Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ tir) cIkhe=UT Jain Education Informaona - munirAja zrIjayaMtavijayajI or Personal & Private Use Only www.jainelioraty.org | |
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9) cho VISION O SONG TYCONTATOSCOVIA DI. kara ja eka thI W, QVOVOVQYOYOYOY OOOK OOOOOOO nRtttttttttttg9CJ Aii | zrI gautama svAmI kalikAlasaraNI umA. vijayajI personas
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ SOOOOO TaS IT RE MAAXja o | ) Sche ke | [, vIrA zrI vijayadharmasUrIzvarajI autamati zrIjayI nIkaTatavidhya MvizAlavijayajI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvara mahAtIrtha racayitA sva. zAntamUrti munirAja zrI jayatavijayajI kiMmata daza rUpiyA ( eo) SwwwArA. rakama Nii thaLa 647030 che arajI kadI kesara prakAzaka zrI yazavijaya jaina graMthamALA zahIda ceka, bhAvanagara For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelI AvRtti : I. sa. 1936 bIjI AvRtti: i. sa. 1941 trIjI AvRtti : I. sa 1967 ceAthI AvRtti : I. sa. 1969 pAMcamI AvRtti : I. sa. 1976 lekhaka : sva. munirAja zrI, jayantavijayajI saMpAdaka : jayabhikhkhu prakAzaka : mAnada maMtrI : zrI caze.vijaya jaina graMthamALA zahIda rADa, gAMdhIcoka, bhAvanagara (saurASTra) mudraka : mehanalAla ema. praznapati zrI gaNeza-gAcatrI prinTarI, 21/bI, DuMgarazInagara, bhaThThA pAse, sarakheja roDa, amadAvAda-380 007 TAITala : AgaLanAM pAnAM, citra vagere dIpaka prinTarI, rAyapura, amadAvAda-1 (A graMthanA tamAma prakAranA hakka prakAzaka saMsthAne AdhIna che) For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Ex8ii saMkheva.ntIrthanA mULa nAyakajI & bharAvAnA zaMkhezvara pAnAtha
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvarajI Adi aneka tIrthagrAnA lekhaka zrI yazovijaya jaina graMthamALAnA punaruddhAraka, zAMtamUrti, vRddhidharmacaraNe pAsaka sva. munirAja zrI jayatavijayajI mahArAja tathA gurunA cIle cAlavA mathanAra aneka tIrthagraMthanA lekhaka-saMpAdaka vRddhidharmajayantacaraNopAsaka sva. muni zrI vizAlavijayajIne guru-ziSyanI A ajoDa belaDInA pavitra AtmAonI punita smRtimAM. -prakAzaka For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ DE thiriy 27 zrI yazovijaya jaina graMthamALA che A saMsthAne pitAne gauravabharyo itihAsa che. A saMsthAe potAnA jJAnabharyA graMtho dvArA bhAratanA jaina-jainetara vidvAnomAM ane bhArata bahAranA jarmanI, ITAlI, amerikA, IMglenDa vagere dezonA vidvAnomAM bhAratIya saMskRti, itihAsa ne darzanone adabhuta pracAra karyo che. chelle chele tIrthasAhityanA pracAra dvArA eNe potAnI pavitra paraMparA jALavI rAkhI che. A saMsthAnA sthApaka navayuga pravartaka zAstravizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI hatA. teonA suziSyomAM bhArata, bhArata bahAranA yuropIyana jaina-jainetara vidvAna hatA. teo mAtra vyakitarUpa nahAtA : saMsthA svarUpa hatA. teonA avasAna bAda A saMsthA DhIlI paDI hatI. tene punarodvAra sagata sUrijInA pavitra cAritryanidhi vidvAna ziSya munirAja zrI jayaMtavijayajInA hAthe-the hate. ne gurunA pagale cAlI munirAja zrI vizAlavijayajIe A saMsthAne potAnI karIne A jJAna dIpakane ajavA hate. sva. munirAja zrI vijayAnaMdavijayajIe paNa A mATe yathAzakya prayAsa karyA hatA. A saMsthAne sthira karavA punaroddhAraka zAMtamUrti munirAja zrI jayaMta vijayajIe pitAnI hayAtimAM eka kAryakSama samiti nImI tene suprata karI hatI, ne A kamiTie jANatA jAdugara zrI ke. lAlanI kimatI madada dvArA A saMsthAne pagabhara karI hatI. paM. haragovanadAsa tri. zAhanAM patnI subhadrAbene "pAIe sad mahaNa" saMsthAne bheTa ApIne zeTha lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranA niyAmaka zrI dalasukhabhAI e prAkRta sesAyaTI dvArA tene pragaTa karAvI je madada karI, te apUrva che. e ane evI bIjI amUlya sahAyathI A saMsthA suMdara kArya karI rahI che. - sva. mahAna sUrijInA eka mAtra smAraka tarIke A jJAnadIpikA jevI saMsthA Aje potAne pakAza verI rahI che. dazeka varSathI zrI ane pacaMda goviMdajI TrasTa taraphathI eka vAcanAlaya paNa saMsthAnA kAryAlayamAM cAle che. For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ja phikara kara ke kAja zrI bhIDabhaMjana pArzvanAtha jimaNI bAjunI derImAM zrI zaMkhezvara mahAtIrtha citrAvali Fal Personal
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. ull zrI pArzvanAtha prabhunA adhiSThAyaka deva nAgarAja zrI dharaNendra (zrI zaMkhezvara tIrthamAM nAgarAja dharaNendranI pratimA netathI ahI jUnAM citra parathI Alekhita karI che. ww, nathI tra parathI Aveli For Personal & Pivate Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAtha prabhunI adhiSThAyikA devI zrI padmAvatI devI bhimatImAMthaival Usely
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : kAraka kAkA ka karI . HERE ke nAmanI kAkI ma karanAra E karI karIne phATI koma ja ka 0016 karI Booooooooooooooooooooooo) tapagacchasurakSaka yakSendra zrI maNibhadrajI (zaMkhezvara kArakhAnAnI oNphIsanA pAchaLanA bhAgamAM zrI maNibhadra vIranuM sthAnaka AveluM che.) For Personal private Use Only 'WWW.jainelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : :8: saraka!:55:45s: jo ::: che je ja che. A . . . . kAra : : T : : : . dAdI : dareka :::: : , , devavimAna jevI maMdiranI manohara zikharAvali namana . * 14 che : udA ke a rIte Re :: . . . . ' che n, TETTAT, eka ja Tii karI che Sobal anels r.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhAmaMDapanA ghUmaTanuM maneAhara lAlaka ArasanA ghUmaTanI aMdara vividha pUtaLIo ane jhINI koraNIvALuM lAlaka For Personalivate Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahA maMdiranuM bhavya zikhara vividha prakAranI koraNIyukta zikharo ? jaina zi9pazAstranA Adarza namUnA For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ka hoya ka para ja vAdaLathI vAta karatAM zikharanA davajadaMDa haAT : For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharonA samudranA UmitaraMga che ke TS For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAnA pAMca pu graMthI-aMga FREREREKEKERE gUDha maMDapanuM kLAmaya bArazAkha For Personal & Private Use Only SHOU
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ be bhavya sabhAmaMDapo : ArasanA keraNIyukta staMbhe jinamaMdiranA jamaNI bAjunA cokamAMthI lIdheluM dRzya : - 2 For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zRMgAra cekI jinamaMdiranuM praveza dvAra Iijha In - pod09 LITI pachI Gal suo Qandavate Use-Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ jUnuM maMdira-khaMDera sthitimAM For Personal & Private Use Only 6
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ H *.00 For Personal & Private Use Only aSTaprakArI pUjA (sabhA maMDapamAM)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only 1118P1P P
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ y w ns ywns nhdhy mly w nwrz mdt b m dr bl rwj rwp qrrt wmshrly bn khry g tw st yshn st yn rwz r byn sy br br br st`ml ms`wd m nywn nw` an r dr syrs w sh ystgy r z khr drt dry w rwny dr rwzhy ydh st yrn - md stn z mjryn yn rwsh mtl zahenazAha jahAMgIre zrI zAMtidAsa zeThane zaMkhezvara gAmano ijAro ApyAnuM pharamAna For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka tI--graMthAnA lekhaka, zAMtamUrti, vidvAna sva. munirAja zrI jayaMtavijayajI mahArAja For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ D ! | DP > I | | | * T III TITI kema :LI :: : 11:11:15:/El/:////// IIIIIIIIII :: /://:// IIIIIIIIII IIII I III TI ://III) : IIIIIIIIII IIIIIIII TET II *LITI IMLI III lo T | | ITII, ITI ' IIIIIIIIIII III , /// [ i \\\; \| |\i]\ \ / /'/://// // ' ::/ TITL IT IIIIIII, [ l ka >6 70) ( KOD SIDD(L PAR NRI Nisha Nidhi zrI zaMkhezvaruentInIerivsthApanA, TANe zaM khasvara.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya AkAzanA aMtarAle vihatuM kaI devavimAna, sahAmaNuM kaMkuvaraNI bhUmikA joI pRthvI pATale avatIrNa thaI, pachI bhAvikenI parama bhakti nIrakhI tyAM sthira thaI jAya, evuM zrI zaMkhezvara mahAtIrthanuM zikhavalIothI zobhatuM ne maMda maMda pavanalaharIomAM vAgatI ghaMTaDIonA raNakArathI guMjita mahAna devamaMdira che. pUnamanI sAMje sUrya ne caMdra je mahAna devamaMdiranI be dIpikAe samA banI rahe cheH sUryodaya ne sUryAsta jenA deha para kaMkuvaraNI daivI AbhA DhaLe che, ne amAvasyAnI te tArAonI bhAtIgaLa bhAtane prakRti paNa jyAM caMdarave bAMdhe che; e mahAna zaMkhezvaradevane juhAravA e jIvanane alaukika lahAve che. mahAna zatruMjaya pachI jenI mahattA arvAcInakALamAM adUbhuta gaNAya che, e zaMkhezvara tIrtha Aje alaukika ane camatkArI tIrtha gaNAya che. camatkAra ane paracAnI vAte AtmAnI sAthe bahu nibata dharAvatI nathI, paNa A tIrthe laukika lAbha ne lakattara puNya hAMsala karanArA zrI 1 For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka bhaktone aneka vAra saMparka thaI jAya che, ane tyAre arvAcIna kALe jyAM tyAM valakhAM mAratA pAmara mAnavI mATe AzA ne utsAhanA A sAttvika parabanuM mahatva samajAya che. A mahAtIrthane keTalAya kALa sudhI bAhya samAjane paricaya nahote. sthAnika leke tene pUjIne rAcatA. paNa aMtarAlanA kaI zedhakane zedhatAM zodhatAM senAnI khANuM prApta thaI jAya, ema keTalAka AtmAthIone A tIrthanI bhALa maLI. e vakhate A tIrthanI mahattA maMdiramAM nahatI, AtmAnA lehane suvarNa karanAra enI pArasamaNi samAM mahAna pratimAmAM hatI. A mahAna pratimAne ItihAsa nevuM hajAra varSa eTale ja kahevAya che. ItihAsanAM paMkheru ghaNu pAkhe phaphaDAvavA chatAM tyAM pahoMcI zakyAM nathI. mahAbhArata kALanI A pratimA che. bhAIbhAI vaccenA vera-jheranA e bhayaMkara rAjakIya lehatarasyA kALamAM zAMti ne premanA avatAra bhagavAna nemanAtha janma pAmyA ne A dharatI para temaNe alaukika evI A mUrtinI pUjA karI. jarA vidyAthI niHsava banelA hajAro loko para mUrtinA nahAvaNa jaLanI saMjIvanI chAMTI jarA nivArI jIvana bakSya. navajIvanane zaMkha kuMkA ne zaMkhezvara devane mahimA jagamAM gavAye. Aje paNa A tIrthamAM aneka bhaktonI Adhi, For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAdhi, upAdhi nAza pAme che. citArUpI javAthI jarjarita bhakta ahIM punarjIvana pAme che. ahIM prabala prabhAvI, jAgatI tavALA adhiSThAyaka dethI sevita 23mA tIrthakara bhagavAna pArzvanAthanI mUrti che, jyAre e pUjita thaI che bAvIsamA bhagavAna nemanAthanA vakhatamAM. rAmanA janma pahelAM jema rAmAyaNa nirmANa thayuM hatuM, peve A mahAna camatkArI pArasamaNi jevI pratimAne ajaba gajabano itihAsa che. Azcarya e vAtanuM che ke zaMkhezvaramAM kaI bhagavAnanuM eka paNa kalyANuka thayuM nathI, chatAM e mahAtIrtha jevI khyAti pAmyuM che. prAcIna- arvAcIna kavioe paNuM anya tIrtho karatAM A tIrthanI hajAra hajAra jihuvAe stuti-tetrAdi dvArA stavanA karI che. A mUta mahAna che. sAthe A gurjaratrA bhUmine ItihAsa paNa mahAna che. ahIMnA eka zaurya-nItinA pUjArI cAvaDA (cApotkaTa) kSatriye A puNyadhaNa parathI baLa meLavI, ariene namAvI, gujarAtanI sthApanA karI hatI, ne eka dezapremI dharma prANa mahAna sUrirAje nirAdhAra rAjabALane pitAnA apAsarAmAM Azraya ApI dharma ne saMskRtine rakSaka sara hate. itihAsa kahe che ke sarvadharma samanvayane bhAva ne ahiMsA-satyanAM vAvetara gujarAtanI dharatImAM rAjA vanarAja ane zrI. zIlaguNasUrijInI ziSyagurunI belaDIe kyAM hatAM. Aje paNuM bhAratamAM ane bhArata bahAra enI seDama prasarelI che. For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtane suvarNa yuga solaMkI rAjAone samaya gaNAya che. e vakhate mahAna siddharAjanA eka dharma zUra maMtrI sajane bAramI sadImAM junA maMdiranuM nirmANa karyuM, paNa lAMbA kALathI A mahAna prabhAvika prabhupratimA te aneka bhaktonAM gharamAM, bheMyarAomAM, vADIomAM-aMdhakAra ke prakAzamAM jaLavAtI rahI hatI, ne pUjAnAM artha svIkAtI. rahI hatI. jagannAthajInI mUrtinI rakSA jevI A devamUrtinI zakSAne itihAsa mAMcaka che. bhaktinI parAkASTA ne bhaktonA samarpaNanI aneka gAthAo emAM guMje che. pratimA prAcIna che, AjanuM maMdira arvAcIna che, vi. saM. 1750 lagabhagamAM e baMdhAyuM ne jUnuM jIrNa desara cheDI ahIM prabhumUrtinI pratiSThA thaI. chellA samayamAM rAdhanapuranivAsI jainee A tIrthanuM rakSaNa ne vyavasthA karI che. rAdhanapuranA masaliyA kuTuMbanuM nAma haju paNa yAda karAya che. rAdhanapuranA navAbee paNa temAM udAra dile sahakAra Ape che. zaiva ane muslima rAjakartAoe A sthAnane hamezAM mAnavatuM lakhyuM che, komI ekatA jANe ahIM jamAnAothI siddha thaI che. chellAM caryAzI jeTalAM varSothI amadAvAdanA zreSThIo A tIrthane vahIvaTa saMbhALI rahyA che, ane tyArathI A tIrthane prabhAvane prasiddhi khUba vadhyAM che. zarUAtamAM zeThajamanAbhAI bhagubhAI A tIrthanI vyavasthApaka kamiTInA prathama pramukha hatA. ane paMdareka varSa pUrve svargastha thayelA zeTha For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5nAlAla umAbhAI haThIsIMga chelalA pramukha tarIke tIrthane vahIvaTa karatA hatA. teonA samayamAM ane te pachI temanA putra zeTha zrI araviMdabhAI A tIrthanA vahIvaTamAM ane pragatimAM khUba rasa ane bhakti dAkhavI rahyA che. - zaMkhezvara ane zreyaNI tIrthane vahIvaTa eka ja kamITI kare che. A baMne mahAtIrthonI mukhya oNphisa amadAvAda khAte che. ane tenuM nAma che-- zrI bhAyaNa zaMkhezvara kArakhAnA ophisa zeTha manasukhabhAInI poLa, kAlupura, amadAvAda zrI zaMkhezvara mahAtIrthanI sthAnika piDhI zeTha jIvaNadAsa geDIdAsa'nA kArakhAnA (pe. zaMkhezvara, vAyA hArIja)nA nAmathI cAle che. vartamAna samayamAM A mahAtIrthanI peDhInA vahIvaTadAre nIce mujaba cheH zeTha zreNikabhAI kasturabhAI pramukha zeTha araviMdabhAI pannAlAlA menejIMga TrasTI zeTha narottamadAsa mayAbhAIH menejIMga TrasTI zeTha caMdrakAnta bakulAI TrasTI vakIla caMdrakAnta choTAlAla gAMdhI drasTI zeTha vimaLazAha akhAbhAI TrasTI zrI zrI araviMdabhAI TrasTI eka pacIsI pahelAM A tIrthanI Avaka keTalAka hajAranI hatI, Aje AMkaDe lAkhe para kahevAya che. thatI Avakane aDadhe bhAga jIrNoddhAra mATe vaparAya che. For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ A peDhI taraphathI bhAratanAM aneka dezasarA ne tIrthaMsthAnAmAM AMdhakAma mATe Arasa leTa mekalavAmAM Ave che. temaja tIsthAnanA jaIddhAranA pavitra kAryamAM paNa peDhI sahAyarUpa mane che. jema ke jesalamera tI lAdaravAjI tI, kareMDA pArzvanAtha (tA. udepura) vagere. yAtrikonI saMkhyAmAM paNa dharakhama vadhArA thaI rahyo che. vividha dizAomAMthI rAja 50thI 55 khaseA yAtrALuone laIne ahIM Ave che, ne eTalAne laIne jAya che. sAmAnya divase AsA yAtrALunI sa MkhyA jovAmAM Ave che. dara pUname muMbaI-amadAvAda vagere sthaLeAethI AvanArA be hajArathI vadhAre cAtrika hAya che. mATI tithi ane meLAnA divase pAMca hajArathI vadhAre yAtrikAneA aDasaTTo kalpavAmAM Ave che. amuka prasaMge sAta ATha hajAra jeTalA yAtrikonI 88 ahIM jAme che. yAtrikonI suvidhA mATe makhalakha sAdhanasarajAmavALI bhAjanazALA cAle che. yAtrikonA game tevA dhasArAne pahoMcI vaLavAnI enA saMcAlakA ne kAyakarAnI cIvaTa hAya che. A namUnedAra sasthA che, ne peDhIthI alaga vyavasthApaka samiti enI vyavasthA saMbhALI rahI che. yAtrikAnI vadhatI saMkhyAne rahevA-UtaravA-sUvA mATe dhama zALAo tarapha peDhI lakSa ApI rahI che. rAja navA navA ImalAo, navI navI sagavaDo sAthe khaDA thatA jAya che, eka aDasaTTA mujaba cAreka hajAra yAtrie zatavAsA rahI For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zake, eTalA AvAsonI ne eTalAM gAdalAM-godaDAM ne vAsaNanI ahIM vyavasthA che, paNa atyAre jhaDapI vAhanenA yugamAM le deva cekhA ne kara amane mokaLA" je ghATa cAle che. tIrthamAM jaIne Atmika sukha ne nivRtti javAnAM hoya che. - A tIrthane mahimA satata vistarato hevAthI peDhInA vahIvaTadAro bhAvikonI suvidhA mATe satata prayatnazIla rahe che. tAjetaramAM ja sADA pAMca lAkha rUpiyAnA kharce adyatana sagavaDa dharAvatI navI dharmazALA taiyAra karavAmAM AvI che. A dharmazALAmAM tamAma sagavaDa dharAvatA 24 rUma che, jemAM vIjaLI ane pANI covIse kalAka maLI rahe che. A 24 rUmamAM be moTA vizALa hola che. je holamAM yAtrALuonI kaI meTI maMDaLI AvI hoya te tene samAveza thaI zake che. temaja cA-nAstAnI kenTIna paNa karavAmAM AvI che. yAtrALuone saMgha Ave te tene saghaLI vyavasthA maLI rahe te mATe basa sTenDanI sAme dasa hajAra vAranI jagyAmAM eka vaMDa UbhuM karavAmAM AvyuM che, jemAM rAI karavA mATe pAkuM bAMdheluM raDuM che. jamavA mATe vizALa paDALI che, jemAM eka sAthe be hajAra mANase besI zake tevI sagavaDa che. A sivAya 15 rUma paNa che. jethI yAtrALuone rahevAnI vyavasthA maLI rahe ATaATalI sagavaDa karI hovA chatAM hajI yAtrikana For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhasArAne pUrepUrA pahoMcI vaLI zakAtA nathI. ethI navI dharmazALA upara 24 rUmanA eka bIjo bleka khAMdhavAnI vicAraNA cAle che. taduparAMta 24 rUmanA eka upAzrayanuM paNa AyAjana thaI rahyuM che. A bhUminAM havA, prakAza ne pANI khUba navAM che. mAMdya mAsa saheje taMdurasta banI jAya che. ahIM pANInI sAmAnya rIte achata rahe che. kUvAmAM pANI nIkaLI Ave che te khAru hAya che. A mATe ahIM eriMga karavAmAM AvyAM che. A bhUmi para varasAda ghaNA AchA paDe che. duSkALa te hAlatAM cAlatAM DAkriyAM kare che. paNa za Mkhezvara gAmanA ane AsapAsanA loko kahe che, ke dhALI dhajAvALA deva'nI kRpAthI ahIM dukALa dekhAtA nathI. A tIrthanI eka khUbI e che ke ene aDhAre Alama mAne che. peDhIe gAma sAthe kuTuMba jevA sArA vyavahAra nibhAvI jaina leAkeAnI-mahAjanAnI pratiSThAne dIpAvI che. bhalabhalA hindu-muslima bahAravaTiyA paNa dhALI dhajAvALA devanI akrama jALave che. navazatanA divaseAmAM ahIM cAkamAM gerI gae ghUme che, ne navalA varSanA prabhAte pratyeka grAmavAsI zakhezvaradevanA darzane Ave che, ne peDhInA munImane juhAra kare che, peDhI paNa cAgya svAgata kare che. ante A pustaka vize e eTala kahIzuM. A pustaka A sthaLanA IttihAsanI, bhagALanI ne dhama zAstranI garaja sAre For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevuM che. eka pavitra jitAya mahAmunie ahIM sthitA karI A graMtha bhAre bhakti ne parizrama tathA UMDA zeAdhana sAthe taiyAra karyAM che. enA eka eka zabda pavitra che, ne AtmAnI vANI jevA nima`La ne maMtrAkSara jevA vedhaka che. A pustaka pragaTa karatAM e mahAmuninA amalekamAM vAsa karI rahelA AtmAne ame vIe chIe. AjanA utAvaLA, adhakacarA ne uparachallA jamAnAmAM leAko A pustaka hAMzathI vAMce, e mATe amArI alpa mati anusAra gheADA sudhArAvadhArA karyAM che. thADAka navA umerA paNa karyAM che. prakaraNA paNa eeka jagAe AgaLa-pAchaLa karyA che. AjanA vAcakAnA sumedha ne rasa mATe A rIte karyu che. keTalIka pAdaneAMdha pustakanI kiMmata vadhe nahIM te mATe sAmela karI nathI. ema karatAM alpamati heAvAthI kaMI anucita banyuM hAya ! ame kSamA prArthIe chIe. c. peDhInA agAunA munIma sva. harilAla nAthAlAla zAhune tathA anya kama cArIone pazu AbhArI chuM. zuMkhezvara zALAnA vaDA zikSaka kRtilAla ThAkaranA pazu upayogI mAhitI pUrI pADavA badala RNI chuM. za khezvara mahAtIrthAMnA vahIvaTadAra TrasTI zeTha zrI araviMdabhAI e dareka prakAranI mAhitI mATe amane suvidhA karI ApI che. teoe khUba ja lAgaNI dAkhavI che te mATe temanA ane anya TrasTIonA paNa ame AbhArI chIe. For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartamAna yuganA saMmAnya puruSa, zilpa sthApatyanA parama jJAnI, tIrthoddhAra ane jIrNoddhArane jIvananuM mahAna kArya samajanAra zreSThivarya zeTha karaturabhAI lAlabhAIne sujana svabhAvI ne utsAhI putra zrI zreNikabhAI A peDhIne pramukhapade maLyA che, te harSo-pAdaka bInA che. anya mahAnubhAva draSTie paNa A tIrtha pratye parama bhakti dAkhavI bhavanuM bhAtuM bAMdhe che. sahunA uccatama bhAvanI ame anumodanA karIe chIe. - A mahAna tIrthano mahimA bhUtalamAM vistare e ja eka mAtra jhaMkhanA A pustakanA prakAzana dvArA sAkAra karavAnI che, ne sahu AtmAo jIvanamAM eka vAra A jIvanaddhAraka mahAna pratimAjInAM caraNasparza pAme, evI abhyarthanA che. -saMpAdaka For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva za MkhezvarA pArzvanAthanA ! zrI zakhezvara mahA tInA mahimAne anupama rIte sAkAra karatA A pustakanI sAthe eka pavitra smRti vaNAyelI che. A pustakanI A agAunI cothI AvRttine bhASA, mAhitI ane citrAthI sarvAMgasaMpUrNa` banAvavA mATe gujarAtanA suprasiddha sAkSara sva. jayabhikhkhue peAtAnA sva. zrI jayabhikhkhu jIvananA aMtima samaye avirata puruSArtha kheDayo hatA. AnuM kAraNa e hatuM ke temaNe pAte peAtAnA jIvanamAM zrI zakhezvarA pArzvanAthanA prabhAvane svAnubhava karyAM hatA. puNya-smaraNa savata 2025nA divALInA divase daramyAna DAyAbITIsa, blaDaprezara, page sAjA, kIDanI para gheADI asara, kac, kabajiyAta ane thADu' blaDaprezara rahetA hatAM besatA. vanA divase emaNe peAtAnI rAjanIzImAM lakhyuM : For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AvatI kAle zaMkhezvara javuM che, paNa mArI tabiyata bahu ja DhIlI che. javuM ke na javuM tene vicAra cAle che." " paraMtu bIjane divase vahelI savAre teo amadAvAdathI zaMkhezvara javA nIkaLyA. emanI nAdurasta tabiyatanA kAraNe keTalAka nikaTanA nehIoe pravAsa mulatavI rAkhavA salAha ApI, paraMtu temane nirNaya aphara ja rahyo. - aneka rogothI gherAyelA A sAkSara zrI zaMkhezvara tIrthamAM AvyA. jema jema A punita tIrthabhUmi najIka AvatI gaI tema tema emanI tabiyatamAM Azcaryajanaka sudhAre thavA lAge. zarIramAM navI ja tAjagIne anubhava thavA lAgyuM. chellA thoDAka vakhatathI teo bhejana karavA bese tyAre khUba ubakA AvatA hatA, paraMtu A tIrthabhUmi para AvatAM ja e phariyAda dUra thaI gaI pitAnI sAthe davAnI eka AkhI bega lAvyA hatA, paraMtu zaMkhezvaramAM AvyA pachI te khelavI ja na paDI! DAyAbITIsa ane blaDaprezara jevA gaMbhIra roganI geLIo ema ne ema paDI rahI. kArataka suda cothanA divase potAnI rojanIzImAM sva. jayabhikhue pite anubhavelA camatkAranI noMdha A pramANe lakhI cheH mArA mATe eka adbhuta camatkAra banyuM. ahIM AvyuM tyAre jaja pti tabiyata laIne AvyuM hatuM. For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zuM thaze tenI ciMtA hatI. tenA badale ahIM AvatA ja zarIranI tAsIra badalAI gaI. thADAM DagalAM cAlatAM thAkI jatA hatA, tene khale mAIla-doDha mAIla cAlavA lAgyA. e zaTalI jamatAM adhadhadha thatuM. have sahumAM huM vadhu jamatA ye. tamAma davAo paNa khaMdha karI hatI.'' lAbha pAMcamanA divase zrI zakhezvara mahAtIrthanI vidAya letI vakhatanI peAtAnI sthitine AlekhatA rAja-nIzInA pAnAmAM sva. jayabhikhkhu lakhe che "aneka jAtanA rAgeAnI sabhAvanA sAthe ahIM AvyA hatA. Aje thanaganatA pAche pharyAM. zarIramAM sAva navA cetanane anubhava thayA. mana akha hama amara bhaye, na mareMge'nuM gIta gAvA lAgyuM. mArA jIvanasa cAravALA tabakko mAre sAzaM kAryoMmAM paripUrNa karavA joI e." khUkhI te e che ke A tItha yAtrAethI pAchA pharyA bAda sva. jayabhikhkhue peAtAnAM tamAma pustakonuM prakAzana kArya aTakAvI dIdhuM. manamAM eka ja tamannA jAgI ke chaThThI zaMkhezvara mahAtIrthaM''nuM anupama pustaka taiyAra karavuM. ane te kalyANaka parvanA zubha prasa Mge pragaTa karavuM. vaccenA samaya daramyAna emanI rAjanIzImAM tI yAtrAthI pragaTa thayelA navacetananA citAra maLe che. devadivALInA samayamAM teo lakhe che: "takhIyata khUba sArI savAramAM ekAda mAIla pharI AvuM chuM. lAkaDA jevA thatA pageA cetana anubhavI rahyA For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 che. sarva pratApa bhagavAna zaMkhezvarAne che. lekhanano khUba utsAha pragaTe che. TharI gayelI preraNA saLavaLI rahI che." . A pachI te teoe amadAvAdamAM paMdara-vIsa dahADA gALavA ane bAkInA zaMkhezvara gALavA, te vicAra paNa karI nAkhe. A mATe e tIrthadhAmamAM eka makAna kharIdavAnI sUcanA ya ekalI dIdhI. zaMkhezvara mahAtIrtha pustakanuM kAma pUrA vegathI zarU kayu. vIsamI DisembaranI sAMjanI A vAta che. tenuM zarIra phaluthI pIDAI rahyuM hatuM. cheDe tAva paNa hate. paraMtu A tIrthanuM pustaka ke IpaNa saMjogomAM samayasara pragaTa karavAno niradhAra hate. A divase mAtra zaMkhezvara tIrthanA mULanAma ke bhagavAna zaMkhezvara pArzvanAthanI chabI chapAvavAnI hatI. pitAnI chApakAma vizenI tamAma sUjha ane kuzaLatA kAme lagADI. zarIramAM tAva hato, paNa enI paravA karyA vinA cAra judA judA raMgamAM e chabI kaDhAvI. aMdhAruM thayuM hovAthI kAcI AMkhene kAraNe bIje divase AmAMnI tasavIra pasaMda karIne mokalAvIza ema kahyuM. jatI veLAe kahetA gayA-"have AvavAne nathI." bIje divase phalUnA kAraNe zarIra becena hatuM. bapore tAva dhakhate hovA chatAM zaMkhezvara pArzvanAthanI judI judI chabIo joI pitAne pasaMda hatI te chabI sUcanA sAthe mekalI. For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 kArya pUruM thayAnA saMtoSa sAthe palaMga para sUtA. kophI pIvAnI IcchA thaI kephI AvI. patnI, putra, putravadhU pAse hovA chatAM ane cheDe tAva hovA chatAM jAte ja kephI pIdhI. jIvanamAM emanI eka blAheza hatI ke kaI pANIne yAla Ape ane pIvaDAve, teTalI ya lAcArI mRtyuveLAe na joIe te sAcuM ja paDayuM. e pachI thoDA samayamAM zaMkhezvara pArzvanAthamaya banelA emanA AtmAe skUla zarIranI vidAya lIdhI. jANe zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanA A pustakanuM kArya pUrNa karavA ja prabhue temane navazakti pradAna karI na hoya! je vyaktinuM citta dharma ane IzvaramAM lIna hoya che tenuM mRtyu paNa pavitra hoya che. (tA. 19-4-70nA gujarAta samAcAramAM AvelI noMdha parathI) For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ a nu kama NikA saMpAdakIya prabhAva zaMkhezvara pArzvanAthane ! nivedana yAtrAthIne stavanA 1. tIrtha 2. tIrthanI utpatti 3. mUrtinI utpatti ane prAcIna itihAsa 4. prabhAva-mAhA" 5. camatkAra 6. adhiSThAyaka deve 7. yAtrA 8. jIrNoddhAra 9. navuM derAsara 10. mUrtisaMkhyA ane vizeSa hakIkata 11. dharmazALAo 12. bagIcA ane gaucara jamIna 13. meLA 14. vahIvaTa ane vyavasthA 15. saMkhezvara tIrthanI paMcatIthI 16. zrI zaMkhezvarajInI pradakSiNe 17. vizeSa hakIkata 18. zilAlekhanuM avalokana 19. leTenuM gujarAtI bhASAntara 20. zilAlekhanAM sthaLanI vigata 21. zaMkhezvara gAma 22. rastA ne AjubAjunA gAmo 23. upayogI pagha-sAhitya 24. yazovijaya jaina graMthamALA (saMsthA ane sthApaka) 25. dhArmika tIrtha-sAhityanAM suvikhyAta pustako 136 144 147 152 160 174 179 182 202 208 212 222 227 244 247, For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana (prathama AvRttinuM nivedana) pAlanapuramAM comAsu pUrNa karIne tyAMthI vi. saM. 1988mAM tIrthAdhirAja zrI siddhAcaLajI bhaNI jatAM mArgamAM metrANA, pATaNa ane cArUpanI yAtrA karI amoe zrI. zaMkhezvarajI tIrthanI sparzanA karI. graMtha lakhavAnA vicArane uddabhava parama zAMtidAyaka zaMkhezvarajI tIrthanI yAtrA karatAM amane apUrva AnaMda AvyuM. A tIrtha ati prAcIna ane apUrva prabhAvaka hevA chatAM ahIMnI aitihAsika ane vartamAna hakIkata yAtrALuonA jANavAmAM Ave evuM kaMI paNa sAdhana prApta thayuM nahi. A kAraNe aitihAsika daSTithI ane eka bhemiyAnI garaja sAre tevuM. A tIrtha aMge eka pustaka lakhavAno vicAra mane ubha. ahIMnA te vakhatanA munIma zAha vADIlAla devasIbhAI lIbaDIvALA (jeo hAla bhAmaNuM tIrthamAM munIma che) ane rAdhanapuranivAsI zrIyuta vRddhi lAla maganalAla vIravADiyAnI A mATe vizeSa preraNuM thavAthI, vihAranI tAkIda hovA chatAM, bAra divasanI ahIM sthiratA karIne A tIrtha saMbaMdhI ghaNIkharI ne be karI lIdhI, jarUrI keTalAka zilAlekha paNa utArI lIdhA. ahIMthI vihAra karyA bAda graMtha ane bhaMDAromAM zrI zaMkhezvarajI saMbaMdhInuM anveSaNa karavAnuM cAlu rAkhyuM. vi. saM. 1990mAM amadAvAdamAM maLela munasaMmelana pUrNa thatAM tyAMthI vihAra karIne zrI 2 For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dhanapura cAmAsu karavA jatAM ane tyAM cAmAsu pUNuM karIne tyAMthI mAchA pharatAM saM. 1991mAM A tIrthanI phrI yAtrA karI. A vakhate ahIM be-traNu mAsanI sthiratA karI, ahIMthI jhIMjhuvADA, urimALA ane samI sudhI vihAra (bhramaNu) karI AvIne zaMkhezvarajI javAnA rastA ane temAM vacce AvatAM tamAma gAmAnI hakIkata pazu meLavI lIdhI. te daramyAna ahIMnA jUnA tathA navA maMdiranA bAkI rahelA tamAma zilAlekhA uparAMta dhamazALA ane saraI (surabhI)nA zilAlekhA paNu utArI lIvA. AmAM Apela mUrtionI saMkhyA, vyavasthA, meLA vagerenI vizeSa hakIkata paNu saM. 1991mAM lakhI lIdhI. tyAra pachI rAMcIthI pAchA krUratAM kacchamAM thaI, ADIsaranuM raNa UtarI kAThiyAvADa jatAM saM. 1995nA vaizAkha mAsamAM A tInI mAtrA karI. te vakhate camatkArA saMbadhI daMtakathAo ane jANuvA ceAgya bIjI vizeSa hakIkatA nAMdhI lIdhI tathA kharasAla taLAva, jhaMDA, bagIce, UTALiyuM khetara vagere sthAne nI mAhitI paNa meLavI lIdhI. dareka vakhate vizeSa hakIkata jANavAmAM AvI te noMdhI lIdhI hatI. zrI aCda prAcIna jaita lekhasaMdeza'nuM kAma pUchu thatAM A pustaka lakhavAnuM kAma hAthamAM levAmAM AvyuM, ane zrI za khezvara pArzvanAthajInA adhiSThAyaka devAnI prasannatAthI ja te kAma Aje pUNa thai graMtharUpe prasiddha thAya che. graMthacanA paddhati A pustakanA be bhAga pADavAmAM AvyA che, temA pahelA bhAgamAM A tInuM aitihAsika ane vartamAnakAlika vadhu na ApavAmAM AvyuM che. A prathama bhAgamAM 16 prakaraNa ApavAmAM For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 AvyAM che. te prakaraNAnAM nAma uparathI ja temAM zI hakIkata ApI che, te samajI zakAya tema che. tenI pachI traNa pariziSTo ApyAM che. temAMnA pahelA pariziSTamAM ahIMnA tamAma (65) zilAlekho gujarAtI bhASAMtara sAthe ApelA che. khIjA pariziSTamAM za MkhezvarajInI paMcatIrthI ane mArgImAM AvatAM gAmeAnI hakIkata ane trIjAmAM zrI za MkhezvaranI traNa pradakSiNA ane temAM AvatAM gAmeAnuM varNana ApeluM che. tene cheDe gheADI puravaNI ane puravaNInuM anusaMdhAna Apela che. prakaraNA chapAI gayA pachI je jANavAmAM AvyuM te A puravaNImAM Apela che. zrI zakhezvarajI khIjo bhAga khIjA bhAganA 1 prAkRta-saMskRta vibhAga, 2 prAkRta-saMskRta uddhRta vibhAga, 3 gujarAtI-hindI vibhAga, ane 4 gujarAtI-hindI uddhRta vibhAga--Ama mukhya cAra vibhAge pADavAmAM AvyA che. te darekamAM ceDA thaDA peTAvibhAgeA paNa rAkhavAmAM Avela che. je je vibhAganuM meTara chapAI gayA pachI te te vibhAgAnuM navuM meTara pAchaLathI maLyuM. tene 'anupUrti' nAmane pAMcame vibhAga rAkhIne vibhAganA anukrama pramANe ApavAmAM AvyuM che. ane anupUrtinuM meTara paNa presamAM mAkalI ApyA pachI je kaI meTara maLyuM te vibhAganA anukrama vinA ja tene cheDe ApyuM che. zrI za MkhezvarajI saMbadhI je je kA, sTetre, stuti, zalAkA, chaMda, stavanAdi saMpUNu ke apUNu maLyAM che, tene khIjA bhAgamAM te te bhASAnA vibhAgeAmAM kRti tarIke Apela che, ane khIjA graMthAmAMthI zrI zakhezvarajI saMbadhI je je ullekhA maLI AvyA te te bhASAnA uddana vibhAgamAM Apela che. A khIjA bhAgamAM stuti-stAtrAdi kRtie badhI maLIne kula ekase cAvIsa ane khIjA graMthAmAMthI utArela utArA sATha Apela che. For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmAM ApelAM stuti-stetrAdi kRtio ane utArAmAMthI keTalAMka A tIrtha saMbaMdhI aitihAsika sAmagrI pUrI pADe che, keTalAMka stutipradhAna ja che, jayAre keTalAkamAMthI te banne vastu maLI Ave che. AmAMnI keTalIka stuti-stetrAdi kRtio suMdara rIte kAvyanI dRSTithI racAyelI che, jayAre keTalIka bhASAnI dRSTie sAmAnya hevI chatAM bhaktipradhAna jarUra che. stotraka 159nI kaDI 7thI 12 vizeSa karIne udU-phArasI zabdothI ja bharapUra che, arthAta urdU bhASAnI kavitAthI prabhustuti karelI che. 16mI zatAbdI pachIthI banelI ane lakhAyelI jUnI-navI gujarAtI ke hindI bhASAnI kRtiomAM hasva, dIdhI, anusvAra ane joDaNuM vagerenI bahu bhUle jovAmAM Ave che. temAMnI khAsa khAsa sthaLe kavacita ja bhUla sudhArI che. bAkInI bhUle, mAtrAmeLa, anuprAsa ke chaMdemAM bhaMga thaI javAnA bhayathI tathA temAM kRtrimatA na AvI jAya e mATe ema ne ema rahevA dIdhI che. AdhArabhUta graMtha 45 graMthamAMthI 60 utArA laIne A pustakamAM Apela che; temAMthI 43 graMthane racanAkALa maLyo che, jyAre 2 graMthane maLyo nathI. je je graMthane racanAkALa maLe che, te graMmAMthI sauthI jUnAmAM jUno graMtha vimAnI pAMcamI zatAbdIne (zatruMjaya mahAtma sto. 17) che, ane navAmAM na graMtha saM. 1882mAM racAyela (pRthvIcaMdracaritra, gadya-stotra 174) che. A graMthamAM kalpa, stuti, stava, stavanAdi maLIne kula kRtio 124 Apela che, temAMthI 85ne racanAsamaya maLe che, 39ne ma nathI. jene racanAsamaya maLe che temAM sauthI prAcIna 13mI sadInI AsapAsanI (AhalAdana maMtrIkRta zrI pArzvanAtha stotra, sta. 26) che, ane navAmAM navI kRti mArA pUjya gurudeva svargastha For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 zrImAna vijayadhama sUrIzvarajI mahArAje saM. 1960nI AsapAsamAM racela zrI za. pA. nuM saMskRta aSTaka (stA. 12) ane saM. 1977 AsapAsamAM banAvela za. pA. nuM gujarAtI stavana (stA. 107) che. eTale saM. 1977 sudhInI banelI kRtio AmAM ApelI che. paraMtu svagaCstha kavienI ja kRti AmAM ApelI che; vidyamAna kavionI stavanAdi eka paNa kRti AmAM ApelI nathI. je je graMthAmAMthI utArA laI ne AmAM ApyA che, te te graMthAnI (kartAi nAma sAthe), tathA je je kRtio AAmAM ApI che, te ne kRtionI (kavionAM nAmeA sAthe) sAlavAra anukramaNuikA gmAmAM judI Apela che. 16 kavionI eka karatAM vadhAre kRti AmAM ApelI che, jyAre khIjI dareka kRtio (ke jenA racamitAnAM nAmeA maLyAM che) bhinnabhinna kavionI racelI che. phakta 13 kRtienA kartAnAM nAmeA jANuvAmAM AvyAM nathI, je kRti tathA kavienI sAlavAra anukramaNikAthI jANI zakAze. jUnI gujarAtI bhASAnAM stavanA vagere je maLela che tene AmAM gujarAtI vibhAgamAM ane gujarAtI khIbAMmAM ja Apela che. khAsa hindI bhASAnI kRtio bahu ochI maLI che; phakta dasa ja stavane maLyAM che. te bahu thADAM hAvAthI gujarAtI stavane ne cheDe hindI vibhAgamAM ApelAM che. hindI bhASAnuM eka pada pAchaLathI maLeluM te gujarAtInI sAthe ApeluM hAvAthI gujarAtI khIrmAmAM ApyuM che. AmAM ApelA utArA ghaNe bhAge chApelA graMthAmAMthI lIdhelA che. je je graMthAmAMthI lIdhelA che, te te graMthAnAM nAmeA te te sthaLe ApelAM che. saMpUrNa kRtionA dhaNA bhAga hastalikhita prati parathI For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 utArela che. temanI kaI kaI kRtio kadAca eka yA vadhAre sthaLe chapAI paNa gayela haze. chatAM meM je je bhaMDAranI hastaprata parathI utArela che, tenuM ja nAma Apela che. je thoDe bhAga chApelI pratio ke buke parathI utAryo che, temAMthI koI kAI kRtio kadAca eka yA vadhAre sthaLa paNa chapAyela haze. paraMtu meM je prati ke graMtha parathI utArela che, tenuM ja nAma mukhya rIte ApyuM che; chatAM te kRti bIjA keI graMthamAM chapAyAnuM mArA jANavAmAM AvyuM haze, te tyAM te graMthanuM nAma paNa joDe ApI dIdhela che. nAnI nAnI chaMda, stuti, stavana vagere maLIne kula 16 kRtio utAratI vakhate te kayA pustakamAMthI utArI tenI noMdha karavI rahI gaI hovAthI te te pustakanuM nAma tenI nIce ApI zakAyuM nathI. prAya: A kRtio bahu pracalita hoI ghaNuM pustakomAM chapAI haze, ema jANIne te jemAMthI utArI haze, te pustakonAM nAma lakhI levAnI te vakhate jarUra nahi lAgI hoya, tethI ja lakhyAM nahi hoya ema lAge che. mArA dhAravA pramANe zrI pArzvanAtha prabhujInAM bIjAM tIrtho karatAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInAM stuti-stotrAdi vadhAre pramANamAM banyAM che. meM te phakta 7-8 bhaMDAramAMthI ja saMgraha karyo che. haju nAnAmoTA seMkaDe bhaMDAre che, temAM jovAthI zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI saMbaMdhI aneka kRtio maLI AvavAnI saMbhAvanA che, paraMtu A pustaka bahu moTuM thaI javAnA DarathI bIjA bhaMDAre tapAsIne temAMthI aMgrahavAnuM bhAre mulatavI rAkhavuM paDyuM hatuM. - Adi, aMta ke madhyamAM maMgalAcaraNarUpe zrI zaMkhezvara pAzva - nAtha prabhujInI stuti jemAM karI hoya evA graMthe te ghaNuM ja haze. paNa meM te vAnagI rUpe thaDAka graMthanuM maMgalAcaraNa AmAM ApelA For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 che. te uparAMta nAnImoTI kRtio paNa ghaNuM ja haze. AvI keTalIka kutionI presakopI mArI pAse mejUda hovA chatAM te kRtio bahu meTI heI, A pustakanuM kada vadhI javAnA bhayathI, tene meM AmAM Apela nathI. pustakane pahele ne bIjo bhAga aneka vAra zaMkhezvarajI jaI tyAM vadhAre vakhata sudhI sthiratA karI, tyAMnI vartamAna sthitine anubhava karIne tathA aneka graMtha ane zilAlekhonuM avalokana karIne temAMthI zaMkhezvara saMbaMdhI aitihAsika varNana meLavIne te badhuM A puratAnA pahelA bhAgamAM prakaraNe pADIne ApavAmAM AvyuM che. bIjA bhAgamAM aneka bhaMDArAmanI haralikhita prati ke pAnamAMthI tathA chapAyelAM pustakomAMthI paNa zrI zaMkhezvarajI saMbaMdhInI kRtio meLavI tenA vibhAgo pADIne A pustakanA bIjA bhAgamAM Apela che. te uparAMta pariziSTo, zilAlekho ane tenuM bhASAMtara vagere ApIne tathA viSayAnukramaNikA, graMtha tema ja kRtionI (kartAonAM nAme sAthe) sAlavAra anukramaNikA, upayogamAM lIdhelAM nAma, sAMketika zabdone khulAse vagere ApIne tema ja tyAMnA bhavya jinamaMdiranAM manohara citra ApIne A graMthane thAsAdhya suMdara ane upayogI banAvavA prayatna karyo che. bhAvanA A tIrtha para zraddhA ane bhakti rAkhanArA sajajanene to A graMtha upagI thaze ja; uparAMta prAcIna bhASA, rIta-rivAje, zilAlekho, kRtio ane prAA vidyA upara prema dharAvanArA ane tene jANavAnI IcchA dharAvanArA sajajanene paNa A graMtha cheDeghaNe aMze upayogI thaze, ema huM mAnuM chuM. zrI zaMkhezvarajInI yAtrAe janArA yAtrALuone A pustaka For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 tyAMnI badhI mAhitI pUrI pADatuM hovAthI sahAyaka thaze ja, paraMtu A pustakane ghera beThAM beThAM vAMcanArAone paNa zrI zaMkhezvarajInI yAtrAne AnaMda thoDeghaNe aMze te jarUra maLaze ja. A rIte A pustaka jaina-ajaina samAjane thoDeghaNe aMze paNa upayogI thaze, te huM mArA parizrama saphaLa thayo mAnIza. dhanyavAda A pustakanA meTarane suMdara rIte goThavavAmAM, prasaMzodhanamAM ane pustakane dareka rIte AkarSaka banAvavAnA kAryamAM pUrNa sahakAra ApanAra sAmA (hAla amadAvAda) nivAsI nyAtIrtha tabhUSaNa paM. ratilAla dIpacaMda desAIne, bhaMDAra ane graMthamAMthI kRtio tathA utArA meLavavAmAM sahAya karanAra muni vizAlavijayajIne, ghaNu graMthanA kartA tathA tene racanAkALa meLavavAmAM sahAya karanAra paMDitava lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhIne, zuddhipatraka banAvI ApanAra legaDI (bhAvanagara raTeTa) nivAsI vyAkaraNatIrtha paMDita amRtalAla tArAcaMdane, mU. nA. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhujInA eka ja jAtanA be alabhya jUnA pheTA meLavI ApanAra rAdhanapuranivAsI zrIyuta jezIMgalAla nemacaMda dhAmIne, sevAbhAve zrI paMcatIthIne nakazo banAvI ApanAra vaLAnivAsI bhAvanagara sTeTanA enjiniyara zrIyuta mahetA zAMtilAla gaMbhIracaMda rAyacaMdane, je je bhaMDAronI hastapratio parathI kRtio utArIne AmAM ApavAmAM AvI che, te graMthanA kartA, saMgrAhake, saMpAdake ane prakAzakone, tema ja A pustakane aMge zrI zaMkhezvarajImAM dareka bAbatonI mAhitI meLavavAmAM madada ApanArA ane A pustaka lakhAtuM hatuM te daramyAna vakhatovakhata je je bAbatenA khulAsA pUchavAmAM AvatA tenA vigatavAra cIvaTathI javAba ApanArA zrI zaMkhezvarajI kArakhAnAnA hAlanA mukhya munIma vasAvALA zA. bAlAbhAI joItAdAsa, dezI sarUpacaMda momAyA For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlIdAra, zA. jIvarAma vakhatacaMda agI kArakuna ane palAMsavA (kaccha-vAgaDa)vALA zA. adesaMga maMgaLajI vAsaNa-gadaDA kArakuna tema ja harakoI rIte paNa AmAM madada ApanArA bIjA sajajanene dhanyavAda ApavAnuM bhAre bhUlavuM na joIe. citrasaMpuTa A pustakamAM zaMkhezvaranA jinamaMdiranAM judAM judAM suMdara citro ApyAM che, tenI sAthe zrI mULanAyakajI bhagavAnanuM suMdara citra ApavAnI ghaNI ja IcchA hatI. paNa zrI jezIMgalAla dhAmI pAsethI maLela jAnA pheTA uparathI sAro bloka banI zake ema na hovAthI ane khezvara tIrthanI peDhIvALAne tathA amadAvAdanI kamiTIne puchAvavA chatAM navo phoTo levAnI rajA na maLavAthI e IcchA jatI karavI paDI che. aMte-pUjayapAda mArA dAdAguru ane pUjyapAda mArA guruvarSanI asIma kRpAthI A pustakane pUrNa karIne huM jaina samAja samakSa rajU karavA bhAgyazALI thayo chuM. temanAM caraNone vAraMvAra namana karatA ane zrI zaMkhezvarajI saMbaMdhI tathA bIjA tIrtho saMbaMdhI paNu AthI suMdaratama sAhitya taiyAra karIne pragaTa karAvavAnuM sAmarthya ape evI te pUje pAse prArthanA karate huM mAruM vaktavya ahIM ja samApta karuM chuM. 34 zAMtiH zAMtiH zAMtiH valabhIpura vaLA (kAThiyAvADa) vRddhi-dharma-caraNopAsaka jJAnapaMcamI. vara saM. 2468, dharma saM. 20 muni jayaMtavijaya For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAtrAthane ! te yAtrA saphaLa thAya 1. deva, guru ne dharma e traNe tIrtha che. tIrthayAtrAmAM e traNenI nizaMka rIte bhakti karavI joIe. 2. tIrthasthAnamAM jaIne darzana, pUjA, bhakti vageremAM layalIna banavuM joIe. bhakti ke pUjAnimitte paNa karma-kaSAya vadhe tevI pravRtti na ja karavI. udAratA e dharmane pahele guNa che. dayA-dAna emAM aMtabhUta che. 3. tIrthasthAnamAM kareluM DuM sukarma ghaNuM moTA puNyanuM nimitta bane che. e kAraNe snAtrapUjA, abhiSeka pUjA, vAsakSepapUjA, meTI pUjA, AMgI, varagheDe tathA aThAI mahatsava Adi yathAzakti karavAM, karAvavAM, amedavAM. 4. tIrthanI vyavasthApaka peDhIe karelA niyamonuM custapaNe pAlana karavuM e zista che, ne yAtrAthI mATe e dharma che. agavaDa tarapha vizeSa lakSa ApavuM nahi. thoDuMka nibhAvatAM zIkhI levuM. keI bAbatamAM sudhAro karAve ucita lAge to yegya niyAmakane vivekathI patra lakhIne yA maukhika rIte jaNAva. For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 5. peDhInA kAryaktao, munIma ne anya karmacArIo tIrthanI sevA karanArA che. teonA prati mAnathI vartavuM joIe. teone paNa ApaNI jema svamAna priya hoya che. teonuM svamAna sacavAya tevI vartaNuMka rAkhavI. tethI kaMI bhUla thaI hoya te premathI batAvavI. na chUTake phariyAda karavI. 6. peDhI pAsethI lIdhelAM gAdalAM, godaDAM, vAsaNe ne bIjI vastuo jema tema vAparavI nahIM. gharanI vahuenI jema saMbhALa levI; tene jema tema vAparatAM ApaNe piDhIne ane tIrthane nukasAna karIe chIe. 7. svacchatA e tIrthanI pavitratAnuM mahatvanuM aMga che. asvacchatA karanAra pA5 Acare che. A mATe kacara jyAM tyAM nAkhave, game tyAM kudaratI hAjate javuM vagere baMdha karavuM joIe. 8. mANasanI zAMti ne saMyamanI bhejana vakhate kharI parIkSA thAya che. bhejanazALAmAM pUrate vinaya rAkha, ne potAnA karatAM pitAnA sAdhama bhAIonI sagavaDa tarapha vadhu lakSa ApavuM. bhojanamAM svAda mATe ke vAnagIo mATe vAraMvAra phariyAda na karavI. tIrthamAM AvIne svAdendriya kAbUmAM levI. saMcAlakoe paNa pote sAdhama vAtsalyanA nimittarUpa bane che, ema samajI jamanArAonI sagavaDa ane saMtoSane pitAne pahele dharma ane For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAne vagara mAge maLeluM InAma jANavuM. 9 tIrthanA karone InAma ke pizagInI lAlaca tarapha laI javA nahIM. ethI tIrthamAM paisAdAranuM calaNa vadhe che, ne garIba sAdhamI hijAya che. peDhIe kare mATenI peTI rAkhavI joIe, ne temAM ja nekarAnA InAmanI rakama naMkhAvavI joIe. peDhIe paNa potAnA nekone-karmacArIone pagAra vageremAM pUrato saMtoSa Apa joIe. achata mANasane lAlaca ke cerI tarapha kheMcI jAya che. peTa pUratuM, kuTuMbanA nibhAva pUratuM ne teonAM bALakonA zikSaNa pUratuM haraeka karmacArIne maLavuM joIe. 10. derAsaramAM dAkhala thayA pachI evI kaI aMgazuzraSA ke anyane asabhya lAgatI ceSTA na karavI. nakha kApavA, vALa teDavA, nAsikA sApha karavI ke evI kaI kriyA na karavI. mukhakeza ke rUmAla moMe bAMdhyA vagara vAtacIta paNa karavI nahi. apavAda aSTaprakArI pUjA ke stavanamAM rAkho. 11. tIrthamAM zaktivaMtae koI paNa vastu mata vAparavI nahi-kesara caMdana paNa nahi. jenI zakti na hoya eNe gya varatu yegya rIte vAparatAM saMkeca paNa kare na joIe. vastune gya lAbha lenAra e vastu mATe kharca karanArane sAce lAbha Ape che. dAna lenAra na hoya te dAna devAnuM mahatva nathI. zaya-raMka ekasAthe ne ekasarakho dharmane lAbha laI zake, e mATe jemAM For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 saMgha ne sAdhamI vAtsalya thAya che. vaLI te mATe sAdhAraNu khAtAM cAle che. 12. derAsaramAM pUjA-AratI nimitte ghInI uchAmaNI thAya che. je ghInI vadhu belI bele te, te kriyAne lAbha laI zake che. paNa tethI pahelI pUjA ke pachI pUjA karanAra e kiyAnA puNyalAbhathI sarvathA vaMcita rahI jAya che, tema mAnavAne kaI kAraNa nathI. kiyAnA phaLane AdhAra mana para che. jeo belI nathI belI zakatA, teoe ema vicAravuM ke mane nahi te mArA bhAIne haje. uchAmaNunI A rIta vyavahArasiddha hovA chatAM keTalAka tene vepArI rIta gaNe che, paNa haju zAMtithI kArya paripUrNa karavAnI koI navI rIta vicAramAM AvI nathI, tyAM sudhI A prathA cAlu raheze. samudAyamAMthI koNa pahelI pUjA bhakti kare ene nirNaya A rIte vagara vivAde thaI jAya che. 13. yAtrA ane pravAsamAM tAtvika bheda che. pravAsa zekha mATe ane zArIrika hetuo mATe hoya che. yAtrA saMyama ne dAna mATe hoya che, AtmAne UrdhvagAmI banAvavA mATe hoya che. khAvAmAM jeTale niSpApa khorAka levAya teTale sAre. pIvAmAM ukALeluM pAchuM yA gALeluM pANI levAya teTaluM sAru. viSayI gIte, viSayI vAte sarvathA tajavI. rAjakAraNanI carcAthI bane teTalA aLagA rahevuM, brahmacarya pALavuM, tapa karavuM ne sAdhune satsaMga kare. dharmanA niyama pALavA. dukhiyAnAM dukho For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavAM. jyAM adhika mANaso ekatra thAya tyAM khAnapAna ne raheNIkaraNane A saMyama bIjI rIte paNa jarUrI che. 14. strIo ne puruSoe bane te sAdA ane pitAnAM pUjAnAM vare rAkhavAM. e svaccha rAkhavAM. bane te e sugaMdhI rAkhavAM. 15. pUjA sivAya paNa puruSa ne strIoe tIrthamAM dehane sAtvika rIte zaNagAre. phUlaphaTAkIyAM thavuM e pitAnA ke paranA vikArene AMgaLI cIMdhAmaNuM che, ane te pApanuM nimitta che. sapheda vastra jevAM zubhatAM koI vacce nathI. ' 16. tIrthanA kAryakramamAM UlaTabhera bhAga le, jethI navarA rahevAnuM na thAya. savAre darzana, vyAkhyAna zravaNa, pUjA vagere, bapore aSTaprakArI pUjA, sAMje AratI ne rAtre bhAvanAmAM bhAga le. 17. tIrthono upayoga AjakAla prAyaH laukika lAbhe hAMsala karavA mATe thAya che. vItarAganA maMdirane tAMtrika, mAMtrika ne yAMtrika banAvI nAkhavuM joIe nahi. keIna bhaMDA mATe te kadI ene upayoga na kare. zakti mAgavI te sArAM kAma mATe mAgavI. 18. savI jIva karuM zAsanarasI eTale je tIrthamAM jaIe tyAMnA lokomAM pitAnI pramANikatAnI, dhArmikatAnI ane nItimattAnI chApa pADavI. tyAMnA sAmudAyika zikSaNa ne For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskAranAM dhAmanI mulAkAta levI, ne yathAzakti madada karavI. AmajanatA vacce jaIne jaina ke jenetaranA bheda paDe, tema vartavuM nahi. sarvadharma vacce pitAnA dharmanI prabhAvanA thAya, te rIte tana, mana ne dhana kharcavAM. 19 tIrthamAM belI belanAre ke dAna ApanAre pitAnI zakti vicAravI. balyu vacana pALavuM. bolInuM dravya jeTaluM bane teTaluM jaladI peDhImAM jamA karAvI devuM. zakti vagara belI belI jUThA TharIe tevI bhakti karavI nahi 20. ApaNe kaI paNa kriyA mATe belI belIne vidhi karavAne agrahakka meLavyuM hoya, paNa ApaNA karatAM keI gya, bhAvika ne pavitra vyakti tyAM hAjara hoya te tene te kriyA karavA premabharyo Agraha kare. 21. tIrthamAM sAdhusaMtanI sevA, sAdhanI bhakti, dukhiyA ene zahata, tIrthanA nekarane madada, kAma karanArA majUra strI-purUSane ucita badale, kUtarAM, kabUtAM, gAya ne bIjAM jAnavane egya caNa ne cAro ApavA apAvavAmAM nimitta banavuM. 22. tIrthanI rakSA karavI anivArya che. tIrtha bhavataraNIne trApa che. tyAMnAM je je khAtAM nabaLAM hoya temAM madada karavI. sAdhAraNa khAtAmAM ane jIrNoddhArakhAtAmAM khAsa madada karavI. cera ne lUMTAzathI yAtrAdhAma ne yAtrALunuM rakSaNa karavA mATe jAte megya kSamatA keLavavI. saMpAdaka - mArA gAma = bomana - e For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ I ' ', stavanA sakala karamakhaladalana, kamaTha zaTha pavana kanaka naga dhavala parama padaramana, jagatajana amala kamala khaga, paramatajaladhara pavana, sajala ghanasamAna samakara para adhara jahara jalada, sakala janatata bhavabhacahara. amadalana narapada chayakarana, agama aTata bhavajala tarana, vara salamadana vanahara dahana, jayajaya parama abhaya karana. sakala duSTa karmone nAza karanAra, kamaTha rUpI vAyune rokavAmAM sumeru, nirmaLa ekSapadamAM vicaranAra, jagatajanarUpI svaracha kamalene, khIlavavAmAM sUmasamAna, anya mata rUpI vAdaLane dUra karavAmAM pavana. samA, jalabharyA megha samAna varNavALA, anyanI pAparUpI raja devAmAM megha samAna, vinamra janone saMsArabhaya dUra karanAra, amane damanArA, naraka baMdhana teDanArA, UMDA ne kinArA viheNuM bhavasAgaramAMthI tAranAra, baLavAna kAmadevarUpI vanane bALavAmAM agnisamA parama abhaya karanArA zrI. pAzvane jaya ho ! nedha-A pArzva stavanamAM eka paNa akSara dIrgha nathI, e enI moTAmAM moTI khUbI che. kAna-mAtrA vinAnI A prakAranI racanAo maLavI durlabha che. For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrozaMkhezvarapArzvanAthAya nmonmH| zrImadvijayadharmasUrigurubhyo nmH|| zrI zaMkhezvara mahAtIrtha munirAja zrI jayaMtavijayajI For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Er sy For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIIIIIIIIIIII tIrtha je tAre te tIrtha athavA jenAthI tarIne sAme kinAre pahoMcAya tenuM nAma tIrtha. saravara ke nAnI nadIo jema trApA ke tuMbaDAthI pAra karI zakAya che, meTI nadIo ke samudra tenA upara bAMdhelA pula mAraphata tenA sAme kAMThe pahoMcI zakAya che, tema bhavya prANIo jenAthI saMsArarUpI samudrane tarIne sAme kAMThe arthAt mekSamAM pahoMcI zake tenuM nAma tIrtha kahevAya che. tIrtha be prakAranAM cheH eka jaMgama tIrtha ane bIjuM sthAvara tIrtha. zrI tIrthakara bhagavatee sathApana karela For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtItha gaNadhara bhagavaMtA ane caturvidha zrIsaMgha e jaMgama tItha che, jyAre ceAvIze tIrthaMkara bhagava MtAnAM pAMce kalyANakanI (ga, janma, dIkSA, kevala, nirvANa) bhUmi, tIrthaMkara mahArAjAonAM caraNakamaLAthI pavitra thayelI bhUmie, ghaNA javAnA AtmakalyANamAM sAdhanabhUta banelI bhUmie ane jinezvara bhagavatAnAM madirA vagere sthAvara tItha che. 31 sthAvara tIrthAMmAM atyAre 1. zatru Mjaya, 2. girinAra, 3. aNu DhAcaLa (Akhu), 4. sammetazikhara ane 5. aSTApada -A pAMca sazreSTha mahAtIrthaM gaNAya che; jyAMthI ghaNA tIthakara bhagavatA, gaNadhara mahArAjo ane munimata go mekSe gayA che, ane ghaNAM bhavya prANIoe peAtAnuM AtmakalyANa sAdhyuM che. te uparAMta je madirAmAMnI zrI jinezvara bhagava tAnI mUrtie ghaNA kALanI jUnI hAya, devAthI prApta thaI hoya, jenA adhiSThAyaka devA jAgatA heAya arthAt bhaktonAM vijJAne dUra karIne temanA icchita manArathAne pUrNa karatA hAya te paNa mahAtIrthI kahevAya che. bhAratavaSa mAM A kALamAM AvAM mahAtIrthAMmAM zrI khezvara mahAtItha agrasthAna leAgave che. For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthanI utpatti AjathI Azare poNA nava hajAra varSa pahelAM (87434 varSa pahelAM) vasudevanA putra zrIkRSNa vAsudeva thaI gayA. zrIkRSNa vAsudeva vIsamA tIrthakara zrI ariSTanemi (zrI neminAtha bhagavAna)ne kAkAne dIkarA thatA hatA. zrIkRSNa vAsudevane zajagahInA mahArAjA navamA prativAsudeva jarAsaMdha sAthe dvArikA nagarIthI IzAna khUNAmAM AvelA vaDhiyAra dezamAM, zrIkRSNanA tAbAnA dezanA sImADe, sarasvatI nadInI najIkamAM Avela senapallI gAmanI pAse mahAbhayaMkara yuddha thayuM hatuM. sajA jarAsaMdha prativAsudeva hatA. eTale bhutakSetranA dakSiNArdha vibhAganA lagabhaga tamAma rAjAo ane vaitADhya parvatanA vidyAre paNa tenA pakSamAM hatA. For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAtI zrIkRSNa vAsudevanA pakSamAM chappana kuLakeTI yAda, pAMDe, keTalAka rAjAo ane vidyAdharo hatA. zrI dIpavijayajI kRta "zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zakA, (tetra 4ra)nI kaDI 25, 26, 27mAM lakhyuM che ke zrIkRSNanA lazkarano paDAva UDuM, (Du), paMcAsara, jijayara (jhajhUvADA), memANu (memaNA), lolANuM (lelADA) AvariyANA (AdariyANA), jADiyANA, mahuA, rANI vagere gAmonI pAse hate. A tetramAM AjanA vAghela gAmanI pAse jarAsaMdhanA lazkarane paDAva havAnuM lakhyuM che. muMjapara, samI, luMTAnA, leTI) vagere gAma pAse baMne sainyae sAmasAmA yuddha khelyAnuM lakhyuM che. - A badhAM gAmamAMthI mahuA ane rANI A be gAmo sivAyanAM badhAM gAmo atyAre vidyamAna che. A uparathI jaNAya che ke te sthAnanI pazcima ane dakSiNa dizAmAM zrIkRSNanA lazkarane paDAva ane pUrva ane uttaramAM jarAsaMdhanA lazkarane paDAva hate. ghaNA lAMbA vakhata sudhI khUnakhAra laDAI cAlyA pachI zrIkRSNanA sigye jarAsaMdhanA lakarane parAsta karI nAkhyuM. rAjA jarAsaMdhe baLathI nahIM pahoMcI zakavAthI, prapaMca karIne, vijaya meLavavA mATe pite sAdhya karI rAkhelI "jaza" nAmanI vidyAne zrIkRSNanA samasta sainya para mokalI. For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIthanI utpatti 1 ja vidyAnA prabhAvathI zrIkRSNanA sainyanA tamAma mANase vRddha ane regI thaI gayA. khAdhuM pace nahIM, vAraMvAra jaMgala (dizAe) javuM paDe, zastro upADI zake nahIM ane laDavAnI hiMmata karI zake nahIM! zrIkRSNa vAsudeva, rAma baLadeva ane zrI ariSTanemikumAra-A traNe mahApuNyazALI puruSa hovAthI jarA vidyAnI temanA upara kazI asara thaI nahi. prAtaHkALamAM zrIkRSNane, pitAnA sainyanI AvI sthiti joI ghaNuM ciMtA thavAthI temaNe zrI ariSTanemikumArane pUchayuM : "bhAI! A zuM thayuM? AnuM nivAraNa karavAne kaMI upAya che? ApaNe jaya kevI rIte thaze?" - zrI ariSTanemikumAre kahyuM: "he bhAI! jarAsaMdhe prapaMca karIne ya meLavavA mATe jarA vidyA sainya upara mokalI che. A mATe eka upAya che. nAgazaja dharaNendranA bhavana(AvAsa)mAMnA jinAlayamAM bhAvi tIrthakara zrI pArzvanAtha prabhunI prAcIna ane mahAprabhAvazALI mUrti che. aThThamanI tapasyA karI dharaNendrane AzadhI temanI pAsethI te mUrti meLave. te mUrtinuM sanAtrajaLa (snAnajaLa) AkhA sainya upara chAMTo. tenAthI jarA vidyA parAsta thaIne nAsI jaze ane jaya maLaze." zrIkRSNa pUchyuM: "huM aThThama karIne dharaNendranI ArAdhanA karuM khare, paNa e traNa divasamAM ApaNuM zaunyanI zI dazA thAya? tenuM rakSaNa keNuM karaze ?" BhI che. A jinAla mahAbhAratanI pAse For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabera mahAtI aSTinemikumAre kahyuM : "traNa divasa sudhI ApaNA sainyanI huM rakSA karIza.'' A uttarathI Ana Mda pAmelA zrIkRSNe potAnA nivAsasthAnanI aMdara ekAMtamAM jaI DAbhanuM Asana lagAvI aThThama (traNa upavAsa) karIne zAMta cittathI nAgarAja dharaNendranuM ArAdhana karavA mAMDyuM. A taraphathI zrIkRSNanA sainyane vRddha ane rAgI thaI gayeluM jANIne jarAsa'dhe peAtAnA tAbAnI senA sahita eka lAkha rAjAAme duzmaneAnI senA upara tUTI paDavAnI AjJA karI. A vakhate sudhama' (pahelA) devalAkathI saudharmendre mekalelA mAtalI sArathi dvArA sAMcAlita rathamAM besIne zrI aSTinemikumAre jabaztrasta zaMkhanAda karyAM. tenA nAdamAtrathI duzmananA sainya sahita te eka lAkha rAjA atyaMta sAbha pAmyA. mAtI sArathie zrIkRSNanA sainyanI cAre tarapha potAnA ratha ati jhaDapathI pheravavA mAMDatho, ane zrI aSTimaeNmikumAre laghu-lAdhavI kaLAthI hajArI khANAnA varasAda varasAvI te rAjAomAMthI keTalAkanAM mugaTa, kuMDaLa, chatra, cAmara ane keTalAkanA thanAM paiDAM, kaLaza, dhajA vagere kherI nAMkhyAM. zrI aSTinemikumAra mahAdayALu hAvAthI temaNe kAI paNa manuSya ke pazunA zarIrane nukasAna pahoMcADyuM nahIM. For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthanI utpatti zrI aSTinemikumAranA tApa sahana na karI zakavAthI cAkIne teo peAtAnA paDAvamAM pAchA gayA. ema traNa divasa sudhI temaNe zrIkRSNanA sainyanI rakSA karI. trIjA divasanI madhya rAtrie dharaNendranI AjJAthI padmAvatI devIe pratyakSa thaIne zrIkRSNanI icchA mujaba zrI pArzvanAtha bhagavAnanI prAcIna pratimA (pAte tenI pUjA karatI hAvAthI pAtAnI icchA nahIM hovA chatAM zrIkRSNanA AzrathI) temane ApI. A mUrtinA darzanathI zrIkRSNane atyaMta AnaMda thayA. prAtaHkALamAM te mUrtinuM bahu bhaktipUrvaka prakSAlana karIne te snAnanuM jaLa zrIkRSNe peAtAnA AkhA sainya upara chaMTALyuM, jethI jarA vidyA nAsI gaI. zrIkRSNanuM badhuM sainya hatuM tevuM sajaja thaI gayuM. pharI mahAbhayaMkara yuddha cAlyuM. aMte prativAsudeva jarAsaMdha, tenA keTalAka putrA ane keTalAka rAjAe mazayAM. zrIkRSNanA vijaya thayA, eTale te ThekANe zrIkRSNe duSTane pragaTa karanArA sa`khanAda karyAM. zrIkRSNanA sainyanA badhA mANasA AnaMdane lIdhe nAcavA-kUdavA lAgyA. zrIkRSNe udAratA rAkhI jAsa dhanA putra kumuda, sahadeva vagerene rAjagRhInuM rAjya pAchuM ApyuM. mahAprAbhAvika pArzvanAtha prabhunI mUrtinA mAhAtmyaprabhAvathI jarA naSTa thaI hAvAthI zrI ariSTanemikumAra (zrI naiminAtha bhagavAna)nI sUcanAthI senapallI gAmane ThekANuM, ir For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha jyAM potAne jaya thayo hato tenI pAse eka navuM nagara vasAvyuM. jaya thavAthI pite tyAM zaMkha vagADe, tethI te nagaranuM nAma zaMkhapura rAkhyuM. zrIkRSNa ati manohara navIna jinAlaya baMdhAvIne temAM zrI neminAtha bhagavAnanI sUcanAthI ukta zrI pArzvanAtha prabhunI mahAprAbhAvika mUrtine pite birAjamAna karI ane tenI sAme bhaktithI namra banelI evI pitAnI mUrti paNa tyAM zrIkRSNa sthApana karI (tetra naM. 17, 33, 39), ane te zaMkhapura nagara zrI pArzvaprabhunI pUjA vagerenA kharca mATe zrI pArzvaprabhune arpaNa karyuM. (stotra naM. 17, 33, 39). ukta zrI pArzvanAtha prabhunI A mUrti sAta phaNavALI hatI, ane atyAre paNa sAta phaNAvALI che. keTalAMka stotramAM ghaNI phaNAvALI hatI ema ullekha che. zrIkRSNa A zaMkhapura nagara gaDha, maTha, maMdire, dharmazALAo, paLenI paMktio, daravAjA ane tAraNethI yukta vasAvyuM hatuM. gAmanI bahAra bAga-bagIcA, vADIo, meTAM vRkSanAM vane, ane te badhAmAM lekene besavA mATenAM virAmasthAna paNa karAvyAM hatAM. A kAraNe deva jevA zubhatA moTA dhanADhaya vepArIo ane bIjA paNa mIra, pIra, hamIra, meTA vIra subhaTa vagere loko paNa tyAM rahevA AvyA. (tetra 80). tyAra pachI dinapratidina zaMkhapura nagaranI jAhojalAlI vadhatI gaI ane zrI zaMkhezvara pArzvanAthanA uparyukta camatkAranI vAta cAre dizAmAM phelAI javAthI dezadezathI A For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthanI utpatti tIrthanI yAtrA karavA mATe saMghe AvavA lAgyA. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI vividha prakAre pUjA thavA lAgI. hamezAM gIta, gAna, saMgIta, nRtya vagere thavA lAgyuM. A pramANe ghaNA kALa sudhI cAlatuM rahyuM. - gujarAtanA eka prasiddha sAkSara pATaNanivAsI zrIyuta kanaiyAlAla bhAIzaMkara davee phArbasa gujarAtI sabhAnA trimAsikanA putra 9, aM. 1-2 (eprila-sapTembara, 1944) pRSTha 65-66mAM A pustakanI prasiddha thayela pahelI AvRtti aMgenA pitAnA abhiprAyamAM lakhyuM cheH zrI baLadevajIe sarasvatI nadInI parata yAtrA karI, temAM sarasvatInA kAMThA upara "zaMkha tIrtha hovAnuM "mahAbhArata kahe che. "lehyASTi' yAne hAlanA leTezvara pAse eka kALe sarasvatI nadI vahetI hatI ema purANe uparathI jaNAtuM hovAnA kAraNe hiMduonuM "zaMkhatIrtha e ja jainenuM "zaMkhezvara tIrtha" haze, evuM anumAna ahIM sayuktika lAge che." zaMkhezvarathI uttara dizAmAM pAMca mAIla dUra 'leTI" nAmanuM gAma atyAre vidyamAna che. tyAM loTezvara mahAdevanuM prasiddha sthAna hovAthI te 'leTI gAma leTezvara' nAmathI. oLakhAya che, ane hAlamAM ahIMthI vAyavya khUNAmAM dasa mAIla dUra samI ane varANA gAmanI vacce athavA nAyakA ane kanIjanI vacce sarasvatI nadI vahe che. kALAntare eTaluM aMtara paDI javAnuM saMbhavI zake che, mATe uparanuM anumAna For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha 'sAcuM hoya tema lAge che. A uparathI zrI zaMkhezvara tIrtha ati prAcIna eTale zrIkRSNanA samayanuM hevAnuM hiMduonA mahAmAnya "mahAbhArata ane "purANa' AdithI paNa siddha thAya che. jaina zAstronI mAnyatA pramANe zrIkRSNa, pAMDave, kau vagere lagabhaga satyAsI hajAra varSa pahelAM thaI gayA che. paraMtu atyAranA vidvAne ane saMzodhake "mahAbhArata" tathA zrIkRSNa, kaura, pAMDene samaya pAMcathI sAta hajAra varSa pahelAne te jarUra mAne ja che. eTale A zrI zaMkhezvara tIrtha atyAranI aitihAsika zekheLanI draSTithI paNa ati prAcIna che emAM saMzaya nathI For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ SATO MAZ mUtinI utpatti ane prAcIna itihAsa zrI zakhezvara tInI utpatti kathAre ane zA kAraNathI thaI te ApaNe gayA prakaraNamAM joyuM. have mULanAyaka zrI za Mkhezvara pArzvanAtha prabhunI mUrtinI utpatti kayAre thaI, te keTalI prAcIna che, te kacAM kacAM pUjANI ane te saMbaMdhamAM bhinna bhinna graMthakAro zuM kahe che, te ApaNe A prakaraNamAM joizu. A prabhAvazALI mUrtinI utpatti mAmatamAM bhinna bhinna matA che. jo ke sahu koI ne! mata tenI prAcInatA vize to che ja. ApaNe te badhA mate eka pachI eka joI e. gaI cAvIzImAM thayelA navamA tIrthaMkara zrI dAmAdara jinezvara prabhune temanA bhakta, samakitI ane vratadhArI ASADhI For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zamezvara mahAtIrthaM nAmanA zrAvake peAtAne saMsAramAM keTalA kALa sudhI bhramaNa karavAnuM bAkI che, te jANavAnI IcchAthI pUchyuM : "he bhagavan! mArI mukti kayAre ane konA samacamAM thaze?" dayALu prabhue uttara ApyA: "AvatI ceAvIzImAM, ceAthA ArAmAM, trevIzamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha prabhu thaze. temanA tame A ghASa nAmanA gaNadhara thaI ne e ja bhavamAM meAkSe jaze." A vAta sAMbhaLIne atyaMta khuza thayelA ASADhI zrAvake bhAvI trevIsamA tIrthakara zrI pArzvanAtha prabhu peAtAnA khAsa upakArI thaze ema samajIne temanI suMdara maneAhara pratimA navI taiyAra karAvI ane A mATe badhAvelA jinAlayamAM zubha muhutaeN pratiSThita karAvIne pote hamezAM temanI bhaktipUrvIka trikALa pUjA karavA mAMDI. kALAntare temaNe, vairAgya utpanna thavAthI, gRhasthAzrama cheDI cAritra lIdhuM, ane niraticAra (zuddha) cAritra pANI anazana (AhAra-pANInA tyAga)pUrvaka mRtyu pAmIne pahelA devalAkamAM te vaimAnika deva tarIke utpanna thayA. devaleAkamAM temaNe avadhijJAnathI pAtAnA pUrvabhava joI ASADhI zrAvakanA bhavamAM peAte karAvelI zrI pA nAtha bhagavAnanI te pratimAne tyAMthI devalAkamAM lAvyA, ane peAtAnA vimAnamAM rAkhI ghaNA kALa sudhI hamezAM bhaktipUrvaka pUjA karI. For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrtinI utpatti ane prAcIna ItihAsa bIjo ullekha (stAtrAMka 41, 42, 54, 56, 80, 141mAM e che ke, vartamAna vIzImAM thayelA AThamA tIrthakara zrI caMdraprabha bhagavAnane pahelA devalokanA temanA samayanA saudharmendra pUchyuM: he bhagavan! mAre mekSa kyAre thaze ?" bhagavAne kahyuM: "cAlu vIzImAM trevIsamA tIrtha kara zrI pArzvanAtha jinezvara thaze, temanA tame AThamA gaNadhara thaIne e ja bhavamAM mekSe jaze." A vAta sAMbhaLIne atyaMta khuza thayelA saudharmendra devalokamAM jaIne zrI pArzvanAtha prabhunI ati manahara mUrti navI taiyAra karAvI ane pitAnA vimAnamAM sthApana karIne hamezAM bhaktipUrvaka temanI pUjA karavA mAMDI. ema iMdraiMdrANI vageree ghaNA kALa sudhI e mUrtinI tyAM pUjA karI. upara jaNAvyA pramANe gaI vIzInA navamA zrI dAdara jinezvara bhagavAnanA samayamAM A mUrtinI utpatti thayAnuM je je stotromAM lakhyuM che, temAM sauthI prAcIna zrI zaM, pA. chaMda (tetra 46) vi. saM. 1745mAM racAyela che, jyAre vartamAna vIzInA AThamA zrI caMdraprabha prabhujInA samayamAM A mUrtinI utpatti thaI, ema je je tetromAM lakhyuM che, temAM sauthI prAcIna zrI zaM. pA. utpatti stavana" (tetra pa6) vi. saM. 1600mAM banela che. eTale teMtrAMka 46vALA chaMda karatAM tetra 56vALuM stavana 125 varSa pahelAM baneluM che, tethI tene vadhAre For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahatva ApI zakAya. jo ke IMdra mahArAja dArika pudgale laIne navI mUrti banAvI zake kharA, paraMtu IMdra mahArAja nI mUrti karAve, A vAta barAbara baMdhabesatI nahIM lAgatI hovAthI tema ja atyAre jaina samAjamAM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI mUrti zrI dAmodara jinezvaranA samayamAM ASADhI zrAvake bharAvyAnI vAta vadhAre prasiddha hovAthI tene prathama sthAna ApyuM che, ane te vadhAre ThIka jaNAya che. baMne mAnyatAne samanvaya vaLI A baMne vAtano samanvaya paNa thaI zake ema lAge che. pahelA phakarAmAM ASADhI zrAvake ane bIjA phakarAmAM, saudharmedra mUrti bharAvyAnuM lakhyuM che. e ASADhI zrAvaka anazanapUrvaka mRtyu pAmIne vaimAnika deva thayela che. tyAra pachI keTalAka bha karIne zrI caMdraprabha bhagavAnanA samayamAM ASADhI zrAvakane jIva saudharmendra thayela hoya ane teNe ja zrI caMdraprabha bhagavAnane potAnI mukti saMbaMdhI pUchayuM hoya te te saMbhavita che. ane tethI saudharmendranA pUrvabhavanA keTalAka bhava pahelAMnA) jIva ASADhI zrAvake zrI dAmodara jinane prazna karIne mUrti lAvelI hevAthI e mUrti saudharmendra zivelI paNa kahI zakAya. For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUtanI utpatti ane prAcIna itihAsa jemane prazna karyo che te tIrthaMkara prabhunI saMkhyAne naMbara ekamAM navame ane bIjAmAM AThame che, eTale temAM vadhAre pharaka nathI. tyAre khAsa karIne pharaka mAtra "gaI covIzInA ke vartamAna vIzInA" eTale ja rahyo che. paraMparA ane daMtakathAonI sAMbhaLelI vAtenA AdhArathI lakhavAmAM e pharaka rahI jAya e asaMbhavita nathI. zrImAna jinaprabhasUrijIe vi. saM. 1360nI AsapAsamAM racela "zrI pArzvanAthasya kalpasaMkSepara (tetra 1)mAM A mUrtinI utpatti vagere viSayamAM upara jaNAvela bane mAnyatAo karatAM judI ja rIte varNana ApeluM che. temAM lakhyuM che ke, "zrI munisuvratasvAmInA vakhatamAM zrI pArzvanAtha prabhunI suMdara manahara kAMtivALI A mUrti caMpAnagarI pAsenA samudranA kinAre jinAlayamAM pUjAtI hatI. zakrendranA kArtika zeThanA bhavanA eka abhigraha (se vakhata paDimAvahana) A mUrtinA dhyAnathI pUrNa thayA hatA. kArtika zeThe dIkSA lIdhA pachI zakendra, A mUrtine prAbhAvika jANuMne, potAnA vimAnamAM laI jaIne bhaktithI pUjavA lAgyA. daramiyAna rAma-lakSamaNa vanavAsamAM hatA, te vakhate teone darzana-pUjana karavA mATe A mUrti kendra daMDakAraNyamAM mokalI ApI. tyAM sItAjI vageree pUcha. zrI 4 For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamezvara mahAtatha temane vanavAsanA samaya pUrA thatAM e mUrti zakrendra saudhama devalAkamAM pAchI laI gayA. "e rIte zrI munisuvratasvAmInA nirvANu (mAkSa) pachI lagabhaga 11 lAkha varSa sudhI A pratimAne zakrendre saudhama devalAkamAM pU. tyAra pachI zakrendre A mUrti zrIkRSNa-jarAsa dhanA yuddhaprasaMge zrIkRSNane mAkalI ApI. A mUrtinA snAnajaLano chaMTakAva karavAthI zrIkRSNanA sainya upara mukAyelI jarA vidyA nAsI gaI. yuddhamAM jarAsa dha marAyA, ane zrIkRSNanA jaya thayA. tethI tyAM za khapura nAmanuM nagara vasAvIne temAM pete karAvelA navIna jinAlayamAM zrI pArzva prabhunI maneAhara navI mUti karAvIne pote bhaktipUrvaka padharAvI, ane saudharmendra ApelI asala mUrti peAtAnI sAthe laI gayA. tyAM suMdara navIna ma Mdira baMdhAvIne temAM ukta mUrtine sthApana karIne zrIkRSNe lagabhaga sAtaso varSa sudhI tene bhaktithI pUcha. "pachI kALakrame AkhI dvArikA nagarInA dAha thaye, tyAre A mUrtinA prabhAvathI A ma Mdirane nAza na thayuM. pachI samudranA adhiSThAyaka deve A ma Mdira, mUrti ane dvArikAnA sthAnane samudranA pANImAM DubADI dIdhAM. tyAM samudramAM mA mUrtine nAge hajArA varSa sudhI pUjI. ane tyAra pachI varuNudeve cAra hajAra varSo sudhI pUcha. For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrtinI utpatti ane prAcIna itihAsa 51 "kALakrame e mUrti padmAvatI devIe dhanezvara sAthe vAhane ApI. teNe kAMtinagarImAM jinAlaya karAvI sthApana karIne be hajAra varSa sudhI pUcha. e ja mUrtinA prabhAvathI staMbhatIrtha thayuM. "staMbhanatIrtha (khaMbhAta)mAM hAla (vi. ra. 1360nI AsapAsamAM) te pUjAya che, ane have pachI paNa A mUrti ghaNA kALa sudhI ghaNe ThekANe pUjAze" vagere. paraMtu e ja zrImAna jinaprabhasUrijIe lagabhaga e ja arasAmAM racela zrIzaMkhapuraka95H (tetra 2)mAM lakhyuM che ke, "nAgarAja dharaNendranA AvAsamAM ghaNA kALathI pUjAtI mahAprAbhAvika zrI pArzvanAtha prabhunI A pratimA zrIkRSNa-jarAsaMdhanA yuddha samaye zrIkRSNa karelI ArAdhanAthI saMtuSTa thaIne dharaNenake zrIkRSNane ApI. A mUrtinA nAnajaLane chaMTakAva karavAthI zrIkRSNanA sainya upara jarAsaMdhe mUkelI jarA kuLadevI nAsI gaI. zrIkRSNano jaya thaye, tethI zrIkRSNa tyAM zaMkhapuranagara navuM vasAvyuM, ane temAM mane hara navIna maMdira baMdhAvIne dharaNenDe ApelI zrI pArzva prabhunI asala mUrtine temAM bhaktipUrvaka padharAvI." Ama eka ja AcAryo banAvelA be kamAMthI pahelAmAM "zrI zaMkhapuramAM navI mUrti karAvIne padharAvI ane asala mUrti sAthe laI jaI dvArikAmAM padharAvyAnuM 'ane bIjA "zrI zaMkhaparakalapa"mAM "asala mUrti, ja For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtI za'khapuramAM padharAvyAnuM lakheluM heAvAthI vAcakone saMzaya utpanna thAya e svAbhAvika che. sara paNa vAcakoe dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke bIjA koI paNa pUrvAcAya mahArAje banAvela zrI pArzvanAtha prabhunA bRhatkalpa'mAMthI sArAMza grahaNa karI zromAna jinaprabhasUrijIe pahele sakSipta kalpa banAvele che. eTale meTA kalpamAM je vAta lakhI hoya, tene anusAre A sa MkSipta kalpamAM paNa te vAta lakhavAmAM AvI hoya, te banavA ceAgya che. bIjo zrIza'khapurakalpa' teA zrImAna jinaprabhasUrijIe gurupara'parAthI hakIkata jANIne pAte svataMtra rIte race che. eTale A bIjA kalpamAM je vAta lakhI che, te zrI jinaprabhasUcchi mahArAjane vadhAre mAnya haiAya e vAta samajI zakAya tevI che. tema ja pahele| kalpa zrI pArzvanAthane kalpa che,' eTale pArzvanAthajInAM lagabhaga tamAma tIrthAMnuM varNana eka ja kalpamAM lAvavA mATe, tenA lekhaka keI sUrivaye, zrI pArzvanAthanI eka ja mUrtine ghaNe ghaNe ThekANe pheravIne tenAthI ja ghaNAM tArthInI utpatti thayAnuM tathA tenAthI ja ghaNA manuSyAnAM kaSTo dUra thayAnuM lakhyuM che, paNa te vAta barAbara yuktiyukta lAgatI nathI; jyAre bIjo zrI jinaprabhasUrijIe svataMtra rIte racelA pa zrIza khezvara tIrthanA ja DAvAthI temAM lakhelI vAta khAkhara yuktiyukta ane saMgata hoya tema lAge che. kema ke 'zrIzatru jayamAhAtmya' vagere ghaNA prAcIna graMthAmAMnA ullekhA paNa zrIza'khezvara pa'mAM lakhelI vAtane ja For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa mUrtinI utpatti ane prAcIna ItihAsa puSTi Ape che, mATe e ja barAbara-ThIka che. "zrI jaina satya prakAza" (amadAvAda)nA varSa 1, aMka pamAM "zrIstaMbhana pArzvanAtha' nAmanA lekhamAM tenA lekhaka AcArya zrI vijaya paddhasUrijI mahArAje lakhyuM che ke "khaMbhAtamAM AvelA staMbhana pArzvanAtha prabhunA jinAlayamAM birAjamAna mULanAyaka zrIstaMbhana pAnAthanA nIlamamaNimaya bibanI bAjunA zrI pArzvanAthanA vizALa biMba paranA lekhathI jANI zakAya che ke, gaI covIzInA seLamA tIrthaMkara zrI neminAtha (nimIzvara) bhagavAnanA nirvANa pachI rararara varSa vItyA bAda, zrI ASADhI nAmanA zrAvaka thayA. temaNe zrI pArzvanAtha prabhunAM traNa biMbe bhAvyAM, jemAMthI eka cArUpa tIrthamAM, bIjuM zaMkhezvara tIrthamAM, ane trIjuM staMbhana tIrthamAM hAla mejUda che." Ama A mUrtinI utpattinA viSayamAM bhinna bhinna mate jovAya che. paraMtu tene bharAvanAra tarIkene yaza mArA samajavA pramANe, vizeSa rUpamAM ASADhI zrAvakane phALe jAya che. chatAM A mUrti game tyAre ane game teNe bharAvI hoya to paNa caudamI zatAbdImAM thayelA zrI municaMdrasUri. jIe racela "zrIzaMkhezvara pArzvanAtha stavanama" [stAra 3]; caudamI zatAbdImAM thayela zrI jinaprabhasUrijIe racela "zrIzaMkhapurakalpa (ste. 2) ane "zrI zatruMjayamAhAmya (ste17) vagere aneka graMthe, ka, cha, stotro, stava For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zaMkhezvara mahAtIrtha nAdi uparathI e te spaSTa jANI zakAya che ke, A mUrti ghaNI prAcIna ane prabhAvazALI havA sAthe ghaNe ghaNe ThekANe pUjANe che, tenA prabhAvathI ghaNA ghaNAnAM kaSTo dUra thayAM che ane ghaNuM ghaNunA mane ratha pUrNa thayA che. saMkSepamAM A prabhAvazALI mUrtine prAcIna ItihAsa A rIte kramabaddha karI zakAya gaI vIzImAM thayelA navamA zrI dAmodara jineAvara bhagavAnanA samayamAM ASADhI zrAvake zrI pArzvanAtha prabhunuM A biMba bharAvyA pachI pote gRhasthAzramamAM rahyA tyAM sudhI temaNe biMbanI trikAla pUjA karI. tyAra pachI ASADhI zrAvaka dIkSA laI, zuddha cAritra pALI anazanapUrvaka kALadharma (mRtyu) pAmIne pahelA (sudharma) devalokamAM vaimAnika devapaNe utpanna thayA. tyAM temaNe avadhijJAnathI pitAne pUrvabhava joI, pitAnA parama upakArI zrI pArzvanAtha prabhunA pite bharAvela bibane devalekamAM lAvIne, pitAnA vimAnamAM rAkhIne, cAvajIva sudhI temaNe te bibanI pUjA karI. tyAra pachI saudharmendra te biMbanI ghaNA kALa sudhI pUjA karI. tyAra bAda temaNe te biba sUryane ApyuM. zrI sure jinanA vacanathI A biMbane prAbhAvika jANIne sUrya pitAnA vimAnamAM 54 lAkha varSa sudhI tenI pUjA karI. tyAra pachI canne pitAnA vimAnamAM 54 lAkha For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtinI utpatti ane prAcIna itihAsa 55. varSa sudhI tenI pUjA karI. pachI A biMba pahelA (sudharma) devalokamAM bIjA (IzAna) devalokamAM, dazamA (prANata) devalokamAM, bAramA (accata) devalokamAM, lavaNadadhi samudramAM, bhavanapationAM bhavanamAM, vyaMtaronAM nagaromAM, gaMgAnadImAM, yamunA nadImAM vagere aneka ThekANe pUjAyuM. lavaNa samudramAM varuNadeva ane nAgakumAre vageree pUchyuM. kALakrame zrI rASabhadeva bhagavAnanA samayamAM nAgarAja dharaNendra A mUrtine camatkArika jANIne nAmivinami vidyAdharane ApI. temaNe vaitADhya parvata upara A mUrtinI yAjIva sudhI pUjA karI. A mUrti, vacce vacce ghaNA kALa sudhI, devaleka ane tiSkanAM vimAnamAM, bhavanapati ane vyaMtaronAM bhavano ke AvAsamAM vagere ghaNAM sthAnamAM pUjANa che. paraMtu manuSyalakamAM samudra, nadIo ke bhUgarbha (jamIna)mAM kavacit pUjanikapaNe ane kavacit apUjanikapaNe paNa rahI haze, ema saMbhave che. zrI caMdraprabha bhagavAnanA samayamAM, te vakhatanA saudhameM zrI caMdraprabhasvAmInA vacanathI zrI pArzvanAtha bhagavAnanA samayamAM potAnI mukti sAMbhaLIne tathA zrI pArzva nAtha prabhunI ukta mUrtine ghaNI prAbhAvika jANIne, te mUrtine pitAnA vimAnamAM lAvIne temaNe tathA IdriANIoe 54 lAkha varSa sudhI pUjA karI. For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtItha tyAre pachI te mUrtine temaNe raivatagiri (girinAra pata)nI kaMcanakhalAnaka nAmanI sAtamI Treka para sthApana karI. tyAM nAgakumAra vagere devAe ghaNAM varSo sudhI tenI pUjA karI. vartamAna samayanA saudharmendranAM pUrvabhavamAM--kArtika zeThanA bhavamAM--kArtika zreSIe A smRtinA prabhAva-mAhAmyathI zrAvakAnI 11 pratimAnuM eka se| vakhata vahana-- ArAdhana nirvighnapaNe karyu hatuM. zrI munisuvratasvAmI tIrthaMkara bhagavAnanA samayanA saudharmendra ukta pratimAne lAvIne peAtAnA vimAnamAM padharAvIne tene ghaNA kALa sudhI pUjI. pachI zrI zamacadrajInA vanavAsa vakhate temane darzanapUjA karavA mATe saudharmendre A mUrtine rathamAM padharAvIne e devAnI sAthe daMDakAraNyamAM zrI rAmacaMdrajIne mAkalI ApI. tyAM rAmacaMdrajI ane sItAjIe A pratimAne bhAvapUrNAMka pUjI. vanavAsa pUrA thatAM, A pratimAne saudharmendra pAchI maMgAvI laI peAtAnA vimAnamAM birAjamAna karIne ghaNA kALa sudhI tyAM pUcha. tyAMthI temaNe pAchI giranAra parvatanI kaMcanakhalAnaka nAmanI sAtamI TUke padharAvI. tyAM nAgakumAra vagere devA tenI pujA karatA hatA. tyAra pachI kaI jJAnI puruSanA vacanathI A mUrtine ghaNI ja camatkArI jANIne te samayanA nAgarAja dharaNendra ukata pratimAne For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ -rtinI utpatti ane prAcIna itihAsa 57 lAvIne pitAnA AvAsamAMnA jinabhavanamAM padharAvI. tyAM pite tathA padmAvatI devI vagere deva-devIo bhakti sahita tenI pUjA karatAM hatAM. tyAra pachI kALakrame zrIkRSNa-jarAsaMdhanA yuddhaprasaMge zrI ariSTanemikumAranA vacanathI zrIkRSNa aThThama karIne ghara ndranI ArAdhanA karI, ne te pratimAnI mAgaNuM karavAthI nAgarAja dharaNendra prasanna thaI te mUrti zrIkRSNane ApI. A mUrtinAM darzanathI zrIkRSNa Adi tamAma yAdave khuza thayA. zrIkRSNa bhaktipUrvaka vidhi pramANe pUjA karI ne pAraNuM karyuM. A pratimAnA nAtra (snAna) jaLane AkhA sainyamAM chaTakAva karavAthI jarAsaMdhe mUkelI jaNa vidyA nAsI gaI yuddhamAM jarAsaMdha male, zrIkRSNane jaya thaye. jayanA harSathI tyAM temaNe zekha vagADyA. zrI neminAtha prabhu (zrI ariSTanemikumAra)nA kahevAthI zrIkRSNa tyAM ja jyanA sthAne zaMkhapura nAmanuM navIna nagara vasA-vIne, temAM manehara navuM jinAlaya baMdhAvIne temAM temaNe ukta mUrtine bhaktithI padharAvI. - zaMkha vagADavAnA kAraNe A nagaranuM nAma zaMkhapura ane ukta pratimAnuM nAma zrI zaMkhezvara pArzvanAtha lekamAM prasiddha thayuM. tyAra pachI A pratimA lagabhaga sADI chayAsI hajAra varSo sudhI zaMkhezvara gAmamAM arthAt A sthaLamAM For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zaezva2 mahAtIthI jinAlamAM ke jamInamAM pUjanikapaNe ane kavacit ane pUjanikapaNe paNa rahI. kALakrame vikama saMvata 1155mAM zrImAna sAjana zeThe zrI zaMkhezvaramAM navIna jinaprAsAda baMdhAvIne zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI ukta pratimAne temAM padharAvI, je atyAra sudhI pUjAya che. vi. saM. 1155 pachI A jinAlayanA je jarNoddhAra thayA che, tenI hakIkata AgaLa upara jIrNoddhAra prakaraNamAM vistArathI ApI che. A mUrtine gaI vIzImAM ASADhI zrAvake athavA te saudharmona bharAvyAnuM upara jaNAvavAmAM AvyuM che, paNa temAM eka prazna avazya UbhuM thAya che ane te e ke, "audArika pRthvIkAyanAM pudgalathI banelI A mUti lagabhaga aDhAra kaDAkaDI sAgaropama jeTalA lAMbA kALa. sudhI rahI kema zake? A bAbatane khulAse, tapAgacchIya muni zrI ratnavijyajIe racela "zrI zaMkhezvara pAzvanAtha caDhALiyuM stavana (ste. pa5)nI cethI DhALamAM spaSTa rIte A che ke-(1) adhiSThAyaka devonA prabhAva-saMrakSaNathI, (2) tevA prakAranA pro-prayatnathI, (3) lepa vagere karatA rahevAthI ane (4) prAyagika pradezamAM tenI rakSA thaI zake tevA bhinna bhinna sthAne mAM) javAthI. mUtio ghaNA kALa sudhI paNa rahI zake che. For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUtinI utpatti ane prAcIna itihAsa 59 uparyukta praznane uttara ukta stavanamAM ApelA khulAsAthI spaSTa rIte maLI jAya che. temaja audArika pudgalanA kRtrima skaMdhe asaMkhya kALa sudhI paNa rahI zake che, evA zAstromAM paNa ullekha che. eTale A mUrti ATalA lAMbA kALa sudhI rahI zakavAmAM kaI jAtane vAM jaNAtuM nathI. For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva-mAhAtmya vartamAnakALanI vIsInA vIse tIrthakaromAM zrI pArzvanAtha prabhu vyAvahArika athavA laukika dRSTithI vizeSa prabhAvazALI gaNAya che, ane tethI temanA nAmanI sAthe zAstramAM paNa "purUSAdanIya (jemanuM vacana leke mAnapremapUrvaka svIkAre te) ane "pragaTaprabhAvI vagere vizeSaNe vizeSa prakAre lagADavAmAM Ave che. - zrI pArzvanAtha bhagavAnanAM 108 nAmo che. 1008 nAmo hovAnuM ane te kaI cepaDImAM chapAyela hevAnuM paNa sAMbhaLyuM che. zrI pArzvanAtha prabhunAM ghaNAM tIrtho vidyamAna che, temAM zrI zaMkhezvara tIrtha ghaNuM prAcIna ane mahA prabhAvazALI che. yadyapi sarva tIrthakaronI jema zrI pArzvanAtha prabhu For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva-mahAbhya paNuM rAga, dveSa, meha, mamatvAdi sarva dUSaNathI sarvathA rahita che. anya tIrthakaronI jema teo paNa keIna upara prasanna ke aprasanna thatA nathI, tema keIne sukhI ke duHkhI karatA nathI, chatAM teonI-tIrthakaronI nirupAdhimaya vItarAgapaNanI mUrtinuM zuddha aMta:karaNathI dhyAna karavAthI ApaNuM AcAre ucca thAya che, vicAre zuddha thAya che ane ApaNuM mana pavitra thAya che. AtmA unnata thAya che, ane tethI ja AtmakalyANa thavA sAthe anukrame mekSa paNa meLavI zakAya che. ' mekSanA abhilASI mumukSu AtmAone pitAnuM dhyeya siddha kuzavA mATe A sthAna zreSTha che. A sthaLethI ghaNA mumukSuonuM AtmakalyANa thayuM che. tetra 18mAM lakhyuM che ke, "A tIrthanI sevAthI ghaNA munie mekSe gayA che." jema A tIrthanI sevAthI mumukSu janene AtmakalyAsunI prApti thaI che ane thAya che, tema bhautika bAbatamAM paNa A tIrthanI sevAbhaktithI abhISTa padArthonI prApti thaI che ane thAya che. A tIrthanA prabhAva-mAhAmya viSe aneka graMtha, kalpa, stavane AdimAM ghaNuM ghaNuM lakheluM che, jema ke (1) pAvApurI, aSTApada, revatagiri, sametazikhara, vimalAcala, kAzI, nAsika, rAjagRhI, mithilA pramukha tIrthonI yAtrA-pUjAthI manuSya jeTaluM phaLa pAmI zake teTaluM phaLa zrI pArzvanAtha prabhunI A mUrtinAM darzana karavAthI pAmI zake tema For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra zaMkhezvara mahAtIrtha ja A mUrtinAM darzana, pUjA, puSpapUjA, aSTaprakArI pUjA vagere karavAthI agaNita puNyaphaLane lAbha thAya che vagere. (ste 1) (2) musalamAna rAjAo paNa A tIrthano mahimA kare che. kAmita tIrtha che vagere. (te 2) (3) koI divase zrAvaka delhaNane zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhue (temanA adhiSThAyaka devoe) svapna ApyuM ke, pATaNamAM kokAvasatinA mULanAyaka zrI pArzvanAtha prabhunI tetrIsa AgaLanI mUrti che, tenI sannihita-temAM adhiSThita thaIne hamezAM sUryodayathI cAra ghaDI (lagabhaga 1 kalAka) sudhI huM rahIza, mATe hamezAM sUryodayathI cAra ghaDInI aMdara ukta derAsaramAM koI paNa pratimAnI pUjA karavAthI mArI (zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI) pUjA karI ema mAnavuM." AthI zaMkhezvarajI javAnI azaktivALA leke, zaMkhezvaranI yAtrA-pUjA vagerenA abhigrahe tyAM ja pUrNa karavA lAgyA ane kekA pArzvanAtha ( nA adhiSThAyaka de) paNa zaMkhezvaranI mAphaka lokene paracA pUravA lAgyA. (sta. 15) A uparathI jANI zakAya che ke te samayamAM zaMkhezvaranuM avataraNa bIjA tIrthomAM paNa thavA lAgyuM hatuM. () A tIrtha prAcIna che. A tIrthanI sevA karavAthI aneka munie mekSe gayA che. A mUrti zAzvataprAyaH kahevAya che. dareka parvomAM dharaNendra-padmAvatI AvIne tenuM pUjana kare che, zrI neminAtha prabhu aneka munie sAthe ahIM samavasaryA hatA. A tIrthanI cha mAsa sudhI For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva mAhAya niraMtara ekAgra manathI sevA karavAthI abhISTa phaLa maLe che vagere. (sta. 18) (5) zaMkhezvarajInI sevAbhakti karavAvALA zaMkhezvaranivAsI sAdhu-saMto paNa haju sudhI sArI rIte sukhI che. (ste 63) (6) A mUrtinA prabhAvathI zrI abhayadevasUrijI mahArAjanA keDha rogane nAza thaye hate. (te 63). (7) aDhAre varNanA leke pUjAnI sAmagrI laI AvIne sevA kare che. (te 111, 112) ( (8) jagatanI AzA pUravAmAM ciMtAmaNiratna samAne che. (sta. 100) (9) te158mAM ApelA 31 kaDIvALA AkhA chaMdamAM prAbhAvikatAnuM AbehUba rIte varNana ApeluM che. A uparAMta pratyakSa paracA pUranAra, paracA pUraNapAsa, regAdi sAta athavA ATha bhayanivAraka, puruSAdANI, kAmaghaTa, bhavatAraNuM, bhayAraNuM, sukhakAraNa, azaraNazaraNuM, mane rathapUraka, zoka-bhaya-mahAdi nAzaka, patitapAvana, bhIDabhaMjana, kapataru, ciMtAmaNi, kAmakuMbha, kAmadhenu, mane ratha pUrNa karanAra, sarvanAM duHkha haranAra, samaratAM haMmezAM sahAya ApanAra, jemane sura-nara-vidyAdhara pUje che, dezadezanA tathA gAmegAmanA saMghe ane jagatanA asaMkhya manuSya jemanI yAtrAe Ave che, vagere vagere te ghaNAM ja graMtha, oNtro, stavane AdimAM lakhyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha. A uparathI jaNAya che ke AgaLanA lekanI te A tIrtha upara apUrva bhakti-zraddhA hatAM ja, paraMtu saM. 1155 pachI paNa sArI AlamanI A tIrtha upara zraddhAbhakti ekadhArI Aja sudhI cAlI AvI che. te pachI A tIrthane pitAnuM mAnanAra tamAma jainanI bhakti heya temAM te Azcarya ja zuM che? aneka graMtha, patetro AdinA lekhake, AcAryo, munirAje ane gRhastha kavioe, koIe A tIrthane itihAsa lakhIne, keIe prabhAva-mAtAo lakhIne, kaI e stuti karIne, keIe vistRta varNana lakhIne, keIe navAM tetre racIne te keIe potAnA graMthanI Adi, madhya ke aMtamAM zaMkhezvarajInuM nAmasmaraNa karInenamaskAra karIne-pitAnI bhakti pradarzita karI che. mahAsamartha vidvAna zrImAna yazovijayajI mahArAje bhaktirasathI bharapUra stutithI bhareluM saMskRtamAM 113 kalekonuM moTuM tetra rahyuM che (sto6). AmAM temaNe zaMkhezvara tIrthanI muktakaMThe stuti karI che. vaLI prAyaH emaNe ja saMskRtamAM racela "zrI zaMkhezvara pArzvajina stavana (te8)mAM zrI zaMkhezvarajInI mUrtinA prabhAvanuM adbhuta rIte varNana karavA sAthe AkhA tetramAM mUrtinI ja stuti karelI che. AmAM ApelA tetrAdimAMthI keTalAkamAM vizeSa rUpe temanI prAbhAvikatAnuM varNana kareluM che, te keTalAkamAM vizeSa rUpe stuti For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva mAhAca karelI che ane keTalAMka stotramAM baMne bAbate che. paraMtu lagabhaga te dareka stotromAM thoDe ghaNe aMze stuti te avazya karelI che ja. ( A pramANe munivage graMtha-oNtrAdi racIne, yAtrA karIne tathA yAtrA-jIrNoddhAra vagere kAryo mATe upadeza ApIne A tIrthanI bhakti karI che, jyAre grahasthavargo A tIrthanA jIrNoddhAra karIne, yAtrAsaMghe kADhIne, yAtrAe karIne, A tIrthane aMge dravya kharcIne tana-mana-dhanathI A tIrthanI bhakti karI che. A badhuM tIrthanI prabhAviktA vinA na ja banI zake. A badhA uparathI A tIrthane prabhAva-mAhAsya duniyAmAM keTale prasarelo haze te sahajamAM samajI zakAya tema che. zrI zaMkhezvara pArzvaprabhunuM mAhAsya duniyAmAM vizeSa vistAra pAmyuM che tene nIcenI vAta paNa saMpUrNa puSTi Ape che. - jema goDIjI pArzva prabhunAM derAsare, mUrtio, pAdukAo gAmegAma-ghaNuM gAmamAM che, tema zrI zaMkhezvara pArzvanAthanAM paNa devAlaye, mUrtio ane pAdukAo bIjA ghaNAM gAmamAM hevAnuM sAMbhaLyuM che. temAMthI jene mATe graMthamAMthI ulekhe maLyA che athavA te jene mATe pAkI khAtarI che tevA 2-4 dAkhalA ahIM ApavA ucita samajuM chuM. - (1) kaccha-bhadresara. zrI sarvAnaMdasUriviracita jagaDU carita" mahAkAvya sarca 6, kaleka pa7mAM lakhyuM che ke thI 5 For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha pUNimApakSanA AcArya zrI paramadevasUrijI mATe zrImAna jagaDUzAhe bhadrAvatI nagarI (kaccha-bhadrezvara)mAM baMdhAvelI pauSadhazAlAmAM sUrijI vagerene darzana karavA mATe cAMdInA be pAyAvALuM pittaLanuM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM gRhacaityagharaderAsara vi. saM. 1300nI AsapAsamAM karAvyuM hatuM. (2) bharUca. tapAgacchIya zrI raMgavijayajIe saM. 1849mAM racela "zrI zaMkhezvara pArzvanAtha paMcakalyANaka garbhita pratiSThAkaya stavana" DhALa 19 kaDI 260nA vistRta stavanamAM lakhyuM che ke bharUcamAM Ukeza laghuzAkhAnA (dazAesavALa) zAha premacaMdranA putra khuzAlacaMdra ane tenA putra zAha savAIcaMdra zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI mUrti navI karAvIne te vagere bIjI ghaNI mUrtionI vi. saM. 1849mAM mahatsava pUrvaka pratiSThA karAvIne tyAM (bharUcamAM) sthApanA karI. . () suratamAM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunuM dezasara che. (te 87-129). (4) AhaDa. udayapura (mevADa)thI traNa mAIla dUra AghATa (AhaDa) nAmanuM gAma che, jyAM zrImAna jagacaMdrasUrijIne "tapA" biruda maLyuM hatuM. te AghATamAM zrI zaMkhezvara pArzvaprabhunuM maMdira saM. 1805mAM baneluM mejUda che (eka jUnI tIrtha gAIDa.) (5) sihI (rAjapUtAnA)mAM paNa zrI zaMkhezvara pArzvaprabhunuM eka maMdira che. For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva-mAhAsya (6) bIkAnera zrIyuta pUraNacaMdrajI nAhara saMgrahita zilAlekha saMgrahamAM lakhyuM che ke, "bIkAneramAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM eka maMdira vidyamAna che." (7) sIhAra, "prazasti-saMgraha, bhAga 2, pR. 254mAM lakhyuM che ke, "paM. zrI hemavijayajI gaNIe vi. saM. 174ranA caitra sudi 3 ne semavAre saheramAM zrIlezvarAncanA pravAta zrI vikamasena rAsa" lakhIne pUrNa karyo." * A uparathI sahera (saurASTra)mAM vi. saM. 1742mAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM derAsara hoya ema jaNAya che. vizeSamAM tapAsa karavAthI jyAM zrI zaMkhezvara pArtha nAthanAM derAsare, mUrtio ke pAdukA birAjamAna thayela hoya evAM bIjAM ghaNAM sthAne maLI zake. tema ja pragaTaprabhAvI zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA prabhAvathI lekenI temanA upara vizeSa bhakti ane zraddhA hAI lokomAM temanAM judAM judAM nAmonI paNa prasiddhi thaI che. zraddhAvALA bhakto mAne che ke zrI zaMkhezvara pArzva prabhu hamezAM traNa rUpa kare che prabhAte kumArAvasthAnuM, madhyAhUne yuvAvasthAnuM ane sAyaMkALe vRddhAvasthAnuM ane ene laIne ja ghaNA leke prabhujIne "bahurUpI' kahe che; tema ja sAje ghaDiyAM vAgatAM heya, dIvAbattI thaI hAya, dhUpa uvekhAte hoya ane prabhujInI AMgI paNa suMdara banelI hoya teve vakhate ghaNe bhAge vadhAre loke For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAdvAra darzana karavA Ave che, ane te vakhate bhagavAnanuM rUpa vRddhAvasthA jevuM lAgatuM hevAthI ke temane silA prabhu paNa kahe che. A vAta mAtra lekamAM ja prasiddha che ema nahIM, paNa zaMkhezvarajInA chaMde ane stavamAM paNu gUMthAI gaI che. juo stotra 50, 66. zrImAna vijyadevasUrijI mahArAjanA paTTadhara zrI vijayasiMhasUrijI mahArAjanA ziSya upAdhyAya zrI udayavijayajIe, pahelAM ghaNA samaya sudhI, zrI zaMkhezvara pAzva prabhunI, vidane dUra karavA mATe athavA te aihika kArya siddhinI IcchAthI, khUba sevA karI hatI, paraMtu pAchaLathI temanAM jJAnacakSu khUlI javAthI aihika kAryasiddhinI IcchAne dUra karIne AtmakalyANa mATe ja ghaNA lAMbA kALa sudhI temaNe A tIrthanI sevA karI (te132). A badhI bAbate zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA prabhAvavaMtA mAhAsyane sacoTa rIte puravAra karI Ape che. pakI S L For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ s karA ' * ke * * = = * camatkAra zrI tIrthakara vItarAga prabhu to rAga, dveSa, moha, kaSAya, hAsya rati, arati, kIDA, IcchA vagere tamAma bhAvathI rahita hoI teo keIne sukhI ke duHkhI karatA nathI, tema keIne camatkAra batAvatA nathI ke paracA puratA nathI. je tIrthonA adhiSThAyaka deve jAgatA-apramAdI hoya che, teo rava adhiSThita tIrthanI-prabhunI sevA-bhakti thatI jaIne saMtuSTa thAya che ane tethI teo sevAbhakti-dhyAna karanAra bhaktajananA mArathe pUrNa kare che, vidane dUra kare che ane camatkAre paNa dekhADe che. AvA jAgatA adhiSThAyaka devALAM tIrthomAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM A tIrtha agragaNya gaNAya che. ahIMnA adhiSThAyaka devanA camatkAro sArI AlamamAM For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha prasiddha che, temAMnA keTalAka camatkArane prAcIna-arvAcIna jaina tathA ajaina graMthakAree paNa potAnA graMthamAM sthAna ApyuM che. AmAMnA thoDAka ullekhe ahIM ApavA anucita nahIM gaNAya. (1) jhAlA rajapUta mahAmaMDalezvara rANA durjanazalyane bhayaMkara keDha roga thaye hate. "jagaDUcarita' mahAkAvyanA AdhAre mahAmaMDalezvara rANuM durjanazalyane sattA samaya teramI sadIne uttarArdha ane caudamI sadIne pUrvArdha hevAnuM ane koDha roga vi. saM. 130ranI AsapAsamAM dUra thayA hovAnuM jaNAya che. rAjA durjanazalya kayA gAmane have te ekakasa jANI zakAyuM nathI, paraMtu te jhAlA rajapUta hate. jhAlAvADanA jhAlA rajapUta sAthe tene vivAha saMbaMdha hate. jhIMjhUvADAnA sUryadevanI teNe pahelAM upAsanA karI hatI ane tyAra pachI tenI najIkamAM Avela zrI zaMkhezvara tIrthanI upAsanA karI hatI. tetra 50mAM te jhaMjhupura (jhajhUvADA)no rahevAsI hevAne ullekha che. A vagere kAraNathI te jhajhUvADAne rAjA haze, ema jaNAya che. kaDhagathI te bahu duHkhI-herAna thaI gaye hatuM. teNe aneka upacAro karavA chatAM rega nahIM maTavAthI keI devanI ArAdhanA karavAno vicAra karyo ane jhaMjhapura(jhIMjhUvADA)mAMnA sUryanArAyaNanA maMdiramAMnA sUryadevanI ArAdhanA karavA mAMDI. tenI ArAdhanAthI saMtuSTa thayela sUryadeve kaI eka divasanI madhyarAtrie tene (svapnamAM) kahyuM ke, For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ camatkAra tAre rega asAdhya che, tene maTADavAnI mArAmAM zakti nathI, paraMtu jo tuM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI ArAdhanA karIza te tAre rega maTaze." AthI rAjA durjanazalya bahu khuzI thaye ane parivAra sAthe zaMkhezvara tIrthamAM jaI tyAM amuka samaya mATe paDAva nAkhI pite zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI bhakti ane zraddhApUrvaka upAsanA karavA lAgyA. tIrthanA prabhAvathI rAjA durjanazalyane kehane roga thoDA samayamAM ja naSTa thayuM ane tenI kAyA kaMcavaNa thaI gaI. tethI khuzI thayelA rAjA durjanazalya zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA derAsarane jarNoddhAra karAvIne devavimAna jevuM derAsara karAvyuM. (jue te 3, 24A. 24B, 46, pa0). vikamanI 14mI sadImAM zrI sarvAnaMdasUrijIe racela "jagaDUcarita" mahAkAvyanA chaThThA sargamAM lakhyuM che ke, pUrNimApakSIya, cAritralakSmIthI vibhUSita zrImAna A paramadevasUrijI jagaDuzAhanA samakAlIna hatA. temaNe sUrijIne bhadrAvatI (kaccha-bhadrezvara)mAM praveza mahotsava dhAmadhUmathI karyuM hatuM, temanI vidyamAnatAmAM ja temanA paTTa para zrISeNasUrijIne e ja zAhe mahatsava karIne sthapAvyA hatA. jagazAhane bhAvi duSkALanI sUcanA tathA tyAra pachI saMghapatinuM tilaka paNa e ja sUrijIe karyuM hatuM. zrI zaMkhezvara pArzvaprabhune Adeza meLavIne zrI sarvanaMdasUrijIe "AcArlI vardhamAna tapa" karyuM hatuM. ta5 For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ phara zamezvara mahAtIrtha nirvighne pUrNa karIne tenuM pAraNu vi. sa. 1302nA mAgazara suddhi pane divase zravaNu nakSatramAM kaTapadra (kaDA4) gAmamAM devapAlane ghera kayu hatuM. temaNe zrIsaMdhane vighna karanA sAta yakSane zrI zakhezvara pArzvanAtha prabhunA madiramAM pratimAdha karyAM hatA, ane e ja sUrijIe zrI za Mkhezvara pArzvanAtha prabhunuM ArAdhana karIne du nazalya rAjAnA kADharAgane dUra karAvyeA hate. tethI ukta sUrijI mahArAjanA upadeza prApta karIne--sUrijInA upadezathI--rAjA durjanazulye zrI za Mkhezvara pArzva prabhunA maMdiranA jIrNoddhAra karAye hatA (jue steAtra 40) (2) esavAlajJAtIya, sadAcArI, vratadhArI, dhanADhaya zrAvaka subhazAha nAmane! eka gRhastha nAgapuramAM rahetA hatA. tene za Mkhezvara tIrthanI yAtrA karavAnA abhigraha hatA, tethI koi vakhate te petAnA kuTuMba sAthe peAtAne upayAgI vastuo ane pUjAnI sAmagrI gADAmAM laIne za khezvarajInI yAtrA karavA mATe nIkaLyeA hateA. rastAmAM jatAM jatAM eka rAtre cAe tenI badhI sAmagrI lUTI lIdhI, chatAM petAnA abhigraha pUrNa karavA mATe te jema tema karIne zakhezvarajI pahelye. tyAM jaI bhaktipUrvaka zrI pArzvaprabhunI pUjA karIne prabhustuti karatAM bhaktimAM mugdha anela subhazAha kahevA lAgyA ? he prabhu! bhaktonAM tamAma viztA dUra karanAra ane icchita manorathAne pUrNa karanAra A kAmita tItha che evI For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAvara tamArI khyAti devatAe paNa gAya che. tamA savanAM saMkaTa dUra karavAmAM sama che. tame duniyAnA rAga, zeAka, Adhi, nyAdhi, upAdhi, cAra vagerainA bhaye AdinA nAza karavAnI zakti dharAve che, chatAM tame| peAtAnA gharanI paNa rakSA karI zakatA nathI! eTale kAmitatI paNAnI tamArI je khyAti thaI che te nakAmI che-khoTI paDe che. je manuSya ke deva peAtAnA gharanI rakSA karI zakatA nathI tenI bahAra kaI paNa kiMmata aMkAtI nathI, khake patrana paNa taNukhalAnI mAphaka tene uDADI mUke che." subhaTazAhanI bhakti, zraddhA ane bhaktimugdha stutithI khuzI thayela adhiSThAyaka deve tenI cArAI gayelI badhI vastue cArA pAsethI lAvIne tenA gADAmAM mUkI dIdhI. e ja vakhate subhaTazAhanA putre AvIne vadhAmaNI ApI ke pitAjI! ApaNI cArAI gayelI badhI vastue gADAmAM ja che. te sAMbhaLIne zeTha ghaNeA ja khuzI thayeA. sAthe lAvela sAmagrI vaDe dhAmadhUmathI teNe prabhunI pUjA karI. yAtrA pUrNa karI te kuTu"kha sAthe pAtAnA sthAne gayA ane jagatamAM zakhezvarajIneA mahimA vacce (stA0 21) (3) vi. saM. 1750mAM kheDAnA eka gRhasthe kADhela sa'dha sAthe kavivara upAdhyAya zrI uyaratnajI tapAgacchIya zrImAna vijayasenasUrijInA bIjA paTTadhara zrI vijayatilakasUrijInA paTTadhara zrI vijayAna dasUrijInA parivAramAM vijayarAjasUriziSya, vijayaratnasUriziSya, hIraratnasUriziSya, For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha labdhiranaziSya, siddharatnaziSya, megharatnaziSya, amararatnaziSya, zivaratnanA upAdhyAya zrI udayaratnajI ziSya thAya che. ane teo aDhAramA saikAnA uttarArdhamAM thayA che. teo kheDAnA rahIza hatA ane ghaNe bhAge miyAgAmamAM teo svargavAsI thayA che. teo meTA kavi hatA. temaNe rAse, zalAkA, chaMda, stavane, caityavaMdane, stutio, sAya vagere nAnI moTI aneka kRtio gujarAtI bhASAmAM racI che. temane kAvyaracanAkALa saM. 1749thI 1799 sudhIne jaNAya che. temanAmAM iMdrajALanI tathA aupadezika zakti paNuM suMdara hatI. temaNe ghaNA mANasone navA jana banAvyA hatA. mahArAja zrI. udayaratnajI zrI. zaMkhezvara tIrthanI yAtrAe padhAryA hatA. te vakhate zrI. zaMkhezvara pArzvaprabhunI mUrti tyAMnA ThAkeronA kabajAmAM heI teo eka senAmahera (gInI) lIdhA sivAya keIne darzana karavA nahIM detA. tethI athavA te te vakhate pUjArIonuM prAbalya vadhI javAthI, moDA AvelA saMghane darzana karavA mATe daravAjA ughADI nahIM ApyA hoya ane kavivara udayaratnajI tathA zrI saMghane darzana karyA pachI ja bhejanAdi levAnI pratijJA hAI kavivara udayaratnajI ekAgra cittathI bhaktimAM tallIna thaIne tyAM ja UbhA UbhA, pAsa saMkhesarA, sAra kara sevakAM, deva kAM evaDI vAra lAge ?" (stotra 43) * A chaMdanI racanA karIne stuti karavA lAgyA. temanI bhakti For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ camatkAra ane daDhatAnI prasanna thaIne nAgarAja dharaNendre te peTInAM kamADa athavA teA derAsaranA daravAjAnAM kamADa ughADI nAkhyAM, sau saMghe AnaMdapUrvaka dazana-yAtrA-sevA-pUjA karI. A camatkArathI DhAkArA zakhezvarajI upara zraddhAvALA thayA. tema ja gAmanA tathA dezanA leAkomAM tInA mahimA dhyeA, ane teo paNa A tIrthanI premapUrvaka bhakti karavA lAgyAM. eka bIjI hakIkata A rIte paNa che ke kavi udbhayaratnajI soMgha sAthe za khezvarajI paheAMcyA. te vakhate zakhezvara pArzvanAtha prabhunI mUrti tyAMnA ThAkaranA kabajAmAM hatI. te mUrtine peTImAM rAkhatA ane yAtrALuone eka sAnAmaheAra laIne darzana karAvatA. ce.. ' A vAta sAcI paNa hAya. ukta stavananI racanA jotAM A vAtanI chAyA temAM hoya evA pratibhAsa thAya che. sastaMbhava che ke gAmamAM jUnA maMdiranuM je kha'Diyara che tenA nAza megala bAdazAha aura'gajhebanI krUje sa 1760nI AsapAsamAM karyAM hoya. te vakhate A mUrtine jamInamAM bhaDArI ke bheAMyarAmAM satADI dIdhI hAya tA te saMbhavita che. paNa kavivara u. zrI udayaratnajInA camahAra thayA pachI ahIMnA DhAkArAe prasanna thaIne A mUrti zrI saMghane soMpI dIdhI tyAra pachI gheADA samayamAM ja atyAre vidyamAna che te navuM maMdira baMdhAvavAnuM kAma. cAlu thaI gayuM. For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtI rU kavivare prabhunAM darzana thatAM tarata ja harSita thaIne be pada navAM banAvyAM, te A cheH "Aja mahAre motIDe meha vayA, prabhu pAsa saMkhesaro Apa tukyA." A be pado temaNe ja banAvela- sevo pAsa saMkhesara mana zuddha, namo nAtha nizca karI eka buddha" (sto. 44) A IdanI pAchaLa temaNe jeDI dIdhAM hoya tema lAge che. kadAca A Akhe chaMda paNa temaNe e ja vakhate ra hAya. (4) paM. zrI zubhavijayajInA ziSya kavivara paM. zrI vIravijayajIe racela- "sAra kara sAra kara svAmI zaMkhezvarA, vizvavikhyAta ekAMta Ave." A stavana (ste 92) uparathI jaNAya che ke teo laghu vayamAMthI ja zrI zaMkhezvara para pUrNa zraddhA ane bhakti rAkhatA hatA. A stavanamAMthI AvI jhalaka nIkaLatI jaNAya kavivara paM. zrI vIravijayajIne temanAthI viruddha pakSanA keI yati vagerenA uzkeravAthI) keI rAjA athavA meTo amaladAra upadrava karate haze. te upadrava dUra karavA mATe temaNe zaMkhezvarajImAM bAra mAsa sudhI rahIne dhyAna karyuM hatuM." te prasaMge A stavana raceluM hoya ema jaNAya che. temAM temanuM kArya siddha thavAthI teo zaMkhezvarajI para For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ camakAra vadhAre bhaktivALA banyA hoya tema jaNAya che, ane tene pariNAme teoe amadAvAdathI saM. 1877 ane 1878mAM meTA saMghe kaDhAvIne gujarAtanA bIjA saMghanI sAthe, moTA ADaMbarathI, zrI zaMkhezvarajInI yAtrAe karI hatI. - (5) egalapura zaheranA mahArAjA elaMgadevanI kAyA zrI zaMkhezvara pArzvaprabhunA prabhAvathI temanuM snAtra (snAna) jaLa zarIre lagAvavAthI nIrogI thaI gaI haste 160). (6) phArbasa gujarAtI sabhA (muMbaI) taraphathI vi. saM. 1984mAM pragaTa thayela "gujarAtanAM aitihAsika sAdhano (vibhAga 1-2)mAM tenA prasiddha lekhaka zrI narmadAzaMkara vallabhajI dvivedIe lakhyuM che ke, "saMvata 1172nI sAlamAM menAjI gaMdhAriye nAmane vANiye pitAnAM vahANe bharIne samudra mArge jatuM hatuM, tevAmAM samudramAM khUba ja tephAna thayuM; vahANe bacavAnI ke jIvatA rahevAnI paNa AzA na rahI, tethI teNe zaMkhezvara pArzvanAthanuM bhaktipUrvaka smaraNa karIne pitAnAM vahANemAMnI kula milakatane. cethe bhAga zaMkhezvara tIrthamAM kharacavAnI pratijJA karI. zaMkhezvarajInA prabhAvathI tenAM vahANe bacyAM. milakatano hisAba gaNatAM cothA bhAganuM dhana nava lAkha rUpiyA thayuM teTalA rUpiyA kharcIne teNe zaMkhezvarajInuM devAlaya baMdhAvyuM." A camatkAro graMtha ane stavanAdimAMthI atre rajU karavAmAM AvyA che. lokomAM paNe aneka camatkAranI vAte hamacarita For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ GS zamezvara mahAtIrthaM che, temAMthI paNa thADAka dAkhalA ahIM ApavA ucita samaju chuM. (1) ahIMnA lAko dRDhatApUrvaka mAne che ke, zaMkhe zvaranI yAtrAe AvanArA koI paNa yAtrALue du:khI thatA nathI. divase te zu` rAtre paNa cAra-DAku vagere yAtrALuone lUMTatA nathI. kadAca koI evA ajANyA cArA lUTavA Ave te za MkhezvarajInA camatkArathI tee nAsIpAsa thaI ne cAlyA jAya che. cArAne paNa zAsanadeva du:khI karatA nathI, te cAlyA jAya eTale masa. paMcAsaranI eka zrAvikA Ai ne putra janmyA pachI thoDA samayamAM ja tene pati marI gaye. zrAvikAe potAnA ekanA eka putranI rakSA mATe za MkhezvarajInI yAtrA karIne peAtAnA putranA bhArAbhAra rUpiyA teALIne za MkhezvarajImAM apaNu karavAnI pratijJA lIdhI. chokaro aDhI varSIne thayA eTale pratijJA pUrNa karavA mATe mAtA peAtAnA putrane tathA rUpiyA sAthe laI ne zakhezvarajI javA nIkaLI. A vAtanI cAra leAkeAne khabara paDavAthI temaNe jaI ne mAgamAM gADAne aTakAvyuM. gADAmAMthI khAIne utArI mUkI, ane gADAmAMnI milakata cArA ekaThI karIne gAMsaDI bAMdhavA maDavA. nirAdhAra khAIe za khezvarajIne vinaMtI karIH he prabhu! mArI mAnatA pUrI karavA mATe huM ApanI pAse AvatI hatI, tyAM A cArA mane lUMTI le che. ATalA For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ camatkAra rUpiyA pharI vAra lAvIne mArI mAnatA huM pUrI karI zakuM tevI mArI sthiti nathI. mArI mAnatA pUrI karAvavI ane lAja rAkhavI ApanA hAthamAM che." basa, theDI vAramAM ja-tatkAla kaI moTo gheDesavAra gheDo deDAvate doDAvato tyAM AvyuM. teNe cerone dhamakAvyA tethI cAre nirutsAha thaI cAlyA gayA. pele ghioDesavAra bAIne gADA sahita zaMkhezvarajInA jhAMpA sudhI pahoMcADIne kyAMya cAlyA gaye. A kise zaMkhezvarajInA vRddha puruSe pAsethI meM sAMbhaLIne ahIM Ape che. (2) yAtrALuo raste bhUlyA hoya tene paNa sahAya kare che. te mATe tAjo ja dAkhale che ke, rAdhanapuranA zrAvake zeTha haragoviMda vagere rAtre zaMkhezvarajI jatA hatA. ajavALI rAta hatI, chatAM rasto bhUlyA. ADe raste cAlatAM nadI ADI AvI. gADuM kema karI bhekhaDa upara caDe nahIM. sAva nirAza thaI gayA. thoDI vAra pachI ekadama hiMmata AvI ane bhArI gADAne hAthe hAtha bhekhaDa upara caDAvI dIdhuM. paNa upara caDayA pachI raste na maLe. mUMjhavaNamAM paDayA. DI vAramAM eka kALe ghoDesavAra AvyuM. teNe kahyuM ke tame raste bhUlyA che, mArI pAchaLa pAchaLa Avaje. tenI pAchaLa pAchaLa TheTha zaMkhezvarajInA jhAMpAmAM pahecA, eTalAmAM pele ghaDesavAra kyAMya adazya thaI gaye. A kisso jemane banyuM hatuM te zrAvaka harageviMdanA mukhathI ja meM sAMbhaLIne ahIM Apela che. . For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zaMkhezvara mahAtIthI (3) ghaNuM vAra yAtrALuo aMdhArI rAte zaMkhezvarajI AvatA hoya ane te bhUlavAthI bhaya jevuM lAgatuM hAtha te zaMkhezvarajInA maMdiranA zikhara upara jANe sarcalAITa mUkI hoya te dI dekhAya che ane tene prakAza traNa-cAra gAu sudhI paDe che. tenA ajavALathI yAtrALuo gAmamAM pahoMcI jAya che. gAmamAM pahoMcI gayA pachI jue te zikhara uparane dI ke tene prakAza kaMI paNa maLe nahIM. A kissAne najare jonAra zaMkhezvaranA vRddha cokIdAra -rajapUta pAsethI A vAta meM sAMbhaLIne ahIM lakhI che. (4) zaMkhezvara gAma bahAra uttara dizAmAM mazAna tarapha hAlamAM eka moTo khADe che. prAcIna kALamAM A gAmanA rahIza eka grahasthanI gAya hamezAM carIne ghera pAchA AvatI vakhate te khADAne sthAne jatI, tyAM tenuM dUdha jharI jatuM ghera AvyA pachI dUdha na nIkaLe. govALiyA sAthe vakhatevakhata takarAra thatAM, thoDA divasa pachI te mATe khAtarI karavA gAyanI pAchaLa pAchaLa barAbara tapAsa rAkhatAM, te khADAnA sthAne gAyanuM dUdha jharI jatuM joyuM. eTale tyAM kaI camatkArika deva havAnI lekene khAtarI thavAthI te khADAvALI jamInane khodAvatAM tyAMthI zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI mUrti nIkaLI, eTale zrIsaMghe gAmamAM navuM derAsara (gAmamAM junA derAsaranuM khaMDiyera che te) karAvIne temAM birAjamAna karI.. . (5) AjathI vizeka varSa pahelAM jhIMjhUvADAthI zaMkhezvarajInI yAtrA karavA mATe eka saMgha nIkaLyA hatA. a For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghamAM ghaNuM gADAM ane ghaNA mANasa hatA. A saMgha nIkaLyAnI vAta dUra dUranAM gAmomAM paNa phelAI gaI hatI. jhajhUvADAthI zaMkhezvara phakta ATha ja gAu thatuM hovAthI, saMghanuM prayANa divase ja karavAnuM hovAthI tathA e taraphamAM zera-DAkunA upadravane bhaya ocho hevAthI, saMghapatie vizeSa cokIdAra sAthe levAnI vyavasthA karI nahotI. A vAtanI cheTenAM gAmaDAonA lUMTAruone khabara paDavAthI temanI eka ToLI maLI ane teNe A saMghane lUMTavAne nirNaya karyo. jyAre A saMgha AdariyANA ane zaMkhezvara vacce AvelI nadI pAse AvI pahoMcyA, tyAre te dhADapADuonI hathiyArabaMdha TeLIne AvatI joIne saMghanA mANase bhaya pAmyA, ane zaMkhezvara pArzvanAthanuM smaraNa karavA lAgyA. dhADapADuo najIka AvIne saMghanA mANasone DarAvavA tathA lUMTavAnI taiyArI karavA lAgyA. paraMtu theDI vAramAM ja, bhAvapUrvaka karelA smaraNathI, zaMkhezvaranI dizA taraphathI gheDesavAronI eka TukaDI AvI pahoMcI. teNe dhADapADuone khUba dhamakAvyA, tethI dhADapADuo bhAgavA lAgyA. ghoDesavAranI TukaDI temanI pAchaLa paDI. dhADapADuo bhAgI gayA eTale gheDesavAronI TukaDI kyAM adazya thaI gaI tenI khabara paNa na paDI. saMgha zaMkhezvara pahoMcI gaye ane tyAM saue AnaMdapUrvaka yAtrA-sevA-pUjA-darzanAdine lAbha lIdhe. zrI 6 For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaraNAgas A vAta (saMsArISaNamAM jhIMjhUvADAnA vatanI) munirAja zrI bhAnuvijayajI pAsethI sAMbhaLIne lakhI che. (6) AcArya zrI matisAgarasUrijI ane zrImAna 5. mAnasAgarajI Adi munirAje saM. 196nI sAlanuM mAsu pATaNa pAse Avela cANasmA gAmamAM rahyA hatA. tyAM temanA vyAkhyAnamAM cANasmAnI najIkanA gAmaDAno rahIza eka jaina pATIdAra AvAranavAra vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatuM hatuM. te vakhate temaNe vyAkhyAnamAM prasaMgopAtta zrI zaMkhezvara pArzvanAthanA prabhAvanuM varNana karyuM hatuM. cemAsu pUrNa thayA pachI teo sarva vihAra karatAM karatAM mAgha mAsamAM hArIja padhAryA hatA. A taraphathI pelA pATIdArane ghera e arasAmAM tene kaI sagA-saMbaMdhI mahemAna tarIke AvyuM hatuM. tenI ane AMkhomAM AvelA metiyA pAkI gayelA hovAthI te kaMI paNa dekhI zakti nahete, tema ja tenI AMkhomAM kaMI rega hovAthI DokaTaroe tene motiyA nahIM ja UtarI zake ema spaSTa jaNAvI dIdhela hovAthI te ghaNe duHkhI ane ciMtAtura hate. gharadhaNI pATIdAre tene AzvAsana ApatAM zrI zaMkhezvara tIrthanA prabhAvanI vAta karI, tethI banne jaNanI zrI zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karavAnI bhAvanA thavAthI teo zaMkhezvarajI gayA. tyAM zraddhA ane bhaktipUrvaka zrI pArzvanAtha prabhunI yAtrA-sevA-pUjA karIne teo khUba khuzI thayA. pahelAM For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAra sATIdAranI sUcanAthI bIje (matiyAvALo) pATIdAra zrI pAzva prabhunA namaNu-snAnanuM jaLa traNa vAra potAnI AMkhoe lagADIne AMkhone ceLavA lAgyA. batAM ciLatAM tarata ja-thoDI ja vAramAM ane AMkhonA nIkaLI paDelA caNAnI dALa jevaDA matiyA pitAnA hAthamAM AvyA ane pite sAva dekhate thaye. khuzI thayelA te bane jaNA, khUba AnaMdapUrvaka yathAzakti e tIrthanI sevA-bhaktine lAbha laIne, pitAnA gAma javA mATe tyAMthI nIkaLIne hArIja AvyA. tyAM agAuthI padhArelA AcArya zrI matisAgarasUrijI mahArAja Adi munirAjanAM darzana thavAthI temanI pAse jaI vaMdanA karIne te bane pATIdAroe pite anubhavelA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA mAhAyanI badhI vAta kahI dekhADI. A vAta sAMbhaLIne badhA bahu khuzI thayA. A vAta thatI hatI te vakhate paMnyAsa zrI mAnasAgarajI pAse beThelA ja hatA ane temaNe A vAta saMpUrNa sAMbhaLelI hatI. temanI pAsethI A camatkAranI vAta vaLA gAmamAM sAMbhaLIne meM ahIM Apela che (7) zrI jaina satya prakAza' mAsikanA kamAMka 114, pRSTha 101mAM mu. ma. zrI nyAyavijayajIe pitAnA keTalAMka prAcIna aitihAsika sthAne" nAmanA lekhamAM "paMcAsaranI hakIktamAM lakhyuM che: paMcAsarathI zaMkhezvarajI jatAM mArgamAM AvatI, kalakala ninAde vahetI rUpeNa nadI bahu ja tephAnI ane UMDI che. zaMkhezvarajI jatA yAtrIone A eka meTuM For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamezvara mahAtI bhayasthAna che. ahIM ghaNI jAneA lUMTAI che. ahIM ghaNA jaina sa MghAne lUTavA prayatnA thayA che. ahIM ekala dokala musApharo te| pAra vinAnA lUTAyA che. paraMtu ahIM camakArA paNuM ghaNA sabhaLAya che. jyAre jyAre je kAI saMgha ke yAtrIne lUMTavAnA prayatnA thayA che, tyAre tyAre zrI zaMkhezvara pArzvanAthajInA jApa karavAthI-smaraNa karI vaMdana karavAthI tarata ja sahAyatA--daivI sahAyatA prApta thaI che, lUMTArAone nAsI javuM paDyu che. ane yAtrikA sahIsalAmata tItha sthAne paheAMcI gayAnA ghaNA dAkhalAo maLe che." A tInA camatkAronI AvI bahu bahu vAte lAkomAM ghaNI prasiddha che. te badhI jo ekatrita karavAmAM Ave tA eka meTu khAsa pustaka bhAya. 14 A uparathI sahejamAM samajI zakAya tema che ke A tI atyaMta prAbhAvika ane camatkArika che. For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhiSThAyaka deve - tIrthanI rakSA karanAra ane bhaktonAM vigho dUra karIne abhISTa mane rathane pUrNa karanAra devane adhiSThAyaka deve kahevAmAM Ave che. For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha zrI pArzvaprabhunA tIrthanI-zAsananI rakSA karanAra tarIke pArzvayakSa, nAgarAja dharaNendra ane padmAvatI devI ati prasiddha che. paraMtu te sivAya paNa bIjAM keTalAMka deva-devIe pArvaprabhunA adhiSThAyaka-sevake hevAnuM keTalAka graMthe ane tetrAdimAM lakhyuM che. tetra 1mAM lakhyuM che ke " pAcakSa, kamaTha (meghamAlI), dharaNendra vagere deve ane padmAvatI, jyA, vijyA, vairaTayA tathA soLa vidyAdevIo vagere devIo zrI pArzvaprabhunA adhiSThAyaka-sevake che. tetra 11mAM lakhyuM che ke, 64 IMdro, nAgarAja dharaNendra, dasa dipAle, nava grahe, yakSe, vaiyA , padmAvatI, jyA, ajitA, vijayA, aparAjitA ane seLa vidyAdevIo vagere deva-devIo zrI pArzvaprabhunAM adhiSThAyako-sevake che. A badhAM pArzvaprabhunAM adhiSThAyaka hovAthI A tIrthanI sevA-bhakti-rakSAne lAbha le e saMbhavita che. paraMtu vizeSe karIne A tIrthanI rakSA karavAmAM, bhaktonAM vigho dUra karavAmAM, bhaktonAM vAMchita pUravAmAM, tIrthane mahimA vadhAravAmAM ane camatkAra dekhADavAmAM nAgarAja dharaNendra, padmAvatI devIe ane zrI vardhamAnasUrijIe (caMtadeve) vadhAre bhAga lIdhe heya tema graMthakAra. mAne che, ane te saMbhavita paNa che. hAlanA nAgarAja dharaNendra upara tenA pUrva janmamAM zrI pArzvanAtha bhagavAne karelA upakArathI ja pote nAgarA For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajaya deve. dharaNendra thayela hovAthI, padmAvatI devI zrI pArzvaprabhunA tIthanI rakSA karanArI zAsanadevI hevAthI tema ja pitAthI pUrvanAM dharaNendra ane padmAvatI devIe ja zrI pArvaprabhunI je mUrti pitAnA jinAlayamAMthI zrIkRSNa vAsudevane ApelI e ja mUrti ahIM birAjamAna havAthI, ane zrI vardhamAnasUrijI A ja tIrthanA dhyAnathI vyaMtaradeva thayA che tethI e badhAM A tIrthanI sevAbhakti vadhAre kare te banavA che. zrI jinaharSa gaNIe vi. saM. 1497mAM saMskRta bhASAmAM "vastupAlacaritra" ravyuM che. temAM lakhyuM che ke, vRddha (vaDa) gacchAdhipati, saMvijJapAkSika (saMvegI) ziromaNi, cAnnipAtra zrI vardhamAnasUrijIne upadeza sAMbhaLIne mahAmAtya vastupAla-tejapAle zrI zakhezvara tIrthane saMgha kAvyo hato, ane zrI zaMkhezvara pAna prabhunA maMdirane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. tyAra bAda kALakrame zrI vIra prabhunA zAsanane udyota karanAra mahAmAtya vastupAla svargavAsI thavAthI, jainazAsananA staMbha svarUpa mahApuruSane abhAva thayele joI zrI vardhamAnasUrijI mahArAjane vizeSa vairAgya utpanna thavAthI temaNe niraMtara "AcArmsa vardhamAna tapa" zarU karyuM. saMghe pAraNuM karavA mATe ghaNe Agraha kasvA chatAM ri mahArAjane abhAva mAthI, jaina thavAthI For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAtIrtha zaMkhezvara tIrtha para vizeSa bhakti hovAnA kAraNe teozrIe zrI zaMkhezvara pArzvaprabhunAM darzana karyA pachI ja pAraNuM karavAne daDha abhigraha karyo. zaMkhezvarajInA dhyAnathI nirvidane tapa pUruM thatAM saMgha sAthe (ghaNuM karIne pATaNane saMgha haze) teozrI zaMkhezvaranI yAtrAe javA nIkaLyA. vRddhAvasthA ane moTI tapasyAthI AcAryazrInuM zarIra ati durbala thaI gayuM hovAthI ane te vakhate tApa sakhata paDate hevAthI teozrI eka jhADa nIce vizrAMti levA beThA, tyAM ja teozrInuM AyuSya pUrNa laI javAthI zaMkhezvarajInA dhyAnamAM ne dhyAnamAM ja kALadharma (mRtyu) pAmavAthI, teo AsannabhavInajIkamAM ja mekSagAmI hovA chatAM, vyaMtaradevapaNe utpanna thayA, zaMkhezvara tIrthanA adhiSThAyaka deva thayA. (stotra 18-19). A sivAya nAgarAja dharaNendra ane padmAvatI devI A tIrthanI nitya sevA kare che, hamezAM sAMnidhyamAM rahe che, paracA pUre che, bhaktonAM vidane dUra kare che. parvanA divasomAM teo pUjana kare che ane temaNe A tIrthane mahimA ghaNe vadhAryo che vagere vagere te ghaNAM tetra-stavanAdimAM lakhyuM che. temAMnAM keTalAMkamAM sAthe pArzvayakSanuM paNa nAma ApeluM che. A pramANe adhiSThAyaka deve je tIrthanA sAMnidhyamAM zata-divasa rahetA hoya te tItha adhika mahimAvaMtuM hoya temAM kaMI Azcarya nathI. For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ - cAtrA zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM A tIrtha ati prasiddha ane mahAprAbhAvika hovAthI ahIMnI yAtrA karavA mATe aneka saMghe AvyA haze, hajAre sAdhu-sAdhvIjIoe ane lAkho zrAvaka-zrAvikAoe ahIMnI yAtrA karI haze. mane graMthe-stavane vageremAMthI yAtrA karanArAonA je je ullekho maLyA che, tenI TUMkI neMdha ahIM ApavI ucita dhAruM chuM. saMgha sAthe munirAjo je saMghomAM AcAryo, munirAje ane sAdhvIjIe vagere hevAne ulekha che, te A pramANe cheH (1) vRddha (vaDa) gacchAdhipati zrImAna vardhamAnasUrijI mahArAja Adi munimaMDaLa ane saMgha sAthe mahAmAtya For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIthI vastupAla-tejapAle A tIrthanI vi. saM. 1290nI AsapAsamAM bhaktipUrvaka yAtrA karI, saMghapatinAM dareka kAryo karyA ane temaNe A derAsarane jIrNoddhAra karAvyuM. (sta. 18). (2) mahAmAtya varatupAla-tejapAlanA svargavAsa pachI uparyukta zrI vardhamAnasUrijI mahArAja saMgha sAthe A tIrthanI yAtrA karavA padhAratAM mArgamAM ja kALadharma pAmyA -vargavAsI thayA. (te. 19) (vi. saM. 1308 pachI). (3) saMghavI desale guru sAthe caturvidha saMgha sahita vi. saM. 1361mAM ahIMnI yAtrA karIne mahotsava pUrvasaMghapatinAM sarva kRtya karyA (teA22). (4) zrI "lIlAdhara rAsa'mAM lakhyuM che ke, vi. saM. 1725nI AsapAsamAM amadAvAdanA rahevAsI saMghavI lIlAdhare zrI saubhAgyasAgarajInA upadezathI zrI zatruMjaya tIrthane saMgha kADhayo hate. A saMgha zatruMjaya, unA, delavADA, ajArA, keDInAra, mAMgaroLa ane zrI girinAra tIrthanI yAtrA karIne zaMkhezvara AvyuM hatuM. ahIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthana AnaMdapUrvaka yAtrA karIne ahIMthI mAMDaLa, vIramagAma thaIne pAcho amadAvAda gaye hate. (5) upAdhyAya zrI udayaratnajIe kheDAthI nIkaLelA caturvidha saMgha sAthe vi. saM. 1750mAM ahIMnI yAtrA karI. (6) zrImAna bhAvaprabhasUrijI ma. tathA temanA ziSya zrI puNyaratnajI vageree saMghavI zAha ratanajIe kADhelA saMgha sAthe zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI yAtrA vi. saM. 1797nA For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAtrA vaizAkha vada 4ne divase AnaMdathI karI hatI. (7) zrImAna puNyasAgarasUriziSya upAdhyAya zrI jJAnasAgarajI gaNue vi. saM. 1871mAM racela "tIrthamAlA stavana (zrI jaina satya prakAza, kramAMka 97-98)mAM lakhyuM che ke, uparyukta AcArya, upAdhyAya, munirAje, yativaye vagere sAthe suratathI saMghavI phatecaMdanA bhatrIjA saMghavI tArAcaMde vi. saM. 1821mAM zrI zatruMjaya mahAtIrthane jabaradasta saMgha kALyo hate. A saMgha zrI zatruMjaya girirAjanI tathA rastAmAM AvatAM ane AsapAsanAM nAnAMmoTAM aneka tIrthonI yAtrA karIne pATaNa thaIne zaMkhezvara AvyuM hatuM. ahIM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI ghaNI ja dhAmadhUmathI yAtrApUjA vagere karIne ahIMthI saMgha rAdhanapura thaIne zrI geDI pArzvanAthanI yAtrA karavA mATe 'seI' gAma gaye hate. tyane ThAkara jesAjI yAtrALuo pAsethI muMDakuM lete hate. meTo saMgha jANIne teNe khUba dhana mAgyuM. samAdhAna na thayuM, tethI saMgha tyAM varakhaDI (pIluDI)nA vRkSa nIce sthApela zrI goDI pArzvanAthanI caraNapAdukAnAM darzana karIne soI gAmathI pAchA vaLe. cAra gAu dUra jaIne saMghe mukAma karyo. ATaluM dhana maLatuM hatuM te paNa gayuM, ema samajIne ThA. jesAjI tyAM AvIne saMghavIne mIThI mIThI vAte karIne saMghane pAcho seI gAma laI gaye. paNa tyAM ThA. jesAjI pAchA pharI beThe; saMghane zrI goDI pArzvanAthanI mUrtinAM darzana karavA na dIdhAM. saMgha nirAza thaI gaye. saMghe te divase tyAM ja For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra zaezvara mahAtIrtha mukAma karIne, sUri, sAdhu ane samasta saMghe maLIne zrI geDI pArzvanAthanI khUba ja bhaktibharI lAgaNIthI stuti karI ane darzana karavAnI utkaMThAthI prabhunI stuti, smaraNa bhAvanA, dhyAna karatAM rAtri vitAvI. tethI prasanna thaIne zAsanadeve ThA. jesAjIne rAtre svapna ApyuM. gajasiMha ThAkaranI samajAvaTathI samAdhAna thayuM. ThA. jesAjI mAnya teNe suMdara bagIcAmAM sajAvaTa karIne zrI geDI pArzvanAthanI mUrti padharAvI. saMghanA AnaMdane pAra na rahyo. samasta saMghane darzana thayAM. saue pUjA-sevA vagere prabhubhaktine sArI rIte lAbha lIdhe. A samAcAra vAyuvege phelAtAM dezadeza ane gAmegAmathI saMgha AvyA. saune darzanAdine lAbha maLe. sAdhama vAtsalya, laheNIo vagere khUba khUba thayuM. ThA. jesAjIne ghaNuM dhana ApyuM, te rAjI thayo. teNe A saMghavIne kAgaLa laIne je Ave tenuM muMDakuM mApha karyuM. A badhI hakIkatanuM A tIrthamAlAmAM khUba vistArathI varNana karyuM che, tathA saMghanA AkhA rastAmAM AvelAM jinAlayevALAM gAmonuM varNana, ThekaThekANe saMgha jamADanAra tathA laheNIo karanArAonAM nAma vagere ghaNuM ghaNuM varNana AmAM ApyuM che. aitihAsika dRSTithI paNa A tIrthamAlA ghaNuM upayogI che. (8) dhAmI vIrajIe kADhelA caturvidha saMgha sAthe tapAgacchanAyaka zrI vijayasenasUrijI (bIjA), zrI vijaya dharmasUrijI, upAdhyAya zrI rAjavijayajI, amRtavijyajI For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ trA vagere ghaNA yatioe A tInI vi. sa. 1830nA mAgha vadi 9 ne divase yAtrA karI (stA. 60). (9) vIsalanagaranA sadha sAthe 5. uttamavijayajInA ziSya paM. zrI padmavijayajIe sa'. 1834nA mAgazara vida 5 ne zukravAre A tIrthanI yAtrA karI te. 85). (10) tapAgacchanA zrIpUjya zrI vijayajiNa H(jinendra)sUrijIe kRSNavijayajI ziSya raMgavijayajI vagera parivAra sAthe ahIMnI yAtrA karIne vi. saM. 1852nA mAgha suDhi 7 ne sAmavAre, AsapAsanAM tamAma gAmeAnA mahAjanasaMghane kheAlAvIne-samajAvIne temanA parasparanA virAdha maTADI, badhAne bhegA besADI, jamADIne sarUpa kAvyAnA yaza lIdheA (stA. 91). (11) saMghavI mUlacaMdanA putra mANekazA ane zrImALI IcchAca de gujarAta (prAyaH amadAvAda)thI kADhela caturvidha saMgha sAthe paM. zrI zubhavijayajInA ziSya 5. zrI vIravijaya mahArAje A tIrthanI yAtrA vi. sa. 1877nA mAgazara viSe 1ne divase karI (stA. 93). (12) zeTha mAtIzAhanA samayamAM amadAvAdanA nAnA mANekanA putra saghavI premacaMda vIraca Mde kADhela caturvidha saMgha sAthe uparyu kta 5. zrI vIravijayajI mahArAje vi. sa. 1878nA phAgaNa vidi 13ne dvivase A tInI yAtrA karI. te vakhate gujarAtamAMthI gAmAgAmanA saghA ahIM yAtrArthe AvyA hatA (stA. 94). For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mAtha ' (13) rAdhanapurathIsaMghapati zrI zivacaMdabhAIsAMkaLacaMdabhAIe kADhelA caturvidha saMgha sAthe zrImAna AtmArAmajI (vijayAnaMdasUrizvarajI mahArAje, zrI harSavijyajI mahArAja Adi parivAra sAthe, saM. 1944nA kArataka vadi pane divase A tIrthanI yAtrA karI (rahe. 123.) gRhastha che je saMgha sAthe AcAryo ke munirAja hovAno ullekha nathI te A che - (1) zrI vIravaMzAvalI nAmanI paTTAvalImAM lakhyuM che ke mahArAjA saMprati A tIrthanI vakhatevakhata saMgha sAthe yAtrA karatA hatA. (2) mahAmAtya vastupAla-tejapAla Abu upara vi. saM. 1287mAM luNavasahI maMdiranI bahu ja dhAmadhUmathI pratiSThA karIne pAchA pharatAM saMgha sAthe caMdrAvatI, pAlanapura, satyapura (sAra) thaIne zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karIne dhoLakA gayA (sto. 20). (3) zrI zatruMjaya tIrthanA paMdaramA uddhAranI pratiSThA karAvIne pAchA pharatAM vi. saM. 1371mAM samazazAha ane temanA bhAI sahajAzAha e savAla saMgha sAthe vaDhavANuM, mAMDaLa, pADalA thaIne zaMkhezvara tIrthanI harSapUrvaka yAtrA karIne ahIMthI pATaNa gayA (sta. 136). (4) vi. saM. 1658mAM 1200 gADAM, 700 gheDA tathA UMTa savAre ane aneka subhaTothI yukta saMghavI hema For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ je kADhela saMgha mAravADathI ahIM yAtrArthe AvyA (rate 37). (5) gAmegAmanA aneka saMghe ahIM yAtrA karavA Ave che te 6 zleTa 63thI 67; te61, 68, 96, 111, 112, 123, 129, 14, 157). (6) "zrImAdhavAnalacatuSpadI' (A. zrI. zA. vi. sU. jJAnabhaMDAra, khaMbhAta)nI saM. 1736 bhAdaravA sudi 7 mavAre lakhAIne pUrNa thayelI hastalikhita pratanI prazastimAM lakhyuM che ke, "burAnapura (khAnadeza) nivAsI, vIzA piravADa zAha raMgajIe, pote pitAne hAthe pidA karelI lakSmI kharcane, meTA ADaMbarapUrvaka moTA ThAThamAThathI zrI zatruMjaya girirAjane saMgha kADhela. Abu vagere tIrthonI yAtrA karIne zatruMjaya jatAM mArgamAM temaNe zrI zaMkhezvara pArzvanAtha tIrthanI paNa saMgha sAthe bhaktipUrvaka yAtrA karI hatI. (7) jesalameranivAsI, kharataragacchIya, bAphaNagotrIya sA. gumAnacaMdajInA putre sA. bAdaramalajI vagere pAMca bhAI e jesalamera, udayapura ane koTAthI kaMketarIe dezadezamAM lakhIne ghaNuM ja ThAThamATha ane ghaNuM ja dhAmadhUmathI zatruMjaya girirAjane moTo jabaradasta saMgha vi. saM. 1891nA mAgha sudi 13ne divase pAlIthI kADhyo hate. rastAmAM aneka tIrthonI yAtrA karavA sAthe zatru jya, girinAra vagere mahAtIrthonI yAtrA karIne pAchA pharatAM zaMkhezvara tIrthanI paNa bhaktipUrvaka yAtrA karIne te saMgha tyAMthI rAdhanapura zrIgeDI pArzvanAthanI yAtrA karavA mATe gaye hete. For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha . (8) rAdhanapuranivAsI zAha haragoviMdadAsa uttamacaMda taraphathI rAdhanapurathI zrI zaMkhezvarajIne moTo saMgha vi. saM. 176nA phAgaNa vadi 1ne divase dhAmadhUmathI nIkaLe hate. temAM Azare doDhase gADAM hatAM. rAdhanapurathI nIkaLI zaMkhezvastIthanI yAtrA karI pAchA rAdhanapura pahoMcatAM sudhInuM tamAma gADAMonuM bhADuM paNa temaNe ApyuM hatuM. zaMkhezvaramAM rastAnAM gAmomAM tathA rAdhanapuramAMthI nIkaLatAM ane pisatAM paNa temaNe nakArazIe karI hatI. zaMkhezvaramAM mahesapUrvaka temaNe aSTottarI snAtra bhaNAvyuM hatuM. rAdhanapurathI zaMkhezvaranA bIjA sAmAnya saMghe ghaNA nIkaLe che, temAM traNathI pAMca hajAranuM kharca thAya che, jyAre A saMghamAM 19 thI 20 hajAra rUpiyAnuM kharca thayuM hatuM. munirAje (1) tapAgacchanAyaka zrImAna hIravijayasUrIzvarajI mahArAja, zrI vijayasenasUrIzvarajI mahArAja, zrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAja ane zrI vijayaprabhasUrIzvarajI mahArAja vagere parivAra sahita A tIrthanI yAtrAe aneka vAra padhAryA hatA. (2) uparyukta zrImAna vijayasenasUrIzvarajI mahArAja parivAra sAthe vi. saM. 1658mAM pATaNathI yAtrArthe ahIM padhAryA hatA. ahIMthI vihAra karI giranAra vagerenI yAtrA karIne navInanagara (jAmanagara)mAM comAsu karIne pAchA saM. 165mAM ahIMnI yAtrA karIne teozrIe amadAvAda jaIne For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAtrA comAsu karyuM hatuM (ra0 37). ' (3) zrImAna vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanA bIjA paTTadhara zrI vijayatilakasUrijI mahArAjanA paTTadhara zrI vijyAnaMdasUrijIe (saM. 1676mAM sUripada) A tIrthanI AnaMdapUrvaka pAMca vAra yAtrA karI hatI. (4) zrI puNyakalaza upAdhyAye vi. saM. 1708nA mAgazara vadi 12ne divase A tIrthanI yAtrA karI hatI (te) 113). (5) mahAmahopAdhyAya zrImAna yazavijyajI mahArAja A tIrtha para ati bhakti dharAvatA hatA ane teo saparivAra A tIrthanI yAtrA karavA ahIM padhAryA hatA. (6) upAdhyAya zrI lAvaNyavijayajInA ziSya zrI nityavijayajIe saM. 1745nA zrAvaNa vadi 13ne divase A tIrthanI yAtrA karI hatI (te 46). (7) paM. vinayakuzalaziSya, paM. kIrtikuzalaziSya, paM. jJAnakuzala vageree bahu dUra dezathI AvIne, A tIrthanI yAtrA karI hatI (sta. 139). (8) paM. zrI uttamavijayajInA ziSya. paM. zrI padravijayajI gaNIe A tIrthanI 21 vAra premapUrvaka yAtrA karI hatI (te 142). (9) zrI puNyasUrijInA ziSya zrI motIsAgarajIe caitrI pUname A tIrthanI yAtrA karI hatI te da6). gRhastha (1) vi. saM. 1308mAM mahAmaMtrI tejapAla pitAnA zrI 7 For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAlaya kuTuMba sAthe (kadAca saMgha paNa sAthe haze ja) zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karavA jatAM mArgamAM cadronmAnapura (caMdrumANacaMdruyANA)mAM temanuM AyuSya pUrNa thatAM svargavAsI thaI gayA. tethI gujarAtanA mahArAjAnI AjJA-maMjUrI laIne mahAmaMtrI vastupAlanA putra jaitrasihe tyAM (caMdumANamAM) hAthIghoDAonI racanA sahita ane toraNayukta, atimanahara jinAlaya, sarovara, dharmazALA, dAnazALA vagere mahAmAtya tejapAlanA puNyArthe karAvyuM (sta. 19). (2) zrI vijayadevasUrinA samakAlIna (aDhAramI sadIne prAraMbha) amadAvAdanA nagarazeTha zrImAna zAMtidAsa zeThe A tIrthanI yAtrA karI hatI, vagere vagere. A prakaraNanA chelA traNa peTAviSaye (gRhasthasaMgha, munirAje ane caha)nI je vigata ApI che temAM gRhastha saMghanI sAthe ane saMgha vinAnA gRhasthanI sAthe, munirAje nahi ja hoya tathA pR. 96mAM munirAjene piTAviSaya Apyo che temanI sAthe saMghe nahIM ja heya, ema cokakasa rIte kahI zakAya nahi, heya paNa kharA. paraMtu mane te graMthe -starane vageremAMthI jevA prakAranA ullekho maLyA e pramANe ja ahIM Apela che. For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIrNoddhAra 8 1. maMtrI sajjana zeDanA uddhAra A tInA vizeSa mahimAvatA aitihAsika kALa vi. saM. 1155thI zarU thAya che. te pahelAM vIranirvANu pachI zaMkhezvara tInA maMdiranA jIIddhAra kAI e karAye hAya tevA ullekha koI paNa graMthAmAM mArA jovAmAM Avya nathI. kadAca za Mkhezvara pArzva prabhunI A mUrti pahelAM koI paNa kAraNathI jamInamAM bhaMDArI dIdhI hAya ane pachI te vi. saM. 1150nI AsapAsamAM jamInamAMthI pragaTa thai hAya tA e paNa saMbhavita che. sa 1155thI pUnA gRddhAra sa MbaMdhI kaI paNa ullekho nahIM maLavAmAM kadAca A pazu mukhya kAraNa hAya. trIjA prakaraNamAM jaNAvyA pramANe A rAkhezvara gAmamAM vi. saM. 1000nI AsapAsamAM paNa zrAvakonAM ghI, For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha dezasara, upAzraya vagere hatA tema ja AcAryava, munivaryo vagere ahIM padhAratA hatA ane comAsA paNa karatA hatA. te50, kaDI 15mAM vikrama ane bhejarAjAe suMdara uddhAra karAvyA ema lakhyuM che, paraMtu e te zrI pArzvaprabhunAM bIjAM tIrtho mATe lakhyuM hoya tema lAge che, khAsa zaMkhezvarajI mATe lakhyuM hoya tema jaNAtuM nathI. - bAramI sadInuM prathama caraNuM cAlatuM hatuM. caulukya (selaMkI, mahArAjAdhirAja siddharAja jayasiMhe gujarAtanA pATanagara aNahilapura pATaNanI rAjyagAdI vi. saM. 1150thI 1199 sudhI ('prabaMdhacintAmaNi pramANe) bhAvI hatI. te vakhate selaMkIonI jAhojalAlI purasamAM hatI. siddharAja jayasiMhanI AjJA ghaNA dezamAM pravartatI hatI. temanA mukhya maMtrIomAM buddhizALI, zUravIra ane nyAyasaMpanna sajajana zeTha nAmanA paNa eka maMtrI hatA. te mahArAjA siddharAja jayasiMhanA ghaNuM vizvAsu ane premapAtra hatA. mahArAjA siddharAja jyasiha, sarva rIte megya jANuM, temane pAchaLathI seraThanA daMDanAyaka-sUbA nImavAthI te hoddA upara te keTalAMka varSo sudhI soraTha dezamAM rahela. te daramyAna temaNe girinAra uparanA jIrNa thaI gayelA zrI neminAtha prabhunA maMdirano suMdara jIrNoddhAra karAvIne tenI vi. saM. 1185mAM pratiSThA karAvI hatI. For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIrNoddhAra - te pahelAM sUripuMganA upadezathI temanA sAMbhaLavAmAM Avela ke, "zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrti ghaNI prAcIna ane camatkArika che." tethI te zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karavA gayela ane tyAra pachI temaNe tyAM A tIrthanA jIrNoddhArarUpe navesarathI devavimAna jevuM manehara maMdira baMdhAvIne temAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrti padharAvIne vi. saM. 1155mAM tenI pratiSThA karAvI. A pratiSThA samaye kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanA guruvarya zrI devacaMdrasUrijI tyAM upasthita hatA ema jaNAya che, ane tethI kadAca temanA ja upadezathI sajjana zeThe A jIrNoddhAra karAvyuM hoya ema lAge che. zrIkRSNa zaMkhapuramAM zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrti padharAvyA pachI. ghaNA lAMbA kALa sudhI e tyAM pUjAyA bAda, duzamana rAjAonA bhayathI ke game te kAraNe, e mUrti jamInamAM bhaMDArI dIdhI hoya ane kALakrame vi. saM. 1100nI AsapAsamAM e mUrti jamInamAMthI pragaTa thaI hoya, athavA te zrI zaMkhezvara pArzva prabhunuM derAsara bahu ja jIrNa thaI gayuM hoya, game te kAraNe hoya, paraMtu pAchaLathI seraThanA daMDanAyaka thayela maMtrI sajana zeThe ahIM jIrNoddhAra ja karAvyuM che ema nahIM, paNa A tIrthanA jIrNoddhArarUpe khAsa navIna prAsAda baMdhAvIne temAM zrI zaMkhezvara pArzva prabhunI mUrti padharAvIne pratiSThA karAvI hoya ema te 3 leka 6; te 24A leka 39; te 24B . 6; te 46 kaDI 23 vagere uparathI spaSTa rIte jANI zakAya che. For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAkA: 2. mahAmAtya vastupAla-tejapAlane uddhAra gujarAtanA mahArAjAdhirAja bhImadeva bIjAnA mahAmAtya, pATaNanivAsI, piravADajJAtIya, zUravIra, dAnavIra, dharmavIra vastupALa-tejapALe vRddha (vaDa) gacchAdhipati saMvijJapAkSika (saMvegI)zrImAna vardhamAnasUrijInA mukhathI zrI zaMkhezvara pArzvaprabhunA tIrthane adbhuta mahimA sAMbhaLIne, moTA ThAThamAThathI saMgha kADhIne, te sUrijInI sAthe, zaMkhezvaranI yAtrA karI hatI. tyAM temaNe mahatsava pUrvaka darzana-pUjana vagere karIne saMghapatinAM dareka kAryo karyA hatAM. tyAra pachI te maMdirane ghaNuM jIrNa thaI gayeluM jene te maMdirane temaNe jIrNoddhAra karAvIne maMdira sAva navA jevuM karAvyuM, tene pharatI bAvana jinAlayanI derIo upara sonAnA kaLaze caDAvyA. ane temaNe vi. saM. 1286 pachInA najIkanA samayamAM te jIrNoddhAranI pratiSThA zrImAna vardhamAnasUrizvarajI mahArAja vagere suvihita AcAryo pAse karAvI. A jIrNoddhAra ane tenI pratiSThAmAM mahAmAtya vastupALa-tejapALe be lAkha rUpiyA kharyA hatA. A pramANe mahAmAtya vastupALa ane tejapALanI A tIrtha upara pUrNa zraddhA-bhakti hovAthI teo vakhatevakhata ahIM AvIne prabhubhakti karatA hatA. 3. rANu durjanazalyane uddhAra caMdma pura (jhIMjhUvADA)nA rANuM durjanazalyane mahA duSTa For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 , keTa rega thayuM hatuM. zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI ArAdhanA karavAthI tene keDha naSTa thaye, kaMcanavarNa kAyA thaI, tethI prasanna thaIne zaNuM durjanazalya zaMkhezvarajInA maMdirane jIrNoddhAra karAvIne tene devavimAna jevuM suMdara karAvyuM. "jagadUcarita" mahAkAvya sarga 6 (te 40) mAM lakhyuM che ke, "pUrNimA pakSanA zrI paramadevasUrajIe zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI ArAdhanA karIne vi. saM. 130ranI AsapAsamAM mahArANA durjanazalanA koDha rogane maTADyo, tethI ukta sUrijInA upadezathI rAjA durjanazalya zaMkhezvarajInA prAsAdane jIrNoddhAra karAvyo." uparyukta "jagaDUta carita'mAM Apela saMvata anusAra mahAmAtya vastupALatejapALanA jIrNoddhAra pachI thoDAMka (15-20) varSomAM ja A jIrNoddhAra thaye gaNAya. te vakhate maMtrI tejapALa vidyamAna hatA. temanI vidyamAnatAmAM duzmana rAjAonA AkramaNethI A tIrthane nukasAna thavAnI saMbhAvanA thatI nathI. kadAca kudaratane laIne kaMI nukasAna thayuM hoya, tene sudharAvyuM hoya, athavA te plAsTara-raMga-rogAnAdi sAmAnya jarNoddhAra karAvyuM hoya ema lAge che. mahAmAtya vastupAla-tejapAla ane durjazalyanA jaNe . dvAra pachI A jinAlaya zeDAM ja varSo sudhI vidyamAna rahyuM. tyAra pachI kALakrame 14mI zatAbdInA uttarArdhamAM, gujarAta musalamAna bAdazAhanA hAthamAM gayuM te vakhate, alAuddIna khIlajInI athavA tyAra pachInA musalamAna bAdazAhanI . For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zamezvara mahAtI phAjonAM AkramaNAthI A maMdirane nAza thaye, paraMtu te vakhate mULanAyakajInI asala mUrtine zrIsa`ghe bhUmimAM bha'DArI dIdhI. uparyukta madira atyAre vidyamAna za Mkhezvara gAmanI mahAra haze ema lAge che. hAla vidyamAna zakhezvara gAmathI caMdranA mAge lagabhaga aDadhA mAIla dUra jatAM ghaTAI gayelA makAna jeve jaNAtA mATInA mATA TIMbe (UMcA TekarA) dekhAya che. e asala-mULa maMdira (jinAlaya) hAvAnuM gAmanA keTalAka leAkeA kahe che ane te vAta sAcI heAya tema lAge che. tema ja tyAM makAnAnA pAyA ane IMTo vagere dekhAya che. eTaluM jUnuM zamezvara gAma A tarapha hAya tema jAya che. A maMdiranA nAza pachI zrImAna vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI sAva navesarathI gAmamAM ma Mdira banyuM che, jenI hakIkata AgaLa ApavAmAM AvI che. aDavA gAmanI uttara dizA taraphanA jhAMpAnI bahuAra Avela khAseAla taLAvanA pazcima ziA taraphanA kinArA uparanA medAnamAM eka ThekANe zeSazAyI zrIkRSNanI khArA paththaramAMthI anAvelI prAcIna lAMkhI sUtelI mUrti che, je ghaNI jINa thaI gayela che. zeSanAganI phaNA upara zrIkRSNe sUtela che, temanA paga pAse lakSmIdevI beThelAM che. tenI pAse dAsIonI mUrtie katarela che, tenI pAsenI eka geALa paththaravALI mUrtimAM vacce eka deva ane tenI ane bAjue eka peka For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIrNoddhAra devInI mUrtio kotarelI che. tenI pAse eka khAza paththaranI ane eka ArasanI pAdukA joDI che. kyAMkathI maLI Avela haze, tyAMthI lAvIne ahIM mUkela haze ema jaNAya che. tenI AjubAjumAM puruSonA tathA satIonA pALiyA vagere che. tenI najIkamAM eka daTAI gayennI vAva hAvAnuM leAkeA kahe che. 105 A medAnamAM jUnAM makAnAnA pAyA vagerenI nizAnIe dekhAya che. tyAMthI thADu' AgaLa jatAM jemAMthI zrI za Mkhezvara pArzvaprabhunI mUrti nIkaLyAnuM kahevAya che, te khADo Ave che. A khADA jUnA heya ema jaNAya che. te khADAne ahIMnA leAkA jhaDavA e nAmathI eLakhe che. evI daMtakathA che ke, ahIMnA rahIza eka jaNunI eka gAya hamezAM jagalamAMthI carIne ghera AvatI vakhate A khADAnA sthAne jatI, tyAM tenuM dUdha jharI jatuM. cakkasa tapAsa karatAM A jha MDavAnA sthAne te gAyanuM dUdha jharatuM joI, ahIM koIka camatkArika devanI mUrti hovI joI e ema jANIne leAkAe te sthAne khUba UMDuM khAdatAM temAMthI zrI za Mkhezvara pArzvanAthanI mUrti nIkaLI." A daMtakathA pramANe, athavA game te rIte zrI za Mkhezvara pArzva prabhunI mUrti jamInamAMthI pragaTa thaI. tenAM darzana karIne leAkeA ghaNA ja khuzI thayA. saMghamAM vAta phelANI, gAmeAgAmathI sa the ane manuSyAnAM ToLeToLAM dana karavA mATe AvavA lAgyAM, ane navuM maMdira baMdhAvavAnI vAta carcAvA lAgI. 4. zrI vijayasenasUri pratiSThita uddhAra carcAnA pariNAme zrIsa Mghe, tapAgacchanA dAdA zrImAna For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamezvara mahAtItha hIravijayasUrizvarajI mahArAjanA paTTadhara ziSya zrImAna vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI za'khezvara gAmanI madhyamAM eka (hAlamAM gAmanI aMdara jUnA maMdiranuM khaMDiyera Ubhu che te) khAvana jinAlaya yukta zikhabadhI suMdara maMdira adhAvyuM. ma"kriya taiyAra thatAM zrIsadhe tenI mahAtsavapUrvaka zrImAna vijayasenasUrIzvarajI mahArAja pAse pratiSThA karAvI (stA. 25, 36). tet jUnA maMdiranI racanA A (jUnuM) maMdira, pazcima sanmukhanuM arthAt temAM khirAjamAna mULanAyakajInuM mukha pazcima dizA sAme hatuM. A madira zikharabaMdhI mULa traNa gabhArA, gUDhama'Dapa, sabhAmaMDapa ane bAvana jinAlaya yukta baneluM hatuM. bhamatInI derIomAM uttara tarapha e, dakSiNa tarapha e ane pUrva taraphanI paMktimAM vacce eka, ema kula pAMca meTA gabhArA (bhadra prAsAda) tathA 44 derIe khanela hatI. te dareka gabhArA ane pratyeka derIe upara paNa zikhara anelAM hatAM. mULa traNe gabhArA, traNe zikharA, banne maMDape, tenA uparanA gukho ane bhamatInI derIe chata sudhI khArA paththarathI tathA derIonAM badhAM zikharA, dIvAleA, derIAnA gukhajo vagere IMTothI khanelAM haze ema jaNAya che. iMTAnA kAma upara cUnAnuM plAsTara kareluM hatuM. plAsTaramAM kAI koI ThekANe suMdara nakazI karelI hatI. AvuM suMdara maMdira baneluM hovA chatAM kALanI vicitra ghaTanA kaheA ke musalamAna khAdazAheAna For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThThuM ddhAra prApathI kaheA, A madira pUrAM eMsI varSe paNa vidyamAna rahI zakayu nahIM. maMdiranA bhaMga mogala bAdazAha auraMgajhekha dilhInI gAdIe beThA pachI tenA rAjyakALa daramyAna lagabhaga vi. sa. 171pathI 1764 vaccenA koI varSamAM, tenI AjJAthI te vakhatanA amadAvADhanA sUbAe za MkhezvarajInI najIkamAM Avela muMjapura kasakhAnA ThAkora saradAra hamIrasiMhane tAbe karavA mATe muMjapura upara phrIja mekalI hatI, te phAja saradvAra hamIrasiMha upara vijaya meLavIne muMjapurathI pAchA pharatAM zaMkhezvarajInuM A manAhara maMdira teADI nAMkhyuM, keTalIka mUrtie hAthamAM AvI tene khaMDita karI nAMkhI, paraMtu tyAMnA saMghe agamacetI vAparIne mULanAyaka za khezvarajInI mUrtine bhoMyarAmAM saMtADI dIdhelI tethI te bacI gaI. A ghaTanA lagabhaga vi. saM. 1720 thI 1740 sudhImAM khanI hAya tema jaNAya che. arthAt e arasAmAM A marinA bhaMga-nAza thayeA. khaMDiyeranI sthiti 10' pazcima sanmukhanuM ane khAvana jinAlayavALu A maMdira paNa vizALa hatuM. maMdirane musalamAnI phAje teADI nAMkhyA pachI ghaNAM varSoM bAda A maMdiranI jamIna upayegamAM levA mATe, athavA teA tenA paththarA kAmamAM levA mATe, temAM vacce mULa gabhArA, gUDhamaMDapa ane sabhAmaMDapa Adi je haze te bilakula kADhI nAkhIne sApha medAna karela For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha che. eTale pahelAM ahIM mULa gabhAre, gUDhamaMDapa vagere zuM zuM hatuM te kAMI cakkasa rIte jANI zakAyuM nathI. paraMtu ahIMnA jUnA munIma vADIlAla devasIbhAI e jamIna khedAvIne tapAsa karatAM jaNAyuM ke, jamInamAM dezasaranA pAyA mojUda che. eTale mULa gabhAre vagere A medAnamAM vacce ja hatuM, e cakkasa thAya che. bhamatInI badhI derIonA khaMDiyero haju UbhAM che. lagabhaga badhI derIonI bahAranI bhIMte, bArazAkho, ozarInA staMbhe ane uparanAM zikharano theDe ghaNe (koImAM cAra AnI, koImAM ATha AnI te kaImAM bAra AnI) bhAga haju sAbUta Ubhe che. ghaNIkharI derIonI bArazAkho haju lAgelI che, chatAM darekane Do-ghaNe -bhAga te avazya paDI gayo che. badhI derIo ane gabhArAne chata sudhIne bhAga khArA paththarane banale hate. vaccenI dIvAle ane zikhara ITenAM banelAM hatAM. meTA gabhAra vagerenI dIvAlamAM karela cUnAnA plATaramAM suMdara nakazI karelI hatI, tenA namUnA haju keTaleka ThekANe majUda che. badhI derIonI AgaLanI ozarI, tenI chata, mukhya daravAjo ane gAma taraphane daravAje vagere bhAga sAva paDI gayA che. mukhya ane gAma taraphanA daravAjAne sthAne hAlamAM dIvAla caNavI laIne gAma taraphanA daravAjAne sthAne, te kaMpAuMDamAM AvavA javA mATe bAraNuM mUkIne e kaMpAuMDane kabaje karI lIdhuM che. A kaMpAuMDa ahIMnA jaina zvetAMbara kArakhAnAnA tAbAmAM che. For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIrNoddhAra 109kula hakka kArakhAnAne che. ahIM dara varSe kArtikI tathA caitrI pUnamane divase zrI zatruMjayagirirAjane suMdara 5Ta baMdhAya che. jUnA maMdiranA lekhe A jUnA maMdiranI bhamatInI lagabhaga dareka derIo ane gabhArAnI bAphyAkho para vi. saM. 16parathI 1698 sudhInA lekho che. temAMnA traNa gabhArAnA lekho kAMIka moTA, vyavasthita ane saMskRta bhASAmAM che. bAkInI derIonA lekhe sAva TUMkA ane lagabhaga cAlu jevI gujarAtI bhASAnA che. A badhA lekhomAM saMvata uparAMta derIe karAvanAra ke temAM mUrtio padharAvanAranA kuTuMbanA mANasonAM nAme ja mAtra Apela che. keI kaImAM gAmanuM nAma paNa Apela che, paraMtu pratiSThA karanAra AcArya ke munirAjanuM nAma keI paNa lekhamAM ApeluM nathI; mULa maMdiranA lekhamAM ApeluM haze tethI A lekhomAM nahIM ApyuM hoya tema jaNAya che. pAMcame jIrNoddhAra uparyukta derAsara tUTayA pachI zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrti keTalAka samaya sudhI bheMzamAM rAkhavAmAM AvI hatI. musalamAnI phajene bhaya dUra thayA pachI bhoMyarAmAMthI bahAra lAvIne tene muMjapara ke zaMkhezvaranA ThAkaree, keTaleka vakhata sudhI, pitAnA kabajAmAM rAkhI haze ane teo amuka rakama. lIdhA pachI ja yAtrALuone darzana karAvatA haze. - tyAra pachI zrImAna vijayasenasUrijI mahArAjanA paTTadhara zrI vijayadevasUrijI mahArAjanA paTTadhara (zrI vijayasiMhasUrijI mahArAjanA ziSya) zrI vijayaprabhasUrijI mahArAjanA. For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha upadezathI, zrI saMghanA AgevAnA prayAsathI yA te kavivara upAdhyAya zrI udayaratnajIe karelI stutithI thayelA camatkAra pachI temanA upadezathI zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrti zrIsaMghane sevavAmAM AvI hoya tema jaNAya che. te vakhate mULanAyakanI A mUrtine zrIsaMgha, navA derAsaranI sAme sipAIone rahevAnAM makAne che, temAMnAM mukhya oraDAnuM bAraNuM navA derAsaranA kaMpAuMDanA mukhya daravAjA bahAra, bajAranA rastA upara paDe che temAM, paNadAkhala vi. saM. 1750nI AsapAsamAM padharAvI haze. tyAM keTaloka vakhata sudhI pUjAyA bAda navuM (vartamAna) manahara derAsara taiyAra thatAM temAM prabhune padharAvavAmAM AvyA haze, je haju sudhI bhavya jIvethI tyAM pUjAya che ane bhaktonA manane pUrNa kare che. A vartamAna-navuM derAsara pAMcamA uddhAra tarIkenuM samajavAnuM che. uparyukta pAMca jIrNoddhAra uparAMta, "aMcalagacchIya bRhat paTTAvalI" bhASAntara pR. 87mAM, saM. 125mAM thayelA rIDAnA putra jIvA zAhe zaMkhezvarajInA jinaprAsAdano jIrNoddhAra karAvyAnuM ane "gujarAtanAM aitihAsika sAdhana", vibhAga 1-2mAM menAjI gAMdhAriye nAmanA vANiyAe nava lAkha rUpiyA kharcIne zaMkhezvarajInuM devAlaya baMdhAvyAnuM lakhyuM che. paraMtu Ane mATe bIjA koI graMtha ke zilAlekhonuM pramANa maLeluM nahIM hovAthI, tema ja saMvata mATe pAkI For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIrNoddhAra khAtarI nahIM maLavAthI, jIrNoddhAranA anukrama naMbaramAM tene ullekha karyo nathI. te sivAya, tetrAMka 4 ("dhanadaprabaMdha')mAM zaMkhapuramAM -zaMkharAjAnA samayamAM, tyAMnA ja vatanI dhanada nAmanA zeThe manahara jinAlaya karAvI, navIna jinabiMbanI sthApanA karIne eka suMdara bagIce karAvyAnuM lakhyuM che. paNa A vAta kadAca bIjA koI zaMkhapuranagara mATe hoya athavA te zaMkharAjAnA samayanI vAta hovAthI ati prAcIna kALanI A vAta hoya ema jaNAya che. tema ja uparyukta "acalagacchIya bahat paTTAvalI bhASAntara, pRSTha 227mAM lakhyuM che ke, ahIM cAturmAsa rahela zrI merUtuMgasUrijInA upadezathI vi. saM. 1868nA kArtika vadi 2, semavAre, zaMkhezvarajImAM kaDuA nAmanA zeThe jinapratimAonI pratiSThA karAvelI che. A pramANe mukhya mukhya uddhA sivAya ahIM bIjA sUkSma-nAnA nAnA uddhAra tathA bIjI pratimAonuM sthApana vagere ghaNI vAra thayuM haze, tema ja zaMkhezvara gAmamAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanA derAsara uparAMta bIjA derAsare paNa kaI kaI kALamAM avazya banyAM haze ane te keTalAka kALa vidyamAna rahyAM haze. paraMtu kALakrame atyAre chellA be-traNa sikAthI te zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrtivALuM vartamAnanavIna A eka ja derAsara vidyamAna che. For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' B ' tene = IIIIIII 9 navuM derAsara ghaNuM karIne zrI vijayasenasUrijI mahArAjanA paTTadhara zrI vijayadevasUrijI mahArAjanA paTTadhara (zrI vijyasiMhasUrijInA ziSya) zrI vijayaprabhasUrijI mahArAjanA upadezathI zrI saMghe taiyAra karAvela A navIna jinAlayane mULa gabhAre ane gUDhamaMDapa vagere taiyAra thaI jatAM, zrIsaMghe karela mahatsavapUrvaka, mULanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI mUrtine temAM birAjamAna karavAmAM AvI. tenI pratiSThA vi. saM.. 1760nI AsapAsamAM prAyaH uparyukta zrImAna vijayaprabhasUrijI mahArAjanA paTTadhara zrI vijaya ratnasUrijIe karI hoya ema jaNAya che. tyAra pachI theDA ja vakhatamAM bhamatInI derIo paNa banI hoya ema lAge che, kema ke ahIMnA vi. saM. 1868nA eka lekhamAM ahIMnI bhamatInI derIomAMnA phUTayAtUTyA kAmanuM samArakAma, ane cekamAM pharasabaMdhInuM vagere kAma For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ navuM derAsara karAvyAno ullekha che. vi. saM. 1868mAM samArakAma karAvavAne vakhata Ave eTale bhamatInI derIo vagere vi. saM. 1800 pahelAM jarUra banI cUkyuM haze ema jaNAya che. A derAsaranI pratiSThA thayA pachI sabhAmaMDapa, bAvana jinAlayanI bhamatInI derIo, gabhArA, zRMgArakIo, zRMgArakInI bahAranI oraDIo, dharmazALAo, AkhA kaMpAuMDa phate keTa vagere dhIme dhIme pATaNa-rAdhanapuranA gRhastha ane samasta saMgha taraphathI sahAyatA maLatI gaI tema banatAM gayAM. navA derAsaranI racanA A navuM derAsara, kaMpAuMDanI vaccenA bhAgamAM AveluM che. A derAsara beThI bAMdhaNInuM paNa vizALa ane suMdara che. ane te mULa gabhAre, gUDhamaMDapa, be sabhAmaMDapa, mULa gabhAnI baMne bAjue eka eka zikharabaMdhI gabhArA, bhamatImAM bAvana jinAlayanI derIo, zRMgArakIo ane vizALa ceka sahita baneluM che (sta. 129). temAM sauthI pahelAM mULa gabhAro (garbhAgAra), pachI gUDhamaMDapa, pachI traNa cekIo, pachI jUne sabhAmaMDapa, pachI no sabhAmaMDapa, pachI cha cekIo tyAra pachI mukhya daravAje, ane daravAjA bahAra zRMgArakImAM cAra cekIe banela che. gUDhamaMDapanI baMne bAjue eka eka gabhAre banela che. bhamatImAM, traNe bAjunI lAInamAM vacce eka eka gabhAro banela che. bhamatImAM, traNe bAjunI lAInamAM vacce eka eka moTA gabhArA sAthe 55 meTI derIe, derI zrI 8 For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtI pa1-paranI vaccenA khUNAmAM pAdukAnI derI 1 ane daravAjA pAse khUNAmAM padmAvatI devInI nAnakaDI derI 1 maLIne kula 57 derIe che. mULa gabhArA upara ane gUDhamaMDapanI baMne bAjunA ane gabhArA upara ema traNa zikhara banelAM che. temAM mULa gabhArA uparanuM zikhara sauthI UMcuM che. bhamatInA gabhAza ane derIo upara maLIne kula 59 zikharo banelAM che. temAM derIo uparanAM zikhare karatAM bhamatInA gabhArAnAM traNa zikhare jarA UMcAM che, paNa te mULa gabhAza uparanA zikhara karatAM jarA nIcAM che. gUDhamaMDapa ane tenI pachInA jUnA sabhAmaMDapa upara ghuMmaTane badale judA judA prAcIna ane beThA ghATanAM zikhara che. nave sabhAmaMDapa ane zaMgArakIo vagere upara ghumaTo banelA che. bhamatInI derI enI pAchaLanI lAInanI vacce gabhAre be khaMDavALo che. dareka gabhArA ane derIo upara zikhara che. tema ja bhamatInA dareka gabhAza ane derIonI eAsarInI chata upara eka eka zikhara pAse eka eka ghuMmaTa che, tathA gUDhamaMDapanI baMne bAjunA baMne gabhArAnAM zikhare pAse eka eka ghuMmaTa che. | mukhya daravAjA (zaMgArakI)nI aMdaranI traNa rIe ane bahAranI cAra cedIenA upara saLaMga maLa karela che, arthAta tenA upara makAna che, ane te makAnanI chAagAsI upara ghuMmaTa che. For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ bajAra gUDhamaMDapanI banne bAjunA bane gAbhAsanI ta upara javA mATe be pula bAMdhelA che. rAdhanapunivAsI zrIyuta kamaLazIbhAI gulAbacaMdanI dekharekha nIce gUDhamaMDapanI dIvAlomAM vi. saM. 1873mAM ghaNuM ja mane hara citrAmaNuM kAma thayuM che. temAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanA dasa bhavanA ane pAMca kalyANakanA bhAve suMdara rIte cItarelA che. citrAmaNa kAma karAvIne tenA upara kAca jaDI dIdhelA che. derAsaramAMnuM ArasanuM kAma mULa derAsarane mULa gabhAre, tenI bAjunA bane gabhArA ane gUDhamaMDapanI dIvAla upara, bahArathI makarANuMArasanI suMdara ane majabUta belI caDAvelI che. mULa gabhArAne ane gUDhamaMDapane mukhya daravAjo, e bane taddana makarANa-ArasanA ane suMdara keraNIyukta banelA che. vacce vacce raMgIna ArasanA TukaDAo suMdara rIte goThavyA che. e banne daravAjAnAM kamADe suMdara kataraNavALAM ane cAMdInAM patazathI maDhelAM che. gUDhamaMDapanI bane AjunA bane daravAjA paNa khUba suMdara kotaraNIvALA ane jharANu ArasanA balA che. gUDhamaMDapanA bhUtalamAM khUba miNAkAbaMdha raMgaberaMgI mInAkArI kAmavALe Asa jAle che. gUDhamaMDapanI banne bAjunA ane gabhArAnA daravAjA, badhA staMbhe, ghuMmaTe, pATaDA, bhauti, chajA vagere badhuM araNuM baneluM che. ane salAmaM bilakula (staMbhe, For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakheta2 mahAtIrtha pATaDA, taraNe, divAle ane ghuMmaTa zIkhe) makarANa-ArasanA banelA che. paraMtu jUnA sabhAmaMDapanA makarANAnA ghumaTa upara cUnAthI beThA ghATanA zikhara jevA AkAra banAvIne tenA upa2 kalaI karelI che. ane sabhAmaMDapanI jamInamAM bhabhakAbaMdha ane mULa gabhArAmAM, bhamatInI osarImAM tathA AkhA cekamAM sArI rIte ArasanI lAdIo jaDelI che. bhamatInA traNe gabhArAnA daravAjAnI bArazAkhe keraNavALA makarANunI banelI che. derI naM. 2 (padmAvatI devInI derI)ne mukhya daravAje khUba suMdara, keraNAdAra ane Arasane banelo che. bhamatInI tamAma derIonI aMdara ane bahAra bhIMtemAM pATaDA sudhI Arasa jaDelo che. phakta badhA staMbhe ane pATaDAthI uparanA bhAgamAM cUnAnI kalaI karAvela che. derAsaramAM thayeluM navuM kAma mULa gabhAro, bAjunA bane gabhArA ane gUDhamaMDapanI dIvAlo upara bahAranA bhAgamAM Arasa-makarANAnI khoLI; jUnA sabhAmaMDapanI pAse bIjo na sabhAmaMDapa, derIonI bahAranI bhIMtemAM ane cekamAM Arasa eDavAnuM, gUDhamaMDapamAM manahara citrakAma vagere kAmo vi. saM. 1970thI 1980 sudhImAM thayela che. atyAre A jinAlaya sAkSAta devavimAna jevuM zobhI rahyuM che. derIonI pharI pratiSThA mULanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna, zrI bhIDa For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ navuM derAsara 157 bhaMjana pArzvanAtha bhagavAnanA gabhAzanI traNe mUtio ane bIjA naMbaranI derImAMnI zrI padmAvatI devInI mUrti, A pAMca pratimA sivAyanI badhA gabhArA ane tamAma derIomAMthI prabhujI ane yakSa-yakSiNuo vagerenI mUrtio uthApana karIne, badhAya gabhArA tathA tamAma derIonI aMdara sAmAnya jarUrI samArakAma karAvIne ArasanAM pATiyAM caDAvIne, arthAt sUma-sAmAnya jIrNoddhAra karAvIne, uparyukta pAMca mUrtio sivAyanI bAkInI badhI mUrtionI vi. saM. 1967nA mAha sudi pane zanivAre pharI vAra pratiSThA karavAmAM AvI che. tyAra pachIthI Aja sudhImAM ahIM pharI vAra kaI paNuM meTo pratiSThAmahotsava thayo hoya tema jaNAyuM nathI-thayo nathI. varSagAMTha A mULa dezasara, kenA upadezathI koNe ane kyAre baMdhAvyuM, tema ja tenI pratiSThA keNe ane kyAre kaI sAla mitie karI-karAvI tene kaMI paNa patto lAgyuM nathI. tema A derAsaranI pratiSThAnI sAla miti ahIM ke rAdhanapuramAM koIne yAda nathI tethI ahIM dara varase kArtakI pUnama, caitrI pUnama, piSa dazamI ke evA moTA parvanA ke meLAnA divasoe aniyamita rIte dhajAo caDatI, koI koI vAra varSamAM be-traNa vAra paNa caDatI hatI, ema meM sAMbhaLyuM che. pachI upara lakhyA pramANe saM. 1967mAM tamAma derIonI pharI pratiSThA thaI, tyArathI ke tyAra pachInA najIkanA samayathI mULanAyakajInA gabhANa sahita tamAma gabhArA ane tamAma derIo upara dara varSe mAha sudi pane divase dhajAo For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakheva mAhAtI caDAvavAnuM nakkI karyuM che. tyArathI dara varSe niyamita rIte mULanAyakajInuM zikhara, badhA gabhArA tathA tamAma derIonA zikhare ane ghumaTa upara thaIne 65 dhajAo mAha sudi 5 (vasaMtapaMcamIne divase caDe che bhAvanagaravALA zeTha choTAlAla nAnacaMda ANaMdajIe mULanAyakajInI upara dhajA caDAvavA mATe keTalAMka varSothI amuka rakama kArakhAnAne arpaNa karelI che, tethI temanA taraphathI mULanAyakanA gabhArA upara dara varase dhajA caDe che. teo rezamI kApaDanI kasaba tathA jarInA bharatakAma yukta, naMdyAvarta, svastika, ya, siMha tathA subhASita vAyenA bharatakAma sahita suMdara dhajA bhAvanagaramAM karAvIne, teo pite athavA temanA gharamAMthI kaI paNa mANasara pitAnI maMDaLI sAthe AvIne, dara varase dhAmadhUmathI dhajA caDAve che. bAkInI dhajAe kArakhAnA taraphathI caDe che. derAsaranA zilAlekha A derAsaramAMthI mUrtio, kAusagiyA, parikaranI gAdIe, paTTo, dhAtunI mUrtio, pAdukAo ane dIvAlamAMnA maLIne kula pacIsa zilAlekhe maLyA che, temAM sauthI jUnAmAM jUne vi. saM. 1214ne ane sauthI navAmAM na vi. saM. 1916ne che. e badhA lekhe pariziSTa naM. 1mAM gujarAtI bhASAntaramAM ApyA che. derI naM. 11-12 vaccenA khUNAnI derInI aMdaranI ArasanI nAnI derImAM be pAdukApaTTa che. te viSama sthAnamAM ane aMdhArAmAM hevA chatAM ghaNA prayAse e bane pazmA lekhe utArI lIdhA che. For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ navuM derAsara AMtu e nAnI derInI bahAra bIjA ATha pAdukApaTTo che, tenA upara thoDA thoDA akSare khodelA che, paNa te ghaNA ghasAI gayelA hevAthI ane nirupayegI jaNAyAthI utA nathI. dhAtunI eka moTI prAcIna ekala mUrtinI beThaka para lekha khole che, paraMtu te cUnA-sImeMTamAM dabAyela hevAthI utArI zakI nathI. zRMgArakInI bahAra zRMgArakInI pAse (mukhya daravAjAnI bahAra) bane tarapha dalANa (khullI ozarIo) banelI che, te bannene cheDe eka eka oraDI banelI che, temAMnI ekamAM pUjAnAM kapaDAM ane bIjImAM kezara-sukhaDa utAravAnuM rahe che. ? zRMgArakInI sAme eka pAkuM (paththaranuM) dalANa banela che. tenI aMdaranA bhAgamAM eAraDIo banelI che, jemAM hAla kArakhAnAnA sipAIo rahe che. te oraDIomAM javAnA bAraNAnI bAzAkhane uMbaro derAsarane che ane tenuM eka bAraNuM kaMpAuMDanA mukhya daravAjA bahAra karatA upara paDe che, tenI bArazAkha tema ja uMbare derAsaranAM ja che. eTale navuM derAsara banyA pahelAM mULanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAthane ceDAMka varSo sudhI ahIM padharAvyA haze ema jaNAya che. For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAbha mUrti saMkhyA ane vizeSa hakIkata 10 garbhAgAra (mULa gabhAro) mULa gabhArAmAM mULanAyaka zrI za Mkhezvara pArzvanAthanI mATI, bhavya ane ramaNIya mUrti 1 ArasanA pacatIrthInA pazkira sahita che. parikara sudara che, mULanAyakajInI mUrti para lepa thayela che. pazkiranA ane kAusagiyAnI gAdI para vi. sa. 1666nA lekho che. eTale A parikaranI vi. sa. 1666nA poSa vikra 8ne zanivAre amadAvAdamAM pratiSThA thaI che. tyAra pachI tenuM ahIM sthApana karavAmAM AvyuM che. mULanAyakajInI mUrtinI beThaka ke parikaranI gAdI para lekha nathI. tathA dhAtunI paMcatIrthInA parikaramAM vacce mULanAyakajI tarIke sapheda sphaTika ratnanA mUrti 1 che. For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 mUrtisaMkhyA ane vizeSa hakIkata ane gabhAre - ApaNI jamaNI bAjunA gabhArAmAM mULanAyaka tarIke bhIDabhaMjana pArzvanAthanI (te. 129) manahara moTI mUrti 1 che. temanI banne bAjue sapheda ArasanA lagabhaga cAra cAra phUTa UMcA, manahara zrI neminAtha ane zrI AdinAthanA ekaeka kAusagiyA (UbhI mUrti) che. pratyeka kAusagiyAmAM bhagavAnanI 11-11 bIjI mUrtio katarelI che. eTale ane maLIne eka covIzI gaNAya. te banne kAusagniyAnI gAdI para vi. saM. 1326 mAgha vaMdira ravivAranA lekho che. ApaNI DAbI bAjunA gabhArAmAM mULanAyaka zrI ajitanAtha prabhu vagerenI ArasanI manehara mUrtie 3 che. zrI ajitanAtha bhagavAnanI mUrti saM. 1967nI pratiSThA vakhate joTANuthI lAvIne ahIM padharAvavAmAM AvI che. devakulikA-rIo - derI naM. 1mAM vartamAna jina mAtRvIzIne paTTa 1 che, tenA para vartamAna vIzInI jina mAtAonAM nAme lakhelAM che. te paTTanI DAbI bAjumAM padmAvatI devInI khaMDita mUrti 1 ne jamaNI bAjumAM yakSanI khaMDita mUrti 1 che. derI naM. 2. A padmAvatI devInI derI che. temAM vacce mukhya sthAne zrI padmAvatI devInI Azare 15 phUTa UMcI manahara mUrti le che, tene mAthe sarSanI phaNA che, tenA upara bhagavAnanI eka nAnI mUrti ketarelI che. devInI banne bAjue sAtamA mAtaMga yakSanI eka eka mUrti che. kula mUrtio 3 che. For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhara mahAtI gherI naM. 3mAM vamAnakALanI jina-cAvIzInA bhinna bhinna khaDAvALA padma 1 che. temAM cAra mUrtie AchI che. dareka mUrtio para prabhujInAM nAma khAdelAM che. ane pakimAMthI chUTA paDelA sapheda ArasanA lagabhaga 25 phUTa UMcA, joDInA ja kAusagiyA e che. (kula vastuo 3 che.) eka derI naM. 4mAM mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI pa-i yukta ArasanI mUrti 1 che. tenA parikamAM khIjI 23 jinamUrti suMdara rIte geADhavIne kotarelI che. eTale A eka cAvIzInA paTTa kahI zakAya. tenI beThaka para sa Mvata vinAnA zrAvaka jAlhAnA lekha che. te sivAya eka phUTa UMcA kAusanziyA 1 ane pagalAM joDI 3 che. vAra derI naM. 5mAM mULanAyaka zrI supArzvanAtha bhagavAna vagere jinakhikha 2 che, ane mULanAyakajInI DAkhI bAjumAM nAnA caumukhajI 1 che. derI naM. 6mAM mULanAyaka zrI zreyAMsanAtha bhagavAna vagere jinabi 3 che. derI na'. chamAM mU. nA, zrIsupArzvanAtha bha. vagere jinabiMba ra che. 919 zrI RSabhadeva bha. nuM 9 99 zrI neminAtha bha. nuM zrI anaMtanAtha bha. nuM 10 11 zrI pArzvanAtha bha. tuM 99 ,, "" 19 99 99 19 "" 99 99 "" 99 "" 99 9 99 "" 99 ,, 99 99 12 zrI kuMthunAthabha, vagere "" 13 zrI vimalanAtha bha.nuM (lAMchana spaSTa nathI.) 99 "" ,, For Personal & Private Use Only 99 ,, "" "" 99 ,, 0 0 3 1. "" 17 19 ""
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ atizakhyA A vizeSa hakIkata derI naM. 14 mU nA. zrI pArzvanAtha bha. nuM. jinabiMba 1 , , , 15 (gabhArA)mAM mU nA. cha vagere ) 3 , | mULanAyakanuM lAMchana sAva ghasAI gayuM che, takatImAM. zrI zAMtinAthajI lakhela che. derI naM. 16 , , cha zrI ...vagere , 3 , mULanAyakajInuM lAchana sAva ghasAI gayuM che, takatImAM mULanAyaka zrI dharmanAthajI lakhela che, paraMtu zrI dharmanAthajI te mULanAyakajIthI DAbI bAjumAM che. derI naM. 17mAM mU. nA. zrI zAMtinAtha bha. nI jinamUrti 1 che. , , 18 , , che , vagere, 3, mULanAyakanI DAbI bAjunI mUrti parikarasaha + mUrti ane parikara eka ja pASANamAM banela che. derI naM. 1mAM mU. 1.zrI zAMtinAtha bha. vagere jinabiMba 3 che, , , 20 , , zrI neminAtha , nuM , 1 , , , 21 , , , , , , 1 - , , 22 , zrI kaSabhadeva + + + 1 , derI naM. 23mAM mULanAyaka zrI ajitanAtha bhagavAnanI pILA ArasanI mUrti 1 che. derI naM. 24mAM mU nA zrI mahAvIra prabhunI mUrti 1 che. derI naM. ra5mAM mU. nA. zrI neminAtha prabhu vagerenI zyAma. ArasanI jinamUrtie 3 che. For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha derI naM. 26mAM mU. nA. zrI mahAvIrasvAmI vagere jinabiMba 3 che. derI naM. ra7mAM mU.nA. zrI AdinAtha bhagavAna vagere jinabiMba 3 che. derI naM. 28 (pAchaLanA gabhArA)mAM mU. nA. zrI neminAtha prabhunI zyAma ArasanI moTI mUti che ane zrI AdinAthajI tathA zrI zAMtinAthajInI sapheda ArasanI mUrtie 2 (kula mUrtio 3) che. derI naM. 29mAM mU. nAzrI ajitanAtha prabhu vagere jinabiMba 3 che. mULanAyakajInA bane khabhA upara ceTInA jevuM nizAna che. derI naM. 30mAM mU nA. zrI...........vagere janabiMba 3 che. mULanAyakajInuM lAMchana sAva ghasAI gayuM che, tethI nAma nakakI thaI zakayuM nathI. takatImAM rikhavadevajI lakhela che. derI naM. 31 mAM mUnA zrI zreyAMsanAtha bhavigere jinabiMba che. che ) 32 , , zrI zAMtinAtha , nuM , 1 che. , , 33 , , zrI suvidhinAtha , vagere, 3 che. >> >> 34 , zrI AdIzvara , , 3 che. mULanAyakanI banne bAjunI banne nAnI mUrtio parikara sahita che. AkhuM parikara ane mUrti eka ja pASANumAM ghaDAyela che. temAMnI jamaNI bAjunI mUrtinA parikaranI gAdI para saM. 1326 mAgha vadi 2 ravine lekha che. For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. mUtisaMkhyA ane vizeSa hakIkata derInaM. 35mAM mU. nA zrI mahAvIrasvAmInI mUrti 1che. derI naM. 36mAM mUnA. zrI .........nI mUti 1 che. mU. nA.jInuM lAMchana ghasAI gayuM che, spaSTa nathI. ArasanI takatImAM rikhavadevajI lakhela che. ane dhAtunI lAMchanA vinAnI ekala mUrti 1 che, tenI pAchaLa lekha che, paNa badhe lekha cUnAmAM daTAI gaye che. (kula mUrti 2). derI naM.37mAM mUnA zrI zAMtinAtha bhagavagere jinabiMba 3 che. >> >> 38 ) , zrI kuMthunAtha , nuM , 1 che. che , 39 ) , zrI anaMtanAtha,, ,, ,, 1 che. derI naM.40mAM mUnA zrI zAMtinAtha bha. vagere jinabiMba 3 che. , , gabhArA)mAM mU. nA. zrI , , 3 che.. mULanAyakajInuM lAMchana ghasAI gayuM che. spaSTa nathI. takatImAM zrI aranAtha bha. lakhela che. derI naM. 4ramAM mU. nA. zrIbhanI mUrti che. lAMchana spaSTa nathI. takatImAM zrI mahAvIra prabhu lakhela che. , derI naM. 43mAM mUnA. zrI zAMtinAtha bhaTa nI mUrti 1 che. ,, , 44 ,, ,, zrI pArzvanAtha ,, , , 1 che. , , 45 ,, ,, zrI ajitanAtha nuM jinabiMba 1 che. ,, zrI supArzvanAtha , vagere ,, 1 , zrI pArzvanAtha ; ; ; 3 che. ,, ,, zrI sumatinAtha , , , 3 che. , , 49 , , zrI dharmanAtha , nuM , 1 che. lAMchana spaSTa nathI, paraMtu vaja jaNAya che. takatImAM For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ gahanIya suvidhinAthajI lakhela che. mULanAyakajInI ane khAjue parikaranI uparanA bhAganA eka eka TukaDA judo judo sthApana karela che. khannemAM bhagavAnanI eDI eka eka mUrti kotarelI che. 1 saraka DherI naM. 50mAM mULanAyakajI zrI anaMtanAtha bhagavAna vagere jinabiMba 2 che. mU nA.jInuM lAMchana spaSTa nathI; mayUranI AkRti jevuM kauMcanuM lAMchana hoya tema jaNAya che. takatImAM sumatinAtha lakhela che. derI na'. 51mAM mU nA. zrI cadraprabhu vagere jinabiMba 3 che. DherI naM. paramAM mU. nA.jI tarIke samavasaraNunA AkAranA cAmukhajInI AkRtivALA jinacaiAvIzIne paTTa 1 che. A ceAvIzIpaTTanI nIcenI cAre taraphnI lAinamAM AcArya mahArAja, sthApanAcAya, vyAkhyAnasabhA, zrAvakazrAvikAo phUlanI mALAe hAthamAM laIne hAtha joDIne UbhAM UbhAM prabhujI pAse bhAvanA karatAM hAya, vagerenuM suMdara dRzya khodela che. A cAvIsInA paTTa para lekha che, paNa vaMcAtA nathI. A paTTanI banne bAjue eka eka caumukhajI che, derI na. 53mAM mU. nA.jI tarIke jina cAvIzInA paTTa 1 che. tenA u52 vi. sa. 1428 vaizAkha vidgha r sAmanA lekha che. tenI jamaNI bAjumAM rikamAMthI chUTA paDI gayelA lagabhaga traNa phUTa UMcA sapheda ArasanA kAu saMgiyA 1 che. tenI bAjumAM cAvIzInA paTTamAMthI chUTI paDI gayela baiThelI jinapUrti A 8 che. DAbI bAjumAM dhagabhaga 15-2 phUTa UMcA, paNa jaza nAnA-moTA, zyAma A For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ jIe cUsinyA ane vizeSa hakIkata rasanA kAusaMgiyA che ane tenI pAse sapheda ArasanA Azare cha IMca UMcA kAusagiyA 1 ma. kerI naM. 54mAM vacce mULanAyakajInA sthAna para zrI padmAvatI devInI Azare 1 phUTa UMcI mane hara mUrti che. tenA mastaka para sarpanI phaNa ane tenA upara tathA bane paDakhe maLIne bhagavAnanI nAnI beThelI mUtio traNa kerelI che. padmAvatI devInI baMne bAjumAM 11mI zrIvatsA mAnavI nAmanI devInI Azare 1 phUTa UMcI eka eka mUrti che. e pramANe A derImAM devIonI mUrtio 3 che. derI naM. papamAM vartamAnakALanI jina-mAtRvIzIne paTa 1 che. paTamAM vIze mAtAonAM nAme lakhelA che. tema ja temAM vi. saM. 1238ne lekha che. te sivAya aMbikA devInI mUrtio 2 ane zyAmavarNavALA yakSanI mUrti 1 che. derI naM. 6 (mukhya daravAjA pAsenI padmAvatI devInI srAva nAnI derI)mAM zrI padmAvatI devInI mUrti 1 che. tene sAthe sarSanI phaNA ane tenA upara bhagavAnanI beThelI mUrti 1 kerelI che. A mUrti para vi. saM. 1830ne lekha che. tenI AgaLa zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI pAdukA jeDI 1 che. derI naM. 51 paranI vaccenI khUNAnI derImAM madhya bhAgamAM AsanI eka nAnI derI banelI che. tenI aMdara pagalAM jeDI 2 che. tenI upara vi.saM. 174ne lekha che (juo pariziSTa 1, lekhAMka 7 tathA tenuM avalokana), temAM karAvanAranuM nAma che, jANa kevAM pagalAM che, te lakhyuM nathI. paNa te zrI zaMkhezvara pArtha vaAvA athavA keI cAnAM pagalAM hoya ema lAge che. For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zaMkhezvara mahAtI A nAnI derInI bahAra, daravAjAnI banne tarapha eka eka ane jamaNA hAtha tarapha pagalAM jeDI 6 maLIne kula pagalAM jeDI 8 jamIna upara sthApana karela che. te badhAM para thoDA thoDA akSaro khodelA che, paNa sthAnanI viSamatA, aMdhakAra ane akSare ghasAI gayelA hovAthI te barAbara vaMcAtA nathI. A pAdukAo AcAryo, munio ke yatieAnI haze ema jaNAya che. A derIomAM kula pagalAM jeDI 10 che. derI naM. 5, 33 ane 50 mImAM eka eka jinamUrti khArAi paththaranI banelI che ane tenA upara cUnAthI kalAI karelI che. A derAsaramAM atyAre kula mUrtio nIce pramANe cheH 1 mUnA. zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI parikaravAnI mUrti 2 ArasanI pakiravAnI jinamUrtio-3. 3 , parikara vinAnI ,, , -92 ,, nAnA-moTA kAusagiyA -9. , jina-vIzInA pado-3. samavasaraNanA AkArane jinavIzIne paTTa, jina-mAtRvIzInA pado-2. 8 dhAtunA parikaravALI sapheda raphaTikanI jinamUrti-1. 9 dhAtunI mATI ekala mUrti-1. 10 vIzI, paMcatIrtho vagere nAnI mUrtio-20 11 khArA paththaranI-cUnAnI karelI jinamUrtio-3. 12 ArasanA caumukhajI-3. 13 , cevIzInA padamAMthI chUTI paDI gayelI beThI AkRtinI jinamUrtio-8 = 2 x 6 For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 mRtisaMkhyA ane vizeSa hakIkata 14 ArasanA parikaranA upalA bhAganA TukaDA-2. 15 , zaMkhezvara pArzvanAthanAM pagalAM jeDI-3. 16 AsanAM pagalAM jeDI-11. , nI (sAtamA) mAtaMga yakSanI mUrtio-2. , yakSanI mUrti-1. 19 , , khaMDita mUrti-1. 20 ,, padmAvatI devInI mUrtio-3, 21 , , , khaMDita mUrti-1. ke, aMbikAdevInI mUrtio-1. 23 , (11mI) zrIvatsA-mAnavI devInI mUrtio-1. upara pramANe mULanAyakajInI mUrti 1, parikaravAnI bIjI mUrti 3, parikara vinAnI mUrti 92, khArA paththaranI mUrti 3, kAusagiyA 9, sphaTikanI mUrti 1, dhAtunI mUrtio 21 ane traNa caumukhajInI mUrtio 12 gaNatAM atyAre kula 142 jinamUrtio ahIM birAjamAna-vidyamAna che. jyAre paM. mahimAe vi. saM. 172mAM racela caityaparipATI nI DhALa 1, kaDI 5-6mAM paNa zrI zaMkhezvara tIrthamAM pUrvanA derAsaramAM 142 jinabiMba hovAnuM lakhyuM che (juo tetrAMka 140). A rIte mUrtionI saMkhyA akasmAta maLatI AvI gaI paNa e te jUnA (gAmamAM jenuM khaMDiyera UbhuM che te) derAsaranI vAta paM. mahimAe lakhI. junA derAsaramAMnI mULanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAtha sivAyanI bIjI badhI mUrtionuM zuM thayuM? musalamAnI phoe ukta maMdirane bhaMga karyo te vakhate naSTa karI nAMkhI For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha ke agamabuddhi vaNikee kaI ThekANe jamInamAM bhaMDArI dIdhI tene haju sudhI kaI patto lAgyuM nathI. navA derAsaramAM te mULanAyakajI sivAyanI lagabhaga bIjI badhI mUrtio kame kame bahAragAmathI AvelI che. zaMkhezvaranI AsapAsanAM keTalAMka gAmaDAomAMthI derAsara vadhAvI lIdhAM, tenI pratimAo tathA chUTaka chUTaka kaI kaI jagyAethI jamInamAMthI pragaTa thayelI pratimAo ahIM AvI che. saM. 1967mAM badhI derIonI pharI pratiSThA thaI, e vakhate keTalIka mUrtio bahAragAmathI AvI che. . ka E * * * surakri *.* is Re cha : hAI For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ * - ane hakaka gharmazALAo - zaMkhezvara mahAtIrthane chellAM varSomAM prabhAva tathA mAhAmya vistAra pAmatAM bhAvika yAtrIonI tathA pravAsIenI saMkhyA ekadhArI vadhatI rahI che. gADAmArga, pagaraste, relave raste ane esa. TI. dvArA divasa ne zata yAtrikonI avarajavara cAlu rahe che. emAM paNa relave hajI najadika AvI nahIM hovAthI sTeTa TrAnsaparTanI basa A divasa ThalavAya che ne bharAya che. eka kAcI gaNatarI mujaba beMtAlIsa ke teMtAlIsa esa. TI. baso Ave che ne jAya che. tema ja hamaNuM pAkA DAmaranA rastA thayA hovAthI khAnagI meTaro paNa Akhe dahADe AvatI-jatI jevA maLe che. comAsAmAM rastA-vAhana vagerenI sagavaDo pUratI na hovAthI, mukhyatve ziyALAnA ne unALAnA ATha mAsa For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zaMkhezvara mahAtIrtha yAtrIo AvatA, paNa have te rastA tema ja sagavaDe vadhavAthI bAre mAsa yAtrikono pravAha jovA maLe che. eka gaNatarI mujaba (vi. saM. 1011) ATha mahinAmAM aDhI lAkha yAtrike A tIrthane lAbha le che. sarerAza traNathI cArase yAtrIo Ave che ne jAya che. emAMya piSa vada dazame (bhagavAnanI varSagAMThane divase) pAMcathI sAta hajAra mANase, kArataka suda pUname paMdarasothI be hajAra yAtrike, caitrI pUname sAtathI ATha hajAra yAtriko ne besatA varSe bArasethI paMdarase bhAvike darzanane lAbha le che. A saMkhyA divase divase vadhatI jAya che, ne bhAratabharamAM A tIrthanI khyAti thatAM saMkhyAno nizcita AMka Aje Apa azakya thaye che. yAtriko ane pravAsIonI vadhatI jatI saMkhyAne samAvavA mATe ahIM dharmazALAo aneka che. AjanA yuga pramANe emAM navI navI sagavaDa UbhI karavAmAM Ave che, ne jIrNa thayelI dharmazALAone uddhAra paNa karavAmAM Ave che. - hAlamAM nAnI-moTI maLIne kula cha jaina dharmazALAe che, jenAM nAma-ThAma nIce mujaba cheH (1) beriMgavALI dharmazALA' derAsaranI uttare AvelI che. pahelAM A dharmazALA gaDhazALI dharmazALAnA nAmathI oLakhAtI chellA daza varSamAM junI dharmazALA upara meDe baMdhAvI navA khaMDa jAtrALuonI sagavaDa mATe baMdhAvyA che. For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama zALAo 133 (2) navA dezasaranI dakSiNa dizAmAM dhama zALAnI AraDIonI lAIna che. te paMcAsaravALA'nI dharmazALA kahevAya che. (3) 'TAMkAvALI' dharmazALAmAM eka moTo hola grAunDa leAra para banAvyA che, ane pahelA mALe cAra khaMDa banAvyA che. (4) navA derAsaranI sAmenI jagyAnA jUnA kheDa utArI nAMkhyA che, ane tyAM 50'x14'nA mApanA vyAkhyAna hAla manAvavAnA che. (5) prathama jemAM leAjanazALA cAlatI hatI te zeTha zrI IcchAcaa hImajIbhAInA nAmathI oLakhAtI dharmazALA jUnI che. hAlamAM temAM kArakhAnAnA nakaro rahe che. A dhama zALA paNa navI banAvavAnI vicAraNA cAle che. (6) gAmanA jhAMpAmAM navI thayelI (zeTha metIlAla mULajIbhAI hastakanI) dharmAMzALA paNa ghaNuM ja sudhArakAma mAge che. hAla vahIvaTa zeTha sakaracaMdramAtIlAlabhAI rAdhanapuravALA kare che. AmAMnI prathamanI pAMca dharmazALAe A tInA vahIvaTa karanAra zeTha jIvaNadAsa geDIdAsanI peDhI (za Mkhezvara kArakhAnA)ne tAme che, jyAre chellI dharmazALAneA vahIvaTa judA che. te dhama zALAonI vizeSa mAhitI nIce pramANe che; (1-2) zrI zaMkhezvara pArzva prabhunA A navA derAsaranI pratiSThA vi. sa. 1760nI AsapAsamAM thaI hatI. lagabhaga For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 za mezvara mahAtIthara te samayamAM ja A "gaDhavALI" nAmanI dharmazALA banAvI zarU thaI gaI haze. dhIme dhIme thoDAM varSomAM A navA derAsaranI traNe tarapha dharmazALAnI oraDIonI lAIne banI gaI hatI. uttara taraphanI oraDIonI pachavADe jamaNavAra karavAne moTo vaDe hate. derAsarathI uttara, pazcima ane dakSiNa dizA taraphanI dharmazALAnI traNe lAInanI eAraDI derAsarathI bahu ja najIka heI AzAtanA thatI hatI ane rathayAtrA vakhate 2tha pheravavAmAM bahu aDacaNa paDatI hatI. tethI chellAM 25-30 varSanI aMdara dhIre dhIre temAM sudhAro thate gaye. derAsaranI pachavADenI (pazcima taraphanI) dharmazALAnI oraDIo kADhI nAMkhIne rathayAtrA mATe raste moTo karyo. uttara dizA taraphanI oraDIo kADhI nAMkhIne raste pahoLA karIne navI oraDIo banAvIne tenAM bAraNAM jamaNavAranA vaMDAmAM mUkyAM. tema ja dakSiNa dizA taraphanI oraDIo je paMcAsaravALAnI dharmazALA kahevAya che, tenI oraDIe UMDI ane ozarI pahelI hatI, tene kADhI nAkhIne raste paheLe karIne derAsarathI jarA che. ozarIbaMdha oraDIonI lAina navesarathI baMdhAvI. A lAIna pUrI thayA pachI tenI pAsenA gaDhanA eka koThAnI pAse meDIbaMdha eka makAna hajI sudhI jUnuM rahI gayuM hatuM, ke je ghAsa-cAra vagere bharavAne upagamAM levAtuM hatuM, tene For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 pizALAe paNa pADI nAkhIne te jagyAe nIce traNa oraDA tathA upara be oraDA ane agAsIyukta suMdara pAkuM makAna kArakhAnA taraphathI vi. saM. 197mAM baMdhAvI levAmAM AvyuM che. jamaNavArano je vaMDa hatuM, temAM vacce bahu vizALa eka rAkhIne tenI cAre bAju dharmazALA tarIke oraDIonI lAIne vi. saM. 1987-88mAM ane tyAra pachInAM varSomAM baMdhAvI lIdhela che. A navI dharmazALAmAM yAtrALuone UtaravAnI sagavaDa sArI che. dharmazALA derAsarathI ja dUra hovAthI AzAtanAne saMbhava paNa nathI. temAM eka vizALa hoI ane temAM vacce vRkSe hevA sAthe temAM pANInuM beriMga mukAvela hovAthI yAtrALuone sArI rIte ArAma ane zAMti maLe tevI A dharmazALA thaI che. A derAsarane mukhya daravAjo ane tenI sAmenI (pUrva dizA taraphanI) dharmazALAnI vacce pahelAM jAhera raste-rAjamArga hate. paMcAsavALAnI dharmazALAnI pachavADenI zerImAMthI, nagArakhAnAnI nIcenI khaDakIvALA sthAne thaIne derAsaranA mukhya daravAjA pAse thaIne bajAramAM javAne raste hate. te vakhate A dezasaranA kaMpAuMDane mukhya -meTo -ugamaNe daravAje, je bajAranA rastA upara che te, nahotee bajAramAM javAne raste hate. pachI te jagyA rAjya pAsethI vecAtI kharIdI ' For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136. zaMkhezvara mahAtIrtha laIne vi. saM. 1867mAM te raste baMne taraphathI baMdha karIne nagArakhAnAnI nIce khaDakI-moTI DelI mUkIne tenA upara vi. saM. 1867mAM nagArakhAnuM baMdhAvyuM, jyAM haMmezAM kAyama khAte ceghaDiyAM vAge che, ane bajAranA rastA upara moTo daravAjo mUkI kaMpAuMDane pAko kabaje karI lIdhe. kaMpAuMDanA A daravAjAnI aMdara baMne tarapha dalA (ozarI) banelAM che, jemAM cekIdAro-sipAIo bese che ane tyAM cokIdAre rAtadivasa ghaDiyALanA DaMkA vagADe che. A AkhA kaMpAuMDanI pharate majabUta kile che, tene paNa lagabhaga A derAsaranI sAthe sAthe bAMdhavAne zarU karIne vi. saM. 1867mAM navI jamIna kharIdyA pachI vi. saM. 1874mAM A keTane pUro karyo haze ema jaNAya che, kema ke, dakSiNa dizA taraphanA gaDhanA, paMcAsaravALAnI dharmazALa pUrI thAya che tenI pAsenA, kaThAnA bahAranI-rAjamArga taraphanI dIvAlamAM "saM. 1874nA mAgazara sudi 2 e pramANe khodela che. beriMgavALI dharmazALAmAM 24 Dabala rUma, 13 bAtharUma sAthe rUma ne 9 sAdA rUma che. 4 hola che. (3) navA desaranI sAmenI lAInamAM khUNAmAM (nagArakhAnAnI bAjumAM, "TAMkAvALI dharmazALA AvelI che. nIcI khaDakImAM thaIne aMdara javAya che. A dharmazALA paththaranI pAkI-majabUta banelI che. bIjI dharmazALAo karatAM A sauthI jUnI hoya tema lAge che. For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmazALAo 137 AnI aMdara pANInuM TAMkuM hovAthI A "TAMkAvALI dharmazALA kahevAya che. derAsaramAM prakSAla vagere dareka kArya mATe A TAMkAnuM ja pANI vaparAya che, ane te bAra mAsa barAbara pahoMce che. sakhta dukALavALA varasamAM kadAca 4-6 mahinA bahArathI pANI lAvavuM paDe che. A dharmazALAnI aMdara javAnA rastAnAM bAraNAM nAnAM-bArIo jevAM che. tenuM eka bAraNuM jUnA derAsara tarapha javAnA rAjamArga upara paDe che. te bAraNAnI bahAranI DAbI bAjunI - dIvAlamAM saM. 1836no lekha che. (lekha naM. 59), ane bIju bAraNuM nagArakhAnAnI nIcenI DelInI pAse paDe che, temAMthI navA dezasaranA kaMpAuMDamAM javAya che. A bAraNamAthI aMdara jatAM, bAraNAnI uparanI bhIMtamAM vi. saM. 1854ne lekha che. (juo lekha naM. 6). A baMne lekho parathI jaNAya che ke, A dharmazALA samasta saMghe rAjaya pAsethI jamIna aghATa vecANa laIne rAdhanapuranA saMghanI dekharekhathI karAvI che. temAM dekharekha rAkhanArA pAMca zrAvakonAM tathA munIma, salATa vagerenAM paNa nAmo ApelAM che. (4) navA derAsaranA mukhya daravAjAnI barAbara sAmenA bhAgamAM eka pAkuM dalANuM (ozarI) banela che. tenI aMdara eAraDAo banelA che. A makAna paNa paththaranuM -pAkuM banela che. AmAMnA eka oraDAnuM eka bAraNuM jAhera rastA upara paDe che. te eraDAnI baMne taraphanAM bAraNAMnI bArazAkha ane uMbarA jotAM temAM navuM derAsara thayA pahelAM prabhujIne padharAvyA haze ema ekkasa jaNAya For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ khezvara mahAtIrtha che. hAla A makAno dharmazALA tarIke vaparAya che. temAM kArakhAnAnA sipAIe ane nekare kahe che, tathA kabUtara mATenuM anAja vagere paracUraNe sAmAna rAkhavAmAM Ave che. (5) rAdhanapuravALA zeTha IcchAcaMda hemajInI jaina dharmazALA bajAramAM rastA upara AvelI che. A dharmazALA zeTha jIvaNadAsa goDIdAsanI peDhI (jaina kArakhAnA)ne arpaNa karelI che. kArakhAnAnI vyavasthApaka kamiTIe A dharmazALAne keTaleka bhAga jaina bhejanazALAnI kamiTIne bhejanazALA mATe vAparavA ApyA hate. (6) rAdhanapuravALA zeTha maNilAla motIlAla mULajI mAraphata baMdhAyelI A dharmazALA, zaMkhezvara gAmanA pazcima taraphanA jhAMpAmAM, zrIsaMghanI Arthika sahAyathI ane zeTha. motIlAla mULajInI khaMta, lAgaNI ane jAti dekharekhathI banI che. tene eka cheDe "gaDhavALI navI dharmazALAne lagate che ane bIje cheDe cheka gAmanI bhAgoLe che. A dharmazALA pAkI, meDIbaMdha ane vizALa banelI che. yAtrALue. mATe uparanA bhAgamAM moTA moTA hala ane nIcenA bhAgamAM oraDAo banelA che. vacce vizALa coka che. Ano mukhya daravAje uttara sanmukha jAhera rastA upara che, paraMtu "gaDha vALI navI dharmazALAmAMthI paNa AmAM avAya-javAya che. A dharmazALA vi. saM. 1973nA caitra sudi 13 ne guruvAra tA. 5-4-1916ne divase, rAdhanapuranA nAmadAra For Personal & Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmazALAe navAbazrI jalAluddIna khAnajI sAhebanA mubAraka hAthe khullI mukAyelI che. A dharmazALAne uttara dizA taraphanA jAhera rastA taraphane Agale bhAga (mukhya daravAje, daravAjAnI banne taraphanI eAraDIonI lAIna ane tenA uparanA mALanA oraDAo) amadAvAdavALA svargavAsI zeTha varacaMda dIpacaMda sI. AI. I. je. pI. nA samaraNArthe temanI dharmapatnI DAhIbAIe sattara hajAra rUpiyA ApIne karAvela che. A dharmazALAne vahIvaTa rAdhanapura (hAla muMbaI) vALA zeTha motIlAla mULajInI peDhInA hAthamAM che, paNa temaNe te vahIvaTa kArakhAnAnI kamiTIne (zeTha jIvaNadAsa geDIdAsanI peDhIne) sepI devo vAjabI che. anya makAne gaDhavALI dharmazALAnA mukhya daravAjAthI aMdara pesatAM jamaNA hAtha taraphanA oraDAomAM ane tenI pAse, pIvA mATe kArela garama pANInI sagavaDa rAkhelI che. tenI pachI khUNAmAM eka jUnI pisALa (pauSadhazALA) hatI ke je zaMkhezvara gAmanA zrAvakone upAzraya tarIke dharmakAryo karavA sAru vAparavA mATe ApavAmAM Avela che. A upAzrayanI eka dIvAlanA gokhalAmAM zrI maNibhadravIranuM prAcIna sthAna che, tethI A pisALa tapAgacchanI haze ema lAge che. te pADIne tyAM AgaLanA bhAgamAM zeTha jIvaNadAsa geDIdAsanI. peDhI (zrI zaMkhezvara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka kAryAlaya)nI beThakanuM makAna karyuM che, ane tenA upara zrI hIravijaya For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zaMkhezvara mahAtIrtha sUrIzvarajI jaina pustakAlaya" hatuM. paraMtu e makAna jIrNa thaI gayela heI hAlamAM tene pADI nAkhyuM che. te ThekANe peDhI ane pustakAlaya mATe navuM makAna baMdhAvavAnuM kAma have pachI cAlu karavAnA che. jaina upAzraya tenI pAsethI vaMDAvALI navI dharmazALAmAM jatAM jamaNuM hAtha tarapha zrAvakene dharmakriyAo karavA mATe jaina upAzrayanuM suMdara makAna hAlamAM ja navuM taiyAra thayuM che, tethI munirAjane alAyadA UtaravAnI tathA zrAvakene dharmakriyAo karavAnI sagavaDa sArI thaI che. jaina pustakAlaya yAtrALuonI sagavaDatA khAtara, phurasadanA samayamAM yAtrALuo pustakavAcanane lAbha laI zake teTalA mATe, ahIM sava. zrImAna vijayanItisUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI saM. 1985mAM "zrI hIravijayasUrIzvarajI jaina pustakAlaya sthApana thayeluM che. temAM pustakane sAre saMgraha che, ane thoDAka jaina mAsika vagere chApAM paNa Ave che. paraMtu yAtrALuo A pustakAlayane joIe te lAbha letA nathI, mATe pustakAlayanI suvyavasthA thavAnI tathA yAtrALuoe tene sArI rIte lAbha levAnI jarUra che. pahelAM kArakhAnAnI junI oNphisanA makAnanA meDA upara A pustakAlaya rAkhyuM hatuM. paraMtu oNphisanuM jUnuM makAna pADI nAMkhavAthI hAlamAM eka oraDAmAM pustakonA kabATo rAkhelA che. oNphisanuM navuM makAna banaze tyAre sagavaDatAvALA makAnamAM zIghratAthI puratakAlayane For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmazALAo laI javAnuM ahIMnA kAryavAhake dhAre che. pustakAlaya dezasara AvavA-javAnA rastA upara ja ane nIcenA makAnamAM kAyama khAte rAkhavAmAM Ave te tene lAbha vadhAre pramANamAM leke laI zake, mATe tevI vyavasthA thavAnI jarUra che. cabUtara A kaMpAuMDanA mukhya daravAjAmAM pesatAM DAbI bAjumAM meTuM dalANa (ozarI) che tenA cheDA pAse kabUtara vagere paMkhIo mATe cabUta bane che. temAM pakSIo mATe kArakhAnA taraphathI haMmezAM anAja naMkhAya che. nagArakhAnuM TAMkAvALI dharmazALAnI pAse bahAra zerImAM javAnI jUnI bArI (DelI) che, tenA upara vi. saM. 1867nI sAlamAM nagArakhAnA mATe makAna banAveluM che, jyAM haMmezAM niyamita rIte coghaDiyAM vAge che. jaina bhejanazALA jagaprasiddha zAsavizArada jainAcArya zrImAna vijayadharmasUrijI mahArAjazrInA ziSyaratna zrImAna vijayabhaktisUrijI mahArAjazrInA sadupadeza ane preraNAthI, rAdhanapura ane zaMkhezvaranI AsapAsanAM keTalAMka gAmonA bhAvika jaina gRhasthAe A kAma hAthamAM laIne jaina yAtrALuonI sagavaDa mATe, saM. 1980nA mAgazara vadi 10ne divase, ahIM eka jaina bhejanazALA khullI mUkI hatI ane te bajAranA rastA upara AvelI ane jenA kArakhAnAnA tAbAnI rAdhanapuravALA For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ -142 zaezvare mahAtI zeTha IrachAcaMda hemachanI dharmazALAmAM rAkhavAmAM AvI hatI. A bhejanazALA thavAthI yAtrALuone ghaNI anukULatA thaI che. bhejana AdinI vyavasthA sArI che. A bhejanazALAmAM jamanAra pAsethI pahelA eka TaMkanA cAra AnA ane be TaMkanA cha AnA, tyAra pachI pAMca AnA ane sAta AnA letA hatA; ane pachI eka TaMkanA sAta AnA ane be TaMkanA dasa AnA letA hatA te dara vadhIne eka TaMkane eka rUpiye ne be TaMkane doDha rUpiye hAlamAM che. tema ja A bhejanazALA sAdhusAdhvIonI bhaktine sArAmAM sAro lAbha le che. A bhejanazALAnI vyavasthA ane dekharekha rAdhanapura, samI, muMjapura, bolerA, lolADA, AdariyANA, jhijhUvADA, paMcAsara, sItApura, bhadaroDA, viramagAma ane amadAvAdanA maLIne kula 18 meMbaronI banelI maeNnejiMga kamiTI khe che. janarala kamiTInA Azare 126 meMbare che. menejiMga kamiTIne meMbare avAranavAra ahIM AvIne jAta dekharekha rAkhe che. ene vArSika hisAba ane ripiTa chapAya che. game te bhege paNa A bhejanazALa cAlu rAkhavAnI kamiTInA nirNayane lIdhe A saMsthA pAse je bhaMDeraLa hatuM te, vizvayuddhanI meghavArIne lIdhe 2-3 varSa pahelAM khelAruM thaI gayuM, eTale kamiTInAM bhAvika 4-5 sajajanee samayane bhega ApI; gayA varasamAM muMbaI jaI, phALe karI azire pacAsa hajAranuM bhaMDoLa karyuM che, jenuM vyAja For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmazALAo 143 Azare paMdaraso rUpiyA UpajI zake. jyAre A vizvayuddha aMgenI bhayaMkara meMghavArI sAthe anAja vagere khAdya padArtho uparanA kolane lIdhe sIdhuM sAmAna bilakula nahi maLatuM hovAnA kAraNe dareka yAtrALuone prAyaH bhajanazALAmAM ja jamavuM paDatuM hovAthI, bhejanazALAne vArSika pAMca hajAra rUpiyAne tUTI paDe che. temAMthI vyAjanI Upaja bAda karatAM, lagabhaga sADA traNa hajAra taTo rahe che, mATe bhiAvakuMDa khAtAmAM sahAyatAnI jarUra hevAthI, udAra dilanA mahAnubhAvanuM A tarapha lakSakheMcavAmAM Ave che. hAlamAM bhejanazALAnuM navuM makAna bAMdhavAmAM AvyuM che ne temAM pUrathI sagavaDo utAravAmAM AvI che. For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ bagIcA ane gaucara jamIna 12 bagIce (naM. 1) zaMkhezvara gAmanA ugamaNA-pUrva dizAnA-jhAMpAmAM zaMkhezvarajInA jaina . ma. kArakhAnA (kAryAlaya) ne eka meTo rA vaghAne bagIco che. temAM phUlanA ropAo uparAMta phaLanAM meTAM vRkSo paNa ghaNAM che. te sivAya temAM nekarone rahevA mATe makAna banelAM che. ane kArakhAnAnAM gheDA ane Dhore paNa ahIM rAkhavAmAM Ave che. A bagIcAmAM jeTalAM phUla thAya che te badhAM haMmezAM derAsarajImAM Ave che. pANI mATe A bagIcAmAM paDhI taraphathI beriMga karAvavAmAM Avela che ane te beriMganuM pANI dharmazALAmAM pahoMcADavA mATe jamInamAM pAIpi nAkhI che. jAtrALuone nAhavAchevA tathA pIvAnA upayogamAM A pANI levAmAM Ave che. pANI khAruM hovA chatAM taMdurastIne hAnikartA nathI. beriMgane upaga gAmaleke paNa kare che. A pradeza For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ bagIcA ane gaucara jamIna khAropATa kahevAya che, eTale mIThuM pANI nIkaLavAnI atre zakyatA nathI. A pANI tathA DhoronA upayogamAM paNa Ave che. A bagIcAmAM pAkI bAMdhelI eka moTI chatrI che. te chatrInI aMdara zikharabaMdhI nAnI derImAM pAyacaMdagacchanA zrI harSacaMdrasUri nAmanA zrI pUjyanAM pagalAM jeDI 1 chetenI upara vi. saM. 191dane lekha che (juo lekha naM. 62). bagIce (naM. 2) gAmanA AthamaNuM (pazcima) jhAMpAnI najIkamAM paNa kArakhAnAnA tAbAne cAra vIghAne eka bagIce hate. paNa tyAMnA kUvAmAM bagIcAne thAya teTaluM pUratuM pANI nahIM hovAthI te bagIce kADhI nAkhIne te jamIna vighaTIthI kheDUtane kheDavA mATe ApI devAmAM Ave che. tenI vArSika amuka rakama kArakhAnAne maLe che. bagIce (naM. 3) zaMkhezvara gAmanI uttara dizAmAM, khArasola taLAvanA kinArA upara, kaMDakUvAnI najIkamAM, gulAbanA phUlanA ropAvALe aDhI vidyAne eka bagIce che. te bagIce eka sakhI gRhastha saM. 1997mAM kharIdIne zaMkhezvarajInA kArakhAnAne arpaNa karyo che. temAMthI haMmezAM gulAba vagerenAM puSpo prabhujIne caDAvavA mATe derAsarajImAM Ave che. gaucara jamIna zaMkhezvara gAmanI uttara dizA taraphanA jhAMpA bahAra thI 10 For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha khAla taLAvanI pAse, khaMDiyA gAmanA rastA upara, hAlamAM zaMkhezvara kAryAlaya (kArakhAnA)nI maMjUrIthI gAmanA kheDUte jyAM khaLAM taiyAra kare che, te ane tenI pAse je paDatara jamIna che te UMTavALiyA" khetaranI che. A UMTavALiyuM nAmanuM moTuM khetara ane tenI AsapAsanI jamIna, rAjyane kara bharIne rAjyanI maMjUrIthI zeTha gaNezacaMdra zAMtidAsa, jhAlA amarAjI, jhAlA rAmadAsajI ane gAmanA mukhI, paTela vagerenI sAkSIthI, gAmanA lokoe maLIne, zaMkhezvarajInA derAsarane arpaNa karIne vi. saM. 17raranA mAgha sudirane budhavAre gaucara mATe chUTI mUkI che. moTA vistAravALI jamInamAM cheTe cheTe "saraI'nA pAMca paththara kheDelA che, temAMthI traNa "saraI'nA lekho mahAmahenate vAMcI, jeTalo bhAga vaMcANe teTalo bhAga utArI laIne, pahelA pariziSTamAM lekhAMka naM. 63, 64, 6pamAM Apela che. bAkInI be saraInA lekhanA akSare sAva ghasAI gayelA hovAthI vAMcI zakAyA nathI. temAM koI bIjA khetarane paNa gaucara mATe chUTuM mUkavAne ulekha hevAnI saMbhAvanA thAya che. ukta traNe saraIne lekhanI nakale zeTha jIvaNadAsa geDIdAsanI peDhI (kArakhAnA)mAM paNa mojUda che. A nakale kArakhAnAnA kAryavAhake e rAdhanapura sTeTanA daphataramAM kaI kArya prasaMge saM. 1950nA phAgaNa mAsamAM dAkhala karela che. A gaucara jamInanI vizeSa hakIkata jANavA . mATe pariziSTa 1mAM lekhAMka 63, 64 ane 65 juo.. For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ meLA 13 meLA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha tIrthanA aMge ahIM kAyama khAte dara varSe traNa moTA meLA bharAya cheH (1) caitrI pUnamane, (2) kAratakI pUnamane ane (3) piSadazamI-mAgazara vadi 10ne. (2) uparyukta traNe meLAmAM caitrI pUnamane meLe sauthI jabaradasta bharAya che. A meLA upara rAdhanapura ane pATaNathI saMghe Ave che, te upAMta gAmegAmathI yAtrALuo Ave che. A meLAprasaMge munirAje ane sAdhvIjIo paNa sArA pramANamAM Ave che. A meLe sArvajanika hAI jaine uparAMta aDhAre varNanA manuSya A meLAmAM mAla vecavA ane kharIdavA mATe Ave che. teo badhA prema ane bhaktithI zaMkhezvara pArzvanAthanAM darzana karIne yathAzakti bheTa caDAve che. For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zaMkhezvara mahAtIthara A meLAmAM ghaNI vAra jana kemanuM pAMca-pAMca hajAra mANasa ekaThuM thAya che. AgaLanA samayamAM te karatAMya vadhAre mANasa ekaThuM thatuM haze ema jaNAya che. kema ke, A meLA prasaMge pahelAM navakArazI-sAdharmika vAtsalyamAM zIra, dALa ane zeSavA-jhAlara (caNa-vAlanuM) jamaNuM thatuM. te vakhate gaDhavALI-hAla navI thayelI dharmazALAnA cekamAM vacce eka ThekANe jamInamAM khADe chedIne kuMDanI peThe tene cUnAbaMdha caNuM laIne pAkI kalaI karela che, tenI aMdara zIre taiyAra karIne bhaThThA ane e ja dharmazALAnI ozarInA kinAre 2-3 ghaDIe-mATInI keDIo cUnAthI caNe lIdhI hatI temAM zeSavA-jhAlaranuM zAka taiyAra karIne bharatA tathA meTAM raMgADAMomAM dALa rAMdhIne tyAM-cekamAM mUkI rAkhatA, ane leke jamavA bese tyAre pIrasanA emAMthI laI laI ne pIrasatA. matalaba ke pIrasanArAone zIre vagere kaI paNa cIja keI AgevAnonA aMkuza heThaLathI lAvavI paDe evuM nahatuM. pIrasanArAo svataH e sthaLethI lAvI-lAvIne pIrasatA. paNa AgaLanA leke bhadrika hevA sAthe, koInuM bUruM karavAmAM rAjI nahAtA; mAla vadhAre laI laIne paDatuM mUkIne bagADa karatA nahatA. paisA kharcanArAone yaza maLe temAM teo rAjI rahetA. (AjakAla je A pramANe mAla chUTa mUkI dIdhuM hoya te leke mAlane ghaNuM ja bagADa kare. khAya thoDuM ne bagADe jhAjhuM, ane pAchaLanA mANasane kadAca bhUkhyA rahevAne samaya paNa Ave). (2) kArtakI pUnamanA meLAmAM sAdhu-sAdhvIo te For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ meLA *$17 bahu ja ochA pramANamAM AvI zake. mahumAM bahu za khezvarajIthI sAta-ATha gAu sudhInAM gAme AdariyANA, jhiMjhUvADA, paMcAsara, mujapura, hArIja, samI, dasADA vageremAM cAmAsu rahela hAya e ja AvI zake. paraMtu A meLAmAM dara varSe rAdhanapuranA saMgha AvavA uparAMta gAmegAmathI yAtrALue sArI sakhyAmAM Ave che. 149 (3) pASa dazamI (mAgazara vadi 10)ne divase zrI pArzvanAtha prabhunuM janmakalyANaka hAvAthI te divase ahI aThThamanuM ghaNuM ja mahattva che. atre te divase meLo bharAya che. sAdhu sAdhvIonAM ThANAM lagabhaga 100 thI 150 hoya che. A vakhate lagabhaga aThThama 400 thI 500nI sakhyAmAM thAya che. pASa dazamI para aThThama karanAra darekane attaravAraNAM tathA pAraNAM peDhI taraphanI kAvAya che. poSa dazamI (mAgazara vajra 10)nI neAkArazI chellAM e varSoMthI rAdhanapuravALA eka sadgRhastha zrI. harageAvanadAsa jIvAbhAI hastaka thAya che. AsA vada terasa, caudaza ane amAsanA rAja pazu lagabhaga 150 arjuma thAya che. A traNe meLAnA divaseAmAM zrI zatruMjaya paTadarzana, rathayAtrAnA varagheADA, meATI pUjAe, AMgI, bhAvanA, rAtrijAgaraNa ane sadhavAtsalya vagere dhArmika kArya, adhAraNa ane sagavaDa pramANe thAya che. yAtrALuo temAM bhAga laI pAtAnA te divase dharmakriyAmAM AnaMdapUrvaka pasAra kare che, For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. zaMkhezvara mahAtIrtha tema ja cemAsA sivAyanI dareka mAsanI pUnamane divase A tIrthanI avazya yAtrA karavI evI pratijJAvALA ghaNuM mANasa heI, AsapAsanAM gAmaDAM, gAma ane TheTha amadAvAda vagere zaheromAMthI paNa yAtrALuo A tIrthanAM darzana -yAtrA mATe dara pUname Ave che. have DAmararoDa thaI javAthI dareka pUname 800thI 1000 jAtrALuo Ave che. comAsAmAM paNuM esa. TI. cAlu rahe che. temAM paNa amadAvAdanivAsI zeTha lAlabhAI laThThA, zeTha bacubhAI nathubhAI IlekiTrakavALA ane zeTha lalubhAI ghaDiyALI vagere keTalAka gRhastha te bhara comAsAmAM varasAda varasate hoya ane raste kharAba thaI gayuM hoya to paNuM bAre mAsanI dara pUname A tIrthanI yAtrA kavA avazya Ave ja, koI anivArya kAraNathI eka pUname na AvI zakAya evuM hoya te bIjI pUname yAtrA na kare tyAM sudhI eTale eka mahinA sudhI ghIne tyAga rahe. vacce yAtrA karavA AvI jAya te paNa te gaNatarImAM gaNAya nahIM,- AvI pratijJAvALA paNa hatA. vaLI keTalAka sajajane dara varSe traNa-cAra vAra AvavuM, keTalAka amuka amuka meLA upara athavA amuka divase AvavuM, na avAya to pharI vAra na Ave tyAM sudhI ghIne tyAga, AvI pratijJAvALA paNa che ane teo muMbaI jeTale dUrathI paNa varSamAM 3-4 vakhata ahIM yAtrArthe Ave che. A uparathI A tIrthane prabhAva keTale che, ane lokone A tIrtha pratye keTale bhaktibhAva che te spaSTa nA sudhI zAsanane yAtrA nAma na AvI For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ meLA samajAI zake tema che. - uparyukta traNa meLA ane dara pUnama sivAya bIjAM jana parvo-tahevAramAM paNa ahIM yAtrALuo sArA pramANamAM ekaThA thAya che. - rAdhanapuranA navAba sAheba taraphathI ke sTeTa taraphathI A tIrthane jamIna vagere kaMI ne kaMI bakSIsamAM paNa maLyuM haze ja, paraMtu te saMbaMdhI kaMI paNa lekhe ke dastAvejo mane maLI zakyA nahIM hovAthI--cekasa mAhitI nahi. maLavAthI-te bAbata ahIM vadhAre vigatathI rajU karI zakyo nathI. paraMtu A derAsarajInA mukhya daravAjAmAM praveza karatAM pahelAM, osarImAM DAbI bAjumAM kesara-sukhaDa ghasavAnI eAraDI che, tenI osarInI pAse dAnapatrano eka paththara kheDele che, temAM vi. saM. 1824ne rAdhanapuranA te vakhatanA navAba sAheba hasanakhAnajInA putra khAnArANA zrI alapakhAnajInA vakhatane zilAlekha khole che, paNa tenA akSaro beDiyA ane ghasAI gayelA hovAthI, mahenata karavA chatAM paNa te lekha pUrepUro vAMcI zakAyuM nathI. paraMtu kAMIka jamIna vagere bheTa karyAne athavA te dANa-jakAta mApha karyAnA dAnapatrane ja A zilAlekha have joIe ema jaNAya che. A zilAlekha saMbaMdhI kaMIka vizeSa jANavuM hoya temaNe pariziSTa 1ne lekhAMka 64 je. zikAranI sakhata manAI zaMkhezvara gAmanI hadamAM koI paNa jAtane zikAra karavAnI manAI pharamAvavAmAM AvI che.. For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahIvaTa ane vyavasthA 14 ekAe pahelAM zaMkhezvara gAmamAM zrAvakanI ghaNI vasatI hatI. jyAre zaMkhezvara gAmamAM moTA moTA sUrivaye aneka muMniza sAthe comAsA karatA hatA te samayamAM keTalAka saikAo sudhI A tIrthane vahIvaTa zaMkhezvara gAmane ja saMgha kara haze, emAM zaka nathI. pachI musalamAnI laDAI enA jamAnAmAM ahIMnI jana vastI, laDAIo vagerenA bhayane lIdhe nAsI javAthI, ghaTI gaI haze, eTale tyAra pachI A tIrthane vahIvaTa, najIkamAM AvelA pATaNa zaheranA saMdhanA * hAthamAM hoya te nA nahIM. paraMtu te mATe koI graMtha ke zilAlekhanuM pramANa mane ekyuM nathI. tyAra pachI A For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahIvaTa ane byuvasthA 53. tInA vahIvaTa, za'khezvara gAma pahelAM rAdhanapura sTeTanuM hatuM tethI tathA rAdhanapuramAM janAnI vastI ghaNI hAvAthI, rAdhanapuranA sadhane soMpAye ane ghaNAM varSoM sudhI temanA hAthamAM rahyo. A tI nA vahIvaTa rAdhanapuranA saMdhane kathAre sAMpAye, te cAkkasa rIte jANavAmAM AvyuM nathI, paraMtu chellAM lagabhaga doDhaso varSAthI ahIMneA vahIvaTa rAdhanapuranA saghanA hAthamAM hatA e tA cekasa vAta che kema ke, TAMkAvALI' dharmazALAnA vi. sa. 1836 ane 1854nA zilAlekhA (lekha na. pa9, 60)mAM tathA navA derAsaranA mukhya daravAjAnI mahAra (zRMgAracAkInI) DAbI bAjunI dIvAlamAM ceADelA vi. sa. 1868nA lekha (lekha na. 11)mAM rAdhanapuranA mazAliyA tathA zAha vagere kuTuMbanA gRhasthAe peAtAnI dekharekhathI 'TAMkAvALI' dha zALA karAvyAnuM ane navA dezasamAM jIrNoddhAranuM kAma karAvyAnuM lakhyuM che. rAdhanapuranA saMghamAMthI cuTAyelI ceAsa mANasAnI eka kamiTI A tIrthanA vahIvaTa saMbhALatI, dekharekha rAkhatI ane samArakAma vagere karAvatI; temAM paNa pAchaLanA samayamAM mazAliyA kuTu anI AgevAnI hAya ema jaNAya che. pachI mAliyA kuTuMbanI sthiti narama paDavAnA kAraNe, athavA kAma karanAra AgevAnA bahAragAma rahevA javAnA kAraNe, A tIrthanA cAlu vahIvaTa temaNe vi. sa. 1958mAM amadAvAdanA suprasiddha zeTha zrI jamanAbhAI bhagubhAi ne ropI dIdhA. zeTha jamanAbhAI e thADA samayamAM suDhAvAdanA pratiSThita ATha gRhasthAnI eka kamiTI sthApana kaMkarIne A tItha nA vahIvaTa ukta kamiTIne soMpI dIdhA, pAte E For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekara mahAtIthI paNa e ja kamiTImAM sAmela hatA. bhayaNa tIrthane vahIvaTa paNa e ja kamiTIne sapA, tyArathI Aja sudhI akhaMDapaNe amadAvAdanI ukta kamiTI meyaNajI ane zaMkhezvarajI A bane tIrthone vahIvaTa kare che. paNa bane tIrthone vahIvaTa, cepaDA, silaka ane hisAba alaga alaga rAkhavAmAM Ave che. kamiTIne meMbaro vArApharatI avAra-navAra zaMkhezvarajI Ave che. koI khAsa moTuM kAma hoya te 2-4 jaNe sAthe maLIne Ave che, ahIMnI peDhInA kAmakAja upara tapAsa rAkhe che ane sudhArA-vadhArA sUcave che. zaMkhezvara tIrthamAM moTuM kAma karAvavA mATe, moTI sahAyatA mokalavA zATe athavA te zaMkhezvarajInI sthAnika peDhI ke vyavasthA saMbaMdhI kaMI paNa nAnI-moTI phariyAda karavA mATe heDa ophisa (kamiTI) upara lakhavAnI IcchA hoya temaNe nIcenA saranAme patravyavahAra kare athavA jAte maLavuMzrI. bheTayaNajI tathA zaMkhezvarajI tIrthane 'vahIvaTa karanAra kamiTI, zeTha manasukhabhAInI piALa, kALupura, amadAvAda, vyavasthA A tIrthanI sthAnika rAtre prakAranI dekharekha ane vyavasthA rAkhavA mATe kAyama khAte A tIrthamAM eka sthAnika peDhI rAkhavAmAM Ave che, jemAM eka mukhya munIma (menejara) uparAMta kAlIdAra, vAsaNa-godaDAM kArakuna ane nAmAdA maLIne. sAta gumAstAo, 8 pUjArIo, keTalAka nekare tema ja For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahIvaTa ane vyavasthA keTalAka sipAIe maLI sATha mANase kAyama khAte rAkhavAmAM Ave che. AmAMthI jene je je kAma kamiTIe. athavA mukhya munIe sepyuM hoya che, te te kAma teo bajAve che. temAM jarUra pramANe avAranavAra pherabadalI paNa, thayA kare che. peDhInuM nAma A sthAnika peDhInuM nAma zeTha jIvaNadAsa geDIdAsa rAkhavAmAM AvyuM che. A nAma kyArathI cAlu thayuM che te cokkasa jANavAmAM AvyuM nathI. paraMtu uparyukta saM. 1868nA (le. na. 11 vALA) zilAlekhamAM jaNAvyA pramANe rAdhanapuranA rahevAsI zAha jIvaNadAsa goDIdAse pitAnI jAdekharekhathI, jayapuranA eka gRha ApelA pAMca hajAra rUpiyAthI, A navA derAsarane jIrNoddhAra-phUTyA tUTyA kAmanI marAmata tathA jarUrI navuM kAma karAvyuM hatuM. A uparathI jaNAya che ke ukta zAha jIvaNadAsa geDIdAsa A tIrthanI sevA mATe haMmezAM rasa letA haze-jAtabhega ApatA haze, ane kadAca temaNe mastI vakhate potAnI badhI milataka, athavA te milakatane moTo bhAga, A tIrthane arpaNa karyo haze, tethI zrI saMghe maLIne sthAnika peDhI sAthe temanuM nAma joDI dIdhuM haze. tyArathI e nAma Aja sudhI barAbara cAlyuM Ave che. sagavaDa ahIM AvanArA saMgha, yAtraLu che tathA sAdhu sAdhvIene sarva prakAranI sagavaDa che; koI paNa prakAre agavaDa. For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zakhezvara mahAtItha paDe tema nathI. dhama zALAo vizALa che. ahIMnA rahevApANI ghaNAM ja sArAM che. gAmamAM thADI dukAne hovAthI joItI cIja-vastue maLI zake che. bhAtAkhAtuM tema ja bhAjana-zALA cAlu hAI yAtrALuone rasoI karavAnI kaDAkUTa paNa dUra thaI che, dharmazALAmAM yAtrALue paMdara divasa sudhI rahI zake che. kusadanA vakhata jJAna-dhyAnamAM ane pustakA vAMcavAmAM kADhavA mATe upAzraya ane pustakAlayanI sagavaDa paNa kArakhAnA taraphathI karela che. huMmezAM niyamita rIte coghaDiyAM vAge che. rAta-divasa ghaDiyALanA DaMkA cokIdAra vagADe che. humezAM sAMje dezasa7mAM dazAMga ane kinnarunA dhUpa tathA rozanI thAya che. rAtre bhAvanA bese che, tethI yAtrALuonAM mana ati praphullita ane huM vaDe ullAsita bane che. koI paNa jAtanuM kAma hoya athavA agavaDa hAya te peDhImAM jaIne kahevAthI tenI vyavasthA te karI Ape che. A tItha mAM khAdya ane AMtaki zAMti sArI saMcavAya che, mATe dareka bhAvuka zraddhALu mahAnubhAvane A tIrthanI yAtrA avazya karavA bhalAmaNa che. fir sahAyatA meLavavA mATe, vavA-javA mATe agara harakoI kAmane aMge, A sthAnika peDhInI sAthe patravyavahAra karavA IcchanAre nIcenA saranAme patravyavahAra karavA : zeTha jIvaNadAsa gADIdAsanI peDhI : - (za khezvaratIrthanuM kArakhAnuM) mukAma za khezvara, pAsTa zakhezvara, hArIja (uttara gujarAta). vAcA For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa0 vahIvaTa ane vyavasthA Avaka-kharca . A tIrthamAM derAsara khAte ane sAdhAraNa khAte vArSika Avaka tathA kharca keTaluM thAya che te mATe ame zaMkhezvara tIrthanI sthAnika piDhIne puchAvyuM hatuM, paraMtu A praznane javAba ApavAnuM temanI sattAnI bahAra heI, temaNe kaMI paNa khulAse nahIM ApavAthI, meM amadAvAdanI heDa oNphisane patra lakhIne puchAvyuM hatuM. paraMtu sattAvAra vigata pusatakamAM pragaTa nahIM karavAnI IcchAthI ke game te kAraNathI, temaNe A mATe kaMI paNa khulAse ApyuM nathI. paraMtu meM prayAsa karIne bIje ThekANethI tene khulAse meLavyuM che. jo ke te sattAvAra khulAso nathI, chatAM te uparathI anumAnathI gheNuM bAMdhI zakAya kharuM. te khulAso nIce pramANe che: A tIrthamAM derAsara, sAdhAraNa vagere dareka khAtAmAM thaIne ekaMdara sarerAza vArSika Avaka traNeka lAkha rUpiyAnI thAya che, jyAre badhAM khAtAnuM maLIne vArSika sarerAza kharca savAthI deDha lAkha rUpiyAnuM che, ane vArSika doDha lAkhanI kiMmatanAM ArasanAM pATiyAM A tIrtha taraphathI anya gAmanAM derAsarAne apAya che. eTale Avaka ane kharcane saravALo lagabhaga sarakho ja thaI jAya che. dezasara khAte kharca karatAM DI Avaka vadhAre thAya che, paNa te baMdha karavAnI jarUra nathI, kAraNa ke, ahIMthI sAdhana-sAmagrI vinAnAM ghaNAM gAmanAM derAsarane ArasanAM pATiyAnI sahAyatA karavAmAM Ave che. vaLI zaMkhezvaranI For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha AsapAsanAM gAmanAM derAsaramAM je je vastunI jarUra heya te te mekalI Ape che ane jIrNoddhAra karAvavAnI jarUra hoya te te paNa karAvI Ape che. -sakhAvata A tIrthamAM dezasajI khAte thatI UpajamAMthI dara varSe doDha lAkha rUpiyAnI kiMmatanAM ArasanAM pATiyAM bahAragAmanAM dezasaro mATe ApavAnuM A tIrthanI vyavasthApaka kamiTIe saMvata 1984thI TharAva karIne zarU karyuM che. je je gAmenA saMghenI mAgaNe Ave che tyAM kamiTI taraphathI 'mistrI mokalIne khAsa jarUra hoya te pramANe, temane ArasanAM pATiyAM mokalI ApavAmAM Ave che. jemane khAsa jarUra hoya temaNe amadAvAdanI heDa ophisane arajI karavI joIe. gAmamAMthI lulAM-laMgaDAM-khoDAM Dhera tathA je kaMI pazupakSIo Ave che temanI, pAMjarApoLa tarIke, kArakhAnA - taraphathI sAravAra ane rakSA karavAmAM Ave che. - haMmezAM kabUtara vagere paMkhIone anAja nakhAya che, ane kUtarAone dararoja jeTalA nAMkhavAmAM Ave che, A - vagere jIvadayAnAM kAryo peDhI taraphathI haMmezAM thatAM rahe che. jarUriyAta jema puruSane dharmakaraNI karavA mATe alAyadA * upAzrayanI sagavaDa thaI che, tevI ja rIte strIone dharmakiyA karavA mATe khAsa alAyado upAzraya thavAnI ghaNuM jarUra che, ke jemAM sAdhvIjIe, yAtrALu gRhasthAthI ja alaga For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahIvaTa ane vyavasthA ane ni saMkoca rIte, zAMtithI UtarI zake. - ahIM prAthamika Arogya kendra sarakAra taraphathI cAlu karavAmAM Avela che. ema.bI.bI.esa. DekaTara vagere sTApha sAthe hospiTala cAlu thaI gayela che, jemAM peDhI taraphathI - pUre sahakAra ApavAmAM Avela che. For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ENDAR zakhezvara tInI paMcatIrthI 15 rAdhanapura, samI, muMjapura, vaDagAma tIrtha ane upi yALA tI--A pAMca gAmAne zakhezvarajInI pacatIrthI kahI zakAya che. temAM upariyALA ane vaDagAma tA tItha ja che, jyAre rAdhanapura, samI ane muMjapura tathA te uparAMta rastAmAM AvatAM khIjAM paMcAsara, mAMDaLa, pATaDI vagere gAmA paNa tItha svarUpa ane prAcIna heAI samakitane nima La karavA icchanAra tIrtha premI bhavyAtmAee, A paMcatIrthInI yAtrA avazya karavA lAyaka che. zakhezvarathI eka vAra uttara dizAmAM ane eka vAra dakSiNa dizAmAM cakkara lagAvavAthI upayuM kta paMcatIrthI ane rastAmAM AvatAM gAmonAM jinamadirAnI yAtrA thaI jAya che. tenA rastA nIce khatAvela anukrama pramANe levAthI bahu sugamatAvALA thaI paDaze : For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara tIrthanI paMcatIrthI (cakkara paheluM-uttara dizAnuM) zaMkhezvarathI IzAna khUNAmAM muMjapura mAIla dA muMjapurathI vAyavya khUNAmAM samI mAIla 8 samIthI vAyavya khUNAmAM varANA thaIne mAMDavI mAIla chA mAMDavIthI , , banAsa nadI UtarIne masAlI mAIla 3 masAlIthI vAyavya khUNAmAM rAdhanapura mAIla 5 rAdhanapurathI dakSiNamAM banAsa nadI UtarIne gocanAtha mAIla 5 becanAthathI dakSiNamAM kanIja mAIla 5 kanIjathI dakSiNamAM dUdhakhA mAIla 5 dUdhakhAthI agni khUNAmAM memaNa, khIjaDiyAlI, khaMDiyA thaIne zaMkhezvara mAIla 11. zaMkhezvarathI rAdhanapura javAnuM ane tyAMthI pAchA zaMkhezvara AvavAne upara jaNAvyuM che te mArga gADArastAne che. paraMtu jemane gADAmArge na javuM hoya ane moTarasarvisa khaTArA dvArA ja javuM hoya, teo zaMkhezvarathI rAdhanapura javAnA khaTArA mAraphate muMjapura ane samInI yAtrA karI, rAdhanapura jaI, tyAMnI yAtrA karIne e ja rarate khaTAza mAraphate pAchA zaMkhezvara AvI zake che. (cakkara bIjuM-dakSiNa dizAnuM) zaMkhezvarathI dakSiNamAM ratanapura thaIne paMcAsara mAIla 6, thI 11 For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA zakhara mahAtIthI - paMcAsarathI dakSiNamAM panavA thaIne dasADA mAIla 7 dasADAthI agni khUNAmAM jagadIzaNu thaIne mAMDaLa ,, 6 mAMDaLathI dakSiNamAM mAlanura, haThIpurA, nAraMgapura thaIne zrI upariyALA tIrtha mAIla 9 upariyALAthI pazcima dizAmAM pATaDI mAIla 6 pATaDIthI vAyavya khUNAmAM ahamadanagara thaIne rainAbAda - mAIla dA jainAbAdathI uttara dizAmAM vaDagAma mAIla vaDagAmathI uttara dizAmAM paMcAsara , 4 paMcAsarathI uttara dizAmAM zaMkhezvara , upara jaNAvela rastA pramANe zaMkhezvarathI nIkaLIne upariyALA tIrthanI yAtrA karIne jemane pAchA zaMkhezvarajI na AvavuM hoya, temaNe nIce Apela krama pramANe yAtrA karatAM karatAM upasthiALA javuM zaMkhezvarathI dakSiNa dizAmAM pacAsara mAIla 5 paMcAsarathI naitya khUNAmAM vaDagAma , kA vaDagAmathI agni , dasADA , 4 dasADAthI ,, ,, mAMDaLa , 6 mAMDaLathI dakSiNa dizAmAM upariyALa , lA athavA dasADAthI dakSiNa dizAmAM pATaDI mAIla lA ane pATaDIthI agni khUNAmAM upariyALA , 6 A pramANe javAthI mAMDaLa athavA pATaDI A bemAMthI eka gAmanI yAtrA thaI zakaze. upara pramANe For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziezvara tala paMcatIrthI 'upariyALA jaIne tyAMnI apUrva yAtrAne lAbha le. pachI upariyALA phalega sTezanathI relavemAM besIne sIdhA viramagAma javuM hoya te jaI zakAya che. athavA upari. yALA phalega sTezanathI relavemAM besI pATaDI jaI tyAMnI yAtrA karIne tyAMthI paNa relave mAraphata vIramagAma jaI zakAya che. upara pramANe be cakkara lagAvavAthI zaMkhezvarajInI paMcatIrthInAM tIrthonI tathA rastAmAM AvatAM gAmanAM jinAlayenI yAtrA thaI jAya che. mAhitI 1 mAla =Azare 12 kilomITara. * mAMDavImAM dazA zrImALI zrAvakanAM cAra ghara che. derAsara, upAzraya vagere nathI. darzana mATe phoTAnI oraDI rAkhela che. sAdhusAdhvIjIone zrAvakanA makAnamAM UtaravAnI sagavaDa karI Ape che. samI ane varANA vacce kumArikA (sarasvatI) nadI Ave che. | * masAlImAM derAsara 1, upAzraya 1 ane dazA zrImALI zrAvakanuM ghara 1 che. samIthI varANA thaIne (mAMDavI cheDIne) parabhAya masAlI javAthI aradhe mAIla ochuM thAya che. varANAmAM zrAvakanAM ghara vagere kAMI nathI. paraMtu sAdhu-sAdhvIone rAtavAse rahevA mATe jagyA maLI zake che. paNa samIthI mAMDavI thaIne masAlI javuM vadhAre sAruM che. mAMDavIthI kharacaliyA thaIne rAdhanapura javAthI aradhe bhAIla ochuM thAya che. paraMtu mAMDavIthI masAlI thaI ne rAdhanapura javAne rasto sAro hoI e ja raste javuM vadhAre ThIka che. For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zaMkhezvara mahAtIrtha zrImAna puNyasAgarasUriziSya upAdhyAya zrI jJAnasAgara gaNIe vi. saM. 1821mAM racela "tIrthamALA stavana'mAM lakhyuM che ke rAdhanapuramAM te vakhate 12 jinAlaye hatAM tathA te vakhate rAdhanapuramAM (1) zeTha harakhacaMda (2) masAliyA jIvaNa, (3) zeTha geDa vagere saMdhamAM AgevAne. ane (4) buddhizALIomAM agresara zAhajI guNacaMda tema ja, (5) vratadhArIomAM agresara sanI hIrAcaMda vagere hatA. (zrI jaina satyaprakAza, kramAMka 97-98 pRSTha 34-35. DhALa 9, kaDI 1, 13, 17.) aMcalagacchIya bRhata padAvalI, bhASAntara pR. 12lmAM lakhyuM che ke rAdhanapuramAM zrI jayasaMghasUrijIe vi. saM. 1146nA piSa sudi 3ne divase duhane dIkSA ApIne temanuM nAma Arya rakSita ApyuM (A saMvatamAM kadAca pharaka haze. athavA te te saMvatamAM rAdhanapura vaseluM nahatuM, paraMtu te sthAne pahelAM je gAma haze tyAM A banAva banyuM haze ema lAge che.) vi. saM. 1721mAM rAdhanapuramAM jeTalA maMdire hatAM, te badhAmAM maLIne kula 400 jinamUrtio hatI. ahIM gAma bahAra varakhaDInuM derAsara che, temAM zrI goDIpA prabhunI pAdukA sahita derI che. A sthAna ghaNuM ja prAcIna, camatkArika ane prAbhAvika che. paM. zrI rUpavijayajI kavivaranA praziSya muni nemavijayajIe vi. saM. 1877nA bhAdaravA sudi 13nA roja racIne pUrNa karela zrI geDI pArzvanAthanA tathA medhAkAjaLanA DhALiyAmAM lakhyuM che ke (hAla siMdha-vaidrAbAda jillAmAM Avela) tharapAkara tAlukAnA bhudesara gAmamAM kAjaLazAha ane meghe zAha rahetA hatA. eka vakhate kAjaLazAhe pitAnA banevI mevAzAhane pitAnA bhAgamAM vyApAra karavA mATe For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ khezvara tIthanI paMcatIthI 165 ghaNuM kariyANuM ApIne gujarAtanA pATaNa zahera tarapha mekalya. tyAM kaya-vikraya karI ghaNo lAbha meLavI, navuM kariyANuM laI svadeza tarapha javAnI taiyArI karatAM, zAsanadeve ApelA svapnanA AdhAre eka musalamAna pAsethI pAMcaso rUpiyAmAM zrI geDI pArzvanAthanI mUrti kharIdI laI tene eka UMTa upara rUnI varakI berA)mAM saMbhALapUrvaka mUkIne sAthe laI prayANa karyuM. mArgamAM rAdhanapura gAmanA bhIleTI daravAjA bahAra uparyukta sthAna pAse mukAma karyo. sTeTanA dANuM dANa levA mATe AvI UTonI gaNatarI karavA lAgyA. vAraMvAra gaNatarI karavA chatAM sarakhI saMkhyA Ave ja nahIM. echI -vadhu thayA kare. dANI ane amaladAro herAna thaI gayA. A camatkAra zrI geDIjInI mUrti che, ema jaNane sau lekene ghaNuM ja Azcarya thayuM. sTeTe dANa mApha karyuM. jaina-jaina tamAma dharma ane aDhAre varNanA loke prabhujInAM darzana karI ghaNuM ja AnaMdita thamA. je varakhaDI (pIluDI)nA vRkSa nIce prabhujIne padharAvIne saune darzana karAvyAM hatAM, e ja sthaLe meTo cotare baMdhAvI tenA upara derI karAvI temAM zrI geDI pArzvanAthanI caraNapAdukA padharAvI, tenI zubha muhUrve rAdhanapuranA sAthe pratiSThA karAvI. meghAzAha tyAMthI jaladI jaladI prayANa karI svagAma bhudesara pahoMcyA. rastAmAM jyAM jayAM mukAma karyA hatA tyAM tyAM, evA evA aneka camatkAro thavAthI te dareka sthaLe, goDIjInAM pagalAMnI sthApanA thaI che. bhudesaramAM bhAga vaheMcatAM te mUrti kAjaLazAhe mAdhAzAne tenA bhAgamAM ApI. temaNe 12 varSa sudhI tyAM pUcha. pachI zAsanadevanA svapana anusAra jaMgalamAM saM. 1432mAM geDIpura gAma vasAvI, tyAM bhavya jinAlaya baMdhAvI, temAM ukta zrI goDI pArzvanAthanI mUrti padharAvIne tenI pratiSThA vi. saM. 1444mAM karAvI. A uparathI rAdhanapuramAM ukta camatkAra saM. 1420nI AsapAsamAM banyuM heI ane e ja arasAmAM caraNapAdukAnI sthApanA thayela heI, A sthAna eTaluM prAcIna For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAtIrtha heya ema lAge che. tyAra pachI A derIne samaye samaye jIrNoddhAra thaye heya e saMbhavita che. jaina sAhitya saMzodhaka, bhA. 1, aMka bIjAmAM tathA zrIyuta pUraNacaMdrajI nAharane jesalameranA zilAlekhasaMgrahamAM lekhaka 2530, prazasti naM. 1mAM lakhyuM che ke, jesalameranivAsI kharataragacchIya, bAphaNagotrIya, zA. gumAnacaMdajInA putra rA. bAdaramalajI vagere pAMca bhAIoe jesalamera, udayapura ane koTAthI jabaradasta saMgha kADhyo hato. te saMdha pAlIthI saM. 1891nA mAgha sudi 13nA roja ravAnA thaI. zatruMjaya-girinAra Adi aneka tIrthonI yAtrA karIne zaMkhezvarajI thaIne aSADa mAsamAM rAdhanapura AvyA hatA. bhIleTI daravAjA bahAra saMghe paDAva nAkhyo hato. A saMgha siddhAcalajI gayela tyAre tyAM aDhI lAkha yAtrALuo bhegA thayA hatA. A saMdha bahu ja moTo hate. temAM hajAro mANase, hajAro gADa, hajAre savAro, hajAre U To, hajAro cokIdAro, aneka hAthIo, aneka pAlakhIo, aneka mAnA, aneka ratha vagere bahu sAmagrI hatI. (A arasAmAM ja goDIjInI mUrti rAdhanapuramAM pragaTa thai haze ema jaNAya che.) A saMdha rAdhanapura Avela e ja vakhate eka aMgreja paNa zrI goDIjInAM darzana karavA mATe rAdhanapura Avela. rAdhanapuramAM e vakhate pANInI bahu ja kheMca hatI. zrI geDIjInA prabhAvathI gevAu nAmanI nadI navI nIkaLI. hahetuM pANI pUratA pramANamAM maLavAthI saMghamAM ane gAmamAM badhAne zAMti thaI. saMghavIe zrI goDI pArzva prabhunI mUrtine hAthInI aMbADImAM padharAvIne atyaMta dhAmadhUmathI moTo varaghoDo kADhI, te varaghoDAne lAgalagATa sAta divasa sudhI rAdhanapuramAM pheravIne, tamAma manuSyane goDIjInAM darzana karAvyA. te vakhate varaghoDAmAM prabhujInA vadhArAnA sADA traNa lAkha rUpiyA AvyA. jamaNavAro dhaNuM ja thayA. ahIM aMdha savA For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara tIthanI paMcatIrthI mahinA sudhI rokAyA. saMdhavIe meTA pAkA cetarA uparanI che goDI pArzvanAthanI caraNapAdukAvALI A derIne jIrNoddhAra karAvyuM ane geDIjIne khUba mahimA vista-vo. ukta prastimAM A saMghanuM bahu ja vistArathI varNana ApeluM che. Avo saMdha vIsamI sadImAM te eka paNa nIkaLyo nahIM hoya tema mane lAge che. mAmegAmanAM tamAma derAsaronI pratimAone AbhUSaNe caDAvAtAM. aneka mahArAjA ane mahArANuo saMdhanA pAla (tabu)mAM saMghavI bheTavA jatA hatA. temane saMghavI hAthI, ghoDA ane suMdara poSAkanI bheTa ApatA hatA. sadharma baMdhuonI bhakti mATe te kahevuM ja zuM? temAM te koI vAtanI khAmI ja nahotI. haMmezAM sadhamavAtsalya, prabhAvanA, laheNI, paherAmaNI thayA ja karatI hatI. * gocanAthamAM vIzA zrImALI zrAvakanAM traNa ghara che. derAsara nathI, upAzraya na thayuM che. rAdhanapurathI gocanAtha AvatAM gocanAtha pAse ja banAsa nadI UtaravI paDe che. comAsAmAM varasAda thaI gayA pachI nadI UtaravI bahu muzkela thaI paDe che. mAgha mahinA sudhI thoDuM pANuM vahetuM hoya che. * kanIjamAM zrAvakenA ghara be che, derAsara ke upAzraya nathI. ahIMthI nAyakA ane dUdhakhA jatAM mArgamAM adhavacce kumArikA (sarasvatI) nadI Ave che. temAM ziyALA sudhI DuM DuM pANI vahetuM rahe che. kanIjathI nAyakA thaIne dUdhakhA javAthI be mAIla vadhAre thAya, paraMtu nAyakAnA derAsaranA darzanano lAbha maLI zake. nAyakAmAM mULanAyaka zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM ghumaTabaMdhI derAsara 1, upAzraya ane dazA zrImALI zrAvakanAM ghara 9 che. derAsarane jIrNoddhAra navesarathI thaye che. # dUdhakhAmAM mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanuM zikharabaMdhI derAsara 1, upAzraya 1, dharmazALA 1 ane zrAvakanAM ghara 5 che. For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha evI daMtakathA che ke, mULanAyakanI A mUrti ATha varSa pahelAM eka sathavArAnA gharamAMthI pAye bedatAM pragaTa thaI hatI. te vakhate navuM derAsara karAvIne temAM te pratimAjI padharAvyA pachI, ATha varSa bAda A vakhate teno navesarathI jIrNoddhAra thayo che. rAdhanapuravALa zeTha motIlAla mULajIbhAInI khaMtabharI zubha lAgaNI ane satata prayAsathI A derAsarane vIsa varSa pahelAM AmUlacUla navesarathI jIrNoddhAra temanI dekharekhathI thayo che, temAM pitAnA taraphathI tathA bIjA sakhI gRhastha pAsethI sahAyatA meLavIne temaNe lagabhaga aDhAra hajAra rUpiyA kharacyA che. tenI mahotsava pUrvaka pratiSThA karAvIne temAM vi. saM. 1978nA vaizAkha sudi ne divase mULanAyakajIne temaNe birAjamAna karyA che. gAmanA pramANamAM derAsara moTuM, bhavya ane zikharabaMdhI che. mu. nA. jInI mUrti karatuM ArasanuM prAcIna parikara che. te parikaramAM bhagavAnanI beThI AkRtinI 24 matio suMdara rIte goThavIne kotarelI che. parikara sahita mu. nA.jInI A mUrti ane A gAma paNa prAcIna jaNAya che. atyAre paNa A derAsarano vahIvaTa ane dekharekha rAdhanapuravALA zeTha zakaracaMda motIlAla mULajIbhAI rAkhe che. derAsaranA gaDhanA eka koThAmAM nIce derAsarajIne tathA saMghane sAmAna rahe che, ane tenI upara pustaka vagere rAkhela che. * memaNAmAM zrAvakanuM ghara, derAsara, upAzraya vagere kaMI nathI. * khIjaDiyAlImAM pahelAM derAsara tathA upAzraya hatuM, paNa zrAvakonI vastI ghaTI javAthI thoDAMka varSo pahelAM ahIMnuM derAsara vadhAvI lIdhela che. pachI sAra-saMbhALa nahIM rAkhavAthI derAsara ane upAzrayanAM makAne paDI gayAM che. ahIM atyAre zrAvakonAM 3 ghara che. * ratanapuramAM zrAvakanuM eka ghara che. derAsara. upAzraya vagere nathI. For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhavara tathA paMcatIrtha - 169 * paMcAsara rAdhanapura sTeTanuM ghaNuM prAcIna aitihAsika gAma che. ahIM hAlamAM vIzA zrImALI zrAvakanA ghara 19, derAsara 1, upAzraya 2 vagere che. gAmanA pazcima taraphanA jhAMpAmAM eka jUnuM jaina derAsara jIrNa dazAmAM khAlI UbhuM che. A derAsara paNa arvAcIna che. pATaNamAM paMcAsara pArzvanAtha prabhunuM jinAlaya che, te mUrti paMcAsaranA bhaMga vakhate ahIMthI laI jaIne birAjamAna karavAmAM AvI hatI. paMcAsara, gujarapati cAtkaTa (cAvaDA) jayazikharInI rAjadhAnI heI ghaNuM prAcIna gAma che. kajojanA caulukya (solaMkI) bhuvaDathI paMcAsara bhAMgyuM ane te yuddhamAM jayazikharI marA. (tyAra pachI tenA putra vanarAje vi. saM. 802 thI 822 sudhImAM pATaNa vasAvyuM) jUnA paMcAsaranI najIkamAM ja A navuM paMcAsara vasyuM che. gAmanI bahAra TekarA-TIMbA ghaNuM che. jemAsAmAM jUnA paMcAsaranA avazeSa dekhAya che. paMcAsaramAM hAlamAM mULanAyaka zrI mahAvIrasvAmI che ane zrI mahAvIra jaina pustakAlaya che. tapAgacchAdhipati zrImAna sumatisAdhusUrijIe, zrImALI pAtue karelA mahesavapUrvaka, zrImAna hemavimalasUrijIne vi. saM. 1548mAM AcAryapadavI paMcAsaramAM ApI hatI. paMcAsaranivAsI keI zrAvake dhAtunI cAvIzI karAvI che, je zaMkhezvarajInA navA maMdiramAM atyAre mojuda che. A mUrtinA parikarane uparano bhAga khaMDita thaI gayele che, tethI karAvanAranuM nAma tathA saMvata jANavAmAM Avela nathI. paraMtu A mUrtinI pratiSThA brahmANagaranA zrI municaMdrasUrijIe karI che. tethI A mUrti paMdaramI sadInA uttarArdhamAM banI heya tema lAge che. * dasADA prAcIna gAma che. "zrI vijayakuMvara-prabaMdhanI eka hastalikhita prati vi. saM. 1734mAM kArtika suda 3 zukravAre For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ maesa 2 mahAtItha ahIM lakhAI che. te vakhate ahIMnA jinAlayamAM mULanAyaka zrI. zAMtinAtha prabhujI hatA. * mAMDaLa viramagAma tAlukAnuM sAruM gAma che. vepAranuM sAmAnya mathaka che. ahIM vIzA zrImALI zrAvakenAM ghara 300, bhavya derAsara pa, nAnA moTA upAzraya 7, jaina saMskRta pAThazALA, jainazALA jaina dharmazALA, zrI AyaMbila vardhamAna tapa khAtuM, jaina bhojanazALA, jena davAkhAnuM, zrI jaina saMgha hastaka cAlatI IMglIza cAra dheraNa sudhInI rASTrIya zALA, jaina pustakAlaya tathA vAcanAlaya, aMcaLagaccha jaina jJAnabhaMDAra, moTI pAMjarApoLa vagere che. derAsare darzana karavA lAyaka che. mAMDaLa gAma ghaNuM prAcIna che. pahelAM moTuM zahera ane vepAranuM mathaka hatuM. zAstromAM A gAmanA maMdI e nAmathI ullekha jovAmAM Ave che. zrImAna lakSmaNa gaNIe prAkRta bhASAmAM zrIsupArzvanAthacarita' vi. saM. 1199nA mAgazara suda 15 guruvAre A gAmamAM racIne pUrNa karyuM hatuM. jemAM puSkaLa jinaprAsAdo hatA evI A maMDalInagarI (mAMDaLa)mAM (karmagraMthakAra) zrImAna devendrasUrijIe zrI mahAvIra-jinaprAsAdanI pratiSThA karI hatI. tathA mahAmAtya vastupAla-tejapAlanA pitA AsarAja, "svAlaka gAmathI ahIM rahevA AvyA hatA. ma. vastupAla ane tejapAlano janma ahIM thayo hato, evo ullekha paNa koI ThekANe jevAmAM Ave che. A uparathI temanI bAlyAvasthA ane yuvAvasthAne keTaleka bhAga ahIM vyatIta thaye. haze ema jarUra lAge che. pachI teo pitAnA vizeSa udayanI prApti mATe ghavapura (dhoLakA) rahevA gayA, tyAM temane vizeSa udaya thayuM. tyAra pachI gujarAdhipati mahArAjA bhImadeva (bIjA)nA mahAamAtya thaIne teo pATaNa rahevA gayA hatA. For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaekavAra tIrthanI paMcatIthI * upariyALA tIrtha pATaDIthI pUrva dizAmAM cha mAIla dUra AveluM che. A gAma prAcIna che. ahIM zrI AdIzvara bhagavAnanuM eka zikharabaMdhI derAsara che, temAM mULanAyakajI vagere traNa mUrtio pILA ArasanI ane eka mUrti sAma ArasanI che. mUrtio. mane hara che. e cAre mUrtio vi. saM. 1919mAM jamInamAMthI. pragaTa thaI hatI, tyAra pachI derAsara karAvIne temAM padharAvela che. aDhAramI zatAbdInI banelI tIrthamALAomAM upariyALAmAM derAsara hevAnuM lakhyuM che. eTale ukata mUrtio ahIMnA ja derAsaranI haze, ema mAnI zakAya che. ahIM dharmazALA ane kArakhAnuM che, yAtrALuone sarva prakAranI sagavaDa che. zrAvakanAM ghara be ja che. avazya yAtrA karavA lAyaka che. . svargastha zAstravizArada jainAcArya gurudeva zrImAna vijayadhamasUrIzvarajI mahArAje athAga parizrama karI A tIrthanI suvyavasthA karAvIne tene prasiddhimAM ApyuM che. sAdhAraNa khAtAmAM khADe have te bharapAI karAvIne viramagAmamAM tenI kamiTI sthApana karAvIne bajANA saMgha pAsethI vahIvaTa vIramagAmanI kamiTIne soMpA. AsapAsanAM gAmamAM vicarIne ghaNuM zrAvaka-zrAvikAone varSamAM eka vAra avazya yAtrA karavAnI pratijJAo karAvI. phAgaNa sudi AThamane kAyamI meLo sthA ane AsapAsanAM gAmomAM te divase pAkhI pALavAnA TharAva karAvyA, te haju sudhI paLAya che. A tIrthanI dekharekha viramagAmamAM sthapAyelI kamiTI rAkhe che. temanA ziSyaratna zrImAna vijayabhaktisUrIzvarajI mahArAja paNa A tIrtha upara vizeSa bhakti ane lAgaNuM rAkhatA hatA. zaMkhezvara ane bhesaNuM tIrthanI mAphaka A tIrtha paNa prAbhAvika ane camatkArika che. avazya yAtrA karavA lAyaka che. bahu ja zAMtinuM sthAna ane AtmakalayANunuM sAdhana che. ahIMnAM. havApANI sArI che. grAmyanivAsa pasaMda hoya temaNe nirAMte cAra-ATha divasa avAya rahevA lAyaka A sthAna che. For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zakhezvara mahAtIrtha pATaDI gAma ThIka che. vepAranuM sAmAnya mathaka che. ahIM zrAvakonAM ghara 50, derAsara 2 zikharabaMdhI, upAzraya 3, jaina pAThazALA ane kanyAzALA tathA pAMjarApoLa vagere che. yAtrA karavA lAyaka che. pATaDInA, puruSane moTA upAzrayane AmUlacUla jIrNoddhAra thaI gayo che. upAzraya suMdara karAvyo che. zrI zAMtinAthajInuM derAsara nAnuM paNa zikharabaMdhI ane junuM che, tathA zrI pArzvanAthajInuM derAsara navuM che, paraMtu te vizALa, suMdara keraNIvALuM ane bhavya banela che. zeTha harakhacaMda bahecaradAsa jaina pAThazALA ane zrAvikA zALA sArI cAle che. jaina saMghanuM "vADI nAmanuM dharmazALA tarIkenuM moTuM makAna 1, zrAvaka mahAjananI peDhI ane zrImaMdhane prAcIna jJAna bhaMDAra che. A gAma ghaNuM prAcIna che. zrInAbhinandane ddhAra' pra. 5. . 242-243mAM A gAma zrIkRSNanA samayanuM hevAnuM lakhyuM che. * gujarAta sTeTa thayA pahelAM kainAbAda, muslima maleka jAtinA darabAranuM eka nAnuM sTeTa hatuM. pheDarezana vakhate te gAyakavADanI - hakumata nIce gayuM hatuM. A gAmanuM nAma pahelAM kalADA hatuM. tenuM navuM nAma nAbAra rAkhyuM che. ahIM mU. nA. zrI pArzvanAtha prabhunuM maTabaMdhI derAsara 1, upAzraya 1 ane vIzA zrImALI zrAvakonAM ghara 7 che. * paMcAsarathI ja mAIla ane dasADAthI 4 mAIla dUra vaDagAma tIrtha AveluM che. ahIM zrAvakenAM ghara 4, bhavya zikharabaMdhI derAsara 1, upAzraya 1 ane dharmazALA 1 che. yAtrALuone mATe sagavaDa che. mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI mUrti camatkArika manAya che. evI daMtakathA che ke, ahIM mULanAyakajI pAse eka hajAra varasathI akhaMDa dIvo baLe che. eTale A gAma ethI prAcIna hovuM joIe. ahIne koI vakhatano pUjArI, duSkALa athavA marakI Adi rogacALA vakhate paNa, sAcA dilathI pUjA karatuM hatuM, tethI tene haMmezAM For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara tIthanI paMcatIrthI 173niyamitapaNe aradhe rUpiye ane eka pAlI cokhA camatkArika rIte maLatA hatA. vidyamAna derAsaranI pratiSThA vi. saM. 1905mAM thaI che. tIrtha avazya yAtrA karavA lAyaka che. * vIramagAma moTuM zahera che. sTezana upara sArvajanika dharma. zALA ane vIzIo che. gAmamAM zrAvakanAM ghara 400, bhavya derAsare 6, moTA upAzraya 2 (uparAMta nAnA upAzraye ghaNA che.) pUjyapAda gurudeva zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanA upadezathI sthApela zrI jainadharmavijaya pustakAlaya ane jaina pAThazALA, jhaverI taraphathI navI thayelI jaina dharmazALA (upAzrama)mAM jaina saMskRta pAThazALA. jaina dharmazALA, moTI pAMjarApoLa vagere che. derAsaro darzana karavA gya che. jana bhAIonI sagavaDatA mATe hAlamAM ahIM gAmamAM jaina bhejanazALA cAlu thaI che. jaina yAtrALuone temAM sUvA-besavAnI vyavasthA rAkhavAmAM AvI che. A gAma prAcIna che. ahIMnuM munasara taLAva mahArAjA siddharAja jayasihe athavA mInaLadevIe baMdhAvyuM che. paMdaramI sadImAM ahIM (1) zrI sumatinAthajInuM, ane (2) zrI zAMtinAthajInuM--ema be derAsara hatAM. vi. saM. 1721mAM ahIM kula 57 jinamUrtio hatI. vi. saM. 1500nI AsapAsamAM thayelA zrImAna somasuMdarasUrijInA vRttAntamAM zrIguruguNaratnAkara' kAvyamAM vIramagAmanuM nAma Ave che. * samI gAmanA madhya bhAgamAM eka meTI vizALa majida, eka bAvana jinAlayavALuM jaina maMdira teDIne banAvavAmAM AvI che. tenA uttara dizAnA daravAjA bahAranI kuMbhI para kotarela ekakhaMDita jina mUrtine AkAra atyAre paNa vidyamAna che. For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ! I :: : :H hisA* SA 3 - - zrI zaMkhezvarajInI pradakSiNa 16 jaghanya-ladhu pradakSiNa zrI zaMkhezvara pArzvanAtha navA derAsaranI, dharmazALAnI aMdara rahIne, derAsara pharatI pradakSiNA karavI te, athavA te navuM derAsara ane dharmazALAnA kaMpAuMDanA gaDhanI pharatI bahArathI-rAjamArga parathI-pradakSiNA karavI te, laghu pradakSiNA kahevAya che. pahelI rItathI pradakSiNA karavAthI bAvana jinAlayanI derIo sahita AkhA jinamaMdiranI pradakSiNA thaI jAya che ane bIjI rItathI pradakSiNA karavAthI, bAvana jinAlaya sahita AkhA derAsara ane dharmazALAnA saMpUrNa - kaMpAuMDa uparAMta zeTha motIlAlA mULajIbhAI hastakanI navI dharmazALA paNa temAM AvI jAya che. temAMnI pahelI pradakSiNAne "sa kadamI pradakSiNA" ane bIjI rItanI pradakSiNAne "pAMcase kadamI pradakSiNa" athavA te " kesI pradakSiNa" evuM nAma ApI zakAya. For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ o virajInI pradakSiNA A tIrthadhAmanA kaMpAuMDanA mukhya daravAjAthI nIkaLI, DuM bajAzmAM cAlI, dakSiNa taraphanI zerImAM vaLIne TAMkAvALI dharmazALAnI rAjamArga paranI bArI tathA jUnA maMdiranA khaMDiyera vaccethI nIkaLI, navA dezasaranA nagArakhAnAnI DelI ane kaMpAuMDanA gaDha pAse thaI, gAmanA jhAMpA bahAra nIkaLI, zeTha metIlAla mULajIbhAI hastakanI navI dharmazALAnI pAse thaI ugamaNuM zerImAM thaIne bajAranA nAkA para AvelA A tIrthadhAmanA kaMpAuMDanA e ja mukhya daravAjAmAM praveza karavAthI "pa00 kadamI athavA kesI" pradakSiNA thAya che. madhyama pradakSiNA zaMkhezvara gAmanA pazcima taraphanA-navI jaina dharmazALA pAsenA-jhAMpAthI nIkaLIne khArola taLAva tathA AkhA gAmane pradakSiNA daIne pAchA e ja jhAMpAthI praveza karavAthI madhyama pradakSiNA" thAya che. AmAM lagabhaga traNa mAIlane paMtha thatA hevAthI Ane "doDha kesI pradakSiNa" nAma ApI zakAya che. A madhyama pradakSiNA karavAthI, khArasola taLAvanA kinArA paranA, jemAMthI mULanAyaka zrI pArzvanAtha prabhujInI mUrti pragaTa thaI hatI te, "kaMDakvA nAmanA meTA khADAnI, tenI pAse thaDe cheTe daTAI gayelA janA maMdirane Dhagalo che tenI, gAmanI madhyamAM AvelA junA maMdiranA khaMDiyeranI ane navA maMdiranA AkhA kaMpAuMDanI pradakSiNA thaI jAya che. For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAtIrtha (76 utkRSTa-meTI pradakSiNa nIce ApelA krama pramANe karavAthI moTI pradakSiNA thAya che. AmAM lagabhaga 45 mAIlane paMtha thatuM hovAthI ane A taraphanA gAu be mAIlathI kAMIka nAnA hovAthI, A moTI pradakSiNAnuM nAma "paccIza kesI pradakSiNa" ApI zakAya che. zaMkhezvarathI naiRtyamAM belerA thaIne AdariyANa mAIla chA AdariyANAthI uttaramAMthI pADIvADA, pIrojapura thaIne lelADA mAIla 8 lolADAthI IzAna khUNAmAM khIjaDiyALI thaIne caMdrarAthI (moTI) mAIla dA caMdura(meTI)thI pUrva dizAmAM muMjapura mAIla pA muMjapurathI dakSiNa dizAmAM kuMvArada mAIla 3 kuMvAraDhathI , paDalA 3 vaDalAthI , ,, paMcAsara , 5 paMcAsarathI uttara , zaMkhezvara 6 A pramANe pharI AvIne AdariyANAnA ratAvALA jhAMpAthI, athavA je jhAMpAthI bahAra nIkaLyA hoya te ja jhAMpAthI gAmamAM praveza karavAthI pradakSiNA saMpUrNa thAya che. A meTI-paccIsa kesI pradakSiNA karavAthI, cha gAmanAM prAcIna jinAlanAM darzana thaze, muMjapura ane paMcAsara e paMca. tIthInAM be gAmanI yAtrA thaze ane ati prAcIna pADalA ! For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaezvarajInI pradakSiNA gAmanI sparzanA thaze. mATe A paccIza kosI pradakSiNAne lAbha avazya levA lAyaka che. mAhitI * AdariyANAmAM mU. nA. zrI zAMtinAtha prabhunuM zikharabaMdhI derAsara 1 gAmanA pramANamAM ghaNuM suMdara che. upAzraye 3, jaina pAThazALA tathA jaina kanyAzALA 1 ane vIzA zrImALI zrAvakanAM ghara 30 che. gAma prAcIna che. kalolADAmAM mU. nA. zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM eka derAsara che. hAla thoDAM varSomAM derAsarane jIrNoddhAra thayo che. mULanAyakajInI mUrti prAcIna ane manahara che. upAzraya 1 ane zrAvakonAM ghara 3 che. vi. saM. 1960nI sAlamAM ahIM zrAvakenAM 14-15 ghara hatAM. A gAma jUnuM che. ahIMnA zrAvakoe mUrti bharAvyAnA zilAlekho maLyA che. khIjaDIyALanI mAhitI mATe juo pAna 168. * caMdrarAthavI (meTI) nAmanuM gAma zaMkhezvarathI uttara dizAmAM cha mAIlanI dUrI para AveluM che ane te moTI caMdUra athavA "rAthavicaMdra e nAmathI oLakhAya che. ahIM hAlamAM, Azare baso varSomAM baneluM zikharabaMdhI eka bhavya derAsara ane tenI pAse eka ja upAzraya che. bIjo eka upAzraya gAmamAM che te makAna nAnuM ane kAcuM (mATInuM) che. A gAmamAM hAlamAM zrAvakanA phakta be ja ghara che. vi. saM. 1802mAM A derAsarano pAye naMkhAya tyAre ahIM zrAvakonAM 60 ghara hatAM. A derAsara thayuM te pahelAM ahIM gharaderAsara hatuM, ema leke kahe che. ahIM mU. nA. zrI caMdraprabhu bhagavAna che. mULanAyakajInI mUrti thI 12 For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ S zaMkhezvara mahAtI meThI ane maneAhara che. mULanAyakajInA paMcatIrthIvALA parikaranA gAdI sivAyanA badhA bhAga prAcIna che. A gAma pahelAM rAdhanapura sTeTanuM hatuM. gAma prAcIna che. pahelAM te derI nagarI hatI, ema kahevAya che. phArmAMsakRta 'rasamALA', bhA. 1, pR. 39mAM lakhyuM che ke, vanarAja cAvaDAne janma A cadUra gAmamAM thayeA hateA. * muMjapura megala padazAha aura MgajhebanA vakhatamAM tenA gujarAta (amadAvAda)nA sUbAnA hAtha nIce rAdhanapuramAM musalamAna hAkema rahetA hatA. tenA tAbAnuM (bhUtakALanA rAdhanapura sTeTanuM muMjapara gAma te vakhate zahera gaNAtuM hatuM. tene krUratA keTa hatA. te vakhatanA tenA DArkAra saradAra hamIrasiddha te samayamAM zUravIra gaNAtA hatA. teNe amadAvAdanA sUkSmAnI phaeNAja sAthe yuddha karyuM hatuM. teNe dhaNI Takkara jhIlI, paNu aMte tenA parAjaya thayeA hate. muMjapura, muMjarAjAe vi. sa'. 1301mAM vasAvyuM che. ahIM vi. saM. 1666mAM joTIge pAzvanAtha mULanAyaka hatA. ahIMnA rahe vAsI veArA sAjaNe za khezvarajInA jUnA derAsaranI bhamatImAM vi. saM. 1672mAM moTA gabhArA baMdhAvyA hatA. jIe lekhAMka 55.) * kuMvAraDhamAM zrAvakanAM dhara 4, derAsara 1, upAzraya 1 che. grAma nAnuM che. 000 For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ liliitill vizeSa hakIkta 17 - daravAjAmAM pesatAM peDhInA tathA makAnanI lAInamAM moTo upAzraya rAdhanapuranA zeTha zrI jIvarAjabhAI hIrAcaMda maNiyAranA suputra zeTha zrI haragevanadAsa jIvarAjabhAI maNiyAra vageree vi. saM. 1996nI sAlamAM baMdhAvI peDhIne suparata karyo che. bhAtA-khAtuM vi. saM. 2011nA mahA vadi 6nA atre zeTha zrI haragovanadAsa jIvarAjabhAI maNiyAra hastaka bhAtAkhAtAnI zarUAta eka tithinA rU. 301 laIne karI ane TUMka mudatamAM tithio bharAI gaI. chellAM be varSathI comAsAmAM paNa basa cAlu thavAthI comAsAmAM paNa bhAtAkhAtuM cAlu zakhyuM ane mAsAnI tithio bharAI gaI. janasamAjanA agraNI zeTha zrI haragovanadAsa jIvarAjabhAI maNiyAre pitAnI For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zakhezvara mahAtI jinnugI dharma kAryAM pAchaLa vItAvI che ane atyAre paNa dareka dharma kAryoMmAM tana, mana ane dhanathI sevA karI rahela che, je anumAnIya che. prAthamika Arogyakendra sarakAra taraphathI ahIM mATI haoNspiTala cAlu karavAmAM Avela che, jemAM rAdhanapuranA zeTha zrI sakazrcaMda meAtIlAla taraphathI rUA. 11,000 (rUpiyA agiyAra hajAra) tathA zeTha jIvaNudAsa geDIdAsanI peDhI taraphathI rUA. 5,000 (rUpiyA pAMca hajAra) ApavAmAM Avela che. haeNspiTala baMdhAvavA pAchaLa pacAsaranA zeTha amRtalAla khuzAlacaMdanI peDhInA zeTha zrI laheracaMda amRtalAla, AnararI mejisTreTa (samI tAlukA) peAtAnA TAImanA vAravAra bhega ApI ane haeNAspiTala jaladI taiyAra karAvavAmAM peAtAnI peDhI (taiyAra rUnA vahepArI)- nA kAmamAM dhyAna na ApatAM tana, mana ane dhanathI je sevA ApI che te eka yAdagAra ane anukaraNIya banI heze. teozrInI peDhI taraphathI Aje paNa le|kasevAnAM ghaNAM ja mUka kAryo thaI rahela che. For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ * upamahAra * huM sajanA ! jo tame meAkSanI abhilASA rAkhatA hA, Atmika unnatine IcchatA hA, azubha karma-pApanA kSayanI bhAvanA rAkhatA ho ane zarIra tathA aMtaHkaraNune pavitra karavA sAthe apUva zAMti "meLavavA mAgatA hA, te A tIrthanI yAtrA-sevA karavA tatpara thajo ! tema ja, jo devalAkonAM ane manuSyanAM uttama sukhe prApta karavA icchAtA hai!, vaLI A janmamAM sukha saubhAgya, nIrAgIpaNuM, dhana-dolata, putra, strI, yaza-kIti, mAnasanmAna Adi meLavavA ane aneka prakAranAM bhayaMkara vighnAne paNa dUra karavA cAhatA hai!, te parama zraddhApUrvaka ati pavitra evA A tIthamAM jaIne tenI sevA-bhaktinA lAbha leze aMtamAM ati prAcIna, mahAprAbhAvika, vighnanivAraka ane maneAthapUraka zrI zakhezvara pArzvanAtha tIrthaMtu, aneka graMthAmAMthI sArAMza laIne, "mArI alpamati anusAra, meM saMkSepamAM vana lakhyu che, te vAMcIne sahRdaya laghukamI manuSye samyakatvane nirmaLa banAvavA mATe tInI yAtrA-sevA-bhakti karavAmAM vizeSa udyamavata banaze te huM mArA parizrama saphaLa thaye mAnIza. 74 zAMti: zAMti: zAMti: For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ I * ja. zrI zaMkhezvara mahAtIrthanA zilAlekhenuM avalokana 18 zaMkhezvaramAMthI nAnA-moTA maLIne kula 67 zilAlekho amane prApta thayA che, temAM navA maMdiranA 24, jUnA maMdiranA 35, bagIcAne 1, dharmazALA 3 ane surabhI - raInA 4 che. temAM 56 zilAlekho saMvatavALA che, jyAre 11 lekho saMvata vinAnA che. je saMvata vinAnA che, temAMthI 2-3 lekhone saMvata anumAnathI nakkI thaI zake tema che. saMvata vALA lekhomAM sauthI jUnAmAM jUne vi. saM. 1214ne ane navAmAM na vi. saM. 1916no che. AnI pahelI be AvRttimAM mULa zilAlekho devanAgarImAM ApyA hatA. have phakta tene gujarAtI anuvAda ja A AvRttimAM Ape che. te zilAlekhomAM sAlavAra krama nIce pramANe cheH saMvata, lekhAMka saMvata, lekhAMka 1214-12 1326-2, 3, 5, 6 1238-9 1428-8 For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonuM avalokana saMvata, lekhAMka saMvata, lekhAMka 1468-13 1664-16 1478-14 1665-26 1487-15 1666-1, 29, 30, 49 1500-16 1672-55 157-17 1686-45, 47 1512-18 1698-51 1523-19 1722-63 1524-20 1732-65 1530-21 1755-64 1534-22 1794-7 1628-23 1824-66 1652-35 1830-10 1653-27 1836-59 1661-43, para 1854-60 1662-36, 37, 38, 39 1868-11 40, 44, 46, 50, 53, 1874-91 1663-32, 41, 42, 1916-62 48, 24, 58 navA derAsaranA lekhe navA derAsaramAMthI kula 24 zilAlekhe maLyA che. temAM kAusagiyA paranA 3, parikaranI gAdInA 6, dhAtunI mUrti enA 13, padmAvatI devInI mUrtionA 2, pAdukA 52nA 4 ane dIvAlane 1 che. AmAM 22 lekho saMvatavALA che. For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ khezvara mahAtIthara jyAre 2 lekhe saMvata vinAnA che. temAM sauthI jUnAmAM june vi. saM. 1214ne che ane navAmAM na vi. saM. 1818ne che. te sivAya mULanAyakanI banne bAjunA bane kAusagiyA eka ja dhaNIe karAvelA hevAthI, te bane para ekasarakho ja lekha hevAthI, temAMthI eka lekha AmAM ApyuM nathI. dhAtunI eka ekala mUrtine lekha cUnAmAM daTAyela hovAthI laI zakAye nathI. ane pagalAM joDI 8 upara thaDA cheDA akSaro khodelA che. paNa te ghasAI gayelA ane nirupayegI heIne utAryA nahIM hovAthI AmAM ApI zakAyA nathI. (1) saMvata 1666 piSa vadi 8 ravivAre, amadAvAda nivAsI zAha jayatamAlanI bhAyI jIvAdenA putra puNyapAle pitAnA kalyANa mATe zrI zaMkhezvara pArzvanAthanuM parikara karAvIne tenI zrI tapagacchanAyaka bhaTTAka zrIhIravijayasUrIzvarajI mahArAjanI pATarUpI udayAcala parvatane prakAzamAna karavA mATe sUrya samAna bhaTTAraka zrI vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanI AjJAthI temanA paTTadhara ziSya zrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAja pAse amadAvAdamAM pratiSThA karAvI. (2, 3, 5, 6) A cAra lekho eka ja dhaNInA che. temAMthI prathamanA be lekho bhIDabhaMjana pArzvanAthanI bane bAjunA ane kAusagiyA para, trIjo lekha jinavIzInA paTTa para ane ceAthe lekha parikaranI gAdI para beThela che. For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonuM avalokana 185 (2) saM. 1326 mAgha vadi 2 ravivAre, zrI brahmANagachIya ane zrI zrImAlajJAtinA zAha jAnhAe pitAnI mAtA padamIne zreya mATe caturvizatijinapaTTa sahita mU, nA. zrI neminAtha jinabiMba (kAusagiyA-UbhI mUrti) karAvyuM. ane tenI zrImAna buddhisAgarasUrijIe pratiSThA karI che. (3) pitAnA pitAnA zreya mATe mU. nA. zrI AdinAtha prabhunuM biMba. (bAkI badhuM upara pramANe ja jANavuM) | (y) A jinavIzIne paTTa zA. jAlDA ane maNae putrI sarvadevInA zreya mATe vi. saM. 1326 mAgha navadi 2 ravivAre karAvyuM. . (6) saM.1326 mAgha vadi 2 ravivAre, putrI anupamanA kalyANa mATe pitA jAhAe zrI mahAvIrasvAmInuM biMba bharAvyuM. - (4) zrItapAgacchamAM, zrIzaMkhezvara pArzvanAthanI zAsanadevI zrI padmAvatI . (7) saM. 1794 phAgaNa vadi 2 zukavAre, zA. khuzAla becaranI bhAya tejabAIe pagalAM jeDI bene Arasane paTTa karAvyuM. (A pagalAM kenAM kenAM che te temAM kaMI paNa lakhyuM nathI. kadAca zrIzaMkhezvara pArzvanAtha prabhunAM athavA te zrImAna hIravijayasUrIzvarajI mahArAja ane zrImAna vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanAM hAya.) (8) saM. 1428 vaizAkha vadi 2 semavAre, piravADajJAtIya zeTha AsapAlanI bhAryA rAjaladenA putra nI bhAryA siriyAdenA putra pUyagAnA putrae kalyANa mATe karAvela For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 zaezvara cahAtIthI A jina-vIzIpaTTanI bhaTTAraka zrImatilakasUrijInI pATane zobhAvanAra zrI.....sUrijIe pratiSThA karI che. (9) saM. 1238 mAgha sudi 3 zanivAre, zrImaprabhusUrijIe pratiSThita karela zrIjina mAtAnI vIzIne A paTTa zAnA putre 1 rAjadeva ane 2 ratnAe potAnI mAtAne kalyANa mATe karAvyo che. (10) saM. 1830 mAgazara sudi 6 zukravAre, modI lavajInA putrI bAI tejakuMvarIe zrIpadmAvatI devInI mUrti ane zrIzaMkhezvara pArzvanAthanI caraNapAdukAnI joDa 1 karAvI che. (11) saM. 1868 bhAdaravA sudi 10 budhavAra, savAIjayapuranA zAha uttamacaMda vAlajIe rUpiyA pAMca hajAra nANuM sikkAI (muMbaIgarA) rokaDA mokalyA. temAMthI jIrNoddhAranuM kAma nIcenI vigate karAvyuMH (1) cokamAM taLiyAmAM lAdIo jaDAvI, (2) mukhya derAsaranI jALI karAvI, (3) cevIse tIrthakara bhagavAnanAM parikara (paraghara) samarAvyAM, (4) bAvana jinAlaya-bhamatInI derIomAM phUTyuM-tUTavuM kAma samarAvyuM, (5) nagArakhAnAnuM be khaMDavALuM makAna karAvyuM, (6) zrIzaMkhezvara pArzvanAthanI mUrti para lepa, kaza. e vagere kAmamAM rUpiyA pAMca hajAra zAha jIvaNadAsa geDIdAsa rAdhanapuravAlAnI mAraphata gumAstA 1. brAhmaNa haranAraNuM, 2 IzvaradAsa, ane 3 TIkArAme pAse rahIne kharcAvyA che. zrI pArzvanAtha ya che. For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonu avalAkana 180 dhAtupratimAnA lekhA (12) sa. 1214 mAgha suddhi 13, zAha 1 dhavalaka ane 2 sudeva nAmanA putroe peAtAnI mAtA khaDuMdevInA zreya mATe zrIRSabhadeva prabhunuM biMba karAvyuM. (13) sa. 1468 kArtika vadi 2 seAmavAre, acala-gacchIya zrAvaka zAha kaDuA (kaDavA)e pAtAnA pitA zeThamaMDalika ane mAtA AhahunA zreya mATe zrI merujIMgasUSTinA upadezathI zrI pArzvanAtha prabhunI mUti karAvIne tenI AcAya mahArAja pAse pratiSThA karAvI. (14) sa. 1478 vaizAkha sudi 13 somavAre, zrI zrImAlajJAtIya zeTha jesAnI prathama bhAryAM jasamAde, bIjI bhAryA jAhude, tenA putra zeTha geAdhAe zrIpArzvanAtha prabhunuM khima bharAvyuM, tenI pippalagacchIya zrIkamalacaMdrasUrijInA paTTadhara zrIprabhAnaMdasUrijIe pratiSThA karI che. (15) sa. 1487 poSa vaddhi 3 zukravAre, zrIzrImAla. jJAtIya zeTha sUTAnI prathama bhAryAM UmAde, khIjI bhAryAM vAMU. (vana) teonA putra dharmAe peAtAnAM mAtA-pitAnA zreya mATe zrIAdinAtha bhagavAnanuM khikha karAvyuM ane tenI zrIbrahmANugIya zrIvIrasUrijIe pratiSThA karI che. (16) sa. 1500 vaizAkha suddhi 5, pAravADajJAtIya saMghavI udayasiMhanI bhAryAM cAMpaladenA putra saMghavI nAthAnI bhAryAM; peAtAnA putro 1 samaya, 2 zrIdhara, 3 Asadhara, 4 devadatta ane putrI 1 kapUrI, 2 kIkhAI tathA 3 For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha pUNathI Adi kuTuMbathI yukta bAI phadI nAmanI zrAvikAe, pitAnA kalyANa mATe, zrI vardhamAnajinanuM biMba bharAvyuM ane tenI AcArya mahArAja pAse pratiSThA karavI. . (17) saM. 1507 phAgaNa sudi 3 budhavAre, osavAla jJAti ane vadhatAlA () getravALA zAha lAhaDanA putra zAha kuMvarAe zrImunisuvratasvAmInuM biMba bharAvyuM. tenI khastagachIya zrIjinabhadra (caMdra) sUrijInA paTTadhara zrIjinasAgarasUrijIe pratiSThA karI che. (18) saM. 151ra phAgaNa sudi 3ne divase, mahesANAnivAsI, piravADajJAtIya zeTha velAnI bhAryA bAI mAM nAmanI zrAvikAe potAnA putro 1 zeTha devA ane 2 jAvaDa, te bannenI bhAryA 1 maragade ane 2 suhAsiNI, teonA putro 1 lAlA, 2 vIsA, 3 kurapAla, 4 vIrapAla putra sUradAsa Adi kuTuMba parivArathI yukta (zrAvikA mAMe) pitAnA zraya mATe zrI munisuvratasvAmInuM biMba karAvIne tenI tapAgacchIya zrIranazekharasUrijI pAse pratiSThA karAvI che. (19) saM. 15ra3 vaizAkha vadi guruvAre, piravADajJAtIya zeTha karmaNa, tenI bhAryA kapurI, tene putra zeTha kaDuA (kaDavA), tenI bhAryA mAnuM, tenA putro zeTha 1 dharmasI tathA 2 bahUA vagere kuTuMbathI yukta zeTha karmaNe zrIkuMthunAtha bhaga-vAnanuM biMba karAvyuM tenI cUtravAlagacchIya zrI devasUrijInA -paTTadhara zrI ratnadevasUrijIe pATaNamAM pratiSThA karI che. (20) saM. 1524 caitra vadi pamavAre zrIzrImAla For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonuM avalokana jJAtIya maMtrI siMghAnI bhAryA dharaNanA putra dhanAe potAnI bhAryA zaNuM, tenA putro 1 hApA, 2 hIza, 3 vastA; temAM hApAnI bhAryA kuMvarI Adi parivArathI yukta(maMtrI dhanAe) pitAnA kalyANa mATe mU. nA. zrIsaMbhavanAthathI yukta catura viMzatijinapada-vIzI karAvI. tenI pUrNimA pakSanI prathama zAkhAnA zrIvidyazekharasUrinI paraMparAmAM thayelA zrIguNasuMdarasUrijInA upadezathI zrAvakoe vidhipUrvaka pratiSThA karI che. vAcanAcArya zrI jJAnakalaza sadA namaskAra kare che. (21) saM. 1530 mAgha vadi zukravAre pADalAnivAsI, zrIzrImAlajJAtIya, pitAnA pitA khokhA, mAtA zANuM ane bhAI jAnA kalyANa mATe, pitAnI bhAryA gurI, tene putra vAghA, tenI bhAryA UcchI vagere parivArathI yukta zeTha ratnAe zrIvAsupUjya prabhunuM biMba karAvIne tenI pipalagacchIya bhaTTAraka zrIguNasAgarasUrijI pAse pratiSThA karAvI che. (22) saM. 1534 jeTha vadi 2 semavAre, visanagaranivAsI, paravADajJAtIya, vyavahArI-vepArI varasiMhanA putra vyavahArI sAliganI bhAryA sADUnA putra devarAje potAnI bhAya ratnAI, bhAIo 1 vAnara, 2 amarasiha pramukha kuTuMbathI yukta (devarAje) zrI zreyAMsanAtha prabhunuM biMba karAvIne dvivaMdanikagacchIya zrIlabdhisUrijI pAse pratiSThA karAvI che. | (23) saM. 1628 phAgaNa sudi 7 budhavAre, pATaNa nivAsI, piravADajJAtiya, pitAnI bhAryA kastUrabAI tenA putra jayavaMta, tenI prathama bhAryA pUMjI, bIjI bhAryA harakhAI For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha temanA putro 1 zrIvaMta, 2 zrImAla vagere kuTuMbathI yukta zeTha dAmUe zrI neminAtha prabhunuM biMba karAvIne tenI zrImAna vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara zrImAna hIravijayasUrIzvarajI mahArAja pAse pratiSThA karAvI che. (A paMcatIthI moTI che ane temAM mU. nAnI mUrti sphaTika ratnanI che.) (24) paMcAsaranivAsI kaI zrAvake A vIzI karAvI che, ane tenI brahmANagacchIya zrImunicaMdrasUrijIe pratiSThA karI che. A lekhane prAraMbhano bhAga khaMDita che. junA derAsaranA lekhe jUnA maMdiranAM mULa gabhAro, gUDhamaMDapa, cekIo ane sabhAmaMDapanuM atyAre nAma-nizAna paNa rahyuM nathI, tethI temAMnA lekho maLI zakyA nathI. bhamatInI lagabhaga badhI derIo ane gabhArAnI bArazAkho vagere upara lekho che, te badhA utArIne ahIM ApyA che. junA derAsaramAMthI kula 35 lekhe maLyA che. temAMthI 28 lekhe saMvatavALA ane 7 lekhe saMvata vinAnA che. saMvatavALA lekhamAM jUnAmAM jUna vi. saM. 165rane ane navAmAM na vi. saM. 1698 che. temAM paNa saM. 1662 ane 1663nA paMdara lekhe che. eTale A be varSomAM pratiSThA vadhAre thaI che. pAMtrIsa lekhemAMthI 3 lekhe bhamatInA gabhArAnA, 2 lekhe staMbha paranA ane 30 lekhe derIonI bArazAkha paranA che. pAMca gabhArAmAMthI traNa gabhArAmAM lekhe che, bemAM nathI. A traNe leo kAMIka vistAravALA, saMskRta bhASAnA ane zAstrIlipimAM -edelA che. te sivAyanI lagabhaga badhI derIo paranA lekhe For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAle enuM avalokana gujarAtI jevI bhASAmAM ane sAva TUMkA che temAM phakta saMvata, miti ane derIo karAvanAranAM athavA te temAM mUrtio padharAvanAranAM ke temanA kuTuMbIonAM nAma ane kaIkamAM gAmanAM nAma Apela che. pratiSThA karanAra AcAryanuM nAma ekake lekhamAM ApyuM nathI. tema ja e gabhArA ane derIonI pratiSThA judA judA saMvatemAM thayelI che; badhI derIonI pratiSThA sAthe thaI nathI. 3 derIomAM lekhenI pAse ja madhapuDA heivAthI te lekhe utArI zakAyA nathI. tema ja keTalIka derIo ane tenI bArazAkha naSTa thaI javAthI tenA lekho paNa naSTa thaI gayA che. (25) zA. laMbAnA putra harajInI bhAryA madhInI derI. (26) zrIzrImAlIjJAtIya, pitAnI bhAryA bAI maNIbAI tathA putra 1 kAnasiMha, 2 pUnasiMha, 3 AzakaraNa, 4 avakaraNa, 5 devakaraNa Adi parivArathI yukta zAha geviMde A derInI saM. 1965nA Ase sudi pane divase pratiSThA karAvI che. (27) saM. 16pa3 kArataka vada 11 ravivAre, gAma dAvadanA rahevAsI, mAtA keDimadenA putro 1 zAha sUrajI, 2 zA. tejapAla, 3 zrIcaMda ane tene putra ratana, emaNe ahIM traNa derIo karAvI. (28) zrIrAjanagara-amadAvAdanivAsI, naMdarabArI, vIzA osavAla zAha sahastrakiraNanI bhAryA rUpAde (jInA putra zAha zAMtidAsanA putra rUpAe A devakulikA-derI karAvI che. For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtI (29-30) A banne lekho eka ja kuTuMbanA hevAthI bannenI pratiSThA eka sAthe, eka ja saMvata-mitimAM thaI hovI joIe. (29) saM. 1666 pioSa vadi 8 ravivAre, gAma naTIpaddha -naDiyAdanA rahevAsI zrI zrImAlIjJAtIya, vRddhazAkhIya, parIkha jAvaDanI bhAryA jasamAdenA putra, pitAnI bhAryA sapUDhe pramukha kuTuMba parivArathI yukta, parIkha nAthajIe pitAnA kalyANa mATe zaMkhezvara gAmamAM zrI pArzvanAthanuM mULa maMdira che, tenI uttara dizAmAM "bhadra nAmane prAsAda (bhamatImAM meTa gabhAro) seMkaDo rUpiyAnA kharcathI karAve che, te bhavya prANIothI vadAse ghaNA kALa sudhI vidyamAna rahe! (30) naDiyAdanivAsI parIkha jAvaDanA putra harajInA putra kahAnajIe, pitAnI bhAryA nAriMgade ane putrI nAthI pramukha kuTuMbathI yukta (kahAnajIe), A derI karAvI che. (31) saMghavI vardhamAna samarasiMha paTaNInI derI. (3ra) saM. 1663 piSa sudi 13, paTaNI......... (33) paTaNa sanI lachuAnI bhAryA 1 bAI aNa, 2 bAI aramInI derI. (34) parIkha padamA lAlA paTaNInI derI. (35) siddhapunivAsI saMghavI varadhanA putra vIrajInI derI. saM. 152. For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonuM avalokana (36-37-38-39-40-41-42) - A sAte lekhe, pATaNanivAsI, mAtAcha aTakavALA, sonI tejapAlanA-eka ja dhanA-hoya tema lAge che. teNe pitAnA kuTuMbanI judI judI vyaktionA zreya mATe maMdiranI pAchaLa bhamatIne meTa gabhAro 1 ane tenI pAsenI naM. 25, 26, 27, 28, 2llAnI derIo pAMca karAvI che. - temAMnA prathamanA be lekha pAchaLanA gabhArAnI ane bAjunA be staMbhe para ekasarakhI ja matalabanA che. bAkInA pAMca lekhe naM. 25thI 29 sudhInI pAMca derIonI bArazAkha para beThelA che. A sAta lekhamAMthI prathamanA pAMca lekha saM. 1662nA kArataka sudi 7 ravivAranA che, jyAre chellA be lekhe saM. 1663 kArataka sudi 9nA che. eTale eka gabhAro ane traNa derIonI pratiSThA ekasAthe saM. 1962mAM ane chellI be derIonI pratiSThA saM. 1863mAM ekasAthe thaI hoya tema lAge che. (36-37) sanI tejapAlanI bhAryA bAI apUnA zreya mATe bhamatImAM pAchaLane mATe gabhAre karAvyuM. (38) senI tejapAlanI putrI bAI kAmAnA zreya mATe derI. (39) sanI tejapAlanA putra vijyadharanI prathama bhAya bAI jemAnA zreya mATe derI 1. " (40) sonI tejapAlanA putra viyedharanI bIjI bhAryA bAI sarasunA zreya mATe derI 1. zrI 13 For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtI (41)........a'khAInA zreya mATe derI 1. (42) seAnI tejapAla(nA putra vijayadharanI ? )nI putrI khAI vachAInA zreya mATe dArI 1. 194 (43) sa. 1661 mAgha vide 8, pArI kAlurAja. (44) sa'. 1662 kArataka suddhi 7 amadAvAdanivAsI AI pUnAnI derI. (45) sa. 1686 asADha sudi 13 ravivAra, zAhe suMdaramaNanI bhAryAM sadevanA putra zamaladAsanI bhAryA 1 kesarade, 2 sujANudenA putra acaladAsanI derI. (46) sa'. 1662 mAgha surdi 13 sAmavAre, amadAvAdanivAsI desI sahuAnI bhAryA khAI rakhUbAInA putra desI pUnIonI derI. (47) saM. 1686 aSADa suddhi 13 ravivAra, paTaNI zAhe vamAnanI bhAryAM khAI gaMgAnI derI. (48) saM. 1663 kArataka sudi 11 seAmavAra, pATaNavALA zAha seAhalanI bhAryA maTIkhAInI derI. 8 (49) sa. 1666 pASa vida 8 rivavAre, amadAvAdanivAsI vIzA esavAlajJAtIya, mIDiyA geAtravALA zAha samarasiMhanI bhAryAM huMsAInA putra; peAtAnI prathama bhAryAM harSAde, khIjI bhAryAM sukhamAde ane dharmaputra vAghajI pramukha kuTuMbathI yukta zAha zrIpAle bhamatImAM uttara dizA sanmukha (mULa maMdithI dakSiNa dizAmAM) 'bhadra' nAmanA prAsAda- mATo gabhArA kAvyA. For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 zilAlekhonuM avalokana (pa0) saM. 1662, pATaNanivAsI zeTha sadevacchanA putra zAha 1 dhanajI tathA 2 mananI derI. (51) saM. 168, (nAma ghasAI gayela che. (52) saM. 1661, pATaNavALA zeTha sIrAjanI bhAryA bAI TAMkunI derI. (53) saM. 1662, pATaNavALA zAha jecaMda, zavacaMda, pUjA devajInI derI. (54) saM. 1663 piSa vadi 10, gAma pADalAvALA desI virajInI derI. . (55) saM. 1672 jeTha sudi 2, muMjapura nivAsI. ... verA sAjaNa, bAI kAnhAI verA DeDA, rA maMgala, verA DuMgarane prAsAda 1 (dakSiNa dizA tarapha moTo gabhAre. (pa6) saM. 1664, kArataka -paTaNI zAha dhanajI, kahAnajInI derI. (57).... .........pATaNavALA ratananI derI. salATa vAdhI chavalAla. (58) saM. 1663 mAha vadi 13 zanivAra, sANaMdanA zrIsaMgha samastanI derI. dharmazALA vagerenA lekhe (5saM. 1836 zrAvaNa suda 2, A dharmazALA (TAMkAvALI dharmazALAne jUnA derAsara taraphane-AjarastA taraphane bhAga) samasta saMghe, jamIna aghATa vecANa For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha laIne rAdhanapuravALA zAha kazalacaMda mULajInI mAraphata karAvI che. salATa hamIre bAMdhI che. kArIgara daragama, lAlA, li. gumAstA bhaTazaMkara. (60) saM. 1854 vaizAkha sudi 3 guruvAra, zaMkhezvarajI tIrthanI A dharmazALA (TAMkAvALI dharmazALAne navA derAsara taraphane bhAga) samasta zrIsaMgha, jamIna aghATa vecANuM laIne, rAdhanapuranA zrIsaMghe mukarara karela pAMca gRhastha- (1) musAliyA hemajI jIvaNadAsa, (2) zAha raMgajI jevaMta, (3) zAha dAnasaMga meghajI, (4) zAha kazalacaMda mUlajI, ane (5) zeTha vAlajI kuMvarapAla-nI kamiTI mAraphata karAvI che. tenuM khata-kharAjAtanuM (Avaka -jAvakanuM) nAmuM rAdhanapuramAM che. zrIgoDajJAtinA brAhmaNa gumAstA zaMkara tathA vanamALIe mAthe rahIne kAma karAvyuM che. zrIrAdhanapura nivAsI kArIgara somapurA-salATa patama dayArAma, salATa sukharAma, vaDanagarA suracaMda ane siddhaparA parasetama vageree A dharmazALA bAMdhI che. | (61) saM. 1874 mAgazara suda 3ne divase navA maMdiranA kaMpAuMDanA gaDhane A kaTho pUro karyo. | (2) saM. 1916, zAke 1786, mAgha sudi 7 semavAre, zrI pArdhacaMdrasUrigajheza-zrIpAyacaMdagacchanAyaka rIbha (1) bhaTTAraka zrI 108 zrIharSacaMdrasUrIzvaranI A pAdukAnI temanA ziSya mukticaMde pratiSThA karI che. ' For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonuM avalokana surabhI saraInA lekho bAramA prakaraNamAM gaucara jamInanI hakIktamAM lakhyA pramANe zaMkhezvara gAmanI uttara dizA taraphanA jhAMpA bahAra, khArasela taLAvanI pAse, gAma khaMDiyAnA rastA upara Avela, ane hAla jyAM zaMkhezvarajInA kArakhAnAnI maMjUrIthI gAmanA kheDUte khaLAM taiyAra kare che, te ane tenI AsapAsanI jamIna UMTavALiyA khetaranI che. A UMTavALiyuM khetara ane tenI AsapAsanI jamIna zrIzaMkhezvara pArzvanAthanA derAsarane arpaNa karIne gaucara mATe chUTI mUkyAnI hakIkatane jaNAvatA surabhIsaraIne pAMca paththare ukta jamInamAM cheTe cheTe khoDelA che, temAMthI traNa saraIne lekho mahAmahenate vAMcI, tene jeTale bhAga vaMcANe teTale bhAga utArI laIne lekhAMka 63, 64, 65mAM Apela che. bAkInI be saraInA lekhonA akSare sAva ghasAI gayelA hovAthI vAMcI zakAyA nathI. temAM kaI bIjA khetarane gaNa zaMkhezvarajIne arpaNa karIne gaucara mATe chUTuM mUkyAne ullekha hovAnI saMbhAvanA che. A saraInA dareka paththaramAM sauthI upara sUrya ane caMdra katarela che. tenI nIce eka tarapha dhAvatA vAchaDA zIkhe gAya ane bIjI tarapha sUvara kotarela che. tenI nIce lekha chedela che. lekhanA akSare ghasAI gayA che, keTalAka akSara beDiyA ApelA che ane A pradezamAM te samaye elAtI bhASA-dezI bhASA temAM vAparelI che. For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamezvara mahAtI A traNe lekho judA judA savAnA che. temAMnA e lekhomAM te UMTavALiyA' khetaranA ullekha kareleA che. trIjA lekhanA ghaNAkharA akSarA ghasAI javAthI vAMcI zakAyA nathI, tethI te lekha UMTavALiyA' khetara mATe che ke bIjA mATe te nakkI thaI zakayuM nathI. 'UMTavALiyA' khetaranA, bhAI emAM bhAga vaheMcAyA haze, ane pachI judA judA bhAI Ae tapAtAnA bhAganI jamIna judA judA saMvatamAM gaucara mATe chUTI mUkI haze, ema jaNAya che. te traNe lekhonA bhAvAtha nIce pramANe cheH 199 (63) zeTha zrIgaNezacaMda zAMtidAsa, jhAlA zrIamarAjI, AlA zrIrAmadAsajI, paTela sajaSNu, aserAma, pUjA, vahela karazana vagerenI sAkSIthI, gAma za khezvaranA paTela siMdhava jodhA devaleAka pahAMcyA, tenuM A UTavALiyuM' khetara, gAmanA samasta leAkeAe maLIne, rAjyane tenI kiMmata ApIne, sa'. 1772nA mAgha sudi 2ne budhavAre zakhezvajIne aNu karIne gaucara mATe chUTuM mUkayu che. tene je leApe te hiMdune gAya mAryAnuM ane musalamAnane sUvara mAryAnuM pApa che. (64) sa'. 1755nA kArataka suddhi ne divase, paTela siMdhava abherAma varakhAnuM A 'UMTavALiyuM' khetara, gAmanA samasta lAkoe maLIne derAsarajImAM arpaNa karIne geAcara mATe chUTuM mUkayu che. gAmanA leAkeAe matu karIne gAcara mUkayu che tene barAbara pALe, Ane je leApe te hiMdune For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonuM avalokana vA chatA zIkhe gAya mAryAnuM ane musalamAnane sUvara mAryAnuM pApa che. (65) saM. 1732nA caitra vadi 8ne ravivAre.......... tathA saMjANa, devA .gAma maLIne necara mUkayuM che. | (66) navA derAsaranI bahAranI osarImAM kezarasukhaDa ghasavAnI oraDI che, tenI pAsenI osarInI nIce jamInamAM "saraI"ne eka paththara khoDela che. A paththaranI laMbAI lagabhaga 42 IMca ane pahoLAI Azare 18 IcanI che. A paththarane mathALe sUrya ane caMdra tathA tenI nIce dhAvatA vAcharaDA zIkhe gAya ane sUvara kotarela che. tenI nIce 12 lAInano te samayanI A pradezamAM cAlu bhASAne kAMIka beDiyA akSaravALe, vi. saM. 1824ne eka lekha kotarela che. A lekhanA akSaranA vaLAMke kharAba hovAthI tathA ghaNA akSare ghasAI gayelA hevAthI te pUrapUra vAMcI zakAyuM nathI. jeTalo bhAga vaMcAye che tenAthI tene pUrepUro bhAvArtha cokakasa rIte nIkaLI zakatuM nathI. bAkIne bhAga vaMcAya te tene cakkasa bhAvArtha jANI zakAya. chatAM jeTalo bhAga vaMcAya che te uparathI je hakIkata samajAya che te nIce pramANe che: vi. saM. 1824ne, (rAdhanapuranA ke samInA te vakhatanA navAba sAheba) khAna Ajama zrI hasanakhAnanA putra khAna zANuM vAlapakhAnajI () nA samayanA dAnapatrane A lekha che. gAmanA mukhI, paTelo vagere samasta For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROO zaMkhezvara mahAtIrtha AgevAnenI sAkSImAM A dAnapatrane lekha lakhAye heya tema jaNAya che. paNa A lekha zI bAbata mATe che te cakkasa rIte A lekha parathI jANI zakAyuM nathI. kadAca A maMdirane kaMI khetara vagere jamIne rAye bheTa karI hoya tene athavA te A tIrthadhAma ane kArakhAnAnI jakAta ghaNuM varSothI mApha che te bAbatane athavA citrI pUnamanA meLA upara vepArIo game teTale mAla lAve tenI jakAta ghaNuM varSothI mApha che te bAbatane A lekha hoya. game te bAbata hoya, paNa A saraIne lekha kaMIka mApha karyA eTale ke dAnapatrane che emAM zaka nathI. | (67) nI pahelI bhAryA maghA, bIjI bhAya latA temane putra harajI (A lekhane prAraMbhane Doka bhAga naSTa thayuM che.) For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ '' * zrImAna zAMtidAsa zeThane zaMkhezvara gAmanA ijArA mATe maLelAM be bAdazAhI pharamAne dhI jarnala oNpha yunivarsiTI oNpha dhI beo," pustaka 9, bhAga 1, julAI 1940 (The Journal of the University of Bombay, Vol. IX, Part I, July 1940)mAM "ImpIriyala mugala pharamAnsa Ina gujarAta" (Imperial Mughal Farmans in Gujarat) nAmane khAnabahAdura ema. esa. kemisariyeTa, ema.e, AI.I. esa. (Ret)-emaNe lakhela, gujarAtamAM mugala samrATanAM pharamAnene lagato sacitra ane vistRta nibaMdha pragaTa thayuM che. temAM leTa naM. 13 ane 14 tarIke zAhajahAM bAdazAhe I. sana 1656-57mAM zaMkhezvara gAmane ijAro amadAvAdanA nagarazeTha zAMtidAsa zeThane rU. 1,05thI AyA saMbaMdhInAM be pharamAne Apela che. A pharamAne mULa phArasI bhASAmAM che. te mULa pharamAnenuM gujarAtI bhASAntara atre ApavAmAM AvyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ EN ru * In G pleTonuM gujarAtI bhASAntara 19 pleTa naM. 13 muMjapura paragaNAnuM zaMkhezvara gAma, kacerImAMnI pahelAMnI sanadonA AdhAre, rU. 1,050nA IjArAthI zAMtidAsa zAhune ApyA saMbadhInuM, rAjakumAra murAdabAnA sahI-sikkAvALuM zAhajahAMnuM pharamAna. paragaNAnA jAgIdArane IjArAne cAlu rAkhavAnI ane tenuM pAlana karavAnI tAkIda karavAmAM Ave che. zAMtidAsane paNa e gAmanI unnati ane enA rahevAsIonA kalyANane AgaLa vadhAravAnA prayatna karavAnI sUcanA ApavAmAM Ave che. tArIkha 15 zavAla, gAdIe beThAnuM 30muM varSa atyaMta karuNALu ane dayALu paramezvaranA nAme- (tugarA) 1. abula mujaphaphara zIhAbU-ud-dIna muhamada sAhIba kurAna-InsAnI zAhajahAM bAdazAha-IgAjhInuM pharamAna. For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ pleTanuM gujarAtI bhASAntara 23. - 2. jagatanA rAjA muhammada muzadabakSanuM govAnvita nizAna. siko) zIhAbU-ud-dIna muhammada sAhIba kurAna-I-tsAnI zAhajahAM bAdazAha-I-gAjhIne putra muzadabakSa A samaye jenuM upanAma dayA che te mAnavaMtuM nizAna, jArI thavAnA gauravane ane A pramANe jAhera thavAnA sanmAnane prApta thAya che ke-svargalokanA jevI A rAjasabhAnA darabArIone ema kahevAmAM AvyuM che ke - pahelAMnA amaladAro ane kacerInI sanada pramANe, mujapura paragaNune eka bhAga, saMkahasarA (zaMkhezvara) gAma, lAMbA samayathI, amIramAM ane sAthIdAromAM zreSTha evA satIdAsa zAhune rU. 1,050nI rakamathI IjAre ApavAmAM AvyuM che. ane upara kahela vyakti A nakkI karelI rakama ane jAgIradArone rivAja mujaba leNa paDatI rakama cUkavyA kare che-tethI mahAgauravabharyuM ane atyaMta agatyanuM evuM A pharamAna sanmAnapUrvaka jArI karavAmAM Ave che, ane gauravapUrvaka jaNAvavAmAM Ave che ke-e jagyAnA atyAranA ane bhaviSyanA jAgIradAroe e gAmanuM IjArAnuM, upara jaNAvela vyaktinA lAbhamAM, pahelAMnI jema pUrepUruM pAlana karavuM ane enA niyamomAM kaI paNa prakAranuM parivartana ke pheraphAra kare nahIM. upara jaNAvela zAhune tAkIda karavAmAM Ave che ke temaNe jAgIradAronA jarUrI hakko adA karavAnI sAthe sAthe e gAmanI unnati ane AbAdI tema ja enA rahevAsIonA kalyANa mATe sabaLa prayatna karatAM rahevuM. For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamezvara mahAtIrthaM temaNe A bAbatane bahu ja tAkInI gaNavI ane koI paNa rIte tenAthI aLagA thavuM nahIM. lakhAyuM-savvAla mahinAnA 15mA divase; gAdIe beThAnA 30mA zubha varSe. (pAchalI bAju) namrAtinamra sevaka DhAstakhAnanI mAraphata (sikko) zAhajahAM bAdazAhanA sevaka dAstakhAna, pleTa, na. 13 sabaMdhI pariziSTa zamezvara ane tenAM diza za Mkhezvara e rAdhanapura rAjya (je kacchanA AkhAtanA kinArA upara AveluM che.)nuM eka gAma hatuM, je muMjapurathI naiRtya khUNAmAM sAta mAla upara vaselu che. e gujarAtanA te mATe keTalAye saikAothI tItha yAne mAtrAnuM dhAma gaNAya che. eka jaina maMdiranA pradeza, je dekhItI rIte ja A pharamAnanA samayane che, te cAre bAju IMTanI keTaDIe athavA derIethI viMTaLAyelA A gAmanI madhyamAM atyAre paNa joi zakAya che. madira atyAre sAva dhvasta thaI gayuM che. keATaDIonA daravAjAnI paththaranI khArasAkhA upara saM. 16pa2 thI 1686 (sana 1596 thI 1630) sudhInA TUMkA keTalAya zilAlekhA che. zrI pArzvanAthanI je mUrti A maMdiramAM hatI te, najIkamAM ja AMdhavAmAM Avela atyAranA maMdiramAM lai javAmAM AvI jAya che, ane A anumAnanuM samana eka mUrtinA pakhAsana uparanA saM. 1666 (sana 1609 -10)nA zilAlekhathI thAya che. jUnA maMdiranI racanA, enA atyAre vidyamAna avazeSanuM nirIkSaNa karatAM, 17mI sadInI che, ane Ne bhAge e zAMtidAsanA samayamAM UbhuM karavAmAM Avyu hatu.... za Mkhezvara sthAnika mahattAnA abhAvanA ane lAMkhI dUrI parathI Arasa athavA paththara lAvavAnI kiMmataneA vicAra karatAM, IMTonA For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ pleTanuM gujarAtI bhASAntara sastA ane anukULa sAdhana tarIke karAyele upaga barAbara lAge che. atyAre hayAta che te pAchaLanA (navA) maMdiramAM ja ekamAtra zilAlekha maLe, che. te saM. 1868 (sana 1811-12)ne che, jemAM e maMdira banAvavA mATe rU. 5,000nA dAnane ullekha che. mujapura paNa rAdhanapura rAjyamAMnuM eka gAma hatuM, je vAdhelathI naiRtya khUNAmAM cha mAIla ane pATaNathI naisDatya khUNAmAM 24 mAIla upara che. e gAmanA cheDe eka jAmA masjida che. je jaina ane hiMdu maMdironA sAmAnamAMthI banAvelI che. ane jenA thAMbhalAo uparathI mUrtio khodI nAkhavAmAM AvI che. tyAMthI madhya maherAba upara parziyana bhASAmAM eka zilAlekha badelA che. (bajesa ane kajhInsa, ArkiTekacarala enTikivaTIjha eNpha nartha gujarAta, 93-95) pleTa naM 14 zaMkhezvarane IjA zAMtidAsane ApyA saMbaMdhInuM agAu Apela pharamAna mujabanuM ja, rAjakumAra dArA zukehanA sahI-sikkAvALuM zAhajahAMnuM pharamAna. tA. 27, rabIulaavala, 31mI julusa, hi. sa. 1068 (DiseMbara 23, sana 1657). - atyaMta karuNALu ane dayALu paramezvaranA nAme- (tugarA) 1. abula mujaphaphara zIhAbU-ud-dIna muhammada sAhIba kuzana-IsAnI zAhajahAM bAdazAha-I-gajhInuM pharamAna. 2. zAha-I-bulaMda IkabAla muhammada dArA zukehanuM gauravAnvita nizAna. For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zakhezvara mahAtIrtha (sikako) alAha, zAhajahAM bAdazAha-IgAjhIne putra zAha-I-bulaMda IkabAla muhammada dArA zukeha, 1066 hi, 30. muMjapura paragaNAnA atyAranA ane bhaviSyanA jAgIradAre, je rAjyanI kRpAdRSTi cAhatA heya, temaNe jANavuM joIe ke, e vAta amArA neka khyAla para lAvavAmAM AvI che ke, pahelAMnA amaladAro ane kacerIe je sanada ApI hatI te mujaba, upara jaNAvela paragaNAmAMnuM saMkahasarA (zaMkhezvara) gAma, lAMbA samaya sudhI, amIromAM zreSTha evA zAMtidAsa jhaverIne 1,050 rUpiyAmAM IjA thI ApavAmAM AveluM che. ane upara jaNAvela zAMtidAsa) e 2kama ane jAgIradArane hakaka (eTale ke khAvAnuM anAja) Agye jAya che tethI sanmAnapUrvaka A zAhI hukama pragaTa karavAmAM Ave che ke upara jaNAvela sanadenA anusaMdhAnamAM teoe (jAgIradAroe) e gAmane upara jaNAvela (zAMtidAsa)nA kulamukhatyAra IjArA tarIke gaNavuM ane tenA niyamamAM kaI paNa pheraphAra ke parivartana karavuM nahIM. upara jaNAvela zAMtidAsanI e pharaja che ke karAranAmAnI zarate mujaba e gAmanA saMbaMdhamAM je jarUrI rakama jAgIradArane ApavAnI hoya tenI javAbadArI adA karavAnI sAthe sAthe teNe e gAmanA rahevAsIonI sagavaDa, kalyANa ane unnatine AgaLa vadhAravA mATe sabaLa prayatno karavA joIe. lakhAyuM- bI-ula-avala mahinAnA 27mA divase, gAdIe beThAnA 31mA zubha varSe, hi. sa. 1068 (DiseMbara 23, sana 1657). For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ pleTanuM gujarAtI bhASAntara 207 (pAchalI bAja) vajhIrakhAnanI mArata. (sikako) zAha-I-bulaMda IkabAlane sevaka vajhIrakhAna. vi. saM. 1067, 31 (gAdIe eThAnuM varSa). mAraphata. (si salano sevaka ka navayuga pravartaka, zAstravizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajInA ziSya AcArya zrI vijayabhaktisUrijInI dehatsaga derI zaMkhe para For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhonAM sthaLonI vigate (1) mU nAnI jamaNI bAjunA kAusagiyA pAne lekha. mU nA chanI DAbI bAjunA kAusagiyA para paNa barAbara e ja pramANe lekha che. phakta zrIta ne badale tapa tathA zu. ne badale zumatu lakheluM che; bAkI badhuM ekasarakhuM che. () zrI bhIDabhaMjana pArzvanAtha bhagavAnanI jamaNI bAjunA kAusagriyA para lekha. (3) zrI bhIDabhaMjana pArzvanAtha bhagavAnanI DAbI bAjunA kAusagA parane lekha. () derI naM. 2, padmAvatI devInI mUrti nIcene lekha. (5) derI naM. 4, jinavIzInA paTTanI gAdIne lekha. (6) naM. 34, ma. nA.jInI jamaNI bAjunI mUrtinA parikaranI gAdI parano lekha, For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAlekhAnAM sthaLanI vigata (7) derI naM. 51 ane paranI vaccenA khUNAnI derInI aMdara ArasanI nAnI derImAMnA be joDI pAdukApaTTa para lekha (A sivAya A derImAM bIjAM pagalAMnI jeDI 8 che. tenA para thoDA thoDA akSare lakhelA che. paNa, sthAnanI viSamatAne lIdhe tathA akSare ghasAyelA hevAthI, te barAbara vAMcI zakAtA nathI. (8) derI naM. 53, zrI jinavIzIpaTTa yarane lekha. (9) derI naM. 55, jinamAtRvIzIpaTTa para lekha. (mAtAonI dareka mUrti para mAtAonAM nAme khedelAM che) (10) mukhya daravAjA pAse ArasanI nAnI derImAMnI padmAvatI devInI mUrti nIceno lekha. (lekhanA bAkInA akSare ArasanA paththara nIce daTAI gayA che.) (11) maMdiranA mukhya daravAjAnI bahAranI DAbI taraphanI bhIMtamAMne lekha. . (12, 13, 14) A traNe lekho anukrame dhAtunI ekatIthI, tritIthI ane paMcatIthI mUrti uparanA che. (15 thI 18) A cAre lekho dhAtunI paMcatIthI mUrti uparanA che. ' (19-20) anukrame dhAtunI paMcatIrthI ane vIsI paranA lekho che. (21-22) A bane lekha dhAtunI paMcatIthI uparanA che. zrI 14 For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zaMkhezvara mahAtI (23) dhAtunI paMcatIthI parane lekha. (24) khaMDita parikaravALI dhAtumUrti parane lekha. (25, 26, 27) anukrame derI naM. 2, 3, 9tnI bArazAkha paranA lekhe. (28) derI naM. 11nI bArazAkha uparane lekha. (29) derI naM. 12 (uttara taraphanA gabhArA)nI bArazAkhanI uparanA pATaDA upara lekha. (30thI 33) anukrame derI naM. 13, 14, 20, 21nI bArazAkha uparanA lekho. (34, 35) anukrame derI naM. 22, 23nI bArazAkha paranA lekho. . (36, 37) derI naM. 24 (pAchaLanA moTA gabhAza)nI anukrame jamaNuM ane DAbI bAjunA thAMbhalA paranA lekho. (38thI 41) anukrame derI naM. 25, 26, 27, 28nI bArazAkha paranA lekho. (4rathI 48) anukrame derI naM. 29, 30, 31, 32, 33, 34, 3panI bArazAkha uparanA lekho. (49) derI naM. 36 (dakSiNa dizAnA pahelA gabhArA)nI bArazAkhanA uparanA pATaDA parane lekha. (50thI 54) anukrame derI naM. 37, 38, 39, 40, 41nI bArazAkha paranA lekho. For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 ja zilAlekhonAM sthaLanI vigata (55) derI naM. 43 (dakSiNa dizAnA bIjA gabhAza)nI bArazAkhanI uparanA pATaDA para lekha. (56, 57) anukrame derI naM. 44, 4panI bArazAkha paranA lekho. (58) keI eka derInI bArazAkha parane lekha. (59) TAMkAvALI dharmazALAnI, jUnA derAsara taraphanA rastAnI bArI taraphanI bhIMtamAne lekha. (60) TAMkAvALI dharmazALAnI aMdaranA bhAgamAM, pisavAnI bArInI uparanI bhIMtamAMne lekha. (61) paMcAsaravALAnI dharmazALAnA gaDhanA dakSiNa dizA (gAma tarapha)nA keThA para lekha. (62) kArakhAnAnA bagIcAnI aMdaranI chatrImAMnI derImAMnAM pagalAM para lekha. (63) zaMkhezvara gAmathI uttara dizA tarapha taLAvanI pAse khaMDiyAnA rastA upara gocara bhUmimAMnI pahelI saraIne lekha. (64-65) uparyukta saInI bIjI ane trIjI saranA lekho. (66) navA derAsaranA mukhya daravAjAnI bahAranI kesarasukhaDa ghasavAnI oraDInI osarInI nIce jamInamAM khoDela eka saraIne paththara parane lekha. (67) junA derAsaranI pUrvAbhimukha jamaNI bAjunI bIjI derInI bAzAkha parane lekha. For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara gAma zaMkhezvara uttara gujarAtanA mahesANA jillAnA samI tAlukAmAM AveluM che. A pradeza vaDhiyArane nAme jANItuM che. enA baLado bahu prasiddha che. A tAlukAnI uttare hArIja tAluke tathA banAsakAMThA jille Avela che. dakSiNe saurASTrane bhAga AveluM che. pazcime kacchanuM nAnuM raNa ane pUrvamAM cANasmA tAluko che. - kacchanuM raNa najIka hovAthI pANInI ghaNI taMgI paDe che. pANI khAruM hovAthI jhADa ochAM uchare che. pANI meLavavA ahIM beriMga karavAmAM AvyAM che. tAlukAmAM relave nathI. vahevAra UMTa, gADAM, meTara vagerathI cAle che. ahIM Therauchera, kelasA pADavAne tathA guMdara ekaTho karavAne paMthe cAle che. jamIna khArI hevAthI raNane kinAre vaDAgaruM mIThuM pakavavAmAM Ave che. A tAlukAmAM kula 97 jeTalAM gAma che. samI temAMnuM mukhya gAma che. zaMkhezvara gAma vaDhiyAra gaNunuM gaNAya che. briTiza For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ za khezvara gAma saltanata daramyAna A gAma rAdhanapura sTeTanA bAbI vaMzanA navAbanA tAbAnuM gAma hatuM. muMjapara mahAlamAM AveluM hatuM. zaMkhezvara gAma traNase gharanI eTale ke be hajArathI ochA mANasanI vastIvALuM gAma che. zaMkhezvaranuM nAma bhale ItihAsakAroe ItihAsane pAne na caDAvyuM hoya, paraMtu ItihAsamAM jema paMcAsara suprasiddha che tema zaMkhezvara paNa sadIo purANuM gAma che. paMcAsaramAM cAvaDA vaMzanA jayazikharInuM rAjya hatuM. te samaye paMcAsara gujarAtanuM pATanagara gaNAtuM hatuM. paMcAsara ane zaMkhezvarane kaMI sIdho saMbaMdha ApaNane itihAsamAM maLatuM nathI, paraMtu tene vigatavAra abhyAsa karatAM mAluma paDe che ke jayazikharI bhuvaDa sAthenA saMgrAmamAM maza ane tyAra bAda tenA nirAdhAra putra vanarAjane ahIMnA vaNada gAmamAM mahAna zrI zIlaguNasUrie Azraya Apyo. A mahAna juvAnane satvazIla saMta banAvavAnI IcchA hatI, chatAM ene kSatriyocita rajasa svabhAva pArakhI dezanI sevAnI AziSa ApIne prasthAna karAvyuM. vanarAjanA gheDA A bhUmi para doDyA, ne navuM gujarAta rAjya sthApana karavAnuM baLa ene ahIMthI maLyuM ema kahevAya. vanarAje pitAnuM vera vALI pATaNamAM rAjya sthApyuM ane paMcAsarathI pArzvanAthanI mUrti maMgAvI tenuM tyAM prasthApana karyuM. tethI hAla pATaNamAM pArzvanAtha che te paMcAsarA pArzvanAtha" tarIke oLakhAya che. For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamezvara mahAtI rAjA vanarAja zaivadhI hovA chatAM badhA dharma pratye bhAvanAzIla hatA, jema ke zadhanapuranA navAkha sAheba musalamAna hovA chatAM badhA dharmoM para temanI khUba lAgaNI hatI. dara ziyALAmAM ahIM ekAda saptAha gALatA, raiyatanI rADa-kRi yAda sAMbhaLatA ane dezasaranA dazanAthe AvatA ane joItI badhI sagavaDa ApatA. jainenAM dila dubhAya nahIM te mATe taLAvamAMthI mAchalAM mAravAnI paNa aMdhI rAkhatA. sva. zrI rAdhanapuranivAsI meAtIlAla mULajIbhAI zeThe dharmAMzALA baMdhAvI tenuM udghATana paNa pote kareluM. Ama te vakhate rAjA musalamAna hAvA chatAM dareka dharmAM pratye bhAvanA rAkhatA tathA rAjA-prajA vaccenA sumeLa hatA. bhUtakALanA A kAmI ekatAnAM dRSTAMtAnAM Aje navesara mUlya karavA jevAM che. 214 sadarahu za Mkhezvara gAma rUpeNu nadIthI 2 mAIla dUra kinArA para AveluM che. AjubAju paMcAsara, muMjapura ane leATezvara jevAM aitihAsika sthaLeA AvelAM che. za MkhezvaramAM mukhya vastI ThAkaraDA (ThAkAra), brAhmaNu, jaina, nADodA, paTela, garAsiyA, paTela, garAsiyA, bharavADa, vasavAyA vagerenI che. mukhya vyavasAya khetIneA che. pAkamAM ghauM, caNA ane kapAsanA makhalaka pAka thAya che. A paragaNAnI vakhaNAtI vastuomAM mukhya khaLa che. baLada tA jANe hAthI na hoya tevA dekhAya che. dUdhALA jAnavaromAM gAya ane bheMsa mukhya che. jANe dUdha ane For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ khezvara gAma ghInI nadIo vahetI hoya te A pradeza che. - baLada rU. 1,500thI rU. 2,000nI kiMmatanA hoya che. bheMsa TaMke 15 zera dUdha Ape che. ahIM Azcaryajanaka te e che ke baLIrAjAnI mUrti kaI jagyAe jovAmAM AvelI nathI, je ahIM gAmanI uttara dizAe jhaMDakUvAnI pAse che. A bhavya mUrti che. sadarahu gAma yAtrAnuM sthaLa che. hajAro yAtrALuo roja darzanArthe Ave che. rahevA mATe uttama dharmazALAo che. ahIM traNe moTA meLA bharAya che, jemAM dareka jJAtinA mANase dUradUrathI darzanArthe Ave che. anya jJAtinA leke peLI dhajAvALAnA nAme zaMkhezvara devane bhaje che. kAratakI pUnamane eka divasane, mAgazara vada dazama paSI dazama)nA divase eka divasa ane caitra suda 15ne be divasane meLe jAya che. AvA nAnakaDA gAmamAM pUrvathI praveza karatAM nAnakaDI suMdara Adarza zALA ane paMcAyatanuM makAna AveluM che, jyAre pazcimathI praveza karatAM adyatana suvidhAovALI AlIzAna dharmazALA ane jaina bhejanAlaya AvelAM che. ahIM varnAkayulara phAInala sudhInI zALA che. ATha zikSake che. ahIM dararoja pacAsathI sATha base Ave che. Ama ahIMne vAhanavyavahAra amadAvAda, saurASTra, ane kacchathI joDAyela che. moTara TenDathI derAsara sudhIne pAke reDa taiyAra thaI rahyo che. For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara majAnI hAlamAM gAmane vahIvaTa grAma paMcAyata kare che. suMdara vahIvaTanA pariNAme gAmamAM prAthamika Arogya kendra banyuM, jemAM jainakArakhAnA peDhI ane zrI rAkaracaMda motIlAla zeThane bheTe phaLe che. samI davAkhAnAnuM mukhya davAkhAnuM che. ahIM lAIbrerI paNa che, jethI tene bAhya jJAnane sAro lAbha maLI zake che. jaina piDhIne suMdara bagIce che. pANI mATe paNa sArI sagavaDa che. beriMgamAM vIse kalAka pANa cAlu he che. ahIM posTaophisa che. chavIsa mAIla dUra hArIjathI reja halakArA mAraphata pisTa Ave che. vI. pI. sivAya rajisTara vagere tamAma Ave che. peDhImAMthI pisTa mokalavAnI vyavasthA che. A gAmanuM zaMkhapura evuM nAma ghaNuM prAcIna zilAle che ane graMthamAM maLe che. eTale mULa te A gAmanuM nAma zaMkhapura hovuM joIe. paraMtu zrI zaMkhezvara pArzva nAthane mahimA bahu vistAra pAmavAthI A gAmanuM nAma pAchaLathI zaMkhapurane badale zaMkhezvara paDI gayuM hoya tema lAge che. zaMkhezvara nAma kyArathI paDyuM te nakakI kahI prakaraNanI zarUAtathI laIne ahIM sudhInI vigate zaMkhezvara zALAnA heDamAstara sujanasvabhAvI zrI. ratilAla kacarAlAla ThAkare ApelI che. pisTamAstaranuM kAma paNa teo ja kare che. sarvadharmapremI ne utsAhI che. vi. saM. 2026. bhAIbIja. For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 zrvara gAma zakAya tema nathI; kema ke chellA keTalAka saikAethI A gAmanuM nAma za Mkhezvara cAlu hAvA chatAM, AnuM zAstrIya nAma zaMkhapura hAvAthI Adhunika lekhake paNa pAtAnA graMthA ke stavanAdimAM zaMkhapura tarIke paNa A gAmanA ullekha kare che. gAmanI prAcInatA ane jAheAjalAlI zakhezvara mahAtIrthanA aitihAsika kALa, mahAma trI sajjanazAhe vi. sa. 1155mAM zakhezvaramAM ma`dira aMdhAvyuM tyArathI zarU thAya che. paraMtu te pahelAM paNa za'khezvara gAmanI jAheAjalAlI ahu sArI hatI, ema nIcenI mInAthI jANI zakAya che: kalakattAnI 'siMdhI jaina graMthamAlA'nA khIjA graMthAMka tarIke prakaTa thayela 'purAtana prakhaMdha sa Mgraha' antagata (3) 'vanazajavRtta' (G)mAM lakhyuM che ke, jainAcAya zrImAna zIlaguNusUrijIe vanarAjane, te hiMsA karatA hAvAthI, peAtAnA upAzrayamAMthI kADhI mUko. tyAra pachI peAtAnA dAstAnI sAthe vanarAje zakhezvara ane pa'cAsaranI vaccenI bhUmimAM rahIne cauya vRttithI keTaleAka samaya vItAvye hatA.' A uparathI jaNAya che ke, aitihasika dRSTithI paNa za Mkhezvara gAma vi. sa'. 802thI paNa vadhAre prAcIna che. carama tInAyaka zrI vIra bhagavAnathI 35mI pATe thayelA ane jeo vi. sa. 994mAM vidyamAna hatA te For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtIrtha zrImAna udyotanasUrijInA parivAramAMnA, cesI AcAryomAMthI temanA mukhya paTTadhara zrImAna sarvadevasUrijI saparivAra vihAra karatA karatA ahIM (zaMkhezvara) AvIne (lagabhaga vi. saM. 1020mAM) cemAsu rahyA hatA, temaNe pitAnI chellI jiMdagI kadAca zaMkhezvaramAM ja vItAvI haze, athavA te tyAMnA zrAvakonA AgrahathI teo vakhatovakhata tyAM padhA2tA haze, tethI temanI paraMparAnA munio zaMkhezvaragacchIya tarIke oLakhAvA lAgyA. arthAt A zaMkhezvara gAmanA nAma uparathI zaMkhezvara gaccha nIkaLe. A zrImAna sarvadevasUrijI zaMkhezvaramAM comAsu rahyA hatA, te vakhate temaNe lahiyANapura (mAravADa)nA tyAM AvelA rAjAne camatkAra dekhADI, pratibadha karI, zrAvaka banAvIne bAra vrata ucarAvyAM hatAM. pAMca varSa bAda te rAjA pAcho mithyAtvI thaI javAnuM sAMbhaLavAthI zrI sarvadevasUrijI mahArAje pitAnI AkarSaNI vidyAnA baLathI te jAne zaMkhezvara gAmamAM pitAnA upAzrayamAM AkarSa maMgAvIne upadeza ApI tenuM mithyAtva dUra karAvI, pharIne tene jaina dharmamAM daDha karyo. pachI teNe sArAM sAze dharmakAryo karyA. e cAlyA AvatA zaMkhezvaragachanA, soeka varSa pachI, nANakagaccha ane valabhIgaccha ema be vibhAgo thayA. zrImAna merUtuMgasUrijI mahArAje saparivAra vi. saM. 1467nuM cAturmAsa ahIM karyuM hatuM eTale te vakhate paNa For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 zaMkhezvara gAma ahIM zrAvakenI vastI sArA pramANamAM haze ema jaNAya che. ' yazodhana bhaNazALInA vaMzanA zaMkhezvariyAnI aTakavALAo, jyAre pitAne tyAM putra janme tyAre, zrI zaMkhezvarajInA jinamaMdiramAM traNa gaja kapaDAnI oLI bAMdhI temAM eka zrIphaLa, sAta sopArI, be mANuM cekhA nAkhI temAM te bALakane hIMceLe che, ane te bALakanA mastaka upara sAthiye karI tene cokhAthI vadhAve che; moTA putrane eka kAna vadhe che, phaIne cAra phadiyAM (paisA) tathA sAta sepArI Ape che ane garaNIo (kanyAo) jamADe che. A uparathI zramaNa bhagavAna zrI viraprabhunI 36mI. pATe thayelA zrImAna sarvadevasUrijI mahArAja (jemane sattAsamaya vi. saM. 1020 AsapAsane che) parivAra sAthe ahIM vakhatovakhata padhAratA hatA ane mAsA paNa karatA hatA ane temanA parivAranA munione zaMkhezvaracha thaye ha; ane zrImAna merUtuMgasUrijI mahArAje ahIM comAsu karyuM hatuM, eTale 11mI tathA 1pamI zatAbdImAM paNa ahIM zrAvakanAM ghaNuM ghara, derAsara, upAzraya ane jaina dharmazALA vagere paNa haze, tathA zrAvake bhaktivALA haze ema saheje jANI zakAya che. vaLI yazodhana bhaNazALInA vaMzanA mANasanI zaMkhezvariyAnI aTaka thaI hatI, eTale 11mI sadI pachI paNa ahIM zrAvakonI vastI sArA pramANamAM haze, ane zaMkhezvara gAmanI jAhojalAlI paNa sArI. haze e vAta samajI zakAya tevI che. For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghara - - - - - zakhezvara mahAtIrtha - zaMkhezvara gAmanI vastI phArbasa gujarAtI sabhA, muMbaI taraphathI saM. 1984mAM pragaTa thayela "gujarAtanAM atihAsika sAdhane", bhAga 1-2, pR0 rara0mAM zaMkhezvara gAmanI jAtivAra gharanI saMkhyA ApelI che te A pramANe che - jAti jAti vANiyAnAM kuMbhAranAM brAhmaNanAM ghAMcInuM nADodAnAM bhADabhuM jAnuM kaNabInAM sutAranAM gosAInAM darajInuM cAraNanAM luhAranAM 2japUtanAM hajAmanAM bharavADanAM sipAInAM bhATanAM DheDha, camAra, - 100 keLInAM vAgharI, tUrInAM kula ghara 336 uparyukta graMthanA lekhaka narmadAzaMkara vallabhajI ( dvivedIe uparanI hakIkata, bAreTa phattesiMhe phArbasa sAheba yA anya keIne lakhAvelI neMdhane AdhAre lakhI hoya tema jaNAya che. ane te pacAseka varSa pahelAMnI vAta hoya tema lAge che. atyAre zaMkhezvara gAmamAM chellI sana 1941nI vastIgaNatarI pramANe kula 380 ghara ane lagabhaga 1250 mANasanI vastI che. hAlamAM be hajArano aMdAja che. >> % Ta 8 For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara gAma zaMkhezvara gAmamAM jaina vastI khAsa zaMkhezvara gAmanA rahevAsI zrAvaka vANiyAnAM ahIM atyAre sAta ghara che, temAM 13 mANasa che ane be ghara bahAragAmathI ahIM rahevA AvyAM che, temAM 8 mANasa che, eTale atyAre ahIM jainenAM kula 9 ghara ane temAM 21 mANasanI saMkhyA che. te badhAM vIzA zrImALI che. temAM gAMdhI nyAlacaMda nathubhAI mukhya che. matalaba ke ahIM zrAvaka vANiyAnI vastI sAva ghaTI gaI che. AgaLa kaI jamAnAmAM zaMkhezvara tIrthane vahIvaTa, ahIMnA zrAvako ja karatA haze, jyAre atyAre ahIMnA jainenI AvI sthiti che, ane gAmanI vastI paNuM ghaNI ja ghaTI gaI che, te paNa ahIM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunuM tIrthadhAma hovAthI atyAre zaMkhezvara gAma 380 gharanuM gAmaDuM hovA chatAMya, bIjAM gAmanI apekSAe pUrvakALanI mAphaka tenI AbAdI sArI che, ke sukhI che, khetIvADInI nIpaja sArI hoya che ane vepAra-vaNaja paNa sAro che. ' A zaMkhezvara gAmanA madhya bhAgamAM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA pazcima sanmukha jUnA maMdiranuM eka vizALa khaMDiyera UbhuM che, ane gAmanA pazcima taraphanA jhAMpAmAM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunuM tIrthadhAma AveluM che. temAM zrI pArzva prabhujInuM pUrva sanmukha navuM maMdira devavimAna jevuM zebhI rahyuM che (te. 129). ka For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ f ull if. .", , , , , .: *** rastA ne AjubAjunAM gAme 22 zaMkhezvara madhyavartI gAma hovAthI page cAlIne ke gADA raste janArAo mATe sarva dizAomAMthI zaMkhezvara javAnA rastA che. mukhya pAMca rastA che. [1-2 pazcima relavene viramagAma sTezanathI zaMkhezvara thaIne rAdhanapura sudhInI moTara sarvisa cAlu che. vIramagAma sTezanethI vAyavya khUNAmAM 31 mAIla ane rAdhanapurathI agni khUNAmAM 30 mAIlanI dUrI para zaMkhezvara gAma AveluM che. vIramagAmaH mAhitI mATe jue pAna 173. mAMDaLaH mAhitI mATe jue pAna 170. paMcAsara gujarAta rAjyanuM ghaNuM prAcIna, aitihAsika gAma che. ahIM hAlamAM vIzA zrImALI zrAvakonAM ghara 19, derAsara 1, upAzraya 2 vagere che. gAmanA pazcima taraphanA jhAMpAmAM eka jUnuM jaina derAsara jIrNa dazAmAM khAlI UbhuM che. A derAsara paNa arvAcIna che. pATaNamAM paMcAsara pArzva For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 rastA ne AjubAjunAM gAme nAtha prabhunuM jinAlaya che, te mUrti paMcAsaranA bhaMga vakhate ahIMthI tyAM laI jaIne birAjamAna karavAmAM AvI hatI. rAdhanapuraH rAdhanapura sTeTanuM mukhya zahera hatuM. ahIM pahelAM zrAvakonI vasatI vadhAre hatI. atyAre paNa ahIM zrAvakonAM ghara 800, dezasa2 26, ghaNA upAzraye, jaina pAThazALA 2, jana kanyAzALA tathA zrAvikAzALa 2, zrI merakhiyA jana vidyAlaya, AyaMbila-vadhamAnatapa khAtuM, jaina davAkhAnuM, jaina seneToriyama, jana dharmazALA, jana jJAna-bhaMDAre, vijyagaccha ane sAgaragacchanI peDhIo, jaina bhejanazALA, jaina svayaM sevaka maMDaLa, jana beMDa, jaina saMgItamaMDaLIe 2 vagere che. yAtrA karavA lAyaka che. samI tAlukAnuM mukhya gAma che. ahIM zrAvakanAM ghara 85, zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanuM bhavya derAsara 1, upazraye , jana pAThazALA 1, jana zrAvikA ane kanyAzALA 1, zrI janadharmabhakti jJAnamaMdira vagere che. yAtrA karavA rogya che. | muMjapuraH mahAlanuM mukhya gAma hatuM. ahIM zrAvakanAM ghara 22, derAsara 2, upAzraya 1, jana dharmazALA 2 che gAma prAcIna che. derAsara darzana karavA lAyaka che. [3] hArIja: sTezanathI naiRtya khUNAmAM zaMkhezvara 15 mAIla dUra thAya che. hArIjathI muMjapura thaIne zaMkhezvara javAya che. hArIja tAlukAnuM gAma che. gAma ThIka che, vepA For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtI mathaka che. ahIM jaina dharmazALA eka che, temAM eka derAsara ane eka upAzraya che. ahIMnuM derAsara tathA upAzraya gAmanA pramANamAM bahu suMdara banela che. jaina pADhazALA tathA kanyAzALA cAle che, tene mATe svataMtra makAna anela che. tema ja zrI Aya aila-vardhamAnata khAtuM tathA jaina leAjanazALA paNa che. yAtrALuone mATe sarva prakAranI sagavaDa che. ahI` zrAvakonAM ghara 40 che. jUnA hArIjamAM paDI gayelAM e mATAM jaina madirAnAM khaDiyA che. sarasa [4] bahucarAjI sTezanathI pazcima dizAmAM zaMkhezvara 18 mAIla thAya che. bahucarAjIthI za'khalapura, TuvaDa, kuvArada thaI ne zakhezvara javAya che. bahucarAjI hiMduonuM tItha che. tyAM mULIvALA zrAvaka zA. mAhanalAla mAdhavajInI tathA mIjI pazu 5-7 jaineAnI dukAneA thaI che. te sivAya tyAM derAsara, upAzraya vagere kaMI paNa nathI. paNa tyAMthI aradhA mAIla dUra ecara gAmamAM derAsara, upAzraya ane zrAvakanAM ghara che, zaMkhalapura: cANasmA tAlukAnuM gAma che. gAma prAcIna che. pahelAM zaMkhalapura mATuM nagara hatuM ema kahevAya che. ahIM hAlamAM zrAvakonAM ghara 40, bha zikharakha dhI derAsara (bheAMyaruM ane e mALavALu) 1, upAzraya 2, 5. zrI bhaktivijayajI (zrI vijayadharmasUriziSya) jana pAThazALA vagere che. ahIM pahelAM derAsara nahi hAvAthI sa. 1849mAM IMTonA makAnanA koI khaDiyeramAMthI khodIne For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 rastA ne AjubAjunAM gAme IMTo kADhatAM eka bheMya nIkaLyuM, jemAMthI 150-200 jinamUrtio, 200-300 parikara ane kAusagiyA vagere tathA dIvIe, aMgauDaNAM, orasiyA, sukhaDa vagere nIkaLyuM. tyAra pachI atyAre vidyamAna che te derAsara baMdhAvavAnuM zarU karIne traNa mALanuM derAsara taiyAra thatAM saM. 1905nA jeTha vadi 8ne divase pratiSThA karAvIne temAM 54 mUrtio birAjamAna karI, bAkInI mUrtio bahAra gAmamAM ApI ane parikare tathA kAusagiyA vadhyA hatA te badhA kadaMbagirimAM ApyA. AvuM moTuM bhaMyaruM ane ATalI mUrtio vagere nIkaLyuM te uparathI jaNAya che ke zaMkhalapuramAM pahelAM bhavya derAsare haze. paraMtu musalamAnI rAjyakALamAM laDAInA bhayathI mUrtio vagere bheMyarAmAM bhaMDArI dIdhuM haze, khAsa yAtrA karavA yogya che. bahucarAjI sTezanathI zaMkhalapura lagabhaga be mAIla thAya che. TuvaDamAM dazA zrImALI zrAvakonAM ghara 8, dezasara 1, upAzraya 2 che. kuMvAradamAM zrAvakanAM ghara 4, dezara 1, upAzraya 1 che. A baMne gAme nAnAM che, paNa temAM derAsare sAruM che. " [5] pATaDI sTezanathI zaMkhezvara uttara dizAmAM 22 mAIla thAya che. pATaDIthI dasADA-paMcAsara thaIne zaMkhezvara javAya che. pATaDI mAhitI mATe juo pAna 172 dasADA kAThiyAvADamAM AveluM IslAma maleka jAtinA darabAronuM ghaNa bhAgIdArovALuM eka nAnuM sTeTa hatuM. For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 za mezvara mahAtIrtha dasADAmAM vIzA zrImALI zrAvakanAM ghara 3ra, derAsara 1, upAzraya 2, jaina dharmazALA 1, jaina pAThazALA 1 vagere che. uparAMta Aje zaMkhezvarathI sIdhI bhuja, surendranagara, zajakoTa, kAMgadhrA, mahesANA, pATaDI, mAMDaLa, aMbAjI, dIodara, DIsA, tharAda, samI ne vijApuranI meTara base jAya che. ( hArIja ane cANamAnI vacce kaMI nAmanuM Tezana Ave che. tyAMthI dakSiNa dizAmAM kaMboI gAma Azare aDadhe mAIla thAya che. kaI prAcIna jaina tIrtha che. ahIM zrI mohana pArzvanAthajInuM manohara jinAlaya che. A mUrti ghaNI manahara ane camatkArika che. ahIM pahelAM kaMI pArzvanAthanI pratimA hatI, te hAlamAM pATaNanA koI derAsaramAM mULanAyaka tarIke birAje che. ahIM upAzraya ane dharmazALAo che. jatAM ke vaLatAM A tIrthanI yAtrAne avazya lAbha le. cANasmA gAmamAM paNa mULanAyaka zrI bhaTevA-pAzvanAthanI mUrti prAcIna, mahAprAbhAvika ane camatkArika che. A jinAlaya prAcIna, vizALa ane manahara che. yAtrA karavA lAyaka che, tethI cANasmA paNa tIrtharUpa gaNAya che, tenI yAtrAne paNa lAbha le. For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ JAAMRA) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhu mahimAgarbhita upayogI padyasAhitya 23 zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunAM caityavaMdane OM namaH pArzvanAthAya, vizvacintAmaNIyate / hIdharaNendravairoTayA-padmAdevIyutAya te // 1 // zAnti-tuSTi-mahApuSTi-dhRti-kIrtividhAyine / hIdviDvyAlavaitAla-sarvAdhivyAdhinAzine // 2 // jayAjitAkhyAvijayAkhyA-parAjitayAtvitaH / / dizAMpAlaipraihairya:vidyAdevIbhiranvitaH // 3 // For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmezvara mahAtI OM asiAusAya namastatra trailokyanAthatAm / catuHSaSTisurendrAste bhAsante chatracAmaraiH // 4 // zrIzaMkhezvaramaNDanapArzvajina ! praNatakalpatarukalpa ! / jUca suAta pUrI ke vArita nAtha ! ! ! beDI grAma stabhyane cArutIrthe, jIrApalyAM pattane dravALe; vArANasyAM cApi vikhyAtakIrti, - zrI pArveza nami zaMkhezvarasthama. 1 IrthanA sparzane pArijAtaM, vAmAdevyA nandana devavandanama; svarga bhUmI nAgalake prasiddhama. zrI pArveza 2 jitvA:bhedya karma jAlaM vizAla, prApyAnanta jJAnaratna ciraMtama, lakhyADamandAAnandanirvANa saukhyama, zrI pArveza0 3 vizvAdhIza vidhalake prasiddha, pApAgamaeN mokSalakSamIkalatrama, ammajAkSe sarvadA suprasanna. zrI pArza0 4 varSe ramya balgadonagacandra sakhe mAse mAdhave kRSNa pakSe prApta pradarzana yasya taM ca. zrI pArza0 5 zrI zaMkhezvara gAmamAM, zrIzaMkhezvara pAsa, tihAM beThA prabhu pUrve, pUre sahu kerI Aza. 1 For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayogI padya-sAhitya ThAma ThAmanA tihAM mile, bahu saMgha apAra; pUje praNaseM ne guNe, theI theI kare juhAra. tehanA vAMchita pUrave e, prabhujI pAsajirNoda dekhAve mahimA ghaNe, pamiAvaI dharaNita. 3 vaMduM pAWjisuMda, kamaTha haThI mada gA; karyo nAga dharaNendra, abhayadeva rega TA. phAyo zaMkara liMga, zilA sAyaramAM tArI, dhanya tuM pAsa niNaMda, jarA yAdavanI vArI. kaDhaga elagatAe, nAgArjuna vidyAsiddha kavi RSabha kahe siddhasenane, samaryA sAnnidhya kaddha. 3 Aza pUre prabhu pAsajI, teDe bhavane pAza; vAmA mAtA janamiyA, ahilaMchana jAsa. azvasena suta sukhakarU e, nava hAthanI kAya; kAzIdeza vArAsaNI, puNya prabhujI Aya. ekazata varSanuM AukhuM e, pAlI pArzvakumAra padya kahe mugate gayA, namatAM sukha niradhAra. zrI zaMkhezvara pArzvanAthanAM stavane zaMkhezvaramaMDana pArzvajirNodA, pArzvajiSNudA prabhu vAmAjIka naMdA. zaMkhezvara, For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha araja suNe TALe duHkhadaMdA, tuM sAhiba huM chuM tuja baMdA; prIta banI jaisI kairava caMdA, zaMkhezvaramaMDana pArzvaja@idA. zaMkhezvara0 1 tuja zuM neha nahIM muja kAcA, ghaNu hIna bhAMje hI jAze; detAM dAna te kAMI vimAsa!, lAge muja mana eha tamAze. zaMkhezvara0 2 keDa lAgyA te prabhu keDa nA cheDe, dIe vAMchita sevaka kara joDe akhaya khajAne prabhu tuja navi khUTe, hAtha thakI te prabhu! zuM navi chUTe? zaMkhezvara0 3 je khijamatamAM khAmI dAkho, to paNa prabhu nija hita rAkho; jeNe dIdhuM che prabhu! tehI ja deze, sevA karaze te phala leze. zaMkhezvara, 4 dhanu kUpa ArAma svabhAve, detAM detAM prabhu saMpatti pAve ! tima mujane tame je guNa deze, te jagamAM jaza adhika vaheze. zaMkhezva20 5 adhike ochuM prabhu! kicuM kaho, - jima tima sevaka citta mane ! mAMgyA viNa te mAya na pIrase, e ukhANe sAce dIse. zaMkhezva20 6 For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayogI 5dya-sAhitya 34 ema jANIne prabhu! vinati kIje, mehanagArA muja lIje! vAcaka jaza kahe khamIya AsaMge, dIo zivasukha dharI avihaDa raMge zaMkhezvara 7 (7) suNe sakhI! zakhezvara jaIe! vizvabharane zaraNe rahIe dukha cheDIne sukhiyAM thaI e. su. 1 namIe devAdhidevA, sAce zuddha karyuM sevA, citta vase sAcuM ja kahevA. su. 2 ANI kaSTa thakI te Are, sevaka sAhiba dila dhAre, bharAvI dAdara vAre. su3 paDimA pArzvanAtha taNI, gaMgA jamanA mATe ghaNI, kAla asaMkhya jineMdra bhaNuM. suNe 4 lavaNadadhi vyaMtara nagara, bhuvanapatimAM ema saghaLe, pUcha bhAva ghaNe re amare. suNo 5 caMdra sUraja vimAne kalpe saudharma IzAne, " acI bAramA gIrvANa, suNe6 jAdava leka jarA vAsI, rAma hari rahyA udAsI, aThThama dhyAna dhare AzI. suNe 7 padmAvatIdevI tuDI, zaMkhezvara pratimA dIdhI, jAdava lekanI jarA naThI. suNe 8 pArzvaprabhujIne jaza vyApe, zaMkhezvara nagare thApe, sevakane vAMchita Ape. suNo9 For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 zaMkhezvara mahAtIrtha gAma gAme occhava thAve, guNa jana guNa gAve, zaMkhezvara nagarI pAve. suNe 10 te prabhu bhaTaNa kAme, zA mUlacaMda saMta zrI pAme, saMghavI mANekazA nAme. su. 11 vaMza vaDA che zrImAlI, IcchAcaMda mANeka jeDa bhalI, gUrjaradezane saMgha maLI. suNe 12 aDhArase sIttera varase, mAgazara vada paDavA divase, vizvabhara bheTayA ulase. suNe- 13 sAhiba mukha dekhI hasatA, zrI zuravIra vijJa haratA, prabhu nAme kamalA varatA. su. 14 nitya samaruM sAheba sayaNuM, nAma suNatAM zItala savaNa, jina darizana vikase nayaNAM, guNa gAtAM ullaze nayaNAM re; zaMkhezvara sAhiba sAco, bIjAne Azaro kAce re. " zaMzvakhera0 1 dravyathI deva dAnava pUje, guNasaMcita se paNa lIje, arihA paDha paryava chAje, mudrA padmAsana rAje re. zaMkhezvara, 2 saMvega tajI gharavAse, prabhu pAsanA gaNadhara thAze; tava muktipurImAM jAze, guNI lekamAM vayaNe gavAze re. zaMkhezvara0 3 ema dAmodara jinanI vANI, ASADhI zrAvake jANI; jina vaMdI nija ghara Ave, prabhu pAsanI pratimA bhave . zaMkhezvara0 4 For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 upayogI padya-sAhitya traNe kALa te dhUpa ukhe, upakArI zrI jina seve; pachI teha vaimAnika thAve, teha pratimA paNa tihAM lAve che. zaMkhezvara0 5 ghaNe kAla pUcha bahumAne, vaLI sUraja caMdra vimAne; nAgalekanAM kaSTa nivAyAM jyAre pArzva prabhu padhAryA re. zaMkhezvara0 6 yadu rInya rahyo raNagherI, jityA nahIM jAya rerI; jarAsaMdhe jarA tava melI, hari-bala vinA saghaLe phelI che. zaMkhezvara0 7 nemIzvara kI vizAlI, aThThama kare vanamALI; tuThI padmAvatI bAlI, Ape pratimA jhAkajhamAlI re. zaMkhezvara0 8 prabhu pAsanI pratimA pUcha, baLavaMta jarA tava dhrujI chaTakAva havaNuM jala jetI, jAdavanI jarA jAya rotI re. zaMkhezvara0 9 zaMkha pUrIne saune jagAve, zaMkhezvara gAma vasAve; maMdiramAM prabhujI padharA, zaMkhezvara nAma dharAve che. zaMkhezvara0 10 rahe je jinarAja hajura, sevaka manavAMchita pUre; e bheTaNa prabhujIne kAje, zeTha motIbhAIne rAje re. zaMkhezvara0 11 nAnA mANeka kerA naMda saMghavI premacaMda vIracaMda rAjanagarathI saMgha calAve, gAmegAmanA saMgha milAve re. zaMkhezvara0 12 For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra34 zaMkhezvara mahAtIrtha aDhAra aThThotera varase, phAgaNa vada teraza divase jina vaMdIne AnaMda pAve, zubhavIra vacanarasa gAve re. - zaMkhezvara) 13 aMtarajAmI suNe alasara, mahimA trijaga tamAre, sAMbhaLIne Aje huM tIre, janma-maraNuM duHkha vAre; sevaka araja kare che rAja! amane zivasukha Ape, Apa Apane mahArAja, amane mokSasukha Apa. 1 sahu ke nA manavAMchita pUre, citA sahanI cUre; ehavuM birUda che rAja! tamAruM, kema rAkho che dare! sevaka2 sevakane valavalate dekhI, manamAM mahera na dharaze karuNAsAgara kema kahevAze, je upakAra na karaze. sevaka3 laTapaTanuM have kAma nahIM che, pratyakSa darisaNuM dIje; dhuM ADe dhIjuM nahIM sAhiba! peTa paDyA patIje. sevaka. 4 zrIzaMkhezvaramaMDana sAheba! vinataDI avadhAra; kahe jinaharSa mayA karI mujane, bhavasAyarathI tAre. sevaka5. (10) mArI baiyAM te para zaMkheza! zyAma! karUNArsa bhare tere naina zyAma. merI . For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayegI padya sAhitya tuma te tAra phaNIda jaga sAthe, hamaku visArI na karuNAdhAma, mArI0 1 jAdavapati arAMta tuma kApI, dhArita jaga zakheza nAma. mArI 2 hama tA kAla paMcamavaza Aye, sayama tapa karane zuddha zakti, tumarAhI zatru jineza! nAma. meArI0 3 pAma. mArI 4 265 na dharuM kama jhakAra AnaMda rasa pUraNa mukha dekhI, AnaMda pUraNa AtamarAma. mArI pa (11) prabhu jagajIvana jagabaMdhu re, sAMI sayANeA re; tArI mudrAe mana meluM re, jUTha na jANeA re. tuM paramAtama tuM puruSottama, tuM parabrahma svarUpI; siddhisAdhaka siddhAnta sanAtana, tuM trayabhAva prarUpI re. sAMi. 1 tAharI prabhutA tihuM jagamAMhe, paNu muja prabhutA moTI; tuja sarIkho mAhure mahArAjA, temAM kAMI niva khoTa re. sAMI 2 tuM nidrabya paramapadavAsI, huM te! dravyanA bheAgI; tuM nizu huM guNudhArI, huM karmI tuM abheAgI re. sAMI03 tuM te arUpI ne huM rUpI, huM rAgI tuM nIrAgI; tuM nirviSa huM viSadhArI, huM saMgrahI tuM tyAgI re. sAMI 4 tAre rAja nathI koI eke, cauda rAja che mAre; mArI lIlA AgaLa jotAM, adhikuM zuM che tAre 2. sAMI 5. For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIrtha paNa tuM mATe ne huM chaTa, phegaTa phUlya zuM thAya; khama e aparAdha amAre, bhaktivaze kahevAya che. sAMI 6 zrIzaMkhezvara vAmAnaMdana, UbhA elaga kIje; rUpavibudhane mehana pabhaNe, caraNenI sevA dIje re. sAMI 7 (12) mere sAhiba tuma hI he, prabhu pAsa jimuMdA; khijamatagAra garIba huM, meM terA baMdA. mere... 1 meM cakora karuM cAkarI, jaba tumahI caMdA; cakavAka meM huI rahuM, jaba tumahI dizRMdA. mere. 2 madhukara pare meM raNajhaNuM, jaba tuma araviMdA; bhakti karuM khagapati pare, jaba tumahI geviMdA. mere 3 jaba tuma gajita ghana bhaye, taba maiM zikhinaMdA; tuma sAyara jaba maM tadA, surasaritA amadA. mere 4 dUra karo dAdA pAsajI! bhavaduHkhakA phaMdA; vAcaka jaza kahe dAsakuM, dIe paramAnaMdA. mere5 (13) rAtAM jevAM phUlaDAM ne, zAmaLa je raMga, Aja tArI AMgIne kAMI rUDe bane che raMga; pyA pAsajI he lAla! dInAnAthajI he lAla ! dInadayALa mane nayaNe nihALa. 1 jogIvADe jAgate ne, mAte dhiMgaDamalla zAmaLe sohAmaNe kAMI jItyA AThe mallu. pyArA 2 For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayogI padya-sAhitya 20. tuM che mAre sAhiba ne, huM chuM tAro dAsa; AzA pUro dAsanI kaMI sAMbhaLI adAsa. pyANa0 3 deva saghaLA dITha temAM eka tuM avala, lAkheNuM che laTakuM tAharU, dekhI rIjhe dilla. pyArA. 4 keI name pIrane ne, keI name rAma; udayaratna kahe prabhujI, mAre tamAruM kAma. pyArA 5 (1). bheTIe bheTIe bheTIe re, manamohana jinavara bheTIe; zrI zaMkhezvara pArzvajinezvara pUjI pAtika meTIe re mana 1 jAdavanI jarA jAsa nhavaNathI, nAThI eka capaTIe re. mana2 Aza dharIne huM paNa Avya, nija kara pITha thapeTIe re. mana 3 traNa ratana Apa kyuM rAkhuM, nija AtamanI peTIe re. mana 4 sAheba surata sarikho pAmI, kuNa AgaLa leTIere.mana pa padravijaya kahe tuma caraNase, kSaNa ekana rahu cheTIe re. mana 6. - zrI zaMkhezvara pArzvanAthane chaMda pAsa zaMkhezvaza sAra kara sevakAM, deva kAM evaDI vAra lAge; keDI kara joDI darabAra Age khaDA ThAkurA cAkurA mAna mAge. 1 pragaTa thA pAsajI melI paDeda, moDa asurANane Ape cheDe mujamahilANa maMjuSamAM pesIne, khalakanA nAthajI baMdha khole. 2 jagatamAM deva jagadIza tuM jAgate, ema zuM Aja jinarAja UMghe; meTA dAnezvarI tehane dAkhIye dAna dejeha jaga kALa meMdhe. 3 For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara cAhatI bhIDa paDI jAdavA jora lAgI jaze,tatakSaNa trIkameM tuja saMbhA pragaTa pAtAlathI palakamAM prabhu, bhaktajanatehane bhaya nivA. 4 Adi anAdi arihaMta tuM eka che, dInadayAla che ke dUje udayaratna kahe pragaTa prabhu pAsajI, pAmI bhayabhaMjano eha pUje. 5 seve pAsa zaMkhesara mana zuddha, name nAthe ni karI eka bu devI devalAM anyane zuM name che? ahe bhavya loka bhUlA kAM bhame che? 1 trikanA nAthane zuM tare che? paDayA pAsamAM bhUtane kAM bhaje che ? suradhenu chaDI ajA zuM aje che? | mahApaMtha mUkI kupaMthe kAM vaje che? 2 taje keNu ciMtAmaNi kAca mATe, grahe ke rAsane hasti sATe, suradyuma ukhADI Aka keNu vAve, mahAmUDha te Akula aMta pA. 3 kihAM kAMkare ne kihAM meru zRMga, kihAM kezarI ne kihAM te kuraMga; kihAM vizvanAtha kihAM anya devA, kaze eka cirane prabhu pArzvasevA. 4 For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayogI padyasAhitya pUje devI prabhAvatI prANanAtha, sahu jIvane je kare che sanAtha; mahAtatva jANI sadA jeha dhyAve, tenA duHkha dAridra dvare palAve. 5 pAmI mAnuSani vRthA kAM gamo che, kuzIle karI dehane kAM dama che; nahi muktivAsaM vinA vItarAga, bhaja bhagavaMta to daSTirAga. 6 udayana bhAkhe sadA heta ANI, dayAbhAva kIje prabhu dAsa jANa; Aja mAhare metIDe meha vaThA, prabhu pAsa zaMkhesaro Apa tuThA. 7 zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI aprasiddhaprAya lAvaNa (17). zrI zaMkhezvara gAma virAje, adbhuta mahimA hai jinakA pArasanAtha parama sukhadAyaka, baDA parAkrama hai unakA; bhagatavacchala bhagavAna kahArve, bhavijana se zubha kAme; japa zaMkhezvara samaratha sAhiba, aise ora na duniyAmeM. 1 jinake Age vAjitra vAje, nATika nAce naranArI, dai da hai dau nebata gAje, devaduMdubhi anusAra, dezadezake saMghapati Ave, jAtrA karanakuM dhRNa hAme, japa zaMkhezva20 2 ' J For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkhezvara mahAtItha" aMdhe janakuM AMkho deve, niradhanakuM tuM dhana deve, suta cAhe unakuM suta deve, thira karI mana je prabhu seve, ga zega saMtApa miTAve, bhaya saba nAze jasa nAme. jape zaMkhezvara0 3: kaSTa paDyA jaba yAdavakuM, tava kRSNa Azadhe ghaNuMdA, diInI pratimA teja jhalAmAla, havaNu kare tasa geviMdA, jala chAMTese jarA nivArI, haraSa huA saba vasudhAmeM. japa zaMkhezvara0 4 jJAneM jANyA nAga pAvaka meM, jalatA dekha kRpA kInI mahAmaMtra navakAra sunAyA, surapati padavI tasa dInI, ese janakuM bahuta uddhAre, arU pahoMcADe zivadhAme. - jape zaMkhezvara para mahI maMDala meM mahimA me, nava rUpe pUjAve, zrI gADIcA navakhaMDa ciMtAmaNi, aMtarikSa vaDa dAve, thaMbhaNuM magasI kalikuMDa paMcAsara, mahuDI jIrAvala gAme. japa zaMkhezvara0 6 bhalI bhagatameM tumakuM pUje, niramaLa mana karI je dhyAve, INa bhAvalIlA lacchI parabhava, ajarAmara pada se pAve; khuzAlavijaya vAcaka pada sevaka, padyavijaya tuma ziranAme. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI stutio (10) zrI zaMkhezvara pAsajI pUjIe, narabhavane lAhe lIjIe; manavAMchita pUraNa sutaru jaya vAmAsuta avalesaruM ja For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 upayogI padyasAhitya doya zatA jina ati bhalA, deya dhaLA jina guNa nIla deya nIlA deya zAmaLa kahyA, sene jina kaMcanavarNa lahyA. 2 Agama ne jinavara bhAkhI, gaNadhara te haiDe rAkhI tehane rasa jeNe cAkhI, te hue zivasukha sAkhIye. 3 dharaNaMdra rAya padmAvatI, prabhu pArzvataNuM guNa gAvatI; sahu saMghanA saMkaTa cUratI, nayavimaLanAM vAMchita pUratI. 4 ' (19) zrI zaMkhezvara pAsa jinesara, vinati muja avadhAro, duramati kApI samakita ApI, nija sevakane tArAjI; tuM jaLanAyaka zivasukhadAyaka, tuM tribhuvana sukhakArI, hari hitakArI prabhu upagArI, jAdava jarA nivArI jI. 1 (20) kalyANakAraka duHkha nivAraka sakala sukha AvAsa, saMsAratAraka madanamAska zrI zaMkhezvara pAsa; azvasena naMdana bhavi AnaMda vizvavaMdana deva, bhavabhIti bhaMjana kamaTha guMjana namIje nitameva. 1 puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha aSTottarazata-nAmASTaka (akArAdikamayukta) (21) [zrI pArzvanAtha prabhujInA 108 uparAMta ghaNuM tIrthonI vigatavAra mAhitI "pragaTaprabhAvI zrI pArzvanAtha" nAmanI cepaDImAM chapAyelI che. tene AdhAre kavie A aSTaka saM. 1997mAM ja ke racyuM che. A kavie emAM ghaNe pheraphAra-sudhAro karIne pragaTa karavA mATe zrI 16 For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaezvara mahAtIrtha mokalI ApyuM che. AmAM pArzvanAtha prabhujInA badhAya nAme barAbara akArAdi kramathI Avyo che.-saM.] (savaiyA-ekatrIzA) kezarIAi, kukaTezvara, kalikuMDa kAparaDA nAma, kAzI, kuMDalapura, kaMI karahaDA, kalyANa praNAma; kekA, kaMkaNa, khehAmaMDaNa, khAmaNA, gapta, girU nAma, goDI, gAllavIA, gaMbhIra, dhRtAkallola, ghIyA prabhubha, 1 citAmaNi, cArUpamaMDaNa, ghaNa, jagavallabha prabhunAma, sedarA, joTavA, jagaDIA, jagannAthapurI jina praNAma; jIrAvalA, TAMkA, DehalA, salA, tivarI, jinanAma, daulati, dukkaDiyA, dAdA, navakhaMDA, navalakhA, praNAma. 2 navasArI, navaphaNa, navapallava, nAgaphaNa, nAkaDA nAma, naroDI, navanidhi, pallavio, puSparAvartA, pisInA praNAma; paMcAsarA, pisalIA, parolI, pArzva phaledhi, balejA nAma, badrikedAra bhaTevA, bhAbhA, bhadrezvara jinarAja praNAma. 3 bhIlaDIA, bhIDabhaMjana, muhari, muMDevA, Dhere nAma, manavAMcchita, mahAdeva, manorathaka duma, mamasIjI praNAma manaraMjita, mahimapurA jina, manamehana, manaraMjana nama, rAvaNa, ruvA, rANakapura, leTA, le dravA, praNAma 4 loDhaNu, vahi; vADI, vakANA, valI, vijayacitAmaNinAma, zaMkhezvara, zAmaLA, zerisA, sametazikharajinarAja praNAma; sahastraphaNA, sahastrakUTa, sAMkaLA, sAvalA, sudhadaMtI nAma, surajamaMDaNa, sAmacitAmaNi, sukhasAgara, sesalI, praNama. 5 saptaphaNuM, samerIA sthaMbhana, sesaphaNa, svayaMbhU nAma, sulatAnA, samInA jinavarajI, seTiA amIjharA praNAma; ajAharA, ahichatrAsvAmI, aMtarikSa, avaMti nAma, upasargahara, pArzvaprabhunAM aSTottarasaya nAma praNAma. 6 For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24. upagI padyasAhitya janmaka9yANa piza dazamI dina, vidhisahita Ape jeha, jarUra samAdhi maraNe jAtA, parabhava sudhAre bhavi teha; ujha hIM pAzvanAthAya namaH"nA, aSTottaraya jApa prabhAta, aharniza gaNutA je bhavijana, roga sega nAse vyAghAta. 7 uryo adhabaLatA panagane, Akhara samaya daI navakAra, ogaNuM sattANuM vikramamAM, japavAne e jagadAdhAra: pragaTaprabhAvI pArzvanAtha" nI bukathI uddharatA e nAma, mULanAyaka vaLA jinamaMdira, kartA "durlabhadAsa" praNAma. 8 kavi durlabhajI gulAbacaMda (valabhIpura) zrI yazovijaya jaina graMthamALA saMsthA ane sthApaka zAna e jIvananuM amRta che, ane keLavaNI e saMsAranuM kalpavRkSa che. A vRkSanAM traNa phaLo e viveka, darzana ane cAritrya che. A amara phaLonI saMsArane saMprApti thAya, e mATe ApaNA RSi-munio, ArSadraSTAo ne yugapradhAna puruSo sadA kALathI prayatna karatA AvyA che. pitAnA puruSArtha dvArA amara nAmanA mUkI janAra AvA yugapradhAna puruSomAM rava. zAstravizArada AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajInuM sthAna agragaNya che. jJAna ane keLavaNInA sarvAMgI vikAsa mATe vidya graMthe, vidyAlaye ne vidyArthIo taiyAra karI samAja ane dezane caraNe mUkavAnI teozrInI tamannAe temane "navayugapravartakanuM biruda apAvyuM hatuM. A navayuganA draSTA ane pravartaka AcArya zrI vijayadharmasUrijI mahArAja saurASTranI bhUmi rana hatA. teonI janmabhUmi mahuvA For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 244 rAmezvara mahAtIrtha hatI, ne dIkSAbhUmi bhAvanagara hatI. ane vidyA ane keLavaNInI e vakhate mAtRbhUmi lekhAtAM mithilA, bihArabaMgALa ane uttara pradezane teoe potAnI kartavyabhUmi banAvyAM hatAM. kAzI-banArasamAM teoe ghaNuM varSa gALyAM. jenenAM bALake mAtra lakSmIputro nahi paNa sarasvatIputre paNa bane-vastupALa ane tejapALa jevA bane-e AzayathI teoe tyAM zrI yazovijaya jaina saMskRta pAThazALAnI sthApanA karI. A pAThazALAe deza ane samAjane caraNe aneka vidvaratnonI bheTa karI. ne e prayatnamAM ja teo pharI vAra banArasa tarapha jatAM vi. saM. 1978mAM bhAdaravA sudI 14nA roja gAliyarathI 72 mAIla dUra Avela zivapurI gAmamAM svargavAsa pAmyA. zrI vijayadharmasUrijInI aMtaranI tamannA jaina darzana ane jene tattvajJAnane bhAratabharamAM prasAra thAya ane bhAratanA sImADA oLaMgI. sAgara pAra karI pazcimanA dezomAM paNa ene prasAra thAya tevI hatI. ane A mATe jana vidvAno, upadezake ne pracArake taiyAra karavAnI emaNe hAma bhIDI hatI. A manamAM teoe samAjane mahAna paMDite, AgamajJAtAo, vaktAo, lekhake ne saMzodhakonI bheTa dharI che; tema ja, ethI AgaLa vadhI, teoe che. haTala, De. subrIMga, De. vinTaranItsa vagere yuropIya vidvAnone paNa pitAnA tarapha AkathI bhAratavarSamAM AvavA preryA hatA, ne jainadharmanA prazaMsaka banAvyA hatA. emanI pachI A kAma temanA samartha ziSyoe upADI lIdhuM. ane teoe pitAne gurunuM kAma AgaLa dhapAvavA yathAzaka yatna karyo. A prayatnanA pariNAme De. zAraleTe krAujhe nAmanAM jarmana viduSI bahene jainadharma aMgIkAra karyo, ne pitAnuM nAma subhadrAbahena rAkhyuM. For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsthA ane sthApaka 245 zrI vijayadharmasUrijIe pitAnA jIvanakALa daramyAna zrI yazovijaya jana saMskRta pAThazALA, banArasa, zrI vijayadharmalakSmI jJAnamaMdira, AgrA, zrI vIratava prakAzaka maMDaLa, zivapurI; zrI yazavijayajI jaina bALAzrama, mahuvA, zrI yazovijayajI jaina gurukuLa, pAlItANA ne zrI yazovijaya jana graMthamALA, bhAvanagara-ema jJAnapracAranI paraba samI vividha saMsthAo sthApI hatI. AcArya zrI vijayadharmasurijIne AjathI lagabhaga traNa varSa pahelAM thayelA Agama, nyAya, vyAkaraNa, daza ne philasuphInA prakAMDa paMDita ne mahAna sAdhu mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja tarapha ananya bhakti hatI; eTale teo vidyA ke keLavaNInI je saMsthA pite sthApatA, te saMsthAnI sAthe pitAnuM nAma na joDatAM teonuM punAma mUkatA. e puraya nAmathI akita A graMthamALAne janma banArasa khAte AjathI aDasaTha varSa pahelAM vi. saM. 1964nI akSaya tRtIyAe AcAryazrInA varada haste thaye hato. e vakhate zrI yazovijaya jana saMskRta pAThazALA paNa banArasamAM cAlatI hatI, ane prAcIna jaina thenA prakAzananA kSetre A graMthamALAnI ghaNI jAherajalAlI pravartatI hatI. graMthamALAnI sthApanAne hetu graMthaprakAzanane hata; kema ke jainAcAryoe racelA nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, tarka ne bhASAnA aneka graMthe prAcIna bhaMDAromAM mojUda hatA, paNa prakAzananI sagavaDanA abhAve tene upayoga thato nahi, ne jaina vidyAthIone paNa abhyAsa mATe bIjethI sahAya meLavavI paDatI hatI. vaLI, jainetara ne yuropIya vidvAnonI jainadharma viSe jANavAnI ghaNI utkaMThA rahetI, paNa yogya prakAranAM ne bhASAnAM pustaka na maLavAthI teo tenAthI vaMcita rahetA. For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakhezvara mahAtIthI A saMsthA cha varSa banArasamAM rahI, ne suMdara kArya karyuM. A pachI vadhu suvidhA mATe ene saurASTranA suprasiddha ne saMskArI zahera bhAvanagaramAM laI javAmAM AvI. bhAvanagara e saurASTranuM eka anokhuM zahera che, ne tyAMnuM vAtAvaraNa vidyAsaMskArane egya che. temaja e zrI vijayadharmasUrinA guru mahAna saMta zrI vRddhicaMdrajI mahArAjanI svargavAsabhUmi ne teonI dIkSAbhUmi che. ahIM AvyA pachI A saMsthAe jaina graMthanA prakAzana uparAMta jainetara vidvAno ne yuropIya vidvAnomAM jainadharma ane tattvajJAnanA pracAramAM sAro evo hisso Ave, - AcAryazrInA svargavAsa pachI teonA samartha ziSyae A saMsthAne yathAyogya mArgadarzana ane madada AkhA karI; emAMya zAMtamUrtine nAme jANItA, ItihAsavettA ane "AbunA lekhaka pU. mu. zrI jayaMtavijayajI mahArAja tathA temanA sugya ziSya zrI vizAlavijayajI mahArAje A saMsthAnA vikAsa mATe eno punaruddhAra karyo. ahIMthI Abu rANakapura, zaMkhezvara, sametazikhara vagere tIrthonAM, purAtatvanI daSTie suMdara pustaka taiyAra karI samAjane bheTa dharyA; paNa durbhAgye mahAmuni zrI. yaMtavijayajI mahArAjanuM vi. saM. 2005nA mAgasara suda 7nA roja valabhIpura mukAme avasAna thayuM. | munizrI jayaMtavijayajI mahArAje pitAnI hayAtImAM ja saMsthAnA baMdhAraNane vyavasthita karIne enuM saMcAlana eka bAhoza kamiTIne suparata karyuM hatuM. ne tyArathI Aja sudhI e dharaNe ja enuM sucAru saMcAlana thaI rahyuM che A saMsthAe enA sthApakanA nAmathI samAjanA vidvAnonA sanmAna mATe eka "zrI vijayadharmasUri jaina sAhitya suvarNacaMdrakanI pejanA karI, je hajI cAle che; ne tenA dvArA prajJAcakSu paM. sukhalAlajI, sva. zrI motIcaMdabhAI giradharalAla kApaDiyA, paMDitavarya zrI becaradAsa charAja dozI, munizrI, jinavijayajI, AgamaprabhAkara For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsthA ane sthApaka 27 muni zrI puNyavijayajI mahArAja, paMDita zrI lAlacaMda gAMdhInuM bahumAna karI pitAnuM mAna karyuM che. pUjayazrI jayaMtavijayajI mahArAjanA avasAna pachI teonA suziSya muni zrI vizAlavijayajI mahArAje A jJAnata prakAzamAna rAkhavA mATe sArAM sArAM prakAzane AvyAM hatAM. A saMsthAnA pramukhapade jANItA sAhityakAra zrI. "suzIla" bhAI ghaNo vakhata rahyA hatA. teozrInA avasAna pachI saMsthAnuM sukAna zrI. gulAbacaMda lallubhAI zAhe saMbhALyuM che, je Aja sudhI suMdara rIte saMcAlana karI rahyA che. A saMsthAnI bhUtakALanI kArakirdI mATe ghaNuM ghaNuM kahI zakAya tema che, paNa ahIM AMgaLI cIMdhavA mAtrane saMtoSa laIne A pUruM karIzuM. saMsthAe pragaTa karelAM dhArmika tIrtha sAhityanAM suvikhyAta pustake 1. holI Abu (aMgrejI sacitra) .. 2. zrI zaMkhezvara mahAtIthI (sacitra) 3. zrI zaMkhezvara stavanAvalI .. . 4. zrI rANakapuranI paMcatIrthI (sacitra) khAsTikanA kavara sAthe 5. bhagavAna mahAvIranA aMtevAsIo (prathama AvRtti) 6. ArAsaNA tIrtha apara nAma kuMbhAriyAjI (sacitra) 7. zrI bharala tIrtha ***** 8. zrI bIlaDiyA pArzvanAtha . 9 zrI rAdhanapura jenI pratimA lekha saMdeha (sacitra) 10. zrI serisA, bhoyaNI, pAnasara .. 11. zrI sAMDerAva (ai. tIrtha) .. 12. zrI kAvi, gaMdhAra, jhaghaDiyA, tIrtha For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. zrI cArUpa ane metrANue jaina tIrtho - 14. sidha vihAra varNana ... ... . 15. pUrva bhAratanI jaina tIrthabhUmio (sacitra) 16. abudAcala pradakSiNA varNana (sacitra)-Abu, bhAga 4 17. abudAcala pradakSiNA jaina lekha saMdoha Abu bhAga pame 18. acaLagaDha sacitra (Abu, bhAga 3) ... 19. AtmakathAnAM amRtabinduo (zrI jayabhikhu ) 20. zrI uparALA tIrtha . .. 21. akSaya tRtIyA (le. zrI jayabhikhu) ... 22. zrI rAdhanapura (eka aitihAsika paricaya) .. 23. aitihAsika rAsasaMgraha bhAga 4 24. dharmadezanA hidI.. . 25. devakula pATaka gujarAtI... ... 26. IndrayaparAjaya digdarzana gujarAtI 27. zRMgAra vairAgya taraMgiNuM saM. gu. 28. prAcIna tIrthamALA bhAga 1 29. prAcIna lekhasaMgraha bhAga le 30. tavAkhyAna bhAga 2 je gujarAtI... 31. vihAra varNana gujarAtI... .. 32. driSaSTi mArganuM saMgraha gujarAtI ... 33. paMcamI mahAo gujarAtI 34. rAjA zrIpALa gujarAtI... 35. samrATa vikramAditya - 36. tilakamaNi .. * 30. ThANuga sUtra AgamasUtra graMtha ... zrI yazovijya jaina graMthamALA gAMdhIceka, UMDI vakhAranA nAke, bhAvanagara (saurASTra) For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ DEBS/ Allian terstope rty Eii gajha SEL TYCOON ASCOLIVIA so I QOVOQYOOOY KOOOOOOOOOOOOO GROOOOOOOOchaSSOCTOOcs/ thI 4nI 6 che 0 2 ( S / Y A gAma svAmI kalikAlasarvazI uu. yazovijayajI . S
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAily kAkA ? che (O) --SES NJA A R aditirt W KODk6M ife zrI vijayadharmasurIyara ghAtakarta zrIjayaMtavijayI 'zrIvizAlavijayajI 2)SODOX LCDO) 34
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Serving Jin Shasan 112620 gyanmandir@kobatirth.org zrI zaMkhezvara tIrthanA mahAmaMdiranuM bhavya zikhara For Personal & Private Use Only