Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર મારાધ્યાદ-આતમ-કે મલ-વીર-દાન-એમ રામચંદ્ર-અમૃતસૂરિ - યશાદેવ-પંન્યા ભદ્ર - સુદાન -હુ
હિમાંશુ-રાજતિલક-ભુવન ભાનુ- રવિચંદ્ર- જયશેષ -પંન્યાસ ચંદ્રશેખર - હેમચંદ્ર- સુરીશ્વ રેવ્ય નમઃ || હw
/& / & &&& && &&&&&& & &&
છે શ્રી ભકતામર-શ્રી કલ્યાણમાદેર મહાયન્સ પૂજનવિધિઃ છે
26 K 2016
(૧) શ્રી ભ કતામર પૂજન પ્રત પાના ૧ થી ૨૦૮ | (૫) શ્રી ક૯યાણુમદિર પૂજન પ્રત પાના ૨૦૯ થી ૩૧૮ | છે, સામગ્રી કે, ૧૮૬ થી ૧૮૮
}} સામગ્રી , ૩૦૩ થી ૩૦૪ 2 મી આદેશ્વર રવામિના ૧૭૦ બેલ તથા ૧૩-ભવનું | (૭)
}} યંત્ર કે ૩૦૫ માં છે.. વણુ ન પાના ૧૦૩ થી ૧૪૪ (૮) થી અવસતિ પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર પાના ૨૩૭ થી ૨૪૧ (૪) શ્રી માનતુંગરીશ્વર ચરિત્ર–પાના ૧૮ થી ૨૦ તથા | (૯) શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વ૨ થી ૨ત્ર-હિંદીમાં -
પાના ૧૪૫ થી ૧૪૬. | પાના ૨૧૮થા રર૧, ગુજરાતીમાં પાના રહ૮ થી ૨૮૫. | સંશાધકે- બશ્વવિધાન પંદર ગ્રન્થના મૂલ
દ્રવ્ય સહાયકે - રૂા. ૧૨૫૫૧, બાર હજાર ગ્રન્થકાર પજ્ઞ સત્તાવિધાન ગ્રન્થકાર
પાંચસે એકાવન અંજનશલાકા પ્રતિષ્ઠાદિ
ગ્રન્થ ક્રમાંક ષષ્ઠમ્-૬ અચાયત વીરશેખરસુરીશ્વરજી મહારાજા
| વિધિકારદિન શાહ અમૃતલાલ ભારમલ સવપૂજનવિધિકાર શાહ અમૃતલાલ ભારમલ
તથા પંડિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ * પ્રેરક અને પ્રમુખ શાહ મોતીચ'દ ભારમલ
પ્રકાશિકા - શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા ૭૨ મહામંત્ર-મહાપૂજન સંકલનકા૨સપૂજન
ત્રિામાતા અમૃત જૈન પેઢી, નવાગામ, વિધિ કાર પહિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ, |
કસ્ટ ૨છરટર ન', એ-૧૨૯૦ જામનગર,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
**********
પરમારાધ્યપાદ-આત્મ-કમલ-વીર-દાન-ગેમ રામચંદ્ર-અમૃતસૂરિ-યશાદેવ-પન્યાસભા કેર-સુંદર ન-હીરહિમાંશુ-રાજતિલક-ભુવનભાનુ-રવિચંદ્ર- જયઘોષ-પન્યાસ ચંદ્રશેખર-હેમચ`દ્ર-સૂરીશ્વરજ્યે નમઃ ।
更受受受受絕受中央电炮炮受更
શ્રી ભક્તામર–શ્રી કલ્યાણમંદિર મહાયન્ત્ર પૂજાંવધિઃ
(૧) શ્રી ભક્તામર પૂજન પ્રત પાના ૧ થી ૨૦૮ સામગ્રી ,, ૧૮૬ થી ૧૯૯
(૩) શ્રી આદેશ્વર સ્વામિના ૧૭૦ બાલ તથા ૧૩-ભવનું વણું ન પાના ૧૦૩ થી ૧૪૪ (૪) શ્રી માનતુંગસૂરીશ્વર ચરિત્ર—પાના ૧૮ થી ૨૦ તથા પાના ૧૪૫ થી ૧૪૬,
સ'શોધકો – અન્યવિધાન ૫'દર ગ્રન્થાના મૂલ
પ્રત્યકાર સ્વપજ્ઞ સત્તાવિધાન પ્રકારે આચાય દેવ વીરશેખરસૂરીશ્વરજી મહારાજા સર્વ પૂજનવિધિકાર શું હું અમૃતલાલ ભારમલ પ્રેરક અને પ્રમુખ શાહ મેાતીચંદ ભારમલ ૭૨ મહાય ત્ર-મહાપૂજન સ`કલનકાર સવ પૂજન વિધિકાર પહિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ,
99
(૭)
યત્ર
99
**
(૫) શ્રી કલ્યાણુમ દિર પૂજન પ્રત પાના ૨૦૯ થી ૩૧૮ (૬) ૩) સામગ્રી ,, ૩૦૩ થી ૩૦૪ , ૩૦૫ માં છે. (૮) શ્રી અવતિ પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર પાના ૨૩૭ થી ૨૪૧ (૯) શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વર ત્રિ-હિંદીમાં – પાના ૨૧૮ થી૨૨૧, ગુજરાતીમાં પાના ૨૭૮ થી ૨૮૫.
ગ્રન્થ ક્રમાંક ષષ્ઠમ્ન
મૂલ્યમ્ રૂા. ૧૦૦
સૉ
દ્રવ્ય સહાયક – રૂા. ૧૨૫૫૧, બાર હજાર પાંચઞા એકાવન અ’જનશલાકા પ્રતિષ્ઠાદિ
વિધિકારો હિન શાહ અમૃતલાલ ભારમલ
તથા પંડિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ
પ્રકાશિકા - શ્રી આદિનાથ મદેવા
વિરાખાતા અમૃત જૈન પેઢી, નવાગામ, ટ્રસ્ટ રજીસ્ટર ન. એ-૧૨૯૦ જામનગર,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
22/
૫૧૭૫, શ્રી વીરમાતુ - અમૃત ગૃહ ચે ત્યે પ્રગટ પ્રભાવિ શ્રી 1 ts - શખેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્વામિ પ્રભાવાતુ માસક્ષમણ - સર્મવસરણ દિન ત૫, ૨૫ 1 એલી કારક પૂજ્ય અક્ષયબોધિ વિજયજી મ. સા. તથા ૫૦ એલી કાર કે પૃદ્ધ ય
મહાબોધિ વિજયજી મ. સા ના ૧૪ વર્ષ ચારિત્ર પર્યાયામ દનાથે' - તથા બાલતપસ્વી પૂજ્ય સાધવી જી મહારાજશ્રી ભક્તિપૂર્ણાના સિદ્ધિતપ, સમવસરણુ-સિંહાસન સાથે, વર્ષ તષ, અતારિ’ અઠ્ઠ દસ &ાય ત૫, ૩૮૦ એ કાંતરા આયંબીલ ઉપર માસક્ષમણ પારણે પ્ર૫૧ 'એ કાંતરા આય' બીલ ચાલું ૪૨ એાળી થી રાત્રુ "જય મહાતીથની બે વાર નવાણુ યાત્રા, નવ વર્ષ ચાદિત્ર
પર્ધા થાતુ મેદનાથે તથા પૂજય વીરામાસુમીના ૮૦ વર્ષ- નવકારશી ચૌવિહાર | પૂજા સામાયિ કે પ્રતિક્રમણ સતત નમકા૨ મહાયંત્ર, જા૫ શ્રી શત્રુંજય - શે'ખેશ્વર ગિરનાર સમેતશીખરજી યાત્રા આદિ ધાર્મિક કાર્યાનુ માદનાથે દાદા
, ક ટ મ શુ, દાદીમા છરી મા, પિતાશ્રી ભાર મલ, નાના દેવસી. નાનીમાં ગ‘ગામા, " માસી વેજીબેન, ભાઈ શ્રી નેમચંદભાઈના આત્મશ્રેયાર્થે સં', ૨૦૪૭ મહા મંહિના
, માં અહેમદનગરમાં સૌ. કસ્તુરબેન પદમશી ઈન્દ્ર ઇન્દ્રાણીના લાભાનુમાદનાથે | શાન્તિલાલે પોતાના બાબાને ૨૦૪૭ પ્રથમ વી શાખ સુદ ૩ ના શ્રી શત્રુંજય
| મહાતીર્થ" શ્રી આદેશ્વર દાદાની ૧ મહિને ૪૦ માં દિવસે યાત્રા તથા સુવર્ણથી પૂજા કરાવી તથા દીકરી પ્રતિમાને પણ ૧૧ મહિને યાત્રા સુવણ થી પૂજા કરાવેલ તેની અનુમોદનાથે-પૂજય વીરામાતૃપિતાશ્રી ભારમલ પુત્ર-પુત્રી પરિવારેના- ૨૫૦૦૧, રૂા. ખજાનચી શાહ અમૃતલાલ ભા૨મલ પરિવારે - હ, શાંતિલાલ - ચંદ્રપ્રેમ. =૧૩૫૧, રૂા. સેક્રેટરી - શાહ જેઠાલાલ ભારે મલ પરિવાર - હ. જિનેશચંદ્ર-હેમચ દ્ર. - ૫૦૦૧, રૂા. પ્રમુખ મા
શાહ મોતીચ'દ ભારમલ પરિવાર - હ, કાન્તિલાલા-દીપક. - ૫૦૦૧, રૂા. ૨૨. શાહ નેમચંદ ભા૨મલ પરિવાર - હ, દૂ૨ ટી. Rછે સૂર્યકાન્ત બીપીન. – ૨૫૦૧, રૂા. ટ્રસ્ટી શાહે પદમશી લોલ જી હા, સૌ. કરતુરબેન, કુલ - જીતેન્દ્ર £& F fછે.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
ASus
ભકતામર भ614-२
kkk
*********
*
*XX
****
श्री शत्रुञ्जय महातीर्थेभ्यो नमः । । श्री अंतरिक्षपार्श्वनाथ स्वामिने नमः । *in श्री महावीर स्वामिने नमः ।
. श्री अनंतलब्धिनिधान गुरु गौतमस्वामिने नमः। * श्री सिद्धान्तमहोदधि प्रेमसूरीश्वरेभ्यो नमः॥ भी प्रवचनप्रभाषक रामचन्द्रसूरीश्वरेभ्यो नमः॥ श्री लघुशान्तिस्तवकारक-श्रीमानदेवसूरीश्वराणां शिष्येण - विंशतितमपट्टधरेण श्रीधरणेन्द्रात्प्रथमप्राप्ताष्टादशाक्षर-नमिऊणमन्त्रगर्भित-भयहरस्तोत्रकारेण-श्रीमानतुङ्गसूरीश्वरेण विरचिते श्रीभक्तामरस्तोत्रे-श्री हरिभद्रसूरीश्वर तथा श्री गुणाकरसूरीश्वरकृतमन्त्राम्नाययुक्ता-शिवसुखदायिका महाप्रभाविका
શ્રી ભકતામર મહાયત્ર – પૂજનવિધિઃ પૂર્વભૂમિકા – શુદ્ધ વસ પહેરી દૂધ પાણીથી ભૂમિ શુદ્ધ કરી ધૂપ દઇ પૂર્વ કે ઉત્તર દિશામાં અથવા મૂળનાયક પ્રભુ સન્મુખ પીઠ માંડી શ્રી લકતામર મહાયત્રનું અક્ષતાદિથી માંડલું બનાવવું પૂજનના દિવસે મૂળનાયક આદિ ભગવંતની અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરી સિંહાસનમાં તથા બાજોઠ ઉપર નાળચાવાળા થાળમાં કેસરનો સાથીઓ કરી બનેમાં ૧ રૂા. કુસુમાંજલિ મૂકવી. તથા બન્નેની નીચે ચોખાને સાથીઓ કરી શ્રીફળ મૂકવા કળ નધિ આદિ अटश on भाभी की. “ॐ ही अहेत्पीठाय नमः” मे मन्त्री सिंहासन तथा सामा
ગુરુ પાસે વાસક્ષેપ કરાવે - શ્રી આદીરસ્વામિાવિશીષતિમા તથા નવપદજ ગટ્ટી સ્થાપન મન્ચ - * (नमोऽहत्)...."ॐ नमोऽर्हत्परमेश्वराय चतुर्मुखाय परमेष्ठिने दिक्कुमारी परिपूजिताय देवाधिदेवाय
*******
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
શકતામર સાયન્સ પુજન
बृিषঃ
*******
त्रैलोक्यमहिताय अत्रपीठे तिष्ठ तिष्ठ खाहा ” શ્રી આદીશ્વરસ્વાત્રિના અભાવમાં શ્રી આદીશ્વરસ્વામિની सपना मा भथी हवी..... “ॐ नमोऽर्हद्भ्यस्तीर्थकरेभ्यो जिनेभ्यो ऽनाद्यनन्तेभ्यः समबलेभ्यः समश्रुतेभ्यः समप्रभावेभ्यः समकेवलेभ्यः समतत्त्वोपदेशेभ्यः समपूजितेभ्यः समकल्पनेभ्यः समस्त तीर्थकराणां पञ्चदशकर्मभूमिभवस्तीर्थकरो यो यत्राराध्यते सोऽत्र प्रतिमायां सन्निहितोऽस्तु " ગુરૂ પાસે પણ વાસક્ષેપ કરાવવા. દીપક સ્થાપના :– સૌભાગ્યવતી પાસે દીપકમાં ઘી પૂરાવવાના મન્ત્ર – - ( नमोऽर्हत्) “ॐ घृतमायुर्वृद्धिकरं भवति परं जैनदृष्टि सम्पर्कात् तत्संयुतः प्रदीपः पातु सदा भावदुःखेभ्यः स्वाहा ॥” हीप प्रगटाववानो भत्र :- “ॐ अहं पञ्चज्ञानमहाज्योतिर्मयाय ध्वान्तघातिने द्योतनाय प्रतिमाया दीपो भूयात्सदाऽर्हतः ॥” गुइ पासे वासक्षेप ४शवबानो मन्त्र :- “ ॐ अग्नयो अग्निकाया एकेन्द्रियाः जीवाः निरवद्यार्हत्पूजायां निर्व्यथाः सन्तु निष्पापाः सन्तु सद्गतयः सन्तु नमे संघटनहिंसार्हदर्चने स्वाहा ।” गोजी स्थापना :- गोजी धोई घूथी मध्ये सरनो साथीओ। हरी नाडाछडी गांधी सस्थी का मंत्र ગાળી ઉપર લખવા – “ॐ ह्री श्री सर्वोपद्रान्नाशय नाशय स्वाहा " ३पानालु भूतां भन्त्र :( नमोऽर्हत् ).... “ॐ ह्रीँ श्री नानारत्नौघयुतं सुगन्धि - पुष्पाधिवासितं नीरम् पतताद्विचित्रवर्णं मन्त्राढ्य' स्थापना बिम्बे स्वाहा” गोणी स्थापन मन्त्र :- "ॐ ह्रीँ : 8 8 स्वाहा'
22
ગાયના ચ
॥२॥
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાયત્ર
**********
श्रीडा या
* थी सा४२ (२२४ीना २४) neी मे ५ यामृत साम- ahari dulhi - "ॐ ही जिनबिम्बो-* २ परिनिपतद् घृतदघिदुग्धादिद्रव्यपरिपूतम् गन्धोदकसंमिश्रं पञ्चसुधं हरतु दुरितानि स्वाहा ॥"
ताrna :- “ॐ ही* भः जलधिनदीद्रहकुण्डेषु यानि तीर्थोदकानि शुद्धानि तैर्मन्त्र * विधि, संस्कृतैरिह बिम्बं स्नपयामि शुद्धयर्थम् स्वाहा ।” सर्वोषधि vival मन्त्र :- “ॐ ही सर्वोषधि .
संयुक्तया सुगन्धया घर्षितं सुगतिहेतोः स्नपयामि जैन विम्ब मन्त्रित - तन्नीरनिवहेन स्वाहा ।" ५०५ ९३ पासे पासप वान भन्न:- “ॐ आपो अप्काया एकेन्द्रियाः जीवाः निरवद्यार्हत्पूजायां निर्व्यथाः सन्तु निष्पापाः सन्तु सद्गतयः सन्तु नमे संघट्टन हिंसाऽर्हदर्चने स्वाहा।' ५०५-२0-80p All सर्वसामयीने पासपl anlaeप्रित २०१५). "ॐवनस्पतयोवनस्पतिकाया एकेन्द्रियाःजीवाः निरवद्यार्हत् पूजायां निर्व्यथाः सन्तु निष्पापाः सन्तु सद्गतयः सन्तु न मे संघट्टन हिंसाईदर्चने स्वाहा। (आजी vl) *
પછી મધુર સરે પં. વીરવિજય કૃત સ્નાત્ર પૂજા ભણવી (સ્નાત્ર પૂજા સાથે ૧૦૮ પ્રગટ પ્રભાવી શ્રી પાર્શ્વનાથ અભિષેક મહાપૂજન વિધિ પ્રત પાનું ૩ થી ૧૬) સિંહાસનમાં પ્રભુજીની અષ્ટપ્રકારી પૂજા આંગી કરવી નાળચાવાળા થાળમાં શ્રી ભકતામર તામ્ર યંત્રની સામે સજોડે પવિત્ર કટાસણું ઉપર બેસવું ધૂપ-દીપક ચાલુ રાખવા.
मंगलाचरणम् (नमोऽर्हत्....) यी भाषी - भूगनानी स्तुति जी - आदिमं पृथिवीनाथ-मादिमं निष्परिग्रहम् । आदिमं तीर्थनाथं च ऋषभस्वामिनं स्तुमः ॥१॥
kk**XX
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ ભક્તામર માયન્ત્ર पुन
વિધિઃ
***
पूर्णानन्दमयं महोदयमयं कैवल्यचिद्दृग्मयं रूपातीतमयं स्वरूपरमणं स्वाभाविकी श्रीमयं । ज्ञानाद्योतमयं कृपारसमयं स्याद्वादविद्यालयं, श्री सिद्धाचल - तीर्थराजमनिशं वन्देहमादीश्वरम् ॥ (१) श्री मन'त सिद्धक्षेत्र - शाश्वत शत्रुंजय महातीर्थाधिराज स्तोत्रम्
।
धरणेन्द्र मुखानागाः पातालस्थानवासिनः । सेवंते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥ १ ॥ चमरेन्द्र वलींद्राद्याः सर्वे भुवनवासिनः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥२॥ किन्नरकि पुरुषाद्याः किन्नराणां च वासवाः सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥३॥ राक्षसानामधीशाश्च यक्षेशाः सपरिच्छदाः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥४॥ ज्योतिषां वासवौ चन्द्र सूर्यावन्येपि खेचराः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥५॥ अणपन्नी पणपन्नीमुख्या व्यंतरनायकाः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥६॥ मनुष्यलोकसंस्थानां वासुदेवाश्च चक्रिणः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥७॥ इन्द्रोपेन्द्रादयोप्येते सिद्ध - विद्याधराधिपाः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥८॥ ग्रैवेयकानुत्तरस्था - मनसां त्रिदिवौकसाः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥९॥
एवं त्रैलोकस्य संस्थानाः एते नर सुरासुराः । सेवन्ते यं सदा तीर्थराजं तस्मै नमो नमः ॥ १० ॥
-
-
****
॥४॥
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાયત્ર
* अनंतमक्षयं नित्यमनंतफलदायकं । अनादिकालजं यच्च तीर्थ तस्मै नमो नमः ॥११॥ ॥५॥ ABHIAR* सिद्धास्तीर्थकृतोऽनता यत्र सेत्स्यति चापरे । मुक्तेलीलागृहं यच्च तीथं तस्मै नमो नमः ॥१२॥ * * इमां स्तुति पुडरीकगिरेयः पठति सदा, स्थानस्थोपि स यात्रायाः लभतेफलमुत्तमम् ॥१३॥
(२) श्री रत्नमुनिसन्दृब्धं - भक्तामरच्छाया स्तोत्रम् । (अनुष्टुप्) यीन मोल नम्रदेवशिरोरत्न - भासकं जिनपत्कजम् । प्रणम्याखिलपापघ्नं संसारजलतारणम् ॥१॥ सर्वशास्त्रपरिज्ञानात् संस्तुतो यः सुरेश्वरैः । उदाररुचिरस्तोत्रैः स्तोष्ये तं प्रथमं प्रभुम् ॥२॥ * प्रभो! बुद्ध्या विनाऽपि त्वां स्तुवानोऽस्मि गतत्रपः । वारिकुण्डस्थितं चन्द्रं बालः किं नहि लिप्सति॥३॥ धिषणोऽपि गुणाम्भोधे ! गुणांस्ते ख्यातुमक्षमः । दुर्वायूद्धृत-यादस्कः सागरः केन तीर्यते ? ॥४॥ तथापि सोऽहं त्वद्भक्ते-स्तवास्मि स्तवसोद्यमः। निर्विवेकोऽर्भकान् पातुं, मृगो नाभ्येति किं हरिम् ॥५॥ समुखत्वं भवत्पाद - प्रसादादेव भाति मे । प्राप्ताम्र-कलिकाखादः, कलं कूजति कोकिलः ॥६॥ त्वत्स्तुत्यानादिजं पापं, पाणिनां क्षीयते क्षणात् । मार्तण्डकिरणस्पृष्टं, नाशं याति निशातमः ॥७॥ इति मत्वाऽऽरभे स्तोत्रं, तव विद्वन्मनोहरम् । अरविन्देषूदबिन्दु - मौक्तिकद्युतिमश्नुते ॥८॥ * आस्तां स्तवस्ते निदोर्षस्त्वद्वार्तापि शिवकरी । प्रभापि कुरुते भानोविकचान्यम्बुजानि यत् ॥९॥ *
*******************
****
*******
*
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાયત્ર
***********
श्री दुर्घटं किमु जायन्ते, यदि त्वमिव तावकाः । भृत्य वा स्वसमं भूत्या, यो न निर्माति तेन किम् ? ॥१०॥ * माम त्वां परं दृश्यमालोक्य, चक्षुर्नान्यत्र रज्यते । क्षीरसिन्धुपयः पीत्वा, क्षाराब्भ्यम्बु क ईहते ॥११॥ views* कारितोऽसि ललामात्मा, जगतां येन कर्मणा। तावन्त एव तस्यांशा-स्त्वत्तुलाऽन्यत्र नास्ति यत् ॥१२॥ Al: क ते वक्त्रं निरुपम, नाकिनागेन्द्रकामितम् । कलकिमण्डलं क्वेन्दो-र्य बताहनि निष्पभम् ॥१३॥
विशुद्धविभवाः स्वामिन् ! भुवनं लययन्ति ते । संश्रिता ये त्रिलोकीशं, तेषां विघ्नाय को भवेत् ॥१४॥
विकारमार्ग नीतोऽसि, नामरी भिरपि प्रभुः। जिताद्रिः शक्यते जेतुं, न मेरुं प्रलयानिलः ॥१५॥ * निधूमवर्तिनिस्तैलः सर्वभावावभासकः । अगम्यो मरुतां त्रात - र्दीपोऽसि त्वमिहापरः ॥१६॥ * नास्तमेषि न वश्योऽसि, तमसोऽधैर्न रुध्यसे । सूर्यादित्यतिशेषे त्वं, लोकालोकप्रकाशकः ॥१७॥ *
मोहान्धकारसंहतो-ऽनन्तोद्द्योतकलोदयः। गोचरो नागु-मेघानां त्वमपूर्वोऽसे चन्द्रमाः ॥१८॥ * त्वयाऽवतमसे ध्वस्ते, कि कार्य पुष्पदन्तयोः ? । निष्पत्तिर्यदि शालीनां स्वयं वारिधरैरलम् ॥१९॥ * त्वयि ज्ञानं यथा व्याप्तं नैवं हरि हरादिषु । यथा तेजोस्ति रत्नेषु नो काचशकले तथा ॥२०॥ * मन्ये शिवादयः श्रेष्ठा, येर्दृष्टैस्त्वं विनिश्चितः। त्वयेक्षितेन किं येन नान्यो हरति मे मनः ॥२१॥ * त्वां सुतं मरुदेौव, माता प्रसुषुवे प्रभो ! प्राच्येव जनयत्यक, तारास्तु सकला दिशः ॥२२॥ *
*****
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
का
******
મહાયત્ર
**
* आदित्यवर्ण वितमः-पुमांसं त्वां विदुः परम् । त्वामेव लब्ध्वा सिध्यन्ति न सिद्धिनिगमान्तरे ॥२३॥ * ॥७॥ भताभ२ * समस्तवस्तुस्तोमज्ञ-मसङ्ख्यां शमकर्तुकम् । तद् भावाव्ययितं सन्तं, त्वामाहुर्मुनयो जिनम् ॥२४॥ MP बुद्धोऽसि वोधतोऽशेष-शङ्करत्वाच शङ्करः । ध्याता तीर्थंकरत्वात् त्वं, व्यक्तेस्त्वं पुरुषोत्तमः ॥२५॥ विधिः * नमस्ते दुःखकक्षाग्ने ! नमस्ते भूमिभूषणः ! नमस्ते परमेष्ठ्यात्मन् ! नमस्ते पापमोचन ! ॥२६॥
स्थानान्तरमविन्दन्तो ! विश्वे त्वामागता गुणाः। आश्रयानन्त्यदृप्त स्त्वं, दोषैः स्वप्नेऽपि नादृतः ॥२७॥ अशोकं समयारूप-मुद्दीप्ति तव भासते । घनाघनघटापार्श्व यथा विम्बं विवस्वतः ॥२८॥ मणिसिंहासने देहः स्वर्णवर्णी विभाति ते । उदयाचलमूर्नीव विमानं भासुरं रवेः ॥२९॥ वपुर्विभ्राजते गौरं, चलचामरचारू ते । प्रोद्गच्छज्झरधारेव, तटी काञ्चनभूभृतः ॥३०॥ मुक्ताजालततश्रीकं, तापघ्नं शशिसुन्दरम् । छत्रत्रयं ध्वनयति, रैलोक्येश्वरतां तव ॥३१॥ स्मेराभिनवहेमाज-कान्त्यच्छ नखरोचिषोः । न्यासे त्वत्पदयोर्देवा, न्यस्यन्ति नलिनीवनम् ॥३२॥ इत्थं यथोपकारात्मा, त्वं श्रीमान् न तथापरः। तरणेर्यादृशं भाग्यं ग्रहाणां नैव तादृशम् ॥३३॥
दानसौरभमत्तालि-झङ्कार-रवकोपितम् । आयान्तमपि वीक्ष्येभं त्वदीयो न हि शङ्कते ॥३४॥ * करजैभिन्नमातङ्ग-कुम्भमुक्तावहन्नपि । नाकामति भवदासं केशरी कीलितक्रमः ॥३५॥
******
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભતામર
સહાયન્ત્ર
पूजन
શ્રી ★ क्षयोपधसङ्काशः प्रोत्स्फुलिङ्गो - दवानलः । निजिघानिव विश्वस्य भवन्नाम्ना प्रशाम्यति ॥ ३६ ॥ लोहिताक्षोऽसितः क्रोधी, आपतन्नुत्कणोऽप्यहिः । नोपद्रवायघटते, त्वद् ध्यानामृतचेतसाम् ॥३७॥ अनीकं वलिनां राज्ञां हस्त्यश्वरथदारुणम् । ब्रघ्नरश्मेरिव ध्वान्तं यातित्वद्भजनात् भिदम् ॥ ३८॥ विधिः कुन्तदारित - नागासृग् - वर्षाव्याकुल सैनिके । जयन्त्यरिगणं युद्धे, त्वत्सेवासुखिनो जनाः ॥३९॥ roat क्षुभितयादस्के, ज्वलदुलवणवाडवे । रङ्गतरङ्गगृङ्गस्था तरति त्वज्जुषां तरीः ॥४०॥ रोगभारभुजः शोच्या - स्त्यजन्तोऽपि जिजीविषाम् । भवत्प्रभावाज्जायन्ते नराः कन्दर्परुपिणः ॥४१॥ आपदकण्ठमानद्धाः शृङ्खला निगडादिभिः । त्वन्मन्त्रं सुजपन्तः स्युर्भव्यास्त्रुटित - वन्धनाः ॥ ४२ ॥ करि-सिंहाग्नि-सर्पाजि-वारिधि-व्याधि-बन्धजम् । न भयं तस्य यस्तेऽमु-मधीते स्तवमुच्चकैः ॥ ४३ ॥ सद्वर्ण - कुसुमां स्तोत्र - खजं ते गुणगुम्फिताम् । कण्ठपीठे निघत्ते य स्त्रिरत्न श्रीरुपैतितम् ॥४४॥ इति “भक्तामर " च्छाया -मादाय हृदयप्रियाम् । नाभिराजाङ्गजः स्वीय-धर्माय मयका स्तुतः ॥४५॥
asa-fagrariqrena adang24: 11 (20 sàis œÃa Sau zað ÂÀ ) ( wsa faslían) अर्हन्तो भगवन्त इन्द्रमहिताः सिद्धाश्वसिद्धिस्थिताः, आचार्या जिनशासनान्नतिकराः, पूज्या उपाध्यायकाः । श्री सिद्धान्त सुपाठका मुनिवरा, रत्नत्रयाराधकाः, पञ्चैते परमेष्ठिनः प्रतिदिनं कुर्वन्तु वो मङ्गलम् ॥
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બધાએ આ મને ત્રણ વાર બેલી નકાર કરવા. – (૧) છે હીં* નમો રિહંતા છે (૨) દી હા ભક્તામર નો સિદ્ધાળે છે () જે હ* નમો માથાળે (૪) જે રીનમો ઉવાયા છે તે મહાયન્સ જ પૂજન (૫) છે ઢી* નમો ટોમર્થસાળ | (૬) છે જે શ્રી મીર-
મ ન્ત્રય નમઃ | વિધિ (નમોહંત...) બહાર રાગ) (૨) છે હી વાતચુનારા વિવિનાશ મણી પૂતાં કુરુ કુરુ સ્વ . .
(આખી થાળી) આ મંત્ર બેલી દર્ભના ઘાસથી ભૂમિનું પ્રમાર્જન કરવું. સંગીતકાર.(આ પધારો વાયુ દેવતા...) (૨) (મેઘ મહાર રાગ) છે * ૩મારા ઘરમાં ઘણા પ્રક્ષાય છે વાદા | (આખી થાળી) આ મંત્ર બેલી હાલ સનાવાળી પાણીમાં બેની ભૂમિ ઉપર છાંટવું. (સંગીતકાર...વરસે રે મેઘરાજા.) (૩) મેઘ- . મહાર રાગ) છે મૂરિ મૂતધાત્રિ સર્વમૂહિતે ભૂમિશુદ્ધિ કુરુ વહિ . (આખી થાળી) આ મંત્ર છે બલી ભૂમિ ઉપર ચંદન-કેસરના છાંટણા કરવા. નીચેને મંત્ર બોલતાં (અંજલિ) ખેબામાં સમગ્ર તીર્થોના પાણી છે એ સંકલ્પ કરી હાહાટથી પગના તળિયા સુધી સ્નાન કરું છું એમ ચિતવવું, (૪) છે. નમો વિનનિર્માએ જ સર્વતીર્થના í વવ વી* * શુરિઃ ગુરિવામિ વિE A (એક કો) આ મંત્ર એલી છે જ ચેરાપૂર્વક સ્નાન કરવું–(૫) જે વિદ્યુતિ મહાવિદ્દે સર્વમાં ૮ ૯ વાહ (એક કો)
આ મંત્ર બેલી બને ભુજાઓને સ્પર્શ કરવે-કમષદહન. (૬) વિમા વિમનિત્તાય વી* વીજ કરી વાહ હૃદય શુદ્ધિ-અને હાથે હદયને સ્પર્શ કરતાં આ મંત્ર હવે (૭) (માકેષ રાગ) વાહ,
તા .
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
મકતાર
મહાયત્ર
જન
વિધિઃ
************
हा स्वा ॐ पक्षि, मा भत्राक्षरी प्रभुवार अनुमै थत्तर आडावरोड भे-१-ढीया २-नासि उ-दृहय ४-भुम ५ बाट (मस्त) शुभ पांच स्थणे स्थायी आत्मरक्षा भाषी (भाजी थाली ) १५:०४२ स्तोम थी आत्मरक्षा करवी. अर्थ श्री बिसम्गडर' पुन भत्त पानुः -२१. श्री वज्रपञ्जर स्तोत्रम् || (अनुष्टुप्) ॐ परमेष्ठि नमस्कारं, सारं नवपदात्मकम् । आत्मरक्षाकर वज्रपञ्जराभं स्मराम्यहम् ॥ १॥ ॐ नमो अरिहंताणं, शिरस्कं शिरसि स्थितम् । ॐ नमो सव्वसिद्धाणं, मुखे मुखपटं वरम् ॥२॥ ॐ नमो आयरियाणं, अङ्गरक्षाऽतिशायिनि । ॐ नमो उवज्झायाणं, आयुधं हस्तयोर्दृढम् ॥३॥ ॐ नमो लोए सब्वसाहूणं, मोचके पादयोः शुभे। एसो पञ्च नमुकारो, शिला वज्रमयी तले ॥४॥ सव्वपावप्पणासणो, वत्रो वज्रमयो बहिः । मङ्गलाणं च सव्वेंर्सि, खादिराङ्गारखातिका ॥५॥ स्वाहान्तं च पदं ज्ञेयं, पढमं हवs मङ्गलं । वत्रोपरि वज्रमयं पिधानं देह रक्षणे ॥६॥ महाप्रभावा रक्षेयं, क्षुद्रोपद्रवनाशिनी । परमेष्ठि पदोद्भूता कथिता पूर्वसूरिभिः ॥७॥ यचैवं कुरुते रक्षां, परमेष्ठिपदैः सदा । तस्य न स्याद् भयं व्याधि- राधिश्वापि कदाचन ॥८॥ ना ४४ यत्रो तथा " तुभ्यं" २१ ह आह श्री महादभी यंत्र - १ आह श्री आहे परस्वाभि धरण पाहुअ-२, श्रीमानतु गसूरीश्वर गु३ पाहु-उ
(आमी थाजी) श्री सम्ताभरना ४४ उन्निद्र .... पादौ पदानि ३२
||१०||
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભકતામર :
મહાયત્ર જ
વિધિ ૨
શ્રી અનંત ગુરૂ પાકુકા-૪, આ ચાર યંત્રો સાથે કુલ-૪૮ યંત્રો થતાં. ૮ શ્લોકના એક યંત્ર એમ કુલ ૬ તામ્રયત્ર- એક ૪૪ શ્લોકેના અનુક્રમે થાળમાં પધરાવવા. તથા મિઠાઈના ખાવાના રંગથી પંરંગી ઝીણું ચેખાને શુદ્ધ ભૂમિ ઉપર શ્રી ભકતામર યંત્રનું માટલું બનાવવું તેમાં રાયણનું મોટું વૃક્ષ બનાવી તેની બાજુમાં શ્રી આદેશ્વરસ્વામિની માટી પાદુકા વરખ છાપી બનાવવી (૧) તથા ક્ષેત્રપાલ-(૨) ગોમુખ-(૩) ચક્રેશ્વરી-(૪) શી માનતુંગસૂરીશ્વર-(૫) અને અનંતગુરૂ પાદુકા-(૬) આ છે દેરી બનાવવી માંડવાની ચારે બાજુ ઘી થી ભરેલા કાચના ૪૪ ગ્લાસ ગોઠાવવા. થાળી વાગતા અનુક્રમે દીવા પ્રગટાવવા. એક પાટ ઉપર લાલ કપડું પાથરી. ૪૪-ફખાના સાથીયા ઉપર પાન-સોપારી ખડીસાકર પતાસા ગોઠવવા. એક જણ ૧ રૂપિયે શ્રીફળ-પેડા લઈ ઊભો હે દરેક બ્લોક- મંત્ર બોલ્યા બાદ થાળી વાગતાં સાથીયા ઉપર પધરાવવા. પછી શ્રી ભકતામર મહી-યંત્રના સંપૂર્ણ મંડલનું હદયમાં ચિતવન કરતાં પૂજા શરૂ કરવી.
તેમાં સૌપ્રથમ મંડલમાં ક્ષેત્રપાલને સ્થાનકે એક લીલા નાળિયેરનું સ્થાપન મંત્ર બોલી કરવું. અને તેના ઉપર છે. ચમેલીના છાંટણા કેસર લાલ કોર પુષ્પ મુકવા. તથા યંત્રમાં ક્ષેત્રપાલની દેરી ઉપર કુસુમાંજલિ કરવી.
ક્ષેત્રપાલ પૂજન :- પુરૂષ ૧ લીલુ શ્રીફળ હાથમાં લઇ ઊભો રહે-મંત્ર બોલવા પૂર્વક ક્ષેત્રપાલની અનુજ્ઞા કરવી. (નમોહંત) છે લૌ લીજૈ જૈ લૌ હૈ નમ: શ્રી ક્ષેત્રપાઠીય ગૌવન-પૂ–સ્ટિવલ * कालमेघमेघनाद-गिरिविदारण -आङ्लादन-प्रह्लादन-खजक-भीम-गोमुखभूषणं-दुरितविदारणं * दुरितारि-प्रियकर-प्रेतनाथप्रभृति-प्रसिद्धाभिधानाय विंशतिभूजादण्डाय बर्बरकेशाय जटाजूटमण्डिताय, * * वासुकीकृत-जिनोपवीताय तक्षककृत-मेखलाय, शेषकृतहाराय, नानायुध-हस्ताय, सिंह-चावरणाय,
प्रेतासनाय कुक्कुरवाहनाय, त्रिलोचनाय, आनन्दभैरवाद्यष्ठभैरवपरिवृताय, चतुःषष्ठि - योगिनी
* *
*
*
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રા ભક્તામર
भजायन्त्र
पूजनવિધિ
*********
मध्यगताय सः श्री क्षेत्रपालः सायुधः सवाहनः इह श्री भक्तामर महा-यन्त्र पूजन विधि महोत्सवे अत्र आगच्छ आगच्छ स्वाहा । अत्र तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा । अत्र पूजावलिं गृहाण गृहाण स्वाहा ॥ (आणी थाणी) (आयार हिनकर) पंछी मुं३ भगवत पासे या मंत्रे सातबार रक्षा पोटली (सरसवरक्षा) भाषाॐ हूँ (ॐ) क्षू फुट् किरिटि किरिटि घातय घातय, परकृतविघ्नान् स्फेटय स्फेटय सहस्त्रखण्डान् कुरु कुरु परमुद्रां छिन्द छिन्द परमन्त्रान् भिन्द भिन्द हूँ क्ष: फुट् स्वाहा ॥
પૂજન કરનારાઓને તથા રક્ષા પોટલી બાંધનારને પૂજા નવકારશી ચૌનિહાર નવકારવાળી બ્રાહ્મચય આદિના धारण्यालियड पयआयु म्शणी या मंत्रे रक्षा पोटली मधणी. ॐ नमो ऽर्हते रक्ष रक्ष हूँ फुट् स्वाहा ॥
(આખી થાળી) નીચેના મંત્ર ખેલી જે પીઠ ઉપર શ્રી ભક્તામર મહા યંત્ર સ્થાપન કર્યાં છે તે પીઠને હસ્તસ્પરા કરવા. ॐ ह्रीँ अर्ह श्री भक्तामर - महायन्त्रे श्री आदिनाथ - स्वामिनत्र मेरुनिश्वले वेदिका पीठे तिष्ठ तिष्ठ ठः ठः स्वाहा ॥ नीथेन। भत्र बोडी श्री सस्ताभर महामन्त्रने हस्तस्पर्श ठरवा. ॐ ह्रीं अर्ह श्री भक्तामर - महायन्त्राय नमः ॥ पूजन करना शुभांति साथमां वह यन्त्र सन् २ परमेश्वर परमेष्ठिन् ? परमगुरो परमनाथ परमाईन् ? परमानन्तचतुष्टय, परमात्मस्तुभ्यमस्तु नमः ॥ (आार्या) या श्लोठ गोली बिन सन्मुख सुभास भरी शहस्तव-नमुत्थुष्णु स्तोत्र भायुवु: (१) आह्वानम् शाबानी मुद्रा ४२बु. (नमोऽर्हत्....) ॐ ह्रीँ श्रीँ मोमुख - चक्रेश्वरी - मुख्यदेवादि - सहित श्री
१२०
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાયન્સ
॥ * आदिनाथ-भगवन् श्री भक्तामर-महायन्त्र-पूजनविधि-महोत्सवे अत्र अवतरत अवतरत संवौषट् । * ताभ२ नमः श्री आदिनाथाय स्वाहा ॥ (A ) (२) स्थापनम् स्या- मुद्रा २७. ॐ ही श्री* *
- अर्ह गोमुख-चक्रेश्वरी-मुख़्यदेवादि-सहित श्री आदिनाथ-भगवन् श्री भक्तामर - महायन्त्र- * विधि* पूजन विधि-महोत्सवे अत्र तिष्ठत तिष्ठत ठः ठः। नमः श्री आदिनाथाय स्वाहा ॥ (
it). * (३) सन्निधापनम् सन्निधानी भुताय ४२७. ॐ ही श्री अर्ह गोमुख-चक्रेश्वरी-मुख्यदेवादि* सहित श्री आदिनाथ-भगवन् श्री भक्तामर-महायन्त्र - पूजन विधि - महोत्सवे मम सन्निहिता • भवत भवत वषट् । नमः श्री आदिनाथाय स्वाहा ॥ (A ) (४) सन्निरोधनम् भनिन * मुद्रा २७. ॐ ही श्री अर्ह गोमुख-चक्रेश्वरी मुख्यदेवादि सहित श्री आदिनाथ-भगवन्
श्री भक्तामर-महायन्त्र पूजन विधि महोत्सवे पूजां यावदौव स्थातव्यम् । नमः श्री आदिनाथाय स्वाहा ॥ (Ast) (५) अवगुण्ठनम् ARY-3नी मुद्रामे ४२७. ॐ ही श्री अर्ह गोमुख
चक्रेश्वरी-मुख्यदेवादि सहित श्री आदिनाथ भगवन् श्री भक्तामर-महायन्त्र पूजन विधि महोत्सवे * *परेषामदृश्या भवत भवत फट । नमः श्री आदिनाथाय स्वाहा ॥ (A ) (६) पूजनम् wala
Kud ywन २. ॐ ही* श्री अर्ह गोमुख-चक्रेश्वरी-मुख्यदेवादि सहित श्री आदिनाथ
**XXX***
*
****
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
4 भगवन् श्री भक्तामर-महायन्त्र पूजन विधि महोत्सवे इमां पूजां प्रतीच्छत प्रतीच्छत । नमः श्री १४॥ NIRP आदिनाथाय स्वाहा ॥ (माजी यानी) भुवामाना A SARIK नविय त पानु२६. भा -4 * yor4-4
શ્રી ગોમુખ-યક્ષનું પૂજન - માંડલામાં બીજા સજોડાને બેસાઠવા - યંત્રમાં ઉપર જમણી બાજુ કુસુમાંજલ, aun kisanni-TAMI Y३ 640 4s, Y ५५५'. - (नमोऽर्हत्....) Ausalaelste -
स्वर्णाभो वृषवाहनो द्विरद गोयुक्तश्चतुर्बाहुभिः, बिभ्रद् दक्षिणहस्तयोश्च वरदं मुक्ताक्षमालामपि पाशं चापि हि मातुलिङ्गसहितं पाण्योर्वहन् वामयोः, सङ्घ रक्षतु दाक्ष्यलक्षितमतिर्यक्षोत्तमो गोमुखः । ॐ नमः श्री गोमुखयक्षाय श्री युगादि-जिनशासन-रक्षाकारकाय सः श्री गोमुखयक्षः-सायुधसवाहन-सपरिच्छद-इह श्री भक्तामर-महायन्त्र-पूजन विधि - महोत्सवे अत्र आगच्छ आगच्छ : * स्वाहा । अत्र तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा । अत्र पूजाबलिं गृहाण गृहाण स्वाहा ।। भाजीथानी (आयन)
શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવીનું પૂજન - મંત્રમાં ઉપર ડાબી બાજુ કુસુમાંજહિ માંડલા માં કેરીમાં સૌભાગ્યવતીએ ઊભા Auty ५५१. (नमोऽर्हत्) - श्रीजिनदत्तसूरिविरचितम् - श्रीचक्रेश्वरीस्तोत्रम् - (१) * श्रीचक्रेश्वरि चक्रचुम्बितकरे चञ्चबलत्कुण्डलालंकारे कृतमस्तकोरुमुकुटे 7वेयकालंकृते ॥ स्फारोदारभुजारभूषणकरे सन्नूपुरैर्बन्धुरे मातर्मन्ति नयं स्वमिष्टविनयं त्रायस्व संत्रासतः ॥१॥
XXX
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
भा
ભક્તામર
મહાયન
જનનોંધઃ
श्रीचक्रेश्वरी चन्द्रमण्डलमिव ध्वस्तांधकारोत्करं भव्यप्राणिचकोरचुम्बितकरं संतापसंपद्धरं । सम्यग्दृष्टिसुखप्रदं सुविशदं कान्त्यास्पदं संपदां पात्रं जीवमनः प्रसादजनकं भाति त्वदीयं मुखम् ॥ २ ॥ श्रीचक्रेश्वरी युष्मदाननरविं पश्यन्ति नैवोदितं ध्वस्तध्वान्ततति प्रदत्तसुगतिं संप्राप्तमार्गस्थिति । ते ज्ञेया इह कौशिका इव जना हेयाः सतां सर्वथा नादेयाः कुदृशो भवन्ति भगवत्युच्चैः शिवं वांछतां ॥३॥ श्रीचक्रेश्वरी युष्मदधिचरितं सर्वत्र तद्विश्रुतं । कस्याज्ञस्य मनोमुदे भवति नो निष्पुण्यचूडामणेः । कारुण्यान्वितमं गिसंमतमतिभ्रान्तिप्रशान्तप्रियं श्री संकेतगृहं सदास्तविरहं पुण्यानुबन्धि स्फुटम् ॥४॥ श्रीचक्रेश्वरि ये स्तुवन्ति भवतीं भव्या भवद्भक्तयः । श्रीसर्वज्ञपदारविन्दयुगले विश्राममातन्वतीम् ॥ भृङ्गीवत्सदृशां सुखं त्वसदृशं संप्रार्थयन्तो जनास्ते स्युर्ध्वस्तविपत्तयः सुमतयः स्पष्टं जितारातयः ॥ ५ ॥ श्रीचक्रेश्वरि नित्यमेव भवतीनामाऽपि ये सादरं । सन्तः सत्यशमाश्रिताः प्रतिपदं सम्यक् स्मरन्ति स्फुरत् ॥ तेषां किं दुरितानि यान्ति निकटे नायाति किं श्रीर्गृहे । नोपैति द्विषतां गणोऽपि विलयं नाऽभीष्टसिद्धिर्भवेत् ॥ श्रीचक्रेश्वरि ये भवन्ति भवतीपादारविन्दाश्रितास्ते भृङ्गा इव कामितार्थमधुनः पात्रं स देवाङ्गिनः । जायन्ते जगति प्रतीतिभवनं भव्याः स्फुरत्कीर्त्तयस्तेषां कापि कदापि सा भवति नो दारिद्र्यमुद्रा गृहे ॥७॥ श्रीचक्रेश्वरि यः स्तवं तव करोत्युच्चैः स किं मानवः कस्मादन्यजनाच्च याचत इह क्लेशैर्विमुक्ताशयः । कासश्वासशिरोगलग्रहकटीवातातिसारज्वर - स्रोतो नेत्रगतामयैरपि न स श्रेयानिह प्रार्थते ॥८॥
६ ।।१५।।
*********
**********
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
**********
श्री श्रीचक्रेश्वरि शासनं जिनपतेस्तदक्षसि त्वं मुदा ये केचिजिनभाषितान्यवितथान्युच्चैः प्रजल्पन्ति च । *१६॥ ४२ * भव्यानां पुरतो हितानि कुरुषे तेषां तु तुष्टिं सदा क्षुद्रोपद्रवविद्रवं प्रतिपदं कृत्वा कृतान्तादपि ॥९॥ * महाय* MAGAR श्रीचक्रेश्वरि विश्वविस्मयकरी त्वं कल्पवृक्षोपमा धत्सेऽभीष्टफलानि वस्तुनिकृति दत्से विना संशयं । * A- तेन त्वं विनुता मयाऽपि भवती मत्वेति मन्निश्चयं कुर्याः श्रीजिनदत्तभक्तिषु मनो मे सर्वदा सर्वथा॥१०॥ *
१२-श्रीचक्रे!चक्रभीमे!ललितवरभुजे!लीलयालोलयन्ती चक्रं विद्युत्प्रकाशं ज्वलितशितशिखखेखगेन्द्राधिरूढे!* 'तत्त्वेरुभूतभावे सकलगुणनिधे! त्वं महामन्त्रमूर्ते क्रोधादित्यप्रतापे! त्रिभुवनमहिते! पाहि मां देवि ! चक्रे ॥१॥ *क्ली क्ली क्ली कारचित्ते!कलिकलिवदने!दुन्दुभिभीमना !हाँ ही हः सः खबीजे!खगपतिगमने! मोहिनी *
शोषिणी त्वम् । तच्चकं चक्रदेवी भ्रमसि जगति दिक्चक्रविक्रान्तकीर्ति-विनौषं विघ्नयन्ती विजयजयकरी पाहि । * मां देवि!चके!॥२॥श्री श्री श्रृं श्रः प्रसिद्धे !जनितजनमनःप्रीतिसन्तोषलक्ष्मी श्रीवृद्धि कीर्तिकान्तिं प्रथयसि । वरदे!त्वं महामन्त्रमूर्ते ।ौलोक्यं क्षोभयन्तीमसुरभिदुरहुङ्कारनादैकभीमे ! क्लीक्ली क्ली द्रावयन्ती
हुतकनकनिभे पाहि मां देवि ! चके ! ॥३॥ वज्रक्रोधे ! सुभीमे ! शशिकरधवले ! भ्रामयन्ती सुचक्र * * हाँ ही हूँ ह्रः कराले ! भगवति ! वरदे ! रुद्रनेो ! सुकान्ते ! आँ इँ उँ क्षोभयन्ती त्रिभुवनमखिलं
तत्त्वतेजःप्रकाशि ज्वाँ ज्वी ज्वी सच्चवीजे प्रलयविषपुते ! पाहि मां देवि ! चके ! ॥४॥
********
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
भा
ભક્તામર મહાયશ્ર
જન
વિધિઃ
***
ॐ ह्रीँ ँ हूँ हः सहर्षं हहहहहसिते त्रक्रसङ्काशवीजे ! हाँ ह्रौं ह्रः यः क्षीरवर्णे ! कुवलयनयने विद्रवं द्रावयन्ती । ह्री हैं। ह्रः क्षः त्रिलोकैरमृतजरज रैर्वारणैः प्लावयन्ती हैं। ह्रीं ह्रीं चन्द्रनेत्रे! भगवति सततं पाहि मां देवि ! चक्रे ! ||५|| आँ आँ आँ ह्री ँ युगान्ते प्रलयविचयुते कारकोटिप्रतापे ! चक्राणि भ्रमयन्ती विमल - वरभुजे पद्ममेकं फलं च। सच्चक्रे कुङ्कुमाङ्केर्विधृतवनिरुहं तीक्ष्णरौद्रप्रचण्डे ही ही ही कारकारीरमरगणत वो पाहि मां देवि ! चक्रे ! ॥ ६ ॥ श्राँ श्री ॐ श्रः सवृत्तिस्त्रिभुवमहिते नादबिन्दुत्रिनेत्रे वं वं वं वज्रहस्ते ललललललिते नीलशोनीलकोषे । चं चं चं चक्रधारी चलचलचलते नूपुरालीढलोले त्वं लक्ष्मीं श्रीसुकीर्ति सुरवरविनते पाहि मां देवि ! चक्रे ! ॥ ७ ॥ ॐ ह्रीँ ँ हूँकारमन्त्रे कलिमलमथने तुष्टिश्याधिकारे ह्रीँ ह्रीँ हः यः प्रघोषे प्रलययुगजटीज्ञेयशब्दप्रणादे । यां यां यां क्रोधमूर्ते ! ज्वलज्वलज्वलिते ज्वालसंज्वाललीढे आँ हूँ ॐ अः प्रघोषे प्रकटितदशने पाहि मां देवि ! चक्रे ! ॥८॥ यः स्तोत्रं मन्त्ररूपं पठति निजमनोभक्तिपूर्वं श्रृणोति त्रैलोक्यं तस्य वश्यं भवति बुधजनो वाक्पटुत्वञ्च दिव्यं । सौभाग्यं स्त्रीषु मध्ये खगपतिगमने गौरवं त्वत्प्रसादात् डाकिन्यो गुह्यका विदधति न भयं चक्रदेव्याः स्तवेन ॥ ९ ॥ ॥ इति चक्रेश्वरीदेवीद्वितीस्तोत्रम् ॥
-
॥१७॥
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
भी
લકતામરે
Ekkkka
स्वर्णाभा गरुडासनाष्टभुजयुग वामे च हस्तोचये, वज्रचापमथाङ्कुशं गुरुधनुः सौम्याशया विभ्रती। ॥१८॥ * तस्मिंश्चापि हि दक्षिणेऽथ वरदं चक्रं च पाशं शरान सन्चका परचक्रभञ्जनरता चक्रेश्वरी पातु नः॥
(Auraissan) ॐ नमः श्री चक्रेश्वर्य ऋषभनाथशासनदेव्यै सा श्रीचक्रेश्वरीदेवी-सायुधासवाहना-सपरिकरा-इह श्री भक्तामरमहायन्त्र-पूजन विधि-महोत्सवे-अत्र आगच्छ आगच्छ स्वाहा । अत्र तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा । अत्र पूजाबलिं गृहाण गृहाण स्वाहा ॥ (AIN याl) – आया दिनार
શ્રીભકતામર સ્તોત્રકાર ૨૦મા પટ્ટધર શ્રીમાનતુંગસૂરીશ્વરજીનું સંક્ષિપ્ત ચરિત્ર તથા નવ સ્મરણમાં સક્ષમ મરણ શ્રી લકતામર સ્તોત્ર તથા શ્રી ભક્તામર મહાપૂજન અંગે નમ્રતિવેદન ......... મા પ્રભાચન્દ્રસૂરીશ્વરજી વિરચિત પ્રભાવક ચરિત્રમાં લખ્યું છે કે વારાણસી નગરીમાં હર્ષદેવ નામના રાજા ત્યાં બ્રહ્મક્ષત્રિય જાતિના ધનદેવ નામના अहि तभने मानतु नामना .- ब्रह्म क्षत्रिय जातीयो धनदेवाऽभिधः सुधीः। श्रेष्ठी तत्राभवद् विश्वप्रजाभूपार्थसाधकः ॥६॥ तत्सुतो मानतुङ्गाख्यो-विख्यातः सत्त्वसत्यभूः । अवज्ञातपरद्रव्य वनितावितथाग्रहः ॥७॥ Hist - AmR श्री अमोश4 श्री गुरसरीवर वियित સં. ૧૮૨૬ ભાદરવામાં ૧૫ડર લેક પ્રમાણુ સંસ્કૃત વિવત્તિમાં – મન્નાજ્ઞા તથા કી લકતામર - સ્તોત્રની ૨૮
नी या छ-awi avj - पुराऽमरावतीजयिन्यां श्री उज्जयिन्यां पुरि वृद्धभोजराजपूज्योऽधीत शास्त्रपूरो मयुरो नाम पण्डितः-प्रति वसति स्म, तजामाता वाणः सोऽपि विचक्षणः
k
**
**
*
****
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉજયિની નગરીમાં વૃદ્ધ બાજ રાજાની રાજસભામાં મયૂર અને તેમના જમાઈ બાણુ નામના બે મહાન પંડિત હતા. એકવાર પંડિત બાસુ અને તેમની પત્ની વચ્ચે કલહ થયે, પંડિત બાણે આખી રાત્રિ કમાવવા છતાં ૫ની સમજ
૧૯મ ભકતામર મહાય જ નહિ. સવાર પડી – પંડિત મયૂર તેમના ઘર આગળથી નાકળ્યા. નરમાયા રાત્રઃ કૃશતનરાશા રીતર, 5 w:- प्रदीपोऽयं-निद्रावशमुपगतो घृणित इव । प्रणामान्तो मानस्तदपि न जहासि ध्रुवमहो! कुचप्रत्या- * ' અરયા દૂ તે સુ! ટિનમ | બાણ કવિને આ બ્લેક સાંભળી પત્નીના પિતા હોવા છતાં. કવિત્વના છે
કારણે મયૂર મવથી બેલાઈ ગયું કે - ક્રોધથી બની રહેલીને કાવ્યમાં “સુ” શબ્દ વાપરે તે બરાબર નથી. ત્યાં તો “ag” શબ્દ વાપરવા જોઇએ આ સાંભળી પુત્રીએ પિતા ઉપર ગુસ્સે થઇ “તમને કેદ્ર થાવ” નો શ્રાપ આ સતીત્વના કારણે મયૂર પંડિતને કેદ્ર થયે. એટલે ભોજરાજાએ કે દૂર કરી પછી રાજસભામાં આવવાનું કહ્યું ત્યારે મયૂર પંડિતે સૂર્યમંદિરે જઈ સૂર્યની સ્તુતિથી સૂર્યને પ્રત્યક્ષ કરી પિતાને કેદ્ર રોગ દૂર કર્યો ત્યારે પંડિત બાણે પિતાના હાથ-પગ કાપી નખાવ્યા. ચંડિકાની સ્તુતિથી ચટિકાવીને પ્રસન્ન કરી નવા હાથ-પગ માસ કર્યા. આથી ભોજરાજાએ પર્ષદામાં કહ્યું કે–શિવદાનમાં જેવી પ્રભાવક શકિત અને ભકિત છે તેવી બીજે કયાંય કોઈએ જો છે? ત્યારે રાજમંત્રી આવક બધા કે-લઘુશાન્તિ સ્તવ કર્તા શ્રી માનદેવસૂરીશ્વરજીના પદપર તાંબરાચાર્ય શ્રીમાનતુંગસૂરીશ્વરજી પ્રભાવશાળી છે. એટલે રાજાએ તેમને રાજસભામાં બહુમાન પૂર્વક બોલાવ્યા સુરીશ્વરે પ્રવચન પ્રભાવનાનો અવસર જાણી રાજાને કહ્યું કે- ૪૨ ગાઢ રંટ અથવા ૪૪ લોખંડી સાંકળે અને તાળાઓના બંધનથી મુકત થાઉ તે તમારે શ્રી આદેશ્વર સ્વામિના સ્તવને મહિમા જાણો. રાજાએ તે પ્રમાણે અંધારા ઓરડામાં પૂરી દીધા. ઉ૫ર ચોકી પહેરે મૂક. સૂરીશ્વરે એકાગ્રચિત્તે શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુના આધાક્ષર જકતામરથી શરૂ થતા
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્ર
ભકતાર
સહાયન
પુજન
વિધિ
તેાત્રની રચના શરૂ કરી એક એક શ્લોક ભાવપૂર્વક ખેલતાં ગયા એક એક સાંકળ-તાળા તુટતા ગયા અધારા એરડામાંથી સૂરીશ્વરજી સ્વય' બહાર પધાર્યાં. ભાજરાજા અને સર્વ પ્રજા આશ્ચય પામ્યા. ભાજરાજાના આગ્રહથી રાજસભામાં સૂરીશ્વરે શ્રી શકતામર સ્તત્ર સપૂર્ણ સ`ભળાવ્યું ત્યારથી આજ દિવસ સુધી શ્વેતાંબર-દિગ'બર-સ્થાનકવાસી તેરાપથી આદિ બધા સ'પ્રદાયોમાં તથા જૈનેતરોમાં પણ આ શકતામર સ્તોત્રના મહિમા-વિસ્તાર પામ્યા.... શ્રી ભકતામર સ્તેાત્ર ઉપર ૨૨ જેટલી ટીકાઓ છે, ૨૩ જેટલી પાદપૂતિ આ છે. શ્રી સતામર સ્તત્ર ઉપર જતિષ વધક વિષયક અર્થીની પણ ટીકાએ હાવાના સાવ છે. એક લાઇનમાં ૧૪ અક્ષર, એક લોકની ચાર લાઈનમાં ૫૬ અક્ષર, ૪૪ શ્લાકની ૧૭૬ લાઈનમાં કુલ ૨૪૬૪ એકેક અક્ષર મન્ત્રાક્ષર સદા છે. શ્રી ગણધર ભગવતા રચિત પંચપ્રતિક્રમણ આવશ્યક સૂત્રેા તથા પૂર્વાચાય વિરચિત નવ સ્મરણા તથા શ્રી ઋષિમડલ સ્તોત્ર આદિ સ્તોત્રાના અક્ષરેઅક્ષર મન્ત્રાક્ષરો છે. – આ અવસર્પિણી કાળમાં ભરતક્ષેત્રમાં થઇ ગયેલા આદેશ્વરસ્વામિથી શ્રી મહાવીરસ્વામિ પ``ત ૨૪ જિનેશ્વર પરમાત્માએ તથા મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં વિચરતા શ્રી સીમ ંધરસ્વામિ આદિ ૨૦ વિહરમાન જિનેશ્વરે મલી ૪૪ સખ્યા થાય છે. એના કારણ તરીકે શ્રી ભક્તામર-તત્ર તથા શ્રી કલ્યાણ મદિર સ્તોત્રના એકેક શ્લાક એકેક જિનેશ્વરના સ્તુતિ રૂપ છે. એવી વૃદ્ધ પરપરા છે.— મહેાપાધ્યાય યશવિજયજી મ. પાટણ પાસે કનાડા ગામમાં જન્મ્યા હતા. તેઓ પાંચ વર્ષના હતા ત્યારે, જેમને હજી અક્ષર જ્ઞાન પણ આપવામાં આવ્યું નથી એવા જસવ તે પાતાની માતાની આંગળી પકડી દહેશસર-ઉપાશ્રયે જઇ ગુરૂમુખે શ્રી ભક્તામર સાંભળી કંઠસ્થ કરી લીધું – માતાને અભિગ્રહ હતા કે મા ભકતામર તેંત્ર ન સાંભળું ત્યાં સુધી અન્ન જળનો ત્યાગ મુસલધાર વરસાદ અને તિબયતના કારણે માતા શ્રી ભક્તામર સ્તેાત્ર સાંભળવા ન જઈ રાવાથી અઠ્ઠમ તપ થયા જસવ ંતે માતાને આગ્રહ પૂર્વક પૂછ્યુ કે તિથિ નગર ઉપવાસે કેમ કરો છે. ત્યારે માતાએ પોતાના અભિગ્રહ કહ્યો - જસવંતે કહ્યું કે હું તમને ભકતામર સંશળાવું – બાલ્યવયમાં પણ આવા તીવ્ર મેઘાવી જસવત યૌવનવયમાં દીક્ષા લઈ : શ્રી સરસ્વતીના કૃપાપાત્ર બન્યા. લઘુ હરિભદ્ર લઘુ હેમચ'દ્ર શ્રુતકેવલીનુય આ મહાપુરૂષ ૩૦૦ વર્ષ પૂર્વે થઇ ગયા.—
રા
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભકતામર છે મહાય કે પૂજન
વર્તમાન કાલમાં વિક્રમની ૨૧ મી સદીમાં અળતરાત્રુ પંન્યાસ પ્રવર ભદ્રકવિજયજી ગણિવર્યશ્રીએ અનાદિ અનંત શાશ્વત શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રની આરાધના વય તે કરી અને ચતુર્વિધ મી સંઘમાં વિશેષ આરાધના ચાલુ કરાવી તથા અનુપ્રેક્ષા આદિ પંદરેક ગ્રન્થમાં શ્રીમકારનું અપૂર્વ ચિંતન છપાવેલ છે- આ નમસ્કાર મહામત્રની આરાધનાને હાલાદેશે ધમપ્રભાવક આચાર્યદેવ
કુ રીશ્વરજી મ. અધ્યાત્મયોગી આચાર્ય દેવકલાપૂર્ણસૂરીશ્વરજી મ. આગમ પ્રજ્ઞ પંન્યાસ પ્રવર અભયસાગરજી ગણિવર્યામીએ તથા સ્વામી ત્રષભદાસજીએ શ્રી કિરણભાઈએ તથા શ્રી બાબુભાઇ કડીવારોએ ખૂબ આગળ વધારી તથા શ્રી અમૃતલાલ કાલીદાસે ન સાહિત્ય વિકાસ મંડળ તરફથી પ્રાકૃત-સંસ્કૃત હિન્દી ગુજરાતીમાં શ્રી નમસ્કાર સ્વાધ્યાયના ત્રણ ભાગમાં આગમાદિ ૧૧૭ પ્રસ્થામાં રહેલું શ્રી નમસ્કારનું મહાભ્ય એકત્ર છપાવ્યું – તેજ પ્રમાણે વર્તમાન કાળમાં - પિકાબાદથી સમેતશીખરજી તથા કલકતાથી શત્રુંજય મહાતીર્થના છ- છ મહિનાના “છ”-રી પાલિત બે બે સંઘના તીર્થપ્રભાવક–અશ્વાવ પ્રતિબોધક સમળી વિહાર – શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિ ભરૂચ તીર્થોદ્ધાર કરક તથા ત્યાં ભૂગર્ભમાં આરસના ૨૨ કેરી યુકત ભારતભરમાં સૌપ્રથમ મા ભકતામર મંદિર પ્રેરક - આચાર્યદેવ વિક્રમસુરીશ્વરજી મહારાજાએ સ્વામી રાષભદાસજીની પ્રેરણથી મદ્રાસ-કેસરવાડીમાં બનેલા પુડલતીર્થમાં અદ્ધ પદ્માસનમાં બિરાજમાન શયામ અને અતિભવ્ય શ્રી આદેશ્વર સ્વામિના અતિ પ્રાચીન પ્રતિમાજીના સાનિધ્યમાં આ ચતુર્વિધ સંઘ સાથે સં. ૨૦૨૫ પોષ સુદ-૧ થી નિત્ય લકતામર તોત્ર બોલવાની શરૂઆત કરી આજે ગામ-નગર દહેરાસર-ઉપાશ્રયમાં અનેક સ્થળે નિત્ય લકતામર સ્તોત્ર બાલાય છે તથા શ્રી ભકતામર- મહાપૂજને પણ ભાવપૂર્વક ભણાવાય છે. – સં. ૨૦૩૫ આસો મહિનાની શાશ્વતી ઓળીમાં વિજયાદશમી તા. ૧-૧-૦૯ સોમવાર ના યાર માળના ભવ્યાતિભવ્ય બા આદેશ્વર સ્વામિના દહેરાસરે પાયધુનીમાં આચાર્યદેવ જયન્તસેનસૂરીશ્વરજી મ. ના ચાતુર્માસમાં બી ભકતામર મહાપૂજનની પત્રિકા છપાઈ ગઇ. અમદાવાદ આદિ સ્થળમાં શ્રી ભકતામર - મહાપૂજન ભણાવનાર વિધિકારોની તપાસ શરૂ થઈ ક્રિયાકારકે કયાંયથી મલ્યા નહિ,
*
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુંબઇમાં તપાસ કરી ત્યારે મુંબઈના એક પણ વિધિકારક શ્રી ભકતામર – મહાપૂજન ભણાવતા ન હતા તેવામાં કોઈ એ પરમ શાસન પ્રભાવક પંન્યાસપ્રવર પરખગુરૂદેવ શ્રી ચન્દ્રશેખર વિજયજી ગણિવ શ્રીને ચાતુર્માસમાં ચ'દનભતામરાભાળામાં આ વાત કરી કે — જો પડિંત જેઠાભાઇ અમારૂં શ્રી ભક્તામર-મહાપૂજન ભણાવી આપે તે બહુ સારૂં. —
સાંજના ચ`દનબાળાની પાઠશાળા ભણાવવાના સમયે પૂજ્ય ગુરૂદેવભાજીએ કહ્યું કે – પૂજના ભણાવવામાં તારૂ' તે કામ ખૂબ જ આગળ વધી ગયું છે. મેં કહ્યું કે – આપીજીની પરમકૃપાથી - સૌ પ્રથમ શ્રી ભકતામર – મહાપૂજન ભણાવવાનું ત્યારથી મંગલ શરૂ થયું – તે નીડર વકતા આચાય દેવ વિચ'દ્રસૂરીશ્વરજી મ. સા. વમાન તનિધિ આચાય ધ્રુવ ભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી મ. સા. તથા પૂજ્ય ગુરૂદેવશ્રીજીની નિશ્રામાં મુબઈમાં જુદા જુદા સ્થળામાં – તથા સ. ૨૦૩૬ કારતક સુદ-૪ ના અમલનેરમાં ૩૬ ક્રેડ નમસ્કાર મહામન્ત્રારાધક આચાય દેવ યશ દેવસૂરીશ્વરજી મ. ની ૮ મી પુણ્યતિથિએ પ્રશાન્તમૂર્તિ પૂજ્ય જયતિલકવિજયજી મ. ની નિશ્રામાં તથા માલેગાંવ - નાસિક – જૂના - આકોલા-કલમનુરી, રાજસ્થાનમાં ખુડાલા, મદ્રાસ પાસે વેલુર,કચ્છમાં ગાધરા-બિદડા આદિ ભારતભરમાં શ્રી અમૃતભાઇએ તથા મેં ૧૦૮ થી અધિક શ્રી ભક્તામર – મહાપૂજને ભણાવ્યા. — પરમગીતા પંન્યાસપ્રવર વીરશેખર વિજયજી ગણિત્રય મીજીના સ’શાષન પૂર્વક – શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા વીરામાતા અમૃત જૈન પેઢી તરફથી પ્રકાશિત થતાં ૬૮ ૫ ત્રા પાંચ-વિધિવિધાન ગ્રન્થે છપાવ્યા બાદ છઠ્ઠી–શ્રીભકતામર-મહાય. પૂજનવિધિ પ્રત સ. ૨૦૪૬ પોષ સુદ-૧ શુક્રવાર તા. ૨૯-૧૨-૮૯ ના – શ્રી ચતુધિ ની સઘના આશીર્વાદ પૂક છપાવવાની ચાલુ કરેલ છે. – શાસન દેવાની પરમકૃપાથી નિવિઘ્ને પૂર્ણ થાએ તથા બીજાપણુ શાસ્રીય વિધિવિધાન ગ્રન્થા છાપવાની અનુકુળતા પ્રાપ્ત થાએ એજ અભ્યર્થાંના. હવે – શ્રી ભક્તામર-મહાય ́ત્ર પૂજન વિધિમાં નવ પ્રકારના ક્રમ છે. – (૧) સૌ પ્રથમ શ્લોકો – (૨) સરકૃતમાં અન્વય. (૩) અદ્માવપ્રતિબાધક સમળી વિહાર, શ્રીમુનિસુવ્રત સ્વામિ ભરૂચ તીર્થોદ્ધારના ગેરક હવે. – શ્રી ઉવસગ્ગહર’ પાર્શ્વનાથ સ્વામિ તી-નગપુરા દુના તથા ત્રીજા-કાશીદેશ બનારસ – વારાણસી નગરી શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામિના
en
મહામન્ત્ર
પૂજનવિધિઃ
રા
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
જામ
જન્મસ્થળના તીર્થોદાર-કાર્યની શરૂઆત કરાવનારા પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય રાજયશસૂરીશ્વરજી મ. સા. આ શ્રી રસ
રચિત થી બકતામર સ્તોત્રના ગાથાર્થ – તથા વિશેષાર્થ. (૪) જૈન સાહિત્ય વિકાસ મંડટ તરફથી પ્રકાશિત પ્રબોધ લકતામર જ
ટીકાનુસારી નવસમરણમાં શ્રી ભકતામરના હિન્દી ભાવાર્થ – (૫) પૂ. ગુણાકરસૂરીશ્વર વિરચિત - સંસ્કૃત કથાઓના મહાય
આધારે કવિરત્ન-તપમૂર્તાિ હાલારદેશદ્વા૨ક આષાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય અમૃતસૂરીશ્વરજી મહારાજા સાહેબના પટ્ટધર પૂજન
ત્રણસો ગ્રન્થ પ્રકાશક સુરેન્દ્રનગરથી ૩૫, લીંબડીથી ૪૨ કિ. ડેબિયા શ્રી શંખેશ્વર નેમીધર જિનેન્દ્ર તીર્થના સદુપાક વિધિસ
વિ. સં. ૨૦૪૬ ફાગણ સુદ-૧૧ બુધવાર તા. ૭-૩-૯૯ ના અંજનશલાકા પ્રતિકાકારક પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય જિનેન્દ્રસુરીશ્વરજી મ. સા. રચિત ચમત્કારિક ભકતામર કથાઓ તથા અનેક પ્રાચીન ગ્રન્થ પ્રકાશક શ્રી સારાભાઇ નવાબના નવમરસાથમાં તથા લગભગ ચારસો જેટલા નાના મોટા ગ્રન્થ લેખક પંડિત શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી રચિત શ્રી ભકતામર રહસ્યમાં વિસ્તારથી કથાઓ છે તે અહીં સંક્ષેપમાં લીધી છે.-(૬) પૂ. ગુણકરસૂરીશ્વરજી મ. રચિત મંત્રો તથા પૂ. હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મ. વિરચિત ૪૪ યંત્રોમાં સદ્ધિ અને મંત્ર બોલ્યા બાદ થાળી વાગતાં અનુક્રમે ૪૪ મત્રોની અષ્ટપ્રકારી પૂન-જાપ. (૭) જમીનથી અદ્ધર શ્રી અન્તરિક્ષતીથે શ્રી વિદ્મહરા પાનાથ તીર્થના સદુપદેશક આચાર્યદેવ ભુવનતિલકસૂરીશ્વરજી મ. ના પટ્ટધર પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ ભદ્રકરસૂરીશ્વરજી મ. સા. પ્રકશિત - સં. ૧૭૩૦ પષસુદ તેરસના પંડિત દેવવિજયવિરચિત કી ભક્તામરના ૪૪ સ્તવને. (૮) શાસનસમ્રા પૂ નેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજાના સમુદાયના પૂજ્ય દાનવિજયજી મ. તથા સારાભાઈ નવાબ પ્રકાશિત -વસંતતિલકા તથા હરિગીતમાં ગુજરાતી ભકતામર.– (૯) માસ્તર સ્વ. શ્રી માવજી દામજી શાહ રચિત મંદાક્રાન્તાવૃત્તમાં ગુજરાતી ભકતામર છે. તે ચાર ભકતામર ગુજરાતી ના ઇ-ગ્લૅકે સંગીતકારે અનુકુળતા મુજબ ગાઈ શકે છે. ત્યારે પૂજનમાં બેસનારાઓએ યંત્રમાં- અભિષેક-ક્ષાલ-પૂજા-જાપ કરવા. ...... બધાએ સાથે ખૂબજ હૃદયના ભાવપુર્વક એકાગ્રચિતે હાથ જોડી શ્રી ભકતામર સ્તવન ૪૪ કે અનુક્રમે બોલવા .. આ લકતામર વસન્તતિલકા વૃત્તમ અપરનામ- મધમાધવીમાં છે.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
મા , બ્લોક-૧ (નમોહંત) છે મામરકતમૌમિળિકમાળા - મુદ્યોતકં તિપિતનોવિતાના પારા RER सम्यक् प्रणम्य जिनपादयुगं युगादावालम्बनं भवजले पततां जनानाम् ॥१॥ स्वाहा
• अन्वय : मक्तामरप्रणसमौलिमणिप्रमाणाम् उदद्योतकम् दलितपापतमोवितानम् युगादौ भवजले पतताम् जनानाम् आलम्बनम् जिनपादयुगं सम्यक् प्रणम्य ॥१॥ * • ગાથાથ–મંગલાચરણ - ભકત દેના નમેલા મુગુટના મણિએને પ્રકાશિત કરનાર, પાપ રૂપી અંધકારના સમૂહને :
નાશ કરનાર તથા યુગના પ્રારંભમાં જ સંસારરૂપી સમુદ્રમાં ડૂબતા લોકોને આધારભૂત શ્રી જિનેન્દ્રના ચરણયુગને આ સારી રીતે નમસ્કાર કરીને...વિશેષાર્થ ઃ અહે! આ અગાધ સંસાર સમુદ્રમાં પ્રાણીઓ નિરાધાર થઈ ડુબી રહ્યા છે. એને ડૂબતા રોકવા આરબન કેણુ? અજ્ઞાન રૂપ અધિકારના જથ્થાઓથી માનવ ઘેરાઇ ગયે છે..તે તે અંધકારને સર કરનાર કેશુ? ભકિતથી ઘેલા બને દેવો પણ એવા વિનયથી ગુકી જાય છે કે ચોમેર તેમના મુગટના મણિની પલા પથરાઈ જાય પણુ... આ પ્રભાયાને ય ડૂબાડી દે એવી પ્રભા રેલાવનાર કે? આ ત્રણેયને એક જ જવાબ. નિન કયુ” પ્રથમ જિનેશ્વર રાષભદેવના ચરણુકમલે આવા પવિત્ર છે, પવિત્ર ચરણકમલનાં ભાવ વંદન કરીને કવિ મહામંગલ આચરી રહ્યા છે. માવાઈ મંગાવરણમ્ :-- દે મોંદો અમર નાનૈયા મળવત્ મજિયારે જે નમાણ દુર કુટો में जटित मणियों की कांति को प्रकाशित करने वाले और युग की आदि में संसार-समुद्र में गिरते हुए भव्य जीवों के आधारभूत श्री जिनेश्वर के કળયુગ જો સભ્યશ્ન ઘર અર્થાત્ તાપૂર્વક નમwાર કરે છે. (૧) હેમરાજ શેઠની કથા - બ ભકતામર સ્તવમાં પ્રભુના અનતગુણેના વર્ણન સાથે પહેલા જ લોકમાં એ માનતુંગસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ શ્રી આદિનાથ સ્વામિના ભકતેને અમર કરવાની વાત કરી પ્રથમ મંગલ કર્યું -સાતમા શ્લોકમાં કહે છે કે- આપના સ્તવનથી અનંતકાળથી ભવભ્રમણ કરતાં એ બાંધેલા પાપે ક્ષણવારમાં ક્ષય પામે છે. દશમા શ્લોકમાં તે ત્યાં સુધી કહે છે કે આપની
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાઝા
સ્તુત કરનારાઓ આપના સમાન બને છે. તથા મન્તિ ભવતઃ એટલે કે- તીર્થકર જ બને છે. આજના
જમાનાના વિજ્ઞાનિકે પણ કહે છે કે બીજા દેવની ભકિતથી ભકત માત્ર વૈકુંઠમાં જાય છે. જયારે જૈન ધર્મ માં તે જ ભકતામરે
ભકત પરમાત્માજ બની જાય છે. માટે પરમાત્મ પદ મેળવવા આવતે જન્મ અમારો જૈન ધર્મમાં થાઓ ! ૨૩ માં મહાય પૂજન
શ્લોકમાં “નક્ષત્ત મૃત્યુ” કહી ભકત જન્મ-મરણના ફેરા ટાળી અજરામર પદને પ્રાપ્ત કરે છે. ૨૬ માં શ્લોકમાં .. એ કહે છે કે- આપ ત્રણે ભુવનના છાની આત્તિ-પીડાને હારના છો.- તથા ત્રણે ભુવનના છોના ભવરૂપી સાગરને
શેષનાર છો ૩૪ થી ૪૩ દશ સ્લેકમાં ભકત છના સર્વ ભયે રોગને નાશ કરનારા કહ્યા છે. છેલે ૪૪ માં
શ્લોકમાં અંતિમ મંગલ કરતાં સૂરીશ્વરજી કહે છે કે સંસારમાં રહે ત્યાં સુધી ભવ્ય જીવને પુણ્યાનુબંધિ પુણ્ય અપાવનાર લક્ષ્મી તે પ્રાપ્ત થાય છે. પરંતુ શાશ્વત એવી મા લક્ષ્મી પણ જલદીથી પ્રાપ્ત થાય છે - દેવાધિદેવ પુસ્તકમાં પાના ૧૪૮ માં પૂજ્ય તાન વિજયજી મ. લખે છે કે- અતિરા અને પ્રાતિહાર્યોથી સહિત એવા અતિ તીર્થંકર ભગવાન શ્રી ગુરુષભદેવ રવામિ આજે પણ ભવ્ય જીવોને સહાય કરવા માટે સદા તત્પર છે, એમ શું ભકતામર સ્તોત્ર નથી કહેતું. ભકતામર સ્તવ માત્ર એટલું જ કહે છે એમ નહીં પરંતુ ભકતામર સ્તોત્રની તે આ ચિરયી પ્રતિજ્ઞા છે.
આવા મહાપ્રભાવશાળી ભકતામર સ્તોત્ર માટે ઉજયિની નગરીમાં જ રાજાની રાજ સભામાં સરીરના વિરોધીઓ ચર્ચા કરવા લાગ્યા કે શ્રી માનતુગસૂરીશ્વરજી તે મંત્ર-તંત્રના વેરા છે એના પ્રયોગથી નિગડ-બંધનથી મુકત થયા છે. નહિ કે ભકતામર સ્તોત્રના પ્રભાવથી ભકતામર સ્તોત્રને મહિમા તો બીજા પુરૂષ દ્વારા જોવા મળે તે જ અમે સત્ય માનીએ. રાજાએ કહ્યું કે- એ વાત સાચી છે - તપાસ કરતાં ભકતામર સ્તોત્ર ગણુનાશ હેમરાજ શેઠનું નામ આવ્યું એટલે મેજરાજાએ એમને રાજસભામાં બોલાવ્યા– રાજાની આજ્ઞા માથે ચડાવી હેમરાજ શેઠ ભેટણ સાથે રાજસભામાં આમ, ભોજ રાજએ સન્માન પૂર્વક કહ્યું કે રાજ્યના ગુનાથી તમને બોલાવવામાં આવ્યા નથી. પરંતુ તમ નિત્ય શ્રી ભકતામર સ્તોત્રનું મરણ કરે છે ને? આ સાંભળીને હેમરાજ શેઠ વિચારે છે કે હું નિત્ય મહાપ્રભાવશાળી શ્રી લકતામર સ્તોત્ર ગણું છું તે મહારાજા પણ જાણે છે એટલે મનમાં ખુરા થતાં હા બયા
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
គ
સત્તામર સાયન્ય પુજનવિષિ
તરત જ રાજાએ કહ્યું કે તમારે શ્રી શક્તામર સ્તત્રના મહિમા ખેતાવવા પડશે ? હમણાં જ તમને બાંધીને અધારા કુવામાં ઉતારવામાં આવે છે-શેઠ કહે છે કે-અહે। ભાગ્ય મારા! અંધારા કુવામાં શેઢ વિચારે છે કે પ્રમાદના કારણે ઘરે તા ત્રિકાળ ભકતામર ગણતા હતા હવે હૃદયના ભાવપૂર્વક અખડે ભકતામર સ્તોત્રના જાપ ચાલુ કર્યાં રાત્રિના પ્રથમ પ્રહર પૂરા થતાં શ્રી ચક્રેશ્વરીદેવી પ્રગટ થયા અ`ધારા કુલામાં અજવાળા થયા – ધ્રુવી મેલ્યા વત્સ ! પ્રાતઃ કાલે રાજાને નાગપાશના બંધનથી સ્તવના આધ એ પદ્યના જાપથી પાણી છાંટી મુક્ત કરવા – પ્રાતઃકાલે રાજા ભાજ શય્યામાંથી ઉઠવા જાય છે, પર`તુ ચારે બાજુ બધન – આકાશમાંથી દેવી એલ્યા હેમરાજ શેઠ જ તમારા બંધન તેડી શકશે ભાજરાજાએ – હેમરાજ શેઠને લેના સેવકો માકળ્યા ત્યાં તે હેમરાજ શેઠ આકાશમાંથી ઉતરતાં દેખાયા ભાજરાજાએ વિનંતી કરી કે હું શ્રાવક શિરોમણિ ! મને બધનથી છેડાવા – હેમરાજ શકે મી શકતામર સ્તત્રના પોથા મત્રી પાણી ભેાજ રાજા ઉપર છાંટતાં રાજાના બધનેા તુટી ગયા – આ છે શ્રી ભકત્તામર સ્તંત્રની ઉત્પત્તિ અને શ્રી માનતુંગસૂરીશ્વરજી મહારાજા ના સમયમાં હેમરાજ શેઠે પણ બતાવેલા પ્રભાવ. — શ્રી ગુણાકર સૂરીશ્વર મન્ત્રાસ્તા – શ્લોક ૧ થી ૬ સુધી. વિપત્તિ દૂર કરનારા માત્ર (૧) ૐ નમો વૃષમનાથાય મૃત્યુમ્નયાય મર્યનીવારળાય परमपुरुषाय चतुर्वेदाननाय अष्टादशदोषरहिताय अजरामराय सर्वज्ञाय सर्वदर्शिने सर्वदेवाय अष्टमहाप्रातिहार्यचतुस्त्रिंशदतिशयसहिताय - श्रीसमवसरणे द्वादशपर्षद्वेष्टिताय दानसमर्थाय ग्रह नागમૃત-યક્ષ-રાક્ષસ-વાય સર્વશાન્તિરાય મમ શિવં ૪૪ રું સ્વાદા ૧૪૧ અક્ષરી || ભા હરિભદ્રસુરીવર કૃત ઋદ્ધિ- ૐ હ્રી બહૂઁ નમો અરિહંતાનું મો નાળ તો બાઇ સાબતિ વિષય શો શો સાહ્ય ૪૦ અક્ષરી । મન્ત્ર ૐ । શ્રી”
અતિ
+
*****
ક્
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥२७॥
भाग-३*
*********
*
* क्ली* ब्लू क्रौ ॐ ही नमः १२ HAN ॥ (A५ - urd - Gole - HINDER-यान 3 थी ५ वार* AUR* al) ॐ नमो जिणाणं सरणाणं मङ्गलाणं लोगुत्तमाणं हाँ ही हूँ है हो हः
अ सि आ उ सा त्रैलोक्यललामभूताय क्षुद्रोपदवशमनाय अर्हते नमः स्वाहा। * ॐ तं संति संतिकरं, संतिण्णं सव्वभया । संति थुणामि जिणं, संति विहेउमे ॥१॥ स्वाहा
ॐ रोग जल जलण विसहर-चोरारि मइँद गय रण भयाइँ ।
पास जिण नाम संकित्तणेण, पसमंति सव्वाइँ स्वाहा ॥२॥ * ॐ वरकणयसंख विद्दुम-मरगयघण संनिहं विगयमोहं। सत्तरिसयं जिणाणं सव्वामरपूइयं वैदे॥३॥स्वाहा * ॐ भवणवइवाणवंतर-जोइसवासी विमाणवासी य । जेकेइ दुट्ठदेवा, ते सव्वे उबसमंतु मम ॥४॥ स्वाहा * ॐ नमोर्हते परमेश्वराय चतुर्मुखाय परमेष्ठिने दिककुमारी - परिपूजिताय दिव्यशरीराय रैलोक्य- * * महिताय देवाधिदेवाय अस्मिन् जम्बूद्वीपे भरतक्षेत्र दक्षिणार्धभरते मध्यखण्डे....देशे....राज्ये....नगरे.....* * जिनप्रासादे....मण्डपे श्रीसङ्घगृहे....सूरीश्वराणां पुण्यप्रभावात्....साम्राज्ये....निश्रायां शेष्ठिवर्य, - श्रीमान्....परिवारकारिते....निमित्ते श्री भक्तामर महायन्त्र पूजनविधि महोत्सवे ॐ हाँ ही हूँ * *है" ही हू: श्री भक्तामर-महायन्त्र पूजनस्य कर्तुः कारयितुश्च श्री सङ्घस्य शान्तिं तुष्टिं * * पुष्टि ऋद्धिं वृद्धि कल्याणं सौभाग्यं सर्वसौख्यं सर्वदोषनाशं सर्वसमीहितं कुरु कुरु स्वाहा ॥ *
****
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
00
ભક્તામર
મહાયશ્ર
પૂજન
વિધિઃ
BOOK
શ્રી ગુણાકર સૂરીશ્વર અન્ત્રાન્તાયમાં ૧૧ માં શ્લોકના ૩૯ અક્ષરી સર્વસિદ્ધિકર મત્ર – સવ સમીહિત પૂરણમંત્ર – દરેક ૪૪ લેાકાના મ`ત્રા એાઢ્યા બાદ અભિષેક પહેલાં પૂજન કરનારાઓ પાસે દરેક વખતે બાળવે. – ॐ ह्रीं नमो अरिहंताणं सिद्धाणं सूरीणं उवज्झायाणं साहूणं मम ऋद्धि वृद्धिं समीहितं कुरु कुरु स्वाहा ॥
તથા અષ્ટપ્રકારી પૂજા મ`ત્ર-૪૪ અભિષેક પહેલાં દરેક વખતે બાલવા-1 શ્રી પરમપુરુષાય परमेश्वराय अनन्तानन्तज्ञानशक्तये जन्मजरामृत्युनिवारणाय श्री गोमुख-चक्रेश्वरी - परिपूजिताय परमपूज्याय परमानन्दकन्दाय श्रीमते प्रथमजिनेन्द्राय श्री आदीश्वराय जलं चन्दनं पुष्पं धूपं ટીપ બક્ષતું નૈવેદ્ય ાનિ યનામહે સ્વાહા (આખી થાળી) પ્રથમપત્રની અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરી. યથાશક્તિ સાનાની ગિની ચાંદીના સિક્કા રૂા. આદિથી પૂજન કરવું – સમય પ્રમાણે પૂજા કરનારે ૪૪ યંત્રોના અભિષેક બાદ ૨૭ મણાની પીળી માળાથી ૐી શ્રી” હું બાવીશ્વરાય નમઃ ૧૨ અક્ષરી અથવા માય નમઃ ૭ અક્ષરી મન્ત્રના જાપ કરવા. સ‘ગીતકારો ગુજરાતી ભકતામર ચારમાંથી અનુકૂળાતાએ ગાય — મદામાં પ્રથમ રાયન. भक्त अमरगण, प्रणत मुकुटमणि, उलसित प्रभायेन, ताकुंदुति देतु है: पाप तिमिर हर, सुकृत निचयकर, जिन पद युग वर, नीके प्रणमेतु है. भक्त. १ जुगनकी आदि जंतु, परत भवजल भ्रन्तु, जयजयवं संतु ताकूं सच सेतु हैं. भक्त २. નામિરાય તંત્ર, યુપંક્ પુસ્ત, àવત્રમુ ધરી અનંત, બિર્ન, તંતુ. મા. ૩.
૪૪ શ્લોકા વસતતિલકામાં-ભકતામરા લચિત તાજ મણિ પ્રભાના, ઉદ્યોતકાર હર પાપતમા જયાના; આધાર રૂપ ભવસાગરના જનાને, એવા યુગાદિ પ્રભુ પાળ્યુગે નમાને. ૧
**********
R:"
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભકતામર છે મહાયત્ર
XXX
પૂજન
વિધિ
૪૪ શ્લેકે હરિગીતમાં - નમન કરતા દેવના મણિ મુગુટને દીપાવતા, જે પાપરૂપી તિમિરદળને સર્વદા સંહારતા, *
* REN જે છે ખરે! આધાર રૂપ ભવમાં ભૂલેલા પ્રાણીને, આદિ પ્રભુના પદયુગલને નમ્રતાથી વંદીને. ૧ ૪૪ કે મંદાક્રાન્તામાં - દીપાવે જે મુકુટ મણિના તેજને દેવતાના, સંહારે જે અઘ તિમિરને માનવના સદાના,
જે છે ટેકા રૂપ ભવ અહિં ડૂબતાં પ્રાણીઓને, નિચે એવા પ્રભુચરણમાં વંદનારા અમે એ ૧૦. શ્લેક–૨. નમોડત છે ઃ સંતુતઃ સવારમાં તરવો–ભૂત વૃદ્ધિપfમઃ સુરોના જ
स्तोत्रैर्जगत्रितय चित्तहरै रुदारैः स्तोष्ये किलाहमपि तं प्रथमं जिनेन्द्रम् स्वाहा ॥२॥ अन्वय :- सकलवाङ्गमयतत्त्वबोधात् उद्भूतबुद्धिपटुभिः मुरलोकनाथैः जगत्रितय चित्तहरैः उदारैः स्तोत्रः यः संस्तुतः तं प्रथमम् जिनेन्द्रम् ક્રિઢ અઢુ અરિ ઢોળે રા ગાથાર્થ – અભિધેય :- જે પ્રભુ સકલ સમસ્ત રાજના રહસ્યના બેધથી ઉત્પન્ન થયેલ બુદ્ધિની કુશળતાવાળા દેવલોકના સ્વામી ઇન્દ્ર વડે, ત્રણ જગતના લોકેના ચિત્તને હરના ઉદારઅર્થથી ગંભીર સ્તોત્ર વડે સ્તવાયા છે. તે પ્રથમ જિનેશ્વર કષભદેવને હું પણ સ્તવીશ જ. વિશેષા:- અહો ! અહો ! અહો ! આ યુગની આદિમાં થયેલ પ્રભુ ગષભદેવ પ્રથમ જિનેન્દ્રની હું પણ મુકત કંઠે રસ્તુતિ કરી શકું? અરે? આ મારા પ્રભુની કેવા કેવા દેવોએ સ્તુતિ કરી છે.? પેલા સકલ શાસ્ત્રના ગૂઢ રહસ્યને પામીને કુશાગ્ર બુદ્ધિવાળા બનેલા ઇન્દ્રો છે ને? દેવલોકના માલિકે છે ને? હા... તે ઈન્દોએ પણ જાણે મનભરીને મને હર સ્તંત્રથી મારા પ્રભુની સ્તુતિ કરી છે. આ સ્તોત્રને માત્ર કાવ્ય રચનાથી મનહર ન જાણુતા તેત્રમાં તે ઉદારતા અર્થાત અર્થ અને ભવ્ય ગભીરતા ભરી છે. ભાવાર્થ - મિથેય :-- સંસાર સાગાર મેં સરખ્ય નિન ! વિનેશ્વર છે સમગ્ર શાસ્ત્ર છે એ જે રોષ છે उत्पन्न हुई बुद्धि से कुशल देवेन्द्रो द्वारा तीन जगत के जीवों के चित्त का हरण करनेवाले मनोहर और उदार श्रेष्ठ भर्थ वाले स्तोत्रों से स्तुति की गई है, उन प्रथम जिनेश्वर औ ऋषभदेव स्वामी की मै मी स्तुतिकरूँगा ॥२॥
GEET
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
ભકતામર પહાયન્સ
ઋદ્ધિ - છે કે ગામો ગોહિ વિના . ૫૧ અક્ષર મન- $ * શ્રી* * ફના રહું નમઃ | ૭ અક્ષરી છે....પરમ.... પાના ૨૮ ના બને મંત્ર બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. આ
स्तवन-२. तुंही परमेश्वर ध्याउं, जगत गुरु - तुही - टेक. प्रथम तीर्थकर परम पुरुष है, ताते चित्त न डुलाऊं. जग - १. सका शास्त्र के तत्त्व विचारी, मति निर्मल लय लाऊ, विविध स्तबन फरि इंद्र बखाने, लिहिको स्तवन बनाउं. जग - २. .
કીધી સ્તુતિ સકલ શાસ્ત્રજ તાબેધ, પામેલ બુદ્ધિ પત્થી સુરેકનાથ;
લોક ચિરહાર ચારૂ ઉદાર તેત્રે, હું એ ખરે સ્તવીશ આદિ જિનેન્દ્રને તે. ૨ સહુ શાયુકેરા જ્ઞાનથી બની તીવ્ર એવી બુદ્ધિથી, સુરલોકના પણ નાથ જેના ગાયછે ગુણ હોંશથી. સુંદર બનાવી તેત્રથી જે મન હરે ત્રિલોકનાં, હું પણ કરી ગુણગાન એ ભગવાન આદિનાથનાં. ૨ જેની બુદ્ધિ અતિશય બની શાસ્ત્રનું તત્વ જાણી, તે ઇદ્રોએ સ્તુતિ પ્રભુતણી રે કરી ભાવ આણી;
ત્રિલોકીનાં જનમન હરે તેત્ર માંહિ અધીરા, તે બી આદિ જિનવરતણી ચતુતિને હું કરીશ. ૨ ) હોક-૩. નમોહંત યુદ્ધયા વિના િવિવધતિપાટિ! સ્તોતું સમુદ્યતમતિર્વિત્રિપોન્ન છે ___ बालं विहाय जलसंस्थितमिन्दुबिम्ब-मन्यः क इच्छति जनः सहसा ग्रहीतुम् खाहा ॥३॥ अन्वय :- विबुधाचितपादपीठ ! विगतत्रपः महम् बुद्धया विना अपि (at) स्तोतुं समुद्यतमतिः (अस्मि)। नळसंस्थितम् इन्दुबिम्बम् बालं વિદાય અન્યઃ : સનઃ સા કહીન : ગાથાર્થ:- કવિએ બતાવેલી સ્વતઘુતા- દેવાએ પૂજેલી પાપીઠવાળા હે પ્રભુ! જેમ પાણીમાં રહેલ ચંદ્રના પ્રતિબિંબને એકદમ-વગર વિચાર્યું પકડવા માટે બાળક સિવાય બીજો કેણુ છે
%
e
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્ય ઈચછા કરે? એની જેમ જ બુદ્ધિહીન શરમ વિનાને એવો પણ હું તારી સ્તુતિ કરવા માટે તત્પર મતિવાળ ભકતામર માં થયો છું અર્થાત્ તારી રતનના કરવી આ મારી બાલ ચેષ્ટા છે. વિશેષાથ - હે પ્રભુ ! આપના ચરણ કમલેને પેલા મહાયન્સ દેવાએ મસ્તકે ઘસી ઘસીને પૂજ્યા છે. અરે! આપ આવા મોટા, પ્રભુ મારે આપની સ્તુતિ કરવી જ છે. મારી બુદ્ધિ
તે પ્રભુ આપ જાણે જ છે....શુન્ય, પણ છતાં ય સ્તુતિ કરવાને....... તન મનથી માણી લેવાને આ તલસાટ અને વિધિ છે અને તેથી મને શરમ તે લવલેશ ન આવે. હે પ્રભુ! હું તે આપનું બાળક. બાળકને કઈ શરમ આવે? પેલે
મઝાનો પૂનમની રાતને કાંદામામા આકાશમાં ખીલે હોય એને કેઈ સરવરે પોતાના હકામાં ઝી હોય, કે સુંદર દેખાય? એને લેવા શું બાળકના તપે? હા મોટા માનવીને મોટાભા થઈને શરમ આવે! મારા જેવા બાળકને
વળી શી શરમ? માયાષ હતોત્રજ વિ નાની યુતિ થી જીપુરા વસાતે હૈ યે અથવા પંડિતો દ્વારા દૂષિત ર વાયfકમિwા તેણે દે ગમ! *भापकी स्तुति करने के लिये मेरी कुछ मी बुद्धि नहीं फिर भी निलंज होकर आपकी स्तुति करने के लिये मेरी मति उद्यमशील हुई हैं । इस संबंध में
दृष्टान्त-देते हैं कि जलमें प्रतिबिम्ब रूपमें पडे हुए चन्द्र के बिम्ब को सहसा बिना सोचे पकरने के लिये बालक के सिवाय अन्य कौन व्यक्ति इच्छा બતા દે શા ઋદ્ધિ- $ * * નમો પરમોહિ નિજાનં ૧૩ અક્ષરી | અન્ય- છે શ્રી શ્રી શી સિદ્ધ ગુઘો સર્વસિદ્ધિવાય નમઃ વાદ પર અક્ષરી છે...રમ... પાના ૨૮ ના બને મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ, હવન–૧. વાતfોના ને ૩ઘમ વિનો, વિષ પૂનિત વઢ, काज वधारन जग जनपावन, मंदमती मै धीठ. बु. १ जलमे चंद्र मंडल बिनु बालक, कुन मुख कर घाले, देवविजय जिनके गुन गावत, हर्ष हीये महि हालें. बु. २
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
kiફરતા
શ્રી :
બુદ્ધિ વિનાય સુરપૂજિત પાદપીઠ, મેં મેરી બુદ્ધિ સ્તુતિમાં તજી લાજ શુદ્ધ ! ભકતામાર
લેવા શિશુ વિણ, જળ સ્થિત ચંદ્ર બિંબ, ઇચ્છા કરે જ સહસા જન કેણુ અન્ય ૩ મહાયન્ટ છે
પૂજા કરે તુજ પાયની દેવે બધા આનંદથી, મૂકી લા મતિહીણુ હું સ્તુતિ કરૂં તુજ ભકિતથી,
પ્રતિબિંબ નિરખી પાણીમાં શુભચંદ્રનું ચેખું ભલા, કે બાલ વિણ તે ચંદ્રને સહસા કરે મન ઝાલવા. ૩ વિધાસ
દેવ સર્વે હળી મળી કરે પૂજના આપ કેરી, મૂકી લજજા પતિ હીન છતાં ભકિત તારી અનેરી,
જોઇ ઈ છે ગ્રહણ કરવા પાણીમાં ચંદ્રને જે, નિચે એવી હઠ નહિ કરે બાલ વિના સહેજે ૩ ૦. શ્લોક-૪ (નમોહંત) છે. વસંતે ગુન ગુણસમુદ્ર!
રાન્તા ક્ષમઃ મુરમુwતમો વૃથા कल्पान्त काल पवनोद्धत नक चक्र, को वा तरी मल मम्बु निधि भुजाम्याम् स्वाहा ॥४॥ अन्वय :- गुणसमुद्र ! बुद्धया पुरगुरुपतिमः अपि : ते शशाककान्तान् गुणान् पक्तुम् क्षमः ! वा कल्पान्तकालपवनोद्धत नक्रचक्रम् अम्बुनिधि જ મુનાખ્યા” તરીતે જ નક્યુ? ગાથાર્થ – સ્તુતિ કરવાની અશકયતા :- હે ગુણસમુદ્ર! પ્રલયકાળના પવનથી મગરમચ્છ
ઉછળી રહ્યા છે તેવા ગાંઠા બનેલા તેફાની સમુદ્રને પિતાના બે હાથ વડે તરવા માટે કોણ સમર્થ બને? કઈ નહિ તેમ ચંદ્રના જેવા, મનહર તમારા ગુણને બુદ્ધિ વડે કહેવા માટે-વર્ણવવા માટે બૃહસ્પતિ જે પણ કયાંથી શકિતમાન થાય? અર્થાત તારા ગુણ કે ગાઈ શકે તેમ નથી. વિશેષાર્થ – સ્તવન કરવામાં તે બુદ્ધિની વાત શાની કરવાની હોય ? જોયા મોટા બુદ્ધિવાળા દેવના ય ગુરૂને... એવા દેવના મોટા ગુરૂ પણ તારા–ચંદ્રને શરમાવે એવા પવિત્ર અને પુનિત ગુણેને ગાઈ શકવા સમર્થ નથી. તે મારા જેવા તારા ગુણ ગાવામાં સમર્થન હોય તે શરમાવાનું શું? હા...હા...હા..જુઓ પેલે દરિયે હવે લેકના પાપ પિકાર્યા એટલે ખરાબ કામની નિશાની બતાવતે ગાંડે
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
IBE
T
જ બને છે...આ પર્વત જેવા ઊંચા મોઝાવાળે તેફાની પવન દરિયામાં પેદા થયે; અને ચારે ય તરફ દરિયામાં પેલા શ્રી
અત્યાર સુધી શાંતિથી બેઠેલા ભયાનક મગરે જીભ લપલપાવતા આ દરિયાને ભયંકર બનાવી રહ્યાં છે. અરે બાપ ! ભકતામર જે
આવા દરિયાને કેઈ બે હાથે કરીને પેલે પાર જવાનું કહે છે? કેણ જઈ શકે? પ્રભુ ! પ્રભુ! તારા ગુણ અપાર એને મહાયન્ટસ પૂજન
કેણુ પામે પાર ? માવાર્થ :- વિનેશ્વર શ્રી સુતિ દરના અહંમર હૈ યહી વસાચા હૈ– દે Tળ સાગર પ્રમુ ! વુદ્ઘિ દ્વારા ગૃહપતિ નૈસા मी कौन विद्वान् आपके चन्द्र जैसे मनोहर गुणों का वर्णन करने में समर्थ या शक्तिमान् हो सकता है ! जैसे कि वायु से मगरमच्छों के समूह जिसमें उछल रहे हों ऐसे महासागर को अपनी दो भुजामों से कौन व्यक्ति र कर पार कर सकता हैं जिस प्रकार ऐसे समुद्र में तैरना अशक्य હૈ કી બજાર છાજે કુળ #ા થ જામા મા નશા હૈ # કથા-૨. સુમતિનું સદ્ભાગ્ય- ઉજૈની નગરીમાં ધનના અભાવવાળે ભદ્રક સુમતિ નામનો શ્રાવક નિત્ય ત્રિસંધ્યાએ થી ભક્તામર સ્તોત્ર ગણુ હો ધન કમાવવા તે પરદેશ જતા વહાણુમાં બેઠે મધદરિયે વહાણ દરિયામાં ડૂળ્યું; સુમતિના હાથમાં એક પાટીયું આવ્યું તેનું ચિત્ત તે બી બકતામર સ્તોત્રમાં જ લીન છે. ત્રીજો-ચોથે શ્લોક બોલતાં તે સુમતિ સાગરના કાંઠે છે. સામે બી ચક્રેશ્વરીદેવી પ્રગટ થયાં અને સુમતિને પ્રભાવશાળી પાંય રત્ન આપ્યાં અને ઉજજૈનીમાં મૂયે સુમતિએ સાતક્ષેત્ર અને આઠમા અનુકશ્મા આદિમાં ધન વાપરી જીવનને ધન્ય બનાવ્યું– ઋદ્ધિ - $ * * નો સંવાદિ વિના ૧૨ અક્ષરી મંત્ર - હ્રીં શ્રી* * કહેવતો નમ: વાહ અક્ષરી છે પરમ પાના ૨૮ ના બને મંત્ર બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. તમન-. તુમકુન દિનેદો પાર ન પાવૈ, - તુમ-ટે. जो पै सुरगुरु समता घरावे, गुणसागर शशि किरण हरावै, देखो भुजबलको जलधि तगवै, कल्पांत पवन जल चरहि डरावै.
કેવા ગુણ ગુણનિધિ ! તુજ ચંદ્રકાન્ત, છે બુદ્ધિથી સુરગુરૂસમ કે સમર્થ? જ્યાં ઉછળે મગરમચ્છ મહાન બાતે, રે કેણુ તે તરિ શકે જ સમુદ્ર હાથે
છે?
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
મા ભક્તામર
સહાયન્ત્ર
પુજનવિધિઃ
શુભ ચંદ્રની કાંતિભર્યા સદ્ગુણના સાગરસમા, છે રાતિ કોની આપના ગુણગાનની સુરગુરૂવિના; સહાર કાળે પ્રાણીઓ ઉછળી રહ્યા જે સિંધુમાં, તે સિંધુને તરવા નહિ બળવાન બાહુ વિશ્વમાં, ૪ સદ્ગુણાથી ભરપુર તમે ચંદ્રવત્ ચાલનારા, દેશના એ ગુરુ નવ શકે ગુણ ગાઈ તમારા; જે સિંધુમાં પ્રલય સમયે ઉછળે પ્રાણીઓ રે, તેને ક્યારે પણ તરી શકે કોણ રે બાહુ જોરે, ૪ છ શ્લોક-૫. (નમોઽહંત) ૐ સોન્દ્ર તથાપિ તવ વિરાર્ મુનીશ! તું સ્તર્યં વિગતરાત્તિષિ પ્રવૃત્તઃ । प्रीत्यात्म वीर्य विचार्य मृगो मृगेन्द्रं नाभ्येति किं निजशिशोः परि पालनार्थम् स्वाहा ॥ ५ ॥ अन्वय :- मुनीश | सः अहम् तथापि भक्तिवशात् विगतशक्तिः अपि तब स्वयं कर्तुं प्रवृत्तः मृगः प्रीत्या आत्मवीर्यम् अविचायं निजशिशोः परिपालनार्थम् વિમ્મોત્રમ્ ન અમ્બેલિ ! ગાથા :-સ્તાત્ર રચનાના હેતુ = હું મુનિઓના સ્વામી ! બાલકના સ્નેહથી પેાતાની શક્તિને વિચાર્યા વગર પોતાના બાળકના રક્ષણ માટે સિંહના સામના કરતાં હરણની જેમ જ શકિત વગરના પણુ હુ' તારી ભકિતને જ વરી થવાથી તારુ સ્તવન કરવા માટે તૈયાર થયા છું. વિશેષા` :- અરે ! પણ મારા પ્રભુ મહામુનિઓના સઘાના નાયક! ભલે ને તમારા ગુણા અપાર હાય અને તેને ગાવાની મારામાં બુદ્ધિ ન હાય.... ભલે ને મને કોઈ ‘બુ” કહે. પણ સાડહં બુદ્ધિ વગરના પણુ હું તારા અપાર ગુણુ સમુદ્રને ગાવા તૈયાર છુ.તૈયાર છુ... તૈયાર થયા છુ”. તારા સ્તવન કરવાના કાજે શકિત ના હોય તે શું થઇ ગયું? ભકિતનું કાંઇ દેવાળું ઘેાડું કાઢયું છે ? રે...ભક્તિના ધસમસતા પુર. જ્યાં વ્હેતાં ાય ત્યાં શક્તિ છે કે નહિ તેને તપાસવાની ફુરસદે ય કોને છે? ત્યાં જુઓ........પેલી હરણીને તાજાં બચ્ચાં આળ્યાં છે. બચ્ચાં તે તેને જીવ જેવા વ્હાલા છે. પણ શ્રીજી આાજુથી પેલા ભય’કરમાં ભય કર સિંહ હમણાં ખલાસ કરી નાખુ' કહેતા ફાળ ભરતા પેલી હરણીની પાસે આવે છે... પણ હરણી કહે છે, ‘‘અલ્યા સિંહ”— તું ય આવી જા, મારે તે રાજતારી જીત પાળવાની હોય છે. પણ આજે તે મારા બચ્ચાનું
11381
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમ
રક્ષણ કરવાનું છે. આવ.... તું અહીં આવ... હું આજે તારી સામે આક્રમણ કરી કેશરિયા કરવા તૈયાર છું. એ જ શ્રી *
સિંહ! શું એવું પૂછે છે કે તારી શકિત શું? મને પૂછે કે “મા”ના પ્રેમની શકિત શું? સિંહ જેવા બનેલા કાવ્યના ભકતામર મહાયત્ર
વિવેચકે મને માનતુંગને પૂછો કે ભકિતની શકિત શું! માવાર્થ-મરાયા હોતે દુi મી દત્ત હતોત્ર ના #રને જા જારણ તાતે હૈ પૂજન
तब मी हे मुनीश्वर ! मैं शक्ति रहित होते हुए भी आपके प्रति भक्ति के कारण आपकी स्तुति करने के लिये प्रवृत्त हुआ है। जिस प्रकार मृग વિધિઃ अपना बल सोचे बिना ही मात्र बच्चे के प्रति प्रीति के कारण ही उस बच्चे का रक्षण करने के लिये क्या सिंह के सम्मुख (युद्ध करने) नही दौरता અર્થાત વોરા દી હૈ II સદ્ધિ:- $ * *
નિા ૧૩ અક્ષરી મંત્ર :- છે જ શ્રી તરી** સર્વસંટ નિવારો -સુપાર્થ-જલેમ્પો નમો નમઃ વાદ ૨૭ અક્ષરો છે... પરમ... આ - પાના ૨૮ ના બન્ને મિત્રો બોલી ( આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા - જાપ. રસાયન--બ. તૌકુંવર થી મુનિનાથ મુનિનાથ-ટેક.
भक्तवत्सल हुं री भावना भावत, विगत शक्ति शिवसाथके. तोहु. १ ज्यू मृग आप शक्ति अविचारत सन्मुख व्है मृग नाथके. निज बालक प्रतिपालन तुम देव सेव करही थके. तोही. २.
તે તથાપિ તુજ ભકિત વડે મુનીશ ! શકિત રહિત પણ હું સ્તુતિને કરીશ;
પ્રીતે વિચાર બળને તછ સિંહ સામે ના થાય શું મૃગ શિશુ નિજ રક્ષવાને. ૫ હે મુનિઓના નાથ ! એવો રંક હું તુજને કહું, તુજ ભકિતને આધીન બળહીણુ તે પણ બહુ હું; નિજકાલના અતિથી મૃગશકિતને સમજ્યા વિના, તે રક્ષ નિજ બાળને સિહ મારવા અચકાયના. ૫ એ હું છું ગરીબ જન તેયે પ્રભુ ભકિત કાજે, શકિત જો કે મુજ મહિ નથી ગુણ ગાઈશ આજે; જો કે શકિત નિમહિ નથી તે ય શું મૃગલાંઓ, રક્ષા માટે શિશુતણી નથી સિંહ સામે જતાં એ ? ૫e
*
:
*
*
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી લોક-t. (નમોહંત) અથર્ત શ્રતવતાં પૂરિહાસ ધામ ત્વમવિ કુવરીતે વાત્મા ૩૬ मताभ यत् कोकिलः किल मधौ मधुरं विरौति तच्चारु चूत कलिका निकरैक हेतुः स्वाहा ॥६॥ મહાય જ
अन्वय :- अल्पश्रुतम् (अत एव) श्रुतवताम् परिहासधाम माम् त्वभक्तिः एव बलात् मुखरीकुरुते, किल यत् कोकिलः मधौ मधुरं विरौति, પૂજન
તત્ વાનૂતરરાજાનિ દેતઃ | ગાથાથ :- સ્તંત્ર રચનાને વિશેષ હેતુ :- પ્રભુ ! વસંત તુમાં કેયલના મધુર ટહુકારમાં મુખ્ય કારણુરૂ૫ આંબાના મોરના સમૂહની જેમ તારી સ્તુતિ કરવામાં પંડિતેને મશ્કરી પાત્ર એવા મને તારી ભકિત જ વાચાળ બનાવે છે. વિશેષાર્થ :- એ પ્રભુ ! મને ખબર છે કે મારા જેવા મંદ મંદ બુદ્ધિવાળાની મોટા મોટા જ્ઞાનીઓ અને શ્રુત્તધર પાસે કઇ વિસાત નથી. તે બધાની મહાન સ્તુતિ, કૃતિઓ અને કવિતાઓ પાસે મારી આ ચાહના મ૨કરી પાત્ર છે. હું તો એ બધા ય કૃતધરને કહી દઈશ. જુઓ, મેં કાંઈ જાણી કરીને સ્તુતિ થોડી બનાવી છે ? આ તે મારા પ્રભુની ભકિત હૃદયમાં ન સમાયી. “હૈયડુ મારું નાનું અને મારા પ્રભુનું હેત ઘણુ” તેથી માતામાંથી કંઇક ચિતન સરી ગયું એમાં હું શું કરું? જાવ ને પેલી કેયલ પાસે-પૂછો એને કે-૮ સા-રે-ગ-મ શીખી છે ? પૂછો એને કે- તાલ અને કયા લયનું તને જ્ઞાન છે ? ‘હુ કંઈ સંગીતની મિજલસ ભરીને ગાવા થડી બેઠી છું ? હું કઈ પંડિતેને પરીક્ષા આપવા થાડી બેઠી છું ? એ તો પેલો હતુરાજ વસંત આવ્યો. પેલો અબ હરખાય. આંબે મઝાના મોર આવ્યા, મીઠી મીઠી ગધવાળા પવન આવ્યો ને મારા કંઠનું ચેન હરી ગયો. બસ, એ આંબાના છે મીઠા મધુરા માર મારી પાસે ગીત ગવડાવે છે. તમારે સાંભળવું હોય તો સાંભળો, ગાવા હોય તે ગાજે... કાવ્ય જે કહેવું હોય તો આને કાવ્ય કહેજો, એને ન ગમે તે મારા આ ભકતામરને ભજનીય કહે ને? અહીં કેને પરવા છે? भावार्थ :- सामर्थ्य न होने पर मी वाचाल होनेका कारण कहते हैं :- हे स्वामी ! में अल्पज्ञ अर्थात् ज्ञान रहित हूं, मतः विद्वानों में मै हंसी का पात्र हूँ तब भी आपके प्रति भक्ति ही मुझे बलात भापकी स्तुति करने के लिये बाचाल करती हैं जो योग्य ही है, क्यों कि वसन्त ऋतु में चैत्र माह में कोयल जो मधुर शब्द करती है उसका कारण मात्र मनोहर आम की कलियों-बोर का समूह ही है ॥६॥
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭
મા તે ઋદ્ધિ:- " " નો દ ૧૧ અક્ષરી મંત્ર - $ * શ્રાઁ શ્રી મૈં ક હું તે આ ભક્તામર : : : : સરસ્વત માવતિ વિદ્યાપ્રસાદું ગુરુ કુરુ સ્વાહ ૩૧ અક્ષરો છે..પરમ.... મહાયપૂજન
પાના ૨૮ ના બને મને બેલી (અ ખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા- જા. સન-૬. દહી મહિનાથ સુન સનૈન, કોરિ भक्ति मुहि बोलि कहै; अपढ पढेमे पावौ हांसी, समस्थ साहिब पयर ग्रह-हठ. १ बसंत मास ज्यु कोकिक बौकत, खोलति पंचम राग वहै; सोहप्रभाव अंबकी मंजरी, देव भगत प्रभु चरन रहै - हठ. २.
શાઅજ્ઞ, અજ્ઞ ગણીને હસતાં છતા એ, ભકિત તમારી જ મને બળથી વદા;
જે કેમિકલા મધુર પૌત્રવિષે ઉચારે, તે માત્ર આમ તરૂમાર તણુ પ્રભાવે ! ૬ પ્રભુ અપ છે મુજ જ્ઞાનને બહુ પંડિતે હાંસિ કરે, હું ભકિતને વશ થઈં કરું ઈછા વિના રસ્તુતિ ખરે; જે કેકિલા ટહુકાર દેતી મધુર મીઠા રૌત્રમાં, પ્રતાપ તે માનું બધે હું આમ્રકેરા હેરમાં. ૬ જે કે હું છું મતિહીન ખરે લાગું છું પંડિતેને, તેયે ભકિતવશ થકી પ્રભુ હું સ્તવું છું તમને,
કેકિલાએ દુહુ દુહ કરે રૌત્રમાંહિજ કેમ? માનુ અને પ્રતિદિન અહા આમ્રને માર એમ. ૬ પ્લેક-૭. (નમોહૃત) છે વર્લસ્તન મવસન્તતિ નિવટું પાપં, સાત ક્ષય કુપતિ જમાનામા
आक्रान्त लोक मलि नील मशेष माशु सूर्यांशु, भिन्न मिव शार्वर मन्धकारम् स्वाहा ॥७॥ જ બન્યા :- aëdવેન શરીરમાનામ્ મથકન્સસિવિદ્ધમ્ પાવત્ સાક્ષારસોઇ નીમ્ સુમન્નમ્ શત્ શુ અવાક્ ,
સરોવ૬ શrr ક્ષય વૉસિ ગાથાથ:- સ્તવનાથી થતો લાભ :- હે પ્રભુ! જેમ લોકવ્યાપી-ભમસ જેવું કાળું રાત્રિનું
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
"
ભક્તામર
મહાયન્ત્ર
પૂજન
વિધિઃ
સમસ્ત અધારૂં સૂર્યના કિરણાથી ભેદાયેલું જલ્દીથી નાશ પામે છે, તેમ જન્મ મરણુની પરંપરામાં નિકાચિત-ગાઢ બાંધેલ પાપા તારી સ્તવના વડે ક્ષણવારમાં ક્ષય પામે છે. વિશેષા:- હે પ્રભુ ! અનાદિથી ચાલતાં જન્મ મરણુ અને પ્રત્યેક જન્મમાં સુખના રાગે અને દુ:ખના દ્વેષે ઘાર કર્યાં ઉપાર્જ્યો છે. પાપના પાટલાના પત જેટલા ઢગલા ઉભા કર્યાં છે... પણ હવે મારે ચિતા શી છે ? આ તારુ` સ્તવન લલકારીશ. સ્તુતિ કરતાં તારામાં એકમેક થઈ જઈશ. પછી? આ પાપના માટો પર્યંત રેતીની નાની ઢગલી જેવા થઇ જશે. અને ક્ષણવારમાં તારી સ્તુતિના પ્રભાવે ભાગી જશે....લાયમાન થઇ જશે. પાપ ભાગે અને ક્ષણવારમાં ભાગે તેમાં આશ્ચય શું? પેલી રાત બિચારીએ ધીમે ધીમે કરીને કાળા ભમ્મર જેવા અધકાર ભેગા કરી આખી દુનિયાને તેમાં ડુ॰ાડીને કાળી ધબ કરી દીધી, પણ તેને કહ્યું કે.......મારે સૂરજદાદા પ્રભાત થતાં જ બધાય આધાર ક્ષણુવારમાં ગાળી નાંખશે.
કથા-૩. સુધનનું સત્ત્વ ઃ
भावार्थं :- स्तुति करने का गुण बताते हैं :- कोटि भवों से उपार्जित प्राणियों का पापकर्म आपकी स्तुति करने से तत्काल नष्ट होता हैं अर्थात् प्रभु के स्वरूप का ध्यान करने से प्राणियों को समता प्राप्त होती है और समता से पापों का क्षय होता है जैसे सूर्योदय अंधकार के नाश का कारण है उसी प्रकार जिनेश्वर की स्तुति पाप के नाश करने का कारण है ॥७॥ પાટલિપુર નગરમાં રાજવી ભીમ-સુધન નામના શ્રેણીના પરિચર્ચાથી જૈનધમ પામ્યા. ત્યાં જ તર-મ ́તર છુમંતરને જાણનાર લીપા નામના સંન્યાસીએ ભીમ રાજા અને સુધન શ્રેષ્ઠી સિવાય આખા નગરને વશ કર્યાં હતા. એકવાર બન્ને ઉપર ગુસ્સે આવતા ધૂલીપાએ ભત્ર-તંત્રની શકિતથી રાત્રે જિનમદિર રાજમહેલ અને શેઠની હવેલી ઉપર ધૂળના વરસાદ વરસાવ્યો. સુધન શ્રેણીને સવારમાં ઉપદ્રવના ખ્યાલ આવતાંશ્રી ભક્તામર સ્તત્રનું ભાવપૂર્વક સ્મરણ શરૂ કર્યું ૫-૬-૭ મા શ્લોક પૂરા થતાં- શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયા અને ધૂલિયાના આશ્રમ ઉપર ધૂલના વરસાદ ફેરવી નાંખ્યા-અને વી વાણી એલ્યા કે ધર્માંનિષ્ઠ સુધન શ્રેણીપાસે અપરાધની
*****
||32||
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
શકતામર
મહાયશ્ર
પૂજન
વિધિઃ
✔
ક્ષમા માંગ ધૂલીપાએ સુધન શ્રેષ્ઠીને ધર્માંદાતા ગુરૂષાની તે પ્રમાણે કર્યુ અને જૈનધર્માંની સુદર આરાધના કરી... ઉં-લેાકના પૂ. ગુણા...સ્... કૃત-૨ જો જય મેળવવાના મ`ત્ર – ॐ ह्रीँ ह्रीँ हूँ ऋषभ शान्ति धृतिकीर्त्ति कान्ति बुद्धि लक्ष्मी ही अप्रतिचक्रे फट् विचक्राय स्वाहा । शान्त्युपशान्ति सर्वकार्यकरी भव વિ! પરાનિને ૪: ૩: ૫૫ અક્ષરી ઋદ્િન કરી દૂર નમો વીલવુડ્ડીÎ ૧૧ અક્ષરી | મંત્રઃ- સૌ શ્રાઁ શ્રી ગૌ” હી સર્વવ્રુતિ-સરક્યુકોષદ્રવ નિવારળ જીરુરું સ્વાĪ ૩૩ અક્ષરી । ....મ્.... પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રા બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાય. स्तवन- ७. जन्म जन्म के बांधे जे, प्राणी केरे पाप छिनमें ते सबही छूटे, तब तवन के प्रताप १ ज्यों ज्यों स्वामी, तुम नीके हो जिनराज तुम मीठे हो महाराज ज्यो. सारे जगमांही पसयों, अली छवि अंधकार, देवकुं प्रभु सूरज दर्शन, निकसत हैं निराधार ज्यों. २ બાંધેલ પાપ જનનાં ભવ સત્ર જેહ, તારી સ્તુતિથી ક્ષણમાં ક્ષય થાય તેહ; આ લાક વ્યાસ નિશિનું ભ્રમરા સમાન, અંધારૂં. સૂર્ય કિરણાથી હણાય જેમ. ૭
જન્મતણાં બહુ પાપ કષ્ટો ક્ષય થતાં ક્ષણવારમાં, ગુંથાય દિલ કદિ ભક્તનાં જો આપના ચરાગાનમાં, પ્રભાતમાં તે નાસતું રવિ બિબથી પળવારમાં, તે નાસનું રવિ બિબથી પળવારમાં પ્રભાતમાં. ૭ જન્મના જે બહુ બહુ કર્યા. પાપ તા દૂર થાય, ભકતા કેરી પ્રભુ ગુણુમહિ ચિત્તવૃત્તિ ગુંથાય; વિટયું જે તિમિર સઘળુ` રાત્રિને વિશ્વમાંય, નાચે છે રે સૂરજ ઉગતાં સત્વરે તે સદાય, શ્લોક–૮. (નમોઽહૃત) ૩ મત્યુતિ નાથ! તવ સંસ્તવન મયંમરમ્મતે તનુષિયાપિ તવ કમાવાન્ ।
૭
तो हरिष्यति सतां नलिनी दलेषु मुक्ताफल द्युतिमुपैति ननूदबिन्दुः स्वाहा ॥८॥
113611
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ
શ્રી
.
॥४०॥
લકતામર મહાયત્ર પૂજનવિધિ
૪
ETTE
अन्वय :- इति मत्वा नाथ ! तनुधिया अपि मया, इदं तव संस्तवनम् आरभ्यते, तव प्रभावात् सताम् चेतः हरिष्यति, ननु उदविन्दुः નચિનીમુન્નાવસ સિન વૉલિ | ગાથાર્થ:- સ્તવનાના હેતુની વિશિષ્ટ પુષ્ટિ – હે નાથ ! સામાન્ય એવું પાણીનું ટીપું આધારભૂત કમલિનીના પાંદડાં પર રહેલું મોતીની શોભાને ધારણ કરે છે તેવી રીતે આ સ્તોત્ર તમારા પ્રભાવથી સજજનેના ચિત્તનું હરણ કરશે એમ માનીને અ૫બુદ્ધિવાળા મારા વડે આરંભ કરાય છે. વિશેષાર્થ :- હે નાથ! તમારું સ્તવન ભવભવના પાપને દર કરશે, એ તો નિશ્ચિત જ હું માનું છું, અને તેથી જ હવે તમારા પ્રભાવની યાચના કરું છું. તમારા આ પુનિત પ્રભાવે.. મારૂં ગીત હશે કે ગીતડું હશે, કાવ્ય હશે કે તેત્ર હશેપણ ભલા ભદ્રિક સભર ભકતોને તે તે ગમી જ જવાનું છે. પેલું હોય છે શું ? માત્ર પાણીનું બિંદુ. પણ નીલમ જેવા લીલાછમ કમળના પાંદડાં પર હોય ત્યારે કેવું લાગે એ જલબિદ ? એકવાર તે સાચા મોતીને પણ પાણી પીવડાવી દે તેવું સુંદર લાગે છે એ જલબિંદુ. પ્રભુ ! મારી જલબિંદુ જેવી આ ભકિતની ઉદ્દગાર માળા સમુ આ કાવ્ય પણ સૌંદર્ય નિહાળવા ખોવાયેલ ભકત માટે તે નયનનું નજરાણું જ બનશે, તેમાં શંકાને કયાં સ્થાન છે?
भावार्थ :- स्तुति प्रारंभ करनेका सामर्थ्य दृढ करते हैं :- हे नाथ ! उपर कथनानुसार आपका स्तोत्र करना दुष्कर है तथा सर्व पापों का हरण करने वाला हैं ऐसा मानकर आपका यह स्तोत्र मुझ जैसे मरूप बुद्धिवाले द्वारा रचने का भारंभ किया जाता हैं। वह भापके प्रभाव से सत्पुरुषों के मन का रंजन करेगा, क्योंकि कुमुदिनी के पत्र पर पडा हुमा जलबिन्दु मोती की शोभा प्राप्त करता है ॥८॥
ગુ. સુ. જે મંત્રાસ્નાય શ્લોક-૮-૯ની સર્વરક્ષાકરી ભગવતી વિદ્યા:- સામાન્ય રીતે જે પુરૂષ દેવતાથી અધિઠિત હોય તે મંત્ર કહેવાય છે. અને સ્ત્રી દેવતાથી અધિષ્ઠિત હોય તે વિદ્યા કહેવાય છે–અથવા પાઠ સિદ્ધ હોય તે મત્ર કહેવાય છે અને ક્રિયા-અનુષ્ઠાન સિદ્ધ હોય તે વિધા કહેવાય છે. આમ છતાં વ્યવહારમાં મંત્ર અને વિધાને
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શકતામર
મહાયત્ર
જન
વિધિઃ
।
પર્યાય શબ્દ તરીકે પણ પ્રયાગ થાય છે.- ૐ હ્રી શ્રી ત્રેશ્વરી મમ રશાં જીરુ જીરુ સ્વાહા ૧૮ અક્ષરી | ઋદ્ધિની ઊર્દૂ નમો વાળુસારીજું ૧૨ અક્ષરી । મત્ર - ૐ : ગતિ ઞા૩ સા અતિષ દ્ વિનાય શો સૌ સ્વાહા ૨૪ અક્ષરી) (પુન:) ૐ દૂધ મળ રામા નન્દ્ર-સૈયૈ નમો નમઃ સ્વાદા ૧૭ અક્ષરી । ૐ....મ્.... પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. સવન-૮. એમ માની તુચ્છ મતિમ, સયનજો અહંમ કને રી, રિફી આશા તેરે પ્રમાયથે, સાન ચિત્ત हरी जेरी असो. १ कमलके दल पर जलकण जैसी मुक्ताफ छबि लीजे ही, देवविजय प्रभु चरण सरन हैं, मति निर्मल मुहिदीजे री. - असो. २ માનીજ તેમ, સ્તુતિનાથ! તમારી આ મેં, આરભી અલ્પમતિથી પ્રભુના પ્રભાવે;
તે ચિત્ત સજ્જન હર જયમ બિંદુ પામે; માતીતણી કમળપત્ર વિષે પ્રભાને! ૮ કરીને વિચારી આ બધા તુજ ભક્તિમાં આતુર હું, પ્રભાવ માનું આપની કૃષા તણા હે નાથ ! હું; શુભ પ’કજે જળ બિંદુ જે મેાતી સમુ' બહુ ચાલતું, ત્યમ તેંત્ર મુ`દર આપનું સુજને તણાં મન ખે'ચતુ`. ૮ એવુ' માની સ્તવન કરવાના થયા આજ ભાવ, તેમાં માનું મનહિં ખરે આપને છે પ્રભાવ; માતી જેવું કમળપરનુ વારિબિંદુ જ જે છે, તેવી સ્તુતિ મનહર અહા સજ્જનાને ગમે છે. ૮૭ શ્લાક-૯. (નમોહઁત) ૐ બાસ્તાં તવ સ્તવન મફ્ત સમસ્ત ટોષ, વસંથાપિ ગળતાં ટુરિતાનિ હન્તિ ।
दूरे सहस्रकिरणः कुरुते प्रभैत्र, पद्माकरेषु जलजानि विकासभाञ्जि स्वाहा ॥ ९ ॥
अन्वय :- तब अस्त समस्तदोषम् स्तवनम् दूरे आस्ताम् त्वत्संकथा अपि जगताम् दुरितानि इन्ति सहस्रकिरण दूरे (अस्ति तस्य )
||૪||
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
.
Kiારા
ભકતામર મહાયન્ટ
જનવિધિ
the
કમr gણ પન્નાઇરેવુ જરુઝાનિ વિજાતમાધિ કુત્તે ગાથાર્થ - ભગવંતની કથાનું માહાત્ય :- હે સ્વામી ! સૂર્ય તે દૂર રહે, પણ સૂર્યની પ્રભા-કાંતિ જ સરેવરમાં રહેતા કમળને વિકસિત કરે છે. તેમ સમસ્ત દોષથી રહિત એવું તમારું
સ્તવન તો દૂર રહો. પણ તમારા જીવનની-તમારા આ ભવ-પરભવના ચારિત્રની કથા જ લેકેના જગતના પ્રાણીઓના પાપને હણે છે–દુખેને નાશ કરે છે. વિશેષા - પ્રભુ! કાવ્યના અને છંદના ... શબ્દના અને સાહિત્યના ... વ્યાકરણ અને વ્યુત્પતિના દરેક દરેક દેથી દૂર..નિર્દોષ અને મધુર એવું સ્તવન તો બહુ મોટી વાત છે પણ... એ મારા પ્રભુ ! તારી નાની શી વાતલડી કરવા બેસીએ ને તે એ વાતલડી પણ પ્રાણીમાત્રના પાપને દૂર ભગાડે. પાપને પલાયન કરવામાં તે માત્ર તારી કથા જ કાફી છે. હજારે કિરણેથી ઝળહળ...ઝળહળ થતો સૂરજ એ તે સારી ય સૃષ્ટિમાં કૃર્તિ ફેલાવતા, પણ તેની કયાં વાત? પેલી સૂરજની આછી-પાતળી પ્રભા એ પણ સાવરમાં રાત્રિભર નિદ્રામાં પોઢીને બીડાઇ ગયેલા કમલના પાંખડી 9૫ પાયાને ક્ષણવારમાં બોલી નાંખે છે.
भावार्थ :- सर्वज्ञ का नाम ही विघ्नहर है-यह बताया गया है :- हे स्वामिन् ! समग्र दोष का नाश करने वाला आपका स्तवन स्तोत्र तो दूर रहो, परन्तु मात्र आपकी इस भव और परभव के चरित्र की कथा अथवा आपका नाम ही तीनों जगत के प्राणियों के पापों का नाश करता है जिस प्रकार कि सूर्य अत्यन्त दूर होने पर मी मात्र उसकी कांति ही सरोवर के कमलों को विकस्वर करती है ॥९॥
કથા-૪. કેશવદત્ત :- શ્લોક-૮-૯ ની વસતપુર નગરમાં ધર્મમાં ઉદ્યમી નિર્ધન-કેશવ ધન કમાવવા સાથેસાથે પરદેશ ગયે. જંગલમાં એકલા પડતાં રસ્તામાં કેશવની સામે સિંહ આવ્યું. થી ભકતામરના સ્મરણથી સિંહ બીજી દિશાએ ગયે – આગળ ચાલતાં કેશને એક કાપાલિકનો ભેટે છે. તેણે કહ્યું કે અહીં એક રસ કૃષિકા છે. તેનો રસ લેખકને લગાડવાથી લોખંડ સુવર્ણ બની જાય છે. દોરડાથી-કેશવને રસ કૃષિકામાં અંદર ઉતાર્યો. રસને તુંબડું ભરી કેશવે ગીને સરળભાવથી આપ્યો. ગીએ તુંબડુ લઇ દોરડું છુટુ મૂકી દીધું કેશવ કૃષિકામાં પડતાં
R
RAK
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
'
થી
રા
વિધિ
શ્રી ભકતામરનું સ્મરણ કરવા લાગ્યું. શ્રીચક્રેશ્વરીદેવીએ કેશવને બહાર કાઢી આઠ રને આપ્યા કેશવે વસંતપુરમાં
આવી ચકેશ્વરીદેવીના પ્રભાવથી એક જ દિવસમાં નગરના મધ્ય ભાગમાં ભવ્ય જિનમંદિર બનાવ્યું.ભકતામર મહાયત્ર
ઋદ્ધિ – $ * * Tનો નિર્દેતા – જો મrો [ Ė જ સ્વાદ પૂજન- ૨૫ અક્ષા મંત્ર:- છે કે શ્રી* * * : ૪ ઃ હું : નમ: સ્વ . ૧૪ અક્ષરી
છે..પરમ.... પાના ૨૮ ના બને મને બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ.
स्तवन--९. तवनकी कहा कहुं, सब दोष मिट री; तीनभुवन पावन त्रिभुवनके, तोरी कथा सब दोष कटेरी, तप. सहस किरण कहा दूर रह्यो, ताकि प्रभासे अंधेर घटै री; पद्माकरके पद्म विकासित, छिनमें जडता त्युंहि छुटै री, तप. २
દ્વરે રહે, હિત દેશ સ્તુતિ તમારી! તારી કથા પણ અહો ! જન પાપહારી ! - ધરે રહે રવિ કદી ત પિ પ્રભાએ – ખીલે સરોવર વિષે કમળ ઘણુએ. હું ખરી ભકિત જે પ્રભુ આપની કરતાં ભલે નહિ આવડે, જગનાં બધાં પાપે હઠે તુજ નામની યાદી વડે; રવિ દૂર છે ઘણે વિશ્વથી તદપિ પ્રસારી કિરણે, જો પાણીમાંનાં પંકજે વિકસાવતો તે તે ઘણે. ૯ દરે રાખે સ્તવન કરવાં આપનાં એકધારાં, પાપે નાસે જગજનતણું નામ માત્ર તમારા
કે દરે રવિ રહી અને કિરણને પ્રસારે, તે એ ખીલે કમલાદલ તે કિરણેથી વધારે. ૯ ૦ વિ શ્લોક-૧૦. (નમોહંત) છે નાયમુર્તિ મુવનમૂપ ! મૂતનાથ! મૂર્તિીવિ મવા મમિ ટુવતઃ જ
तुल्या भवन्ति भवतो ननु तेन किं वा, भूत्याश्रितं य इह नात्मसमं करोति स्वाहा ॥१०॥
**
*
*
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ગીર अन्वय :- भुवनभूषण । भूतनाथ भूतैः गुणैः भवन्तम् अभिष्टुवन्तः भुवि भवतः तुस्याः भवन्ति (इति) अति अद्भुतम् न वा ननु तेन ભકતામર મ્િ ચ & પાકિસબૂ મૂસા ગામનું ન રોલ, ગાથાર્થ:- ભગવદગુણ વર્ણનનું ફળ :- હે ભુવનભૂષણ ! આપના મહાયન્સ
વાસ્તવિક સદ્ભૂત ગુણે વડે આપને સ્તવના જગતમાં તમારા જેવા થાય છે તેમાં કાંઈ બહુ મોટું આશ્ચય નથી” પૂજન
આ જગતમાં તેના સ્વામી વડે શું ? કે જે પોતાની સમૃદ્ધિ વડે પિતાના આશ્રિતને પિતાના જેવા સમૃદ્ધ ન કરે? વિધિ અર્થાત પ્રભુ! તું એ સ્વામી છે કે તારે આશ્રિતને તારા સમાન બનાવે છે. વિશેષાર્થ :- આ પ્રાણીમાત્રના ચોગ
અને ક્ષેમને વહન કરનાર ભૂતનાથ ! એ સારી કે દુનિયાને દેદિપ્યમાન કરનાર અજબ ગજબના આભૂષણ! તારા ગુણે જે ગાવે તે તારા જેવા થાવે એમાં આશ્ચર્ય શું ? સારે સજજન શેઠ હોય તે પિતાના નેકરને મેકે આવે પિતાના જે માલદાર બનાવે. તું તે ત્રણ જગતને શિરોમણિ શેઠ છે. તારા ગુણ ગાવાથી દુનિયા તારા જેવી વીતરાગી થવાની. અરે, હું ય આ જન્મના પાપના પાટલા ફગાવીને તારા જેવો વીતરાગી માલદાર બનાવાને. भावार्थ :- जिनेश्वर की स्तुति का फल कहते हैं :- जगत के आभूषण समान हे नाथ ! इस पृथ्वी पर भापके सत्य गुणों से स्तुति करने वाले प्राणी आप जसे हो जाते हैं इसमें तनिक मी आश्चर्य नहीं है, क्यों कि इस जगत में जो स्वामी अपने सेवकको समृद्धि द्वारा अपने समान
નહીં જતે તેણે રામી ? અથવા જાવ સુfસ જાને છે 8 ના બાપ નૈસા તીર મેં લા દવિ દા આશય હૈ ?• ની ઋદ્ધિ :- * * નમો વળે ૧૧ અક્ષરી મંત્ર :- છે ¢¢ શ્રાઁ શ્રી* ૐ શ્રી આ સિદ્ધ યુદ્ધ કૃતાર્થો મત માં વપ સપૂf સ્વાદ ૨૭ અારી છે.....જરમ. પાના ૨૮ ના બને મા કે
બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ, સાયન-{. મરિન નાં કિરાશે, તો મુ અરિ નાંહિ-જિ.-ટે. મુન મુળ Hदूषण नदि तुममें, सकल गुणे निरधारो-म.१ बरतन भविजन तुम सम होवे, देव प्रभु दिलधारो.तिनकी सेवा कहा करे सेवक, जो माप समान विचारो.अ.२
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
IND
વિધિ
આશ્ચર્ય ના, ભૂવનભૂષણ ! ભૂતનાથ ! રૂપે ગુણે તુજ સ્તુતિ કરનાર અa,
તે તુય થાય તુજની, ધનીકે શું પતે; પૈસે સમાન કરતાં નથી આશ્રિતને ! ૧૦ ભકતામર
શણગાર છે ત્રિલોકના ન નાથ છે સહુ પ્રાણીના, પ્રભુ આપનું પદ પાખતા ભકતો બધા આ લોકના; મહાયન્ટ છે
આશ્ચર્યા એમાં છે નહિ ફળ એ બધા તુજ ગુણતણુ, ધનવાન લાયક સેવકને આપ તુલ્ય બનાવતાં. ૧૦
એમાં કાંઇ નથી નવીનતા નાથ દેવાધિદેવ, ભકતો સર્વે પદ પ્રભુ તણું પામતા નિત્યમેવ,
લકે સેવે કદિ ધનિકને તે ધની જેમ થાય, સેવા થાતાં પ્રભુ પદ તણી આપ જેવાજ થાય. ૧૦૦ ૪ શ્લેક-૧ (નમોહંત) છે મવન્ત મનિષ વિક્ટોવની, નાન્યત્ર તોપ મુપયાતિ નનય રહ્યુ છે. આ *पीत्वा पयः शशिकर द्युति दुग्ध सिन्धोः; क्षारं जलं जलनिधे रसितुं क इच्छेत् ? स्वाहा ॥११॥
अन्वय :- अनिमेषविलोकनीयम् भवन्तम् दृष्ट्वा जनस्य चक्षुः अन्यत्र तोषं न उपयाति । दुग्धसिन्धीः शशिकरद्युति पयः पीत्वा कः જ્ઞાનેશે ક્ષાર કરું રમતું રત : ગાથાર્થ - ભગવદૂદનનું ફળ – ભલા ! ચંદ્રના કિરણ જેવું ઉજજવલ ક્ષીમુદ્રનું છે પાણી પીધા બાદ સમુદ્રના ખારા પાણીને પીવા કેણુ ઇચ્છે? કે નહિ, તેમ હે પ્રભુ! એકી નજરે-ટગરટગર જોવા લાયક આષને જોયા બાદ લોકેની દષ્ટિ બીજે કયાંય સંતોષ પામતી નથી. પ્રભુ ! તારું દાન ક્ષીરસમુદ્રના જલપાન જેવું છે. અન્ય દેવનું દર્શન ખારા પાણી જેવું છે. વિશેષાર્થ – હે પ્રભુ! મેં તમને જોયા... અને હું તમારા પર મોહ્યાં..શી તે કારીગરી કરી છે મારા નયન પર કે આંખ મટકુ એ મારતી નથી. શું કામણ કર્યું છે. કાળજા પર કે હવે રૂપરૂપના અંબાર પણ સામે આવે? હવે... સૃષ્ટિના અને પ્રકૃતિના પમરાટ ભર્યા સૌદર્ય આવે કે પેલા કામણ
ગારા રૂપ લઈને હાજર થતાં મિઆ દેવદેવીઓની હારમાળા આવે..પણુ પ્રભુ! તમારાથી થયેલ આ મારૂં કામણુવાળું એ કાળજું અને તમારા સ્નેહથી ભીનું થયેલું પેળીયું બીજે કયાંય જઈ શકતું નથી. બસ તુ હીતું હી નિખવામાં
REST
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
TEારા
લકતામર પહાયન્ટ છે yur-
લાગ્યું છે. લાગે જ ને? પેલા ચંદ્રના કિરણ જેવા નિર્મળ જળથી છલકાતે ક્ષીર સમુદ્ર. તેમાં તેના મીઠાં નીર છે હોય. એ ક્ષીર સમુદ્રને પોતે પોતે-આ ખારા ખારા ઉસ જેવા ખારા સમુદ્રનું ખારું પાણી કેણુ પીવે ? પ્રભુ! તમારી કપા નીર પાસે મને બધા ય ખારા જળ લાગે. મારાર્થ:- વિનેશ્વર ઇ ટન ST ## કહતે હૈ:-- દે ઇમુ ! અનિમેષ દfણ છે निरन्तर वर्शन करने योग्य आपको एक बार देखने पर मनुष्य की आंख अन्यत्र संतुष्ट नहीं होती। चन्द्र की किरणों के समान * कांतिमय उज्जवल क्षीर समुद्र का जल पीकर फिर लवणसमुद्र का खारा पानी पीने की कौन इच्छा करे ॥११॥
કથા-૫. કપર્દીની કામધેનુ - ગુજરાતની ગરવી ભૂમિ ઉપર વનરાજ ચાવડાએ વસાવે- આજે પણ જ્યાં જ ૧૨૫ જિનમંદિર અને શ્રીપ'ચાસપાશ્વનાથસ્વામિ આદિ પાંચ હજાર પ્રતિમા ભગવતેથી સુશોભિત એવા અણહિલપુર પાટણમાં બારમાં સકામાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ વિજય હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના સદુપદેશથી - ૧૮ દેશમાં અમારિનું પાલન કરાવનારા-આવતી ચોવીશીમાં શ્રેણિક મહારાજાના જીવ પ્રથમ તીર્થકર થનારા બા પાનાભ સ્વામીના ગણધર થઈ ત્રીજા ભવે મોક્ષે જના- ચૌલુકય વંશના શજવી પરમહંત કુમારપાલ મહારાજ રાજય કરતા હતા. તેમને શીલવ્રતધારિણી ભોપાલદેવી રાખી હતી અને વાક્ષદ આદિ મહામંત્રી હતા ત્યાં ધન વિનાના ધર્મપ્રેમી કપર્દી નામના શ્રાવક નિત્ય શ્રી નમસ્કાર મહામત્ર તથા બી ભકતામર સ્તોત્ર ગણતા હતા. એક દિવસ ૧૦ અને ૧૧માં હોકને એકાગ્રતાપૂર્વક ધ્યાન કરતાં શ્રી પ્રથમ તીર્થંકર આદિનાથ સ્વામિના અધિષ્ઠાયક યક્ષિણી ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયા અને ક્ષર્દીને કહ્યું કે – હું દરરોજ સાંજે તારે ઘેર નન્દિની કામધેનુ બનીને આવીશ તારે કુબમાં એ ગાયને દેહવી એ-ઘડામાં રહેલું દૂધ સુવણું બની જશે. આમ એકત્રી દિવસમાં ૩૧ ઘડા સુવર્ણના બની ગયા.- કપર્દી એ કહ્યું કે હે ભગવતિ! હવે મને દૂધ આપે કપર્દી એ કામધેનુ ગાયના દૂધની ખીર બનાવી ચતુર્વિધ બી સંઘનો લાભ લીધે. કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવંત હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ આદિ
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્ર શકતામર સહાયત્ર
પૂજન
વિધિ
*******
સાધુ-સાધ્વીજીને ભક્તિપૂર્વક ખીર વહેારાવી. શ્રી કુમારપાલ મહારાજાને સપરિવાર સાધર્મિક ભકિતના લાભઈ આપવા આમંત્રણ આપ્યુ.. ખીર સિવાય બીજી કોઇ રસાઈ બનાવી ન હતી.-નિત્ય બત્રીસ જાતના ભેાજનને જમનારા કુમારપાલ મહારાજા આદિ એ આવી દિવ્ય ખાર કોઇ દિવસ ખાધી તેા નથી પરંતુ નીરખીચે નથી. બધા આ કંઠે જમ્યા પછી દર્દી વિનતીપૂર્વક હાથજોડી કુમારપાલ મહારાજા આદિ ને અદર લઇ ગયા. ૧૮ દેશના માલિક કુમારપાલ મહારાજાનાં રાજ ભડારમાં પણ આવા દિવ્ય ચરૂએ ન હતા. તે જોઇ સૌ શ્રી ભકત્તામર સ્તાત્રના મહિમાથી આશ્રમચકિત થયા. – અને મહારાજાએ ને મહામત્રી પદ આપ્યું - એકદિવસ રાજસભામાં વિદ્વાન પશ્ચિતથી ખુરા થયેલા કુમારપાલ મહારાજાએ કહ્યું કે-મારી પાસે એવા કોઇ શબ્દો નથી કે જેની હું ઉપસ્યા આપી શકુ? આ સાંભળતાંજ કપર્દી મન્ત્રી ટેબલ ઉપર જોરથી હાથ પછાડી ખેલ્યા કે – આવા મૂખ મહારાજાના અમે મત્રી બન્યા અમારી જીંદગી ધૂળમાં ગઈ – કુમારપાલ મહારાજા ના આ રાદો સાંભળી વિસ્મિત થતા ખેલ્યા કે મત્રીશ્વર ૧૮ દેશ જીતતાં જેટલા શ્રમ પડયા છે તેમાં કોઈએ પણ આવુ અપમાન ક્યું નથી. અને આજે મારી એવી શું ભૂલ થઈ ગઈ કે જેથી તમે આટલા બધા ગુસ્સે થઇ ગયા. ત્યારે મહામ`ત્રીશ્વર કપ મેલ્યા કે–માફ કરજો સ્વામિન – આપના કાકાળી મહારાજા સિદ્ધરાજ જયસિંહની વિન તિથી–સાડા ત્રણ કરોડ લેાકના રચનારા-આપના પરમગુરૂદેવ શ્રીજીએ એકજ વર્ષમાં ૧। લાખ શ્લાક પ્રમાણુ પંચાંગી સિદ્ધ હૈમ વ્યાકરણ એકલા હાથે રચ્યું છે. તેએમજી અત્યારે હાજર છે. અને આપ આવા મૂખ રહી જાય. - ઉપમા અને ઉપમાન જેવા રશદે પણ આપના ખ્યાલમાં નથી તે કેમ ચાલેગુર્જર સમ્રાટ્ કુમારપાલ મહારાજા ૪૯ વર્ષની ઉમરે પાટણની રાજગાદીએ આવ્યા ત્યાર બાદ ૧૮ દેશને જીત્યા આટલી મેાટી ઉમરે આટલા મોટા રાજકા માંથી સમય કાઢી અને પાલખીમાં બેઠા બેઠા પણ સિદ્ધ હુમ-વ્યાકરણ ઇસ્થ .. અને ૩૩ લેાક પ્રમાણ સ'સ્કૃતમાં – નમ્રાવિહાવવુજી.... સાધારણ જિન સ્તવન રચી શકયા. સાઢાત્રણ ક્રોડ અજૈનને જૈન બનાવનારા - કલિકાલ સર્વીસ હેમચ'દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા અને - જેમના રાજ્યમાં માર
*****
૪૭||
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
I૪૮૫
વિધિ
શદ પણ બોલી શકાતું ન હતો એવા અહિંસા દેવીના અનુપમ ઉપાસક કુમારપાલ મહારાજાના દેવલોક થયા બાદ શ્રી ભકતામરેજ
એમના ભત્રીજા અજયપાલના હાથમાં સત્તા આવી તેણે કુમારપાલ મહારાજાના બનાવેલા કેટલાય જિનમંદિર તોડી
નંખાવ્યા જૈન ધર્મના કદાપી અજયપાલે - કપદ આદિ મહામંત્રીઓને કહી દીધું કે-આવતી કાલથી તમારે પૂજા મહાયત્ર
પહેલાં મસ્તકઉપર કરેલો તિલક ભૂસીને પછીજ રાજસભામાં આવવું જો મારી આજ્ઞાનું પાલન નહિ કરે તે તેલની પૂજન
ધગધગતી કડાઈમાં સૂઈ જવું પડશે. મહામંત્રી કપર્દી આદિ ૨૧ જણા આ રીતે થી નમસ્કાર મહામત્વના ધ્યાન પૂર્વોક ધગધગતી તેલની કડાદામાં સૂઇ ગયા છેવટે અજયપાલ રાજા બોલ્યા કે- મારાથી આ જોઈ શકાતું નથી મારા રાજ્યમાં તમારે તિલક અમર રહેશે ! આપણું પૂર્વજોએ એક તિલકની રક્ષા કરવા માટે પણ આવા મહાન ભોગ આપ્યા છેએવી કિવદંતી છે. ગુ. સુકૃત મન્નાસ્નાયમાં ૧૦ - ૧૧ શ્લેકનો ૪ થે ૩૯ અક્ષરી- સર્વસિદ્ધિકર મંત્ર- અથવા સર્વસમાહિત પૂરણ મંત્ર છે * નમો અરિહંતા સિદ્ધાળ મૂળે વવાયા સાહૂણં મમ શુદ્ધિ વૃદ્ધિ સહિત ગુરુ ગુરુ સ્વાહા | ઋદ્ધિ:- છે કે ઇમો ઘા-૩ીË ૧૦ અક્ષરી મંત્ર :- છે.
શ્રી તરીકે શ્રાઁ શ્રી* કુમતિ નિવાર મહામાય નમ: સ્વાહ ૨૨ અક્ષરી. છે....પરમ.... આ પાના ૨૮ ના બને મો બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. રસવન-tછે. તુમકે સુવવારે મેરે ઘમુશિ - તુમ
सुखपाचै मेरे प्रभु-तुम.-हे. अनिमेष लोचन जगजन जोवत, और ठौर नहिं जावं - तुम. १ क्षीर समुद्रको पानी पीवत, खारो जल नहिं भावे - तुम. २ जन मन मोहन तुम जग सोहन, देवविजय गुग गावे - तुम. ३
જો દર્શનીય પ્રભુ એક ટોથી દેખે. સંતેષથી નહિ બીજે જન નેત્ર પેખે; પી ચંદ્રકાન્ત પય ક્ષીર સમુદ્ર કે, પીશે પછી જળનિધિ-જળ કેણું ખારૂં? ૧૧
#સરદાર
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
***
શ્રી
પ્રભુ આપ દહન થગ્ય છે તલ્લીન થઈ નિહાળવા, કાંઈ આંખને ગમતું નથી જોયા પછી રૂપ આપના; ભકતામર
ક્ષીરસાગરે દુધ ઉજળું ચંદા સમું પીધા પછી, દરિયાતણું નહિ ખારા પાણી પામવા ઈછા થતી. ૧૧ મહાયન્ટસ
જોવા જેવા જનમહિ કદિ હોય તે આપ એક બીજા સર્વ સકળ પ્રભુથી ઉતરે છેજ છેક; પૂજન
પીધુ હેયે ઉજળું દુધ જો ચંદ્ર જેવું મઝાનું, ખાાં ખરાં જલધિ જળને કે પીએ કેમ માનું ? ૧૧ ૭. વિધિ લે-૧૨. (નમોહંત) ઃ શાન્તર મિઃ પરમાણુ પર્વ નિતિ ત્રિભુવનૌ રામમૂત!
तावन्त एव खलु तेऽप्यणवः पृथिव्यां, यत्ते समान मपरं नहि रूप मस्ति स्वाहा ॥१२॥
અચળ :- ત્રિમુકનૈક્રામમૂત શારામઃ જો ઘરમાણુભિઃ ચમ્ નિમfપસ: તે અળવઃ કવિ સાવર: gવ ( બાન) ચત કૃથિયાત્ તે રમાનઅપરમ ૫૬ નહિ બહિa || ગાથાર્થ – પ્રભુના રૂપની વિશિષ્ટતા:- ત્રિભુવનના અનુપમ તિલક! જગતમાં તમારા સમાન બીજા કોઈનું રૂપ દેખાતું નથી તેથી નિશ્ચિત થાય છે કે શાંતરસની કાંતિવાળા જે પરમાણુઓ વડે તમારું શરીર નિર્માણ થયું તે પરમાણુઓ આ જગતમાં તેટલા જ છે. વિશેષાર્થ :- પૂરી દુનિયા સમી આવ્યું. પેલા રાજાના રાજા, દેવોના રાજા અને મુનિઓના રાજા જેવા ગણધરને પણ જોયા પણ તમારા જેવું રૂપ મેં કયાંય ન દાઉં. હે પ્રભુ! તમારા જેવું રૂપ જોવા ન મળે, તેને સીધે હિસાબ છે. રંગરાગને શાંત કરી નાંખે તેવા નિર્મળ પરમાણુઓ આપના નિર્મળ દેહના નિર્માણમાં વપરાઇ ગયા. હવે કયાં રહ્યાં બીજા એવા પરમાણુ કે જેથી આપના જેવું ભવ્ય રૂપ નિર્માણ થઈ શકે? કહેવું પડશે કે આપના જેવું જ રૂપ નિર્માણ કરવા માટે આ દુનિયાના
પરમાણુએ દેવાળીયા છે. મારા પ્રભુ! તમારા અનન્ય રૂપને અગણિત અભિનંદન. માયાર્થ:- માતાના ઇ થર્શન દતે હૈ:* त्रिभुवन के अद्वितीय ललाम अलंकार तुल्य है प्रभु! राग द्वेष की कांति को शांत करने वाले शांत रस की कांतिवाले जिन *
RA
&
**
*
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
R
A
શ્રી જ
परमाणुओं द्वारा आप निर्मित, उत्पन्न हुए हैं भापका शरीर बना है वे परमाणु इस विश्व में उतने ही थे, क्यों कि आपके समान ભકતામર દૂર રપ અન્ય વિકલી છે - હિવારું નહીં રેતા કેરા કથા-૬, બહુરૂપીને બોધ- બારમાં તીર્થાધિપતિ વાસુપૂજય જાય છે સ્વામિના પાંચે કલ્યાણુથી પવિત્ર બનેલી – વીસમા જિનેશ્વર મુનિસુવ્રતસ્વામિના શાસનમાં - આજથી ૧૧ લાખ પૂજન- એંશી હજાર વર્ષ પૂર્વે થયેલા બીપાલ મહારાજાની જન્મભૂમિ, અંગદેશની તિલમણિ સમાન-ચંપાપુરી નગરીમાં વિધિ
મહારાજા કર્ણ અને સુબુદ્ધિ મંત્રીધરની રાજસભામાં અનેક પ્રજાજનોની હાજરીષાં વિદેશી બહુરૂપી જાદુગરે અનેક રાજા-મહારાજાએ દેવ-દેવીઓના રૂપે કરી પિતાની કલાની પરાકાષ્ટ બતાવવા-કાળા ભુજગ જેવા વર્ણવાલા-રાંખચક-ગદા-અને પથી શોભતી ચારે ભુજા વાલા - ગરૂડ પર બિરાજેલા વિષણુનું રૂપ કર્યું. તથા - બાજુમાં પિઠીયા - મસ્તકે ચંદ્ર અને ગળ-ગંગા-વિશાલ જટાને સમૂહ; અને ગળે વિંટેલો ભયંકર કાળો નાગ ભસ્મથી ચેલું આખું ય શરીર એવું શંકરનું રૂપ બનાવ્યું અને ચારમુખવાળા-મંજુલ વાણી ઉચ્ચારતા અને રાજહંસ ઉપર બિરાજેલા. બ્રહ્માનું રૂપ બતાવ્યું. કાર્તિક બુદ્ધ અને ગણપતિ વિગેરેના રૂપ બનાવી સુબુદ્ધિ મંત્રી વગર આખી સભાને ચકિત કરી દીધી. ત્યાં બહુરૂપીએ સુબુદ્ધિને કહ્યું કે-હે મંત્રીશ્વર ! તમારા દેવ તીર્થંકરનું પણ હમણાં જ રૂપ બનાવીશ. સુબુદ્ધિ-મંત્રીધરને થયું કે- ભગવાન તીર્થકર જેવું રૂપ તીર્થકર સિવાય બીજા કોઈનું ન હોય શ્રી ભક્તામર સ્તવમાં “ઃ સન્તાનમઃ ” ગાથા એ ભાવને સૂચવે છે. સુબુદ્ધિ મંત્રીધરે તરત જ એ પઘ મને મન ભાવથી બોલવાનું શરૂ કર્યું એકાએક થી ચકેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયા અને તીર્થકર દેવના રૂપ માટે પ્રયત્ન કરતાં
બાહરપીને એક તમાચે લગાવતાની સાથે તેની કલા નાશ પામી અને કહ્યું કે – મૂખ ! જીવવાની આશા હોય તે જ સુબુદ્ધિ મંત્રીને સેવ! બહુરૂપી મંત્રીશ્વરના ચરણેમાં પડયે. રાજવી કર્ણ અને પ્રજાજનોએ આશ્ચર્ય પૂર્વક સુબુદ્ધિ
મંત્રીશ્વરને પૂછયું કે – આ બધું શું થયું? ત્યારે મંત્રીશ્વરે કહ્યું કે - હે મહારાજા પ્રજાજનોની સાથે આપ પણ
&
*
*
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
મા જ
એની કલાથી પ્રસન્ન હતા. એથી નિષેધ કઈ રીતે કરવું ? એમ વિચારી મેં મી ભકતામર સ્તોત્રનું બારમું પધ છે
સ્મરણ કરતાં આમ બન્યું છે. બહુરૂપીએ અને કર્ણ રાજાએ જેનધર્મને સ્વીકાર કર્યો – સભાજને પરમમંત્રની ભકતામર .
જેમ શ્રી ભકતામર સ્તોત્રનું સ્મરણ કરવા લાગ્યા. ” ગુ...સ્... કૃત મન્નાસ્નાય - ૫. સારસ્વત વિધા. – મહાયત્ર પૂજન- $ * વદ્દ - પુવી, છે જે પ્રયાસારી, છે ( મારસંગધારી, છે * ઉg- - વિધિ મળે, જે હી વિકેન્દ્રમ-નમક સ્વાદ ૪૬ અક્ષરી | સામાન્ય રીતે જપ વખતે નમ: અને હેમ વખતે
સ્વાહા આપે છે. પરંતુ કેટલાક મંત્રમાં આ બન્ને પદો સાથે પણ બોલવાના હેય છે. - ઋદ્ધિ :- * * Tો વોદિવઢી ૧૨ અક્ષરી મંત્ર -
––અર્વારા પ્રકાદિની સર્વનર વર્ષ કર ૪ વાહ ૨૬ અક્ષરી ... જુમ.... પાના ૨૮ ના બને મન્ના બેલી ( આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા - જાપ. જ
स्तवन-१२. जिनजी तेरो रुप है, तोहिमे दूजो नहि पायो; त्रिभुवन तिलक समान तू, सुरनर मन भायो- ते. १ शांत राग रुचि के जुके परमाणु निपायो; ते ते ही परमाणुनते, देव प्रभु दिल ध्यायो. - ते. २
જે શાંત રાગ રૂચિના પરમાણુ માત્ર. તે તેટલા જ ભુવિ આ૫ થયેલ ગાત્ર !
એ હેતુથી ત્રિભુવને શણગાર રૂપ ! તારા સમાન નહિ અન્યતણું સ્વરૂપ ! ૧૨ વિશ્વમાં જે શાંત સુંદર દિવ્ય પરમાણુ હતા, તે સર્વથી નિર્માયેલા છે આપનાં ગાત્રો બધાં; પ્રભુ! આપ સુંદર શ્રેષ્ઠ છે. તેથી ખર્ષે ત્રણ ભુવનમાં, નવા રૂપ કેઈ અન્યમાં જેવું દિસે છે આપમાં. ૧૨ જે જે ઉચા અણુ જગતમાં ઠામ ઠામે પડયાં છે. તે તે સર્વે ગ્રહી રહી અહા આપમાંહિ જડયાં છે; આ પૃથ્વીમાં પરમ આણુઓ તેટલામાત્ર દીસે, તે હેતુથી પ્રભુ તુજ સમુ રૂપના અન્ય કે છે. ૧૨
સામગ્રી :
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
કકકર*
પર શ્લોક-૩ (નમોહંત) છે તે સુર ના નેત્રહાર, નિઃશે નિર્વિત ના ત્રિતો માના રાપરા ભકતામર છે
बिम्बं कलङ्क मलिनं क निशाकरस्य, यद्वासरे भवति पाण्डु पलाश कल्पम् स्वाहा ॥१३॥ મહાયનું
अन्वय :- ( भगवन् ) सुरनरोरंगनेत्रहारि निःशेषनिर्जितजगत् त्रितयोपमानम् ते वक्त्रं क्व ! फलकमलिनम् निशाकरस्य (तत ) વિશ્વ ય ? ય વારે વાળુવાક્રમ્ (માસ) I ગાથાર્થ :- પ્રભુના મુખનું વર્ણન :- પ્રભુ ! દેવ - મનુષ્ય અને નાગકુમારના નેત્રને હરનારું, ત્રણ જગતની સમસ્ત ઉપમાઓને જીતનારૂં કયાં તમારું સુખ અને કલંકથી મલિન થયેલ અને દિવસે ખાખરાના પાન જેવું ફિકકુ થનારું ચંદ્રનું બિબ કયાં? પ્રભુ ! તમારા મુખને તે ચંદ્રની પણ ઉ૫માં આપી શકાય તેમ નથી, વિશેષાર્થ :- વ્હાલા પ્રભુ ! કેવું તમારું મુખડુ ! દે તમારૂં મુખ જોઈને લેભાયા. મનુષ્ય તમારૂં મુખ જોઇને મલકાયા... અરે! પ્રાણીઓ પણ તમારૂં મુખ જોઈને હરખાયા. કઈ ઉપમા પ્રભુ! તમારા મુખને આપવી? તમારા મુખ પાસે ત્રણે જગતની ઉપમા ઠંડી પડી જાય છે. હશે... આ દુનિયામાં ઘણું ય ચંદ્રમુખ અને ઘણી ય ચંદ્રમુખીઓ છે ! પણુ.... રાતનો રૂપાળે રાજકુમાર આ ચંદ્ર જ બિચારે દિવસની પાસે રાંકડે. પેળી પૂણી જેવા પલાશના પાંદડા જેવો દેખાય છે. પ્રભુ! તમારા મુખ આગળ જગત આખુ ફીકકુફસ મેળું મસ લાગે.
भावार्थ :- प्रभु के मुख का वर्णन :- हे प्रभु ! देव, मानव और नागकुमार के नेत्रों को हरनेवाला मनोहर तथा त्रिजगत में रही हुई समी उपमाओं को जीतने वाला आपका मुख कहां ? और कलंक से मलीन बना हुआ चन्द्र का बिम्ब कहां ! जो चन्द्र વિશ્વ બાતઃ વાર છે જે જ તા 1 વસા તો ગાતા હૈ ? ગુ. સ્ કૃત મન્નાસ્નાય - ૧૩ શ્લોકની ૪૯ અક્ષરી
- ભાગાપહારિણી વિઘા " ગામોહિ-અઢી, છે શ્રી વિઘોતિ – શ્રી. છે કે આ * खेलोसहि-लद्धीणं, ॐ ही जल्लोसहि-लद्धीणं, ॐ ह्री सव्वोसहि-लद्धीणं नमः स्वाहा ॥ *
RTIક
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
મા ન ઋદ્ધિ – છે " નમો ૩નુમ, ૧૧ અક્ષરી મંa:- જી હ* શ્રી દંસ હજ છે* ૫૩ ભક્તામર ટ * * 7: મોહિની સર્વનર ગુરુ હ વાહ ૨૮ અક્ષરો છે.. પરમ... મહાયત્વ ન
* પાના ૨૮ ના બને મન્ટો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. સન-૧. કમ તેરી ગુણ હમણા યુન હોવૈ– કુલ 'જનવિધિ
समता कुन होवे-प्रभु. टेक. तीन जगत उपमान विचारे, सकल मुरासुर जोवै- प्रभु. १ तुं निकलंक सदा ओ कलंकी, पांडु पलाल * विगोवै, सोल कला वासर उदये थे, चंद्रमंडल छबि खोवै- प्रभु. २
લોકય સર્વ ઉપમા સહ જીતનારૂ, ને નેત્ર, દે નર ઊરગ હારી તારૂ
કયાં મુખ? આપનું વળી કયાં ચંદ્રબિંબ? જે દિવસે પીળચટું પડી જાય પૂબ. ૧૩ ત્રિલોકની ઉપમાં બધી જતી પ્રભુ જે મુખથી, નરદેવ નાગકુમારના તે નેવ પીતિ આકૃતિ; પ્રભુ આપના મુખ આગળે વળી ચંદ્ર ઝાંખે થતા, મેલો કલ કે સર્વદા દિન ઉગતાં પીળો ઘણું. ૧૩ જેણે છતી ત્રિભુવન તણી ઉપમા સર્વ રીતે, દેના ને જનગણતણા ચિત્તને ખેંચતી તે;
થાતે ઝાંખે શશી પણ પ્રભુ આપનાં મુખ પાસે, મેલા જે દિનમહિં અને છેક પીળાજ ભાસે. ૧૩ ૦. શ્લોક-૧૪. (નમોહંત) છે સંપૂર્ણ મve૮ શાહ વિ ટાપ-સુત્રા ત્રિભુવનં તવ ક્રાન્તિા છે
ये संश्रिता स्त्रिजगदीश्वर ! नाथ मेकं, कस्ता न्निवारयति संचरतो यथेष्टम् स्वाहा ॥१४॥
अन्वय :- त्रिजगदीश्वर ! सम्पूर्णमण्डलशशाङ्ककलाकापशुभ्राः तब गुणाः त्रिभुवनम् सङ्घयन्ति ये एकम् नाथम् संश्रिताः यथेष्टम् સંવત: કાન્ ૬: નિવારવહિ ! ગાથાર્થ :- ગુણાધાર પ્રભુ :- હે ત્રિલોકનાથ! સંપૂર્ણ ગેળ પૂર્ણિમાના ચંદ્રની કલાના સમૂહ જેવા તમારા ઉજજવલ ગુણે ત્રણે જગતને એળગી જાય છે –ત્રણે જગતમાં ફેલાઈ ગયા છે. તમારા જેવા એક
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભકતામર છે મહાય જ
જનવિધિ
સ્વામિનો આશ્રય કરનારા તેઓને ઇચ્છા મુજબ કરતાં કેણ રેકી શકે? કઈ નહિ. અર્થાત સર્વગુણોના ચિરસ્થાયી જ આધાર આપ જ છે. વિશેષાર્થ –' એ માનવ લોકના...... ઓ પાતાળ લોકના... ઓ દેવલોકના મુગુટ ત્રણ લોકના
હ૫૪ ઇશ્વર ! સંપૂણ મલથી રચેલા. ચંદ્રની કલાના કલાપ જેવા – ધોળા દૂધ જે તમારાં ગુણો આ ત્રણે ભુવનને ઓળંગી ગયા છે. તમારા આ તાજા-માજા થયેલા ગુણે કયાંય નથી સમાતા. એ દેવ! તમારા ગુણે યે ગજબ છે. ત્રણ ભુવનમાં તેને કેક કટોક નથી. તમારા જેવા સ્વામિને શરણે રહેલા ગુણોને ત્રણે ય જગતમાં મનની મોજ પ્રમાણે છે કરતાં કેણ રોકી શકે તેમ છે? માવાર્થ :- નમુ છે શી કપાઈ હતે હૈ:- દે નાથ ! જૂળના જે વ શ પૂર્ણ कला के समूह जैसे उज्ज्वल भापके गुण त्रिभुवन को लाँघ जाते हैं तीनों जगत में व्याप्त हो जाते हैं जो तीनों जगत के एक ही नाथ को भाश्रय माने हुए हो उन्हें स्वेच्छापूर्वक विचरण करने से कौन रोक सकता है ! र्थात् कोई नहीं ॥१४॥
કથા-૭. હાહીનું ડહાપણ - અણહિલપુર પાટણમાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવંત હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના ભક્ત સત્ય નામે શેઠ. અને તેમને એકની એક ડાહી નામની પુત્રી હતી. આઠ વર્ષની ડાહીઓ બાયવયમાં નિયમ લીધે કે-થી પંચાસરા પાર્શ્વનાથ સ્વામિના દર્શન અને પરમ ગુરૂદેવશ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાને વંદન કરીને પછીજ ભેજન લેવું ડાહી મટી થતાં તેનું ભરૂચ વેવિશાળ થયું. લગ્ન થયા બાદ જાન પાટણથી ભરૂમના માર્ગે આગળ વધી – ભજનના સમયે પડાવ પડય-રસોઈ બની. હાહીના સસરાએ કહ્યું પુત્રી જમી લે? બ્રહી કંઇ બોલતી નથી. બધાને લાગ્યું કે- પિતાનું ઘર છોડવાના વિરહના દુઃખથી ડાહી જમતી નથી. બીજા પણ ભજન વિનાના રહ્યા આગળ વધતાં રાત્રે જાનને પડાવ પહયે, સો. થાકયાં પાકયા સૂઈ ગયાં. ડાહી શ્રી ભકતામર સ્તોત્ર ગણવા લાગી.-૧૩માં ૧૪-માં કલોકના ધ્યાનમાં રાત્રિને પ્રથમ પ્રહર પરે થતાં મી ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયાં અને કહ્યું કે—તારે શું ખામી છે? ડાહી કહે, હે દેવી! મારૂં વ્રત પૂર્ણ કરે? તેવીએ. તે જ સમયે ડાહીને-નિર્મળ ઉજજવળ
R
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર હાયન્ત્ર
પૂજન
વિધિઃ
હાર – અમ્લાન પુષ્પમાલા - અને ગુરૂ પાદુકા આપીને કહ્યું કે – આ માલા ભરૂચ તીર્થાંમાં શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિને આરાવી સદા ખીલેલી રહેશે - દરેક જિનેશ્વરા સમાન ગુણુવાલા અને સમાન ફળ દેનારા ઢાવાથી શ્રીમુનિસુવ્રતસ્વામિના વ`દન – પૂજનમાં શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથવામિના વંદન-પૂજન થયા જાણજે. તથા આ ગુરૂપાદુકાને વાંદવાથી પૂજ્યપાદ હેમચ`દ્રાચાય ને વાંઘા જાણજે, અને આ હાર સ્વક આરાવા – સવારમાં દેવીએ આપેલા ડાહીએ પહેરેલા હારના મધ્યમણિમાંથી પ્રકાશ પથરાયા અને સૌના આશ્ચય વચ્ચે શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથ સ્વામિનુ જિનબિંબ પ્રગટ થયું. સસરાએ ડાહીને પૂછ્યું આ શા ચમત્કાર” ડાહીએ શ્રીભક્તામર સ્તૂત્રને મહિમા કહ્યો. શ્વર આદિ સર્વે ધર્મમાં દૃઢ બન્યા. ડાહીએ ભરૂચમાં હારના પ્રભાવથી અનેકના વિષાપહાર દૂર કર્યાં. ....સ્...કૃત મન્ત્રાન્તાય - લાક ૧૪ ની ૪ર અક્ષરી ૭-વિષાપહારિણી વિદ્યા :- હી બીવિજ્ઞ-ટ્વીન્દ્ગ, ૐી વીરાસવ–દ્દી, ૐ ી મહુવાસવ–ઢી, ી મિઞાનવ–ઢીળું નમઃ સ્વાહા ।
તથા 1 અક્ષરી ૮–સસમીહિતા ત્રિભુવન સ્વામિની વિદ્યા – ॐ ह्रीँ ँ श्रीँ ँ क्लीँ ँ असि आउसा चुलु चुलु कुलु कुलु मुलु मुलु इच्छियं मे कुरु कुरु स्वाहा ॥ ऋद्धि :- ॐ ह्रीं अर्ह णमो વિટ્ટે ૧૨ અક્ષરી | મંત્ર - ૐ નમો મળવઐ મુળવણૈ મહામાનસ્યં વાદ્ય ૧૮ અક્ષરી ।। ૐ....મ..... પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો બેલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા—જાય.
स्तवन- १४. प्रभु तेरे गुननकी कहां करूं बढाइ टेक. संपूर्ण शशिकलासम उज्ज्वल, त्रिभुवन लंघि सिद्धाइ प्रभु. १ जे सेवे प्रभु जाके मंदिर, त्रिभुवनकी ठकुराइ, देव प्रभु ताके सेवककुं, मन माने सिहां आई; कौन निवारन जाइ प्रभु. २
***************************
॥૫॥
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્ર
ભક્તામર
મહાયન્ત્ર
પુજન
સિંધ
******
સરૂંપૂર્ણ ચ'દ્રતણી ક્રાંતિ સમાન તારા, રૂડા ગુણા ભુવન ત્રણ લઘનારા ! ત્રિલાકનાથ ! તુજ આશ્રિત એક તેને સ્વેચ્છા થકી વિચરતાં કદી કોણ રાકે ? ૧૪
પ્રભુ આપના ઉજળા ગુણા ત્રિલેાકમાં વ્યાપી રહ્યા, તે પૂર્ણિમાના ચદ્રની ઉજળી કળા સમ શાભતા; ગુણવાન તું જગનાથના ગુણુ આશરા પામ્યા પછી, તે ગુણને કા રોકતા બહુ વ્યાપતા સ્વેચ્છા થકી. ૧૪ વ્યાપ્યા ચુણા ત્રિભુવનમહિં હૈ પ્રભુ શુ× એવા, શેલે સર્વે સકળકળના પૂર્ણિમા ચંદ્ર જેવા; તારા જેવા જિનવરતણા આશરે તે રહે છે, સ્વેચ્છાથી તેા અહિં હું જતા કોણ રાકી શકે છે ! ૧૪ ગ્લા–૧૫. (નમોઽહંત) ૐ નિયં મિત્ર પતિ તે ત્રિશાઙ્ગ નામિ નીતે મનાવિ મનોન વિહાર માર્ગમ્ । कल्पान्त काल मरुता चलिता चलेन किं मन्दरा द्रिशिखरं चलितं कदाचित् ? स्वाहा ॥ १५ ॥
अन्वय :- ( भगवन् !) यदि ते मनः त्रिदशाङ्गनाभिः मनाक् अपि विकारमार्ग न नीतम् अत्र किम् चित्रम् चलिताचलेन कल्पाસામતા વિમ્ મન્યરાત્રિશિયરમ્યાવિત્ સિમ્! | ગાથા:- પ્રભુની નિર્ભિકારિતા :– હૅ નિર્વિકારી પ્રભુ ! જો દેવાંગનાઓ વડે પણુ તમારૂં મન જરા પણ વિકારને ન પામ્યું તે એમાં શુ· આશ્ચય છે ? પવ તાને ચલાયમાન કરનાર પ્રલયકાળના વાયુ વડે કયારે ય ચલાયમાન નહિ થનાર મેરૂપ તનુ` શિખર શું ક`પી જાય ? કદાપિ નહિ.
વિશેષા` :- આ નિવિકારી પ્રભુ ! પેલી દેવાંગનાએ પોતાના હાવથી અને ભાવથી, કટાક્ષથી અને હાસ્યથી લટકાથી અને મટકાથી તમારા મનને જરાય ચલિત ન કરી શકી બિચારી તે શુ' જાણે કે આ તે વીતરાગ છે. પેલા કલ્પનાના છેડે ચડેલા પાંતકાલના પત્રના નાના મોટાં પવતના શિખરે ને ગબડાવીને આમ તેમ ફેકે, તેમને અદ ચઢયા અમારી પાસે કોઇનું ય ન ચાલે, પણુ....જેવા પ`તના નાથ મેરૂ પર્વત પાસે તે પત્રના ગયા કે પતે શાંત
પા
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
=
શક્તામર સહાયશ્ર
GOO
પુજનવિધિ
******
એની શું તાકાત કે મેરૂના શિખરને ગબડાવે !. આ દેવ ! હું જાણું છું કે સ્ત્રીથી ચિલત થાય તે વીતરામ નહિ.... ને... વીતરાગ હૈાય તે અંગનાના અ`ગે માહાય નહિ. માર્ચ :- મળવાન છા વીસાપન સાતે હૈ :- હૈ નિવિહાર ત્રમુ ! यदि देवांगनाओं द्वारा आपका मन जरा मी विकारमार्ग पर नहीं ले जाया गया तो इसमें माश्वर्य क्या है ? जिस प्रलयकाल की वायु ने पर्वतों को कम्पायमान किया है उसने मेरू पर्वत के शिखर को कम्पायमान- चकित किया हैं क्या ? अर्थात् नहीं किया ||१५|| કથા-૮. મક્ષ મુનીન્દ્ર :– અયોધ્યા નગરીમાં રાજવી સજ્જન કેટલાક સમયથી દુષ્ટ દેવી દોષથી પીઢાઈ રહ્યા છે. અનેક ઉપાયે કરવા છતાં દોષમુક્ત થતા નથી. એટલે મ`ત્રીશ્વરે આચાય ભગવંત ગુણુસેનસૂરીશ્વરજી પાસે આવી તદન કરી ધ`મત્રથી પ્રતિકાર કરવાની વિનંતિ કરી આચાય મીએ રાત્રે આવશ્યક ક્રિયા પ્રતિક્રમણાદિ કરી શ્રી ભકતામર સ્તંત્રનું ધ્યાન રારૂ ક્યુ ૧૫ મા શ્લાક ઉપાંશુ જાપે પૂર્ણ કર્યાં ત્યાંજ ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયા અને બાલ્યા કે – સજ્જન રાજાને નિરોગી કરવા માટે મ`િના ચરણાભિષેકનું જળ કામ લાગશે – સવારે મત્રી વદન કરવા આવ્યા ત્યારે આચાય શ્રીએ કહ્યું કે હું મંત્રીશ્વર ! ગુજરાતમાં માઁ નામના આચાય બિરાજમાન છે. તે રાત્રે સદા કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં રહે છે. તેમને અહીં પધારવા સબહુમાન નિતિ કરા – મત્રીશ્વરે ત્યાં જઇ અચેષ્મા પધારવા વિનતિ કરી - મુનીન્દ્ર વિહરતા અનુક્રમે અધ્યા પધાર્યાં – સજ્જન રાજાએ ભાવપૂર્વક સન્માન કર્યું “મક્ષ મુનીન્દ્રના ચરણુજાના સિંચનથી રાજા દોષ રહિત થતાં સજ્જન રાજા – મત્રી અને પ્રજા પરમ દયામય જૈનધર્માંની સુદર આરાધના કરવા લાગ્યા. ગુ. સ. કૃત મન્ત્રાન્તાય :શ્લોક ૧૫ ના... હું સ્વપ્ન દ્વારા શુભાશુભ જાણવાનો મંત્રઃ-૨વીસ તીર્થં તળી બાળ। વચપરમેઇિ तणी आण । चउवीस तीर्थंकर तणs तेजि । पञ्चपरमेष्ठितणइ तेजि । ॐ अहूं उत्पत्तये स्वाहा
***
પા
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮
જન
શ્રી રે ૧૫ અક્ષરી | ૧૫માં શ્લોની બીજી-૧૦ બક્ષિણી વિદ્યા - છે * નિાળા છે ગોહિ- ભકતામાર આ નિનાળા ” મોહિ-નિગાળા ગળતોહિ-નિના * સામન્ન-વઢીળા ર મહાયન્સ
છે જે મવસ્થ-વઢીળા છે જે સમવસ્થ-વઢી નમ: સ્વાહ કર અક્ષરીઋદ્ધિ :- * * .
* ઇમો- પુવીf અક્ષરી | મંત્ર - ૐ નમો માવતી-ગુવતી ગુણીમા–પૃથ્વી-ત્ર- શ્રકા - માનસી મહમાનસી સ્વાહ 1 અક્ષરી | જી...રમ... પાના ૨૮ ના બને મન્ને બોલી કે (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. રતવન-૫. યામેં છુ નહીં નાચ વિચિત્ર. પુર મળ મન સન ન રોયો, મનયર कर्म पवित्र-या. १ कल्पांतकाल पवनथे सवही, भ ल चले ज्यू पत्र;-या. २ मेरु शिखर कबहूँ नहिं डोलत, देव प्रभु करि मित्र-या. ३
આશ્ચય શું પ્રભુતણ મનમાં વિકાર, દેવાંગના ન કદી લાવી શકી લગાર !
સંહારકાળ પવને ગિરિ સર્વ ડેલે! મેરૂગર શિખર શું કદી તેય ડોલે ! ૧૫ દેવાંગના ભલી ભાતની ચેષ્ટા કરી તુજ આગળ, જરી આપને નહિ લઇ જતી વિકારના તુચ્છ મારગે; ડાલાવતે ડુંગર ઘણું જે પ્રલયન વાયુ થતે, પ્રલયના તે પવનથી પણ મેરૂના કદિ ડોલત. ૧૫ ઇદ્રાણીએ ચલિત કરવા આદરે જે પ્રકારે, તે થે થાતા કદિ નહિ અહા આપને રે વિકારે;
ડોલે કે સકલ મહીધરે કલ્પના વાયરાથી, ડોલે તે થે કદિ નવ અહા મેરુ એ વાયરાથી. ૧૫ . બ્લોક-૧. (નરોડા) છે રિ ધૂમ વર્તિ રાવર્તિત તૈપૂર, નૈ વાત ત્રાટું મટીરોfiા * गम्यो न जातु मरुतां चलिता चलानां, दीपो ऽपरस्त्वमसि नाथ ! जगत्प्रकाशः स्वाहा ॥१६॥
છોકરા છોકરી
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
INલા
अन्वय :- नाथ ! त्वम् निर्धूमवतिः अपवनिततैकपूरः कृत्स्नम् इदं जगत्त्रयं प्रकटीकरोषि चलिताचलानाम् मरुताम् जातु न गम्यो ભકતામા. (જય ) નાવાશઃ (નક ય) અવર: હીઃ બસિ ગાથાથ - અલૌકિક દીપક - હે પ્રભુ ! ધુમાડા રહિત, વાટ રહિત મહાયન્ટ છે અને તેલ રહિત અપૂર્વ દીપક સ્વરૂપ આપ સમસ્ત જગતને પ્રકાશિત કરે છે, તેને પણ ચલાયમાન કરનારા પૂજન- વાયુથી પણ તમે બુઝાતા નથી અને તેથી પ્રભુ! તમે જગ-પ્રકાશક અલૌકિક દીપક છે. વિશેષાર્થ :- એ નાથ! વિધિ તમે તે ત્રણ જગતના અનોખા દીવડા છો પેલે સુસવાટા લગાવતે અને મોટાં પર્વતનાં શિખરને ભય પર સુવાડતે છે
મહ વાયરે હોય ને...તે પણ જરાય આપને ઝળઝળાવી ચલાવી ન શકે તે એલવી તે શું શકે? વળી નાથ ! તમે ખરા દીવડા કે ન તે તામારાથી રાગ-દ્વેષરૂપી ધૂમાડો નીકળે છે, અરે! એ અલબેલા દીવડા! નથી તો તમારી આત્મશક્તિ મેળવવા માટે તમારે પરની સહાય જેવી કેઈ વાટની જરૂર કે નથી તે એ દીવઠા ! તમને પ્રગટાવવા કોઇના ઉપદેશ રૂપ તે ભરવાની જરૂર - કારણ. “તમે પોતે જ “સ્વયં બુદ્ધ” છે... ... તે છતાંય એ દીવડા ! તું ત્રણે ય જગતને એક સાથે તારે ઉપદેશમાં પ્રકાશે. ખરેખર દેવ! તું તો “દીવો દુનિયાનો” જગત પ્રકાશી અનુપમ દીવ.
भावार्थ :- भगवान को दीपक की उपमाकी योग्यता :- हे नाथ | आप (अन्य) लोकोत्तर दीपक सदृश हैं क्यों कि लौकिक दीपक तो धुंए, बत्ती और तेल के भरने आदि सहित होता है जब कि माप द्वेष रूपी धुंएसे रहित - काम की दस अवस्थाएं इस प्रकार हैं :१. काम की इच्छा, २. प्राप्त करने की चिन्ता, ३. स्मरण, ४. गुणकीर्तन, ५. नहीं प्राप्त होने से उद्वेग, ६. प्रलाप, जैसे तैसे असंबद्ध बोलना, ७. उन्मान, ८. अंगदाह आदि व्याधि, ९. जडता और १०. मरण, - कामदशा रूपी बत्ती रहित और स्नेह (राग) रूपी तेल की पूर्ति से रहित हैं और लौकिक दीपक मात्र एक घरको ही प्रकाशित करता है जब कि आप तो सम्पूर्ण जगतको-पंचास्तिकायात्मक त्रिजगत को केवलज्ञान द्वारा प्रकट प्रत्यक्ष करते हैं । लौकिक दीपक वायु से बुझ जाता है परन्तु आपको तो पर्वतों को मी कम्पायमान करने
1
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભકતામર જ મહાય , પૂજનવિધિઃ
वाली वायु मी कुछ नहीं कर सकनी । अर्थात् परिषद और उपसर्ग के समय जिन मरुत देवोंने अचला पृथ्वी को कम्पायमान-चलित किया है। वे आपका पराभव नहीं कर सकते इससे जगत में प्रसिद्ध और चारों मोर केवलज्ञान द्वारा प्रकाशित लोकोत्तर दीपक के समान आप है ॥१६॥
ગુ. સુકૃત મવાસ્નાય -૧૬ મા શ્લોકની ૪૩ અક્ષરી સમ્માદિની વિદ્યા - છે વિશ યુદ્ધ * * ૩ પુત્રી છે જે સમનસોગાળા " અવી-મહાપાણી છે તો વિરુદ્ધ નમ: સ્વાહ | ઋદ્ધિ - છે * * નમો વાપુવીf I 1 અક્ષરી II મંત્ર - ૐ નમ: સુમાત્રા-સુણીમા–નાવી-સર્વસંમહિતાર્થ વગ્રહ ગુરુ ગુરુ શવાહા ૩૨ અક્ષરી છે છે... પરમ... પાના ૨૮ ના બને મા બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ.
स्तवन-१६. जिनजी तुं जगमाहे दीबो, तु जग अभिनव छीवो--टेक. धूम नहि, नर्टि बाटि अनूगम, तेलको पूर न पीवो-जिन. १ तीन जगतके भाव प्रकाशत, कबहुं न पवनथे' बीवो. - जिन. २ देव विजय कर नोरि कहै अब, बहुत वर्ष तुही जीवो - जिन. २ - ધૂમે રહિત, નહિ વાટ, ન તેલવાળ! ને આ સમય ત્રણ લોક પ્રકાશનારો!
ડેલાવનાર ગિરિ વાયુ ન જાય પાસે! તું નાથ! છે અપર દીપ જગકાશે૧૬ નહિ ધૂકે નહિ વાટ કે નહિ તેલ જરીએ માગતે, એ જ્ઞાન દીવડે આપને ત્રિલોકને અજવાળ; ડેલાવતા સો ડુંગરને વાયુ કે વેગ જે, અડકી શકે નહિ તે પ્રભુ જગ દીપરૂપી આપને. ૧૬ કયા હોતાં નથી કદિ અહા ધૂમ કે વાટ જેમાં, એકી સાથે ત્રિભુવન દીપે એ ખૂબ જ તેમાં; ના એલાયે કદિ પવનથી તે કદિ ન મેર, એ કેઇ અજબ પ્રભુછ દીવડે આપ કેરે. ૧૬ o
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
की
* *
**
भाब
ग न्ति युगपत् स्पष्टीकरोपि
विधि:
*******
२in
n नया, बारे ATMMAT असि । Pule:-
K
**************
-
१७. (नमोऽर्हत्) ॐ नास्तं कदाचि दुपयासि न राहुगम्यः स्पष्टीकरोषि सहसा युगपज्जगन्ति । नाम्भो धरो दर निरुद्ध महाप्रभावः सूर्या तिशायि महिमासि मुनीन्द्र ! लोके वाहा ॥१७॥
अन्वय :- मुनीन्द्र। (त्वम् ) कदाचित् अस्तम् न उपयासि न राहुगम्यः मसि सहसा जगन्ति युगपत् स्पष्टीकरोषि, म मम्भोधरोदरनिरुद्धमहाप्रभावः (अतः) लोके सूर्यातिशायी महिमा असि । आया-सूना मान ता - नी-द! તમે કદાપિ અસ્ત પામતા નથી, કયારે યશથી ગ્રસ્ત થતા નથી, એક જ સખયે તત્કાળ સમસ્ત જગતને પ્રકાશિત કરે છે, વળી વાદળમાં ઘટાદાર મેઘના મધ્યભાગથી પણ તમારી મહાપ્રભાવ-તેજ રોકાતો નથી. તમારે મહિમા સૂય કરતાં પણ ચડિયાત છે. તેથી તમને સૂર્યની ઉપમા આપવી પણ યોગ્ય નથી વિરોષાથ - એ મહાવ્રતધારી મુનિઓના માલિક ! એ જ મારે તે તમને સુરજની સાથે શી રીતે સરખાવવા ? પેલા સુરજ તો રોજ રોજ ઉગે. રેજ રજ આથમે. પણ તમે તે તમારા જ્ઞાનથી સદાય ગગનમાં ઉગતા અને ચમકતા છે. કયારે ય અસ્ત થવાની કે આથમવાની વાત જ નહીં. એ સૂરજ ! તું તે ધીમે ધીમે દુનિયાના થોડા ભાગને પ્રકાશે અને મારા દેવાધિદેવ! તમે તે ત્રણે ય જગતને એક જ સાથે પ્રકાશિત કરે છે પ્રભુ ! સુય તો તમારા મહિમા પાસે કંઇ વિસાતમાં નથી.
भावार्थ :- प्रभु को सूर्य की उपमा का निषेध करते हैं:- हे मुनीन्द्र । इस विश्वमें भापकी महिमा सूर्य से मी अधिक है। सूर्यतो मात्र दिन में ही उदित होता है जब कि आपती रात और दिन सर्वदा केवलज्ञान के कारण उदित हैं। सूर्य को राहु ग्रहण करता है परन्तु आप दुष्कृतरूपी राहु से ग्रहण नहीं होते। सूर्य परिमित अल्प क्षेत्र को मनुक्रम से प्रकट करता है जब कि आप तत्काल एक साथ सम्पूर्ण त्रिजगत को ज्ञानलोक द्वारा केवलज्ञान से प्रकट करते हैं। सूर्य का प्रभाव मेघ से भवरुद्ध हो जाता है परन्तु आपका प्रभाव १ मतिज्ञानावरण, २ श्रुतज्ञानावरण, ३ अवधिज्ञानावरण, ४ मनः पर्यवज्ञानावरण, ५ केवलज्ञानावरण कर्मरूपी मेध से अवरुद्ध नहीं होता । इसलिये भापको सूर्य की उपमा देना भी उपयुक्त नहीं है ॥१७॥
**************
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી ભકતામર માય પૂજનવિધિ
કથા-૯ કેલિપ્રિય - સંગરપુર નગરમાં સંગર નામના રાજા આચાર્યદેવ ધામદેવ સૂરીશ્વરજી થી ધર્મ
જાદરા પામ્યા તેમને કેલિપ્રિય પુત્ર હતો તે– આત્મા નરક-રવર્ગ ધર્માદિને માનતે ન હતો અનાદિમાં રાત દિવસ તત્પર રહેતે શ્રી સ્થાનાંગ આગમમાં-૪-૪ કહ્યું છે કે- મહામણા–મહાપરિદિયા માં પંકિયવળ નવા નિયા મેં પતિ ભાવાર્થ - મહાઆરંભ. મહાપરિગ્રહ અનંતકાય ભક્ષણ માંસાહાર અને પંચેન્દ્રિય વધવડે છે નરકના આયુષ્ય બાંધે તેવું કર્મ કરે છે. આદિ આચાર્યશ્રીના ઉપદેશ દ્વારા પણ તે ન સમજ. એટલે રાત્રિએ આચાર્યશ્રાએ કુમારના પ્રતિબોધના વિચાર સાથે શ્રી ભક્તામર સ્તોત્ર શરૂ કર્યો. ૧૬-૧૭માં પ્લેકપૂર્ણ થતાં - થી ચકેશ્વરી લેવી પ્રગટ થયા અને આચાર્યશ્રીને કહ્યું કે નરકને જોવાથી કેલિપ્રિય પ્રતિધ પામશે આચાર્યશ્રીએ કહ્યું કે હે દેવી! તમે તેમ કરે ! એટલે જેવી ગુરૂદેવ સહિત કેલિબિયને નરકમાં લઈ ગયા - કેલિપ્રિય નરકની એ કારમી વેદનાઓ જોઇ અવાક બની ગયો - કયાંક શીત વેદના કયાંય ઉષ્ણુ વેદના કેઈ જગ્યાએ પરમાધામીઓ નારકીઓને ભય કર રીતે છેદન કરી રહ્યા છે – કયાંય ધગધગતું સીસું પાય છે - કઈ જગ્યાએ જલતી પુતળી સાથે નારકીના જીવને ભેટાવી પડે છે આ રીતે પૂર્વભવના પાપકર્મો યાદ કરાવી કરાવીને પરમાધામાઓ છાને પીડે છે. ત્યાં નારકીનછ દીન વદને કરગરે છે – અસહ્ય પીડાથી દુઃખી દુઃખી થાય છે - આવા બધા પાપના ફળ જોઈ કેલિપ્રિયે આચાર્યશ્રી પાસે ક્ષમા માંગી બન્નેને દેવીએ સંગરપુર નગરમાં મૂકયા. હવે તે કે લપ્રિય નિત્ય અત્યંત જૈનધર્મની આરાધના કરવા લાગ્યો - ગુ....સ્કૃ ત મખ્વાસ્નાય-૧૭ મા કલેકની ૩૮ અક્ષરી ૧૨પરવિઘોદિની વિદ્યા - $ * ૩ તા વરાળે છે જે તિર તવાળા છે [તર તવાળા જ * * હિમ પર વનાળે નમઃ સ્વાહા ઋદ્ધિ - $ * * નમો અઠંગ મહીં નિમિત્ત
*
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
0
શકતાર
સાળું । ૧૮ અક્ષરી ।। ત્રિ- ૐ નમો મિળ બન્ને મઢે વિષટ્ટે ક્ષુદ્રપીડા નટવીકાં માય મય - સર્વપીડા – સોમ – નિવારળ રુરુ સ્વાહા । ૪૯ અક્ષરી ।। ૐ........ મહામન્ત્ર કે પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ, સયન-૨૭. સૂઝર્સે હૂં અધિક જાયો, બચાવ तु नहि रे छिपायो-टेक. कुमतिराहु के बस नहि मायो, तीन हुं जगत सदा प्रगटाय. सू. १ जलधर उदर घटा न रुंघाय, झगमग तेज भामंडल छायों, ज्ञान अनंतों रूप बनायो, देवप्रभु मन मोह लगायो सू. २
બન વિધિઃ
ઘેરી શકે કદી ન રાહુ ન અસ્ત થાય! સાથે પ્રકાશ ત્રણ લેાક વિષે કરાય ! તું હું મુનીન્દ્ર ! નહિ મેઘ વડે છવાય ! લાકે પ્રભાવ રનિથી અદકા ગણાય ! ૧૭ નહિ અસ્ત કદિ થાતા અને રાહુ નહિ સપઢાવતા, તત્કાળ એકી સાથ તું આ લાકને અજવાળતા; બહુ વાદળાંના જોરથી રવિકાન્ત જે આછી થતી, પ્રતિભા કૃપાળુ આપની રાવથીય છે વધતી ઘણી. ૧૭ જેને શહુ કદિ નવ ગ્રસે અસ્ત થાતા નથી જે, આપે સૌને પ્રભુરૂપ રવિ તેજ લોકો હું જે; જેની ક્રાંતિ કદિ નવ હણે વાદળાંઓ સમીપે, એવા કોઈ અભિનવ રવિ આપના નાથ દીપે. ૧૭ લાક-૧૮. (નમોઽહંત) ૩ નિત્યોન્ય જિત મોદ મહાન્ધાયું, ગમ્યું ન રાઘુ વનસ્ય ન વાવવાનામ્ ।
विभ्राजते तव मुखाब्ज मनल्प कान्ति, विद्योतय जगदपूर्व शशाङ्क बिम्बम् स्वाहा ॥ १८ ॥ अन्वय :- ( भगवन् ) तब मुखान्नम् नित्योदयम् दलितमोहमहान्धकारम् अनल्पकान्ति न राहुवदनस्य गम्यम् वारिदानाम् गम्यम् ગર્ ચિત્તોસયત્ અર્વંશશાવિમ્યમ્ (ચ) વિનતે । ગાથા :- ચ’દ્રની ઉપમાની વ્યર્થતા :- પ્રભુ ! નિર'તર-હ'મેશા ઉદય પામતુ', મેાહ રૂપ ગાઢ અંધકારના નાશ કરનારૂં, રાહુથી ગ્રસ્ત નહિ થનાર અને વાદળાથી આચ્છાદિત નહિ થનારૂં, જગતને પ્રકાશતું અત્યંત તેજસ્વી તમારૂં સુખરૂપી કમળ શેાલી રહ્યું છે. ખરેખર તમે અપૂવ ચંદ્ર છે.
૨૬)
*********
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર મહાયત્વ
વિધિ
વિશેષાર્થ:- પ્રભુ! પેલા ગગનચાને સૂરજ તે તમારા મહિમા પાસે હારી ગયે, તો લાવ તમને ચંદ્રના બિબની સાથે સરખાવી જોઉ. ...પણ આ ચંદ્રના બિબમાં શો ભલીવાર છે ? એ ય કયારે ક ઉગે અને કયારે ક આથમે. ત્યારે તમે તે પ્રભુ! નિત્ય ઉદયવાળા. રાત્રે જપે તેના ભકતેને તમે તારે અને દિવસે તમારી પૂજન કરે તેવાને પણ તમે તારે પેલા ચાંદહિયાએ તે રાત્રિનું જ અંધાર હર્યું. તમે તે કંઇક ભવ્યાત્માના અનાદિકાળના મોહ અંધારાને ક્ષણવારમાં ઉલેચી નાંખ્યું. પેલો ચાંદે ? રાહુ તેની આગળ આવે કે બસ તેના મોતિયા પૂરા થઈ ગયા. પ્રભુ ! તમે તે એવા મજાના ચંદ્રમાં કે “કુતક' રૂપી રને જ મળી જાત પેલા ચાંદાના મુખ પર તે કાળું ધબ જેવું હરણિયું દેખાય અને તમારા મુખ પર તે જરા ય ડાઘાડુઘી વગરની ઝળહળતી સીમ પ્રભા પથરાયેલી હોય. પેલે ચાંદે તે ઝાંખે પ્રકાશે. આ દુનિયાના એક છેડે ઉગે તે બીજા છેડે આથમે... ત્યારે તમે તે મારા પ્રભુ એવા કે ત્રણે લોકમાં સ્પષ્ટ પ્રકારનું ચાંદરડુ એક જ માથે પાથરે છે. માથાર્ય :- પુનઃ વિરોધ જ છે પછી રાજા હાથોસા સાતે :- દે મળવાના आपका मुख कमल अलौकिक चंद्रबिम्ब की तरह शोभित है, क्योंकि वह निरन्तर उदित है । निरन्तर शुभ माम्य वाग है जबकि चंद्र तो प्रातः काल में अस्त हो जाता है। आपका मुख मोहनीय कर्मरूपी महा अंधकार का नाश करता है । चन्द्र तो अस्प अंधकार का नाश करने में मी समर्थ नहीं, राहु जैसे दुष्ट वादियों के बाद आपके मुख का पराभव नहीं कर सकते, राहु चन्द्रको तो निगक माता है मापका मुख मेघ समान दुष्ट अष्टकर्म के अधीन नहीं है। चन्द्र को तो मेघ माच्छादित कर देता है आपका मुख अत्यन्त कांतिमय है। चन्द्र का विम्ब तो अल्प कांतिवाला हैं क्योंकि कृष्ण पक्ष में उसका क्षय हो जाता हैं तथा आपका मुख जगत को प्रकाशित करता है। जब कि चन्द्र तो पृथ्वी જે જરા ઘા દો ની કwાશિ વને સમર્થ નહી હૈ ૧૮ કથા-૧૦. મંત્રીશ્વર–અબડ – ન્યાય પરાયણ મહારાજ કુમારપાલે શ્રીમાલ વંશમાં તિલક સમાન મહામંત્રીશ્વર ઉદયન પુત્ર અબડને વટાના નાયક નીમ. એકવાર પણીવનના વિજય માટે ભરૂચથી પ્રયાણ કર્યું. માર્ગમાં જંગલમાં છાવણી પડી. રાત્રે મહામંત્રી અંબાડ બી કતાર
ETT
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી
જ
પા
જન
દ
સ્તોત્રનું ભાવથી મરણ કરવા લાગ્યા. અઢારમે શ્લોક પૂર્ણ થતાં શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયા - વિષ અને વિજ્ઞ
નાશક ચન્દ્રકાંત મણિમય થી ચન્દ્રપ્રભ સ્વામિનું બિબ આપ્યું તેનું નિત્ય પૂજન-વંદન કરતાં પહીવન કબજે કર્યું'. ભકતામર ,
એકવાર મક્ષિકાજુનને છતી તેની (૧) ફગાર કેટિશાળી. (૨) વિષહર સિપ્રા. (૩) ઉજજવળ હાથી. (૪) એકસો આઠ મહાયત્ર
રન પાત્ર. (૫) બત્રીશ મૂઢા સાચાં મોતી (૬) સો ઘટી સૂવર્ણકલ. () અગ્નિધૌત ઉત્તર પદ આટલી શ્રેષ્ઠ વસ્તુઓ
કુમારપાલ મહારાજાને અર્પણ કરી. આથી પ્રસન્ન થયેલા મહારાજાએ અબડને, “શુક” “વીર” અને “રાજ વિધિ: ૨
પિતામહ” એ બિરુદથી વિભૂષિત કર્યા આંબડે ઘરે આવી માતાને નમસ્કાર કર્યા.-પણ માતા પ્રસન્ન ન થયા. એટલે અબડ કહે છે કે - મા! મેં મહાનવિજય મેળવી સારા ય રાજયનું માન મેળવ્યું છતાં તમે કેમ પ્રસન્ન થતા નથી ત્યારે માતા કહે છે કે – બેટા યુદ્ધ કરી વિજય મેળવ્યો તેથી શું? હું ખુશ તો ત્યારે થાઉં ? જો તું ભરૂષ શકુનિકાવિહાર અાવપતિબોધ શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિના તીર્થનો જિર્ણોદ્ધાર કરાવે તે માતાના વચને જિર્ણોદ્ધાર કરી છે આચાર્ય ભગવાન હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના હસ્તે પ્રતિષ્ઠા કરાવી તે સમયે કરેલા ધનની મુકત કઠે પ્રશંસા ગ્રહસ્થની સ્તુતિ કરવાથી વિમુખ ખુદ આચાર્યશ્રીએ કરી – જિતેન ર યત્ર , વત્ર 4 વિક્રમણ કરે
જિતા વી જે મવતો નન્ન, વસ્ત્ર સરંતુ તેના વિશે ભાવાર્થ - કલિયુગમાં જન્મ લેવા છતાં તે જ સત્યયુગનું કાર્ય કરી બતાવ્યું છે. - ગુ...સ્કૃ ત મન્નાસ્નાય શ્લોક-૧૮ની ૩૯ અક્ષરી ૧૩-દોષનિર્નાશિની વિધા:આ છે નફ્ફા વન છે " વિના ઘરનાળા છે વૈશ્વિક પિત્તા છે કે છે ગા મામળ નમ: વાહ | ઋદ્ધિ – છે ” ” વિશ્વપટ્ટઢિપત્તા ૧૩ અક્ષરી |
11
છે. આવા
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
XXX
શ્રી કૃ મંત્ર - છે નમો મવતિ ગયે વિના મોઢા મોદા તમય તમય વાહ ૨૪ અક્ષરી છે ? ભકત્તામર ....કુમ.... પાના ૨૮ ના બન્ને મા બલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ, મહાયન્સ જ
स्तवन-१८. जिन तेरे मुख सारंग विराजे - टेक. राहु बदन के गम नहि आयो, मोह तिमिर सब भाजरी. जिन. १ वर्षत विधि गरज घनाघन अंतर नित्य उदय छबि ताजेरी; तीन लोकमें देव प्रभु अब, नामि मल्हार निवाजेरी. अपूर्व मुख शशि हाजै री -जिन. २
મોહાંધકાર દળનાર સદા પ્રકાશી ! રહુ મુખે ગ્રસિતાના નહિ મેઘ-રાશી !
શોભે તમારું મુખપા અપાર રૂપે ! જે અપૂર્વ શશિ લોક વિષે પ્રકાશે ! ૧૮ પ્રભુ દિવ્ય મુખડું ચપનું કેવું રૂપાળું દીપતું, જે ખીલતું દિન રાત ને માયા તિમિરને કાપતું; નહિ ઢાંકતું સુખ તે જ એ રાહુ રિપુ કે વાદળું, શશી અન્ય જેવું શોભતું આ લોકમાં એ મુખડું. ૧૮ શોભે રૂડું મુખ પ્રભુ તણ મેહ જેનાથી થાકે, જેને રાહુ પણ નવ ગ્રસે વાદળાંઓ ન ઢાંકે;
શોભે એવો મુખશહિ અહા હે પ્રભુ આપ કેરે; જે દીપાવે જગત સઘળું ચંદ્ર જાણે અનેરે. ૮ ૦. શ્લોક-૧૯ (નમોહંત) છે દિં રાણીપુ શશિનાદ્ધિ વિવસ્વતા વા? ચુમુક્ષેત્રુજિતેન્દુ તપુ નાથ!
निष्पन्न शालि वन शालिनि जीवलोके, कार्य कियज्जलधरै जल भार नः स्वाहा ॥१९॥ *
अन्वय :- ना ! तमस्सु युष्मन्मुखेन्दुदलितेषु शर्वरीषु शशिना-किम् वा अहि विवस्वता किम् निष्पन्नशालिवनशालिनि जीवलो के ગમન ના સિયત છાર્થના ગાથાથ - પ્રભુની સર્વાતિ શયતા - હે નાથ! ડાંગરના ખેતરે વડે પૃથ્વી શોભાયમાન થઈ ગઈ છે તે હવે જલના ભારથી ઝુકી ગયેલા વાદળનું શું કામ છે ? ( કાંઈ નહિ) તેમ તમારા મુખરૂપ છે
માત્ર www.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
#n
ભકતામર
સહાયત્ર
પૂજન
વિધિઃ
******
: ॥૬॥
ચંદ્ર વડે અંધકારને નાશ થઈ ગયા છે તેા હવે રાત્રે ચંદ્રમાં વડે અને દિવસે સૂર્યથી શુ` કા` છે? પ્રભુ ! તમે મલી ગયા પછી કોઈની ય જરૂર નથી. વિશેષા་:- હું નાથ ! આ બધી રાતલડીએમાં શુ ચંદ્રમાની જરૂર છે ? આ ચમકતા દહાડામાં સૂર્ય'ની શી જરૂર છે ? અરે! અંધારૂં દૂર કરવા ચાંદ અને સૂરજની જરૂર છે ? ના....ના...ના.... એ બિચારા સૂરજને....ચાંદને શુ' ખબર કે અજ્ઞાનનું ઘર અંધારુ હૈ દેવ ! તમારા સુખચંદ્ર ક્ષણવારમાં દળી નાંખ્યું છે. હવે તે દુનિયામાંથી ચાંદ અને સૂરજને વિદાય... જુઆને... પેલા કાળા ભમ્મર વાળા પાણીના ભારથી ઝુકી રહ્યાં છે. અને વરસુ વરસુ થઇ રહ્યા છે. પેલા શાલી ડાંગરના ભર્યા ભાદર્યા અને ભરેલા ડુંડલાથી ડાલતા ખેતરને એ વાદળની કેટલી ગરજ ? પાકી.... પાકી ગયા છે... હવે એ મેઘલા ! તું વરસે તેા ય ભલે અને ન વરસે ા ય ભલે. પ્રભુ ! અજ્ઞાનના અંધકાર તા તમે ઉલેચી નાંખ્યા છે. આ ચાંદ ! એ સૂરજ ! હવે તમે ઉગા તા ય ભલા ! આથમેા તે। ય ભલા. હા તા ૫ રળિયામણા, ન હેા તા ય ળિયામણા. માયાર્થ:- મુઠ્ઠી સાંતશયતા :– હે નાથ ! આવ मुखचंद्र द्वारा समस्त अंधकार पाप का नाश होता हैं तब रात्रि में चन्द्र के उदय का क्या प्रयोजन अथवा दिन में सूर्योदय का क्या अर्थ ! जैसे पके हुए शालि धान्य के बन्द्वारा पृथ्वी शोभित होने के बाद पानी के बोझ से नम्र हुए बादलों- मेघ का क्या काम हैं ! अर्थात् जैसे तृण, लता और धान्यादि पक जाने के बाद मेघ मात्र कीचड और सर्दी आदि क्लेश-कष्ट का कारण होने से निष्फल हैं, उसी प्रकार आपके मुखचन्द्र द्वारा पापरूपी अंधकार नष्ट होनेके बाद चन्द्र और सूर्य मात्र शीतलता और उष्णता के कारण होने से निष्फल हैं उनका फिर क्या प्रयोजन हैं अर्थात् कुछ भी नहीं ॥१९॥
ય
સ્થા−૧૧. લક્ષ્મણને ચન્દ્રપ્રાપ્તિ :- ઉજ્જૈની નગરીનું અપરનામ વિશાલાનગરીમાં લક્ષ્મણું નામના શ્રાવક આચાર્યદેવ રામચદ્રસૂરીશ્વરજી થી ધર્મ પામ્યા હતા. એક દિવસ રાત્રે પવિત્ર થઇ શ્રી ભકતામર સ્તત્ર સ્મરણુ કરવા બેઠા. આગણીશમાં લેાકમાં મન લયલીન છે ત્યાં શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થયા અને સામે દેદીપ્યમાન ચન્દ્રમ ડેલ
***************
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહારાજા મહીસર આવીને બેહાલ સુખપૂર્વક પસાર
* I૬૮
ખડું થયું. અને દેવી બોલ્યા કે – હે લક્ષમણ ! મહાઅંધકારમાં પણ જ્યાં તેત્ર સ્મરણ કરીશ ત્યાં ચંદ્ર પ્રગટ કરી ભકતામર છે
શકીશ. માલવદેશના મહારાજા મહીયર સીમાળાની ભૂમિના જય માટે નીકળ્યા. વચ્ચે જંગલમાં પ્રવેશ થયે. રાત્રે ગાઢ અંધકાર થયો - લક્ષ્મણ રાજવી પાસે આવીને બોલ્યો કે – આપ કહો તે આકાશમાં ચંદ્ર કરું ? લમણે મીભકતામર સ્મરણ કર્યું. ચંદ્ર પ્રગટ થયો રાજાએ સંન્ય સાથે રાત્રિ સુખપૂર્વક પસાર કરી. શત્રુરાજા પર વિજય મેળવ્યા એટલે રાજાએ લમણનું સન્માન કર્યું. ચન્દ્ર પ્રાપ્તિનું કારણ પૂછ્યું? લક્ષ્મણે મા ભકતામર સ્તોત્રના મહિમાથી આમ બન્યું. એટલે મહીધર રાજા પણ જનધર્મ પામ્યા ગુસ્કૃ ત મન્નાસ્નાય લોક-૧૯ની-૭૭ અક્ષરી ૧૪-અશિપશમની વિદ્યા – $ * મન પર નાખી ” સર સાળા છે દી” તેવરેસા છે જે માસી વિસ માવા છે હિદી વિસ માવા છે જે વાર
भावणाणं। ॐ ही महा सुमिण भावणाणं । ॐ ही तेयग्गि निसग्गाणं नमः स्वाहा ॥ કે ઋદ્ધિ:- * * નમો વિજ્ઞાહિરા / ૧૧ અક્ષરી મંત્ર - છે હોં હી હૈ : : :
નમ: સ્ત્રી ને ૧૪ અક્ષરી | છે.... ... પાના ૨૮ ના બને મ બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-પ. સ્તવન-૧. કુલ વંદા હો તેરો નિરણિ, કર. નિશિ થાય છFI ર તો છાશ રવિ મવિ કોર વિર हरखी हरखी. मुख. १ सब जगको अंधेर मिटायो, नयन नीके परखी, परखी, महिमंडल में धान्य निपायो, जस घर कहा करै बरखी वरखी-मुख. २
શુ રાત્રિમાં શશિ થકી દિવસે રવિથી, અંધારું તુજ મુખચંદ્ર હરે પછીથી સાલ સુશોભિત રહી નિપછ ધરામાં, શી મેઘની ગરજ હોય જ આભલામાં. ૧૯
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
પ્રભુ અપના મુખચંદ્રથી અંધકાર જે ઉડી જતો, તે સૂકે વળી ચંદ્રનું શું કામ છે દિનરાત તે;
શાલિતણી શુભ કયારીમાં બહાલ તે પાયા પછી, જળથી ભરેલા મેઘની શી જરૂર છે તેને ૨હી ? ૧૯ ભક્તામર
અંધારાને પ્રભુ મુખરૂપી ચંદ્રમાં જે નસાડે, રાત્રે ચારે દિનમહિં રવિ માનવ તેજ આડે; મહાયન્ટ
જે કયારામાં શુભ રીત વડે શાલિપાકી અતિશે, તેમાં કયારે પણ નવ અહા મેઘનું કામ દીસે. ૧૯ . જ લેક-૨૦. (નમોહૃત) છે જ્ઞાન જાથા કિ વિમાતિ શતાવર, નૈવ તથા દરિદિપુ નાયડુ વિધિ
तेजः स्फुरन्मणिषु याति यथा महत्त्वं, नैवं तु काचशकले किरणाकुलेऽपि स्वाहा ॥२०॥
मन्वय :- कृतावकाशम् ज्ञानम् यथा स्वयि विभाति तथा हरिहरादिषु नायकेषु न एवम् । स्फुरन्मणिषु तेनः यथा महत्त्वं याति વિજાપુ નિ જા તુ ન ઘવના ગાથાર્થ - પ્રભુના જ્ઞાનની શ્રેષ્ઠતા - પ્રભુ! જેવી રીતે તેજ – દેદિપ્યમાન મણિઓમાં મહત્તાને પામે છે તેવી રીતે કિણથી વ્યાસ કાચના ટુકડાઓમાં મહત્વ નથી પામતું... તેમ અનંત પર્યાયવાળી વતને પ્રકાશના જ્ઞાન જેવી રીતે તમારા વિશે શોભે છે તેવી રીતે હરિ હર વિગેરે નાયકામાં નથી શોભતું. અર્થાત્ પ્રભુ કેવલજ્ઞાની છે. અન્ય દેવ વિર્ભાગજ્ઞાની છે. વિશેષાર્થ:- એ સાનસિબ્ધ! તમારામાં રહેલું કેવલજ્ઞાન કેવું શોભે છે? તમે વીતરાગ હેવાથી “તમે કેળના નહિ અને કેઈ તમારા નહિ” વીતષ હોવાથી તમારે કેઈ શત્રુ નહિ અને કેઈ તમારે વશમાં નહિ. વાહ! પછી તમે જગત જેવું છે તેવું જ કહી શકે ને? અને તેથી જ આ વીતરાગતા અને વીતપિતાથી સેતુ જ્ઞાન ખરેખર તમારા પર અપાર બહુમાન પેદા કરે છે. પેલા દુનિયાને પેદા કરનાર અને દુનિયાનો નાશ કરનાર હરિકૃષ્ણ-હાર-મહાદેવમાં જ્ઞાનની કેદ હેક ઉઠતી નથી. એક તે જ્ઞાને ય એમનામાં પુરૂં નહિ, અને અધુરં જ્ઞાન એ પણ રાગદ્વેષના કચરાથી મેલુઘેલું.પ્રભુ!કેવલજ્ઞાન રૂપ રાજા તે વીતરાગતા અને
વીતષિતાના સિંહાસન વગર શેભે જ નહિ. જોઈલે ને પેલે ઝળહળતે પ્રકાશ! રત્ન અને હીરા જેવા પાણીદાર જ લાગે છે તેવા કંઇ કાચના ટુકડાં થોડાં જ લાગે? કાચનો ટુકડો ઝગમગતે ભલે ઘણે...પણ ખરેખરૂં પાણી તે નહીં જ ને? .
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
भावार्थ:-जान द्वारा अन्य देवों की अपेक्षा प्रभु की उत्कृष्टता बताते हैं :- हे प्रभु! अनंत पर्याय वाली वस्तुओं में
દ: હા भतार प्रकाश करने वाग ज्ञान केवलज्ञान जैसा आपके पास शोभित होता है वैसा हरि विष्णु हर महादेव तथा ब्रह्मा-बुद्ध मादि देवों પહાય शोभित नहीं होता । वे कदाचित् भयादि दिखाकर अपना नायकत्व बताते हैं तब भी वे विभंगज्ञानी ही है इसलिये उनके शास्त्रों
में पूर्वापर का विशेष स्पष्ट रूपसे देखने को मिलता हैं जैसे-चाहे जैसा तेजस्वी कांच का टुकड़ा हो परन्तु देदीप्यमान बज्र, बैडूर्य, વિધિ
पद्मराग और इन्द्रनील मादि मणियों के प्रकाश की तुम्ना में उसका कुछ भी गौरव नहीं होता ॥२०॥
કથા-૧૨. પ્રશ્નજ્ઞાતા વિજય સેનસૂરીશ્વરજી મ. - નાગપુરનગરમાં મહીપતિ રાજા અને સોમદેવ રાજપુરોહિત હતા. ત્યાં આચાર્યદેવ વિજયસેનસૂરીશ્વરજી મહારાજ પધાર્યા રાત્રે થી ભકતામર સ્તોત્રના ધ્યાનમાં વીસમા શ્લોક પૂર્ણ થતાં શ્રી રાજેશ્વરીદેવી પ્રગટ થયા અને આચાર્યદેવશ્રીને સર્વ પ્રશ્નના જ્ઞાતા બનાવ્યા.-એક્વાર મહાદેવી આનપ્રસવા થયા મહીપતિ રાજાએ રાજપુરોહિત પંડિત જોશી વિગેરેને પૂછયું કે - “ કાલ-કે પરમદિવસે મારે ઘરે શું આવશે” તે બધા મૌન રહ્યા. રાજાએ આચાર્યદેવશ્રીને વિનતિપૂર્વક રાજ-સભામાં બોલાવી આ પ્રશ્ન કર્યો. ત્યારે આયાર્યશ્રી બોલ્યા કે- હે રાજન આવતીકાલે તમારા મહાદેવી ત્રણ આંખવાળા પુત્રને જન્મ આપશે. - બારમે દિવસે પદ હસ્તી! મરી જશે – પુત્રની વિકૃત આંખ નાશ પામશે – બાદ ત્રીજી વિકૃત આંખને ઉત્પાત બંધ થતાં સારું થશે.
બધું આ પ્રમાણે બન્યું - આથી રાજા આદિ બધાએ જૈન ધર્મને સ્વીકાર કર્યો. – ગુસૂ...કૃત મત્રાસ્નાય – આ રથ મન્નઃ “મિત્ર જીવ પ વૃત્તપુ વહ્માવિત્તિ” ૧૫ - ભૂમિન્વથી ૨૦ થી ૨૫ મા પા ની પૂર્તિ
થાય છે – કેટલાકના અભિપ્રાયથી. આચાર્ય પદવીધર વિનાના શ્રી ચતુર્વિધ સંઘ માટે આ છ શ્લોકની પૂર્તિ છે * ૫ અહારી તિામણિ મ–” “નમિઉણુ મંત્ર” અને ત્રીજું નામ “ભયહર વિધા” થી થાય છે –
RE:
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે છે કે શ્રી ગઈ નમિડળ પણ સિદર વસંદ નિન 5ણિક $ $શ્રી ગઈ નમઃ છા મરક મહેપાધ્યાય મેઘ વિજય ગણિવર્ય શ્રી બકતામા વૃત્તિમાં આ પ્લેકની ટીકામાં લખે છે કે- તાનિ છેઃ મહાય આ
शान्त राग रुचिभिरित्यादिनि-ज्ञान मित्यादि काव्यान्तानि प्रातः पठ्यमानानि बुद्धिसम्पवृद्धये * મન્તીતિ મિત્ર જે તે ભાવાર્થ - મા ભક્તામર સ્તોત્રની ૧૨ થી ૨૦ ગાથાએ સુમિત્ર ગર્ભિત છે કે માટે વધુ ન બને તે આ નવ ગાથાએ પણ ગણવાથી અપૂર્વ સુખશાન્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. ઋદ્ધિ :- * બ" છે નમો નારા ૧૦ અથરી છે અa - છે શ્રાઁ શ્રી કઃ રાત્રમય નિવારણ કઃ ૪૦ નમઃ | સ્વા ૨૦ અક્ષરી નું છે..ઉ... પાના ૨૮ ના બને મો બેલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ.
स्तवन-२०. जसो ज्ञान अनंत है तेरो. सकल देव हरिहर स्यु देखे, निनर न भावत अनेरो जे. १ जातिवंत माणिककी महिमा, पावत मूल मूलेरो. त्यु नही महिमा काच शकलकी, रविकर चळक बनेरो, देव सेवक प्रभु केरो - जे. २
શેબે પ્રકાશ કરી જ્ઞાન તમે વિષે છે, તેવું નહિ હરિહરાદિકના વિષે તે;
રત્ન વિષે સ્કુરિત તેજ મહત્વ ભાસે, તેવું ન કાચ કટકે ઉજળું ગણાશે. ૨૦ સદાન એવું દેવમાં પણ કેઇ દિ' હેતું નથી, કાંતિ જે સદજ્ઞાનની પ્રભુ આપમાં બહુ શેભતી; મણિ રત્નની ઉડી પ્રભા મહિ તેજ જે આવી રહ્યું, બહુ કાચના કકડામહિં ના તેજ તે પહોંચી શકાયું, ૨૦ જેવું ઉચું પ્રભુમહિં રહ્યું જ્ઞાન ગાલીયવાળું, બીજા જેવાં મહિ નવ દીસે જ્ઞાન એવું રૂપાળું જેવી કાંતિ મણિમહિં અહા તેજના પુંજ માપી, તેવી કાંતિ કરિ નવ દીસે કાયની રે કદાપિ ૨૦૦
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાય
વિધિ
.
છે . બ્લોક-૧ (નમોહંત) $ મળે રે હરિ દાદા | દઈ, જેવું છે ત્યારે તોતા હરા MAR* किं वीक्षितेन भवता मुवि येन नान्यः, कश्चिन्मनो हरति नाथ ! भवान्तरे ऽपि स्वाहा ॥२१॥ *
अन्वय :- नाथ ! मन्ये हरिहरादयः दृष्टाः एव वरं येषु दृष्टेषु हृदयम् त्वयि तोषम् एत वीक्षितेन भवता किम् येन भुवि 'જન
અવઃ શ્ચિત મયાતરે ગરિ નમો ન રકિા ગાથાર્થ:- પ્રભુની સર્વોત્તમતા :- હે નાથ ! હરિહર વિગેરે જેને મેં જ જોયા તે સારું જ થયું એમ હું માનું છું, કેમ કે તેને જોવા છતાંય મારું મન તમારામાં જ સંતોષ પામે છે. આનંદ પામે છે. આપને જોવાથી શું ફાયદો? આપને જોવાથી તો હવે ભવાંતરમાં પણ આ જગતમાં કે દેવ મારે મનને હરી શકશે નહિ. વિશેષાર્થ – એ મારા દેવાધિદેવ! હું પહેલા કૃષ્ણનો ઉપાસક બને તે બહુ સારું થયું. અરે ! મહાદેવને-ભેળાશભુને પાકે ભગત બજે તે સારું થયું. અરે.. આવા આવા કંઇક કઈક કેની સેવા કરીને બધાને જોઈ જોઈ ભટકતે ભટકતે આખરે તમારી પાસે આવે તે ય ઘણું સારું થયું. સૌથી પહેલા નંબરના આ દેવ ! સૌથી છેલ્લા તમને જોયા તે ખરેખર સારું જ થયું. તમને નિરખવાથી અને પરખવાથી હવે તે હું એવો રાજી રાજી થઇ ગયો છું કે ભૂલે ચૂકે ય હવે પેલા દેવને જોવા ઓરતા ન થાય. કદાચ તમને પહેલાં નીરખ્યા હોત તો કયાંય ભટકવાનો વિચાર આવત પણ એ વીતરાગ દેવ! તમે આ હૈયા ઉપર શું કામણ કરી નાખ્યું છે કે હવે આ ભવની વાત તે શું પણ મોક્ષે ન પહોંચે ત્યાં સુધીના કેઈપણ ભવમાં તમારા સિવાય બીજો કે દેવ મારું મન ખેંચી શકે તે ચેલેજ છે.ચેલેંજ છે. પ્રભુ! હવે તે મને ભવાંતરમાં કે સ્વપ્નાંતરમાં પણ કે ન માહી કે તમારા વગર.
भावार्थ :- स्तुतिमिश्रित प्रभु की उत्कृष्टता बताते हैं :- हे नाथ! आपका दर्शन करने से पूर्व मैंने हरिहरादि देवों के दर्शन करके अच्छा ही किया-ऐसा मैं मानता हूँ, क्योंकि इन देवों को देखने से ही मेरा मन आपमें सन्तुष्ट होता है। भापके दर्शन से मुझे यह लगम दुगा कि अब इस जगत में अन्य जन्म में मी कोई अन्य देव मेरे मन को नहीं हर सकेगा ॥२१॥
'
T
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્ર
બકતામર
મહાયન્ત્ર
પુજન
વિષિ
થા—૧૩ આચાય જીવદેવસૂરીશ્વરજી :- સેામનાથ મહાદેવના મહિમાવાળા પ્રભાસ પાટણમાં આઠમા તીપત્તિ શ્રી ચન્દ્રપ્રભસ્વામિના તી માં પકાય પ્રવેશ વિદ્યાસિન્દુ આચાય જીવદેવ સૂરીશ્વરજી પધાર્યા—શ્રી શકતામર સ્તોત્રના ૨૧ મા શ્લોકના ધ્યાનમાં રહેલા આચાય મને અપ્રતિચક્રાએ પ્રગટ થઇ સવ દેવા પ્રગટ કરવાની શક્તિવાલા બનાવ્યા – એટલે ચતુર્વિધ શ્રી સઘ સાથે આચાર્ય શ્રી સામનાથ મદિર તરફ ચાલ્યા એટલે મદિરના શકતા કહેવા લાગ્યા કે“અહા ! મહાદેવના મહિમા ! કેવેતામ્બાવાય પણ દČન કરવા આવે છે–આચાય શ્રી શિવ સન્મુખ જઇ શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવીનું મરણુ કરી પ્રગટ મેલ્યા કે – કે સામનાથ ! ચાલો. તરત જ સામનાથ પ્રગટ થઇ ચાલવા લાગ્યા તથા બ્રહ્મા—વિંધ્યુ–સૂર્ય ગણેશ-કદ-આદિ પણ આચાર્ય શ્રીના વચનથી ચાલતા શ્રી ચન્દ્રચલ સ્વામિના પ્રાસાદમાં આવી-દેવા અને તેમના ભક્તવમ સાથે આચાર્ય શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુને નમ્યા. મહાદેવ પાસે જિનેશ્વર પ્રભુની પૂજા માટે એક મહિનામાં દશહજાર પુષ્પા. – દરરાજના—પાંચ શેર ચાલ્મા - ત્રણ શેર તેલ, બે મણુક નૈવેધ, કેસરએપલ, કપૂર-ભાષ એક, કસ્તુરી માષ-એક કરની માગણી સ્વીકાર્યા બાદ અચાય એ બધા દેવાને વિસર્જન કરતાં તે અદૃશ્ય થયા – જૈન શાસનની મહાન પ્રભાવના થઈ ઋદ્ધિ:- ૐ દૂત કહે ળમો રજૂ સમળાન ૧૨ અક્ષરી || મ`ત્રઃ- ૐ નમઃ શ્રી મળિમત્ર-ય- विजय- अपराजिते सर्वसौभाग्यं सर्वसौख्यं कुरु ઝરુ વાહીં ૩૩ અક્ષરી ॥ ૐ........ પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા–જાય. स्तवन- २१. मेरे हिये होत संतोष, अब मेरे हिये होत सतोष, तेरो मुख अरविंद निरखत, नयम अमृत पोष- मेरे-टेक. भली हुआ
अब प्रथम देखे, ओर देव सदोष, जनम जनमंतर न कोई इस मन निर्दोष, युं महि माखन घोष, देव सेवक जानि लीजें, मोहि दिजें मोक्ष - मेरे. २
-
मेरे १ छोरि सब बेक ठौरी मायो,
શા
*********
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
* OY
બી. લતામર
મહાયન
માનું છું. હરિહરાદિકને દીઠા તે, દીઠે છતે હદય આપ વિશે કરે છે;
જેવા થકી જગતમાં પ્રભુને પ્રકાશ, જન્માન્તરે ન હરણે મન કેઈ નાથ ! ૨૧ " સારું થયું આ આંખથી જોયા બીજા મેં તેને, સંતોષ તેમાં ના મળે સાચું કહું છું આપને;
તેષ પાયે આપને જોયા પછી આ લોકમાં, સંતેષ એ અન્ય ના આપી શકે ભવ કેઇમાં. ૨૧ જોયા રે પ્રભુજી સઘળા તે થયું ઠીક માનું, જોયા તેથી તુજ મહિં અહા ચિત્ત તે સ્થિર થાતું,
જોયા તેથી મુજ મન મહિં ભાવના એ કરે છે, બીજો કોઇ તુજ વિણ નહિ ચિત્ત મારૂં હરે છે. ૨૧ ૦ બ્લો–૨૨. (નમોહંત) રીના રાતાનિ તિશે ગનન્ત પુત્રા, નાન્યા સુતં કુપગનની પ્રસૂતા પર सर्वा दिशो दधति भानि सहस्ररश्मिं, प्राच्येव दिग् जनयति स्फुरदंशुजालम् स्वाहा ॥२२॥
भन्बय :- स्त्रीणां शतानि शतशः पुत्रान् जनयन्ति अन्या जननी स्वदुपमम् सुखम् न प्रसूता सर्वाः दिशः भानि दधति प्राची a હિn graswામ્ પાફિક બનાસ ગાથાર્થી - માતાની પ્રશંસા દ્વારા પ્રભુતુતિ:- પ્રભુ ! નક્ષત્રને ધારણ કરનારી બધી જ દિશા હોવા છતાં દેદિપ્યમાન કિરણવાળા સૂર્યને જન્મ આપનાર પૂર્વ દિશાની જેમ એક પુત્રને જન્મ આપનાર સેંકડે માતા હોવા છતાં તમારા જેવા પુત્રને જન્મ આપનાર બીજી કઈ માતા નથી.
વિરોષાર્થ:- ઓ ઇસ્માકુ કુલતિક! એ પ્રભુ આદિવ! છોકરાઓ કંઇ જન્મે છે, પાર વિનાની આ દુનિયાની છીએ કેટલાય છોકરાઓને જન્મ આપે છે....પણ એ મારા પ્રભુ! કમાલ તે તમારી માતા મરુદેવાની જ જેણે આ યુગમાં ધર્મતીર્થનું પ્રથમ પ્રવર્તન કરનાર તમારા જેવા કુદીપક પુત્રને જન્મ આપે...પણ....એવા પુત્રને જન્મ અાપનાર રત્નકુક્ષી બધી માતાઓ થોડી બને છે? જુઓ...પેલી ઉત્તર દિશા...દક્ષિણ દિશા અને પેલી પશ્ચિમ દિશાને પણ જોઈ . રાત પડવાની સાથે ટમટમતા નાના કેડિયા જેવા તારાએ ધડાધડ દેખાડે છે-ધડાધડ પ્રગટ કરે છે..
એ જાક કરતાં તમારા જેવા એ આપનાર
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
a
ભકતામર મહાયત્વ “
જન
#2
આકાશની આખી ચાદરને ફૂલ ગૂથણીથી ગૂંથી લે છે પણ...આખી સૃષ્ટિને ઝળહળતે દી કે પ્રગટ કરે ફાયમાન કિરણોથી ચમકેલા સને..એ દિવસના દીવાને કે જન્મ આપે? કહેવું જ પડશે... પૂર્વ દિશા જ.. બસ, તો પ્રભુ તમારી માતા માદેવા પણ પૂર્વદિશા જેવી છતાંય અપૂર્વ માતા–ધન્ય પ્રભુ તમારી જનનીને.
भावार्थ :- माता की स्तुति द्वारा. प्रभु की स्तुति :- हे नाथ | इस जगत में सैकड़ों करोडो स्त्रियां सैकरों करोगे पुत्रों को जन्म देती है परन्तु आपकी माता मरुदेवा जैसी माताएं ही माप जैसे तीर्थकर पुत्र को जन्म देती है। अन्य किसी स्त्री ने माप जैसे पुत्र को जन्म नहीं दिया। वास्तव में सभी हि ए नक्षत्रों को धारण करती हैं परन्तु देदीप्यमान किरणों के समूह वाले सूर्य को तो एक मात्र पूर्व दिशा ही उत्पन्न करती है-जन्म देती है ॥२२॥
કથા-૧૪. યક્ષ પ્રતિબંધ :- ગૌ શસ્ત્રપદનષાં વૃદ્ધાકર નામના બૌદ્ધાચાર્યને ભુવન નામના જૈન સાધુએ વાદમાં જીતી લીધું. બૌદ્ધાચાર્યને પશભવથી ઘણે અઘાત થયો આઘાતમાં મરી-નગરની બાજુમાં યક્ષ થયે. વિભ'ગજ્ઞાનથી પૂર્વભવ જાણી થીસંઘને ઉપદ્રવ કરવા લાગે. - એટલે સંઘે જિનમંદિરમાં ભેગા થઇ આસ્નાયપૂર્વક શ્રી ભકતામર સ્તોત્રના રર માં પધ નું સમરણ કર્યું આપત્તિ દૂર કરવાને ઉપાય મલતાં શ્રી સંઘના આગેવાનો વિધાસિદ્ધ-આયખપુટાયામ પાસે ગયા. અને વિનંતિ કરી. આચાયત વિહાર કરતાં એક દિવસ યક્ષના મંદિરમાં ગયા. પક્ષના કાને જુના બે જેડા મૂકયા તેના હૃદય ઉપર પગ રાખી વસ્ત્ર ઓઢીને સૂઇ ગયા – સવારમાં પૂજારી રાજા વિગેરે ભકતે આવ્યા - રાનની આજ્ઞાથી રાજપુરૂષ ચાબુકે ઝીકવા લાગ્યા તે ચાબુકે અતઃપુરની રાણીઓને લાગવાથી રાજાએ સૂરીશ્વરને પગે લાગી માફી માંગી એટલે સૂરીશ્વર જાગ્યા. યક્ષને ઠપકે આપી સંઘનો રક્ષક બનાવ્ય મંદિરમાંથી આચાર્યશ્રી યક્ષ શિવ વિનાયક રાજા વિગેરે નગર તરફ ચાલ્યા. પત્થરમય મારી બે કુંડીઓ પણ સાથે ચાલી. નગરના મા દરવાજે આવતાં આચાર્યશ્રીએ જેને મંદિર તરફ પાછા વિદાય કર્યા... કુંડીએતો ત્યાં જ રહી એને ચલાયમાન કરવા કોઈ સમય ન બન્યા.
છે.
T
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
**
******
**
**
____*दि :- ॐ ही अर्ह णमो आगास-गामिणं १२ ४६॥ ॥ :- ॐ नमः श्री वीरेहिं ॥७॥ ભકતામા
जम्भय - जम्भय मोहय - मोहय स्तम्भय - स्तम्भय अवधारणं कुरु कुरु स्वाहा 38 HRA ॥ महामन्त्र -* ॐ....परम.... पान २८ ना बन्ने भोली (भाजी याजी) MEIN पूon-on५.
स्तवन-२२. वीतराग धन धन तुं, धन मारुदेवी माता, जायो पुत्र रतन तुं, त्रिभुवन विख्याता-बी. टेक. लाख गमै नारी भली, लाख पुत्र - प्रसूता, तो सम और न खलक में, जन्म्या नहिं पूता-- वी. १. माठौं दिशे ग्रहगन परे, सहस किरन न राता, उदय होत पूरब दिशा, देव प्रभु गुण गाता.- वी. २
સી સેકડો પ્રસવતી કદી પુર ઝાઝા, ના અન્ય આપ સમકે બસ જનેતા;
તારા અનેક ધરતી જ દિશા બધીય, તેજે કુરિત રવિને પ્રસવે જ પૂર્વ. ૨૨ સ્ત્રી સેંકડો આ વિશ્વમાં બહુ પુત્રની માતા થતી, પ્રભુ આપના સમ પુત્ર કે અમદા કદી ના પામતી; એ તારલાના સમૂહને સઘળી દિશાએ રાખતી, પણ કાન્તિવાળા સૂર્યનૅ ભલી પૂર્વ એક જ પામતી. ૨૨ સ્ત્રીઓ આજે જગત ભરમાં સેંકડે જન્મ આપે, તારા જેવા અનુપમ નહિ પુત્રને જન્મ આપે, નક્ષત્રોને વિધવિધ દિશા ધારતી રે અનેક, કિંતુ ધારે રવિકિરણને પૂર્વ દિશા જ એક. રર છે. 3 २३. (नमोऽर्हत्) ॐ त्वामा मनन्ति मुनयः परमं पुमांस-मादित्य वर्ण ममलं तमसः परस्तात् । * त्वामेव सम्यगुपलभ्य जयन्ति मृत्युं, नान्यः शिवः शिवपदस्य मुनीन्द्र ! पन्थाः स्वाहा ॥२३॥
मन्बय :- मुनीन्द्र ! मुनयः त्वाम् मादित्यवर्णम् अमलम् तमसः परस्तात् परमम् पुमांसं मामनन्ति त्वाम् एव सम्यक् उपलभ्य मृत्यु
**
*
**
*
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂજનવિષિા *
નારિક શિવાય બચ: શિય; ઘરથાઃ ર (શિ) . ગાથાર્થ - પ્રભુનું પરમપુરુષત્વ - હે મની! મુનિએ તમને જ કે
Ilહી અંધકારથી પર-દૂર રહેલ સૂર્ય સમાન તેજવી પરમ પુરુષ માને છે, તમને સારી રીતે પામીને જ અંતાકરણની લકતામર પહાયત્ર છે
શુદ્ધિ વડે જગતના પ્રાણીઓ મૃત્યુને જીતે છે. એ સિવાય કલ્યાણકારી મોક્ષનો બીજો કઇ માર્ગ નથી. ' વિશેષાર્થ :- એ શ્રમણ સંઘના સાર્થનાહ! સમજદાર મુનિઓ સમજી ગયા છે તેથી તમને શાસન પ્રવર્તાવનાર તીથલનાયકને જ પરમપુરષ કરીને પોકારે છે. એ મુનિઓ તમને જ કેવલજ્ઞાનના ઝળહળતા પ્રકાશથી “આદિત્ય વર્ણ” કહીને કરગરે છે. તરવનું મંથન કરીને મોટાં થયેલા એ સુનિએ જ તમને વીતરાગને “અમe' કહીને અધિકેશ સમજે છે. એ મુનિ મહાત્માએ તમને મેહરહિત આત્માને “તમસઃ પરસ્તા ” કહીને પ્રાથી રહ્યા છે....અને પ્રભુ ! મારો તે નિર્ણય છે - મુદ્રાલેખ જ છે કે તમને સારી રીતે પામીને જ મૃત્યુ પર વિજય વાવટે ફરકાવી શકાય છે. અને તેથી જ હું કહું છું કે, મોક્ષનો મંગલકારી પંથ તમારી પ્રાપ્તિ સિવાય કોઈ નથી. બીજા બધા રસ્તાઓ એ ચાલવાના રસ્તા તે દેખાય છે. પણ મંઝીલે પહોંચાડનારે “મંગલપથી તે પ્રભુ તમે જ આ છે ... તમે જ છે. માવાર્થ - શ ૧૨મજૂર છે મેં સુરિ કરતે હૈ:- દે મુનીશ્વર | મુઝન ગાવો પરમ પૂઇ જાતે अर्थात् मिथ्यात्वी जीव बाह्यात्मा कहलाते हैं । सकर्मा सम्यग्दृष्टि जीव अन्तरात्मा कहलाते हैं और कमरहित परमात्मा कहलाते हैं वे परमात्मा आप हैं। सूर्य सदृश स्वयं तेजस्वी हैं और अमल अर्थात् रागद्वेषरूपी मल से रहित हैं तथा पापरूपी अंधकार से दूर हैं। आपको अन्तःकरण की शुद्ध द्वारा प्राप्तकर भी प्राणी मानव मृत्यु पर विजय प्राप्त करते हैं सिद्ध होते है ऐसा प्रशस्त उपद्रव रहित मोक्षस्थान प्राप्त करने का अन्य कोई मार्ग नहीं है ॥२३॥
કથા-૧૫. અંતર સિદ્ધ-વિધા :- શ્રી ભકતામર સ્તોત્ર માં ૨૩મા લોકના ધ્યાનમાં રહેલા ૧૪ મી કથાવાલા આર્ય ખyટાચારને ચીવીએ ચતરસિદ્ધવિદ્યાવાલા બનાવ્યા વિહાર કરતાં આચાર્ય ઉજની
米米米米米卡米米米米米米未米
મજ
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
***
ભકતામર છે મહાયત્ર
જન
વિધિ
નગરીમાં ચડિકાના મંદિરમાં રાત્રિ રહ્યા. ચહિકા નગર જનોને તેમજ જૈન સંઘને વધુ પીડા કરતી-આચાર્યશ્રીને પોતાના સ્થાનમાં જઇ કોધથી ધમધમી ઊઠી. આચાર્ય ખીએ તેના ગળે નખ મરાવ્યા તે તેણીને વજ જેવા લાગ્યા. વ્યથાને લીધે રડતી પગે પડી અને આચાર્યશ્વના સદુપદેશથી જીવહિંસા બંધ કરી....ગુ..સ્કૃત વૃત્તિમાં લખ્યું છે કેएव शब्दो निश्चये, उपलभ्य-प्राप्य-मत्वा मृत्युम्-अत्यन्तं भयंकरं मरणं जयन्ति-स्फोटयन्ति च । બત્ર “છે ફૂ : મૃત્યુ થાય નમ:” હૃતિ મૃત્યુના રક્ષાઆ ૨૩ મે બ્લોક અને ૧૦ અફ. મત્યુંજય પર રક્ષા વિઘાના જાપથી ભવ્યાત્માઓને મોક્ષપદની પ્રાપ્તિ થાય છે - માસક્ષમણના તપેનું બીજું નામ મૃત્યુંજય તપ છે. ઋદ્ધિ - * * * નમો વાણી-વિલા, ૧૧ અક્ષરી | મન્ચ :- છે નમો માવતિ નત્તિ મમ સહિતાર્થે મોક્ષસૌથે કુરુ કુરુ સ્વાહા, ૨૮ અક્ષરી છે ....રમ... પાના ૨૮ ના બને અને તે બેલી ( આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા - જાપ. રસવન–૨૩. મુનિવર પરમ વુહા તો માન્યો, નિર્મર તેન શરામ સોત, સુર समान बखान्यो;-मु. टेक. तुमहीसु जिन ध्यान लगायो, परमातम पहिचान्यो; मखेको भय तिनही जित्यो, शिवमारग तुम जान्यो- मु २
માને પર'પુરૂષ સર્વ મુનિ તમને, ને અંધકાર સમીપે રવિ શુદ્ધ જાણે;
પામી તને સુરત મૃત્યુ તે મુનીંદ્ર ! છે ના બીજે કુરાળ ક્ષતણે જ પથ. ૨૩ પ્રભુ આપને મુનિર્વાદ સો આદર્શ વ્યકિત માનતા, યમ તિમિર આગળ-રૂપથી રવિરાજ જેવા શોભતા; પામ્યા પછી પ્રભુ આપને જન મૃત્યુ જીતી જાય છે, નહિ આપને પામ્યા વિના પ થી મુકિતને સમજાય છે. ૨૩ મોટા મોટા મુનિજન તને માનતા નાથ તે તે, અંધારામાં રવિરૂપ સમા નિર્મળ આ૫ તે; સારી રીતે અમર બનતા આપને પામવાથી, મુકિત માટે નવ કદિ બીજો માનો માર્ગ આથી. ૨૩
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
m
,
મહાય
- બ્લેક-૨૪ (નમોહંત) છે રવાભવ્ય વિમુ-નવિન્ય-મસય-મા, બ્રહ્માણ-મીશ્વર-મનન-મન તુ ભકતામર
योगीश्वरं विदित-योग-मनेक-मेकं, ज्ञान-स्वरूप-ममलं प्रवदन्ति सन्तः स्वाहा ॥२४॥
___ अन्वय :- (भगवन् ) सन्तः त्वाम् अव्ययम् विभुम् अचिन्त्यम् असंख्यम् आद्यम् ब्रह्माणम् ईश्वरम् मनन्तम् अनङ्गकेतुम् योगीश्वरम् પૂજન
વિતિયોગમ્ બને ઇન્ gÉ જ્ઞાનવત્ કામ કયતિ | ગાથાથ - વિવિધ દેવના નામે જિનસ્તુતિ - હે સ્વામિ ! વિધિ
અવિનાશી, વિભુ, અચિત્ય, અસંખ્ય, આધ, બ્રહ્મસ્વરૂપ, ઇશ્વર, અનંત. અનંગકેતુ, યોગીશ્વર, ગજ્ઞાતા અનેક, એક, જ્ઞાનમય તથા નિર્મળ આ પ્રમાણે અનેક નામે સંતપુરુષે તમને જ રત છે વિશેષાર્થ – એ મારા પ્રભુ! હું તે તમને એક જ કહેવાનો કે તમે જ મારા પ્રભુ અને હું તે તમારે દાસ પણ , આ જગતના નિરાગ્રહી સંતે, પ્રવર પંડિત તમને કેવી કેવી રીતે બિરદાવે છે ! ——– પ્રભુ! અનંતકાળ સુધી તમારી આત્મશકિતને જરા ઘસારે નથી પહોંચવાને, તે જોઈ તમને અવ્યય” કહે છે. તમારું જ્ઞાન જગતના તમામ પદાર્થમાં ફેલાયેલું છે, માટે તમને વિભુ કહે છે. જ્યારે જ્યારે બુદ્ધિથી તમારું ચિંતન કરવા પંડિતો બેસે છે. ત્યારે સરવાળે સમજ પડે છે કે આ મારે પ્રભુને જેટલા સમજયા છે તેનાથી વધુ સમજવાનું પ્રભુ તમારામાં બાકી રહ્યું છે. તેથી તમને ‘અચિંત્ય' કહીને પોતે ચિતા મુકત થાય છે. હે પ્રભુ ! તમારા ગુણને ગણુતા ગણિત ગભરાઈ ગયું છે, તેથી ગણત્રીના શોધકે તમને અસંખ્ય’ કહી અટકી ગયા છે. એ પ્રભુ ! તમે ધમતીથની આદિ કરી યુગની આદિમાં પહેલાં ધર્મનાદ ગજાવ્યો તેથી આપને ઈતિહાસવિદોએ “આઇ” કહ્યાં છે. એ વહાલા પ્રભુ ! વિચારકોને લાગ્યું કે તમે આનંદના મહાસાગરમાં નિરંતર મહાવૃદ્ધિ પામી રહ્યા છે, તેથી તેમણે તેમને “બ્રહ્મા કહ્યા. પ્રભુ ! તમારા અપરંપાર વૈભવને... વાણીના અતિશને... સમાવરણની રચનાને પ્રાતિહાર્યોની શેભાને ઈન્દ્રની પૂજા અને સેવાને જોઈને સંપત્તિને સરવાળે કરનારાઓએ તમને “ઈશ્વર” કહીને સંબોધ્યા છે. તમારે ત્યાં તો છો ય અનંત.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
T
મા
H૮થા
ભકતામર છે
મહાયન
પૂજન
વિધિ,
કર્મો ય અનંત એક જીવનાં ભાવ પણ અનંત..મોક્ષમાં ગયા બાદ રહેવાને કાળ પણ અનંત, એટલે જ તમને આ અનંતની હારમાળાના પ્રકાશક સમજીને જ તજ્ઞાનીઓએ તમને “અનન્ત” કહ્યા છે. એ માટે પ્રભુ! સંસાર ચલાવે તે કષાય. કષાયને પેદા કરે તે વિષય-પાંચ-ઇન્દ્રિઓના સખગ. આ પાંચે ય ઇન્દ્રિયમાં લુચામાં લુચી સ્પર્શેન્દ્રિયચામડી. તેના સુખ લેતાં પેદા થાય પેલો કામદેવ-અનન્ત-અને પ્રભુ!, કામદેવની કાપાકાપીથી કંટાળેલો તમારા કારણે આવ્યો ત્યારે ખબર પડી કે તમે જ કામદેવના કટ્ટર શત્રુ છે. તેથી જ તેમણે તમને “અનંગ-કેતુ કહયા છે એ મારા પ્રભુ! તમારે ‘મન’ અનુત્તરમાં રહેલા દેવાના સંશયને ય નિવારે ..તમારો “વચનગ' ભવ્ય છામાં બોધિબાજ રેપે અને ઉપદેશામૃતના પાન કરાવી મોક્ષે પહોંચાડે તમારે. ‘
કાગ’ ભયંકરમાં ભયંકર ઈતિ અને ઉપદ્રવને શાંત કરે તેથી વેગીઓએ ભેગા મળીને મને કહ્યું. એ માનતુંગ ! આ તમારે ભગવાન ગીઓના ય ઇશ્વર છે. ગીશ્વર' છે હે પ્રભુ! તમારી લીલા અપાર તમને મન છતાંય તમે મનથી હરખાવ નહિ તમને વચન છતાંય તમારા વચનમાં ક્રોધ નહીં કે કષાય નહીં. તમારે કાયા ખરી પણ તમને તમારી કાયાની કેઈમાયા નહીં તેથી પ્રભુ ! તમારે જે તે હોવા છતાં ય નહીં હોવા જેવા એટલે જાણે તમે તે ગાને નાશ કરીને અાગી બની બેઠેલા જે તેથી યોગ જિજ્ઞાસુઓએ કહ્યું તમે તે પ્રભુ “વિદિત ગ” છે. એ મારા પ્રભુ! તમે સમવસરણમાં દેશના વહાવે છે ત્યારે એક હેવા છતાં ય ચાર લાગો છે એક હોવા છતાં ય અનેક કહેવાયા તેથી પણ એ મારા પ્રભુ! તમને અનેક આત્માઓ “અનેક તરીકે ઓળખે છે. પ્રભુ ! તમારા જેવા અન્યને જગતમાં કઈ પંડિતે પારખી ન શક્યા. તેથી એક તમારી આગળ કહેવા માંડયા એક તમે એક તમે એક તમે તેથી તમે એક. એ મારા દેવ! તમે જ્ઞાનના દરિયા . તમે જ જ્ઞાન સ્વરૂપ. જે જ્ઞાન એ તમે જ જે તમે એજ જ્ઞાન તેથી જ્ઞાનીઓએ કહ્યું આ તે “જ્ઞાન સ્વરૂપ” છે. એ મારા ભગવાન ! દૂષણે શોધી કાઢનાર, હૃદયથી ધન બનેલાઓએ તમારા પર ખૂબ નજર ફેરવી પણ કોઈ દૂષણ કે છિદ્ર મહયું નહીં. એટલે આખરે તેમણે જાહેર કર્યું ૧૦૦ ટકા શુદ્ધ છે મારે પ્રભુ તેથી કહેવાયા તમે ‘અમલ’ પણ.... આ બધાય તમને જુદી જુદી રીતે કહેનાર ઓળખનાર સંત તો ખરાજ ને? મારા પ્રભુને માને તે એજ હાય.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
જન
( t
1
મુ કૃત ૨૪ માં લોકની વારમાં લખ્યું છે કે- ચૈતાનિ વાવિવાનિ રવિવુ તત્તભક્તામર છે તેવામાનન માનીતિ તોહ: મહાધ્યાય મેઘવિજયજી ગણિવર્ય -શ્રી ભક્તામર કૃત્તિમાં લખે છે પહાયન્સ
છે કે - વૈધ્વપ નેવું તત્તનાના તત્તાપ થવસાન તાવ-વન્ધન તીર્થાતરીયા કપના આ સન્તાર માવઃ | શ્રીમાનતુંગરીરે ભકતામર સ્તોત્રના ૨૪ માં કલોક માં પ્રભુના ૧૫ અચિત્ય ગુણે કહ્યા છે – તેવી જ રીતે પંચમ ગણધર સુધર્માસ્વામિએ નમુત્થણું સૂત્રમાં મહાન ૩૩ ગુણે વર્ણવ્યા છે – ચિરંતનાચાર્યોએ અરિહંતનકારાવલીમાં અરિહંતના તથા સિદ્ધ નામેકકારાવલીમાં સિદ્ધના ૧૦૮ ગુણે વર્ણવ્યા છે. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વરે શકસ્તવ નમુહૂર્ણમાં ૨૮૬ ગુણયુકત વર્ણવ્યા છે. કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રસૂર - ધરજીએ અહંનામ સમુચ્ચયમાં ૧૦૦૮ ગુણયુકત વર્ણવ્યા છે. કયાણસાગર સૂરીશ્વરે - પાર્થસહસ્ત્ર નામમાલામાં ૧૦૦૮ ગુણયુકત વર્ણવ્યા છે. પૂ છવહર્ષગણિએ જિનસહસ્ત્ર નામ રતેત્રમાં ૧૦૦૮ ગુણયુકત વર્ણવ્યા છે. શ્રુત કેવલી તુલ્ય મહોપાધ્યાય યશવિજય ગણિવર્ય-સિદસહમ નામ સ્તોત્રમાં સિદ્ધ ભગવંતના ૧૦૦૮ ગુણ વર્ણવ્યા છે. મહોપાધ્યાય વિનય વિજય ગણિયે-૪૬૩ જિનગુણ ગાયા છે. પૂર્વાચાર્ય રચિત મન્વાધિરાજ સ્તોત્રમાં ૧૦૮ ગુણયુકત પાર્થ પ્રભુને વર્ણવ્યા છે. આ પેઢી દર તરફથી પ્રકાશિત મહાપ્રભાવશાળી - ૭૨ યત્રામાં જેમને ૩૯ મા સહ-૪૮૪૯ મે, ૨૫, ૨૬૫૭ મે, ૧૮, ૧૯, ૬ મે, ૧, ૨, ૩, ૬૪ મે, ૬૫. ૪૬ મે, અને ૬૯, ૭૦મ નંબર છે આ ૧૮ યંત્રમાં ૫૧૦૫ ગુણ છે, તથા શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામિના ૧૧ યંત્રે ૩૦થી ૫ માં ર૧૦૮ નામે છે. જે ૧૦૮ પાર્શ્વનાથ પૂજન ગ્રન્થ ક્રમાંક-૪ મતમાં છપાયેલ છે. માયાર્ચ - સર્વ દેવ કે નામ વિનેશ્વર શી હી તુતિ કરતે હૈ:- દે મળવના. સંવનન આવજો મિત્ર મિત્ર નામ છે સંશોષિત છતે હૈ ? :- (!) મય, (૨) વિમુ (૨) ના , (૨) અસંઘ, (બ) શાહ ઉs,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
की લકતામર
(0) नमा, (७) ईश्वर, (८) अनंत, (९) अनंगकेतु-कामदेव विजेता, (१०) योगीश्वर, (११) विदितयोग, (१२) भनेक, (१३) एक, (११) ज्ञानमय, (१५) निर्मल मादि ॥२४॥ (१) अव्यय - सर्वकाल में (एक) स्थिर स्वभाव वाले होने से हानि वृद्धि रहित है। (२) विभु - परम ऐश्वर्य से सुशोभित अथवा विभवति कौन्मूलेन समो भवति विभुः कर्म का नाश करने में समर्थ हैं । (३) अचिन्त्य-महान् योगीजन मी भापका पूर्णतः चिन्तन करने में असमर्थ हैं। (१) गवरूप-आपके गुण संख्या रहित हैं । अर्थात् अनन्त हैं अथवा असंख्य हृदयों में विराजमान होने के कारण असंख्य नाम सार्थक है, अथवा गुणों से मौर काल से प्रभु की संख्या नहीं हो सकती मतः असंख्य है। (५) भाय-कोक व्यवहार की आदि में होने से आय हैं अथवा पंच परमेष्ठी में प्रथम होने से आध है अथवा चौबीस तीर्थकरो में प्रथम होने से माद्य है, समी तीर्थकर स स तीर्थ की नादि करने वाले होने से आद्य हैं । (१) ब्रह्मा-हे भगवन् | आप ब्रह्मा कहलाते है। प्रभु धर्म सृष्टि की रचना करते है अथवा प्रभु अनंत आनंद से वृद्धि पाने वाले है। बृन्हति अनन्तानन्देन वर्धते इति ब्रह्मा । (७) ईश्वर- प्रभु तीनों ही लोकों से पूज्य है तथा ज्ञानादि ऐश्वर्य धारण करने वाले है और सर्व देवो के स्वामी है। (८) अनन्त- प्रभु अनन्त ज्ञान-दर्शनमय अनन्त चतुष्क युक्त है तथा मंत मृत्यु से रहित हैं। अनन्त वल का साहचर्य प्राप्त होने से भी अनन्त नाम के योग्य है। (९] अनंगकेतु-कामदेव का नाश करने में केतु समान अर्थात जैसे उदित केतु का तारा जगत का क्षय करता है उसी प्रकार भगवान कामदेव का क्षय करने वाले है । अथवा [१] औदारिक, [२] वैक्रिय, [३] आहारक, [५] तेजस, [५] कार्मणं ये पांचो अंग शरीर के चिह-केतु रहित होने से अनंगकेतु है । [10] योगीश्वर-प्रभु मन, वचन और काया के विजेता, योगीनो के-चार ज्ञानवालो के अथवा ध्यानी के ईश्वर भरवा सयोगी केवळी मान्य होने से ईश्वर है। श्री जिनभद्रगणि क्षमा-श्रमण ने ध्यानशतक के प्रारंभ में श्री महावीर प्रभु की योगीश्वर के रूप में स्तुति की है।
kkkkkkkkkkkkkkkkkkkx*******
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
*******
[११] विदितयोग-योग के ज्ञाता | प्रभु सम्यग् दर्शन ज्ञान-चारित्र्यरूपी योग को जानने वाले नयया ध्यानीजनो ने जिनसे योग जाना है લકતામર *
ऐसे अथवा विशेष करके दित:-नाश किया है, योगः-जीव के साथ क्षीरनीर के न्याय से रहा हुमा कर्मबन्ध जिसके ऐसे है । भ AR [१२] अनेक-ज्ञान के कारण सर्व में रहे हुए होने से अनेक मथवा गुण और पर्याय अनेक होने से भनेक अथवा ऋषभादि अनेक yw- व्यक्ति होने से अनेक अथवा नाम, स्थापना, द्रव्य और भावरूप में होने से अनेक है। [१३] एक-अद्वितीय उत्तम अथवा एक जीव पाया की अपेक्षा से एक है । [१४] ज्ञानस्वरूप-ज्ञानमय केवबज्ञान के स्वरूप वाले है। [१५] अमल-निर्मल अठारह दोषरूपी मकरहित
- है-इस प्रकार सत्पुरुष आपको कहते है। *दि:- “ॐ ही अर्ह णमो दिद्वि-विसाणं" 1. मक्ष * :- ॐ नमो भगवते वद्धमाणसामिस्स सर्वसमीहितं कुरु कुरु स्वाहा । ॐ हाँ ही हूँ हौ * हः असि आ उ सा झौ झौ स्वाहा । ४१ अक्षरी ॐ....परम.... पान॥ २८ ॥ -- भ.aata * (माजी यानी) ALAN on-on५. स्तवन-२१. ज्ञान स्वरूपी संत कहावे, तुंही ब्रम्हा तुंही ईश्वर, योगीश्वर जगदीश
सुहावे-ज्ञान. १ अव्यय अविनाशी तूं असंख्य, आदि अनंत अचित्य घरावे, एक भनेक महस अगोचर, अंगमनंग सही तुं हगवे- ज्ञान. २ तीन भुवन में तं हि देवा, लोकालोक सदा दरसाचे, निर्मल ध्यान समाधि जगावे, परम दशा सोइ आतमपावै - ज्ञान. ३
तुम, सल्यय, मथित्य, मय, विशु, छ, २, सनत, सनतु :
ગીશ્વર, વિદિતાગ, અનેક એક, કે હું તને વિમળ જ્ઞાન સ્વરૂપ સંત. ૨૪ પ્રભુ આ૫ આદિ, અસંખ્ય ને અચિંત્ય અવ્યય નાથ છે, અનંત બ્રહ્મા આપ ઈશ્વર કામ કેરા કેતુ છે; વળી એકને અને તે છે યોગી તણા તમ નાથ છે, જ્ઞાની મહા છે વેગમાં વળી જ્ઞાન કેશ રૂપ છે. ૨૪
*******
XX**
*
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
શ્રી
#
*
****
- સંતે માને પ્રભુ તમને આદિ ને અવ્યયી તે, બ્રહ્મા જેવા અવધિ પ્રભુ કામકેતુ સમા છે;
યેગીઓના પણ પ્રભુ બહુ એક રૂપે રહ્યા છે. જ્ઞાની રૂપે વળી વિમળતા પૂર્ણ તવે ભર્યા છે. ૨૪ છે. ભ કતામર છે મહાય શ્લોક ૨૫. (નમોહંત) વૃદ્ધત્વમેવ વિધાર્વત! વુદ્ધિવોપાત વૈ શોસિ મુવન ત્રય રાજત્વાત. Yor- धाताऽसि धीर! शिव मार्ग विधे विधानाद्, व्यक्तं त्वमेव भगवन् ! पुरुषोत्तमोऽसि स्वाहा ॥२५॥ * 4 अन्वय :- विबुधार्चित ! बुद्धिबोधात् त्वम् एव बुद्धः, भुवनत्रयशक्करत्वात् त्वम् शङ्करः असि, धीर ! शिवमार्गविधेः विधानात धाता असि, स्वम्
gવ કથા | guોન: અસિત ગાથાર્થ – પ્રભુ જ બ્રહ્મા-વિષ્ણુ અને મહેશ :- હે વિબુચિત ! દેએ પૂજેલી બુદ્ધિના બેધથી તમે જ બુદ્ધ છે. ત્રણ જગતના પ્રાણીઓને સુખ કરનારા હેવાથી તમે જ કરે છે. હે ધીર! શિવમાર્ગનું વિધાન કરવાથી–મોક્ષમાર્ગનું સર્જન કરવાથી આપ જ ધાતા-બ્રહ્મા છે. હે ભગવાન્ ! આમ પ્રગટ રીતે પુરુષોમાં ઉત્તમ છે. એટલે આ૫ જ પુરુષોત્તમ-કૃષ્ણ છે. વિશેષાર્થ :- ઓ દેવેથી પૂજિત મારા ભગવાન્ ! મને આવીને
કેઈએ પૂછયું. તમારા દેવ તો ઠીક પણ....ભગવાન્ બુદ્ધ' કેણુ? ભગવાન શંકર કેશુ? અરે પેલા બ્રહ્મા” કેશુ? છે અને એ પણ કહી દે છે કે-એ મારા પ્રભુ ! આ અજ્ઞાનીઓને મારે શું કહેવું? મેં તે ચેમ્બુ પરખાવી દીધું કે
હું તો જાણે એક વીતરાગને-આદિનાથને તીથલ કરને મેં કહ્યું લો સાંભળે ઈ બુદ્ધ તો એ જ કહેવાય કે જે કેવળજ્ઞાન રૂપ બુદ્ધિના બેધથી શોભતા હોય તેથી આ મારા આદિદેવ એ જ સાચા બુદ્ધ છે. “શંકર' પણ એ જ કહેવાય કે જે “શ” એટલે સુખ અને કર' કરવાવાળા હોય, પ્રભુ ! તમારા સિવાય આ ત્રણે ય ભુવનને દેવાનાના દાન દઈને કે સુખી કરે છે? મારે માટે તે આ ખારે આદિદેવ એજ “શ કર’, અને...ધાતા-વિધાતા કે બ્રહ્મા આ માટીના
પૂતળા પેદા કરવાથી અને ભોગવવાથી થોડુ થવાય? આવે? ધાતા-વધાતા કે બ્રહ્મા એ જ કે-જેણે મોક્ષે જવાને જ સાચે પુલ બાંધે છે. અર્થાત સમગૂ જ્ઞાન-દર્શન ચારિત્રનું નિર્માણ કર્યું છે. તેથી આ અમારે આદિદેવ એ જ
મદદ
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગી
શકતામર મન્ત્ર
પુજન
વિધિઃ
******************************
સાચા ‘બ્રહ્માં’ છે, અને તમારું......પતિંત્ર તપ અને ત્યાગવાળુ સાધના અને આરાધનાવાળુ...ને રાગ્ય અને વીતરાગીતાવાળુ' છલન જ તમને સર્વ જગતના ઉત્તમ પુછ્યું કહેવા સમથ છે...માટે આ આરા પ્રભુ ! હવે શુ' કહુ' ? તમે જ પુરૂષાત્તમ છે, તમે જ સાચા કૃષ્ણ છે. એ તા દીવાં જેવી સ્પષ્ટ વાત છે.
भावार्थ :- भगवान की त्रिमूर्ति देवमय स्तुति करते हैं :- इन्द्रादि देवों से पूजित हे प्रभु! पदार्थों में आपकी ही मति का प्रकाश होने से सच्चे बुद्ध आप ही हैं अथवा विबुद्ध पंडितों गणधरों द्वारा अर्चित पूजित जो तीर्थकर हैं उनकी बुद्धि केवलज्ञान द्वारा बोधात - वस्तुसमूह ज्ञान होनेसे आप ही बुद्ध है तथा त्रिजगत के जीवों को सुखी करने वाले होने से आप ही बुद्ध सच्चे शंकर हैं तथा हे धीर ! रत्नत्रय रूपी मोक्षमार्ग का विधान करने से आप ही घाता ब्रह्मा हैं, तथा हे भगवन् ! आप सर्व पुरुषों में उत्तम है। इसीलिये स्पष्ट रूप से पुरुषोत्तम विष्णु आप ही हैं अर्थात् बुद्ध, शंकर, ब्रह्मा और विष्णु अपने नाम के अनुसार गुण बाले नहीं हैं । बुद्ध केवलज्ञान रहित हैं, शंकर संहार करने वाले हैं, ब्रह्मा हिंसक वेद के उपदेशकर्ता है और विष्णु माया कपटयुक्त ૐ અસઃ બે નામો છે યથાર્થમુખ તો ખાવ મેં હૈ રખી કથા-૧૬-સિદ્ધ સ્તોત્ર-શાન્તિસૂરીશ્વરજી – યદુવંશંકુલ તિલક, બાવીશમા તીર્થાધિપતિ શ્રી નેઅનાથ સ્વામિના ચ્યવન અને જન્મ કલ્યાણકથી પવિત્ર રચાય પુરી નગરીના રાજવી જિતરાત્રુ ગુણવતી ૭૨ રાણીઓ સાથે ક્રીડા પવ ત ઉપર ગયા ત્યાં છાથી ભૂતદેવાએ બધી રાણીઓને વિા બનાવી દીધી અનેક આંત્રિક તાંત્રિકોના અત્રતત્ર જડીબુટ્ટીના પ્રયોગોથી પણ કા તાજ થયા નહિ. માન્યનાશે . યા रब्धो વ્યવસાયો∞ો ધ્રુમ્ આમ એક આહીના નીકળી ગયા, શ્રી ભક્તામર સ્તોત્રના ૨૪-૨૫ શ્લોકના ધ્યાનમાં રહેતા આચાય શ્રી શાન્તિસૂરીશ્વરજી મહારાજાને શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવીએ મહારાકિત આપી પ્રભાવવત બનાવ્યા
GAM
***********
॥૨૫॥
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
સસ્તામર
સાયન્મ પુજનવિધિ:
*********
હતા. તેઓ વિહાર કરતાં ત્યાં પધાર્યા - વિધાથી અવધૂત-વેશ મનાવી રાજમહેલ પાસે જઈ માલ્યા કે – ભૂત-પ્રેત શાકિની-ડાકિનીના દાષા ચપટીમાં દૂર કરુ` છું. રાજાએ વંદન કરી, રાણીઓને દોષ રહિત કરવા માટે વિનંતિ કરી, એટલે આચાય શ્રીએ રાણીળાના દેહ ઉપરથી રક્ષાપાટલી ઔષધિયા યત્રા વિગેરે દૂર કરાવી, ખચિત્ત જળ મ'ગાથી પેાતાના પગના પ્રક્ષાલ જલ રાણીઓને છાંટવા રાજાને આપ્યા. પ્રક્ષાલ છાંટતાં તેજ ક્ષણે વ્યંતરા ચાલ્યા ગયા બધી રાણીઓ સારી થઇ ગઇ. જૈનધર્માંના પ્રભાવ ખૂબ જ વિસ્તર્યું. “હી બહૂં મો ૩૧તવાળું ” ૧૧ અક્ષરી પત્ર- પાતળો : અમિ આ મશીનો સ્વાદ |
ઋદ્ધિઃ
ॐ नमो भगवति जये विजये अपराजिते
सर्वसौभाग्यं सर्वसौख्यं कुरु कुरु स्वाहा । ४७ अक्षरी ....મ.... ઉપાના′′૨૮ ના બન્ને મન્ગા મેલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા–જાપ.
स्तवन- २५. घन घन पुरुषोत्तम तुम शरणं-धन बुद्धि बोधते बुध कहायो, तीन भुवन शंकर शुभ करणं धन. १. बासा शिव मारग दर्शनते, परम पुरुष पासक हरणं, मरु देवा नंदन जग वंदन, देवप्रभु सेवक उद्धरणं, भवनक निधि, तारण तरणंघन. २ છે. બુદ્ધિબાધ થકી હું સુરપૂજ્ય બુદ્ધ, લાકને સુખદ શકર તેથી શુદ્ધ
છે.
છે મેાક્ષમાગવિધિ ધારણથી જ ધાતા, છે સ્પષ્ટ આપ પુરૂષાત્તમ સ્વામી ત્રાતા. ૨૫. પ્રભુ આપ શુદ્ધ સ્વરૂપ છે, તુજ દેવ પૂજીત એધથી, પ્રભુ આપ શર રૂપ છે, ત્રિલોક સુખ દીધા થકી; પ્રભુ આપ બ્રહ્મારૂપ છે, વિધિ મેાક્ષના રચવા થકી, પ્રભુ આપ કૃષ્ણ સ્વરૂપ છે, શુભ આપના ગુણા ચકી. ૨૫ દેવે પૂજ્ય વિમળ મતિથી છે. ખરા બુદ્ આપ, ત્રિલાદીને સુખ દીધું તમે તે મહાદેવ આપ; મુકિત કેરી વિધિ કરી તમે છે. વિધાતાજ આપ, ખુલ્યું છે એ પ્રશ્રુ સઘળા ગુણથી કૃષ્ણે આપ. ૨૫ ૭
॥૮॥
**********
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શકતામર
મહાયત્ર
જન
વિધિ
લા-૨૯. (નમોઽદંત ) કૈં તુમ્ચ નમન્નિમુવનતિ રાય નાથ ! તુમ્મ નમ: ક્ષિતિ તત્કા મસ્જી મૂળાય |
तुभ्यं नमस्त्रिजगतः परमेश्वराय, तुभ्यं नमो जिन ! भवोदधि शोषणाय स्वाहा ॥ २६ ॥ अन्वय :- नाथ ! त्रिभुवनातिहराय तुभ्यं नमः, क्षितितला मरुभूषणाय तुभ्यं नमः, त्रिजगतः परमेश्वराय तुभ्यं नमः, जिन ! भवोदधिशोषणाम મુમ્બં નમઃ । ગાથાથ – ત્રિભુવનાનાિ હર–જિનસ્તવના :– હે નાથ ! ત્રણ લોટની પીઢાને હરનાર તમને નમસ્કાર ઢા. પૃથ્વીના ઉત્તમ–નિમ ળ અલકાર રૂપ તમને નમસ્કાર હેા. ત્રણ જગતના પરમેશ્વર એવા તમને નમકાર હેા. હું જિન ! ભવરૂપી સમુદ્રનું શાષણ કરનાર તમને નમસ્કાર હો. વિશેષાથ :- આ મારા પ્રભુ ! હવે શું કહુ. ? લગ્ન નમા – નમા – નમા – નમે. ત્રણે ય જગતની પીડાને હરનાર આ આરા પ્રભુ ! તમને નમસ્કાર. એ પૃથ્વીતલના અમૂલ્ય આભરણ મારા પ્રભુ ! તમને નમસ્કાર. આ દેવ દાનવ અને માનવના પરમેશ્વર મારા પ્રભુ ! તમને નમસ્કાર. અરે આ મારા આધિ-વ્યાધિ અને ઉપાધિના સાગર જેવા સસાર સાગરને આહિયા કરી જનાર મારા પ્રભુ ! તમને નમસ્કાર. માવાર્થ :- નિનેશ્વર જો નમવાર કરતે હૈં - હૈ નાથ ! આપ સરળ દ્વારા ત્રિભુવન છે કાળિયો की पीडा हरनेवाले हैं इसलिये मैं आपको नमस्कार करता हूँ । आप क्षिति पृथ्वी तल पाताल और अमल स्वर्ग इस प्रकार त्रिभुवन के अलंकार रूप है भतः मैं आपको नमस्कार करता हूँ तथा आप त्रिजगत के उत्कृष्ट ईश्वर स्वामी हैं अत में आपको नमस्कार करता हू तथा जिन-राग-द्वेष को जीतने वाले आप संसार समुद्र का शोषण करने वाले हैं अतः मैं आपको नमस्कार करता हूँ ॥ २६ ॥ કથા-૧૭. ચણિક-શેઠ. – અણહિલપુર પાટણમાં શ્રીમાલ-નશમાં નિ નતાથી ચણા વેચનાના વ્યવસાયથી મૂળનામ ખીજું ડાવા છતાં ચણિક પડી ગયું. એક વાર રસ્તામાં પૃ. ઉદ્યોતનસૂરીશ્વર૭ મ. મયા ચણાના કોથળા બાજુ મૂકી ભકિતથી વ`દન કર્યું' ગુરૂદેવે –ધમ' પૃચ્છા કરી ત્યારે ચણિક આંખમાં આંસુ લાવી કહે છે કે- હે ગુરૂદેવ ! ડગલે ને
||2|
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભકામર
પગલે, જિનમદિરથી વિભૂષિત ધમમય એવા મહાન પાટણ શહેરમાં મજુરી કરવા છતાં મારા કઇ ભાગે અમારા
પેટ પુરતું પણ મલતુ નથી પેટ માટે મારે શહેર છોડી ગામડાઓમાં ચણા જેવા જવું પડે છે - તે ધર્મકાર્ય મહાયાન માટે સમય કયાંથી મેળવું?-- ગુ. સુ. કૃત ૨૬ શ્લોકની લત્તિમાં લખ્યું છે કે- "મિકૃષ્ઠ શતા Hor- तेनोक्तम्-प्रभो! दौःस्थ्ये को धर्मनिर्वाहः । सर्वत्र पराभूयते दरिद्रः। उक्तं च पंथ समा नत्थि जरा,
दारिद्द समो पराभवो नत्थि, मरणसमं नत्थि भयं, छुहासमा वेयणा नथि ॥आर्या गुरुभिरूचे
धर्माद् धनं धनत एव समस्त कामाः, कामेभ्य एव सुखमिन्द्रियजं समग्रम् । कार्यार्थिना हि खलु . A wારા ધર્મો વિષે ઇતિ તત્વવિ વન્તિ વત્તા, ગુવે કહયું ચણિક ! દુખ-દાધિજ દ્રયથી ઘેરાયેલા આત્માને તેને નાશ કરવાના ઉપાય ધર્મ સાધના જ છે. ધર્મથી દર રહેનાર દોશ્ચને દૂર કહી
શકે નહિ સઘળાય સુખો ધર્મને આધીન છે. ગુરૂદેવે તેની માતા પાણી માં ભક્તામર ને તુમ....૨૨ મે લેાક બોલી તારે કી પચાસરા પાર્શ્વનાથના દર્શન કરવા ૧૦૮ નવકારનો જપ કર. શકિત સબ તપ-ત્યાગ-ગુણુ તથા શીલના પાવન પૂર્વક થ મહાલક્ષ્મીજીને દશાક્ષર મંત્ર જપો. એમ કહે. (૧૬) શ્રી હ રી મહા
ચૈ નમઃ | તાત્ર શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે- મહી નવ સ્તર ની 1, 2 * Fર તતઃ મળેિ નમશ્રાને મન્ટો સ્ટમ્પ રાક્ષરઃ આદિમાં પ્રણવ છે, પછી શ્રી* * અને ક્ષમબીજ જી* ત્યાર પછી મહરિશે અને નમઃ જેના છેડે છે, એ દશ-અક્ષરી મહાલક્ષ્મીને મંત્ર છે.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
3
છે
?
ર સુમિ સદ્ય વીતપુcૉલ નાપાત સિદ્ધિઃ ચણિકને આ સંત શ્રી પચાસરા પાર્શ્વનાથના દર્શન જાપમાં અને ભકતામર
રસ્તામાં જતા આવતાં આદિ દેવના ભકત મહાલક્ષ્મી - દેવીની મૂર્તિના દર્શન કરવામાં છ માસ વીત્યાં એક દિવસ મહાયત્ર મધ્યાહ્ન મહાલક્ષમીજીના દર્શન કરી રહ્યો હતો ત્યારે મહાલક્ષ્મીજી – ચણિકની શી ની પરીક્ષા કરી. સાક્ષાત પ્રગટ પૂજન
થઈ બોલ્યા. તારાથી અશય તેટલા ચણુ લઈ કેઠીમાં ભરજે જે સવારમાં સુવર્ણના બની જશે. - ત્રણ કેઠી ચણ વિષિો સુવર્ણના બની ગયા – ચણિકે રાજવી ભીમદેવને સુવર્ણના ચણને થાળ ભરી ભેટ ધર્યો તથા બી આદેશ્વર સ્વામી છે
બા ચશ્વરી દેવી-બી મહાલક્ષમી દેવીના મંદિરને જિર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો. ૨૩દ્ધિ:- “જી હી કર ત્તિ તવાળ” ૧૧ અક્ષરી મંત્ર - છે નમો ભગવતિ છે કે શ્રી* * હું છું પરગન શાન્તિ
વધારે છે ગુરુ કુરુ સ્વાહ ૩૧ અક્ષરી છે....Fરમ... પાના ૨૮ ના બને મને બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. રાયન-૨૬. તુમહી નમો નો તુમહી નમો નમો – તુમહી – તીન મુવન વીરા શામિ, મૂર * निर्मल भूषण समो. तु-१. तीन जगतके ठाकुर तुमही, भवजल निधि शोषण निर्ममो, देव विजय प्रभु नगहितकारी, भविमन मंदिर मांहि रमो-तु.२
ૌહક દુખ - હર-નાથ ! તને નમતુ! તું ભૂતળે અમલ ભૂષણુને નમતુ!
લોકના જ પરમેશ્વરને નમોસ્તુ ! હે જિન ! શેષક ભવાબ્ધિ તને નમોસ્તુ ! ૨૬ દળનાર દુખ ત્રિલોકના મુજ નેહ વંદન આપને, સંસારના હે ભવ્યભૂષણ સ્નેહ વંદન આપને; આ લોકના પ૨મેશ્વરા મુજ નેહ વંદન આપને, ભવસિંધુના હે શેષનારા ને વંદન આપને. ૨૬ થાએ મારું નમન તમને, દુખને કાપનાર, થાએ મારું નમન તમને, ભૂમિ ભાવનાશ; થાએ મારાં નમન તમને, આપ દેવાધિદેવા, થાઓ મારાં નમન તમને, સંસ્કૃતિ કાળ જેવા. ૨૬૦
છે.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
હા
.
Bર બ્લોક-૨૭. (નમોહૃત) વિમોન્ન નામ -વૈશ્રિતો નિરવેરા તથા મુનીશ ! मताभR दौषे रुपात विविधा श्रय जात गर्वैः स्वप्नान्तरेऽपि न कदाचि दपीक्षितोऽसि स्वाहा ॥२७॥ પહાયત્ર
अन्वय :- मुनीश ! यदि नाम निरवकाशतया अशेषैः गुणैः संश्रितः अत्र कः विस्मयः उपात्तविविधाश्रयजातगर्वैः दोषैः कदाचित् પૂજન
ગરિ ઘનાસરે ગઈ ન ફેશિયઃ ગણિ (અatfપ દો વિમઃ ) ગાથાર્થ:- ગુણસ્તુતિ - દેશનિંદા – હે મુની! બીજે લિપિ
આશ્રય નહિ મલવાથી સકલ ગુણો વડે તમારામાં જ આશ્રય કરાયા છે તેમાં વળી આશ્ચર્ય શું છે? વિવિધ ઠેકાણે આશ્રય મળી જવાથી ઉત્પન્ન થયેલા દોષ વડે તમે તે કયારે ય સ્વપ્નમાં પણ જોવાયા નથી. તેથી દો તમારામાં આશ્રય કરવાના કયાંથી? અર્થાત્ = તમારામાં સર્વ ગુણે જ છે. વિશેષાર્થ :- એ...... મારા પ્રભુ ! કેઈએ મને આવીને પૂછયું “શું તમારા ભગવાનમાં જ બધા ગુણ...ગુણને ગુણ જ. દોષ એક પણ નહીં ? મેં માનતુંગે તે પ્રશ્ન પૂછનારને કહ્યું. “સાંભળ' ! પેલા ઇર્ષા અને કીધ - માન અને મોહ, માયા અને લોભ - રાગ અને દ્રષ, એવા એવા દો છે ને ? એ બધાને મે પૂછયું. “અલ્યા દોષો ! તમે કયાં રહે છે? જરા કુરસદ છે તમને મારા પ્રભુ પાસે આવવાની?” ત્યારે તે બધાય દોષ ભેગા થઈને કહે, “શું કરવું તમારા ભગવાન પાસે આવીને ? એ તે અન‘ત જ્ઞાન અને અનંત દશન લઇને બેઠા છે. અમારે ત્યાં કામ શું છે ? અમારે ત્યાં અવકાશ નથી. અને કહે કે શું અમને દે ને કંઈ રહેવા નથી મલતું? હા. હા હા.... અમારા માટે તે કતાર લાગે એટલા દે છે કોઇને મહાદેવજી જોડે ગોઠી ગયું છે. માનને પરશુરામ જોડે જમાવટ સારી છે. સંસારના વિવિધ રંગરસિયા વિષય રાગને કૃષ્ણની કેડી ગમી ગઈ છે. આળસ અને તંદ્રાને પેલા શેનશાયી બ્રહ્માનું ઘર ગમી ગયું છે. જા...જા.. તમારા ભગવાનને કહે. અમે કંઠ નિરાધાર નથી જ્યાં રહીએ છીએ ત્યાં અમને ગોઠી ગયું છે. બસ ત્યારે... આ મને પ્રશ્ન પૂછનાર ! હું તમને કહું છું કે મારા ભગવાન આદિન થ તે સ્વમમાં પણ કેદ દોષથી જોવ યા નથી.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
થી
j૯ના
મહાય
****
भावार्थ :- युक्तिपूर्वक पुनः प्रभु के गुणों की स्तुति करते हैं :- हे मुनीन्द्र । यदि कदाचित् समग्र गुणों ने निरन्तर रूपसे ભકતામર आपका ही नाश्रय किया है तो उसमें कोई आर्य नहीं, क्योंकि अन्य देवादिरूप विविध प्रकार का आश्रय प्राप्त होने गर्विष्ठ
શાળાદિ મમ રો ને જણા િશત્ર છે મા સાજો રેણા નટ્ટો રગ કથા-૧૮. શ્રી હાલ - ભૂપાલ :- ગરવી ગુજરાતમાં પૂજન
ગોદાવરીના હરિયાળા દક્ષિણ કિનારે પ્રતિષ્ઠાનપુરનગરના રાજવી શ્રા હાલને વિશાળ અંતર હતું. રાજાએ અનેક વિધિ
મણિમત્રો આદિ ઉપાયે આચર્યા ઘણી ઘણી દેવ-દેવીની માન્યતાઓ કરી. પરંતુ એકે રાણીને પુત્ર ન થયા પુત્ર વિના અત્યંત નિરાશા પામેલા પટ્ટરાણીને મહારાજા આશ્વાસન આપતાં કહે છે કે- ટે!િ મિત્ર થતાં માથા
ને વસ્ત્રન! તેના ત્યાં શ્રી ભક્તામર સ્તોત્રના જપથી પૂનિત બનેલા જેન - મહામુનીશ્વર વિહાર કરતાં પધાર્યા. રાજાને સામાચાર મલતાં બહુમાનપૂર્વક વંદન કરી પૂછયું કે – હે કૃપાળુ ! મને પુત્ર થશે કે નહિ ! જ્ઞાનબળથી મુનીશ્વરે કહ્યું કે હે રાજન! ભકતામર સ્તોત્રના જાપથી કી ચકેશ્વરી દેવી તમારી ઇચ્છા પૂર્ણ કરશે. રાજા થી આદેશ્વર ભગવાનની અષ્ટ પ્રકારી પૂજા કરી. રાત-દિવસ બી લકતામરના ધ્યાનમાં એકાગ્ર થતાં ત્રીજા દિવસની સંધ્યાએ ૨૭મી ગાથાના સ્મરણ વખતે મી ચકેશ્વરીદવી પ્રગટ થયા અને રાજાને પુષ્પમાલા આપી રાણીના કંઠમાં પહેરાવવાનું કહ્યું-યથાસમયે રાણીએ પુત્રને જન્મ આપ્યું રાજાએ મહત્સવ પૂર્વક પુત્રનું ચક્રાદાસ નામ પાડયું –
ગુસ્કૃ ત મખ્વાસ્નાય:- (૧૭) ૐ નમો ગ્રુપમાય મૃત્યુયાય, સર્વ શરાય પરમ બ્રહ્મળsg * महा प्रातिहार्य सहिताय, नाग भूत यक्ष वशङ्कराय, सर्व शान्तिकराय, मम शिवं कुरु कुरु - વાહ ૫ અક્ષરી II વાર ૨૨ મરાત સુરોપદ્રવનારો-વાષ્ઠિત રામશ્ર .
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
રા
*
થી ઋદ્ધિ :- $ " ગ" નો તરવાળ અક્ષરી મંત્ર - ૐ નમો નેશ્વરીહેવી, રાધારિણી, ન ભકામ નાનુરું સાધય સાધા રાન્નર ઉમૂત્રય સમૂત્રવાહ . ૩૮ અક્ષરી છે....... મહાયન્સ
પાના ૨૮ ના બને મને બોલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. રતન-૨૦, અારિક દદ્દા કહી દત્ત જે રી, ઔર विधि ठौर विन फिर फिर आवत, सब गुण आइ भो तन तेरेरी. अ-१.. ठौर ठौर अवगुण सब पाइ, जात गर्व भये मानु भरे री, * स्वप्नांतर तुं कबहुं न देख्यो, देव प्रभु देखी दिल ठरेरी - अ-२.
આશ્ચર્ય શું ગુણ જ સર્વ કદી મુનીશ, તારો જ આશ્ચય કરી વસતા હંમેશ;
રોષે ધરી વિવિધ આશ્રય ઉપજેલા, ગર્વાદિકે ન તમને સવને દીઠેલા. ૨૭ . સદગુણ સૌ પ્રભુ આપમાં આવી વસ્યા નિ:શ કથી, ગુણ આશરે તુજ પામતા આશ્ચર્ય એમાં કાંઈ નથી; એ વ્યાપતા સો દેશ જ્યાં ત્યાં ગવ'ને મનમાં ધરી, તે ગર્વ તો પ્રભુ આપને નહિ પામતાં દિલમાં જરી. ૨૭ સર્વે ઉચા ગુણ પ્રભુ મહા આ૫માંહિ સમાયા, તેમાં કાંઈ નથી નવીનતા ધારીને છત્ર છાયા;
દો સર્વે અહિં તહિ ફરે દર ને દૂર જાયે, જોયા દોષે કદિ નવ પ્રભુ આપને સ્વપ્નમાં. ૨૭ - બ્લેક–૨૮. (નમોહંત) જૈ શોવ તહ સંબિત મુન્નપૂવ-મામતિ | મમ મતો નિતાન્ત૫ જ
स्पष्टो ल्लसत् किरण मस्त तमो वितानं, बिम्ब रवेरिव पयोधर पार्श्ववर्ति स्वाहा ॥२८॥
अन्वय :- उच्चैः अशोकतरुसंश्रितम् उन्मयूखम् भवतः अमलम् रूपम् स्पष्ट लसत् किरणम् अस्ततमोदितानम् पयोधरपार्श्ववर्ति रखेः આ વિધ્યન ૨ નિમારન્ આમાસિ | ગાથાર્થ – આઠ પ્રતિહાર્યોના પ્રચાલિત ક્રમમાં પ્રથમ-અશોકવૃક્ષ પ્રાતિહાર્યનું વર્ણન - ૪
રાજકારણ
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
KI૯૩
ભકતામર માં રહેલા અને અંધકારના મહાય
હે ભગવન્ ! ઊંચા અશોકવૃક્ષની નીચે રહેલું તમારું દેદીપ્યમાન નિર્મળ રૂપ મેઘમંડલની પાસે અત્યંત ચમકી હેલા અને અંધકારના સમૂહને નાશ કરનાર સૂર્યના બિંબ જેવું શેભે છે. વિશેષા - એ મારા પ્રભુ ! મેં જ
આપને મારી ધ્યાનની આંખે જોયા, પેલા સમવસરણની વચ્ચે વચ્ચે આપના દેહ કરતાં ય બારગણુ ઉચા “અશોકવૃક્ષ' પૂજન-એ નીચે નિહાળ્યા. પણ કેવું લાગ્યું મને આ અશકવૃક્ષ! ભૂખરા જેવા તે કાળા રંગવાળા અશેકવૃક્ષ પર તમારા શરીરની વિધિ સેનાના વર્ણ જેવી કાંતિ ફેલાઇ ગઇ છે. કાળું ભમ્મર જેવું અશોકવૃક્ષ અને નીચે આપને સોનેરી દેહ ! મને
બરાબર લાગ્યું કે આ તે કાળા ભમ્મર વાદળની નીચે ઝળહળતી કિરણવલી એથી અંધકારના ઢગલાને ઉલેચતું સૂર્યનું બિંબ...! વાહ પ્રભુ ! આ અશોકવૃક્ષ રૂપ પ્રાતિહાયથી આપ કેવા સુહાના લાગે છે?
भावार्थ :- प्रथन-अशोक वृक्षरूपी प्रातिहार्य के वर्णन द्वारा प्रभुकी स्तुति करते हैं :- हे जिनेश्वर ! विकस्वर किरणों वाला और स्वेदादि मल रहित आपका शरीर ऊँचे अशोक वृक्ष के नीचे रहा हुआ है जिससे वह विकस्वर किरणों वाले भौर अंधकार का नाश करने वाले बादलों के पास रहे हुए सूर्य-बिम्ब की तरह शोभित होता है। यहां प्रभु के शरीर की सूर्य-विम्ब और अशोक
વાવ સાવ સમાનતા હૈ ર૮ ગુ... ” કૃત.... ૨૮ મા બ્લેકની વૃત્તિમાં કહ્યું છે કે- ૩ ઃ- તિરાન जिनदेहाद् - द्वादशगुणोचः, यथा प्रथम तीर्थकृत स्त्रिक्रोश मानोऽन्येषां क्रमेण किञ्चिद्धीयमानो * महावीरस्य द्वात्रिंशद्धनुर्मितो योऽशोकतरुः-कङ्केलिवृक्षस्तं संश्रितम्-आश्रितं, केवलोत्पत्तेरनन्तरं આ સરોવ વૃક્ષય સતા વિદ્યમીનાત મે વિજય અપાધ્યાય ભક્તામર ૨૮મા શ્લોકની વૃત્તિમાં લખે છે કે
નિશ્ચયનન તુવા યુવાન સ્તોતું પ્રતિવાળાË- ઋદ્ધિ - ” જો આ
XXXXX
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે . મહાતવાળે છે અક્ષરી મંત્ર - ૐ નમો ભગવતે ના વિના રૂમ મા મોહર મોહર સર્વ-સહજા ભકતામર સિદ્ધિ સર સૌદર્ય સુર ગુરુ વાહ ૩૯ અક્ષરી ....પમ.... પાના ૨૮ ના બને મા બોલી મહાયન પૂજન (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. સયમ–૨૮. અતિ ઉો તો બસ કંરો, તેરો હલ શો બલિ ૩રો-. #ા જૂસ -
अशोक तरुतल, ता छबिसू नीके राच्यो-अ. १ उल्लसित प्रगट किरण है नाके, तिमिर पडल दूरे खांच्यो, सनल जबद के अंतर વરણ, માનુ રવિ સંપન્ન મારવો-- . ૨.
ઉચા અશક તરૂ આશ્રિત કી ઉચ્ચ, અત્યંત નિર્મળ દિસે પ્રભુ આપ રૂપ;
તે જેમ મેઘ સમીપે રહી સૂય બિંબ, શેષે પ્રસારી કિરણે હણીને તિમિર. ૨૮ ઉચા અશોકે આ૫નું શું અંગ નિર્મળ ભતું, સહામણું એ અંગ તે રવિબિંબ જેવું દીસતું; તિમિરના દળ કાપતું રવિબિબ જે દીપી રહ્યું, રવિબિંબ એવું આપના ઝળકાટથી ઝાંખુ થતું. ૨૮ ઊંચા એવા તરવર અશકે પ્રભુ અંગ છે, જાણે આજે રતિરૂપ ખરૂં દીપ, છેક મ
અંધારાને દૂર કરી રહ્યું સૂર્યનું બિંબ હેય, નિચે પાસે ફરી ફરી વળ્યાં રૂપ તેય. ૨૮ ૦. બ્લોક-૨૯. (નમોëત) સિંહાસને મળ મથુરવ શિવા વિવિ, વિશ્વાગતે તવ વધુ નવ રાત છે बिग्वं वियद् विलस दंशु लता वितानं, तुङ्गो दयाद्रि शिरसीव सहस्र रश्मेः स्वाहा ॥२९॥
भन्वय :- मणिमयूखशिखाविचित्रे सिंहासने कनकावदातम् तव वपुः तुङ्गोदयादिसिरसि विरविलसदंशुलतादि तानम् सहस्ररदमेः दिग्दम् ૧ વિમા તે ગાથાર્થ - પાંચમાં સિંહાસન પ્રાતિહાર્યનું વર્ણન - ભગવંત ! મણિ-રત્નના કિરણના અગ્રભાગથી
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર
સાયન્ત્ર
પૂજન
નિષિ
રંગબેર’ગી સ’હાસન ઉપર આપનું સુષ વર્ણવાળું શરીર ઉદયાચલના ઉચા શિખર પર રહેલ આકાશમાં કિરણાના સમૂહથી શાલતા સૂના બિબ જેવું દીપી રહ્યું છે. વિશેષા :– આ મારા નાથ ! મારી ધ્યાન યાત્રા આગળ ચાલે છે. અને હવે મને દેખાઇ રહ્યું છે. સેાનાથી બનેલુ' અને ણુઓથી જડેલું પેલું સિ`હાસન'. સિહાસનમાં જડેલા આ વિવિધ મણિએથી શાલતુ સિંહાસન પણુ કઇ રંગબેરગી હોય તેવુ શૈાભી ઉઠયું છે. અને આવા રૂડાં સિંહાસન પર હે નાથ ! સે ઢચના શુદ્ધ સેાના જેવું તમારુ. શરીર કેવુ આકર્ષક લાગે છે ! બસ, આ જોતાની સાથે મે' માની લીધુ. કે...પેલા ઉદયાચલ પર્વતના શિખર પર વિવિધ રૂપે વિલસતા કિરણેાના ઝુમખા જેવુ` સૂર્ય'નુ' બિંબ જ જોઈ લો. પ્રભુ આ સાનેરી સિ’હાસન પર રાજતા આ સેાનેરી દેહ મારે। પણ સાનાના સૂરજ ઉગાડે, એ જ પ્રાથના. भावार्थ:- पंचम सिंहासनरूप प्रातिहार्य के वर्णन द्वारा प्रभु स्तुति:- हे तीर्थपति । विविध रत्नों की कांति के समूह द्वारा चित्र विचित्र सिंहासन पर स्वर्ण सदृश उज्ज्वल आपका शरीर स्थित हैं, जो आकाश में देदीप्यमान किरणों के लतामंडप जैसा दिखाई देता है अथवा जिसकी किरणों की माला का विस्तार आकाश में देदीप्यमान दिखाई देता हैं, वह ऊँचे उदयाचल पर्वत के शिखर पर स्थित सूर्य के बिम्ब की भांति शोभित होता है। यहां विरणों जैसी मणि की कांति उदयाचल जैसा सिंहासन और सूर्य
વિન્ધ શૈસા મળમાન જા શરીર સમશેર ઋદ્ધિની ગ મોથોર તવાળું ૧૧ અક્ષરી भत्र :- ॐ णमो णमिऊण पास विसहर फुल्लिंगमंतो विसहर नामक्रवर मंतो सर्वसिद्धिमीहे इह સમદંતાળમળે નાગર તુમ ૨ સર્વસિદ્ધિ: ૐ નમઃ સ્વાહા ॥ ૬૦ અક્ષરી ૐ........
પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો એટલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ, સયન-૨૧. નિમ તેરો અંગ વિરાન નંગ, સિહાસન परिकनक समान है, जडित जवाहिर नंग.जि टेक- १. ज्युं उदयाचल शिरपर सोहे, सूरज बिंब अभंग, अंबर कर पसरेही जाके, देवप्रभु रसरंग. जि. २
********
*૧૯૫
********
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભકતામર
મહાયન્ત્ર
પૂજન
વિધિઃ
સિ'હાસને માણુ તણા કિરણા વિચિત્ર, શાભે સુવણુ–સષ આપ શરીર ગૌર; તે સૂખ'બ ઉદયાચળ શિર ટોચે, આકાશમાં કિષ્ણુ જેમ પ્રસારી શાશે. ૨૯ મણિ તેજની પતિ શુોાભિત ગાદીમાં વિરાજતું, પ્રભુ આપનુ. સુવણુ ર'ગી અંગ પ્યારૂ શાભતું; કિરણા બહુ પ્રસરાવીને આકાશને અજવાળતું, મેરૂ તણા એ શિખરે વિભિન્ન જાણે લાગતું. ૨૯ રત્ના કેશ કિરણ સમૂહે ચિત્ર વિચિત્ર છાજે, એવા સિંહાસન પર પ્રભુ આપના દેહ રાજે; વિસ્તારે છે રૂપ ગગનની મધ્યમાં જેમ ભાનું, ઉંચા ઉંચા ઉદયગિરિના શિખરે તેમ માનું. ર૯ ક १४-३०. (नमोऽर्हत्) ॐ कुन्दा वदात चल चामर चारु शोभं, विभ्राजते तव वपुः कलधौत कान्तम् । उद्यच्छशाङ्क शुचि निर्झर वारि धार- मुच्चैस्तटं सुर गिरे वि शात कौम्भम् स्वाहा ॥ ३० ॥ अन्वय :- कुन्दावदातचलचामरचारुशोभम् कलधौतकान्तम् तव वपुः उद्यच्छशाङ्कशु चेनिर्झरवारिषारम् सुरगिरेः शातकौम्भम् उच्चैस्तटम् ફૂલ વિગતે । ગાથા :- ચેાથા-ચામર પ્રાતિહા'નુ' વર્ણન :- પ્રભુ ! ઉદય પામતા ચ`દ્રના જેવા નિ`ળ ઝરણાંની પાણીની ધારાઓથી મેરૂ પ`તના 'ચા સુત્રમય શિખરની જેમ મેાગરાના પુષ્પ જેવા ઉજવલ ભીંઝાતાં ચામરોથી સુંદર શાભાષાળુ સુવણૅ ક્રાંતિમય આપનું શરીર ચાલી રહ્યું છે. વિશેષાય :- આ મારા તારક આદિનાથ ! સિંહાસન તા જોયુ, પણ મારી આ ધ્યાન યાત્રા અદ્ભૂત છે. પ્રભુ! એમાં તમારી આજુ-બાજી વીંઝાતા પેલા મેાગરાના ફુલ જેવા સફેદ ચામરા દેખાય છે. પ્રભુ ! તમારા દેહ કનવર્ણ અને આ ચામરે દૂધ જેવા. મેં નક્કી વિચાર્યું કે... અહા! કેવુ' સુ'દર દૃશ્ય. પેલો મેરૂ પ`ત તેા તમે જાણા છે ને ! કેવળ સાનાના બનેલા હેાવાથી પ્રભુના દેહ જેવા પીળા અને તેના પર બન્ને બાજુથી વહી જતાં ઝરણાઓની ધારા કેવી ? ઉગતા ચંદ્રના જેવી નિળ, ખરેખર ચામરની વીંઝાતી જોડી આની સાથે જ સરખાવી શકાય. અહે। પ્રભુ ! કેવુ રમ્ય રૂપ છે તમારૂં !
********
****
૯૬॥
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
भी ભકતામર મહાય
पूलन
भावार्थ:- चतुर्थ-चेंबर रूपी प्राविहार्य के वर्णन द्वारा प्रभु स्तुति :- स्वर्ण दुरुष मन हर भगवान के शरीर के दोनो और इन्द्रादि देव मोगरे के पुष्प सदृश उज्वल चंवर डुलाते हैं जिनकी शोभा मनोहर दिखाई देती है मानो स्वर्णमय मेरु पर्वत के ऊँचे शिखर के दोनों ओर उदित होते हुए चन्द्र के समान उज्वल झरने की मलबाराएँ गिरती हो, उस शोभा की तरह प्रभु
का शरीर शोभित होता है । यहाँ मेरु शिखर जैसा प्रभुका शरीर और उज्ज्वल जलधाग जैसे चंवर समझें ॥३०॥ | *दि:- ॐ ही अर्ह णमो घोरगुणाणं 11 अक्षरी :- ॐ ही श्री श्री पार्श्वनाथाय
ही धरणेन्द्र पद्मावती सहिताय अट्टे मट्टे क्षुद्र विघट्टे क्षुद्रान् स्तम्भय स्तम्भय रक्षां कुरु कुरु
स्वाहा ॥ ४७ पक्ष ॐ....परम.... पाना २८ ना बन्ने मन्त्री (साभी थानी ) Am yon-on५. ___ स्तवन-३०. चमर सुर वीजै है-कुंद कुसुम अवदात-चम-टेक. सोवन वाम समान सुंदर सनु, नयन निरखि नित रीजे-चम. १ चंद्रकला उज्वल निझरणा, जळधारा नित्य मी, सुरगिरि कनक शिखरबह देखी, देवको दर्शन दीजै-चम. २
છેળા ઢળે ચમર કંદ સમાન એવું, શોભે સુવર્ણસમ રમ્ય શરીર તારૂં
તે ઉગતા શશિ સમાં જળ ઝણું ધારે, મેરૂ તણા કનકના શિર પેઠે છે. ૩૦ પ્રભુ આપનું સુવર્ણ કાતિ અંગ વહાલું શોભતું, વળી ઇદ્ર જેને મેગરાસમ વેત ચામર ઢાળતું; શશીરૂપ નિર્મળ શ્વેત સુંદર પાણી ઝરણું જ્યાં જતું, સુવર્ણ સંગે શોભતા મેર શિખર સમ લાગતું. ૩૦ શેભે રહું શરીર પ્રભુછ વર્ણ જેવું માનું, વિંછે જેને વિબુધ જનતા ચામરો એમ માનું દીસે છે જે વિમળ ઝરણું ચંદ્ર જેવું જ , મેરુ કેશ શિખર સરખું વર્ણ રૂપે ન હોય? ૩૦ ૯.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે બ્લોક-૩૧. (નમોડત) છે ત્રત્ર તવ વિમાતિ શરાક્રાન્ત - મુશિર્ત તિમાનું પ્રતાપ ી ભકતામર ,
मुक्ताफलप्रकरजालविवृद्धशोभ, प्रख्यापयत् त्रिजगतः परमेश्वरत्वम् स्वाहा ॥३१॥ મહાયન્ચ કથા :- શશાસન્ મુજબ કરનારવિવઢશોમમ્ સર રરઃ ચિતમ્ શનિસભાનુકાકાત્ શત્રત્રમ્ ત્રિગીતઃ પરમેશ્વરમ્ પૂજન- પ્રાથત્ વિમાસિ | ગાથાર્થ:- આઠમાં-છત્ર પ્રાતિહાર્યનું વર્ણન - પ્રભુ! ચંદ્રના જેવા મનેહર-ર૩, સૂર્યના કિરણના વિધિઃ આ
પ્રતાપ-આપને રોકનાર, મતીના સમૂહની રચનાથી વધેલી શેષાવાળાં ઉ*ચે રહેલાં ત્રણ છો આપના ત્રણ જગતના પરમેશ્વરપણાને પ્રખ્યાત કરે છે. જાહેર કરે છે. વિશેષાર્થ :- એ મારા તારક આદિનાથ ! મારી ધ્યાન યાત્રા આગળ ચાલે છે. હું પાછો સિંહાસનથી પણ ઉપર નજર નાંખુ છું તો આપના મસ્તક પર બરાબર અશોકવૃક્ષના ઘેઘૂર ઘેરાવાની નીચે પેલાએક નહીં....બે નહીં. પણ ત્રણ છત્રો મને દેખાઈ રહ્યા છે. આ ત્રણેય છોનીય કમાલ છે. તે પોતે ચાંદીના હેવાથી ચંદ્રની જેવી કાંતિવાળા છતાંય પેલા સૂરજના પ્રખર તડકાંને રોકીને ઉભા રહ્યા છે. ભગવાનના મરતક પર શીળી છાયા ફેલાવી રહ્યાં છે. આમે ય આ ત્રણ છ લાગે છે તે કામણગારા ! વળી તેની કેરણીમાં લાગેલા મોતીઓનાં ઝુમખાની જાળથી છત્રાની શેભામાં કંઈક ઓર જ વધારે થયા છે. પણ મારા પ્રભુ ! હું જાણું છું કે આ છ કંઇ ચૂપચાપ નથી. ઉભા તે તે બધાયને ઘેષણ કરીને કહે છે. જુઓ ! અમને ઘણું છત્રને નહીં પણ અમે જેના મસ્તક પર લટકીને ધન્ય બન્યા છીએ તે ત્રણે ય જગતના પરમેશ્વરને ઓળખે. કેવું સુંદર ! મારા પ્રભુ ત્રણ જગતના પરમેશ્વર છે તે કહેવાનું કામ આ ઘણું છત્રનું છે. આ ૩૧ મા શ્લોક પછી પુષ્પવૃષ્ટિ, દિવ્યધ્વનિ, ભામંડલ અને દેવદંભ એ ચાર અતિરાયના વર્ણ ન વાળા ચાર કાવ્યો તેત્રકારે સ્વયં બનાવ્યા હતા પરંતુ તેમાં વર્ણવેલ યુગાદિ દેવની સ્તુતિના આકર્ષણથી ચકેશ્વરી દેવીનું આસન ક પતું હતું તેથી તે ચાર કાવ્ય ગેપવ્યા છેશ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સાથે મહેસાણું પાનું ૩૯. માયાર્ચ - અg -ત્રિશા વાર્થિ જે વર્ણન દ્વારા ઇમુ સુમિ :- દે પ્રભુ!
*
**
*
*
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
૯૯ાા
ભકતામર महाय- પૂજન
चन्द्र सदृश मनोहर-उज्ज्वल आपके मस्तक पर ऊँचे एक दूसरे के ऊपर धारण किये हुए सूर्य की किरणों के प्रभाव को गर्मी अथवा प्रकाशको आच्छादित करने वाले, मोती के समूह से कृतरचना से विशेषरूपसे शेभित होते हुए और आपका त्रिजगत् का स्वामित्व सूचित करते हुए आपके तीन छत्र शोभित होते हैं। यहां प्रातिहार्य के वर्णन का प्रस्ताव होते हुए मी पुष्पवृष्टि, दिव्यध्वनि, भामंडल और देवदुंदुभि-इन चार प्रातिहार्यो का वर्णन ग्रंथकार महाराजने नहीं किया, कुछ का कथन है के चार प्रतिहार्य के वर्णन वाले चार काव्य स्तुतिकार ने बनाए थे, परन्तु उनमें वर्णित स्तुति से चक्रेश्वरी देवी का आसन कम्पायमान होता था, દરિયે સહાને વાર રામ ગુપ્ત રહે હૈ I3YI કથા-૧૯. દેવકૃત-ગોપાલ. સિહપુર નગરની સીમમાં એક ક્ષત્રિયનિર્ધનતાના કારણે ગાયે ચરાવતો હતો એકવાર વિહાર કરતાં જૈનાચાર્ય પરિવાર સહિત ત્યાંથી પસાર થયા ગોપાલે જ ભાવથી નમસ્કાર કર્યા. સૂરીશ્વરે ધર્મલાભ રૂ૫ શુભાશીષ આપ્યા – ગુણાકારવૃતિમાં લખ્યું છે કે – . लक्ष्मीर्वेश्मनि भारती च वदने शौर्य च दोष्णोर्युगे, त्यागः पाणितले सुधीश्च हृदये सौभाग्य शोभा तनौ। कीर्तिर्दिक्षु सपक्षता गुणिजने यस्माद् भवेदङ्गिनां, सोऽयं वाञ्छित मङ्गलावलिकृते श्रीधर्मलाभोऽस्तुवः॥
ધર્મલાભ શબ્દના મહિમાને ભાવાર્થ - જેના પ્રતાપવડે પ્રાણીઓને ગૃહમાં લક્ષ્મી, મુખમાં ભારતી, બે બાહમાં શૌય, હાથમાં ત્યાગ, હૃદયમાં સદ્દબુદ્ધિ શરીરમાં સૌભાગ્યની શેભા, દિશાઓમાં યશ, ગુણીજનોમાં પક્ષપાત પ્રાપ્ત થાય છે - તે ઇષ્ટ અને મંગલની પરંપરાને કરનાર ધર્મલાભ તમને હે !- તથા જીવદયામય ધમ શ્રી નમસ્કાર મહામત્વ અને શ્રી ભક્તામર સ્તંત્રની આરાધના કરવાનું કહી સૂરીશ્વરે વિહાર કર્યો-ગોપાલ પણ નિયમિત આરાધના કરી સવારમાં ગાયો ચરાવવા નદીતીરે જાય છે. એક દિવસ ચોમાસામાં મેઘ ઝરમર ઝરમર વરસી રહ્યો છે ત્યાં નદીની ભેખડ ધસી પડતાં દેવાધિદેવ પ્રથમ જિન ઋષભદેવ સ્વામિના આસના ભવ્ય પ્રતિમાના દર્શન થયાં
=
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦ell
શ્રી ભકતા અર+ મહાયન્સ જ પૂજનવિધિ
ઘાસની ઝુંપડી બનાવી પ્રતિમાજી ત્યાં પધરાવી નિત્ય પૂજન પૂર્વક ત્રિસંધ્યાએ પ્રતિમા સમુખ શ્રી ભકતાષર સ્તોત્ર છે ભાવપૂર્વક ગણવા લાગ્યા. પ્રાતિહાર્યોના વર્ણન વાળી–૨૮-૨૯-૩૦-૩૧ની ગાથાઓમાં લયલીન થયે. આમ છ મહિના થયા બી ચક્રેશ્વરી દેવી પ્રગટ થઈ બોલયા હે વત્સ! તને રાજ્યની પ્રાપ્તિ થશે. ભાગ્યયોગે સિહપુરને રાજા અપુત્રીઓ મરણ પાયે - રાજય માટે રાજ પરિવારમાં કલહ થતાં મંત્રીઓએ પંચદિવ્ય પ્રગટાવ્યાં – પંચદિવ્ય પાછળ નગરજનો આખા નગરમાં ફરી નદી તીરે જયાં ગોપાળ હતો ત્યાં આવ્યા – મૃગારેખ નીરે-મિત્તિ: | બ શા स्थितम् । चामराभ्यां स्वयमेव लुलितम् । हयेन हेषितम् । कुम्भिना कुम्भस्थलेऽधिरोपितः। निःસ્થાનેષ ધ્વનિસંતો સેવા ટ્રુત નામા નામ1 છે ત્યારે આજુબાજુના સરહદના સામંત રાજા- ર એએ દેવદત્તને ગોપાલ સમજી તેના રાજ્યની સીમા ઉપર આક્રમણ કર્યું. દેવદત્ત ભક્તામર તેત્ર પૂર્વક આદિદેવના ધ્યાનમાં રહ્યો કી ચાની દેવીએ આવેલા સૈન્યને ચિત્રાલેખિતની જેમ પતંભિત કરી દીધું. સામંત રાજાએએ પણ જીવદયા પ્રધાન જેનધષનો સ્વીકાર કર્યો. – દેવદત્ત રજાએ ભવ્ય પ્રાસાદ બનાવી આદિનાથ સ્વામિના પ્રતિમા બિરાજમાન કર્યા. – ગુસૂકૃત... (૧૮) સર્વસિદ્ધિકર -વિદ્યા- મહંત સિદ્ધ ગારિક ૩- ક ज्झाय सव्वसाहू सव्वधम्म तित्थयराणं - ॐ नमो भगवईए सुयदेवयाए संतिदेवयाणं सव्वपवयणસેવાને સારું હિંસાપાત્રાળ પં ઝોપાળે છે કે મરિહંત સેવે નમઃ | ૮૩ અક્ષરી || विद्या १०८ जापात् पठितसिद्धा वादे व्याख्यानेऽन्येषु च कार्येषु सर्वसिद्धि सङ्ग्रामे च जयं
ચાટતપરમ મિનત્તિ | ઋદ્ધિ :- $ * * નમો ઘોરગુપમા ૧૫ અરી છે
રાજ
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
બી
ભક્તામર
પૂજન
*
રાજકાર
મંત્રઃ- જે વરસાદનું પાર્સ, પાઉં વૈવામિ દw ઘનમુદ્રા વિસર-વિસ-નિવા, મંત્ર-જ્ઞાન- ૧ના માંવાસ છે કે નમ: વા ને ૪૪ અક્ષરી ...પૂરમ.... પાના ૨૮ ના બને મને બેલી આ (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. સવન–૧૪. અા નાવ્યો રદી, તીન ગરાસદો રસ, લીન ઇત્ર શાપર મુ હૈ, मे है दिन ईश-अ. १ मुक्ताफल रचना भइ तारा, देव नमावे शीश, मान तीन चंद्रसेवा, मिश, रूप धो निशि दीस-म. २
હાંકે પ્રકાશ રવિને શશિ તુલ્ય રમ્ય, મતી સમૂહ રચનાથી દિપાયમાન,
એવા પ્રભુજી તમને ત્રણ છત્ર શોભે, લોકનું અધિપતિપણું તે જણૂા. ૩૧ જે ચંદ્રની કાંતિભર્યા રવિ તાપને અટકાવતા, પ્રભુ આપનાં ત્રણ છત્ર તે રૂડાં મજાનાં શોભતાં; બહુમતીઓની લુમથી રચના મનહર છત્રની, પ્રભુ આપતા દઢ ખ્યાલ તે ત્રિલોકના સ્વામિત્વની. ૩૧ શોલે છત્રે પ્રભુ ઉપર તે ઉજળા ચંદ્ર જેવા, થંભાવે તે રવિકિરણનાં તેજને દેવદેવા;
મેતીએથી મનહર દીસે છત્ર છેલા અનેરી, દેખાડે છેત્રણ ભુવનની સ્વામિતા આપ કેરી. ૩૧ . શ્લેક-૩૨. (નમોહંત) નિ દેન નવ પણ પુજ્ઞ વન્તિ - પર્યુષ ના મયૂષ શિવા મિરામ છે
पादौ पदानि तव यत्र जिनेन्द्र ! धत्तः पद्मानि तत्र विबुधाः परिकल्पयन्ति स्वाहा ॥३२॥
अन्वय :- जिनेन्द्र ! उन्निद्रहेमनवपङ्कजपुञ्जकान्तिपर्युल्लसन्नखमयूखशिखाभिरामौ तव पादौ यत्र पढानि धत्तः तत्र विबुधाः पद्मानि परिकल्पयन्ति । * ગાથાર્થ - નવ-સુવર્ણકમલ પર પ્રભુને પાદનિક્ષેપ – હે જિનેન્દ્ર ! ખીલેલા -વિકસ્વર સુવર્ણના નવ કમળના સમૂહની કાંતિના જેવા ઝળહળતા, નખના કિરણના અગ્રભાગના પ્રકાશથી મનહર તમારા ચરણે જયાં જયાં પૃથ્વી
???
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર સહાયન્ય
જનવિધિ ક
*******
પર પગલાં પાડે છે. – પાદ નિક્ષેપ કરે છે. ત્યાં ત્યાં દેવા. કમળની રચના કરે છે. વિરોષાય :- આ મારા પ્રભુ ? આ જિનાના ઇન્દ્ર ! દેશના સમયની આપની પ્રાતિહાય શાભા તા રૂડી છે, પણ... પ્રભુ ! તમે જ્યાં જ્યાં ફુગ ભરે છે. ત્યાંની શું વાત ? ત્યાં તેા આ દેવલાકમાંથી ઉતરી આવેલા દેવા અદના સેવક થઇ સેાનાના કમળાની રચના કરે છે આ પ્રભુ ! તમારા ચરણા આ ધરતી પર મ`ડાતા હોય ત્યારે દેવા કહે “નાથ! અમારા હૃદય મળમાં બિરાજોને! પણ.... ભગવાન ધરતી પર ડગ ભરવા માંડે એટલે દેવોને થાય કે નીકળતું હોય તેા હ્રદય કમળ બહાર કાઢીને મૂકીએ. અને તેવા ભાવ બતાવવા ‘સાનાના કમળની’ રચના કરે છે. આ સેનાના કમળે, પર આપના ચરણ સ્થપાય તેની શાલા કેવી ! આ ચરણામાં રહેલ દશે દશ નખા જાણે દશે ય દિશામાં કિરણાઓને શિખાઆને ફેલાવતાં ડાય તેથી કેવા મનેાહર લાગે ! અને તે કિરણાની પ્રભા પણ જેવી તેવી નહીં સેાનાના નવ નવ મળેા ભેગા કર્યા હાય અને તેમાંથી નીકળતી ક્રાંતિ ઢાય તેવી તે કિરણાની પ્રભા. પ્રભુ ! આવુ· વિચારું ત્યારે મને ન થાય ! કે મારા હૃદય પર સદાય તમારા પગલા અંકિત રહે ? આપણે કેવા કમભાગી છીએ કે પગમાં ગમે એટલું પહેર્યુ હાય ગામડાઆમાં જમીન ઉપર ચાલતાં ઊંધા પડેલા કાંટા સીધા થઈ આપણા પગમાંથી લેાહી કાઢે જ્યારે તીથ કર પરમાત્માએ વિહાર કરે ત્યારે એમના ૩૪ અતિશયથી કાંઢા ઊંધા થઇ જાય વૃક્ષો નમે. તીકર પરમાત્માઓને કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થયા બાદ જમીન ઉપર પગ પણ મૂકવાના નહિ. દેવતા સુવણૅના નવ ક્રમળાની રચના કરે છે.
भावार्थ :- नव सुवर्ण कमल अतिशय द्वारा प्रभु स्तुति:- हे जिनेश्वर ! विकस्वर स्वर्ण के नवीन कमलों के समूह जैसी कांति वाले और चारों ओर प्रसरित होती हुई नख की किरणों की श्रेणी से मनोहर •पके दोनों चरण जहां नहीं पाद निक्षेप करते हैं
જવન રાતે હૈં, યાં યાં વસાળ ધમો ી રચના કરતે હૈ ॥૨॥ ઋદ્ધિ બ પત્તાનું ૧૩ અક્ષરી મત્ર - ૐ દી” શ્રી રહિયુદ્ધજ સ્વામિનૢ – ગામજી
ળમો વિો સન્નિછે, ગામમન્ત્રાર્
૧૨॥
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
R
* आकर्षय आकर्षय, आत्ममन्त्रान् रक्ष रक्ष, परमन्त्रान् छिन्द छिन्द, मम समीहितं कुरु कुरु स्वाहा ॥ * ॥१०३|| લકતામર ૫૫ અક્ષરી છે... પરમ.... પાના ૨૮ ના બને મો બેલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. મહાયત્ર ___ स्तवन-३२. चरण तुम्हारे नाथजी-चरण मोहि लागे प्यारे हो-जिनजी आदि जिन चरण तुमारे हो, देखतही दूर भओ, सब पाप हमारे हो नाथजी. १ जहां जहां प्रभु पगला धरै तहां तहां देव कुमारे हो, नख छवि नीके निरखता, नव कमल स्मारे हो-ना. २
ખીલેલ હેમ કમળ સમ કાંતિવાળા, કે રહેલ નખ તે જ થકી રૂપાળા,
એવા જિનેન્દ્ર તુજ પાક ઠગે ભરે છે, ત્યાં કહપના કમળની વિબુધ કરે છે. ૨૨ સુવર્ણરંગી ખીલતા જે પંકજો સમ શોભતા, નખ બિંબની પ્રસરી રહેલી કાંતિ જેવા લાગતા, એવા પ્રભુના પાય સુંદર વિશ્વમાં જ્યાં વિચરે, ત્યાં ત્યાં રૂડી બહુ પંકોની દેવતા રચના કરે. ૩ર : સેના જેવાં નવીન કમળ રૂપાભા કરી છે, એવી જેના નખ સમૂહની કાંતિ જેવી શોભી રહી છે,
જ્યાં જ્યાં વિષે પ્રભુજી પગલાં આપકેરા કરે છે, ત્યાં ત્યાં દેવે કમળની સ્થાપના કરે છે. ૩ર છે. ૩ર માં લોકનું પૂજન થયા પછી - બે જોડાએ તૈયાર થવું એક સોહાએ તામ્ર યંત્રમાં શ્રી આદેશ્વર સ્વામિ પાદુકા - શ્રી માનતુંગસૂરીશ્વર ગુરૂ પાદુકા તથા શ્રી અનંતગુરૂ પાદુકાની અષ્ટ પ્રકારી પૂજા કરી, સોનાની ગિની - ચાંદીના સિક્કા સા થી પૂજન કરવું. બીજ સજોડાએ માંડલામાં ત્રણે પાદુકામાં ત્રણ લીલા નાળિયેર પધરાવવા તથા યથાશકિત જીવદયાની ટીપ કરવી. ૪૮ માં પટ્ટધર પૂજ્ય સંમતિલકસૂરીશ્વર વિરચિત - સતિશત સ્થાન પ્રકરણમાં એવી પ્રભુજમાંથી – પ્રથમ તીથપતિ શ્રી આદિનાથ સ્વામિના ૧૭૦ બેલનું યત્ર ૧-ભવ-૧૩. ૨-પૂર્વભવદ્વીપજમ્બુદ્વીપ. ૩-પૂર્વભવક્ષેત્ર-જંબુપૂર્વવિદેહ. ૪-ક્ષેત્રદિશા - શીતત્તરા. ૫-પૂર્વભવવિજય-પુષ્ણલાવતી. ૬-પૂર્વભવનગર
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભકતામર મહાય પૂજન
પુંડરીકણી. ૭-પૂર્વભવનામ-વજનાભ. ૮-પૂર્વભવરાજ્ય-ચક્રવર્તી. ૯- પૂર્વભવગુરૂ-જસે. ૧૦-પૂર્વભવશ્રુતદ્વાદશાક્શી. ૧૧-જિનહેતુ -વિંશતિસ્થાનકતષ. ૧૨-પૂર્વભવવર્ગ-સર્વાર્થસિદ્ધવિમાન. ૧૩-પૂર્વભવાયુ-૩૩સાગરેપખ. ૧૪-અવનમાસ-જેઠ વદ-૪, ૧૫- વન-નક્ષત્ર-ઉત્તરાષાઢા. ૧૬- અવનરાશિ-ધનુ. ૧૭-અવનવેલા-મધ્યશત્ર. ૧૮-સ્વમ-૧૫માદિ-૧૪. ૧૯-સ્વમવિચા-નાભિ રાજ તથા ઇ. ૨૦-ગર્ભસ્થિતિ-૯ મહિના ૪ દિવસ. ૨૧-જન્મ માસફાગણ વદ-૮, ૨૨-જન્મવેતા-અર્ધરાત્ર. ૨૩-જન્મનક્ષત્ર-ઉત્તરાષાઢા. ૨૪-જન્મરાશિ-ધનુ. ૨૫-જન્મ-આરે-તૃતીયારકાન્ત. ૨૬-જન્મારક-શેષ કાલમાન-૮૪લાખપૂર્વ ૩વર્ષ ૮ માસ તૃતીયાજોષ. ૨૭- જન્મદેશ-કેશલ ૨૮-જામનગરીઇક્વાકુભદ્ધિ. ર૯-જિનમાતા–મરૂદેવી. ૩૦-જિનપિતા-નાભિરાજા. ૩૧-માતાની ગતિ–મેક્ષ. ૩ર-પિતાની ગતિ–નાગકુમારદેવ. ૩૩-૫૬ દિકુમારી સ્થાન=મેર્યાદિ. ૩૪-દિકખારી કૃત્ય-આઠ. ૩૫-ઇન્ડસંખ્યા-૬૪, ૩૬-ઈન્દ્રકૃત્ય-દા. ૩૭-ગેત્ર-કાશ્યપ, ૩૮-વંશ-વાક. ૩૯-જિનનામ-ગરષભ ૪૦-જિનસામાન્યનામાર્થ – વ્રતધુરવદના-મઃ ૪૧-જિનવિશેષ નામાથ- પ્રથમ ગ્રુપમ નો વૃષમાંછનતથ્ય ગૃપમ. ૪૨-જિનલાંજન-વૃષભ. ૪-ફણાનથી. *-ક્ષણ-૧૦૦૮. ૪૫-ગૃહસ્થજ્ઞાન-અતિશ્રુત અવધિ ત્રણ, ૪૬-જિનવાણું-પીળા. ૪૭-જિનરૂપ-સર્વોત્કૃષ્ટ. ૪૮-જિનબલ-અનંત. ૩૪૯-ઉત્સાંગુલથી માન-પાંચસો ધનુષ્ય. ૫૦-આત્માંગુલથી દેહમાન-૧૨૦ અંગુલ. ૫૧-સમાણાંગુલથી દેહમાન-૧૨૦ અંગુલ, પર-જિનાહા-ક૯૫વૃક્ષના ફળે. ૫૩-જિનવિવાહ-કૃતતાહ. ૫૪-કુમારકા-૨૦ લાખપૂર્વ. ૫૫-રાજ્યકાલ-૬૩ લાખ પૂર્વ. પદ-ચક્રવર્તીકાલ-નથી. ૫૭-લોકાન્તિકવિ-સારસ્વતાદિ-નવ ૫૮-ત્સાંવત્સરિક દાન-પ્રમાણુ - ૩૮૮ કોડ ૮૦ લાખ. ૧૯-દીક્ષા માસ-ફાગણ વદ-૮, ૬૦-દીક્ષા નક્ષત્ર-ઉત્તરાષાઢા. ૬૧-દીક્ષારાશિ-ધનુ. દર-દીક્ષા વય-પશ્ચિમ. ૨૩-દીક્ષા તપ-છઠ્ઠ. ૬૪-વત શિબિકા-સુદના. ૬પ-વ્રત પરિવારચાર હજાર, ૬-વતનગરી - અધ્યા . ૬૭-વત વન - સિદ્ધાર્થ વન. ૬૮-ત્રતઘક્ષ - અશોક, ૬૯-લાચમુખિ - હાર,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
જ ૧૦૫
ભતામર : મહાય પૂજન
૭૦-ત્રતવેલા-પશ્ચિમાદ્ધ. ૭૧-ત્રતજ્ઞાનમન પથ. હર-વ-દેવદૂષ્ય સૌધર્મેદ્ર- આપેલ. ૭૩દેવદૂષ્ય રિથતિ-યાવજય. ૭૪-પ્રથમ પારણામાં દ્રવ્ય-ઈશુરસ. ૭૫-આધ પારણુક કાલ- એકવર્ષે ૭૬-આધ પારણુક નગર- ગપુર. ડહ-આધ પારમુક દાતાર-શ્રેયાંસકુમાર. ૭૮-આઈભિક્ષા દાગતિ-તલવ-મે. ૭૮-આશિક્ષાદિવ્ય જલાદિપાંચ. ૮૦-વસુધારામાન૧૨ ક્રોડ સુવર્ણની વૃા. ૮૧-તીર્થોત્કૃષ્ટતપ-એવર્ષ. ૮૨-અભિગ્રહ-વ્યાદિ-ચાર. ૮૩-વિહારભૂમિ- આર્યાનાર્યા. ૮૪-છદ્યસ્થ કાલ-૧ હજાર વર્ષ. ૮૫-માદ કા-એક અહોરાત્ર, ૮-ઉપસર્ગ-નથી. ૮ક-કેવલજ્ઞાનમાર-મહા વદ૧૧. ૮૮-કેવલજ્ઞાન નક્ષત્ર-ઉત્તરાષાઢા. ૮-કેવલજ્ઞ ન રાશિ-ધન. ૯-કેવલજ્ઞાન સ્થાન-પુરિમતાલ. ૯૧-કેવલજ્ઞાન વનશકટમુખધાન. ૦૨-કેવલજ્ઞાન વૃક્ષ-વડ, ૯-કેવલજ્ઞાન વૃક્ષમાન-જિનદેહથી બારગુણે ઉચે ૯૪-કેવલજ્ઞાનતપ-અટ્ટમ. ૯૫-કેવલજ્ઞાન વેલા-પૂર્વા. ૯-દેષ ૧૮-૧થી ૯૦–અતિશય-૩૪. ૯૮-વાણીગુણ-૩૫, ૯-પ્રાતિહાર્ય-આઠ. ૧૦૦-તીર્થોત્પત્તિ-પ્રથમસમવસરણુમાં. ૧૧-તીથપ્રવૃત્તિકાલ-બીજા શ્રી અજિતનાથ સ્વામીના તીર્થોત્પત્તિ કાલસુધી. ૧૨-તીર્થવ્યુચ્છેદકાલ-નથી. ૧૦૩-આધગણુધર-વૃષભસેન) પુંડરીકસ્વામી. ૧૦૪-આવ સાધ્વી-બ્રાહી. ૧૦૫-આદ્ય શ્રાવક-શ્રેયાંસ. ૧૦૯-આઇ શ્રાવિકાસુબદ્રા. ૧૦૩-ભક્ત-રાજા. પ્રથમ ચક્રવર્તી ભરત મહારાજા. ૧૦૮-યક્ષ-ગેમુખ. ૧૦૯-યક્ષિણી-ચક્રેશ્વરી ૧૫૦-છસંખ્યા-૮૪, ૧૧૧-ગણુધર-૮૪. ૧૧ર-સર્વસાધુ-૮૪ હજાર. ૧૧૩-સાવી-ગણુલાખ. ૧૧૪-શ્રાવક-ત્રણુલાખ પાંચ હજાર. ૧૧૫-શ્રાવિકા-પાંચ લાખ ચેપનહજાર. ૧૧૬ કેવલજ્ઞાની-વીસ હજાર. ૧૧૭-મન:પર્યાવજ્ઞાની-બાર હજાર સાતસે પચાસ. ૧૧૮-અવધિજ્ઞાની-નવ હજાર. ૧૧૯-ચૌદપૂર્વી-ચાર હજાર સાતસો પચાસ. ૧૨વૈક્રિય હ%િ મુનિ-વીસ હજાર છસો. ૧૨૧-વાણિનિ-બાર હજાર છસો પચાસ. ૧૨૨-જામાન્યમુનિરાર હજાર એકસો છાસઠ. ૧ર૩-અનુત્તરમુનિ-બાવીસ હજાર નવસ. ૧૨૪ પ્રકણુંક-૮૪ હજાર ૧૨૫-
પ્ર બુદ-૮૪ હજર. ૧ર૬-આદેશ-અનેકધા. ૧૨૭-સાધુવ્રત-પાંચ. ૧૨૮-શ્રાવકત્રત-૧૨. ૧૨૯-સાધુ-સાધ્વીના ઉપકરણો-જિનકલ્પિના-૧૨, સ્થવિર કવિપના-૧૪, સાધવીના-૨૫, ૧૩-થારિત્ર સંખ્યા-પાંચ. ૧૩૧-ત-નવ અથવા ત્રણ. ૧૩ર-સામાયિક-ચાર.
ATT
IST
T
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
સસ્તામર
અધ્યયન
પૂજન
વિધિ
****:*
૧૩૩-પ્રતિક્રમણ-પાંચ ૧૩૪-ાત્રિ ભાજન-મૂલ ગુણુમાં, ૧૩૫-સ્થિતષ-દશ પ્રકાર, ૧૩૬-અસ્થિત૫-નથી ૧૩૭-પશુદ્ધિ-દુધ્યિ. ૧૩૮-બડાવયક-સદા-ભયકાલ ૧૩૯–મુનિસ્વરૂપ-૪-જઢ. ૧૪૦-સ’યમભેદ-૧૭. ૧૪૧-ધમ ભેદ-ચાર અથવા ખે. ૧૪૨-વાવણુ -શ્વેત માનેાપેત, ૧૪૩-જિન-સ ગૃહસ્થકાલ-૮૩ લાખ પૂ ૧૪૪-કેવલજ્ઞાન કાલ–૧ હજાર વન્યૂન એકલાખ પૂર્વ ૧૪૫-તકાલ-એક લાખ પૂ, ૧૪૬-સર્વાયુમાન-૮૪ લાખ, ૧૪૭-મેાક્ષ માસ-પોષ વદ-૧૩. ૧૪૮-મેક્ષ નક્ષત્ર-અભિજિત્. ૧૪૯-માક્ષરાશિ-મકર, ૧૫૦-મોક્ષસ્થાન-અષ્ટાપદતી. ૧૫૧–માક્ષાસન-૫૫ "કાસન. ૧૫૨-માક્ષાવગાહના-વારીર તૃભાગાના. ૧૫૩–માક્ષતપ-ચતુર્દ શશત. ૧૫૪-માફસહચરા-દશ હજાર. ૧૫૫-મેાક્ષવેલા-પૂર્વાદ. ૧૫૬-માક્ષારક-તૃતીયારકાન્ત, ૧૫૭-જિન-માક્ષારક રોષકાલમાન-૩વર્ષ ટા માસ તૃતીયારશેષ. ૧૫૮-યુગાન્તકૃભૂમિ-અસખ્ય પુરૂષયાવત્ ૧૫૯-પર્યાયાન્તકૃભૂમિ-અન્નહર્તાનન્તર. ૧૬૦-મેાક્ષથ-મુનિ ચાલક રૂપ અથવા રત્નત્રય રૂપ, ૧૬૧-માક્ષ વિનય-પંચા ચાર રૂપ અથવા મુનિ શ્રાવક ક્રિયા રૂપ. ૧૬૨-પૂર્વી પ્રવૃત્તિકાલ-અસ ખ્યાત કાલસુધી. ૧૬૩-પૂર્વ ચ્છેદકાલ-અસ”ખ્યાત કાલસુધી ૧૬૪-શ્રુતપ્રવૃત્તિ કાલ-સ્વતીયાવત્. ૧૬૫-જિન- અન્તરકાલ–૫૦ લાખ ક્રોડ સાગરોપમ પછી બીજા શ્રી અજિતનાથ સ્વામિનું નિર્માણુ, ૧૬૬-તીપ્રસિદ્ધ જિનજીવા-મરીચિ પ્રમુખ. ૧૯૭-તીર્થાંમાં રુદ્ર-શીમાલિ. ૧૬૮-તીથે દાનાત્પત્તિ – જૈન – રોલ – સાંખ્ય, ૧૬૯–તીથે આશ્ચર્યાત્પત્તિ-૧૦૮ સિદ્ધ. ૧૭૦-તીર્થાત્તમ પુરૂષ-ભીભરત ચક્રવર્તી. ।।
પરમાત્ કુમારપાલ મહારાજાની વિનતિથી-કલિકાલસર્વૈજ્ઞ હેમચન્દ્ર સુરીશ્વરજી મહારાજા વિરચિત ૩૬ હજાર શ્લોક પ્રમાણુ ત્રિષષ્ટિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્રના આધારે આ અવસર્પિણીમાં પ્રથમ-રાજા પ્રથમ સાધુ પ્રથમ તી કર યુગાદિ દેવ અન ́ત સિદ્ધ કલ્યાણક શ્રી રાત્રુજય તીર્થાધિપતિ શ્રી ઋષભ દેવ સ્વામીના ૧૩-ભલે ના સક્ષિસ વન - પ્રથમ ભવે – જ બૂઢીપના અપર મહાવિદેહમાં ક્ષિતિ પ્રતિષ્ઠિત નગરમાં જાનામિવનાનામુ રાક્ષસ
||૧૦||
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શકતામર
સહાયન્ય પૂજનવિધિ
******
વેરનિ પ્રથમ પવ પ્રથમ સગ` લેાકે-૪૦. ધાન્યના કણાની જેમ રત્નના ઢગલાઓના સ્વામી ધનાસા વાહે-વસંતપુર નગરે જવા માટે ઉદ્ઘોષણા કરાવી એ સાથે સાથે ઘણા શિષ્યાના પરિવાર સહિત ધ ઘોષસૂરીશ્વરજી પણ પધાર્યા. તે વખતે ભેટણામાં શ્રેષ્ઠિને કોઈ મિત્રે પાકેલી કેરીઓ આપી તે પાકેલા આંબાઆને ગ્રહણ કરવા માટે તેમણે આચાય – મીજીને વિનતિ કરી ત્યારે સૂરીશ્વરે કહ્યું કે – જૈન સાધુઓને યાવજીવ ચિત્તને અડવાને પણ ત્યાગ હોય છે. સૃષ્ટિને જાવીદ શ્રોવહતં ત્તિ નઃ। નસ્ત્રષ્ટુમત્તિ વેત દ્દેિ પુનઃ શ્રાદ ! લાત્િતુમ્ ॥સ-૧ શ્લોક-૬૦ રાજ્ય નિમીદલે મંવિતું 7 માિિમઃ । સગાઁ-૧ શ્લોક-૬૧. એ સાંભળી શ્રેષ્ઠી ખૂબજ ભક્તિવાલા બન્યારસ્તામાં વર્ષા ઋતુ લાંબીચાલી અઢવીમાં સા'ની ખાદ્ય સામગ્રી ખૂટવા લાગી. સાથેના માણસે જગલમાં ફલાદિ ખાવા લાગ્યા ત્યારે ધનાસા વાહને અચાનક યાદ આવ્યું કે – મારીસાથે પધારેલા સુચિત્તના ત્યાગી જૈન સાધુઓ કેવી રીતે જીવન નિર્વાહ કરતા હશે ? તરત જ આચાય શ્રીજીને વંદન કરી સાધુઓને ગાચરી માટે માકલવા આગ્રહ કર્યાં – બન્ને સાધુએએ અકલ્પ્ય આહારાદિની ના કહેતાં શ્રેણીની ઘી ઉપર નજર પડતાં પ્રાસુક એવું ઘી ભાવપૂર્ણાંક વહેારાવતાં ધનાસા નાહ ત્યાં સસ્ય પામ્યા. તદ્દાની સાર્થવાદેન વાનસ્વામ્ય પ્રમાવતઃ હેમે મોક્ષ
તરોવાન, વોષિવીન મુત્યુત્ક્રમમ્ ॥ સ-૧ શ્લોક-૧૪૩, બીજા ભવમાં જમૂદ્રીયના ઉત્તર કુર ક્ષેત્રમાં યુગલિક પુરૂષ થયા ત્રીજા ભવે સૌધમ દેવલાકમાં દેવ થયા ચેાથા ભવમાં પશ્ચિમ મહાવિદેહના ગ'ધિલાવતી વિજયમાં ગધ સમૃદ્ધિનગરમાં વૈતાઢય પર્યંતની વિદ્યાધર શ્રેણીના અધિપતિ શતબલ રાજાના મહાબલ કુમાર પુત્ર થયા. પુત્રને રાજ્ય સોપી શતમ રાજાએ દીક્ષા લીધી. અનેક રાણીઓના સ્વામી મહાબલ રાજા પાંચે ઇન્દ્રિઓના સુખભાગમાં
||૧૦||
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
TET 1
આસકત છે. એક દિવસ સમ્યગદષ્ટિ સ્વયં બુદ્ધ નામના મંત્રીએ નંદનવનમાં પધારેલા અપૂર્વજ્ઞાની એવા બે યારણું ભકતામર
સુનિઓને વંદન કરી ધમ દેશના સાંભળી. રાજાના આયુષ્યનું પ્રમાણુ પૂછયું. ત્યારે તેઓએ ફકત એક માસનું મહાયત્ર
આયુષ્ય બાકી છે. એમ કહ્યું આ સાંભળી તરત જ રાજસભામાં આવી સયબદ્ધ મંત્રીએ હાથ જોડીને મહાબલ
રાજાને કહ્યું કે-આપને હવે ધમ કરવાનો સમય પાકી ગયો છે. ત્યારે નાસ્તિકાદિ બીજા મંત્રીઓએ કહ્યું કે-યુવાન વયમાં પૂજન
દેવ જેવા વિષય સુખને ભોગવી રહેલા રાજાને ઇર્ષોથી આ મંત્રી છોડાવવા માંગે છે. છેવટે મહારાજા મંત્રીને કહે વિધિન
છે કે-હું છેલ્લી વયમાં ધર્મ અવશ્ય કરીશ. યુ ધર્મ ઉપયો. ન ધર્મપિળો, વાણા ઉપવીત ડિસૌ મન્નાથમિક સારે છે સર્ગ- ક-૩૯૬. ત્યારે મંત્રી બોલ્યા કે – આજે ચારણમુનિઓએ આપના અયુિષ્યનો માત્ર એક જ મહિને કહે છે. આ સાંભળી મહાબલરાજા ધ્રુજી ઉષા હવે હું શું ધર્મ કરી શકીશ. મથે વિવયં નીવડ, બ્રિામવિવારા અપવા બાનોયેવ સ્વય ! થા? સર્ગ-૧ શ્લોક-૪૫૧
ત્યારે મંત્રી કહે છે કે – એક દિવસના શુદ્ધ ચારિત્ર જલનથી મોક્ષ પણ મેળવે છે. તરત જ મહાબલરાજા પુત્રને » રાજગાદી ઉપર બેસાડી. ભવ્ય અછાધિકા મહોત્સવપૂર્વક ચારણુ મુનિઓ પાસે સંયમ લઈ બાવીસ દિવસના ચાવિહાર
ઉપવાસ કરી પાંચમાં ભવે ઇશાન દેવલોકમાં લલિતાંગ દેવ બન્યા. ત્યાં હજાર અપ્સરાઓના ઉપરી વયપ્રભાદેવી અવે છે. તેના વિરહથી ફલિતાંગ દેવ આકુળ-વ્યાકુળ બને છે. ત્યારે મંત્રીને જીવ પણ એજ કહષમાં દેવ છે. તે અવધિજ્ઞાનના ઉપયોગથી કહે છે કે-તમારી સ્વયંપ્રભાદેવી તે ધાતકીખંડના પૂર્વ વિદેહ ક્ષેત્રમાં નંદીગ્રામે નાગિલા દ્રરિદ્રની નાગણી ને ત્યાં જ છોકરીઓ ઉપર સાતમી છોકરી તરીકે જન્મી છે. -સૂવા વેરામે સુતા-જન્મ સૌનો આ સર્ગ-૧ ગ્લૅક-પ૩૮. નાગિલ કાનમાં સંય ભેંકાય એવા છોકરી જન્મના વચન સાંભળી ઘર છોડી
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
મહાયત્ર પુજનનિષ
ચાલ્યા ગયા છે. નામ કેાઈએ પાડયું નથી એટલે નિર્દેખિકા પડી, આજ શ્રેયાંસકુમારને જવ છે. જેમના નભવ ભકતામર સુધી સમ્બન્ધ ચાઢ્યો. તે એક વખત ગામમાં મેઢા દિવસે ધનાઢય બાળકના મેાદકને જોઈને પોતાની માને કહે છે કેમને પણ માદક બનાવી આપ. માએ આક્રોશ પૂર્વક કહ્યું કે – એક તા – નું જન્મી ત્યારથી તારા બાપ ઘર છોડી ચાલ્યા ગયા છે – તમારા સાતનું હુ' મજુરી કરી, માંડ માંડ ભરણ પોષણ કરું છું. તું જ...ગલમાં જઈ લાકઢા લાગી વેચીને પૈસા લાવ તે તને મેાદક બનાવી આપુ . અબતિલક પેવ ત ઉપર લાકડા લેવા જતાં તેને ત્યાં યુગ ધર કેવલી ભગવતના દન થયા. તેમની દેશના સાંભળી શ્રાવિકા બની એ નિર્નામિકાએ અનશન કર્યુ છે. મિત્ર દેવના કહેવાથી લલિતાંગદેવે પેાતાનુ રૂપ તેણીને બતાવ્યું, એટલે તે નિયાણુ કરી સ્વય‘પ્રભાદેવી બની છઠ્ઠા-ભવમાં જ‘:દ્વીપ પૂČવિદેહ પુષ્કલાવતી વિજય લાહા લ નગરમાં સુવર્ણ જઘ રાજાની લક્ષ્મી રાણીથી વજ્રજઘ પુત્ર થયા અને સ્વય‘પ્રભાદેવી પુડેરી કણી નગરીમાં વજ્રસેન ચઢનર્તીના ગુણવતી રાણીથી જન્મેલી મામતી પુત્રીના પૂર્વભવના જાતિસ્મરણુજ્ઞાનથી બન્નેના લગ્ન થાય છે. સાતમાં-ભવમાં ઉત્તર પુરું ક્ષેત્રમાં બન્ને યુવક થાય છે. આઠમા-ભવમાં સૌધમ દેવલાકમાં બન્ને દેવ થયા. નવમા ભવમાં – જ ખૂઢી વિદેહમાં ક્ષતિપ્રતિષ્ઠિત નગરમાં જીવાનદ વૈધ અન્યા તેમને બીજા પાંચ મિત્રો તે ભરત-બાહુબલિ બ્રાહ્મી-સુ દરી શ્રેયાંસ કુમારના આત્માઓ છે. તેમણે ગુણાકર નામના ઉગ્ર મહાતપસ્થી સાધુ ભગવંતના શરીરમાં ભયંકર કૃમિ થઈ ગઈ હતી. તેને લક્ષપાક તેના મનથી બહાર કાઢી. શ્રમયોગ્ય ચઢીયન્ત, શીતવાદ્ રત્નમ્નઙે । સ-૧ શ્ર્લે-૭૬૫. તરત જ શીતલ રત્ન કેબલમાં જીવદયા પૂર્ણાંક લઇ મૃત ગાયના શરીરમાં બધી કૃમિઓ મૂકી દીધી. કરી ઢાષાક તેલના મદનથી માંગની કૃષિઓને ત્રીજી વારના મનથી હાડકાની કૃમિઓને પણ મૃત ગાયમાં જયાપૂર્વક મૂકી અને ગોશીષ ચંદનના લેપથી મુનિ ભગવ‘તની
******
||૧૦૬|!
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
II૧
બા
લકતામર # પાય છે
- * વિધિ
કામાં સ્વારથ બનાવી. માને દીક્ષા લઇ - છ એ મહાત્માઓ. દશમા ભવમાં અમ્યુતના બારમા દેવલોકમાં આજના શ્રામાનિક દેવ થયા. અગ્યારમે ભવ-જંબદ્ધીપૂર્વ વિદેહમાં પુષ્કાવતી વિજયમાં પુંડરકિણી નગરીના વસેના શાળાની ધારણી નામે શણીની કુક્ષી યોદમહાસ્વપ્ન પૂર્વક ચક્રવર્તી વજના થયા. પાંચેક મિત્ર બાહુ સુબાહુ- એ પીઠ-મહાપીઠ થયા અને શ્રેયાંસકુમારને આત્મા સારથી સુયશ થયે. વજનાભને રાજ્ય સેપી વજન તીર્થકરે દીક્ષા લઇ-કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્થ પિતા તથા વજનની દેશના સાંભળી વેરાગ્ય પામી છ આત્માઓએ દીક્ષા લીધી. વજનાભ ચક્રીએ વીશ સ્થાનક તપની આરાધના કરી તીર્થંકર નામ કમ ઉપાષ. બાહુ-સુબાહુએ-મુનિઓની પણ ગોચરી આદિ લાવી બક્તિ કરી. અહો ઘન્યાવિની વૈયાવૃત્ય-વિશ્રામM-સૌ સૃતિ વાદ-મુવાદૃ તો વઝનમeતવારતવર છે સગ-૧ કક-૯૦૬ વજના ગુરૂએ વૈયાવચીની પ્રશંસા કરી તૌ તુ - મહાપટી ઘન્તિયતનિતિ સગ-૧ ગ્લૅક-૯૦૭ માયા મિશ્રાવપુરાખ્યાં જર્મ જાવ #ત્તમ આ મગ , -૯૯, ત્યારે પીઠ-મહાપીઠને ઈર્ષા થવાથી સ્ત્રી ને બંધ પડ.-છ એ મુનિએ પાદપેપગમન અનશન કરી. બારમાં ભવે - સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં પાંચમા અનુત્તર વિમાનને વિષે તેત્રીશ સાગરોપમના આયુષ્યવાળા દેવ થયા. તેરમો ભવ – આ અવસર્પિણી કાલમાં જંબૂઢીપ-ભરત ક્ષેત્રમાં યુગલિક કાર પૂર્ણ થતાં-પહેલા જ વિમલવાહન, બીજા ચક્ષુમાન, ત્રીજા યશસ્વી, ચોથા-અભિચંદ્ર, પાંચમા પ્રસેનજિત્, છઠ્ઠા-મરૂદેવ અને સાતમા નાભિ કુલકર-રાજાઓ થયા. નાભિરાજા અને મરૂદેવા યુગલિક સવાપાંચસો ધનુષ્ય પ્રમાણુ શરીવાલા તા. - ત્રીજા આરાના ચોર્યાશીલાખ પૂર્વ અને નવ્યાશી પક્ષ (ત્રણ વર્ષ, સાડા આઠ માસ) બાકી રહ્યા ત્યારે જેઠ વદ-૪ ના દિવસે ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રમાં થન્દ્રનો યોગ આવતાં વજના ચકર્તાના જીવ - પતિ-ધૃત અવધિજ્ઞાન સહિત સર્વાર્થસિદ્ધ છે
***
****
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧
વિમાનમાંથી વી.- સંવત ૧૮૯૨ ફાગણ મહિનામાં રાંદેર નગરમાં પંડિત દીપવિજયજી કવિરાજ અષ્ટાપદની રે
જલ પૂનમાં કહે છે કે – ગઇ વીશીના ત્રણ જે આરા, સાગર નવ કેડા કેડી રે, તેહમાં યુગલને કાળ ગવે, લકતામર
કહે ગણધર ગણિ જોડી રે. ધન ધન જન આગમ સાહિબા. (૧) ગsષભ ચોવીશીના ત્રણ જે અ. શે તેમાં પણ એ મહાય
રીત ૨, ૩ષણ પ્રભુજીના જન્મ સમય લગે, અઢાર કેડા કેડી, ઇતરે ધન-ધન, (૨) અટાર કડાકોડી સાગરમાં દશ ક્ષેત્ર સરિખા ભાવે રે, ભૂમિથાળી અમસરખી હોઈ જ બીપ ૫-નતિ બતાવેરે. વાભિગમમાં બતાવેરે ધનધન.(5) ભરત ક્ષેત્રમાં ૧૧૮ કડા કેડી સાગરોપમે ફરી ધમની શરૂઆત કરનાર મોટામાં મોટા દિવસે કેશલ દેશમાં માને માતાના ઉદરમાં મધ્યરાત્રિએ આવ્યા. - નારા મ િમોજો પણ દયાણ-gો તણ ગાદિ જો વા વષિ ક્ષમઃ | વીતરાગ સ્તોત્ર દશમ પ્રકા ૭ મે લેક. જેના કાણુકેના પર્વ દિવસોમાં અત્યંત દુખી નરકના છે પણ આનંદ પામે છે. તે તીર્થંકર પરમાત્માઓના પવિત્ર ચારિત્રનું વર્ણન કરવાને માટે કેણુ સમથે છે ? તેજ રાત્રિએ મરૂદેવા માતાએ વૃષભાદિ ૧૪ મહારાવને ને જોયોનવ માસ અને યાર દિવસ પૂર્ણ થતાં મરૂદેવા માતાએ ફાગણ વદ-૮ અદ્ધ ત્રિએ સર્વગ્રહો ઉ૫ય સ્થાનમાં હતા ત્યારે યુગલધમાં પુત્રને જન્મ આપ્યો. તે વખતે ૫૬ દિકકુમારીકાઓએ આસન કંપાયમાન થવાથી આદિ તીર્થક અને મરૂદેવ માતાને ત્રણ પ્રદિક્ષિણ આપી વંદના કરી સૂતિકર્મ કર્યું સૌધર્માદિ ૬૪-ઈજોએ મેરૂ પર્વત જેવા પિતાના અચળ સિંહાસને કમ્પાયમાન થવાથી ભગવાનને મેરુપર્વત ઉપર જન્માભિષેક ઊજા -પુત્ર જન્મથી હર્ષ પામેલા માતા-પિતાએ શુભદિવસે ૩ષભ નામ પાડયું તથા સાથે યુગ્મધમે પ્રસવેલી કન્યાનું સુમંગલા યથાર્થનામ પાડયું-સૌમેંદ્રો સંક્રમણ
કરેલા અંગુઠાના અમૃતનું પાન કરતાં પ્રભુ એક વર્ષના થયા. ત્યારે સૌધર્મેન્દ્ર - વંશ સ્થાપન કરવા આવ્યા. કે મૃત્યેન હિતેન, ન સ્વામિના રૂતિ ગુઢ મહતtfમસુય િસ મારા સગ-૨ ઑ-૬પા.
E
K
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી
II૧૧રવા
ભકતામર મહાયન્ટ છે પૂજન
સેવકે ખાલી હાથે સ્વામીનું દર્શન કરવું ન જોઈએ. એ બુદ્ધિથી હાથમાં ઈશ્નયષ્ટિ - શેરડીને સાંઠે સાથે લાવ્યા. નાભિરાજાના ખોળામાં બેઠેલા બાળ પ્રભુએ અવધિજ્ઞાનથી ઇન્દ્રનો સંકલ્પ જાણી કક્ષુદ લેવા પિતાનો હાથ લાંબો કર્યો એટલે સૌધર્મેન્દ્ર મતથી પ્રણામ કરી ઈશુલત્તા પ્રભુને અર્પણ કરી ઇક્વાકુ વંશની સ્થાપના કરી. આ અવસર્પિણી કાળમાં યુગ લક બાળક-મસ્તક ઉપર તાડ વૃક્ષનું ફળ પડતાં-વિનો ઢારવાસ્તત્ર પ્રથમેનાગપમૃત્યુના સર્ગ-૨ ક-૭૩૭. સો પ્રથમ અકાલ મૃત્યુ પામી અગે ગયે યુગલબાબા સુનંદાને માતા-પિતાએ મટી કરી. માતા પિતાના દેવલોક થતાં કેટલાક યુગલિઆએ સુનંદાને નામિ મહારાજા પાસે લાવ્યા - શ્રી નામિ મહારાજાએ આ ઋષભની ધમંપની થાઓ એમ કહી સુનતાને સ્વીકાર કર્યો. પાશ્રમનાથય ધર્મપત્ની મવત્વિતિ સર્ગ-૨ - 2 પ્લેક-૭૫૬. જજે હવામી વીતો નવાસર ઘમૃત્ય. તુર્થપુરપાર્થાય, સોડન્યાર્થીનવેલા છે , સગર લેક-૭૬૨ તથા નાથ!ાનાં, વ્યવહારથોડ-વિદિત્ય મોલવર્મેવ,
સ ચિધ્યો સગ-૨ શ્લેક-૭૬૩. તણો – વદરાર નિષદમોત્સવ વિધીયમાં મછિમિ નાથ! પર કરીઢ ને આ વર્ગ-૨ ક્ષે ૭૬૪. વાસ્થથવધિના જ્ઞાણીત મોગ દૃઢ ! શક્તિ પૂર્વેક્ષા છે થાવત
મોત નઃ સર્ગ-ર પ્લે-કર. તતઃ પ્રકૃતિ સોદ્રાસ્થિતિ, સ્વામિ પશિતા એ છે ખાવાઁત માતાં હિ પ્રવૃત્તવઃ | સગ-૨ શ્લોક-૮૮૦. ત્યાર પછી સૌધર્મેન્દ્રો અવધિજ્ઞાનથી પ્રભુના વિવાહનો સમય નથી – અવધિજ્ઞાનથી ગકમને જાણતાં હવામિની અનુમતિ મેળવી. સુન – સુમંગલા સાથે સૌપ્રથમ ભરત ક્ષેત્રમાં પ્રભુની લગ્નવિધિ કરી. અનાસકત એવા પ્રભુ બને પનીઓ સાથે સંસારી સુખ ભોગવતાં –
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
33
.
બાહુ - અને પીઠના છ સુમંગલાની કુક્ષિથી ભરત - અને બ્રાહ્મી રૂપે જન્મ્યા. તથા સુનંદાની કુક્ષિએ સુબાહુ
II૧૧૩ તથા મહાપીઠના છ બાહુબલિ – અને સુંદરી રૂપે જમ્યા તથા સુમંગલાએ બીજા ઓગણપચાસ જોડલા – ભકતામર
૯૮ તેજસ્વી પુત્રરત્નને જન્મ આપે. હવે કાળ દેશે. - મધાંગ ભૂતાંગ - તુર્યાગ – દીપશિખા - જતિષિક – મહાયત્ર જ
ચિત્રાંગ - ચિત્રરસ - મધ્યગ ગેહાકાર – અને અનગ્ન નામના દર કલ્પવૃક્ષેનો પ્રભાવ ઓછો થવા લાગ્યું. તેમ પૂજન
યુગલિઆએમાં ક્રોધાદિ કષાયે શરૂ થયા ત્યારે હકાર - મકર - અને ધિકાર નામની ત્રણ પ્રકારની કુલકરે એ બનાવેલી નિતિનું ઉજ્ઞ'ઘન શરૂ થયું. અને પ્રભુ પાસે યુગલિઆએએ એકઠા થઈ સર્વ અસમંજસ બના નિવેદન કર્યા - એટલે ત્રણ જ્ઞાનના ધણી જાતિસ્મરણ જ્ઞાનવાન પ્રભુએ કહ્યું કે – લોકમાં જેઓ મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરે છે. તેઓને શિક્ષા કરનારા રાજ હે ય છે. તેમને પ્રથમ ઉચા આસને બેસાડી જલથી અભિષેક કરવામાં આવે છે. તેમજ આ તેઓ ચતુરગ સંન્યવાળા અને અખંડિત રામનવાળા હોય છે. ત્યારે તે - યુગલિઆએ કહ્યું કે – સ્વામિન્ ! તમે અમારા રાજા થાઓ ! ત્યારે પ્રભુએ તેમને પોતાના પિતા નાભિ કુલકર પાસે મોક૯યા. કુલકરના અગ્રણી નાભિએ કહ્યું કે – “રાષભ તમારે રાજા થાઓ” એ સાંભળી આનંદિત થયેલા સર્વે યુગલિઆએ પ્રભુને રાજયાભિષેક કરવા જલ લેવા ગયા. - ત્યાં સૌધર્મેન્દ્રનું સિંહાસન કંપાયમાન થતાં અવધિજ્ઞાનથી પ્રભુને રાજયાભિષેક જાણી - ભરતક્ષેત્રમાં આવી એ લાવેલ તીર્થજળથી-જન્મથી વીરાલાખ વર્ષે સૌ પ્રથમ પ્રભુને રાજ્યાભિષેક કરી દિવ્ય વસ્ત્રો - રતનાલ કરે અને મુગટ ચેય સ્થાને પહેરાવ્યા. એટલામાં કમલીનીના પત્રમાં યુગલિઆએ જ લઇ આવ્યા. દિવ્ય વસ્ત્ર અને અલંકારથી સુશોભિત પ્રભુના મસ્તક – ઉપર જલ નાંખવું ઘટે નહિ, એમ વિચારી - જલભરી સંપુટ પત્રમાં, - યુગલિક નર પૂજત, ૩ષભ ચરણ અંગુઠડે, દાયક ભવજલ અંત. ૫. વીરવિજય મ. પ્રભુના ચરણે
પક્ષાલ કર્યો – એટલે સીધર્મેન્દ્ર બધા યુગલઆઓને વિનીત સમજી બાજન લાંબી નવાજન વિસ્તાર વાલી છે વિનીતા નગરી કુબેર પાસે રચાવી. જેનું બીજું નામ અયોધ્યા નગરી રાખ્યું. –
11TH
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
'
'
14
૨ ફુવમત્રાનાં, કૃપાનાં પ્રથમ કૃપા માનનિનાના પાયાના સ ના સર્ગ-૨ શ્લોક-૬૨૫. અi૧૧૪ા લકતામર છે હવે આ અવસર્પિણીના પ્રથમ રાજા ગષભ પિતાના પુત્રની જેમ પ્રજાનું પાલન કરતાં હતાં - કપક્ષે વિચ્છેદ પામતાં – મહાયન્ચ ફળ અને ઘઊં વિગેરે અનાજ સ્વયં ઉગવા લાગ્યા. તેને લેકે કાચા ખાવા લાગ્યા. તત્રાણ નીહાણ, વિપુ
જેવુ ને વળા તવા મિથઃ શાલાઘર્ષણાનિસ્થિતઃ | સર્ગ-૨ શ્લેક-૯૪૧ કાચા અનાજ વિગેરે વિધિ
પયા નહિ. તેવામાં પરસ્પર વૃક્ષની શાખા ઘસાવાથી સૌ પ્રથમ ભરત ક્ષેત્રમાં અગ્નિ ઉત્પન્ન થયે. અને સૌને બાળવા લાગે એટલે કે પ્રભુ પાસે આવી કહેવા લાગ્યા કે – વનમાં કઈ નવિન અદૂભૂત ભૂત (વ્યન્તર) ઉત્પન્ન થયેલ છે. ત્યારે પ્રભુએ કહ્યું કે – એમાં કાચા ધાન્ય પકાવીને પછી ખાઓ તે અકણું થશે નહિ તેમણે અગ્નિમાં કાચા ધાન્ય પકાવવા નાંખ્યા પણ પાછા ન મળતાં પ્રભુને આવીને કહ્યું કે તે તે એ કલેજ બધું ખાઈ જાય છે અને પાછા ધાન્ય આપતું નથી. તે સમયે પ્રભુ હાથી ઉપર બેઠેલા હતા ત્યારે ભીની માટીને પાંડ મગાવી હાથીના કુંભસ્થળ ઉપર હ થથી પ્રભુએ માટીનું પાત્ર બનાવી શીપમાં સૌ પ્રથમ કુંભકારનું શિપ બનાવ્યું. ભમે મૃઢ વણ, કવિત ૪ grળના ા પટાં તતાકાર, શિલ્પાનાં પ્રથમં પ્રમ:. સગ-૨ શ્લોક-૯૫૦ આ રીતે બીજા પાત્ર બનાવી. તેમાં ધાન્યને પકાવવાનું કહ્યું. વિશ્વય સુવઇ હિ, મહાપુરુષ છુટયઃ II સગ-૨ શ્લોક-૯૫૩. મહાપુરૂષની પ્રવૃત્તિ વિશ્વના સુખ માટે જ હોય છે. સર્વપટ્ટમસ્થાને, ઘેર પુકુમ: પ્રમુ: સર્ગ-૨ –૯૫૫. જ સર્વ કલ્પવૃક્ષને સ્થાને એક જ કલ્પવૃક્ષ સમાન પ્રભુએ લેકમાં કુભકાર, ચિત્રકાર, વાર્ધકી. વણકર, નાપિત. એ પાંચ શિપના વીસ – વીસ ભેદે સે શિપ પ્રવર્તાવ્યા - કૃષિ - અને વ્યાપાર શરૂ કર્યા સામ - દામ હોદ અને દંડ એ
***
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી ભકતામર મહાયત્ર
જન
વિધિ
ચાર ઉપાયો રચ્યાં. જયેષ્ઠ પુત્ર ભરતને બહેતર કળાઓ શીખવી બાહુબલિને હસ્તી-અશ્વ. શ્રી અને પુરૂષના લક્ષણોનું મન
મin૧૧૫ જ્ઞાન બતાવ્યું. બ્રાહ્મીને જમણા હાથ વડે અઢાર લિપિઓ શીખવી. અને સુંદરીને ડાબા હાથવડે ગણિત બતાવ્યું. હવે લોકમાં આ મારા ખાતા -પિતા-ભાઈ- સ્ત્રી-પુત્ર-ઘર અને ધનની મમતા વિગેરે શરૂ થયા. તથા વિવાહ સમયે સૌધર્મનો પ્રભુને વસ્ત્રાલંકારથી અલ'કૃત કર્યા ત્યારથી લોકો વસ્ત્રાલ કાર પહેરતાં થયા. ઢર વન્યોપમ પ્રમદ્વાદાર કમૃત્યમૂત ક-૯૭૦. ઇન્દ્રને કરેલી પ્રભુના પ્રથમ પાણિગ્રહણુ-વિવાહ વિધિને જોઇને દર કન્યા એટલે બીજાએ આપેલી કન્યા સાથે પરણવું જોઈએ એ પ્રથા શરૂ થઈ. પતરા સર્વે સાવન સોદાનWા સ્વામી પ્રવર્તામાન, બાન અનમનઃ સર્ગ-૨ શ્લેક- ૭૧. આ સર્વ ક્રિયાઓ સાવધ છે. તો પણ પિતાનું કર્તવ્ય જાણનાર પ્રભુએ લેકેની અનુકંપાથી ૨હરથાવસ્થામાં તે સર્વે પ્રવર્તાવી છે. હવામિનઃ શિક્ષા તો, સોજો મૂવિટોપ સ: | અન્તરેvછા પૂરાવત્તિ નર અપ અગ-૨ બ્લેક હ૭૩. પ્રભુની શિક્ષાવડે સર્વ લોકે ગૃહસ્થાચારમાં હોંશીયાર થયા કારણકે ઉપદેશ વિના મનુષ્ય પણ પશુની પેઠે આચરણ કરે છે. પ્રભુએ ઉગ્ર ભોગ, રાજન્ય અને ક્ષત્રિય એવા ચાર ભેદથી લોકેના કુળની રચના કરી તથા વૈદ્ય જેમ રોગીને રોગ્ય ઔષધ આપે તેમ દદ કરવા લાયકને અપરાધની શિક્ષા આપવાનું પ્રભુએ શરૂ કર્યું. વિ નત્તિ, નર્વાહ્યાદિ નાદારી સગ-૨ કલાક-૯૭૯. દંડનીતિ એ અર્વ અન્યાય રૂ૫ સપને વશ કરવામાં જાંગુલીમત્ર સમાન છે. આ રીતે પ્રથમ મહારાજા ગષભદેવે રાજ્યાભિષેક પછી પૃથ્વીનું પાલન કરવામાં શ્રેષઠલાખ પૂર્વ પસાર કર્યા – એક વખત નંદનવન ઉધાનમાં પ્રભુ અવધિજ્ઞાનથી સંસારની વિચિત્રતાનું વિચાર કરે છે કે –
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂજન
શ્રી જ ઇત્તે રામદેવ મોહા, ઉત્તમહિનાના મૂત્રા નિવૃત્તત્તિ, મૂષિા રૂપ /સર્ગ-ર બ્લેક-૧૦૨૨, ૧૧ જ કતામર ની જેમ ઉંદર વૃક્ષને છેદી નાખે છે તેમ રાગ દ્વેષ અને મેહ ઉદ્યમવંત પ્રાણીઓના ધર્મને પણ મૂળમાંથી છેદી નાંખે છે. મહાયત્ર
પાયા મારવાં, વવાર ગામિજાવા લાવનાર વ્યથા સ્તાવન્મોલ: હુતોનાનસર્ગ-૨શ્લેક-૧૦૨૭. જ્યાં સુધી સંસારરૂપી કારાગૃહમાં પહેરેગીરની પેઠે ચારે કષા પાસે રહીને જાગતાં હોય છે. ત્યાં સુધી ભવ્યાત્માઓને મોક્ષ કયાંથી પ્રાપ્ત થાય ? આ રીતે પ્રભુને સંસાર ઉપરથી વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થયો તે જ વખતે બ્રહ્મનામે પાંચમાં દેવલોકના અંતે વસનારા એકાવતારી નવલોકાંતિક દે. સારસ્વત આદિત્ય વદ્ધિ વરણુ ગઈ તેમ તુષિતા આવ્યાબાધ મત અને શિષ્ટ આદિ જય જય નંદા ! જય જય ભદ્રા ! ના મંગલ શ્વનિથી વધાવતાં પ્રભુ પાસે આવી નમન કરી. અંજહિ જોડી આ રીતે વિજ્ઞપ્તિ કરતાં કહે છે કે. ઢોજ યવથા પથમાં, કથા નાથ ! પ્રવર્તતા પ્રવર્તક તથા ધર્મતીર્થ જે નિજ સ્મર સર્ગ-૨ ક-૧૦૩૯ આ ભરત ક્ષેત્રમાં ૧૮ કેડા કેડી સાગરેષમકાળથી નષ્ટ થયેલાં મોક્ષમાગને બતાવવામાં દીપક સમાન એવા હે પ્રભુ ! તમે જેમ લોકની આ સર્વ વ્યવસ્થા પ્રથમ પ્રવર્તાવી તેમ હવે ધમતીથને પ્રવર્તાવે? ચૌદ પૂર્વધર ભી ભદ્રબાહ પામી શ્રી કપ સૂવ મહા આગમના પાંચમા
વ્યાખ્યાન ૫-૧૫-૧૧૧ સૂત્રમાં કહે છે કે – નય ના નંઢા ! નવ નવ મા ! મહેતે ! નય નય ક્ષત્તિય * वर वसहा ! बुज्झाहि भयवं ! लोगनाहा ! सयल जगज्जीवहियं पवत्तेहि धम्मतित्थं हिअ-सुहનિમેષ-, સનીવાળ મસિ રિટ. ના ના સ૮ ઘનમિત્તા પછી પ્રભુ ઉધાનમાંથી રાજમહેલે આવી તરત જ પિતાના ભરત - બાહુબલિ વિગેરે પુત્રને તથા સામત આદિને બોલાવીને
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
I૧૭ll
મા કહે છે કે- ભરતાદિને રાજય આપી હું સંયમને ગ્રહણ કરીશ ... ભારતને અયે દયાના રાજા તથા બાહુબલિને તક્ષ- ૨
શિલાના રાજા બનાવ્યા. બીજા ૯૮ પુત્રોને પણ વેગ દેશના રાજાઓ બનાવી - પ્રભુ સવારમાં પિતાના માતા-પિતાના ભ કતામર
નામાંકિત એક કોડ અને આઠ લાખ સુવર્ણનું દાન દરરોજ એક વર્ષ સુધી આપી - સુદર્શન શિબિકામાં બેસી મહાયત્ર
સિદ્ધાર્થ ઉધાનમાં આવી ફાગણ વદ ૮ ના પાછલા પ્રહરે છ૪તપ પૂર્વક ચાર મુષ્ટિ લોન્ચ કરી સૌધર્મેદ્રની વિનંતિથી પૂજનવિધિ પાંચમી મુષ્ટિના કેશને રહેવા દઇ - સિંહને નમસ્કાર કરી. નમો રિઢાળ કહી રામ સામારૂ સૂવથી સઘળા
સાવધ થેગના પચ્ચકખાણ કરે છે. ત્યારે મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં રહેલા સર્વ સંગીપંચેન્દ્રિય જીના મન દ્રવ્યને જાણનારું છે ચોથું મન: પર્યાવજ્ઞાન પ્રભુને ઉત્પન્ન થાય છે. ભરતેશ્વરાદિએ ના કહેવા છતાં કચ્છ - મહાકછ આદિ ચાર હજાર રાજાઓએ પણ પ્રભુ સાથે દીક્ષા લીધી.... કચ્છ-મહાકચ્છિાદિથી પરિવરેલા આદિનાથ પ્રભુએ મૌનપૂર્વક ત્યાંથી વિહાર કર્યો. પારણાના દિવસે ભગવંતને કઈ સ્થળેથી ભિક્ષા મલી નહિ, એકાંતે સરહ એવા લોકે ભિક્ષા દાનને નહિ જાણતાં હેવાથી સુવર્ણાદિની ભેટ ધરતાં-અદીન મનવાલા પ્રભુ તે કાંઈ ગ્રહણ કરતાં નહિ. હવે સુધા વિગેરેથી જ ગ્લાનિ પામેલા કચ્છ - મહાકછાદિ ચાર હજાર ગંગાનદીના નજીકના વનમાં જઇ છઠું – અક્રમાદિના પારણે નીચે પડેલા ફળાદિને આહાર કરવા લાગ્યા. તથા હૃદયમાં આદિશ્વર રવામિનું ધ્યાન ધરવા લાગ્યા. ત્યારથી વનવાસી જટાધારી રે તાપસ શરૂ થયા – પાવર્તન્ત તતઃ જિાત, તાપસી પનવાસિનઃ નરાધારઃ હિર ફુદ મૂર સર્ગ-૩ -૧૨૩. કચ્છ--મહાકચ્છના નમિ-અને વિનમિ નામના બે પુત્રો હતા. તેઓ પ્રભુની કે આજ્ઞાથી દીક્ષા પહેલા દરદેશમાં ગયા હતા. તેઓ પાછા આવતાં પોતાના પિતાને વનમાં તાપસ વેશમાં જઈને પૂછયું કે- વૃષભનાથ જેવા નાથ હોવા છતાં તમારી આવી દશા કેમ થઈ. ત્યારે તેમણે પ્રભુની સાથે દીક્ષા લીધી. એ બધી વાત કરી અને પ્રભુ પ્રમાણે સુધા વિગેરે સહન ન થવાથી તાપસ થયા છીએ. - અમે પણ પ્રભુ પાસે જઈ
ઝાદ કાઝલ
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક ૧૧૧૮
*****
પૃથ્વીને ભાગ માગીએ એમ કહીને નમિ-વનમિ પ્રભુના ચરણેની સેવા કરવા લાગ્યા. એક વખત નાગકુમારના
અધિપતિ ધરણેન્દ્ર પ્રભુને વંદન કરવા આવ્યા. – બાળકની પેઠે ભગવડતની સેવા કરતા અને જય લક્ષ્મીની યાચના બકતામર છે
કરતા તેમને જોઈ- પાઠસિદ્ધ-ગોરી પ્રજ્ઞપ્તિ વિગેરે અડતાલીશ હજાર વિદ્યાઓ આપી વૈતાઢય પર્વત ઉપર જઈ બન્ને પહાયત્રી
શ્રેણિ ઉપર નગર વસાવવાનું કહ્યું – એટલે તે બન્નેએ પ્રભુને નમન કરી પુષ્પક વિમાન બનાવી. પ્રથમ પિતાના જન
પિતા કછ – મહાકછ અને અયોધ્યાના મહારાજા ભરતરાજાને સ્વામિને સેવાના ફળનું નિવેદન કરી પોતાના સવ વિધિ
સ્વજન પરિવારને લઈ મિરાજાએ પૃથ્વીથી દશ જન ઉચા ધનાઢય પર્વત ઉપર દક્ષિણ શ્રેણિએ પચાસ નગરે વસાવ્યા. તથા ધરણેના શાસનથી ઉત્તર શ્રેણિમાં વિનમિએ સાઠ નગર વસાવ્યા. ત્યાં લેકેને લાવી વિદ્યારે બનાવ્યા. આ વિદ્યારે વિદ્યાથી દમદ થઈને દુર્વિનયી ન થાય એટલા માટે ધરણેન્દ્રો અમુક મર્યાદા નક્કી કરી. તે સર્વ વિદ્યાધરને ઊંચે સ્વરે સંભળાવી – થાવરચંદ્ર દિવાકર રહે એટલા માટે રતનશિત્તિના પ્રશરિતમાં આ પ્રમાણે લખી કે – જે દુમંદવાલા પુરૂષો જિનેશ્વર જિનચૈત્ય ચરમોરીરી અને કોન્સર્ગે રહેલા કેઈ પણ મુનિને પરાજય કે – ઉલ્લંઘન કરશે. તથા જે વિધાધાર પિતાની સ્ત્રીને મારી નાંખશે અને ઈરછા ન કરનારી પરસ્ત્રી સાથે રમશે – તેમને જેમ આલવાલા પુરૂષને લક્ષ્મી તજી દે છે. તેમ સર્વ વિદ્યાઓ ત્યજી દેશે. હવે આર્ય - અનાર્ય દેશમાં મૌનપણે વિચરતા પ્રભુને ચાર ચૌવિહાર ઉપવાસ થઈ ગયા. પ્રભુ ભિક્ષા માટે સોમયશા રાજાના પુત્ર શ્રેયાંસ કુમારના ગજપુરનગરમાં પધાર્યા – પ્રભુના દર્શન કરતાં શ્રેયાંસકુમારે જાતિસ્મરણ જ્ઞાનથી સ્વયં પ્રભાદેવીથી માંડી પિતાના પૂર્વના આઠ ભાનો સમ્બન્ધ પ્રભુ સાથેને જોયે.– તે પ્રભુ આજે સાક્ષાત મોક્ષ હાય તેમ સર્વ જગતને અને મારે અનુગ્રહ કરવા પધાર્યા છે. એવામાં કેદએ નવીન ઈશ્કરસના ઘડાએ હર્ષ પૂર્વક શ્રેયાંસકુમારને ભેટ ધર્યા – જાતિસ્મરણ જ્ઞાનથી નિર્દોષ ભિક્ષા દેવાના વિધિને જાણુના શ્રેયાંસ કુમારે પ્રભુને કહ્યું કે – હે ભગવન! આ કપનીય ઈશુ રસ ગ્રહણ કરે ! પ્રભુએ અંજલિ જોડી હસ્ત રૂપી પાત્ર તેની આગળ ધરી તે શુરસથી પારણું
*
*
**
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
બી
૨
મહાય
જન
ન કર્યું. દેવતાઓએ પંચદિ પ્રગટાવ્યા - તતો માવંતા સેન, નાગરિ પારામ સર્ગ-૩ બ્લેક-૨૫ ૧૧દ્વા ભકતામર Tu % વસ્તીવાળાં, તનમાનીત તતક્ષામાપુર્વાસા 77ીર તોડપ પ્રવર્તત આ સગ-૩ લોક-૩૦૧
વિશાખમાસની શુકલ તૃતીયાને દિવસે આપેલું તે દાન અક્ષય થયું. તેથી તે પર્વ અક્ષય તૃતીયાના નામથી અદ્યાપિ પ્રવર છે. આજે પણ ચતુર્વિધ સંઘમાંથી દરવર્ષે હજારે આત્માઓ વધતપની આરાધના કરે છે. પ્રથમ ફાગણવદ-૭. ના છૐના પથકખાણુ કરી એક વર્ષ – એકાંતરા ઉપવાસ કરી. છેલે અમનું પારણુ શેરડીના રસથી અખા
ત્રીજના કરે છે – બે વર્ષ સુધી એકાન્તર ઉપવાસ કરવાથી ચારસે ઉપવાસ થાય... શ્રેયાંસોમવન, સાન- 1 જ ધર્મ: પ્રવૃત્તવાન ! સ્વાભુષજ્ઞfમેવાડશેષ વ્યવહારનયમ: | સગ- બ્લેક-૩૦૨. આ ભરતક્ષેત્રમાં દાન
ધર્મની શરૂઆત શ્રેયાંસકુમારથી થઈ બાકીનો સર્વ વ્યવહાર અને નીતિને ક્રમ ભગવંતથી પ્રથર્યો છે. ત્રષભ પ્રભુને ઇરસ છે, વીશ જિનને ખીર, ત્રષભ પ્રભુને દાતા ક્ષત્રી, નેવી બ્રાહ્મણ ધી૨, અ. ૧૫ નિયામા દેવલોકનાં આયુ. 6 આંધ કે શિવ જ દીપ વિજય કવિરાજ દાનના, મહિમા એહ કહાવે અ. ૧૬, મી અષ્ટાપદ ત્રીજી ૫૫૫ ભગવંતના પારણાના સ્થાનનું કે માણસ ઉલઘન ન કરે એમ ધારી શ્રેયાંસે ત્યાં સૌ પ્રથમ રત્નમય પીઠ બનાવી. ત્તિ સનમ તત્ર શ્રેણી માથે | સર્ગ-૩ કલેક-૩૩૧. ભક્તિથી તેની વિ કાળ પૂજા કરવા લાગ્યું. આ
शत- यत्र यत्र प्रभुर्भिक्षामग्रहीत् तत्र तत्र च । पीठंलोकोऽकृताऽऽदित्यपीठं तच्च क्रमादभूत ॥ * સગ-૩લેક-૩૩૪. પ્રભુના પારણના સ્થાને લાકે પીઠિકાની રચના કરતાં અનુક્રમે તે પીઠ આદિત્યપીઠ તરીકે જાહેર થઈ, વિહાર કરતાં પ્રભુ સાથ'કાળે બાહુબલિની તક્ષશિલાપુરીના બહારના ઉધાનમાં કાસગે સ્થા દવાનપાલકે જઇને
દાદાયક
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
||૧૨||
મકતામર મહાય
પૂજન
વિધિ
133 134
બાહુબલિ રાજાને નિવેદન કર્યુંસવારમાં નગરજનો સાથે બાહુબલિ રાજા ઉત્સાહ સાથે ખૂબ જ ઠાથી ઉદ્યાન માં પ્રભુના દર્શનાર્થે આવ્યા ત્યાં પ્રભુને ન જોવાથી અત્યંત શેક કરવા લાગ્યા. ત્યારે મુખ્ય સચિવે કહ્યું કે અમે તમારા હૃદયમાં રાત-દિવસ પ્રભુને રહેલા જોઈએ છીએ તથા પ્રભુના શુભલક્ષણોથી યુકત અહીં પડેલા ચરણન્યાસના ભાવપૂર્વક દર્શન કરીએ ! ઘર્મવ રત્નમ, તત્ર વાદુવર્થિયાત છે સર્ગ-૩લ્લા ક-૩૮૦. ગગનવિસ્તાર, તા રોડનમરિષ્ઠતમ સંદEાર વમો વિષે મદદશરિવાર | સર્ગ-૩ શ્લેક-૩૮૧. હવે પછી ચરણબિબને કેઈ અતિક્રમ ન કરે એટલે ત્યાં આઠ જન વિસ્તારવાળ ચાર યોજન ઊંચુ સહજ આવીળું રતનમય ધર્મચક્ર બાહુબલિએ બનાવ્યું. આ પ્રમાણે એક હજાર વર્ષ સુધી આર્યાનાય ભૂમિને પાવન કરતાં પ્રભુને અયોધ્યાના પુરિમતાલના રાકટમુખ ઉદ્યાનમાં વડના ઝાડનીચે અઠ્ઠમ તપ પૂર્વક મહાવદ-૧૧ના પ્રાતઃ કાળમાં ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રમાં લોકાલોક પ્રકાશિત કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. ભરત ચક્રવર્તી દરેજ-પુત્રના વિરહથી ઉત્પન્ન થયેલા અવિરત અથુજલથી આંખમાં પડકા આવવાને લીધે. અ'ધ બનેલા પિતામહી મરૂદેવામાતાને નમસ્કાર કરતાં ત્યારે તેઓ ભરત મહારાજાને કહેતાં કે- તું વિશાળ સામ્રાજ્ય ભોગવી રહ્યો છે અને મારે વહાલો પુત્ર ઋષભ એકાકી કાંટા કાંક જંગલી કૂર પ્રાણીઓથી ભરપુર જગલોમાં કયાં રખડતે હશે? તેના સમાચાર પણ મને આપતા નથીદુખાકુળ એવા દાદીમાને આજે અંજલિ જોડી ભરત મહારાજા-ઉત્પન્ન થયેલ ચારતનની પૂજા કરતાં પહેલાં પ્રભુને કેવલજ્ઞાન મહેસવ ઉજવવા માટે અમૃત તુય વાણીથી બોલ્યા કે- ૬૪ ઇન્દ્રાદિથી પૂજતા અને દિવ્ય સમવસરણુમાં બિરાજમાન
લોકના સ્વામી આપના પુત્રની ત્રદ્ધિ જેવા પધારે. હાથીની અંબાડી ઉપર બેઠેલા મરૂદેવ માતા દેવતાઓના દિથધ્વનિ - દેવદુંદુભિ આદિના ગંભીર નાદને સાંભળવાથી પાણીના પ્રવાહથી કાદવ છેવાઈ જાય તેમ આનંદાશ્રુડે દૃષ્ટિના પહેલા ધોવાઈ જવાથી – પિતાના નેત્રેથી પિતાના પુત્રની ૩૪ અતિશય સહિત તીર્થંકરપણાની લક્ષ્માને
હજારદર
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
એકતામર
મહાયાત્રા પૂજનવિધિ *
જોઇને આનંદથી ક્ષપક શ્રેણિમાં આરુઢ થઇ કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી તે જ સમયે આયુષ્ય પૂર્ણ થવાથી આઠેકમ ખપાવી , અંતકુત કેવળી થઈ આ અવસર્પિણીમાં સૌ પ્રથમ મોક્ષે ગયા - #િmષઢવ, સ્વામિની મધ્યથા ઉત્તેઝિન, ઇ પઢમમ | સર્ગ-શ્લોક-૫૩૦. ઘણાનવમffણાં, મઢોડમ પ્રથમ
તતઃ સત્ય તદg: ક્ષાની નિમ: | સર્ગ-૩ શ્લોક-૫૩૧. તાઃ ૧ પ્રવૃત, ટોરેમૃતપૂનમ. શનિ મદાન્તો દિ તાવાર પતે સર્ગ-૩બ્લેક-૫૩૨. તેમના શરીરને સત્કાર કરી દેવતાઓએ ક્ષીર સમુદ્રમાં નિક્ષિણ કર્યું ત્યારથી મરત ક્ષેત્રમાં મૃતકની પૂજા પ્રવતી કેમકે મહાત્માએ જે કરે તે અચરણ માટે કપાય છે નૃપ ભરતજી વંદન આવે રે, વિથરતા પ્રભુજી આયા રે. જગજીવન જગ સાહેબીયા, માદેવા માડીને લાવે છે. જગ..(૨) નિસુણી માતા સુરવાણી રે, જગ, સુત મુખ જોવા હરખાણી રે.જગ... ફાટયાં દોય પડલ તે દેખે રે, જગ... મુખ જોઇ ઈ માતા હરખે રે. જગ...(૩) માતાને નવિ બોલાવ્યા રે જગ... માડી મન બહુ દુઃખ પાયા રે, જગ... એ તે વીતરાગ નિઃ સ્નેહી રે. જગ..... થયા બંધન કેમ વિહરે. જગ...(૪) ગજ સ્કન્ધ પદ શિવ વરિયા છે. જગ... ત્રીજે ભવ ભવજલ તરિયા રે. જગ... શ્રી અષ્ટાપદજી ચેથી ધૂપ પૂજા... મરૂદેવા માતા કે જેઓને જીવ અનાદિકાળથી અવ્યવહારરાશિરૂપ સૂક્ષ્મનિગોદમાં હતું. તેએક જીવ મોક્ષ પામતાં તથાભવ્યતાના કારણે ત્યાંથી નીકળી પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય રૂપ કેળમાં જઈ ત્યાં પવનથી બાજુના ઝાડના કાંટાઓને સમતાથી સહન કરી ત્રીજા ભવમાં સીધા આદિનાથ સ્વામિના માતા માદેવા બન્યા.-૧૦૮ વમાન-તપ એળી સમારાધક પૂજથપદ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય ભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી મહારાજા સાહેબની નિશ્રામાં શ્રી અષ્ટાપદજીની પૂજામાં – એમના સ્વ. સંસારી ભાઇમા સંગીતરન ચતુરભાઈ – કાળુશીની પળ અમદાવાદ વાલા હોય તો તે
K
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
ST
પર સવારે નવ વાગે ચાલુ કરેલી પૂજા સાંજે પાંચ વાગે માંડ માંડ પૂરી થાય – અહીં કવિએ કહપના કરે છે કે –'ઋષભ છે
a |૧૨૨ ભક્તામર જેવા પુત્ર હોજો કે જેણે એક હજાર વર્ષ ઘર ઉગ્ર તપશ્ચર્યા કરી જે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું તેની પહેલી ભેટ પિતાની છે
માતાને હાથીની અંબાડી ઉપર આપી. અને મરવા જેવા માતા હેજે કે- જેઓ પહેલા મોક્ષમાં ગયા એટલા માટે - કે–વિદ્વાને સિદ્ધિને વધુ કહે છે જે ઋષભની છેલ્લી પતની સાદિ અનંતકાળ માટે કેવી થવાની છે તેને જોવા માટે. વિધિ
આ ભરત ક્ષેત્રમાંથી છેલ્લા મોક્ષે જંબુસ્વામિ મહારાજા ગયા છે. કવિઓ કહે છે કે- જબૂદે ગયા તાલા રે. આ આ ભરતક્ષેત્રના મોક્ષના દ્વાર આવતી ઉત્સર્પિણી કાલમાં શ્રેણિક મહારાજાના જીવ...પ્રથમ પદ્મનાભ સ્વામિ ખેલશે. જ'બૂ સ્વામી મેલે જતાં બીજી દશ વરતુઓને વિછેર થયો છે. પરિશિષ્ટ પર્વ-સર્ગ-૪. સ્વામિના માતે નવૃનાન શિવે સત્તા ન મના માવા ન વારિ પરમાવધિઃ આ લેક-૫૧. નાદાવપુ- लब्धिर्जिनकल्पस्तथानहि । पुलाकलब्धिों नो वा क्षपकश्रेणिरोहणम् ॥ ४-५२. न स्यादुपरितनं રાંત્રિતર્થ વિના પૂર્વ વિધ્યયડપ હીન હીન તદ્ધિતા છે ક-૫૩. શ્રી વીમોક્ષત્રિसादपि हायनानि, चत्वारि षष्ठिमपि च व्यतिगम्य जम्बूः। कात्यायनं प्रभवमात्मपदे निवेश्य,*
ક્ષા પુરમથનામના ક-૧ સમવસરણમાં પ્રભુની દેશના સાંભળી ભરત મહારાજાના પુત્ર ત્રષભસેન આદિ પાંચસે અને સાત પૌત્રેએ તથા ચરમતીર્થપતિ મહાવીર પરમાત્માના આત્મા મરીચિએ તથા બ્રાહ્મી આદિએ દીક્ષા લીધી તથા રાજ તાપસમાંથી કચછે – મહાકછે સિવાય ના બધાએ પુનઃ દીક્ષા લે ધી.
સ :
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રભુએ પુંડરીક સ્વામિ આદિ ૮૪ ગણધર નામ કમવાલાને “પને વા વિનામે વાયુ ના એ ત્રિપદી આપી. ભકતામર છે તેઓએ ૧૪ પૂર્વ દ્વાદશાંગીની રચના કરી ત્યારથી પુંડરીક સ્વામિ વિગેરે સાધુઓ બ્રાહ્મી વિગેરે સાધ્વીએ ભરત મહાયત્ર મહારાજા વિગેરે શ્રાવકે અને સુંદરી વિગેરે શ્રાવિકા રૂપ ચતુર્વિધ સંઘની વ્યવસ્થા શરૂ થઈ. જે અદ્યાપિ પર્યત પૂજન
ચાલે છે.– ર્વિધ સંઘ-વ્યવથે તાડમાતા ચા િવત ને ધર્મણ ઘરH Jદ છે વિધિ
સગ-૩ કલેક-૬૫૬. આ પ્રમાણે તીર્થની સ્થાપના થતાં-ગેમુખ યક્ષ અને ચક્રેશ્વરી દેવી શાસનના અધિષ્ટ, યક થયા. પ્રથમ ચાયત ભરત મહારાજાને છ ખંડ જીતતા - ૬૦ હજાર વર્ષ પસાર થઇ ગયા. - બ્રાહ્મી સાથે સં દરી ને પણ ચારિત્ર લેવાના ભાવ હતા પરંતુ ભરત મહારાજની સંયમ માટે અનુમતિ ન મળતાં મદરીએ ભાવ દીક્ષિત થઈ. ૬૦ હજાર વર્ષ સુધી આટલા મોટા તપને આ કાળમાં અભૂતપૂર્વ દૃષ્ટાંત રૂ૫ - ઉગ્ર આયંબીલને તપ કર્યો અને ભરત મહારાજાની રજા લેઈ અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપર પ્રભુ પાસે દીક્ષા લીધી. ભરત મહારાજાને ચક્રવર્તી પણાને રાજ્યાભિષેક મહોત્સવ અયોધ્યા નગરીમાં બાર વર્ષ ચાલે. શત્રઢત્તકૃપમાનિનો મુક તતઃ પ્રતિ મર્ઝામિવિરામરજી નિ: સુરા: | સર્ગ-૪ શ્લેક-૬૯૧. ઇન્દ્રો આપેલે ઋષભ સ્વામિને મુગટ ચક્રવતી
ભરત મહારાજના મસ્તક ઉપ૨ દેવતાઓએ આરે પણ કર્યો મામા - રામ-ધામટા | નિત્યકમોઢાં ત વાતાવધિઃ | સર્ગ-૪ શ્લેક-હ૦. રત્નાં પૂરાં થાજ્ઞા વUિT: કાર્યસિદિ૬ સગ-૪ શ્લોક ૩૧. ભરત ચકીએ અધિકારી પુરૂષોને કહ્યું કે વિનીતા નગરીને બાર વર્ષ સુધી કેઇપણ જાતની જગાત કર દંડ કુદંડ અને ભયરહિત કરીને હર્ષવાળી કરે કાર્યસિદ્ધિમાં ચક્રવર્તીની આજ્ઞાએ પંદરમું રતન છે. અભિષેકમાં ૩૨ હજાર મુકુટબદ્ધ રાજાએ-૧૬ હજાર આભિયોગિક દેવતાઓ પણ આવી ગયા પરંતુ પોતાના ભાઇઓને
**
K
*
*
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
તને કયા કાર અથવા
IIII
ન જોવાથી દરેકની પાસે દૂતોને મોક૯યા અને કહેવડાવ્યું કે – તમે રાજયની ઈછા કરતા હો તો થકવર્તી ભરત ભકતામર :
મહારાજાની સેવા કરો.” તે સાંભળી ૯૮ ભાઇઓએ અષ્ટાપદ પર્વત ઉપર જઇ પ્રભુની દેશના સાંભળી વૈરાગ્ય પામી મહાયત્ર
દીક્ષા લીધી ત્યાર પછી ભરતેશ્વર ચક્રવર્તીને સુષેણ સેનાધિપતિએ નમસ્કાર કરીને કહ્યું કે - તમારું ચક્ર હજી પૂજન- નગરીમાં પ્રવેશ કરતું નથી. તેવલપ ન ઘરથમ, તેતર્થ ટુર્ને ૧ તે મા ? જ્ઞાતિમવિડિચેરી,
તથી વિશ્વર્સ: | સર્ગ-૫ બ્લેક-૭. શ્રમામિનઃ પુનઃ વામિનવેરનસ્તવો મહાવરો જ વાઢિઢિનાં વમૂનઃ | સર્ગ-૫ કલેક-૮. ત્યારે મંત્રીધરે વિચાર કરીને કહ્યું કે વિશ્વમાં એક દુજેય
પુરૂષ હજી આપે છતવાના બાકી રહ્યા છે. એ રાષભ સ્વામિના જ પુત્ર અને આપના નાનાભાઇ મહાબલવાન બાહુબલિ છે. તે સાંભળી ચક્રવતી ભરત મહારાજાએ સુવેગ નામના દૂતને તક્ષશિલાના સ્વામિ - બાહુબલિજી પાસે મા કહયે, સુવેગે પાછા આવીને જે સમાચાર આપ્યા તે સાંભળી ચક્રવતી ભરત મહારાજા કહે છે કે- સુર-અસુર અને મનુષ્યમાં બાહુબલિની તુય કઈ નથી. એ બાળપણની ક્રીડામાં મેં સ્વતઃ અનુભવ કરેલો છે. ત્રણ જગતના સ્વામિના પુત્ર અને મારા નાના ભાઈ બાબલિઇ ત્રણ જગતને તૃણુરૂપ માને એ વાસ્તવિક છે. તે પણ થાક નગરીમાં
પ્રવેશ કરતું નથી એટલે ન છૂટકે મારે બાહુબલિ સાથે યુદ્ધ કરવું જ પડશે એમ માની બન્ને પક્ષે સામસામે આ યુદ્ધના મેદાનમાં આવી ગયા ત્યારે દેવતાઓએ શૈલોકયના નારાની સંભાવનાથી બન્ને પક્ષના સભ્યને યુદ્ધ બંધ
કરાવી બન્ને ભાઈ ઓ પાસે દૃષ્ટિ-બાહ અને દહાદિકનું ઉત્તમ યુદ્ધ કરવાનું કબૂલ કરાવ્યું.- બધામાં હારી જતાં ભરત ચક્રવર્તી વિચાર કરે છે કે-૬૦ હજાર વર્ષ સુધી સાધેલું આ છ ખંડનુ ભરત ક્ષેત્ર ખરેખર બાહુબલિના ઉપયોગને માટે થશે ? શું આ ભરત ક્ષેત્રમાં સમકાળે બે ચક્રવર્તીએ કયારે પણ થાય ખરા? ટુબ્રો વનયત સેવૈવર્ત ૧ પાથ: સગ-૫ શ્લેક-૭૦૫. શું દેવતાઓથી ઇન્દ્ર અને રાજાએથી ચક્રવતી છતાય ખરા! આ વિચાર
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૫
પૂજન
કા ર કરતાં ભરત ચક્રવર્તીના હાથમાં ચિતામણ જેવા ચક્રને યક્ષરાજાઓએ આરેપણ કર્યું. ત્યારે બાહુબલિ વિચાર કરે છે ભકતામર છે છે કે- ભરતે પિતાના ભુજ - દહને સાર જાણી લીધે તેવી રીતે આ ચક્રનું પરાક્રમ પણ ભલે જાણે! આમ વિચારતાં મહાય
બાહુબ લ તરફ ભરતપતિએ પોતાના સર્વબળથી એક છેડયું ? ૨ પ્રઢલા વમતેવામાં – અરરિવા વિના સર્ગ-પ ક-૭૨૨. ન જ ક્રિઃ શા, સામા િત્રણે . વિશવતતુ નરમશરીરે-નરિ
તાદ મગ-૫ બ્લેક-૭ર૩. 7 ચમતઃ પાળિ નાણાપંપાત તત ને સગ-૫ પ્લેક-૭૨૪. ચકીનું ચક સામાન્ય સગોત્રી પુરૂષ ઉપર પણ ચાલી શકે નહિ. તે તેના ચરમ શરીરી પુરૂષ ઉપર કેમ શક્તિવંત થાય ? તેથી બાહુબલિજીને પ્રદક્ષિણા આપી પાછું ભરતેશ્વરના હાથમાં આવ્યું. ચક્રી પાસે અમોઘ અસ્ર એવું છેલ્લું ચક્ર પણ જ્યારે વિજયી નીવડયું નહિ. ત્યારે બાહુબલિ વિચારે છે કે-દહાયુધ નક્કી થવા છતાં ચા મૂકી અન્યાય કરનારા ભરતને તથા તેના ચાકને મુષ્ટિ પ્રહારવડે ચાળી નાંખું એવી રીતે અમર્ષથી ચિતવીને યમરાજની પેઠે ભયંકર મુષ્ટિ ઉગામીને ચકી તરફ દેડયા, ભરતની નજીક આવતાં મહાસત્તશાળી બાહુબલિ વિચાર કરે છે કે – પિતાએ તૃણની પેઠે જેને ત્યાગ કર્યો છે. એમને જ હું પુત્ર થઈ આટલો બધે રાજ્યને લુબ્ધ થઇ મોટા ભાઇની સાથે યુદ્ધ કરવા તૈયાર થયો? મને ધિક્કાર છે ? એમ ચિતવી ભરતેશ્વરને કહે છે કે- હે ક્ષમાનાથ ! હે વડિલ બ્રાતા ! ફકત રાજ્ય માટે મેં શત્રુની પેઠે તમને ખેદ પમાડયા તે ક્ષમા કરજો ! હું પિતાજીના પગલે ચારિત્ર લેવા તૈયાર થયો છું. એમ કહી સરવવંત બાહુબલિએ ઉગામેલી મુષ્ટિ વડે જ પેતાના મસ્તકને લોન્ચ કર્યો ત્યાંજ કાઉસગ્ગ ધ્યાને ઊભા રહ્યા. દેવતાઓએ
સાધુ સાધુ કહી પુષ્પ વૃષ્ટિ કરી. ચક્રો પરત મહારાજા મહામુનિ બાહુબલિઇને પ્રણામ કરી ખમાવીને બાહુબલિના આ પુત્ર દ્રયાને તક્ષશિલાની ગાદીએ બેસાડી અધ્યા નગરીમાં પાછા ફર્યા. તવાદ્રિ સોમવંશોમૂછીયારા
જાક
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૬ :
લકતામર પહાયન્સ
R
અમાદરા સગ-૫ હેક-૭૫૫. ત્યારથી જગતમાં સેંકડો શાખાવાળા ચંદ્રવંશ પ્રવર્તે - બાહુબલિ મુનિને એક જ સ્થળે ધ્યાનમાં ઊભા રહેતાં વિહાર કરતાં ઋષભદેવની જેમ આહાર વિના એક વર્ષ પૂર્ણ થતાં બાહુબલિ મુનિના ખાનને દૂર કરવા માટે પ્રભુ બ્રાહ્મી- સુંદરીને ત્યાં મોકલે છે. અપૂઢ રુક્યા ગન્તઃ, સમયે સુપાદા: સર્ગ-૫ શ્લોક-૭૮૪. તીર્થ કરે અગૂઢ વાળા હોય છે. તેથી અવસરે જ ઉપદેશ આપે છે.-મહામુનિ બાહુબહિને વિધિપૂર્વક ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપી વંદન કરી બ્રાહ્મી સુંદરી આ પ્રમાણે કહે છે કે – આજ્ઞાપતિ તાતરવાં કચેહર્ષમાનિ ! તન્યાધિદ્ધ - નામુuત ન મ | સર્ગ-૫ શ્લેક-૭૮૮. વીરા મોરા ગજ થકી હેઠા ઊતરે ગજ બેઠે કેવા ન હેય રે. હે જણાય! ભગવાન એવા આપણા પિતાજી અમારા મુખે તમને કહેવરાવે છે કે - હસ્તીના કંધ ઉપર આરૂઢ થયેલા પુરૂષોને કેવલજ્ઞાન થતું નથી ! એમ કહી તેઓ બને ગયા. મહામુનિ બાહુબલિ તે વચનથી વિચારવા લાગ્યા. - સાવઘગનો ત્યાગ કરી વૃક્ષની જેમ કાઉસગ્નમાં રહેનારા મારે અરણ્યમાં હસ્તી ઉપર આરોહણ કયાં છે? આ બન્ને આર્મા ભગવાનની શિષ્યા છે અને મારી બહેને છે. તેઓ કયારે પણ અસત્ય ભાષણ કરે નહિ તે આમાં સત્ય શું સમજવું? અરે હા ! બહુ કાળ ખાશે જાણવામાં આવ્યું કે- ત્રતથી મોટા વયથી નાના એવા મારા ૯૮ ભાઇઓને હું કેમ નમસ્કાર કર ! તેવા માન રૂપી હાથી ઉપર હું બેઠેલો છું હવે હમણાંજ ત્યાં જઈને એ મહામુનિઓને વંદના કરું એમ વિચારી મહામુનિ બાહુબલિએ પગ ઉપાયે ત્યાં ચારે બાજુથી વીંટાયેલી હતા વેલડીઓ તુટી-તેમ ચારે ઘાતિકર્મ પણ તુટયા અને તેજ પગલે તેમને કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું તરતજ સમવસરણમાં પ્રભુ પાસે જઈ તીર્થકરને પ્રદક્ષિણા આપી “તીર્થાય નમ:' કહી બાહુબલિ મનીયર કેવલી પર્ષદામાં બેઠા.- તથ્ય વામનઃ શિળ્યો,. મોનિમરતાત્મજ્ઞ: ઢિશાનામાના
T
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
3 મતા નિનનામત | સર્ગ-૬ બ્લેક-૧, હવે ભગવાન ગષભ સ્વામિના શિષ્ય ભરત મહારાજાના પુત્ર પિતાના જ
II૧૨૭ના, ભકતામર નામની જેમ એકાદશ અંગને ભણનારા મરીશિએ ગ્રીમ ગાતુના તાપથી કંટાળી સાધુ વેશને ત્યાગ કરી વિદડી મહાયન્સ . વેશ ગ્રહણ કર્યો. પ્રભુની સાથે જ વિહાર કરતાં. ઘણું લોકે તેમને વિકૃત વેશ જોઈ કૌતુથી તેમને ધમ પૂછવા
લાગ્યા. મૂલ ઉત્તર ગુણવાલા શુદ્ધ સાધુધમ પલવાની પિતાની અશકિત જણાવી. ભવ્યાત્માઓને પ્રતિબોધ પમાડી વિધિ પ્રભુ પાસે જ દીક્ષા અપાવતાં – એક દિવસ મહારેગમાં પડેલા મરીચિ વિચાર કરે છે કે – ૩ો! મમ મ– શમેતા | માં
મોપેશન્ત દવે સાધવ: | સર્ગ- ૬ શ્લોક-૩૩. અહે મારે આ ભવમાંજ કે અશુભ કર્મ ઉદયમાં આવ્યું જણાય છે. જેથી મારા પિતાના સાધુઓ પરની જેમ બિમારીમાં પણ મારી ઉપેક્ષા કરે છે. તેમાં સાવધકમથી વિરમેલા એ સાધુઓનો દોષ નથી. હવે મારે મારે એગ્ય પુરૂષની શોધ કરવી પડશે ત્યાં દેવયોગે ભારેક કપિલ મળી આવ્યો જેને ભગવાનને ધમ રૂ નહિ એટલે મહાચિને કહે છે કે તમારી પાસે જે તે ધમ છે કે નહિ ત્યારે – સદાય નિઃસહાયણ, મમરાતિ વિનિન્ય સદા તત્રા ઘડત્યત્રાદિ, ઇડરમમાષત | સ શ્લેક-૫૦, ટુર્માપિર્તન તેનાSણુપર્બયમ ધિટોટિમાન મીરર્મવમાત્મનઃ | સર્ગ-૬ શ્લોક-૫૧. હું જે સહાય કરે હિત છું તેને એ સહાય રૂપ થાઓ ! આમ વિચારી મરીચિએ કહ્યું કે - “ત્યાં પણ ધર્મ છે ને અહીં પણ ધમ છે” આ એક દુર્ભાષણ (ઉત્સવ ભાષણથી, તેમણે કેટાનુકેટી સાગરોપમ પ્રમાણુ ઉત્કટ સંસાર વધાર્યો...કિ વદન્તિ છે કેઆ કપિલને જીવ પણ કદાચ ગૌતમ સ્વામિને જીવ છે. આ ભરતક્ષેત્રમાં આ અવસર્પિણીના ત્રેસઠ શલાકા પુરૂષોના નામે પ્રભુના શ્રીમુખેથી સાંભળી ખરતચક્રીએ પ્રશ્ન કર્યો કે - હે મૈલોકય નાથ! આ સમવસરણમાં એવા કેઇ છન છે.
*
*
તો મારા
**
ભરતી
*
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
મારા
કત્તામર
ઝાલાજી
પૂજન-
કે જે આપની જેમ ભાવિ તીથર થશે ? પ્રભએ કહ્યું કે આ તમારા મરીચ નામના પુત્ર જે પરિવ્રાજક ત્રિદા
' છે. તે જાતક ત સુવર્ણની જેમ શુકલધ્યાનરૂપી અગ્નિના સંયોગથી શુદ્ધિને પામી આ ભરત ક્ષેત્રમાં પતનપુર નગરમાં ૫૬ નામ પ્રથમ વાસુદેવ થશે. અનુક્રમે પશ્ચિમ મહાવિદેહમાં પ્રિયમિત્ર ચક્રવર્તી થશે અને ૨૭ મા ભવમાં આ ભરતક્ષેત્રમાં મહાવીર નામના વિશમાં તીર્થપતિ થશે. - આ સાંભળી સ્વામિની આજ્ઞા લઈ ભરત મહારાજા આ ભરતક્ષેત્રમાં મહાવી.
મય તના જેમ વંદન કરવા ગયા - ત્યાં જ તેમણે સ્પષ્ટ કહ્યું કે – નાના ત્રિપુટ્ટ: પ્રથમો. ઢોળાં મળ્યતા વેdf વિદg બિમિત્રામિષ કા આ સર્ગ-૬ શ્લેક-૩૮૧. ન તટુ વન્દ ન જો આ પારિવ્રાર્ચ વન્મ ૨ા દિન વન્ડે વાર્વિશ વમર્દન મવિષ્યતિ | સર્ગ-૬ શ્લોક-૩૮૨. આ ત્રિપુટ નામે પ્રથમ વાસુદેવને પ્રિયમિત્ર ચાવતી કે આ તમારા પરિવાજ પણ વંદન કરતા નથી પણ તમે ચાવીરામાં તીર્થકર વર્ધમાન સ્વામિ થશે તેથી તમને વદન કરું છું. એમ કહી ભરત મહારાજા ત્રણ પ્રદક્ષિણા આવા વદન કરન ગયા – પછી તેમની વાણીથી હર્ષ પામેલા મરીચિ ત્રણવાર પોતાના હાથને આસ્ફોટ કરી આ પ્રમાણે બાલ્યા કે - થાળી વાન, વિદેy = મૃતા અન્યોને મળવતાડmતિ. pળે- ક મેતાવતા મમ |સગ- ક-૩૮. પિતામહોડ – નાાિં પિતા મમાં ઢારાળામાં ત્તિ, શ્રેષ્ઠ ગુમ ! મમ | સર્ગ-૨ ગ્લૅક-૩૮૭. Uવમાત્માએ વીથી પુટ નાપાત્ર મૂત્રતમાનમઃ | સર્ગ-૬ શ્લોક ૩૯૦. અહે! હું અને વાસુદેવમાં પ્રથમ વાસુદેવ થઇશ. વિદેહમાં ચક્રવતી થઈ છે અને છેલ્લા તીથ કર થઈ તેથી મારે તને પૂર્ણ થયું સર્વ અહિ તોમાં આદ્ય મારા પિતામહ છે
મારા સારા રાજ
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
ભકતામર છે મહાયન્સ 'જનવિધિ
'ગઝલક *
સર્વ ચકીમાં આધ મારા પિતા છે અને સર્વ વાસુદેવામાં આ0 હે થઇ તેથી અહે! મારું કુલ શ્રેષ્ઠ છે. જેમ કરો
૧રહા લીઓ પોતાની લાળવડે પઠ બાંધી પોતે જ તેમાં બંધાય છે તેમ મરીથિએ કુળમદ કરવાથી ઉત્કૃષ્ટ નીચ ગોત્ર બાંધ્યું. ૨૫ મા નન્દન રાષિના ભવમાં ૧૧ લાખ એંશી હજાર છસો પીસ્તાલીસ માસખમણને પારણે માસખમણુ કરવા છતાંય આ નીચ ગોત્ર કમ બાકી રહી ગયું તે તીર્થંકર પરમાત્મા મહાવીરદેવને ૮૨ દિવસ દેવાન દા બ્રાહ્મણીની કક્ષમાં હુ ભોગવવું પડયું પૂ. જ્ઞાનવિમલસુરીશ્વરજી મ. શ્રી કલ્પસૂત્ર ભાસમાં કહે છે કે-થા દિશલાખ ૮૨ દિન ૫છ માનું શુભ લગ્ન જોવા રહ્યાએ ત્રણ જ્ઞાની ભગવંત આવી તિહાં વસ્યા, આસોજ વદિ તેરસી દિને એ. દાળ-૨ ગાથા-૧૦. હવે ભરત ચાવર્તી વિચારે છે કે-સંગરહિત એવા આ મારા ભાઇઓ કદિ ભેગેને ભગવશે નહીં તો પણ પ્રાણધારણને માટે આહાર તે લેશે એમ ધારી – gવં વિવિન્ય તૈઃ પૂમિકા ચાના ડરમનુનાન न्यमन्त्रयत
સર્ગ-૬ શ્લેક-૧૯. પાંચસો મોટા ગાડાં ભરી આહાર મંગાવે ત્યારે પ્રભુએ કહ્યું કેस्वामी भूयोऽप्युवाचैवमन्नादि - भरतेश्वर !। आधाकर्माऽऽहृतं जातु, यतीनां नहि कल्पते ॥ * સર્ગ-૬ શ્લોક-ર૦૦. હે ભરત પતિ : આ આધામ આહાર યતિઓને કહપતે નથી ત્યારે ભરત મહારાજાએ સરળભાવથી નિર્દોષ આહાર માટે નિમ ત્રણ કર્યું - ત્યારે પ્રભુએ કહ્યું કે - રાજેન્દ્ર! રાઘોડા, મહfi
પત્તા પર્વ મૂથો નિરાવ. ત્રમ ધર્મન્ના | સર્ગ-૬ શ્લોક-૨-૨. હે રાજેન્દ્ર ! મુનિઓને રાજપિંડ પણ કહપતે નથી એ સાંભળી ભરત મહારાજા બહુ દુઃખી થયા કે મને કંઈ લાભ નહિ મળે તે જોઈ સૌધર્મેન્દ્રો પ્રભુને પૂછયું કે – હે સ્વામિન્ ! અવગ્રહ કેટલા પ્રકારના છે? પ્રભુએ કહ્યું કે- દ% સબન્ધી, ચકીસમ્બન્ધી, રાજા સબધી. ગૃહરથ સમ્બન્ધી, અને સાધુ બન્ધી એ પાંચ પ્રકારના અવગ્રહ છે તે અવગ્રહો
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
સર
a/૧૧થા
બકતામર પાય
જન-* વિધિ
ઉત્તરોત્તર પૂર્વ પૂર્વને બાધ કરે છે. સૌધર્મેન્દ્રો કહ્યું કે હે સ્વામિન ! જે સાધુઓ મારા અવગ્રહમાં વિહાર કરે છે- * તેઓને મે મારા અવગ્રહની આજ્ઞા કરી છે ભરત મહારાજા-એ સાંભળી પુનઃ વિચાર કરી-“મુનિઓને રાજપિંડ નથી ક૫તે” તથાપિ અવગ્રહના અનુગ્રહની આજ્ઞા કરી કૃતાર્થ થયા. પછી પિતાના સહધમી સૌધર્મેદ્રને ભરત ચક્રીએ પૂછયું કે - અહીં લાવેલા ભાત પાણીનું મારે શું કરવું? સીધર્મેન્દ્ર કહ્યું-ગુણોત્તરને આપવું. ગા: ! જ્ઞાતમથવા સન્તિ, વિરતાપિતાઃ ક્ષત્રો ગુણોત્તર શ્રાવે , તે તેમઢ મજા સગ- ક-૧૩. ભરતચકી વિચારમાં પડી ગયા કે- પાંચ મહાવ્રતધારી સાધુએ સિવાય ગુણોત્તર કોણ છે? હા ! મારા જાણવામાં આવ્યું કે- દેશ વિરતિધર બાર વ્રતધારી શ્રાવકે ગુણોત્તર છે. માટે તેમની સાધર્મિક-ભકિત કરવા ગ્ય છે. – પછી ચક્રીએ સ્વર્ગપતિ ઈન્દ્રનું પ્રકાશમાન રૂપ જોઈ તેમને પૂછયું કે- સ્વર્ગમાં પણ તમારું આજ રૂપ હોય છે? તેવરનોડવી રાજ્ઞનિ ન તંત્ર નાર તત્ર દાંતમને દુ િviા સગ-લોક-૧ સોધમેન્દ્ર બન્યા કે હે રાજન્ ! સ્વર્ગના અમારા તે રૂપને મનુ જોઈ પણ શકતા નથી. ભારતમહારાજાએ કહ્યું કે- તે તમારા તેવા પ્રકારના રૂપના દર્શન કરવાની મારી અત્યત ઈચ્છા છે? વૈ પુમાનત્તમોડપતિ, મા તૈડમૂત પ્રાયો મુધા સર્ગ- ક-ર૧૯. હવા ટામાસ, નકારા-ટીપા ! સર્ગ- ક ૨૨૦. દેવરાજ કહે છે કે-તમે ઉત્તમ પુરૂષ છો તમારી પ્રાર્થના થઈ ન થવી જોઈએ. એમ કહી...ગ્ય અલ કારથી યુકત જગતરૂપી મંદિરમાં દીપિક સમાન પોતાની એક અંગુલી ભરતરાજાને બતાવી. રામુત્ર સ્વચ રાત્રી મરતોડાાિં વાત છે સર્ગ-૬ ભલોક-૨૨૪ તમે સમુરખ્ય તત્ત અતિ સર્વતઃ | દૃોત્સવ
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૧
ર
મહાય
પૂજન,
આ સમદો , દરાજ વતતે... સર્ગ- ક-૨૨૫. ભરત ચકી અયોધ્યા નગરીમાં આવી છે તેમણે આ ભકતામર ઈન્દ્રની અંગુલીનું આપણુ કરી ત્યાં અષ્ટાદ્દિકા મહોત્સવ કર્યો ત્યારથી ઈન્દ્રને તંભ રેપી લોકેએ સર્વત્ર ઇન્દોત્સવ
કરવા માંડયો જે અદ્યાપિ લોકમાં પ્રવરે છે.– પછી બધા શ્રાવકને બોલાવીને ભારતચક્રીએ કહ્યું કે – કાપ વિગેરે કાર્ય ન કરતાં તમારે રાત દિવસ અપૂર્વ સ્વાધ્યાયમાં પરાયણ રહી હમેશા ભોજન માટે મારે ઘેર પધારવું. ભજન કરી भुक्त्वा च मेऽन्तिकगतैः, पठनीयमिदं सदा। जितो भवान् वर्द्धते भीस्तस्मान् मा हन मा हन । સર્ગ-૬ ગ્લૅક-૨૨૯. મારી સમીપ આવી દરરોજ આ પ્રમાણે બોલવું - તમે છતાયેલા છો. ભય વૃદ્ધિ પામે છે. માટે આત્મગુણને ન હણે. ન હણે એક વખત રડાના અધ્યક્ષેએ મહારાજાને વિજ્ઞપ્તિ કરી કે ભોજન કરનાર એ ઘણા થઈ જવાથી આ શ્રાવક છે કે અન્ય છે ? એમ જાણવામાં આવતું નથી તે સાંભળી ભરત મહારાજા દર છ મહિને પાંચ અણુવ્રત અને સાત શિક્ષાત્રત પાળનારા શ્રાવકને જ્ઞાન દર્શન અને ચારિત્રના ચિહ્નવાળી કાંકિણી રત્નની ત્રણ રેખાઓ (હાર) ઉત્તરાસંગની જેમ પહેરાવવા લાગ્યા ચિહથી તેઓ ભોજન મેળવી લગતો મવા ઉ સ્વરે બેસવા લાગ્યા તેથી તેઓ માહનના નામથી પ્રસિદ્ધ થયા તેમાં કેટલાક વેચ્છાથી સંસારથી વિરકત થઈ સાધુ થયા કેટલાક પિતાના બાળકને શિગ્ય પમાડી દીક્ષા અપાવતાં, મુમુના મિલેમ્યો ઢોરોડ શ્રેઢયા દ્રઢ // પ્લે ક-૨૪૬ચકી ભજન આપતા એટલે લોકો પણ તેમને જમાડવા લાગ્યા.... અ તુતિ મુનિ શ્રાદ્ધ સામાવા gવત્રિતાના માર્યા વેઢાર થધાની, તૈપ સ્વાધ્યાય દેતવે પ્લેક-૨૪૭. ભરત ચકીએ તેમના સ્વાધ્યાય માટે અરિહતેની સ્તુતિ અને મુનિ તથા શ્રાવકની સમાચારીથી પવિત્ર એવા ચાર આયવેર & મેળ મનાતે
*
* * *
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
ભકતામ મહાયન્ય
=+vh
વિધિઃ
*********
બાવળા રૂતિ વિદ્યુતાઃ ।ાન્તિરત્ન છેલ્લાતુ, ત્રાપુર્વજ્ઞોપવીતત્તામ્ II શ્લોક-૨૪૮. અનુક્રમે તેઓ માહનને બદલે બ્રાહ્મણ એવા નામથી પ્રખ્યાત થયા અને કાકિણી રત્નની રેખાએ તે યજ્ઞાથીત રૂપ (જનાઇ) બની. ભરતચક્રીની ગાદીએ તેમના પુત્ર સૂયથા રજાએ કાકિણી રત્નના અભાવથી સુવઈની યજ્ઞાપવીત કરી તે પછી મહાયશા વિગેરેએ રૂપાની બીજાએએ પટ્ટસૂત્રમય અને છેવટે સૂત્રમય યજ્ઞોપવીત થઇ. મરતાાત્યિયજ્ઞા-તંતશ્રાડડસીમ્મહાયશાઃ અતિવજો વમત્રો વહવીર્યતતોઽર્લોક-૨૫૧. હાર્ત્તિવીર્યાં – નરીયા રડવીર્યસ્તતોઘમઃ। રૂચી પુરુષાર્ ચાવવાવારોથ–પ્રવૃત્તવન્ || શ્લોક-૨૫૨. ભરતરાજા પછી સૂર્યયશા મહાયશા અતિબલ, બલભદ્ર, બલીય` કીર્ત્તિવીય, જલવીય, દડવીય એ આઠ રાજા સુધી એવા આચાર પ્રત્યેા મિમેમ્પેક્ટ વુમૂખે મરતાનું સમન્તતઃ। મળવ-ટઃ રાજ્રોનીતોમૂર્ત્યારેિ | II શ્લોક-૨૫૩, પેમહાત્રમાળસ્વાન્ત સવોદુમર્યંત । બ્લેક-૨૫૪. આ આઠ મહાબલવાન રાજાઓએ ભરતાનુ રાજ્ય ભાગળ્યુ. અને સૌધર્મેન્દ્ર બનાવેલા ભગવતના રાજયાભિષેક વખતના મુગટ તેઓએ ધારણ કર્યા. આ મુગટ મહાપ્રમાણવાળા હોવાથી ત્યાર પછીના રાજાએ ધારણ કરી શકયા નહી. નવમા સુવિધનાથ અને દશમા શીતલનાય સ્વામિના અંતરમાં સાધુઓના વિચ્છેદ થયા. – તેજ પ્રમાણે ત્યારપછીના સાત પ્રભુના અન્તરમાં શાસનના વિચ્છેદ થયા. તે સમયમાં ભરતચક્રીએ રચેલા વેદો ચાલ્યા ... વેવાશ્રા, સ્તુતિ-વૃત્તિ-શ્રાદ-ધર્મમયાસ્તવા। વસ્ત્રાનાઃ: મુસા યાજ્ઞવાિિમઃ મ્રુતાઃ // સગ-૬ શ્લોક-૨૫૬ ત્યાર પછી સુલસ અને યાજ્ઞવલ્કયાદિ બ્રાહ્મણોએ અનવેદ રચ્યા..... વધારાયોઞનમૂછે, શિવરે રા યોનનમ્ તમયોગનો લેહરો નિરિ મુઃ
॥૧૩॥
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
સકતામર મહાય
વિધિ
સગ-૬ શ્લોક-૪૬ મૂળમાં પચાસ યોજના શિખરમાં દર જન અને ઉપાઈ માં આઠ જન એવા શાશ્વતપ્રાયઃ અનતસિદ્ધિનિધાન સિદ્ધાચલમહાક્ષેત્ર ઉપર રાયણવૃક્ષની નીચે ભગવાન ઋષભદેવ પુંડરીક સ્વામિ આદિ સાધુઓની સાથે વિહાર કરતાં પધાર્યા સં. ૧૮૫૧ વસંત પંચમીના પંડિત પદ્યવિજયજી મ. નવાણુ અભિષેક પ્રથમ પૂજામાં કહે છે કે – યાત્રા નવાણુ કીજીએ શ્રી સિદ્ધાથલ કેરી, ભાવધરીને સેવતાં ટળે ભવફેરી (૧). એશીયજન પહિલે આ રકે, બીજે સીરીર જય શાશ્વતપ્રાય: એ ગિરિવર પ્રણમી પાતક ધેય....(૨). સાઠ યેજન ત્રીજે કહ્યો. ચેથે જન પચાસ (૩). પાંચમે બાર યેજન તણે, મૂળ કહ્યો વિસ્તાર (૪) સાત હાથને ભાખિય. છઠ્ઠ આરે જેહ (૫). ઉત્સપિણી વધતે કહ્યો. (૨) સિદ્ધક્ષેત્ર સેહામણે જિહાં શ્રી ગષણ નિણંદ, પૂર્વ નવાણું સમર્યા વંદુ તેહ ગિરિ (૮) ગિરિ સન્મુખ ડગલું ભરે પદ્મ કહે ભવિ જેહ કેરટ સહસ ભવ કેરડાં પાપ ખપાવે તેહ (૯) ૫. જ્ઞાનવિમલસુરીશ્વરજી મ. રત્રી પુનમના દેવચંદન પાંચમાં જોડાની પ્રથમ યમાં કહે છે કે-જિહાં એ ગયે તર કડાકોડી, તેમ પંચાશી લખ વલી જેડી, ચુમ્માલીશ સહસ્સ કેડી, સમવસર્યા જિહાં એતી વાર, પૂર્વ નવાણું એમ પ્રકાર, નામ નહિંદ મહાર (૧) મત્ર લેત્રાનુમાવૈન, મવતોડવરાત્રતા જ્ઞાન સપરિવારો પસ્ય વેરું તે થવુ . સર્ગ-૬ પ્લેક-૪૨૭. વ શ ર થાનમાકુપસ્તવમાં પરિવાર સમેતા વિસ્મિોલો મવિષ્યતિ | સર્ગ-૬ લે ક ૪૨૮. ઋષભ પ્રભુએ પ્રથમ ગણધર પુંડરીક સ્વામિને કહ્યું કે – હે મહામુનિ ! અમે વિહાર કરીશું તમે અહીં રહે. કારણ કે – આ ક્ષેત્રના પ્રભાવથી પરિવાર સહિત તમને થોડા કાળમાં કેવલજ્ઞાન થશે. જે અને શેલેશી ધ્યાનને ધરતાં પરિવાર સહિત તમે આ તીર્થે મોક્ષ પામશે. મામાને ત્રાયાં પુરી જ ૪૬ જ્ઞાન વમૂવ પથ પાત્ તેવાં મહાત્મના આ સર્ગ-પ્લેક-૪૪૩. ગુખ્યાને ચિતાÇળે
SETTLETTTTTTT
;
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
જન
થી જ નિને તે ૩ મન પલાશેપનો , નિર્વાણપદ્વવ વધુ સગર ૪. સેન,
Li૧૩૪ લકતામરસ પંદરીક પાચકડી અણુગાર , સાથે સિદ્ધિ કર્યા નમીએ વારંવાર રે, નવાણુ અભિષેક પૂજા-ચેથી(૩) પૂ. દાન
વિજય કૃત ચૌત્રી પૂનમ દેવવંદના પ્રથમ જોડો થાય – અતીત થનારત વર્તમાન. જિનવર આવી અનંત તાન, રૌત્રીપૂનમ દિવસ સમાસર્યા-તે સ્થાયી સકિત વધુ વર્યા-(૨) ૫. જ્ઞાનવિમસૂરીશ્વર કૃત રીત્રી પૂનમ દેવવંદન જોડે-૨, સ્તવન – અત્રી પૂનમ દિન કીજીયે લાલ રે, પૂજા વિવિધ પ્રકાર દિલ ધારી રે, ફળ પ્રદક્ષિણુ કાઉસગ્ગા રે લોલ લોગસ્સ થઇ નમુક્કાર નરનારી રે, (૪) દશ, વીશ, ત્રીશ, ચાલીશ જહા હા રે. પચાસ પુખની માલ અતિ સારી રે...(૫) બી ગષભ સ્વામિની ચોમુખ પ્રતિમા સિંહાસનમાં પધરાવી અષ્ટપ્રકારી પૂજા સહિત વિધિપૂર્વકના ચેત્રી પૂનમના સામૂહિક દેવદન આજે પણ ભવ્યાત્માઓ ભાવસહિત કરે છે. ભગવાન શ્રપમવાની, પ્રથમ સાથે યથા તથા મત પ્રથમ તીર્થ શા -નિરિતા | સર્ગ- બ્લેક-૪૪૬. ભગવાન ઋષભ સ્વામી જેમ પ્રથમ તીર્થકર થયા તેમ પુંડરીક સ્વામી-પાં ક્રોડ મુનિએ સાથે રૌત્રી પૂનમના મોક્ષે ગયા ત્યારથી એ શાશ્વતગિરિ પણ આ અવસર્પિણી કાળમાં પ્રથમ તીર્થ રૂપ થશે. હવે - લય શગુન્ના - બિર, વૈર્ય રત્ન – રામના અવારથભેરવૂી-મતેશ્વર: | સર્ગ-૬ શ્લોક-૪૮. પુver - પ્રતિમયા, સંહિતાં ગતિમાં મોઃા રેતનામ વેતન્તતHડાયા : સર્ગ-૬ -૪૯એ શત્રુંજય મહાતીર્થે - ચક્રવર્તી ભરત મહારાજાએ મેરુપર્વતની ચૂલિકાની સ્પર્ધા કરનાર' રત્નશિલામય સૌપ્રથમ સત્ય કરાવ્યું તેમાં – અંત:કરણની મધ્યમાં ચેતનની જેમ પુરીક સ્વામિની પ્રતિમા સહિત ત્રભ સ્વામિની પાંચસે ધનુષ પ્રમાણુ સૌ પ્રથમરિનની પ્રતિમા સ્થાપન કરી, ત્યારથી આજે પણ ભવ્યાત્માઓ અંગુઠા પ્રમાણુ પણ પ્રતિમા રાત્રુજય
T3
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભક્તામર
યત્ર
પુજન
વિધિઃ
COP
તીર્થં ભરાવે છે. (૧) પૂ. વીરવિજયજી મ. સ. ૧૮૮૪ ચૈત્રી પૂનમે નવાણુ પ્રકારી છઠ્ઠી પૂજામાં કહે છે કે – ઋષભ જિષ્ણુદકી, રણુમે મૂત્તિ ભરતે ભરાય સાતમાÇારમે ચક્રીસગર-સુરચિંતનથી. દુઃષમકાળ વિચાર ગુફામે જાઢવી, દેવ દેવી હરરોજ પૂજનકુંડ આવતે. । પૂ. દાનવિજય કૃત ચૈત્રીપૂનમ દેવવદન ચેાથા જોડા ચૈત્યવ ́દન. (૩)–ષલની પ્રતિમા મણ્િમયી, ભરતેશ્વર કીધી, તે પ્રતિમા છે ઋણુ ગિરિ એહ વાત પ્રસિદ્ધિ (૧) તેખે દક્ષિણ કોય જાસ, માનવ ઋણુ લાકે, ત્રીજે ભવે જે મુકિત યાગ્ય, નર તેહ વિલેાકે (૨) સ્વણુ ગુફા પશ્ચિમ દિશે એ, એ છે જાસ મહિઢાણુ, દાન
સુહ`ર વિમલગિરિ તે પ્રણમું હિત આણુ (૩) શત્રુજય લઘુ કપમાં કહ્યું છે કે – ડિમ ચેફદર વા મિતુંનનિશ્મિ મંથણ દળરૂ મુતૃળ મરવાનું, વસરૂ સપ્ને નિહાળે શ્લોક-૧૫, અયેાધ્યા નગરીથી ચક્રવર્તી ભરત મહારાજાએ સૌ પ્રથમ શત્રુ જય – મહાતીયના “છ”–રી પાલિત સંઘ કાઢયા. ત્યારથી આજ દિવસ સુધીમાં અનતાનંત સ ંઘા નીકળ્યા છે – નવાણુ અભિષેક પૂજા – ૩. ચક્રી ભરત નરેશ્વર, સાંભળી દેશના તાત ઢા; પ્રથમ ઉદ્ધાર જેણે કર્યા. એ મેટા અદાવત । । ૧૫ શ્રી સિદ્ધાચળ ભેટીએ, શ્રી વિમલાચળ ભેટીએ, મેટીએ શવદુઃખરાશિ હે; કીજે શત્રુંજય ગિરિ જાતા, પામીએ શિવપુરવાસ હા ા માના એ માંકણી ॥ કાડી નવાણું નરપતિ, ઉપર નેવ્યાસી લાખ હૈ।; ભરત સમે થયા સાંઘવી, સહસ ચેારાથી લાખ હે। ।। શ્રી॰ ।। ૨ ।। આઠમે પાટે ભરત-તણે, દડવીરજ નરનાથ હૈ; કરી ઉદ્ધાર બીજો દણે, મેન્યા શિવપુર સાથ હૈ। ।। શ્રી। ૩ ।। દુર્ગાંતિ નામે નામથી, સારે વંછિત કાજ હા; ચૈત્રુ જગિરિ સેન્યા ચકાં, આપે અવિચળ રાજ હા । શ્રી. ૫૪૫ સીમંધર સ્વામીકને, ગિરિ મહિમા અધિકાર હા; ઈશાને દ્ર સુણી કરી, કરે ત્રીજો ઉદ્ધાર હૈ। । શ્રી॥ ૫ ॥ એક કોડી સાગર નળી ગયે, કરે ચેાથા ઉદ્ધાર હા; મહેન્દ્ર નામે સુરત, આતઅને ઉદ્ધાર હૈ। ।। શ્રી।। ૬ ।। વળી દસ કોડી સાગર ગયે, પાંચમ સુરપતિ જેહ હા; તેણે ઉદ્ધાર કર્યા વળી, પાંચમે ધચિ સનેહ હૈ। । શ્રી॥ ૭॥ એક કોડી લાખ સાગર ગયે, અસુર
****
૧૩૫
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
ની
Gil
નિકાયને સ્વામ ચમરે છકો કર્યો, સાર દ્વારા તે ઠામ છે . જી. ૮ સૂક્ષ્મ ઉદ્ધાર ઘણુ થયા, ઋષભ ભ કતારે
અજિત વિચે ધાર હે પથાસ લાખ કેડી સાગરે, કેણુ પામે તસ પાર હે . બી . હા સગર નામે ચક્રી થયા, મહાયક
અજિત જિણુંદના બ્રાત હો; તેણે ઉદ્ધાર કર્યો સાતમે, વાધ્યો જસ વિખ્યાત છે શ્રી૧૦. પેથાસ કહી ને ઉરે, લાખ પંચાણું ભૂપ રે; સહસ પંચાતર સંઘવી, અગરવારે અનુરૂપ છે . . . ૧૧. વીસ કેડી દશ લાખ તિમ વળી, સૂક્ષ્મ થયા ઉદ્ધાર છે. આઠમે થન્તર ઇદ્રને, અભિનંદન ઉપકાર છે કે શ્રી ૧૨ શ્રી ચંદ્રપ્રભ વારે હવે, ચંદ્રશેખર સુત સાર હે ચંદ્રયશાએ કીલો, નવમો તિહાં ઉદ્ધાર હો બ• ૧૩ ચક્રાયુ નરાક, શાંતિ જિનેશ્વર પુર હો; દશમો ઉદ્ધાર તિણે કર્યો, જેહ અતિ અદભૂત હે શ્રી પા ૧૪ દશરથકૃત રામચંદ્રજી, અગ્યારમે ઉદ્ધાર હે; મુનિસુવ્રત વાર કર્યો, જાણી નિજ વિસ્તાર હો . મી૧૫. રામ ભરત ત્રણ કેડીશું, વિમુંદરી ભર્તા
હા; ૧૫૫ડળ સવિ પેઇને, કીધે નિજ ઉદ્ધાર છે પ્રી૧૬ પાંડવ પાંચે કીલો, બામ ઉદ્ધાર કે વારે છે નેમિજિદને, એહ મોટો વિરતાર હે છે બી૧૭ : સંવત એક અઠવંતરે, જાવડશાહે કીધ હો, ઉદ્ધાર તેમાં
તત્ક્ષણે, લક્ષ્મીને લાહે લીધ હા | ૧૮ મંત્રી બાહડે ચૌદમ, કીધે વળી ઉઢાર હે; બાર તેર તેર વર્ષમાં,
શ્રીમાળી શિયદા હે કી ૧૯ સંવત તે કેતેર, એસવાલવંશ શણગાર હે; સમરાશા દ્રવ્યવ્યય કરે, પંદરમ - ઉદ્ધાર હો શ્રી. ૨ સંવત પનર સાથીએ, કરમાશા અભિરામ હોદ મંત્રી બાહડની સહાયથી, સાલસમાં
કરે તાપે હો ો મા ૨૧ વિમળવાહન જે નરપતિ, દક્ષસહસરિ ઉપદેશ હી; છેલો ઉદ્ધાર તે તે કરે, જાણી હાલ માં વિશેષ હો . શ્રી. ૨૨ : એ અવસર્પિણીના કહ્યા, એમ ઉદ્ધાર અનંત હો; આગે થયા ને થશે વળી, પદ્મવિજય અણુમંત હો | શ્રી ! ર૩ ૫. પવિજય મ. ચૌમાસી દેવનંદન ના ચિત્યવંદનમાં કહે છે કે – પાતા ના सुरलोकमांहे विमलगिरिवरतोऽपरं नहि अधिक तीरथ तीर्थपति कहे नमो आदि जिनेश्वरं (६)
1
2
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી લકતામર મહાયત્વ પૂજન
વિધિ
*
આશ. (૨) નવાણ પ્રકાર
ચૌમાસી જાવા નવાણુ સ્તવનમાં કહે છે કે – સાત છઠું દેય અઠ્ઠમ તપસ્યા, કરી ચઢીયે ગિરિવરિયે વિમલ.(૩) છે
i૧૨૭ પંડરીક પદ જપીએ મન હરખે અધ્યવસાય શુભ ધરિયે (૪). પાપી અલવિ નજરે ન દેખે હિસક પણ ઉદ્ધહિએ (૫). ભૂમિસંથાર - 1, નારી તણે સંગ 2. દૂર થકી પરિહરિયે (૬) અચિત્ત પરિહારી ને 3. એકલઆહારી 4 ગુરૂ સાથે પદયરિયે 5. () પરિક્રમણદેય છે. વિધિથું કરીયે પાપપટલ વિખરીયે (૮) – ૫ શુભ વીર વિજય મ. ૨૧ ખમાસમણુના દુહામાં કહે છે કે – દશ કેટી અણુવ્રતધરા, ભકતે જમાડે સાર. જૈન તીર્થ યાત્રા કરે. લાભ તણે નહિ પાર-તેહ થકી સિદ્ધાચલે એક મુનિને દાન, દેતાં લાભ ઘણે હવે, મહાતીરથ અભિધાન (૧) જે પદાશલપટી. ચોરીના કરનાર, દેવદ્રવ્ય-ગુરુદ્રવ્યના જે વળી ચારણ હાર, ચૈત્રી – કાકી પૂનમે કરે યાત્રા કણે ઠામ. તપ તપતાં પાતિક ગળે. તેને દશક્તિ નામ. (૧૨) વિમલાચલ પરમેષ્ટિનું ધ્યાન ધરે પર્માસ તેજ અપૂરવ વિસ્તરે પૂરે સઘળી આશ. (૨૧) નવાણું પ્રકારી પૂળ - ઢાલ-(૧) આઠ અધિકાત ટુંક ભલેરી, મહેટી તિહાં એકવીશ. શત્રુંજય ગિરિ દ્રક એ પહેલું નામ નામો નિશદિશ... સુનંદાને કંત નમો.(૩) નેમવિના વીશ પ્રભુ, આવ્યા વિમલગિરિદ, અવિચોવીશી આવશે, પદ્મનાણાદિ જિષ્ણુદ ત્રીજીપૂજા દૂહા-સોરઠ દેશમાં સંચર્યો ન ચઢયે ગઢ ગિરનાર. શેત્રુંજી નદીમાં નાઘો નહીં એનો એળે ગયો અવતાર.-૧૦૮ ખમાસમણુના દુહા.. સુરતરૂ સુરમણિ સુરગવી સુરઘટ સમજ દયાવ તે તીર્થંકર પ્રણમીએ પ્રગટે શુદ્ધ સ્વભાવ ૧૮. સૂરજકુંડના નીરથી આધિ વ્યાધિ પલાય તે તીર્થેશ્વર પ્રણમાએ, જસ મહિમા ન કહાય ૨૫. આઠ કર્મ જે સિદ્ધગિરે ન દીયે તીવ્ર વિપાક. ૩૦ મિનેમિ જિન અંતરે અજિત-શાંતિ સ્તન કીધ તે તીર્થેશ્વર પ્રમિયે નદી પ્રસિદ્ધ ૮. આદિ અંત નહિ જેહને કેઈ કાલે ન વિહાય હ૭ સંઘપતિ ભરત નરેશ્વર આવે સેવનતણા પ્રાસાદ કરાવે. મણિમય મૂરતિ હવે નાભિરાયા મારવી માતા બ્રાહ્મી સુનશી બહેન વિખ્યાતા મૂર્તિ નવા ભ્રાતા. ગોમુખ યક્ષ ચક્રેશ્વરી દેવી શત્રુંજય સાર કરે નિત્યમેવી તપગચ્છ ઉપર હેવી બી વિજયસેન સુરીશ્વરરામા, શ્રી વિજયદેવરિ-પ્રણમી પાયા, રાષભદાસ ગુણ ગાયા. પૂ. દાનવિજય ભૂત થવી પૂનમ દેવવદન પાયમાં જોયની
અને કત
ન
ગ
ગિરનાર શેત્રુજી
STER
પ્રણમીએ પ્રગટે છે
. ગર ન રહે તીત્રવિપાક
લે ને જિહાય ૯૭
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ બી થાય...“વસેનસૂરીશ્વરની વાણી, સાંભળીને મન ગમતા નાણી, પvખાણ કર્યું. તિણ શુએ જાણી, તેહથી છે
- ૧૮ થયે વ્યંતર સુરનાણી. તે યક્ષ કપર્દી બહુમાણી, મુજ દુખ દેહગ નાં તાણી શ્રી વિજયરાજ ગુરૂ ગુણ ખાણી, લકતામર
એમ દાન કહે સુણે ભવિ પ્રાણી, (૪) કાગણુ ઉજળી તેણે શાંળ પ્રદ્યુમ્ન કહેવાય સાત આઠ ક્રોડ મુનિવર શેત્રુજે શિવપુર જાય. ત્યારથી ફાગણ સુદ-૧૩ના પાડવાના ડુંગરની છગાઉની યાત્રામાં હજારો ભવ્યાપાઓ આજ દિવસ સુધીઆવે છે - પૂ. દાન વિજય કૃત ચોત્રી પૂનમ દેવવંદનમાં ચોથા જોડાનું સ્તવન - શ્રી સિદ્ધાચલ શત્રુંજય, સિદ્ધક્ષેત્ર અભિરામ દરશન દુરગતિ ગુટે છૂટે મધ નિદાના શ્રી રિસફેસર પટ્ટ ધૂરંધર અસંખ્યાત નરરાય આદિત્યયશાથી થાવત - અજિત જિનેશ્વરતાય. (૧) ચઉદશ ઈગ ઇગ ચઉદસ ઇણ વિધ થઈ શ્રેણિ અસંખ્યાત સિદ્ધદંડિકા માંહે સઘલે, એહ છે અનદાન, સર્વાર્થસિદ્ધને શિવગતિવિણ, ત્રીજી ગતિ નવિ પામી વિણે પણ એ તીરથ કર, વંદો ભવિ શિર નામી (૨) નમિ વિનમિ વિધાધર નાયક કેડી મુનિ સંઘાતે, એ ગિરિરાવ્યાથી શિષ્યગતિ પામ્યા. સકલ કર્મ નિપાત, મી આદીત્યાર સુતના નંદન દ્રાવિડ વારિ ખિલ જાણુ કાર્તિક પૂનમ દિન દશ કેડી નષિ યુત હે નિર્વાણ (૩) 3 અષ્ટાદશ અક્ષૌહિણી દલના ચૂરક જે બલવંત ગોત્ર નિકંદન કરીને સંયે, જેણે પાપ અનંત તે ૫ણ એહ જ તીરથ ઉપરે, કરી અણસણ ઉચ્ચાર. ઉત્તમ નર તે પાંચ પાંડવ પામ્યા ભવજલ પાર (૪) ત્રણ કેડીને લાખ એકાણું, રાષિયુત મુણિંદ, તિમ નારદાદિક સાધુ અનંતા પામ્યા પદ મહાનંદ તે માટે એ ગિરિનું સાચું, સિદ્ધક્ષેત્ર ઇતિ નામ બી વિજયરાજસૂરીશ્વર વિનયી. દાન કરે ગુણ ગ્રામ (૫). શ્રાવક કુહામાં બાળકને જન્મ થાય તેને તથા જેણે યાત્રા ન કરી હોય તેવા પિતાના સર્વ સમ્બન્ધીઓને તથા મિત્રો અને નોકર વર્ગને ભવ્ય બનાવવા વહેલામાં વહેલા શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થની યાત્રા કરાવવી જોઈએ. સં. ૨૦૪૬ જેઠ વદ-૮ શનિ તા. ૧૬-૬-૯૦ ના આ પેઢી (દર) ના ખજાનચી અમૃતલાલ ભાઈના સુપુત્ર શાન્તિલાલે પિતાની પુત્રી પ્રતિમાને મલાહ મુંબઈ થી ૪૦ મા દિવસે ૧ મહિને શ્રી શત્રુંજય તીર્થાધિપતિ આદેશ્વર દાદાના સૌ પ્રથમ દર્શન કરાવી સુવર્ણથી પૂજા કરાવી. નવટુંક ઘેટી પાગ - હસ્તગિરિ
(C)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
*॥१३
મહાય
५०४
* Alt ५'य ताना याan ३२३. छे.- दीक्षाकालात् पूर्वलक्षं, क्षपयित्वा ततः प्रभुः । ज्ञात्वा स्वमोक्षकालं. ABHIAR * च, प्रतस्थेऽष्टापदं प्रति ॥ an--४५६. समं मुनीनां दशभिः, सहस्त्रैः प्रत्यपद्यत । चतुर्दशेन *
*तपसा, पादपोपगमं प्रभुः ॥ सर्ग- ४-४११. श्री ५ यतु ५५-on-law ५२५५ नि रे.
પાળે પ્રભુ અવિયલ કેવલ રે નિર્વાણ ભૂમિકા જાણી રે, અષ્ટાપદ ચઢિયા નાણી રે. (૮) દર સહજ યુનિવર સંગે રે, *धा अस मान २३. महादि तेरस यारी रे, शिव पहा11 MM तरी रे. (६) तथाऽस्यामवसर्पिण्यां,
तृतीयस्याऽरकस्यतु । पक्षेष्वेकोन-नवताववशिष्टेषु सत्सु च ॥ ५-६ २al:-४८३. माधाभिधानमासस्य, * कृष्ण त्रयोदशी तिथौ। पूर्वाह्नेऽभीचिनक्षत्रो, राशियोगमुपागते ॥ - ॥४-४८४. भावनि
ત્રીજા આરાના નેવ્યાશી પક્ષ બાકી રહ્યા ત્યારે મહા વદ-૧૩ પૂર્વાદ્ધ અભિચિ નક્ષત્રમાં યદ્રના વેગમાં પર્યકાસને આ બેઠેલા બી આદિનાથ સ્વામિ પાંચ હવાક્ષરના ચાર જેટલાં જ કાળમાં મોક્ષને લોકાને પામ્યા દશ હજાર કમાણે છે * ५५ २१मानी drin ५२मपहने पाया. महाशोक समाक्रान्तश्चक्रवर्ती तु तत्क्षणम् । पपात* । मूछितः पृथ्व्यां, वजाहत-इवाऽचलः ॥ -11-४६४. महत्यप्यागते दुःखे दुःखशैथिल्य
कारणम् । विदाञ्चकार रुदितं, न कश्चिदपि यत् तदा ॥ - 903-४८५, दुःख-शैथिल्य-हेतुं,* *तचक्रिणोऽज्ञापयत् स्वयम् । शक्रश्चकार रुदितं, महापूकार पूर्वकम् ॥ ४-६ ॥४-४६६. तेषां च
रुदितं श्रुत्वा, संज्ञामासाद्य चक्रयपि। उच्चैः स्वरेण चक्रन्दः, ब्रह्माण्डं स्फोटयन्निव ॥ -६ ११३-४८८.
**
******
*
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
i૧૪||
S
AિI,
થી તતઃ પ્રતિષિ . હિના શોરૂમના વારંવૃત્ત, વરાયશિલ્યા સર્ગ- બ્લેક-પ૦૧. ભકતામર જે તે સમયે મહાશકથી આક્રાંત થયેલા ભારત કી વજથી પર્વતની જેમ મૂર્ષિત થઈ તત્કાળ પૃથ્વી ઉપર પડયા. મહાયન્ટસ ભગવંતના વિરહના મોટા દુઃખને શિથિલ થવામાં કારણ રૂપ રુદનને કઇ જાણતું ન હતું તેથી તે સાથે સૌધર્મેન્દ્ર પૂજન- થકી પાસે મોટા પડકાર સાથે રુદન કર્યું તે ન સાંભળી સંજ્ઞા પામી બ્રહ્માંડને ફેડી નાંખતાં ઉચ્ચ સ્વરે સૌ પ્રથમ
ભરતયકીએ રુદન કર્યું - તે સમયે દે અસુર અને મનુષ્યના નથી ત્રાણુલોકમાં કરણરસ ફેલાઈ ગયો ત્યારથી જ માંડીને જગતમાં રુદનને પ્રચાર કર્યો નથ વાગ્યાોપવહાળે સુતા મારિ ગુનાહીસિરાનામિ ગિવાન ને કલ-પરર. પછી સૌધર્મેન્દ્ર તત્કાળ પ્રભુના તથા મુનિએના અંગ સંસ્કાર માટે ઉપકરને લાવવા માટે આશિગિક-વેને આજ્ઞા કરી. બાવનવë બાવીનવતાયાં હવામિનતનુ સન સ્થાપવામાલ તપુત્ર રુવ ત્યવત એ શ્લોક-૫૪૬. પછી સૌધર્મેન્દ્ર આદિ દેવ - વાજિંત્રો આદિ વગાડતાં જય જય નંદા આદિ બોલતાં પ્રભુ આદિની શિબિકાને પિતા પાસે હાવી. સૌધર્મેદ્ર આદિ એ પુત્રની જેમ પ્રભુના દેહને તથા ઇલ્લાક કુળને મુનિઓના શરીરને ચિતાઓમાં સ્થાપન કર્યા. મુરાવાથિ વાત
વાવ, પાસ્તારિતાનમ ચાયનું કુર, સામમિર્પે - કુમાર હેક-૫૫૨. આ પ્રતિમાનું પૂરતું, વિમાને પુરી કરી પતિની, હૃષ્ટાં-વાતમાં પ્રમો. બ્લેક-૧૫૩.
શાનો શુરિતની ત€ Hિળતરા અધતની ક્ષિનાં તુ માત્ર ૩૫ બ્લો-૫૫૪.
ન
TS :
છે
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૧
મહાય
1
* बलिर्वामामधोदंष्टां जग्राहान्ये तु वासवाः। शेषदन्तान् नाकिनोऽन्ये जगृहुः कीकसानि,तु॥ १-५५५. * મકતામર માત્તઃ શ્રાવા સેવૈર્તત કુeત્રયાના તતઃ મૃત્વવંતેત્રાહ્મણ મિહોત્રિના લોક-૫૫૬.
જન- નિત તુ ધમમ્મા મારા મમ વન્દિરા તત્તઃ પ્રતિજ્ઞાતાશ્ર, તાપસી મમમૂHTTII લેક-૫૧. વિષિR જયારે અસ્થિ શિવાય બાકીની સધાતુઓ દ% થઇ ગઇ ત્યારે મેઘકુમાર દેવતાઓએ ક્ષીરસમુદ્રના જહથી
ચિતાગ્નિને શાંત કર્યો ત્યારે પિતાના વિમાનમાં પ્રતિષાની જેમ પૂજા કરવા માટે સીમેન્દ્ર પ્રભુની ઉપલી જમણી દાઢા, ઈશાને ઉપલી ડાબી દાઢા, ચમરે નીલી જમણી દાઢા, બલીન્દ્ર નીચેની ડાબી દાતા. બીજા ઇન્દ્રોએ દાંત અને દેવતાઓએ પ્રભુના અસ્થિ ગ્રહણ કર્યા. તે વખતે જે શ્રાવકે એ દેવતા પાસેથી ત્રણ કુંડના અગ્નિ લીધા ને
ત્યારથી તેઓ અગ્નિહોત્ર બ્રાહ્મણે થયા અને કેટલાક પ્રભુની ચિતાનની ભસ્મને ભકિતથી વંદન કરતાં અને શરીરે - ચળતા ત્યારથી તેઓ ભસ્મ ભૂષણધારી તાપસ થયા. ટૂંઝા વિમાનેy, સુધર્મામાં ર ા િ
अधिमाणवकस्तम्भं, वृत्तवज्रसमुद्गके ॥ ४-५१४. न्यवेशयन् स्वामिदंष्ट्रां आनर्चुश्च निरन्तरम् । * ૧ તાણાં કમાવાસ તે સત્તા વિનામા શ્લોક-પ૬૫. ઇન્દ્રો પોતપોતાના વિમાનમાં સુધર્મા સશાની છે
અંદર માણુવક સ્થભ ઉપર વજુમય ગેજ ડાબલામાં પ્રભુની દાઢાને આરેપણુ કરી દરેજ તેની પૂજા કરતા. તેના પર પ્રભાવથી હંમેશા તેમને વિજય મંગલ થયું. મરતતત્ર ર સ્વામિ નમૂત | મારા योजनायामं - त्रिगव्यूतसमुच्छ्रयम् ॥ Ral-५६६. नामतः सिंहनिषद्यां पद्यां निर्वाणवेश्मनः
ts :
**
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ ૧૪૨
***
થી ઐર્તિન, રત્નામમિરરયત | પ્લે-પ૬૭. ગ્રુપમાં વર્તમાના ૨, તતશ્રાનના રા લકતામર રિત્તિ ઘાસનાલીના મનોહર છે શ્લોક-૫૭૯. ભરત યહીએ પ્રભુના અગ્નિ સંસ્કાર સમીપની આ પહાયક
ભમિ ઉપર ત્રણ ગાઉ કરો અને જાણે મોક્ષ મંદિરની વેશિકા સમાન સિહનિષદ્યા પ્રાસાદ રતનમય પાષાણુથી આ વાહિકિરત્ન પાસે કરાવ્યું. તેની આગળ ચાર મણિપીઠિકા ઉપર થીષભાનનસ્વામી, શ્રી માનસ્વામી,
aષદ્દાનનસ્વામી અને શીવારિણુસ્વામીની ચાર શાશ્વત જિન પ્રતિમાએ પાંચસો ધનુષ્ય પ્રમાણુ ૨નની બનાવી.
देवच्छन्देऽभवन्, रत्नप्रतिमा स्तत्र निर्मलाः । ऋषभस्वामि-मुख्यानां, चतुर्विशतिरर्हताम् ॥ 3-५६५. * તત્ર વોશ સૌવ નાઝને ઉમા #દિૌ તે વૈર્થ શોનામને મે. બ્લેક-૫૭. સિંહનિષઘા મહાત્યની મધ્યમાં રહેલા સમવસરણ જેવા રત્નમય દેવછદક ઉપર પિતતાના દેહ પ્રમાણુ ૧૬ પ્રતિમા સુવર્ણની, ૨ રાજ (શ્યામ) રત્નની, ૨ ઉજવળ ફટિક રત્નની, ૨ ટુર્ય નીલ મણુની, ૨ શેણુ (રા) મણિની એ પ્રમાણે ભરતયકીએ એવી શનિની રત્નની પ્રતિમા બનાવી.- પૂર્વ દિશિ દોય, ચાર દક્ષિણ, આઠ પશ્ચિમ દિશિ જાણ, ઉત્તર દિશિ દશ પ્રભુ બિરાજે, નાસિકા ભાગ સમાન (૫) પ્રભુજી દિયે દાન મહારાજ. અષ્ટાપદ પૂજા ઢાળ-૫. તટીવ પાયામાસ, તિરરિાગ્રામથી મrgiાં નવનવ, પ્રતિમા - 5 મત્તેર લોક-૩૦. ગુડ્ઝમાળ પ્રતિમાનામનોfણ મહર્તિા વારમાં તટીવ, સહિજ મરણિકા – તથા તે ત્યાં ભરતકીએ પિતાના નવાણું ભાઈ એની દિવ્યરત્નમય પ્રતિમા
બેસાડી અને પ્રભુની સેવા કરતી એવી એક પિતાની પ્રતિષ્ઠા પણ ત્યાં સ્થાપિત કરી ભકિતમાં અતૃપ્તિનું એ પણ
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી જ એક સિદ્ધ છે. તૃપ મિથ્યને વોગના તત્તિને ના પાન વરાપથી તે તો ૧૪ફા ભક્તામર વચધાત | ક-૬૩૬ તતઃ પ્રકૃતિ શોડ નાનાSUTv - ટુર્યમૂતા સ્ત્રો હાદ્રિ ત્રાસ મહાયન્ટ પૂજન #દિકવિ શ્રીસ્થતિ શ્લેક-૬૩૭. પછી ભરત મહારાજાએ ૩૨ ગાઉ ઉચાએ પર્વતની ફરતા મેખલા જેવા વિધિ અને મનુષ્યોથી ઉલ્લઘન ન થઈ શકે તેવા એક એક એજનને આંતરે આઠ પગથી આ બનાવ્યા ત્યારથી એ પર્વતનું
નામ અષ્ટાપદ પાયું અને લોકેમાં તે પર્વત હરાદ્રિ કલાસ અને સ્ફટિકાદ્રિ એવા નામથી પણ ઓળખાવા લાગે. આ તત્ર ૨ પક્ષમાળ, સર્વ વઘુમતેશિતા મળ્યા પવતમસ્યા નિપાતા પુછીય ક-૭૧૯. આ
એકદિવસ પિતાના શરીર પ્રમાણુ આરીસાભુવનમાં ભરતચક્રી પોતાનું રૂપ જોઈ રહ્યા હતા. વીંટી વિનાની પિતાની આંગળીને છે કાન્તિ રહિત જોઈ વૈરાગ્ય પામી આરીસાભુવનમાં જ કેવલજ્ઞાન પામ્યા. આરીસા ભવનમાં કેવલ લહીને, લીધાં મુકિતનાં રાજ (૪) અષ્ટાપદ પૂજા-પ. અનુક્રમે આઠપાટ લગે, કેવલ-આરીસાભવન મઝાર, ક ગ સૂત્રમાં આઠમે ઠાણે.
જે નામ વિચાર (૫). મા ભરત મહારાજાનું નાટક રચના અષાઢાભૂતિ પણ આરીસાભુવન માં જ કેવલજ્ઞાન પામ્યા. જ શોધાદુ વ્યટિ પ્રતિપદા જિનાથથા વન્યૂ વિષે , તવ નિઝમળોત્સવ લેક-૭૪૧
ववन्दे देवराजेन, ततश्च भरतेश्वरः न जातु वन्द्यते प्राप्तकेवलोऽपि ह्यदीक्षितः ॥ 3-७४४. છે ત્યારે સૌધર્મેદ્રનું સિંહાસન કંપાયમાન થતાં ત્યાં આવીને ઈ કહ્યું કે – હે કેવલજ્ઞાની ! તમે દ્રવ્યલિંગ સ્વીકાર
કરે જેથી હું તમને વંદના કરી અને તમારો નિષ્ક્રમણ મહોત્સવ કરું...ત્યારે પંચમુષ્ટિ લેય કરી - દેવતાઓએ આપેલા રજોહરણાદિ સ્વીકાર્યા. પછી જ સૌધર્મેન્દ્ર વંદના કરી. કારણ કે – અદીક્ષિત પુરૂષને કેવલજ્ઞાન થયું હોય
ET:
RE: %
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
સતામર
મહાયન્ત્ર
પુજન
વિધિ
BO
તે પણ વંદના થાય નહીં એવા આચાર છે. તેમની સાથે દશહજાર રાજાઓએ દીક્ષા લીધી. બેંથ વિશ્વમામાર મોઢુર્મર્તનન્મનઃરાગ્યામિષમોહિત્યયમો : || લે૪-૭૪૬. પછી પૃથ્વીના ભારને સહન કરનારા ભરતચક્રીના પુત્ર આદિત્યયશાને સૌધર્મેન્દ્રો રાજ્યાભિષેક મહાત્સવ કર્યો. પ્રભુની હાજરીમાં સિત્તોતેર પૂર્ણ લક્ષ કુમારપણામાં, એક હજાર ૧૫ માંડલિકપણામાં, એક હજાર વન્યૂન છ લાખ પૂર્વ ચવર્તીપણામાં, એક લાખ પુત્ર કેવલીપણે વિચરી ૮૪ લાખ પૂત્ર આયુષ્ય ભોગવી મહાત્મા ભરત અષ્ટાપદ તીથ ઉપર એક માસની 'લેખના પૂર્ણાંક માક્ષ પામ્યા...શ્રી અષ્ટાપદજી પૂજા ઢાળ-૭. ચક્રી સગરના બલવ ંત ચાદ્દા, પુત્ર તે સાઠ હજાર૭ (૧) અષ્ટાપદ આગળ ખાઈ, કરીયે તા સુકૃત ચાઇ (૧) ગ'ગાજળથી ખાઇ ભરાય, નીર પહેાતા નાગ નિકાય, ધમધમતા સુર સત્રકાળે, આવી સાઠે – હજાર પ્રજાળે (૮) તીરથ બહુભાવ સમહાતા, સહુ બારમે સ્વગે પહેાતા (૯) ઢાળ – ૮મી. વમાન જિનને રે વારે, ગૌતમ ગણધર જગ-જયકાર. અષ્ટાપદ ગિરિ પર રે જાવે, દક્ષિણ દ્વાર પ્રવેશ સાહાને (૩) પન્નરસે ત્રણ તાપસ તારે, ભવજળથી પાર ઉતારે તાપસ જમતા રે ભાવે પાંચસે એકને કેવલ થાને (૫) સમવસરણને રે જોતાં, પાંચસે એકને કેવા હતા પ્રભુજીની સુણીરે વાણી. પાંચસે એક હુઆ તિહાં નાણી. (૬) પૂ. પદ્મવિજય મ. ચૌમાસી દેવવ`દન. અષ્ટાપદ સ્તવન મંદોદરી રાવણ તિહાં નાટક કરતાં નિચાલ. છૂટી તાંત તવ રાવણે. નિજ કર વીણા તત્કાળ (૪) કરી બજાવી તિણે સમે પણ નવિ ત્રાડયુ. તે તાન તીર્થંકર ૫૬ બાંધીયુ' અદ્દભૂત ભાથું ગાન (૫) નિજ લખ્યું. ગૌતમ – ગુરૂ, કરવા આવ્યા તે જાત્ર જગ ચિંતામણિ તિહાં કર્યું તાપસ મેધ વિખ્યાત, (૬) હવે (નમોઽહેતુ....) ૐ દૂ। શ્રી ગાનિાથ પાટુામ્યઃ સ્વાહા.... તાંબાના યત્રમાં પ્રભુની પાદુકાની અષ્ટ પ્રકારી પૂજા. માંઢલામાં સજોડે-ઉભા થઇ પાદુકા ઉપર લીલુ નાળિયેર પધરાવવું...શ્રી ભકતામર સ્તત્રકાર શ્રી માનતુંગસૂરીશ્વરજી મ નું સ’ક્ષિપ્ત ચત્ર આ પ્રત પાના ૧૮ થી ૨૦માં છે. વિ. ૧૩૩૪ ચૈત્ર સુદ-૭ શુક્રવાર પુનવસુ નક્ષત્રમાં દશપૂર્વધર
G
||૧૪૪||
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
::
:
છે તે મી વજામિથી કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મ. સુધી પર આકાર્યોના પ્રભાવક હત્રિ રચના થી ને ભક્તામર ખાચન્દ્રસૂરીશ્વર ૧૩માં પ્રબંધમાં કહે છે કે- વેર વેવિશ્રાવ તેવાં વિત્તજ્ઞામવત્ ! જર્મના
આ ઉદિતા રાત રાત્રી-પુરુષ ગપિ કલેક-૧૫૮. ઘરફ્યુરાયાત પૂછોડનરનદેતો
अवादीदायुरद्यापि स तत् संहियते कथम् ॥ 3-1५. यतो भवादृशामायुर्बहु-लोकोपकारकम् ।। સારા અન્ન તતત્તેષાં સમાયત / લેક-૧૬૦. શ્રી ભકતામર સ્તોત્રકાર મહાપુરુષને ક્યારેક કમની વિચિત્રતાથી ઉન્મા-રોગ થયે એટલે ધરણેન્દ્રનું મરણ કરી અનશન માટે પૂછયું ત્યારે પણ બોલ્યા કે- આપ જેવાનું આયુષ્ય તે અનેક છેવાને ઉપકારક છે તે આયુષ્ય બાકી છે તે તે ક્ષીણ કેમ થઈ શકે એમ કહી... ચૌદ પૂર્વધર શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વાષિએ “નિક પાસ વિસા વસર નિળ કર્જિન” એ ૧૮ અાવી
મંત્ર બીજ થી ઉવસગ્ર બહાતેત્રમાં જણાવે છે તેનું વિસ્તારથી વર્ણન બી ઉવસગ્ગહર મહાપૂજન પ્રત જ ૧ માં છે. તે મંત્ર સર્વપ્રથમ થી માનતુંગ સૂરીશ્વરજી મ. ને ધરણેન્ટ તેમણે બી નઊિભુસ્તોત્ર પાયામાં ન
મરણમાં ગેપ છે – પ્રાપ્ત માણયા માર-ગોર્દિ નો મંતો નો નાગરુ તો શાય, આ પરમ–ાર્ય પૂરું પાર્સ-૨રૂ. ૫૧ માં પર સહસ્રાવધાની થી અનિચ્યુંરીશ્વરજી મ. ગુર્વાહીમાં કહે છે કે- आसीत् ततो देवतसिद्धि ऋद्धः, श्रीमानतुङ्गोऽथ गुरुः प्रसिद्धः । भक्तामराद् बाण मयूर विद्याचमत्कृतं भूपमबोधयद् यः (३५) भयहरतः फणिराज, यथाकार्षीद् वशंवदं भगवान् । भक्तिभरे ।
::
:
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચી
સસ્તામર महायन्त्र જન
विधिः
त्यादि - नमस्कार स्तब्धबहु सिद्धि: ॥ ३१ ॥ श्री देवविभाग िविशयत १७ वर्गात्भर-स्वोपज्ञ टीम युक्त ॥१४६॥ भी डीरसौभाग्य भंडाठाव्यभां -४ भक्तामराह्नस्तवनेन सूरि-र्बभञ्ज योऽङ्गान्निगडानशेषान् । प्रवर्तितामन्द - मदोदयेन, गम्भीर - वेदीव करी धरेन्दोः ॥ ७६ श्रीमानतुङ्ग - करणेन भक्तामर स्तुते स्तं क्षिति-शीत- कान्तिम् । चकार नम्रं फल- पुष्प पत्र भारेण यद्वत् फलदं वसन्तः ॥ ७७ ॥ भयादिमेनाथ हरस्तवेन, यो दुष्टदेवादि कृतोपसर्गान् । श्री भद्रबाहुः स्वकृतोपसर्ग - हरस्तवेनेव जहार संघात् ॥ ७८ મેરક-માદક સિદ્ધાન્ત મહેાધિ આચાય ભગવત શ્રીમદ્ વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજાના સમુદાયના બન્ધવિધાન ૧૫ ગ્રન્થાના મૂલગ્રન્થકાર સ્વપજ્ઞ-સત્તાવિધાન ગ્રન્થકાર આ પેઢી દ્રઢ તરફથી પ્રકાશિત-૭ર યાના સ’શાષકઆચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય વીરશેખર સૂરીશ્વરજી મહારાજા અંધવિધાન પસથી ગ્રન્થ -૧૧ માં હે છે કે – ऊसंव्व सोमो स णयइ हरिसं माणदेवाहिवस्स । वत्ती पट्टद्दिसिंगे भविगणजलहिं माणतुंगक्खसूरी। भूवं बोहीअ भत्ता तठिअ णिगडा चिचिअं पंडिएहि । थोत्ता भत्तामरा जो जह मय इसया पापासा करेणू || १०३ (सद्धरा) जेणं कयो भीइहरो जणाणं रक्खाअ थोत्तो नमिऊण सण्णो पट्टदेवाइकओद्दवेर्हि, दुग्गोव्वभूवेण रिऊद्दवेर्हि || १०४ ( उवजाई) ॐ ह्रीँ श्री मानतुङ्गसूरीश्वर गुरुपादुकाभ्यः स्वाहा ॥ ॐ ह्रीं श्री अनन्तगुरु पादुकाभ्यः स्वाहा ॥ आभी भाजी तांभाना यंत्रभां બન્ને ગુરૂ પાદુકાની અષ્ટપ્રકારી પૂજા માંડલામાં બન્ને ગુરુ પાદુકા ઉપર સોડે ઊભા થઈ લીલા-બે નાળિયેર પધરાવવા.
********
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર
સાયન્ત્ર
પૂજન
વિધિઃ
કે બે વર
શ્લોક-૩૩. (નમોહૃત)
થૈ યથા તવ વિસ્મૃતિ-મૂઝિનેન્દ્ર ! મેપરેશન વિધી ન તથા પરણ । ૧૪૭ याहक प्रभा दिनकृतः प्रहतान्ध - कारा तादृक् कुतो ग्रह गणस्य विकासिनोऽपि स्वाहा ॥३३॥
अन्वय :- जिनेन्द्र ! इत्थं तव धर्मोपदेशनविधौ यथा विभूतिः अभूत् तथा परस्य न दिनकृतः प्रभा यादृक् प्रहृतान्धकारा साहक વિાસિનઃ અપિ પ્રાબલ્ય સઃ ! । ગાથાથ :- સમસરણની મહાન સાશા :– હું જિનેન્દ્ર ! આ પ્રમાણે તમારી વિભૂતિ ધર્મપદેશના સમયે સમવસરણમાં જેવી ઢાય છે તેવી બીજા કોઇની હાતી નથી. અંધકારના નાશ કરનારી સૂર્યની પ્રભા જેવી હોય છે તેવી પ્રભા પ્રકાશમાન એવા પણ ગ્રહના સમુદાયમાં કયાંથી હાય ? અર્થાત જેવી તમારી સમૃદ્ધિ દેશના સમયે ઢાય છે તેવી કોઇની ચે નથી હાતી. વિશેષાય - આ જિનનાયક ! પોતપોતાના ધર્મના ઉપદેશ તા ઘણાંય ધનાયકે આપે છે પણ... તમારી ધમ્મપદેશની રીત – ભાત અને તે વખતની મહાન શાભા ! તે તા ખરેખર મે કોઈ દેવની જોઈ નથી. ખરેખર મારા નાથ ! પેલા શુક્ર અને બધા ગ્રહો ભેગા થઇને ગમે તેટલા ઝબકારા લગાવે પણ એ બધા ભેગા થઇને ય રાત્રિના અંધકારમાં એક બારી જેટલુંય બારૂં ન પાડી શકે. ત્યારે પેલી સૂરજની પ્રભા માત્ર જ અંધારને એક સાથે આગાળી નાખે. હૈ દેવ ! પેલા બધા પેાતાને મનથી મોટા માની બેઠેલા અને મદમાં છકી ગયેલા દેવા ટમટમતા અને ધીમુ· ધીમું ઝળહળતા ગ્રહે છે. તમે ગૃહરાજા સૂર્ય છે. તમારી ધર્મોપદેશકતાંની સરખામણી ખીજા શી રીતે કરે ? આ મારા પ્રભુ ! આ દેશકતાના અને નિર'તર લાભ મળે તેવુ' તમે ન કરો ! હે ભગવન્! આપ જ્યારે ધર્મોપદેશ દેવાના હો ત્યારે દેવા દ્વારા ચાર યાજનપ્રમાણ ભૂમિમાં અદ્ભુત સમવસરણની રચના થાય છે. તેના ફરતા ત્રણ ગઢ હાય છે. તેમાંના પ્રથમ ગઢ રૂપાના, બીજે ગઢ સેાનાના તથા ત્રીજો ગઢ રત્નમય હાય છે. આપ જયારે એ સમવસરણમાં દેવાએ વિકુલેલા ઊંચા અશાકવૃક્ષની નીચે અણિમય
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
Q
કામર
યન્ન
જન
વિધિઃ
****
ચાર સિંહાસન પર બિરાજો છે, તે દરેક સિંહાસનની આગળ સુવર્ણ કમલ પર પ્રતિષ્ઠિત એવું તેજોમય ધર્માંચક દાય છે. ત્યારે પચર’ગી પુષ્પની વૃષ્ટિ થાય છે, દિગ્ધ ધ્વનિ પ્રગઢ થાય છે, બને બાજી ચામર વીંઝાય છે. આપના મસ્તકની પાછળ તેજનુ' 'વણુ કરનારુ' ભામડળ રચાય છે, મસ્તકની ઉપર ત્રણ છત્રા ધરાય છે અને દુંદુભિ જયનાદ કરવા લાગે છે, વળી એ સમયે ચેાત્રીસ અતિશય ચુત આપ ચતુસ`ખ દેખાશે છે, એટલે આપની ચારે બાજુ ગણધરા સાધુ સાધ્વીઓ નર-નારી તથા દેવ-દેવીઓને જે બાર પદામાં સમૂહ બેઠેલા હેાય છે, તેને આપ સન્મુખ દેખા છે. એ વખતે આપની ૩૫ ગુણ યુક્ત વાણીની મધુરતા અનેાખી ઢાય છે. તે વાણી વડે જે ઉપદેશ દેવાય છે, તે પશુ-પ`ખી આદિ સર્વે' પોતપોતાની ભાષામાં સમજી જાય છે. વળી એ વખતે અહિંસા-નિપ્રેમનું વાતાવરણ એટલું જોરદાર હાય છે કે આપના સમવસરણમાં હરણ ખેડુ' ઢાય તેની પાસે સિંહ-સાપ પાસે નાળિયા-ઊંદર પાસે બિલાડી ચૂપચાપ બેસી જાય છે. એ વખતે તેમને પોતાના ભક્ષ્ય એવા પ્રાણીઓને મારવાની વૃત્તિ બિલકુલ થતી નથી. વળી આપની નિહાર ભૂમિના ૧૨૫ યાજનના વિસ્તારમાં બધા ઉપદ્રવો વિરામ પામી જાય છે. અને વચના તથા પરચક્રના ભય પણ રહેતા નથી. મારી-મરકી આદિ સાગા તિ અતિવૃષ્ટિ-અનાવૃષ્ટિ દુર્ભિક્ષ આદિ પણ થતા નથી. તેનું કારણ તીર પરમાત્માના આત્મા એક આત્મા માક્ષે જાય એટલે અવ્યવહાર રાશિમાંથી તથાસભ્યનના સરણે નીમ્બી વ્યવહાર રાશિમાં આવતાની સાથે બાજમેતે પાર્થમ્મસનીન: એટલે કે બીજા છવાનુ` ભલુ કરવાની ભાવનાના બીજવાળા ઢાય છે. તે બીજ-ના ત્રીજા ભવે સ તીય કરે એ નિજીવ કરુ` શાસન રસીની ઉત્કૃષ્ટ ભાવનાઓ ભાવવાથી કલ્પવૃક્ષથી અધિક બની જતાં તેમની હાજરીમાં સવાની ૧૨ – ભાવના એકદમ શાન્ત થઈ જાય છે. કેટલાક યાગિની હાજરીમાં સિંહ આદિ ર પ્રાણીઓની હિંસક ભાવના આજે પણ શાંત થતી જોવાય છે – માટેજ મહેાપાધ્યાય યશેાવિજયજી વિરચિત જૈનષતાનુસારી લેરા વ્યાખ્યા યુકત-મહર્ષિ પતતિ સુનિ વિરચિત આ પાત ંજવા યોગ દન – દ્વિતીય પાદ – સૂત્રમાં પાંચ મહાવ્રત માટે કહ્યું છે કે
E
૧૪:૮॥
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
*॥१४
1
-
0
। अहिंसा-प्रतिष्ठायां तत्सन्निधौ वैरत्यागः ॥२-३५॥ सत्य प्रतिष्ठायां क्रियाफलाश्रयत्वम् ॥२-३६॥ * ताम* अस्तेय-प्रतिष्ठायां सर्व-रत्नोपस्थानम् ॥२-३७॥ ब्रह्मचर्य - प्रतिष्ठायां वीर्य - लाभः ॥२-३८॥ 2 अपरिग्रहस्थैर्ये जन्मकथंता-संबोधः ॥२-३९॥ भावार्थ :- समवसरण में अतिशय का वर्णन :- हे जिनेन्द्र ! पूर्व
कथनानुसार धर्मापदेश के समय भाषकी विभूति जैसी होती है वैसी अन्य देवों की नहीं होती क्योंकि सूर्य की कांति जिस प्रकार
अंधकार का नाश करती है उसी प्रकार विकस्वर ग्रहों का समूह मी अंधकार का नाश कहां से कर सकता है ! अर्थात् नहीं कर सकता ॥३३॥ * * ........ पृत 33 Mi नीति viavथु छ है - चतुस्त्रिंशदतिशया यथा-स्वेदमलरोगमुक्तं सद्गन्ध
रूपयुक्तं वपुः १, पद्मगन्धः श्वासः २, रुधिरमांसौ क्षीरधाराधवलौ सुरभी च ३, आहारनीहारा-* वदृश्यौ ४ चैते जन्मभवाश्चत्वारः । योजनमिते भूप्रदेशे नरतिर्यक्सुरकोटाकोटेरवस्थानं १, चतुःक्रोशनादिनी सर्वभाषानुवादिनी भगवद्वाणी २, पृष्ठे भामण्डलं ३, क्रोशपञ्चशतीमिते क्षेत्रो न दुर्भिक्षं ४, न रोगाः ५, न वैरं ६, नेतयः ७, न मारिः ८, नातिवर्षणं ९, नावर्षणं १०, न
स्वचक्रपरचक्रजं भयं ११ एते चैकादश केवलोत्पचेरनन्तरं कर्मक्षयोत्थाः। गमने तीर्थकृत्पुरो . * धर्मचकं १, चामरयुगं २, पादपीठयुतं मणिमयसिंहासनं ३, छत्रत्रयं ४, रत्नखचितो महेन्द्रध्वजः ५, * चरणन्यासे नवहेमपद्मानि ६, प्राकारत्रयं ७, चतुर्मुखरचना ८, चैत्यवृक्षः ९, अधोमुखतया र
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી. ભક્તામર માયા
कण्टकानामवस्थानं १०, तरुनमनं ११, दुन्दुभिध्वनिः १२, पृष्ठानुपाती पवनः १३, प्रदक्षिणां ॥१५०॥ , ददानाः शकुनाः १४, पञ्चवर्णपुष्पवृष्टिः १५, गन्धजलवृष्टिः १६, नखकेशरोम्णः सहजावस्थानं - व्रतात्परतोऽवर्धनं १७, चतुर्विधामराणां जघन्यतोऽपि पार्श्वे कोटिस्थितिः १८, षड्ऋतूनां शब्दKU रूपरसगन्धस्पर्शानां चानुकूलता १९ एते एकोनविंशतिर्देवकृता अतिशयाः। एवं सर्वमीलना
चतुत्रिंशदतिशयर्द्धिर्यादृशी जिने तादृशी ब्रह्मादौ कुतः ? तेषां सरागत्वान्न कर्मक्षयः, कर्मक्षयं વિના નોત્તમોત્તમત્તા, તાં વિના ખાતા માવા કથા-૨૦, ધોળકાના દંડનાયક જિણહાક - ગુર્જરદેશમાં ધોળકામાં શ્રીમાલવંશશિરોમણિ પહાપુત્ર જિણહાકે – દુલરાજા પ્રતિબંધક જિનેશ્વરસૂરીશ્વર પટ્ટધાર જયનિધ્યણુ સ્તોત્રની રચનાથી શ્રી સ્થાન પાર્શ્વનાથ પ્રગટ કરના નવાગી ટીકાકાર શ્રી અભયદેવસુરીશ્વરજી મ.ને વંદન કર્યું. ગુરૂદેવે ધર્મનો ઉપદેશ આ જિહાકે કહ્યું કે હે ભગવાન ? પિતાના ઉદરનિર્વાહ કરવા અસમર્થ પ્રસિદ્ધ ધમકરણી ક્યાં કરી શકે? તે મુર્તિવાત પોશથા શ્રીયંપ્રતિમા વર્ગશ્વરીમૂર્તિનનાથા હારિતા સ્ટિEાના મામાસ્તવત્ર મર્તા યુકો દરરોજ પાર્શ્વનાથ : પ્રતિમાનું પૂજન કરવા સાથે ત્રિસંધ્યાએ મંત્ર અને સ્તોત્ર પણ જપવા લાગ્યા. જિહાક ઘીના ઘાડવા, કપાસના કેથળા અને ઘાનાભારા વહન કરી આજીવિકા ચલાવતાં હતા. એક વખત ધીને ઘાડ લઈ બહારગામ જતાં. રસ્તામાં રાત્રે ભકતામર પતેત્રના જાપમાં લયલીન હતા ત્યાં કેશ્વરી દેવાની પ્રતીહારી એ રતન આવ્યું અને કહ્યું કે આ આ રન બજામાં બાંધતાં સર્વસિદ્ધિ પ્રાપ્ત થશે. સવારમાં રસ્તામાં ચાલતાં ત્રણ ચેરે મ૯યા. રે વાણીયા ઘીને ૪
*
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુતુપ નીચે મૂકી દે, જિસુહાને તીરકામઠું તૈયાર કર્યું ઝપાઝપીમાં ત્રણે સમર્થ ચેર યમધામ પહોંચ્યા. ત્યારે જ
જ એ પ્રદેશમાં જિણહાકને જય જયકાર થઈ ગયે આવાત પાટણના ચૌલુકયવંશના મહારાજા ભીમદેવ પાસે પહોંચી છે લકતામર
રાજાએ જિણહાકને પાટણ બેલાવી ત્રણ પટ્ટાવાળા વેષ, મૃદિક રન, ખર્શ રત્ન અને સેના સાથે ધોળકાનું આધિપત્ય આપ્યું. “તનામ રા થત” વાણિયા થઇને સમગ્ર ગુજરાતમાંથી લુંટારાનું નામનિશાન કાઢનારની પરીક્ષા કરવા એક ચારણે ઊંટ ચેર્યો. રક્ષકે તેને ઊંટ સાથે પકડી જિણહાક પૂજા કરતા હતાં ત્યાં લાવ્યા જિહાકે- જ અજિસંજ્ઞયા વધમાદ્રિારા ત્યારે પારણુ આ પ્રમાણે - રૂ નિજહાં અનાવર, ન મિસ્ત્ર તારતાર વેર્દિ સમારપૂનારૂ તે પિં મારણહાર? એક તે તમારું નામ જિગુહા ક છે. અને તમે જ જિનવરની પૂજા કરી રહ્યા છે. પણ તેની સાથે તારે તાર મલતે નથી જે અમારીને ઉપદેશ આપનારની પૂજા કરે છે ? બીજાને મારવાની આજ્ઞા કેબ આપી શકે? એ સાંભળી જિગુહા કે તેને છોડી દીધે જિણહાકે છેલકામાં પાર્થ પ્રભુન ભવ્ય મંદિર બનાવ્યું. કસોટી રત્નમયમૂર્તિ ભરાવી ચકચહિત આદિ જિનમંદિર કરાયું નવાંગી ટીકાના ગ્રન્થો
લખાવ્યા અને સંઘપતિ થયા. જિગુહાકની આજ્ઞાથી કોઈ અધિકારી ધોલકામાં પિટલા લઇ ફરનારને કર લેતા નહિ. આ ગુ... સૂ.... કૃત મળ્યાસ્નાય - ૧૦. છે * શ્રી ત્રિશુષ્ક ૦૭ વામન ! સાગર ગાગછે . *आत्ममन्त्रान् रक्ष रक्ष परमन्त्रान् छिन्द छिन्द मम सर्वसमीहितं कुरु कुरु हुं फट् स्वाहा ४ मश* * एतजापात् सकलसम्पदो भवन्ति । जापः सहस्त्र १२ रक्तश्वेत पुष्पैः कार्यः । गुरुपदेशाद् विधिज्ञेयः ॥ આ ઋદ્ધિ - $ * નમો નોટિ પત્તા 1 અક્ષરી છે અa:- નમો ભગવતે ગતિ છે* .
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
I
ભકતામર
મહામન્ત્ર
જન
(વધ
કી ી મનોવાતિ-સિથય નમો નમઃ અતિષી ૪: ૪: સ્વાહા કફ અક્ષરી II
..
... [.... પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો ખોલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા–જાપ.
स्तवन- ३३. तुमारी अकल गति है, जिणंदराय धर्मदेशन विधि जैसे संपद, बार पदके मन भाई १. और काहुके तैसी
न भई, सब देवनमें तुही ठहराइ जैसी प्रभा सूर्यकी सोइत, तैसी ग्रहगनकी न कहाइ तु. १
એવી જિનેન્દ્ર થઇ જે વિભૂતિ તમાને, ધર્મપદેશ સમયે, નહિ તે બીજાને;
જેવા પ્રભા તિમિરહારી વિતણી છે, તેવી પ્રકાશિત ગ્રહેાની દી બની છે. ૩૩ પ્રભુની ધના ઉપદેશ દેતાં સંપતિ જે સાંપડી, તે સ'પત્તિ શુભ આપની નહિ દેવ બીજાને મળી, સ'હારનાર તિમિરના દળ સૂર્યની જેવી પ્રભા, તેવી પ્રભા ગ્રહ લૂમખામાં ડાય શું જરીએ કદા. ૩૩ દીસે એવી પ્રભુજી વિભૂતિ આપકેરા ખાને, દેતા જ્યારે જગત ભરમાં ધર્મની દેશનાને, જેવી કાંતિ તિમિર હરતી સૂચ` કેરી દીસે છે, તેવી કમાંથી ગ્રહ ગણુ તણી ક્રાંતિ થાસેા વસે છે ? ૩૩ ૭ લોક-૩૪. (નમોઽદંત ) ×ોતન્ના-વિ-વિજોજ-પો-મૂજ-મત્ત-શ્રમ૬-શ્રમર-ના-વિવૃદ્ધ-જોપમ્।
ઘેરાવતા - મમમ - મુદ્દત - માપતન્ત દટ્ટા મયં મત્તિ નો મવવા - ત્રિતાનામ્ સ્વાહા ।।૩૪।।
अन्वय :- ( भगवन् ) भवदाश्रितानाम् च्योतन्मदा विलविलोलक पोलमूलमन्तभ्रमद्भ्रमरनादविवृद्ध कोपम् ऐरावताभम् आपतन्तम् उद्धतम् મમ્ રટ્ટા મયમ્ નો મહિ। ગાથા :- હાથી-ભય નિવારણુ :- પ્રભુ ! ઝરતા મદ વડે વ્યાસ, ચ'ચળ તથા ગઢસ્થલના મૂળમાં મોન્મત્તપણે ભમતા ભમરાઓના ગુજારવથી કોપાયમાન અરાવત હાથી જેવા સામે આવતા ઉદ્ધત હાથીને જોવા છતાં પણુ તમારા ભક્તજનાને જરા પણ ભય લાગતા નથી.
ABOUT
*********
પરા
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર પલાયન્સ
છે.
T
વિશેષાર્થ – એ મારા દેવાધિદેવ ! એ મારા નાથ! અત્યાર સુધી તો મેં તારી જ હતુતિ ગાયા કરી. આ તમારા ગુણામાં જ મસ્તી માણતો રહ્યો... પણ તમારા શરણે આવેલાનું સામર્થ્ય પણ અજબ-ગજબનું છે. કેઈ ગાઢ. જગલ હોય .. પિલી ઝાડીમાંથી નીકળીને ઉદ્ધત ગજરાજા પણ સામે આવતો હોય, એય પાછો ડાહ્યો હાથી નહીં; એ ગજરાજ કે મદઝરતો અને તેથી તેના ગંડસ્થળ ખરડાયેલા હોય.ચંચળ બની ગયા હોય અને તેથી પાગલ બન્યો હોય.. ગણાકર વૃત્તિમાં લખ્યું છે કે - હાથીના સાત - સ્થાનોમાંથી મદ ઝરે છે – ૨ ગંડસ્થલ, ૨ નેત્ર, ૧ સુ ૮, ૧ લિંગ, ૧ ગુદા. – એવા પાગલ ગજરાજને પણ બળતામાં ઘી હોમવાની માફક છું...છું છું... કરતા મદના લાલચુ ભમરાઓએ યારે બાજુ ભમી-ભમીને વધારે ગુસ્સે ચઢાવી દીધું હોય આ પણ ગજરાજ - જોતાં તો જાણે સાક્ષાત ઈદ્રના હાથી એ રાવત જેવો લાગે છે છતાં ય તે વખતે પણ જે તમારા શરણમાં આવીને બેસી રહ્યા હોય તે.. એ મારા પ્રભુ ! આવા હાથથી પણ ન ગભરાય. પણ પેલો હાથી તમારા અશ્રિતને-તમારા ભકતને જોઇને ભડકી ઉઠે.ભય પામે. પ્રભુ! આવો હાથી તો મારા સામે આવે ત્યારે બચાવવાની વાત પછી, પણ...મન રૂપી હાથી મારાથી ૨ પામે એવું તમે મારા ભગવાન કરે ત્યારે હું જાણું કે તમે મને ખરેખર તમારી ગોદમાં લીધે છે. મારા દેવ ! કરશને આવું... માથાર્થ :- ગામમં તીર્થકર શ સૂરિ :- નિર્જરિત હોતે દુખ મણે દયાપ્ત ને દુખ, चपल और गंडस्थल में मदोन्मत्त होकर मंडराते हुए-घुमते हुए भ्रमरों के झंकार शब्द से अत्यन्त कुपित बने हुए ऐरावत हार्थी जैसे विशाल भौर उद्धत्तता-से सम्मुख आते हुए हाथी को देखकर मापके आश्रितों को-भक्तजनों को लेशमात्र मी मय नहीं होता। (૨) તો રથ તો નેત્ર, સૂર, fiા સૌર – દૂત તાત થશે તે હાથી જે મ શા હૈ u૨I. કથા-૨૧. સોમરાજ - પાટલીપુત્ર નગરમાં સમાજ નામે એક રાજપુત્ર કર્મસાગે ધન વગરને અન્યત્ર જતાથરતામાં સી વમાનસરીશ્વરજી પાસેથી શ્રી લકતામર સ્તોત્ર અને મત્વ પ્રાપ્ત થતાં તેની આરાધના શરૂ કરી
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી શતામર
સાયન્સ જન=
વિધિ
B
ET
હસ્તિનાપુર નગર પહોંચ્યા ત્યાં રાજાના પટ્ટ હસ્તી આલાન સ્તભ ઊખેડીને નગરમાં તોફાન મચાવતા ઉદ્યાનમાં રાજપુત્રી અનેાયમા પાછળ પડયા. રાજવીએ કન્યાને ભયમાં દેખી કહ્યું કે જે રાજપુત્રીને બચાવો. તેને કન્યા સહિત રાજભાગ આપીશ તે સાંભળી સામરાજે ભક્તામર ાત્ર ના ૩૪ માં મ્લાના સ્મરણ સાથે હાથીને શાન્ત કરી. તિરસાલામાં બાંયેા પરદેશી સમજી રાજાએ કન્યા કે રાજભાગ ન આપતાં માત્ર ઇનામ આપ્યું. આ ભાજી રાજકન્યા મનેમા યુવાનને જોતાની સાથેજ તેના ઉપર મુગ્ધ બનતા – ખાવા પીવાનું છોડી સૂનમૂન બની ગઈ. રાજાએ અનેક ઉપચારો કરાવ્યા પણ કાંઈ સારૂં ન થયુ....છેવટે રાજાએ ઉદ્દાષણા કરાવી. જે રાજકન્યાને સાજી કશે. તેને તેનું ઇચ્છિત આપીશ. ફરી તે ઉદ્ઘોષણાને સેમરાજે સ્વીકારી કપટી માંત્રિ↓ બની મક્ષ આલેખ્યું – રાજપુત્રીને ઇશારાથી સમજાવી. ટ્ સ્વાહા ૫ અક્ષરી મત્રપદેથી રાજપુત્રીના રોગ ચાલ્યા ગયા... ગુ... સ્... કૃત અન્ત્રાન્નાય...૨૦ જુવૃત્તેજી – ૫મા તત્તદ્વીપર વૃત્ત વેળાં ય મન્ત્રાઃ પુનઃ પુનઃ સ્મર્તવ્યાઃ। તો નાવર મન્ત્ર નિવેનમ્ ॥૪૦ અક્ષરી ઋદ્ધિ ી નમો મળવહીન ૧૧ મારી | મ– ૐ નમો માવતે અષ્ટમહાનાજોમાન્ટિનિાદæમૃતોસ્થાપિની પરમન્ત્રપ્રશિનિ નિ રશાસનવેવતે હી નમો નમઃ - સ્વાહા ।। ૫૧ અક્ષરી ૐ....મ.... પાના ૨૮ ના બન્ને અન્ત્રા બેલી ( આખી ચાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. સયન–૧. મુમારી માં હું મુળી ય. રસમયજ્ઞસ સુષિય गंडस्थळ, भ्रमत अमरत्व कोष बढाइ तु. १ ऐरावत सम सन्मुख भावत, शुंदा दंड प्रचंड चढाइ देवप्रभु शरणागत जनकुं, देखी महागम भय भज नाइ - तु. २
***************
૧૫૪॥
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
- T
his
વેતા કે મલિન સંચળ શિર તે, ગુંજારવ ભ્રમરના બહુ ક્રોધી એ,
એ રાવતે તલિત ઉદ્ધત હાથી સામે, આવેલ જોઈ તુમ આશ્રિત ભો ન પામે! ૩૪
ભીનું થયું શિર જેહનું મદ સ્નિગ્ધના ઝરવા થકી, કેપિત છે ભ્રમરે તણું ફરતા બહુ ગુંજારથી; પહાય
એવો રાવત હસ્તી જે શિર ધૂણતા કદી આવતે, તુજ આશિતેને દેખીને પલવારમાં આઘે જ. ૪ વિલિ
જે કેપ્યું છે ભ્રમર ગણુના ગુંજારવથી અતિશે, જેનું માથું મદ ઝરણથી છેક ભીનું જ દીસે;
એ ગાંડોતુર કરિ કદિ આવતું હોય સામે, તે જે કાંઈ ભય ન રહે હે પ્રભુ આપ નામે ૩૪. છે. શ્લોક-૩૫. (નમોડર્ણત....)મિનેમ કુમ ટુwવરોબિતાજ-મુI #પ્રવિર મૂષિત માન: આ
बद्धक्रमः क्रमगतं हरिणाधिपोऽपि नाकामति क्रम-युगा-चल-संश्रितं ते स्वाहा ॥३५॥ अन्वय :- भिन्नेभकुम्भगलदुज्ज्वलशोणिताक्तमुक्ताफलप्रकरभूषित भूमिभागः बद्धक्रमः हरिणाधिपः अपि क्रमागतम् ते क्रमयुगाचलसंश्रितम् ન ગાામજિગાથાર્થ :- સિહ-ભય નિવારણ - પ્રભુ! વિદારેલા હાથીના કુશસ્થળમાંથી પડતાં ઉજજવલ અને રૂધિરથી ખરડાયેલા મોતીના સમૂહ વડે પૃથ્વીને શોભાવનાર ફાળ ભરેલે સિંહ પણ પિતાની ફાળમાં આવેલા તમારે ચરણયુગલ રૂપ પર્વતને આશ્રય કરનારા તમારા સેવકના પર આક્રમણ કરી શકતો નથી.
વિશેષાર્થ :- આ મારા પ્રભુ ! જયાં મેં હાથી કરતાં ય ભયાનક સિંહ. બધા પ્રાણીઓને રાજા સિંહ. છે એ સિંહ હમણાં જ હાથીના ગંડસ્થળને ભેદીને આવ્યો છે. તેના ગંડસ્થળમાંથી પાર વિનાનું લોહી તે સિંહે કાઢયું જ છે. કે તે લોહીથી ખરડાયેલા મોતીઓ પણ જમીન પર અહીં તહીં પથરાઇ ગયા છે. અને ભૂમિ શોભી ઉઠી છે. જો
થોકબંધ વેરાયેલા મોતીઓથી. - ભદ્ર જાતિના હાથીઓના ગંઠસ્થળમાં જ મતીઓ પાકે છે. આ સિંહ કેઈ સામે
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
T૧૫
- આવ્યું નથી કે ફાળ ભરીને ઉભો થયે છે. - તમારે ભકત, બસ, સિંહની છલાંગ ભશય ત્યાં જ ઉભો છે...પણ એ સકતામર
જ એ સિંહને ખબર નથી કે તે તમારા ભકત તમારે બે ચરણેના કારણુમાં છે, એ શરણે જ તે સિંહ માટે પર્વત છે
બની જાય છે અને...છલાંગ લગાવીને સિંહ તમારે બકતની આગળ વિલખો બની ઉભો રહી જાય છે. આક્રમણ મહાયન્સ
કરવાના એના ઓરતા એમ જ ઓગળી જાય છે. પ્રભુ ! આવા સિંહના પંજામાંથી આ ભવમાં તો બચવાની વાત પૂજન
આવે ત્યારે આવે. પણ.. આ રાગ કે રે’ મારી સામે છલાંગ લગાવીને મારે નાશ કર્યો છે. એ મારે દે! તમારા ચરણમાં લઈને તેમનાથી મારું રક્ષણ કરે. રક્ષ રક્ષ જિનેશ્વર ! માવાર્થ :- સિહ મયર તીર્થકર શ્રી કાસિ - મેરે દુफाडे हुए हाथी के कुंभस्थलमें से गिरे हुए रुधिर में सने हुए उज्ज्वल मोती के समूह से पृथ्वी की शोभा बढाने वाले और छलांग भरने के लिये पांवों को एकत्रित कर छिपकर तैयार बना हुमा सिंह भी अपनी छलांग में आने पर भी आपके चरणाश्रित सेवक को मार नहीं सकता । अर्थात् सिंह मी पराभव नहीं कर सकता तो अन्य हिंसक प्राणी कहांसे कर सकते हैं । छलांग भरते समय आगे और पीछे दोनों पांव पास पास रखे जाते हैं अथवा आपके आश्रय के कारण बंध गए हैं पांच जिसके पराक्रम जिसका ऐसा अर्थ मी हो सकता है ॥३५॥ કથા-૨૨. દેવરાજ - શ્રીપુરનગરમાં દેવરાજ મહાશ્રાવક નમસ્કાર મહામત્વ તથા શ્રી ભક્તામર-સ્તોત્રની આરાધના કરતા હતાએક વખત સાર્થ સાથે સાકેતપુર નગર તરફ જતાં જગતમાં પડાવ નાંખે ત્યાં કેસરી સિંહને
જોતાં બધા ભયભીત બન્યા. દેવરાજ શ્રીભકતામર સ્તોત્રના ૩૫ માં શ્લોકના ધ્યાનમાં લયલીન બન્યા. ભયંકર 'સિંહ પણ દયાળુ બની પિતાના પંજામાંથી ત્રણ મોતી દેવરાજ પાસે મૂકી દેવરાજને નમાને જંગલમાં ચાલે
ગયે. દેવરાજની જિનભકિતથી પ્રાર્થ પણ ધર્મ પામ્યા. છે : 8: સિદમ હર હર શાહ ૧૩ અક્ષરી – આ મંત્ર - સારાભાઇ નાવસ્મરણ. ઋદ્ધિ:- * મ ણમો વચળવળે પર અક્ષરી મંત્ર - નમો છે
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
५७n
T
एषु वृत्तेषु वर्द्धमान-तव-भयहरं वृत्तिवर्णायेषु मन्त्राः पुनः स्मर्तव्या अतो नापर-मन्त्र-निवेदनाय नमः લકતામર
ધાણા ૪૭ અક્ષરી છે... પરમ.... પાના ૨૮ ના બનને મન્ટો બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ.
तवन ३५. चरण युग अभिराम गिरिवर, भविक जे तत्कालरी, जाइ बैठे ताहिकू प्रभु सिंह होत शियाल री-च. १ भिन्न गजके कुभ निकसित, मुक्ताफल सुविशाल री, भूमिभाग विभूषि आयो, उछल्यो देइ फाल री, पडयो भूमि अफाल री - च. २
ભેદીગજેન્દ્ર - શિર શ્વેત, ધરવાળા, મતી સમૂહ થકી ભૂમિ દિપાવે એવા
દેડલ હિતની દોટ વિષે પડે છે, ના તુજ પદ ગિરિ, આમયથી મારે તે. ૩૫ જે હસ્તિના શિર છેદીને મોતી તણી સર પાડત, રકતે ભરેલા મેતીથી ભૂમિ-ભાગને શોભાવતે; ધસી આવતા એ સિંહની સન્મુખ આશ્રિત જ, નહિં સિંહ તે જપાય ગિરિના આશ્રિતને મારતે. ૩૫ જે હાથીનાં શિરમહિ રહ્યા રકતથી યુકત છે ને, મોતીઓથી વિભૂષિત કર્યા ભૂમિના ભાગ જેણે;
એવે સામે મૃગપતિ કદિ આવતે જો રહે છે, નવે પાસે શરણુ પ્રભુ આપનું જે ગ્રહ છે. ૩પ છે. આ શ્લોક-૩૬. (નમોહંત) સ્પાન્ત-ઢ-પવન-દ્વત-સિદઉં,ઢાવાનશ્વર્જિત-મુર-મુરક્ષિત
विश्वं जिधत्सु-मिव-संमुख-मापतन्तं, त्वन्नाम-कीर्तन जलं शमयत्यशेषम् स्वाहा ॥३६॥ * अन्वय :- त्वन्नामकीर्तनजलम् कल्पान्तकाल पवनोद्धतबतिकरुपम् ज्वलितम् उज्ज्वलम् उत्स्फुलिङ्गम् विश्वम् जिघत्सुम् इव सम्मुखम् માપસરનું પાયાનમ્ અરોન રામસિ ગાથાથ:- અગ્નિભય દૂર કરનાર - હે ભગવંત ! તમારા નામનું કીર્તન રૂપ જલ-પ્રલયકાળના પવનથી ઉદ્ધત થયેલ, અગ્નિ સદુશ, બળતી ઉચી જતી ભૂવાલાએવાળાં અને ઉચે ઉઠતા તણખાવાળા નિગારીવાળા, સમરત વિશ્વને ખાઈ જવા માટે ઇચ્છતા સામે આવતા દાવાનલને ૫ણું શાંત કરી દે છે.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
તામર
વિશેષાર્થ :- મારા પ્રભુ ! પેલી આગ-પેલે કાન આજે ભ૮ ભડ સળગી રહ્યો છે. યારે તરફથી ફટ-ફટ તણખારા ઉછે રહયાં છે, અને જોતાં તો એમ જાગે કે, શાસમાં વાંચે આ કલ્પાન્ત કાળના વાયથી વિફરેલા અગ્નિ જે જ આ અગ્નિ છે. સારાય જગતને એક જ સાથે કેબિયે કરી જાય તે તેને લપલપાટ છે. અને બરાબર તમારા ભકતની સામેની દિશામાં ભડકાબંધ આગળ વધી રહી છે. પણ તમારે એ ભકત “આદિદે’ કહી તમારું નામ યાદ કરે છે. કે જાણે આ તમારે નાષનું જળ કેવું છે કે એક સેકનમાં આ આગ પતે જ પાણીની જેમ કડી બની જાય છે. એ માટે પ્રભુ ! આવી આગમાંથી ઉગરવાનું આવશે ત્યારે હું આપને યાદ કરીશ... પણ... અત્યારે તે કહીશ કે બસ. ની ભયંકર અગનને મારા દિલમાંથી તમે શાંત કરી છે. મારા પ્રભુ ! તમારું નામ હું ત્યાં સુધી નહીં છે કે જયાં સુધી તમે મારી ઈર્ષાની આગને નહીં મા. નગરદાહ અને દાવાન ગમે તેવા ભયંકર હોય તે પણ પાણીથી શાંત થઈ જાય - જ્યારે ભયંકર દરિયાના જાઓ અથડાવાથી પાણીમાં વડવાનળ ગગટે તે મહામુશીબતે શાન્ત થાય - આ હવાનળ કરતાંય વહી જાય તેવા અનતકાળથી અનંતાનંત ઇવેને સંસારમાં રખડીનાર - કામાન અને કાન પ્રભુના નામ સ્મરણથી જ શાંત થાય એમ છે. – ___ भावार्थ :- अग्निभयहर तीर्थकर स्तुति :- हे नाव प्रभु - आपका नाम मात्र ही ग्रहण करने से वज्राग्नि, विजकी नादि समी प्रकारका दाबानक शांत हो जाता है। वह सबानक प्रख्यकाल की वायु द्वारा उद्धत बनी हुई मम्मि जैसा हो, देदीप्यमान हो. उसकी ज्वाला ऊँचे भाकाशतक पहुँचती हो, उसके अंगारे चारों और फैलते हों, मानो संपूर्ण विश्व को निगह नाना चाहता हो
तथा सम्मुख आता हो भी ऐसे दावान को भी आपका नाम ही तुरन्त शांत कर देता है ॥३६॥ આ કથા-૨૩, લક્ષ્મીધાર-સાધવાહ - પ્રતિષ્ઠાન પુરથી લક્ષ્મીષા શેઠ સાથે લઇ વિર ચાલયા રસ્તાષાં જંગલમાં
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
સાગર યત્ર
જનવિધિ
O
OPPO
ઉનાળામાં દાવાના ઉત્પન્ન થયા. લક્ષ્મીષર શ્રીભક્તામર સ્તાના ૩૬ માં શ્લાકમાં લયલીન બન્યા. ચક્રેશ્વરી દેવીની સૂચનાથી આશ્લાથી અભિષશ્રિત પાણી છાંટવાથી દાવાના ચાન્ત ચઇ ગયા. આ રીતે નગરના અગ્નિ પણ શાંત ચવાથી રાજા પણ જૈન ધર્મ પામ્યા.... ી નમઃ ।। દ્ધિ ી હું નમો હાયહીન ૧૧ અક્ષરી | અગ્નિમુરામને શાન્તિ રુ
ત્રિપુર-મુંદ્રff-ગાતયેલ-મનિવારણ-ઢી
૨૨ અક્ષરી મંત્ર સારાભાઈ નવસ્મરણુ.
સ્વાહીં ॥ ૨૧ અક્ષરી
અત્ર, ૐ ↑ શ્રી પીપી ૐ....મ.... પાના ૨૮ ના બન્ને અન્ગા મેલી (આખી ચાળી) અષ્ટપ્રસરી પૂજા-જાય. स्तवन- ३६. तेरो नाथ कीर्तन जल समावे, दायानक असराल री, कल्पांतकाल के पवन परगट, મહાસહવર ગનથી નારે, ચૌર મૂની વયાય રી.-વિશ્વ જયા રપ રાવલ, મયો યૂ ટ્રેટ ત્રમુ તે તારે વઢી, ખંતુ વાય ના થાય રી. તેરો. ર
જે જોરમાં પ્રથમના પવને થએલા, આઢા ઉડે બહુ જ અગ્નિ દવે ધીકેલા; સ'હારશે જગત સન્મુખ તેમ આવે, તે તુજ નિરૂપી જળ શાંત પાડે. ૩૬ સહારકાળે વાયુ જે માથી ભમાવે અગ્નિને, તે અગ્નિવાળા ઉજળા દવ જે ઉડાડે જવાળાને; સ'હારવા એ વિશ્વને દવ જો દાપિ આવતા, તુજ ભકિતરૂપી પાણીથી તે સઘ શાંતિ પામતા. ૩૬ કલ્પેશ કેશ સમય પરના વાયરાથી અતિષે, 3 જેમાં વિધિ તણખા અગ્નિકેશ ય સિષે; એવા અગ્નિ સમીપ દિએ આવતા હાય પાતે, તારાં નામ સ્મરણુ જળથી થાય છે રશાંત તા તે. ૩૬ ૭
बन्दि युं विकराल री तेरो. १
મા રી. તેરો ર
PILOT B
૧૫)
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી.
બકતાર
મહામન્ય
૫
નિષિ
****
*****
શ્લોક-૩૭. (નમોહઁસ્....) રહે-ક્ષળ સમત-હોવિત્ઝ-ટ-નીરું,ોધો-ટૂરું શણન-મુળ-માવતસમ્। ૧૬૦ ઞામતિ કમ-યુમેન નિરત-રાષ્ટ્ર-વન્નામ-ના-મની વિ. યસ્ય પુંતઃ સ્વાહા રૂથી
*
:
अन्वय :- यस्य पुंसः हृदि त्वन्नामनागदमनी (स) निम्तशङ्कः स्वतेक्षणम् समय कोकिलकण्टेन न्म कोषोद्धतम् आपतः तम् उत्फणम् ળિનમ્ મયુરોન શામત્તિ ! ગાથાથ સ-ભયહર :પ્રભુ ! જે પુરુષના હૃદયમાં તમારી નામ રૂપી નાગદમની છે તે પુરુષ લાલઘૂમ આંખવાળા, કાયલના કઠ જેવા - વિષ વડે કાળા, ક્રોધથી ધધધમતા ફૂંફાડા મારતા, ચી ફણાવાળા સાપને સામે આવતા જોઈને પણ નિઃશંકપણે પાતાના બે પગ વડે ઓળ‘ગી જાય છે.
વિશેષાથ – એ મારા પ્રભુ ! પેલા સાપ તા ફૂંફાડા લગાવી રહ્યો છે. ધસમસતા સામે આવી રહ્યો છે. ક્રોધથી વા–કુવા થઇ ગયે છે. અને ઝેર તે એના કંઠમાં એવુ ઉભરાઈ ગયું છે કે પેલી મદથી ભરેલી કોયલ જેવા કાળા બ તે એના કઢ થઇ ગયા છે. અને આંખા તે જાણે લાલચાળ બની ગયેલ છે. ભલે ને આ સ પેાતાની જાતને ઘણા મહાન નાગરાજા માને, પણ પ્રભુ ! જો તમારા ભકતના હૃદયમાં નાગદમની નોંગના મન્ત્ર જેવું તમારૂં નામ રટાઈ રહ્યું છે. તે પછી તમારા ભકતને શેની ભીતિ ? એ તા બન્નેય પગથી તે નાગને જરાય ખચકાયા વગર નિ:રા કપણે આળ'ગી જાય છે. પ્રભુ ! આ સ` નાગરાજ તમારા ભકત પાસે સાપેાલિયું બની ગયે છે. એ મારા પ્રભુ ! આવા સર્પના તા મને શા વધુ ડર લાગે ? ... પણ મારા દેવ ! ક્રોધ રૂપ સર્પ ભયકર છે, સદાય ઋષીપાટ કરીને કલહ કરનારી તેની જીભને વશમાં રાખજે; ક્ષણવારમાં તપ-જ્ઞાન અને સયમને ડંખ દઈને જડ બનાવી નાંખનાર આ ક્રોધ પર મારા પ્રભુ! કાબુ રખાવજે તમારા નામની નાગદમની નાગનું ઝેર ઉતરવાના મંત્ર હુ' સદાય રટતા જ રહેવાના છું. માયાર્થ :- સર્વમય દ્વારા તીર્થકર ની સુસિ :- जिस पुरुष - व्यक्ति के हृदय में आपकी
************
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
જન
नामरूपी नागदमनी रही हुई होती है वह व्यक्ति रक्त नेत्रवाले और मदोन्मत्त कोयल के कंठ जैसे श्यामवर्ण बाले, क्रोध से रखत साताभर बने हुए, उन्नत फना बाले तथा सम्मुख आते हुए सर्प को मी शंकारहित होकर अपने दोनों पांचों से उपर होकर लांघ जाता हैं ॥१७॥
કથા-૨૪. દઢવતા સુત્રતા :- નર્મદા નદી કાંઠે નર્મદાપુરમાં પહેલ્પ નગર શેઠની એકની એક પુત્રી સુત્રતા દરરોજ શ્રીનમસ્કાર મહામંત્ર અને ભક્તામર સ્તોત્રની આરાધના કરતી. એકવાર શપુથી કરમણ નામે શ્રેણી વેપાર માટે નર્મદાપુરમાં આવ્યું. મહેશ્ય શ્રેષ્ઠિને કરમણ સાથે મિત્રાચારી થતાં જમવાનું આમંત્રણ આપ્યું. સુત્રતાને જોઇ કરમણ તેના પ્રત્યે મોહ પામે. એટલે કપટી શ્રાવક બની મહેમ શ્રેષિને પ્રસન્ન કરીને સૂત્રતા સાથે લગ્ન કર્યા. સુત્રતા સાસરે આવી. તે બધા અન્ય ધર્મી હોવાથી ... અભક્ષ્ય અનંતકાય રાત્રિ ભોજન આદિ સુવતાને કરાવવા બહુ કષ્ટ આપવાં લાગ્યા તે પણ સુત્રતા જનમની આરાધના છોડતી નથી. તેથી સમ્બન્ધીઓએ પિતાના ધર્મી બીજી સ્ત્રી સાથે કરમણના લગ્ન કર્યા. નવી સ્ત્રી ની કાનભેરણી થી કરમણે. મુકતાને મારવા માટે ઝેરી સર્ષ ઘડામાં રાખે, અને સુત્રતાને ઘડામાંથી માળા લાવવા કહ્યું સુત્રતા બકતામર સ્તોત્રના ૩૭ માં શ્લોકના ધ્યાનમાં લયલીન હતી. તેના આધારે ઘડામાંથી સર્ષ ઉપાયે દેરહા અને માતા જેવા સને લઇ પોતાના પતિને આપવા પાલી, ત્યાં આકાશવાણી થઈ કે - અરે સુત્રતા દત્રતા અને દર વર્ષવાલી છે, તેની પ્રશંસા કરશે તે સુખી થશે. અને નિદા-જુગુપ્સા કરશે તેઓ દુખી થશે, આ આશ્ચર્ય જોઈ ગ્રામજનો અને કુટુંબીજનેએ જિન ધર્મ સ્વીકાર્યો દઢતા સુનતાએ જિનમની પ્રભાવના કરી છનને સફળ બનાવું. છે હું હું હંસઃ સર્ષ હંસ ના ટૂંકા ન
નું હેત ૧૭ અક્ષરી મળ્યા- આરાભાઈ નવસ્મરણ. ઋહિ - * * નમો વીરાણવી આ જ અહી મંત્ર - ૐ નમો શ્રીં શ્રી ક્રૂ થઃ ગરિ મ હનિવનિ પm ofપસ્થિત
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી આ સિદ્ધિ તેહિ મનોવાંચ્છિત ગુરુ કુરુ સ્વાહ ૪૪ અક્ષણ છે.પુરમ... પાના ૨૮ ના બને મને જાદરા ભકિતામર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. દરવન–૧૭. Rારિકા માનો માનો વેર વિનતી, રિલાગાનો મેરી વિદિ-R. ટેક છે
चित्त लावो मेरी विनति, तुं के गरीब निवाज रे, दुखियनको दुःख हार हो- मानो मानो. १ कांइ महिर करो महारान, रे, आपो मविचल राज रे- सा. २. रातेरे कौचन कोपथे, काइ कोकिल कंठ ज्यू श्याम रे, फणीधर डारे दूरीरे, नागदमनी तुम नामरे सा.-मा. ३
જે રકતનેત્ર, પિક કંઠ સમાન કાળે, ઉંચી કણે સરપ સન્મુખ આવનારે,
તેને નિશક જન તેહ ઉલંઘી ચાલે, જામ નાગદમની દિલ જેહ ધારે. ૩૭ : જે શ્યામ કેકિલ કંઠ જેવો લાલ આંખ સખતે ઊંચી કરી નિજ ફેણને મદથી છકેલો ચાલો, કોથી બનેલો નાગ એ જો ધસીને આવત, તુજ નામરૂપી નાગદમની એ નિશકે હું જ. ૩૭ કાળી કાળો અતિશય બની લાલ આંખ કરેલી, કોઠે પર બહર્વિધ વળી ઉછળે કે જેની;
એવો મોટો મણિધર કદિ આવતું હોય સામે, નિશ્ચ ભે તુરત અહિ તે હે પ્રભુ આપ નામે. ૩૭ ૭ બ્લોક-૩૮. (નમોસ્...) એવા-g-ગ-નર્વિત-મીન-નાદ્રમાનવ વસ્ત્રવતા-પિ-ભૂપતીનાના પર
उद्य-दिवाकर-मयूख-शिखाप-विद्धं, त्वत्कीर्तनात्-तम इवाशु भिदा-मुपैति स्वाहा ॥३८॥ ____ अन्वय :- आजौ त्वत्कीर्तनात् वल्गत्तुरङ्गगजगजितमीमनावम् वरूपताम् भरिभूपतीनाम् वरम् उद्यद्दिवाकरमयूरू शिखा-पविद्धम् तमः
બાશ મિરાન ૩રિ | ગાથાર્થ :- યુભયહર - ભગવાન ! ઉગતા સૂર્યના કિરણના અગ્રભાગથી ભેદ પામે અંધારાની જેમ યુદ્ધ માટે ઉછળતા ઘોડા અને હાથીઓની ગજેનાથી ભયંકર નાદવાળા યુદ્ધમાં બલવાન રાજાઓને
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
Ca શામર
સાયન્ત્ર
પૂજન
વિધિ
豪樂
સૈન્ય પણ તમારા નામના કી'નથી ભેદાઇ જાય છે. વિશેષાય :- પ્રભુ! તમાશ ભક્ત એવા રાજા પર બળવાનમાં બળવાન રાજાનું સૌન્ય ત્રાટકયુ છે; યુદ્ધ આરભાઇ ગયું છે. પેલું સૈન્ય પણ જેવુ તેવું નથી. ઘેાડાના હેષારવા અને હાથીની ગર્જનાઓના અવાજોથી સૌન્ય ભયાનક લાગે છે. પણ મા તમારા ભકત.... નથી તે। સમશેર ઉઠાવતા નથી તેા સૈન્યને ખેલાવતા એ તા ખેડે છે. તમારુ સ્તવન કરવા-ફીન કરવા. અને આશ્રય એ છે કે પેલા દુશ્મનનુ' સૈન્ય એ જ કીનના પ્રભાવે ઉગતા સૂર્યના કિરણાથી અકારું' ભેદાય જાય તેમ આખુ સૈન્ય નાસભાગ કરી મૂકે છે. એક સૈનિકને જો રૌનિક જોવા ન મલે. એક ઘેાડાને બીજો ઘેાડા ન દેખાય. એક સાથીને તેને બીજો સાથી નજરે ન પડે. બધું નાસભાગ થઇ જાય. પ્રભુ ! આ તમારે નહીં.... તમારા શકતે કરેલા તમારા ક્રીનના પ્રભાવ. આ દેવ ! આવુ. કલેશરૂપ સંન્ય મારી સાધનાને તિતર – ભીતર કરવા આવે છે. હુ તમારૂં નિર'તર કીંન કરીશ તા — મારા પ્રભુ ! ઓછાવત્તા આ ફ્લેશરૂપ યુદ્ધથી અને સદાય બચાવી લેજો. भावार्थ :- संग्रामभयद्दर द्वारा प्रभु स्तुति:- युद्ध में दौड़ते हुए घोडे और हाथियों के गर्भार तथा योद्धाओ के भयंकर सिंहनाद शब्द हैं जिसमें अथवा युद्ध करते हुए घोड़ों और हाथियों की गर्जन से जिसमें भयंकर शब्द होते हैं ऐसे बलवान राजाओका होते हुए सूर्य की किरणों के अग्रभाग द्वारा अथवा समूह द्वारा भिदे हुए
सैन्य मात्र आपका नाम-स्मरण करने से ही उदित अंधकार की तरह तत्काल नष्ट होता है ॥ ३८ ॥
-
ઋદ્ધિ:- ૐ હ્રી ગળમો સર્વિસવ” ૧૧ અક્ષરી भत्र :- ॐ नमो नमिऊण विषहर विष प्रणाशन रोग-शोक-दोष -ग्रह - कप्पदुमच्च जायई सुहनामગદ્દળ-મન મુદ્દત ૐ નમઃ સ્વાહા ॥ ૫૧ અક્ષરી ૐ........ પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ત્રો બેલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાય. વન-૧૮. जोर भर दोरते मोर घोरे खरे, थोर घनश्याम गजराज गार्जे, श्य महारथ
*************
૧૬૩
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
जुरे गवान रज विस्तरे, सबक बलवंत भूपती दिवाते-जोर. १ करको सटकते मुमट कोटि कटे, मटफ्ते सटकते कहा भाजे, men બકતામા स्वय दिनकर यथा तिमिर सब दूरथी, बहुरि प्रभु नामपे हम दीवाजे. - जोर. ३ મહાયન્સ
નાચે તુરંગ ગજ રાખ કરે બહાન, એવું છું નૃપતિનું બળવાન સૈન્ય | ભેદાય છે તિમિર જેમ રવિ કરેથી, છેદાય શિધ્ર યમ તે તુજ કીર્તનથી. ૩૮ અમો બધા જયાં કૂદતા ભીમનાદ હરતી પાઠતા, એવા મહા સંગ્રામમાં દળ ભૂપતિના આવતા, રવિરાજ જેમ દળ તિમિરનાં પળવારમાં સ હારતો, એમ સૌ એ ભેદાય છે જે થાય તાશ કીર્તન ૩૮ અો કરી ગજગણુ કરે ભીમના અતિશે, એવી સેના સમરભૂમિમાં રાજતી જિતમિ,
રાયે તે તુરત પ્રભુ આપનાં કીર્તનથી, જાણે નાસે તિમિર સઘળાં સૂર્યનાં કિરણેથી. ૩૮ ૦. જ બ્લોક-૩૯. (નમોહંત....) કુત્તાઘ-મિન-મન-શોણિત-વારિ-વાહ-વે નાવરા-તરના-સુયોધ-મીમા
યુ ન વિનિત-ટુર્ના-જો -જુલા-રત્વજિન-વના-અભિળો મને સ્વાહા .રૂ અરયા :- સરવાયવસાયનાચિન: શોળિયારિ – વાળવા કરનારયોનીકે યુ વિલિયુગેયવક્ષા: a ( He ) નય રમત્તે. ગાથાર્થ – સંગ્રામમાં વિજય અપાવનાર - ૨મી ! ભાલાના અગ્રભાગથી લેe હાથીઓના વાહી રૂપ પ્રવાહને કદીથી તરી જવા આતુર થયેલા હાથી ભયંકર યુદ્ધમાં, દુwય શત્રુપક્ષને છતના તમારે કારણકમલ રૂપ વનને આશ્રય કરનાર જય પામે છે. વિશેષાર્થ - આ મારા પ્રભુ ! તમે માત્ર દુશમનના સૈન્યને અટકાવનાર જ નથી. તમે તે દુય એ શત્રુઓ પર વિજય અપાવે છે. ભલે ને દુશમન ભયંકર યુદ્ધ કરે: તો રામનની સાથે એવું જ કે ભાલાની અણીએ ભેંકાતા હાથીના મસ્તક પરથી લોહીની
T
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
નદીઓ વહે અને લોહીની નદીમાને ગણકાર્યા વિના શનિ કે તેષાં ઝાપટ પ્રવેશ કરી તેને તરી જાતને એકબાજુથી
બીજી બાજુ પહોંચી જવા બહાવરા બન્યા હેય... અહો ! આવું ભયંકર યુદ્ધ કેમ ન હોય? પણ..પેલે તમારે એકતા બામર
તમારે પરણરૂપ કમ વનમાં આવીને બેઠો છે. એ તે છતવાને અને છતવાને જ છેપ્રભુ ! મારે કેકને ય પૂજન
જગતમાં છતવાની વાત આવે ત્યારે વાત..પણ.... અત્યારે તે આ કારખા અને કાતિલ કર્મોએ મારી જોડે યુદ્ધ છેડી દીધું છે. એ યુદ્ધ બંધ કરે તેમ નથી. પણ મને ખાત્રી છે કે વિજય તે તમે અપાવશેજ, વિજય તમારે અપાવો જ પડશે. કારણ, હું તમારા શરણાશ્રિત છું. માયા - વત્તા ઘટ ઘ5 હરિ :- માણે છે કમાન છે મિકે हुए हाथियों के रुधिररूपी जल प्रवाह में वेग से प्रवेश कर उसे पार करने के लिये व्याकुल बने हुए वीरों के द्वारा भयंकर दिखाई देते हुए युद्ध में आपके चरण कमलरूपी बन का माश्रय करने वाले मनुष्य दुर्जय शत्रुओं को पराजित कर विजयी होते हैं ॥३९॥ કથા-૨૫. ગુણવર્મા કુમાર :- ...પ્રાચીન કાલથી શાસ્ત્રોમાં પ્રસિહ મથુરા નગરીમાં રણકેતુ રાજા હતા. તેમના લઘુબંધુ ધર્મમૂર્તિ ગુણકુમાર ઉપર મહારાણીને ઇર્ષા થવાથી રાજાને કહાવી. તેને દેશનિકાહ કરાવે. ગુણવર્મા પર્વતની ગુફામાં રહી જિનભકિત શાસ્ત્રાવ્ય નમસ્કાર મહામત્ર અને ભકતામર સ્તોત્રના ૩૮-૩૯ માં
શ્લોકના ધ્યાનમાં તત્પર છે. ત્યાં અપ્રતિચક્ર પ્રગટ, યા ત્યારે ગુણવર્માએ જય માગ્યું. આ બાજુ રઘુકેતુ અન્ય
દેશ સાધવા નીકળતાં ગુફામાં ગુણવર્માને જોતાં લડીભર યુદ્ધ જામી ગયું- મોટાભાઈ રણુકેતુને છતી હ. નમ્રતાથી છે એમના પગે પડે ત્યારે રેણુકેતુ વિલખા થઈ ગયા પાણીના વચનથી ભાઇને દેશનિકાહ કર્યો માટે મારી આ હાલત ?
થઇ રણકેતુ-ગુણવને રાજ્યાભિષેક કરી તે સંન્યાસી થયા - $ મદ્ પિશુળ ને ઘટ્ટી નો સમરે ઉઠ્ઠી તારે ગરિ પર ઉંધાવઠ્ઠી છે ક ક ા ૩૯ અક્ષરી પ્રારાભાઈ નખરણ છે
TAT STATE
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥१६॥
**********
मी. *:- ॐ हीं णमो महुरसवीणं .. ४. मन:- ॐ नमो चक्रेश्वरीदेवी चक्रधारिणी wat जिनशासन-सेवाकारिणी क्षुद्रोपद्रवविनाशिनी धर्मशान्तिकारिणी नमः शान्ति कुरु कुरु स्वाहा ॥ -* ५.मक्ष ॐ....परम.... पाना २८ नागन्ने मन्त्रोकोली (आजी यानी ) mean yon-ony...
स्तवन-३९. कुंतवर भिन्न गज कुंभ निकसत रुधिर, बारि परवाहमे तरन कागे. चपल मति यो पर रोष गरि शोधते. क्रोध कलकल कर कार भागे - जो. १ युद्ध करि दक्ष बेटु पक्ष अरि पक्ष जे, नालि आवाजये यूहि कागे. आदि प्रभु चरण शरणागता जे जना. शुभ मना जय वरे वीतरागे. - नो. २
ભાલા થકી હણિત હરિત રૂધિર વહે છે, દ્રા પ્રવાહ થકી આતુર જયાં તરે છે,
सेवा युधे शत शत्रु , नत, त्वत् पाद ५४४३पी वन २०६४ छ. ३ માં હસ્તિઓના અંગને ભાલાવડે ભાંકાવતાં, તે લોહીની ધમહી બહુ સૈનિકે ત્યાં ચાલતા; એવા ભયાનક યુદ્ધમાં જયાં શત્રુઓ બહુ મહાલતા, એવા અડત મહારને તુજ આચિતે હતી જતાં. ૩૯ ભોંકાતા જ્યાં કરિશરીરમાં લોહીધારા વહે છે, તેમાં હાલી અહિં તહિં અહા સૈનિકે તે રહે છે;
એ સંગ્રામે નવ રહી કદિ જિનકેરી નિશાની, લીધું જેણે શરણુ તુજ તે હાર હયે જ શાની ! ક૯ છે ४-४०. (नमोऽहेत्....)ॐ अम्भौ-निधौ क्षुभित-भीषण-नक्र-चक्र-पाठीन-पीठ-भय-दोल्वण-वाडवामौ।*
रङ्ग-तरङ्ग-शिखर-स्थित-यान-पात्रासासं विहाय भवतः स्मरणाद् व्रजन्ति स्वाहा ॥४०॥ भन्वय :- क्षुभितमीषणनकचक्रपाठीनपीठभयदोषणवारवाग्नौ अभ्भोनिधौ रगत्तरमशिखरस्थितयानपात्राः भवतः स्मरणात् त्रासम् विहाय ब्रजन्ति ।
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ
વિષિમ
- ગાથાર્થ :- જલભય હરનાર :- પ્રભુ ! શુધ્ધ થયેલા ભયંકર મગરમચ્છ, પાઠીન, પીઠ આદિ જલચર પ્રાણીઓને પણ
ની ૧૬૭! લકતામર
ભય આપનાર પ્રચંડ વડવાગ્નિવાળા સમુદ્રમાં મોટા મોટા મેજાઓની સપાટી પર-ટોચ પર રહેલા વહાણના યાત્રિકે
આપનું સ્મરણ કરતાં ત્રાસને - ભયને છોડીને સહસડાટ ચાલ્યા જાય છે. - કિનારે પહોંચી જાય છે. પૂજન
વિશેષાર્થ – એ પ્રભુ ! તમારા લકત મઝધારમાં જહાજ ચલાવી રહ્યો છે. પણ દરિયે તે હેલે ચડયા છે, એવો તે ભયંકર બન્યો છે કે મોટાં મોટાં મગરમચ્છના ટોળાં ને કેળાં તથા પેઠીન અને પીઠ જેવા મોટા મોટા કે મ તેમાં હવે યથેચ્છ મહાલી રહ્યા છે. ભયભીત કરી નાંખે તે વવાગ્નિ આ દરિયામાં પેદા થયેલે...અગ્નિ છે પણ તેમાં પ્રગટી ચૂક્યો છે. પેલું જહાજ પણ હવે ઉછળતાં મોજાઓના શિખર પર ઉછળતું પડું પડું થઈ રહ્યું છે. આ બધું થયું છે તો ય શું ? તમારા ભકત તે આરામથી આસન જમાવીને તમારું સ્મરણ કરે છે. અને ખરેખર પિતાને ધામ પહોંચી જાય છે. પ્રભુ ! આવા તોફાની દક્ષિાની સેર પર જવાનું કયારે થાય તે ખબર નહીં. પણ આ શોકસાગર ક્ષણે ક્ષણે મારી આરાધના– સાધનાના જહાજને ડૂબાડવા આવે છે. એ દેવ ! તમે મારું ધ્યાન રાખજો, મને મારા મોક્ષના ભવપારના કિનારે લઈ જજો. તમારું સ્મરણ તે મારે હવે અજપાજ૫ રૂપે કરવું કહે છે. પણ... મને આ શેકસાગરમાં ન ડુબાવીશ. માવાયે - કરમાર દ્વારા વમુ હતુfક :- દે રવાન્ ! શુમિત વને દુખ મયંકર मगरमच्छो के समूह और पाठीन तथा पीठ जाति के मत्स्य व भयंकर बवानल अनि जिसमें है ऐसे समुद्र में जिनके जहाज * लहरों के अग्रभाग पर स्थित हैं ऐसे जहाज वाले लोग आपका मात्र स्मरण करने से ही भयरहिस होकर निर्विघ्नरूप से इच्छित શાન પર Êનતે હૈ || કથ-૨૬. શેઠ ધનાવહ શ્રી યંજન પાર્શ્વનાથ સ્વામી આદિ અઢી હજાર પ્રાચીન છે પ્રતિમાજીથી સુશોભિત તામ્રલિપુિરી-સ્થસ્પનતીથે ધનાવહ શેઠ આદિ જિનેશ્વરસૂરીશ્વરએ સદુપદેશ આપ્યો કે
જાય છે
T
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
देविंद चकवट्टि-तणाई, मुत्तूण सिवसुहमणन्तम् पत्ता अणंतसत्ता, अभयं दाऊण जीवाणम् (१) १६॥ પી મકતામર ભાવાર્થ-ઇને અભયદાન આપીને અનંત આત્માએ અનેકવતિના ભાગે ગલીને અનંતશિવસુખને પામ્યા છે. આ Maa यो दद्यात् काञ्चनं मेलं, कृत्स्नां चापि वसुन्धराम् । सागरं रत्नपूर्ण वा न च तुल्यमहिंसया । (२)
ભાવાર્થ – જે કે ભવ્યાત્મા દાનમાં સોનાને મેરૂ પર્વત આપે અથવા સંપૂર્ણ પૃથ્વી આવે અથવા રનની ભરેલો સમુદ્ર માં
આપે તે પણ તે અહિંસાની સમાન નથી. ઇંળ – અલ્પા નો વર સપના પૂર્વ પ્ર આ વિશાળ, સ્થળ ના
() ભાવાર્થ-જે કોઇ બીજાના માણેને હણી પેતાના પ્રાણને બચાવે છે છે, તે બેઠા દિવસના માટે જ થાય છે. કેમકે બીજાના પ્રાણનો નારા કરી ખરેખર તે પોતાને જ નાશ કરે છે - ન શાસનમાં છવદયા એ ધમને માણ છે - એ સાંભળી ધનાવહ શેઠે – “સ્થતથી નિરપરાધી જીવોને હણવા નહી” આવી પ્રતિજ્ઞા લીધી. - એક વખત પરેશ સિંહલદ્વીપમાં જ ત્યાં ખૂબ ધન કમાઇ મણિ મેતી પ્રવાહ કપુર ચંદન વિગેરે મા લારી પાછા વળતાં સમુદ્રમાં વિકટાક્ષી દેવીએ કરેલા ઉપદ્રથી વહાણે થંભી ગયા. નાવિકે કહ્યું કે દેવીને પથનું બલિદાન આપીએ તે જ આપણે બચી શકીશું. ધનાવહ છેઠે કહ્યું કે - પ્રાણ જાય તે પણ હું છક વર્ષ તો નહિ જ કરું, એમ કરી, મા ભક્તામર સ્તોત્ર ના ૪૦ મા કોકના ધ્યાનમાં લયલીન બન્યા એટલે વિકટાક્ષી દેવીએ કરેલા ઉપદ્રવે પામી ગયા અને દેવી પ્રગટ થઇ બેયા કે - શેઠ તમારે જયા ના તથા
સંતુષ્ટ થઈ - છું તેથી તમે વરદાન માગે - ધનાવહ શેઠ કહે છે કે – મારે તો ભલું જિનશાસન મળ્યું છે ! તેથી વિશેષ શું જોઈએ ! પરંતુ તમારે પશુ વધ કર ઉરિત નથી. દેવીએ તેમનું વચન સ્વીકાર્યું ત્યારથી જ સયાત્રિકોને પશુ કરવાનું બંધ થયું. જૈમે નર ગઢ સુદું શ્રેમે વાહ ૧૭ અક્ષર
ITY
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
ભકતામર
મહાયન્ત્ર
પૂજન
દિ
STD
.
મન્ત્ર :- સારાભાઇ નવસ્મરણ ઋદ્ધિ
ી નમો મિાસી” ૧૨ અક્ષરી મંત્રઃनमो रावणाय विभीषणाय कुम्भकरणाय लङ्काधिपतये महाबलपराक्रमान मनश्चिन्तितं कुरु कुरु સ્વાહા ।।૪૪ અક્ષરી ૐ....મ.... પાના ૨૮ ના બન્ને મન્ગા મેલી (આખી ચાળી) અષ્ટપ્રસરી પૂજા-જાપ.
स्तवन - ४०. तेरी सुमरणकी बलिहारी रे, तेरी सुरति उपर वारी रे, तुं तो निष्कारण उपगारी रे, तुं तो जगजीवन हितकारी रे, मेरे प्राण आधार - तेरी. १ टेक. अंभोनिधि शोषण भये, मच्छादिक जलचारी रे, बडवानल बिकरालकी, जाला जीभ समारी रे - तेरी. २ रंग-तरंग उत्संगमे, डोलत जहाझ उछारी रे, शस्न भने तुम नामके ते नर पार उतारी रे - तेरी. ३ જયાં ઉછળે મગરમચ્છ તર`ગ ઝાઝા, ને વાડવાગ્નિ ભયકારી થકી ભરેલા; એવા જ સાગર વિષે સ્થિત નાવ જે છે, તે નિ`ચે તુજતણા સ્મરણે તરે છે. ૪૦ દરિયાદ્ધિ' વાવાનળે જળપ્રાણી યાં ભીતાં બધાં, ઉછળી રહ્યા જ્યાં જોરથી પાણીતણાં માજા ઘણાં; એવા પ્રભુ, દરિયા મહીં યાં નાવિકો બહુ વિચરે, ભય છોડીને દરિયે તરે જે આપની યાદી કરે. ૪૦ જ્યાં ત્યાં કૂદાકૂદ કરી રહ્યા નક્રચક્રો કરે છે, જેમાં માજા' અહીં તહીં બહુ જોરથી ઉછળે છે; એવા અધમહીં કદિ અહા યાત્રિકો જો ફસાથે, સ‘ભારે તે પ્રભુજી તમને ભીતિ તા દૂર થાય. ૪૦ 0
શ્લોક-૪૧. (નમોઽહંત્...) ૐ ૩૩મૂત-મીશળ-ગજોવ-મા-મુનાઃ શોચ્યાં વશા-મુળતા-શ્રુત-નીવિતાશા:/ વત્તા-૧.ન-નોįતધિ-તેહા માં મન્તિ મ ્-વન-તુલ્ય-હવાઃ સ્વાહા ॥૪॥
अन्वय :--- उद् भूत भीषण जलोदरभारभुग्नाः शोथ्याम् दशाम् उपगताः च्युतजीविताशाः मर्त्याः त्वत्वादपुनरजोऽमृतदिग्वदेवाः सन्तः )
**********
૧૬૯
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
TTTTTT
અને મગનુNT: મારિયા ગાથા:- રાગના ભયને હરનાર:- હે નાથ ! ઉત્પન્ન થયેલા લયમ જાદર નામના ન
* ૧૦૦% લકતામર
રોગના ભારથી વાંકા વળી ગયેલા, અતિ શામજનક કરૂણ દશાને પામેલા અને જીવનની આરાને છોડી દીધેલા મહાન
અનુરો તમારા ચરકમળની જરૂ૫ અમૃતથી લેપાયેલ શરીરવાળા-પ્રભુની ચરસુરજ-૫ક્ષાનું જલ આદિ દેહ ૫૨ જન
લગાડવાથી કામદેવ જેવા રૂપને ધારણુ કરે છે. વિશેષા:- એ મારા પ્રભુ! આ શું? પેલે દર્દી આવ્યો ! ht
ભય! ઘોએ કહ્યું આ તે લેર છે... ભયંકર જાદર અને દહીં નાંધારે જાહેર કરાયે. દર્દી ને પણ થયું કે હવે ઇવન બચવાની પણ કઈ આશા નથી. અને..... છતાં ય તેને યાદ આવ્યું; વાવને, દુનિયાએ જાકારો આપે છે તે મારા પ્રભુ પાસે પહોંચું અને પ્રભુ ! તમારા ભકતે તમારા ચરણકમળને પખાળ્યા, તમારા ચરણકમલની રજથી પવિત્ર થયેલ પખાલ એ જ એનું અમૃત હતું. એ અમૃતથી દેહને લીપી નાંખ્યું. અને આહા ! તમારે ભકતના શ્રદ્ધાભાવે ચમત્કાર સર્યો. રોગ તે માટે પણ કામદેવ જેવી કમનીય કાયાને માલિક બની ગયે તમારે થાળ ભકત. મારા પ્રભુ! દેહ તે રોગનું ઘર છે જ, એટલે રોગો તે આવશે અને જશે. પણ..મારે આ લાભ રોગનું ઓષધ તું કરજે. “આ મારું આ મારૂં” આહવારો આ લેભ કરાવે છે. પ્રભુ ! એ હવારે બંધ થાય ને મારો આત્મા જ નિર્મળ બને તે જ મારી અભિલાષા છે. માર્ચ :- રોજમરર ગ્રામ જપુ રાશિ :- વન ટુ મયંકર રરો के बोझ से झुके हुए, शोक करने योग्य अवस्था को प्राप्त किये हुए और जीने की बाचा नष्ट हो चुकी हैं जिनकी ऐसे लोग मी आपके चरण कमल की रज रूपी अमृत को अपने शरीर पर लगाने मे कामदेव जैसे रूपवान् बनते हैं अर्थात् ब्याविरहित होकर मनोहर सपाले बनते हैं ॥४१॥ * जिस रोग से पेट में पानी भरता बासा है और जिसके कारण पेट बढता जाता है तथा अन्य अवयव गरते नाते हैं उसे जलोदर रोग कहते हैं। यह बरा ही कष्टसाध्य महारोग है।
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
થા-ર૭ રાજપુત્રી કહાવતી - વીસમાં તીર્થપતિ શી મુનિસુવ્રત સ્વાષિના શાસનમાં થયેલા મહાસતી મમu સંદરીની વિનંતીથી શ્રી અનિયંદ્રસૂરીશ્વરજીએ પૂમાંથી ઉલધુત, અઢતાલીસ લબ્ધિ પદેથી યુકત, મહા
૧૭૧n જામી
પ્રભાવશાલી, સકલ મન્ન અને શિરોમણિ શ્રી સિદ્ધચક્ર-માદાયન્ટની રચના કરી. તેની આરાધનાથી દીપા ષહારાજા
અને સાતસો કેઢિયાઓના રેગ ગયા તેવી ઉજજૈની નગરીમાં રાજયોખર સજાના વિમલાદેવી પટ્ટરાણીના પુત્ર પૂજન
જ કમારને અપરમાતા કમાએ રોગકારી ઓષધ ખવડાવવાથી તાવ જલોદર વિગેરે રોગો થતા વિમાતાના કામણનો ખ્યાલ આવતા રાજહંસનગરી છોટી હસ્તિનાપુર પહોંચે ત્યાં માનગિરિ રાજાની સાથે-નખ કલાવતી પુત્રીને સાથભ કર્મના સિહત્તમાં વાંકે પઢતા રાજાએ વજાલંકાર ઉત્તરાવી રેગી રાજહંસ કમાને કલાવતીને અર્પણ કરી બને એ નગરી છોડી પ્રયાણ કર્યો. મધ્યાહે – વક્ષનીચે પણશયામાં રાજહંસ થાકથી સૂઇ ગય છેપાસે બેઠેલી પવતી પતિના રોપશમનને ઉપાય વિકારતી બતામર સ્તોત્રના એકતાલીસમા શ્લોકના ધ્યાનમાં લયલીન છે. તે સમયે રાજહંસના મુખમાંથી સર્પની ફણા બહાર નીકળી બીજી બાજુ રાફડામાંથી સર્ષનું મુખ રખાય અને તે મનુષ્ય ભાષામાં બોલે કે – કેઇ ખાટી છારા સાથે (રાછા) રાઈ આ પુરૂષને આપે તે તારે ભાગવું પડશે. ત્યારે રાજહ'સના મુખમાં રહેલા અર્થે કહ્યું કે જો કોઈ તારા દરમાં ગરમ તેલ નાખશે તે તારે પણ કન છોડીને ભાગવું પડશે – બા ચક્રેશ્વરીદેવીએ પ્રગટ થઇને કલાવતીને કહ્યું કે- હે મહાસતી તારા સ્તોત્ર જાપના પ્રભાવથી આ ચેષ્ટા મેં કરી છે. - રાજહને રોગ મટી ગયો કાયા કંચન જેવી થઇ ગઇ. પિતા રાજશેખર રાજાને
સમાચાર મલતાં - રાજહંશ કુમારને ઉજજેનનગરીની રાજગાદીએ બેસા. હસ્તિનાપુરના રાજા માનગિરીએ પુત્રી આ કહાવતીની અને મહારાજા રાજહંસ કુમારની માફી માગી છે મેં * હિઢિ લિસ્ટિ વુહુ ગુહુ જ જ રવાહ ૧૭ અક્ષરી મંત્ર સારાભાઈ નાખણ ઋદ્ધિ - ૪ *ગ નો અફીન-માજના
1 12 TERRI
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
**
मताभ M614-३
******
***
RER
* ४.४३६ मत्र:- ॐ नमो भगवती क्षुद्रोपद्रव-शान्ति-कारिणी रोग-कष्ट-ज्वरोपशमनं कुरु कुरु ॥१७२॥ स्वाहा ॥ ३३ अक्षश ॐ....परम.... पाना २८ नगन्ने मन्त्रीजी (भाभी याजी) मा Yon-m५. स्ववन-११. अरज हमारी अवधार रे साहिबजी, भव भय फंदा हार रे साहिबजी. मीषण कुष्ट जलोदरा, खयन खरे दूःख भार रे - सा. सोच दिशा बहु रोगकी, क्यु कीजे किरतार रे-सा. १ साहेबजी रे जिनजी रे, जगजीवनजी रे, विनति मोरी मानरे, करमकी वेदना हार रे-सा. .* चरणकमल रज रागथी, रजे तन अकबार रे-सा.२ देव प्रभु ते नर मजे, कामरुप अवतार रे.-सा. दर्शन है दिल ठार रे, प्रभु आवागमन निवाररे-सा.३
જે છે નમ્યા ભયદ રોગ જલંદરેથી, પામ્યા દશા દુઃખદ આ ન રહ તેથી
ત્વદ-૫-૨જ અમૃત નિજ દેહ, ચેરી, બને મનુજ કામ સમાન રૂપે. ૧ વાંકાં વળ્યાં છે અંગ સો જેનાં જળોદર રોગથી, દુઃખીઆ બન્યા તે રોગીઓ આશા નહિ આયુષ્યની; પ્રભુ આપના પદ પંકજે રજ ચેટી જે સુધા સમી, રજ ચાળતા તે પામતા કાન્તિ રૂપાળી કામની. ૪૧ અંગે જેનાં અતિશય વજ્યાં પેટના વ્યાધિઓથી, જેણે છેડી છવન જીવવા સર્વથા આશ તેથી;
તેવા પ્રાણી શરણુ પ્રભુ આપનું જો ધરે છે, તેઓ નિશ્ચ જગતભરમાં દેવરૂપે કરે છે. ૪૧ ॥३-४२. (नमोऽर्हत्....)ॐ आपाद-कण्ठ-मुरु-श्रृङ्खल-वेष्टिताङ्गा गाढं बृहन्निगड-कोटि-निघृष्ट-जवाः ।* त्वन्नाम-मन्त्र-मनिशं मनुजाः स्मरन्तः सद्यः स्वयं विगत-बन्ध-भया भवन्ति स्वाहा ॥४२॥ * - अन्वय :- आपादकण्ठम् उरुश्रृङ्खलवेष्टिताङ्गाः गाढम् बृहन्निगरकोटिनिघृष्टनाः मनुजाः त्वन्नाममन्त्रम् अनिशम् स्मरन्तः सद्यः । स्वयं विगतबन्धमया भवन्ति । आया:- नवथा भुत नार:- विभु! मथी भडान सुधा
*ERNX**
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
જન
મોટી મોટી માળે હે હીટાયેલા તથા મોટી બેડવાની અણીથી વણાયે બંધવાળા મનુષ તમારા નામને અહર્નિશ મંત્ર જાપ કરતાં જાતે જ કદી બંધનના ભયથી રહિત થાય છે. વિશેષાર્થ – એ પ્રભુ ! પેલા તખારા જ
I૧૭ ભક્તામર મહામ ભકત મનુજોને કઈ કાર થી પાટી મેટી લોખંડની બેડીઓથી જઠયાં છે. બેઠી પણ એકાદ બે થી છે? પગથી ન
માંડીને ગળા સુધી બેડી બાંધે છે. એ વેઠીએાએ તમારા ભકતની જધાઓ પણ ઘસી ઘસીને સેટી સમી cu
કરી છે. છતાંય મસ્ત છે પેલા તમારે ભકત ! કેઇને લાગે છે કે કે મંત્ર જપે છે. પણ હું જાણું છું તેને મંત્ર એક જ છે.... પ્રભુ તમારું નામ... આદિદેવ...રાષભદેવ....... અરિહંત તીર્થકર એ જ તેને સતત માત્ર ચાલી રહ્યો છે. અને બેડીઓના એ બંધન તુરત જ સ્વય જોતાની મેળે જ સરકી પડે છે. તમારે બકા કહે છે “બેઠીએ બંધન છે પણ પ્રભુ ! હું તમારા પ્રભાવે મા છું” એ મારે પ્રભુ ! આવી લોખંડની બેડીઓમાંથી તે ભકતોને બચાવ્યા છે. તષાચું તેત્ર ગણતાં બેડીઓ તે કાચા સૂતરની જેમ કા કટ થતી કપાય ગઈ છે; પણ મને તે તમે સ્નેહના રેશમી બંધનોથી બપાવજે. આ દુનિયાદારીના સ્નેહે કેટલાય ને જકડી રાખ્યા છે. મુનિ બન્યા છતાંય...! એ મારા પ્રભુ! તમે મને આ નેહના બંધનમાંથી છોડાવજે. હું તે ફકત એવા સહિત ગગનનું પંખેરું છું. મને આ સ્નેહના પિંજરામાં કે ન પૂરે તેની પ્રભુ ! ભાળ રાખજો. માયાર્ચ - રમમયાન તા રસુતિ - જિનકે શરીર पांव से मस्तक तक मोटी-मोटी तथा बडी-बडी जंजीरों से बंधे हुए हों और जिनकी आंघे बेडियों के अग्र भाग द्वारा बुरी तरह घिसती हों ऐसे मनुष्य मी हे स्वामी । निरन्तर मापके नामरूपी मंत्र का "ॐ ऋषमाय नमः" स्मरण करने से तत्काल स्वतः ही
છે મા ર તે રાણા દે જરા કથા-૨૮. ખમવીર પહ- દિહીના જયને કબજે કરી બાદસ્પદ ક જલાલુદીને આગ્રામાં રાજધાની કરી તેના હુકમથી સુબા મીરે કર્મશર, અને રણુથર એવા આશ કરી રહેલા છે
રણપહને અચાનક પુત્ર સાથે પકડી જુની દિલ્હીના કેદખાનામાં મજબૂત સાંકડાની બેડીએથી બાંધી રાખે. ત્યાં
SS
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે તેને માનતુંગરી શ્રી બકતામર સ્તોત્રની રથનાથી પિતાની બેહીઓ તહી નાંખવાનું યાદ આવતા ૪ર મા
.૧૭૪i શ્લોકના મનમાં લયલીન બન્યું એટલે શ્રી ચક્રેશ્વરીદેવીની પ્રતિહારીએ બંધનત કર્યા. પિતાપુત્ર અજમેર ભકતામર
આવી. કુટુમ્બને ચીડગઢ લઇ જઇ ત્યાં નિત્ય ધર્મશયના કરવા લાગ્યા... શુ.. ... કૃત મખ્વાસ્નાય૨૧. પૂજન- ૪ શ્રપમાય નમઃ ૭ અક્ષરી મન્વના સવાલાખના જાપ કરનારા અને બંધનથી મુકત થાય છે. ઋદ્ધિ:- જી. લિપિ * * નમો વઢમાળા ૧૧ અક્ષરી મંત્ર -- ન હૈ હૂ હૂં “ g : ૪ છે
ગઃ લૌ લી* લૂ લ* લઃ વાહ ૧૯ અક્ષરી છે. 7મ... પાના ૨૮ ના બને મને બોલી ( આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. સામ–૨૨. મેરે ફિ નમું બારિ વિનંથા, મેં પાયા નવ યુવર ઇં. છે. જો कहो कछु और सुरंदा, मै देख्या मरुदेवीका नंदा मे. तुज मुख देखे परमानंदा, ज्यु चकोर मन माहे चंदा. मे. जयु चकवा मनमाहिजिनंदा, ज्यु विध्याचल सीम गयंदा. मे. रात्रि दिवस चाहुं दिवारा हीरापरे मन मोहन गारा. मे ज्यु मोग चाहे मन मेहा, ज्यु पंथी मन पास्त गेहा. मे. तुंही देख्या मै साचा देवा, सुरनर कोडी करत तुम सेवा. से. पण अरु कंठ लगे अंझीरा, बेडिजडि जंथा पय मीरा. मे. जे ना बंधन बंधे पीया, ते प्रभु नाम मंत्र उद्धरीया. मे. ततछम बन्धन के भय छूटा, क्रम क्रम कर्म के बन्धन टा. मे. देव प्रभु दिलमें तुं ध्याया, साचा साहिब अबमें पाया. मे...
બેડી જાગથી છેક ગળા સુધીની. તેની ઝીણી અણીથી જ ગ ઘસાય જેની
એવા અહોનિશ જપે તુજ નામ મંત્ર, તો તે જ તુરત થાય હિત બંધ. ૪૨ પગ માંડીને માથા ધ એડી જી જે કેદીને, તે બેડીને ઝી અણી બહુ કg tતી જાવને;
T TER
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ કેદી પણ જપ જપતે તુજ નામના દિનરાત જો, એ સાંકળના બધનો પળવારમાં તૂટી જાય છે. ૪૨
૧૭૫ઇ ભકિતાર
જે કદીના પગપહિં અરે બેઠી તે પછી છે, માથાથી તે જકડી લઇને જામ સધી રહી છે, મહાયની
એવા કેદી મનુજ પ્રભુ આપને જો મરે છે, સવે બંધને ઝટપટ છુટી છુટથી તે ફરે છે. ૪૨ છે. જનક બાક-૪૩. (નમોહં...) નધિ-ભૂગર/ગ-વાના-ઉદ-સટ્ટામ-વાઘ-મહોર-વશ્વનો છે
तस्याशु नाश-मुपयाति भयं भियेव, यस्तावकं स्तवमिमं मतिमान-धीते स्वाहा ॥४३॥ अन्वय :- यः मतिमान् तावकम् इमम् स्तवं अधीते तस्य मत्तद्विपेन्द्रमृगरानावानला हिसमामवारिधिमहोदरबन्धनोत्थं भयम् भिया हब ।
As mજ ગાયા - આઠે-સભયહર સ્તોત્ર મહિષા - એ પ્રભુ ! જે બુદ્ધિશાળી તમારા આ સ્તવનને સ્તવે છે તેના મmત હાથી, સિંહ, દાવાનલ, સાપ, યુદ્ધ સમુદ્રમયંકર રોગ તથા બજનથી થનાર આ લયે જાણે ડરી ગયા હોય તેમ જહદીથી નાશ પામે છે. વિશેષાર્થ :- એ મારા પ્રભુ ! મને ખરેખર વિશ્વાસ છે. કે મારું આ સ્તોત્ર કેક કવિની કીતની કામનાથી બન્યું નથી; મારૂં આ સ્તોત્ર કેદને રીઝવવાની ર૮થી નથી રયાયું, મારે આ સ્તંત્ર તે મારા ભકિતભર્યા હદયના સહજ ઉછળી પડેલા ઉદગાર છે. ભલે પછી મેં ભોજરાજાની સભામાં મહીએ તુટતી વખતે કેમ ન ઉચ્ચાર્યા હોય ! પણ..એ ભકિતસભર હૃદયની શાસન ઉત્કર્ષ માટેની સહજ પ્રાર્થના હતી અને તેથી જ હું કહું છું કે જે કે આ મારાથી સહજ રૂપે સર્જાઇ ગયેલ દેવાધિદેવના.. આદિદેવના... સ્તવનનો મર્મ સમજને જાણુ...પાકશે. જપ કરશે. તેનાથી પેલો ગાંડે ગજરાજ છે ભયંકર મૃગરાજ ભડભડત દાવાનલ •સડસડાટ સરકતો સ ખૂનખાર ખેલાતો જંગ.યુવવિફરે વારિધિદરિયે માથાભારી મોદર (જલાર) કે હોખંડી જઇરોના બંધને. તેનાથી પેદા થયેલ કેઇ પણ ભય ટકી શકશે નહીં.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
પી.
MKXXXXXk
હા ઉપરી તે ભય જ બાપડો ભયભીત થતે લપાતો છુપાતો નાશ પામશે. પ્રભુ! મારા આ ભયે તે ભલે દૂર કરે
*॥१७॥ भागता ५५ भारत र २१छ. an (1) राम...मान....थान (२) ..शिने () माया...सपने ભકતામર (४) शन... युद्धने (५) 04-रघुनाममा
वा ५२ (६) सारने भडाय
पार
पाछे. (७) निवारको छेसा समन. (4) पीछे रे। नेना नी. सम! मारे
पाशतभाशा ...! भावार्थ :- ाठी सर्व भयों के नाशकारक प्रभु की स्तुति - जो बुद्धिमान् लोग आपके इस स्तोत्र का निरन्तर पाठ करते हैं, उनका (१) मदोन्मत्त हाथी, (२) सिंह, (३) दावानल, (१) सर्प, (५) युद्ध, (६) समुद्र, (७) जलोदर और (८) बन्धन इन आठ - जि.नका पूर्वक्ति आठ श्लोकों में पृथक् पृथक रूप से वर्णित
भयमी भयमीत होता है। यहां भय का नाश करनेवाले होने से तीर्थकर मी अन्य देव की तरह इस भव संबंधी सुख को देनेवाले हैं ऐसे E नही मान ले परन्तु भगवान के स्मरण से अधिष्ठायक देव सन्तुष्ट होकर प्राणियों के मनोरथ सिद्ध करते हैं। क्योंकि भगवान के
ध्यान का मुख्य फल तो मोक्ष ही हैं। इसके सिवाय अन्य फल गौण ॥३॥ 4 0 y२२५२ वृत्तिमा ४३
भनी म छ- भयभेत्तृत्वादैहिकार्थकृत्त्वादन्यसुरवत् । तीर्थकृदपीति न चिन्त्यम् । यतो बुद्धस्य सिद्धस्य क्षीणकर्मणो भगवतः स्मरणात् तुष्टाः सद्भक्तसुराः ।
सर्वमथ सम्पादयन्ति, वीतराग ध्यानान्मुक्तिरेव मुख्यं फलम् अन्यत् प्रासङ्गिक, कृषेः पलालवदिति ॥ - *दि :- ॐ ही अहूं णमो सिद्धिदायाणं वह्रमाणाणं १६ MAN मत्र:- ॐ नमो हाँ ही हूँ
हो हः यः क्षः श्री ही फट् स्वाहा ॥ १५ ॥६॥ ॐ....परम.... I २८ ॥ मन्ने म-ata .
*XXXXXXXX
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહા
છે
બી કાર ( આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા-જાપ. દાવન-જરૂ. શ્રી ગિનવર તેરો નામ, ને મુળ જાયતાં, મા અમર પ વાયરી, તુમ ભકતામર स्तबनके भावन भावता - श्री. १ करी हरी दव भुजंग राम बधि, रुम बंधन बंधावता, माटुं भय भव हुँ रे, गन ज्यु सिंह મહાયન્સ
सुनावता - श्री. २ श्री भक्तामरके कवित्तकी, भाषा गीत कहावता, ओछो अधिको छु कायो, सूरिजन सुनहु खमावता... ટેવ વમુ ફિટ થાયતા – શ્રી. ૧
જે મત્ત હસ્તિ, અહિ, સિહ, દાવાનલાગ્નિ, સંગ્રામ, સાગર, જળોદર બંધનથી; પેલ થએલ લય, તે ઝટ નાશ પામે, તારું કરે સ્તવન આ પ્રતિમાને પાકે. ૪૩
ન પડે ? હાથી, અહ, સિંહ, યુદ્ધ ને દવ રોગી પ્રાણી કેદના, પ્રભુ વિશ્વમાં સો વાસ આ ભારી અમે સૌ જાણતાં; જો આપની સ્તુતિતણું બહુ ધ્યાન નિત્ય થાય છે, ભય એ બધા સૌ દુખના પળવારમાં દુર થાય છે. ૪૩ ગાંડા હાથી, સિંહ, દવ અને સર્વ યુદ્ધ થએલી, અધિકેરી ઉદર-દરો બંધને કે બનેલી;
એવી ભીતિ ઝટપટ બહુ તેમની તે હરે છે, જેમાં તારું સ્તવન પ્રભુજી મથી રે કરે છે. ૪૩ છે. જો બ્લોક-૪ (૧મોત...) સ્તોત્ર-સવંતરિનેત્ર!જુનિંદ્રા, મજા મા વિરવર્ષ-વિવિત્ર-પુકાર
धत्ते जनो य इह कण्ठगता-मजस्र तं मानतुङ्ग-मवशा समुपैति लक्ष्मीः स्वाहा ॥४४॥ अन्वय - जिनेन्द्र । इस यः जनः मक्त्या मया सब गुणः निबद्धाम् रुचिरवर्णविचित्रपुष्पाम् स्तोत्रज अगसम् कण्ठगताम् धत्ते સન્ માનતાનું અવજ્ઞા ટી સરિ II ગાથાર્થ - ભકિતરૂપ તેમાળ - એ પ્રભુ ! આ૫ના ગુણ ૩ થી વિવિધ અક્ષરે રૂ૫ વર્ણવાળા અને જાતજાતના શો રૂપ પુષ્પની માળા રચી છે. જે મનુ આ સ્તોત્ર રૂપ
.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજા
વિષમ
માળાને કંઠમાં ધારણ કરે છે–સ્તાત્ર રૂપે પ્રાર્થના કરે છે એવા માનથી ઉન્નતને અથવા માનતુંગન્નેિ કેને વશ કે
II૧૭૮ ના નહિ થનારી તમી સહજ ભાવે મળે છે. વિશેષાર્થ – એ મારા પ્રભુ ! મે' તે કાઢય ભકિતના ઉદગારે પણ પહાયવ ાઈ ગઈ છે. તેત્રપાળા માળા બનાવવા ગુણ એટલે રે જોઈએ....પશુ મે તે તમારા ગુણોને જ રે જન
બનાવ્યો છે... આ દેશ પર સુંદર રંગબેરંગી ફૂલો જોઈએ... ઉદ્ગારામાં જ શબ્દો સરી પડયાં તે જ મારા લે.. એવા લો ભકત્યા એટલે જુદા જુદા અંતરે રાખવાથી માળા રચાય ત્યારે મારે તો તમારી કિત એ જ ગોઠવણ પણ..મને ખાત્રી છે કે જે મનુષ્ય આ ભક્તામર સ્તોત્ર રૂપ માળાને રોજ ગણવા રૂપે કંઠમાં ધારણ કરશે તે માનવી માત્ર માનવી નહીં રહે, પણ માનવી ઉન્નત બનેલે માનતુંગ રહેશે. અર્થાત કે ૫ણુ માન નહીં પહોંચી રાકે તેવી સિદ્ધશિલાથી પણ ઉપર પહોંચી જશે. અને નિશ્ચય અનંત સુખની સહમી અનત કાળ સુધી તેને સામેથી આવીને મલશે. જે આત્મા આ માળાને કંઠમાં ધરશે તે અનુક્રમે પરમાWા બનશે. બસ પ્રભુ ! હું પણ કયારે પરમાત્મા બની....તે તમે જ કહે “જેન જયતિ શાસનમ” “જન જયતિ શાસનમ” “જૈન જયતિ શાસનમક भावार्थ -- स्तोत्रकी महिमा का सर्वस्यकथनपूर्वक स्तोत्रकी समाप्ति - हे जिनेश्वर । मेरे द्वारा मानतुंगसूरि द्वारा भक्ति पूर्वक पूर्वक्ति शानादि गुणों से रचिस तथा मनोहर अकारादि अक्षर रूपी विचित्र पुष्प वाली भापको इस स्तोत्रमाला को जगत् में जो मनुष्य निरन्सर कंठमें धारण करता है अर्थात् मुखपाठ करता है उस चित्त की उन्नति बाले व्यक्ति को अथवा मानतुंगसूरि को उसके
સુન રે મશીન્સ ની સુ , ઔર મોક્ષ સમી વાસ હોતી હૈ જમા ક પૂ. ગુણાકરસૂરીશ્વર કૃત વૃત્તિમાં ૪૪ માં - બ્રોકની ટીમમાં કહે છે કે – સત્ર પુeqમાટી રોડમીદ-રાઉનન મહોત્સવાન-દૈતુદો પુedy * प्राधान्यं पद्मानामिति । चतुर्दशस्वप्नेष्वपि कुसुम-स्त्रक्-प्रशस्या। तीर्थकृदाहारविहार समवसृत्यवसरे *
:
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
X
- कुसुमवृष्टिः शुभकृदुलेति विचार्यम् ॥ स्तवान्ते लक्ष्मी-शब्दो माङ्गल्यार्थवाची। तेन स्तोत्रं Amel WiaR पिपठिषूणां शुश्रुषूणां व्याचिख्यासूनां निदिध्यासूनां च पुरुषाणा-मास्तवसमाप्तेरनारतं कल्याणमला
- परम्परा भविष्यतीत्यर्थः। अथवा प्राणिनां प्रतिष्ठा हेतुः श्रीरेव । अन्योऽपि शुभोऽर्थः सुधीभिः FAD स्वधिया व्याख्येयः ॥ तथा महोपाध्याय मेविनय गणित वृत्तिमा ४४ wivasi Aniछ - *
तथा लक्ष्मी रितिपदं मङ्गलार्थमुपन्यस्तं चक्रेश्वरीबीजं च प्रतिपदं संदर्भितम्, अन्यच्चात्र स्तोत्र काव्येष्वव्ययबाहुल्यं शास्त्राध्येतृणामव्यय प्रतिपत्त्यर्थमिति जयति युगादिप्रभुः ॥ तथा ५. ४४१ ney त वृत्तिमा ४ wixaurai छ है - तं-पुरुषं लक्ष्मीः-राज्य स्वर्गापवर्गसत्का श्रीः अवशा-तद्गतचित्ता । 10 गुणा २१३२ इत ११wi 36 MAN समिति - पासे भारी *
नुवार 1. (१) ॐ ही नमो अरिहंताणं सिद्धाणं सूरीणं उवज्झायाणं साहूणं मम ऋद्धि वृद्धि समीहितं कुरु कुरु स्वाहा ॥ (२) ॐ ही श्री आदिनाथाय नमः मम-सर्वसिद्धि कुरु * । कुरु स्वाहा २२ २३॥ ॥ (3) असि आउसा दज्ञा चातेभ्यो नमः १२ १३॥ ॥ (४) १८ अक्षरी मात्र
अनन्त सिद्धक्षेत्र-शत्रुञ्जय तीर्थराजाय नमः ॥ *दि:- ॐ ही अर्ह णमो सव्वसाहूणं ॐ नमो • भगवते महति महावीर वड्ढमाण बुद्धिरिसीणं ॐ हाँ ही हूँ हो : असिआउसा झौ झौ स्वाहा॥ *
EKAXXXKXIXXXX
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
બા એ ૪૯ અક્ષરી મંત્ર :- નમો વંમવારિળ અટ્ટાપ-દસ-સીરુંગરથ–પારિ નમઃ યાદ ર૭ અક્ષરી ૧૮ના ભકત્તામર આ પ્રત પાના ૨૭ ની સંકલ્પ શાન્તિ-ટ્વેષણ બોલાવી. કવિ દીપ વિજય મ. કત મી અષ્ટાપદ-તીર્થની જ છે પહાયત્વ માંથી અષ્ટપ્રકારી પૂજા ના કાલે બેલા... (૧) જહા કાવ્ય - વિમરુ વઢ માસન મારવી, વતનનું
મોઢા જાણ૫ નિનાં વઘુમાન ગૌધતા, ગુમનાઃ નપયામિ વિગુ (૧) ભાવાર્થ – નિર્મળ કેવજ્ઞાનથી લોકાલોકને ભાવ પ્રગટ કરવામાં સૂર્ય સમાન, ત્રણ જગતના પ્રાણીઓના મહેદયમાં કારણભૂત એવા બી જિનેશ્વર પ્રભુને બહુમાનવાળા જળના સમૂહથી હું પવિત્ર મનવાળે થઇ આત્મશુદ્ધિ માટે સ્નાન કરાવું છું. (૧) ૐ....પરમ... પાના ૨૮ ને માત્ર બેલી... શ્રી શાશ્વિક વરું નામ વાહ (આખી થાળી). અહીં સકલ સંઘ સેના રૂપાના કુલ સાથે ગુરૂ પાસે મંત્રિત કુસુમાંજલિ વધારે... સંગીતકાર- ૪ મા શ્લોકના ગુજરાતી એકતામર ગાય. યમ-૧૪. ને નર મકિ માત્ર વાર કાઢિ ગિનયર ઇઝ યુઝાય. નાસાન બાપાર - ૨ { , सकल महिमा निधि अनुपम यंत्र के विस्तार. विविधवर्ण विचित्र प्रभुगुण फुक गुंथी माल - जे. २ कंठ पीठे घरे निरन्तर स्तोत्र रचन रसाल सकल संपदकी सुवासन अमरपद सुविशाल - जे. ३. सकल परिमल मतिही सुंदर अचल लखमी सार मानतुंग मनुष्यके गले परे जय वरमाल - जे. ४ विजय देव सूरिंद पटधर विजयसिंह गणधर सिस ईण परे रंग बोले देवविजय जयजयकार - जे. ५ संवत सत्तर त्रीश वर्षे पोषसुदि सितवार तेरस दिन मरुदेव नंदन गायो सब सुखकार ते नर सब्धिके भरतार - जे. ६
આ સ્તોત્ર માળા તુજના ગુણથી મુથી મેં, ભકિત થકી વિવિધ વર્ણ રૂપી જ પુછ્યું; તેને જિનેન્દ્ર જન જે નિત કંઠ નામે, તે માનતુંગ અવશા શુભ હમી પામે. ૪૪
RA&ITE
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
#Q
ભક્તામર
મહામન્ય
પૂજન
વિધિ
************
ABCDPOO
તુજ ગુણ રૂપી દેરીએ વળી ત્રણ ઝંપી પુષ્પથી, આ તેંત્ર રૂપી હારની રચના રથી મે પ્રેમથી, આ તેાત્રના શુભ હારને નિત્ય કરઠ જેઓ રાખતા, તે માનતુરંગી મેક્ષ લક્ષ્મીને સુખેથી પામતા. ૪૪ જેને ગુથી ગુણગણુરૂપે વણુ ફુલે રમુજી, એવી માળા વિવિધ વિધિએ આપની કે પ્રભુજી! તેને જે નિરાદિન અહા કઢમાંરે ધરે છે, તે લક્ષ્મી સુખથી જગમાં માનતુ`ગી વરે છે. ૪૪ ૭ પૂજન કરનારા શ્રી ભતામર યંત્રના પ્રથામૃતના પક્ષાલ કરી અગલુદણા રી... બરાસ પૂજા કરી. મંત્રની ચાંદીસેાનાના વરખથી આંગી કરી – (૨) કેસર પૂજા કરે... કાવ્ય – સહ-મોહ-તમિશ્ર્વ-નિનારાન, પરમશીતજ માવયુતં બિનમ્।વિનય—કુંમ-શૅન-ચંદ્રને સહગતત્ત્વવિરાસત ડયે । બાવા – સવ' મેહ રૂપી અધકારના નારા કરનાર પરમ શીતલ ભાવયુત-શ્રી જિનેશ્વર ભગવતની વિનયરૂપ કેસર અને દČન રૂપ 'દનવડે આત્માના સ્વાભાવિક તત્ત્વને નિકાસ કરવા માટે પૂજા કરુ છુ. ૐ....મ.... અને યનામહે સ્વાહા.... (આખી થાળી) (૩) પુષ્પ પૂજા કાવ્ય – વિશ્વ-નિર્મ–શુદ્ધ-મનોરમે-વિશ-ચેતન માવ સમુદ્ર વૈ મુળામપ્રસન્નધીનેવે, પરમ-તત્ત્વમય દ્દિ યનામ્યહમ્ । ભાવાય – વિકસિત નિમ`ળ શું અને અને હર એવા વિશાળ ચૈતન્યભાળથી ઉત્પન્ન થયેલા ઉત્તમ પરિણામ રૂપ સુંદર નવીન ધનરૂપ પુષ્પાવર્ડ પર તથ વરૂપ શ્રી પરમાત્માની હુ. પૂજા કરું છુ......મ.... પુષ્પ યનામઢે સ્વાહા.... (આખી ચાળી) (૪) ધૂપપૂજા કાવ્ય सकल-कर्म महेन्धनदाहनं, विमलभाव - सुगंध - सुधूपनम् । अशुभपुद्गलसङ्गविवर्जितं, जिनपतेः પુરતોઽસ્તુ સુષિતમ્ II ભાવાય` – સકા ક્રમપી મેઢા ઇશુને ભાળનાર અશુભ પુગાલેના સંગથી રહિત
GOOG
||૧૮૧||
#
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
**
***
લિપિ
, , નિર્મળ ભાવરૂપી સુગધને આપનાર ચોરે ૫૫ શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતની આગળ અત્યંત હર્ષ પૂર્વક થાઓ. . win* ॐ....परम.... धूपं यजामहे स्वाहा.... (पापी ul) (५) ५+Yonte4 - भविक-निर्मल-बोध Maina दिवाकरं, जिनगृहे शुभदीपक-दीपकम् । सुगुण-संग-सुवृत्ति-समन्वितं, दधत नाथपुरः शुभदीपकम्.... જ ભાવાર્થ - ભવ્ય રથાને નિમલ બેક કરવામાં સૂર્યસમાન સુગુણના રાગ રૂ૫ ઉત્તમ વાટથી સહિત એ શુભ દીપક
श्री Rai xeनी मा स्थापन .... ॐ..परम.... दीपं यजामहे स्वाहा.... (vil यानी ) (१) मसत on 04 - भविक-निर्मल-बोध-दिवाकरं, जिनगृहे शुभ-अक्षत-ढौकनम् । सुगुणराग सुवृत्ति-समन्वितं, दधतु नाथ-पुरोऽक्षत स्वस्तिकम् । थापा- शुभAn Intuवि .०५ वाने નિર્મળ બોધ કરવામાં સમાન સુગુરુના પગની ઉત્તમ ગત્તિ વડે યુકત' એવું અક્ષતનું મૂકવું છે તેથી નાથની
भागात स्वस्त स्थापन ........ ॐ....परम.... अक्षतं यजामहे स्वाहा.... (आजी यानी) * (७) + on ter - सकल-पुद्गलसङ्ग-विवर्जनं, सहज-चेतन-भाव-विलासनम् . सरस भोजन-*
कस्य निवेदनात् चरम-निर्वृत्ति-भाव-महं सृजे ॥ भापाय - भरत पुस यी २४त win* 1 ચનન્ય ભાવના વિલાસરૂપ પરમ નિવૃતિ બાવરૂપ શ્રી પરમાત્માને સરસ ભજનના નવઘથી પૂજું છું.= * ॐ....परम... नैवेद्यं यजामहे स्वाहा ॥ (माली यानी ) (८) ३६५on 14 - कटुक-कर्म-विपाक-* * विनाशनं, सरसपक्कफलकृतढौकनम्, विहितवृक्षफलस्य विभोः पुरः, कुरुत सिद्धिफलाय महाजनाः!॥ *
*****
*******
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર..
:
ભાવાર્થ- મહાજનો! કટુક કર્મના વિપાકને નાશ કરનાર વિહિત કરાયેલા એવા વૃક્ષના સરસ પફ ફલનું લેણું મી જ ભકતામર પ્રભુની આગળ મેક્ષ રૂપ ફળ માટે કરે... જી.. ઘરમ.... શનિ વક્રીમદે સ્વદા (આખી થાળી) કે મહાયના પાટલા ઉપર બંધાવત સાથીઓ કરી નવેધ-ફળ ચડાવવા અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરી ૧૦૮ દીવાની આરતી ઉતારવી
( ઘરના બધા) આરતી-અગલ દીવામાં ઓછા માં ઓછા ૧-૧ ૩. મૂકવા. શાન્તિ કળા-સજોડે (અષ્ટ મંગ૯) વાહા કુંભમાં ૧ રૂા. સેપારી બદામ-અક્ષત મૂકી પુરૂષ તથા સૌભાગ્યવતી સ્ત્રીના હાથમાં કેસરને સાથી એ કરી પુરૂષના હાથ ઉપર સ્ત્રીના હાથમાં નાડા છડી બાંધેલા કેસરના સાથીયા વાલા કહીથી અખંડધાએ શાનિક
) – નવકાર-ઉવસગ્નહર- શ્રી બૃહચ્છાનિ બોલવી છેલ્લે નવકાર ગણી શાન્તિકા -ઉપર ચાર પાન મૂકી ઉપર બીફળ મૂકી લીલા વજને નાડા છડીથી વીંટી રૂપેરી સોનેરી વરખ લગાડી કેસરના છાંટણા કરી કુલની માલા શાનિત કહને પહેરાવી. સૌભાગ્યવતી કળશને મસ્તકે ઉપાડી જોડે ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરાવી. માંલામાં જમણી બાજુએ ચોખાને માટે સાથીએ કરી નવકાર ગણી શાન્તિકલશ પધરાવ-પૂનરી આદિને દક્ષિણ અપાવી. નિત્યભક્તામર સ્તોત્રપાઠી પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ વિજય વિક્રમસરીર મહારાજાના સમુદાયમાં બે દિવસના મી ભક્તામર મહાપૂજનમાં પ્રથમ દિવસે-૨૩ શ્લોકનું પૂજન કરી - પાંચ દીવાની આરતી, મંગલ દીવો કડીમાં શાન્તિકલશ-ત્યવંદન કરી “ અવિધિ આશાતના મિચ્છામિ દુક્ક” દેઈ બીજા દિવસે રાત્રપૂજા આદિ પ્રાથમિક આહાન-સુધીની સવ વિધિ કરી....... સમજત-જયાબ.... ઑત્રના ૧૦ કે હાથ જોડી બલી ૨૪ થી ૪૪ બીજા
૨૧ કેના શ્રી ભક્તામર મહાપૂજન ભણાવાય છે... ખમાસમણું ઇ ઇચ્છિાવહી-લોગર્સ બોલી ત્રણ ખમાસમણા આ ઇ ઇચ્છા... ત્યવંદન....... કરુ ? ઈચ્છ, સહકાલવલી. બલી –
દ
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
पूज्यपाद मुनिचन्द्रसूरीश्वर विरचितं-प्रबन्धगतं श्री शंखेश्वर पार्श्वनाथ स्तोत्रम् ॥२४॥ MEHAR समस्त कल्याण निधानकोशं वामाङ्गकुक्ष्येक मृणालहंसम् । अलंकृतेक्ष्वाकु विशालवंश, वन्दे सदाशंखपुरावतंसम् ।
- आराधितः श्री ऋषभस्य काले, विद्याधरेन्द्रेण नमिश्वरेण । पूर्व हि वैताब्य गिरौ जिनं तं , , , , 40 यः पूजितः पन्नगनायकेन, पातालभूमौ भवनाधिपेन । कालं कियन्तं जिननायकं तं , , , ,*
*यदा जरासन्ध जयोद्यतेन कृष्णेन नेमीश्वर शासितेन । पातालतोबिम्ब मिदंतदानी-मानीय संस्थापितमेव तीर्थम् । ज्वरातभूतं स्वबलं विलोक्य, यत्स्नात्रपीयूषजलेनसिक्तम् । सज्जीकृतं तत्क्षणमेव सर्व, वन्देसदा शंखपुरावतंसम् ।
पञ्चाशदादौ किल पञ्चयुक्ते, एकादशे वर्षशते व्यतीते। निवेशितः सजनश्रेष्ठिना यं , , , ,* *कालेकलौ कामगवी प्रणष्टा चिन्तामणिः कल्पतरुश्चनष्टः । धत्तेह्यसौ तत्प्रतिहस्तकत्वं ., , , , * प्रभूतरोगेण विनष्टदेह, आराध्य यं दुर्जनशैल्यदेवः। चकार देहं मदनस्यतुल्यं ,, ,, ,, ,,* राार्थिनां राज्यसुखप्रदाता, सुतार्थिनां सन्ततिदायको यः। नेत्रार्थिनां लोचनदोऽस्ति नित्यं , , इतिस्तुतः श्रीमुनिचन्द्रसूरिणा कृपाकरः शंखपुरावतार !। प्रबन्धकादौ प्रणतासुभाजां प्रयच्छ नित्यं निजपाद * *सेवाम् (१०) जंकिचि नमुत्थुणं. जावंति खमासमणुं जावंत (नमोऽर्हत्....) wat4 विनय वि40
ગણવયં કૃત થી શત્રુંજય મહાતીર્થાધિપતિ યુગાદીર - સ્તવત... વિમલગિરિ વિમલતા સમયે, કમe to નયન
***
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
१८५॥
HERELIAMANEKARNE
महासरे. विनीत, indir माहीसरे, वि...(१) नाता
, ભકતામર
મમતા નામ, જતાં પાય થી રાષબના, અપજે વંચ્છિત કાજ રે. વિ....(૨) ૯િ ૨ણિ પણ ઘર મિતે પયત મહાનલ કનકની કેડી રે, નાશિનર નાથ સુત ક્ષમાણે, અમ જણે વિનય કજોડીરે. વિ...() હાથને જ થિયરાય ઉભા થઇ
Me....नत्य, । १२ usen - (नमोऽर्हत्....) आनन्दा-नम्रकत्रिदशपति-शिरः-स्फारकोटीरकोटि, प्रेल्खन्-माणिक्यमाला-शुचिरुचि-लहरी-धौतपादा-रविन्दम् । आध तीर्थाधिराज भुवनभवभृतां कर्ममर्मापहारं, वन्दे शत्रनयाख्य-क्षितिधर-कमलाकण्ठ-शृङ्गारहारम् ॥ -आनrta નવા મનહર ઇન્દુ રાજાના મસ્તકે રહેલા દેદીપમાન યુગટના અગ્રણામ ઉપર ચમકતી તામયિની માહાના કિરણોની કાન્તિના તરગો ડે ધવાયેલા પણ કહેવાલ તથા જગતના ના કર્મના અમને દૂર કરનારું છે શત્રુજય ગિરિવરની મીના કે ધની જેમ રમતા એવા પહેલા તીર્થકર શ્રી રાજદેવ ભગવાનને હું વંદન
२. छु. ममामा - Mi swirliaas - अपराध क्षामणम्.... ... ....शिवमस्तु....
ॐ आज्ञाहीनं, क्रियाहीनं, मन्त्रहीनञ्च यत्कृतम् । तत्सर्व कृपया देवाः! क्षमन्तु परमेश्वराः (नु.९५) 1 ॐ आह्वानं नैव जानामि, न जानामि विसर्जम् । पूजाविधि न मानामि, प्रसीद परमेश्वर ! ॥ (२) ।
उपसर्गाः क्षयंयान्ति, रिद्यन्ते विघ्नवल्लयः । मनः प्रसन्नतामेति पूज्यमाने जिनेश्वरे ॥ (3) ! सर्वमङ्गलमाङ्गल्यं, सर्वकल्याणकारणम् । प्रधानं सर्वधर्माणां जैनं जयति शासनम् ॥ (४)
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન ખમાસમણ દઈ “રિ મારતના બિછબિ સુહા” ઈ બધાએ કમજહિથી વધાવવું. ૧૮૨ા ભકતામય ક્રિયાકારક - વિસર્જન સદાએ – વિસર્જન કરી - હાથમાં વાસક્ષેપ ઈ - છે. શ્રી મામા-મહાપૂજનયત્રાંપહાર
धिष्ठायक देवादेव्यश्च स्वस्थानाय गच्छन्तु गच्छन्तु पुनरागमनाय प्रसीदन्तु प्रसीदन्तु स्वाहा ॥ સિદ્ધાસન - (પરનાળિયા બા ) - અથવા નાળચાવાળા થાળ - માંડલા દીપક શાનિકળશ વિગેરે ઉપર “ વિસર વિસર દ્વાન જ છે સાહ” આ મંત્ર બોલી વાસક્ષેપ નાંખવે. – ક ક . શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થંકર નમઃ | બી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ સ્વામિને નમઃ | on મહાવીર સ્વામિને નમ: | મા અનંત કાલ્પનિધાન ગુરુગૌતમ સ્વામિને નમઃ | સિદ્ધાંતમાધિ મસૂરીશ્વરે નમ:માન પ્રભાવક શકાય નમઃ શ્રી ભકતામર–મહાપૂજનની સામગ્રી બી શાતિ સ્નાત્રાદિ મહાપૂજન સામગ્રી સંગ્રહ ગ્રંથ નં. ૨, પૂજન નં. ૯, અજનરાલાકા પ્રતિષ્ઠાદિ સર્વપૂજન વિધિકાર - શ્રી અમૃતલાલભાઇ તથા શ્રી જેઠાલાલાઈ-મલાડવાલા. હર-મહાપૂજન માંહલાકાર- પંડિત-રાહ અમૃતલાલ ભારમલ, શામળા પારેવ ચાલ, બીજે માળે, કવાડી રોડ, મલાડ પૂર્વ, .-૦૦ ૦૯૭. ફેન C/o. ૬૭૨૨૧૧૬ ૭ર-મહામંત્ર--મહાપૂજન સંકલન કારપંડિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ, વેetો એસ્ટેટ, બી. બીeગ, દુકાન નંબર ૭, કારી રોડ, મલાડ પૂર્વ. મુબઈ-૪૦૦ ૦૯હ, કેન C/o. ૬૮૦ ૩૮ ૪૨ કેસર ગામ-૨, બરાર ગામ-૨૦, વાસક્ષેપ ગામ-૧૦, રાગ ૬૫ કીલો • ધૂપ પૂળા-૧, સોનેરી થાકડી-૧, રૂપેરી થાકડી-૧૫, કાજુસ ગ્રામ ૫૦ નું નાનું બંe-૧, ૧૦૮ દીવાની આરતી માટે દીવેટ ૧૧૫, બયા-૭૫, કપુર ગોટી-૨, ગાયનું દુધ લીટર-૬, ગાયનું ઘી કલે-૨, ગાયનું દહીં ગ્રામ-૧૦૦, શેરડીને
T
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮હા!
-
રસ લીટર છા, રોકડા રૂ. ૫૫, વહી નંગ ૫૫, દર પિસા ૪૪ નંગ, સોનાની ગિની ચાંદીના શિકા, જનમાં
મૂકવા યથા શક્તિ, દાંડીવાળા પાન હ૫, સર્વોષધિ ગ્રામ ૧૦ ગુલાબ જળ બાટલી ૧, અત્તર બાટલી ૩, (માગર લકતામા
ગુલાબ કેવડો) તીર્થ જળ બાટલી ૧, રક્ષા પિટલી બે હજાર, સેના રૂપાના ફૂલ ગ્રામ ૨, સોનેરી બાદ ૨ ગ્રામ, પહાય
કાચી સોપારી માટી કલા ૧, આખી બદામ દીવો , ખડી સાકર દીલે બાં, પતાસા કીલો ૧, તજ ગામ ૧, લીંગ ગામ ૧૦, એલચી ગ્રામ ૧૦, શ્રીફળ-૫૧, ચોખા કીલો રપ ઝીણા પાંદલા માટે ખાવાના રંગ પાંય જાતના માંહો માટે, માટીના કેડીયા ૧ કલાને અગ્નિ ધૂપ માટે, કાપડ અંગ છણ-૮, લીલી માટીન મીટર , ધોતીયા-૨, ખેરા-૨ નેપકીન છે, પાટ ઉપર પાથરવા લાલ કપડું મીટર ૮, કઢાસણ નવા , a આદિનાથ સ્વામી પાદુકા ચાંદીના બની શકે તે ચાંદીનું નાનું સિંહાસન ૧, ચાંદીના નાના છત્ર-૩, ચાંદીના નાના ચમાર-રે, ચાંદીના
નાના કમળ-૯, શ્રી ભકતામર સંવ તાંબાના-૪, શેરડીના સાંક-૪ પીબવાળા, ભાઈ-૨, ગયા મીઠા કે 2 તાજી સારી પેઠા મેટા ૭૫, બુંદીના લાડુ ૪૪, મચાર-૪, સાટે જ, બક્ષી સફેદ હલ કીલો પ, ફળ મેસી ૪૪,
સંતરા ૪૪, ચીફ ૮૪, સફરજન , કેરડીના ૮ ૬ ઇયના ૨૪, ભૂરા કેળા ૨, દાડમ ૧ર, લીલા શ્રીફળ , અનાનસ ૩, પપૈયા ૩, ફૂલ લાલ ગુલ ૨૦, સફેદ ગુલાબ ૫૦, જાઈ જુઠ પ૦, ૧, ડમરે ગુડી-; સર
ઝીણા કલ કી , સફેદ ઝીણા કુલના હાર-૬, વો ગુલાબ, કાચના વા ૪૮, પહેરવાના હાર-૨૦, આ પાલન જ તેણ, દેરાસરજીને સામાન, સિહાસન વિગડુ થી આદિનાથ હવામી દેવીશી તથા બની શકે તે શ્રી આદિના ન હવામી આરસના, નવપદજી ગટ્ટા ૨. નાત્ર પૂજાને સામાન ઝરમર હાંઠા-૨, કુંડી મોટી-ર, ઊભી દીવી૨, ૧૮
દીવાની આરતી, પીતળની બાલધી-૨, મંગુલ દવે, અષ્ટ મંગલ ઘડો-૧ શાંતિ કળા માટે, ૫૨નાળિયો બાયઆ કાંસાની થાળી વેલણ-૧, ફાનસ-૩, ધૂપ ધાણા-૨, ઝરમર થાળી મોટી-૨૦, ઝરમર થાળી નાની-૧૦, ઝરમવાટકી-૧૦,
ઝરમર વાકા-૨, ચરમ કળા-૮, પાઠ મોટી-૪, નાળચાવાળે થાળ-૧, પૂજનમાં વચ્ચે જીવદયાની ટીપ કરવી,
આ
જ
:
9
-
-
કરે
.
-
-
-
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ વહાલા, ૧ ક્ષેત્રપાલ પૂજન : ૧, ૨ થી ૫ ૪ હોમના જ અહિ અને (૪ કામના સાથx 10
Ali૧૮૮ ૫) આપી શકા) ૪ રા. શ્રીફળ ૨ ઉભા રહેવાનું જ ગૌમુખ પદે તેવી પૂજન બે નેતા પરેરા ધ્યાની શરૂઆત પહેલાં જોઈએ. ૪૮ ૭૨ માં ઓકે પછી મ દિનાથ રામ પામ પૂજન કોઠા, ૯ ખાનતુંગ ભરી સુપાદુકા પૂજન નેહા. ૫૦ થી અષ્ટપ્રકારી પૂજ, ૫૧ ૧૮ કાની આરતી ઘરના બધા, પર મહ દી વરના બu, ૫૩ શાંતિ મળશે (પરના બધા) ચડે. માસામાં તેજ હવાથી નિગા થઈ હતય છે એટલે ઉપગ સામગ્રી હાવી પૂજનના આગલા દિવસે પૂજનના સ્થળે કામથી તયાર રાખવી તથા કામગી લાવનારે હાજર રહેવું. પ્રકાશ –શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા વીરામાતા અમૃત જૈન પેઢી આ
સ્થળ–નવાગામ જામનગર હાલાર. સ્થાપના-૨૦૩૮ પ્રથમ આ સુદ-ગુરૂવાર તા. ૨૫-~-૮, આ પેઢી દર છટર નંબર એ-૧૨, જામનગર, સં. ૨૦૩૯, ભાવણ વદ-૬ સોમવાર તા. ૨૯-૮-૧૯૮૩.
પેઢી - શાહ માથ , c/o. શાહ અમૃતલાલ ભારત, નવાગામ-એ, પીપળી, બી-જમનમાર (સૌરાખ), છા-માંડ તથા અજનશલાકા પ્રતિષ્ઠા સર્વ જનની ક્રિયાપાં મારા આ૫નાશ શાહ શાન્તિલાલ અતિore શાહ જિનેશ જેઠાલા, શાહ યમ અમૃતલ, તથા શાહ દેખiદ્ર જેઠાલાલ, પલાઠ. of 5
યપાદ આચાર્ય શ્રીમદવિજય ધમ ધુરંધર સુરીયર સિત ૭ લોકના રસ્તવનો તથા મણિનયમની કુંદકુંદવિજય 1િ -૧૫-૧-૧૮-૧ -૨૬-જાતકના ૭ તને-સંગીતકાર બીજતાર મહાપૂજનમાં થઈ હકે છે. ૧. પ્રણમુ મંગલમય ૫યુગલમ... પ્રભુ પરમેશ્વર પરમાર યુગાદો, તારે લવજહ કટિલ કલમ .. મા ૧
જેને પ્રભુને -કેન્દ્રો, લળી લળી શિર સંગત ભૂતલમ . પ• ૨ નિત સુરેશ્વર મુકદમણિથી, જસ નખ
:51
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધી
ભક્તામર
મહાયન્મ જન
વિધિઃ
****************
...
પ્રભુ ૫
કાં તે અધિ તરલમ્ .... પ્ર૦ ૩ દુરિત નિકર ભર કાઇને દહેવા, ધૂમ રહિત પ્રજવલિત અનલમ્ ... પ્ર૦ ૪ ધરધર જિનવર ચરણે, નમતા પદ પદ સકલકલમ ર. સ્તત્રીએ પ્રથમ જિષ્ણુ દ...અહીંના અઘતમ હરણુ દિણુ.દ...અનિશ. જેને ભક્તિભાવે સ્તવતા ઇન્દ્ર, ચન્દ્ર અને નાગેન્દ્ર...અહ• સકલ આગમના પારંગામી પણ, પ્રેમે પ૬ અરવિ`દ...અહઃ સ્તવન ણું અનિવિટ વિક્ટ છે. સુરપતિની પણુ છે મતિ મદ...અર્જુ૦ જસ પ્રતિભા જગજન મન હરણી, જિન સ્તવને તે રહે નિઃસ્પદ...અહ॰ ઉદાર શબ્દને ભાવ ઉદા, ઉદાર સ્તનને ઉદાર છ‘૬. હ્રદ ભુજન રોજન સ્તવન રચ'તા, ઉન્નસિત હૃદયે અતિહિ આન'...અહ૦ અદૂભૂત અદ્ભૂત ગુણગણુઞાતા, મન મધુકર કર રસ મરદ,..અહ૦ - ધમધુરધર જિનવર સ્તનને, વિસે પરમ પ્રથમ શમ કદ...અહ
૩. જિનવર ! ખમો મઅ હુ કાર; વિબુદ્ધિ ગુણ ગાઉ' તુમ્હારા, એ અનુમૂલ્ય અસાર. જિન તંત્ર પાદપીઢ પ્રણમે સવિ સુરક્ષર, ભકિત કરે એ તાર... જિન॰ હું પણ એહવુ' કરવા ઈચ્છું, એ પણ શ્રમ હુંકાર... જિન લજ્જાહીન વધુ. આગળ આગળ, પણ ન મળે ભલીવાર... જિન॰ સલિલ ચમકતા શરાધર બિભને, લેવા ચહે લઘુ બાળ... જિન૰ તે સમ સુજ આ કરણી જાણા, કલરવ જન મનહાર, જિન॰ ભક્તની ભકિત ભરી સેવાના, નાથ જ એક આધાર... જિન ધમધુરન્ધર પ્રભુમંદ સેવન, ઉતારે ભાવ પાર.... જિન ૪. જિનવર ! તુ· ગુણગણુ ભડાર...જિનવર૦ અગણિત ઘન ઉજ્જવલ તવ ગુણ ગણુ, ત્રણ ભુવન રાણુગાર; ગુણ જલનિધિની લહેરે લહેરે, વજન હ` પાર....જન. તુજ ગુણથી ઉજ્જવલિત આ ચ'દા, ચ'દ શું કરે વિહાર; શરદ ઋતુમાં સેાળ કળાએ, કરે જગ તપ અપહાર...જિન સુરગુરુથી અકી પ્રતિભાથી, તુજ ગુણ ગણુ ગાનાર; હાથ જોડીને અકી રહે ત્યાં, જિમ પશુ પથ પળનાર...સન. પ્રલય સમયના પત્રને ઉછળે, અપાર પારાવાર; મેટ્ટા ખચ્છ મગરમચ્છ સઘળા, હીલાલ કરે હુંકાર,..નિ. એ જલનિધિ જિમ હાથે તરવા, રાય
******************
||૧||
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી
આ
ભકામર
જન
નહિ તમાર;તિમ તુમ ગુણ ગાવાની વાતે, વાતમી મહાર..જિન ધર્મધુરધર જિન પર પકરે છે, તે
અદભુત બને છકવાર જગત્ જન સહુ જોતા રહે ને, ગુણ ગાઉ એક તાર..જિન ૫. જિન તવ ભકિત ઉતારે પાર, જિનભકિત પરમ સુખકાર...જિન ભકિતવિહીના રાજ-રાજેશ્વર, દુખી દીન
સંસાર; ભકિત યુકિતથી યુકત અધમ પણ, અરે નિજ ગુણુબહાર...જિન ધન કણ કંચન હોય ઘણેરા આપે ન કરપી લગાર; અકિચન પણ ઉદાર આપે, ભકિત પણ છે જ પ્રકાર..જિન, નિજ શિશુને છત જાળવવા હરિણી (ત અપાર; શકિતને વિવેક કર્યા વિણ, કરે સિંહ પ્રતીકાર...જિન... હું પણ જિનપદ સંસ્તવ કરવા, કરું ન કાંઈ વિચાર; કાલું-ઘેલું પણ વચન મધુ, સાવ જો હોય ઉદાર...જિન ભકિત સુધાત સંદરની જગ,
સલ સંકટ હરના ધર્મધુરજર એ એક અનુપમ, છન છન આધાર...જિન ૬. મને તારી ભકિત કરે મુખરાળ, મૂકને કરે વાચાળ...અંતે તારી શખ અનંતા અર્થ અનન્નો, ભણુતા ન
આ પાર; શું કહેવું શું કહેવું નહીં એ, વિકહ૫ ય હજાર..તારી સાન અધુર સમજ ન પૂરી. ભરવી મોટી કાળ; મોટા મોટા મુનિવર પણ સ્તવતાં, પૂરો કરે વિચાર...તારી મમ સ્તવના સાંભળતા હસશે, બહુશ્રુતને પરિવાર પણ ભકિત એ બે ન કાંઈ, રખર કરે રણકાર...તારી જિમ ઋતુરાજ વસંતે વિકસે. મધુસંજરી સહકાર; એથી મદભર કોયલ કહું કરી, વન ઉપવન આકાર..તારી. હું પણ પંચમ પંચમ સ્વરમર, ગાઈ શ
ગીત રયાળક ધામધુરીશ્વર ભકિત મળે ત્યાં, નીત નીત મંગળમાળ...તારી૭. જિન ! તવ સ્તવન હરે સહુ પાપ, પ્રતાપ સ્તવને અમાપ...જિન• કાર્બ અનાદિ ચેતન રઝળે, ચિંહુ ગતિ ભવ
સંસાર; દુરિત ભરે થઈ ભારે કમ, અનુભવે કષ્ટ અપાર...જિન ૧ જિનવર કર ચઢી આવે ગાવે. ભાવે ગુણ ગણુસાર; ચેતન હળ કર્મી થઇ ઊંચે, જાવે પાવે પાર...જિન ૨ આખી રાતનું કાળુ ભમ્મર અંધારૂ ઘનઘેર; દિનકર કર નિકર જબ પ્રગટે, તુટે તવ તસ જેર...જિન ૭ ત૫ન તપતો અને ત્યારે, હિમ જિમ નાસી જાય;
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
શકતામર
હાયન્સ જનવિિ
GOO
**************
ગરુડ તણ્ણા સાંચાર વધે ત્યાં, સરસર સાપ પશ્ચાય...જન॰ ૪ તિષ જિનરત સ્તવન પ્રતાપે, દુરિત અતિ દૂર જાય, ધમધુરન્ધર ગુણ ગણુ ગાતા, જંગલ મગલ ધામ....જિન- પ્
૮. પ્રભુ મારે ગુણ ગાવાના કાઢ, સહિતની ખેાઢ પણ ભગ્નિત અજોડ...પ્રભુ અલ્પ મતિ અતિ ચચત્ મન આ, ક્ષણ પણ સ્થિર ન ચાલે; મનસુબા મેાા કરી ખાટા, નાચ નચે ને નચાવે...પ્રભુ• ૧ એમ છતાં તવ સ્તવનની રચના, રચના ઉછર’ગ જાગે; ભાંગી તુટી પણ રચના નિજની, મીઠી મધુરી લાગે...પ્રભુ॰ ૨ જિમ નિજ સુત જેવા તેવા, માતા-પિતાને પ્યારે; પણ તે પ્રભુ પદ અર્પિત થાય તા, થાશે સહુથી ત્યારે...પ્રભુ૦ ૩ પ્રભુ શુ તમનાથી જગ ન્યારી, મમ આ રચના થાશે; સજજન જન પણુ અણુ કરીને, હૃદયે અતિ હરખાય... પ્રભુ॰ ૪ જલબિન્દુ જિમ કમલાલ નિમ'બ, મુકતાફળ રામા ધારે; ધરન્દર જિન સ્તવતાં તિમ, ઉત્તમ યા વિસ્તારે...પ્રભુ૦૫ ૯. પ્રભુ તારી કથા પણ પાર ઉતારે. દુરિત વ્યચાને વારે..પ્રભુ સૂચ' શલેને દૂર રહ્યો પણ. હિરણ તણેા વિસ્તાર; ઉષા સમયે જળહળતા જગમાં, હર હરે અધાર....પ્રભુ, મલિની ખ`ડા ઉક્ષસિત થાતા, સુખર×ભ્રમર અઢાર, ધૂક મૂક બની છુપાઇ જાતા, અટકે પાપ પ્રસાર...પ્રભુ॰ પ્રભુનુ` કીંન સ્તવન અનેરૂ, સંતા સમીહિત આપે; સ્થા પણ રાત્રિત પૂરે ભવિના, દુરિત સન્તર કાપે.પ્રભુ પ્રભુની યા કરતા-સાંભળતા, જીવન સફળતા પામે; ભવના ફેરા ટળે પળે સુખશાત્, આતમ સમ વિરામે..પ્રભુ॰ ધન્ધર કથારસ રસિયા, સકલ જગતથી ન્યારા; અમૃતરસનું પાન કરીને, સસાર પાર જનારા... પ્રભુ ૧૦ નાથ મેરા સેવકને સાંઇ બનાવે, પૂર્ણાથી પૂર્ણ પ્રકટાવે...નાથ અણુએ અણુ સમૃદ્ધિ આપે; ભર સ સારે રિપુગણ વચ્ચે, રક્ષા કરી શિવ સ્થાપે...નાથ૦૧ પર નાથ એ વ્યય કહાવે; દીન અનાય તે શુ' પરનું, ભલુ કરે ને કરાવે...નાથ૦૨ સાચા, નાથ ન ભટકે ભૂલા; દીન, દરિદ્ર, દુ:ખી ને દુર્ગાંત, નાય ન હાય તુટેલા નાય ૩
યુદ્ધ કરાવી, અનન્ત પુદ્ગલમાં રાંચી રહેલા, સસારી કોઈ નાથ ન
....
| || ૧૯૧૫
***********
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
||૧રો
જ ઝાઝા
વિરખી નાખી દીધા. જિ
સેવકને પણ શેઠ કરે તે, શેઠ જગતમાં સાચે; બાકી માત્રા વગર શેઠ કદિએ, બાંગે ન પા૫ક કાચે...નાથ૦૪
નાથ સમયને માથે રાખ્યા, તેને ન ભીતિ કાંઇ; ધર્મધુરધર નાથ ખરેખર, સેવકને કરે સાંઈ....નાથ૦ ૫ ભ કતામર
ન ૧૧. ઘો દરિશન મહારાજ, જિનવર ! અમે અન્તિક આવ્યા આજ..જિન ! અમારે સસે સારા કાજ, જિનવર ! પહાયત્ર
તુમ ત્રિભુવન શિરતાજ...જિન ! આપ રૂપને નિરખી હરખ્યા, ટગર ટગર એક તાર; અનિમેષ નયને દેવ પામ્યા, અમ નયણુ પસ ઈકવાર...જિન. નિરૂપમ રૂપ નિહારી તિહા, લોયણ રે ન બ જે; જે જે તે લાગે અની, તુજને નિરખી રીજે... જિન શશિકર ઉજજવળ સુધા ભરેલા, ક્ષીર સાગર ક્ષીર પીધા; ખારા ખાશે લવણ જલકિજલ. ન ગમે નાખી દીધા ... જિનતુજ મૂતિના દર્શન કરતાં, નયને નિમેષ ન આવે; નિમેષ આજે આપ પધારે, બાઇ બગડી જાવે... જિન અનિમેષ તવ દન કરતા, વીતે ભલે જન્મારે અમ આંખનું તું અમૃત અંજન, તું અમ પ્રીતમ પ્યારે ... જિન એક વાર જો દરશન
આપે, તે લોચન સલૂણુ શોભે; ધમધુરન્ધર દરશન પામી, અમૃત પદ થિર થાશે ... જિન ૧૨. પ્રભુ તારુ રૂપ અનુપમ સાહે, ત્રિભુવન જનમન હે.... સકલ સુરેપર સાથે મળીને, વિરચે રૂપ અનેર; પણ પ્રભુ
પદ આગ લાગે, ઝાંખું કાજળ ઘેરું...કેટિ કોટિ સૂર્યથી અદકુ, તે જ વિરાજે અંગે; બામંડલ રચી કે દર્શન કરેકરાવે રંગે....શાન્ત અમીરસના જે અણુએ, તે સવિ જિન તવ રૂપે, એકે અણુ ના બીજે દીઠે, બ્રાયર નહિ જેમ પ... તા તેજ અદભૂત ને સદભૂત, બીજે છે તે તવ છાયા; તુજને નિરખી જોતા અન્યને, વેચે ન એ પડછાયાં....કબુ
ધમધુરન્ધર રૂપ નિરૂપી, એક મેક થઇ રહીશું; નિજનું રૂપ પામીને હવામી અવિચલ લીમી લહીશું.... પ્રભુ ક ૧૩. જિન ! તવ વન કમલ જગ સોહે, ત્રિભુવન જનમન મોહે.....જિન સુર નર કિન્નર નિરખી હરખ, ટગર ટગર
મુખ જોતાં; તૃપ્તિ ન પામે અમીરસ પીતાં, મલિન દુરિત મા દેતાં...જિન• ૧ વિશ્વ સકલમાં કેઈ ન એવું, જે સુખ તોલે આવે પ્રસન્ન સદા ગુણ સાન’ વાન', કેઈ ઉપમાન ન પાવે...જિન ૨ કપલ જલ પસી તપ તપતું, *
શામે
:
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
રા
જન
બાદ
કવિ સદાયે બળતે; રન બધાયે જઇ ને અચેતન, તારે રહે ફર ફરતે...જિન કે શરદપૂનમનો શશી ૪
કલકી, વળી દિવસે રહે ઝાંખ; ખાખરાના પત્ર સમ દાસે, ગગનને ખુણે નાં...જિન• * ધમધુરન્ધર બકતામર
વદન કમળની, સુધા સમાણાં પાણી ભવ્ય મયૂરે નિસણી નાચે, ઘન ગર્જન એ જાણી... જન ૫ ૧૪. ચદકિરણ સ બ સેહે, પ્રભુ તારા ગુણગણુ મનડા મેહે.. જનમો જનમ હું ભટકી આવ્ય, ગુણ એક
નવિ લાવ્ય; તાહરે શરણે આવ્યું કે, ભાવ વિના હું ન ફાવે.....પ્રભુ તાહરા ગુણગણુ પામવા કાજે, થન કરૂ છુ ઉમંગે; પણ એ મારી મારી છલાંગે, રણ ભુવનને એળગે.... તાહરા સમ સ્વામિના સંગે, ના કે તેને રેકે; એહવે સંગ ન તાહ જેને, તે તે વે પિકે પાણ૦ તાહરા ગુણની ગુણ નવિ લાધી તે તે વળિયા કે, એહ વિરોધને ટાળવા કાજે, મનડું ચાલ્યું છે બહુ ઝાકે.ઝભુ કંચન વરણુ
ધમધુરન્ધર, ધમના મર્મને જાણે; કુન્દ સમા પણ કેઈ ન માને, સનિ સમજાય છે ટાણે... પ્રભુ ૧૫. પ્રભુ તારી શકિતને નહિ પાર, યુકિત છે અપરંપાર..પ્રભુ સર્વ સભર તુજ મનને, વિકૃત કરવા રંભા આવે;
અગણિત અંગ મરડે તયે, એકે યુકિત ન ફાવે....પ્રભુ એમાં અચરજ જરીયે ન મોટું, મેહનું ધ્યાન છે ખોટું; સમકિત રતનને તેથી જે મિથ્યા મતિમાં ન લે..પ્રભુ યુગાન્ત કેરા ઝંઝાવાતે, ગિરિમાળાઓ
પે; પણ શિખરે મેરુના ન કપે, ભલે વાયુ વાતા ન જ છે. પ્રભુ હલના સંગે જે વશ પહિયા, તે તે સુપથથી ગડિયા; તારે પંથે ભાવે જે ચણિયા, ના કદિયે રડિયા...પ્રભુ કંથન સમ જે ધમધુરન્ધર, ધ્યાવે
નવનિધિ પાવે; કુન્દ સમા જસ અમિત પ્રમાણે, દિનદિન વધતે ભાવે..પ્રભુ - ૧૬. પ્રભુ તારી રતન દીપકની ત: ત્રિભુવન કરે ઉધોત...પ્રભુ આત્મ કનક ભાજનમાં સોહે, આપે જ્ઞાનપ્રકાશ;
મલિન ધૂમ જેમાં નહીં કયારે, અંતર અતિ ઉજાશ... પ્રભુ વાટ વગરના એ દીપકની, કેઈ અનેરી ભાત; મેક્ષવાટને પ્રગટ કરે છે, જેની જુદી જાત..પ્રભુ સનેહ પરનું કામ ન જેમાં, જગજીવન સનેહ
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ||૧૯૪
લકતામર છે પહાયન્સ
* તાજા *
ક ક્ષણ પણ જેનું ક્ષીણુપણું ના, અગમ અગોચર જેહ.. પ્રભુ પાપ કંથે પર્વત ધ્રુજે, એવા વાયુ વાય; પણ આ દીપશિખા ના કપે, સ્થિર સદા સુખદાય...પ્રભુ આ દીપકનું એક કિરણ પણ, હરે
મોહ અંધાર ધમધુરન્ધર દીક તે, ભવિને અવનિસ્તાર... પ્રભુ ૧૭. પ્રભુ તારી કાંતિને નહિ પાર, જેવી બ્રાંતિ જાય હજાર...પ્રભુ સૂર્ય થકી પણ મહિમાવાની, તારી કાંતિ શાહે
દેવભુવનથી દેવી આવી, ગુણ ગણું ગાતી મેહે પ્રભુ ત્રણ ભુવનમાં જાતી જાતી, તારે ગીતડાં ગાતી; ન કદીયે એ વિલયને પાતી, જ્યાં જાવે ત્યાં ભાતી...પ્રભુ, મેઘની સાથે યુદ્ધ કરંતી, તો પણ હાર ન પાતી; મમતા છડી સમતા ધરતી, રુડાં કામ કરતી...પ્રભુ તારી કાંતિ રાહુને પણુ, રાહુ કષ્ટને જોતી; જય જયવંતી થઈ ને એ તે, સહુનાં દુખડાં ધોતી...પ્રભુ ધર્મધુરન્ધર ગાવા કાજે, કાંતિ ને
શાંત દેજો; કુંદને મારે દસ ગણીને, મનમંદિરમાં લેજો...... પ્રભુ ૧૮. જન ! તવમુખ અરવિંદને ધ્યાવું; નિરખી હું આનંદ પાવું....જિન, તારું મુખડુ જ એહવું ભાસે, સકલ
તિમિર હરનારું; નિત્ય ઉદયવંતુ થઈ એ તે, ભવ્ય ઉદય કરનારૂં...જિન• સક જગતને મૂઝવી દેતા, માહથી તું ન મૂઝાયે; રાહુના પણ રાહુ થઇને, જગ વિજયી કહેવાય...જિન ના મુખ-અરવિંદને જોતાં, મનડું બહયે રીઝે એવી શકિત દાસને દીજે, કાર્ય સકલ સવિ સીઝેજિન. તારા જેવું મુખડુ જ લેવા, ભવભવમાં હું ભટકયે; ભમતાં ભમતાં ના કયાંય અટકો, તે તે વિણ લટકજિન ધર્મધુરાધાર
જગને વહાલા, કરૂં છું કાલાવાલા; ભકિત કરવા યુકિત દેજે, વરીએ કુદકુદમ લા..જન ૧૯. પ્રભુ ! મારે નથી હવે કેઈનું કામ; તુજ મુખચંદ્ર પ્રમાણુ..પ્રભુ સૂર્ય ભલેને દિન અજવાળે, રાત્રિમાં નવ
જો ચંદ્ર અને રાત્રિ ઉજાળે, દિનમાં નહિ તસ જોર... પ્રભુ તું તો રાત ને દિન અજવાળે. કમ ઈધનને બાળે; તારી વાતો રાગને ગાળે, સવિ સમજાય છે કાળે પ્રભુધાન્યથી ભરપુર આ અવનિ માં, શું જલધરનું
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચી
શકતાર
મહાય.
જનવિધા
**********
કામ; મ આગળ મેાસાળ તણા ગુણ, કહેવાનું' નહિ કામ...પ્રભુ તારે સહારે જે કાઈ આવે, કાઇ લે તસ નામ; જે છે સજ્જન સંત ને ચેાગી, ગૌરવ તેનુ ગામા ગામ...પ્રભુ॰ જંગના વાંછિત પૂરણ કાજે, ધરન્ધર ગાજે, અકુદ કાજે કરતાં લાજે, શિવમણીથી એ રાજે..... .
૨૦. અરિહા ! તવ ગુણજ્ઞાન વિશાળ; લેાકને ભણવા નિશાળ...અ૨િ૦ જ્ઞાન વિના જીવ મહા અધારે, અથડાતા સમારે; જ્ઞાન તણા મહિમા છે ભારે, સમસ‘કટને વિદારે...અરિ॰ જેવુ... જ્ઞાન છે તારી પાસે, હર હર જીરા ન પાસે; જે ધન વે નિકની પાસે, ન હાય ગરીબ નિવાસે...અરિ॰ તેજથી ઝળહળતા મણિગણમાં, જે મહિમા સહુ નેવે: બહુ કિરણાચુત કાચ શકલમાં, ના જોઇ મનડું રાવે. ૰િ ચેતન ને વળી જડના ભાવે, સ પ્રકારે જાણે; લેક અને વળી અલોક વખાણે, જ્ઞાન સકલને તાણે...અરિધમ રધર સમતા દરિયા, ક્ર` શુ` બહુયે લડિયા; જ્ઞાન તણા બહુ મ`થી શરિયા, કુન્દને જોઇ જોઇ વરિયા...અિ
૨૧. અરિહા ! તુંહી જ માર્ચ દેવ, કરુ` રે નિર'તર સે....અરિ૦ ભર્યું રે થયું એ તે પહેલા નિરખ્યા, હરિ હરાદિક દેવ; એ સઘળાને નિરખી હરખા પાયે ન જબ તુમ સેવ...અર્િ॰ જ્યાં લગે હીરા હાથ ન લાગે, કાચ સલ પણ પ્યારા કાચ શલલને નિરખી હીરા, નિરખતાં હરખ અપારા...અ૨િ૦ હરખે આપનુ સુખ સદાયે, નયને પ્રશમરસ પ્યારા, લલના સંગથી આપ છે! ન્યારા, એહવા દેવ અમારા...અરિ. તારા દર્શન પામ્યા કેડે, કોઈ ન મનડુ ખેચે; યત્ન કરે જે કવા કાજે, ના ત્યાં જાવા રાચે....અરિધર ધર છે જગ ન્યારા, તે પણ જગતને પ્યારા, અમિત ના ભર હરનારા, કુદ કથા કરનારા...અરિ ૨૨. જગમાં જિનવર જનની એક, ઘર ઘર જનની અને..જગમાં રત્નકુક્ષિ ધારિણી કહીને, સુરપતિ જેને વઢે; જે જનની નું સૌભાગ્ય અનેરૂ, સજ્જન જન આનદે...જગમાં॰ જિનપતિને જન્મ આપી આપે, સઘળા લાશે લીધા; પ્રભુનું વદન કમલ જોઈ જોઇને, કાર્મિત પૂરણ કીધા...જગમાં દશે દિશા તારા ચમકાવે, સાધારણ એ વાતે;
૧૯૫
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
II૧૯૬ાા
ભકતામર જ પહાયન્સ
જન
કરી રાજી
પણ પૂરવ દિશિ આપે એ ક જ, તેજસ્વી વિરતો...જગમાં ઉત્તમ જનની ઉત્તમ જનની, માતૃત્વ અજવાળ; બાકી જનની નામ માત્રથી, ગાત્ર પિતાનાં ગાળે...જગમાં ધર્મધુરંધર જિનજનનીનું, દર્શન પુણ્ય વધારે;
ભવ્યાત્માના ભવ્ય ભાવે જગ, મંગળમાળ વિસ્તારે...જગમાં ૨૩. તારૂ પરમસ્વરૂ મન ધ્યાવે, મુનિવર મનન કરી થિર થાવ તારું પરમ પુરુષ પુરુષોત્તમ તમને નયન
મીંચીને નિરખે; એ દરશન અદભુત અવલોકી, હૃદય કમલમાં હરખે.....તારું વિશ્વ સકલને પીઠી રહેલું, તમ તિમિર અતિશય કા; સૂર્ય સ્વરૂપ આપ સમીપ ન આવે, એક રોટે જાય નાઠું...તારૂં આપ ચણે જે ચેતન આવે, તેનું મૃત્યુ વિરામ; આપથી અળગા રે જગમાં, અનંને મૃત્યુને પામે...તારૂં• શિવપદને શિવમારગ સાચે, ભલે સમજાવ્ય આપે; ભવ અટવીમાં ભમતાં જવના, કઠિન કણ જે કાપે...તારૂં આપનું
ધ્યાન ધરતા ભના , સકલ સમકિત સીઝ; ધામધુર ધર દિન ચરણ કમલમાં, મન મધુકર મન રીઝે...તારું ૨૪. સંતે પ્રભુ શું પ્રીતિ જગાવે; વિવિધ સ્વરૂપ સમજાવે.. સંતે અવ્યય આપ વ્યય અંશે ન પામો, વિભુ સર્વત્ર
બિરાજો; અતિમ ચિતામણિ કમિત પરે, અસંખ્યરૂપે કાજો... સંતે મંગલમય આપ સવ પ્રથમ પ્રભુ, પરમ બ્રહ્મા શિવહેતુ; પરમેશ્વર ગુણ અનંત અન તા. અનંગ વિનાશન કેતુ. સંતોક ગીર ગ સ્વરૂપ પ્રકાશક, અનેક એક નય ભાવે; જ્ઞાન વરૂપે લોકલેકના, સકલ પર્યાય આવે..સંતે નાથ નિરજન અમલ અકલંકી, મળમાત્ર વિછોડ્યા પર પણ પાપ પર હરતા, ભવ્ય છ મન મોહ્યાં... સંએ જિનવના પરમ
દયાનથી, ભવભ્રમણ દૂર થાયે મધુરંધર જિન સમ બને ભળી, ઇલિકા ભ્રમરને વાલેસ ૨૫. ગુણિયહ ! ગુણગણું ભર્યું તવ નામ, સઘળાં સારે કામ...ગુણિ૦ બુધ વિબુધવર વદિત બુદ્ધિ, સદ્દભુત
બોધના દાતા; બુદ્ધ નામ ધરાવે સાર્થક, ભાવે સકલના જ્ઞાતા. ગુણિ શકર એવું નામ ધરે પણુ. કરે ન કાંઈ કહયા; ત્રણે ભુવનનું શં-કરે, જિનેશ્વર, શંકર નામ પ્રમાણ. ગુણિ શિવમારગ વિધિનું અયિકલ,
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાયા
વિધાન આપે ગણી બતાવ્યું વાતા આપ વિધાતા વિશ્વ, તીથ અબાધિત સ્થાપ્યું. ગુણિક સકલ પુરૂષમાં
૧૯૭l ઉત્તમ ઉત્તમ, આ૫ સદૈવ સનરા; પુરુષોત્તમ પરમાતમ પૂરણ કમ વિદાય થયા. ગુણિ જે જે ઉત્તમ બકરાવા
નામ જગતમાં, તે સાર્થક આપ પ્રતાપે ધર્મધુરંધર પરમેશ્વર સુંદર, નામ સકલ સુખ આપે...ગુણિક જન-ગ ૨૬. નમન કરું શિરનામી જિનવર ! વિરારામ અંતરયામી-જિનવર ! વિધવિધ આધિ વ્યાધિ ઉપાઇિ, પાડે વિશ્વ
સકલને, એ સહ અતિ દૂર કરી જિન, આપ સુખ અવિચલને.૧ જિન રન મણિ માણેકને મોતી, અલંકાર જગ જોયા; ભાવ વિભૂષણ ત્રિભુવન ભૂષણ, આપ ભવિ મન મેલા.૨ જિનઈશ્વર ઇશ્વર નામ કરવે જગમાં, ૫ણ એશ્ચય ન મળે કાંદ; પરમ પરમેશ્વર આપ ખરેખર, અનંત શ્વયંને સ્વામી.. ૩ જિન જીવન જળ ભરેલા આ ભવજળ, સાગર અતિશય ઊંડે; એ જળનિધિ શુલ્લક માં, સૂકવી નાં ભૂડે..૪ જિન તમને નમન કરે જે ભાવે, તે ભવિ ભવજલ આરે, ધર્મધુરંધર નાથ નિર્યામક, સંસાર પાર ઉતારે..૫જિન ર૭. તવગુણ અનલ અપાર..જિનવર ! અનુપમ અદ્દભુત ઉદાર...જિન૦ અસંખ્ય આત્મપ્રદેશો સર્વે, ઉજજવળ
શુદ્ધ પ્રકારનું એક એક દેશે ગુણ અનતા, હ્યા નિબિડ એકતાર જિનતિ માત્ર પણ અન્યને અર્થે,
સ્થાન ન રાખ્યું કાંઈ; દોષ બિચા ફાંફા મારે, કયાં રહેવું સંતાઈજિન દેવ બીજા દે રાખ્યા, પામ્યા મોટું સ્થાન, ગભર્યા એ રાવને પણ ન જુએ, વીતરાગ ભગવાન જિન દેવ બધા તે ઉજજવળ કીધા, ગુણરૂપ પરિણામ; ગુણ પણ અન્યની પાસે મેલા, ષ થાય ઉદા.જિન એક ગુણ પ્રભુ! અમને
આપે, બીજું કશું ન યાચું; ધર્મધુરંધર નજરે નિહાળે, તે સવિ થાયે સાથું...જિન ૨૮. હે સમવસરણ જગ જયકાર; વિરમય જનક અને હારી બેસે છે. જગતના સુંદર ભાવો જગને, કયારેક જ
લાગે અનીઠા; તન-મન-આત કરે સદાયે, સમવસરણે સહુ મીઠા...રાહે ભૂલથી ગગન ત જાતે જરી પર જયાં નહીં ખામી સર્વ સૌંદર્યો સંપ કરીને, જયાં મળીયા ગુણધામી નીલવરણ આ અશોક વૃક્ષમાં, છે
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
eતામર
બહાન
જિન તનુ કાંતિ પ્રસરે સિંહાસન પર વામી વિશજે કનકવણુ મન રે સોહે યમલ જલધર સમિત છે
હું, રતબિંબ લાગે જેવું કિરણ સમૂહે તમભર હતુક જિન તનું છે તેવું સહે ધમધુરંધર જિનવર છે દન, મનવાંછિત સહુ પરે; ભવ ભવ સંકટ થાયે દરે; દુષ્ટ કુરિત ભરચૂરે...સાહે ર૯. અરિહા ! રત્નસિંહાસન હે; કનક છવ મન હે.... અરિહાર - વિનિર્મિત સિંહાસન એ, દીપ્તિ અનેરી
ધારે પ્રભુને સ્પર્શ પામીને જગમાં, શાંત કાંત વિરતારે.. અરિહાટ સિંહાસન પર વાષિ ધિરાજે, લોકાલોક પ્રકાશે; અંતરના અધિકાર અપહરતા, ભવિક કમલ વિકાસે... અરિહા, કન યહના તુંગ શિખર પર, દિનકર જે દીપે; તેમ મણિમય સિહાસન સ્વામી, મોહ શિપુને પે...અરિહા સમવસરણમાં સિંહાસનની, શેભા સહુથી ન્યારી પ્રભુને પણ જે નિજમાં થિર રાખે, એ શાસનની બલિહારી. અરિહા ધમધુરધર
જિનવર ગાજે, વાણી મેઘ સમાણી ૯ વિક મયૂર નાચે સિંહાસન, કાંતિ વિજયી સુહાણી... અરિહા, ૩૦. પ્રભુ! તારૂં સેહે રૂપ અનુષ, મનમોહે સુરનર ભૂપ... પ્રભુ સુવર્ણ સિંહાસન પર સેવનવણું સુંદર રૂ૫ વિરાજે; છે જે ચામર જ દે અદ્દભૂત શોભા ઉપજે.પ્રભુ કનકાચલના ઉગ શુગે, પ્રસરે નિર્ઝર વારિ;
એ રમણીયતા મનને આહલા, તિમ પ્રભુ રૂપ નિહારી...પ્રભુ કનકાહ સમાન સિંહ સન, શિખર સમા જિનરાયા; ચામર નિ વારિ સમાણા, નિખ કવિ હસાયા...ભુ એ ૩૫ જેણે જોયું તેને, નયણું સફલાં કીધાં; જનમ જનમના પાપ પખાળી, આતમ ઉગારી લીધાં...ભુ ધર્મધુરધર જિનવપે, જે ભવિ
પ્રીતિ વધારે એકમેક થઇ તે ભવિ ભવથી, નિજ આતમને તારે... પ્રભુ ૩૧. ત્રણ ભુવન ઠકુરાઈ, જિન ! તવ છાવત્રથી સમજાઈ....જિન ! ઉત્તરેત્તર વધતે વિરતારે, હર ઉધ થિર ઠાઈ;
જિન સમૃદ્ધિ જગમાં કઇ જુદી. કે ઈ ન એને તુલાઇ...જિન ! શરદશકથી સમ શીતલ જયેત્સના, છત્રયી ફેલાઇ બવિક કેર વતાપ વિસારી, આનંદિત અતિ થાઇ.. જિન ! ત૫ રવિકર કયાં ન પ્રવેશે, ઘામ ન
T
જોયું તેને, નયા
છે તે ભવિ ભવથી. રિલાહi..ભુધમ.
::
:
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
in૧૯૯ા
ભકતામર પહાયન્સ
અંગ અકળાઈ; એ છાયામાં પરમ શમ પામે છત સકલ સુખદાઈજિન ! મોતીની જાળી ગૂંથી સુંદર, શોભા વધારે અધિકાઇ; હર હથી દેખી ભ. દેડી આ ઉલરાઈ... જન ! મધુર જિનવર ભકતે,
છવત્રથી દર્શન થાઈ; એ અવલ બન જીવમાત્રને, ઉદર્વગતિમાં સહા..જિન ! ૩ર. જિનેશ્વર ચરણકમલ જ્યાં કાવે; દો કમળ રચાવે..જિને કેવળજ્ઞાની જિનવર ચરણ, કનકકમળ પર સેહે;
નવ કમળની શ્રેણિ અનુપમ, અદ્દભુત જગ મન મોહે..જિને- ૨ હિત જિનવર ભાવ તીર્થકર, પાર્થિન સંબંધથી દૂરે, આપે અળગા થઈ અળગા કરે ભવિને, પણ દ્ધિ પૂરે...જિને પ્રભુ પદ પંકજ ક્યાં છે ત્યાં, નિધાન દેવે મૂકે; અવસર પામી ખરે વિબુધવર, ભક્તિ જરાયે ન ચૂક..જિને જ્યાં જ્યાં જિનવર વિચરે ત્યાંની, રજ પણ રજને ટાળે; પાવન પૃથ્વીતક કરે અરિહા, કર્મ કઠિન પાળે..જિને. એ જિનવરના ચરણ
કમલમાં, ભ્રમર બનીને રહીશું; ધર્મધુરંધર ૧દ પંકજ સેવી, રાશ્વત સુખને લહીશુ...જિને૦ ૩૩. જિન ! તવ શરીરની દૃપ્તિ દીપે, રવિ સમ તિમિર સમાપે...જિન ! સમવસ ણે પ્રાતિહારજ, વિભૂતિ પરમ
સજાવે; ત્રિભુવન જનએ રદ્ધિ જોવા. દેડી દોડી આવે..જિન ! આત્માનાં જિસ વિરલા જાણે, પણ દેહ દીપ્તિ મન ઠારે; શીતલ મીર જેમ તાપ શમા, તેમ જિન દાહ નિવારે..જિન ! સુર્યની કાંતિ કાંતિ સમીપે, ગ્રહ નક્ષત્ર ભ૧ ચમકે; અન્ય દેવ તેમ આપ સમીપે, તેજ હીના જગ ભટકે...જિન ! મધુરંધર નાથ નિહાળી, અમે પણ વિકસિત થાશું વચન કિરણ તે પામી ઉત્તમ, શિવમંદિર પહોંચી જાશું.જિન ! ૩૪. ભવિને એક જ આશ્રય તારે અભય અનામય ત્યારે.... લવિને, એ આ ય જ પામ્યા તેને, ભય નહી નહીં
હારે; આપ મસ્તીમાં મસ્ત રહે તે, અકલ અમલ અવિકારે... ભકિને બર જંગલમાં વાસ વસેને, કરે કઠિન વિહારે ૫૬ પદ ભય જયાં જાગે મોટા, ત્યાં તવ પર સહારે... ભવિને ગાંઠાતર બની ગજ દોડે, તેડે કેડે ઝાડે; સુંઢ ઉલાળે કેપે કેપે, નિસુણી ભ્રમર ચંકાર..ભક્તિને પ્રભુને સેવક નિર્ભય પતે, પરભયને
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભકતામી
પહાય
તિષિ
દાદા દાદી
હરનાર; પદ પદ ભય જયાં જાગે મોટા, ત્યાં તવ પદ સહારો ..ભવિને ભવદાશ્રય આશ્રિત ભવિ ન ફરે, ભયનો નહીં સંથારો; ધામધુરધર ચારણુ શરણથી, હુએ ભવજલ નિતારે ભવિને
આ રિ૦૦માં ૩૫. જિન ચરણે જઈ વરસીએ, ચેતન ! આત્મવિલાસ વિલાસીએ... ચેતન ! જિન ચરણે વસતા લવિજનને ઊંણી
આચ ન આવે; એને કેઈ આકમી શકે ના, સિંહ પણ પાછા જાવે ચેતન! ગજગડ સ્થળ શેણિત ભીના, મુક્તાફલથી વધાવે; રંગ ઉમંગે મૃગપતિ પોતે, મહી મહિલાને સજાવે... ચેતન ! અરે જગલમાં જિનપદ સેવી, રહેતા વિહરતા જો; નિરખી શાંત બની મૃગપતિ એ, તમે પ્રકૃદિત હોઇ. ચેતન ! સહજ સુરભિ ને અનંત વિકાશી, ઉત્તમ ગુન લેવા; રાત સહસ હ કમલો એવા, પ્રભુ ૫ પંકજ કરે છે. ચેતન ! ધર્મધુરંધર
જિનપદ સેવી, ભવજલ પાર ઉતરશું; અજર અમર પદ પામી શાશ્વત, મંગળ માળા વશું.... ચેતન ! ૩૬. જિન ! તવ નામ કીતન જલધા; શાંત કરે સંસાર.જિન ! પ્રલય સમયના પવને જવલ, જાન માલા
કરેલ; મહા અનલ સમ દવ દાવાનલ, જાણે જો કાલ....જિન ! સાગરમાં જવાનલ-નગરે, લાગે મોટી આગ; વિશ્વભક્ષણ તણખા ઊછળે ત્યાં, જીવ કરે નાસભાગ...નિ ! જિનવર નામ સલિલ સિંચનથી, થાયે અગનિ શાંત; વિશ્વ સકલ ઉપતાપ શમે ને, સુખ પામે એકાંત...જિન ! આજે પણ એ નામ પ્રભાવે, આગ આ ળ અટકી જાય; શ્રદ્ધાનું બલ જો એ સાચું, તો પ્રત્યક્ષ દેખાષ...જિ! પ્રભુને નામે ભવદળ વહિ, બૂઝવી
પ્રશમિત થાશું; ધમધુરંધર નામ શીતલ જલ, મહિમાં મહીમા ગાણું...જિન ! ૩૭. અરિહા નામ નાગદમની મન ધારે; વિષધર વિષને વારે.. અરિહા૦ લાળ લેયન ધમકમતે, ધસમસતે
ફણી આવે; સમદ કેકિલ કંઠથી પણ શ્યામલ, શરીર ભય ઉપજાવે... અરિહા કે કેપિત કણ ચડાવી, નાગ પંફાડા મારે; નામ જપે તસ ચરણ સમાપે, રાજુ રૂપને ધારે.. અરિહા એ વિષધરને પાદયુગલથી, ઉલ્લઘન કરી જા; નામ નાગદમનીને પ્રભાવે મહાભય દૂર થા.. અહિા નાગણ એમ ત્રણ નાગ એ યારે,
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તામર
મહામન્ત્ર
પુજન
વિધ
જીવ માત્રને કરડે; પ્રભુનુ નામ જપે તે વિને, એનું વિષના નડે...રિહા॰ ધંધુર પર જિનવર નામે, વિષ રહિત વિશ્વ થાઓ; શિવસુ દરી વરવા નરવા થઇ, માંગલ તુર બજાવે...અરિહા
૩૮. જિન ! તવ કીતન સમરવિવારે; જિમ વિકર તિમિર ઉજારે...જિન ! અહારપુ દલ જલનિધિસમ સામે, ધમ ધમ કરતું આવે; સર્કલ પ્રજાજન ભયભીત બનીને, પ્રભુને શરણે જાવે....જન. ઉઇળતા અશ્વો અતિ ઊંચા, હણુ હણુ દ્વેષા રાવે; ધસમસતા ધરતી ધ્રુજાવે, ધૂળની ડમરી ચઢાવે...ન હાથી સેના પહાડ સમાણી, સૂંઢ ઉછાળે ભારી; મેઘ સમા ગાજે જમ જેવા, રણુ ર‘ગત ગતિ ન્યારી...જિન॰ સમર ઠુમરથી ઉગરવાને, એકે નથી કોઇ આરો; ઘર ઘર જીવા પ્રભુ કીન કરતાં, એક જ એ સચવારા...જિન॰ જિન કીર્તનના પ્રબળ પ્રભાવે, શત્રુ પૂ૪ દીખાવે; ધમધુરધર જિનવર કી'ન, જય જય તુર બજાવે...જિન૦ ૩૯. જિન ! તવ ચરણ કમલ વન શરણમ્ ; સમર વિજય વિતરણુમ..જન પ્રમલ અલ મહારિપુ ચડી આવે, ધમધમ ધરતી ધ્રુજાવે; અલ્પ બલ નર૫તિ સ્થિર મતિથી, સચિવા હિત સમજાવે...જિન॰ સધિભેદ કે રાણે જાવું, એકે ઉપાય ન જાચે; પ્રભુનું શરણ લઇને લડી લેવુ', એ મારગ છે સાચે...જિન યા હોમ કરીને રણમેદાને, નરપતિ સામે આવે; રશિ`ગા વાગે ને શૂરા, રંગ અભ’ગ જાવે...જિન કુન્ત વિભિન્ન ગજ શાણિત ધારા, મેઘધાર સમ વરસે; ગગન ઉછળતી અસિ વીજળી ઝબુકે, ગજ ગજારવ વિધો...જિન એ સમરમાં પ્રભુપદ પ‘કજ, શરણ ધરે જય પાવે; ધરધર જિનવર ારણ', સકલ સટને શમાવે..જિન ૪૦. નાવ ચડ્યુ. ચકડાળે, પ્રભુ મારું, દુર જલાોલે....પ્રભુ॰ મધ્ય દયેિ આ નાવ અમારું, આમતેમ અથડામ; પ`ત ઊંચા મેાજા ઊછળે, નાવ ગગને લહેરાય...પ્રભુ માઢા મોટા મગરમચ્છ આ, સામે સત્તા આવે; વડવાનલ પણ સામે સળગતા, ભીષણુ ભય ઉપજાવે. પ્રભુ ચકળવકળ ચક્રાવા લેતું, જલ લાગે વિકરાળ, પ્રભુનું સ્મરણ કરતાં વિજનને, શય નહીં તલભાર...પ્રભુ॰ લવાષ ક્ષીરાષિ સમાણા,
******
॥૨૧॥
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
થા
ભક્તામર
*હાયત્ર જન
નિષિ
G*****
ક્ષણમાં થાય પ્રશાંત; નાવ કિનારે આવી પહેાંચે, સુખરૂપે એકાંત...પ્રભુ ધમરર જિનયર અરણે, ભલજલનિધિ અપાર; ભવ્ય જીવે તરે અને તારે, પહેાંચે પેલે પાર....પ્રભુ ૪૧. પ્રભુ તારા ચરણકમલની બલિહારી; વારી જાઉં એવારી...પ્રભુ! ક્ષણ ક્ષણુ મરણુનું શરણું ચાહતા. જીવા રંગે ર.બાતા; જલેાદરથી મહે।દર વધી જાતા, સતત અશાંતિ અશાતા....પ્રભુ ગાગર સમ એ પેટ નગારું, મૃત્યુનાદ નિનાદે; દોરડી જેવા કર ચરણુ વિરૂવાં, કુરૂપ ચડિયું વાદે...પ્રભુ ઔષધ અનેક પણ સ નકામાં, વધતા વધારે વ્યાધિ; કમ કઠિન ઉદયે જ્યાં અવિ, ત્યાં આધિ વ્યાધિ ઉપાધિ...પ્રભુ એ છવા પ્રભુ-પ૬-૫૩જ રજનું, શરીર વિલેપન પાવે; કામદેવ સમ સુદર રૂપે, આનદ અતિ ઉપજાવે...પ્રભુ॰ રૂપે પ્રભુનુ' જગથી ન્યારું, આત્મવરૂપને આપે; ધરધર રૂપને ધ્યાને, વિરૂના ભવને કાપે...પ્રભુ ૪ર. અરિહા નામ મત્રના જાપ, ઢાળે પાપ તાપ સતાપ...અસિઁહા॰ પાદથી કઠે મહાલાહ સાંકળથી, બંધન બાંધી રાખ્યાં; નામ મંત્ર જાપ ઘન પ્રહરણે, બંધન તેાડી નાખ્યાં..અરિહા. નિગઢ બધનની સાંકળ સાથે, જા'ઘ સતત ઘસાયે; અરિહા અરિહા જાપ જપત તસ, લેાહ પગુ પીગળી જાયે....અરિહા॰ બાહ્ય બંધન તૂટે ને છૂટે, એ સહેજે સમજાયે; ભવભય સઘળા છૂટે ક્ષણમાં, એહિજ અચરિજ થાયે....અરિહા નામ મંત્રને જાપ જપ'તાં, તથા ભવ્યતા જાગે; ભવ જલધિ પધ્રુવ સમ થાયે, કમ સકલ દૂર ભાગે...અરિહા॰ માનતુંગ મહાબંધન તારી, નામ જપે કર જોરી; ધર્મધુરપર જાપે નૃપ અંગે, કીતિ નરી શિ ગોરી...અરિહા ૪૩. જે ભક્તામર સ્તવ ગાવે; તેના ભય સઘળાં થાવે...જે ભય અષ્ટથી અભય જગત આ, ચંચલ રહે સદાએ; દાડા દાઢ કરે અહીં તહી પણુ, ભય ના દરે થાએ...જે વનમાં વન-ગજ ને વનરાજો; દાવાનલ પણ બાળે, ભાગ ક્ષય કર ભાગી યઅસમ, લાલ નથનથી નિહાળે...જે જિનવર સ્તવન કરે તે વિને, ભય ન લાગે લગારે, જ'ગલ પણ મંગલ તેથી, ભય જ ભાગે ભયને મારે...જે સ`ગ્રામ જલધિ અને મહાદર,
૬ ૨૨॥
******
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
બકતાષર પહાય
'જન
બંધનના ભય મોટા સ્તોત્ર પાઠના પ્રબળ પ્રભાવે, જાણે જલ પરપોટા...જે મતિમાન એ ભાગ્યવંત એ, એ રફા
જે ઇહાં સ્તવને રીયા; ધર્મધુરંધર સ્તવન કરી ભવિ, શિવમંદિર જઈ વસીય...જે ૪૪. ગાએ જિનગુણુ ગીત રસાળ, કઠે પરી સ્તવમાળ...ગાઓ૦ ઉજવળ દૃઢ ગુણ ગુથી માળા, રસ સૌરભ
મહમહકે સૂકત કુસુમ વિધવિધવર્યા, સતન વિકાસે લહકે..ગાએક એ માળાની પરાગ રજથી, ભવ્ય ભ્રમરે ખેચાએ દિશિદિરિ અકાર નાદ નિનાદે, સ્તવ મહિમાને ગા...ગાએ ક8 ધરે જે ભવિ સ્તવમળા, માનતુંગ એ નરને; અવિચલ લમી વરે અવા, જેમ કન્યા સૂર વર્તે.. ગાઓ માળ તેણે મહિમા છે મોટો, જે જાણે તે માણે રસિયા રસ લૂટે ને બીજા, વાત નકામી તાણે..ગાએ ધમધુર પર જિન સ્તવ માળા, મંગલમય મેળવશે; સકલ સમીહિત પામી અતિ, જાતિમાં અતિ ભળશે.. ગાઓ
પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ વિજય સ્થૂલભદ્ર સૂરીજી મહારાજાના વિદ્વાન્ શિષ્ય રન મુનિરાજશ્રી કહ૫ય વિજયજી મ. સા. વિરચિત લકતામર સ્તોત્રનો ગુજ પધાનુવાદ [ભ્રષ્પ ] સિકંદ્રાબાદ ગામે. મનહર જિન, કુન્થ ભાવે ભજીને, આત્માની વાટિકાથી, ગુણ કમલ લઈ, કહ૫ માળા રચીને; ઠાવું છું લબિ કંઠે, સકલ કરમના, વિકમો તોડવાને, લેવાને સ્થૂલભદ્ર શ્રમણવર સમી, શીલ સૌરભતાને, સર્વે ભકતામરોનાં, નત મુગુટ મણિ, શ્રેણીની જે પ્રણા છે, તેને ઉધોતનારા, દુરિત તિમિરની, યામિના નાશકારી; જે ધર્મારભ કાલે, ભવજલ નિધિમાં, બૂડતા છવના રે, છે શ્રેષ્ટાધાર એવા, જિનપદ યુગને, શુદ્ધ ફતે નમીને. ૧ શાસ્ત્રોના તરવ બોધે, નિરમલ થઇ છે, બુદ્ધિ ઉત્પન્ન જેને, તેવા ઇન્દ્રો થકી જે, વિજગ મનહરા, ચારુ સ્તે વડેરે; આખા આ વિશ્વમાંહી, અતિ મધુરપણે, જે જિનેશ સ્તવાયા, તેવા આદીશને હું, પણ હરખ થકી, નિત્ય નિચે રતવીર. ૨ પણ છે જેની રે, ચરણકમલની, પીઠને દેવતાએ, એવા સ્વામિન! તમોને, મતિ શરમ વિના, વર્ણવા લાગતે હું; પાણી મથે રહેલા, દિનકર તણા, બિમ્બને કણ એવે, લેવાને મત્ય છે, તુરત ઝાપથી. બાળને છેડતાં રે. ૩.
ETTE
:
:
:
:
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
ભકતાર મહામન્ય
જન
નિધિ
જે;
તારા દીપી રહેલા, ગુણુ જલધિ ! જગે, ચંદ્ર જેવા ગુણાને, કેવાને બુદ્ધિથી રે, ગુરુસમ પણ છે, કાણુ એ શક્તિશાની ? તેફાની વાયુ વાતાં, જલનિધિ ઉછળે, સાથમાં નક્ર વક્રી, એવા કાળે ભુજાથી, સમરથ તરવા, શક્તિશાળી ન ચક્રી. ૪ છું ના હું શકિતશાળી, પણ જિનવરછ તાહરી ભકિતથી રે, થાઉં તૈયાર છું હું', ગુણગણ વદવા, નિત્ય યાગીન્દ્ર ! તારા; સ્લામીન્ ! આ વિશ્વમાંહી, મૃગતિ ઉપરે, વીય' જોયા વિના રે. મારે ના શુ' છલાંગે, મૃગ નિજ ાિથુને,નેહથી રક્ષાને પ અજ્ઞાની એહવા હું, શ્રુતધર જનને, હાસ્યને પાત્ર છું રે, તે ગેરે જ તારી, તવ ગુણ વદવા, શકિત અત્ય ંત કૂંજે છે ચત્ર માસે, સુર અતિ મધુરે, કોકિલા ભાવથી રે. મેરે છે તેહને રે, વિકસિત કલીએ, આદ્મની પ્રેમથી રે. ૬ બાંધ્યા સ’સારમાં છે, ભવભવ ભમતાં, પાપના થાય જેણે, તેના તે દુર જાવે, તવ ગુણનુતિથી, માત્ર એક ક્ષણે રે; છાયેલા વાન્ત કાળા, અખિલ જગતમાં, રાત્રિ એ ભૃગ જેવા, નારો છે જેમ જદી, તરણુિ રુચિ વડે, તેમ હું મેાક્ષદાતા ! ૭ છે આર'ભાય તારૂં, સ્તવન મમ થકી, ચેડલી બુદ્ધિથીયે. તારા એ સુપ્રભાવે, જનમન હરશે, માનતા એવુ' હું રે; ખીલેલા સૂચથી રે કમલ દલ વિષે વારિના બિન્દુમા રે, સેહે ચારૂ સ્વભાવે, ચકમકા કરતાં નાથ ! મતિ સ્વરૂપે. ૮ દૂરે તારૂ રહેાને, સ્તવન જિનવરા! દોષ એકે ન જેમાં, તારી સામાન્ય વાર્તા, પણ જગત તણાં, સ પાપા હણે છે; ઊંચે આભે રહેલા, રવિકિરણ તણી, તેજની એ પ્રભાથી, પદ્મો પદ્માકરે રે, પદિ વિકસતા સૂની વાત દ્દરે. ૯ શ્રેણી ચાભાવનારા, ક્ષિતિ તલ પરના, જીવના નાથ તુને, જે લોકો સતવે છે, નિાદ ગુણવડે, થાય તે આપ જેવા; તેમાં આશ્ચય` શુ` છે, ધનિક જગમહી', તેહના આશ્રિતોને, પેતા જેવા કરે ના. નિકૃજિનવરા ! તેહવા સ્વામિથી શુ`.૧૦ જોવાને ચેાગ્ય એવા, વિષ્ણુ નિમિષણે, જોઇ ને આપને રે, બીજા ધ્રુવા વિષે તેા, જન નયન નહી', લેશયે તેાષ પામે; પીને પાણી જિણુંદા ! તુહિનકર સમા ક્ષીર પાથેાધિના રે, પીયાને કાણુ ઇચ્છે, લવણ જલધિના, વારિને વીતરાગી ! ૧૧ હે ત્ર લાયેશ ! નાથ ! પ્રથમ રસ વડે યુકત સર્વાણુએથી, નિર્માયા છે! તમે તે અણુ પણ જગમાં નિશ્ચયે તેઢલા છે, તેથી તેા હૈ જિનેન્દ્ગ ! ત્રણ ભુવન મહી' રૂપ તારા સમું રે, બીજી કોઈ નથી રે ત્રણ ભુવનપતે ।નિશ્ચયે એમ માનુ....૧૨
****
|૨૦૪||
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભ કતામર મહાયન્સ
પૂજનવિધિ
નેત્રને મોહકારી, સુર નર ઉરગ, ના સમસ્ત પ્રકારે, છતી છે જેહને રે, ત્રણ જગત ત ની, નાથ! સર્વોપમાએ; સાર એવું કયાં વકૃત્ર તારૂં, મલિન કલુષથી, ને દિને ખાખરાના, પીળા વર્ષે સમુ જે, હતિ ઈહત વિભ, ચંદ્રનું બિમ્બ તે કયાં:૧૩. સ્વપિન ! તારા ગુણે રે, રાશિ સકલ કલા તુય અત્યન્ત શુન્ના, એલ ઘે છે જિદા! સકલ જગતને, એક છે સ્વામિ જેને; એવા સ્વછા થકી એ, વિહરણ કરતાં, તેહને વીતરાગી : વિશ્વવ્યાપી ! પ્રભો રે, રણભુવન મહી, કેણ રોકી શકે છે. ૧૪ જ
ની અગનાથી, વિષય સુખ ભણી, ચિત્તડું નાથ તારૂ, પ્રેરાયું ના કદીયે, ચલત જગ માહીં, પિત્ર તેમાં જ શું છે? કપાવ્યા જે સમીરે, ક્ષિતિતલ પરનાં, અદ્રિના સવ' ગંગે, તેવા તે વાયુથીયે, પલ વિથ બને, મેરના શંગ શું રે. ૧૫ ધૂમાડા વાટ તેલ, રહિત જિન ! છતાં, વિશ્વને પૂર્ણ રીતે, રવામિની દેખાડનારા, સુદઢ અવને, નાથ! કંપાવનાર; એવા તે વાયુથી છે, ક્ષણ નહિ રે, લેશ એ કપનારા, એ તું વિશ્વનું રે, પ્રકટન કરતો, દીપ છે એક બીજે. ૧૬ છાય એ રાહની રે, તવ મુખ વિને, લાગતી ના કદીએ, કયારે ના અસ્ત પામો, ઘન મદિર થકી, તેજ હવે ન ઝાંખું; ઉધોતે વિશ્વને છો, ત્વરિત ઝડ૫થી, સ્પષ્ટ રીતે તમે રે, તેથી માતથીયે, અતિશય મહિષા, નાથ! તારે ઘણે છે. ૧૭ હમેશા વૃદ્ધિવાળું, સકલ જગતના, મેહ અધાર હારી, કયારે રાહુ ગ્રસે ના, કરમ મુદિયે, નહિ ઢાંકી શકે રે; છે વિશ્વ ધોતનારૂં, અતિ અધિપણે તેથી શોભતું રે, એવું રૂડું તમારૂં મુખ વિધુ જગમાં, ચંદ્રના બિલ્બથી ૧૮ તારા આ વકૃત્રરૂપી; તુહિનાકર વડે, ધાન્તને નાશ થાતાં, રાત્રે શું ચંદ્રથી ને, સુખકર જિન! શું વાસરે સૂર્યથી યે; પાકેલા ડાંગરના, અમલ વિપિનથી, શોભતા મૃત્યુ લોકે, આ શું કામ મે. જલ વજન વડે, નાથ! નીચે નમેલા. ૧૯ શોભે છે જ્ઞાન જેવું, જિનવર! તુજમાં, વિશ્વને ધોતનારૂં, તેવું બીજા તેના, પતિ હરિહરમાં, શેતું ના કદીયે; પામે જ્ઞાન પ્રકાશી ! શુતિ સુમણિમાં જેમ મોટાપણું છે, પામે ના કાયના તે અમલિન ટુકડે વ્યાસ એ અંશુથીયે. ૨૦
માનું છું શ્રેષ્ઠ તેને નૃપતિ! હરિહરા, દીશ મેં જેહ જોયા, જેને જોયા છતાંયે, મુજ મન તુમાં, તેષ પામે ઘણું છે કે એ જોયેલા આપથી શું? તવ દરિશનથી, નાથ!પુથ્વી વિશે રે,બીજા જન્મો મહીં, જિન મમ મનને, અન્ય કોઇ હરેના. ૨૧ ર
માનું છું શ્રેષ્ઠ તેને સામણિમાં જેમ એકનારે, તેવું બી
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
શકતામર
સહાય.
જન
વિધિ
****
આપે છે સેડા રે, જનમ તનમને, સે'ડા અ`ગના, છે નાહી" અન્ય કાઇ, તવ સમ ચુતને, આપતી જન્મ માતા; ધારે સર્વે દિશાઓ, ઉડું ગણુ પણ એ, તેજના પૂજવાળા, તેજસ્વી સૂમને તેા, જનમ અપતી, માત્ર છે પૂત્ર આશા. ૨૨ માને છે કે જિષ્ણુ દા ! મુનિ ગણુ તમને, વાન્તથી ખૂબ દૂરે, દાતા!જ્ઞાની અનેશ, પરમ જન અને, સૂચના વણુ જેવા; પામી તુંને જ તેઓ, જનમ મરણને, તૂત છતી જ લે છે, તેથી કલ્યાણકારી, પશિષપદના, અન્ય કોઇ જ છે ના. ૨૩ તુંને સ`તા જિંદા! કુસુમ ારતણા, ધૂમકેતુ પ્રકાશી! આધાનતા વિનાશી, ઇરા પતિ જનના, ચાગને જાણનારા; શ્રેષ્ઠ જ્ઞાન સ્વરૂપી, અતિ અમલા વિભુ, પ્રાજ્ઞથી ચિત્ત્વ નાહીં, એક બ્રહ્મસ્વરૂપી, અણિત ગુના, સ્થાનવાળા કહે છે. ૨૪ દેવાએ સ'સ્તવેલી, નિરમલ મતિને, આપ ા ધારનારા, તેથી છે. યુદ્ધ દેવા!, સુખકર સઘળા, વિશ્વના જીવના રે; હાવાથી શ’ક્યાને, શિવપચ વિધિને, સ્થાપવાથી વિધાતા, સાચા રૂપે તમે જ, ત્રણ જગત મી , પુ‘સ સર્વોત્તમા છે. ૨૫ ઢા જો તુંને પ્રણામ, ત્રિભુવન જનની, આ`િને વારનારા, હૈ। જો તુ ને પ્રણામ, ક્ષિતિતલ ઉપરે, સ્વચ્છ ભૂષા સમાના; હૈ। જો તુ ને પ્રણામ, ત્રણ જગત તણા, ન ધ દેવાધિદેવા, હૈા જો તુંને જિષ્ણુ દા ! નઅન ભવ પા રાશિને શાષનારા, ૨૬ હું ચેગિ ! શ્રેષ્ઠ સવે, ધવલ ગુણુ ગણા, સ્થાન ના પામવાથી, આવી એટા નિરાંતે, તથ ચરણ કંજે, ચિત્ર તેમાં કશું ના; પામી સ્થાને વધારે જિન! જનિત મહાગવ ધારી જ દોષ, દેખે ના સ્વપ્નમાંયે, વિભુવર ! તમને, એક વારે કદાપી. ૨૭ જે રમ્યાશાક નીચે, નિર્અલ ક્રિરણા, કુંતી જે રહેલી, વિશ્વ ઉદ્યોતતી રે, સઘન તિમિરને, તૃત જે કાપનારી; એવી તે નિમ`લી રે, અતિ મન હતી, કાય તારી પ્રભા હૈં, શાભે છે વાદળાંની, નિકટ તરણિના, અિભના રૂપ જેવી, ૨૮ રત્નાના અણુઓના, અમલ નિકરથી, શૈાશતા ફ્રેમના રે, ઊંચા સિંહાસને રે, નાક સમ વિશે!! આપની શુદ્ધ કાયા; સાનાના મેરુ' શૃંગે, રુસિરુચિર યુત, બ્યામ માંહી રહેલા, જેવી રીતે જ શોભે, તરણિ જગતમાં, તેમ તે શે ભતી રે. ૨૯ વીંઝાતી મેગરાની, સદૃશ વરણુની, ચામરેાની પ્રભાથી, તારી સેાના સમી રે, બહુતર ચમકે, કાયકેવી મઝાની ? જેમાંથી નીકળે છે, શિતિણુ સમા, ઉજળા વારિવ`દે; તેવા સેનાદ્રિ કેરા, તા સમ તનુ ને
નિત્ય વન્દે સુરેન્દ્રો ૩૦
**************
॥૨૦॥
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
મજ
જ જ્ઞાની : સંપૂર્ણ ચંદા, અમ મન હરતું, મસ્તકે રાજતું રે, ઊચે મે રહેલા, પ્રખર તરાણના, તાપને રોકતું રે; અને
રહi ભકતામર
મેતીના મૂહથી રે, અધિક રૂચિર આ, છત્ર તા ત્રણે રે, શેબે અત્યન્ત તુંને, ત્રિજગતપતિ છો, એમ તે બોલતું રે. ૩૧
ખીલેલાં વર્ણનાં રે, નવ કમળ તણુ, એઘની કાન્તિથી રે, ચારે આશા મહીરે અધિક ચમકતાં, રક્ત એવાનનાં; મહાયન
ઉોની પંકિતથી રે, અધિક મનહરા, તાહરા બે પદો રે, ચાલે ત્યાં તેમના રે, જિનવર ! અમો રમ્ય પો રચે છે. ૩ર ધર્માખ્યાને હતી રે, સમવસરણમાં, તાહરી સંપ જે, તેવી તે શિત્તહારી, ત્રણ ભુવન મહીં. અન્યની ના હતી રે; જેવી માર્તડનીરે, સઘન તિમિરને, દિનારી પ્રથા છે, કયાંથી વિદ્યોતતાં યે, ગ્રહ સમુદયની, નાથ! તેવી જ . ૩૩ જેના ગંડસ્થલોથી, ખળભળ વહેતાં, દાનવારિ, પ્રવાહ. જેની ચોમેર ઘૂમે, ગણગણુ કરતાં, પદના સમૂહે; જે કે ખુબ ભારે, ભ્રમર ૨૧ મુખી,ભિમ એવો ધસંતે આ મોભ સામે, પણ ભય ન ધરે, તાહરા નમ્ર ભકતો. ૩૪ ભેદીને હરિતનું રે, મરમથલ વિભે', રકત લિસોજવલાય. તિવાતે સજા, અતિ મનહરતો, ભૂમિનો ભાગ જેણે; કાળે ને માતે થે, મૃગપતિ જિન, ફાળમાં આવતાને તારે આ પાદૌલે, જિનવર / વસતાં, ને કદીયે હણે ના, ૩૫ તેફાની વાયુથી રે ખર અનલ સમે, આભને આંબો રે, વાળાવાળે ઘણા રે, સકલ જગતને, કછ જેમ ખાવા; સામે આવી રહેલો, અધિક ઝડપથી, ભીતિને સજનારે, તે દાવાગ્નિ તારા સ્તવન જલ વડે, શાંત સંપૂર્ણ થાવ. ૩૬ અત્યન્ત દેધવાળ, મદયુત પિકના, કઠની જેમ નીલો, રાતાં નેત્ર કરીને, વિકસિત કણુથી, સામને આવતાં રે; તેવા સપેને યે, નિશદિન જિન! તાહરા નામ મ , જેના હૈયે વસે છે, ભય જણ નર તે, પાદથી દૂર ફેકે ક૭ મોટા ભારી અવાજો, હય મા રચના થાય છે જેહમાં રે, તેવા તે યુદ્ધ માંહી, અતિ બલ ધરતું, સત્ય એ રાજવી તારા તે નામના રે, નિશદિન ભજને, ના નેતૃત પામે જેવી રીતે જ નાશ, તિમિર તરણિના, અશુ ઓ ફૂટતાં રે ૩૮ ભાલાના તીકણુ ઘાથી, અધિક મદભરી. હસ્તિની કાયમાંથી, હે તો લોહી નદીના, ઝરણું તરણુ, ઇછતા સૈનિકે છે, એવા દુજેય યુદ્ધ', તવ પદ કમલા રણ્યના આશ્રિતો રે, પામે છે હે જિમુંદા, જય અતિ બહિ તે, સંન્યનો ઘાણ કાઢી ૩૯
:
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૦૮it
વામિનમાં ભિષ્ણુ ભારી, અતિ દુઃખકર છે, વાડવાગ્નિ પ્રગટયે, જેમાં જે ક્ષેમ પામ્યા, મંગરનિરને, મત્સ્ય પાઠીન પીઠ; થી જ
તેવા અધિ માંહી, ગગન ઉછળતાં, વારિશંગે રહેલી, જેની છે નાવ તેવા, તવ શુભજનથી, જાય છે બીક મૂકી. ૪૦ બકતામરેજ
પેટે પાણી ભરાયે, જનિત દરદના, ભારથી ખૂબ વાંકા, ચિંતાના સ્થાનવાળા, અતિ દુખિત અને, છનાશા વિનાના; મહાયન્સ
તેવા મર્યો તમારા, ચરણ કમલના, રેણુ પીયૂષથી રે, કાયાને ભીંજવીને, કુસુમર સમા, રૂપાલા બને છે. ૪૧ બાંધ્યા છે સાંકળેથી, અવલવ સઘળા, પાદથી કંઠ જેના, બેડીઓની અણીથી, અતિ અધિકપણે, જાડઘજેની ઘસાઈ; તેવા મર્યો તમારા નિશદિન જિન, નામ મ મરીને, છૂટે છે બંનેથી, ભયરહિત બની, આપમેળે જ જલદી. ૪૨ દેના દેવ ! તારું, સ્તવન મધુર આ, બુદ્ધિશાળી ભણે છે, તેના અત્યન્ત માતા, ગજ મૃગપતિને, સપા દાનાગ્નિ ભિષ્ણુ સંગ્રામાંધિ મોટા, ઉર દરદને, સાથમાં બંધનથી; જન્મેલા વીતરાગી, અડ ભય ભયથી, તૂર્ત છે નાશ પામે. ૪૩ મારાથી ભકિતથી જે, વિવિધ મનહરા, શબ્દ પુક રેલી, બંધાયેલી વિ છે, તવ ગુણ ગણુના, સુત્રથી તાત્રમાલા, તેને જે મત્સ્ય ધારે, નિત ઇહ જગમાં, તે માનતુંગ, મર્યોની પાસ અરે, અતિ વિવરણ બની, સત્વરે મેક્ષ લહમી. ૪૪
છે આત્મારામજીના, કમલ તસ વળી, લબ્ધિસૂરીશ્વરે રે, યા વિદ્વાન તેના, વિમલ ગુણ ભરા, વિક્રમાચાર્ય ચંદા; જ તેના બી ભૂલભદ્ર શ્રમણગણ મહીં, શોભતા રત્ન જેવા, એ પૂની કૃપાથી, સ્તવન તવ રચી, “કલ્પ"આનંદ પામે. ૪૫
તીર્થકર માસિક શ્રી ભકતામર સ્તોત્ર વિશેષાંક માં વર્ષ-૧૧, અંક-૯, જાન્યુઆરી ૧૯૮૨, સં. ૨૦૩૮, મહા મહિનો ૬૫-પત્રકાર કોલોની, કનાઠિયા માર્ગ. ઇન્દોર-૪૫૨૦૦૧. મધ્ય પ્રદેરા - હિન્દી-રાજસ્થાની-ગુજરાતીમરાઠી-કન્ના-બાંગલા- અંગ્રેજી-સાત ભાષામાં પધાનુવાદ આપેલા છે – તથા રીનાં ઇરાન - ૨૨ મા શ્લોકના ૭૦ પદ્યાનુવાદ ઇ. ૧૬૪૪ થી ઈ. ૧૯૮૧ સુધીમાં છાપેલ છે. જિનાજ્ઞા વિરુદ્ધ કાંઇપણ છપાયું હોય તેના મિચ્છામિ દુક્કડ
* ક & શ્રી મામર માત્ર પૂનન વિધિઃ સમાતા છ ક
લ
E
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
महाब-३
विधिः
श्री श्री शत्रुञ्जय महातीर्थेभ्यो नमः । । श्री अंतरिक्षपार्श्वनाथ स्वामिने नमः । * ॥२१॥ ५. श्री महावीर स्वामिने नमः ।
श्री अनंतलब्धिनिधान गुगौतमस्वामिने नमः। * भा-२ * श्री सिद्धान्तमहोदधि प्रेमसूरीश्वरेभ्यो नमः॥ भी प्रवचन प्रभावक रामचन्द्रसूरीश्वरेभ्यो नमः॥ yat सं. २०४७ वर्षपूर्वे विक्रमसंवत् – प्रवर्तक महापुण्यप्रतापी - विक्रमराज-प्रतिबोधकेन,-कवि *
प्रभावकेण, महानतार्किक-सम्मतितर्क-ग्रन्थकारेण, प्रसन्न-सौधर्मेन्द्रात्सम्प्राप्तम् २८६ जिनगुणयुकं
शक्रस्तवकारकेण, कल्याणमन्दिर स्तोत्रण - उज्जयिनीनगरीमध्ये श्री अवन्ति पार्श्वनाथस्वामि भव्य * प्रतिमा प्रगटकारकेण, श्री सिद्धसेन दिवाकरसूरीश्वरेण, विरचितानुसारी शिवसुखदायिका महाप्रभाविका
श्री कल्याण मन्दिर - महायन्त्र - पूजन विधिः પૂમિકા - શુદ્ધ વસ્ત્ર પહેરી દૂધ પાવથી ભૂમિ શુદ્ધ કરી ધૂપ લઇ પૂર્વ કે ઉત્તર દિશાએ અથવા મૂળનાયક પ્રભુ સન્મુખ પીઠ માંડી શ્રી કલ્યાણ મદિર મહાયત્રનું અક્ષતાદિથી માંડલું બનાવવું પૂજનના દિવસે મૂળનાયક આદિ ભગવતેની અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરી સિહાસનાં તથા બાજોઠ ઉપર નાળચાવાળા થાળમાં કેસરને સાથીએ કરી બન્નેમાં ૫ રૂા. કુસુમાંજલિ મૂકવી. તથા બનેની નીચે ચોખાને સાચીએ કરી માફળ મૂકવા ફળ નૈવેદ્ય આદિ અષ્ટપ્રકારી પૂજાની સામગ્રી ગોઠવવી. આ - શ્રી ભક્તામર પૂજન મત ના ૧ થી ૩ પાન ના પગારે બોલu. ૫. વીર વિજય કૃત સ્નાત્ર પૂજા ભણાવી. સિંહાસનમાં પ્રભુની અષ્ટપ્રકારી પૂજા આંગી કરવી. શ્રી ભક્તામરની આ
*
E
*
**
***
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥२१॥
યાએ બધે થી કમાણુ મન્દિર સમજવું. શ્રી આદીશ્વર સામિના સ્થળે બધે મી પાર્શ્વનાથ સ્વામી સમજવી.... કયાણ
નાળચાવાળા થાળમાં - બી કયાણમન્દિર તામ્રય'ની સામે સજોડે પવિત્ર કટાસણ ઉપર બેસવું. ધૂપ દીપક ચાલુ मदिरा . डाय aad tes नापी भूगनानी २तुति all. (नमोऽर्हत्....) श्री रलमुनि प्रणीतं ....
श्री कल्याण मन्दिरच्छाया स्तोत्रम् ॥ (अनुष्टुप्) पून
श्रेयोवीज-मव-द्यारी, प्रणिपत्या भय प्रदौ। भवाब्धौ पततामहत्-पादौ प्रकृति पोतितौ ॥१॥ - गरिम्णोर्वर्णने यस्य, न देवा ऋषयोऽप्यलम् । स्तौमि तं कमठौन्नत्य-मूलोषर्बुधमीश्वरम् ॥२॥
सुवचा न भवद्वार्ता, प्रभो ! सामान्यतोऽपि नः । उलूक बालः किं वक्ता, धृष्टोऽपि रविरोचिषाम् ॥३॥ * आदर्शनापि सङ्ख्येया, गुणाः केवलिना न ते । कल्पान्त प्रकटोऽप्यब्धे, रत्नौघः केन मीयते ॥४॥
अनन्तयशसस्तेऽस्मि, जडोऽपि स्तवनोद्यतः । बाहू प्रसार्य ही बालः, सिन्धुविस्तार शंसिता ॥५॥ सतामपि भवल्लक्ष्मी-वक्तुं नैति कियानहम् । शोच्यैव तदियं प्रौढिः, पक्षि भाषा वदस्ति वा ॥६॥
स्तवस्तेऽद्भूत माहात्म्य, आस्तां नामापि विश्वपम् । पद्मद्रहस्य वातोऽपि, निदाघेऽध्वग तर्पणः ॥७॥ * जन्तोनश्यन्तिकर्माणि, हृदर्तिनि सति त्वयि । अन्तश्चन्दन - मायाते, मयूरे भुजगा इव ॥८॥
त्वयि दृष्टेऽपि मुच्यन्ते, नरा रौद्ररुपद्रवैः । स्फुरतेजसि गोपाले, पशवस्तस्क रैरिव ॥९॥
XXX**
****
*
**
***
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
RArk
મન્દિર
મહાયત્ર
*
श्री त्वां हृदोद्वहतां नृणां, तारकोऽसि कथं प्रभो ? । मध्य वातानुभावो वा, दृतिस्तरति यजलम् ॥१०॥ ॥३॥ sking * हरादीनपि जेता यो, जितः कामोऽपि स त्वया । संवर्तकः पिबत्येव, वारि वनि विनाश्यपि ॥११॥
हृद्यहो धार्यसेऽत्यन्त-गरिमाऽपि कथं जनैः? । तरद्भिराशु जन्माम्बु, चित्रा वा महतां गतिः ॥१२॥ * y- क्रोघं निरस्य भवता, कर्मचौरा हताः कथम् ? । नीलद्रुविपिनं प्लोष-त्युत किं न हिमान्यपि? ॥१३॥ विधिः । हृदब्जकोशे पश्यन्ति, योगीन स्त्वामधीश्वरम् । अक्षस्य यदि वा कोऽन्यः, कर्णिकायाः समाश्रयः?॥१४॥
* भवद्धयानाद् वपुस्त्यक्त्वा, ब्रह्मत्वे भान्ति मानवाः, धातुभेदा इव स्तुत्वं, स्वर्णत्वे प्रबलानलात् ॥१५॥ * यदन्तर्भाव्यसे भव्य-देहं नाशयसे कथम् ? । महानुभावा मध्यस्था, विग्रहस्योप - शान्तये ॥१६॥ * त्वदभेदधियाऽऽत्माऽयं, ध्यातस्त्वमिव जायते । सुघेति चिन्त्यमानं किं, स्याद्वारि न विषापहम् ? ॥१७॥ - हरादि-बुद्ध्या सेवन्ते, त्वां देवं परवादिनः। काचकामलिनः श्वेते, शब्खे वर्णान्तरेक्षिणः ॥१८॥ * आस्तां परस्तरु रपि, स्याद शोकस्त्वदन्तिके । जागर्ति उदिते वाऽर्के, जीवलोकः सभूरुहः ॥१९॥ * अधोवृन्तं मरुत्पुष्प-वृष्टया प्रत्यय एष मे । त्वयि ज्ञाते सुमनसां, बन्धनानि पतन्त्यधः ॥२०॥ * मनोऽर्णव समुत्थायाः, पीयूषत्वं भवद्गिरः । यां पीत्वा स्वचिदेग्र कायाः(?) पदं यान्त्यजरामरम् ॥२१॥ * नमनोत्पतनैश्चारु-चामराणामितीव धीः। तुल्यं प्रणमतां भावाद, भाविनामूर्ध्व-गामिता ॥२२॥
*
******
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
કલ્યાણુ
મન્દિર
મહાયશ્ર पूजन
। बधिः
*****
रत्नासन गिरौ गर्जि-गिरं भव्य शिखण्डिनः । श्यामलं त्वां प्रपश्यन्ति, सद्यस्कमिव वारिदम् ॥ २३ ॥ कङ्केल्लिर्लुप्तपर्णश्रीः, शितिभामण्डलेन ते । भवत्सान्निध्यतः स्वामिन्!, नीरागः स्यान्न को परः १ ॥२४॥ भो भो भजत मुक्त्यध्व - सार्थवाहमिमं मुदा । धीरेभ्य इति शास्तीव, ध्वनंस्ते नाम दुन्दुभिः ॥ २५ ॥ व्यधिकारो भयुक् चन्द्रो, जगतां द्योतने त्वयि मुक्ताजालिसितच्छत्र-त्रितनुस्त्वामुपागतः ॥२६॥ कान्ति-प्रताप - यशसां जगत्पूरणपण्डिताः । सञ्चया मणि- - कल्याण - तारखप्राणि भान्ति ते ॥२७॥ मौलीन यदि सुरेन्द्राणां त्यक्त्वा तव पदोः स्थिताः । सुमस्रजः सुमनसां त्वदन्यत्र न रागिता ॥ २८ ॥ तारयेः पृष्टिसंलमान्, भवाब्धिविमुखोऽपि यः । स पार्थिवनिपात्माऽपि, अहो कर्मविपाकमुक् ॥२९॥ स्वामी सना दरिद्रोह, अक्षरात्माऽसि चालिपिः । विशदं ज्ञानमास्ते ते, देवाज्ञानवतः सतः ॥ ३० ॥ दैत्येन रेणुभिर्मुक्तै- श्छायाऽपि तव का हता ? । रोषान्धकारसंवेशैः शठो ग्रस्तः स केवलम् ॥ ३१ ॥ घनतर्जि:- तडित्पात - धारामुशलभीषणम् । मुक्त्वा महाजलं प्राप, स महाजलतां पुनः ॥ ३२ ॥ कीर्णकेश दुराकार- मुण्डखगनलाननम् | त्वयि प्रेतवनं कृत्वा सोऽवपत् प्रेत्यपातिताम् ॥३३॥ भजन्ते पादपद्म ं ते, भक्त्युछ्वसितकण्टकाः । निश्शेषकुतुकोद्विमा, धन्या भुवि त एव हि ॥३४॥ त्वामिहापारसंसारे, शङ्के नागुणवं पुरा । श्रुते त्वन्नाम्नि वामेय !, निकषा कान् विपत्त्यहि : ? ॥३५॥
॥ २१२ ॥ ॥
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
યાણુ
મન્દિર
महामन्त्र
पूजन
વિધિ
***********
| ॥२१३
कामदं त्वत्पदाम्भोजं मन्ये न महितं मया । इति पङ्ककलङ्कानां जातोऽहमिह मन्दिरम् ॥ ३६ ॥ मोहावतमसस्थस्य, दृश्योऽभूर्न कदापि मे । मर्माविधः पीडयन्ति, मामनर्थाः किमन्यथा ॥ ३७ ॥ श्रुत- पूजित दृष्टोऽपि न सम्यग् भावितोऽसि मे । पातकैरिति लिप्ये यद्, भावशून्या क्रियाफला ॥ ३८ ॥ विश्ववत्सल ! निर्लोभ !, शरण्य ! करुणापते ! | भक्तिभाजमिदानीं मा - मदुःखाङ्कुरितं कुरु ॥३९॥ सत्यं सर्वस्य शरणं, त्वामपि प्राप्य दैवतम् । प्रमादी यदि वंध्योऽस्मि, हा हतोऽस्मि गतिः क मे ? ॥४०॥ देवेन्द्रवन्द्य ! सर्वज्ञ !, दयालो ! नाथ ! तायितः ! । व्यसनेभ्यो ऽतिसीदन्तं, पितः ! पाहि पुनीहि माम् ॥ ४१ ॥ त्वदागमानुकम्प्यस्य, या सम्यग् मतयोग्यता । तत्प्रसादात् प्रभुर्भुवा - स्त्वमेवात्र परत्र मे ॥ ४२ ॥ नित्यमेव भवद्विम्ब - दर्शिभिः प्रणिधानिमिः । यैः प्रभो ! सान्द्ररोमाञ्च – कञ्चुकाङ्गैः प्रणीयसे ॥४३॥ अक्षयप्रतिभारक्ता, दिव्यां सम्भुज्य सम्पदम् । ते त्रिरत्नयुजो वेगाद्, विन्दन्ति परमं पदम् ॥४४॥ इत्येष किल कल्याण - मन्दिरानुगचेतसा । रत्नेन मुनिना नूतः, श्रीपार्श्वपरमेश्वरः ॥ ४५ ॥ इदं कल्याणमन्दिरच्छायास्तोत्रं पुरुषादानीयस्य । ( नमोऽर्हत् ) .... अर्हन्तो भगवन्त पार्नु -८ बोली अधाको मा भन्त्री प्राशु बार गोलवा. (१) ॐ ह्रीँ नमो अरिहंताणं । ( २ ) ॐ ह्रीं नमो सिद्धाणं । (३) ॐ ह्रीँ नमो आयरियाणं । ( ४ ) ॐ ह्रीँ नमो उवज्झायाणं ।
V
(५) ॐ ह्रीँ नमो
**********************
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
મદિર
*
થી ર ોપ સ f I (૬) * * શ્રી જાન મન્દિર મહીયન્ચાય નમઃા (નમોડતું.) પારા કયા () $ * વાતમારા વિવિનારા મહી પૂતાં કુરુ કુરુ સ્વાહા (થાળી આ મંત્ર બેલી છે મહાન દાભ ઘાસથી ભૂમિ પ્રમાર્જન કરવું. (૨) મેઘનારા લાયકાસ્ટ ફૂંકુ વાદા થાળી) છે પૂજન- આ મંત્ર બેલી ડાભી સેનાવણી પાણીમાં બોળી ભૂમિ ઉપર છાટવું. (૩) % મૂરિ મૂતવાર સહિત વિધિ
આ મૂનિ કુર્રિ ર ર સ્વાદ (થાળી) આ મંત્ર બેલી ભૂમિ ઉપર ચંદનના છાંટણા કરવા. (૪) નમો र विमलनिर्मलाय सर्व तीर्थजलाय पाँ पा वाँ वाँ ज्वी वी अशुचिः शुचिर्भवामि स्वाहा ॥ કો આ મંત્ર બેલી ચેષ્ઠાપૂર્વક સ્નાન કરવું. (૫) છે વિશુર્તિને મહાવિદ્ય સર્વરમ હ હ વાહ . ; - આ મંત્ર બોલી બને ભૂજાઓને સ્પર્શ કદમય દહન. (૬) વિદ્યાવિમવિરાર ફરી વી* વાહ ! જ હૃદય શુદ્ધિ - હૃદયને સ્પર્શ કરતાં આ મંત્ર એલ. (૭) તિ વાદા, હા વાઘ લિ આ મંત્રાક્ષ છે અનુક્રમે ચડ ઉત્તર આરેહાવરોહ ક્રમે પાંચ સ્થળે સ્થાપવા. અને વસ્ત્રjનર તત્ર થી આત્મરક્ષા કરી રે
(આ લકતામર પૂજન પ્રત પાના-૧૦) શ્રી કલ્યાણ મન્દિર ના ૪૪ યંત્ર થાળમાં પધરાવી. તથા મિઠાઈના ખાવાના જ રંગથી પચરંગી ઝીણા ફખાને શુદ્ધ ભૂમિ ઉપર શ્રી કલ્યાણ મદિર-યંત્રનું માંહલું બનાવવું. તેમાં અશોક વૃક્ષ
મોટું બનાવી. તેની બાજુમાં (૧) શ્રી અવન્તિ પાર્શ્વનાથ સ્વામિની મોટી પાદુકા - વરખ છાપી બનાવવી. તથા
*
*
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષેત્રપાલ (૨), ધરણેન્દ્ર (૩), પદ્માવતી (), Rશ (૫), બી સિદ્ધસેન દિવાકર સરીશ્વર ગુરૂ પાદુ કા. (૬) આ છે
આ ર૧પ દેરી બનાવવા માંડેલાની ચારે બાજુ ઘી થી ભરેલા કાચના - ૪૪ ગ્લાસ ગોઠવવા, થાળી વાગતા અનુક્રમે દીવા કલયાણું
પ્રગટાવવા એક પાટ ઉપર લાલ કપડું પાથરી ૪૪-ચોખાના સાથીયા ઉપર પાન-સોપારી ખડી સાકર પતાસા ગોઠવવા મદિર
એક જણ ૧ રૂા. શ્રીફળ-પેંડા લઇ ઊભો રહેદરેક શ્લોક-મંત્રો બોલ્યા બાદ થાળી વાગતાં સાથીયા ઉપર પધરાવવા. મહાયત્ર
સૌ પ્રથમ માંડલામાં બીજા સડાને બેસાડી ક્ષેત્રપાલને સ્થાનકે - નાળિયેરનું સ્થાપના કરી. તેના ઉપર ચમેલીના પૂજન
જ છાંટણું કેસર - લાલ કણેર પુષ્પ મૂકવા તથા યંત્રમાં ક્ષેત્રપાલની દેરી ઉપર કુસુમાંજલિ કરવી. ક્ષેત્રપાલ પૂજન - વિધિ
રૂપ- લીલ માકબ હાથમાં લઇ ઊભો રહે. મંત્ર બcવા પૂર્વક ક્ષેત્રપાલની અનના કરવી. (નમeત...) સત્રથ ક્ષેત્રપાઠાઠ કરવા અથવા પાના-નાને માટે મંત્ર બેલા. પછી ગુરૂ ભગવંત પાસે આ અંગે સાતવાર જ
રક્ષા પોટલી (સરસવ રક્ષા મંત્રાવવી. છે (હું) છૂં કુટું જિરિટિ જિરિટિ, ઘાતિય વાતય, પરત *.विनान्, स्फेटय स्फेटय, सहस्त्रखण्डान् कुरु कुरु, परमुद्रां छिन्द छिन्द, परमन्त्रान् भिन्द भिन्द हूँ * આ ક્ષ કુર્ રવી રક્ષાપેલી બાંધનારને પચકખાણ કરાવવા. નમોહંત રણ રક્ષક સ્વાહ ! આ જ આખી થાળી - એ મંત્રથી રક્ષાપિટલી બાંધવી. આ પત્ર પીઠ સ્થાપન કરવું છે * * શ્રી સ્થાન* मन्दिर-महायन्त्रो श्री अवन्ति-पार्श्वनाथ स्वामिनत्र मेरु निश्चले वेदिका पीठे तिष्ठ तिष्ठ ठः ठः જ વાત છે આ મને યત્રને હસ્ત સ્પષ્ટ કર... છે *મ શ્રી યમન્દિર મહીના નમ: -
*
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
**
મદિર મહાયત્ર
****
परमेश्वर परमेष्ठिन् !, परमगुरो परमनाथ परमाऽर्हन् ! परमानन्तचतुष्टय, परमात्मस्तुभ्यमस्तु नमः ॥ ॥१९॥ या n atी सुभाas - रत - नमुत्थु रता सj (नमोऽर्हत्...) (१) आह्वानम् -
मावानी मुद्रामे ४२०'. ॐ ही श्री अर्ह धरणेन्द्र पद्मावती वैरोट्या मुख्यदेवादि सहित श्री पून- पार्श्वनाथ भगवन् श्री कल्याण मन्दिर महायन्त्र पूजन विधि महोत्सवे अत्र अवतरत अवतरत 44 संवौषट् । नमः श्री पार्श्वनाथाय स्वाहा ॥ ३ (२) स्थापनम् - २५५ मुद्रामे ४२. ,
ॐ ही श्री अह धरणेन्द्र पद्मावती वैरोट्या मुख्यदेवादि सहित श्री पार्श्वनाथ भगवन् श्री * कल्याण मन्दिर महायन्त्र पूजन विधि महोत्सवे अत्र तिष्ठत तिष्ठत ठः ठः। नमः श्री पार्व* नाथाय स्वाहा ॥ A (३) सन्निधापनम् - सनिया- मुद्रा मे ४२७. ॐ ही श्री अर्ह
धरणेन्द्र पद्मावती वैरोट्या मुख्यदेवादि सहित श्री पार्श्वनाथ भगवन् कल्याण मन्दिर महायन्त्र
पूजन विधिमहोत्सवे मम सन्निहिता भवत भवत वषट् । नमः श्री पार्श्वनाथाय स्वाहा ॥ । * (४) संनिरोधनम् - निरेनी भुमे २. ॐ ही* श्री अर्ह धरणेन्द्र पद्मावती वैरोट्या * मुख्य देवादि सहित श्री पार्श्वनाथ भगवन् श्री कल्याणमन्दिर महायन्त्र पूजन विधि महोत्सवे * पूजां यावदनौव स्थातव्यम् । नमः श्री पार्श्वनाथाय स्वाहा ।। । (५) अवगुंठनम् - अपनी
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
भी ४६मा
મન્દિર भा4- पूजनविधिः
भुमे २७. ॐ ही श्री अर्ह धरणेन्द्र पद्मावती वैरोट्या मुख्यदेवादि सहित श्री पार्श्वनाथ ॥२१७ भगवन् श्री कल्याणमन्दिर - महायन्त्र - पूजन विधिमहोत्सवे परेषामदृश्या भवत भवत फट् ॥ नमः श्री पार्श्वनाथाय स्वाहा । (६) पूजनम् – worla मुद्रामे पूलन ४२. ॐ ही श्री अर्ह धरणेन्द्र पद्मावती वैरोट्या मुख्यदेवादि सहित श्री पार्श्वनाथ भगवन् श्री कल्याणमन्दिर महायन्त्र-पूजन विधिमहोत्सवे इमां पूजां प्रतीच्छत प्रतीच्छत । नमः श्री पार्श्वनाथाय स्वाहा ॥ ( થાળી ) શ્રી ધરણેન્દ્ર પૂજન-પુરૂષ-૧ હાથમાં કેળુ લઇ ઊભો રહે માંડલમાં દેરીમાં બ્લેક મંત્ર એલી કેળુ મૂકવું. (नमोऽर्हत्....) स्फटिकोज्ज्वल चारुच्छवि-नीलाम्बर भूत्फणत्रयाङ्कशिराः। नानायुधधारी धरणनागराट् पातु भव्यजनान् ॥ (विYal) ॐ नमः श्री धरणेन्द्राय नागभवन - पतीन्द्राय, श्री* धरणेन्द्र सायुधः सवाहनः सपरिकर इह श्री कल्याणमन्दिर - महायन्त्र - पूजन विधिमहोत्सवे *
अत्र आगच्छ आगच्छ स्वाहा । अत्र तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा। अत्र पूजाबलिं गृहाण गृहाण स्वाहा ॥ । (माया हिन३२) (भाभी याजी) की पावती देवी पून - सौगायत माणु : wisani *
देशमा मात्र बोया ५छी भूम'. स्वर्णाभोत्तम कुर्कुटाहिगमना सौम्या चतुर्बाहुभृद् । वामे . * हस्तयुगेकुशं दधिफलं, तत्रापि वै दक्षिणे। पद्म पाशमुदश्चयन्त्य - विरतं, पद्मावती देवता ।
KKKAKKA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
मी किंनर्यर्चित-नित्यपाद-युगला, संघस्य विघ्नं हियात् ॥ (Ausa) ॐ नमः श्री पद्मावत्यै श्री पार्श्व-॥२१८ या जिन शासनदेव्यै....श्री पद्मावती सायुधा सवाहना सपरिकरा इह श्री कल्याणमन्दिर-महायन्त्र
* पूजन विधिमहोत्सवे अत्र आगच्छ आगच्छ स्वाहा। अत्र तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा। अत्र पूजावलि भाब
- गृहाण गृहाण स्वाहा ॥ (ivil याणा) 0 २dना द्वितीया कराया देवीनु ५४+ - सौ44 तामे a wily as- dal ॥ ५छी शमा भू.पु. नीलाम्बर - परिच्छनाः, पुण्डरिक- समप्रभाः।
धरणेन्द्रप्रियाः सन्तु, जिनस्नाो समाहिताः ॥ ( अनु०४५) ॐ नमः श्री धरणेन्द्र देवीभ्यः श्री
वैरोट्या सायुधा सवाहना सपरिकरा इह श्री कल्याणमन्दिर - महायन्त्र - पूजनविधिमहोत्सवे : अत्र आगच्छ आगच्छ स्वाहा । अत्र तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा । अत्र पूजावलिं गृहाण गृहाण स्वाहा ॥ *
an alse fata usavel- Hशत न १२५ xat NIनुसाई मi - यह कल्याणमन्दिर * स्तोत्र सिद्धसेन दिवाकर सूरि द्वारा रचित है। इसकी उत्पत्ति इसप्रकार है - उज्जयिनी नगरी में विक्रम राजा के पुरोहित के मुकुन्द नामक पुत्र था ! उसकी माता का नाम देवसिका था। वह मुकुन्द पंडित एकदिन बाद करने के लिये भरुच जा रहा था। मार्ग में उसे वृद्धवादी सूरि मिले । उनके साथ ग्वालों की मध्यस्थता में बाद किया जिसमें मुकुंद पराजित हुआ। तब सूरि उसे राज्यसभा में ले गए। वहां मी बाद में सूरि ने उसे पराजित किया। इसलिये वह मुकुद अपनी प्रतिज्ञा के
M************
***
EXXXX***
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
મા
કલ્યાણુ
મન્દિર
મહાયત્ર
पून
विधिः
अनुसार उन सूरिजी का ही शिष्य बना। उस समय गुरूने उनका कुमुदचंद्र नाम रखा। फिर अनुक्रम से उन्हें जब सूरिषद दिया तब उनका नाम सिद्धसेन दिवाकर रखा । एक दिन उनके साथ बाद करने के लिये आए हुए भट्ट को सुनाने के लिये नवकार के स्थान पर 'नमोऽर्हत् सिद्धाचार्योपाध्याय सर्व साधुभ्यः' इस प्रकार चौदह पूर्व में कथित संस्कृत मंत्र कहा | इसी प्रकार एक दिन उन सिद्धसेन सूरि ने अपने गुरु को कहा कि 'ये सभी आगम प्राकृत में हैं इन्हे में संस्कृत बनाएँ ।' सब गुरुने उन्हें कहा कि 'बाळ, स्त्री, मंद बुद्धि वाले और मूर्खननों - जो चारित्र लेने के इच्छुक हो उनके लिये तीर्थकर की आज्ञा से गणधरों ने सिद्धान्त ग्रन्थ - आगम प्राकृत में रचे हैं जो उपयुक्त हैं, फिर भी तुमने ऐसा विचार किया इससे तुम्हे बडी माशासना लगी है जिसका प्रायश्चित मी बढा भारी लगा है ऐसा कहकर उन्हें गच्छ से बहिष्कृत किया। यह सुनकर संघ ने एकत्रित होकर गुरुको
विज्ञप्ति की कि सिद्धसेन सूरि शासन के बड़े प्रभावक हैं, इन्हें गच्छ से बहिष्कृत करना उपयुक्त नहीं हैं । इस प्रकार संघ ने बडा आग्रह किया तब गुरुने कहा- 'जब यह मठारह राजाओं को प्रतिबोधित कर उन्हें जैन बनाएगा तब यह गच्छ में जाने योग्य बनेगा ।' इस प्रकार गुरुकी आज्ञा अंगीकार कर सिद्धसेन सूरि उज्जयिनी नगरी में गए। वहां राजा विक्रम अश्वक्रीडा करने जा रहे थे । उन्होंने सूरि को देख कर उनका परिचय पूछा। सूरि ने अपना परिचय देते हुए कहा 'मैं सर्वज्ञपुत्र हूँ' । यह सुनकर उनकी परीक्षा करने के लिये राजा ने उन्हें मन ही मन नमस्कार किया, जिस पर सूरि ने हाथ ऊँचा करके राजा को धर्मलाभ का आशीर्वाद दिया । राजाने पूछा- 'किसे धर्मलाभ दे रहे हो ? सूरि बोले- 'जिसने हमें मन ही मन नमस्कार किया हैं उन्हें हमने धाम दिया है।' यह सुनकर प्रसन्न हुए राजा ने सूरि को एक करोड स्वर्ण मुद्राएँ भेंट की । सूरि ने उन्हें स्वीकार न कर धर्मकार्य में उसका उपयोग करवाया। इसके कुछ समय बाद सूरि चार लोक बनाकर राजद्वार गए। वहां उन्होंने राजा को पुछवाया कि
***************************
॥२१८॥
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥२२
॥
શ્રી કરયાણ મન્દિર મહાયક पूरान
XXX
K*** KAKKI
C..
*
'आपको मिलने के लिये एक भिक्षु चार श्लोक हाथमें रखकर आया है वह आए या जाए ?' राजाने कहलाया 'दस लाख स्वर्ण मुद्राएँ और चौदह हार्थी मैं उन्हें अर्पण करता हूँ अब उसे आना हो तो आए और जाना हो तो जाए।' फिर सूरि ने राजा के पास जाकर अनुक्रम से चार श्लोक बोले। उन्हें सुनकर राजा ने एक २ श्लोक के लिये एक २ दिशा का राज्य देने का संकल्प किया, परन्तु आचार्य ने उसे स्वीकार न कर इतनी ही मांग की कि 'नव भी मैं आऊं आप मेरा घरिदेश सुनें । राना ने यह बात स्वीकार की। एक दिन वे सरि महाकाल के मन्दिर में जाकर शिवलिंग पर पांच रख कर सो गए। यह देखकर अनेक शिव भक्त जन क्रुद्ध हुए भौर ऊन्हें वहां से ऊठाने के लिये बहुत प्रयत्न करने कगे' परन्तु सूरि तो वहां से नही ऊठे । अंत में भक्तजनों ने नाकर राजा को निवेदन किया । यह सुनकर राजा ने उन्हें बलपूर्वक भी मन्दिर से बाहर निकालने का मादेश दिया। राजाज्ञा प्राप्त कर राजसेवक उनके पास पहूंचे परन्तु उनके कहने पर मी सूरि वहां से नहीं उठे। तब राजसेवक उन्हें कोरों से पीटने लगे। परन्तु वे प्रहार सूरे को न लगकर राना की रानियों को लगने लगे। इससे अन्तःपुर में बडा कोलाहल हुमा । यह जानकर राजा माश्चर्यचकित होकर महाकाल के मन्दिर में गया। वहां सूरि को पहिचान कर राजा ने कहा - 'मह महादेव तो पूज्य हैं फिर भी आप उन पर पांव क्यों रखे हुए है ! सूरि बोले - 'यह महादेव नही है, महादेव तो अन्य ही है मतः ये देव मेरे द्वारा कृत स्तुति को सहन नहीं कर सकेंगे। राजा ने कहा - 'तब भी आप इसकी स्तुति करें ।' तब सूरि बोले - 'तो ठीक है, मैं स्तुमे करता हूँ। आप सावधान होकर सुनें ।' यह कहकर सूरि ने कल्याण मन्दिर स्तोत्र की रचना शुरु की। इसमें ग्यारवां लोक बोले कि पृथ्वी कापायमान हुई. धुंआ निकला और शिवलिंग फटकर उसमें से धरणेन्द्र सहित पार्श्वनाथ स्वामी की महा तेजस्वी प्रतिमा प्रकट हुई। भाचार्य ने स्तोत्र सम्पूर्ण कर राजा को कहा - 'यहां भद्रा सेठानी का पुत्र अवंति सुकुमान अनशन करके कायोत्सर्ग में रहकर, कालधर्म को प्राप्त कर नलिनीगुल्म विमान में उत्पन्न हुआ था।
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
इस स्थान पर उसकी स्मृति में उसके पुत्रने महाकाल नामक यह नवीन चैत्य बनाकर उसमें पार्श्वप्रभु की प्रतिष्ठा की थी। कुछ समय મી पश्चात् मिथ्यादृष्टियों ने उस पर शिवलिंग स्थापित कर प्रतिमा को ढँक दिया था। वह मेरी स्तुति से प्रकट हुई है।' यह सुनकर राजा ने हर्षित होकर उस मन्दिर के खर्च हेतु एक सौ गांव दिये और स्वयं ने सभ्यवश्व अंगीकार किया। तत्पश्चात् सिद्धसेन सूरिने बिक्रम राजा के अनुयायी अन्य अठारह राजाओं को प्रतिबोधित कर सम्यक्त्वथारी बनाए । उनके गुण से प्रसन्न होकर विक्रम राजा ने सूरि के बैठने के लिये सुखासन भेंट किया । उसमें बैठकर सूरि सदैव राजसभा में जाने लगे। इस बात का पता इनके गुरू वृद्धबादी को लगा । इस पर उन्हें प्रतिबोध देने के लिये वृद्धवादि गुरु उज्जयिनी में पहुँचे । वहां सूरि निरन्तर अत्यन्त व्यस्त रहते थे अतः गुरुको उनके पास पहुँचने का अवसर नहीं मिला। तब वे गुरु कहार बनकर उपाश्रय के द्वार पर खडे रहे । जब सिद्धसेनसूरि सुखासन में बैठकर राजद्वार जाने के लिये निकले तब वृद्धवादी ने एक कहार का स्थान ग्रहणकर पालखी उठाई परन्तु वे बहुत ही वृद्ध थे इसलिये उनकी चाल मंद थी । यह देखकर सिद्धसेन बोले- 'भूरिभार भराकान्तः स्कन्धः किं तव बाघति ?' (हे वृद्ध ! अत्यन्त बोझ के समूह बोझिल तेरा tara क्या तुझे पीड़ा पहुँचा रहा है ? ) यहां 'बाधते' आत्मनेपद का रूप बोलना चाहिये जिसके बजाय 'बाघति ' परस्मैपद का अशुद्ध रूप सिद्धसेन दिवाकर सूरिजी बोले ! उसे उद्दिष्ट कर वृद्धवादी सरि बोले - 'न तथा बाधते स्कन्धो यथा वाघति बाघते - हे सूरि । तुम्हारे द्वारा प्रयुक्त वाघति का प्रयोग जितना पीडा पहुँचाता है- उठना यह मेरा स्कन्ध पीडा नहीं पहुँचाता यह सुनकर अपनी गलती मानकर सिद्धसेन दिवाकर सरिजी चौंके और गलती निकालने वाले उनके गुरु ही हैं ऐसा जानकर में तुरन्त पाळखी में से नीचे उतरे और गुरु के चरणों में गिरे । गुरु ने उन्हें प्रतिबोध देकर गच्छ में शामिल किया । थमां पंचामृतना उमरी तथा थानी १ ३. श्रीण पेंडा लेना.
કલ્યાણ
મન્દિર महामन्त्र
पूनविधिः
30 3000 300 300 300 300 300-300-3000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ये सिद्धसेन दिवाकर, सूरिजी महाकवि हुए हैं। सन्ले
******************
॥२२१ ॥
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
भी
X॥२२२॥
seal
મન્દિર
पून
श्री कल्याणमन्दिर स्तोत्रम् - अष्टमं स्मरणम् - ( नमोऽर्हत् ....)-1. ॐ कल्याणमन्दिर - मुदार-मवद्य-भेदि, भीता-भय-प्रद-मनिन्दित-मझिपद्मम् ।
संसार-सागर-निमज-दशेष जन्तु - पोतायमान मभिनम्य जिनेश्वरस्य ॥१॥ स्वाहा મંગલ તથા અભિધેય – આ કથાણુ મંદિર તેત્રના વસંત તિલ કા અપ૨ નામ મધુમાલતીમાં ૪૩ બ્લેક દે એક લાઈનમાં ૧૪ અક્ષર, ચાર લાઈનમાં ૫૬ અક્ષ, ૪૩ શ્લેક ના ૨૪૦૮ અક્ષર-૪૦ અક્ષર ૪૪ માં આર્યા કલાકના
કુલ ૨૪૪૮ મત્તાક્ષર છે. ભાવાર્થ – કયાણનું ઘર ઉદાર ભવ્ય ને વાંછિત આપવામાં દાતાર પાપને ભેદનાર એ ભય પામેલાને અભય આપના પ્રશ્ય દોષ વગરના અને સંસાર સમુદ્રમાં ડૂબતા સમગ્ર પ્રાણીઓને વહાણુ તુલય જ
એવા જિનેરના (શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામીના) પરણુ કમલને નમરકાર કરીને - ( તેમની સ્તુતિ કરવા તેત્ર રચવા
तथा यथे। छु.) 0 liyeen-सुनि ७२० ४ प्रभा वित्तिमा छ है - तस्य कमठस्मय धूमकेतोः * अनेन विशेषणेन श्री पार्श्वनाथस्यैव स्तोत्रं करिष्ये इत्यागतम्, ‘समर्थ विशेषणाद् विशेष्यं
लभ्यते' इति न्यायात् ॥ भावार्थ - प्रथम मङ्गल तथा अभिधेय दो श्लोक द्वारा कहते है - कल्याण के निवास गृह, उदार अर्थात् अत्यन्त देदीप्यमान अथवा भव्य प्राणियों को वांछित देने से उदार-दातार, पाप का क्षय करने वाले, भयग्रस्त को अभय
देने वाले अथवा संसारसे त्रस्त जीवों को मोक्ष देनेवाले, लेशमात्र मी दोष न होने से अनिन्वित प्रशस्य, तथा संचार के सागर में - डूबते हुए समी प्राणियों के लिये नौका समान तीर्थकर के चरण कमल को नमस्कार करके (१)
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
R
*॥२२॥
KKRI
કયાણ મંદિર તેત્રના મંત્રાખ્યા. પૂજય આચાર્યદેવ મા જયસિંહ સુરીશ્વરજીના સંગ્રહની હસ્તલિખિત છે मी *
પ્રતના છે. આ મંત્રાનાના રથનાર ત્રિકમની ૨ ગ્યારમી સદી પછીના હોવા જોઇએ કારણ કે મોટા ભાગના આ કલયાણુ મન્દિર
મંત્ર મહાન મંત્રવાદી આચાર્યદેવ બી મક્ષિણસૂરીશ્વરજી વિરચિત “શ્રી ભરવ પદ્માવતી કહ૫” ના છે. સારાભાઇ મહાયન્સ AUR १२५२५५ । पत्र- ॐ नमो भगवओ रिसहस्स तस्स पडिनिमित्तेण चरणपण्ण त्ति इदेण पूलन
भणामइ यमेण-उग्धाडिया जीहा कंछोट्टमुहतालुया खीलिया जो मं भसइ जो में हसइ दुछु-* दिट्ठीए वजसिखलाए देवदत्तस्स मणं हिययं काहं जीहा खीलिया सेलखिलाए ल ल ल ल ठः ठः
ठः ठः स्वाहा ॥ १०५ १६॥ *नायात मन्त्री पावती ३८५ १. ५. ३४ ८ ॐ ही कमठस्स *य धूमकेतूपमाय जिनाय नमः ॥ १८ १९ । * - ॐ ही ई णमो पासं पासं पास
पास फणं ॥ ॐ ही अर्ह णमो दव्व कराए २७ १६ । मन्त्र- ॐ नमो भगवते ममेप्सितं कार्यसिद्धिं कुरु कुरु स्वाहा ॥ २१ 811 श्री HAIR RAI - प्रत पान २७ मा ift-इ.१९ पोलीॐ ही श्री परमपुरुषाय परमेश्वराय अनन्तानन्तज्ञानशक्तये जन्मजरामृत्युनिवारणाय धरणेन्द्र पद्मावती परिपूजिताय श्रीमते पुरुषादानीय अवन्ति पार्श्वनाथ जिनेन्द्राय जलं चन्दनं पुष्पं धूपं दीपं अक्षतं नैवेद्यं फलानि यजामहे स्वाहा ॥ ॐ ही श्री अर्ह अवन्ति पार्श्वनाथाय नमः। मे भन्ने। १५..
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
કલ્યાણ
મન્દિર
મહાયશ્ર
પૂજન
વિધિઃ
*********
( આખી થાળી ) શ્રી કલ્યાણમદિર મંત્રના અનુક્રમે અભિષેક કરી અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરવી માહિત સાનાના ગિની ચાંદીના સિક્કા રૂા. આદિથી પૂજન કરવું. ૧૬૯૪ માં શિનમાલમાં જન્મ. ૧૭૦૨ માં ૮ વર્ષોંની મરમાં ધીર વિમલના શિષ્ય નયતિમ થયા. ૧૭૪૪ ફાગણ સુદ-પ ગુરૂવારે આચાય જ્ઞાનવિમલ સૂરીશ્વર થયા. ૧૭૮૨ સે વદમાં ૮૯ વર્ષની વયે ખભાતમાં સ્વર્ગવાસી થયા. તે તપાગચ્છાચાય વિમલશાખીય શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરીશ્વર વિરચિત કલ્યાણમન્દિરમ્તાત્રાનુસાર સ્તનના ૪૫ સ’ગીતકારા ગાઇ શકે છે. (૧) કુશલસદન જિન, ભિવ ભવભયહરન, અરન–શરન જિન, સુજન ભરનત હૈ ૩૦૧ અવજય રાશિભરન,-પતિત-જનતા-તરન પ્રવહન અનુરન, ચરન સરાજ હું ૩૦ ૨ કમઠ-અસુર-માન, ધૂમકેતુ ને સમાન મહિમા નિધાન જ્ઞાન, પાસ જિનરાજ હૈ ૩૦ ૩ સલતીરË પ્રધાન, જસ ગુનગન પ્રમાન કરત ન સુરગુરુ માન, માનું વઢ જહાજ હૈ ૩૦ ૪ પ્રભુ મેરા જ પ્રાન, જ્ઞાનવિમલ ગુણુખાન તારક તુ હિં નિદાન, એહિ મુજ કાજ હૈ ૩૦ ૫
પૂજ્યપાદ માચાય દેવ શ્રીમદ્ વિજય સ્થૂલભદ્રસુરીશ્વરજી મહારાજાના વિદ્વાન્ શિષ્યરત્ન મુનિરાજશ્રી કલ્પયા વિજયજી મ. સા. વિરચિત શ્રી કલ્યાણુ મદિર તેંત્ર ના ગુજર પદ્યાનુવાદ ( અધરા) સૉંગીતકારા ગાઇ શકે છે.
દાતા કલ્યાણ ગેહ, પ્રખર દુરિતને, સત્તરે ભેદનાશ, અધેલા પ્રાણિઓને, અક્ષયર અને, ઢોષ નિદા વિનાના; ને સસાયાધિ માંહી, પતિત જમતા, જીવને નાવ જેવા, એવા અત્યન્ત રૂઢા, જગપતિ જિનના, પાદપ નમીને ॥૧॥ श्३।४-२. (नमोऽर्हत्....) ॐ यस्य स्वयं सुरगुरुर्गरिमाम्बुराशेः स्तोत्रं सुविस्तृतमति र्न विभुर्विधातुम् । तीर्थेश्वरस्य कमठस्मयधूमकेतौ स्तस्याहमेष किल संस्तवनं करिष्ये ॥ २ ॥ ॥ युग्मम् ॥ स्वाहा ભાષા :- મહિમાના મહાસમુદ્રરૂપ તથા કમઠના અહંકારનેાનાય કરવામાં ધૂમકેતુ સમાન (પુછડાવાળા ગ્રહ)
૨૪
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
*॥२२५॥ .
भी
ક એવા પાર્શ્વનાથ સ્વામીની સ્તુતિ કરવા માટે અતિશય બુદ્ધિશાળી એ મૃતપાત પણ સમર્થ નથી તે પાર્શ્વનાથ
स्वामिनी स्तुति हुतार यो छु'. भावार्थ - महिमा के समुद्ररूप जिन पार्श्वनाथ की स्तुति करने के लिये अति तीक्ष्ण । કક્ષાણુ મન્દિર
बुद्धिबाग बृहस्पति स्वयं मी समर्थ नहीं। जो पार्श्वनाथ कमठ नामक असुर के गर्व का नाश करने में धूमकेतु-पुच्छल तारे रूप है, मला- उनकी स्तुति करने के लिये मैं तैयार हुआ हूँ। (२) anा पाना २२३ नाबारेम .... पून
ॐ.... परम .... अवन्ति.... पाना २२३ नान्ने भोली (गाजी थाणी) 0 yon on५. विधि:
વિધા ભડાર એવે, ગુરૂપણ મહિમા, રાશિ એવા તમારા રસ્તાને ગુંથવાને, વિપુલ મતિ છતાં, શકિતશાળી થયે ના; पापान मेवा, सुना, गनातु, छे तीर्थतेनु, रतन धुरमा,
निशस ॥२॥ Ad-3 (नमोऽर्हत्....) ॐ सामान्यतोऽपि तव वर्णयितुं स्वरूप-मस्मादृशाः कथमधीश ! भवन्त्यधीशाः।
धृष्टोऽपि कौशिकशिशुर्यदि वा दिवान्धो, रूपं प्ररूपयति किं किल धर्मरश्मेः ॥३॥ स्वाहा ને ભાવાર્થ – સ્તુતિ કરવાની અશક્યતાનું વર્ણન - હે પ્રભુ! સામાન્યથી પણ તમારું રરૂપ વર્ણવવા માટે મારે જેવા
મંદ બુદ્ધિવાળા કેવી રીતે સમર્થ થાય? જેમ દિવસે અંધ એ ધૂવડને બાળક ગમે તેવો બુદ્ધિશાળી હોવા છતાં सूबनु ११३५ जीतनथा. भावार्थ - विशेष प्रकार की स्तुति की तो बात ही नहीं, परन्तु सामान्य स्तुति मी मुझ से नही हो सकती -- ऐसा बताते हैं - हे स्वामी ! सामान्यतः मी आपका स्वरूप कहने के लिये मुझ जैसे मन्दबुद्धि वाले कैसे समर्थ हो सकते है ! अर्थात् नही हो सकते । जिस प्रकार निरन्तर दिन में अंधा होने वाला उालका बच्चा चाहे जितना धृष्ठ अर्थात् बढे प्रयत्न से प्रगल्भ हो तव मी वह किस प्रकार सूर्य का स्वरूप कह सकता है ! अर्थात् नहीं कह सकता (३)
***XXXIXEKXREAXNER
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
TTTTS
થી પર છવ - રી દૃી વારામુલ્લી હેવી ઈનાન્નિને ! માનનારા સ્વાહા. ૨૭ અક્ષર કાર કલ્યાણ જ છે જે ટોરાવીરાય નમ: ૧૦ અક્ષરા ઋદ્ધિ - ૧૩ મો ધર્મરા, નાતિ ૧૪ અક્ષરી મન્દિર
સવ - ૪ નો માવતિ છે હી* * * * નમઃ સ્વાદ ૧૭ અક્ષરા છે...પરમ....અવનિત.... મહાયન
પાના ૨૨૩ ના બને મો બોલી ( આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૨) ધન ધન પાસ જિર્ણોદા તુમ સરૂપ છે પૂજનવિધિઃ
કહોકુ મુજ સમ, કિમ હોવત મતિમંદા ધન ૧ નિર્વિશેષથે કહેવા સમરથ, પ્રભુગુનગન-મકરં; અવર દેવ તુમ અંતર બહતર, જયું સુરત - પિચુમંદ ધન ૨ દિન કર રૂપ સરૂપ ન જાને', જર્યું કૌશિક- લઘુનંદા; જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ - સુગુણ બણું તા. (ત સદા આનદ ધ• ૩
કરો મારા જેવા જિર્ણોદા! તનુમતિ ધરતાં મત્ય સામાન્ય રીતે, તારા સદરૂપને રે, સમરથ જિનજી! વર્ણવા કેમ થાયે, ધીઠ એવો વિશે રે! ઘુવડ શિશુ દિને, અંધ હોવા થકી, નિચે સુય સ્વરૂપ પ્રકટન કરવા, શકિતશાળી બને શું? ૩. બ્લેક-૪. (નમોડર્દત....) મોહલાનુમવન નાથ મ, નૂ ગુiાન થતું ન તવ ક્ષમતા છે
कल्पान्तवान्तपयसः प्रकटोऽपि यस्मान्-मीयेत केन जलधे ननु रत्नराशिः ॥४॥ स्वाहा ॥ આ ભાવાર્થ – કેવલજ્ઞાની – પણ આપના ગુણો કહી શકે તેમ નથી–હે નાથ ! મેહનીયાદિ કર્મો ક્ષય થવાથી કેવલજ્ઞાન
પામેલા ભવ્યાત્માઓ તમારા ગુણને જાણે છે. છતાં પણ વર્ણવી શકતા નથી. જેમ કહપાન્ત કાળને વિષે સમુદ્રમાં પાણી દૂર થવાથી સમુદ્રમાં રહેલા રત્નાને સમુહ પ્રગટ જવા છતાં માપી શકાતું નથી, સં. ૧૬૫ર વર્ષે જગદ્ગુરૂ હીરસુરીશ્વરજી મ. ના વશીય કનકકુશલ મુનિ ૬૫૦ શ્લોક પ્રમાણ કલ્યાણ મંદિર વૃત્તિમાં લખે છે કે – मोहक्षयाद् - घातिकर्मचतुष्टयं - ज्ञानावरण - दर्शनावरण - मोहनीयान्तरायरूपम् तस्य क्षयात् ॥
: TT
T
t
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
કલ્યાણુ મન્દિર
મહામન્ત્ર
पूजन
विधिः
*****
भावार्थ- मैं तो आपका वर्णन न कर सकूं परन्तु केबली जो कि सब कुछ जान सकते हैं, अनुभव कर सकते हैं वे भी आपके सभी गुण नहीं कह सकते ऐसा कहते हैं - हे नाथ । कोई भव्यात्मा मोहनीय कर्म के क्षय के कारण केवलज्ञान उत्पन्न होने से
आपके गुणों का अनुभव करता है और वह जानता भी है तब भी वह गुणों को गणना करने में समर्थ नहीं। आयुष्य की अस्पता होने से सर्व गुणों की गणना करना संभव नहीं। जिस प्रकार कल्पान्त काल में समुद्र का पानी उछलने से दूर होने से उसमें निहित रत्नों का समूह प्रगट रूप से दिखाई दे तब भी किसी के द्वारा उसकी याद नही ली जा सकती उसकी गिनती नही की जा सकती (४) ऋद्धि- ॐ ह्रीं अर्ह णमो समुद्दे भयं साम्यति बुद्धीणं १७ अक्षरी ॥ मन्त्र - ॐ नमो भगवति पद्मगृह - निवासिनी नमः स्वाहा १७ ॥ ॐ परम अवन्ति भने भत्र बोखी (खाजी थाजी) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૩) પુર્તિસાદાણી પાસજી, આશા મારી પૂરી; દુઃખ અનાદિ પર પુરા, ભવસ’ટંટ ચાર પુ॰૧ યદ્યપિ કેવલજ્ઞાન થે, ગ્રહ્યો તુમ ગુન જોરા, તે હૈં વચન ગુણે કરી, કહેવા કુન સુરા, પુ॰ ૨ જ્યું ક્ષાંત – પત્રને કરી, મીયા સકલ ઉસેરા, રત્નાકરમે રત્નના, થયે પ્રકટ ઉકેરા પુ॰ ૩ રૃખે પણ ન ગણી શકે, કુન જાન સેરા, જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ ગુણ ઘણા, કહૌ ક્રમ તિમ તેરે પુ॰ ૪
आहे
थी, अनुभव
तां, तोय ते नाथ ! भय, निश्ये सर्वाज्ञ ! तारा, गुरुशुशाशु भागुवा शक्ति जीन थावे, ! सघ, हर हीधु उछाजी, मेवा अलोधिना है, प्रस्ट रतनने, आभासी राई छे. १ ॥४॥ ४-५ ( नमोऽर्हत्... ) ॐ अभ्युद्यतोऽस्मि तव नाथ ! जडाशयोऽपि कर्तुं स्तवं लसद संख्यगुणाकरस्य । stuff न निजवाहुयुगं वितत्य, विस्तीर्णतां कथयति स्वधियाम्बुराशेः ॥ ५ ॥ स्वाहा
| ॥ २२७॥
******
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
TS
વિધિઃ
ભાવાર્થ – સ્તંત્ર રવાના - કારણુ-સ્વામી! દેદીપ્યમાન અસંખ્ય ગુણેના સ્થાન રૂ૫ તમારે તેત્ર રચવાને
રિ૨૮. કરિયાણું
જડબુદ્ધિાળે હું તયાર થયો છું. જેમ મંદબુદ્ધિ બાળક પિતાના બન્ને હાથ પહોળા કરીને અને વિસ્તાર મદિર જ બતાવે છે. તેમા માણિકપણ મુનિ - વૃત્તિમાં કહે છે કે – વાડો વિનિનવાદુયુ વિતય વિયા SA-A अम्बुराशेः-समुद्रस्य विस्तीर्णतां - पृथुलतां न कथयति ? भावार्थ - शक्ति न होते हुए भी भक्ति के कारण પૂજન
स्तोत्र करने में प्रवृत्ति दिखाते हैं - हे नाथ ! मै जर बुद्धिवाला होते हुए भी देदीप्यमान असंख्य गुणों के स्थान रूप आपका - स्तोत्र करने के लिये उद्यमवंत हुआ है। क्यों कि बालक भी अपनी बुद्धि से अपने दो हाथ चौडे करके क्या समुद्र की विशालता
ન વાજar? અર્થાત્ પતાસા હી હૈ. (૫) ઋહિ - જી હી* * નમો ઘM-વર્દિ જ અક્ષરી) મત્વ - છે કે જે નમઃ ૬ અક્ષરી છે છે.... પરમ અવન્તિ... પાના રર૩ ના બને અને બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૪) તુમ ગુન કહેવે કુ જિનરાજ ! થયે ઉજમાલ બાલમતિથી પણ; ભકિત પ્રબથે અનેપમ આજ તુ ૧ વસદનત ગુનાકર તુંહી, સારે ભવિજન વાંછિત કાજ, એહી સંસાર સમુદ્ર તરવેકુ, પામી તુમ પદ-સેવા-પાજ, તુ ૨ કર્યું બાલક નિજ બુદ્ધિ કરીસું, ન કહે જલનિધિ-સાન સમાજ ભુજ પસારી, તિમ નય કહે પ્રભુના ગુન દાખું હું શિવસુખકાજિ. તુ ? સવામિન્ ! દીપી રહેલા, અગણિત ગુણના, સ્થાન એવા તમારૂં, મૂર્ખ હોવા છતા હું, સ્તવન મરણમાં, યત્નવાળે થયે છું; પિતાની બુદ્ધિથીયે, શિશુ નિજ કરને નાથ! શીધ્ર પ્રસારી, શું ના તે વર્ણવે રે, સલિલ નિધિતણા, ખૂબ વિસ્તારને રે. પા ક બ્રેક-૬ (નમોëત....) જે થોનિનામપિન યાન્તિ ગુનાસ્તવેરા! વવ થે મતિ તેવુ અમારા
जाता तदेवमसमीक्षितकारितेयं, . जल्पन्ति वा निजगिरा ननु पक्षिणोऽपि ॥६॥ स्वाहा
1
૪૫
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥२२॥
Ek
ભાવા-ગીઓ પણ આપના ગુણ કહી શકે એમ નથી.- સ્વામી ! આપના જે ગુણે છે તે ગુણે રિએ
હા પણ યથાર્થ વર્ણવી શકાતા નથી. તો પછી તે મનત ગુણેને વિશે વણન કરવાનો મારો અવકાશ જ કયાં છે? કાણુ મન્દિર
તેથી મેં આ સ્તોત્ર રચવાનો પ્રયાસ વિચાર્યા વગર શરૂ કર્યો છે અથવા મનુષ્ય ભાષા ન આવડવાથી પક્ષીઓ પણ મહાય
પત પિતાની ભાષામાં બોલે છે... તેમ... હું પણ મને જેવી આડે તેવી ભાષામાં આપની સ્તુતિ કરું છું. શ્રી કનકyo- गाय वृत्तिमा छ है - रत्नत्रयरूप - योगाराधनेनोत्पन्न - ज्ञानानामपि योगीन्द्राणाम् ॥ विधिः
al urgs 4अनि वृत्तिमा । - ये गुणा योगिनामपि वस्तुं योग्या न भवन्ति गुणानामानन्याद् वा पृथक् कर्तृणामेक-जिह्यावत्त्वाद् सङ्ख्यातायुष्कत्वाचेति भावः। भावार्थ - उपरोक्त यो । श्लोकों के, अर्थ को दृढ करते हुए हैं - हे स्वामी । आपके जिन गुणों का वर्णन करने में योगियो भी असमर्थ है उन गुणों का । वर्णन करने के लिये मुझ में शक्ति-सामर्थ्य कहां से हो! इस लिये इस प्रकार मैंने जो यह स्तुति करने का प्रयास किया है वह विना सोचे किया है अथवा पक्षीगण भी अपनी भाषा में बोलते ही हैं। अर्थात् जिस प्रकार पक्षीगण मनुष्य की भांति सुन्दर
रीति से बोले नहीं सकते, फिर भी उन्हें जो बोलना होता है वह वे अपनी २ भाषा में बोलते हैं । (६) , अंबिका मन्त्रोद्धार - ॐ नमो भगवति ! अम्बिके ! अम्बालिके ! यक्षिदेवि यू यो ब्ले हक्ली* * ब्लू सौ र र र रां रां नित्यक्लिन्ने मदनद्रवे मदनांतुरे. ही कौ अमुकां मम वश्याकृष्टि * कुरु कुरु संवौषट् ११.४४ । २१ ५ती ४६५ २४.., २४-२. ॐ ही अव्यक्तगुणाय श्री जिनाय
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
સી
થાણુ
મન્દિર
મહાયશ્ર
પૂજન
વિધિ
COLL
નમઃ। શ્રી સંવે-પાયનાથાય તે શ્રી નમઃ || ૨૯ અક્ષરી | ઋદ્ધિ - અહી ઊર્દૂ મો ॥૨૩મા પુત્ત અરણ્ ॥ ૧૩ અક્ષરી । મન્ત્ર - ૐ નમો મળત્તરી શ્રી ત્રા ત્રી સાક્ષી કૌ
નમઃ || ૧૭ અક્ષરી ।। ૐ....મ....બન્તિ.... પાના ૨૨૩ ના બન્ને મા બેલી (આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૫) જે ગુન જોગીરિ ન કહાય, તે ગુન મૈં ક્રિમ વન્યા જાય જે ૧ અનવચારિત થયું એ કાજ, સહાય કરશે શ્રીજિનરાજ જે ૨ મત શકાયે આતમરામ, જિનગુનયનથી સરસ્ચે' કામ જે ૩૫`ખી જિમ એલે નિજ વાની, તિષ્ણુિરિ જિનગુન કરીસ વખાન જેજ જ્ઞાનવિમલપ્રભુ જિનવરનાશ્રુ, વધસ્યે' 'ડિતજનમાં માંમ જે ૫ યાગીઆથીય તારા, ગુણસમુદાય જે, વણવામાં ન આવ્યા, તેા કયાંથી તે ગુણાને, જિનવર ! સુજમાં, વણવા રાક્તિ હવે; તેથી આ સ્નેાત્ર કાયે, અઘટિત પગલું માહરાથી ભરાયું, કિના મેલે સ્વભાષે, વિહગ પણુ વિશે !, છે જ નિશ્ચે કરીને ॥૬॥ શ્લોક-૭.(નમોઽ ત્....)બાસ્તામનિયમહિમાલિન! સઁસ્તવસ્તું,નામાવિપત્તિ મવતો મવતો જ્ઞાન્તિ तीव्रातपोपहतपान्थजनान्निदाघे प्रीणाति पद्मसरसः सरसोऽनिलोऽपि ॥७॥ स्वाहा સાવા – ભગવાન્ નામ ગ્રહણુ મહાત્મ્ય – હૈ જિનેશ્વર દેવ અચિત્ય મહિમાવાળું તમારૂં સ્તનન તા દૂર રહે। પરંતુ તમારૂ નામ માત્ર પણ ત્રણ જગતના પ્રાણીઓનું લન ભ્રમણથી રક્ષણ કરે છે, જેમ ઉનાળાની સખત ગરમીથી આકુળ-વ્યાકુળ થયેલા મુસાફરોને પદ્મસરાવરના ઠંડા પર્વન પણુ પ્રસન્ન કરે છે. ( તે પછી સરાકરનુ પાણી અને કમળા તે પ્રસન્ન કરે જ છે, તેમ પ્રભુના નામ માત્રથી ભવ ભ્રમણ મટે છે. તે સ્વેત્રથી તા ભવ ભ્રષણ દૂર થાય જ તેમાં માશ્ચમ જ શુ છે ? ). માર્ચ - અય સ્તુતિ ના પ્રારંમતે પુણ્ મુ કે નામ ग्रहण का माहात्य बताते हैं - हे जिनेश्वर ! आपके स्तोत्र की महिमा अचिन्त्य हैं वह तो दूर रहो परन्तु मात्र आपका नाम ही त्रिजगत के प्राणियों की मव
***********
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
માણ
મન્દિર
મહામન્ય
પૂજન
વિધિ
SUE SO SE DESDE SUEDE*****
भ्रमण से रक्षा करता है । जैसे कि श्रीष्मऋतु में तीव्र गर्मी से व्याकुल बने हुए पथिक जनों को पद्मसरोवर का आर्द्र शीतल समीर अत्यन्त प्रसन्न करता है । तब सरोवर का जल और उसमें उत्पन्न कमल प्रसन्न करें इसमें क्या आश्चर्य है ? (७)
મન્ત્ર –
ॐ नमो भगवओ अरिट्टनेमिस्स अरिहेण वंघेण बंधामि रक्खमाणं भूयाणं वेयराणं चोराणं दाढाणं साईणीणं महोरगाणं अण्णे जेवि दुट्ठा सभवति तेर्सि सव्वेसि मण मुहं गईं વિલ્દી વૈધામિ પશુ ધનુ મહાયનુ નઃ ન: ૪ ૪ ૪ હું ટ્ સ્વાહા । ૯૨ અક્ષરી । અરિષ્ટનેમિના પ્રાકૃત મન્ત્ર ભૌવ પદ્માવતી કલ્પ . ૭, શ્લોક-૧૭. ૐ દીપ માટવી નવાવાસ શ્રીનિનાય નમઃ ।। ૧૭ અક્ષરી || ઋદ્ધિ – ૩ ટી બહૂં નમો માળે શાળાQ ૧૨ અક્ષરી || અન્ય – ॐ नमो भगवति ગુમાશુમ થયામિ સ્વાહા ।। ૧૭ અક્ષરી | ૐ....મ.... ..અવન્તિ.... પાના ર૭ના બન્ને મ`ત્રા ખેલી (આખી ચાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ, (૬) જિન સ્તવન તેરશ અચિંત્ય મહિમા, તેહમિ ભણી શકીએ રે ભવ થકી જે વિક રાખે, નામે પાવન થઇ એ રે. જિન૦૧ ભવિક મન-કજ તેહ પ્રીણે, જાપે શિવસુખ પણ એ રે સુમતિગકારા કરે ઘટ ભીતર, કુમતિ-દાવાનલ દહીએ રે જિન ૨ પદ્મ સરોવર કૃ′′િરહે તસ,. સરસ સમીરે હરીએ રે પૃથીજનને તાપ ઉન્હાળે, શીતલતા તન ધરીએ રે જિન ૩તિપરિ તુમયે નાત્ર પ્રતાપે, ભન્નદધતાપ શકિએ રે નયવિમલ રહે પ્રભુ પાસ જિષ્ણું કે, ધ્યાને અહનિય રમીએ રે. જિના
====
તારૂ મહાત્મ્યવાળુ, સ્તવન જગતના, નાથ! દૂરે રહેને, રક્ષે સસારથી છે, સકલ જગતને, નામ ચે આપનું રે; પીડાતા તીવ્ર તાપે, પથિક મનુષને, ગ્રીષ્મ કાલે નિરાગિન્ ! માપે આન'ને છે, સજલ કણુ વિશે।
વાયુ પદ્મા કરે ને !!)
***************************
||૨૩૧||
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
કલ્યાણ
મન્દિર महायन्त्र
पून
विधिः
****
1
४८. ( नमोऽर्हत्... ) ॐ हृद्वर्तिनि त्वयि विभो ! शिथिलीभवन्ति, जन्तोः क्षणेन निविडा अपि कर्मबंधाः । सद्यो भुजङ्गममया इव मध्यभाग - मभ्यागते वन शिखण्डिनि चन्दनस्य ॥ ८ ॥ स्वाहा ભાષા – પ્રભુના કમાનનું માહાત્મ્ય – હે વિભુ ! જેમ વનના માર વનના સધ્ય ભાગમાં આવતાની સાથે તસ્ત જ ચ'દનના ઝાડને વીંટાઈ રહેલા સર્યાં ખસી જાય છે, તેમ ભવ્ય પ્રાણીશાના હૃદયમાં તમે રહે છેતે દૃઢ કે મધના पशु तत्क्षष्णुभां शिथिल यह लय हे भी उन ग-िवृत्तिभांजे छे है- "जीव प्रदेशैः सह कर्मानी वहूत्ययः पिण्ड न्यायेनान्योन्यानु - गमनस्वरूपाः कर्मबन्धाः । भावार्थ - प्रभु के ध्यान का माहात्म्य बताते हैं-हे विभु ! जिस प्रकार वन का मोर जब वन के मध्य भाग में आता है तब चंदन वृक्ष के सर्पमय बंधन तत्काल शिथिल हो जाते हैं उसी प्रकार आप जब हृदय में स्थितआसीन होते हैं तब प्राणियों के दृढ से दृढ कर्म बन्धन भी तत्काल शिथिल हो जाते हैं । (८) भन्त्र - ॐ नमो भगवते पार्श्वतीर्थंकराय हंसः महाहंसः पनहंसः शिवहंसः कोपर्हसः उरगेश हंसः पक्षि महाविष भक्षि हुँ फट् स्वाहा ॥ ૫૦ અક્ષરી । શ્રી પા નાયરવામિના નિર્વિષીદ્મરણ મન્ત્ર છે. - (अश्ष पद्मावती ४६५ ५. १०, ४-२ ) ॐ ह्रीँ कर्माहिबंधमोचनाय श्री जिनाय नमः १७ अक्षरी ॥ ॐ ह्रीं अर्ह णमो उन्हगदहारी ए १३ अक्षरी ॥ भ- ॐ नमो भगवते मम सर्वांग पीडा शांति कुरु कुरु स्वाहा २२ अक्षरी ॥ ॐ... परम.... अवन्ति... पाना २२३ ना अन्ने मन्त्रो बोली (भाभी थाजी) अष्टप्रहारी पूल कप (७) नितु ते रे, बिन तु ते रे, तु मनमें विनशय दुर्भावन
ऋद्धि
॥२३२॥
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
કો
પૂજન
તશિથિલ હોત , પાતક દૂર પલાય. જિન. ૧ જિ. સયાચલ પંદન તજીને, ભુજગ રહ્યા લપટાય, માર મયુર
I૨૩૩ કહયાણ
ધુનિ કરત માદ, વનીતરિ જ આય. જિન- ૨ તવ સદનના બંધ મિટત સતિ, તિમ ભવિ ધકષાય મદિર
નયવિમલ કહે ભગવનમાંહિ, પ્રભુનું નામ સહાય. જિન ૩ મહાય
તો થા છે જીવના રે, હૃદયભવનમાં, આપના વર્તવાથી, કર્મોના ગાઢ બને, પણ શિથિલ ઘણા, માત્ર અ૫ ક્ષણેમાં
જેવી રીતે જિમુંદા! અહિરિપુ વનનાં, મધ્યમાં આવવાથી, થાવે છે સર્ષવાળા, સુખડ તરુ તણા, બન્ડને તૂર્ત ઢીલાં માં વિધિ Aaite. (नमोऽर्हत्....) ॐ मुच्यन्त एव मनुजाः सहसा जिनेन्द्र ! रौद्ररुपदवशतैस्त्वयि वीक्षितेऽपि।।
गोस्वामिनि स्फुरिततेजसि दृष्टमात्र, चौरैरिवाशु पशवः प्रपलायमानैः ॥९॥ स्वाहा ti ભાવાર્થ – પ્રભુના દર્શનનું મહાઓ - હે જિનેન્દ્ર ! જેમ દેદીપ્યમાન તેજસ્વી સૂર્ય રાજા અને ગોવાળને જોવા માત્રથી
ભાગતા શેરેથી પશુઓ જલદીથી મૂકાઈ જાય છે તે તમારા દર્શન માત્રથી જ એક ભયંકર ઉપદ્રવથી મનુષ્ય માં સહસા તત્કાલ મુક્ત થાય છે. આ કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે- તથા રોજિતે વન્યુ-શનિ मनुजान त्यक्त्वा नश्यन्त्येवेति भावः। मानार्थ - प्रभु के दर्शन का माहात्म्य - हे जिनेश्वर । मात्र पापका दर्शन करने से ही मनुष्य गण सेंकडों भयंकर उपद्रवों से खत्काल मुक्त होते हैं । जिस प्रकार स्फुरित प्रकाशवान् सूर्य दिखाई देने पर तुरन्त भागते हुए चोरों से पशुगण सत्कारू मुक्त होते हैं उसी प्रकार भापके दर्शन मात्र से मनुष्य उपद्रयों से मुक्त होते हैं । (९) + गो अर्थात् किरणो का स्वामी सूर्य, गो अर्थात् पृथ्वी का स्वामी राना और गो अर्थात् गायों का स्वामी ग्बाला-इसप्रकार तीनो अर्थ होते है। वे तीनो ही अर्थ यहां संभव है। मतः तीनों प्रकार से अर्थ करें। तथा 'स्फुरिततेजसि' विशेषण है। उसका अर्थ इस प्रकार करें-'प्रातः
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
મો
२३४॥
14.
મન્દિા મહાય
५
--
कि
काल में जगत को प्रकाशित करने से देदीप्यमान प्रकाश वाला सूर्य, अखंडित प्रभुत्व वाला राजा और स्फुराधमान् अर्थात् बलवान गोपाल।
- ॐ इंदसेणा महाविजा देवलोगाओ आगया दिटिबंधणं करिस्सामि भडाणं भूआणं । अहिणं दाढीणं सिंगीणं चोराणं चारियाणं जोहाणं वग्घाणं सिंहाणं भूयाणं गंधव्वाणं महोरगाणं । अण्णेवि दू[सचाणं दिटिबंधणं मुहबंधणं करेमि ॐ इंद नरिंदै स्वाहा ॥ & सक्षश ॥ ॐ ही
सर्वोपद्रव हरणाय श्रीजिनाय नमः ॥ १७ ॥ *द्धि - ॐ ही अर्ह णमो को पं हं सः १.४६ ॥ -ॐ ही श्री हम्ली त्रिभुवन हूँ स्वाहा 11 ॥ ॐ....परम....अवन्ति.... પાના ૨૨૩ના અને મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જપ. (૮) તું નયણે જવ દીઠે જગતગુરૂ, તું નયણે દુરિત ઉપદ્રવ તવ સવિ ના, અંતર વંશીઅ નીઠે, જ° ૧ નેહ નજરાણું નયનાન દન, નિરખત અમીય પછઠે કહા કરે મોષહીપતિ અબ થું, ગાઢ જૂઠે પીઠે જ ૨ જિમ ચારે પથગણુ મૂકીજે, જબ બહિયે નૃપ દીઠે દિનકર તેજ પ્રબ પરગટ થં, પશુપતિ સાથે બેઠે જ• ૩ તીન ભુવનમાં તિપિરિ તુમ તેજ પ્રતાપ ન ઉઠે જ્ઞાનનિષ મલ્યુ ધ્યાન પસાથે, સબ જે હેત ઉક્રિયે જ નિચ્છે છે રાત થાવ, ભયજનક કિલો, એક આફતથી, મર્યો તત્કાળ તારા, દરિરાન થયે, હિને રક્ષનારા!
જેવી રીતે પ્રતાપી, નૃપ રવિ અથવા, ગોપના દેશ માત્ર, છૂછે વીતરાગિન ! તુરત જ પશુ, નાસતા તસ્કરોથી. aiા xalite(नमोऽर्हत्....) ॐ त्वं तारको जिन ! कथं भविनां त एव, त्वामुद्वहन्ति हृदयेन यदुत्तरन्तः ।
यद्वादृतिस्तरति यजलमेष नून-मन्तर्गतस्य मरुतः स किलानुभावः ॥१०॥ स्वाहा
EKARMEREK***
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
યાણુ મદિર भा
-
ભાવાર્થ – ફરી ધ્યાનનું માહાત્મ - હે જિનેશ્વર દેવ ! સંસાર સમુદ્રથી પાર ઉતરતા એવા ભવ્ય પ્રાપ આપને
*॥२३॥ પિતાના હૃદયમાં વહન - ધારણ કરે છે તે પછી તમે ભવ્ય પ્રાણીગાને તારનાર કહેવામાં છે તે કેવી રીતે? તે કહે છે
છે કે જેવી રીતે ચામડાની અંદર રહેલા વાયુના પ્રભાવથી જ મશક તરે છે. તેવી જ રીતે ભવ્ય પ્રાણીઓ જે સંસાર સમુદ્રથી પાર ઉતરે છે. તેમાં તમારે જ પ્રભાવ છે. ૧ કનકકુશલ ગણુ વૃત્તિમાં લખે છે કે - यथा- दृतेस्तारको वायुः प्रोच्यते, तथा त्वमपि भव्य-हृदयगतोऽपि तचारणात् तारकः प्रोच्यते । * भावार्थ - प्रभु के ध्यान का महात्म्य पुनः बताते हैं - हे जिनेश्वर ! आप भव्य प्राणियों को तिराने वाले कहलाते है वह केसे ! क्यों कि उस्टे संसार समुद्र को पार करते हुए व ही आपको हृदय में बहन धारण करते है अथवा तो वह युक्त ही है क्यो कि जैसे चमडे की मशक जल में तिरती है । वह उसके अंदर रही हुई वायु का ही प्रभाव हैं। (१०) संसार समुद्र से पार उतरने के उच्छुक प्राणी भापको अपने हृदयमें धारण करते हैं वहन करते हैं इससे आप उनके तारक वैसे बन सकते हैं । क्यं कि नो बहन करने गग होता है वह वाहक कहलाता है और जो वस्तु बहन की माती हो ग बास पहनती है अर्थात् को वाहन है यह वाहक है और उसमें रहे हुए मनुष्यादि वास कहलाते हैं। इसमें वाहक जो बाहन होता है वह उसमें रहे हुए मनुष्यादि वाह्य को विराने वाला कहलाता है, उसी प्रकार यहां मी भव्य प्राणी वाहक और आप बाह्य है अतः आपको तिराने वाले भव्य प्राणी कहे ना सकते है परन्तु आप उनके तिराने वाले से लाते है ! इस प्रकार करके स्तोत्रकार स्वयं ही उसका समाधान करते हैं - जैसे चमडे की मशक में रही हुई वायु ही उस मशकविराने वाली हैं, 'उसी प्रकार प्राणियों के हृदय में बसे हुए बाप उनके तारक हैं अर्थात् मापका ध्यान करने से ही प्राणी संसार सागर से पार उस सकते है। भन्न- ॐ ही* चक्रेश्वरी चक्रधारिणी जल जलनिहि पार उतारणि जलं थंभय थंभय दृष्टान
AMKARMAKAMAREKX
ना
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
માણ
મન્દિર મહામન્ત્ર
પુજન
વિધિઃ
*
દૈત્યાન્ વારય તાવ સિવોપસમજી ૐ ૐ ૐ: ૪: સ્વ[િ ૫૭ અક્ષરી || ૐી મોષિ તારાય શ્રી નિનાય નમઃ ૧૬ અક્ષરી || ઋદ્ધિ – ી બહે નમો તાર પળાત૬ ૧૩ અક્ષરી II અન્ય - નમો મળત્તિ ગુળતિ સ્વાદા ૧૩ અક્ષરી ।। ૐ... પરમ....ગન્તિ.... પાના ૨૨૩ ના બન્ને મન્ત્રો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૯) તુ જા તું જયા પાસજિનરાજ રે, તુજ થકી સૂવિ રે શિવકનાં કાજ રે તુ’૦૧ ઢેખા પ્રભુ પાસકી અજબ હૈ વાત રે, બિરૂદ તારકતણું કેમ ધરત રે તુર તુજ પ્રતિ જેહ વિ હૃદય પરંત રે, આપ ભલે ભવજલ તેહ તરત રે તું॰ ૩ એહ સંદેહ માટો મનમાંહિ રે, ણિ મિલે એક દૃષ્ટાંત છે તાંહિ રે તું॰ ૪ જિમ તરે માક નિશ્ચે બહુ વાર રે, તેહ અંતર્યંત પવન પ્રચાર રેનું ૫ તિમિર તુદ્ધિ જસ અંતર ઢાય રે, નય કહે તે તરે વિક જન સેાય રે તું• ↑
કેવી રીતે તમે છે, જિન! જગતતણા જીવના તારનારા, ધારી હૈયે જ સાચે, ભવજલ તરતાં, તેહ તુ ને તરાવે; સાચે આ જે તરે છે, અસક જલ મહીં, નિશ્ચયે વિતરાગિન્ ! તે તે માંહી રહેલા, સબળ પવનના, છે જ સાથેા પ્રભાવ. ।। ૧૦ || શ્લોક-૧૧. (નમોઽહંત્....) રસ્મિન્ ત્રનૃતયોવદ્દતત્રમાવાઃ સૌર્ગવ સ્વયા રતિત્તિઃ ક્ષવિતઃ ક્ષળેના विध्यापिता हुतभुजः पयसाऽथ येन, पीतं न किं तदपि दुर्धरवाडवेन ॥ ११ ॥ स्वाहा ભાષા – હવે ત્રણ શ્લેાકાથી પ્રભુમાં રાગ દ્વેષ રહિત પણું – જેમ જગતમાં પાણી વડે અગ્નિ બુઝાઈ જાય છે છતાં પણ વડવાનલ અગ્નિ-પાણીને શાષી જાય છે તેમ જે કામદેવની પાસે હરિહર બ્રહ્મા આદિ દેવા પણ પ્રભાવ વગરના થયા છે તે કામદેવને આપે ક્ષણવારમાં જીતેલા છે. પૂ. નકુશલ ર્ગાણુ – વૃત્તિમાં લખે છે કે -
૨૩૬॥
****
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રા
કાણુ
મન્દિર
મહાયશ્ર
पूजन
विधिः
*************
येन पानीयेन अग्नयः विध्यापिताः तदपि पानीयं दुर्धरवाडवेन उत्कट समुद्राग्निना पीतम् - अग्निसमा हरादि देवाः पानीयतुल्य कामो वडवाग्नि सदृशो भगवानिति उपनयः ॥ अस्मिन् वृत्ते कवीन्द्रेण श्री सिद्धसेन दिवाकरेण पठ्यमाने - मोघवचः शक्त्या लिङ्गभेदोऽजायत । वीतराग स्वरूपाभिधानाच्च वीतरागस्य श्रीपार्श्वनाथस्य मूर्तिः प्रकटीबभूव ॥ २०मां तीर्थपति श्री भुनिं સુવ્રત સ્વામિના શાસનમાં ૧૧ લાખ ૮૦ હજાર વર્ષ પૂર્વે થયેલા શ્રીપાળ મહારાજા અને મયણાસુંદરીની વિન'તિથી ઉજજૈની નગરીમાં શ્રી સિદ્ધ મહાય`ત્રની પૂર્વમાંથી ધૃત કરી મુસુિંદરસૂરીશ્વરે રચના કરી છે. ત્રણ ખડમાં જૈન ધર્મની ધજા ફરકાવનારા શ્રી સ`પ્રતિ મહારાજા તથા વિક્રમ સવત્ શરૂ કરનારા શ્રી વિક્રમ રાજા આ શ્રેષ્ઠ નગરીના રાજાએ હતા જે તી'માં આજે પણું ૨૨ જિનમદિરા વિધમાન છે. ભોંયરામાં વિરાજમાન શ્રી અતિ પાનાય સ્વામિ પ્રતિમાજીની ઉત્પત્તિ આવશ્ય-હાભદ્રીય વૃત્તિ...નથી પ્રમેય ટીકા ભાગ-ર ભરહેસર-પાના ૫૯૦. सुहत्थीवि उज्जेणि जियपडिमं बंदया गया, उज्जाणं ठिया, भणिया य साहुणो-बसहिं मम्गइति, तत्थ एगो संघारगो सुभद्दाए सिठ्ठिभज्जा एघरं भिक्खस्स अइगओ पुच्छिया ताए कओ भगवंतो ? तेहि भणियं - सुहत्थिरस, वसहिं मग्गामो, जाणसालाउ बरिसियाउ, तस्थ ठिया, अन्नया पऔसकाले आयरिया नलिणिगुम्मं अज्झयणं परियहंति, तीसे पुतो अवंतिसुकुमालो सत्ततले पासाप बचीसा हि भज्जाहि समं उबललइ, तेण सुत्तविबुद्धेण सूयं न एयं नाङगति भूमीओ भूमियं सुणंतो उदिष्णो, बाहिनिग्गओ, कत्थ एरिसंति नाई सरिया, सि मूलं गयो, साइइअहं अवंतिसुकुमालोति नलिणिगुम्मे देवो आसि, तस्स उस्सुग्गो पव्वयामि असमत्थो य अहं सामन्नपरियाणं पालेउं इंगिण साहेमि तेवि मोया वित्ता, तेण पुच्छियति नेच्छति, सयमेव लोयं करेंति, मा सगिद्दीयलिगो हवउत्ति लिंगं दिण्णं, मसाणे
*************
॥ २३७॥
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
કલ્યાણ ન્દિર
મહાયશ્ર
પૂજનવિધિ
कंथरे कुंडगं, तत्थ भत्तं पच्चक्वायं सुकुमालएहि पापहि लोहियगंघेण सिवाए सपेल्लियाए आगमणं, सिवा एगं पायं खायइ, एगं चिल्लगाणि, पढमे जामे जष्णुबाणि बीए ऊरू तइए पोहं कालगओ, गंधोदगपष्पवासं, आयरियाणं आलोयणा, भज्जाणं परं परं पुच्छा, आयरिएि कहियं सव्बिठ्ठीए सुण्हाहिं समं गया मसाणं, पव्बइयामो य, एगा गुब्विणी नियता, तेसिपुत्तो तत्थ देवकुलं करेइ, तं इयाणि महा कालं मायं । ભદ્રપિતા ભદ્ગા માતાના સુપુત્ર શ્રી અવ‘તિસુકુમાર દેવી જેથી રૂપવતી ૩ર પત્નીઓના સ્વામી હતા. એક વખત – ૮૪ ચાવીશી સુધી બ્રહ્મચયના દૃષ્ટાંતમાં અમર રહેનારા છેલ્લા ચૌદપૂર્વી આય – લીભદ્ર સ્વામી મહારાજાના એ પટ્ટધર દા પૂ ધરા—શ્રી આય` મહાગ્ગર મહારાજા અને આય સુહસ્તિસૂરીશ્વરજી મહારાજા થયા. ઘેર તપસ્વી આય મહાગિરિ મહારાજા જિન સપના વિચ્છેદ થયા પછી પણ જિન કૅલ્પ તુલ્ય આરાધના કરતા હતા. સવા ફ્રોડ જિન પ્રતિમા તથા સવા લાખ જિન મદિર બનાવનારા ૩૬ હજાર જિર્ણીન્દ્રાર કરનારા અનાય દેશમાં પણ વૈધમ ફેલાવનારા શ્રી સ’પ્રતિ મહારાજાના ધર્મોપદેશક ગુરૂ આય સુહસ્તિસુરીશ્વરજી મહારાજા જીવ'ત વામિની પ્રતિમાને 'દન રવા માટે ઉજ્જૈન નગરીમાં પધાર્યા. ભદ્રા શેઠાણીએ આપેલા ઉપાશ્રયમાં આય સુહસ્તિસુરીશ્વરજી મહારાજા રહ્યા. સાંજે. આચાય ભગવત નલિનીગુલ્મ વિમાનનું અધ્યયન કરી રહ્યા હતા. –પાસેના મહેલમાં સાતમા માળે કર પત્નીએ સાથે રહેલા અતિ સુકુમાલને “નલિની ગુમ” અધ્યયન સાંભળતાંની સાથે જાતિરમરણ જ્ઞાન થયું. પેાતે આગલા ભવમાં નલિની ગુલ્મ વિમાનમાં દેવ હતા – એથી અહીંના મહાન સુખા પણ તેને તુચ્છ લાગ્યા. ૧૧ માં પટ્ટધર સહસ્રાવધાની મુનિ સુન્દરસુરીધર શિષ્ય પઢિત શુભશીલ પણ સ`. ૧૫૦૯ માં શ્રી સરસર બાહુબલિ દસ હજાર લોક પ્રમાણુ વૃત્તિમાં લખે છે કે – તેવાળિયેવજો, લંચ મુત્યુ, તે નરો મુમોિવિન મળરૂ વાસ સળ, નવિ નહાસર્ચ દુગ્ગા દેવલોકને નિયે દેવતાઓને જે સુખ છે તેની પાસે અનુષ્યનાં સુખ કેમ ગણુત્રીમાં નથી સે। વર્ષ સુધી કહેવા માંડીએ અને સેા છત્ર થાય તા પણ કહી શકાય નહિ. તે અન`તિ
-
||૨૩૮૫
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
કલ્યાણ
મન્દિર
મહાયન્મ
પૂજન
વિધિઃ
******
=
સુકુમાર ભકિત પૂર્ણાંક ગુરૂને નમન કરીને કહે છે કે – હે ગુરૂદેવ ! તમે જે નલિની શુક્ષ્મ વિમાનનું વહન કરેા છે. તે શા આધારે! ત્યારે ગુરૂએ કહ્યું કે - શ્રી વીતરાગ પરમાત્માઓએ કહેલા આગમના આધારે – અવ'તિસુકુમાર, વૈરાગ્ય પામી નરત જ સયમ લેઇ ક્ષીપ્રા નદીને કિનારે ચેરિકા વનમાં શ્મશાનમાંજઈ કાયૅાત્સગ યાને ઊભા રહ્યા. ત્યાં પાછલા ભવની અણુમાનિતી શ્રી શિયાલણી થયેલ તે ક્રોધ કરીને પોતાના બચ્ચા સાથે મુનિ ઉપર બચકા ભરવા લાગી આખા શરીરને કરડી ખાધું સમાધિ ભાવમાં શિયાલણીના ઉપગ્નને સહન કરી. અતિસુકુમાર મુનિ નલિની ગુલ્મ વિમાનમાં દેવ થયા. પ્રભાતે માતા અને બત્રીસ પત્નીએ આય સુહસ્તિસુરીશ્વરના શ્રી મુખે થી વૃત્તાન્ત સાંભળી માતા સાથે ૩૧ પત્નીઓએ વરાગ્ય પામી સયમ ગ્રહણ કર્યું... – એક ગર્ભાવતી પત્નીથી ઉત્પન્ન થયેલા મહાકાલ પુત્રે ‘નલિની ગુલ્મ” જેવુ* ભવ્ય મહાકાલ - જિનમ`દિર બધાવી – શ્રી અવતિ પાર્શ્વનાથ સ્વામિની પ્રતિષ્ઠા કરાવી. જ્યારે ભરતેશ્વર બાહુબલિ વૃત્તિમાં – એમના માતા પિતાએ શ્રી અતિ સુકુમાર પાર્શ્વનાથ સ્વામિની પ્રતિમાં ભરાવી ભવ્ય જિનમદિર બનાવ્યું. \'ચપ્રતિક્રમણ સાથે` “ભરડ્રેસર સત્યકથામાં” શ્રી પ્રભુદાસ ભાદએ બન્ને વાત લખી છે. સમય જતાં તે અવતિ પાર્શ્વનાથ સ્વામિની પ્રતિમા ઉપર શીવલીંગ બનાવી અન્ય દનીએ પૂજતાં તે શ્રી સિદ્ધોનદિવાકર સુરીશ્વરજી મહારાજાએ શ્રી કલ્યાણુ મદિર તેંત્ર રચતાં- ૧૧મી ગાથાએ શીવલીંગ ફાટતાં-શ્રી અવતિ પાર્શ્વ નાસ સ્વામિના પ્રતિમાજી પ્રગટ થયા છે. ચરમ તીતિ શ્રી મહાવીર સ્વામિ-હરત દિક્ષિત અવધિજ્ઞ ની શ્રી `દાસ ગણિ પ્રવરે માતાના પુત્ર રણસિંહકુમારના પ્રતિષેધ માટે રચેલ ૫૪૩ ક્ષેાક પ્રમાણુ રાગ્યથી ભરપુર ઉદેશ માલામાં ૮૮ મા શ્લોક આ પ્રમાણે છે - ટુર મુદ્દોમાં બતિ મુમામાલી-વયં। અપ્પા વિનામ તદ્દ તન્નત્તિ અચ્છેä × ॥ ભવા - અતિ સુકુમાલ મહર્ષિનું ચરિત્ર દુષ્કર અને સાંભળતાં પણ વાઢાં ઉભા થઇ જાય તેવું આશ્ચય કારી છે પેાતાના દેહને પણ એવી રીતે ત્યજી દીધા કે જે સાંભળતાં પણ નવાઈ લાગે. –
******
૨૩૯૫
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
M
RIR४०॥
કલયાણ
મન્દિર
મહાયન્સ पूरान
विधि:
વિ. સં. ૧૨૩૮ મહામાસમાં અશ્વાવપ્રતિબોધ - સમડીવિહાર - ભરૂષ તીર્થમાં ૧૧૧૫૦ શ્લોક પ્રમાણુ ઘટ્ટી છે ટીકામાં બીરત્ન પ્રભસૂરીશ્વરે-વિસ્તારથી અવંતિ સુકમાલનું ચરિત્ર આપ્યું છે. કલિકાલ સર્વજ્ઞ આયાય ભગવંત હેમચંદ્ર સુરીશ્વરજી મહારાજા - ૩૬ હજાર કલાક પ્રમાણુ ત્રિષષિક શલાકા - પુરૂષ ચરિત્રની રચના બાદ ૧૩ સર્ગાત્મક ૩૪૬૦ શ્લોક પ્રમાણુ પરિશિષ્ટ-પૂર્વમાં ૧૧ માં સર્ગમાં અવંતિસુકમાલનું ચિત્ર આ પ્રમાણે લખે છે* परावर्तितुमारेभे प्रदोष - समयेऽन्यदा। आचार्यनलिनी - गुल्माभिधमध्ययनं वरम् ॥१३३॥ *
विमानं नलिनीगुल्मं जातिस्मृत्या मया स्मृतम् । तत्रैव गन्तुं भूयोऽद्य परिविव्रजिषाम्यहम् ॥१३९॥ * स्वयमेवोपात्त लिङ्गो मा भूदिति सुहस्त्यपि । तं परिव्राजयामास प्रवज्याविधिमुच्चरन् ॥१४८॥
कन्थारिका कुडङ्गान्तस्तस्थावनशनेन सः । समाहितः स्मरन्पञ्चपरमेष्ठिनमस्क्रियाम् ॥१५२॥ * तुर्ये च यामे यामिन्या महासत्त्वो विपद्य सः । विमाने नलिनीगुल्मे महर्द्धिरमरोऽभवत् ॥१६१॥
भद्राऽथ सदने गत्वा मुक्त्वे कां गुर्विणी वधूम् । वधूभिः सममन्याभिः परिव्रज्यामुपाददे ॥१७५॥
गुा जातेन पुत्रोण चक्रे देवकुलं महत् । अवन्तिसुकुमालस्य मरणस्थान - भूतले ॥१७६॥ । तदेवकुलमद्यापि विद्यतेऽवन्ति - भूषणम् । महाकालाभिधानेन लोके प्रथित-मुच्चकैः ॥१७७॥ મહાતપસ્વિ જગર્ષિના શિખા સિંહવિમલ ગણિ શિષ્ય કવિશ્રેટ શ્રી દેવવિમા ગણિ - પજ્ઞ ૧૭ સર્ગાત્મક -
तिमिन-हीर सोसाय महा04 - ४ - - ४१-४२ मां wiछे हैनक नलिन्यादिम गुल्मनाम-विमानमार्गः प्रभुणा च येन। स्नेहप्रियेणेव महेभ्यसूनो-रदीवन्ति सुकुमालनाम्नः ।
***KMX*
MAX**
*
**
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી.
ભાવાર્થ-રાત્રિમાં જેમ દીપક માગને પ્રકાશિત કરે છે તેમ શ્રી આર્યસહતિ મહારાજે છે છપુત્ર અતિસુકમાલને
ર૪૧ રાત્રિમાં “નલિની ગુમ” નામના દેવવિમાનના માર્ગને દેખાયા હતા. તે અતિ સુકમાલ-આર્ય સુહસ્તિ મહારાજાના કરયાણ
ઉપદેશથી સંયમ સવીકારી તેજ રાત્રિમાં કેથેરિકા નામના વનની શમશાન ભૂમિ ઉપર કાત્સમ ધ્યાને રહી, મદિર
મરણાંત ઉપસર્ગને સમજાવે સહન કરી તેજ રાત્રિમાં “નલિની ગુમ” નામના વિમાનમાં દેવપણે ઉત્પન્ન થયામહાયન્સ પૂજન
स्थाने खवस्तु-स्त्रिदिवं गतस्य, व्यधादवन्ति-सुकुमाल-सूनुः । नाम्ना महाकाल इतीह पुण्य- * વિધિ પાની રાત્રિામાં સાર્વરાત્રિામાં છે ભાઈ - અવંતિ નગરીની નજીકમાં આવેલા કર્થમિ વનની શાન છે
ભૂમિમાં બચ્ચા સાથે ક્ષુધાતુર બનેલી શીયાલડી વડે સર્વ અંગના અક્ષણ રૂપ ઘેર ઉપસર્ગને સમભાવે સહન કરી સ્વર્ગવાસી બનેલા અતિસુકમાના પુત્ર મહાકાલે તે ભૂમિ ઉપર પોતાના પિતાના સમા૨ક ૨૫ મી અવંતિ ને પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું ગગન ચુંબી મંદિર બંધાવ્યું. તે જાણે પિતાના પુણ્યની પરબ માંડી ન દેય. भावार्थ- अब तीन झोकों के द्वारा प्रभु का रागद्वेषरहितपन बताते हैं - हरि, हर, ब्रह्मा आदि समी देव जिस कामदेव के सामने प्रभाव रहित हुए हैं वह कामदेव मी हे प्रमु! मापके द्वारा क्षण भर में क्षीण- पराजित हुआ है। जिस प्रकार जिस पानी के द्वारा सब प्रकार की अमियां बुझती है वह जल भी क्या दुर्धर बरखामल अग्नि ने नहीं पिया ! यहाँ सभी देवों को सर्व अमि की उपमा दी है और प्रभु को पडवानल तथा कामदेव को जक समान बताया है । (११)
wa - ॐ नमो भगवति ! अमिस्तम्भिनि ! पञ्चदिव्योचरणि! श्रेयस्करि! ज्वल ज्वल प्रज्वल - પ્રવ8 સામાર્યાનિ! છે મનપિકર્વિસિનિ ! મા-સ્થાપિત સ્વાહ દર અક્ષરી ન
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
કલ્યાણ મન્દિર
પૂજનવિધિ
છે હી દુત-પુમાનિવાર શ્રી નિનાર નમઃ શ્રી રુદ્રિપર્ધવામિને નમઃ ૩૦ અક્ષરી | Rાર૪૨ ઋહિ - * * નમો વારિ વાઢિા ૧૩ અક્ષરી નમો સરસ્વતિ જુવતિ વાદ છે કે ૧૩ અક્ષરી છે....પરમ...શાન્તિ.. પાના ર૨૩ ના બને મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જા (૧૦) કામસુભટ ગયે હારી પ્રભુ થાશું, કામસુભટ ગયે હારી, રતિપતિ આણ વરે સબ સુરનર, હરિહર ખંભ મુરારી પ્રભુ ૧ ગેપીનાથ વિગેપિત કીને, હર અર્ધાગિત નારી, તેહ અનંગ કીઓ ચકચુરણ, એ અતિશય તુજ ભારી પ્રભુ ૨ એ સાચું જિમ નીર પ્રભાવે, અગ્નિ હેત સવિ છારી, તે વડવાનલ પ્રબલ જબ પ્રગટે, તવ પીવત સવિવારી પ્રભુ ૩ તિપિરિ તે તે દહવટ કીને, વિષય અતિ રતિ નારી, નવિમલ પ્રભુ તુંહિ નિગી, માટે મહાબ્રહ્મચારી પ્રભુજ સ્વામિન ! જેના વિષે છે, હરિહર વિધિના, નષ્ટ પામ્યા પ્રભાવે, તે યે વીતરાગિની, તિતિ તુમથી, સત્વરે છે હણયે; જે પાણીયે કરીને, ત્રણ ભુવનપા, અગ્નિએ છે બુઝાયા, તેને યે ભીષ્મ એવા, જલનિધિ અનલે. નાથ:પીધું નથી શુ? ૧૧ બ્લેક-૨ (મોડર્રત) સ્વામિનનગરિમાામપિ અપના-વાં નન્તવઃ પ્રથમ હરે ધાના
जन्मोदधि लघु तरन्त्यतिलाघवेन, चिन्त्यो न हन्त महतां यदि वा प्रभावः ॥१२॥ स्वाहा * ભાવાર્થ - હે સ્વામી! આપને અત્યન્ત મોટા મહિમાવાળા (અત્યન્ત મોટા ભારવાળા) તરીકે અને એવા અત્યન્ત ભારવાળા આપને હૃદયમાં ધારણ કરવા છતાં પણ પ્રાણીઓ જલદીથી અત્યંત ભાર નહિ લાગવાથી ભવસાગર તરી જાય છે. તે આશ્ચર્ય છે અથવા તે તે એગ્ય જ છે કે – કારણ કે મહાપુરૂષોનો પ્રભાવ અવર્ણનીય હોય છે સ્વયં ભારવાળા હોવા છતાં પણ ભાર રહિત થઇ બીજાને સહેલાઇથી તારવાની શકિત મહાત્માઓની જ હોય છે. જે સામાન્ય છે મનુષ્યના ચિત્તમાં પણ ન આવી શકે. થી માણિકયચનિ -વૃત્તિમાં લખે છે કે- રઘુઘવાર્થ તુદાવિ દૃઢ
::
:
:
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
RECE
पूषन
મો दधानो जन्तुर्जलं तरति अत्र-इह आय॑म् त्वां यद् अनल्पगरिमाणं हृदये दधाना जन्तवो जन्मोदधि ॥२४॥ કયાણુ
* तरन्ति । महतां प्रभावो-महिमा न चिन्तनीयः। भावार्थ - हे स्वामिन् ! अत्यन्त महान् ऐसे आपका आश्रय મન્દિર મહાય
लिये हुए प्राणीसमूह आपको हृदय में धारण करके शीघ्र ही अत्यन्त हल्के होकर भवसागर से पार उतर जाते हैं - यह आश्चर्य है ! सचमुच यह उपयुक्त ही है कि महापुरुषो का प्रभाव अचिन्त्य होता है। सामान्य व्यक्ति उसकी कल्पना नहीं कर सकता ॥ (१२) म. - ॐ हाँ ही हूँ है हो हः अ सि आ उ सा वांच्छितं मे कुरु कुरु स्वाहा २२ ४६ ॥
*द्धि - ॐ ही अर्ह णमो अग्गलवजणाए । १७ १६ ॥ मन - ॐ नमो चण्डिकायै नमः स्वाहा ॥ * ॥ ॐ... परम....अवन्ति .... पान। २२3 - w atel (nurva vil) mean yon m५.
(૧૧) પ્રભુકી શકિત અચિંત, તે માઇ પ્રભુ અંદરગિરિ પરે મોટો મહિમા, તારે હાથ ધરંત રે ૧ શીધ્રપણે કર સાહિબ સાહિબ, ભજતા સંત અનંત, એહ અનેપમ ઉપમા દીસે, ભવજલરાશિ તરંત દેખે ૨ ગુરુને તરવું દુસ્તર દીસે છે ગુરૂ પણ તરે તારે એ તે વાત મહત, જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ મહિમાના ગુણ, કહી શકે નહિ તંત છે. ૩
સ્વામિન્ ! છો આપ સાચે, અતિશય ગુરૂતા, યુકત તોયે તમને, પામેલા સર્વ , હૃદય ગૃહ ધરી રિઘ કેમે તરે છે; આ સંસારાધિને રે, અધિકલઘુ બની, તેહ આકર્થ છે રે, નિચે મોટા જનોને ત્રણ ભુવન મહીં, રિયના પ્રજાવ./૧રે છે Altra (नमोऽहत्....)ॐक्रोधस्त्वया यदि विभो ! प्रथमं निरस्तो, ध्वस्तास्तदाबत कथं किल कर्मचौराः?
प्लोषत्यमुत्र यदि वा शिशिराऽपि लोके, नीलद्रुमाणि विपिनानि न कि हिमानी ? ॥१३॥ स्वाहा *
***
*****
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
**
*॥२४४॥
કયાણ
**
મદિર મહાય पूजन
विधि:
ભાવાર્થ – હે પ્રભુ! તમોએ ક્રોધનો પ્રથમથી નાશ કરી દેધ વિના પણ કમરૂપી ચેરેનો નાશ કર્યો છે. એ મોટું આશ્ચ છે, જેમ શીતલ એવો પણ હિમને સમૂહ નીલા વૃક્ષવાળા વનખંડોને શું નથી બાળતે તેમ.... શ્રી કનકકુશલ ग िवृत्तिमा छ है- हननं तु क्रोधाकुलचेतसो नरस्य स्यात् त्वयात क्रोधं विनाऽपि कर्मचौरा
निहता इत्येतत कथं संभाव्यते ॥ भावार्थ - हे प्रभु ! यदि आपने प्रथम से ही क्रोध का नाश किग है, तो उस * * क्रोध के विना कर्मरूपी चोरों का मापने कैसे पराभव किया ! यह एक बडा माश्चर्य है। इस प्रकार शंका करके उसका समाधान :
करते हैं कि अथवा तो इस जगत में शीतल भी हिम का समूह क्या हरे वृक्षों वाले वनों को नहीं जलाता है ! अर्थात् जिस प्रकार
हिम वनों को जलाता है, उसी प्रकार आपने भी क्रोष रहित होते हुए भी कर्म रूपी चोरों का नो नाश किया है वह युक्त ही है। (१३) * त्र- ॐ ही असि आ उ सा सर्वदुष्टान् स्तंभय स्तंभय अंधय अंधय मुकय मुकय मोहय *
मोहय कुरु कुरु ही दुष्टान ठः ठः ठः स्वाहा ४७ ४ ॥ ॐ कर्मचौरविध्वंसकाय श्री जिनाय नमः ॥ १६मक्ष ॥ *द्धि - ॐ हीं अर्ह णमो इक्खवज्जणाए १२ १३ ॥ भत्र- ॐ नमो चामुण्डायै * नमः स्वाहा १maa ॥ ॐ....परम....अवन्ति.... पान॥ २२३ ।। - art (rl aut). અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૧ર) કવણ તુમહારે મમ લહીએ રી, પાસ જિણેસર તું પરમેસર, અજબ કહા કહે કવણ કહીએ રી; ક. ૧ કોષાય હ તે પહિલા, તવ થયે ઉપરામવત રિલી, કોષ વિના તે કિમ કરી ટાળ્યા, અંતર દુર્ધાર કર્મ અરિરી ક. ૨ ક્ષમાવતને હણવું ન ઘટે, એ કિમ અર્થ સમર્થ હવેણી, માનું હિમ જિમ શીત
XXX****
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
માણ
મન્દિર
મહામન્ય
પૂજન
વિધિઃ
HTTP
પ્રકૃતિ પણ, નીલમલદલ વિપિન દહેરી ક૦૩ તેરસે બાહ્ય અભ્યતર દુશ્મન, હણિયા સમતા ભાવ થકીરી, નય કરે દુશ્મન દૂર નકુ, રામે રામે તુમ શકિત છઠ્ઠીથી
૪
તારાથી છે ચચેલા, પ્રથમ જ જિનજી!, ક્રોધના નાશ તેથી, ચાવે આશ્ચય કેમે, પ્રભુવર! તુમથી, કર્માંચારા હણાયા, ૐઢા ઢાવા છતાંયે; શિશિર ઋતુ તણા, માત શું ના હિમાના, લાકે વ્યાપી રહેલા, હરિત વરણના વૃક્ષ કક્ષા જલાવે ? ૧૩ ’ à૪૧૪. (નમોઽહૂંત્....) ૩ વાં યોનિનો બિન ! સવા પરમાત્મરુપ – મન્વષયન્તિ હત્યામ્બુનોશકેશે !
पूतस्य निर्मल - रुचेर्यदि वा किमन्य - दक्षस्य सम्भवि पदं ननु कर्णिकायाः ॥ १४ ॥ स्वाहा ભાવાય – યાગીઓના હૃદય-ઢમળમાં બિરાજેલા પરઆત્મા-> જિનેશ્વર ! યાગીઓ પરમાત્મ સ્વરૂપ એવા આપને પોતાના હૃદય મળની કણિકાને વિષે હંમેશા (જ્ઞાન ચક્ષુ દ્વારા) શેાધે છે. અર્ષાત્ કમળના બીજનું સ્થાન જેમકણિકા છે તેમ તમે પણ પવિત્ર ચિદાન`દ સ્વરૂપે પ્રગટ થવાથી નિળ કાંતિવાળા છે. માટે ચેગીઓના હૃદય કમળનું મધ્યભાગ રૂપ કણિકા એજ આપનું યોગ્ય સ્થાન છે. શ્રી કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે – मालवदेशेहि पद्मस्य बीजं अक्ष इति व्यपदिश्यते जनैरिति महाकविना तथैवोचे त्वमपि सकलकर्ममलापगमात् प्रकटीभूतजीवस्वरूपः पूतो - निर्मलः चारुरुचिश्वासि अतस्तवापि योगिहृदयाम्बुजान्नापरं स्थानं भवेत् ॥ भावार्थ - योगीजनों के ध्यान करने योग्य जिनेश्वर का स्वरूप - हे जिनेन्द्र ! योगी बन परमात्मस्वरूप अर्थात् सिद्धस्वरूप आपको निरन्तर अपने हृदय कमल की कणिका में ही खोजते हैं- ज्ञानचक्षु द्वारा' 'आपको देखते हैं वह योग्य ही है, क्यों कि पवित्र और निर्मल कांतिवाले कमल के बीज का स्थान कर्णिका के सिवाय अन्यत्र संभव नहीं है।
ર૪પા
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી बह कमल के मध्यभाग रूप कर्णिका में ही होता हैं। आप भी कर्ममल के नाश से पवित्र हैं तथा आत्मस्वरूप प्रकट होने से
ન રાજા કલ્યાણ નિગૅજ શાંસિવારે ફ્રા () મન્ચ - નમો મેરુ મહામેર, જી નો ગૌરી મહાગૌરી, જે નમઃ | मान्य काली महाकाली, ॐ नम इन्दे महाइन्दे, ॐ नमो जये महाजये, ॐ नमो विजये महाविजये, મહાયન પૂજન- છે નમઃ ruસમણિ મહાપાસમા, નવતર અવતર વિ અવતર અવતર સ્વાદ ૯૧ અક્ષરી વિધિ (શ્રી રવ પદ્યાવતી ક૫ અ. ૮, બ્લેક-.) * હૃદયાગાપિતા શ્રી વિના નમઃ ૧૭ અક્ષરી |
છે ઋદ્ધિ - ી ” નો તરવર–જાવવા ૧૫ અક્ષરી | મન્ચ - નમો બંધાયે નમઃ ( શ્રી શી * શું હું રવાહ ૧૬ અક્ષરો છે...પરમ...નવન્તિ.... પાના રર૩ ના બને અને
બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૧૩) મેરે પ્રભુ તુંહિ નિરંજન દેવા યોગીસર પણ હૃદય કમલમે, ઠાઈ તુમ પદ સેવા. મેરે૧ પરમપુરુષ પરબ્રહ્મ સરૂપી, તુમ જોવત નિતમેવા, થાનક અવર રૂચે નહિ તુમને, ગજમન સાલર રેવા. મેરે. ૨ જિમ નિમલરૂચિ કમલ અક્ષમ, થાનક અવર ની ટેવ પદ્યનાથે ઓર ન જે, જિમ ન ધ્યાન જવા. મેરે ૩ જિન તુજ છોડી અવર કુશ ધ્યાવત, લિઈ ખલખલ લહી મેવા; નવિમલ કહે હવે પરબ, તુહિ જ મુજ શિર દેવા. મરે ૪
ગીએ આપને રે, નિશદિન જિનક! શુદ્ધ સિદ્ધ સ્વરૂપી, જૂએ છે જ્ઞાન નેત્રે, હાયલના, કેશના મધ્ય ભાગે; 'સ્વામિન:નિ પવિત્ર, પ્રચુરઅમલ એ,૫ના બીજનું તે,બીજું કયું સ્થાન હવે,જિન! મલતણી, કર્ણિકાને જ હી૧૪
ITTER
છે.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
INKXXXXM
पूतन
४-१५. (नमोऽर्हत्....)ॐ ध्यानाजिनेश! भवतो भविनः क्षणेन, देहं विहाय परमात्मदशां ब्रजन्ति। ॥२४७॥ કલયાણુ
तीव्रानलादुपलभावमपास्य लोके, चामीकरत्वमचिरादिव धातुभेदाः ॥१५॥ स्वाहा મદિર
ભાવાર્થ – ભગવાનના ધ્યાનથી ભગવાન સ્વરૂપ બનાય છે. - હે જિનેશ્વર! જેમ ધાતુઓના પ્રકારે તીવ્ર અગ્નિના મહાય
સંગથી પત્થરપણુનો ત્યાગ કરી સુવર્ણપણને પામે છે. તેવી જ રીતે ભવ્ય પ્રાણી ઇલિક ભ્રમરી ન્યાયથી વિધિ
* તમારું ધ્યાન ધરવાથી દારિક શરીરને ત્યાગ કરી પરમાત્મ દશાને પામે છે. કનકકુશલ ગણુ વૃત્તિમાં લખે છે કે* हे जिनेश ! भवतो ध्यानाद् भविनां देहं विहाय परमात्मदशां क्षणेन व्रजन्ती- त्यन्वयः।
भावार्थ - भगवान का ध्यान करने से भगवान के समान ही वमते हैं - हे जिनेश्वर ! कीट भ्रमर के न्याय से अर्थात् भ्रमर का ध्यान करने से पिल्लू जैसे भ्रमर बन जाता है उसी प्रकार भव्य प्राणीओ आपका ध्यान करने से तत्काल औदारिक आदि सर्व शरीर का त्याग करके सिद्धरुप को प्राप्त करते है। इसका दृष्टान्त यह है कि जिस प्रकार धातु के प्रकार तीव्र अग्नि के संयोग से पाषाणत्व
का त्याग करके तत्काल स्वर्णत्व को प्राप्त करते हैं, उसी प्रकार सिद्धरुप भापके ध्यान से सिद्ध बना जाता है ॥ (१५) * मन्त्र- ॐ ही नमो लोए सव्वसाहूणं, ॐ ही नमो उवज्झायाणं, ॐ ही नमो आयरियाणं, . ॐ ही नमो सिद्धाणं, ॐ ही नमो अरिहंताणं, एकाहिक द्वयहिक, चातुर्थिक, महाज्वर * क्रोधज्वर, शोकज्वर, भयज्वर, कामज्वर, कलितरव, महावीरान बंध बंध हाँ ही फट् स्वाहा ॥ * ८५ २५६ । ॐ ही जन्ममरण रोग हराय नमः ॥ १४ । *दि - ॐ ही अर्ह णमो.
**EXXXXX****
******
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
મન્દિર
છે
.
વિધિઃ
તે સ ગુસાણા ૧૩ અક્ષરી | અન્ય- છે નમો રાત્રે નમ: વાહ . ૧૧ અક્ષર '' જાર૪૮ કલ્યાણ જ છે..... પરમ શાંન્તિ.... પાના રર૩ ના બને મંત્ર બોલી (આખી થાળી )' અષ્ટમી પૂજા જાપ.
(૧૪) પ્રભુ તુમ, દયાન થકી ભવિ પ્રાણી, તે હોએ ખિણમાં કેવાનાણી કમ નિકાચિત ખેલ ખય થાવ. જયંતિસરૂપ મહાયનું
* દશા પ્રગટાવે. પ્રભુ ૧ જિમ જગમાં છે ધાતુવિદા, કનક ઘણુ પામે નિવેદા, ઉપલભાવ છાંડીને વેગે, તીવ્ર પૂજન
અગ્નિને તાપ સંયેગે. પ્રભુ ૨ તિણિપરિ પરિવરૂપી કાયા, હે અભેદ પરમાતમ રાયા જ્ઞાનવિમલ પ્રભુકે * ગુન ગાયા, તિનથે સમકિત હેત સવાયા. પ્રભુ૦ ૩ પ્રાણિઓ આપના તે, કનકગિરિ સમા! મનથી અ૮૫માળે, છોડી કાયા બને છે, તવ સમ જિન! શુદ્રસિદ્ધ સ્વરૂપી; તે જેવી રીતે મળેલી, સકર જગ વિષે, ધાતુ પાષાણુ આયે, છોડી પાષાણુ ભાવ, પ્રબળ અનલથી શિહેકત્વ પામે. ૧૫ - લોકન (નમોહં) અત્ત સહૈવનિનીય વિમાન, મળે જ તરિનારાયા ? . एतत्स्वरूपमथ मध्यविवर्तिनो हि, यद्विग्रहं प्रशमयन्ति महानुभावाः ॥१६॥ स्वाहा ખાવાથ - વિરોધાભાસ દ્વારા પ્રભુતા મહા - હે જિનેશ્વર દે!, ભવ્ય પ્રાણીઓ જે શરીરમાં આપનું નિરંતર માન કરે છે. તે તેમના શરીરને આ૫ ના કરે છે? અર્થાત અને મોહ પમાડો દેહ હિત કરે છે. અહીં એ વગ્રહ શાના શારીર અને કહ એવા બે અર્થ થાય છે, અથવા તો તે ય જ છે. કારણ કે મધ્યસ્થ મહાનુભાવને તે તેજ કરવા હોય છે કે – બે જણાના કલહનો નાશ કરવો તેમ-છવ અને શરીરના અનાદિ કાળના વિગ્રહ - કહને આપ શાંત કરે છે. (વિરેલાભાસ આકાર) શ્રી કનકકુરાલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કેअथ विग्रह शब्देन शरीरं युद्धं च प्रोच्यते इति विग्रह शब्दस्य द्वयर्थतां विचिन्त्य स्तुतिकार :
મહાભ્ય - જિનેર, રામપત્તિ હનુમાસા:
કરે છે. તેમાં તેમના
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
****
***RE
, शरीरस्यायुक्ततां विग्रह - शब्दच्छलेन परिहरन्नाह । पक्षपातरहितानां हि मध्यविवर्तिनां युद्ध ॥२४॥ ક૯યાણ
। भावार्थ --विरोधाभास द्वारा प्रभु का माहात्य - हे जिनेश्वर । मन्य प्राणी अपने जिस शरीर में मापका મદિર મહાય
निरन्तर ध्यान करते हैं उनके उसी शरीर को भाप क्यों नष्ट करते है ! अर्थात् उन्हें मोक्ष प्राप्त करवाकर देह रहित करते हैं जिस पूजन- स्थान में भव्य मापका चिन्तन करते हैं उसी स्थान का नाश करना आपके लिये उपयुक्त नहीं है। यहां विरोधाभास अलंकार हुमा । विधि इसमें 'विग्रह' शब्द के 'शरीर' और 'कलह' दो अर्थ होने से आचार्य महाराज उस विरोध का परिहार करते हैं। मथवा तो वह
योग्य ही है क्यों कि जो मध्य में बीच में-मध्यस्थ होते है उनका स्वभाव ही ऐसा होता है कि वे महात्मा विग्रह शरीर और जीव का पारस्परिक अनादिकाल का विग्रह का दो के बीच कलह का नाश करते ही है उसी प्रकार यहां भाप विग्रह का अर्थात जीवको मोक्ष देने से शरीर का नाश करते हैं क्यों कि भाप मी शोर के मध्य - मध्यस्थ रहे हुए हैं । (१६)
-- ॐ ही नमो अरिहंताणं पादौ रक्ष रक्ष। ॐ ही नमो सिद्धाणं कटिं रक्ष रक्ष ॥ - ॐ ही नमो आयरियाणं नाभिं रक्ष रक्ष । ॐ ही नमो उवज्झायाणं हृदयं रक्ष रक्ष ॥ . ॐ ही नमो लोए सब्बसाहूणं ब्रह्माण्डं रक्ष रक्ष । ॐ ही एसो पंचनमुक्कारो शिखां रक्ष रक्ष ॥ * ॐ ही सव्वपावप्पणासणो आसनं रक्ष रक्ष । ॐ ही मंगलाणं च सव्वेसि पढमं हवइ मंगलं-* * आत्मरक्षा पररक्षा हिलि हिलि मातंगिनि स्वाहा । १४७ ४३॥ ॐ ही विग्रहनिवारकाय श्री* * जिनाय नमः। 1 MAN ॥ * - ॐ ही अह णमो णगभय पणासए १४ HAN | मत्र
XXX***********
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
*
'
T
ભો છે નમી જોરિ હું નમઃ૧૨ અક્ષરી છે. પરમ અવન્તિ... પાના ર૨૩ ના બને બન્ને સારપના કલયાણુ છે બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૧૫) તુમ ધ્યાન સદા નિરવહિએ, જસ શરીરમાંહિ તું હિ; મન્દિર
તસ ના બે કિમ ઇશ, એ અર્થ ન ઘટતે દીસે. તુમ ૧ એ સાચી અથની વાણી, એ છે સંત તણી સહાયક સહનાણી () જે મોટા સાધુ કહાવે, તે વિગ્રહને રે સમાવે. તુમ૦ ૨ વિગ્રહ તનું યુદ્ધ કહીએ, બિહુ ભેદે અથ પૂજન- લહજે; અરૂપી રૂપી વેગ, જે કર્મ છવ સંગ તુમ ૩ ઝઘડો જવ તેહનો માં, તવ અંતર વિધિ રિપુગણુ ગાં; નયવિમલ પ્રભુગુન પાયા, તવ છત નિશાન બજાયા. તુમ ૪
નિત્ય ધ્યાનસ્થ થાઓ, ભવિક જન વડે, જેહ હૈયા વિષે છે, તે તે દેહનો રે, વિલય જગપતે., આપ શાને કરે છે; સાચે એવું સ્વરૂપ, ત્રણ ભુવન મહીં, નિત્ય મધ્યસ્થનું છે, જેથી માતાઓવાળા, જન ઝટ તનુના, કલેશને છે શમા ૧૬ ક-૧૭(નમોર્જત...) ગાભા મનીષfમર વયુદ્ધથી, તો જિનેન્દ્ર ! મવતી મવમાવત
पानीयमप्यमृतमित्यनुचिन्त्यमानं, किं नाम नो विषविकारमपाकरोति ? ॥१७॥ स्वाहा ભાવાર્થ- આત્મા-પરમાત્માને અભેદ – હે જિનેશ્વર ! આ જગતમાં જેવી રીતે પાણીને વિષે અમૃતની ભાવના કરી હેય તે પાણી અથવા મણિબત્રથી અમૃત રૂપ કરેલું પાણી વિષના વિકારને દૂર કરે છે, તેવી જ રીતે જે પંડિત જ પિતાના આત્માને અભેદરૂપે પરમાત્મસ્વરૂપે ચિતવે છે. તેઓ પરમાત્મપદને પામે છે. શ્રી કનકકુશલ ગણુિ વત્તિમાં જ લખે છે કે – નHથમૃતવદ્વથા દામને વિશ્વવિજારમHIોતિ માસાર્થ-બામા ગૌર વરમામા 7 ગમેहे जिनेन्द्र ! इस जगत में जो पंडित अपनी आत्मा का आपकी आत्मारूप आप से मभिन्नताकी बुद्धि से अर्थात् परमात्म रूप मानकर ध्यान करते हैं, वे आपके समान ही प्रभाव वाले होते है। जैसे पानी के संबंध में अमृत को भावना करके अथवा मंत्र से अमृत
T.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૫૧
* रूप कीया हो तो वह पानी विष के विकार को दूर करता है उसी प्रकार आत्मा का परमात्मा के रूप में चिंतन करने से र માણસ મારમાર વનતે હૈ I () - ઃ ઃ યઃ સ દ વ વ વર્જિય સદુ હન્તિ ન મદિર ને રજો! *િ પાર્શ્વનાથાય તૂછ ના
શ્વાસ જ અરી / જિ. સ. ૭૮માં પહાયન
જન્મેલા ૯૮૦ માં દીક્ષા ૯૯૧ માં વર્ગવાસ થયેલા ૫૩ વર્ષના આયુષાવાળા શ્રી વીરસરીરના સંસારી પિતાથી- .
ધરણેન્દ્રને સંતુષ્ટ કરી મત્વ પ્રાપ્ત કરનાર કટિવજ ભિન્નમાલવાસી શિવનાગ કેષ્ટિ વિરચિત મી પાર્શ્વનાથ સ્તરે વિધિ
આ ગા. ૧૬ મંત્ર ચિ. ભાગ-૨ ૩. ૭૯. $ " ભાભ, શેયર નિાય નમઃ ૧૬:અક્ષરી છે
ઋદ્ધિ- $ * * Tો કુદ્ધ-વૃદ્ધિના ૧૩ અક્ષરી મન્ડ - નમો વૃત્તિ જ છે - શ્રી શ્રી* * zt * નમઃ ૧૬ અક્ષરી છે...પરમ....ગન્તિ ... પાના ૨૨૩ ના બને છે મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૧૬) પાસચિન પાયો છે, પ્રભુ સાહિબ પાયે હે ભવભયથી જ બીહતે હવે, તુમ ચરણે આવે છે. પ્રભુ ૧ તુમથી અદબુદ્ધિ કરી, એ આતમ યાયે હે તુમ ભાવિ તુમ સારિ, હેએ તેહ સવા હે. પ્રભુ ૨ જિમ કેવલ જલ ચિંતવ્યું, અમૃત ઇતિ ભાવે હે; મહામંત્ર પર અનુભાવથી, વિષવિકૃતિ ગુમાવે છે. પ્રભુ ૩ તિમ પ્રભુ નામ પ્રભાવથી, નિર્વિષ હેયે પ્રાણી છે; નય વિમલ જિન કલાનની, એ છે અને નિશાની છે. પ્રભુ ૪ તારાથીયે અલગ, પ્રબળ મતિ વડે, બુદ્ધિમાને કરીને,વિવે આ ચિતિતાત્મા, ઝટિત નવ સમો, થાય નિચે પ્રભાવી; પાણી હોવા છતાંયે અમૃતમય ગણી, તેહને શિતવાથી, શું ના તેર ટાળે, વિબુધપતિ વિભોઇ, ઝેરના વિકારે. I૧૭
TRATION
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
XX
भी 8-१८. (नमोऽर्हत्....) ॐ त्वामेव वीततमसं परवादिनोऽपि, नूनं विभो ! हरिहरादिधिया प्रपन्नाः। ॥२२॥
या कि काचकामलिामरीश ! सितोऽपि शङ्खो, नो गृह्यते विविधवर्णविपर्ययेण ॥१८॥ स्वाहा મન્દિર
આ પાનાથ - અન્ય દશની પણ બીજા દેવના નામે આ૫નું ધ્યાન ધરે છે - તે પ્રભુ ! પર દનીએ બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેશ महाब
વિગેરેની બુદ્ધિથી વીતરાગ એવા આપને જ અગીકાર કરે છે. આપનું જ બ્રહ્માદિ રૂપે ધ્યાન કરે છે તે ગ્ય જ છે જેમ विधि
રાખને ૧ણું સફેદ છે તે પણ કાચકામગીના રેગવાળા મનુષ્ય તે શંખને લાલ પીળા વગેરે જુદા જુદા વર્ણવાળા જુએ છે. wी माय भुनि वृत्तिमा छ - काचकामल-रोगवन्तोजनाःसितमपि शङ्खादिपदार्थ पञ्चवर्णपश्यन्ति, तथा परवादिनः त्वामेव हरिहरादि-बुद्धया प्रपन्ना इत्यर्थः ।। भावार्थ - अन्यदर्शनी भी दूसरे देव के नाम से आपका ही ध्यान करते हैं - हे विभु । अन्य दर्शनों के अनुयायी ब्रह्मा, विष्णु, महेश्वर आदि की बुद्धि से वीतराग जसे आपको
ही अंगीकार करते हैं, ब्रह्मादि के रूप में आपका ही ध्यान करते हैं जो उपयुक्त ही है। क्यों कि शंख का वर्ण श्वेत है तब भी * काचकमकी के रोगी जन तो उस शंख को काल, पीला नादि भिन्न २ वर्ण वाला देखते हैं ॥ (१८)
- ॐ ही नमो अरिहंताणं, ॐ ही नमो सिद्धाणं, . ॐ ही नमो आयरियाणं, ॐ ही नमो उवज्झायाणं, ॐ हो* नमो लोए सव्वसाहूणं, ॐ नमो सुअदेवयाए, भगवईए * सव्वसुअमए, बारसंगपवयण जणणीए, सरस्सइए, सव्वबाइणि, सुवण्णवणे, ॐ अवतर अवतर
देवि मम सरीरं पविस पूव्वं, तस्स पविस, सव्वजणमयहरीए, अरिहंत सिरीए स्वाहा ॥ 13 MANA
TERRUR
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
LLL
:
:
:
:
:
મી A $ રિ-વઘર-ઘેર નમઃ ૧૬ અક્ષરી ઋદ્ધિ - ગ" નો પાણે પા કલ્યાણ સિલા કુળતા ૧૪ અક્ષરી | મન્ચ - નમો સુમતિક વિપનિર્વાસિને નમઃ સ્વાદ ૧૮ અક્ષર મન્દિર જ છે... પૂરમ.... ગત્તિ ... પાના ૨૨૩ ના બને મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂના જાપ. મહાયનું
(૧૭) મેરે સાહિબ અંતર્યામી છે, અલખ અરૂપ અને અવિનાશી; કામિતરાય કામી છે. મેરો૧ પૂજન
નિરાગી તે દે કહીએ, પણ ગતિ તિણે નવિ પામી હેક હરિહર બુદ્ધિ વંહિ જ ધ્યા, પરવાદી શિર નામી લે. મેરે ૨ વિધિ
રખ ધવલ પણ વિવિધ વર્ણની, ભ્રાંતિ પીત કરી જાની હે; તિમિર રાગભાવે કરી તિણિકરે, પરતીપિક કહે માની છે. મેરે છે પણ પરમારથ બુદ્ધિ નુંહિ, વીતરાગ કરી વાની હે; નય કહે તુમ વિષ્ણુ અવર કેઇ, ભૂતe tવ સુજ્ઞાની છે. મેરો 1 રાગ દ્વેષે કરીને, વિરહિત તમને, અન્ય તીથ જનોએ, નિચ્ચે સંવાદિની રે, ત્રણ ભુવનપતે ! બુદ્ધિથી આશ્રયા છે;
આંખોના પિત્ત રોગે, દુખિત જન વડે, ત એવા ય શંખે, જેવાતાં શું નથી . વિવિધ વરણના, રરકારે કરીને../૧૮ આ બ્રોક-૯ (નમો ...) ઘ ાસ સવિધાનુમાવી-હારતાં નનો મતિ તે તરુરથો . अभ्युद्गते दिनपतौ समहीरुहोऽपि, किं वा विवोधमुपयाति न जीवलोकः ? ॥१९॥ स्वाहा
બાવા - હવે આઠ શ્લોકથી આઠ પ્રાતિહાર્યોના વર્ણનમાં પ્રથમ અશોકવૃક્ષ પ્રાતિહાય - હે પ્રભુ! જે સમયે આપ ધમરશના આપી છે તે સમયે માત્ર આપના સામીપ્યના પ્રભાવથી વૃક્ષપણ અશોક શોક રહિત થાય છે તે
પછી મનુષ્ય અશોક થાય તેમાં તે શું આશ્ચર્ય ? જેવી રીતે મને ઉદય થયે તે કેવળ લોકેજ નિદ્રાનો ત્યાગ જ કરે છે. એટલું જ નહિ પરંતુ વક્ષેપણ પત્ર સંકેચાદિ નિદ્રા છોડીને વિકસ્વર થાય છે. શ્રી માણિનિ વૃત્તિમાં
:
:
::
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
मी M R અદિાર भा पूनA A
****XXXXXNXX
- धर्मोपदेश समये-देशनाकाले तत्वतः अशोकनामा तरुर्भवतीत्यर्थः - अघ उपविष्टानां
॥२५४॥ शोकनाशः स्यादित्यन्वों -श्रवणाद-शोकश्च । भावार्थ - अब पाठ श्लोको के द्वारा आठ प्रातिहार्यो का वर्णन करते हुए प्रथम मशोक वृक्ष कप प्रातिहार्य का वर्णन करते है - हे जिनेश्वर । जिस समय आप धर्मोपदेश करते हैं उस समय मात्र आपके सामीप्य के प्रभाव से ही वृक्ष भी अशोक बनता है तब फिर मनुष्य अशोक बने तो इसमें आश्चर्य क्या ! क्यों कि प्रभु के समवसरण में अशोक नामक वृक्ष होता है और मनुष्य धर्मोपदेश श्रवण से अशोक - शोकरहित होते हैं अथवा यह योग्य ही है कि सूर्य का नव उदय होता है तब एकेन्द्रिय वृक्षादि सहित समग्र जीवलोक प्रबोधविकास प्राप्त करता है तब सूर्य रूप प्रभु की धर्मदेशना से मनुष्य और वृक्ष भी अशोक हो तो इसमें माश्चर्य की क्या बात हैं ॥ (१९) मन्त्र - णहूसाव्वसएलोमोन, णंयाज्झावउमोन, णयारियआमोन, णद्धासिमोन, णताहंरिअमोन, हुलु हुलु कुलु कुलु चुलु चुलु स्वाहा । ४ ४६॥ * - ॐ ही अर्ह णमो पुफिगरुबत्ताए। १३HAN ॥ मन्त्र - ॐ नमो भगवति पुष्पपल्लवकारिणि नमः । १७ ५६ ॥ ॐ....परम....अवन्ति.... પાના ર૨ ના બને મંત્રો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૧૮) સાંઈ સરૂપ કર પાઉ, જ જો વિરતા નહિ હોય; કાળ અનાદિ મેં વિષય કષાયે, યુંહિ ગયે ભવ ખેાય. સાંઇ• ૧ ધર્મદેશના અવસરે તુમ છે, તરૂ અશોક જ હેઈ; ષવિક લેક અશક જે હેઈ, દહાં અચરિજ નહિ કે ઈ. સાંઇ, ૨ સાત ઇતિ તસ દરિ કહત હે જિહાં વિચરત નું જોય; કર્યું દિનકર જગત B વિકસત, સહીહ ૯યલોય. સાંઇ ગુણ સ્વરૂપ જે જે પ્રગટાવે, એ પ્રતા૫ સવિ તોય; નય કહેં ભવબંધન છોડણકું, એ સો દેવ ન કેય. સાંઈ જ
ન
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધર્માંખ્યાને તમારા, અતિ નિષણા, ના પ્રભાવે કરીને, સત્ તા દુર રેલ્વે, પણ તરૂવર એ, શાથી દૂર ચાવે; છવાના રક્ષનારા વિટા સહિત આ, છલ લા પ્રભા રે! ના શુ' નિદ્રા ત્યજીને, વિકસિત બનતું, શિઘ્ર સૂÜદયે રે ।।૧૯।। श्ले॥४-२०. (नमोऽर्हत्... ) ॐ चित्रं विभो ! कथमवाङ्मुखवृन्तमेव, विष्वक् पतत्यविरलासुरपुष्पवृष्टिः ? ।
મહાયન્ત્ર
વિધિઃ
त्वद्गोचरे सुमनसां यदि वा मुनीश ! गच्छन्ति नूनमध एव हि बन्धनानि ॥ २०॥ स्वाहा પૂજન ભાષા – બીજો પ્રાતિહાય સુરપુષ્પવૃષ્ટિ – હું વિભુ ! આપ જ્યાં જ્યાં વિચરે છે, ત્યાં ત્યાં ચારે તરફ દેવતાઓ પચની સુગધીદાર પુષ્પોની વૃષ્ટિ કરે છે તેમાં સ` “સુઅનસ” પુષ્પના ઢીંટા નીચે રહે છે. અને પાંખડીઓ ઉપર રહે છે તે આશ્ચય છે અથવા ચાગ્ય જ છે. કે તમારા પ્રત્યક્ષપણાથી “સુઅનસ – એટલે સારા મનવાળા ભવ્ય પ્રાણીના તથા દેવાના નિગડાદિક બાહ્ય બંધના અને કમ રૂપ અભ્યતર બધના નીચે જાય છે – શ્રી માણિક્ય મુનિ વૃત્તિમાં अछे - सुमनस्-शब्देन सहृदया जनाः पुष्पाणि च प्रोच्यन्ते । बन्धनशब्देन स्नेहनिगडा दिना यन्त्रणं पुष्पाणां वृन्तं चोच्यते ॥ भावार्थ - सुर पुष्पवृष्टिरूप द्वितीय प्रातिहार्य का वर्णन हे प्रभु! आपकी बिहार भूमि में देवतागण चारो ओर गाढ पंचवर्णीय पुष्पों की दृष्टि करते हैं उनमें सभी पुष्पों के कंद नीचे रहते हैं और पंखुडियां ऊपर होती है। इस प्रकार उनके गिरनेमें आश्चर्य है अथवा तो वह उपयुक्त ही है कि आपके प्रत्यक्ष होनेसे सुमनसा अच्छे मन वाले भव्य प्राणीयों के अथवा देवों के निगडादि बाह्य बन्धन और कर्म रूपी अभ्यंतर बंधन नीचे की ओर ही जाते हैं । सुमनस पृथ्ष भी होते हैं अतः पुष्पों के बंधन कंद नीचे होते हैं तो वह उचित ही है - ऐसा समझें ॥ ( २० )
मन्त्र - ॐ ह्री ँ नमो भगवओ ॐ पासनाहस्स थंभय सव्वाओ ई ई ॐ जिणाणाए मा इह
ચી યાણુ
અન્દિર
---****00-3000000000
***********
॥२५५॥
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
: THE
કો નદિ વંતુ, લૌ લી* હું લૌ લઃ વાદા ૩ અક્ષરી | $ * પુષ્ટિ પ્રાતિહાર્યો- ગરપા કાણ શમિતાય શ્રી વિનાય નમઃ ૨૧ અક્ષરી | ઋદ્ધિ - $ * * ઇનો નિર્ણવિજ્ઞTHITI
મન્દિર મહાય ૧૩ અક્ષરી | અન્ય- ૐ નમો માળ નમ: ૮ અારી છે ... પરમ.. ભવન્તિ .... પાના ૨૨૩ ના પૂજન- બને બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૧૯) જિન સેવે રે લય લાઇ, સખિ ! તન મન વિધિઃ
વચનનું લય લાઈફ જિનકી સંગતિસે' સુખ પાવે, યાહી મનુજ જનુ - કલદાઇ. જિન ૦ ૧ સુકૃત કુસુમવૃષ્ટિ ઘન નિષતત, પંચ વરણ સુખદાઇ; બિંટ અધોમુખ જનુ પ્રમાને, જન માને સમુદાઇ. ૨ એ અચરજ નહિ અથ મિલત હૈ, તુમ સમીપનો ગુણ યાહી, સુમનસ બંધન હોત અધમુખ, વયર વિરોધ ન કાં. જિન• ૩ સુમનસ પંડિત કુસુમ સુહૃદજન, અથ" અનેક અછે યાહી યા અથાહ ભવસાગર તરિયા, તે નર જે તે ગ્રહ્યા બાંહી જિન૦૪ તીનભુવન-મંડપમેં તુમચી, કીતિ કલ્પલતા છાઈ જ્ઞાનવિમહા કહે સુખ દેવન કું, પાસ જિનેસર કે સાંઇ. જિન ૫ સવામિન્ દેવે કરેલી સતત કુસુમની, વૃષ્ટિ ચારે દિશામાં ઊંચા પગે પડે છે, કરણજિત વિભો! બંધ નીચે રહે છે; તારા દશે જિમુંદા! સુર સુમન ધરા છવના બંધને તે, નિચે છે જાય નીચે, ત્રણ ભુવનપાતે , કેમ આશ્ચય તે છે. ૨૦I ક-૧ (નમોહૃ1...) છે અને અમીરોસિમવાયા, યૂપતાં તવ ના સમુહન્તિા
पीत्वा यतः परमसम्मदसङ्गभाजो, भव्या व्रजन्ति तरसाऽप्यजरामरत्वम् ॥२१॥ स्वाहा ભાવાર્થ – તૃતીય પ્રાતિહાર્ય દિવ્યધ્વનિ – હું સ્વામિન્ ! ગંભીર હૃદય રૂપ સમુદ્રથી ઉત્પન્ન થયેલી તમારી વાણીને પંડિતે અમૃત રૂપ કહે છે તે લેંગ્ય જ છે. જેવી રીતે મનુષ્ય અમૃતનું પાન કરીને અજરામર થાય છે તેવી જ રીતે તમારી વાણીનું પ્રોત્રંદ્રિય વડે પાન કરી ભવ્ય પ્રાણીઓ પરમાનન્દના અનુભવને પામવાને શીધ્ર અજરામરપણાને પામે છે
:
13
'
:
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
Hanuary वृत्तिमा छ है - यथा अमृतपानेऽजरामरत्वं प्राप्यते तथा तव वचनश्रवणेऽप्य- २५७। seum जरामरत्वं प्राप्यते अतस्तव वागमृतमेवेति श्रोतारो युक्तमेव जल्पन्ति । भावार्थ - दिव्यध्वनि नामक तृतीय_ મદિર
प्राविहार्य का वर्णन - हे स्वामिन् । गंभीर हृदय रूपी समुद्र से उत्पन्न हुई आपकी वाणी को पंडित ममता कहते हैं। मापका મહામત્ર पून
वाणी अमृत ही है ऐसा कहते हैं - वह योग्य ही है क्यों कि भव्य प्राणी भापको उस वाणी का पान करके अर्थात् प्रोत्र द्वारा
श्रवण करके परमानंद का अनुभव प्राप्त कर शीघ्रता से अजरा पर होता है। इसी प्रकार आपकी वाणी का पान करने वाले प्राणी * चिदानंद का अनुभव करके सिद्धि पद को प्राप्त करते हैं ॥ (२१) मत्र- ॐ अरिहंत सिद्ध आयरिय उवज्झाय, । सव्वसाहूणं सव्वधम्मतित्थयराणं, ॐ नमो भगवईए सुअदेवयाए संतिदेवयाए सव्वपवयणदेवयाणं * दसण्हं दिसापालाणं चउण्हं लोगपालाणं ॐ ही अरिहंत देवाणं नमः । ८६ ४१N ॥ ॐ ही , * अजरामर दिव्यध्वनि प्रातिहार्योपशोभिताय श्री जिनाय नमः । २६ ४६ ॥ *l - ॐ ही* * अर्ह णमो अखिगदेणासए। १३ ४६॥ मन्त्र- ॐ ही श्री* क्ली* क्षों क्षी* नमः।
maN ॥ ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२३ ना बन्ने भनी भी al) MEAN on m५. (૨૦) સુગુણ સુજ્ઞાની સાહિબ સુગુણ સુરાની, ૫રમપુરૂષ પ્રભુ પુરિસાદાણી. સા. ૫ અમીયસમાણી જાણી તુમચી - વાણી, યુકતવયણ કહે એહ પ્રમાણી. સા. ૨ - ગંભીર ખીર જલનિધિ જાતા, સકા સમયમાં જેહ ને
XEXKXXXXMIRE ERS
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
२५८॥
મન્દિર મહાયન્સ पूजन
વિખ્યાતા. સા૦ ૩ વચનસુધારસપાનથી ધાવે, અજર અમરતા ભવિજન પાવે. સા. ૪ પરમ પ્રમાદ પ્રસંગ સદાઇ, નય કહે તે હે પ્રભુ સુપસાઇ. સા. ૫ વામિન! ગંભીર એવા, હર જલનિધિથી, હવેલી તમારી, વાણીને જે કહે છે, અમૃત સમ વિજો ! તેહ છે યુકત સાચે; તેથી તે હે જિર્ણોદા! અષિક હરખના, યોગને ઇચ્છનારા, ભવ્ય તત્કાળ પામે, અજર અપસ્તા, પાન તેનું કરીને. ૨૧ ४-२२. (नमोऽर्हत्...)ॐ स्वामिन् ! सुदूरमवनम्य समुत्पतन्तो, मन्ये वदन्ति शुचयः सुरचामरौघाः।
येऽस्मै नतिं विदधते मुनिपुङ्गवाय, ते नूनमूर्ध्वगतयः खलु शुद्धभावाः ॥२२॥ स्वाहा ભાવાર્થ – ચતુર્થ પ્રાતિહાર્ય-યામર – હે સ્વામિન ! હું એમ માનું છું કે – દેવતાઓથી વીંઝાતા પવિત્ર
જવળ કામના સમૂહ અત્યન્ત નીચા નમીને ઉંચે ઉછળે છે તે એમ કહે છે કે – જે પ્રાણીઓ મુનિઓમાં શ્રેષ્ઠ શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામિને નીચા નમી નમસ્કાર કરે છે. તેઓ શુદ્ધ ભાવ વાળા થઈ મોક્ષ પદને – ઉર્ધ્વગતિને પામે છે. भी मास्यनितिमा है- ये भव्या अस्मै आश्वसेनये जिनेश्वराय नति विदधते ते भव्या नूनं निश्चितम् ऊर्ध्वगतयः स्युः। भावार्थ - चेंबर रूप चतुर्थ प्रातिहार्य का वर्णन - हे स्वामिन् ! मैं मानता हूँ कि देववाणों द्वारा डुलाए जाते हुए पवित्र-उज्ज्वळ चवरों के समूह अत्यन्त दूर तक नीचे झुक कर उँचे उछलते हैं। वे मानो ऐसा कह रहे हैं कि जो प्राणी इन श्रेष्ठ मुनि श्री पार्श्वनाथ प्रभु को नमस्कार करते हैं वे शुद्ध भाव वाले होकर सवंगति वाले
बनते हैं। अर्थात् चेंबर कहते हैं कि हम नीचे झुककर फिर ऊंचे उठते हैं उसी प्रकार जो प्रभु को नमन करते हैं वे ऊंचे-मोक्षमें जाते है। (२२) * भन्न - ॐ हत्थुमले विणुमुहुमले ॐ मलिय ॐ सतुहुमाणु सीसधुण ताजे गया आया पाया.
PARTMAKE
RRRRIAkkkk.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
ALL
ન ર ત છે મર્દિન રે સવારે સાદા ૮ અક્ષર એ છે કે રામર પ્રતિહારોfમતાર છે માણી શ્રી નિનાય નમઃ ૨૦ અક્ષરી ઋદ્ધિ- * * Tો તરુપનVI૧૩ અક્ષરી | અન્યમન્દિર
ૐ નમો ઉવ જી નમઃ ૧૦ અક્ષરી છે... ....અવન્તિ .... પાના ર૨૩ ના બને બન્ને બોલી. પહાયક
(આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (ર૧) મે પાયે લાગુ જિનવર, ચરણે શી – કર જોડી; વિરુખ કારણ પૂજન
તારણ ચરચિત, કુન કરે જિનકી હોડી મે૧ તપત નિપતત નિમલ ભસુિર, ચામર બિહુ પખે સોહે; માનું વિધિ
એવષરે સવિક લોકને, કહેવાને પઢિહે. પ્રેમે ૨ અમ ૫રિ જે જિનવરને નમશે, તે ઊરધગતિ લહેર; શુદ્ધ
બાવશુ સહ કારજ કરી, શિવગતિ રમણી વર'. કેમે• ૩ પ્રાતિહાફિજ હારિ જ જિનની, નિશદિન સેવા મારે જ નય કહે એ બિનુ અવર ન ફ્રજે, બવજલ પાર ઉતારે. પ્રેમે ૪ એ વિંઝાતા દેવતાથી, સિત શશિ સરિખા, પામરેના સમૂહો, નીચા દરે નમીને, ગગન ઉછળતા, નાથ! તેઓ કહે છે
યોગીઓને વિષે આ, અનુપમ મુનિને, જે મનુ નમે છે, તે ઊંચા ભાવવાળા, મનુષ્ય ઝટ કરે, માસ ઊંચી દશાને. રા. શ્લોક-૨ (નોર્જત...) રામ નમી મુ દ્દે રત્ન - મેદાનમહું મળ્યશિક્ષણની
आलोकयन्ति रभसेन नदन्तमुच्चै - श्रामीकरादिशिरसीव नवाम्बुवाहम् ॥२३॥ स्वाहा આ ભાવાર્થ - પાંચમે પ્રાતિહાય સિંહાસન - હે પ્રભુ! સમવસરણને વિષે નીલા વર્ણવાળા ઉજજવળ દેદીય માન રત્ન પર
જત સણના સિંહાસન પર બેઠેલા અને ગંભીરવાણીવાળા તમને ભવ્ય પ્રાણીઓ રૂ૫ મેરે મેર ૫ર્વતના
શિખર પર રહેલા મોટી ગર્જના કરતા અને નવા મેઘની જેમ ઉત્સુકતાથી જુએ છે મેરૂ પર્વત - સિંહાસન, મેઘ જ પ્રભુનું શરીર, ગર્જના - ગંભીરવાણી, મેર - ભવ્ય જને, – શ્રી કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે - જ
TET TAT
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
की तथा सिंहासनस्थं त्वां दृष्ट्वा भव्याः प्रमोदन्ते यथा स्वर्णचल-शिरः स्थं मेघं दृष्ट्वा मयूराः प्रमोदं भजन्ते ॥ ॥२०॥
या भावार्थ - सिंहासन नामक पांचवे प्रातिहार्य का वर्णन - हे नाथ ! यहाँ समवसरण पर उज्ज्वा- देदीप्यमान रत्नमटित स्वर्ण के મન્દિા
सिंहासन पर आसीन, श्याम वर्ण वाले और गंभीर वाणी बाले भापको भव्य प्राणीरूपा मोर मेरु पर्वत के शिखर पर स्थित, गर्जना महाब-4
करते हुए, ऊंचे और नवीन मेघ की तरह उत्सुकता से देखते हैं । यहाँ सिंहासन को मेरु की, गंभीर वाणी को गर्जना की पूजनals, भगवान को मेघ की तथा भव्य प्राणियों को मोर की उपमा दी गई है ॥ (२३) •-ॐ नमो भगवति ! चण्डि ! *
, कात्यायनि ! सुभगदुर्भगयुवति जनानामा-कर्षय आकर्षय ही र र य्य संवौषट् देवदत्ताया हृदयं ।
घे घे । ५० ४६॥ ॥ *द्धि - ॐ ही अर्ह णमो वज्जपहरणाए । १३ २०७३ ॥ भत्र- ॐ णमो. श्री क्ली* झा झी झैं झः नमः । 11man ॥ ॐ....परम....अवन्ति.... पान॥ २२३ ना आने म * બોલી ( આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જપ, (૨૨) નિરખત કે ભવિ માર, સિંહાસને નિરખત કે બલિ માર; જિનક પેખત આનદ ઉ૫જત, જર્યું વિધુ દેખી ચકે. સિંહા° ૧ સજ જલદ વનિ નીલકમલ તનુ, કરતા મધુર અવનિ ઘેર; ઉજન્ય હેમ રતન સિંહાસન, ઉપર બેઠિ કહેર, સિંહા ૨ મું પંદરગિરિ શિખર શિરોપરિ, નિરખત કેકિ-કિર; જહધર રામ ગુહિર વનિ ગાજત, દામિની ચમકત જોર. સિંહા ૩ તિરુપતિ બરસતા દેશનધારા, હરખિત કરત હિંસર નિયમિત પ્રભુ વયનસુધારસ, - સમ નહીં કે રસ એર. સિંહા વેણે ગીર હે, હરિત વરણના, જ્ઞાનાદાતા : નિરેગન ! સોનાને રત્નવાળા, ઝગમ કરતાં, ભવ્ય સિંહાસને રે;
मापने रे, मिरभुमी, ३१ , मोरया मे, न EिRनी नाने. २७॥
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
XXXMMXXXX****
भी* -२४. (नमोऽर्हत्....) ॐ उद्गच्छता तव शितिद्युतिमण्डलेन, लुप्तच्छदच्छविरशोकतरुर्बभूव । *॥२११॥
या सान्निध्यतोऽपि यदि वा तव वीतराग! नीरागतां व्रजति को न सचेतनोऽपि ? ॥२४॥ स्वाहा મદિર - ભાવાર્થ - છકો-પ્રાતિહાર્ય-ભામહ - હે પ્રભુ! તમારું નીલવર્ણવાળું ભામંડલ ઉચે ચતફ પ્રસરે છે. તેથી મને
અશોક વૃક્ષના પાંદડાની થતી કાંતિ નષ્ટ થઈ ગઈ આખું વૃક્ષ નીલવર્ણવાળું થયું તે યોગ્ય છે કારણ કે હે વીતરાગ व:
તમારૂં વચન શ્રવણ અથવા દર્શન તે દર હે પરંતુ તમાશ સમીપપણુ માત્રથી સર્વસચેતન પ્રાણી રોગ રહિત થઈ છે તે જાય છે. તે પછી અચેતન વૃક્ષ ગ રહિત થાય તેમાં શું આશ્ચર્ય ? શ્રી કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે –
अपि तु तव सामीप्यात् सर्वोऽपि सचेतना-चेतनो नीराग एव हि स्यात् । सवेतनो हि नीरागोविगत - स्नेहादिरागः स्याद् अचेतन - स्त्वशोको नीरागो- विगत - रक्तवर्णः स्यात् ॥ भावार्य - भामंडल नामक छठे प्रातिहार्य का वर्णन - हे प्रभु ! ऊंचे प्रसारित होते हुए आपके श्याम कांति के समूह द्वारा (मंरक-भामंस द्वारा) अशोक वृक्ष पत्तों की कांति नष्ट हो गई हो ऐसा हो गया है। अथवा तो हे वीतराग । मापके सामीप्य से चेतना युक्त ऐसा कौन सा प्राणी है जो रागरहितता को प्राप्त नहीं कर सकता हो! अर्थात् हे वीराग | भापके
वचन भवण और दर्शन तो दूर रहो परन्तु भापके सामीप्य से ही सभी प्राणी रागरहित हो जाते ॥ (२४) * ॐ ही भैरवरूपधारिण ! चण्डशूलिनि ! प्रतिपक्ष सैन्यं चूर्णय चूर्णय घूमय घूर्वीय भेदय भेदय
ग्रस ग्रस पच पच खादय खादय मारय मारय हुं फट् स्वाहा । MAN ॥ ३सन मन्त्री
TRRRR
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂજન
*
થી ૨ રવ પધા. ક. અ. ૧૭. * મામૈદઢતિહાસમત્તે શ્રી નિનાય નમઃ ૨૦ અક્ષરી રદરા કમાણુ ઋદ્ધિ - દી' અ* Tો સામાજિવાઈ ૧૩ અક્ષર મન્ન- ” ભૈ વી* - મન્દિર
પડશમુને પો* ગૌ*? નમઃ ૧૭ અક્ષા છે. પરમે.... અવન્તિ.... પાના રર૩ ના બને અને બલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૨૩) પ્રભુ તુમ દરિસન હરખ કરે, બહ ભવસંચિત પાપ હરે; જાગુવિજાપથી વિષ જિમ નાસે, શિશિરતે જિમ પાન ખરે. પ્રભુ ૧ મામલયુત તનુની શેષા, તણિકિરણથી બહુ પસરે; તરૂ અશે, પણ તેહી અ૫ની, પત્રકીર્તિ ગતરાગ ધરે. પ્રભુ ૨ તે કુણ ચેતના સંયુક્ત પ્રાણી, તુમ ભગતિથી કમ ઝરે નીરાગીની સંગતિગુણથી, યુકત એહ વીતરાગ કરે. પ્રભુ ૩ જમ ઇવી-ભમરીની સંગતિ, ભમરીરૂપે આપ કરે નવિમલ કહે સાહિબ તેહી જ, સેવક આપ સમાન કરે. પ્રભુ ૪ ઊંચે જતી રે, ઝળહળ કરતી, કાન્તિલાલા જ એવા, તારા બામહોથી, પ્રસરિત થઇ છે, કાન્તિ જે પણું માંહી; જેથી બને અશોક, મવર અથવા, ચેતનવંત છે, તારાં સાંનિધથી રે, જિનવર!નવિણું. થરાગ્ય પામે? રજા બ્લેક-૫ (નમોહૂંત)મો મો! - માગસ નિવૃત્તિપુર ત સાર્થવાદમાં
एतन्निवेदयति देव ! जगत्त्रयाय, मन्ये नदन्नभिनभः सुरदुन्दुभिस्ते ॥२५॥ स्वाहा , - ભાવાર્થ - સાતમા પ્રાતિહાય” દેવદુમિ - હે દે ! હું એમ માનું છું કે - આકારમાં અવાજ કરતે તમારે કેમિ ત્રણ જગતના લોકેને કહે છે કે – હે ભવ્ય પ્રાણીને તમે આળસને ત્યાગ કરી અહીં આવી મિક્ષ નગરીના સાકાહ પામની સેવા કરે. શ્રી કનકકુશ મણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે – વઢિ
પ્રાઇ
દ
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रति यियासव स्तदाऽमुं जिनं मोक्ष-पत्नं प्रति सार्थवाहं आगत्याश्रयतेति वदन्निव-देवदुन्दुभिर्न-॥२९॥ या भसि ध्वनन्नस्ति ॥ भावार्थ - देवदुंदुभि नामक सातवें प्रातिहार्य का वर्णन - हे देव ! मैं मानता हूं कि आकाश में शब्द મન્દિર - મહામન્ન
करता हुआ यह आपका देवदुंदुभि त्रिजगत् के लोगों को कहता हैं कि हे भव्य प्राणियों । प्रमाद का त्याग करके यहां भाकर પૂજન- मुक्ति नगरी के मायाहरूप इन भगवान को तुम जो-इनकी सेवा परो । इन प्रभु का तुम बाब लो ॥ (२५) । વિધિઃ
मन्त्र - ॐ नमो भगवति ! वृद्धगरुडाय सर्वविषविनाशिनि ! छिन्द छिन्द भिन्द भिन्द गृहाण गृहाण તે દિ પદ મવતિ ! વિષે દાદર શું ? વાહ / પ૩ અક્ષરી | શ્રી ભરવા પડ્યા. કલ્પ અ. ૧૦, બ્લેક-૧૯.
છે હુંમનતિહાસ શ્રીનિના નમઃાદ અક્ષશા ઋદ્ધિ - Tો હિમાયા ક ૧૪ અક્ષરી | મન - નમો ઘરન્ટ વયે નમઃ ૧૩ અક્ષરી છે... જુમ... અવન્તિ...
પાના ૨૨૩ ના બને મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (ર૪) નિત નિત સાંભરે તુંહિ નિણંદ. પાસ પ્રભુ મેરે દિલથું ન જાવત, પાવત આતમ પરમાનંદા. નિતુ ૧ સુરદુંદુભિ આકાશે બાજતી, માનું ષવિક એમ ભણુંતી; ભવિ-મધુકર તુમ એહિ સેવે, પાવન પ્રભુ કે પદ અવિંદા. નિતુ ૨ કકષાય પ્રમાદ તને, જિમ હતો અવિચલસુખ અમદા; સારવાહ એ સુગતિપુરીને, તીન ભુવન નહિ તવ છલ ઇદા. નિતુ ૩ પ્રભુ શું નેહ હો જળ્યું ચકવા, દિનકર જવું પયણુયર ચંદા; નય કહે ભવિલવિં ઓર ન લેવું, તું સાહિબ મેં ખિજમત બંદા. નિતુ અને માનું છું એમ હું તે, સુરવર ગણુના, નાદ વાવના રે, આકાશે વિતરીને, સકલ જગતને, આ પ્રકારે કહે છે; ત્યાગી સર્વે પ્રમાદ, શિવપુર નગરે, સાથને આપનારા, એવા આ નાથજીને, નિશદિન જજો, ભવ્ય લોકે તમે હો. ૨૫
નg• ૨ કમ
ન
રીના, તીનભુવન -
યુયર ચ
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
a४-२६. (नमोऽर्हत्....) ॐ उद्योतितेषु भवता भुवनेषु नाथ ! तारान्वितो विधुरयं विहताधिकारः। ॥२४॥ કહયાણ છે
मुक्ताकलापकलितोच्छ्वसितातपत्र - व्याजात त्रिधा धृततनुर्धवमभ्युपेतः ॥२६॥ स्वाहा मन्दिर
ભાવાર્થ – આઠમું પ્રાતિહાય છત્ર રાય - હે નાથ ! તમારા વડે ત્રણ ભુવનને પ્રકાશિત કરાતાં - તારા સહિત ના મહાય पून
ચંદ્રમા જગતને પ્રકાશ કરવા રૂપ અધિકારથી રહિત થવાથી મોતીના સમૂહ સાથે અને ઉલ્લાસ પામતા ત્રણ છત્રના બહાનાથી ત્રણ શરીર ધારણ કરી તમારી સેવા કરવા આવ્યો હોય એમ લાગે છે. બી કનકકુશલ મણિ વૃત્તિમાં લખે
छ ? - त्वया जगत्सु प्रकाशितेषु सत्सु विफलीभूतनिजक्रियः मुक्ताकलापोपलक्षितच्छत्रच्छद्मना - नूनं चन्द्र-स्तारा-भिरन्वित-स्त्रिमूर्ति स्त्वां सेवते ॥ भावार्थ - छत्रत्रय नामक आठवे प्रातिहार्य का वर्णन -
हे नाथ ! आपने तीनों नगर प्रकाशित किए इससे प्रकाश करने का अधिकार जिसका नष्ट हुआ है ऐसे ये तारा सहित चंद्र मोती के * समूह से सहित और उल्लसित होते हुए छत्रत्रय के बहाने मानों तीनों ही शरीर धारणकर आपकी सेवा करने के लिए आए हो - * ऐसा लगता हैं ॥ (२६) भर - ॐ ही श्री प्रत्यंगिरे महाविद्ये येन येन केनचित् मम पापं * कृतं कारितं अनुमतं वा तत्पापं तस्यैव गच्छंतु ॐ ही श्री प्रत्यंगिरे महावि स्वाहा । ५४ ॥ * * ॐ ही* छत्रत्रय-प्रातिहार्यविराजिताय श्री जिनाय नमः । २१ ४६ ॥ * - ॐ ही” अई. * णमो जयंदेय-पासेवत्ताए । ५मक्षA॥ मत्र- ॐ ही पद्म श्रीँ श्री श्रृं श्रः नमः। 100॥ * ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२३ ना बन्ने भनी भी al) MEAN on m५.
RXXXXX
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
યા
પૂજન
ર૫) તીન છત્ર શિર ઉપર બાજે, તીનભુવન ઠકુરાઈ છાજે; સેવક સુપર નિવાજે. ૧ તે પ્રકાશ ત્રિભુવનમાં કીન, કે
બાહ્ય અતર તમ સવિ છીને જ થયો તવ રહીને. ૨ જિન તેજે થયે ગત અધિકાર, છત્રષિકે તુમ સેવા કમાણુ
સારે; તીનરૂપ કરી સારે. ૩ મુક્તાફ તારા પરિવાર, નિચે જાણે એહ પરિવાર પ્રભુ મેરે અઠવડિયા આધાર. ૪ મદિર
નથવિમલ ઉત્તમ આચાર સેવાથી હવે જયજયકાર; જિન ! વાંછિતદાતાર ! " મહાયા
હે ગિષ્ટ નાથ ! ત્રણ જગ તુમથી, ઘોતવાળું થયેથી, આ નક્ષત્રાદિવાળે, ઉડુપતિ જિન! તેજ ઝાંખુ થવાથી; જ મોતીના મૂહવાળા, ત્રિ સિત વરણના, છત્રના ઇદથી રે, ધાને ત્રિ પ્રકારે, અનુપમ તનુને, તારી પાસે આવ્યા. ll૨૬ આ બ્લેક-૨૭ (નમોત...) છે પ્રકૃતિના ત્રાપિfeતન, આત્તિ-તાપ-રામિવ સના
माणिक्य-हेम-रजत प्रविनिर्मितेन, सालत्रयेण भगवन्नभितो विभासि ॥२७॥ स्वाहा ર ભાવાર્થ – કાન્તિ-પ્રતાપ-અને યશથી પ્રેરિત નીલરત્નસુવર્ણ-રૂપાના ત્રણ ગઢનું વર્ણન - હે ભગવાન! ત્રણ જગતને
પૂર્ણ કરવાથી પિં રૂપ થયેલા તમારા પિતાના કાંતિ-પ્રતાપ અને યશના સમૂહથી જાણે બનાવ્યા હોય તેવા
માણકય નીલ મણિ, સુવર્ણ અને રૂપાના ત્રણ ગઢવડે તમે શોલે છે. પ્રભુની કાન્તિ નીલવર્ણની માટે નીલરત્ન ગઢ, આ પ્રતાપ અગ્નિ જેવે સુવર્ણ ગઢ, યશ ઉજવળ જે રૂપનો ગઢ જાણ. શ્રી કનકકુશલ મણિ વત્તિમાં લખે છે કે – જ पार्श्वनाथशरीरस्य नीलवर्णत्वादिह माणिक्येतिपदं प्रयुक्तं कविना। प्रताप-यशसी तु कविसमये हि क्रमेण तपनीयरूप्यवौँ गीयते ॥ भावार्थ-अब रत्नादि से निर्मित तीन गढ के मध्य रहने के अतिशय का वर्णन करते हैंहे भगवान् । तीन जगत को पूर्ण करने से पिंडरूप बने हुए आपके कांति, प्रभाव और यज्ञ के समूह द्वारा मानो बनाए हो ऐसे माणिक्य-नीलमणि, स्वर्ण और चांदी के निर्मित तीम गढ द्वारा चारों मोर से आप शोभित होते हैं। भापकी कांति, यश और प्रभाव
૨૨૬
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
થો માણ
શન્તિ
સાયન્મ
પુજન
નિશિ
त्रिजगत में नहीं समाने से ये तीनों एक ही स्थळपर पिंडरूप हुए हैं जो ये तीन गढ के रूप में शोभित होते हैं। इनमें भगवान की कांति नील बर्ण होने से नीक रत्म का गढ समझें. प्रताप - प्रभाव अग्नि समान है अतः उसे स्वर्णका गढ समझें, और यश उज्ज्वल हैं अः
નમો અરિહંતાળું, ૐ દ્દી નમો સિદ્ધાળ,
મન્ત્ર- ૐ હ્રી નમો ઉવન્નાયા,
દ્દી
ી નો જોક્ સવ્વસાહૂળ, નમો નાળÆ, ૐ હ્રી નમો વાતિÆ, ૐ હૂઁી નમો તવÆ, ૐ દી* નમો કૌહોય વશેરી દ્વી સ્વાહા ૮૯ અક્ષરી || ૐ હી વત્રત્રય વિરાનિતાય શ્રી નિનાય નમઃ । ૧૭ અક્ષરી || દ્ધિ- ૐ ↑ વરુવુદુÄÇ | હું અક્ષરી । મન્ત્ર –ી શ્રી ધબેન્ક-પદ્માવતી વજીરામાય નમઃ | ૨૦ અક્ષરી ॥ ૐ... પરમ....અવન્તિ....પાના ૨૨૩ના બન્ને અન્ત્ર મેથી (આખી ચાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૨૬) જિન ચાલત હે સમવસરનમે', ઉદયાચલ શિખરોíર સુ'દર, રાતિ ન્યુ ભર કિરણમેં જિન ૧ માણુિક હૅમ રજતમય ભાસુર, ચાખે રતી નવ રણુમે'; તીન ભુવનમે અહી અનુપમ, રાખણુકુ` કિમ શરણુ મેં, જિન ર્ મનું નિજ કાંતિ પ્રતાપ યોાભર, પૂરણ પૂરત જીવનમેં; તાકુ' શેષ રહ્યો જે પ્રભુઝી, ઘેર રહ્યો ગરૂપમે. જિન-૩ ચવિધ દેશન હેત ૠતુ`ખ, નિક 'સુખ અનુકરણમે; નય કહે પાસ જિનેસર પરગટ, પાવન સજા તાણમે. જિન ૪
જાતે સ ંપૂણ' પૂરી, ત્રણ જગત વિશે। ! બાદ સાથે થયેલા, એવા કાન્તિ પ્રતાપ, પ્રચુર ચા તણા, માતથી હાય જાણે; મણિય નાણુ રૂખ, ત્રિસમુદય વડે, પૂર્ણ રીતે અનેલા, તેજસ્વી શ્રેષ્ઠ એવા, ત્રણ ગઢ ૫૨ છે, આપ અત્યંત શાÈા. ૨૭/
उसका प्रतीक चांदी का गढ समझें ॥ (२७)
ૐ હી નમો બાયયિાળ, ૐ દી નમો દ્વૈતળસ, ૐ ઠ્ઠી
***************************
REE
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
MERA
-२८.(नमोऽहत्....)ॐ दिव्यस्रजो जिन! नमत्रिदशाधिपाना-मुत्सृज्य रत्नरचितानपि मौलिबन्धान्। ॥२७॥ * पादौ श्रयन्ति भवतो यदि वा परत्र, त्वत्संगमे सुमनसो न रमन्त एव ॥२८॥ स्वाहा મન્દિર ૪ ભાવાર્થ - પ્રભુ દેવેન્દ્રો દ્વારા “ધ છે – તે જિનેશ્વર ! તમને નમસ્કાર કરતાં કેન્દ્રોની દિવ્ય પુષ્પની માળાઓ
વિહરત્નાદિકથી રચેલા મુગુટને પણ ત્યાગ કરી તમારા ચરણોજ આશ્રય કરે છે. તે એગ્ય જ છે કેમકે તમારે
સંગમ થવાથી સુમનસ-પંડિતે છે અને પુણે અન્યત્ર રમતાજ નથી. શ્રી માણિકય મુનિ વૃત્તિમાં લખે છે કે* हे जिन ! त्वत्सङ्गमे सति सुमनसो-देवाः सुहृदयाशजनाः अपरत्र न एव । सुमनसः पुष्पाण्यपि उच्यन्ते ॥
भावार्थ - प्रभु देवेन्द्रों द्वारा बंद्य हैं-यह विशय बताते है- हे जिनेश्वर । मापको नमस्कार करते हुए देवेन्द्रों की दिव्य पुष्प की * मालाए बैडूर्य रत्नादि से रचित मुकुटों का भी त्याग करके आपके चरणां का ही आश्रय ग्रहण करती है - जो उपयुक्त ही हैं; क्यो कि मापका संगम होने से सुमनस अर्थात् पंडित और देव अन्यत्र रमण करते ही नहीं । पुष्प भी सुमनस कहलाते है अतः
उन्हें भी आपके चरण का माश्रय उपयुक्त ही है ॥ (२८) - ॐ ही अरिहंत सिद्ध आयरिय उवज्झाय - साहू चुलु चुलु हुलु हुलु कुलु कुलु मुलु मुलु इच्छियं मे कुरु कुरु स्वाहा । ४४ ४ ॥ ॐ ही * पुष्पमालानिषेवित - चरणाम्बुजाय अर्हते नमः । २१४६॥ ॥ *दि - ॐ ही अर्ह णमो. * उववजणाए । १२ ॥ - ॐ ही" श्री ही कौ वषट् स्वाहा । • Raat - ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२3 1 4- ansa ( 410 ) MEAN on m५.
XXXXXXX
******
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
શો
(૨૭) : કીનો સાહિબ ! તે શું અવિહડ રંગ; સો ન મિટે બી કરુણાકર, યું ગંગાધર ગંગ. મ. ૧
ર૬૮ કયાણ
માનવ-હસ કર્યું પંકજ-મધુકર, વિંધ્યાચલ-માતંગ; અર્થ-સૂત્ર પઢ-તંતુ તણી પરિ, પ્રીતિ અસંગસુિચંગ. મ. ૨ મન્દિર જ
કુસુમદાય સુરની તુજ પદકજ સેવા કરતી સંગ; રત્નચિત સૂર મુકુટ તજીને, એહિ જ અતિશય રંગ. મ. ૩ મહાયન્ટ નય કહેતિમ મુજ મન તુમ ચરને, લીન હે એ કાંગ; મોજ મહીરાણુ સાહિબનો અવિયલ, નિર્મલ દયાનતરંગ. મ...૪ પૂજન- પુની દિવ્યમાલા, જિનવર ! નભતાં, દેવતાનાં મનેz, રત્નોના રચેલા, કનક મુગુટને, ત્યાગ જલદી કરીને; વિધિઃ
તારા સંસારનારી, ચરણ યુગલને આશ્રયીને રહે છે, નિશે રે અમે ના, તવ મિલન થયે, નાથ! તે અન્ય ભાગે. ૨૮ બ્રેક-ર૯ (નમોહં...) વં નાથ! નર્મનોવિંvમુવોgિ, ચારચકુમતો નિગyકસ્ટમર
युक्तं हि पार्थिवनिपस्य सतम्तवैव, चित्रं विभो ! यदसि कर्मविपाकशून्यः ॥२९॥ स्वाहा ભાવાર્થ – પ્રભુ આશ્રિતને સંસાર સાગરથી પાર ઉતારનાર છે - હે નાથ ! તમે ભવસમુદ્ર થકી વિશેષ પરાસુખ થયેલા હોવા છતાં પણ પિતાની પીઠે વડગેલા પ્રાણીઓ-જે જ્ઞાન દન ચારિત્રાદિ માગવડે જિનેશ્વર મોક્ષે ગયા છે.
તે માગને અનુસરવાવાળાને-જે કારણ માટે તારે છે તે વિશ્વના સ્વામી અને સુજ્ઞ એવા તમને જ નિચે યુકત છે, છે. પરંતુ હે પ્રભુ! અહીં આશ્ચર્ય એ છે કે જે કારણ માટે તમે કર્મના વિપાક ફળ રહિત છો. બી કનકકુશલ ગણિત
વૃત્તિમાં લખે છે કે – સમગ્ર માવના વં વિશ્વાધિપત્યાર પહેલીવ-નિવા-પાજીના પાર્થિવ નિપ ર
सन् पृष्ठलमानसुमतो यत् तारयसि तद् युक्तमेव । अन्योऽपि यः पार्थिवो-मृन्मयोऽपि पृथिव्या * * विकारः पार्थिवो निपो-घटःस्यात् समुद्रस्य जलोपरिस्थितः बुध्नतया विपराङ्मुखोऽपि निजपृष्ठिलमान
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
RER
at जललग्नाद् भागादपरो भागो घटस्य निजं पृष्ठं तत्रलग्नान नरान् यत् तारयसि तद् युक्तमेव । ॥२९॥ tran* श्री माय मुनि समे छे - कर्मणां-ज्ञानावरणीयादीनां विपाकः-फलोपभोगस्तेन शून्यः रहितः। * મન્દિર
पार्थिवघटस्तुकर्मभिः कुम्भकारक्रियाभिः विपचन विपाकस्तेन शून्यो न भवति अमिविपाकयुक्तो भवतीत्यर्थः। સહાયન
भावार्थ - हे जिनेश्वर ! अपने आश्रितों को संसार सागर से पार उतारते हैं - हे नाथ ! आप भव समुद्र से पराङ्मुख होते हुए भी वि अपने पीछे लगे हुए प्राणियों को उक्त समुद्र से पार उतारते हो अर्थात् ज्ञान, दर्शन और चारित्र्य के मार्ग पर चलने वाले प्राणियों
को आप भवसागर से पार उतारते हो। यह योग्य ही हैं क्यों कि आप पार्थिव निप अर्थात् मिट्टी के घडे की तरह हैं। जिस प्रकार मिट्टी का घडा उस्या रखकर उसे पकड़ने से वह तैरने में सहायक होता हैं, परन्तु माश्चर्य यह हैं कि आप कर्म विपाकसे रहित हैं जब कि पार्थिवनिप मिट्टी का घरा वैसा नहीं होता। इससे विरोधाभास हुआ। उसके परिहार हेतु इस प्रकार मर्थ करेंपार्थिव अर्थात राजा और निप अर्थात् पालनकर्ता ऐसे आपका प्राणियों को तारना योग्य ही है तथा माप ज्ञानावरणादि पाठ कर्मों के विपाक से रहित है ॥ (२९) मन्त्र- ॐ तेजोऽहं सोम सुधा हंस स्वाहा ॥ ॐ अर्ह ही
वी स्वाहा । १६ पक्ष ॥ ॐ ही संसार सागर तारकाय श्री जिनाय नमः । १८ अक्षरी ॥ *le - ॐ ही अर्ह णमो देवाणुप्पियाए । १२ ४६॥ ॥ - - ॐ ही क्रौ ही हूँ फट् .
स्वाहा । ८ ॥ ॐ... परम....अवन्ति.... पाना २२३नानन्त्रीजी (गाजी थाणी) Man • on on५. (२८) पास माहिता पास freyes, 4G न निवाश मा॥ २१ामा २; सेनेला
KKITKAU
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
જ મારા અંતરયામી રે. પાસ જે કવિ વિના બાંહિ તુમહારે, ભવજલનિધિ તસ પાર ઉતારે. પાસ ૨ ઘટ પર જ
એ તુજ ઘટતું દીસે, જે હિયડલું મુજ અતિહીએ. પાસ ૩ અચરિજ કમવિપાકના તારે, ઘટને પાવનગુણુ
વિવહારે. પાસ જ તું નિસ્સગ નિરંજન ગાતા રે, નિયમિત પ્રભુ વિરુખ દાતા રે. પાસ ૫ મદિર સંસારથિી છે, અતિ વિમુખ છતાં, આપની પીઠને રે, લાગેલા જવને રે. ભવજલનિધિથી, તારતા શિઘ્રતાથી;
તે તે છે યુકત તૂને, મૂદ ઘટ સરિખું, કિંતુ આશ્ચર્ય એ છે, કર્મોના પાકથી છે, ત્રિભુવન મહિમન શૂન્ય દેવાધિદેવ: ર૯ પૂજન
બ્લોક-૩૦. (નમોડર્દત....) વિશ્વેશ્વર ગનપા!સુતર્વ, િવાર તિરથસિવમીશ!ી વિધ
अज्ञानवत्यपि सदैव कथञ्चिदेव, ज्ञानं त्वयि स्फुरति विश्वविकाशहेतुः ॥३०॥ स्वाहा ભાવાર્થ-વિરોધાભાસ અe'કાથી જિનેશ્વરનું સ્વરૂપ – (૧) સર્વ જગતના છાનું રક્ષણ કરનાર હે જિનેશ્વર ! તમે વિશ્વના સ્વામી હોવા છતાં દથિી છો ! અહીં વિશ્વના સવામી છતાં દરિદી એ વિરોધને દૂર કરવા દુગતનો અર્થ - આપને એ કરીને મહાકટ જાણી શકાય છે. (૨) હે ઇશ! તમે અક્ષરના સ્વભાવવાળા છતાં અલિપિ - લિપિ રહિત
છે એટલે અક્ષર રહિત છેઆ વિધાર્થને દૂર કરવા અક્ષર એટલે મોક્ષ, અને અલિપિ એટલે કર્મના લેપ રહિત ન છે. () તમે અજ્ઞાનવાળા છતાં તમારા માં વિશ્વને પ્રકાશ કરવાના કારણ રૂપ કેવા જ્ઞાન ભાસે છે આ વિધાથને
દૂર કરવા - અજ્ઞાની માણસનું રક્ષણ કરતાં તમારામાં કેવળજ્ઞાન ભાસે છે આ અર્થ કરવો. શ્રી કનકકુશલ ગણિ આ વત્તિમાં લખે છે કે – સુરન અતિ રંતિ દુઃો અ-ગૂર્ણપુનઃ સુતરિત્રો-રહિત રૂયર્થ* व्रतानन्तरं केशानामवृद्धेः। न विद्यते क्षरः-पतनं यस्याः सा अक्षरा । मोक्ष गतत्वादपतन स्वभावः । * न विद्यतेलिपिः कर्ममल-संस! यस्य सोऽलिपि रिति न विशेषः अज्ञान्-मूर्खान् जानन्तीतिज्ञाः ॥
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
२७॥
RUM
भावा- विरोधाभास अलंकार द्वारा जिनेश्वर का स्वरूप - १) सर्व जगत के प्राणियों के रक्षक है जिनेश्वर ! भाप विश्व के स्वामी કમાણુ होते हुए भी दुर्गत-दरिद्र है। यहां विश्व के स्वामी होते हुए दरिद्र बताने में विरोधाभास हैं। इसे दूर करने के लिये दुर्गत - માિર
का पर्व 'कष्टपूर्वक नाने जा सकने योग्य है।-किया जाए। २) इस प्रकार हे ईशभाप अक्षर के स्वभाव वाले होते हुए भी પહાય
मलिपि-लिपिरहित अर्थात् अक्षररहित है। इस अर्थ में भी विरोध है। इसे दूर करने के लिये अक्षर अर्थात् मोक्ष के स्वभाव वाले पूनविपि
और भलिपि अर्थात् कर्म के लेपसे रहित भाप है- ऐसा अर्थ किया जाए। ३) आप अज्ञान वाले होते हुए भी भापमें विश्व को प्रकाशित करने के कारण रूप केवलज्ञान के दर्शन होते है। इस अर्थ में भी विरोध है। उसे दूर करने के लिये अज्ञान्-अज्ञानी जनों को और अवति अर्थात २६ण करने गले आपमें केवलज्ञान के दर्शन होते हैं - ऐसा अर्थ किया जाए ॥ (३०) पत्र- ॐ ही अई नमो जिणाणं लोगुत्तमाणं लोगनाहाणं लोगहियाणं लोगपईवाणं लोगपज्जो* अगराणं, मम शुभाशुभं दर्शय दर्शय ॐ ही कर्णपिशाचिनी मुण्डे स्वाहा । १२ अक्षरी ॥ . ॐ ही अर्ह अद्भूत गुणविराजितरूपाय श्री जिनाय नमः । २२ MAN ॥ *la - ॐ ही
अई णमो भद्दाबलाए। 1100- ॐ ही श्री क्ली लूँ प्रौहूँ नमः स्वाहा । ११ २०६ ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२३ नागने मोबी (गाजी भाजी) अट पूon on५. (२८) प्रभु! तुम मुखभिगनाही, पयन मनायर यस्तिहीन तुगनाथ मनाय-भुसा, निन थे પ્રભુતા કિમ પાઇ. પ્રભુ૧ યોગી અગી ભોગી અભોગી, વિષયરહિત બહુ વિષયી ભોગી; અક્ષરગતિ ને.
EXXXRXXX
XX
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
મો કયાણ ન્દિર
મહાયન્ત્ર
પૂજનવિધિઃ
TOGGLE
અતિપિ દીસે, તુ' અશ્થિાત પશુ નહિ રીસે. પ્રભુ॰ ૨ જ્ઞાનવત અજ્ઞાનને રાખે, હિત મૃદુ કથક સ્થિત દાખે; તુંહી સકલગુરુ નવ હેઇ, આપ નિરાગી રાગી સહુ કોઇ. પ્રભુ॰ ૩ અણુણિયા પણ પડિત સહુથી, અનલ...કારી સુભગ બહુથી; તું વ્રતધારી નિવૃ`તિ નારી, નિશદિન વિલસે તુ' અવિકારી. પ્રભુ૦ ૪ દણિપરિ તારા મહિમા ઝાઝા, તુંહિ જ નિરાશથી એ છે આઝ; નયમિલ પ્રભુ જગદુખકારી, સુરતઽ તુજ પર કરૂ* ઉવારી. પ્રભુ૦ ૫
સ્વામી હેાવા છતાંયે, ત્રણ જગતતણા, દુ`ત સ્વામ છે! તું, છે! અક્ષર સ્વભાવે, પણ લિપિવિણ છે, નાથ ! હૈ વીતરાગન્ ! અજ્ઞાની છે છતાંયે, નિશદિન તુજમાં, વિશ્વ દેખાડનારૂં, કેવી રીતે સૂરે છે, અમલિન જિનદ ! જ્ઞાન જે જાય નાહીં. ।।૩૦। શ્લોક-૩૧ (નમોઽહઁ....) ૩ ગામÉમૃતનમાંત્તિ રનાંત્તિ રોષા – ૩સ્થાપિતાનિ મટેન રાટેન યાનિ ।
छायाऽपि तैस्तव न नाथ ! हताशो, ग्रस्तस्त्वमीभिरयमेव परं दुरात्मा ॥ ३१ ॥ स्वाहा ભાષા – શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામિની અવજ્ઞા કરનાર કમઠાસુરજ ભવમાં દુઃખ પામનારા થયા. એ ત્રણ શ્લોકમાં કહે છે પ્રથમ ધૂળવૃષ્ટિ ઉપસર્ગ – હે નાથ ! મૂખ કમઠાસુરે ક્રોધથી સમગ્ર આકાશ ભરાઇ જાય તેટલી જે રજ તમારા ઉપર ઉડાડી તે રજવડે તમારા શરીરના પડછાયા કે કાંતિ પણ હશુાઇ નહી. પરંતુ કેવળ તેની આયા−ઈચ્છા હણાવા સાથે તે દુરાત્મા પોતેજ કમરૂપી રજવડે લેપાયેા. શ્રી કનકકુશલ ગણુ વૃત્તિમાં લખે છે કે – વાતોક્ષજ્ઞાનિ रजांसि सूर्यातपच्छायां घ्नन्ति सूर्यं वाच्छादयन्ति । तव तु छायाऽपि न हता । तु पुनः परममी भिरयमेव हताशो दुरात्मा ग्रस्तः । भावार्थ - जिनेश्वर की अवज्ञा करने वाले को अमर्थ प्राप्ति - हे नाथ! मूर्ख कमठासुर ने क्रोध से समग्र आकाश मर जाए उतनी जो रज धूल आप पर बरसाई उसके द्वारा आपके शरीर की परछाई या
૨૭૨)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
કમાણ
R
મહાગા
જન
વાધઃ
कांति का कुछ भी नहीं बिगडा परन्तु भग्न हुई है आशा जिसकी ऐसा वह दुष्ट मात्मावाला असुर स्वयं ही उस रज भूक द्वारा ૨૭૩ા ગાંત ધર્મજ્ઞ દ્વારા તિ - યાસ દુઆ થા || (૩૨) યક્ષારાધન મન્ત્ર –
હી
पार्श्वयक्ष ! दिव्यरूप
મષળ! ત્તિ ત્તિ કોપી નમઃ| ૨૩ અક્ષરી || શૌરવ પદ્મા. ૩. અ. ૩, શ્લોક-૩૮ || ૐ હી રત્નોવૃષ્ટિ શોમ્યાય શ્રી નિનાય 77ઃ। ૧૬ અક્ષરી | ઋદ્ધિ - ૩ | હે જમો વીયાવળવત્ત[T | ૧૩ અક્ષરી || મન્ત્ર-ૐ નમો મળત! ચારિનિ ! ગ્રામય ગ્રામય મમ ગુમાશુમં તશયતીય સ્વાહા । ૩ર અક્ષરી ૐ......... વિન્તિ.... પાના ૨૨૩ ના બન્ને મ`ત્રો બેલી
(આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (લેાક-૩૧-૩૨-૩૩ના ૨તવન એક છે.) (૩૦) યા પાસ જિનરાજ દિનરાજ પિ દીતા, કમઠ રાહુના માન ગાઢ્યા; રાષથી ઊપડી ભુંદથી પાપડી, નહતલિ' છાપ વિતેજાલે. જ્યા૦૧ તેણુ રજે તાહરી કીર્તિ પણ નવિ હણી, તેણુ રજે દુષ્ટના જોર લાગે, તેહ હતઆા ભવપાશમાં બહુ ફેરે, ૨૨ પરિ રઢવડે મઢ નાગા. જ્યા૦ ૨ વાર ઘનજોર ગારવે મુસલપરિ, પુષ્ટધારા જલધાર કીના; વીખર્યાં કેશ વિકરાળ આલા સુખે, અત્ય'ના મુખ્ય રૂ’ડમાલ લીને યા૦ ૩ ણુપરિ મેતના પુ'જ બહુ પરિકરી, વિરૃન આકાર તરવારિધારિ; તિસિમે ભક્ત ધરણિદ પદ્માવતી, આવિયાં દેખી ગયા કમઠ હારી. જ્યા૦ ૪ પ્રગટ પરંતા પ્રભુ પાસના મહિતિ, દીતા દાસની આશ પૂરે; નતિ નનિમલ પ્રભુ નામ અભિરામથી, વિશ્ર્વ સરઢ તણા ચક્ર ચૂંટે. જ્યા ૫ અજ્ઞાની ક્રૂર એવા, જિનવર! કમઠે ક્રેાધથી ભ્યાસ થાઇ, તારા પ્રત્યે ઉઢાડી, અતિશય રજ જે, બ્યાસને ઢાંકનારી; તેથી છાયાય તારી, લેન પણ જિનજી, નાશ પામી નહિં તુ, આશાભ‘ગી દુરાત્મા કરમરજ ચઢી, તેજ જાતે હણાયો. ૩૧/
********
************.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
४-३२. (नमोऽर्हत्....) ॐ यद्ग दुर्जितघनौघमदभ्रभीम, भ्रश्यत्तडिन्मुसलमांसलघोरघारम् । २७४॥
दैत्येन मुक्तमथ दुस्तरवारि दले, तेनैव तस्य जिन! दुस्तरवारिकृत्यम् ॥३२॥ स्वाहा મદિર
ભાવાર્થ- આજે જળ વૃષ્ટિ- ઉપસર્ગ - હે જિનેશ્વર ! રજની વૃષ્ટિ કર્યા પછી તે કપઠાસર ગર્જના કરતો પ્રાણ છે ને મેઘના સમૂહવાળું ઘણું ભયંકર આકાશ થકી પડતી વિજળી વાળું સાંબે જેવી પુષ્ટ અને ઘેર પાશવાળું તથા ના
દુખેથી તરી શકાય એવું પાણી જે કારણથી વરસાવ્યું તે જ પાણીએ જળની વૃષ્ટિએ પિતાની પાસે રાખેલી દુષ્ટ Ge
તલવાર રાખનારનું ભેદન કરે તેમ કમઠાસુરને જ છેદન ભેદન કરી સંસાર વધાર્યો. મા કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં -
छे हैं - दध्र धृतम् धातूनामनेकार्थत्वात् चक्रे इत्यर्थ तदेव वारि तस्य सांसारिक-दुःख हेतुत्वेन. आत्मघाताय जातम।। भावार्थ - हे जिश्वर ! रज धूल की वृष्टि करने के पश्चात् उस कमठासुर ने गर्जना करते हुए विशाल मेघ के समूह वाला, अति भयंकर, भाकाश से गिरती हुई विजली वासा मूसल जैसी पुष्ट और घोर पारवाला तथा तेरकर पार न किया जा सके ऐसा बो ना छोडा उसी मल से असुर पर दुष्ट तलवार का कार्य किया ! जैसे दुष्ट तलवार स्वयं का ही छेदन भेदन करती है, उसी प्रकार जल की इस पृष्टि ने पमठासुर के लिये ही वेदन भेवन रूप होकर उसके संसार में वृद्धि की ॥ (१२)
- ॐ भ्रम भ्रम केशि भ्रम केशि भ्रम माते भ्रममाते भ्रम विभ्रम विभूम मुह्य मुह्य मोहय मोहय स्वाहा। 3८ ४३ ॥ ॐ ही कमठ दैत्यमुक्त - वारिधाराअक्षोभ्याय श्री जिनाय नमः। २3 m६ ॥ * - ॐ ही अर्ह णमो अट्ट मट्टणासए । 13 MAA ॥ भ•त्र- ॐ नमो भगवति !
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥२७॥
G
AKKAKKKk
મી
मम शत्रून् बंधय बंधय ताडय ताडय उन्मूलय उन्मूलय छिन्द छिन्द न्दि भिन्द स्वाहा। ४१ ४३२॥ Mu, ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२३ ना माने amel. (RIHI l ) Real on m५. અધિ
Gaણી ગત છે, પ્રબળ મુદિને, એાઘ જેને વિષે ને, શતી છે વીજ થા, અતિ અસલ સમી, વૃષ્ટિ થાય છૂટે; भाव Sangh तु.५२ म प्रो रे! ते पाणीया ने
यहाधुनते. ॥३२॥ Oxali-33. (नमोऽर्हत्....) ॐ ध्वस्तो केश विकृताकृतिमयमुण्ड - पालंबभृद्भयदवक्त्रविनिर्यदमिः ।
प्रेतव्रजः प्रतिभवंतमपीरितो यः, सोऽस्याभवत्प्रतिभवं भवदुःखहेतुः ॥३३॥ स्वाहा ભાવાર્થ - ત્રીજો-પ્રેત સમૂહ-(રાક્ષસો) નો ઉપદ્રવ – જળ ષ્ટિને ઉપસર્ગ કર્યા બાદ - હે પ્રભુ! તે કમઠાસુરે ચારે બાજુ કેશ વિખરાયેલા હોવાથી જેની આકૃતિ ભયંકર રેખાતી તેવા મનુષ્યના મસ્તકની માળાને કંઠમાં ધારણ કરતો તથા જેના ભયંકર મુખમાંથી અગ્નિ નીકળતો હતો તે પ્રેતનો સમૂહ ઉપદ્રવ કરા માટે આપની તરફ છોડ તેજ તને સમૂહ કમઠાસુરને જ ભવભવ પ્રત્યે સંસારના દુખના કારણ રૂપ થયે. શ્રી માણકય મુનિ લખે છે કેभवं भवं प्रति-प्रतिभवं तीर्थकृदाशातनाया अनन्त-दुःखदायि-संसार-वृद्धि-हेतुत्वाद् ॥ भावार्थ - हे स्वामि ! उसके बाद उस कमठासुर ने केश विबरे हुए होने से जिसकी आवृति विरूप - भयंकर दिखाई देती थी ऐसे मनुष्य के मस्तकों की माला को कंठमें धारण किया हुमा तथा जिसके भयंकर मुख में से ममि निकलती थी ऐसा को प्रेस का समूह उपद्रव करने हेतु आपकी मोर भेजा वही प्रेत का समूह इस कमठासुर के लिए ही भव-भवमें संसार के दुःख का कारणरूप बना । (३३)
- ॐ ही श्री* क्ली प्रौँ ग्री* ग्रः क्ली* क्ली* कलिकुंड : पासनाह ॐ चुरु चुरु :
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહાયન્ચ पुन- विधि
XX
मुरु मुरु फुरु फुरु फर फर फार फार किलि किलि कल कल धम धम ध्यानाग्निना भस्मी ॥२७॥ कुरु कुरु पूरय पूरय प्रणतानां हितं कुरु कुरु हुं फट् स्वाहा । ८१ पक्षA * - ॐ ही अई* णमो जवित्तापखित्ताए । १७ २५६॥ ॥ मन्त्र - ऋ असं असु पसु चंपु शीशे वावि अधशांकुं अम मनने * पाम । २४ १९॥ॐ... परम... अवन्ति.... पाना २२३ नागने मन्त्री मोदी (HIN यानी) HEMAN on on५. * ઊચા કેશે કરીને, વિકત છવિ જન, ના વિભો! મુને છે. જે કઠે ધારનાર, ખર અનલ અરે, ભીષણ લફ જ એવા, દૈત્ય વાતે તમારી, પ્રતિ કિનવર, દુખ માટે જ છોડયા, તે દૈત્યવાત તેને. ભવભવ દુઃખના હેતુ માટે થયે રે ૩૩ A8-३४. (नमोऽर्हत्....) ॐ धन्यास्त एव भुवनाधिप ! ये त्रिसन्ध्य-माराधयन्ति विधिवद्विधुतान्यकृत्याः।
भक्त्योल्लसत्पुलकपक्ष्मलदेहदेशाः, पापद्वयं तव विभो! भुवि जन्मभाजः ॥३४॥ स्वाहा ભાવાર્થ - શ્રી જિનેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્વામિના બને ચરણોની સેવા કરનારા ધન્ય છે – હે ત્રણ જગતના સ્વામિ ! A હે પ્રભુ! અન્ય કાર્યોને ત્યાગ કરી ભકિતવડે ઉલ્લસિત માંયવાળા શરીર પૂર્વક જે ભવ્ય પ્રાણીઓ છે
આપના ચરણુ યુગલ-પાદુકાને વિધિપૂર્વક ત્રણે કાળ પૂજે છે, આરાધના કરે છે તેઓ જધન્ય છે. તેમને જ જન્મ साय छे. श्रीन uan वृत्तिमा छ - हे विभो! भुवि त्यक्तान्यकार्याः ये त्रिसन्ध्यं तव पादद्वयं विधिवदाराधन्यन्ति ते एव प्रशस्याः ॥ भावार्थ - जिनेश्वर की आराधना करनेवाले की प्रशंसा-हे त्रिनगताधिपति ! हे प्रभु ! अन्य सभी कृत्यों का त्याग करके आपके प्रति भक्ति से उत्पन्न होते हुए रोमांच को शरीर पर धारण करते हुए जो मनुष्य इस धरती पर तीनों ही काल विधि के अनुसार आपके चरणकमक की माराधना करते हैं वे ही धन्य है उन्ही का जन्म सार्थक है ॥ (३१)
**RXXXXXX****
**EXSEXXXXXX**M ***
K********
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
#n - ॐ नमो अरिहंताणं ॐ नमो भगवइ महाविजाए सत्तहाए मोर हुलु हुलु चुलु चुलु ॥२७॥ યાહ
* મધૂર વાહિની સ્વાદ ૪૩ અક્ષરી | $ * ત્રિા-જૂનનીય શ્રી નિનાય નમ:11 અક્ષરી II માિ
ઋદ્ધિ - $ * મ નમો નગણ તાળા અન્ય ૪ નો માવતિ મૂતમહારની પૂજન- તે ઉપરા-રાસ-વેતાર તારા તારી માર મારી વાહ૩૨ અક્ષર છે... .....નવનિત... વિાય પાના રર૩ ના બન્ને મરો બોલી ( આખી થાળી ) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૩૧) કરે માઈ જિનવેદન લવાયન,
બકિતત ધન તે નરનારી, જે કરે તુજ પtતજ-હન કરે છે અનૂદિન આરાધે ત્રિશુ સંયે, હિંમતમદવોચન; તીનભુવન જનપાન અજિન, લગત૧૨૭ અવારનશીન. કર ૨ લિપિ વિમાનશુદ્ધિ કરીને, ઇડી કારિજ કર્મ બન; બહત પ્રમોદ મુદિત જન પંકજ, આ ધન તે જન. કરે અ નકુકમ, વિકાસન, ભાસન બાનુ સષાને ગુન, નયવિમલ પ્રભુ મંગલ કાનન, સેચન નીલ વાન તન. કરો છોયાં છે અન્ય કાર્યો, ત્રણ ભુવનપતેઇ, ભકિતથી ખીલતાંરે, રેમાંથી જિમુંદા, અવયવ સઘળાં, વ્યાસ છે ખુબ જેના
એવા છેષ છે, ત૨૫દ યુગને, શાન્ત ભાવે સદા છે, જે ગમે ત્રિકાલે, વિધિસજિરછી તે જ છે અન્ય સાથા. ll૩૪l | મી પાશ્વનાથ ભવામિના દશ વેનું વર્ણન- મા ઉસગ્ગહરપૂજન પ્રત પાના ૧૮ થી ૧૧૪ માં છે. બે સહા - મiામાં - આ અવન્તિ પાનાથ સ્વામિ પદક પૂજનમાં સીલ થીફળ - મંત્રમાં પાદુકાની અષ્ટપ્રકારી પૂલ -
સોનાનો હાર, સોનાની ગિની, ચાંદીના સિક્કાથી યથાશકિત પૂજન કર્યું છે કે શ્રી એ થી અવન્તિ છે પાર્શ્વનાથ–સ્વામિ-દુખ્ય નમો નમવાપરી ! શ્રી જિતન સ્પિરી-૨૦ ગુણ પાસ છે
1
1
TET
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી
માણુ
અન્દિર
महामन्त्र पूजनવિષ
*****
પૂજન :– એ સોઢા માંઢવામાં ગુરૂ પાદુકામાં લીલુ શ્રીફળ યંત્રમાં ગુરૂ પાદુકાની અષ્ટપ્રકારી પૂજા. ( આખી થાળી ) बइमानी टीप ४२वी. वुड्ढेण वि जेण किंवं सरस्सईअ लहिऊण कुसुमजुअं मुसलपि कथं खाओ सो सूरी वुड्ढवाइत्ति (पच्छाजा ) ॥ ६६ ॥ सीसो तस्सगुणणिही महाकवी वितत्तसासणपहावो उत्तिएण समयजलही पबोहगो विकमाइ भूवाणं ( पच्छागीइ ) ॥६७॥ सिवलिंग फोडणं जो विहाय कल्लाणमंदिरथवेणं। पयडीअ महपहावगमवंति पासपहुणो विबं ( मुहचवलापच्छाज्जा ) ॥ ६८ ॥ सम्मइतकाइगणयगंथाणं कारगो अणेगाणं । जयउ जगम्मि स सूरी दिवायरो सिद्धसेन गुरू (पच्छाजा ) ॥ ६९॥ અંધવિહાણ પસત્થી ગ્રન્થ-૧૧-૧૨ પૂ. વીરશેખર સુરીશ્વરજી મહારાજા-પ્રભાવક ચરિત્રમાં શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિ ચરિત્ર विद्याधर राम्नाये चिन्तामणिरिवेष्टदः । आसीच्छ्री स्कन्दिलाचार्य: पादलिप्तप्रभोः कुले ॥५॥ सार-सारस्वत - श्रोतः पारावार समश्रिये । वृद्धवादिमुनीन्द्राय नमः शमदमोर्मये ॥ १ ॥ सिद्धसेनोऽवतु स्वामी विश्व- निस्तारकत्व - कृत् । ईशहृद् भेदकं दधे योऽर्हद् ब्रह्ममयं महः ॥२॥ श्री कात्यायन - गोत्रीयो देवर्षि - ब्राह्मणाङ्गजः । देवश्रीकुक्षि - भूर्विद्वान् सिद्धसेन इति श्रुतः ॥ ३९ ॥ इत्युक्तेऽपि यदात्रैव स नौज्झद् विग्रहाग्रहम् । ओमित्युक्त्वा तदा सूरिगेोपान् सभ्यान् व्यधात् तदा ॥४४॥ अदीक्षयत जैनेन विधिना तमुपस्थितम् । नाम्ना कुमुदचन्द्रश्च स चक्रे वृद्धवादिना ॥५७॥
-
**************
॥२७८॥
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કલ્યાણ
ન્દિર
મહાયશ્ર पूजन
વિધિ
**
तृतीय परमेष्ठित्वे गुरुभिर्विदधे मुदा । पुराख्याताऽभिधैवास्य तदा च प्रकटी कृता ॥ ५८ ॥ राजाह शत्रुमीत्यन्धतमसेऽहं निपेतिवान् । उद्दघ्रे भास्वता नाथ भवता भवतारक ! ॥ ८३ ॥ ततो दिवाकर इति ख्याताख्या भवतु प्रभोः । ततः प्रभृति गीतः श्री सिद्धसेन दिवाकरः ॥ ८४ ॥ सिद्धान्तं संस्कृतं कर्तुमिच्छन् संघं व्यजिज्ञपत् । प्राकृते केवलज्ञानि - भाषितेऽपि निरादरः ॥ १०९ ॥ बाल- मूढ मूर्खादिजनानु - ग्रहणाय सः । प्राकृतां तामिहाकार्षीदनास्थात्र कथं हि वः ॥ ११५ ॥ पूज्यैर्वचनदोषेण भूरिकल्मष - मर्जितम् । श्रुतेन स्थविरा अत्र प्रायश्वितं प्रजानते ॥ ११६॥ तैरूचे द्वादशाब्दानि गच्छत्यागं विधाय यः । निगूढ जैनलिङ्गः सन् तप्यते दुस्तपं तपः ॥ ११७ ॥ इति पारञ्चिकाभिख्यात् प्रायश्चित्तान् महांहसः । अस्यशुद्धिर्जिनाज्ञाया अन्यथा स्यात् तिरस्कृतिः ॥ ११८ ॥ इत्थं च भ्राम्यतस्तस्य वभूवुः सप्तवासराः । अन्येद्युर्विहरन्नुज्जयिन्यां पुरिं समागमत् ॥ १२१ ॥ इति राज्ञा ससन्मानमुक्तोऽभ्यर्णे स्थितो यदा । तेन साकं ययौ दक्षः स कुंडगेश्वरे कृती ॥१३०॥ ततश्चतुश्चत्वारिंशद्वृतां स्तुतिमसौ जगौ । “कल्याणमन्दिरे "त्यादि विख्यातां जिनशासने ॥ १४३ ॥ अस्य चैकादशं वृतं पठतोऽस्य समाययौ । धरणेन्द्रो दृढा - भक्तिर्न साध्यं तादृशां किमु ॥ १४४ ॥ शिवलिङ्गात् ततो धूमस्तत्प्रभावेण निर्ययौ । यथान्धतमसस्तोमैर्मध्याह्नेऽपि निशाऽभवत् ॥ १४५ ॥
॥२७८॥
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિષિક
:
:
ततश्च कौस्तुभस्येव पुरुषोत्तम हृत्स्थितेः। प्रभोः ! श्री पार्श्वनाथस्य प्रतिमा प्रकटाऽभवत् ॥१४८॥ ॥२०॥ A वत्सराणि ततः पञ्च संघोऽमुष्य मुमोच च । चक्रे च प्रकटं श्रीमसिद्धसेन दिवाकरम् ॥१५॥ મહાય- स्फुरन्ति वादिखद्योताः साम्प्रतं दक्षिणापथे। नूनमस्तंगतो वादी सिद्धसेनो दिवाकरः ॥१७॥ પૂજન-2 નમિ નિમિના વશમાં કાકાકસૂરીશ્વર થયાં. એ વિદ્યાધર ગચ્છમાં લબ્ધિ સંપન્ન આયર નાગ હરિતસરી રે –
નાબેન ને આઠ વર્ષની બાહય વયે પિતાના ગુરભાઇ શ્રી સંગ્રામ સિંહ યુરીશ્વર પાસે દીક્ષા અપાવી બી મંડનમણિને ચા એક જ વર્ષમાં વ્યાકરણાદિ શાસ્ત્રો ભણી ગયા. દસ વર્ષની ઉમરે દીક્ષાના બે વર્ષમાં જ આચાર્ય પદવી આપી પોતાની પાટે સ્થાપ્યા – “પાદલિપ્ત આકાશગામિની વિધાવાળા વાવ” એવા આશિર્વાદ આપ્યા. તે પાદપિતા સુરીશ્વરજી મહારાજ - જિનબિંબવિધાન – અંજન શલાકા તથા પ્રતિષ્ઠા ના વિધિ વિધાન ગ્રખ્યામાં નિર્વાણ કહિ આ ગ્રાના રથનારા છે. ભગવાન મહાવીર સ્વામિના ૧૧૫ ૫૮મર થી આદિનસરીભાના કાલના મજાવકેમાં શ્રી પાદલિપ્ત – સુરીશ્વનો ઉલ્લેખ ઉપદે પદાવલીમાં છે. શી પાદલિપ્તસૂરીમા દરરેજ પાંય તાર્યોની યાત્રા કરતા થી પાદલિપ્તસૂરીશ્વરજી પિતાનું આયુષ અ૮૫ જાણી ની રાત્રુંજય તીર્થ ઉપર ૩ર દિવસનું અનશન કરી બીજા લોકે પધાર્યા છે – શ્રી પાદલિપ્ત સુરીશ્વર ના નામે “પાલિતાણુ” નામ પડ્યું છે.
પની પાટ આ કંદિલાયાય થયા. - તેઓ ગૌ દેશમાં વિક્ષરતાં તયાં કે, ગ્રામ નિવાસી કનદ નામના શ્રેષ્ઠ ૧૦ બ્રાહણે ગુના ઉપદેશથી દીક્ષા લીધી. શત્રિમાં મોટેથી ન ગોખવાં મુનિએ સમજાવ્યું. તૃતપણાથી ભૂલી જા, ન શકિએ માટથી ગોખવા લાગ્યા તેથી મુનિએ કહ્યું કે – “
મહાવોઃ શ્રત પશ્ન િમુર વળ્યતિ ” તેમના વયથી ખિન્ન થયેલા નારિકેરાઓ પાઠક જિનાલયમાં ચારે આહારનો ત્યાગ કરી
:
S
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચો લ્યાણ
ન્દિર
મહાયશ્ર
પૂજનનિધિ
B
આરાધના કરતાં ૨૧ માં ઉપવાસે શ્રી સરસ્વતીદેવી પ્રસન્ન થયા તેમના પ્રભાવે ગૃહસ્થ પાસેથી સાંબેલા મગાવી તેના
ઉપર પ્રાસુ-જલ છાંટી પુષ્પ ઉગાઢમાં- મોઃશ્રણ રાત્રિમાળવિાંતો-નિષ્ણમ્પઃ । ચક્રા થર્મો રોષતે તન્ન દિગ્નિપુ યુદ્ધોવાની માને ઃ મિાદ ।।રૂરી) આ પ્રમાણે પ્રતિજ્ઞા કરી સર્વાં વાતને છતી વૃદ્ધવાદિની ખ્યાતિને પામેલા વિશાલામાં પધાર્યા – આ બાજુ ઉજ્જૈની નગરીમાં વિક્રમાદિત્ય રાજા રાજ્ય કરે છે ત્યાં કાત્યાયન ગાત્રમાં દેવર્ષિ બ્રાહ્મણ અને કેવી બ્રાહ્મણીના પુત્ર વિદ્વાન્ સ શાપાર`ગન સિન્ડ્સન બ્રાહ્મણ હતા. તેમણે પેાતાના પડિતપણાના ગવ થી પાતાનું જ્ઞાન પેટની બહાર ન ચાલ્યું જાય એમ વિચારી પેઢ ઉપર લાખડના મજબુત પટ્ટો બાંધેલા અને કાપણ વાદિ આકારામાં પાતાલમાં અને સમુદ્રમાં ન પેસી જાય. એટલા માટે (સીડી-નિઃશ્રેણિ, પરશુ-કુહાડી) સાથે રાખેલા પડિત સિદ્ધસેન એઢનાર માગ માં જૈનાચાય વૃદ્ધાદિ-સૂરીને મળ્યા અને પ્રશ્ન કર્યો કે મજ-કાલ વૃદ્ધવાદસુરિ કયાં છે. તેમણે કહ્યુ કે હુ તેજ છું. – પઢિત સિદ્ધસેન ખેલ્યા મારે તમારી સાથે વાદ કરવાના લાંબા વખત થી સ`કલ્પ છે. માટે આપણે વાદ કરીએ – ત્યારે સુરીશ્વરે રાજ સભામાં નાદ કરવાનું કહ્યું. ત્યારે પતિ સિદ્ધસેને અતિ આગ્રહથી ગાવાળની સાક્ષિમાં વાદ કરતાં सूरीश्वरे नवि मारिअ नवि चोरिअर पर-दारह अत्थु निवारिअह । थोवाहवि थोव दाइअइ त સગ્નિ તુપુર મુ નાયડ્ || દેશીલાષામાં વાળને ખુશ કરી પઢિત સિદ્ધસેનને જીતી લીધા એટલે તેમણે શિષ્યપણું સ્વીયુ. અને રાજસભામાં પશુ થતી દીક્ષા આપી કુમુદચંદ્ર નામ પાયું. શીઘ્ર સમાગમ પારદરવા થતાં ગુરૂએ આચાય` પદવી આપી. પહેલાનું (ગૃહસ્થ પણાનુ' ) નામ આચાય' સિદ્ધસેન સુરીશ્વરજી સુ.... – ગુરૂ પટ્ટાવલીમાં વીર સ', ૪૬૭ માં સિદ્ધસેન દિવાકર સુરીશ્વર થયાં. એમ કહ્યું છે, એમ્નાર ચિત્તોઢગઢમાં
જાહેર
豪豪豪豪豪豪
૨૮
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્રી
કલ્યાણ અાિ
મહાયશ્ર
પુજન
વિધિઃ
એક વિચિત્ર તલ જોયે. તે પત્થર માટી લાડાનેા ન હતા બારીકાઈથી તપાસ કરતાં તે લેપષય હતા તેને
ઘસતાં છિદ્રમાંથી જોતાં હજારા પુસ્તકો જોયાં – એક પુસ્તક લઇ એક પાનું વાચ્યું – તેમાં સુત્ર સિદ્ધિયોગ અને સ`પથી સુલટ નિપજાવવાની વિધિ ના ક્ષ્ાક વાંચ્યા સાધાનતા પૂર્વક આગળ વાંચવા જાય છે ત્યાં જ શાસન દેવતાએ તે પુસ્તક અને પાનું ઝુટવી લીધું – અને કહ્યું કે કાળના પ્રભાવથી પૂર્વમાં રહેલા ગ્રન્થાને વાંચનાની હવે ચેાગ્યતા નથી – વિહાર કરતાં એક વખત પૂર્વમાં કર્મારગામમાં પધાર્યા ત્યાં દેવપાલ રાજાને જૈનધર્મી બનાવ્યા. એક વખત કામરૂ દેશના વિજય વર્મા રાજાએ મેાટી સેના સાથે દેવપાલના કર્મારનગરને ધેરા ઘાલ્યા – દેવપાલે આ સિન્ડ્સન સૂરીશ્વરને કહ્યું કે આા પ્રબળ રાત્રુની સામે ટકી રહેવા જેટલુ મારી પાસે કોષસઢાર અને સૌન્ય પણ નથી આથી સૂરીશ્વરે સુવર્ણ સિદ્ધિથી સેાનુ તથા સ`પના પ્રયાગથી સૌન્ય ઉભું કરી તે દેવપાલ રાજાને સહાય કરી વિજય વર્મા ઉપર જીત મેળવાવી – દેવપાલ રાજાએ મુંઝવણ રૂપ અધકારમાં પોતાને સૂમ' જેવા પ્રકારા મળવાથી સુરીશ્વરને “શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર” એ વિશેષણ આપ્યું. દેવપાલ શાજાએ અતિશય આગ્રહથી દાક્ષિણ્યનરા થયેલા આચાર્યશ્રીને પાલખી અને હાથી ઉપર બેસાડવા માંડયા. આ આચાય શ્રીના શિચિલાચારના સમાચાર સાંભળી શ્રી વૃદ્ધવાદિદેવ સુરીશ્વરજી પ્રચ્છન્ન વેશે વિહાર કરી કર્મારપુર આવ્યા પ્રભાવક ચરિત્રના અનુસારે – આ લૈાથી પ્રતિએધ પમાડયા... अल्ली फुल्ल तोड, मन आरामा म मोडहु । मण कुसुमेहिं अचि નિશનુ ત્તિષ્ઠદ્દ શરૂં વળેળવણુ ॥૧॥ અન્ય ગ્રન્થ અનુસારે – મૂર્િ માર - માન્તિઃ િતવ વાતિ ? । ન તથા વાયતે ન્યઃ, યથા વાતિ વાધતે ॥ આ પ્રમાણે યુક્તિ પૂર્વીક મી વૃદ્ધવાદિદેવ સુરીશ્વરે - શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વર૯ને સમજાવ્યા કલિકાલ સર્વ'જ્ઞ હેમચ'સુરીશ્વરજી મહારાજા એ સિદ્ધ હંમ વ્યાકરણ - અધ્યાય – ૨–૨-૩૯ સૂત્ર “ઉ દંડનૂપેન” માં દૃષ્ટાંતમાં કહ્યું છે કે -
ન્ય:
अनुसिद्धसेनं
******
IRRI
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
ળ વાઃ ઉપમાપ્તિ સંગૃહીતા છે અત્યાર સુધી બી સિદ્ધસેન દિવાકર સરીર જેવા કવિ નથી ર૮૩ યાણક થયા. અને શ્રી ઉમાસ્વાતિ જેવા સંગ્રહ કર્તા નથી થયા. અન્ય ગ્રથના આધારે - એક વખત સિદ્ધાન્તો આમાને છે મદિર માં સંસ્કૃત બનાવવાની ઇચ્છા વાળા થી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરીશ્વર એ ગુરૂને કહ્યું - બી વૃદ્ધવાવિ સુરીશ્વરે ના પાડવા
છતાંય એકશ્લોમસંભળાવ્ય “નમોડરિદ્વારા સ્થા-સર્વસાધુઃ ” એ સાંભળી ગુરૂએ - શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ
થી કેવલજ્ઞાની એવા તીર્થંકર પરમાત્મા તથા ગણધર ભગવતેએ જે શાસ્ત્રોને પ્રાકૃત ભાષામાં રચ્યા છે તેમની વિધા આશાતના રૂપ હોવાથી પાષિત પ્રાયશ્ચિત આપ્યું તે પારાંચિત - પ્રાયશ્ચિત વહન કરતાં સાતમા વર્ષે ઉજયિની
નગરીમાં આવી. વિક્રમ રાજાને ચાર શ્લોકથી આશિર્વાદ આપી ખુશ કર્યા - બાદ કેટલાક દિવસે અવધૂતનો વેષ લઇ મહાકાલેશ્વર મંદિરમાં મહાદેવના સન્મુખ પગ કરી સુતેલ અવધૂતને ઉઠાડવા પૂજારી આદિ નિષ્ફળ થતાં વિક્રમ રાજાને ફરીયાદ કરી રાજાએ સંનિકને મોકલયા- રાજપુરૂષ સામ-દામ નીતિમાં ન ફાવતાં ખૂબ મારવા મંડયા. તે માર અંતઃપુરમાં પાવા લાગ્યો એટલે રાજાએ મારવાનું બંધ કરાવી જાતે આવી રાજાએ વિનય પૂર્વક કહ્યું કે - આપના જેવા મહાત્માને આ વિશ્વવલ્થ મહાદેવને પગ લગાડવા જતા નથી પરંતુ મહાદેવને નમન કરવું જોઈએ ત્યાર પછી અવધૂત રૂપે પહેલા શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વરજી ઉઠીને રાજાને કહે છે કે તમે જે વિશ્વવધ મહાદેવ કહે છે તે મારા પ્રણને સહન કરી શકશે નહિ. - ત્યારે રાજાએ કહયું કે- તે સાક્ષાત બતાવે
ત્યાં જ શ્રી કરયાણુ મન્દિર સ્તંત્રની રચના શરૂ કરી ૧૧ માં શ્લોકે શિવલિંગમાંથી ધૂમાડો શરૂ થયું. ૧૨ માંગ્લાકે શિવાલંગ ફાટયું અત્યન્ત મહામકારી શ્રી અવંતિ પાર્શ્વનાથ સ્વામિના પ્રતિમાજી પ્રગટ થયાં. - ૩ર માં પ્લેકે પ્રતિમા સ્થિર થયા. રાજા આદિ સર્વજન આશ્ચર્ય પામ્યા. વિક્રમરાજા ધર્મ બન્યા-સંઘે પાંચ વર્ષ બાકી રહેલા પારાંચિત પ્રાયશ્ચિતના માફ કર્યા. પ્રભાવક ચરિત્રના આધારે - શ્લોક - ૧૦૯ થી મૂલ નાગમો જે કેવલિ એવા
38
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી.
૮૪
કયાણુ,
મન્દિા
પહાય
વિધિઃ
તીથ"કર પરમાત્માએ કહેલા અને ગણધર ભગવતી સુધર્માસ્વામિએ પહેલાં જે યૌદ પૂર્વોની રચના સંસ્કૃત ભાષામાં જ કરી હતી. તે કાલના પ્રભાવે પૂર્વો વિરછેદ પામ્યા અત્યારે જે અગ્યાર અંગે પ્રાકૃત ભાષામાં છે તે બાલ ચી પદ્ધ જનેના અનુગ્રહ માટે છે. - તે કેવલિ ભાષિત પ્રાકૃતમાં નિરાદર વાળા થઇ. મી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વરે સિદ્ધાન્તને સંસ્કૃતમાં રચવાની ઈછા સંઘને જણાવી. સંઘે વિચાર્યું કે - મી સિદ્ધસેન દિવાકર સુરીશ્વરે આવા વચને બેહવાથી ખુબ પાપ બાંધયું છે માટે શ્રુત સ્થવિરો જ આનું પ્રાયશ્ચિત કહી શકે - તેમણે કહ્યું કે – બાર વર્ષ ગચ્છને ત્યાગ કરી સાધુ વેષને છુપાવી દુરસ્તર તપ તપી પાશાંતિ પ્રાયશ્ચિત વહન કરે તે જ શુદ્ધિ થાય અન્યથા જિનેશ્વર પરમાત્માની આજ્ઞા ભંગ થાય - જે ન શાસનની અદભૂત પ્રભાવના કરે તો બાર વર્ષ પહેલાં પણું પ્રાયશ્ચિત પૂર્ણ થઈ જાય. આ પ્રમાણે શ્રી સંઘની રજા લેઈ સારિક શિરોમણિ શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સરીધરજીએ ગુમ વેણે સાત વર્ષ પસાર કર્યા.- એક વખત વિહાર કરતાં ઉજૈની નગરીમાં વિક્રમ રાજાને ચાર શ્લોકથી પ્રસન્ન કરી રાજ સામે કડગેશ્વર મહાદેવના મંદિરે ગયા દ્વાર થી પાછા વયા એટલે જ પ્રશ્ન કરે છે કે - તમે દેવને પ્રણામ ન કરવાથી અવજ્ઞા કરી છે. ત્યારે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સુરીશ્વરજી કહે છે કે – મારા પ્રણામને આ દેવ સહન કરી શકશે નહિ? ત્યા જિક્રમ રાજાના કહેવાથી શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સુરીશ્વરજીએ ન્યાય-વતાર સુત્ર અને વીર પરમાત્માની સ્તુતિ રૂપ દ્વાત્રિશત્ ત્રિશિકા - એટલે ૩૨ શ્લોક પ્રમાણુ એક- એવીત્રીશ ત્રિકિા - રચી અને ૪૪ શ્લોક પ્રમાણુ એવું કી કહાણુ મંદિર સ્તોત્ર રચ્યું. - ત્યારે શીવલિંગમાંથી ધૂમાડો નીકળે મધ્યાહ્નો પણ અત્રિ થઇ ગઈ - ત્યારબાદ મી અવંતિ પાર્શ્વનાથ સ્વામિના પ્રતિમાજી પ્રગટ થયા. પરમભક્તિથી પરમાત્માને નમી. વિક્રમ રાજાને જૈનધર્મી બનાવ્યા. જૈનશાસનની મહાન પ્રભાવના કરવાથી બી સંઘે પાશાંચિત પ્રાયશ્ચિતના પાંચ વર્ષ પાછળના માફ કર્યા. – શ્રીમદ્ વિજય હાથમીરીધરજી મ. પર્વાધિરાજ આ પર્યુષણાફ્રિકા વ્યાખ્યાન - દ્વિતીય દિને - તીર્થયાત્રામાં લખે છે કે -
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક૯યાણુ માર
। श्री सिद्धिसेनार्कप्रति बोधित विक्रमार्कस्य श्री शत्रुञ्जय यात्रा से।- एकोनसप्तत्याधिक शतं १६९ ॥२८५॥
सौवर्णा देवालयाः पञ्चशती (५००) दन्त चन्दनादिमयाः। श्री सिद्धसेनाद्याः पञ्चसहस्राः (५०००) HARE सूरयः। चतुर्दश (१४) भूपा-मुकुट बद्धाः सप्त तिर्लक्षाणि (७००००००) श्राद्धकुटुम्बानि । ५- एकाकोटिर्दशलक्षाणि नवसहस्त्री व (१,१००,९०००) शकटानि। अष्टादशलक्षाणि (१८०००००)
तुरङ्गमाः। षट्सप्ततिः शतानि (७६००) गजाः । एवं करभवृषभादयोऽपि ज्ञेयाः । પરમ શાસન પ્રભાવ પંન્યાસ પ્રવર પરમગુરૂદેવશ્રી ચન્દ્રશેખર વિજય ગણિયાએ “તારે વનપંથ ઉજાળ” ભાગ-૪ પુસ્તક ૨૪૧ વિષય ૬૯ ચારિત્રધાર મહાન મુનિએ પાના ૨૦૬ થી ૨૦૦૭ માં શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સુરીશ્વરજી છે તથા પાના ૨૦૯૬ થી ૨૯૯૮ માં માતંગસૂરીશ્વરજીનું કવન ચરિત્ર લખેલ છે. પ્રભાવક ચરિત્રમાં જ ૧૭૪ માં શ્લોકમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે – શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વરજી સૂર્ય રૂ૫ વાદી અરત પાયે છતે .
भgi fay ५५vi mIllul-धीत ३५ वाहीमा यही २ छे. (नमोऽर्हत् ....) ॐ ही श्री . सिद्धसेन-दिवाकर-सूरीश्वर-गुरुभ्यो नमो नमः स्वाहा । २४ MAN ॥ (wwी याul) Aant-3५. (नमोऽहत्....) ॐ अस्मिन्नपारभववारिनिधौ मुनीश ! मन्ये न मे श्रवणगोचरतां गतोऽसि।
आकर्णिते तु तव गोत्रपवित्रमंत्रे, किंवा विपद्विषधरी सविधं समेति ॥३५॥ स्वाहा ભાવાર્થ - શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સુરીશ્વરજી મહારાજાએ આઠ ઓક વડે કરેલી ગાઇને વિજ્ઞપ્તિ જ્યારે ભક્તામર
MERKERNX***
ti***XXXNXXXXXXX
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥२८॥
**XXX
*****
वि:
*
ન સ્તોત્રકારે આઠ-ભય ર કરનારા શ્લોકે આ છે. - હે મુનીશ્વર ! હું માનું છું કે - આ અપાર સંસાર રૂપી દયાણુ
સમુદ્રને વિષે ભ્રમણ કરતાં મેં કદાપિ તારા નામનું શ્રવણ કર્યું નહિ હોય કારણ કે તમારે નામ રૂપ પવિત્ર મંત્ર મદાર
સાંભળવામાં આવ્યો હોત તો શુ વિપત્તિરૂપી સર્પિણી કદાપિ પાસે આવી શકે ? ન જ આવે - બા કનકકુશલ ગણિ Mera त्तिमा मे छे ? - हे मुनीश ! अतिविस्तीर्ण-संसार-समुद्रे-मे श्रवण गोचरतां न गतोऽसि । पून
तव नाम पावनमन्त्रो श्रतेसति विपद नायास्यदित्यर्थः।। भावार्थ - अब आठ श्लोकों के द्वारा स्तोत्रकार विज्ञप्ति करते हैं - * हे मुनीश्वर ! मैं मानता हूं कि इस अपार संसार रूपी समुद्र में भ्रमण करते हुए मैं ने कदापि आपके नाम का अवण नहीं किया
होगा, क्यों कि यदि आपका नामरूप पवित्रमंत्र सुनने में आए, तो क्या विपत्ति रूपी सपिणी कदापि पास आ सकती हैं ? अर्थात् नहीं मा सकती। हे प्रभु ! अमी तक मेरी सांसारिक मापत्तियों का नाश नहीं हुआ है। इससे मैं सोचता हूँ कि आपका नाम अबतक मैंने किसी भी भव में नहीं सुना होगा। यदि सुना होता तो संसारभ्रमणरूप यह आपत्ति मुझे नहीं घेरती ॥ (३५)
- ॐ नमो अरिहंताणं जम्ल्यूँ नमः। ॐ नमो सिद्धाणं इम्ल्यूँ नमः। ॐ नमो आयरियाणं सम्व्यूँ नमः। ॐ नमो उवज्झायाणं मल्ल्यूँ नमः। ॐ नमो लोए सव्वसाहूणं छम्ल्ठ्यूँ * नमः। देवदत्तस्य संकटमोक्षं कुरु कुरु स्वाहा । ७११६॥ ॥ ॐ ही आपन्निवारकाय श्री जिनाय * * नमः । १५ अक्ष॥ *दि - ॐ ही अर्ह णमो मिजलिजणासए । १3 MAN ॥ मन्त्र- ॐ * नमो भगवति मिगियागदे अपस्मारे रोगे शान्ति कुरु कुरु स्वाहा । २६ ६ ॥
***
**
*XXXXXXXXX***
**
**
**
*
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્રી
કાણુ ન્દિર
મહામન્ત્ર
પુજન
વિધ
E
....પરમ....અવન્તિ.... પાના ૨૨૩ ના બન્ને મત્રો બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ,
(૩ર) પ્રશ્નલ પુણ્યે પાસ જિનવર, પામિએ દીદાર રે; માનું અમૃતપૂર્ણ લેચન, શાંતરસ ભૃંગાર છે. પ્ર૦ ૧ આજ પહેલાં ઘૃણી સ’સારે, સુછ્યા મે નલિકાને રે; ભુવનનાયક સુખદાયક, તે લક્યું અનુમાને રે. ૫૦ ૨ જે ભણી ભવદુઃખ દુષ્ટ વિષધર, રહે છે ફિલ્મ પાસ રે; નવિ સુછ્યુ તુજ નામ ગારુડ, મ`ત્ર મહિમા ખાસ રે. ૫૦ ૩ સ` દુશ્મન દ્દરે નાસે, ટલે દાગ દૂર રે; નયવિમલ પ્રભુ નામ સમરણુ, હાયે સુખ ભરપૂર રે. ૫૦ ૪ જેનુ' ના માપ એવા ભવજલનિધિમાં, આપ હે નાથ ! મારા, મારી શ્રોતે'ડ્ડિયાના, શ્રવણ વિષયને, પ્રાપ્ત ના છે! થયેલા; માનું છું હું નહીં તેા તલ પુનિત વિશેા! નામ મા હમારા, કાને મુલ્યે તેચે, વિષદ ફણુ રી‚ પાસ આવી શકે શું ?॥૩૫॥ બ્લેક-૩૬. (નમોહઁ...) ૐ નન્માન્તરપિ તવ વાયુળ ન લેવ ! મન્યે મા મહિતમીહિતવાનનક્ષમ્ ।
तेनेह जन्मनि मुनीश ! पराभवानां, जातो निकेतनमहं मथिताशयानाम् ॥ ३६ ॥ स्वाहा ભાષા' – હે દેવ ! હું' માનું છું કે – જન્માંતરને વિષે ક્તજનાને વાંછિત ફળ આપનારા તમારા ચરણાને મે પૂજ્યા નથી તેથી જ હું સુનીશ્વર ! આ જન્મમાં હું ચિત્તને પીડા કરનાર પરાભવાનું સ્થાન થયા છું. શ્રી કનકકુરાલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે – ઢે તેવ ! સ્વતઃ વાચ્છિત – વિતરળ – પ્રવીળમ્પાત્યુનું મયા. મવાન્તરેવિ न पूजितम् तेन उपद्रवाणां निकेतनमिहजन्मनि अहं जातः ॥ भावार्थ हे देव ! मैं मानता हूँ कि
-
1
भक्त जनों को बांछित फल देने में निपुण आपके चरणकमल का पूजन मैंने किसी भी जन्मातर में नहीं किया । इसलिये हे मुनीश्वर ! इस जन्म में मैं चित्त को पीडा पहुंचाने वाले पराभवों का स्थान बना हूं। यदि आपके चरणकमल की सेवा की होती तो मैं पराभव का पात्र नहीं बनता अर्थात् आपके चरण की पूजा करने वाला प्राणी कदापि पराभव का शिकार नहीं बनता है | (१६)
*********
||૨૮૭||
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
भी ॐ नमो भगवते चन्द्रप्रभाय चन्द्रेन्द्रमहिताय नयनमनोहराय हरिणि हरिणि सर्ववश्यं कुरु कुरु ॥२८॥ કલ્યાણ જ સ્વાહ કજજ દ્ધારણ માત્ર ૪૩ અક્ષરી || નમો ભૂતાય સમાય વાંમાય રામાય છે જુહુ હુ જ મન્દિર - ગુ ગુરુ ની અમરિની મમર મનોહરિનમ: નયનાનજન મન્ય ૪૨ અક્ષરી – ભવ પા-ક૫પહાયની પૂજન- અ. ૯, બ્લેક-૧૮ ના બને મને.. છે સારા વ - દુરબાર શ્રી નિનાય નમઃ ૧૮ અમારી વિધાતા ઋદ્ધિ - $ " ગ" vમો શું ? વિવITI ૧૩ અક્ષરી | મન્ચ - . * ગઈમાં
નાગઢ-વિષ-શાંતિરિનિ સ્વા€TI ૧૯ અક્ષરી | છે...ઘરમ...કાન્તિ... પાના રર૩ ના બને તે મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૩૩) અનીએ પાસ આરાધ, દુખ ચૂરણુ મન વછિત પૂરણ, એવી જ સુરત સા. અ. ૧ જન્માંતર પણ તુજ પદ પંકજ, પૂજિત નહિ લગાર, ઇમ જાણું છું નહિતર આપદ, કિમ અાવે નિરધાર. અ. ૨ દહભવિ પર ભવિ તો દુઃખ આવે, જો નવિ કીધી સેવા, પાયો પણ તમને નલિ ધ્યાયે, દેવ બુદ્ધિ કરી દેવા. અ૦ ૩ વામાનંદન યંદન શીતલ, નેહ નયણ શું નિરખ, નય કહે બાહિ ગ્રહીને કીજે, સેવક આ૫ સરિ. અ... ૪ માનું છું એમ હું તે, સુગુરૂ! પરબવે, આશને પૂરવામાં દક્ષ શ્રેષ્ઠ પ્રભાવી, તંવ પદ યુગને, કયાંય પૂજ્યાં નથી રે; તેથી આ જન્મમાં હું, પળપળ મનના, આ જેપણે છે, ઘૂંટયા એવાં દુખેના,વિજગમુનિ પતે સ્થાનવાળો થયો છું.nયદા બ્લેક-૩૭ (નડર્દ...) નૂર મોહતિવૃત્તોનેર, પૂર્વ વિમો! સંસ્કૃત્તિ વિદ્યોતિરિ
मर्मावियो विधुरयन्ति हि मामनर्थाः प्रोद्यत्प्रबंधगतयः कथमन्ययैते ॥३७॥ स्वाहा
દરદ
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચાણ
આદર
મહાયશ્ર
पूजन
শিধিঃ
0000
*****
ભાવાથ - હૈ પ્રભુ ! મારા નેત્રા મેહરૂપી અ ધટાર વડે ઢંકાયેલાં હોવાથી મેં પ્રથમ કાઇ પણુ વખત-એકવાર પશુ રા આપના દન કર્યાં નથી. અન્યથા જો કદાચિત્ આપને જોયા હ।ત તેા મમ સ્થાનને વીંધનારા અને કર્માંધની પ્રવૃત્તિને પામેલા આ કષ્ટો અને કેમ પીડા કરે! ન જ કરે, અર્થાત્ તમારા દાન કરનારને અનની પ્રાપ્તિ થતી નથી. श्री भालुभ्यमुनि वृत्तिभां क्षयेछे - यदि पूर्वं त्वं दृष्टो भवेत् तदा मां अनर्थाः कथं पीडयन्ति ? पीडयन्ति चेत् तदा त्वं पूर्वं दृष्टोनास्ति इति ॥ भावार्थ हे विभु ! मेरे नेत्र मोहरूपी अंधकार से आच्छादित
•
होने के कारण मे ने इससे पूर्व कमी भी एक बार भी आपके दर्शन नहीं किये अन्यथा यदि कदाचित दर्शन किये होते तो मर्मस्थान को मेबने वाले और कर्म बन्ध की प्रवृत्ति को प्राप्त किये हुए ये कष्ट मुझे क्यों पीडा पहुंचाते ! अर्थात् कदापि नहीं पहुंचाते ! कहने का तात्पर्य यह है कि आपका दर्शन करने वाले को अनर्थों की प्राप्ति नहीं होती हैं ॥ (३७) ॐ अमृते ! अमृतोद्भवे ! अमृतवर्षिणि! अमृतं स्त्रावय स्त्रावय सं सं क्लीँ क्ली ँ हूँ हूँ हाँ हाँ ही ही द्रावय द्रावय ह्रीँ ँ स्वाहा ॥ अमृत भन्त्र ४3 अक्षरी | श्री और पेझा. ४५. अ. २४-८. ही सर्वानर्थ - मथनाय श्री जिनाय नमः | १५ अक्षरी ॥ ऋद्धि - ॐ ह्रीं अर्ह णमो ह्रीँ खोमि ह्री ँ खोमिए । १३ अक्षरी ॥ भन्त्र - ॐ नमो भगवति मम सर्वराजा - प्रजा -वश्यकारिणि स्वाहा। २२ अक्षरी ॥ ॐ.... परम... अवन्ति...पाना २२३ ना भन्ने मन्त्रो मोटी (भाजी बाजी) अष्टभारी पूल ल (૩૪) અરિહત અમ મૃતની સુના, એક દાસ તણી અરદાસ હા, નહેાત કાલ કીરતાં થયા, અબ આયે હું
*******
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
રહદી
t
કાયાણ મન્દિર મહાયત્ર
જન
:
વિધિ
:
તુમ પાસ હે. અરિ૦ ૧ મોહતિમિર જોરે કરી, અતિમૂઢ કદાગ્રહ પીઠે છે, એકવાર પણ તાહરૂ દરિસન, જાગે નયણે ન દીઠે છે. અધિ૨ એહ અનર્થ પરંપરા, કિમ પીડે છે સંસારે છે, સુકૃત સુકૃત અનુયારિયાં, નહિ મિલે સુખ લગારે છે. અરિ૦ ૩ તેહ ભણી એમ જાણું છું, મન શુદ્ધો ન કીધી સેવ હા, નય કહે હવે નિશ્ચય ધર્યો, લવ લવ મુજ તુંહી જ દેવ છે. અરિ. ૪ જેના મેહાંધકારે, અતિશય જિન! નેત્ર છે આવૃતાયાં, એવા મારા વડે ના, પ્રથમ નજરમાં, એક વારે ય આવ્યા; જે આવ્યા હોત તે છે, અતિશય જગમાં, બંધના દુખ ચાલુ, જેને એવા મને આ અતિ દુઃખદ દુખે, કેમ પડી શકે છે. રૂા. પ્લેક-૩૮. (નોરંત)માવજતોfમહિતોગવિનિરીક્ષિત, નૃવંર માવિકૃતરિ भक्त्या।जातोऽस्मि तेन जनबान्धव !दुःखपात्रं, यस्मात् क्रियाः प्रतिफलन्ति न भावशून्याः ॥३८॥स्वाहा ભાવાર્થ – લોક બધુ! લોકના હિતકારક! મેં પહેલા કોઈપણ ભવમાં તમને સાંભળ્યા પણ છે, પૂજ્યા પણ છે, અને જોયા પણ છે પરંતુ ભક્તિ વડે તે ચિત્તમાં ધારણ કર્યા જ નથી. તેથી જ દુઃખનું ભાજન થયો છું. કારણ કે સાંભળવાની પૂજધાની અને જોવાની સર્વ ક્રિયાઓ ભાવ વગરની હોય તે ફળતી જ નથી તેથી જ મારી સર્વ ક્રિયા નિષ્ફળ. ગયેલ છે. આ માણિકય મુનિ વૃત્તિમાં લખે છે કે – નિરામિષાયફૂન્યા ઝિયા: વન્યો ન મન્તિ . भावार्थ - हे लोक बंधु ! लोक के हितकर्ता मैं ने इससे पूर्व किसी भी भवमें आपको सुने भी हैं, पूजे भी हैं और देखे. है। परन्तु भक्ति द्वारा चित्त में धारण तो किये ही नहीं। इसीलिये मैं दुःख का पात्र बना है, क्यों कि सुनने, पूजा करने और देखने आदि की मी क्रियाएँ भाव रहित हों तो वे फलदायक होती ही नहीं। इसीलिये मेरी सभी क्रियाए निष्फळ रही है। (३८)
3
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
દી શ્રી હે હે ી ૌઢે પ્રૌ ચૂમિકા વાસના ટુરિયાકિન૨૯૧૫ સાણ વિનય કરું છુરુ સ્વાહા । ક૨અક્ષરી । ૐ હી સર્વ દુઃવહરાય શ્રી નિનાય નમઃ || ૧૫ અક્ષરી || નમો ફટ્ટ મિષ્ટિ મધરા | ૧૫ અક્ષરી | મન્ત્ર – ॐ नमो खङ्गारी
મન્દિર સહાય.. પૂજનવિધિ
હિં - ૐ દી” હું देव्यै खङ्गारो कहां गयौ खङ्गारो खैर काटि वा गयौ, खैर काटि कांड करे, खैर काट सारका तर घडावे, ती घडा पेटपीडा हृदयपीडा अमुकाकी छेदीस्यै जानवा न्हारवारी पीड़ा छेदीस्यै । ૭૮ અક્ષરી || ....મ....અવન્તિ.... પાના ૨૨૩ ના બન્ને મ`ત્રા ખાલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ, (૩૫) પ્રભુ સાહિબ કિમ પાઇએ હૈ, મહા મેરે પ્યારે તન મન વચ કરી શુદ્ધ, જો સાહિબ ચિત લાઇએ દેૉ. પ્રભુ૦૧ સુણિયા નામ તુમારો શ્રણે, નયણે નીરખ્યુ અ’ગ; પૂછ્યુ વિવિધ પ્રકારે તુમચુ', 'બ અનેાપમ ચંગ. પ્રભુ૦ ૨ બાહ્ય વિનય સવિ બહુ પરિ કીધા, પણ સીધા નવ કામ; શકિત થકી ચિત્તમાં નમિ ધાર્યાં, તાર્યાં નહીં આતમરામ. પ્રભુ૦૩ ભાવશૂન્ય કિરિયા સવિ ન ફળે, જ્યું ગગને ચિત્રામ, તપ જપ સ‘યમ કષ્ટ વિતય સવિ, હાયે જબ નિજ મન નામ, પ્રભુ૦૪ દેવ બુદ્ધિ કરી તુ· જબ ધ્યાયેા, તવ સીઝેસન કામ, નવિમલ કહે દુઃખ દૂર પ્રણાસે, સમરે ભાવે તુજ નામ, પ્રભુષ સુ’છ્યા પૂજ્યા ય દીઠા, જન હિતકર ! મે', આપને છે છતાંયે, ધાર્યા ના શકિતથી મેં, મમ હૃદય વિષે, નિશ્ચયે દીનબા ! તેથી તે। વીતરાગિન્ ! અતિશય દુઃખનું, પાત્ર હુ છુ થયેલા, જેથી બાવા વિનાની, લવ પણ ફળને, આપતી ના ક્રિયાઓ.॥૩૮॥ લા-૩૯. (નમોડ્યું.... ૐન્ય નાથ! દુલિનનવત્તજી! હૈ રાય! વારવુવ તે! વિશનાં વરેખ્યું !
भक्त्या न ते मयि महेश ! दयां विधाय, दुःखाङ्कुरोद्दलन तत्परतां विधेहि ॥३९॥ स्वाहा
********************
અન્ય -
GOOG
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
* सापाय- नाय! भीलन २ un! २२५ ४२१योग्य! Banसने ना स्थान !
ऋ॥२२॥ કે જિતેન્દ્રિયોને વિષે શ્રેષ્ઠ ! હે મોટા ઈશ્વર ! તમે બક્તિ વડે નમેલા મારા ઉપર દયા કરીને ખાશ દુખેને મૂળથી भाना ४२. श्री मारािय भुमि त्तिमा छ - हे दुःखिजन वत्सल! मयि दयाम विधाय MG44 दुःखाकुराणां मूलतो निष्कासनं कुरु ॥ भावार्थ - हे नाथ ! आप दुःखीजनों के प्रति वत्सल - दयालु हैं ! शरण्य-* पून
शरण में आए हुए प्राणियों के लिये हितकर्ता है, दया के पवित्र स्थान हैं, सर्व जितेन्द्रियो में आप श्रेष्ठ हैं । अतः मुझ पर दया विधि
करके मेरे दुःख के कारणों का-दुःख के अंकुरो का विनाश करने के लिये आप तत्पर बने । इस लोक में जिनेश्वर की केवल
स्तुति ही की गई है ॥ (३९) मन्त्र - व्यू क्ली* जये विजये जयंते अपराजिते जम्ल्यूँ जंभे, भल्यू * मोहे, म्म्ल्यूँ स्तंभे, मल्ल्यू स्तंभिनि अमुकं मोहय मोहय मम वश्यं कुरु कुरु स्वाहा । ४७ २४३ * ॐ ही जगजीव - दयालवे श्री जिनाय नमः । १६ maa ॥ *द्धि - ॐ ही अर्ह णमो
सचावरिए गणिज्ज । १४ १९॥ ॥ मन्त्र- ॐ नमो भगवति अमुकस्य सर्वज्वर शान्ति कुरु कुरु स्वाहा । २३मक्षश॥ ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२3 नाम-ने मोबी (भाभी जी ) Am પૂજા જાપ. (૩૬) નાથ નિરંજન જગદાધાર, તું દુખિત જન કરૂણગાર; સાહિબ સેવીએ, હાંરે મેરે આતમ શ્રી જિન સેવીએ. સા. ૧ દયા કરે પ્રભુ દયાલ, ભવ ભવનાં છેડો દુ:ખ જાલ. સા. ૨ જગદીસર તેહિ મુનિનાથ, સાયા સાજન શિવપુર સાથ. સા ૩ હું તે પ્રણમું તારા પાય, કાલે કઠિન મુજ કામ કષાય. સા. ૪ જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ તારણહાર, અવર ન કે કણે સંસારસા. ૫
EXIXXXKX
ORIES
*
RXXXXX
*****k
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે દુઃખી લોકો પરે છે, અધિક કરૂણતા નિત્ય વર્ષાવનારા ! સ્વામી દયાના પુનિતરાહ! હિ!, શ્રેષ્ઠ યોગી સમૂહે છે बो * * Moreतिवीरेनतमा परे,सेOnlarsी याने माना अनि,विशुपति
त
था ॥30 ॥२८॥ भा. ४.. (नमोऽर्हत्....) ॐ निःसङ्ख्यसारशरणं शरणं शरण्य-मासाद्य सादितरिपु प्रथितावदातम् । મહાયત્ર
त्वत्पादपङ्कजमपि प्रणिधानवंध्यो, वध्योऽस्मिद्भुवनपावन ! हा हतोऽस्मि ॥४०॥ स्वाहा पून
ભાવાર્થ - રણુ ભવનને પવિત્ર કરનારા કે સ્વામી! અસંખ્ય બળનું ઘર, શરણ કરવા ભેગા રાગાદિ શત્રુને નાશ लिपि
કરનાર, પ્રસિદ પ્રભાવવાળા, તમારા ચરણ કમળનું પણ શરણ પામીને જો હું ધ્યાન રહિત થઈ રાગાદિક રાત્રુ વડે જ વધ કરવા લાયક થાઉ તે ખેદની વાત છે કે મારા ભાગ જ વાકાં છે એમ હું માનું છું. મા પાણિક્ય મુનિ 1
वृत्तिमा छ है - हे जगत्पवित्रीकरण ! त्वत्पादपङ्कजं शरणं आसाद्यापि चेद् - यदि अहं चेतः समाधान शून्यः नमस्कार रहितः अस्मि ।। भावार्थ - त्रिभुवन को पवित्र करनेवाले हे स्वामी ! मापका चरणकमल. असंख्यबल का घर है, शरण करने योग्य है, रागादि शत्रका नाश करने वाला हैं तथा प्रसिद्ध प्रभाव वाला है। उसकी - आपके
चरण युगलका शरण लेने पर भी यदि मैं ध्यानरहित होकर रागादि शत्रु द्वारा वध करने योग्य बनें तो यह खेद की बात है कि * मैं दुर्दैव से मारा गया हूं ! मेरे भाग्य ही बुरा है - ऐसा मैं मानता हूं ॥ (१०)
Rit- ॐ ही अर्ह णमो उण्हसीअणासए । १३१६ ॥ - ॐ नमो भगवते इम्ल्यूँ . नमः खाहा । १२-१६॥ ॐ....परम....अवन्ति.... पाना २२३ ना भन्ने मानी ( A l)
અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. ૩૭) સલણે સાહિબ બિનું કંસે ભવ પારે, ચાહું રે હું તુમચી દીદા-સુણે લોકા. સ. ૧
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી ચાણ
ન્દિર
મહાયશ્ર પૂજન
નિધિ
મ‘દગિરિથી અધિક હૈ સારા, તુ હી જ અંતર વૈરી નિવારા. સન્ ૨ તુમ ૫૬ લહી જો ભાવેન નમીયેા, તેા જન્મ હમારા ઇમ એલે મિયા. સ૦ ૩ ભુવન પાવન અબખેદ – નિવારા, જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ પ્રાણ આધારા, સ૦ ૪ આખા આ વિશ્વને રે, પુનિત કર વિભા !, શત્રુને મારનારા વિધાધાર પ્રત્યેા રે !, અણિત બળનું, સી 1સિદ્ધ ચલાવી; એવા રૂડા તમારા,ચરણુ કમલનુ', સ્થાન પામ્યા છતાં જજે, દ્દરે છું ધ્યાનથી તે, ભવ દુઃખહર!હું, વધ્ય છું છુ· હણાયા. ૪૦ના લેાક-૪૧. (નમોઽહંત્....) તેવેન્દ્રવન્ય! વિત્તિાવિજીવસ્તુસાર ! સંસારતાર.! વિમો! મુવનાધિનાથ!
त्रायस्व देव ! करुणाहृद ! मां पुनीहि सीदन्तमद्य भयदव्यसनाम्बुराशेः ॥ ४१ ॥ खाहा ભાવાથ – હું દેવેન્દ્ર વન્ધ! હું સમગ્ર વસ્તુના રહસ્યને જાણનારા ! હૈ સ`સાર સમુદ્રથી તારનારા ! કે વિભુ ! હે ત્રણ ભુવનના સ્વામી! હું દેવ! હું કરૂણાના સમુદ્ર! સીદાતા એવા મારૂ' - ભયને આપનારા સકૅટ સમુદ્રથી રક્ષણ કરા અને મને પવિત્ર કરો. – શ્રી કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે - હું તેવેન્દ્રવન્વાતિ સાત્તિ સમ્બોધન - पदानि त्वं मां त्रायस्व । भावार्थ - हे देवेन्द्रों के बंदनीय ! समग्र वस्तु के सार को जानने वाले ! संसार समुद्र से पार उतारने वाले विभु ! केवलज्ञान द्वारा जगत में व्याप्त होकर रहे हुए । त्रिभुवन के नाथ देव देदीप्यमान ! और दया के सागर हे जिनेश्वर ! आज मुझ दुःखियारे का इस भयंकर कष्टरूपी संसारसागर से रक्षण करो और मेरे पात्रों का नाश करके मुझे पवित्र करो || (४१) દૂળમો વળાદq! | ૧૨ અક્ષરી । મન્ત્ર - ૐ નમો માવતે .. થૈમયારી મો શ્રી છે ૐ નમઃ | ૨૦ અક્ષરી ।। ૐ.... પરમ....અન્તિ.... પાના ૨૨૩ ના બન્ને મા બેલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ, (૩૮) નર ભવનુ‘ફલ એડ઼ી જાણા, શ્રી જિન સેવા કીજે રે;
દ્ધિ – ૩ ી ઢી શ્રી
*****
||૨૯૪॥
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂજન
નામ સુઝીને મન કજ વિકસે, જિમ ઘનશું ઘર ભીંજે રે. નર૦ ૧ તુહિ સુરાસુર - નરવર - વંદિત, વિદિત -
સાર૯૫ સકલજન-જાવ રે; તું ભવ તારક વિભુ કરુણાહ, ભવ જલ તવા નાવ રે. નર૦ ૨ રાખો મુજને ભવ-વનદવથી, રયાણ
ન અપરાધી પણ તુમ રે સેવક સીદ તો દેખીને, સુપ્રસન્ન મન કરે તુમ રે. નર૦ ૩ તુહિ જ માતા તુહિ કે મન્દિા મહારાજ
જ વાતા, તાત સયણ તુ મારો રે; નવિમલ કહે તું મુજ સાહિબ, ભવ ભવ રાસ હું તેરે રે. નર :
ઇદ્રોને વદ્ય! દેવા! જિનવર! સઘળી, વસ્તુના મર્મવેત્તા! કારૂભેનિધે! હે ભુવનપતિ વિભો! જન્મને વાળનાર ! વિધિ કા દુઃખીએવામને આ, યસન જલધિથી,નાથઆજે જ રહે, પાપડવંસી શિવ બાપતિ પુનિત કરે,મોક્ષ આપ અમને જા - બ્લેક-જર. (નમોડતુ.) હિત નાથ! મવદ્યિસન, મરે જિમ ભંતતિ સંવિતા
तन्मे त्वदेकशरणस्य शरण्य ! भूयाः, स्वामी त्वमेव भुवनेऽत्र भवान्तरेऽपि ॥४२॥ स्वाहा ભાવાર્થ - હે નાથ! જો પરંપરાથી - ઘણા કાલથી સંચિત કરેલી તમારા ચરણ કમલની ભકિતનું કાંઇપણ ફળ હોય તો હું શરણું કરવા લાયક પ્રભુ! માત્ર એક તમારા જ શરણવાલા એવા મા આલોકમાં અને પરલોકમાં – આ ભવમાં અને બીજા ભાવોમાં પણ તમે જ સ્વામી થશે. એટલું જ ફળ માગું છું. – શ્રી કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં જ લખે છે કે - હે નાથ! મતેઃ વિમા યતિ તતિ મુવને મવી ર ત્રशरणस्य मे त्वमेव स्वामी भूयाः ॥ भावार्थ - हे नाथ ! यदि परम्परा का - समूह का संचय करने वाली आपके . चरणकमळ की भक्ति का कुछ भी फल होतो हे शरण करने योग्य प्रभु ! मात्र एक आपकी ही शरण वाले मेरे इस भव में और अन्य भवों में भवांतर में भी आप ही स्वामी बर्ने । इतना ही फल मैं मांगता हूँ। (१२) .
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
થી જ ઋદ્ધિ - ૪ " નમો ત્યિવસ્થા / ૧ અક્ષરી | મખ્ય – ૪ / ગ જો રુચિ- પારકા મસ્યાણ રહે રાત્તિ કુરુ કુરુ સ્વાદ ૨ અક્ષરી છે..પરમ...નવન્તિ.... પાના રર૩ ના બને એ બોલી : મન્દિર -
(આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જાપ. (૩૯) જો ફલ હે તુમ ભક્તિ કિઈ રી ત્રિભુવન નાયક રણમલકી,
સેવ કરતી ધરી. ભાવ હિઈ સી જે ૧ તો તુજ પારણું રાણુ સેવકને, ભવ ભવ તુમ પદ વાસ દિઇ રી; પૂજન
ધન ધન તે ભવિજન નિજ શ્રવણે, તુમ ગુન અમૃત પાન પીઇ સી. જે૨ બહુ લવ સંતતિ સતત સંચિત, વિધિ
હજી વગે સુકૃત સુકૃત; ફલ લહે રી; આ કલિમાં સુર તરૂપરિ સાહિબ, દરિસન મેં સવિ અશુભ જ રી. જો૦ ૩ આ લવ ૫૨ ભવ ૧ળીય ભવભવ, અણુ તુમહારી ચીસ વહે રી; નયવિમલ પ્રભુ ગુણની ગણના, એક છહ કરી કેમ કહે સી. જે. ૪
પર ભેગી થયેલી, તવ પદ કજની, ભકિતનું કે શરણ્ય ! વાતા! જે હોય કાંઇ, પણ ફળ તમને, આશ્રયીને રહેતા આ જ્ઞાની!એવા મને આ, વણ જગત વિશે, મેક્ષ દાતાજણેશાબીજ જન્મે અહીંય, ત્રણ ભુવનષતે સ્વામી જાઓ.રા. ન હોક-૪૩ (નમોત....) ચંખમાહિથિયો વિધિવનિને! સીન્ડોશંસપુષ્પવિતામાદા જ
त्वबिम्बनिर्मलमुखाम्बुजबद्धलक्ष्या, ये संस्तवं तव विभो ! रचयन्ति भव्याः ॥४३॥ स्वाहा. ભાવાર્થ – અતિમ બે શ્લેક-બી કલ્યાણ મંદિર સ્તોત્રને વિધિપૂર્વક અરણ કરનાર સ્વર્ગે જઈ શીધ્ર મોક્ષ પામે છે. હે જિનેન્દ્ર પ્રભુ સમાધિવાળી સ્થિર બુદિ છે, જેમની એવા, અત્યન્ત ઉલ્લાસ પામતા રોમાંચવડે કંચુકિત છે, શરીરના ભાગો જેમના એવા, તમારા બિબના નિર્મળ મુખ કમળને વિષે બાંધ્યું છે હકય જેમણે એ જે ભવ્ય પ્રાણીઓ પૂર્વોક્ત પ્રકારે વિધિપૂર્વક તમારા તેત્રને રચે છે – સ્મરણ કરે છે.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
२८७
मा
-4
५४1
भावार्य - हे जिनेश्वर ! हे विभु ! स्थिर बुद्धि वाले, अत्यन्त विकस्वर रोमांचित शरीर वाले और आपके विम्ब के निर्मल मुखकमल eng* के प्रति लक्ष्य रखने वाले जो भव्य प्राणी उपरोक्तानुसार विधिपूर्वक आपके स्तोत्र की, कल्याण मंदिर स्तोत्र की रचना करते हैं - મન્દિી
स्मरण करते हैं ॥ (१३) ॐ नमो भगवति! हिडिम्बवासिनि ! अल्लल्ललमांसप्पिये नहयल* मण्डलपइ द्विए तुह रणमत्ते पहरणदुढे आयासमण्डि ! पायालमण्डि सिद्धमण्डि जोइणिमण्डि .
सव्वमुहमण्डि कजलंपडउ स्वाहा । sarvanatr w• - ७६२१३॥ ॥ श्री २१ ५. ४८५ स. ६, RAI - ॐ ही त्तिसमाधि संसेविताय श्री जिनाय नमः । १८ ४११॥ मन्त्र- ॐ नट्ठमयट्ठाणे, पणकम्म नह संसारे। परमठ निठिअठे अठगुणाधीसरं वन्दे । 38 MaN | Bla - ॐ ही - अर्ह णमो बंदिमोक्खयाए । १२ ४६ ॥ भ - ॐ नमो सिद्ध! महासिद्ध ! जगसिद्ध ! त्रैलोक्य-* सिद्ध ! मम रोगं छिन्द छिन्द स्तंभय स्तंभय मुंभय जंभय मनोवांछित-सिद्धिं कुरु कुरु स्वाहा।
॥ ॐ... परम... अवन्ति .... पाना २२३ ना - walauel (muvil evil) MEAAN on m५. . (૪૦)મેરે દિલમેંસાહિબ તુમ વસે.મરનધારૂંઆણ રેસાની તુંહી જ જમી લે મેરે,તુહી જ જીવિત પ્રાણ રે.મેરેજ
દણિ જગે જે ભવિ છવડા, સમભાવે વિધિના જાણ રે હર્ષે હર્ષિત કડી, જિમ ૫'કજ નિરખી વાણ રે. મેરે રે આ અનિમિષ નયણે નિરખતાં, તુમ વન કમલ ગુણખાણી રે; અહનિશિવિધિવંદન કરે, જે જોડી કેમ પાણિ રે મેરે.૩ ૨. * જિનવર સુખકર જંતુના, તું જાવ મને ગત મારી રે; નવિમલ ધન કહી, જે પ્રભુ ગુણ વા વખાણી રે મેરે. ૪
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે ક જેની છે ધ્યાનવાળી, અચલ મતિ અને, ખૂબ ઉલ્લાસવાળા, રમશે જેહના રે, અતિવિકસિત છે, અંગના ભાગ એવા જ भी
*॥२६॥ , मिनाछे,
Musianityानायतनसुविधा, यारो.॥४॥२६ ४-४४. (नमोऽर्हत....) ॐ जननयन “कुमुदचन्द्र"! प्रभास्वराः स्वर्गसम्पदो मुक्त्वा भा-२
। MERA
. ते विगलितमलनिचया, अचिरान्मोक्षं प्रपद्यन्ते ॥४४॥ वाहा (युग्मम्) ભાવાર્થ – હે મનુષ્યના નેત્ર રૂપ પદ્ધવિકાશી કમળને ચન્દ્રમાં તુલય પ્રભુ ! – તેઓ પ્રક દેદીપ્યમાન સ્વર્ગ
લક્ષમીને ભેળવીને તત્કાળ (મનુષ્ય થઈ ) મોક્ષ પામે છે. અહીં બા સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરીશ્વરજીએ દીક્ષા સમયે - ગુરુએ આપેલું “કુમુદચંદ્ર” ના ભૂકાવ્યું છે. શ્રી કનકકુશલ ગણિ વૃત્તિમાં લખે છે કે -
मोक्ष-अनन्तज्ञान १, दर्शन २, सुख ३, वीर्य ४, चतुष्टयरूपां सिद्धिम् ॥ जननयन “कुमुदचन्द्रे"ति. विशेषणं वदता स्तोत्रकर्ता कविना दीक्षा समये श्री गुरु-वृद्धवादि-सरिदत्तं "कुमदचन्द्रे"ति रूपं - खनाम ज्ञापितं द्रष्टव्यम् ॥ अत्र च स्तोत्रो महाकवि - श्री सिद्धसेन-दिवाकर-विरचितत्वात् प्रायः प्रतिवृत्तं मन्त्राः सम्भाव्यन्ते, ते तथा विधाम्नायाभावात् नाभिहिताः स्वयमूह्यास्ते सुगुरोः प्रसादादिति ॥ अत्र च स्तवे त्रिचत्वारिंशत्काव्येषु वसन्ततिलकाच्छन्दः । प्रान्तकाव्ये त्वार्याच्छन्दश्च ॥ _ भावार्थ - कोगों के नेत्ररूपी कमल को विकस्वर करने में चंद्र समान हे प्रभु !- वे देदीप्यमान स्वर्ग की संपत्ति का उपभोग कर शीघ्र ही समझ कर्म मळ का क्षय करके मोक्ष को प्राप्त करते हैं। यहां "कुमुवचंद्र" कहकर स्तोत्रकार श्री सिद्धसेन दिवाकराचार्य ने अपना दीक्षा के समय गुरु द्वारा प्रदत्त नाम का परिचय दिया है ॥ (१४)
XXXXXX
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિહિક
થો ન મળ્ય- મતિ! રિવારિ! અરજીસ્ટમાં િનમાહિા સુદ રામ રહા કલયાણ
* पहरणदुढे आयासमंडि ! पायालमंडि सिद्धमंडि जोइणिमंडि सव्वमुहमंडि कजलंपडउ स्वाहा ॥ મદિર પહાયત્વ ના ૭૬ અક્ષરી ( શ્રી ભરત પઢાવતી ક૫ અ. ૯, બ્લેક રર) જે નિત્તસમાધિ વિતા શ્રી નિના પૂજન
* नमः॥ मन्त्र- ॐ नमुट्ठमयट्ठाणे पण-कम्मट्ट-नहसंसारे। परमनिटिअट्टे अगुणाधीसरं वन्दे ॥ ઋદ્ધિ - * * * * નમઃ ૬ અક્ષરી | અન્ય- છે નમો ધરણેન્દ્ર પદ્માવતી સહિતા
રર અક્ષરી| છેલે- શ્રી ભક્તામર આ પૂજન પ્રત પાન -ર૭ “શાન્તિ ઉદઘષણા” બોલી. છે... પરમ... વન્તિ.... પાના ૨૨ ના બન્ને મંત્ર બોલી (આખી થાળી) અષ્ટપ્રકારી પૂજા જપ. (૪૧) અમર નર પૂજહી, સુરાસુર પૂજહી, પુરિસાદાણી દેવ આનદ પુલકિત દેહ, દુરિત રજ પૂજે ૮ અ ૧ પુરણચંદ અધિક વિદાંજ-સરસ વદન કે તેજ હી; ભવિક લેક કે નયન યોરે, નિરખી નિરખી બહુ રીજ હી અ• ૨ નીલમ તનિ ફણિ મણિમંડિત, માનું ઘનાઘન વીજ હી; નેયવિમલ પ્રભુ ધ્યાન અહોનિ, રંગાણી તનુ મીંજણી અ૦૩ (૪૨) મેરે પ્રભુ પ્યારે પાસ નિણંદ, સાહિબ પાસ જિણુદ;વિજન નયન-કુમુદવન- ભાસન,નિર્મલ શારદચંદમે જે નરસુખ સુરસુખ પામીને, તેજ પ્રતાપ દિણ, અનકમે અચિર કાલ માંહિ શિવમુખ, પામે પરમાનદ મેર૦૨ અવગત કલિમલ દુરિત તિમિર સાંવ, સુંદરતા માકદ, જગિ જમવાદ વધે સિહ દિશિમાં, જિમ ઘનસાર અમદમેરો કમઠદલન પ્રભુ નીલવરન તન, લંછન જાય કદ ઉભય પાસ સેવિત કૃતવછિત, પદ્માવતી થીણું રાજ મુક સમફન હરન તિામર રજ, વણિત વામાનંદ; જ્ઞાન વિમલ પ્રભુ આશાપૂરન, અનુપમ સુરત, કંદ મેર૦ ૫
Tઈ
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
કો
કપણ
મદિર પહાયત્વ પૂજનવિધિ :
(૪૩) ઇમ ગ કુસુમ માલા કરી, મેં પૂજા વિરચી સુહ કરી; હિતકરી દીના પદવી અ૫ની એ. ધન્ય તે નર જે ચિત્ત ધરે, વળી ગ સહિત કઠે કરે; નિતરે તે ભવસાયર દુખ સવે એ. પ્રભુ ગુણ હાલમાં ધારીએ, ધન ધન તે નર નારીએ; અવધારીને નિતડી એ દાયની એ. બેધિબીજ માહિ આપીએ, કુમતિ કદાગ્રહ કાપી; થાપીએ સુમતિ સુબોધ સુવાસનાએ. જે રાગી યે જિનતણે, તે એ રાગમાલા ભણે, અતિ ઘણે લા હેયે ભવિ છને છે. જે આ તાલબંગ જે કહાં હવે, સુકવિ સુધારી તે લેવે; નનિ દેવે દ્વષણુ જિન ગુણ વતા એ. ૬ (૪૪) વિસ્તરિયા ગુણ ત્રિભુવને પાસ જિણુંદના રે, જિન છે પરમ દયાળ વિ. નિસ્તરિયાજે તુમચી ભકિત વારિયા રે, તરિયા તે લવ સિંધુ વિ છેતરિયા જે કુગુરૂ કુમ કુવાસને રે, નહિ ત વાણુ ન બંધું. વિ૦ ૧ કાતરિયા પરિ ફરતા ખેત્ર વિણાસતા રે, જે તુજ ગુણ ન શકુંત. વિપાતરિયા તે માનવભવ પામી કરી રે, તુજ સેવા ન કરત. જિ. ૨ ઠીકરિયા જે પ્રભુ ભકિતથી વેગળા રે, કાકરિયા તસ કર્મ, જિ. તાતરિયા પર તપ જપ કરતા આકરા રે, ન લહે કમને મ. વિ. ૩ કાકરિયા તે ત્રિભુવન કેરા જાણીએ રે, સાકરિયા તસ વયણ વિ. બાગરિયા પરિ દમન તેણે છતિયા રે, જે નિરા તે નયણ. વિ. * ભવ જ દરિયા સહેજે તરિયા તે જના રે, જે જિન નામ થર્ણત, વિ. જ્ઞાનવિમલ કહે એ શુભ કિરિયા વેગથી રે, પરિયા પુશ્ય હહંત. વિ. ૫ (૪૫) એહ કયાણ મંદર તણાં ગીત રમાં સુખકારી રે; મગમાળા તલ ઘરે, જે ભણે નરનારી રે. ૧ પાસ જિનેશ્વર નામથી, દુરિત ઉપદ્રવ નાસે રે; સુમતિ સુમ સુસંપદા, અષકિત આતમ વાસે રે. ૨ તપગચ્છ અંબર રવિ સમે, શ્રી વિજયપ્રભ ગચ્છારી રે; વિનયમિત કવિ દિન મણિ, જગે જસ કરતિ ગોરી રે. ૩ ધીરતિમલ કવિ તેહને, નવિમલ તસ શી રે, ઘરે ઘરે મંગલ થઇ યા, જ્ઞાનવિમલસરી રે.૪ ,
इति श्रीमत्तपागच्छाचार्य श्रीज्ञानविमलसूरिरचितानि श्रीकल्याणमन्दिरस्तोत्रगीतानि ।
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
મો
માણ
માદર
મહાય-ન્ય
પૂજન
વિધિઃ
G
અત્યંÖના નેત્ર માટે, કુમુદ શાસમા, તેહ દેદીપ્યમાન, એવી સ્વર્ગાદિ લક્ષ્મી, અમલિન મનથી, ભાગવી શીવ્રતાથી; જેના ચાલી ગયા છે, કરમમલ તણા, ત્રાત એવા બનીને, મેક્ષે તે છે પહેાંચે, મનુજ ભવ લડી, ‘ક’ સેવી તમારે ૪૪ છે આત્મારામજીના, અલ તસ નળી, લષસૂરીશ્વરા રે, પ્યારા વિદ્વાન તેના, વિમલ ગુણ ધરા, વિક્રમાચાય ચ‘દા; તેના શ્રી સ્થૂલભદ્ર શ્રઅણુ ગણુ મહીં, શાશતા રત્ન જેવા, એ પૂયાની કૃપાથી, સ્તવન તવ રચી“પ”આનદ પાવે ૪૫ ૧૦૮ દીવાની આરતી – મ`ગલ દીવા – શ્રી ભક્તામર પૂજન આ પ્રત ૧૮૩ પાના પ્રમાણે સજોડે શાન્તિકારી કરી– ખમાસમણું દઇ. કરિશ્મા વહી ... કાઉસગ્ગ કરી. ત્રણ ખમાસમણા દર્દી - ઈચ્છા. ... ચૈત્યવ`દન કરૂ`! ઇચ્છુ" ... સલકુશલવલ્લિ ... ખેલી કલિકાલ સ`જ્ઞ ... શ્રી હેમચદ્રસૂરીશ્વર મહારાજા વિરચિત ત્રિષષ્ટિ – પત્રમાં કેવલજ્ઞાન પછી શકેન્દ્રે કરેલી સ્તુતિ – શ્રી પાર્શ્વનાથ – જિન – ચૌર્ત્યવંદનમ્ –
सर्वत्रापि भवद्भूतभाविभावावभासकृत् । भवतां केवलज्ञान - मिदं जयति निर्मलम् ॥१॥ अस्मिन्नपरे संसार - पारावारे शरीरिणाम् । यानपात्रं त्वमेवाऽसि निर्यामोऽपि त्वमेव हि ॥ २ ॥ સર્વ-વાસર-રાગોથ વાસ-શ્વિન પતે ? । હત્યા–ર્શનમો – સવો પત્રાઽનિષ્ટ : રૂ विवेकदृष्टि लुण्टाक - मज्ञानतिमिरं नृणाम् । त्वद्देशनौषधिरसं, विना नहि निवर्तते ॥४॥ નામિવ નવું તીર્થ – તવ તીથ મવેડ્યુના । ઉત્તરબાય મતિ, માળિના – મહહોત્સવઃ પા सिद्धाऽनन्त चतुष्काय, सर्वाऽतिशयशालिने । औदासिन्यनिषण्णायै - क, प्रसन्नाय ते नमः ॥ ६ ॥ જયન્તોપકવ – રે, પ્રતિજ્ઞન્મ - દુરાભનિ । મેષમાિિને ળા, ખાત્ર તે નહિ ાછા तिष्ठतो यत्र कुत्राऽपि गच्छतो यत्र कुत्रचित् । त्वत्पादपद्मशरणं, माऽपयातु हृदो मम ॥ ८ ॥
***********
***********
GEET
||૩૦૧||
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
માણુ
થી આજ ની પ્રભ હાથ
જિત વિજય
મનના માનું
સસ હોય સેવક અજિતા વિજયા તથા
મણિ
છે
જકચિ .નમસ્થણું ... જાવ. ખમાસમણું જાવંત ... (નમોહંત ) મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજા જ
li૩૨૫ વિરચિત - શ્રી પાનાથ સ્વામિનું મંત્રાર્થ ગર્ભિત સ્તવન - 30 નમ પાર્શ્વપ્રભુ પંકજે, વિશ્વચિંતામણિ રત્ન રે, # હીં ધરણેન્દ્ર પાવતી, વરુ કરે મુજ યત્ન રે પા અબ મોહે શાન્તિ તુષ્ટિ મહા, પુષ્ટિ ધુતિ કીર્તિ વિધામિરે, ઉર્દૂ હીં અક્ષર શદથી આધિ- વ્યાધિ સવિ જાય રે રા છે અસિઆઉતા નમો નમઃ, તું લોયનો નાથ રે, ચેષઠ ઇન્ડો ટોળે મળી સેવે જોડી પ્રભુ હાથ રાા ૩૪ હી બીજ પ્રભુ પાર્શ્વ, મૂળના મંત્રનુ બીજ ૨, પાર્શ્વથી સર્વ દરિત ટળે, આય મિલે સનિ ચીજ રે II, જે અજિતા વિજયા તથા અપરા વિજયા જયા દેવી રે, દરદિશિપાલ ગ્રહી યક્ષ એ વિદ્યાદેવી પ્રસન્ન હોય તેવી રે IN|| ગોડી પ્રભુ પાસ ચિંતામણિ થ‘ભણે અહિછતો દેવ રે. જગવલ્લભ
તું જગે જાગતે આંતરિક અવતિ વર કાણા કરું સેવરે ૬ શ્રી શંખેશ્વર પુરમણે પાશ્વજિન પ્રણત તરૂ૫ રે, 3 વાર દુષ્ટના છંદને સુજસ સૌભાગ્ય સૂરી કલ્પરે IIછા જયવીયરાય અરિહંત ચેઈ અન્ન ...એક નવકારને કાઉસ ... આ (નમોહંત...)નમામિ જિનપથં તે, મિત્તવિપ્રદં વિપ્રમાનિધન મે,વરારાત્તાના પિતા शुभैस्त्रिभुवनश्रियाः, सुरवरैरनीचैस्तरा-महानिघनमेरुके-ऽवरदशान्तकृत् ! स्नापितम् ॥१॥ (पृथ्वी). સિદ્ધસારસ્વત.... શ્રીપભદિરીયર મ ખમાસમણું દઈ -હાથમાં કુસુમાંજલિ લઈ આવ્યો શરણે..શિવમહતુ કે * ॐ आज्ञाहीनं क्रियाहीनं, मन्त्रहीनञ्च यत्कृतम् । तत्सर्वं कृपया देवाः !, क्षमन्तु परमेश्वराः !॥१॥ - ॐ आह्वानं नैव जानामि, न जानामि विसर्जनम् । पूजाविधिं न जानामि, प्रसीद परमेश्वरः ॥२॥ તે ઉપસ...સર્વપક.... ખમાસમણું દઇ વિઘિ ગરાતના મિચ્છામિ દુ”િ દઇ-કુસુમાંજતિથીવધાવી નું વિસર્જન મુદ્રાએ વિસર્જન કરી આ મંત્રથી બધે વાસક્ષેપ કરવો. – વિસા વિસરવૈયા ના સ્વાદાને આ
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ
માંના
એ
પૂજન- વિધિ
RETR
શ્રી કલ્યાણ મંદિર – મહાપૂજનની સામગ્રી શ્રી શાનિત નાગાદિ મહાપૂજન સામગ્રી સંગ્રહ ગ્રન્થ નં. ૨, પૂજન ન. ૮. - અંજન શલાકા પ્રતિષ્ઠાદિ સર્વ જન વિધિકાર-શ્રી અમૃતલાલબાઇ તથા શ્રી જેઠાલાભાઈ–મલાડવાલા.-હર, મહાપૂજન માંડલાકાર પંડિત શાહ અમૃતલાલ ભારમલ, શામળા પાલરવ શાલ, બીજે માળે, કવાડી રોડ, મલાડ પૂર્વ, મુંબઈ- ૪૦૦ ૦૯૭. ફોન C/o. ૬૭૨૨૧૧૬. ૦૨-મહાવ-મહાપૂજન સંકલનકાર પંડિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ, વેલાણી એસ્ટેટ, બી, બીલ્ડીંગ, દુકાન નં. ૭, કવારી રોડ, લાટ પૂર્વ, મુંબઇ-૪૦૦ ૦૯૭. કેન c/o. ૬૮૩૮૪૨. . કેમ ગ્રામ-૨, બરાસ ગ્રામ-૨૦, વાસક્ષેપ ગ્રામ-૧૦૦, દશાંગ ધૂપ કીલો ભ, ધૂપ પૂળા-૧, સોનેરી થોકડી-૧, રૂપેરી થોકડી-૧૫, કાપુરા ગ્રામ ૫નું નાનું બ હલ-૧, ૧૦૮ દીવાની આરતી માટે દીવેટ ૧૫, બોયા-૭૫ કપુર ગોટી-૨, ગાયનું દુધ લીટર-૬, ગાયનું ઘી કીલે ૨, ગાયનું દહીં ગ્રામ-૧૦, શેરડીનો રસ લીટર ૦૧, રોકડા રૂા. ૫૫, પાવલી નગ ૫૫, પૈસા ૪૪ નંગ, સેનાની ગિની ચાંદીના સિક્કા, પૂજનમાં મૂકવા યથા શક્તિ, ડીવાળા પાન ૭૫, સવૌષધિ ગામ ૧૯, ગુલાબ જળ બાટલા કે અત્તર બાટલી , (મોગરો ગુલાબ કેવડો) તીથ' જળ બાટલી ૧, રક્ષા પિટલી બે હજાર, સોના રૂપાના ફૂલ ગ્રામ ૨, સોનેરી બાદલું ૨ ગ્રામ, કાચી સોપારી મોટી કી ૧, આખી બદામ કીલો , ખડી સાકર કીલો મા, પતાસા કીલો , તજ ગામ ૧૦, લવીંગ ગ્રામ ૧૦ લી ગ્રામ ૧, શ્રીફળ-૫૧, ચેખા કીલો ૨૫ ઝીણું માંડલા માટે, ખાવાના રંગ પાંચ જાતના, માટીના કેડીયા કોલસાને અગ્નિ ધૂપ માટે, કાપડ, અંગ લૂંછણ-૮, લીલી સાટીન મીટર મા, ધોતીયા-૨, બેશ-૨, નેપકીન-૨, પાટ પર પાથરવા રાહ કપડું મીટર ૮, કટાસણા નવા બે, શ્રી પાશ્વનાથ સ્વામી પાદુકા રાંદીના બની શકે તે ચાંદીનું સિહાસન , ચાંદીના નાના છત્ર-૨, ચાંદીના નાના ચામર-૨, ચાંદીના નાના કમળ-૯, કલ્યાણ મંદિર યંત્ર તાંબાના-૪૪, શેરડીના સાંઠ-૪ પીછાવાળા, માઇક-૨, ગયા, મીઠાઈ કડક તાછ સારી, પેંડા મોટા ૭૫, બુંદીના લાડુ ૪૪, માંથાર-૪૪, સાટા ૪૪, બરડી સફેદ લાલ કીલો પ, ફળ, મોસંબી ૪૪, સંતશ ૪૪,
ના સાંજના છત્ર- જાણો નવા એ સાટીન
L
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલયાણ
મદિર પહાયન્ટ * પૂજન
આ
વિધિઃ
ચીકુ ૪૪, સફરજન ૪૪, શેરડીના ટુકડા ૬ ઇયના ૨૪, ભૂશ કેળા ૩, દાડમ ૧૨, લીલા શ્રીફળ ૬, અનાનસ ૩, અને
I૩૦૪i પપૈયા ૩, ફૂલ, લાલ ગુલાબ ૨૦૦, સફેદ ગુલાબ ૫૦, જાદ-જુઈ ૫૦, ચંપા ૧૦, હેમર ગુડી-૧, સફેદ ઝીણું કુલ કીલો , સફેદ ઝીણું કુલના હાર-૬, વચ્ચે ગુલાબ કાચના ગ્લાસ ૪૮, પહેરવાના હાર-૨૦, આસો પાલવ તોરણ, દેરાસરજીને સામાન, સિંહાસન ત્રગડુ શ્રી પાર્શ્વનાથ ૨વામી વીશી તથા શ્રી પાર્શ્વનાથ હવામી કુણુવાલા નવપદજી ગટ્ટા ૨, નાત્ર પૂજાનો સામાન ઝરમર હાંડા-૨, કુડી મટી-૨, ઊભી દીવી-૨, ૧૦૮ દીવાની આરતી, પીતળની જ બાવળી-૨, મગ દીવા, અષ્ટ મંગલ ઘડા-૧ શાંતિ કળશ માટે, ૫૨નાળિયે બજેઠ-૧, કાંસાની થાળી વેલણ-૧. ૪ કાનસ ૩, ૫ ધાણા-૨, ઝરપર થાળી મોટી-૨૦, ઝરમર થાળી નાની-૧૦, ઝરમર વાટકી-૧૦, ઝરમર વાટકા-૨, ૩ ઝરમર કળશ-૮, પાટ મોટી-૪, પૂજનમાં વરચે છવદયાની ટીપ કરવી. નાળચાવાળો થાળ-૧, આદેશે મહાવા ૧ ક્ષેત્રપાલ પૂજન પુરૂષ ૧, ૨ થી ૪૫ ૪૪ શ્લોકના ૪૪ અભિષેક સજોડે (૪ શ્લોકના સાથે ૪ ૧૧પણ આપી શકાય) ૪૬ રૂા. બાકળ પૈડા લઇ ઊભા રહેવાનું. ૪૭ ધરણેન્દ્ર પદ્માવતી રે દેવી પૂજન બે સજોડા પહેલા શ્લોકની શરૂઆત પહેલાં જોઇએ, ૪૮ ૩૪ માં લોક ૫છી શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામિ દુકા પૂજન એ સજોડા, ૪૯ મી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરીશ્વર ગુરૂ પાદુકા પૂજન બે સજોડા, ૫૦ શ્રી અષ્ટપ્રકારી પૂજા, ૫૧ ૧૦૮ દીવાની આરતી ઘરના બધા, NR મગ દી ઘરના બધા, ૫૩ શાંતિ કળશ (ઘરના બધા) સજોડે. — ચોમાસામાં ભેજ હોવાથી નિગોદ થઈ જાય છે એટલે ઉપગ પૂર્વક સામગ્રી લાવવી પૂજનના આગલા દિવસે પૂજનના સ્થળે સામગ્રી તૈયાર રાખવી તથા સામગ્રી લાવનારે હાજર રહેવું. દરેક માંહલા તથા સર્વ મહા પૂજનની ક્રિયામાં સહકાર આપનારા વિધિકાર શાહ શાન્તિલાલ અમૃતલાલ ઉપર-૨૬, શાહ ચંદ્રમ અમૃતલાલ ઉંમર-૨૨, શાહ જિનેશચંદ્ર જેઠાલાલ ઉમર-૨૩, શાન્તિનાત્રાદિ- નવમહાપૂજન વિધિકાર - શાહ હેમચંદ્ર જેઠાલાલ ઉમર-ર૧. પ્રકાશિ- - મીરઆનાથ મરૂદેવ વીરમાતા અમૃત જૈન પેઢી, શુભ રથળ - ધારાનગરી, નવાગામ, જમનગર હાલાર, સ્થાપના-૨૩૮ પ્રથમ આસા સુદ-૬, ગુરૂવાર તા. ૨૯-૮-૧૯૦૨, પેટી (ટ્રસ્ટ) ૨જીસ્ટર નંબર એ-૧૨૯૦ જામનગ૨ ૨૦૩૯ શ્રાવણ વદ૬ તા. ૨૯-૮-૮૩
t
TREET
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
विवि
-thak
પહાયન્ટ મન્દિર
laire
મો
जाजय स्याारस्वति
मpिa परमान
-साजन और बसमानामपि मराठी सायच्या रामसनराशीयोभोपालधारकोहि मारमाना देवीधयोकावत
मानवीधरेग्यो समाजीडरवक्त रनियमनरीकधी मामांनी पाणी सरकार समकमानसात का पदस्पर शिवराय.
संवत २० वर्षपूरियम शत-प्रतिक मापायाप्रतापी-विक्रमराज प्रतियो ,की प्रभारीया, महानताका सम्मलित समयकारेण प्रसासननद्वात्सम्मान जिजस क्राकारकैया, कम्यागादिर स्तोमेश धज्जयिनी जीमध्ये मी अवस्ति पार्शनाय स्वनि प्रतिमा पर घरीण, बी निवसन दियावार नरेण विरचितं श्चिमादायक महाप्रमनिक श्री कन्यादान। म कमानमाविकार चिन्न
श्रीकल्याणमन्दिरमहायत्रम्
Enationanesaseena
BOODBODOBOORBOO
@@OHDMOO@ो
atuमीनमज्याचादव औरमुधमा प्रशिक्षणारा बापाला यशानक्लेक गाभिमानः प्रजा भागाव वीरमर सूरीधरावासाती पापा ममलकाका मतपूस diaryाल भरमसः प्रका: प्रमुख शष मोतीपदामरीजनिर READ सर्वपल्या मिश्मिालम्जन मापूजा-महान संकमलकोष संस्कृत प्राम-सिमस्याकारणासपकेज हवाय भरमन संकासल- चानवाल पम्पकमल - जमी एक्रम प्रकाशितोगविजयसवमलान नदी शुभस्थलमपराकारी पाकाम साजजम्प मार स्थापना सजीये २०४माजालपोपदी का शवासनश्रीसलेता.७.5-96 पेटीजस्टर.50 आननगरमास श्री श्रमण सध्यस्वी शान्तिर्भवत्।
यादमा हसियारीमदशी.बाबरण
XXXXXXXXEMEMENREMKRRORINKINEKHEMEMENT
Ithort
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
पिका
पतुर्दल- कमलवन
स्वस्तिक-मन्धः
ओडार-बन्धाः
(भेषणाय
ति है रा य ना थ
CAहवायनी
अनायराहा
जिनमबोधित
द धिको षणा य
DERA
नावमुश्चिम
क्षिनित
HDARA
म
तुभ्यं नमलिज
___winxxxxxxxxxxxexxxxxxxxxn.
Qlabke
PricityMP
Fit FE
XXXXXXXXXXXXXXXX******XA
ल भू ष णा य
तलामले
पर मे च सय
AMAN
04.4
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
**
મદ્રાસ કેસવાડી - ૧૦૮ વર્ધમાન તપૉંનિધિ પૂજ્યપાદ આયાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય સુવનભાનુની ચરજી કરીને શ્રીવા નાકારઇ છાહાયન્ત્ર પૂજનવિધિની સૌ પ્રથમ પ્રત આંછલી તે વાંચી પૂજીએ हृध्यना माय साथै चून जून आशीर्वाद आया है..
सं. २०४९ विचार ना.४-२०
Jain Aradhana Bhuvan
351. Mind Street, MADRAS-600 079
५२५ शासन-प्रा
खायार्थ हेपेश मद विषय लुपनलासुरा मा आदि ठर
हेवगुरुलकित मरत खार्टि भंग
लारमन
ܐ ܐ ܐ
धर्मसाला
हे गुरु
ध्यानम
तयार 29-F नु
ما امام
वर्धमान तपोनिधि ५.००६
सुश्राव
●
any 6
सोनु सरनाई बाजपु
flur
កី
only.
sisten
श्री पंथ नमस्कार अड्ड विवेचन मला खाले मागेकी Gius anni flyb". वर्तमान परिस्थिति प छैन साहित्य नभारी +1úni प्रसार-प्रसार ५००० जाए, रमे साधु संयोग प्रयत्न, पांयड्रावके प्रमान 1500 लाविगे जय मेथी, अागजनी यानु गर्यवाही समेरे भात खानंद
In this ema
Minor 240x4 प्रत
धाय ही
ind मलाम
सुभगवाढी
इन्से
सपने हम गुरुस्पास
जे ही ओ
म. गु. 10
मन
भात गए
चयन गयानी उत्तम मशीन) FU HEIG GE24 पुष्यना छ? सेना था सुंदर विसार पाणी काय Gत्पाटन इपायांनी कपनमा या पूज जूज
सायी कहर 6 साधी जेल में
समाय
शुभालिपाषा
हा मुकि गुएसुंदर दिवयमा दर्ममाला
संक्रन प्रतिष्ण खेगमार सोन्य यो प्रौढ आपकी टीआ
14.2.40
2.33.576
भोमासु
Fivou 13
Exarcuan girl any Get Give Guguhom टेनन mah honderanasi विर सहरको सेमी लहको as inট moshiin mating oft sily, anian sty mud links win. se mi geriet vinden.
ની
६ (७)
1130911
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિધિ પૂજનપહાણી માિ
ન્યાય વિશારદ ૧૦૮ વર્ધમાન તપૉનિધિ પૂજ્યપાદ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજયભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી મહારાજા સાહૅબ તરફથી છૉઈમ્બતુર સં.૨૦૪૬ના ચાતુર્માસમાં ભાદરવા સુદ ૧૫ ના લખાયૅલૉ ૬ઠ કૃપાપત્ર....
ન૧૫ ૪/ Eugum Evin harmine diain in
477 44 * *
મિ . . . . ... . ---
-- આ તકે ર . તમા ) Hપના જાને અનં ૬. અn
લ માપના જ છે તમારી કુલરના સાળ 40 -347 ના સમય તત્તક - ઉસિં જ પના) ન. 72 ખ9 ના.
તમારા નામ છે મા એ મામા ) મને શાપ એ જમા ) Yew: જુવે છે
4 મુબોધ નામ મિન અહમદ
છે. મન વૃhi
: ખાનદ . ૧૪vટ ગાડુ કટના ના કપ જેમાં બાન છે. ઉંમર જ આ નામ ઉજાળ ને ૪
. મુનિ અબુ જ & સિચ મન સા તથા નિષપદ મe a૧ ધિ પ્રમાન ભલે ને નવની નજf આવવામાં વાધ બનો અY નવરંત પિન કોનિ છે. તે મુનિ 05 :જન.
II3oI
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
માસક્ષમણના તપવી પૂજ્ય મુનિરાજ શ્રી અક્ષયબોધિ વિજયજી મહારાજશ્રીનું બીભકતામર - શ્રી ક૯યાણ મંદિર કમાણુ
ઉપર ચિતવન – શરણનું કારણ દરેક જીવાત્માને દુખમય સંસારમાં ડગલેને પગલે શારીરિક વ્યાધિઓ માનસિક મન્દિર ૪ અધિઓ અને સાંસારિક ઉપાધિ એનો સામનો કરે પડે છે. દુઃખ આવતા જીવ હતાશ અને નિરાશ થઈ જાય છે. મહાય
અનેક દુર્ગાને કરી મનની શાંતિ અને પ્રસન્નતાને ગુમાવી બેસે છે. તેમજ તેની આત્મ સમાધિ અને સ્વસ્થતા
હણાઈ જાય છે. એવા સમયે જીવ કેઈકના સહારાને ઈરછે છે. કેઈકને નાક તરીકે પ્રખે છે, કેઈટના શરણને વિધિ
છે. સવીકારવાં તયાર થાય છે. વેદનામાંથી વંદનાનો જન્મ થાય છે. જેનું સ્મરણ એના દર્દીને નાશ કરે..જેનું રટણ જ એના દુઃખને દૂર કરે ... જેનું શરણ આત્માને નિર્ભય બનાવે... અશાન્ત મનને શાન બનાવે. કલુષિત મનને , પ્રસન્ન બનાવે ... દુ:ખદ પરિસ્થિતિને અનુકુળ બનાવે ... “એકવાત સમજી રાખજો કે ... દુનિયામાં દર્દો છે તો
તેની સામે દવાઓ પણ છે.” ફરિયાદ છે તો તેની સામે સમાધાન પણ છે એમ દુઃખે છે તો એને પ્રતિકાર કરનારા પર સેકડો ઉપાય પણ છે ... સર્વ ઉપાયમાં શ્રેષ્ઠ ઉપાય જ છે કે જે મુકિતને અબાધક અને સંસારનો નાશક હોય,
ભકતામર સ્તોત્ર નો પ્રભાવ ભકતામર સ્તોત્ર એક એવું સ્તોત્ર છે કે જેનાં સ્મરણ અને રટણથી સંસારમાં એવું કે દુખ નથી . એવા કેઈ દઈ નથી .. એવી કઈ સમસ્યા નથી કે આ સ્તોત્રથી તે દૂર ન થાય. આ સ્તોત્રની ૪૩ મી ગાથામાં જ કહ્યું છે કે .... હે ભગવાન્ ! જેઓ તમારા આ સ્તોત્રને નિયમિત પાઠ કરે છે તેને મદેમત હાથી, વિકરાળ સિંહ, ભયંકર દાવાનળ, ઝેરી સપ, ઘેર સંગ્રામ, વિશાળ સાગર, જાદર રોગ તથા બંધન (જેલ) થી થયેલા ભયે પોતે જ ભય પામીને જલદીથી નાશ પામી જાય છે. આ સ્તોત્રનું નિત્ય અને નિયમિત પઠન કરતા ભુકિત થી માંડી મુકિત સુધીના સઘળા સુખ પ્રાપ્ત થાય છે. આ સ્તવને પ્રભાવ અને વામિત્કારની શાસ્ત્રમાં અનેક કથાઓ સંભળવા તથા જોવા મળે છે. વર્તમાનકાળે પણ અનેક આત્માઓએ આ સ્તોત્રના પ્રત્યક્ષ પ્રભાવ અને ચમત્કારેને અનુભવ્યા છે. સફળતાનું રહસ્ય - આ સ્તોત્રના પ્રભાવથી આકર્ષિત થયેલા
E
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક
|
||
મો કયાણ જ
મન્દિા મહાય
તરીકે જાણીએ
અનેક આત્માઓ જિનમંદિર અને ઉપાશ્રયમાં સામુહિક આ તેત્ર ને પાઠ કરે છે, અનેક શુભ પ્રસંગે ભક્તામર મહાપૂજન ભણાવે છે. આ સ્તોત્ર સંસ્કૃત ભાષામાં તેમજ અનેક સમાસ અને જોડાક્ષરેથી ભરપૂર હોવાથી ગુરુગમથી હસ્વ-દીર્ઘ કાના માત્રા ના શુદ્ધ ઉષાર શીખવા. માત્ર અને વાંચી જવાથી અશુદ્ધ બોલાય છે.
સિદ્ધગિરિના આદીશ્વર દાદાની સુવર્ણ રણ, પંચ ધાતુમય કે આરસના પ્રતિમાની સન્મુખ ધૂપ-દીપક-નવેધ આદિ મૂકી પ્રાતઃકાળે સ્નાન કરી થઇ વસ્ત્ર પહેરી વેત-પીળા કે ૨કત ઉનના આસનપુર પધાસને બેસી એકાગ્રમનથી સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા-ઉરચાર શુદ્ધિ તથા મર્થના ચિતન પૂર્વક આ સ્તોત્ર નિયમિત ભણવામાં આવે તે મહાન લાભનું કારણ બને છે.
તેત્રની ભીતરમાં-આ સ્તંત્રમાં યુગાદિદેવ આદીશ્વર પરમાત્માને સંસ્કૃત ભાષામાં ૧૩તતિ 2 ઇદમાં સ્તુતિ કરવામાં આવી છે. જેમાં પ્રથમ સત્યાવીશ શ્લોકમાં જગતની અનેક અદભુત ઉપમાઓ દ્વારા પરમાત્માનાં લેકે ત્તર ગુણોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ૨૮ થી ૩૧ ઑકેમાં ચાર પ્રતિહાર્યનું વર્ણન છે. જ્યારે છેલ્લા તેર શ્લોકે દ્વારા આ તેિત્રના અચિંત્ય પ્રભાવનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ રસ્તોત્રનાંક-વિદ્યા તથા મંત્રથી ગર્ભિત છે. ૫ હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી વિરચિત જ મંત્ર અને ઋદ્ધિ ઉપરાંત પૂ. ગુણાકરસૂરીશ્વર સંસ્કૃત વૃત્તિમાં શ્લોકાનુક્રમે આ પ્રમાણે મંત્ર આપેલ છે. ૧-૨ જા શ્લોકમાં વિપત્તિ પર કરનાર મંગ, ૭ માં શ્લોકમાં જય મેળવવાને મંત્ર, ૮-૯ માં શ્લોકમાં સવાકરી વિદ્યા, ૧૧ માં શ્લોકમાં સર્વસિદ્ધિકર મંત્ર, ૧૨ મા લોકમાં સારસ્વત વિધા, ૧૩ માં પ્લેમાં ગાપહારિણી વિઘા, ૧૪ મા શ્લોકમાં વિષાપહારિણી વિદ્યા, તથા ત્રિભુવન સ્વામિની વિવા, ૧૫ માં શ્લોકમાં અમારા શુભાશુભ જાણવાને મંત્ર, તથા બંધ મક્ષિણી વિધા, ૧૬ મા કલેકમાં શ્રી સયાદિની વિધા, ૧૭ મા કલેકમા પવિઘો છેદિની વિવા, ૧૮ મા શ્લોકમાં દોષ નિર્વાચિની વિવા, ૧૯ મા શ્લોકમાં અશિપશમની વિદ્યા, ૨૦ થી ૨૫ સુધીના શ્લોકમાં મિત્ર તથા નમિઉણુ મંત્ર અથવા ચિંતામણિ મંત્ર, ૨૬ મા કલાકમાં મહાલયમી ને મંત્ર, રહે મા લોકમાં શુદ્રીપદ્રવ ના મંત્ર, ૩૧ મા શ્લોકમાં સર્વસિદ્ધિ કર વિદ્યા, ૩૩ માં કલાકમાં મી કલિક
1
(
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૧
મન્દિર મહાન પૂજન
વામિને મંત્ર, ૩૪ માં લેકનું મરણ કરતા હાથીને ભય દૂર થાય છે, ૩૫ માં કલેકનું મરણ કરતા સિંહનો ભય દૂર થાય છે, ૩૬ માં લેકનું સમરણ કરતાં દાવાનળ રાન્ન થાય છે. ૩૭ માં લોકનું સ્મરણ કરતા સપને ભય દૂર થાય છે, ૩૮-૩૯ માં લોકનું સ્મરણ કરતા ભયંકર યુદ્ધમાં વિજય પ્રાપ્ત થાય છે, ૪૦ માં લોકનું સ્મરણ કરતા સમુદ્રનું તોફાન જામી જાય છે, ૪૧ મા શ્લોકનું મરણ કરતા જેલમાંથી છૂટકારે થાય છે. એટલું જ નહિ આ સ્તોત્રનું ભાવપૂર્વક સ્મરણ કરવામાં આવે તે માત્ર લોખંડની બેડી જ નહિ પણ કર્મની બેડીઓ પણ તુટી જાય છે, અને આત્મા પગ અને અપવર્ગમોક્ષ સુધીના સુખનો સ્વામી બની શકે છે. આ તેત્રને અર્થીવબોધ કરવા માટે અનેક વિદ્વાન મુનિએ ટીકાઓ, અવચુરિઓ બાલાવબોધ વગેરે વિપુલ પ્રમાણમાં રચના કરે છે. વિક્રમ સં. ૧૪૨૬ માં આ તેત્ર ૫૨–૧૫૭૨ લોક પ્રમાણુ વૃત્તિ રુદ્રપક્ષીય ગછનાં ગુણાકરસૂરીશ્વરે રચી છે. સં. ૧૪૭૧ માં રામચંદ્રસુરીશ્વરે આ સ્તંત્ર પર લgવૃત્તિ રચી છે. સં. ૧૫૦૦ માં આ તેત્ર ૫-૪૦૦ કલોક પ્રમાણુ વૃત્તિ અમપ્રભસુરીશ્વરે રચી છે. સં. ૧૫૨૪ માં આ સ્તોત્ર પર-૧૮૫૦ લોક પ્રમાણુ વૃત્તિ ચિત્રગથ્વીય ગુણાકર સૂરીશ્વરે એ રચી છે. સં. ૧૫૨ માં આ સ્તોત્ર પ૨-૭૫૮ લોક પ્રમાણુ વૃત્તિ શ્રી કનકકુશાગણિઓ રચી છે. સં. ૧૭૦૦ માં આ પતેત્ર પરની વૃત્તિ મહોપાધ્યાય શ્રી સિદ્ધિચંદ્ર ગણિએ રચી છે. સં. ૧૭૦૦ માં આ સ્તોત્ર પરની વૃત્તિ શ્રી રત્નચંદ્રગણિએ રચી છે. સં. ૧૭૦૦ માં આ તેત્ર પરની વૃત્તિ શ્રી હર્ષકીતિસૂરીશ્વરે પણ રચી છે. ૧૮૦૦ માં આ ફતેત્ર પર ૧૦૦૦ લોક પ્રમાણ વૃત્તિ તપાગચ્છીય શ્રી મેઘવિજય ઉપાધ્યાયે રચી છે. તેમ જ ખડેલ ગચ્છીય શ્રી શાન્તિસૂરીશ્વરના પ્રવિજય મુનિએ, મ હરિતિકગણિએ, શ્રી મેરૂસુંદર મુનિએ પણ આ સ્તોત્ર પર વૃત્તિ રચી છે. શ્રી અભયમુંદરજીએ, શ્રી ક્ષેમદેવજીએ તથા શ્રી ઈન્દ્રનગણિએ આ તેત્ર પર અવશુરિ રચી છે. શ્રી શુભેઃધન અને શ્રી લક્ષ્મીકીતિએ આ તેત્ર પર બાલાવબોધ રચેલે છે. બીજી પણ અનેક ટીકાઓ આ તેત્ર ઉપર થયેલ છે.
1
-
જન્નત્રા
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
મી
ચાણ
માર
અહાય—
પુજનવિધિઃ
B
B
તથા શ્રી કલ્યાણમં દિર તેંત્રમાં પુરુષાદાનીય પાર્શ્વનાથ પરમાત્માની 'સ્કૃત ભાષામાં વન્તરિટા છ’દમાં સ્તુતિ કરવામાં આવી છે. જેમાં પરમાત્મભક્તિનો મહિમા, અષ્ટમહાપ્રાતિહાય તથા પરમાત્માના અદ્ભૂતગુણેાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ તેંત્રમાં લેાકેા -વિધા તથા મન્ત્રથી ગભિ ત છે. આ તેંત્રનું રટણ તથા પૂજન જે ભવ્યાત્માએ કરે છે, તેના ભયંકર – ભય દુષ્ટ ઉપદ્રવા છવલેણ રોગો તેમજ ક્રાદિ કષાયા નાશ પામે છે, એટલું જ નહિ બાહ્ય - અભ્ય ́તર અનેક પ્રકારની સમૃદ્ધિને પામી અન્તે શાશ્વત મેાક્ષને પામે છે, એમ આ તેાત્રની છેલ્લી બે ગાથામાં લખ્યુ છે. શ્રી ભકતામર મહાપૂજન અને કલ્યાણમ'દિર મહાપૂજનના સયુકત ગ્રંથ વિધિની શુદ્ધિ અને સુંદર શૈલી સાથે સ`કલન કરવાના શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા વિરામતા અમૃત જૈન પેટી ના અન્વયે પંડિત જેઠાલાલ ભારમલ ભાઇએ અનુમાદનીય પુરૂષાથ કર્યા છે. તેમજ તેઓએ આ ટ્રસ્ટ દ્વારા બીજા પણ પાંચ પૂજન ગ્રંથા અને ૭ર યયંત્રો તથા તામ્રયત્રા વગેરે સકલન અને પ્રકાશન કરેલ છે. ગુરૂવ શ્રી પ્રેમ-ભુવનભાનુ-પદ્મ-હેમચંદ્રસૂરીશ્વર પાદ પદ્મ-ચ'ચરિક મુનિ અક્ષયબાધિ. તપાગચ્છીય હાલારી જૈન ઉપાશ્રય, ભિવ‘ડી, વિ. સ’. ૨૦૪૬, જેઠસુદ-૫, પૂ. ભવાદધિ તારક ગુરૂદેવશ્રી આચાય દેવ શ્રીમદ્ વિજય હેમચંદ્રસૂરીશ્વર મહારાજાનાં ૩૮ માં દીક્ષા-પયાય' દિને અમદાવાદ ના સારા ક્રિયાકારક શ્રીમાન્ રજનીકાન્તભાઈ તરફથી તા. ૫-૭-૯૦ ના લખાયેલે! પત્ર – શ્રી જેઠાલાલભાઇ - શ્રી ભકતામર – કલ્યાણમ'દિર પૂજનની પ્રતા ન ́ગ - ૬-ના અષારે આર નોંધી લેશેાજી.
આપના અભ્યાસ અને સ‘શાધન મારા જેવા બાલ વા માટે ઘણા ઉપયોગી બની રહે છે. ખાસ કરીને મીવસગ્ગહર પૂજન-આપના પ્રતના આધારે ભણાવે? ત્યારે ઘણા ઉલ્લાસ પ્રગટેલ હતા. એજ લી. રજનીકાન્ત કે. શાહ એગલારથી તેન્દુ સી. શાહ તરફથી શ્રીયુત્ જેઠાલાલભાઇ સચિત્ર દાન ગ્રંથ જોઇ મન પ્રફુલ્લિત થઈ ગયું. એમ લાગ્યું કે – એ રૂપિયાની વતુ એક રૂ!. માં મળી છે. બીજા પણ યત્રાના ફોટાઓ બહાર પડે ત્યારે અચૂકથી લખો મગાવી લઇશ પ્રતે ફેટાએ મેકલવા બદલ ખૂબ આભાર. એજ જીતેન્દ્ર સી. શાહ. 000
||૩૧૨
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
થો
યાણુ
ન્દિર
સહાયત્ર
પુજનવિધિ
YTX
શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા વીરામતા અમૃત જૈન પેઢી ધારાનગરી નવાગામ તા. ૩૧-૩-૧૯૯૮ ના પુરા થતા વર્ષોંનુ ઉપજ ખર્ચ ખાતું
આવક
ખ
મ
વ્યાજ આવક
૩૬૦૦-૦૦
૫૦-૧૦
૧૬-૦૦
૨૭-૫૦
૧૨૫૦-૦૦
ખચના વધારા
આવક
પુસ્તક વેચાણ
નેટ ધાર્મિક ગ્ર‘થ પ્રકાશન
રકમ
૫-૬૦
૪૪૩૫૦-૨૩
૪૪૩૫૫-૮૩
પુસ્તક આવક ખર્ચ ખાતું તા. ૩૧-૩-૧૯૯૦
કમ
h-55h37
સ્થળઃ જામનગર, તા. ૧૦ જુલાઇ ૧૯૯૦, સહી : શાહ અમૃત ાહ ભારમલ
ભાડા ખચ પોસ્ટેજ ખચ
૩૭૬૬૩-૨૩
૧૨૭૨૬૨-૯૮
સ્ટેશનરી ખ
પરચુરણ ખચ આડી. પ્રૂ જાહેરાત ખચ ધાર્મિક ગ્રંથ પ્રકાશન
મ
૧૦૮૧૨૩-૩૬
૧૯૧૩૯-૬૨
૧૨૭૨૬૨-૯૮
અમારા આજ તારીખના આસાથેના રીપોર્ટ મુજબ કે.કે.વસા એન્ડ કુાં. ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટસ, આહીટસ
૦૦-૦૦૨
ખ
ધાર્મિક ગ્રંથ પ્રકાશન મીરાન ખચ
૩૭૬૬૩–૨૩
૪૪૩૫૫-૮૩
II૩૧૩||
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
માિ પહાયક
TRATI
નિક
શ્રી આદિનાથ મારવા વિખાતા અમૃત મ પેઢી ધારાનગરી” નવાગામ - તા. ૩૧-૩-૧૯૯૦ ના રોજનું સાયું. જે
II૧૪it ૨કમ | વિગત
રકમ નિભાવ ફંક ખાતું જય વર્ષના ૧૬૧૯-૧૦
યુનિયન બેંક ઓફ ઈ.
૫૫-૧૪ વધારો ૧૧૦૨-૦૦ ૧૭પર૧-૦૦
રોકડ હાથ ઉપર
S૮-૦૦
ઉપજ ખર્ચ ખાતું જેઠાલાલ ભારમલ
૩૬૧૪-૦૦
ગયા વર્ષના ૫૫૮૪૭-૬૩ અમૃતલાલ ભારમલ
૪૪૧૦-૦૦
ઘટાડો ૪૪૩૫૦-૨૩. ૧૯૧૯૭-૮૬ સવિતાબેન જેઠાલાલ
૪૨૮૦૦-૦૦ ૧૦૦૮૭૧-૦૦
૧૦૦૮૭૧-૦૦. સ્થળ: જામનગર, તા. ૧૦ જુલાઇ, ૧૯૯૦. અમારા આજ નારીખના આ સાથેના રીપોર્ટ મુજબ. કે. કે. વસા એ કે સહી : શાહ અમૃતલાલ ભારમલ
ચાટ એકાઉન્ટન્ટસ ઓડીટર્સ
ઓડીટ રીપોર્ટ અમાએ શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા વીરમાતા અમૃત જૈન પેઢી ધારાનગરી” નવાગામ તા. ૩૧-૩-૧૯૯૯ના રોજ પુરા થતાં વર્ણન ઉપજ ખર્ચ ખાતું તેમજ તેજ દિવસના રાજનું સરવૈયું સંસ્થાએ રાખેલા હિસાબોના ચોપડા અને વાથિ સાથે તપાસ્યા છે અને અમને આપવામાં આવેલી માહિતી અને ખુલાસા પ્રમાણે આ સંસ્થાની સાચી અને એગ્ય સ્થિતિનો ખ્યાલ આપે છે. . આગળના ૮૩ થી ૮૯ વર્ષના એડિટા-ઉવસગ્ગહર પ્રત પાના ૭૪ થી આ સ્થળ :- જામનગર, તા.૧૯ જુલાઈ ૧૯૯૯. ૭૭, સામગ્રીસંગ્રહ પાના પ૭-૫૯, ૧૦૮ પ્રત પાના ૧૫૯-૧૬૦,
કે કે. વસા એડ કુ. Nયનમસ્કાર પ્રત પાના ૧૪૧ થી ૧૪૪ માં છે.
| યાર્ટર્ડ એકાઉટ-ટસ એડીટર્સ.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક શ્રી આદિનાથ મરૂદેવા વીરામાતા અમૃત જૈન પેઢી ધારાનગરી નવાગામ ટ્રસ્ટ માં કાપા
મહાતબર રકમનું દાન આપનાર “હાભાથાનીઓની શુભ નામાવલી નીચે મુજબ છે. મજ
૫૧,૦૫, રૂા.-પૂજા વીરામાતુ-પિતાશ્રી ભારમલ પુત્ર-પુત્રી પરિવારના - રપ૦૧, રૂા. ખજાનચી શાહ અમૃતલાલ ભારત પરિવાર - હ. શાંતિલાલ- ચંદ્રપ્રેમ, - ૧૩૫૧, રા. સેક્રેટરી - શાહ જેઠાલાલ ભારમલ પરિવાર
હ. જિનેશચં-હમણ - ૫૦+૧, રૂ. પ્રમુખશ્રી શાહ મોતીયાદ ભારમલ પરિવાર - હ. કાન્ત-દીપક. - ૫૦૦૧, જનવિતિ
રૂા. ૨૧. રાહ નેમચંદ બારમલ પરિવાર - હ. દ્રસ્ટી સૂર્યકાન્ત બીપીન. - ૨૫૦૧, રૂા. દસ્ટી શાહ પદમશી લાંછ હ. સૌ.કરતુરબેન, કુલ-તેન્દ્ર ૩૬૦૧૧, ફા. માતા સુમિત્રા-પિતા ચિંતામણિ શ્રેયાર્થે સી. ધનલતા અશોક નામ પરિવાર - સંતિકર - તામ્રય ૧૦ માં ૨૭૦૦૩ રૂા. શાહ રામજી લાલજી પરિવાર - હ. વિજય કુમાર..... થી ઉસણહરાદિ પ્રતમાં ૨૨૫૦૩, રા. સ્વ. શાહ કુલચંદ વેરશીના આત્મશ્રેયાર્થે - હ. યનબેન કુલચંદ પરિવાર - - બિલાદિમાં ૦ ૨૦૦૦૨, - ૧૦૮ પાર્શ્વનાથ પૂજનવિધિ બતમાં માલવાશે, સદ્ધરામ આચાર્યદેવ
વિજય સુદર્શનરીશ્વરજી મહારાજના સદુપદેશથી છતસિંહ ભીમજણ આદિ સાત દાનવીરે.
૧૫૧, . થી સર્વ ભદ્ર પૂજનવિધિ બતમાં પૂજ્ય પિતાશ્રી નરસીપાભાઈ હરીયા તથા પૂજ્ય માતુશ્રી જ મતબેનના આત્મશ્રેયાર્થે શાહ ભગવાનજી નરસી પરિવાર.- ૧૨૦૦૫, શ્રી શાન્તિનાત્રાદિ મહાપૂજન સામગ્રી સંગ્રહ ગ્રંથમાં- ૫૦૦૧, ર. શાહ ચુનીલાલ નથુ પરિવાર. નવાગામ ર૫૦૧, રૂા. જયાબેન ટી. વોરા. ૨૦૦૧, ૨ ૧૨૪ ઓળીકારક આહાદેવ, શ્રીમદવિજય લલિતશેખર સૂરીશ્વરજીના વિદાય આચાર્ય શ્રીમવિજય રાજશેખરસૂરીશ્વરજીના
દેશથી - સાગતા . ૧૫-૧, ૩. પાંગ - ગૌરાંગ. ૧૦૧, રૂા. દીપક સવાલ શાહ બતલાલ ઈશ્વરલાલ ૧૦૦૦૧, રા. શી પંચનમારમર પૂજન પ્રત પેટે રાહલખમશી ગોવિંદ પરિવાર છે કાન્તિલાંબાઈ - જયંતિલાલભાઇ ૧૦૨, રા. એ લકતામા યત્રમ - ૧૯, રૂા. ૫૦૦૧, તથા ૧૧૧, ગન્ય પ્રકાશનમાં સી. સાયબેન રહિલ પરિવાર,
TITLE
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચો
માણ
મન્દિર
મહામન્ય
પુજન
વિધિ
BRIE
૫૦૦૧, રૂા. શ્રી કલ્યાણુ મદિર મહાપૂજન પેટ-શેઠશ્રી રાજમલ ભેરૂસલ કાઠારી પરિવાર હ. સુશીલાબેન. ૫૦૦૧, રૂા. શ્રી પચનમસ્કાર યન્ત્રમ્-સઘવી પોપટલાલ વીરપાત પરિવાર. શ્રી મનસુખલાલભાઇ રમેશભાઇ તથા સુરેશભાઈ ॥૩૧॥ ૫૦૦૧, રૂા. શ્રી નમિણુ મહાયન્ત્રમ્ – શાહુ ભાનુભાઈ ચંદુલાલ પરિવાર. ૫૦૦૧, રૂા. શ્રી ચિન્તામણિ સહાયન્ત્રમ્ - શાહ ઝવેરચદ પંચરા પરિવાર, ૫૦૦૧, રૂા. શ્રી નવપદ મહાયન્ત્રમ્ - શાહ રામજીભાઈ નરસીભાઇ પરિવાર
૫૦૦૧, રૂા. થી વિશતિ સ્થાનક મહાય-ત્રમ્ – મનસુખલાલ મેઘજી જેઠાભાઇ પરિવાર.
૫૦૦૧, રૂા. શ્રી બૃહછાન્તિ સહાયન્ત્રમ્ - શાહ નાચાઢાલ રાજવાર પરિવાર.
૫૦૦૧, રૂા. શ્રી ભકત્તામર યન્ત્ર – ૧૫ સૌ અમૃતબેન જુઠાલાલ પરિવાર હ. હેમંતકુમાર તથા ીપીન.
૫૦૦૧, રૂા. શ્રી ભકતામર યન્ત્ર – ૧૬ માતૃસુખીબેન હું. મા માહનલાલભાઇ.
૫૦૦૧, રૂા. શ્રી ભક્તામર યન્ત્ર –૧૯ શ્રી શખેશ્વર તીર્થની ૧૮૦થી અધિક પૂનમની યાત્રાનુમાદનાથે શાહ પ્રેમચંદ દેવરાજ ૫૦૦૧, રૂા. શ્રી ભક્તામર યન્ત્ર – ૧૮ શાહ નગરાજ રાજમલ પરિવાર.
૫૦૦૧, રૂા. શ્રી શત્રુંજય મહાતીય યન્ત્ર - ૨૫ - હાલાર દેશે ધમ પ્રભાવક આચાય જૈવ કુંદકુંદસૂરીશ્વર” મહારાજા તથા હાલારરત્ન પૂજ્ય મહાસેન વિજયજી મહારાજ શ્રીના ચારિત્રાનુ મેાદનાથે સંગ્રહસ્થ હ શાહ અરવિંદકુમાર દેવરાજ, ૩૦૦૧, રૂ।. શ્રી ભક્તામર મહાયન્ત્રમ્ – ૧૪ - સેાનબાઇ નેનમલજી પરિવાર, પાળિયાલ હ. શ્રી વસતભાઇ સલાડ. ૩૦૦૧, રૂા. શ્રી ભકતામર યન્ત્રમ્ – ૧૫ – ૭૨ યંત્રના સુસાધક પૂજ્યપાદ આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્ વિજય વીરશેખર સૂરીશ્વરજી મહારાજાના સદુપદેશથી પારવાલ જૈન સંઘ શિવગ જ, ચાકૂમા પૈસા દેવદ્રવ્ય જ્ઞાનદ્રવ્યના નહિ. ૨૫૦૧, રૂા. શ્રી ઉવસગ્ગહર ́ તામ્રયન્ત્રમ્ – પૂજ્યપાદ પ્રશાન્તમૂર્તિ આચાય દેવ શ્રીમદ્ વિજય હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના ચારિત્રારાધનાનુ મેાદનાથે સૌ, રમાબેન પુ'ડરીક અ‘બાલાલભાઇ – ૨૫૦૧, રૂા. શ્રી પ`ચનમસ્કાર તામ્રયન્ત્રમ્ – ૧૦૦ શાળીકારક પૂજ્ય કીર્તિ રત્ન વિજયજી મહારાજશ્રીના સદુપદેશથી મૌચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ગોરેગાંવ – સહસ્યા. ૨૫૦૧, રૂા. શ્રી પરમેષ્ટિવિધા તામ્રયન્ત્રમ્ – શાહ રાયશી લાલજી પરિવાર તરફથી. ૨૫૦૧, રૂ।. શ્રી નિમઉણુ તામ્રયન્ત્રમ્ - શાહ નેમચંદ ફુલચ'દ પરિવાર તરફથી. ૨૫૦૧, રૂા. શ્રી ચિંતામણિ તામ્રયન્ત્રમ્ - શાહ કાનજી ભારમલ પરિવાર તરફથી
COGOO
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ
મી
જ
૨૫૧ પ. બા સંતિકર તામ્રયત્રમ - , વિમલાબેન વસનજી ૫રિવાર, - ૨૫૧ ૩. શ્રી નવપદ તામ્રયત્રમ્ - 4.
ર ૩૧૭ll રાહ મોહનલાલ કસ્તુરચંદ પરિવાર, - ૨૫૧, ૩. શ્રી વિંશતિસ્થાનક તાપ્રયત્નમ્ - શાહ નાસી વજાભાઈ પરિવાર, ૨ યાણ
૨૫૦૧, રૂા. ની બૃહછાનિત તામ્રયત્નમ - સૌ. કમલાબેન કેવલચંદ નેમચંદ પરિવાર. - ૨૫૧, રૂા. બી સર્વતોભદ્ર તામ્રયંત્રમમન્દિર
શાહ મગનલાલ લખમણ પરિવાર - ૨૫૦૧, , શ્રીમકતામર તામ્રયંત્રમ્ - ૧૭ ગં'. સંતકબેન કેશવલાલ મહેતા પરિવાર,
૨૫૧, ૨. શ્રી મન્નાધિરાજ તામ્રય ઘમ - ૨૧ શાહ અમૃતલાલ રામ પરિવાર, - ૨૦૦૧, ૨. શ્રી શાહ દામજી મ. હાયત્ર
પરિવાર અનમહાજન થત્ર ૨૭ ૫ટે. - ૧૦૦૧, શાહ લાલજી રાયશી વાર ખાર શ્રી ભકતામર યંત્ર ૧૫ પેટ, પૂજન- ૧૦૦૧ની ઉવસગહર મહામંત્ર - ઉપપ્રમુખ શાહ રાજાભાઈ પરબત પરિવાર, - ૧૦૧, ૩. ગ્રન્ય પ્રકારાનમાં - બિપિ, જે શ્રી દેવજી કેશવજી ની કુાં. હ, ચાંપશીભાઈ, - ૧૦૦૧, ૩. શ્રી મની નિરજનાબેન રસીકલાલ ગ્રંથ પ્રકારાનમાં.
૧૦૦૧, રા. uહ છબીલદાસ અમુલખભાઈ પરિવાર ગ્રંથ પ્રકાશનમાં-૧૦૦૧, રૂા. શાહ રૂપચંદ શીવલાલજી વાલકેશ્વર, ૧૦૦૧, રા . અ.સૌ. વસુમતી બહેન હિંમતલાલ મોતીલ શાહ -પાટણવાલા તરફથી હ. વિજય વસંત અતુલ પાયધુની ૧૦૦૧, રૂા. શ્રેષ્ઠવિધિકારક ડો. બાબુભાઈ નવસારીવાલા. - ૧••૧, રૂા. પૂજય કનકધવજ વિ. મ. ની ગણુ પંન્યાસ પદવી | નિમિત્તા સો. લીલાવતીબેન પાનાચંદભાઇ વડાલા. - ૧પ૦૧, રા. નિભાવ ફડમાં - વાહ વરસી કરમણના શ્રેયાર્થે
૯. કસ્તુરબેન સી. - ૧૦૦૧, ૩. નિભાવ ફંડમાં – શાહ કુવરજી બેમરાજ કુ. હ, ટોકરસીભાઈ. જ ૧૦૦૧, રૂા. નિભાવ ફંડમાં - કુ. મુમુક્ષુ સુશીલાબેન હીરજીભાઈ. - ૧૦૧, રૂા. નિભાવ ફંડમાં – શાહ દેવચ દ કાનજી
શ્રેયાર્થે હ. શાહ ઝવેરચંદદેવયં-૧૦૦૧, રૂા.નિભાવ ફંડમાં-શાહ રાયશી કારા પરિવાર. હ પ્રેમચંદભાઈ તથા કુલચંદભાઈ. ૪ ૧૦૦૧, રા. નિભાવ કંડમાં- શ્રીમતી શારદાબેન રમીકલાલ ચંદના પce આયબીલ નિમિરો, - ૧૯૦૧, ,
બીમતી પલાબેન રમણીકલાલ ના પતિએ નિમિત્ત. - ૧૦૦૧, ર. અશ્વિન કાઈન કેમીકસ એન્ડ ફાર્માસ્યુટીકસ - કાશીમીરા.- ૧૦૦૧, રૂા. શ્રી બચુ શેઠના કંથાર્થે હ. મતીબેન પદમશી - ૧૦૦૧, રૂા. શ્રીમતી પ્રભાવતીબહેન રસીકલાલ.
૩૧૧૧૯૪ રૂા. ત્રણ લાખ અગ્યા૨ હજાર એકસે ચોરાણુ રા. ના દાતાઓ તરફથી કુલ દાન મહયા છે. ૮૮૮૮૦૬ ના બે હજાર તાઢયો. - વધવિધાન ગ્રન્થના દેવ-જ્ઞાનધ્યથી નહિ ચે કુખા રૂ.થી વેચાણ થયા છે. '૧૨૦૦૦૦૦, કટ ૧૨ લાખની રૂ ની આવક-જાવક આઠ વર્ષ ૬ મહિનામાં તા. ૩૧-૩-૯૧ સુધી થયેલ છે. હર્ષની વાત એ છે કે ભારત તેમજ પરદેશથી ૭૨ તામ્રયન્ત્ર અને સાત વિધિવિધાન ગ્રંથોના પત્રો આવ્યા કરે છે. &
%%ા કાજ
ન્નતા
જ
»
1
taa
2
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૮
છે કે ભારતભરમાં શ્રી સંઘમાં લીધેલા બે હજાર તામ્રયંત્રો – તથા ૬ વિધિ વિધાન ગ્રન્થ દયાણુ
પૂજ્યપાદ ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય દેવ સુબોધસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજના સદુપદેશથી વીજાપુરમાં રપ હજારના.મદિર સં. ૨૦૪૬ વૈશાખમાં અજનરાલાકા મહેસવમાં મુલુન સંધમાં પ્રશાન્તમૂર્તિ આચાર્ય હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી પહાયન
- મહારાજની નિશ્રામાં ૬ હજારના શ્રી ભક્તામર રષિમંડલ વિસ્થાનક ત્રણ મંત્ર પકવવાના - દેવદ્રવ્યની લગભગ
૭પ હજારની બોલી બોલાઇ હતી - એસ મનસુખલાલની કુવાલા શ્રી માન મનસુખલાલભાઇ યાર દહેરાસરના જન
પ્રમુખ છે. તેઓએ પોતાની ઓફિસમાં ચોપાટી - નમિનાથજી પાયધુની. મોટાવડાલા અને કાલાવાડમાં ૫૧ હારના. વિધિ
શાન્તાક્રુઝ વેર૮ મા શખેશ્વર પાશ્વનાથ ગૃહત્યના સ્વ, તારાબેન કેશવલાલ પરિવારે ૨૨ હજારના - મી થાણુ સંઘમાં ૧૫ હજારના- બી જગવલલ પાર્શ્વનાથ મલાડ સંઘમાં ૧૦ હજારના. - અનુભવી વિધિ કા૨ક મી કુંવરજીભાઈએ તથા મદ્રાસ સંઘમાં ૧૦ હજારનાં. - કલકત્તા ભવાનીપુર સંઘમાં મી કાન્તિલાલબાઇ ૧૦ હજારના. * ભીનમાલમાં તાલ વાલા શ્રીમાન્ સુમેરમલજીએ ૧૦ હજારના. સાંગલીમાં મીયાઝલોબને ૧૦ હીરના યાત્રા અપાવ્યા. શ્રેષ્ઠ ક્રિયાકારક - મી બાબુભાઈ કડીવારોએ લંડન. આફ્રિકામાં તથા શ્રી હિંમતલાલભાઇએ આ સિદ્ધ ચ યત્રે તયા અમદાવાદના વિધિકાર શ્રી ૨જની કાનભાઈ , - રાજસ્થાનના વિધિકા૨ક શ્રી કનકરાજજીએ તથા ખારાવાલા ભદ્રિક વિધિકાર શ્રી ભીખુબાઇએ નાના મોટા યંત્રો અપાવ્યા છે. કાંદિવલી મહાવીરનગરમાં ૭ હજારના, કિંગ્સર્કલ શ્રી વાસુપૂજય સ્વામિ સંઘમાં ૭ હજારના ૨૨ યત્રે લેમિનેશનના કરાવ્યા છે. - ગેરી પાર્શ્વનગરમાં પાંચ હજારના વાંદરા સંઘમાં પાંચ હજારના આ રીતે નાના મોટા દહેરાસરમાં - બીસઘામાં - ઉપાશ્રયમાં એાકિસ્સામાં ઘરોમાં એકાદ બે ય કલ બે હજાર તામ્રય દેવદ્રવ્ય - જ્ઞાનદ્રવ્યથી નહિ, ચાખા પૈસાથી અપાયા છે. કે.
પ્રાતે-ત્રુજય મહાતીર્થાધિપતિ શ્રી આદેશ્વર સ્વામિ તથા ઉજજિન તીર્થાધિપતિ શ્રી અવનિ પાશ્વનાથ સ્વામિ પ્રભાવાત્ – સં. ૨૦૪૭ ચત્ર વદ-૮ રવિવાર તા. ૭-૪-૯૧ ના પ્રભાવિત છે. દીકરી ભકિતના જન્મ દિને - આ ગ્રન્થ પૂર્ણ થયે. તેમા જિનાજ્ઞા વિરુદ્ધ જે કાંઈ લખાયું હોય તેના રન-વચન કાયાથી “
મિચ્છામિ દુક્કડ” બજાભાએ આ ગ્રન્થના વાંચનથી તથા બને જનાની આરાધનાથી વહેલામ રહેતા મોક્ષના પાશ્વત સુખને પામે.-એજ અભિલાષા.
R.
Lt
13
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 来来乘識調帶紫米米浆業 * શ્રી ચતુવિધ શ્રી સંઘોને નમ્ર નિવેદન જ સાત વિધિ વિધાન ગ્રન્થા તથા 72 તામ્રયન્ત્રા માં 11858 મહાપ્રભાવશાળી મન્નાક્ષાનું પ્રકાશન - આપના અદ્વિતીય સાથ સહકારથી થયું છે. - હજી પણ શ્રી ચતુર્વિધ સંઘના પરમ આશિર્વાદથી વિધિ વિધાન ગ્રન્થા છાપવાનું કાર્ય ચાલુ છે. તેમાં 51 હજાર આપનારના કુટુંબીઓના એ ક ફોટા દરેક ગ્રન્થમાં. 25 હજાર, 15 હજાર, 10 હજાર, સુધી એક ગ્રન્થમાં કવર પેજ ઉપર નામ, 5 હજાર એકસેટ યત્રમાં. - 2501, તામ્રય'ત્રામાં - નામ કાતરાગે, તથા એ ક હજા૨ સુધીદરેક ગ્રન્થામાં નામ છપાશે. | ભારતભરનાં નાના મોટા એ કે- એ કે દહેરાસરમાં તીર્થોમાં ઉપાશ્રયમાં, જ્ઞાનલ'ડારામાં - આ ૭ર તાક્રયા માંથી જરૂરીઆત પ્રમાણે વસી જાય તે હજાર વર્ષ સુધી ભવ્યાત્માઓને પૂજને ની આરાધનામાં અતિ ઉપયોગી થશે. - ખાસ કરીને ગુજરાતમાં અમદાવાદ– પાલિતાણા - શખેશ્વર હસ્તગિરિ-જુનાગઢ-પવન-સુરત- જામનગરભાવનગર-રાજસ્થાનમાં આબુજી-રાણકપુરેજી-ઈ-જોર-જેસલમેર - મહારાષ્ટ્રમાં મુંબઈ - ગોડીજી- ચેમ્બુર- ભાય ખલાવાલકેશ્વર-અગાશી - પૂના-નાસિક - સમેતશીખર, પાવાપુરી. દિલહી - કલકત્તા - મદ્રાસ બેંગલોર કાનપુર - નાગપુર આદિમાં ૭ર યત્રાના એક-એક સેટ વસાવવા જેવા છે. - તથા વિધિ વિધાનના સાત ગ્ર• ના બે-સેટ દરેકે દરેક જ્ઞાનલ'હારમાં, દહેરાસરામાં, ઉપાશ્રયમાં, વિષિકારે પાસે વસી જાય તો મત્રશાસ્ત્રના જાણુ કારેને અતિ ઉપયોગી થશે. ' (1) શ્રી ઉવસગહર’ મહામંત્ર પૂજન વિધિ પ્રત-કિં’મત રૂા. 60. (2) શ્રી શાન્તિસ્નાત્રાદિ સામગ્રી સ ગ્રહ 'થમાં અંજનશલાકામાં માતા પિતાદિના બોલવાના પ્રસગે-૧૦૮ પૂજનાની સામગ્રી લીસ્ટો કિંમત રૂા૪૦, (3) મા સિદ્ધયાદિ ૨૩-ચિત્રપટ દશન ગ્રન્થ કિંમત રૂા. 300. (4) 108 મી પાર્શ્વનાથ અભિષેક-પૂજન પ્રત મી પાર્શ્વનાથના 12 પૂજન કિંમત રૂા. 60, (5) શ્રી પુ'નમસ્કારચ-પૂજન પ્રત કિંમત રૂા. 60. (6) શ્રી બકતામ-કહાણુમ 'દિર સાથ પૂજન પ્રત પાના 318 કિમત રૂા. 100, (7) શ્રી સિદ્ધચક્ર મહાપૂજન - સાથ તથા શ્રી નવ૫દ મહાપૂજન સાથ' (ગેસમાં ) કિંમત રૂા. 100, પૂજનના મેટામાં મોટા તામ્રય*- ર૫૦૦, તામ્રય'ત્રમાં મ’ વાંચી શકાય તેવા 950, પારકાર્ડ સાઈઝના 200, રા.માં મલશે -એજ.લી. પંડિત શાહ અમૃતલાલભારમલ, શામળાપાલરવ યાલ, મલાડ, ફ, Co. 6722116, તથા ૫'ડિત શાહ જેઠાલાલ ભારમલ, બી-વેલાણી એસ્ટેટ, કવાડી રોડ, મલાડે પૂવ, મુંબઈ-૯૭. ફે. C/o. 6803842. >> પરિમલ પ્રિન્ટર્સ, મલાડ-૯૭. માલિક- શ્રી મુકુંદભાઈ જે. શાહ, કઝીટર-યદુવીર શે. મિશ્રા, પ્રિટર-માધવ કેટીયન, RE