________________
४८६
સૂ૦ ૧-૧-૩૧ “મમ્ + fબન્ + અ” આ અવસ્થામાં “મા” શબ્દ પ્રાપ્ત થાય છે. “આમ” અવ્યય પીડા અર્થમાં છે. (શ૦૦) નમેન નામ પ્રાથસંપાવ્ય-ધોપાન-તુત્યનેષુ “શૂદ્ ક્ષેપળેમત: “સવમ-રHo” [૩૦ રૂ૪૬.] રૂતિ નિપાતના ખેડwારો મ ગતીને પાદિપૂરને વI રૂતિપૂર્વાનહાતે: “માતો ડોહીવા-મ:” [૨.૭૬.] રૂતિ કે તિદ પુરાકૃતી . સ. “ ” [૩UTT૦ ૨.] રૂત્યારે સદ તુત્યયો વિદ્યમાનો: નમૂન્માતેઃ “હિત્” [૩૦ ૬૦૧.] इत्याकारे अमा सहार्थे समीपे च । संपूर्वादमेविचि समम् समन्ततोऽर्थे । “सत्रणि संदानक्रियायाम्" अतः "डित्" [उणा० ६०५.] इत्याकारे सत्रा, स्यतेविचि तत्पूर्वात् कमेर्विचि साकम्, सापूर्वाद् ऋध्यतेः "सोरेतेरम्" [उणा० ९३४.] इति बाहुलकादमि गुणे च सार्द्धम् एते त्रयोऽपि सहार्थे ।
અનુવાદ:- “નમવું અર્થવાળા “નમ્” ધાતુથી પર “ધ” પ્રત્યય થતાં “નામ” શબ્દ પ્રાપ્ત થાય છે. આ “નામ" અવ્યય પ્રસિદ્ધ અર્થ, સંભાવના અર્થ, નિંદા અર્થ અને ક્રોધની પ્રાપ્તિ અર્થમાં છે. સૌ પ્રથમ પ્રસિદ્ધ અર્થનું ઉદાહરણ બતાવે છે : “હિમતિયો નામ નકITધરાવ:” (હિમાલય પર્વતોના રાજા તરીકે પ્રસિદ્ધ છે.) હવે સંભાવના અર્થનું ઉદાહરણ બતાવે છે: “ áયા શત્ ધર્મનો નામ ” (તારા વડે સંભવતઃ કોઈ ધર્મજ્ઞ જોવાયો છે.) હવે ક્રોધની પ્રાપ્તિનું ઉદાહરણ બતાવે છે – “ો નામ મયિ સ્થિતે” (હું હોતે છત કોણ છે?) અહીં “ક્રોધની પ્રાપ્તિ થઈ” એ પ્રમાણે અર્થ પ્રાપ્ત થાય છે. “” પતિ :” (જે તને પીડે છે. અર્થાત્ આખું વાક્ય આ પ્રમાણે થશે - હું હોતે છતે તે કોણ છે જે તને પીડે છે.)
હવે “નામ” અવ્યયના નિન્દા અર્થને બતાવે છે : “મમાપિ નામ દ્રશાનની પરેડ પરિમવ: ” (રાવણ એવા મારો પણ બીજાઓ વડે પરાભવ કરાયો.)
નિશ્ચય” અર્થમાં પણ “નામ” અવ્યય આવે છે. “કયા નામ નિતમ્” (મારા વડે તે ચોક્કસ જિતાયો છે.) “વિનીતવેષેખ પ્રવિણવ્યનિ તપોવનન નામ ” (તપોવનમાં સાચે જ વિનીત વેશથી પ્રવેશ કરવો જોઈએ અર્થાત્ ઉદુભટ વેશથી પ્રવેશ કરવો જોઈએ નહીં.)
આજ્ઞાર્થ વિભક્તિ સાથે “સમ્મતિ” અર્થમાં પણ “નામ” અવ્યય આવે છે. “વિમસ્તુ નામ” (ઠીક એ પ્રમાણે થાઓ.)
વિસ્મય” અર્થમાં પણ “નામ” અવ્યય આવે છે. “ો નામ પર્વતમારોતિ" (આશ્ચર્ય છે કે, આંધળો પર્વત ઉપર આરોહણ કરે છે.) “ફેંકવું” અર્થવાળો “હું” ધાતુ ચોથા ગણનો છે. આ “ક” ધાતુથી “રુવ-પ્રીખ...”
