA hiMdu ja gaNAya, te barAbara hatuM. A dezamAM yuropanI prajAnA praveza ane saMzodhana pachI-rAjakIya sagavaDa ane hetuone dhyAnamAM rAkhIne Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyasaMsthAo calAvanArA rAjAonA varganI mAphaka prajAmAM AgevAna tarIke kAma karatA ane jaina dharma pALatA vargane jude pADI judA ja hake ane nItithI temanI sAthe kAma levAmAM AvyuM che. AvI rIte Arya-prajA zabdane paryAya zabda hiMdu zabda che. Arya prajAnA sarva dharmo, te hiMdu dharmo che. jaine mukhya paNe te prajAmAM ja eka bhAga hovAthI hiMduo che. jaina dharma paNa hiMdu dharma ja che. tyAre hAla samaja evI che ke-vaidika dharma te hiMdu dharma, ane tene mAnanArA te hiMduo. paNa te khoTI che. Arya prajAnA jema sAmAjika bhede aneka che, temaja Arya prajAnA dharma saMskArana jaina, vaidika, bauddha e traNa mukhya bhede che. e traNeyane bhAratIya Arya dharmo ke hiMdu dharmo kahI zakAya che. A uparathI jana, dharma che. keI jana koma nathI. jaina kema zabdano artha "jana dharma pALanArI kema? e samajavAnuM che, eTale jana dhamI tarIkenI pharajo ane jaina dharma pALanArI kAma tarIkenI pharajo judI judI hoya che. piravADa, osavALa, zrImALI vIzA, dazA vigere zabdo Arya prajAnA sAmAjika dRSTithI paDelA vibhAgonA nAme che, dhArmika vibhAgonI dRSTithI paDelA nAme nathI. piravADa vigere kema che [ bhAratIya Arya prajAnA sAmAjIka dRSTithI pADelA aMze che ]. jema gujarAtI, saurASTrI, mAravADI paMjAbI vigere dezanA saMbaMdhathI Arya prajAjanonA ja nAmo che. tevI ja rIte tapAgaccha, bhavetAmbara, sthAnakavAsI, kharataragaccha, aMcaLagaccha, vAmInArAyaNa, rAmAnuja, vaiSNava vigere dhArmika dRSTithI paDelA bhedenA nAme che. e ja rIte dhaMdhAnI dRSTithI, zaheranA lattAo ane sattAonI dRSTithI paNa, mahAjananAM bhAga ane judA judA nAmo hoya che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ Ama chatAM kyAMka kyAMka evuM mizraNa hoya che ke-eka saMsthA ekaja nAmathI aneka saMsthAone badho vahIvaTa karatI hoya che. tenuM kAraNa e che ke-kArakuna, eNphIsa vigere kharca na rAkhatAM mAtabara vyakti kevaLa lAgaNIthI, maphata, badho vahIvaTa calAvatI hoya che. tevI vyakti pitAne dhaMdho ane kauTumbika jarUrIAtamAMthI phAragata rahIzake te pramANe bIjA khAtAo saMbhALavAmAM dhyAna ApI zake. mATe jema bane tema TuMkAmAM vahIvaTa calAvatAM ema thaI gayuM hoya che. keI gAmamAM eka ja nAta hoya, te eka ja gacchamAM hoya, ane ekaja kAma AgevAna heya, te--dhArmika kAma hoya to paNa mahAjana [ zaheranI saMsthA ] bheguM thayuM che athavA sAmAjIka kAma hoya te paNa ga7 dhArmika saMsthA ] bhego thAya che, athavA rAjakIya kAma hoya chatAM paMca [ sAmAjika saMsthA ] bheguM thayuM che. vigere ADAavaLA zabdo saMbhaLAya che. tene TuMkAmAM artha e che ke-dareka vahIvaTa karanAra ekaja saMsthA hoya tyAM Avo bhAsa thAya che. hAlanI kAryo pahelAM gAmaDAnA, prAMtanA ane vakhate AkhA rAjyane ghaNAkharA divAnI, phojadArI cukAdA mahAjana ane nAtanI saMsthAo mAraphataja thatA hatA. ] AthI samajavAnuM e che ke bahAranA loko A jhINavaTa samajI zakyA nathI, ke rItasara samajyA hoya chatAM bIjA kei kAraNathI pRthakkaraNana karyuM hoya, game tema hoya, paNa tethI-kAyadAomAM bhUle ghaNI rahI javA pAmI che. vAraMvAra sudhArAvadhArAnuM kAraNa paNa eja samajAya che. tethI jaina dharmane jana kema gaNI levAthI dharmanI bAbatamAM komI dRSTithI phesalAo apAyA che. ane kamane lagatI bAbatanAM dhArmika dRSTithI apAyA che. bhUlanI A kAtara ghaNe sthaLe aneka nukazAna karI rahelI che. jaina dharma pALanArI aneka kAma che, aneka kemeye haiI zake che. jaina dharma pALanArI kemo, bhAratIya Arya prajAnA sAmAjika bhAratIya samAja vijJAna zAstranI vyavasthAnI dRSTithI paDelA bhAge che. vizA, dazA, brAhmaNa, kSatriya vigere lehInI zuddhatA ane janmakAranI apekSAe che. tethI ja purohita, gere vagere TharAvelA 285 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgAthI vAstavika rIte sAmAjika amaladAre che. sutAra, darajI, vaNika-vANiyA-vANijaya karanArA, vigere dhaMdhAnI dRSTithI nAme che; gujarAtI, vigere dezanI dRSTithI nAma che. gaccha, ane saMpradAye vigare dhArmika dRSTinA nAme che. dharmAcAryo dhArmika amaladAre che. nAnuM mahAjana moTuM mahAjana, vigere zaheranI dRSTithI nAmo che. tathA nagarazeTha vigere prajAkIya amaladAre che. rAjayasaMsthAonA amaladAro rAjA che. eka kAmane keTaloka bhAga jaina dharma pALatA hoya ane keTaleka bhAga vaiSNava dharma pALato hoya che, tene keTaleka bhAga mAravADamAM rahetA hoya ane keTaleka bhAga gujarAtamAM raheto hoya che. nAta bhegI thAya tyAre banne dharmIoe bhegA thavuM joie. saMdha bhego thAya tyAre te dharma pALanArI dareka nAtee, ke nAtanA te dharma pALanArA bhAgamAM AvavuM joIe. gujarAtIo bhegA thAya tyAre te deza sAthe saMbaMdha rAkhanArA ja bhegA thAya. ema vibhAgazara Arya prajAnI vyavasthA goThavAyelI che. tethI rAjakIya, sAmAjika ane bIjA kAyadAo vigerenI bAbatamAM jaino keTalAka pheraphAra sAthe bIjA hiMduonI sAthe ja che. vArasA hako vigere smRtionA kAyadAenA mULa tatte sAthe bahu bheda nathI. [ jena dharma potAnI rIte varNa, ane nAtanA bhedo mAne che. jaina dharma janmathI kAma ane nAto mAne che. dhaMdhAthI, dezathI, dharmathI, bhASAthI bheda mAne che. je janmathI bheda na mAnavAmAM Ave, to vArasA haka uDI jAya. jagatamAM evI kAIpaNa kema nathI ke je janma saMskAra na mAnatI hoya. aMgreja janmathI aMgreja che, pArasI janmathI pArasI che, musalamAna janmathI musalmAna hoya che. ane te ja rIte vyavahAra cAle che. te uparathI ema kahevuM ka-"dareka bhede dhaMdhe, deza ane dharma vigerenA bhedane lIdhe paDyA che. janmathI koIpaNa bheda paDI zake ja nahI." e kevaLa kalpita dalila che. bheda janmathIye utarI zake che. tethI ja aspRzyatvanuM sAyansa jagamAM pramANusiddha rIte astitva dharAvAtuM hoya, te janmathI jema sithiyana, 286 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgAliyana, brAhmaNa hAi zake, temaja janmathI aspRzya paNa hAi zake. alabatta saMskArathI badhuM zuddha thaI zake. saMskArathI azuddha paNa thaI zake. paraMtu zuddhi azudhdhinA prakAra svAbhAvika rIte ja alaga alaga che. raja khaMkherI naMkhAya, paNa viSTA dhAvI paDe. rajasvalA traNe divase zuddha thAya, prasUtA cAlIze divase zuddha thAya. jevI aspRzyatA, tene mATe zuddhinA prakAre tevA ja judA judA hAvA joie. e vijJAnasiddha bAbata che. amuka jAtanI cIkAsane dhAvA pANItI jarUra paDe che, kAine mATe rAkha ke mATInI jarUra paDe che. kAIne mATe gyAsaleTa ke TarapInTAinanI jarUra paDe che. kAi cIja lADhAthI, lAkaDAtho, kAcapeparathI, ke kapaDAthI sApha karI zakAya che. tema judA judA aspRzyatvane sApha karavAnA judA judA sAdhane hAvA joie. gerI prajA cepI regAmAM aspRzyatva mAne che. musabhbhAne DukkaranA mAMsa vigeremAM aspRzyatva mAne che. hiMdue rajasvalA mAtAenamAM aspRzyatva mAne che. aspRzyatva-spRsyatva eka sAinsa che. ane hiMdue temAM uMDe utaryA che. te uMDANa jeeAthI samajAtuM nathI, teo mAtra stuti karavAne badale tene upahAsa kare che. janmathI aMgreja ke brAhmaNa heAI zake teAjanmathI aspRzyatva paNa heAi zake, nahIMtara vArasA hakkanI vyavasthA nAbuda thAya. "janmasiddha aspRzyatva mATe zuddhinI jarUra nathI. " ema eka pakSanI mULa dalIla che. tyAre sanAtanI zuddhinI mAvazyakatA mAne che. matabhedanuM A mukhya khIja che. jaina zAstromAM aspRzyatva ane aspRzya komAnuM varNana Ave che. temaja aspRzyatAnI dRSTithI vidhi niSedhA paNa jaNAya che. temaja jaina jJAtimAM AvelI zrI zAMtinAtha prabhunA samayanI eka vAta uparathI teTaluM prAcIna tA aspRzyatva che, ema sAbIta thAya che. ] ,, dharmazAstrA dareka dareka vijJAna viSe satyanirNaya pUrA pADavAnuM kAma kare che. chatAM tenI sasthAe alaga heAya che. ane tenA vahIvaTa paNa judAja hAya che. rAjya kema calAvavuM ? mahAjana kevuM joie ? nAtanA taaA kevA hAvA joie ? te vigere tattvA dhamazAstra samajAve che. paraMtu daMkekanI saMsthAe alaga hoya che. dharmazAstrA tattvA ane Adarze game teTalAM batAve, temAMthI pattisthati anusAra amalamAM keTaluM mUkI zakAro ? keTalA mUkavA ? vi. te te saMsthAe harAvIne dhaTatI rIte 287 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goThavI le, temAM dharmasaMsthA vacce na Ave. zakti karatAM utaratI rIte, ke vadhAre paDatI caDatI rIte goThave, te vacce Ave. athavA, Adarza pramANe vatI na zake chatAM Adarzane kSati Ave tevI bhAvanA piSaka keIpaNa vicAra ke pravRttine rokavA prayatna kareja. topaNa pitapotAnA dRSTabiMdu ane saMjogo anusAra dareka saMsthAo svataMtra paNa che. dhArmika saMsthAonA kAryakSetranI A maryAdA che. dharmasaMsthAnuM paheluM sthAna hovAthI, saMkaTa samaye tene nAgarikinI saMsthA, rAjya sarathA, nAtonI sarathA ane evI bIjI aneka dunyavI saMsthAonI madada karavAnI pharaja che, evuM hiMdanuM prAcInakAnathI cAlatuM dhoraNa che. Aje paNa keTaleka aMze te pramANe che. dAkhalA tarIke dIkSA lenAranA pitAne hAlI tarIke putra pAcho lAvavA prayatna karavAno AdhakAra che. paNa saMghanA TrasTI tarIke, jaina zAsananA sevaka ane saMdhanA AgevAna tarIke teja vyaktinI saMpUrNa madada karavAnI pharaja che. banne pharajo alaga che. [ hAlamAM yuropanI prajAo dareka tattvane pitAnI saMskRtinuM aMga banAvavAnA mukhya uddezathI dharma saMsthAone paNa rAjya saMsthAonuM aMga banAvavA sacoTa prayatno karI rahelI hoya tevo bhAsa thavA lAgyo che. A binakudaratI prayatna keTaluM nukazAna karaze ? tenI kalpanA thaI zaktI nathI. Adhunika AMtarabAhya kATakhUNAone itihAsa ane svarUpa - bhAratanA bAhya vAtAvaraNamAM eTale ke dhaMdhAomAM, dharmomAM, rItarIvAjo ane sAmAjika ruDhiomAM, paheravezamAM, vicAra vAtAvaraNamAM, ekaMdara dareka dareka bAbatamAM nAnA moTA kATakhUNAo paDelA che. tenI asarathI jaina dharmanI bAbatamAM paNa keTalA ane kevI rIte kATakhUNAo paDelA che. te A prakaraNamAM vicAravAnuM che. IslAmI dharmanI pratimA viruddhanI asara kALadoSe surata 288 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtipUjaka zvetAmbara jaina dharmanA anuyAyio upara paNa thavAne lIdhe eka varga temAMthI judA paDI gaye. prAcIna AcArone jorathI amalamAM mukavAne lIdhe kAMIka pratiSThA meLavavA chatAM, pratipAdana bhedane lIdhe-bhUla sudhArIne keTalAka varga pAcho vaLavA chatAM Akhare eka varga judo baMdhAI gaye. AMtara vAtAvaraNamAM paNa tenI asara thaI ane pariNAme cetIne mULa saMsthA sAthe saMbaMdha rAkhavAnI zarate zuddha pratipAdana zailine vaLagI rahevA sAthe, tenI nizrAme zAsananI cAlu kArya nIti anusAra saMvegI varganI ane pILAvastronI tenA liMga tarIke judI vyavasthA jAhera karavI paDI. paraMtu A badhuM bhAratIya prajAnI kudaratI paristhitinA svAbhAvika parisAme ja hatA. [ je ke saMvegI varga judo nahato, tyAre yati gaNutA vargamAM badhA patita hatA ema mAnavAne kAraNa nathI. teonI saMkhyA moTI hatI. AkhA hiMdamAM jyAM jyAM jaina vasati hatI, tyAM tyAM sarvatra teonA thANuM hatA. ane jaina zAsananA rakSaka amaladAra tarIke saMgIna kAma bajAvatA hatA. e hajAronI saMkhyAmAM ghaNuM uttama ane megya pAtro AgaLa kahelA sattAvIza prakAramAMnA havAno saMbhava che. ghaNA uttama pAtro paNa haze. paraMtu tene janasamAja barAbara oLakhI zake mATe, evA vargane saMgI varga tarIke judo pADI A [ chatAM jevI hatI tevI jaina zAsananI e kudarati paristhiti hatI. tyAra pachI kRtrimatA zarU thaI che.] e yati vargamAM samyagajJAna ke samyagu cAritranI kaI kaImAM khAmI haze. paraMtu darzana zuddhi upara khAsa bhAra devAmAM Avato hato. eTale ke zAsanane vahIvaTa bahuja eka dhAre, saMgIna, ane vyavasthita cAlato hato. dareka milkatanI sArI rIte rakSA thatI hatI, ane mukhya AcArya saMsthA ghaNaja pratiSThita hatI. zAsananI sarva milkatanA teja saMghanA pratinidhi tarIke mAlika hatA. [ aMgata mAlika nahIM. ] kAyadAe aMgata mAlikI ApI ke tenI pratiSThA tuTI paDI, ane e aMga lagabhaga ghasAI javA AvyuM. ane hAla saMgI saMsthAno vAro Avyo che. ] tyAra pachI uparAupari je kATakhUNAo paDatA gayA. tene 289, Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhunika TuMka itihAsa nIce pramANe che. briTIza rAjyasattAnuM majabUta khIja rAmakalAivanA vakhatamAM pAyA pachI le mA ivasa epha veleslI nA vakhatamAM kharAkhara majabUta pAye naMkhAya che. I. sa. 1805. phrencAnI sattA nabaLI paDavAnuM kAraNa tyAMnI sarakArane joie tevA sahakAra naheAtA ane IMglAMDanI sattAneA majabUta pAyo na MkhAyAnuM kAraNa tyAMnI sarakAranA mULathI ja majabUta sahakAra hovAnuM jaNAvavAmAM AvyuM che. tApaNa hiMdanI prajA rapaSTa jANI zake tevA sahakAra tA baLavA pachIja prasiddha thayA che. dhArmika saMsthAomAM kATakhuNAo paDavAnI zarUAta lagabhaga i. sa. 1813 thI zarU thai hoya ema jaNAya che. iMglAMDanI pArlAmenTe bhAratamAM khrIstI dharmanA pracAra mATe kAyado karI e varSomAM sattA ApelI che. nepAlyana bAnApArTa e samayamAM lagabhaga hAre che. gAyakavADa sarakAra ane mahAjaneAnI lAgavagathI kAThIyAvADanA seTalamenTo paNa lagabhaga tyAra pachI i, sa. 1820 lagabhagamAM mejhara vAkarane hAthe thAya che. thIsAphITA, AryasamAjIe, 'brahmAsamAja, prArthanAsamAja vigere te arasAnA ane tenI pachInA vakhatanA che. saMsAra sudhArakA paNa lagabhaga eja samaya pachI jhaLake che. rAjA- rAma meAhanarAya, narmadAzaMkara kavi, dalapatarAma DAhyAbhAi, vigere. vigere. jainasadhamAM paNa e vakhatathIja kATakhuNAe zarU thAya che. rAjAone pAtapAtAnA rAjyamAM peAtAnI mAraphata sarva sattA ane mAlikIe saMdhiothI ApavA sAthe, te vakhatanA dha guruone paNa milkatAnA mAlika rahevA dIdhA che. tenuM pariNAma e Avyu ke AgaLa vadhavAne icchatI prajAnA manamAM te bAbata aNugame utpanna thayA. zrI pUjya-bhaTTArakAnI sakala saMdha uparanI sattA upara phaTakA 290 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI, AkhI jaina kAmanA pratinidhi tarIke-amadAvAdanA nagarazeThane gaNI levAmAM AvelA che. jainazAsanamAM pahelI zrAvakAnI sarvopari sattA prAvaNa thatI hAya, teA te sauthI pahelavahelIja che. yatine tenA hAthamAMnI [madirA zivAyanI ] saMdhanI milkate temanI aMgata gaNI levAdevAthI te zAMta rahe che. bIjI tarapha temanA tarapha aNagamA utpanna thAya che. yatinI sattA tUTatAnI sAthe dana tattva tUTe che. zAsananA vahIvaTamAM gAbaDuM paDe che ane teonuM zAsana mATe mamatva zithila thAya che.muniva mAM tamAma vahIvaTane pahoMcI zake tevI hajI sudhI taiyArI thai naheAtI. nagarazeTheAnI zakti temanI hastakanA zatruMjaya vigerenA kesAthI kendrita thavAthI tene yaza maLatA gayA, paNa vizALa dhArmikakSetranA vahIvaTanA bIjA dhaNA kSetro ane aMge sukAtA gayA. te krANu joi zake? tethI jainAnI hiMdamAMnI sattA ane sacATatAne keTalAkaTakA tA paDaye ja che. zrInagarazeThanI sattA vakhate zrIbyuTerAyajI mahArAja vigere tyAgI ane cAritra pAtra-mahAtmAonA Agamana pachI munivamAM paNa kATakhuNA paDe che, yationI sattA taddana nAmazeSa thaI jAya che. tyArathI saMdhamAM judA judA vargo badhAI jAya che. 1 yatine mAnanAra, 2. junAsavegIne mAnanAra 3. navA saMvegIone mAnanAra. upAzrayathI vidyAzALAnI saMsthAnuM juduM bIja rApAyuM. pustakA chapAvA lAgyA. AgaLa cAlatAM zrI buTerAyajI mahArAja vigere munisamudAye gujarAtamAM AvI tyAga ane vairAgyanI chAyA utpanna karavA mAMDI, ke munivamAM, sattAmAM, ane sahakAramAM kATakhuNA maMDAyeA. 5. ratnavijayajI paM. yAvimaLajI vigere badalAyelA kATakhuNAone maraDanArA hatA. TerAyajI mahArAjazrI pachInA savegIomAM paNa pAchA kArTa 191 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuNA paDe che. AtmArAmajI mahArAjazrInA anuyAyio ane AMtarabhAgamAM mULacaMdajI mahArAjazrIne anuyAyio, gRhamAM maganabhAI karamacaMda ane manasukhabhAI bhagubhAI kATakhuNe karyuM jatA hoya che. rAyacaMda ravajI mahetA vigere navIna keLavAelAomAM kATakhUNe race che, ne dharmaviSayaka judA dRSTibiMduo utpanna kare che. vaLI temAMthIye vyaktiomAMthI saMsthAonArUpamAM kATakhUNAo maMDAya che. zrI nagarazeThanI eka hathu sattAnuM rUpAntara ANaMdajI kalyAbhujanI saMsthAnA pratinidhitvarUpamAM thAya che. ane eka vyaktinI javAbadArImAMthI kamITI paddhati dAkhala thAya che. raphate raphate utaratA javAya che. dhaMdhAonAM kATakhuNAmAM paNa zeTha manasukhabhAI bhagubhAInuM nAma khAsa AgaLa Ave che. evI kuzaLatAvALA mANasemAM amadAvAdavALA rAvabahAdura raNachoDabhAI choTAlAla tathA zeTha manasukhabhAI bhagubhAI, ane navasArInA zeka jamazedajI nasaravAnajI TATAnAM nAma jANItAM che. temaNe pitAnI (1) buddhi kuzaLatA ane prAmANikapaNAthI mile. jevA moTAM moTAM kArakhAnAM jamAvyA, ane temAMthI lAkhe rUpiyA pedA karI teno lAbha dezane Ape " gu. sAtamI cepaDI pATha 46. eja samayamAM mULacaMdajI mahArAjavALA kATakhuNAmAM vaLI kATakhuNe paDIne pUjya AcArya mahArAjazrI zrI vijyanemisUrIzvarajI mahArAjanA valaNathI kAMIka ThIkaThIka AMtara tarapha vaLate jaNAya che. bahAranA valaNamAM jaina esosIezana opha inDiA, ane kenpharansa vigerenA rUpamAM kATakhuNa paDaye jAya che. temAM paNaaneka mahArathIo kAma karatA mAlUma paDe che. keTalAka munirAje paNa 292 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAranA kATakhuNa tarapha dorAtA jAya che. temAM AcArya mahArAja zrI vijaya dharmasUrIzvarajI, zrI vijyavallabhasUrIzvarajI vigere mukhya mukhya vyaktio najare paDe che. saMsthAonA rUpamAM mahAbrITIza mutsadI lerIpananI rAjya nItimAMthI "nezanala konTesa"ne dezamAM kATakhuNe paDatAM tenI chAyArUpe eka tarapha jaina konpharansa, sevA maMDaLa ane yuvaka sudhI bahAranA kATakhUNAo AvI pahoMce che. te vakhate nAtenA moTA sarakala pAIne nAnA ghoLa baMdhAya che, tIrthonA jhaghaDA ke caDe che, bina rojagAravALA lekene vatanathI bhraSTa thaI dezadezAntara javuM paDe che. keLavaNI ane navI saMskRti pratiSThAmAM AvatI jAya che. A tarapha tattvavivecaka sabhA, dezavirati, yaMgamensa sosAyaTI, ItyAdi nAmathI ja bAhya-atyaMtararUpe jaNAtA aneka kATakhuNAo paDatA jAya che. upAzrayane badale vidyAzALAmAMthI jainazALAo ane temAMthI mesANA, banArasa vigere pAThazALAo, temAMthI borDIge, temAMthI svataMtra Azrama ane nizALanA kATakhuNAo paDatA jAya che. lakhelA pustakane badale mULa pustako chapAya che, pachI bhASAMtare ane sArAMze chapAya che. temAMthI Aga paNa chapAvA sudhI pahoMcI javAya che, temAM bhImasiMha mANakathI mAMDIne banArasa pAThazALA, bhAvanagaranI sabhAo, zeTha manasukhabhAI bhagubhAInA taraphanuM chApakAma, zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mAraphate Agadara samiti, devacaMda lAlabhAi phaMDa, vigere kATakhuNAo maMDAya che. mULavastuonA pravAhe paNa cAlu che. eka pravAhamAMthI bIje phATe nIkaLe, temAMthI trIje, temAMthI cothe, ema Adarza bhedathI, udeza bhedathI aneka kATakhuNAo Aja sudhImAM paDatA gayA che. te sarva paNa sAthe ja cAlu che. dharmamAM sudhArAvadhArAnA vAtAvaraNathI 293 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDIne TheTha dharmAMnI jarUra paNa nathI, tyAM sudhInA vicAra vAtAvaraNa sudhInA kATakhuNA maLI zakaze, eka tarapha pragati-ujjavalatA mAlUma paDatI gaI tarataja pAchaLathI bIjI tarapha hAni zarU thai gai, pariNAme hatuM tenA karatAM zrIsaMdhane keTalAka pagalA eka Dhara pAchA haThavAnuM thayuM che. A rIte saMdhanI chinnabhinnatAnA khIja lagabhaga se-savAse varSathI rApAi gayA jaNAya che. jyAM sudhI AkhA sadha ekatra maLIne samatalapaNe jaina dRASTathI badhuM ekIkaraNa na kare tyAM sudhI dareka kATakhUNAo pAtapAtAnuM kAma karye jAya che, je vakhate jaina eNseAzIezana Apha IMDiyAnI sthApanA karavAnI hatI, tyAre bAbu rAyabadrIdAsajI, ane zeTha premacaMda rAyacaMdanA namra prayAsAne pariNAme chevaTe nagarazeTha premAbhAi zeThe te sthApavAnI ATha divasanA parizramane aMte rajA ApI. paraMtu te vakhate temane cetAvyA hatA ke--" ApaNe Ama judI judI saMsthAo kADhayA karIzuM te dhIme dhIme AkhI ektatratA teADI nAMkhIzuM, tenIja ciMtA che. sattAnA meha nathI. * e bhaviSya dhaNe aMze sAcu paDayuM ApaNe joi zakIe chIe. navA kATakhuNAmAM yati-vakhatanuM samyagdarzana pradhAna vAtAvaraNa baMdha paDatAM samyagajJAna ane samyacAritranuM vAtAvaraNa zarU thAya che. paNa darzana tattva DhIlu paDI jAya che. hAlanA vakhatamAM samyagajJAna bhAga DhIlA thAya che, ane samyag cAritra aMza vAtAvaraNamAM AgaLa AvatA jAya che. temAMthI naitika jIvanaja basa che, e kATakhuNA paDe eTale AdhyAtmika dAravaNIja khaMdha paDe. jainazAsanamAM traNatattvanuM ekIkaraNaja tIrakSaka che. pRthakkaraNa nukazAna karanAra che. cAritra tarapha bhAra devA chatAM dhArmika kriyAo upara tA kuThArAdhAta calAvavAmAM Ave ja che. kAIpaNa dharma kriyAtmaka DhAya tyAreja vyakata thaI zake, kriyAe jainadhamanA jIvananA 294 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANa che. kriyApara ghA karanAra kharI rIte jaina dharmanA prANaja sadhavA icche che. keIpaNa vastu jagamAM kriyAtmakatAthI ja jIvI zake che, havenA navA kATakhuNAonA bAhya mahArathIo AbuvALA zAMti vijayajI tathA bIjA keTalAka jaNAya che. atyaMtaramAM paM. rAmavijayajI vigere jaNAya che. dhaMdhAmAM aMbAlAla sArAbhAi, vigere kATakhuNo karatA jaNAya che. saMghanA AgevAnImAM zeTha kIkAbhAI premacaMda ane kasturabhAI lAlabhAInA nAme AvI zake che. A rIte avaLA savaLA aneka kATakhuNA paDaye ja jAya che. mULa saMrathA ghaNI ja chinnabhinna che. mULa saMsthAne majabUta karavAnA bahAnA nIce dareka navA navA kATakhuNA paDaye jAya che. eka mULa kATakhuNe DhIluM paDe ke temAMthI bane taraphanA kATakhuNAo paDaye jAya che. saune mAnasika uddeza sArAne ja haze. paraMtu lAbha thAya che ke nukazAna? tenuM saravaiyuM kADhavAne samaya ja have Avyo che. [ Adhunika saMskRti piSakanI saMskRtine pracAra karavAnI bevaDI khUbI jaNAya che. 1 prajAmAM baMdha besatI thaI zake tevI sAmAnya ane sAdI rIte AcchI AcchI koIpaNa kAryakramanI cAdara AkhA dezamAM bIchAvAI jAya. jema jema vakhata jato jAya, tema tema temAM sudhArA vadhArAnA kATakhUNA paDIne te vadhAre vadhAre phelAvo pApe jAya. ane tene dhAryA pramANe saMpUrNa amalamAM mUkanAra varga paNa maLI jAya. ema vakhate vakhata AgaLa vadhanAre uttejana pAtra, ane pAchaLa pAchaLa paDatuM alpa uttejana peinzanara pAtra, e vargo paDatA jAya. bIjI rIta. cAlu rUDhine uttejana ApI, temAMthI saheja navI saMskRti tarapha valaNa dharAvanAra vyaktione AgaLa karI daI, tenI navInatAne lokapriya karavAne mATe teja vyaktio hastaka cAlu rUDhinA sArA sArA kAme thavA devAthI mULa varga kAMIka pAchaLa paDe. ane pelo varga AgaLa Ave. Ama sudhArA vadhArAne bahAne jarA jarA judA paDatA varganI pAchaLa yuktiyukta pIThabaLa ApavAthI mULa sIdhI lITImAMthI kATakhUNuM paDatA jAya, ane te navI saMskRti tarapha kheMcAtA 295 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI dezamAM ne prajAnA mAnasamAM phelAtA jAya. ema vakhate vakhate AgaLa AgaLa vadhanAro ane pAchaLa pAchaLa paDate ja varga utpanna thayAja kare. Ama banne rIte sudhAre (sivilAIjhezana) thayA kare che. mULa paraMparAmAM kATakhUNuM potAnI tarapha maraDAtA jAya. eka kATakhUNe nakAmo thAya, temAMthI bIje phATe, je vakhate je jAtanA vAtAvaraNanI jarUra hoya, te pramANe upara jaNAvelI saMsthAonA pracAra kAryathI vakhate vakhata judA judA kATakhUNA judA paDatA jAya. pracAra kArya zivAya e saMsthAone khAsa vizeSa artha nathI. ema tenA saMcAlakoe kabUla kare che. AmAMnI bIjI rItamAM evI khUbI che ke-prajA ema ja samaje ke" amArI unnati thAya che. ame AgaLa vadhIe chIe. AvI mahA vyaktiothI ame ujaLA chIe. dareka ThekANe amArI lAgavaga phelAya che. ane dhAryA kAma pAra pADI zakIe chIe tenI sAthe bIjI aneka kaDIo joDAtI jAya che, ne Akhare e paNa eka mahattvanI vastu thaI paDe che. tenA jIvanacaritroye jAhera thAya che, ne prajAmAM sArI jAherAta thAya che. jena saMghanI bahAranA prajAkIya vAtAvaraNamAM paNa judA judA kATakhUNuM paDayA che - 1 hiMdu rAjya ke musalamAna rAjya sthApavAthI bhAvanAmAMthI- 2 pitApitAnuM sAcavI rAkhavuM, ne saMdhi karI levAnI bhAvanA jAge che. 3 prajAmAM dezI rAjyanA julma karatAM paradezI rAjyamAM vadhAre anukuLatA chee bhAvanA jAge che. 4 temAMthI dezamAM zAMti mATe laDavA zA mATe lazkaramAM na joDAvuM? e bhAvanAne kATakhUNe thAya che. 5 lazkara baLathI kAMI nahIM vaLe, racanAtmaka kAryakramathI dezamAM zAMti ane khIlavaNI vadhAre phelAze. temAMthI vaphAdAra kogresa thAya che. pachI to hemarUla, svarAjya, asahakAra, saMpUrNa svarAjya, svataMtratA ane kamyunisTa pakSanA bIja sudhI kATakhANa paDatA jAya che. te dareka dareka prajAnI mULa ektAmAM kApa mUkayeja jAya che. ] Aje saMdhanI ghaNIja chinnabhinna sthiti che. ekatAnA vAtAvaraNane, upadezanI eka vAkyatAne, vahIvaTI ekataMtratAne, Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAonA ekadhArApaNAne, ane ekaMdara sarva jAtanI ekatAne dhakke pahoMcI saMdha chinnabhinna thaI gayela che. eka tarapha rithaticusto A ekatAne kSati na pahece te mATe kaDaka thaI, baLatarAthI prayatna karavA lAgyA, tyAre rithaticuta unnatinI dhagazathI, navIna priyatAthI te te vakhate navA navA kATakhuNA pADIne AgaLane AgaLa vadhyeja gayA. jenuM pariNAma Aje A joI zakAya che. A chinnabhinnatAmAM koI eka vyaktine hAtha che, ema nathI. aneka vyaktioe temAM bhAga bhajave che. tethI kene deSa kADhI zakAya? have cetAya to sAruM. A uthala pAthala vinA Adhunika saMrakRti jemAM pesI zakataja nahI. adhyAmAM jema kaLiyugane pitAne pesavAne chidro jevA paDayA hatA, tema e saMskRtine paNa pesavA mATe chidro meLavavAnI jarUra hatI. te jema jema maLe gayA tema te AgaLa vadhe gaI. judI judI caLavaLa chidro khoLavAmAM upayogI thaI paDe che. caLavaLa vinA chidra-praveza thaI zake ja nahIM. A kATakhuNAothI ekaMdara saMdha chinnabhinna thayo che, tene ghaNe dhakko lAge che. ema uMDe utarIne tapAsatAM atyAranA samAcakane jaNAya che. yadyapi dareka kATakhuNAo pitAnA phAyadA jaNAvI zakaze, teonuM rekarDa joIzuM to sArA kAmanI nedhane rIporTa ApaNI AgaLa raju karaze. ane te tyAM sudhI kahI zakaze ke "je ame A rIte kAma karyuM na hatuM te amuka amuka phAyadA thAta ja nahIM." e vAta kabUla karavA jevI paNa che. kAraNa ke teo je phAyadAo gaNAve che. te kAyadA thayelA ApaNe kabUla paNa karavA joIe. paNa kAyadAnA vAtAvaraNa nIce nukazAnanA sabaLa sAdhana goThavAI jatA gayelA te teonA dhyAna bahAra ja rahI gayelA che. jo ke phAyadA levA jatAM nukazAna paNa thAya. paraMtu phAyadA karatAM vadhAre 297 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nukazAna hoya, tevI pravRtti DAhyA mANaso kare nahIM. phAyadA karata nukazAna vadhAre thayuM che, te te have pratyakSa ja che. ATalI chinnabhinnatA chatAM saMdhanA ghaNA AMtarata haju ghaNAja majabUta che. [ jJAnI jene zAstrakAroe trikALanA ulaTA sulaTA saMjogo kalpIne zAsananuM nAva kema calAvavuM tenA ghaNAja bArIka niyamo ane kAyadAo zAstromAM batAvyA che. tene barAbara eka niSThAthI sarvAnumate vaLagI rahevAmAM Ave, te ATalI chinnabhinnatA naja thatuM. vaLI zrI pUjya ane yationA vyaktigata jIvana judI vastu hatI. ane bhagavAna mahAvIra prabhunI paTTa paraMparA bIjI vastu hatI. paTTa paraMparAne khIlavavI e darzana zuddhinuM kAryuM hatuM. anyAyI nyAyAdhIzane baratarapha karI zakAya, paraMtu korTa baMdha na karI zakAya. paTTa paraMparA tIrthakara gaNadhara bhagavAna vinA koI sthApI na zake, sthApe te cAle nahIM. AvI mahattvanI chatAM dhyAnamAM na Ave tevI sahaja bhUlane pariNAme, Aje keTalA AcAryo ane nAyake? ekatAne meTo dhakko lAge. alabatta-zikSaNathI jJAnanI parIkSA te ThIka, paNa navA sudhArAne upayogI thAya te pratiSThita varga ubho karavAne gRharithone judI judI DIgrIo maLatI gaI, tyAre jiMdagIbhara cAritra pALanArI vyaktione sarva sAmAnya janasamAja pramANe rahevA devA paNa kema pAlave ? A sthitimAM padavIo ApavI paDI, paraMtu ekatAne dhakko lAgyo. te paNa haju meTuM thayuM nathI, tyAM sudhImAM cetAya te sAruM. ] - jaina saMghanA mAnasanuM citra zrIupamiti bhava prapaMcA kathA kAra AcArya mahArAjazrI siddharSigaNinA zabdamAM nIce pramANe che - "jene vItarAga pratimAmAM mUchita thAya che. samyagajJAnanA abhyAsamAM rAjI rahe che. sAdharmika upara sneha rAkhe che. dhArmika kriyAomAM Asakta rahe che, dharmagurUonA darzanathI saMtuSTa rahe che, tattva vArtAmAM harSa pAme che. vratanI khalanAo para dveSa kare che, sAmAcArI lepathI krodhI thAya che, pravacananA pratyanike upara kopA ra98 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamAna thAya che, karmanI nirjarAmAM madenmatta rahe che. pratijJAne nirvAha karavAmAM ahaMkArI bane che. pariSahe mATe TaTTAra thAya che. hasate cahere kaSTa sahana karavA taiyAra thAya che. zAsananI malinatAnA prasaMgane chupAve che, iMdrirUpI dhutArAone chetare che, tapazcaryA karavAnA lebhI hoya che, sevA ane vaiyAvRtyamAM Asakta hoya che, manavacana-kAyAnI yogya pravRttine Adara Ape che. paropakArathI saMtoSa pAme che, pramAdarUpa erono nAza kare che, saMsAramAM bhamavAthI bhaya pAme che, unmArga gAmitA tarapha moM maraDe che, mekSa mArgamAM rame che, viSayAsaktinI mazkarI kare che, zithilAcArathI uga pAme che, jIdaMgInI bhUlene zeka kare che, pitAnA sadAcAramAM thatI bhUlanI gaha kare che, saMsAra cakramAM nivAsane niMde che. zrI jIna AjJAnI ArAdhanA kare che, be prakAranI zikSAnuM sevana kare che." mukhya prajAjana tarIke jaina. bhAratanA eka khUNAthI bIjA khUNA sudhI jaina dharma phelAyeluM hevAnA purAvAo maLe che. zrI bhadrabAhu svAmI nepALamAM hatA. paMjAbamAM jaine che. brahmadeza ane AsAmamAM jano che. baMgALa ane bihAra ane uttara hiMdate utpattinuM khAsa sthaLa che. kaliMgane rAjadharma hato. tIrthakare ane mahAna AcAryonI janmabhUmIo te tarapha AvelI che. dakSiNa paNa zrI pAdaliptAcArya ane zrI kAlikAcAryanI vihArabhUmi hato. saurASTra, kaccha, mAravADa, mevADa, rAjaputAnA, gujarAta jaina dharmanuM Aje kendra che. sArAMza ke-dvArikAthI purI, ane laMkAthI himAlaya sudhImAM jaina dharma phelAvAnA prAcIna arvAcIna ghaNuM purAvAo maLe che. muni vihAra AkhA bhAratamAM 299 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelA che. jaina dharma pALanArA bhAratIya Arya prajAjanA bhAratanI bahAra paNa jyAM jyAM rahyA che, tyAM tyAM paNa jaina dharma nA purAvAo maLe che. alabatta, Aje jainAnI sakhyA nAnI dekhAya che, paraMtu jaina munionA vizALa kSetramAM vihAra jotAM saMkhyA ghaNI moTI DhAvI joIe. . [ ApaNe nizALAmAM je itihAsa zIkhIe chIe te kevaLa bhAratanI rAjya saMsthAnA ja itihAsa che. bhAratanI prajAe potAnI saMskRtinI rakSA mATe rAjyakIya, sAmAjika, dhArmika vigere je judI judI saMsthA sthApelI temAMnI mAtra rAjya saMsthAnA ja itihAsa che. brITIza rAjyanA eka aMga tarIke relave ke 'keLavaNInI saMsthAmAM thayelI utthalapAthalo ane agatyanI tArIkhA nedhavALA itihAsa e kAMI AkhA briTIza rAjyane itihAsa nathI. tete tenuM aMga mAtra che. tevIja rIte rAjya saMsthAe prajAnuM eka aMga mAtra che. bhAratIya prajAnA rAjya saMsthArUpa aMgatA vahIvaTa prITIyA prajAnA hAthamAM mUkavAmAM AvyA, te kevA kramathI temanA hAthamAM AvyA ? ane tenI pUrve AkhI rAjya saMsthAmAM zA zA banAvA banyA che ? te saLaga hakIkatra purI pADanArA hAlane itihAsa pAcakramamAM che. paraMtu AkhI bhAratIya prajAne itihAsa ApaNA jANavAmAM nathI. tenI prAcIna pUrva sthiti viSe teA haju ApaNe taddana ajJAtaja choe, paradezI ane teenA anuyAya A dezanA lekhakAe dhaNu... juduM juduM lakhyuM che. AryAM, madhya eziyAmAMthI AvyA ? madhya yuropamAMthI AvyA ? uttara dhruvamAMthI AvyA ? pAmIramAMthI utarI AvyA ? himAlayamAM ja vAsa karIne rahelA medAnamAM utarI AvyA ? ke kaI rIte AvyA ? kai kai prajAonuM mizraNa thayuM ? vigere bAbata ghaNA ghaNA matabhede che. hiMdanA svataMtra lekhakeA taraphathI haju tevI zeAdhA thaI jaNAtI nathI. para Mtu tenA prAcIna sAhityamAM AvatA ullekhA zivAya khIjA sAdhaneA nathI, traNeya dharmanI pUrva kathAonI rekhA lagabhaga sarakhIja che. tenA banAvAnI bhUmi tA bhAratane sapATa pradezaja varNavyA che. te paNu badhu pUrvakALa viSe ApaNe muddAsara ghaNuM jANI zakatA nathI. temaja te mATe ApaNI pAse je sAdhanA che. tene tulanAtmaka rIte ApaNe hajI zeAdha paNa calAvyA nathI, 300 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM kudaratanI sarva prakAranI anukULatAvALA bhUpradezamAM uDA mULa ropa sthAyi dhAmA nAMkhI paDelI eka prajAne ItihAsa jevo tevo javalaMta nathI. potAnA rakSaNa ane saMvardhana mATe aTUTa bAhya ane AMtara killA racIne nirbhaya thaI mahAlatI prajAne hevAla che rasaprada nathI. paraMtu teno ItihAsa ApaNAthI sAva ajANyA che. itihAsane nAme ApaNe ghaNuM bhaNavAnA ane jANavAnA cALA ceTaka karIe chIe. paraMtu ApaNI jAta viSe, ApaNe svatva viSe, ApaNuM asmitA viSe ApaNe taddana ajJAtaja chIe. ApaNe ApaNane bhUlI javA lAgyA chIe, athavA te ApaNe chIe, tenA karatAM ApaNane ApaNeja judI jAtanA samajavA lAgyA chIe. ApaNe ApaNe prajAkIya ItihAsa barAbara jANuM joIe. itihAsa sAro kahe che ke ItihAsa preraNA pAya che, caitanya Ape che. ItihAsa saLaMga teja jAgrata rAkhe che. e kharuM paNa ItihAsa hoya to ne? ItihAsane nAme bhaLatIja vastune ItihAsa mAnI beThA hevAthI ulaTA nisteja, niprANu thatA jaIe chIe. itihAsane nAme lakhAtA pustako ane zodhakhoLa ApaNane ulaTA bhUla bhUlAmaNImAM nAMkhI de che. - te ApaNA mana upara eka e vatanI asara te kareja che keApaNe sArA hatA. tenI kabulAta Ape che. paNa sAthe sAthe evI asara, pADe che ke atyAre sArA nathI. ApaNuM pUrvajo jJAnI ane sAmarthyazIla hatA, ema kabUla kare che. paNuM sAthe sAthe evI asara pADe che ke-hA. e vakhatanA lekenI apekSAe jJAnI ane samartha hatA. hAlanI nahIM. pUrva kALamAM prakAzamaya jamAno hato. hA. tenA pUrvakALanI jaMgalI sthiti karatAM prakAzamaya jamAne be hajAra varSa pahelAM hatA. paNa AjanA prakAzamAna jamAnA je te jamAne heta. evI evI ADakatarI ghaNI khoTI asare ApaNuM ucharatA magajamAM ThasI gaI hoya che. tethI ucharatI. yuvaka prajA AgaLa ApaNe game tevI chaTAthI vyAkhyAne vAMcIe. ke game tevA uMcA prakAranA zAstro bhaNAvIe paraMtu teonA magajamAM tenI bhavyatA naja hase e svAbhAvika che. bhUgoLa viSe paNa emaja che. prajAnI dRSTithI mahatvanA sthaLo ane tenI mahattA judI jAtanI che. tyAre hAlanA lekhakee te sthaLene mAtra jevA jANavAnI vastu tarIke varNavIne, mahattA te judAja muddAo ane sthAne Apela hoya che. dA. ta. bahAranA musApharanI dRSTimAM kAzInuM sthAna mAtra eka prAcIna zahera tarIke heya che, tyAre bhAvika hiMdunI daSTimAM tenuM sthAna, 301 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juduM ja hoya che. maMdira vistAra ane zilpa kaLAnA namunA uparAMta paradezI musApharanI dRSTimAM zatruMjayanI vizeSa mahattA na hoya, paraMtu jenonA hRdayamAM te sarvasva heya, hiMdunI dRSTimAM simalAnuM koI paNa mahattva na heya. paraMtu ThaMDA pradezanI prajAnA dilamAM raheThANa mATe durlabha evA uttama sthAnanI prApti gaNAya. khArAgaDAne agara bhAratIya dRSTimAM taddana najIvI cIja hoya, paNa yuropIya vepArInI daSTimAM agatyanI vastu hoya. eTale bhUgoLamAM mahattA pAmelA sthaLoe bhAratIya prajAjananI mASTi ane hitanI dRSTithI agatyanA che ke nahIM ? te prazna che. vaDhavANa zahera karatAM vaDhavANa kempanI ja mahattA varNavAya. surata karatAM Dumasa vadhAre agatyanuM gaNAya. udepura karatAMya ajamera vadhAre mahattvanuM gaNAya. dilhI karatAM muMbaI vadhAre upayogI lakhAya. Aja rIte, khagoLa, arthazAstra. rAjyanIti, samAjazAstra. vigere zAstro viSe che. eka vyakti dIkSA le, tyAre prajA mahatva mAne, paraMtu AjanuM mAnasa eka ucca kemanI vidhavA punarlagna kare, eTale tene mahattvano banAva gaNe. jJAtinA kAyadAne mAna Ape eTale prajAnuM mAnasa vyAjabI gaNe. tyAre jJAtinA kAyadA sAme thanAra bahAdura bhaDavIra gaNAya. prajAnuM mAnasa sIdhe nyAya cAhe, tyAre AjanuM mAnasa keTe caDavAmAM mahattA mAne vigere ]. prajAkIya ItihAsa ApavAnuM jo ke A sthaLa nathI. te paNa jaine viSe tenuM digadarzana karAvavuM arathAne nathI. prajAkIya ItihAsanI dRSTithI bhAratamAM prAcIna kALathI jainenuM sthAna mahattvanuM rahetuM AvyuM che. varge prajAnI saMskRtinA piSaNa, utpAdana ane saMvardhana tathA aneka vijJAnanI khIlavaNImAM ocho bhAga bhajavyuM nathI. chatAM zramaNae tenA upara vijaya meLavyo che. ane kAMIka uMcu sthAna prApta karyuM che. chatAM bhAratIya AkhI prajAnA uttamAMgamAM e vagere mUkI zakAze, paNa te khAsa karIne bhikSuka varga che. prajAkIya, dunyavI jIvanamAM teonuM sthAna mahattvanuM na hoya e svAbhAvika che. temAM te kSatriye, vyApArIo, kArIgare, ane kRSikAre ja mukhya bhAga bhajave che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriye paNa zArIrika baLa ane laDAyaka varga tarIke mukhyapaNe rahela che. buddhinI bAbatamAM brAhmaNa ane vyApArI vargane Azrita rahyA che. vyApArIo AkhA dezanA nANA prakaraNI samagra hIlacAlanA kendrAmAM hovAthI prajAjIvanamAM agatyano bhAga bhajavI gayA che, A uparathI jaino mULathI ja dunyavI prajAkIya jIvanamAM vyavahArU buddhibaLathI sarvathI mokhare rahyA che. ane mahAjana zabda prApta karyo che. mahAjana eTale bhAratIya AkhI AryaprajAnI dunyavI prajAkIya mahAsaMsthAnuM kendra. rAjyasaMrathAo paNa tenuM aMga. rAjya saMsthA konA hAthamAM soMpavI ke kenA hAthamAM soMpavI, te sarve sattA mahAjananI prajAe saMpelI rAjyasaMrathAnI avAMtara utthalapAthala ane tophAno aMdaraaMdaranA rAjyasaMsthAnA AMtaravahIvaTanA che. paraMtu bAhya vAtAvaraNamAM jayAre jarUra jaNAI che, tyAre rAjyavahIvaTane ekaMdara AkhI prajAnA ISTa saMjogomAM mUkyuM che. AMtara pheraphAromAM mahAjana na paDe. te te eka bIjA rAjAo ja samajI le. hAranAra rAjAne badale vijyI rAjAne kabUla karavAmAM ekaja artha che ke parIkSAmAM uce naMbare Avele vidyAthI sarakArI khAtuM sArI rIte saMbhALI zakaze, mATe tene sAro pagAra ApI nokarImAM rAkhavA, ne sammati ApavA je ja che. te vakhate rAjya sarathAmAM laDAyaka kuzaLatAja parIkSAno viSaya hato, ane tenI ja jarUra hatI.bAkIne vahIvaTa to prajAja calAvatI hatI. A pramANe ja bIjI saMsthAo viSe. tethI keNu hAre che ne keNuM jIte che? e rAjya saMsthAnA avAMtara vahIvaTamAM hovAthI mahAjanane bahu dhyAna devA jevuM hetuM. kerTImAM meTA meTA vyApArIonA game tevA kesa cAlatA hoya, ane te vyApArIonI dRSTithI game teTalA mahattvanA hoya, paNa vAIsaroyanI dRSTimAM bIjA kAryonI apekSAe te bahu mahattvanI vastu nathI hotI. mahAjana khAsa krAMtimAM dhyAna Ape 303 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI karIne julmImAM julmI rAjAne aMte te mahAjanamAM ja pratiSThA meLavavI paDatI hatI. tene rAjI rAkhavAmAM AvatuM hatuM. pitAnI kuTe ane svaccheda vartanamAM tenAthI chupAvIne ja cAlavuM paDatuM hatuM. are ! veSa ane rItabhAta kema rAkhavI? tene mATe paNa mahAjanathI zaMkAzIla rahevuM paDatuM hatuM. anyAya kare che, paNa rakhene mahAjana na jANI jAya, tenI sAvacetI rAkhavI paDatI hatI. pitAnA pradezamAM mahAjana bahu sabaLa na hoya, paraMtu bIjA pradezamAM jyAM sabaLa mahAjana hoya, tyAM paNa pitAnI apakIrti thAya che ke nahIM? tenI saMbhALa rAkhavI paDatI hatI. keTalAka julma rAjAoe karyA haze. paNa tethI prajAnA AkhA saLaMga ItihAsa ane mahattvanA jIvanapravAhamAM eka taddana kSudra ane najIvA ja banAvo gaNAyA che. tatkALa jarA camaka jaNAya, pachI te te badhuM DUbIja jAya. ATalI mahAjananI mahattA cAlI AvI che. amuka rAjyanI hadamAM vasatI prajA rAjya saMsthAne rAjya saMsthAnA vahIvaTa pUratuM ja mAna ApatI hatI. ane teTalI ja tenI AdhinatA svIkAratI hatI. pitAnA vikAsa mATe pite sthApelA khAtAne jarUra jeguM mAna na Ape, te vyavasthA (DIsIplIna) kema rahe? te uparAnta prajA taddana svataMtra hatI. bhAratanI AkhI prajAkIya saMsthAnA pramukha-jagata zeTha vetAmbara jaina che. baMdara zivAyanA vyApArI mathakemAMnA pahelA naMbaranA sthaLa amadAvAdanA nagarazeTha zvetAmbara jaina che. ane ThekaThekANe nagarazeTha ane zahera samitinA AgevAna vahIvaTaktao moTe bhAge jeneja che. e saMsthA bhAratanA rItasara prajAkIya pratinidhitvavALI saMsthA che. jyAre "mahAsabhA mAM tenA zatAMza jeTaluM paNa vAratavika pratinidhitva nathI. e paristhiti samajavA jevI che. mahAjananA meMbara tarIkenI jainenI sthitine bAda karatAM rAjyanIti kuzaLatA, laDAyaka kuzaLatA, vyApArI kuzaLatA, naitika 304 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAva, saMskRtakuTuMbajIvana, paropakAra, udAra dila, vigere bAbatamAM jaine AgaLa tarI AvatA mAlama paDaze. alabatta rAjAonA zirya, ane Teka e temanI potAnI jAta zaktinA balidAne che. paraMtu Arthika paropakAra ke udAratA aMgata nathI. paNa prajAkIya saMsthAmAMthI che. karopAjIta dhana saMsthAnuM che. tyAre gRhasthanI udAratA ane paropakAritA pArjIta utpAdaka zaktiomAMthI haiya che. jainadharma mAtra vANIAoja pALe che, ema nathI. te ghaNIvAra vakhatovakhata rAjakuTuMbane dharma rahe che. ane ghaNA pradezamAM ghaNe vakhata sudhI Takele che. vAratavika rIte te jAhera dhArmika saMsthA hevAthI tenI AdhinatA svIkArIne ghaNAja prAcInakALathI ghaNA rAjaya kuTuMba ane Itara prajAjane tenI sevA karatA AvyA che. chatAM dharma parivartananI bAbatamAM kSatriya jeTalA vyApArIo caMcaLa buddhinA jaNAvyA nathI. ulTAsthirabuddhinA jaNAyA che. rAjAene dharma pamADavAmAM dharmane mATe rAjyAzraya zodhavAnI buddhi nahotI, paraMtu jainamunionI viziSTatA teone AkarSatI hatI. ane rAjAo vigere pratiSThita AryagRhastha kuTuMbe jaina dharmane Azraya zedhatA hatA. jainemAMthI rAjyanaitika kuzaLatAvALI ghaNI vyaktio nIkaLI Avela che. rAjA laDI laDIne thAke paNa vijyanI AzA na hoya, te mahAjana vacce paDIne yukti prayuktithI choDAve, saMdhi-vigrahanA rastA mokaLA karI Ape. mahAjana tarIke rAjAne ghaNI madada karI che, uparAMta rAjyanA mukhya maMtrI tarIke jainae asAdhAraNa kuzaLatA vAraMvAra batAvI che, musalamAnI rAjyakALamAM, ane briTiza rAjyakALamAM paNa ghaNuM rAjAo jenI kuzalatAthI ja Aja sudhI 25 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI rAjyakartA tarIkenI sattA TakAvI rahyA che. rAjapUtAnAnA rAje TakI rahevAmAM jaina mutsaddIonI sabaLa madada che. jayAM jayAM jaina mutsadIonI sabaLa madada nathI maLI tyAM tyAM khAlasA thaI. jatAM vAra nathI lAgI. kevaDI meTI megala saltanata ane keTalI jambara pezvAI sattA, kyAM nAmanizAna che? briTiza sarakAranI pahelAM to teo ja sabaLa hatA. marAThA rAjyo te kSatriyo che. teone paNa mahAjananI madada te maLI ja che. pATaNa vigere uttara gujarAtamAM dAmAjI gAkavADane laI janAra mahAjana ja che. brITIza rAjayane pAye naMkhAvAmAM mahAjananI jevI tevI madada nathI. [ rAjyakaTuMboe ke prajAjanonA bIjA vargoe kAI upadezakanI asarathI jaina dharma choDyo hoya, te anya dharma svIkAryo hoya te judI vastu che. paNa tethI mahAjananI dunyavI prajAkIya sattAmAM pharaka paDato na hato. rAjA game tevo baLavAna hoya. paraMtu rAjAnuM baLa tenuM lazkara mukhyapaNe gaNAya. lazkara rAjAnA tAbAmAM kharuM paNa e vakhatanA lazkarIo kAMI khAsa pagAradAra nokaro jotA, teo paNa prajA jIvanamAM mobho dharAvanArA ane pitAnA dhaMdhA ane pharajanI e lazkaramAM joDAtA hatA. teo pitAnI sAtione Adhina hatA, jJAtinA AgevAno mahAjana maMDaLamAM mukhya pratinidhio hatA. eTale mahAjananI AMkha pharatAM badhuM cakkara pharavA mAMDatuM. Aje mahAjana sattA ane jJAti sattAo vacce ATalA vidano chatAM tenI uMDe uDe keTalI prabaLatA che ? tyAre pUrvakALamAM keTalI prabaLatA haze ? tenI to kalpanA ja karI zakAya. AthI rAjya saMsthA calAvI ApanAra svadezI hoya ke paradezI hoya te bAbatanI mahAjanasaMsthAnA mana para bahu asara rahI nathI. gAmanA ThAkaraDA barAbara ekI naja karI zakatA hoya te chevaTe Arabane ke paThANane cokI soMpatA saMkoca na rAkhe. teonA mAnamAM kaI paNa rIte ceka karAvavI eja mukhya bAbata. ] kuzaLa vyApArI tarIke te Akhe vyApAra temanA ja hAthamAM hato. mulakI ane baMdarI. hiMdanuM kaI paNa zahera jayAre jayAre vepAranuM kendra banatuM tyAM tyAM jaine pahelA heya, rAjagRha, paTaNuM, veNAtaTa, ujaina, pATaNa, khaMbhAta, dholerA, vigere. (306 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA saMbaMdhathI jaina lekenI nIti ane sadavartana uMcA gaNAtA hatA. tethI musadbhAna rAjyanA jamAnAmAM paNa jaina vyApArIone javAnI chuTa hatI. bIjI prajA upara paNa tenI nIti ane saddavartananI chApa paDatI hatI. tethI DarIne ghaNA mANaso anIti karatA DaratA hatA, ne hajuye Dare che. laDAyaka baLamAM paNa-vastupALa-tejapALa, vimaLazAha ane mAravADa, mevADamAM AkhA lazkaranA lazkara jaina lazakarIothI khIcakhIca bharelA rahetA. e badhuM jotA teomAM jarUra pathe laDAyaka khamIra ane buddhi hatAM. jaine bhAratIya AryaprajAjane che. ane bhAratIya prajAmAM tenuM mULathI ja agrasthAna rahetuM AvyuM che. prajAkIya suleha,zAMti,vyavasthAnA ane keLavaNInA tathA prajAjIvana saMrakSaNanA bIjAM aneka khataomAM brahmANavarga khAsa bhAga bhajavato. tethI teTalA pUratuM tene paNa mAna ApavAmAM AvatuM hatuM. ane e rIte brAhmaNone dAna ke mAna ApavuM jaina dharmathI virUddha nathI. paraMtu ulaTuM ucita vartana che. dhArmika dRSTithI guru mAnavA e judI vAta che, ane prajAkIya khAtAonA amaladAra tarIke mAna ApavuM judI vAta che. nizALanA mAratarane Aje kara mAraphata pagAra Apavo paDe che. DokaTarane paNa Apa paDe che. tyAre pagArane badale ucitadAna ke lAgA hatA, eTaleja phera hatuM. nizALanA mahetAjI, ArogyarakSaka vaidya, havA zAstrI, khagoLazAstrI, lagnavyavahAranA rajIsTrAra vigere kAmanA teo prajA niyukta amaladAre hatA. tyAre jaine prajAjane che. A pramANe prAcInakALathI ja jaine prajAkIya mebhe jALavatA AvyA che. Aje paNa AkhI duniyAmAM-bhAratamAM bahAranA TApuomAM, ke anya sthaLe pharIvaLe, jayAM jyAM jaina vyApArIo haze, tyAM tyAM teo rAjA-prajA ubhaya taraphathI mAna pAmatA haze. 307 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ mevADa rAjyamAM AzAzAha ane bhAmAzAhanI aMgata madadone bAda karatAM dhArmika asara paNa puSkaLa che. paryuSaNamAM amArI paDahanuM vAgavuM, kaI paNa killo baMdhAya tyAre paheluM AdIzvara bhagavAnanuM maMdira bAMdhavuM, jaina bALakane hAthe cihnita kaI paNa prANI amara ja thAya, tene koI mArI ja na zake. mAranAra ane rAjyateja vacce gharSaNa thAya, gobrAhmaNa tarapha bhakti bhAve jevAya, kezarIAi tIrtha mATe, asAdhAraNa bhakti, ane tapAgacchanA mukhya zrAvaka tarIke kahe ke bhAratIya cakravartI rAjyanA avazeSa tarIkenI. tIrthakaranA dharmanA mukhya pratinidhi AcArya saMsthA pratyenI pharajane aMge kaho. paNa sAmaiyAmAM gAdIpatie sAme javAno rIvAja vigere. kharekhara jainadharmanI asaranA jambara avazeSo che. evI ja rIte kacchamAM paNa rAjya kuTuMba taraphathI baMdhAela derAsara, dazerAnI savArI vakhate nagarazeThanI dukAna pAse be mInITa savArInI sthiratA, sikkAmAM jainalipi, rAjakumArane pauSadhazALAeja prathama bhaNavA besAravAno rIvAja, dararoja rAjyamAM jena smaraNane pATha. vigere jenI asaranA spaSTa cihno jovAmAM AvyA che. anyatra paNa aneka cihno patharAyA che. mahAjananI AmnAya te aneka sthaLe svIkArAI ja che. have bhaviSyamAM te kevuM svarUpa leze ? te AgaLanA prakaraNamAM samajAvIzuM ] vaLI vakhatevakhata kunehathI saMghanA baMdhAraNanI rUe brAhmaNa vigere judI judI kema sAthe ghaTatI saMdhithI sahakAramAM AvatA hatA.go, mate, paMtha,tathA rAjAo, paradezIo vigere sAthe ghaTatI evI saMdhi karI letA, ke pitAnA AMtara vahIvaTamAM vadhe na Ave, ane bIjAo sAthe ataDApaNuM na thAya. e bhAre khUbI hatI. musahmAnee zaheramAM gAyanI kurabAnI na karavI, ane evI bIjI mahAjananI AjJAo jALavavI, tyAre mahAjana taraphathI e baMdobasta ke koI hiMdu marajIda pAsevAI na vagADe vigere. 1 musalmAnonI marajIda pAse vAjAM na vagADavA, teoe zaheramAM gevadha na kare ane mahAjananI bIjI AjJA jALavavI. saMdhithI mahAjanAnA evA karA hatA. temAM gAbaDAM paDatAM hiMdu musalamAnonA jhaghaDA thaI gayA. e TharAvo kerTInA nahotA. eTale tene vajana ApavuM na ApavuM tenI icchA uparagaNAya. tethI mahAjanane kAyade teDIne hiMduo vAjAM vagADe. 308 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene musalamAna kayA kAyadAthI rokI zake? e rIte hiMduone madada ApavI paDe. ane musalamAna bajAra vaccethI halAlI karavA gAyane laI jAya, te hiMdu kayA kAyadAnA AdhAre rokI zake tevI sthitimAM musalamAnone rakSaNa ApavuM ja joIe. Ama thatAM manamAM vaimanasyanA bIja ropAya, tene cepa phelAyA vinA na rahe. paraMtu pahelethI ja mahAjananA kAyadAne svIkArI laI temAM pheraphAra karIne bannenA mana rAjI rAkhyA heta to cokkasa AvA tephAne na thatuM. ema amArI mAnyatA che ] A badhuM chatAM Aje temanA hAthamAMthI ajaba mutsaddIgIrInA khela khelavAnI divAnagIrIo cAlI gaI che, vyApArI sattAnA kendro khasI gayA che, zarAphI levAI gaI che. kunehabAjI, yuktiprayuktino vArase tUTI gayuM che, anAyAse prApta vyApArI vaijJAnika uMDu rahasya lepAtuM jAya che.mahAjana tarIkenI sattA nabaLI paDatI jAya che. zArIrika, naitika baLa jhAMkhuM paDatuM jAya che. paise Take ane mANase ghasAro lAgatuM jAya che. vatana-nivAsa durlabha thato jAya che, prajAjane sAthe sahakAra occho thato jAya che. vANIyA buddhinI camaka moLI paDatI jAya che. ucharatI prajAmAM uttarottara vaNika tejanA TakA ghaTatA jAya che. kahevata che ke-"catura vANI banAvIne izvare hAtha dhoI nAkhyAM che. temAM pharaka paDe che. A badhuM nukazAna haju te kAnakhajuranA eka paga bhAMgavA jeTaluM ja che. chatAM kabUla karavuM paDaze ke nukazAna thayuM che, ane eTale paradezI buddhine, tathA ekasaMpIne vijya thayuM che. lAbha dekhAyA che. te mAtra IMdra dhanuSya jevA che, ane nukazAne acUka sthAyi thayA che. tAtkAlIna rAjakIya saMdhio thaI gayA pachI navIna racanAtmaka kAryonA vAtAvaraNa mATe grejyueTa dIvAnenA praveza pachI divAnI gaI, yuropIya vepArIone mATe vyApAra kSetra ughADavA kSaNika camaka pachI vyApAranA muLa kendra hAthamAMthI gayA. nAnapaNathI ja apUrNa ane judA vAtAvaraNa vALI keLavaNIthI kudaratI buddhine vAra jhaMkhA. 309 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka, myunisIpAlaTI vigere saMsthAothI mahAjana tarIkenI sattAmAM kSati pahoMcI. Adhunika saMskRtinA vAsanA vRddhinA tattvathI saMyamanabaLe paDatAM zArIrika ane naitika baLa ghaTayuM che. jaDavAdanI asarathI saMyama meLa paDe che. beMkomAM zarAphI cAlI gaI che. rAjya saMsthAnA saMcAlake-rAjAonI jema alaga che ane mobhe ApavAthI itara Arya prajAjanonA sahakAramAM DhIlAza AvI che. tathA kAMIka javAbadarImAM udAsInatA AvavAthI prajAnA hakako jokhamAya che. judA hakake maLavA e paNa zaktine to purAvo cheja. jainene haka maLe ke rAjAone maLe, teo paNa Akhare te Arya prajAjano ja che. eTale haju baLane purAvo che. paraMtu alaga che, teTaluM vyAjabI nathI. chatAM saunI sAthe samAna haka maLaze, tyAre rAjI thavAnuM paNa nathI, kAraNake eTaluM baLa taTayuM samajavuM. "pAchaLa paDelI prajAo teTalI vadhAre baLavAna ane hoMzIyAra thaI " evI bhramaNAmAM rakhe koIpaDatA. ema AgaLa vadhIne te paNa kema nahIM paDe? e rasto kramasara sarvanA patanano ja gaNAya. keLavaNI laI kalekaTara, mejIsTreTa, ke moTA vakIle ane sTeIna TanA divAne thaI pharI maMtrIpada laI e khAmI pUrAze, arthazAstranI ane vyApArI kolejamAM zikSaNa laI jabbara artha zAstrIo ane vyApArIo thaI gayuM jJAna pAchuM vALaze. paddhatisara vyAyAma zIkhI zArIrika khIlavaNI karI zakaze, vigere AkAzI mahela bAMdhavA hAla suratamAM choDI devAnA che, e badhuM thaze, hiMda dezamAM camaka Avaze, paNa hiMduo ane jene sudhAM pAchaLa paDaze. e badhuM Adhunika sarakRtinA upaganI dRSTithI thavA devAmAM Avaze, teTaluM nukazAna prajAnA AMtaragarbhabhAgamAM thaze. tenuM pariNAma chevaTe ati nukazAnanA rUpamAM jaNAI Avaze. e badhuM zIkhavA jatAM ahIMthI vArasAmAM maLatuM aTake che. ane ulaTA te viSe khoTA khyAle baMdhAya che. 310 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI khIlavaLa te khIle ane io sara vizeSamAM te jJAnane upaga Adhunika saMskRtinI khIlavaNInI sevA mATe nokarImAM thAya che. pariNAme te khIle che. ahIM dhakako lAge che. vaLI AvA aneka prakAre thatA nukazAne parathI keTalAka bhAIo sarakAra sAme khaLabhaLe che, kAM aMdara aMdara eka bIjA upara ghurake che. brAhmaNo vigere kahe che ke "jainanI ahiMsAe dezane pAyamAla karyo." jaine kahe che ke-"tamArI adIrdha dRSTithI phUlaNazI thaIne jyAM tyAM AgaLa paDI, jJAnI ane DAhyA hevAnA vakhANa sAMbhaLI dezanI deravaNInI mULa nIti upara ajJAna bhAve kApa mUkI ghe cho " vigere vigere. paNa Ama ghurakvAthI ke hAla kAMI dahADo vaLe tema nathI. temaja A badhI paristhitinuM kAraNa Adhunika sakArane gaNuM tenI sAme bAtha bhIDavAmAM paNa kAMI vaLe tema nathI. sarakAranI sAme thavuM kevaLa nakAmuM che. tenA bAhu pracaMDa sAbita thaI cukyA che. tenA bAvaDAnuM baLa atula jaNAI cUkyuM che. Aje keIpaNa zakti temanI sAme AMkha mAMDI zake tema nathI. uparAMta, yuropanA rASTra sAthe jagamAM navI saMskRtinA phelAvA mATe aTaTa eka saMpI che. tenI sAme thavAthI te vadhAre majabUta thAya che, e rIte ja majabUta thatI AvelI che. hamaNAnIye hIlacAla uparathI ApaNe te joI zakayA chIe. teo ApaNI rAjya vyavasthAne vahIvaTa kare che. temAM ApaNe Dakhala na karavI joIe. te ApaNA jIvanamAM Dakhala kare te, ApaNe cetavuM joIe. paraMtu temanI sAmenI ApaNI caLavaLa ApaNA jIvanamAM Dabala karavAne temane avakAza ApI de che. ane tethI te hakhala kare paNa che. [ keTalAka brITIza mutsaddIoe kahyuM che ke "Adhunika hilacAlethI hiMdane nukazAna thaze." e taddana kharuM che. ane vakhata jatAM hiMdIo teija e spaSTa joI zakaze. e nukazAna thavAnA apayazane poTalo bheLabhAve paNa kharI lAgaNIthI dezane mATe bhega ApanArAo upara AvI paDaze. e duHkhano viSaya te che ja. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe temane hAlanA saMjogAmAM rAjyakartA tarIke kabulelA che. te kabUlAta hAlanA saMjogomAM kAyama rAkhavI joie. kAraNa ke tene mATe kAMi paNa karI zakAya tevA saMjogeAja nathI. duniyAnA dareka bhAgamAM pharI vaLelI gerI prajAnuM baLa Aje aTUTa che. tenI sAthe e paNa che ke tyAMnI saMskRtinA phelAvA mATe tene badale ahIMnI saMskRtine thatA nukazAnanI paravA kadAca te na kare. teTalA parathI paNa ApaNe gabharAvAnuM kAraNa nathI. game teTalA prayatnAne aMte paNa bhAratIya saMskRti adbhUta te acaLa che. teone paNa bhaviSyamAM tene anubhava thaze. te vakhate baLa karavAneA ApaNA vAre| Avaze. tyAM sudhI binajulmI rAjyavahIvaTa kaye jAya temAM ADe na Avavu joie. ane kadAca julmathI rAjyavahIvaTa calAvaze te tenI salAmatI thADA dahADA ja rahI zake. eTale paNa ApaNe ukaLavAnI jarUra na heAya. hA, eTaluM kharUM che ke-lAbhe lAbha vadhe, hAthamAM AvelI bAjIthI dareka prajA kaeN mAnava peAtAnA deza, kuTuMba, ke jAtabhAone AgaLa lAvavA prayatna kare e svAbhAvika mAnava svabhAva che, ApaNe paNa te jagyAe ema ja karIe. temAM paNa kAMi paNa vAMdho levA jevuM jaNAtuM nathI. alabatta, kASTa vicAraka eTaluM kahI zake- teo itara prajA tarIke peAtAnA svArtha mATe je kAMi kare, te amAre kabUla che. ane tenI ja sAthe amane amArA svArtha mATe prayatna karavAnI svataMtratA ubhI rahe che. paraMtu vizvAsa ane prAmANikatAthI amArA rAjyavahIvaTa calAvAneA hAya, tyAre teTalA pUrA amArA dUra dUranA hitane! paNa vicAra karavA joie. temAM paNa tyAMnA hitane prathama lakSyamAM rAkhIne amArA vahIvaTa calAvavAmAM Ave, e vigere prakAranI khAmIe amArA ukaLATanuM kAraNa hAya che. ,, ,, e bAbata A sthaLe ame vadhAre uMDe utaravA nathI icchatA, paraMtu have pachInA " samyaktva sUryAMya " pustakamAM e pharI vicArIzuM. te paNa eTaluM tA kahIe chIe ke-baLAbaLane vicAra teA pahelA karavA joie. tyAra pachI paNa bIjA ghaNA sAdhaka saMjogeAnA vicAra karavA joie. ] jyAM sudhI pUrA pariNAma-janaka sa MjogA mAlUma na paDe, tyAM sudhI zakti, sagaThana, ane sAdhanA veDaphI na nAMkhatA, game tevA kaTAkaTinA prasaMgAmAMthI paNa zAMta bhAve pasAra thavuM joie. hAlane mATe paNa bhAratIya AryanI prathamanI e pAlIsI Aje paNa amane vyAjabI jaNAya che. 312 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa AcAya saMsthA saMvegI cati suniyA 1 munivamAM kATakhUNA panyAsa ' dayAvimaLajI zrI khuderAyajI mahArAja zrI mULaca MdajI mahA. zrI AtmArAmajI ma0 50 ratnavijaya zrI vi. nemi alleg absole 50 dharma Avi vi. nIti sU. bAhya kheMcANu peija 91 sU. 50 rAmavijayajI 313 zrI vi. vallabhasU sUcanA--A kATa khuNAonAM AvatA vyaktinA nAmeA mUkhya vastu nathI, paraMtu tene pracAraka lakhA ja upalakSaNa mAtraja samajavAnA che. mukhyavastu echuM nAme te nyAyavijayajI Akhu zAMti vi Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 saMghanA gRhastha sattAnA kATakhUNAo mULa AcArya saMsthA jagata zeTha bahAra kheMcANa peIja ra92 nagara zeTha nagara zeTha [pATaNa ] [ amadAvAda ] aMdara kheM! mAravADa Aka. peDhI ziTha mana bhaguDa je. e. e. I. [ zeTha premacaMda rAyacaMda ] deza virati no lanphaLa [ guDhDhA ] yuvaka saMgha [kApaDIyA _ 314 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 mukhya saMsthAomAM kATakhUNAo. upAzraya bAhya asara tarapha kheMcANa vidyAzALA piIja 292 jena zALAo sabhAo mesA banAve pAThazALAo boDI che hosTela Azrama svataMtra zALAe jina maMdira meLAvaDAo kaLA pradarzane rASTrIya utsava 315 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jJAna vibhAganA kATakhUNuo lakhelA graMtho ane vyAkhyAna zravaNa chapAvavuM bahAra kheMcANa bhImasiMha mANeka | bhASAntare peIja raha3 | | banArasa vivecana) pepara | | pustaka misANaT bhAvanagaranI sabhAe halDa yuvaka saM. 5 | vIrazA. sArAMzo ? bhAvanagaranAM mAsika jenayuga sisa sacitra | graMthA sicI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusAritA ane samyakatva sUryodaya pradeza 4 tho. [ jIvana vikAsa ane vizvAvalokana khaMDa 1 le bhUmikA [ saggahasthapaNuM ane vizuddhadaSTi ] mAnavapaNuM mAnavI sabhyatA, saMgrahastha ane zaherI jIvana, jainonuM zaherIjIvana,nyAyapArjita dhana. Adhunika dhaMdhAonA darajajA, bhAratIya ane Adhunika arthazAstranA siddhAMtanI tulanA, bekArI, tenA kAraNe ane upAya, gRlagna, strItva, AryastrItva, dharma, artha, kAma, aucitya, uttama Arogya ane tenA camatkArika niyama tathA apUrva navIna rahasya, zuddha avalokana dRSTi, vigere vigere jANavA jevA sAMsArika tathA pAramArthika prazno ane mananIyavicArone saMgraha tulanAtmaka dRSTithI ApavAmAM Avaze. ane sAthe sAthe jIvana-vikAsanA mULa viSaye AgaLa laMbAze. se grAhakanA pitA agAuthI maLI gayA pachI pustaka presamAM chapAvavA mokalavAmAM Avaze. lagabhaga agAuthI kiMmata mokalanAra) kiMmata rUA. 3-0-0 ane mATe rUA.2-8- 50thI vadhAre kharIdanAra ) lagabhaga taiyAra che jarUra hoya to maMgAvo. prAkRta pravezikA pahelI prAkRta bhASAne baMdha karavA mATe sauthI paheluM saraLa, spaSTa ane saMgIna sAdhana kiMmata rUA. 3-00 prabhudAsa becaradAsa pArekha jhAMpaDAnI piLA-amadAvAda, Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhita saMskRta - prAkRtagranthAH 1 siddhadUtakAvyam 2 vasudevahiNDIsAraH 3 nayaprakAzastavaH 4 vedAGkuzaH 5 maNDanagranthasaMgrahaH bhA. 1 6 7 tivakramasarI [ padyama ] 8 anekAnta-vAda- pravezaH 9 caturviMzati pravanyaH 10 prAkRta - vyAkaraNam 11 kAmadevanRpakathA 12 jAvAnuzAsanam .. "" : : yAjakanA anya graMthA : : mA. 2 17 13 tilakama jarI kathA sArAMza ... 14 zA. veNIcaMda sUracaMda [ jIvana caritra ] 39 15 navapada ArAdhana vidhi [ saMzAdhana ] --: gujarAtI bhASAmAM taiyAra karelA : ... ... 16 ka vicAra bhAga 1 lA [ pahelI AvRtti ] ... ... ardha-mUlyam -2-0 maLavAnuM ThekANuM:-- hemacaMdrAcArya sabhA-pATaNa [ u. gu. ] bheTa -~-~ 0-62-0 3. jaina pAThazALA-mesANA. ... 01010 *** 011110 The. navapada ArAdhaka samAja-muMbaI 1-8-0 bheMTa hai. sumeAdhacaMdra popaTalAla. mAMDavInI poLa-amadAvAda bhAga 1-2 [ sAthe ]... 318 013-0 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 , , 3 [ aradhI kiMmata ] >> >> -- 19 karemi bhaMte sUtra ane nokakAra [ nathI ] . ... bheTa 20 karemi bhaMte !-sUtra bhAga 1 le kAcI 0-8-0 pAkI 0-12-0 che. jaina vidyAbhavana-rAdhanapura. 21 jIvana vikAsa ane vizvAvalokana bhA. 1 khaMDa-1 saMpUri -8-0 22 prAkRta pravezikA-pahelI ... . .. 3-9-0 The. jhAMpaDAnI poLa-amadAvAda, have pachI 1 samyaktva sUryodaya [jIvana vikAsa bhAga 1-khaMDa-1 pu. 2 3-0-0 2 karemi bhaMte! sUtra bhAga 2-3 bhAga 2-3 ityAdi prabhudAsa becaradAsa pArekha jhAMpaDAnI piLa-amadAvAda jhApaDA 1 310 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________