Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02

Author(s): Jagdishbhai
Publisher: Jagdishbhai

Page 370

सू० १-१-४२
७३८ संध्या३५ ७६२५ ५६थी पञ्चम १०६ ४९ ७२री शशे. परंतु समुदाय १३५ "अर्धपञ्चम" २७६ A९॥ ४२माटे समर्थ थवाशे नही. पञ्चम १०६ छे, तेभ 4NE अर्थनी अन्वय થઈ શકશે નહીં તથા સમુદાયથી ખરીદવા અર્થના = પ્રત્યયની પ્રાપ્તિ એ આકાશપુષ્પ જેવી थ६४0. ॥२४13 "अर्धात् पूरणः" सूत्र मनापाथी "अर्धपञ्चम" २०६ संध्या वो थती नथी. આથી જ અમારી રચના પ્રમાણે સૂત્ર બનાવીશું તો બધું જ સંગત થઈ શકશે.
(शन्यासानु०) एवम् अर्द्धपञ्चमैः शूर्पः क्रीतमित्यर्थे "सङ्ख्या समाहारे च०" [३.१.९९.] इत्यनेनेष्टः समासोऽपि न सिद्ध्येत्, तथाहि-ऐकार्थ्यरूपसामर्थ्यसत्त्व एव कोऽपि समासो भवति, ऐकार्थ्यं नाम स्वपर्याप्त्यधिकरणघटितत्वस्वनिरूपकेतरनिरूपितशक्तिपर्याप्त्यधिकरणघटितत्वस्वग्रहप्रयोज्यग्रहविषयीभूतशक्तिपर्याप्त्यधिकरणत्वैतन्त्रितयसम्बन्धेन शक्तिविशिष्टत्वम्, 'राजपुरुषः' इत्यादौ राजत्वावच्छिनाद्यर्थनिरूपितशक्तिमादाय लक्षणसमन्वयः ।
मनुवाई :- उत्तरपक्ष :- 8ो अर्धात् पूरणः सूत्र बनाशो तो अर्धपञ्चमैः शूर्पः क्रीतम् मे अर्थमा "संख्या समाहारे च..." (3/१/८८) सूत्रथा 5ष्ट भेवो द्विगु समास. ५९ सिद्ध 25 शशे नही. हवे. सभास. न थवान ४१२१॥ ९॥ छ : ऐकार्य ३५ (सं विशेष३५) समय डोय तो ४ 05५९समास थाय छ: ऐकार्थ्य भेटवार संबंधी शतिविशिष्ट५j. ॥ ९॥ संय
प्रभारी छ : (१) स्वपर्याप्ति-अधिकरण-घटितत्वम्, (२) स्वनिरूपकेतरनिरूपितशक्तिपर्याप्तिअधिकरण-घटितत्वम्, (3) स्वग्रह-प्रयोज्यग्रह-विषयीभूतशक्तिपर्याप्ति-अधिकरणत्वम् ।
मात्र संबंधी शतिविशिष्टपशु मे ४ एकार्थ्य छ. राजपुरुष वगैरे प्रयोगोमा राजत्वथा અવચ્છિન્ન વગેરે અર્થથી ઓળખાયેલી શક્તિને ગ્રહણ કરીને લક્ષણ સમન્વય થાય છે.
(शन्यासानु०) यथा-राजत्वावच्छिन्नार्थनिरूपितशक्तिपर्याप्त्यधिकरणराजपदघटितत्वं, राजत्वावच्छिननिरूपितशक्तिनिरूपकेतरपुरुषत्वावच्छिन्ननिरूपितशक्तिपर्याप्त्यधिकरणपुरुषपदघटितत्वं राजत्वावच्छिन्ननिरूपितशक्तिग्रहप्रयोज्यो यो ग्रहो राजसम्बन्धिपुरुषत्वावच्छिन्ननिरूपितशक्तिविषयकः, तद्ग्रहविषयीभूतोक्तराजपुरुषत्वावच्छिन्नार्थनिरूपितशक्तिपर्याप्त्यधिकरणत्वमित्येतन्त्रितयमपि राजपुरुषपदे वर्तत इति तत्रास्ति निरुक्तमैकार्थ्यम्, ईदृशे चैकार्थ्ये समाससंज्ञकपदमवष्टभ्यावस्थास्यमाने एव षष्ठ्यन्तं 'राजन् ङस्' इति 'पुरुष सि' इत्यनेन सह “षष्ठ्ययत्नाच्छेषे" [३.१.७६.] इति सूत्रेण समस्यते, सर्वत्र समासस्थल ईदृशैकार्थेनाऽऽसितव्यमेव ।
અનુવાદ :- ઉત્તરપક્ષ - ઉપરોક્ત ત્રણ સંબંધથી શક્તિવિશિષ્ટ પેશ્વાર્થને રાગપુરુષ સ્વરૂપ सामासि. शा२॥ ४॥वे छे. राजत्वथा भवछिन्न सेवा अर्थथा मोगमायेदी तिविशिष्टनु अघि४२९। राज-५६ घटित छ. ॥ पडेदो संबंध थशे. राजपमा २% २१३५ अर्थने ४९॥वनारी