________________
- १५१ ]
द्वितीयः परिच्छेदः
अनन्तरपादमुरजः । प्रथमद्वितीययोस्तृतीयचतुर्थयोर्द्रष्टेव्यम् । मयोशेशः मे मम त्वमेव ईशेशः । क ईदृशः । युष्मत्सदृशः अन्येके । क्रमतामक्रमं क्षेमं धीमतामर्यमश्रमम् ।
श्रीमद्विमलमचर्चेमं वामकामं नमक्षमम् ॥ १५१ ॥
3
७७
I
I
इष्टपादमुरजबन्धः । क्रमताम् व्रजताम् । अक्रमं युगपत् क्षेमं कुशलं सुखम् । धीमतां बुद्धिमताम् | अच्यं पूज्यम् । कर्तरि षष्ठी । अश्रमं श्रमरहितम् अक्लेशम् । श्रीमांश्चासौ विमलश्च श्रीमद्विमलः । अतस्तं श्रीमद्विमलं परमतोर्थकरं त्रयोदशम् । अच्चं क्रियापदं लेडन्तम् । इमं प्रत्यक्षवचनम् । वामैः प्रधानैः काम्यते इष्यते इति वामकामः । अतस्तं वामकामं नम च । चशब्दोऽनुक्तोऽपि द्रष्टव्यः । क्षमं समर्थं क्रोधादिरहितमित्यर्थः । एतदुक्तं भवति — श्रीमद्विमलं सर्वविशेषणविशिष्ट चर्च नम च । धीमतां क्षेमं क्रमताम् । अक्रमं सर्वेषां प्रणामादेव शान्तिर्भवति । मुरजः ।
प्रथम और द्वितीय तथा तृतीय और चतुर्थपाद में मुरजबन्ध है । मेरे लिए तुम्हीं ईश्वर हो । तुम्हारे समान अन्य कौन है |
इष्टपादमुरजबन्धका उदाहरण
हे भव्यजन ! एक साथ समस्त पदार्थोंको जाननेवाले, मंगलरूप, बुद्धिमानोंके पूज्य, खेदरहित, अनन्तशक्ति सहित और इन्द्र, चक्रवर्ती इत्यादि प्रधान पुरुषों द्वारा सेवनीय एवं अन्तरंग, बहिरंग लक्ष्मी से युक्त विमलनाथ तीर्थंकर की पूजा-भक्ति करनी चाहिए | इस पूजा भक्ति के फलस्वरूप तत्क्षण कुशल अथवा सुखको बिना किसी रुकावट के प्राप्त किया जा सकता है । यह बुद्धिमानोंके द्वारा पूज्य है, परिश्रमसे रहित है और बड़े-बड़े पुरुष इसकी निरन्तर कामना करते हैं ॥ १५१३॥
I
'क्रमताम्'' – प्राप्त हो; अक्रमम् — एक साथ; क्षेमं - कुशल या सुख । धीमताम् — बुद्धिमानोंको । ‘अर्च्यम्’— पूज्य । ' धीमताम्' में कर्त्तरि षष्ठी विभक्ति हुई है । 'अश्रमम्'क्लेश रहित, श्रीमान् और निर्मल । विमलनाथ तेरहवें तीर्थंकर । अर्च - यह लेट् लकारका रूप है । 'वामैः' - प्रधान पुरुष चक्रवर्ती इत्यादि जिनकी सेवा करने के इच्छुक हैं । 'क्षमम्' – क्रोधादि रहित । यह अर्थ निकला - सर्वविशेषणविशिष्ट विमलनाथ तीर्थंकर की पूजा भक्ति करनी चाहिए। इनकी पूजा करनेसे बुद्धिमान् व्यक्ति शीघ्र ही सुख-शान्ति प्राप्त करते हैं ।
१. द्रष्टव्यः - क । २. अन्यः कः - क । ३ श्रीमद्विमलमच्चेर्मम् इति - ख । विगतो मलो यस्मादसो विमलः । अथवा विगता मा लक्ष्मीर्येषां ते विमाः तत्त्वज्ञानहीनाः अनाथजीवा इत्यर्थः । तान् लात्यादत्ते अनुगृह्णातीति विमल: । अथवा ध्यानकाले वि परमात्मानं मलति धरतीति विमलः । मलि मल्लि धारणे ॥ प्रथमप्रती पादभागे । ४. प्रदानै:
: - ख । www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
