Book Title: Prabandha Chintamani
Author(s): Merutungacharya, Jinvijay
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002519/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIWA 6/50 siMghI jaina grantha mA lA XXX // granthAMka 1 // XX zrImerutuGgAcAryaviracita pravandhacintAmaNi mUlya, rU. 3-12-0 zrI DAlacacI siMghI siMghI jaina jJAnapITha vizva bhAratI zAntiniketana [vikramAbda 1989 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMghI jaina granthamAlA Wan || granthAGka 1 // // TvNT DHULOM SRIDALCANDJI SINGH! TITERATULATION VIVA zrIDAlavarajA siMcA PRATIMAHITY peeyaamaarppaark kmnnnaappriyppaa zrImerutuGgAcAryaviracita prabandhacintAmaNi Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMghI jaina granthamAlA jaina Agamika, dArzanika, sAhityika, aitihAsika, kathAtmaka-ityAdi vividhaviSayagumphita prAkRta, saMskRta, apabhraMza, prAcInagUrjara, rAjasthAnI Adi bhASAnibaddha bahu upayukta purAtanavakhyaya tathA navIna saMzodhanAtmaka sAhityaprakAzinI jaina granthAvali / kalakattAnivAsI khargIya zrImad DAlacandajI siMghI kI puNyasmRtinimitta tadIyasuputra zrImAn bahAdurasiMhajI siMghI dvArA saMsthApita mukhya sampAdaka jinavijaya muni adhiSThAtA, siMghI jaina jJAnapITha. zAntiniketana granthAMka ? prAptisthAna saMcAlaka, siMghI jaina granthamAlA. zAntiniketana, baMgAla. sthApanAbda sarvAdhikAra saMrakSita. [vi0 saM0 1987 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImarutuGgAcAryaviracita prabandhacintAmaNi vividhapAThAntarayukta mUlagrantha; tatsambaddha aneka purAtanaprabandha; zilAlekha, tAmrapatra, granthaprazasti, tathA granthAntarastha vividhapramANa; hindIbhASAntara; tatkAlIna aitihAsika, bhaugolika, rAjakIya, sAmAjika, dhArmika Adi paristhiti vivecaka vistRta prastAvanA-ityAdi bahuvidhaviSayasamanvita sampAdaka jinavijaya muni jainavAGmayAdhyApaka, vizvabhAratI. zAntiniketana prathama bhAga vividhapAThAntara-pariziSTa-padyAnukramAdiyukta mUlagrantha prakAzaka adhiSThAtA, siMghI jaina jJAnapITha. zAntiniketana, baMgAla. vikramAnda 1989] prathamAvRtti, eka sahasra prati. [1933 kriSTAbda Jain Education Interational Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SINGHI JAINA SERIES A COLLECTION OF CRITICAL EDITIONS OF MOST IMPORTANT CANONICAL, PHILOSOPHICAL, HISTORICAL, LITERARY, NARRATIVE ETC. WORKS OF JAINA LITERATURE IN PRAKRIT, SANSKRIT, APABHRAMSA AND OLD VERNACULAR LANGUAGES, AND STUDIES BY COMPETENT RESEARCH SCHOLARS. FOUNDED BY SRIMAN BAHADUR SINGHJI SINGHI OF CALCUTTA IN MEMORY OF HIS LATE FATHER SRI DALCANDJI SINGHI. GENERAL EDITOR JINAVIJAYA MUNI ADHISTHATA: SINGHI JAINA JNANAPITHA, eANTINIKETA.N. NUMBER 1 TO BE HAD FROM SANCALAKA, SINGHI JAINA GRANTHAMALA SANTINIKETAN. (BENGAL) Founded ] All rights reserved [ 1931. A. D. Jain Education Interational Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRABANDHA CINTAMANI MERUTUNGACARYA CRITICALLY EDITED IN THE ORIGINAL SANSKRIT WITH VARIANTS; SUPPLEMENTS OF SIMILAR PRABANDHAS; CORRESPONDING EPIGRAPHICAL RECORDS AND REFERENCES IN THE OTHER WORKS; HINDI TRANSLATION AND NOTES AND ELABORATE, CRITICAL AND HISTORICAL INTRODUCTION ETC. BY JINAVIJAYA MUNI SINGHI PROFESSOR OF JAINA CULTURE AT VISVABHARATI SANTINIKETAN. PART I TEXT IN SANSKRIT WITH VARIANTS, AN APPENDIX AND INDICES OF STANZAS PUBLISHED BY THE ADHISTHATA, SINGHI JAINA JNANAPITHA SANTINIKETAN. (BENGAL) V. E. 1989 1 First edition, One Thousand Copies. [ 1933 A. D. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNi kI sNklnaa| isa granthakA saMkalana aura prakAzana nimna prakAra, 5 bhAgoM meM pUrNa hogaa| AdhAra para saMzodhita vividha pAThAntara samaveta - mUlagrantha; 1 pariziSTa; mUlagrantha aura pariziSTameM Aye huve saMskRta, prAkRta aura apabhraMza bhASAmaya padyoMkI akArAdikramAnusAra sUci pATha saMzodha nake liye kAmameM lAI gaIM purAtana pratiyoMkA sacitra varNana / ( 1 ) prathama bhAga. bhinna bhinna pratiyoMke - (2) dvitIya bhAga. prabandhacintAmaNigata prabandhoMke sAtha sambandha aura samAnatA rakhanevAle anekAneka purAtana prabandhoMkA saMgrahaH padAnukramasUci vizeSa nAmAnukramaH saMkSipta prastAvanA aura prabandha saMgrahoMkI mUla pratiyoMkA sacitra paricaya / (3) tRtIya bhAga. pahale aura dUsare bhAgakA saMpUrNa hiMdI bhASAntara / (4) caturtha bhAga prabandhacintAmaNivarNita vyaktiyoMke sAtha sambandha rakhanevAle zilAlekha, tAmrapatra, pustakaprazasti Adi jitane samakAlIna sAdhana aura aitihya pramANa upalabdha hote haiM unakA ekatra saMgraha aura tatparicAyaka upayukta vistRta vivecana prAkAlIna aura pAtkAlIna anyAnya granthoMmeM upalabdha pramANabhUta prakaraNoM, uTheloM aura avataraNakA saMgraha: kucha zilAlekha, tAmrapatra aura prAcIna vAdapatroMke citra / (5) pazcama bhAga pravandhacintAmaNipradhita saba bAtoMkA vivecana karanevAlI vistRta prastAvanA - jisameM tatkAlIna aitihAsika, bhaugolika, sAmAjika, dhArmika aura rAjakIya paristhitikA savizeSa UhApoha aura siMhAvalokana kiyaajaaygaa| aneka prAcIna maMdira, mUrtiyAM ityAdike citra bhI diye jaayeNge| THE SCHEME OF THE WORK OF PRABANDHACINTAMANI [The work will be completed in five parts. ] Part I. A critical Edition of the original Text in Sanskrit with various readings based on the most reliable MSS; An Appendix; An alphabetical Index of all Sanskrit, Prakrit and Apabhrams'a verses occurring in the text and the appendix; A short Introduction in Hindi describing the MSS. and materials used for preparing the text along with plates. Part II. A collection of many old Prabandhas similar and analogous to the matter in the Prabandhacintamuani; Indices of the verses and proper names; A short Introduction in Hindi describing the MSS. and materials used in preparing this Part, along with plates. Part III. A Complete Hindi Translation of Parts I and II. Part IV. A collection of epigraphical records, viz, stone inscriptions, copper plates, colcphons and Prasastis from the contemporary MSS; all available historical data dealing with the Persons described or referred to in the Prabandhacinta. mani along with a critical account in Hindi of the above, as also many plates. and a collection of authoritative references and quotations from other works. Part V. An elaborate general Introduction surveying the historical, geographical, social, political and religious conditions of that period; with plates. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdAvunmIlitaM yena jJAnacakSurmadIyakam / devIhaMsagurostasya smRtaye idamarpyate // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintamaNigranthagataprabandhAnAm anukrmnnikaa| prathamaH prkaashH| / dvitIyaH prkaashH| 1. vikramArkaprabandhAH pR0 1-10 7. bhoja-bhImaprabandhaH 25-52 rohaNAcalagamanavRttAnta-sAmrAjyaprAptiH 1-3 bhojadAnavRttAntAni ... ... 25-29 kAlidAsotpattipravandhaH ... 3-5 bhoja-bhImavirodhavRttAntam ... 30-34 suvarNapuruSasiddhipravandhaH... ... mAghapaNDitaprabandhaH ... ... 34-36 vikramAdityasattvaprabandhaH ... dhanapAlapaNDitaprabandhaH ... ... 36-42 sattvaparIkSAprabandhaH ... ... zItApaNDitAprabandhaH ... ... 42-43 vidyAsiddhiprabandhaH ... ... mayUra-bANa-mAnatuGgAcAryapravandhaH 44-45 siddhasenasUrisamAgamavarNanam ... paNastrI-gopayoH prabandhaH ... 45-46 pRthivyA anRNIkaraNavRttam ... anityatAzlokacatuSTayapravandhaH ... 46 [pRthvIrasaprabandhaH] ... ... vastucatuSTayaprabandhaH ... ... 47 vikramArkanirgarvatAprabandhaH ... bIjapUrakaprabandhaH vikramArkamRtyuvRttAntam ... 'eko na bhavyaH' prabandhaH 2. sAtavAhanaprabandhaH ikSurasaprabandha: ... ... ... azvavArapravandhaH ... ... ... 3. zIlavate bhUyarAjaprabandhaH 11 gopagRhiNIpravandhaH ... ... 4. vanarAjAdiprabandhaH 12-15 karNanRpativarNanam ... ... ___cApotkaTavaMzAvaliH ... ... 14-15 bhojamRtyuvarNanam ... ... 5. mUlarAjaprabandhaH tRtIyaH prkaashH| mUlarAja-sapAdalakSIyanRpayuddhavRttam 16-17 8. siddharAjAdiprabandhaH 53-76 kanthaDitApasavRttAntam ... ... bhImadevaputramUlarAjavRttam ... 53 lAkhAkotpatti-vipattiprabandhaH ... karNanRpatimayaNalladevIvarNanam ... mUlarAjAnvayavicAraH ... ... jayasiMhadevajanmakathanam ... 6. muJjarAjaprabandhaH 21-25 lIlAvaidyaprabandhaH... ... ... . muJjarAjajanmavRttam ... ... matrisAntUdRDhadharmatAprabandhaH ... sindhulanRpavarNanam ... .... mayaNalladevIyAtrAvarNanam ... bhojajanmAdivRttAntam ... ... 22 jayasiMhadevakRtadhArAyuddhavarNanam muJja-tailapadevayuddhavRttam ... ... 22 jayasiMhadeva-hemasUrisamAgamaH ... muJjakArAgAradazAvarNanam ... jayasiMhasya rudramahAkAlapAsAdakaraNam 61 Trur ur 9 vvro 47 18 21 50 21 23 prabandha.2 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNi 66-69 sahasraliGgasarovarakaraNam ... 62-64 jayasiMha-navaghaNayuddhavRttam ... 65 sUnaladevyA vAkyAni ... ... raivatakoddhAraprabandhaH ... ... jayasiMhasya zatruJjayayAtrA ... devamUricaritam ... ... ... vasAha AbhaDaprabandhaH ... ... sarvadarzanamAnyatAprabandhaH ... caNakavikrayivaNijaH prabandhaH ... SoDazalakSaprasAdaprabandhaH ... vArAhIyacaprabandhaH ... ... uJjhAvAstavyagrAmaNInAM prabandhaH / mAGgaprabandhaH ... ... ... mlecchAgamaniSedhaprabandhaH ... kollApuraprabandhaH ... ... kautukIsIlaNapravandhaH ... ... jayacandrarAjJA samaM gUrjarapradhAna syoktipratyuktipravandhaH ... pApaghaTaprabandhaH ... ... ... sAntumatribuddhiprabandhaH ... ... vaNThakarmaprAdhAnyapravandhaH... ... jayasiMhastutizlokAH ... ... caturthaH prkaashH| kumArapAlAdiprabandhaH 77-98 kumArapAlapUrvajakathanam ... ... siddharAjakRtakadarthanAvarNanam ... kumArapAlarAjyaprAptiH ... ... kumArapAla-arNorAjayuddhavarNanam / cAhaDakumArapravandhaH ... ... baikArasolAkaprabandhaH ... ... AmbaDaprabandhaH ... ... ... kumArapAla hemasUrisamAgamavarNanam hemasUricaritram ... ... ... hemasUridarzitaM kumArapAlasya some zvaradevaprAtyakSyam ... ... 84-85 kumArapAlasya jainadharmAGgIkaraNam mantribAhaDakAritazatruJjayoddhArapravandhaH / rAjapitAmaha AmrabhaTapravandhaH ... kumArapAlAdhyayanapravandhaH haraDaiprabandhaH ... ... ... urvazIzabdaprabandhaH ... ... udayacandraprabandhaH ... ... abhakSyabhakSaNaprAyazcittaprabandhaH ... yUkAvihArapravandhaH ... ... sAligavasahi-uddhAraprabandhaH ... bRhaspatiprabandhaH Aligaprabandha: ... ... ... pAmarAziprabandhaH cAraNayoH prabandhaH ... ... tIrthayAtrAprabandhaH ... ... suvarNasiddhiniSedhaprabandhaH ... rAjagharadRcAhaDaprabandhaH ... ... kumArapAlakathitalavaNaprasAdarANa__ kaprabandhaH ... ... ... hemAcArya-kumArapAlayormRtyuvarNanam ajayadevasya rAjyopavizanam ... matrikapardiprabandhaH ... rAmacandramaraNaprabandhaH ... ... ajayadevamaraNavarNanam ... ... ajayadevAnvayavRttam ... ... vIradhavalavarNanam ... ... 10. vastupAla-tejaHpAlaprabandhaH 98-105 vastupAla-tejaHpAlayorjanmAdi___ vRttAntam ... ... ... 98-99 zatruJjayAditIrthayAtrAvarNanam ...100-101 arbudagirau vimalavasahikAsthApanam 101 zaMkhasubhaTena saha yuddhakaraNam ... 102 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mlecchapatinA saha mantriNo maitrI anupamAyA audAryavarNanam vIradhavala - lavaNaprasAdayoH grAmasaGgrAmavarNanam . anupamAyA maraNe tejaHpAlasya zokavRttam vastupAlasya mRtyuvRttam ... 11. prakIrNakaprabandhaH paJcamaH prakAzaH / vikramapAtraparIkSAprabandhaH pazca nandaprabandhaH mallavAdiprabandhaH zilAdityotpatti- raGkotpatti-valabhIbhaGgaprabandhaH pukharAja - tatputrI zrImAtAprabandhaH govarddhananRpaprabandhaH puNyasAraprabandhaH karma sArabandhaH .. anukramaNikA / 103 104 104 105 105 106 - 128 107 107 107 108 110 111 111 112 lakSmaNasena - umApatidharayoH prabandhaH jayacandraprabandhaH tuGgasubhaTaprabandhaH paramardi - jagadeva - pRthvIpatInAM prabandhaH kauGkaNotpattiprabandhaH varAhamihira prabandhaH nAgArjunotpatti-stambhana katIrthAva tAraprabandhaH bhartRhari-utpattiprabandhaH - vaidya vAgbhaTaprabandhaH kSetrAdhipotpattiprabandhaH ... vAsanAprabandhaH kRpANikA prabandhaH jinapUjAyAM dhanadaprabandhaH 11 113 114 117 118 118 119 120 121 122 123 123 123 124 125 granthakArasya prazastiH pariziSTam - kumArapAlasya ahiM sAyA vivAhasambandhaprabandhaH 126 - 128 prabandhacintAmaNeH padyAnukramaNikA 129-136 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // siMghIjaina granthamAlAsaMsthApakaprazastiH // WRIGH asti baGgAbhidhe deze suprasiddhA manoramA / murzidAbAda ityAkhyA purI vaibhavazAlinI // nivasantyaneke tatra jainA UkezavaMzajAH / dhanADhyA nRpasadRzA dharmakarmaparAyaNAH // zrIDAlacanda ityAsIt teSveko bahubhAgyavAn / sAdhuvat saccaritro yaH siMghIkulaprabhAkaraH // bAlya evAgato yo hi kartuM vyApAravistRtim / kalikAtAmahApuryAM dhRtadharmArthanizcayaH // kuzAgrayA svabuddhayaiva sadvRttyA ca suniSThayA / upArjya vipulAM lakSmIM jAto koTyadhipo hi saH // tasya manukumArIti sannArIkulamaNDanA / pativratA priyA jAtA zIlasaubhAgyabhUSaNA // zrIbahAdurasiMhAkhyaH sadguNI suputrastayoH / astyeSa sukRtI dAnI dharmapriyo dhiyAM nidhiH // prAptA puNyavatA'nena priyA tilakasundarI / tasyAH saubhAgyadIpena pradIptaM yagRhAGgaNam // zrImAn rAjendrasiMho'sti jyeSThaputraH suzikSitaH / saH sarvakAryadakSatvAt bAhuryasya hi dakSiNaH // narendrasiMha ityAkhyastejasvI madhyamaH sutaH / sUnuvIrendrasiMhazca kaniSThaH saumyadarzanaH // santi trayo'pi satputrA AptabhaktiparAyaNAH / vinItAH saralA bhavyAH piturmArgAnugAminaH // anye'pi bahavazcAsya santi svasrAdibAndhavAH / dhanairjanaiH samRddho'yaM tato rAjeva rAjate // anyacca sarasvatyAM sadAsakto bhUtvA lakSmIpriyo'pyayam / tatrApyeSa sadAcArI taccitraM viduSAM khalu // na garyo nA'pyahaMkAro na vilAso na duSkRtiH / dRzyate'sya gRhe kvApi satAM tad vismayAspadam // bhakto gurujanAnAM yo vinItaH sajjanAn prati / bandhujane'nurakto'sti prItaH poSyagaNeSvapi // deza - kAlasthitijJo'yaM vidyA - vijJAnapUjakaH / itihAsAdisAhitya-saMskRti-satkalApriyaH // samunnatyai samAjasya dharmasyotkarSa hetave / pracArArthaM suzikSAyA vyayatyeSa dhanaM ghanam // gatvA sabhA samityAdau bhUtvA'dhyakSapadAGkitaH / dattvA dAnaM yathAyogyaM protsAhayati karmaThAn // evaM dhanena dehena jJAnena zubhaniSThayA / karotyayaM yathAzakti satkarmANi sadAzayaH // athAnyadA prasaGgena svapituH smRtihetave / kartuM kiJcid viziSTaM yaH kAryaM manasyacintayat // pUjyaH pitA sadaivAsIt samyag - jJAnaruciH param / tasmAttajjJAnavRddhyarthaM yatanIyaM mayA varam // vicAryaivaM svayaM citte punaH prApya susammatim / zraddhAspadasvamitrANAM viduSAM cApi tAdRzAm // jaina jJAnaprasArArthaM sthAne zAntiniketane / siMghIpadAGkitaM jainajJAnapIThamatiSThipat // zrIjinavijaya vijJo tasyAdhiSThAtRsatpadam / svIkartuM prArthito'nena jJAnoddhArAbhilASiNA // asya saujanya-sauhArda-sthaiyaudAryAdisadguNaiH / vazIbhUyAti mudA yena svIkRtaM tatpadaM varam // yasyaiva preraNAM prApya zrIsiMghIkulaketunA / svapitRzreyase caiSA granthamAlA prakAzyate // vidvajjanakRtAhlAdA saccidAnandadA sadA / ciraM nandatviyaM loke jinavijayabhAratI // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kizcit praastaavik| prabandhacintAmaNi granthake bAremeM jitanI jJAtavya bAteM haiM una sabakA nirdeza, bahuta kucha vistArake sAtha, hama 'Ageke bhAgoMmeM-cauthe pAMcaveM granthameM-karanA cAhate haiM isa liye yahAM para anya koI vizeSa vAtakA ullekha na kara, sirpha isa granthakI prastuta AvRttike janmakA thoDAsA pUrvetihAsa batalAnA, aura usake sAtha isa granthake, itaH pUrva, jo saMskaraNa aura bhASAntara Adi hue haiM unakA paricaya dete hue, jina purAtana hastalikhita pothIyoMkA Azraya lekara hamane isakA saMzodhana aura sampAdana kiyA hai unakA paricaya mAtra karAnA Avazyaka samajhate haiN| prastuta AvRttikI janmakathA. prabandhacintAmaNi jaise aitihAsika mahattva rakhanevAle aneka grantha, aura aise hI upayogI anyAnya agaNita aitihAsika sAdhana, jaina bhaNDAroMmeM paDe paDe sar3a rahe haiM lekina unakA ThIka ThIka paricaya vidvAnoMko na mila sakaneke kAraNa ve abhI taka prakAzameM nahIM Aye / isa vastukA khayAla hameM pATaNake purAtana jaina bhaNDAroMkA avalokana karate samaya, Ajase koI 18-20 varSa pahale huA / vidyamAna jaina sAdhusamUhameM jisa jJAnanimagna sthitaprajJa munimUrtikA darzana aura caraNasparza karanese hamArI isa aitihAsika jijJAsAkA vikAsa huA usa yathArtha sAdhupuruSa-pUjyapAda pravartaka zrImatkAntivijayajI mahArAja-kI vAtsalyapUrNa preraNA pAkara hamane yathAbuddhi isa viSayameM apanA adhyayana-anveSaNa-saMzodhana-sampAdanAdi kArya karanA zurU kiyaa| hamArA saMkalpa huA ki jaina bhaNDAroMmeM itihAsopayogI jitanI sAmagrI upalabdha hoM use khoja khoja kara ikaTThI kI jAya aura Adhunika vidvanmAnya paddhatise usakA saMzodhana aura sampAdana kara prakAzana kiyA jAya / hamAre isa saMkalpameM, ukta pUjyavarake gurubhakta aura jJAnopAsaka ziSyavarya zrImAn catturavijayajI mahArAja tathA praziSyavara zrImAna puNyavijayajIkI sampUrNa sahakAritA prApta hone para, hamane unhIM svAdhyAyanirata jJAnatapasvI pravartakajIke puNyanAmase aMkita-pravartaka zrIkAntivijaya jaina itihAsamAlA-nAmaka granthAvalikA prAraMbha kiyA aura bhAvanagarakI zrI jaina AtmAnaMda sabhA dvArA use prakAzita karane lge| vijJaptitriveNI, kRpArasakoSa, zatrujayatIrthoddhArapravandha, jaina aitihAsika gUrjara kAvyasaMcaya aura prAcIna jainalekhasaMgraha ityAdi grantha usa samaya prakaTa hue aura vidvAnoMne unakA apUrva aitihAsika mahattva samajha kara usa prayatnako khUba sarAhA / hamane apanA yaha saMzodhana kArya, saMvat 1971-72 meM, jaba hamArA nivAsa baDaude meM thA, prAraMbha kiyA thA / unhIM dinoMmeM, baDaudA rAjyakI orase prakAzita hone vAlI gAyakavADas orienTala sIrIjha' kA prakAzana kArya bhI zurU huA thA / usa sIrIjhake utpAdaka svargIya sAkSararatna zrIcimaNalAla DAhyAbhAI dalAla em. e. hamAre ghaniSTha mitra the / pATaNake jaina bhaNDAroMkA vyavasthita paryavekSaNa karanemeM tathA una bhaNDAroMmeMse alabhya-durlabhya granthoMkI prApti karanemeM bhAI dalAlajIko jo yatheSTa suvidhA milI thI vaha ukta pUjyapravara pravartakajI hI kI sukRpAkA phala thaa| isa liye unakA aura hamArA eka prakArakA satIrtha jaisA sambandha thaa| samAnazIla aura samavyasanI hone ke kAraNa, ve pratidina ghaMToM, baDaudeke jaina upAzrayameM Akara baiThate-uThate aura hama unake aura ve hamAre kA the| isa sahayogake pariNAmameM, kitaneeka jaina aitihAsika grantha 'gAyakavADas orienTala sirIjha' dvArA bhI prakaTa karanekA unhoMne nizcaya kiyA aura unameMse, moharAjaparAjaya nATaka kA sampAdana kArya ukta pUjyavarake pradhAnaziSya zrIcaturavijayajI mahArAjane, kumArapAlapratibodha nAmaka vizAla prAkRta granthakA sampAdana hamane aura vasantavilAsa, naranArAyaNAnanda, hammIramadamardana Adi granthoMkA sampAdana kArya svayaM dalAlajIne apane hAtha meM liyA / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamAnusAra baDaudAse hamArA prasthAna huA aura saMkalpita kAryameM vizRMkhalatA utpanna huii| 'prAcInajainalekhasaMgraha dvitIya bhAga,' 'kumArapAlapratibodha' aura 'jainaaitihAsika gUrjarakAvyasaMcaya' kA jo kArya apUrNa thA vaha to kisI taraha pUrA kiyA gayA lekina aura vizeSa kArya kucha na ho skaa| usI samaya pUnAke suprasiddha 'bhANDArakara prAcyavidyAsaMzodhanamandira' ( Bhandarkar Oriental Research Institute ) kI sthApanA huI / baDaudAse prasthAna kara hama jaba bambaImeM caturmAsa rahe the taba, isa 'saMzodhanamandira ke mukhya utpAdaka aura prANapratiSThApaka svargIya pro0 guNe aura zrImAn DaoN0 belvalakara Adi sajjanoMkA eka DepyuTezana bambaIke jainasamAjakI mulAkhAta leneko AyA aura prasaGgavaza hamArA paricaya pA kara una sajanoMne hamako pUnA AnekA nimazraNa diyaa| caturmAsake bAda hama ghUmate ghUmate pUnA phuNce| vahAM usa saMsthAke uddezyAdikA vizeSAvalokana kara tathA usake adhikArameM AnevAle rAjakIya prAcInagranthasaGgrahakA vizAla sAhityabhaNDAra-jisameM hajAroM jainapranthoMkA bhI samAveza hotA hai-kA digdarzana kara usa saMsthAke vikAsa meM hamane bhI yathAzakti yoga denekA prayatna kiyaa| usake pariNAmameM hamArI sthiti pUnAmeM nizcita huI / vahAM, isa prAcyavidyAsaMzodhanamandirake kAmameM yoga deneke sAtha 'bhArata jaina vidyAlaya' nAmaka saMsthAkA bhI eka vizAla Ayatana khaDA kiyA gayA / san 1918 meM, pUnAke ukta saMzodhanamandirake upakramase bhAratIya purAvidoMkI pariSadkA prathama adhivezana (First Oriental Conference) huaa| usameM sammIlita hone vAle kucha vidyApriya aura sAhityopAsaka jainamitroMko prerita kara, hamane phira apane usI saMkalpako kAryameM pravRtta karanekA eka nayA Ayojana kiyA / jaina sAhitya saMzodhaka samiti nAmaka eka samiti kA pratiSThApana kara kucha paricita snehigaNakI sahAyatAse jaina sAhitya saMzodhaka nAmakA bRhadAkAra traimAsika patra tathA granthamAlA prakAzita karanekA prAraMbha kiyaa| paraMtu yatheSTa sAhAyyAdi prApta na honese yathepsitarUpameM vaha kArya Age na baDha sakA / pUnemeM rahate samaya, hameM svargIya lokamAnya tilaka aura mahAtmA gAMdhI Adi mahApuruSoMkA bhI sAkSAt paricaya huA aura hamAre jIvanamArgameM viziSTa parivartana ghaTita huA / jisa veSakI caryAkA AcaraNa hamane mugdhabhAvase bAlyakAla hI meM svIkRta kiyA thA usake sAtha hamAre manakA tAdAtmya na honese, hamAre manameM, apanI jIvanapravRttike viSayameM eka prakArakA baDA bhArI Antarika asantoSa baDhatA jAtA thaa| antarameM vAstavika virAgatA na hone para bhI kevala bAhyaveSakI virAgatAke kAraNa lokoM dvArA vaMdana-pUjanAdikA sanmAna prApta karane meM hameM eka prakArakI vaMcanA pratIta hotI thI / isa liye gurupadake bhArase mukta ho kara kisI sevaka padakA anusaraNa karanekA hama manoratha kara rahe the aura apanI manovRttike anukUla sevAkA upayukta kSetra khoja rahe the| san 1920 meM, dezakI muktike liye mahAtmAjIne asahayoga AndolanakA maMgalAcaraNa kiyA aura usIke anusandhAnameM, rASTrIya zikSaNake pracAra nimitta, ahamadAbAdameM gUjarAtavidyApIThakI sthApanAkA Ayojana huaa| mitroMkI preraNA aura mahAtmAjIkI AjJAse prerita hokara hama pUnAse ahamadAbAda pahuMce aura vahAM, apanI manovRttike anurUpa kAryakSetra pA kara, eka sevakake rUpameM, gUjarAtavidyApIThakI sevAmeM sammIlita hue| vidyApIThane, anyAnya vidyAmandiroM ke sAtha prAcIna sAhitya aura itihAsake adhyayana aura saMzodhanake liye purAtattvamandira nAmaka eka viziSTa saMsthAkA nirmANa kiyA aura usake mukhya-AcArya-pada para hamArI niyukti kara hamako apane abhISTa kSetrameM kArya karanekA parama suyoga diyA / purAtattvamaMdirake saJcAlanameM hameM adhyApaka zrIyuta rAmanArAyaNa pAThaka, a0 zrIrasikalAla parIkha, paMDitapravara zrIsukhalAlajI Adi sahRdaya mitroMkA prAraMbha hI se hArdika sahacAra milA aura inake sahakAra aura sahavicArase zIghra hI eka purAtattvaviSayaka granthAvali prakaTa karanekI yojanA hAthameM lI gaI / 'gUjarAtapurAtattva mandira' eka rASTrIya saMsthA thI isa liye usakA kAryakSetra rASTrIya dRSTiko Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le kara nizcita karanA Avazyaka thA / ata eva usa saMsthAke dvArA aise sAhityakA nirmANa aura prakAzana karanA samacita thA jo kisI eka hI sampradAya yA sAmpradAyika sAhityakA poSaka na ho kara samUce bhAratIya saMskRtikA poSaka ho / tadartha jaina, bauddha, vaidika aura islAmika sAhityako bhI usake kArya kSetrameM sammIlita kiyA gayA aura usI dRSTise purAtattvamandira granthAvalI kA prakAzana cAlU kiyA gayA / kucha prAsaMgika pustakoMke sampAdanake atirikta, hamane apane liye to vahI purAnA saMkalpita kArya, mukhya rUpase manameM nizcita kara rakhA thA; aura usIke anusandhAnameM sabase pahale hamane isa prabandhacintAmaNi kI eka susampAdita AvRtti taiyAra karanekA aura usake sAtha, isIkI pUrtirUpa, prabandhakoSa, kumArapAlapravandha, vastupAlacaritra, vimalaprabandha Adi graMtha; tathA zilAlekha, tAmrapatra, granthaprazastiH-ityAdi anyAnya prakArake gUjarAtake itihAsake sAdhanabhUta saMgraha kI saMkalanA karanekA upakrama kiyaa| __ prabandhacintAmaNikA jo saMskaraNa, Ajase 45 varSa pahale, zAstrI rAmacandra dInAnAthane prakAzita kiyA thA, vaha yadyapi usa jamAneke mutAbika ThIka thA, lekina Adhunika dRSTi se vaha bahuta hI apUrNa aura azuddha hai / usakI pAThazuddhi ThIka nahIM hai, maulika aura prakSipta pAThoMkA usameM koI pRthakkaraNa nahIM hai aura kaI padyoMkA-vizeSakara prAkRta padyoMkA-rUpa baDA vikRta kara diyA hai / kucha to purAtana lipiviSayaka ajJAnatA, kucha aitihAsika jJAnaviSayaka alpajJatA, kucha sAMpradAyika paraMparAviSayaka anabhijJatA aura kucha prAkRtAdi bhASA viSayaka aparicitatAke kAraNa unake saMskaraNameM bahutasI truTiyAM raha gaIM, jisase graMthakA suspaSTa svarUpa samajhane meM kaThinAI paDatI hai / isa liye sabake pahale hamane isa graMthakI pAThazuddhi karaneke liye jaina bhaNDAroMmeMse purAnI pratiyAM prApta karanekA prayatna kiyaa| yathAlabhya pratiyAM mila jAnepara graMthakI presakApI taiyAra kI gaI aura kucha hissA chapaneke liye presameM bhI de diyA gayA / chapanekA kArya prAraMbha ho kara granthake dUsare prakAza takakA hissA jaba mudrita ho cukA thA, taba, kaIeka kAraNoMko le kara, hamArA yuropa jAnekA irAdA huaa| socA thA ki vahAM baiThe baiThe bhI isa graMthakA mudraNakArya cAlU raha sakegA aura yuropase lauTate taka grantha pUrA ho jAyagA to phira turanta AgekA kAma prAraMbha kara diyA jAyagA / isa liye hamane isakI pratiyAM bhI vahAM (jarmanImeM) jA kara maMgavA liiN| lekina yuropake sAmAjika aura audyogika vAtAvaraNane hamAre manako apane AjIvanaabhyasta viSayase vicalita kara diyaa| ina purAnI bAtoMkI khoja-khAja karaneke badale vahAMke jo vartamAna rASTrIya, sAmAjika aura audyogika taMtra haiM unakA vizeSAvalokana kara kisI eka sajIva pravRttimeM saMlagna honeke taraMga hamAre manameM UThane lage aura usI dizAmeM kucha kArya karaneke vicAroMse mana vyasta rahane lgaa| sababa isake, vahAM para baiTha kara jo, isa graMthakA mudraNakArya samApta kara denekA saMkalpa yahAMse karake nikale the, vaha pUrA nahIM ho paayaa| ___ san 1929 ke DIseMbarameM hama vApasa bhArata Aye / usa samaya, lAhora kA~gresake progrAmake mutAbika dezameM naye vicAroMkI krAntisUcaka lahareM uTha rahI thiiN| eka to svayaM yuropase mastiSkameM kucha naye vicAra bhara kara lAye the aura dUsarA yahAM para bhI usI prakArakA bhinnakAryasUcaka prakSubdha vAtAvaraNa ghanIbhUta ho rahA thA / gUjarAta vidyApIThameM bhI vidyAkA vAtAvaraNa na hokara satyAgrahI yuddhakA hI vAtAvaraNa gUMja rahA thaa| isa liye isa granthake, usa adhUre paDe hue kAryako tatkAla hAthameM lenekI koI icchA nahIM hotI thii| AkhirameM satyAgraha-saMgrAma chiDa hI gayA aura dezake saba hI sevakoMkI taraha, hama bhI yathAkrama 6 mAsake liye nAsikake zAntidAyaka samAdhividhAyaka kArAgarameM jA phuNce| sacamuca hI nAsikake seMTrala jelakhAne meM jo cittakI zAnti aura samAdhi anubhUta kI vaha jIvanameM apUrva aura alabhya vastu thii| vaha jelakhAnA, hamAre liye to eka parama zAnta aura zuci vidyA-vihAra bana gayA thaa| usakI smRti jIvanameM sabase baDI sampatti mAlUma detI hai / svanAmadhanya seTha jamanAlAlajI bajAja, karmavIra zrInarImAna, dezapremI seTha zrIraNachoDabhAI, sAhityikadhurINa zrIkanhaiyAlAla muMzI Adi jaise parama sajjanoMkA ghaniSTha sambandha rahanese aura sabake sAtha kucha na kucha vidyA-viSayaka carcA hI sadaiva calatI rahanese, hamAre manameM ve hI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purAne sAhityika saMkalpa, vahAM phira sajIva hone lge| sahavAsI mitragaNa bhI hamArI ruci aura zaktikA paricaya prApta kara, hamako usI saMkalpita kAryameM vizeSa bhAvase lage rahanekI salAha dene lge| mitravara zrImuMzIjI, jo gUjarAtakI asmitAke sarvazreSTha pratinidhi haiM aura jo gUjarAtake purAtana gauravako AbAla-gopAla taka hRdayaMgama karA denekI mahatI kalA-vibhUtise bhUSita haiM, unakA to dRDha Agraha hI huA ki aura saba taraMga chor3a kara vahI kArya karane hI se hama apanA kartavya pUrA kara sakate haiN| anyAnya ghaniSTha mitroMkA bhI yahI upadeza hameM vahAM baiThe baiThe vAraMvAra milane lagA aura jelakhAnese mukta hote hI hameM vahI apane purAne bahI-khAte TaTolanekI AjJA milane lgii| saMvat 1986 ke vijayAdazamIke dina, mitravara zrImuMzIjIke sAtha hI hameM jelase mukti milii| kara ahamadAbAda phuNce| yadyapi jelakhAneke ukta vAtAvaraNane manako isa kAryakI tarapha bahuta kucha uttejita kara diyA thA, to bhI dezakI paristhitikA cAlU kSobha, raha raha kara manako asthira banAtA rahatA thA / akhirameM zrImAn bAbU bahAdurasiMhajI siMdhIkA, zAntiniketana A kara jaina sAhityake adhyayana-adhyApanakI vyavasthA hAthameM lenekA Agraha pUrNa AmaMtraNa milanese, aura hamAre sadaivake sahacArI paramabandhu paNDita pravara zrIsukhalAlajIkI bhI tadviSaka vaisI hI AjJA honese, hama zAntiniketana A phuNce| yahAM vizvabhAratIke jJAnamaya vAtAvaraNane hamAre manako ekadama usI jJAnopAsanAmeM phira sthira kara diyA aura hamArI jo vaha cira saMkalpita bhAvanA thI, usako yatheSTa samuttejitakara diyaa| sAtha hI meM, usa saMkalpako kAryameM pariNata honeke liye, jisa prakArakI manaHpUta sAdhana-sAmagrIkI apekSA, hamAre manameM gUDha bhAvase rahA karatI thI, usase kahIM adhika hI viziSTa sAmagrI, saccaritra, dAnazIla, vidyAnurAgI zrImAn bahAdurasiMhajI siMghIke utsAha, audArya, saujanya aura sauhArda dvArA prApta hotI dekha kara, hamane baDe Anandase isa siMghI jaina jJAnapIThake saMcAlanakA bhAra uThAnA svIkAra kiyaa| yadyapi, prAraMbhameM hamane isa sthAnakA, jainavAGamayakA adhyayana-adhyApana karAnekI dRSTi se hI svIkAra kiyA; lekina hamAre manastalameM to vahI purAnA saMkalpa daTA huA honese, yahAM para sthira hote hI, vaha saMkalpa phira sahasA mUrtimAna hokara hamAre hRdayAMgaNameM nAcane lagA, aura vahI purAnI aitihAsika-sAmagrI, jisako hamane Aja taka, mu~jIkI pu~jIkI taraha baDe yatnase saMcita rakha kara bandI banA rakhI hai, hamAre mAnasacakSuke Age khaDI ho kara, kaTAkSapUrNa TakaTakI lagA kara tAkane lagI / hamArA vyasanI mana phira isa kAmake liye pUrvavat hI lAlAyita aura utsuka ho utthaa| prasaGga pAkara hamane apane ye saba vicAra jJAnapIThake saMsthApaka zrImAn bahAdurasiMha bAbUse kaha sunAye; aura 'jJAnapITha' ke sAtha eka 'granthamAlA bhI sthApita kara jaina sAhityake ratnatulya viziSTa graMthoMko, AdarzarUpase taiyAra karakaravA, prasiddhi meM lAnekA prayatna honA cAhie, isa vAremeM sahaja bhAvase preraNA kI gii| ina bAtoMko sunate hI siMghIjIne, usI kSaNa, baDe audAryake sAtha, apanI sampUrNa sammati hameM pradAna kI aura aisI 'graMthamAlA' ke prAraMbha karanekA aura usake liye yathocita dravyavyaya karanekA yatheSTa utsAha prakaTa kiyaa| isake pariNAmameM, siMghIjIke svargIya pitA sAdhucarita zrImAn DAlacandajI siMghIkI puNyasmRti nimitta isa siMghI jaina granthamAlA kA prAdurbhAva ho kara, Aja isakA yaha prathama 'maNi'-kevala maNi' hI nahIM 'cintAmaNi-pAThakoMke karakamalameM samarpita ho rahA hai| isa graMthake pUrva saMskAraNAdikA paricaya. videzIya vidvAnoMmeM, sabase pahale isa granthakA paricaya, kinlaoNka phArbasa sAhabako huA jinhoMne gUjarAtake itihAsakA rAsamAlA nAmaka sabase pahalA aura aneka bAtoMmeM apUrva grantha likhA / rAsamAlA ke liye aitihAsika sAmagrI ikaTThI karanekA upakrama, jaba phArbasa sAhabane zurU kiyA taba, prArambhahI meM unheM vIracanda bhaNDArI nAmaka eka zikSita jaina gRhasthakA amUlya sahakAra mila gayA, jisakI sahAyatAse unheM gUjarAtake pATaNake kisI jainayatijIke pAsa, prastuta granthakI eka prati prApta ho gaI / rAsamAlAke pUrvabhAgake praNayanameM prabandhacintAmaNise bahuta kucha sahAyatA lI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaI hai itanA hI nahIM lekina usakA sArA hI sArabhUta aitihAsika kalevara prAyaH isI granthake AdhAra para khar3A kiyA gayA hai| ___ phArbasa sAhabako jo pothI pATaNase milI thI vaha unhoMne bambaIkI 'phArbasa sAhitya sabhA'ko bheTa de dI lekina pIchese vahAMse lupta ho gii| bambaI sarakArane jaba, apanA purAtana sAhityake anveSaNa aura saMgraha-karaNakA kArya zurU kiyA, taba DaoN0 vyulhara aura pro0 pITarsanako isa granthakI prApti karanekI baDI utkaMThA huI / bahuta kucha parizrama karaneke bAda, san 1874 meM bhaTanerake jainagranthabhaNDArameM; isa granthakI 1 prati DaoN0 byulharake dekhanemeM AI, jisakI turanta nakala karavA kara unhoMne laMDanakI inDiyA oNphisa lAIbrerIko bhijavA dI / san 1885 meM, pro0 pITarsanako isakI 1 prati prApta huI jisake bAremeM, unhoMne, apanI pustakaviSayaka khoja vAlI dUsarI rIporTa (pR0 86-87) meM isa prakAra, isa para, ullekha kiyA hai "isa prakAra jaldImeM kiye gae ina ullekhoMke aMta meM, kahanA cAhie ki-varSake AkhirI bhAgameM, merutuGgaracita prabandhacintAmaNi graMthakI 1 prati prApta karane meM maiM saphala huA huuN| yaha mahattvakA aitihAsika grantha baDA upayogI hai| apane granthasaMgrahameM isa granthakI vRddhi karanekA bahuta samayase hamArA prayatna rhaa|" ityAdi / ___ yaha prati bambaI sarakArake granthasaMgrahameM-jo vartamAnameM, pUnAke bhAMDArakara prAcyavidyAsaMzodhana maMdirameM, surakSita hai-adyApi vidyamAna haiN| ___ isake sivA, DaoN0 vyulharako eka aura prati, UmAzaMkara yAjJika nAmake gUjarAtake kisI zAstrI dvArA prApta huI, jisakI bhI nakala karavA kara, unhoMne ukta inDiyA oNphisa lAibrerImeM bhijavA dii| ___ pITarsana sAhaba dvArA prApta huI ukta pUnAvAlI pratiko dekhakara, gUjarAtake paM0 rAmacandra dInAnAtha zAstrIko, jo pITarsana sAhabake nirIkSaNameM sahAyaka rUpase kAma karate the, isa granthako mudrita kara prakAzita karane kI icchA huI / prayatna karanese unako, ukta pratike sivA, do-tIna anya pratiyAM bhI jaina upAzrayoMmese mila gaI thIM jinakA Anaya le kara unhoMne ApanA saMskaraNa, vikrama saMvat 1944 meM, prakaTa kiyA / rAmacandra zAstrIne isa granthakA gUjarAtI bhASAntara bhI taiyAra kiyA aura usako bhI saM0 1945 meM chapavAkara prasiddha kiyaa| ___ itihAsakI dRSTise isa graMthakA baDA mahattva honese, isakA iMgrejI bhASAmeM anuvAda karanekI AvazyakatA DaoN. vyulharako mAlUma dI; isa liye unhoMne, saMskRta graMthoMke iMgrejImeM anuvAda karanevAle siddhahasta vidvAn pro0 sI. ec. TaoNnI. em. e. ko, isakA anuvAda karanekI preraNA kI / tadanusAra TaoNnI sAhabane baDe utsAhase isa graMthakA sampUrNa iMgrejI anuvAda taiyAra kiyA, aura kalakattAkI esiyATika sosAyaTI oNva baMgAlane use prakAzita kiyaa| TaoNnI sAhabakA mukhya AdhAra, ukta rAmacandra zAstrIdvArA prakAzita AvRtti para hI rahA, paraMtu unhoMne uparyukta DaoN0 byulharavAlI tathA pro0 pITarsanavAlI hastalikhita pratiyoMkA bhI kucha kucha punarupayoga kiyA aura kahIM kahIM ThIka arthAnusandhAna prApta karanekI ceSTA kii| TaoNnI sAhabake mukAbalemeM, rAmacandra zAstrIkA gUjarAtI bhASAntara sarvathA nirupayogI aura asambaddhaprAya mAlUma detA hai| prastuta AvRttike sampAdanameM prayukta sAmagrI. jina pratiyoMkA upayoga hamane isa AvRttimeM kiyA hai unakA saMketapUrvaka paricaya isa prakAra hai| (1) A ahamadAbAdake DelAkA upAzraya nAmaka prasiddha jaina upAzrayameM surakSita jaina graMthabhaNDArakI saMpUrNa prati / [DibbA naM. 30; prati naM. 34 ] isako hamane A akSarase saMketita kiyA hai / isa pratike 53 patra haiM jo donoM tarapha likhe hue haiN| pratike antameM isa prakAra saMkSipta puSpikA lekha hai-"saM0 1509 varSe phAguNasudi 9 vAra ravau prabandha.3 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paThatA laSIH // cha / unamo vinA [ya] kAya // " lipikAra koI ajaina paThatA nAmaka mAlUma detA hai| lipi jainanAgarI hai aura akSara suvAcya tathA sundara hai / pATha bhI prAyaH zuddha hai| (2) B ahamadAbAdake usI upAzrayakI dUsarI apUrNa prati / [DibbA naM. 51, prati naM. 35] isakA nirdeza hamane B akSarase kiyA hai| yaha prati thoDI sI apUrNa hai / isake kula 71 patra haiM / antake do-eka patra naSTa ho gaye haiM, jisase prastuta AvRttike pRSTha 121 kI 5 vIM paMktike pazcAtse lekara antatakakA graMthabhAga isameM anupalabdha hai| isa pratikA yaha antabhAga prAyaH tIna sau varSa pahale hI naSTa ho gayA mAlUma detA hai / kyoM ki isake vidyamAna antake panna (71) kI antima paMktike nIce yaha padya likhA huA hai saMvimenAntiSadA tapagaNapativijayasenasUrINAm / zrIrAmavijayakRtinA citkoze pratiriyaM muktA // ___ isa padyakA artha yaha hai ki-tapAgaNa (tapAgaccha ) pati AcArya vijayasenasUrike saMvigna ziSya zrIrAmavijayane yaha prati jJAnakoza (granthabhaNDAra) meM rakkhI / tapAgacchIya paTTAvaliyoMke anusAra vijayasenasUrikA svargavAsa vikrama saMvat 1671 meM huA, ataH unake ziSya rAmavijaya prAyaH usI samayameM vidyamAna hone cAhiye yaha svataH siddha hai| antima patra anupalabdha honese isa pratike likhe jAneke samayake bAremeM koI nizcita vicAra nahIM kiyA jA sakatA; to bhI pratikI sthiti dekhate hue mAlUma hotA hai ki yaha prati bhI karIba 500 varSa jitanI purAnI jarUra hogii| isa pratikA pATha yadyapi azuddhibahula hai; to bhI kahIM kahIM isakA lekha bahuta zuddha aura upayukta mila jAtA hai / isa pratikA kisIne pIchese kahIM kahIM saMzodhana bhI kiyA hai aura kaI jagaha patroMke pArzvabhAgameM kucha zlokAdi bhI likha diye haiN| (3) P pATaNake sAgaragacchake upAzrayameM saMrakSita granthabhaNDArakI saMpUrNa prati / patra saMkhyA 84 / prathama patra aura antima patrakA eka-eka pArzva bilkula korA / isa pratikA nAmanirdeza hamane P akSarase kiyA hai| antameM lekhakAdikA sUcana karanevAlA koI ullekha nahIM hai / patrAdikI avasthA dekhate hue kamasekama 3-4 sau varSakI purAnI to yaha hogI hii| lekina, jisa Adarza parase yaha prati nakala kI gaI hai vaha Adarza bahuta purAtana mAlUma detA hai / sambhavataH tADapatramaya ho / kyoM ki isa pratimeM bahutasI jagaha vinaSTIbhUta zabdAMza yA paMktyaMza sUcita karaneke liye isa prakArakI akSarazUnya rekhAyeM rakha dI gaI haiM jinakA tAtparya yaha hai ki jisa Adarza parase yaha nakala kI gaI hai usameM ye zabda jIrNa-zIrNAdike kAraNa naSTa-bhraSTa hogaye hone cAhie / isa pratike pAThabhedAdike saMbaMdhameM Age para likhA gayA hai| (4) Po pUnA, bhAMDArakara prAcyavidyAsaMzodhana maMdirameM surakSita, rAjakIya graMthasaMgraha-jo pahale Dekkana kaoNlejameM rakSita honese, DekkanakaoNleja-saMgraha kahalAtA thA-kI vaha prati jisakA jikra Upara pITarsana sAhabake ullekhake sAtha huA hai / isakA saMgraha naMbara 617, san 1885-86 hai / patra saMkhyA 81 / isake antameM koI lekhakAdikA nAma nahIM hai / prati bahuta purAtana nahIM mAlUma detI / anumAnataH 200-250 varSa jitanI purAtana hogI / isakA sUcana hamane Po akSarase kiyA hai| (5) D zAstrI rAmacandra dInAnAthane saM0 1944 meM, bambaIse isa graMthakA jo saMskaraNa prakaTa kiyA usako hamane D saMjJAse nirdiSTa kiyA hai| ___Da. Db. De. Dd. rAmacandra zAstrIne apane saMskaraNameM mukhyatayA Upara naM. 4 meM ullikhita pUnAvAlI pratikA hI upayoga kiyA hai| lekina kucha aura bhI truTita aura khaMDita aisI do-tIna pratiyAM unako milIM thIM jina parase unhoMne kucha pAThabheda saMgraha karanekA avyavasthita udyoga kiyA thA aura ina pratiyoMkI unhoMne A. B. C. D Adi saMjJAyeM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMghI jaina granthamAlA] [pravandhacintAmaNi C AvarjitamambAsarvadAyAcAmAninimyAramadhInadAtakRtathAnAzivajhavijavinayacarmaravANApalabanyonAyAcavakarAkInAthA vAmitakalAvaMtaMgadhaMsanapaplinaviSyavividhAnUrakhAbAhAyadhImatAdhImAnAkSAbaMdhAcaMtanIyavaramAkarArusamadAyopabaMdha vitAmavihibAyAdhamAdakapaghAmAcAradhAzedhasAdAdyAmihayadhanadhyApaNApabaMdhAtAmaLiyAnAratAmAnirAmabadhamAdAvadAzana vaanaamgaavdhaanaaraaynnnicitaaminaavdhaanaahaalkssdaasnsnaaNpmanamdtaanaamibhaashevmaasdhaayaathaamaamaaNsvNyvaad| hasibalAvAsAvarAyAdhyayamusaMbadAyAnahAemavIravAravidyayAvAvyAdyasamalaniyAgArakarAvAvamIvAzAdAyavAtAvAsabAgalAvakamA kiyA mAdhAvATasasavamayasamparAjJApabAmahApAkhilamAvatavAyAkivitadAdaNANAkSabhivAtAdAvAmughanazanamAmAnAgArasamamAhAsakA nAvAlakamalAsikamavikramAdiyAnamAvikamamAmajayavAsAlAmanarADAdAzivAyanAyasavAniravAyAyaradhAlasamAnA kadAvi mAdhavasahAyArAvAsAvanasibamA sdhndaasaabmvrnaamsinmaarkmaavsyaamaayaavdhmyshnaavsmaaysnrmaavaasynirvyaavinaapaahaavy| jAmadhyamadhyAmpamA parApAvaNApravalanArTakastAnanamasTajyAdA vAmatyatAzyamULAtanavAyAyAdhAvAmanamAnAmAvimanasmA sUmamAnavarAyavikAmAsAhayakAravadhamajhamakhAnakaekarayAna mahAdAyaramaravamanAbanAmaSadArAdhanavikamAvibAyakAvayAsa mAgAvATakAbaraTekazAlAdAnavamAdhavamAcAravazavayAbAnamavAcAninAmyAlalATakaravAmanAvatyA divAnakAvadhArAmA nikAlAkAtanavaniyArthayAviTAmiAyAmAvAdadAyamAnamayAdA lakSyalpavanadhArAmAtAmahamAvazadAdAbAyakamagAmadayAlaharakAkA nAaamanAnAzAlAmamAjAUzAmamukavAyUpatAmahAlAsamA vishvynaarmaavsykaamlkraajmaaycaakhmaakr| NaugrAha gariTAnadAribAbaNArAhAdAvahAdivAmikAkaravAnAkinAyikadIya sakalAnAkApakanAvayatanamAnArdana pAramAnavAtavArasA jamaNyavAnimAkapatamAnamavAdhavanakuzavAhAtamasamamarAjamAdArasamAyAvAsAvAdhAvAdArAvala itarAdhimAvivanimakAdAzitayA nidAdhAyadaNyarAbyasAdhabanakAyasarakhApAyAkAsaghAtadinAbhAkakamayasabasamadhyAnAvivAdavAdigAoM kArAtApAtAnakAvAsadanamayAmakSitavicAnAvidhyAnamAnAbdhAnimAbAdAbamAmAyAlAyAmamasihAyanivAsakAvamayata khagarAyazavanArapatamAyonimanAyalakAnALapaTakamAjhadinAniAyAbdhamAyAyAdhurAmA satyakSamANAitalinAgavAyAdi zivajIkamArAyAvadAnAtAvAdAniyasamAyavAtAyanahArarAvadharmamayamvadanAyavamAkAnAtayAtarUyAmakavakarAlAvatAnamAlAkirayAnAma RamaAILI A mon- 2mayamAekA mAnaprababajanaja kanabharizadAnenAraganakArarumasurajazyabAjAra kAjajanyakarama mApuraHRASnian kAmapasamA mAraNAmabApane vAlamArasabAgaprahalAlamAra kAyama SHLENTRAkSaNAcanamaHsavejJAyAmAnAniniyAmarAmadhIlavAnavatAvAsArAnAthAhArasUktiyajanasvaON vAImA kapAsapala salyAnIyampakAvakarakirakamayAmilekalAvaMta guruvaSayamAnAvahayAvAvadhAna svAvAbAdhakSayImatazrAmacaMgasAbadhAdhatAnAnAsAranAkAmaharusaMbadAyAsabaMbaditAmA A bihibImAriyAdhammIdavanAtAvAdAta vidyamAhAmidavyavasAdhayANavaMgANabadhAnatAmA mAtra niyaghatAnAmavAnarAmApUdhamAdAvalatavAnnAyacI navAnakadhArANAmabANavilAsitAMnA noTAnabImannApabaMdhavitAmaNiyabama hatAnAminAvabaMdhAsvaziyAvAmAnAsarvacchavazyayAkana disinntaavaanyodhtmvaappmudaayaa| hAinavaJcavicAravidhayAtviAdhyAya samajAne yA paravAnAvanAsAyIdAyinitina dAdInAnavikamArkovAmAnAmRtamavanavalapArA jinnadhAsaMkSiSyA vividhUlamapitakAni vinadAAdAnadhAdiyaunadAzasuSaniSThAnAmi nibhA nimAravisamasAhAsakanidhidivyalakSaNalakSita kamavikramAdiyAraNasaMzamA vikramanAmArAjaputrayo sAdAmanarAjanpradAzivAyasutapasvAtirapAyaradhaniyalasamANakadAcinhamAtramitrasahAyA rAhaNAcalapatipatAmvativanadAsAnnamavaranAniSavaranagAraUlAlaspAtAyAcimpapalAlasamAyumAra sahamAnavaniyAvimApAvAnakhanAmadhAmadhyamaspaghAtApuNyazrAvaNApnavaililATakaratAlanamAyA yAlenamitkadArayanadhAtiyAtitisAtagAtAyAvAsyAsnAnilasAtamitimamatammAsamyagavagamyA NiudsmarTEST H pAnAmA zrIsarvanAyAzInA nirjina pAkhaparAmadhIlavAnahAnI mAtrasyAvaridhimayabajasvI shaannaamuplklyaanaayaa| sthAnkaya karAyAyAmitakalAci sNghrcNdcplaamaayphaanvinyvidhishnmukhaabaadmyiimtii|shriimsgnbhy baMdhayakSata nAtyachavimaranAkarA marUpasadA yAmApakvacitAmaNimudidhI-mAdhIghAgharAlAkSakSitatihAnezcamAhAyyamivyadhanazrApa magANAdhabadhaciMtAmaNimimayAdhAnAratamibAsirAmA paghamAveninirminiyAmAyAptavAnnakazApurANA prANAnAcA minaghAvakSanAlista vAmannasatAnavadhaciMtAmaNi dhamahananAmiAhavAbaMkSAvadhiyAdhyamAnAnavetyavatrA yadini nattA / vA yaamtvaaytrmsNprdaayaahaarnvrvaacnvidhiyaa| aMtyoyAdyAsamajaniyariMgArakapazavanAmAvizayI dAyadhandA / taniridohItAlavikramAkIpAjAmAmRta sevanavanna myraajnyHprbNdhaasvinnyaaceviplmpitghmikiNcinndaadii| mAnavAdiavatidArAvatiSTAnanagArasamasAhAsekanidhidivyalakSAgapAlacitARtavikramAditimIragasapta masakanakalAkalApanilayAnaharibaMdhurvikramanAmA rAjapavitratAdhinajagatrayAsamajAnApunarAjanmadA dhyApanAtAppanAtivistAsanparAvAtirapyapAyiravanipAlanamAnaHkadAcitahamAnamahAyArAvaraNAcalapatipratAla tatrahAmAnavabaranAmanivaranagAraalAlampAlAyavizrampapanAtasamAyatahamAnagavAnayAcitAprAvAtatrarakhanAmadhyamadhyA sapAtaHpuNyAvAgAvalalATakaratAlanasamTa napAdAdivamityadAsyavadhAta pAtiAtasatigItAyaghApApyArannAnilarate mahatAsa mimattammAsampavikrAma rAtAindhakArayitumakSamatamastrAsupekararamAnisadAdAyAstra vamanAIdaniAmAdhyapadArAzatavi A. B. P. pratike Adi patra.. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMghI jaina granthamAlA ] [pravandhacintAmaNi ma vikAra titadanaviyAgArAmamAkalathI/TaHIGHalkamatipatibAcitavAnAyAkanyAyAisarAlAkAkAsagasamatavAlayAlA nASThati kAhatasAdAlanAdazvAgatamtamAnayajAnimAyAmaHsAmAvalAyamAmavAziNAmavitavayatAdhinayAmatAnamAlAtA nibArakAyAtinakApatizAkArAdakanyAmizviGavavAgAyanArAyazayAdhizayAlivanamAIlApatiAbAnAmadhAbAmaniyadAna yAdAyavAtamApasaMvadAnAkA ghasaMcAramAdizakSitAyalAmabalavatimAvagamatagaDArATAcavyavabAlakAvAdakaNapANiva hadAnakakA sampakAlavArAsamaMdhAptAdAdarayAkiMyamANalavaNAvatA gAyakanakkiAdAviratiLAnakArapodAyamAnadhavanamAlAmA vidhAvatramazvinakIkanyAdAnanyAhatApAMpAchAmamahAdivAsyAhAdimazcatira hiMsAdhyADiyAdAtadAtArAmalanayanAtha camacAsadabADiekviritanavAMgAvadAmAdAnAvATonIyAvaTiNDadhAkAnakapadIpAtyanAmAtAvinAviyAnayaralavAtAdhakamtA svAdakAyAtahatalAkazAmAkAzatatAdAAyAganAsapakAnAtavAlAmAkAradala0ileyatakAlidAsa nivAlAnAlAhaTAkamAvaTikAyAdAnAnanamahAtatyasinAmaMgalavaNyadAyanIkRtArikhaMgalA hAmajhAtalakajANA datAdavAkarAmAvasyA kanyAnavayaMDAnarAza nakAlAmavatamyAmavadhakArayAtAmAyApyabhAvAmAna vidArAnakArayAmAsAnatAmAdisAsvatadhanyAdimAyAyAsanatimimAlAvalIkAsavanimvadanAyavisamAva vigatAvipadamAdaninavAvaruNAcAnupalakmiAtinAdi kA suNdrimaarishmnnyaantaatbhaataavyaakidaanvdhraanaavnm| tArkikamAtA kAtAhamAvAryanarAvaNavAndAvAdaganmAMdhatAyakamANAlAtarANAtanAdAkhavAhitivana jinasaivarathAkramAvAladasyamayapatidAsyaktiyalimiAnA nigavayivirata vikSanAMvizvapathanaparatavyAvamAkAvivarakhavarakari baadaaystvivpkaanpktaatdhiiraanvtaamaabaashaakhsmaayraayaaNcaakaaadhaadiyaadivyaamaathiaakmaarpaaltiddaavnnimhaa| ndsukhmnvyvbuvaavdhnniyaavtkaatviyaamvidaaNtaarmchaakaaydaavaaliikaalykaayaavaadntspdhiyaasaavmdhmaadne| latAnyanusmatAkalimalinaGanapazilavAna vayAnamAmanavAvAticAkamArAmAviyAhiyAyamabAgha dhamA pratavanakA NAmArIkApanabArazipavatAnabANavaNAjhAAunAmAvatAkAyAmAika rett| kA 3035 sA patra navagaNayakatapAdAlapakkatalakavAkakalAvitpannavaTavAnipataMzcamaNASijana/ stomAyanikiAmavAditapaniyAtAyAvahatAnImAvadayananadhAudhamajJatavinAnimnaciramipaJahassAyadAnavavadhAkSika dAlAdAkananAninidhanA nAnyajyatatpadAlayAgamanUgAmAnayAnaDavitadanuvAdAdakausidimAsAdyazrIpAnAdhapurataH mAmAlArasAsamantANaladAyApalAkSataHnivatAvanitAmadhamAnabhakATivadhAnavatAninansusvAdAkaviya syAlesamadavijayadanAAdIpikAlAvadinApAnAmamAghasukhAtmadAnizAyinavAyAcanAdhabiMbagnamayabhimayi yakvAkAravayA~prAmAdinya-saMhAravanIdAhAdanaMtarasamma raNajAvitAyogasyADaritatrasamAitamibibitAcha vavidyamAnakAMtAtyasAyAcikAspadhanapatinA/sAyAnayA nadeivatAtizayAvasavalitahAjinabiMbamamAtidiI vyavAvAnimAyanAvikAMsavapakSiyAmasAyarAmatI khuni sadAnitamahatyanijAyAparivitAnAtalAnAn kSayaMzatapAsAdanyavAnatimatiyAvarSanAgA navAmadhyasamihAyathyahanyAsaDAdinyAhATavinyAsa nayamalArasasAdhanAyathAvAtavAhanAmakapamAvAlavAlikAnAdhAnAnazamihatarAmAlisA bhArayatisama15vaMzayAnvayavAyAtyAnasAtababubdhAsAnAgAsunavAcatAdAyadhAnAmanAhAMdhanAsA milAyAkAzivadharasaspayadhAvAhanAtaniAvadayantasyAzvavacanAgAvagatAna mAyAmAsAnidhakadAkviyAnijAganAyArAmamananAtAnAvAdAtAnabudharAjyarityadhanAgAnisama namAnIkitAvanatasyarasasthAnakayAyadhAvAyAyamanAgAnanAlAktAtacanAmadAnanapagitAmA nimAyanijAsayAnadasalavaNAramavatAkavatAdhaSmAsAyanAtAyAtAmmankArAmitirasavatIpayatisahiDa sAhityanakotihAsa ghasarala zAsvaracanAtyarikAmAlAvaraNAsyATavInatpAvadikAyAmAnAnalamudAzananaca mA smagalarAtamagalAnyadAkAhAnilakaikSapramANarudalIkarAmAcanakanyAmukhamamAnarAzAdanAsakAlAmatamyApabadhakA rayivAnatyivAya gyAnAvAmAnAmAvihAnAkArayAmAmalinAmA hisAmapatyAhiM mAyA pArAnnalilimA vinamAlAkya nahIparAnAvadanAyapiuAsamApamupAganAciradagniAdattinaviruppAbAupalakSitatAnatyattibAdhAkA irimAriyasminanayAtilAnakSatAjiyAkidAnavaparAtAda namaUttAki kadhyatAkaghyavAdamAcAyAgarAparAdha yugavAntakaharatodarAnmAsutnAyikumAzyAlapatikAdarANAtalAdAnaghatA tinariNAtaranana rAvata nyAditisatazrIUmArapAlAdarampasatyapratikSasyA pitasyaligiAnA girAbayiratnAviraktatAvita sAtAparatavatpA mAjhA vivarapravarAkariyAtAyAekAtapazakumAtAdhArAntadA'tipratidAvamamAra pApayAcAkAnayAtrAUmArapAla himAdidAyamupAssamA nAkamamAnamahAnadejAvannapittavanavaDadevAvara paNiyAvatamAkhanAsAmAsAnacAlIkamalaM kurvanitasminsAjhahimAsvapriyasthaprAmAdalalitAnimantAkalimali najanapari nihAzAtanatra minAyanasahamagamanenanavatA tettadAnapAtrapAmRtapAnavanAsattA 10 A. B.P. pratike aMtima patra, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakkhIM thiiN| ina pratiyoMke pAThoMko bhI hamane kahIM kahIM saMgRhIta kiyA hai aura unakA kramAnusAra Da. Db. Do. Dd. ityAdi akSaroMse nirdeza kiyA hai| (6) Pa pATaNake saMghake bhaNDArakI [DibbA naM. 50, prati naM. 8 ] eka prati jisameM sirpha prabandhacintAmaNigata 'muMjabhojaprabaMdha likhA huA hai / vAstavameM yaha prati hai to rAjazekharasUriracita 'prabandhakoSa' kI, lekina isake antameM prabandhacintAmaNikA ukta prabandha bhI likhA huA hai| isa pratikI kula patra saMkhyA 105 haiM jisameM 1 se 91 patra taka prabandhakoSa likhA huA hai aura zeSake patroMmeM ukta prabandha hai| yaha prati vikrama saMvat 1458 meM likhI gaI thii| isake antakA puSpikA lekha isa prakAra hai "iti zrImerutuGgAcAryaviracite prabandhacintAmaNau zrIbhojarAjazrIbhImabhUpayo nAvadAtavarNano nAma dvitIyaH prakAzaH // cha / graM0 464 // zrIH // cha // saMvat 1458 varSe prathama bhAdrapadazudi 11 ekAdazyAM tithau budhavAre zrIsAgaratilakasUriNA skhaziSyapaThanArtha zrIaNahilapurapattane prabandhAni rAjazekharasUriviracitAni Alilikhe // " ___ yaha prati prAyaH suddha aura bahuta sundara akSaroM meM likhI huI hai / isakA upayoga hamane muMja aura bhojaprabandhavAle bhAgameM kiyA aura ise Pa akSarase sUcita kiyA hai| (7) Pb pUnAke ukta rAjakIya saMgrahameM, naM. 450, san 1882-83, kI eka prati hai jisameM sirpha isa graMthakA dvitIya prakAza-bhoja-bhImabhUpavarNana nAmakA-likhA huA hai / isake prAntameM lekhaka AdikA kucha nirdeza nahIM hai| anumAna 300 varSa jitanI purAtana hogI / isake kula patra 19 haiM jinameM 12 vAM patra aprApta hai / isakA pATha sAdhAraNa hai lekina prabandhAntargata varNanoMkA krama-viparyaya aura nyUnAdhikya bahuta adhika pAyA jAtA hai| isakA sUcana hamane Pb ke saMketase kiyA hai|| (8) isa granthake Adike do prakAzavAlI 1 prati, pATaNake tapAgacchake bhaNDArameMse milI [DibbA naM. 57, prati. naM. 57] jisake kula 16 patra haiN| yaha prati saM0 1520 kI likhI huI hai / isakA antima puSpikA lekha isa prakAra hai "saMvat 1520 varSe zrAvaNazudi 13 dine tapAgacchanAyaka zrIlakSmIsAgarasUriziSya paM0 jJAnaharSagaNipAdAnAM sA0 sonAkena bhA0 rUDI pramukha kuTuMbayutena zrIsiddhAMtabhaktyA likhApitaM // cha // zrIsaMghasya kalyANamastu // cha // shriiH||" isa pratikA pATha prAyaH A Adarzake samAna hai isa liye isako hamane koI khAsa saMjJA nahIM dI aura sampAdanameM koI vizeSa sahAyatA bhI isase nahIM lI gii| (9) pATaNake UparavAle hI bhaNDArameMse, patra saMkhyA 17 kI eka prati | DibbA naM.66, prati naM. 112] jisameM, uparyukta Pa AdarzakI samAna, sirpha muMja-bhojaprabandhakA hissA likhA huA hai / isakA pATha bhI UparavAle naM. 8 meM sUcita Adarzake samAna hI pAyA gayA; isa liye isakA bhI koI nAmanirdeza karanA Avazyaka nahIM samajhA / (10) pro. sI. ec. TaoNnIne jo isa graMthakA iMgrejI bhASAMtara kiyA hai usameM unhoMne, mUla graMthake pAThakA saMzodhana karanekA bhI kucha prayatna kiyA hai| aura zAstrI rAmacandrakI mudrita AvRttike sAtha, pUnAvAlI pratikA tathA laMDanakI inDiyA oNphisakI DaoN0 byulharavAlI pratiyoMkA bhI upayoga kara kucha pAThabheda, apanI pustakakI pAda-TippanIyoMmeM uddhRta kiye haiN| lekina ve saba pAThabhed prAyaH hamAre ina saMgRhIta AdarzoMmeM A jAte haiM isa liye hamane unakA pRthak saMketake sAtha koI nirdeza karanA upayukta nahIM smjhaa| prApta Adazau~kA vargIkaraNa. ___ isa prakAra hamAre pAsa jo yaha Adarza-sAmagrI upasthita huI usakA parIkSaNa karane para hameM isake 4 varga mAlUma diye / 1 lA varga, A. AdarzakA hai jisakI samAnatA prAyaH Po, D, Da aura D AdarzoMmeM pAI jAtI hai| Jain Education Intemational Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 rA varga, B AdarzakA hai jisakI samAnatA Db aura D Adarzoke sAtha hai / 3 rA varga, Pa aura Pb kA; aura 4 thA varga, P kA hai| - ina vImeMse pahale aura dUsare vargameM to paraspara vizeSa karake kucha zabdoM aura pratizabdoMkA hI pAThabheda hai aura kucha thoDese padyoMkI nyUnAdhikatA milatI hai / 3 rA varga, bhojaprabandhavAle prakaraNoM meM kucha vizeSa rUpase bheda pradarzita karatA hai / isameM bhI Pa AdarzakI apekSA Pb Adarza adhika bhinna hai| isameM kaI prakaraNa, anyAnya AdarzoMkI apekSA Age-pIche likhe hue milate haiM itanA hI nahIM paraMtu ve nyUnAdhikarUpameM bhI milate haiM / P saJjJaka AdarzakI vizeSatA. 4 thA varga jo P AdarzakA hai vaha eka viSayameM sabase bhinnatA aura viziSTatA rakhatA hai / isa AdarzameM siddharAja, kumArapAla, vastupAla-tejapAla aura anyAnya vyaktiyoMke prazaMsAtmaka jo padyasamUha-somezvaradeva racita kIrtikaumudI nAmaka kAvyameMse-tattatsthaloM para, uddhRta kiyA gayA hai vaha anya kisI bhI AdarzameM upalabdha nahIM hai| ina padyoMkI saMkhyA koI saba milA kara 120 hai / itanI baDI padyasaMkhyAkA isameM prApta honA; aura, dUsare saba AdoM meM usakA sarvathA abhAva milanA; eka bahuta bar3I samasyA upasthita karatA hai| kyA ye padya svayaM graMthakArane, che, uddhRta kiye haiM yA kisI anya lekhaka dvArA ye prakSipta haiM ? / graMthakAra svayaM yatra tatra aise bahutase padyoMkA avataraNa karane meM khUba abhyasta haiM, yaha to, unake isa graMthakA avalokana mAtra karane hI se, nirvivAdarUpase, mAna lenA paDatA hai / somezvaradevakI kIrtikaumudImeMse bhI isI prakAra uddhRta kiye hue do-eka anya padyoMkA avataraNa, (dekho pR0 48, aura 63) aura aura AdarzoM meM bhI dikhAI deneke kAraNa, graMthakArake sanmukha kIrtikaumudI kAvya bhI rakhA huA hogA, isa bAtako mAna lenemeM bhI koI Apatti nahIM dikhAI detI / to kyA ye saba padya bhI unhoMne hI avatArita kiye haiN| agara unhoM hI ne kiye haiM to phira, kevala isa Adarzako choDa kara, aura aura AdarzoM meM bhI ye kyoM nahIM milate ? / koI vizeSa sAdhana jaba taka prApta nahIM ho sakatA, taba taka isa praznakA nizcita uttara denA azakya hai / to bhI eka anumAna jo hameM ho rahA hai use pAThakoMke jAnaneke liye yahAM nirdiSTa kara dete haiN| jaisA ki hama Upara, isa P pratikA paricaya dete hue likha Aye haiM, ki yaha prati, jisa Adarza parase utArI gaI hai vaha Adarza bahuta purAnA honA cAhie / ataH Adarzake prAcIna hone meM to hameM vizvasanIya AdhAra prApta hotA hai| isa prAcInatvase hamArA abhiprAya svayaM graMthakArake samasAmayikatvase hai| yadi yaha prati, jaisA ki hama anumAna karate hai, 3-4 sau varSa jitanI purAnI hai; to, isakA mUla Adarza, jo usa samaya jIrNa dazAmeM vidyamAna honA cAhie, kamase kama vaha bhI 3-4 sau varSa jitanA purAtana honA cAhie / yadi yaha bAta ThIka ho to usa prAcIna AdarzakA samaya utanA hI purAtana ho jAyagA jitanA graMthakAra merutuGgAcAryakA hai| merutuGgAcAryako prabandhacintAmaNikI racanA samApta kiye Aja 628-29 varSa hue| hamAre anumAnake mutAbika ukta prAcIna Adarzako bhI itane varSa to sahaja ho sakate haiM / isase hama yaha anumAna karaneke liye anuprerita hote haiM ki, isa AdarzakA jo mUla Adarza hogA vaha khayaM merutuGgAcAryakA, vaha Adarza hogA, jise yA to unhoMne sabase pahale taiyAra kiyA ho; yA sabase pIche taiyAra kiyA ho / sabase pahale taiyAra karanekA tAtparya yaha, ki pahale pahala graMthakArane, jaba graMthakI racanA kI, taba unhoMne prasaMgaprApta kIrtikaumudIke ye saba padya, granthagata varNanameM bahuta upayukta samajhakara, vipulatAke sAtha uddhRta kara liye lekina pIchese graMthakA punaH saMzodhana karate samaya, itane padyoMkA, eka sAtha eka hI graMthameMse uddharaNa na jaMcA ho isa liye unheM choDa kara, usa saMzodhita AvRttikI, aura aura nakaleM karavAI gaI hoM aura unhIMkA sarvatra pracAra kiyA gayA ho / vaha mUla prathamAdarza kahIM bhaNDArameM jyoM kA tyoM par3A rahA ho, jisake nAzakAlameM, isa vidyamAna P. Adarzake lekhakane usakA punaravatAra kara, isa rUpameM, use cirajIvI banA diyA ho / dUsarA vikalpa jo Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 yaha ki-yA sabase pIche isa AdarzakI sRSTi huI ho; to usakA kAraNa yaha ho sakatA hai ki pahalA Adarza jo ThIka taiyAra huA usakI aneka nakaleM taiyAra ho kara sarvatra pracArameM AgaI hoM; aura phira pIchese bahuta kucha samaya ke bAda, graMthakArane graMthake kalevarako vizeSa puSTa banAneke liye, ye saba padya apanI koIeka pratimeM praviSTa kara usakA eka navIna aura parivarddhita saMskaraNa banAnA cAhA ho; lekina usakA koI vizeSa pracAra na hokara vaha jyoM ki tyoM bhaNDArahImeM paDI rahI ho aura uparyukta anumAnAnusAra, P Adarzake lekhakane usakA yaha punaravatAra kara liyA ho / ina donoM vikalpoMmeMse kauna vikalpa vizeSa balavAn ho sakatA hai isake liye bhI hameM kucha kalpanA huI hai, lekina usakA yahAM para vivecana karanA jyAdaha gauravarUpa ho jAyagA, isa liye Ageke bhAga meM yathAprasaGga usakA bhI digdarzana karA diyA jAyagA / isase eka yaha khAsa bAta bhI sUcita hotI hai, ki donoM vikalpoMmeMse yadi koIeka vikalpa bhI ThIka ho sakatA hai, to usa parase, isa P AdarzakA mUlAdarza svayaM graMthakArakA eka Adarza thA, yaha pramANita ho sakatA hai / isa P AdarzakI nakala utArane vAlene, purAtana AdarzakI lipiko ThIka ThIka nahIM samajhane ke kAraNa, akSarAMtara karane meM bahuta bhUleM kIM haiM jisase isakA pATha bahuta kucha azuddha bana gayA hai; to bhI jahAM anya AdarzoM meM bhraSTa pATha milatA hai yA ayathopayukta zabda dikhAI dete haiM, vahAM isa pratimeM bahuta zuddha pATha aura samucita zabda upalabdha ho haiM / yaha bAta bhI isa Adarza ke viziSTa saMzodhita honekI sUcanA detI hai / pAThabhedoMke saMgraha karanekI paddhati. pAThabhedoMke saMgraha karanekI hamArI paddhati yaha hai, ki vyAkaraNa yA bhASAkI dRSTise jo zabda zuddha mAlUma dete haiM unhIM zabdoM kA hama saMgraha karate haiM / sarvathA azuddha zabdoMkA yA vyAkaraNakI dRSTise aparUpa pAThakA, jaisA ki pazcimIya vidvAn karate rahate haiM, hama saMgraha nahIM karate | arthAnusandhAnase asaMgata mAlUma dene para bhI yadi vyAkaraNa kI dRSTi se zabdaprayoga zuddha mAlUma detA hai to use hama pAThabhedake rUpameM saMgRhIta kara lete haiN| hAM, jahAM kahIM pAThameM bahuta kucha gaDabaDI mAlUma de aura arthasaMgati ThIka na lage, vahAM hama, aise sarvathA azuddha zabdoMko aura bhraSTarUpoMko bhI pUrNarUpa se saMgrahIta kara lete haiM / dezya vizeSanAmoMke zuddha azuddha saba hI rUpoMkA saMgraha karanA Avazyaka samajhate haiM / hamAre isa saMskaraNameM mukhya AdhArabhUta A, B aura P Adarzake Adi aura antake patroMkA hAphaTona citra banAkara isa pustakake sAtha lagAye jAte haiM, jisase pAThakagaNa, ina purAtana AdazoMkI akSArAkRti - AdikA darzana bhI pratyakSatayA kara sakeMge / isa graMthakI sampUrNa saMkalanA kaisI hogI; aura kauna kauna bhAgameM kyA kyA viSaya raheMge; isake liye eka pRthakU pRSThapara pUrA vivaraNa de diyA gayA hai jisake avalokanase pAThakoMko Ageke bhAgoMkA kiMcit viSaya-paricaya ho sakegA / antameM, ahamadAbAda ke DelAke bhaNDArake tathA pATaNake bhaNDAroMke saMrakSoMkA, jinake dvArA hamako yaha sAmagrI prApta ho sakI hai, kRtajJatApUrNa upakAra mAna kara, isa 'kiMcit prAstAvika' ko pUrNa karate haiM / vi0 saM0 1988, sAMvatsarika parva. vizvabhAratI. zAntiniketana / } jina vijaya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // siNghiijaingrnthmaalaasmpaadkprshstiH|| khasti zrImedapATAkhyo dezo bhAratavizrutaH / rUpAhelIti sannAnI purikA tatra susthitA // sadAcAra-vicArAbhyAM prAcInanRpateH samaH / zrImaccaturasiMhotra rAThoDAnvayabhUmipaH // tatra zrIvRddhisiMho'bhUt rAjaputraH prasiddhimAn / kSAtradharmadhano yazca paramArakulAgraNIH // muja-bhojamukhA bhUpA jAtA yasminmahAkule / kiM varNyate kulInatvaM tatkulajAtajanmanaH // patnI rAjakumArIti tasyAbhUdu guNasaMhitA / cAturya-rUpa-lAvaNya-suvAksaujanyabhUSitA // kSatriyANIprabhApUrNAM zauryadIptamukhAkRtim / yAM dRSTvaiva jano mene rAjanyakulajA tviyam // sUnuH kisanasiMhAkhyo jAtastayoratipriyaH / raNamalla iti hyanad yannAma jananIkRtam / / zrIdevIhaMsanAmAtra rAjapUjyo yatIzvaraH / jyotirbheSajyavidyAnAM pAragAmI janapriyaH // aSTottarazatAbdAnAmAyuryasya mahAmateH / sacAsId vRddhisiMhasya prItizraddhAspadaM param // tenAthApratimapremNA sa tatsUnuH khasannidhau / rakSitaH, zikSitaH samyak kRto jainamatAnugaH // daurbhAgyAttacchizorkhAlye guru-tAtau divaMgatau / mugdhIbhUya tatastena tyaktaM sarva gRhAdikam // tathA caparibhramyAtha dezeSu saMsevya ca bahUn narAn / dIkSito muNDito bhUtvA kRtvA''cArAn suduSkarAn // jJAtAnyanekazAstrANi nAnAdharmamatAni ca / madhyasthavRttinA yena tattvAtattvagaveSiNA // adhItA vividhA bhASA bhAratIyA yuropajAH / anekA lipayo'pyevaM pratna-nUtanakAlikAH // yena prakAzitA naikA granthA vidvatprazaMsitAH / likhitA bahavo lekhA aitihyatathyagumphitAH // yo bahubhiH suvidvadbhistanmaNDalaizca satkRtaH / jAtaH svAnyasamAjeSu mAnanIyo manISiNAm // yasya tAM vizrutiM jJAtvA zrImadgAndhImahAtmanA / AhUtaH sAdaraM punnypttnaatsvymnydaa|| pure cAhammadAbAde rASTrIyazikSaNAlayaH / vidyApIThamiti khyAtaH pratiSThito yadA'bhavat // AcAryatvena tatrocairniyukto yo mahAtmanA / vidvajanakRtazlAghe purAtattvAkhyamandire // varSANAmaSTakaM yAvat sambhUSya tatpadaM tataH / gatvA jarmanarASTre yastatsaMskRtimadhItavAn // tata Agatya sa~lagno rASTrakArye ca sakriyam / kArAvAso'pi samprAptaH yena kharAjyaparvaNi // kramAttasmAd vinirmuktaH prAptaH zAntiniketane / vizvavandhakavIndrazrIravIndranAthabhUSite // siMghIpadayutaM jainajJAnapIThaM yadAzritam / sthApitaM tatra siMghIzrIDAlacandasya sUnunA // zrIbahAdurasiMhena dAnavIreNa dhImatA / smRtyarthaM nijatAtasya jainajJAnaprasArakam // pratiSThitazca yastasya pade'dhiSThAtRsajjJake / adhyApayan varAn ziSyAn zodhayan jainavAGmayam // tasyaiva preraNAM prApya zrIsiMghIkulaketunA / svapitRzreyase caiSA granthamAlA prakAzyate // vidvajanakRtAhAdA saccidAnandadA sadA / ciraM nandatviyaM loke jinavijayabhAratI // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImerutuGgAcAryaviracitaH // prabandhacintAmaNiH // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImerutuGgAcAryaviracitaH prbndhcintaamnniH| ||AUM namaH sarvajJAya // zrInAbhibhUrjinaH pAtu parameSThI bhavAntakRt / zrIbhAratyozcaturdAramucitaM yacaturmukhI // 1 nRNAmupalatulyAnAM yasya drAvakaraH krH| dhyAyAmi taM kalAvantaM guruM candraprabhaM prabhum // 2 gumphAnvidhUya vividhAnsukhabodhAya dhImatAm / zrImerutuGgastadgadyabandhAd granthaM tanotyamum // 3 rtnaakraatsdgurusmprdaayaatprbndhcintaamnnimuddidhiirssoH| zrIdharmadevaH zatadhoditetivRttaizca sAhAyyamiva vyadhatta // 4 zrIguNacandragaNezaH prabandhacintAmaNiM navaM grantham / bhAratamivAbhirAmaM prathamAdarze'tra darzitavAn // 5 bhRzaM zrutatvAnna kathAH purANAH prINanti cetAMsi tathA budhAnAm / vRttaistadAsannasatAM prabandhacintAmaNigranthamahaM tanomi // 6 budhaiH prabandhAH "khadhiyocyamAnA bhavantyavazyaM" yadi bhinnbhaavaaH| __10 granthe tathApyatra susampradAyAd dRbdhe na carcA caturairvidheyA // 7 [1. atha vikramArkaprabandhAH / ] 1. antyo'pyAdyaH samajani guNaireka evAvanIzaH zauryaudAryaprabhRtibhirihorvItale vikrmaarkH| zrotuH zrotrAmRtasavanavattasya rAjJaH prabandhaM saMkSipyocairvipulamapi taM vacmi kiJcittadAdau // 1 1) tathAhi-avantideze supratiSThAnanAmani nagare'samasAhasaikanidhirdivyalakSaNalakSito 15 "karmavikramAdiguNaiH sampUrNo vikramanAmA rAjaputra AsIt / sa punarAjanmadAriyopadruto'pyatinItiparaHsan "para zatairapyupAyairAnanupalabhamAnaH kadAcidbhaTTamAtramitrasahAyoM rohaNAcalaM prati pratasthe / tatra tadAsanne pravaranAmani nagare kulAlasyAlaye vizramya prabhAtasamaye sa bhaTTamAtreNa khanitraM yAcitaH / prAha-'atra khanImadhyamadhyAsya prAtaH puNyazrAvaNApUrva" lalATaM 1 AP zrIsarva0, D // OM namaH zriyai // zrIsvAmine nmH| 2 BTb mAratyA0 / 3 DP guruM cndrH| 4 B prbhprbhu| 5 BDa-b granthAn / 6 Da devaiH| 7 ADP prthmoprodhvR0| 8 A vRttau ca; D vRtteshc| 9 A nAsti 'nvN'| 10 BP 'tra nirmitavAn ; D pradarzita; Db vinirmit| 11 AD sudhiyo| 12 B bhavatvavazyaM / 13 B dAyahandhe; Da dAyArabdhe; Db daaydRsstte| 14 Db ujyiniipuuryaa| 15 D 'karma' nAsti / BDb krmvikrmaadi| 16 Db Adarza 'sakalakalAkalApanilayo bhartRharibandhuH' etadvizeSaNadvayaM pRSThapArzvabhAge likhitmdhikmuplbhyte| 17 AB dutaH paraH shtaiH| 18 BonupalambhamANaH, Db orthaanlbh| 19 Da-bbhhmaatrshaayo| 20 BDa-b prvrngre| 21 B puNyazravaNApUrva; D puNyazravaNapUrva; Db puNyazravaNAtpUrva / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [prathamaH karatalena' saMspRzya, hA daivamityudIrayan ghAte pAtite sati durgato yathAprAsyA ratnAni lbhte'| sa vRttAntamamuM tasmAtsamyagavagamya vikrameNa tadainyaM kArayitumakSamastAnyupakaraNAni sahAdAya ratnakhananAtha khanImadhye prahArodyataM vikramamabhidadhe-'yat kazcidavantyAH samAgato vaidezikaH 'svagRhakuzalodantaM pRSTo bhavanmAtuH paJcatvamAcakhyau' / tattaptavajrazUcInibhaM vaco nizamya lalATaM 5 karatalenAhatya, hA daivamityucaran khanitraM karatalAcikSepa / tena khanitrAgreNa vidAritAyAM bhuvi dedIpyamAnaM sapAdalakSamUlyaM ratnaM prAdurAsIt / 'bhaddamAtrastadAdAya vikrameNa saha pratyAvRttaH / tacchokazaGkuzaGkApanodAya khanIvRttAntajJApanapUrva tatkAlameva mAtuH kuzalamuktavAn / vikramaH sahajA lolubhatAM vimRzya bhaTTamAtrasya krudhA tatkarAdranamAcchidya punaH khanI kaNThe prAptaH / 2. dhig rohaNaM giriM dInadAridyavraNarohaNam" / datce hA daivamityukte ratnAnyarthijanAya yaH // 2 10 ityudIrya sakalalokapratyakSaM tatraiva tadranamutsRjya punardezAntaraM "paribhrAmyannavantiparisare prAptaH / paTupaTahadhvanimAkarNya "vRttAntamavabudhya ca taM chusavAn / tena samaM sa rAjamandire smaayaatH| tasminnevApRSTe muhUrte ahorAtrapramite rAjye sacivairabhiSikto dIrghadarzitayeti dadhyau-yadasya rAjyasya" prabalaH ko'pyasuraH" suro vA kruddhaH san pratidinamekaikaM nRpaM sNhrti| nRpAbhAve ca" dezavinAzaM kroti| ato bhaktyA zaktyA vA tadanunayaH samucita iti-nAnAvidhAni bhakSyabho. 15 jyAni nirmApya, pradoSasamaye candrazAlAyAM sarvamapi sajjIkRtya, nizArAtrikAvasarAnantara maGgarakSairnRpastatra bhArazRGkhalAyAM nihitapalyaGke nijapaDhdukUlAcchAditamucchIrSakaM niyojya svayaM pradIpacchAyAmAzritaH kRpANapANidhairyanirjitarjagatrayo digavalokanaparo yAvadAste; tAvanmahAnizIthasamaye vAtAyanadvAreNa prathamaM dhUmam , tato jvAlAm, tataH sAkSAtpretapratirUpamiva karAlaM vetAlamAlokitavAn / sa ca bubhukSAkSAmakukSistAni bhojyAni yadRcchayopabhuMjya, gandhadravyaizca 20 svazarIraM vilipya, tAmbUlAsvAdanena parituSTastatra palyaGke samupavizya zrIvikramaM prAha-re manuja ! ahamagnivetAlanAmA devarAjapratIhAratayA pratItaH pratidinamekaikaM nRpaM nihanmi / kiM tu tavAnayA bhaktyA prINitena mayA'bhayadAnapUrva tava rAjyaM pradattam / parametAvadbhakSyabhojyAni mama sadaivopaDhaukanIyAni / ' itthamubhAbhyAmapi pratipanne kiyatyapi gate kAle zrIvikrameNa rAjJA nijamAyuH pRSTaH-'nAhaM vedmi, kiM tu khasvAminaM vijJapya bhavantaM jJApayiSyAmi' ityuktvA 25 gataH / punaranyasyAM nizi sametaH-'mahendreNa tvaM sampUrNavarSazatAyurAdiSTa' iti taM jagau / sa 1A krtaalen| 2 A ptite| 3 Da samAdAya; Db aadaay| 4 Da tAta kazcit ; Db devaH kazcit ; B tataH kH| 5 AD svgRhe| 6 Db Adarza etasmAdvAkyAdane 'bhAgyena kiM na ghaTate yataH (6) yadyapi kRtasukRtazataH prayAti girikandarAntareSu nrH| karakalitadIpakalikA tathApi lakSmIstamanusarati // etAvAnadhikaH pAThaH / 7 B sa bhaTTa0 / 8 B zokazaMkApanodAya; Da-b zokApanodAya / 9 AB jJApanA0 / 10 DavikrmstdaaniiN| 11 Da vraNaropaNaM / 12 B.bhrmnH| 13 D parisaraM; B.deshprisre| 14 A B taM vRttaa| 15 Db rAjye; B raajaa| 16 B sArthabalaH / 17 B kopi 'suraH suro vA; P kopi suro asuro vaa| 18 D'ca' nAsti / 19 A 'zaktyA' nAsti; B zaktyAzaktyA vA; Da-b yathAzaktyA bhaktyA vaa| 20 P bhkssykhaadyaani| 21 P vidhApya; De nirmaay| 22 D tastatra / 23 AP nihitH| plyN0| 24 A mutsiirsskN| 25 AD mAzritya / 26 B nirjitjyvijyo| 27 kraalvetaalN| 28 A Qjya / 29 B .svaaden| 30 B manuSya; P stussttaa| 31 P devraajen| 32 P vihitH| 33 BP hanmi / 34 BP 'kiMtu' nAsti / 35 BP 'tyntbhktyaa| 36 Da-b *etad / 37 BP bhojyaadi| 38 BP nIyam / 39 P 'api nAsti / 40 D vijJApya / 41 D vijJApa0; Da vijJapa0 / 42 D 'vaM nAsti / 43 P vinAnAnyatra 'saMpUrNa' nAsti / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 prakAzaH] -- vikrmaarkprbndhaaH| rAjJA' mitradharmamadhikamadhiropya' ityuparuddhaH-'yanmahendrapArthAdekena hAyanena' hInamadhikaM vA varSazataM kaaryeti'| sa tadaGgIkRtya bhUyo'bhyupetaH 'sanniti vAcamuvAca-'mahendreNApi na" navanavaitirnaikottaraM varSazataM bhavati' / iti" nirNaye jJAte, yAvatparasmin dine tadyogyaM bhakSyabhojyAdipAkaM niSiddhaya, nRpaH saMgrAmasajo bhUtvA nizi tasthau / tAvattatraiva rItyA samupAgataH san" tadbhojyAdikamavIkSya kruddho rAjAnamadhicikSepa / tayozciraM "dvandvayuddhe jAyamAne sukRta-5 sahAyena rAjJA taM "pRthvItale pAtayitvA, hRdi caraNamAropya-'iSTaM daivataM smaretyAdiSTaH sa nRpaM jagau-tavAdbhutasAhasenAhaM parirtuSTo'smi; yatkRtyAdezakArI agnivetAlanAmAhaM tava siddhH| evaM niSkaNTakaM tasya rAjyamajani / itthaM tena parIkramAkrAntadigvalayenai SaNNavati pratipatimaNDalAni svabhogamAninye / / 3. vanyo" hastI sphaTikaghaTite bhittibhAge svavimbaM dRSTvA dUrAtpratigaja iti tvadvipAM mandireSu / 10 __hatvA kopAdgalitaradanastaM punarvIkSyamANo mandaM mandaM spRzati kariNIzaGkayA sAhasAGkaH // 3 *kAlidAsAcairmahAkavibhiritthaM saMstUyamAnazciraM prAjyaM sAmrAjyaM bubhuje| sAmpatamavasarAyAtAM zrIkAlidAsamahAkaverutpattiM saMkSepato" bruumH|* 2) avantyAM puri zrIvikramAdityarAjJaH sutA priyaGgumaJjarI / sA'dhyayanAya vararucinAmnaH paNDitasya smrpitaa"| sA prAjJatayA sarvANi zAstrANi tatpArzve kiyadbhirvA sarairadhItya, yauvana-15 bharavartamAnA" janakaM nityamArAdhayantI, kadAcidvasantasamaye vartamAne gavAkSe sukhAsanAsInA, madhyandinaprastAve lalATantape tapane pathi sazcarantamupAdhyAyamAlokya vAtAyanacchAyAsu vizrAntaM tamuvAca / paripAkapezalAni sahakAraphalAni darzayantI taM tallolubhamavabudhya-'amUni phalAni zItalAnyuSNAni vA tubhyaM rocante'-iti tadvacanacAturItattvamanavabudhya 'tAnyuSNAnyevAbhilaSAmI ti tenokte "tadupaDhaukitavastrAJcale tiryak tAni mumoc| bhUtalapAtAdrajo'vaguNThi-20 1B raajaa| 2P.dharmamadhiropya / 3 AD .rudhya; Da nAsti / 4 Da aagrhaanmhendr0| 5A nAsti / 6 AD 'adhikaM vA' nAsti / 7 B nAsti / 8A 'san' nAsti / 9AD 'vAcam' naasti| 10A nAsti / 11 P navatiH / 12 B zataM; PpA (vA!) shtN| 13 Db bhavatIti kthitmiti| 14 B bhojyAdika; P bhojyAdikaM paakN| 15 P nissedhy| 16 D puurvriityaa| 17 AD nAsti; D sa nRpaM jgau| 18 P 'tad' nAsti / 19AD nAsti / 20 D.kSepa c| 21 B.ciradvandva0; P tyordvndvH| 22 B pRthivii0| 23 atra Db Adarza-'AdiSTaH san aho asya karighaTAvighaTanakapaMcAnanasya mahatsAhasam / yatsattvena kiM na jAyate / yataH (2) satvaikatAnavRttInAM pratijJAtArthakAriNAm / prabhaviSNurna devo'pi kiM punaH prAkRto jnH|| evaM vimRzya' etAvAnadhikaH pAThaH / 24 AD amunaadbhutH| 25 AD 'ahaM' naasti| 26 P tusstto| 27 BP 'asmi' nAsti / 28 BP tena rAjJA / 29 B priH| 30P dikcakreNa; De .kAntamaNDalena / 31 B svabhogatAM ninyire| 32 P vijnyo| 33 AD sphuTikaH / 34 P citrbhaage| 35 P hitvaa| 36 P viikssH| 37 ADP saahsaangk| * eSa dvitArakAntargataH pAThaH ADP AdarzoSu noplbhyte| 38 P kAlidAsibhiH kavibhiristhaM / 39P rAjyaM / 40P kaalidaaskveH| 41 B saMkSepAt / 42 B vikramAdityasutA; P dityasya sutaa| 43 BP vedgrbhnaamnH| 44 Dd prdttaa| 45 B tsy| 46 B kiydvaasraiH| 47 B yauvanabhare vartamAne; P yauvane bhare vrtmaanaa| 48 P prvrtH| 49 P sukhaasiinaa| 50 0cchAyAvizrAntaM / 51 P tatra lo| 52 tataH kinycidupddhau| 53 P bhUtalapatitAni rajo0 / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [prathama prbndhcintaamnniH| tAni karatalAbhyAmAdAya, se mukhamArutenaM tadrajo'panayan, rAjakanyayA sopahAsamabhidadhe'kimatyuSNAnyamUni vadanavAtena zizirIkuruSe ?' iti tasyAH sopahAsavacasA sAmarSaH sa dvijaH prAha-re vidagdhamAnini ! guruvitarkaparAyA bhavatyAH pazupAla eva patirastu' iti tacchApaM zrutvA tayoktaM-'yastava traividyasyApyadhikavidyatayA' paramagurustameva vivAhayiSyAmi / ' seti prtijnyaat5vtii| atha zrIvikrame taducitapravaravaracintAsamudramagne sa paNDitaH kadAcidabhilaSitavaranive danotsukIkRtarAjazAsanAdaraNyAnImavagAhamAno'titRSNAtaralitaH sarvataH sarvatomukhIbhAvAt pazupAlamekamAlokya jalaM yAcitavAn / tenApi 'jalAbhAvAhugdhaM pibetyuktvA 'karacaMDI" vidhehI. tyabhihite sarveSvabhidhAneSu abhidhAnamidamazrutacaramAkaye cintAcAntakhAntaH svahastaM tanmastake dattvA mahiSyAstale nivezya ca karacaMDIsaJjJAM karatalayugalayojanAM kArayitvA AkaNThaM 10 payaH paayitH| sa taM mastakahastadAnAt karacaMDIvizeSazabdajJApanAca gurupAyaM manyamAnastasyAH samucitapatimavagamya mahiSIparihArAttaM nijaM saudhamAnIya SaNmAsI yAvattadvapuHparikarmaNApUrva" OM namaH zivAya' ityAzIrvAdAdhyApanaM kAritaH / SabhirmAsaistasya tAnyakSarANi kaNThapIThasthitAnyavagamya, zubhe muhUrte kRtazRGgAraH sa paNDitena nRpasabhAM nIto nRpaM prati sadabhyastamAzI diM sabhAkSobhavazAd 'uzaraTa' itykssrairjgau|tsy visaMsthUlavacasA vismitasya nRpaterasatI" 15 tacAturImAropayitukAmaH sa paNDitaH 4, "umayA sahito rudraH zaGkaraH zUlapANibhRt / rakSatu tvAM mahIpAla TakArabalagarvitaH // 4 iti viditena" zlokena tatpANDityagambhIratAM vacanavistareNa vyAkhyAtavAn / tatpratyayaprItena nRpatinA sa mahiSIpAlA khAM putrI prinnaayitH| paNDitopadiSTaM sarvathA maunamevAlambamAno rAjakanyakayA~ tadaidagdhyajijJAsayA navalikhitapustakasya shodhnaayopruddhH| karatale pustakaM vi20 nyasya tadakSarANi bindumAtrArahitAni nakhacchedinyA kevalAnyeva kurvan rAjaputryA mUryo'yamiti niiitH| tataHprabhRti jAmAtRzuddhiriti sarvataH prasiddhirabhUt / kadAcicca citrabhittau mahiSInivahe darzite sati pramodAtvapratiSThAM vismRtya tadAhvAnocitAni vikRtivacanAnyucaranmahiSIpAla iti tayA~ nizcikye / sa tAM tadavajJAmAkalayya kAlikA devIM vidvattAkRte ArarAdhaiM / putrI vaidhavya bhItena rAjJA nizi cchadmanA dAsI prahitya, tavAhaM tuSTAsmItyabhidhAya, yAvatsa utthApyate 25 tAvadviplavabhItA kAlikaiva devI pratyakSIbhUya tamanujagrAha / tadvRttAntAvabodhAtpramuditayA rAjakanyayA tatrAgatya 'asti kazcidvAgvizeSaH' ityabhihite, sa tadaiva kAlidAsanAmnA prasiddhaH 1 D sv| 2 P maarutaist| 3 BP 'sopahAsam' naasti| 4 P vdnmaarutaiH| 5 P duvidgdhH| 6 B 'iti tat' nAsti / 7 A traividyasyApyadhikatayA; D pyadhiko vidyatayA; P adhikavidyayA / 8 B nimgne| 9 Db tRSA / 10 A sarvato marmukhyAbhA0; D sarvato muurkhaabhaa0| 11 D krvddiiN| 12 Da abhidhaanessvidN| 13 AD azrutamAkarNya / 14 AD 'ca' naasti| 15 AD mstke| 16 D vinA nAstyanyatra 'mnymaanH'| 17 D krmpuurv| 18 B vihAya nAstyanyatra / 19 B sthUlena vcsaa| 20 A tasya nRpateH; P tasya vismitasya nRpteH| 21 Db manasi astiiN| 22 B vinAnyatra n| 23 D paNDitaH praah| 24 B Adarze'sya zlokasya kevalaM prathamaH pAda eva uplbhyte| P bhAdarza uttarArddhametAdRzam -'rakSaMtu tava rAjendra TaNatkArakaraM yazaH / '; Da-b rakSa tAvat tava0 / 25 BP niveditena / 26 AP hi / 27 A naasti| 28 A maunmthaavlmb0| 29 AP kanyayA / 30 Da akSaracchedinyA; Dd lekhinyA; Da nAsti / 31 AD mahiSI pAla ev| 32 AD kdaacinycitr| 33 AD nAsti / 34 BP kaalikaaH| 35 Da-b bhArAdhayitumupaviSTaH / na bhuMkta / dinASTakaM jaatN| 36 Da-b kAlikA nAmnI daasii| 37 B kAlikAdAsaH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prakAza: vikrmaarkprbndhaaH| kumArasambhavaprabhRtimahAkAvyatrayaSaTprabandhAna rcyaamaas|iti kAlidAsotpattipravandhaH* // 1 // 3) anyadA tannagaravAstavyo dAntAbhidhAnazreSThI sabhAsaMsthitaM vikramArkamupAyanapANirupAgatya praNAmapUrvakaM vijJapayAmAsa-'svAmin ! mayA zubhe muhUrte pradhAnavarddha kibhirddhavalagRhaM kAritam / tatra mahatotsavena pravezaH kRtaH / yAvadahaM tatra nizIthe palyaGkasthitaH suptajAgradavasthayA tiSThAmi, tAvat , patAmItyAkasmikI giraM nizamya, bhayabhrAnto mA patetyudIrayaMstadaiva 5 palAyanamakArSam / tasya dhavalagRhasya sambandhe naimittikaiH sthapatibhizca yathAvasaramarhaNAdibhiH" satkArairvRthAdaNDitaH / ityarthe devaH pramANam' / tamudantaM samyagavadhArya taduktaM taddhavalagRhamUlyaM lakSaitrayaM tasmai pradAya sandhyAyAM sarvAvasarAnantaraM tasminnAtmIyIkRte saudhe zrIvikramaH sukhaM prasuptaH / tAmeva patAmIti giramAkAsamasAhasikatayA satvaraM patetyudIrayan samIpe" patitaM suvarNapuruSaM prApa / itthaM [ suvarNa] purusssiddhiH||2|| 4) athAnyasminnavasare" kazcidurvidhaH puruSaH karakRtalohamayakRzataradaridraputrako dvAHsthanivedito nRpaM prAha-khAmin ! bhavatA nAthena prathitAyAmavantyAM sarvANyapi vastUni satvaramatra vikrayaM yAnti labhante" ceti prasiddhiM buddhvA caturazItisaMkhyeSu catuHpatheSvahorAtraM vikrayAya daridraputrako bhrAmito'pi kenApi na gRhItaH / pratyutAhaM nirbhsitH| iti nagaryA yathAvasthitaM kalaI mahArAjJe vijJapya yathAgataM vrajAmItyApRcchannasmi / tadaiva taM mahAntaM kalaGkapata puryAH paryA-15 locya dInAralakSaM tasmai pradAya nRpastaM daridralohaputrakaM koze nivezayAmAsa / tasyAmeva nizi" prathamayAme sukhaprasuptasyai rAjJaH samIpe gajAdhiSThAtRdaivatam , dvitIyayAme hayAdhiSThAtRdaivatam , tRtIyayAme lakSmIzcAvirbhUya 'mahArAjJI dAridryaputrake krIte nAsmAkamihAvasthAtumucitamityApRcchaya, rAjJA sAhasabhaGgo mAbhUdityanujJAtAni tAni jagmuH / caturthayAme tu kazcidudArapuruSo divyatejomayamUrtiH prAdurbhUya 'ahaM sattvanAmA bhavantamApucche' ityudite karatalena nRpaH kRpANi-20 kAmAdAya yAvadAtmaghAtAya vyavasyati tAvattenaiva kare gRhItvA tuSTo'smItyabhidhAya skhlitH| gajAyadhiSThAtRNi trINi daivatAni pratyAvRtya nRpaM procuH-gamanasaGketavyAghAtinA sattvena vipralabdhAnAM nRpaM vihAya nAsmAkaM gamanamucitamiti tAnyapyayanaM tsthuH| [1] 'arthAstAvad guNAstAvad tAvatkIrtiH samujvalA / yAvatkhelasi sattva tvaM cittpttnmdhymH(gH)|| [2] 'rAjyaM yAtu striyo yAntu yAtu zloko'pi loktH| na te gamanamAjIvamanumanyAmahe vayam // 25 iti vikrmaaditysttvprbndhH||3|| 1 B kumArasaMbhavamahAkAvyatrayaprabhRtIna pada0, P kumArasaMbhavAdi Sada; De omahAkAvyaprabandhAn / * etatprakaraNasamAtivAkyaM ADP bhAdarzeSu noplbhyte| 2De athaanydaa| 3 B.prvrshresstthii| 4 P . puurv| 5A vArddhaki; B vrddhiki| 6 B plyNke| 7 Db sthitaH puruSamekamavalokya supt| 8 B nAsti / 9 D smbndhi| 10 P naimittika / 11 D *saramahInAdibhiH, Da .saraM mahAdAnAdibhiH satkAraizca / 12 BP naasti| 13 AD sandhyAsarvA0; P mdhyaahvsrvaaH| 14 A nAtmIyakRte; BonaatmiikRte| 15 BP sukhH| 16 A 'samIpe' nAsti / 17 ABD athaasminnv0| 18 AD durvidhapuruSaH, P durvidagdhaH purussH| 19 Botru| 20 B 'satvaraM nAsti / 21 B labhate; D labhyante; P lbhyte| 22 B prasiddhaM / 23 P shrutvaa| 24 B .pRcchmaano'smi| 25 AD 'daridra' nAsti / 26 B saMsthApitavAn / 27 P nishaayaaN| 28 BP prsusraajnyH| 29 D raajyaa0| 30 B mhaaraajaa| 31 B sthaan| 32 rAjJaH / 33 B sAhasasya / 34 BP nAsti / 35 D'tra; AP nAsti / 36 D bhavantamA bhavaM zrito gantumApRcche / 37 A gjaadhisstthaaH| 38 ABP vipralubdhAH / 39 A 0yanamastu / na kevalaM P Adarza evemau dvau zloko likhitau lbhyete| 1 BP AdazauM vihAya nAstyanyatra prakaraNasamAtisUcakamidaM vAkyam / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prabandhacintAmaNiH | [ prathamaH 5) athAnyasminnavasare sabhAsthitaM zrIvikramaM sAmudrikazAstravedI kazcidvaideziko dvAHstha - niveditaH pravizya nRpalakSaNAni nirIkSyamANaH zirodhUnanaparo, 'nRpeNa sa viSAdakAraNaM pRSTaH, Uce - 'deva ! tvAM sarvApalakSaNanidhimapi SaNNavatidezasAmrAjyalakSmIM bhuJjAnamavekSya sAmudrikazAstre' nirvedaparo'bhavam / tatkimapi karburAnaM na pazyAmi yatprabhAveNa tvamapi rAjyaM kuruSe" / 5 iti tadvAkyAnantarameva ' kRpANikAmAkRSya' yAvadUre nidhatte tAvattena 'kimetaditi pRSTaH zrIvikramaH prAha - 'udaraM vidArya tava tadvidhamantraM darzayiSyAmIti vadan, 'dvAtriMzato'dhikamidaM " sattvalakSaNaM tava" nAvagatamiti pAritoSikadAnapUrvakaM nRpastaM visasarja / iti sattvaparIkSA prabandhaH // 4 // 6) atha "kasmiMzcidavasare, parapurapravezavidyaya nirAkRtaH parAH " sarvA api viphalAH kalA 10 iti nizamya tadadhigamAya zrIparvate bhairavAnandayoginaH samIpe zrIvikramastaM ciramArarAdha / tatpUrvasevakena kenApi dvijAtinA [ rAjJo'gre iti kathitam - yattvayA ] 'mAM vihAya parapurapravezavidyA gurornAdeyA / ityuparuddho nRpo vidyAdAnodyataM guruM vijJepayAmAsa - [ [ yatprathamamasmai dvijAya vidyAM dehi pazcAnmahyam / he rAjan ] 'ayaM vidyAyAH sarvathA'naha' iti guruNodite, bhUyobhUyaH, tava pazcAttApo bhaviSyatItyupadizya, nRpoparodhAttena viprAya vidyA pradattA / tataH pratyAvRttau 15 dvAvapyujjayinIM prApya paTTahastivipattiviSaNNaM rAjalokamAlokya parapurapraveza vidyAnubhavanimittaM ca rAjA nijagajazarIre AtmAnaM nyavezayat / tadyathA 5. vipre" prAharike nRpo nijagajasyAne vizadvidyayA, vipro bhUpavapurviveza nRpatiH krIDAzuko'bhUttataH / * gAtranivezitAtmani nRpe vyAmRzya devyA mRtiM", vipraH kIramajIvayan, nijatanuM zrI vikramo labdhavAn // 5 itthaM zrIvikramArkasya parapurapravezavidyA siddhA" / iti vidyAsiddhiprabandhaH // 5 // 1 P Adarza 'kazcikavAdiviko' ityevaMrUpo'papAThaH / etAdRzaM vAkyam / 3 'deva vAM' sthAne D ' yavAM' / nAsti / 7 AD * mAdAya / 8 BP nAsti / 9 B * mantraM ca / 10 B * zatoditamidaM / novagata0 / + kevalaM Da-b AdarzayoH idaM vAkyaM labhyate / 12 B ksminnvsre| 13 A 15 P vidyayA vinAkRtAH / 16 B vihAya 'parA:' nAsti / 17 B sevakenApi dvijanmanA / SnupalabhyaH / 18 A. vijJApayA0 / 19 ADB bhUpaH prAharike dvije / 20 B pallIM; P bhRNgii| * asya padyasya dvitIya-tRtIyayoH pAdayormadhye P saMjJake AdarzoM nimnAvatAritaH kiyAnadhikaH pAThaH prakSipto dRzyate-"zukoktiH - ( 3 ) yamI kiM dhyAyate dhyAne gurave kriyate kimu / pratipannaM satAM kITagAdau chAtrAH paThanti kim // OM namaH siddhaM / rAjJI kathayati - (4) 'kiM jIviyassa cihna kA bhajjA hoi mayaNarAyassa / kA puSkANa pahANA pariNIyA kiM kuNadda bAlA // sAsuraijAi / zukoktiH - (5) 'nivarudda pra (?) NANa majjhe kAmiNI hAro na hoi re suhaya / takkahio vi na yANasi paMDiya gavvaM kimuvvahasi // " 23 P evaM zrIvikramaparapurapravezavidyAsiddhiH / 24 Da Adarza evedaM samAptivAkyaM dRzyate / 2 etad vAkyasthAne B Adarze 'nRpeNoce saviSAdaM kathaM evaM pRSTaH ' 4B sAmudrazA0 / 5 A karoti; D karoSi / 6 AD 'eva' 11 A tavAvagata; D tava parapraveza | 14 B vidyA0 / eSaH pAThaH BP samjhake Adarza21 B mRtaM / 22 B vipraM / atra, vidyAsiddhiprabandhAnantaraM D pustakasthasya pariziSTAnusAreNa kasmiMzcidAdarze nimnalikhitovRttAnto'dhika upalabhyate / " ekadA nRpo guruvandanAya gataH / tatra vRddhaM kamapi tapakhinaM paThantaM vandayAmAsa / tena nAzIrnigaditA paThanavyapreNa / rAjJoktaM - vRddha ! paThan muzalaM phulAvayiSyasi ? / tadavagamya tena paThitvA sUripade prApte tasyaiva rAjJaH sadasi gatvA muzalamAnAyyAlavAlaM vidhAya zrIRSabhadevastavena muzalaM puSpayitvA gataH / tAvatA siddhasenenApi tadavagatya vAdAya pRSThe gatam / pareNa ketalArasagrAmaM vrajan vRddhavAdI ruddhaH / vAdaM vidhehIti / tenoktaM- pure gamyate, tatra sabhyA bhavanti / punaH prativAdinoce atraiva vAdaH / abhI gopAH sabhyAH / te'pyAkAritAH / prathamaM siddhasenenopanyAso vihito gIrvANavANyA / tadanu vRddhavAdinA gaNThIyakaM baddhvA gopakuNDakaM vidhAya proce For Private Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrmaarkprbndhaaH| prakAzaH] 7) 'athAnyasminnavasare zrIvikramo rAjapATikAyAM vrajastannagaranivAsinA zrIsaGghanAnugamyamAnaM bandivRndaiH 'sarvajJaputra' iti stUyamAnaM zrIsiddhasenAcAryamAgacchantamavalokya sarvajJaputra iti vacasA kupitastatsarvajJatAparIkSArthaM tasmai mAnasaM namaskAramakarot / siddhasenopi pUrvagatazrutabalena nRpabhAvamavagamya dakSiNaM pANimudasya dharmalAbhAziSaM dadau / nRpatinA''zI dahetuM pRSTaH san maharSiH-'tava mAnasanamaskArasyAzIrvAdaH pradIyamAnostI'tyabhihite tajjJA- 5 nacamatkRtena rAjJA tatpAritoSike suvarNakoTiLatIryat / 8) athAnyasminnavasare rAjJA" kozAdhyakSastasya" dApitasuvarNavRttAntaM pRSTaH prAha-'yaddharmavahikAyAM zlokabandhena mayA suvarNadAnaM nihitam / ' tathAhi 6. dharmalAbha iti prokte dUrAducchritapANaye / sUraye siddhasenAya dadau koTiM dharAdhipaH // 6 tataH zrIsiddhasenasUrIn sabhAyAmAkArya tatsuvarNa gRhyatAmiti prokte, vRthA bhuktasya" bhojana-10 mityuccArapuraHsaramanena suvarNadAnena" RNagrastAmavanImaRNIkuru ityupadiSTe tatsantoSaparituSTena rAjJA tadaGgIkRtam / (6) navi mArIyae navi corIyae, paradArAgamaNa nivaariiye| thovAMvi hu thovaM daIyae, ima saggi Tagamagu jAIyae // evaM paThati gopA nRtyanti / tairuktaM-anena jitaM; tvaM kimapi na vesi / tato vRddhavAdinA pure gatvA vAdaM vidhAya jitaH ziSyo babhUva / tataH siddhasenadivAkareNa gurucaraNasaMvAhanAM vidhAyamAnena gurava uktAH-yadi yUyamAdezaM dadata tadAhamAgamaM saMskRtena karomi / gurubhiruktaM-tava mahatpApamajani, tvaM gurugacchayogyo na, gaccheH / tenoktaM-prAyazcittaM dadata / gurubhiruktaM-yantra jinadharmo na tatra jinaprabhAvanAM vidhAya punaH samAgantavyamityavadhUtaveSeNa clitH| dvAdazavarSANi yAvadanyatra paribhramya tadanantaraM mAlavake gUDhamahAkAlaprAsAde zivAbhimukhaM caraNau kRtvA caraNatrANau dvArakASThe niyojya suptH| tatra vArito'pi tathaiva / atrAntare rAjJA''rakSikapuruSAn pressyitvopdrutH| tAvatAntaHpure rava-pradIpanaM lagnam / samAgatya pRSTaH-kathaM zivasya namaskAraM na vidadhAsi / tenoktaM-mama namo asau na sahate / vidhehi / tena sakalalokasamakSaM (7) prazAntaM darzanaM yasya sarvabhUtAbhayapradam / mAGgalyaM ca prazastaM ca zivastena vibhAvyate // iti dvAtriMzad dvAtriMzatikA kRtA / tadA liGgamadhyAdavantisukumAladvAtriMzatpanIkAritaprAsAde zrIpArzvanAthabimbaM prakaTIbhUtaM namaskRtaM ca / asau sahate namaskAram / tadA prabhRti gUDhamahAkAlo'jani / rAjA vikramArkaH paramajaino'bhUt / siddhaseno'pi svagurupAva sametya sUrimantraM prApyaikadojayinyAmeva cAturmAsakaM sthitH|" __1 AD athaasminnH| 2 B paattikaayaa| 3 AB maanH| 4 AD bndiputraiH| 5 BP zrI srvH| 6 BP mAlokya / * atrAntare D pustake nimnalikhitaM pdymdhikmuplbhyte| (8)"Apte darzanamAgate dazazatI sambhASite cAyutaM yadvAcA ca hasehamAzu bhavatA lakSo'sya vizrANyatAm / niSkANAM paritoSake mama sadA koTirmadAjJA parA kozAdhIza sadeti vikramanRpazcake vadAnyasthitim // " A Adarza pRSThasyAdhobhAge TippaNIrUpeNedaM padyaM likhitaM vidyate / 8 D puurvgtblen| 9 P dkssinnpaa0| 10 B athaasminn| 11 P nAsti / 12 D tsmai| 13 BP narAdhipaH / 14 BP tRptasya / 15 AD suvarNena / * atrAnantare D pustake nimnAvatAritAni padyAni vidyante / A Adarza amUni padyAni pRSThapArzvabhAgeSu TippaNIrUpeNa likhitAni lbhynte| (9) "didRkSurbhikSurAyAtastiSThati dvAri vAritaH / hastanyastacatuHzloko yadvAgacchatu gacchatu // (10) dIyantAM daza lakSANi zAsanAni caturdaza / hastanyastacatuHzloko yadvAgacchatu gacchatu // (11) sarvadA sarvado'sIti mithyA saMstUyase budhaiH / nArayo lebhire pRSTiM na vakSaH pryossitH|| (12) sarasvatI sthitA vaktre lakSmIH karasaroruhe / kIrtiH kiM kupitA rAjan yena dezAntaraM gtaa| (13) apUrveyaM dhanurvidyA bhavatA zikSitA kutaH / mArgaNaudhaH samabhyeti guNo yAti digantaram // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [ prathamaH 9) tasyAmeva nizi nRpo vIracaryAyAM puri paribhraman bhUyo bhUyastailikamukhena paThyamAnamidamazrauSIt / 7. ammI u' sandesaDau nAraya ' kanha kahija / prabhAtazeSAM rajanImavadhIkRtya taduttarArddhamazRNvannirviNNo nRpaH saudhaM prApya nidrAmakarot / pratyU5 SakAle'vasarakRtyAnantaraM nRpeNa tatrAhUtastailikastaduttarArddha pRSTaH / dAladdihiMdutthiyau balibandhaNaha muija || 7 ityAkarNya zrIsiddhasenopadezaM punaruktaM nirNIya pRthivImannRNAM karttumArebhe / * [ ujjayinyAM rAjA vikramAdityo bhaTTamAtreNa samaM mahAkAle nATakAlokanArthaM guptaveSo gataH / kAlAntaritena nAgarikasutena kAryamANe nATake sUtradhAramukhAt tadvarNanaM zrutvA rAjApi nAgarikadravyagrahaNAya manasi 10 lobhaM kRtavAn / pazcAt kiyatkAlamatikramya tRSito mukhyavezyAgRhe bhaTTamAtrapArzvAt pAnIyaM yAcitavAn / tatra vRddhavezyA pradhAnAn puruSAn bhaNitvA tannimittamikSurasamAdAtumupavane gatA / sUlakairikSudaNDAn bhittvA tayArddhaghaTesyasambhRte durmanaskA karakaM bhRtvA velAvilambenAgatA / rAjA ikSurase pIte bhaTTamAtreNa velAvilambadaurmanasyakAraNaM pRSTA jagAda - anyadine ekena nirbhinnekSudaNDena sakarako ghaTo zriyate / adya ghaTopi na sampUritaH / tatkAraNaM na jJAyate / bhaTTamAtreNa [ punaH ] pRSTaM yUyamevaM pariNatamatayastatkAraNaM jAnIta / tato vicArya nivedayantu / vezyApi 15 vadati - pRthvIpatermanaH prajAsu viruddhaM jAtaM tataH pRthvIrasopi kSINo jAtaH / iti kAraNaM niveditavatI / rAjApi tabuddhikauzalAccamatkRtaH / svabhuvanazayanIye supta iti cintitavAn-akRte'pi prajApIDane viruddhacintAmAtreNApi pRthvIrasahAnirjAtA / ataH prajAM na pIDayiSyAmi iti kRtanizcayo nRpa iti parIkSaNArthaM dvitIyAyAM nizAyAM vRSAmiSAtagRhe galA zIghrameva saharSayA tayA''nItamikSurasaM pItvA zayanIye suptavAn / vezyApi bhaTTamAtrapRSTA rAjJaH prajAsu hRSTaM mano niveditavatI / rAjJA'pi AtmanizAvRttAntaM nivedya punarapi tasyai vRddhavezyAyai paricittopa20 lakSaNatuSTenahAro dattaH / iti nRpatimano'nusArI pRthvIrasaprabandhaH // * ] 10) 'atha 'matsadRzaH ko'pi jaino" nRpatirbhAvI ti pRSThe shriisiddhsensuuribhirbhiddhe|8. punne vAsasahasse sammi varisANa navanavai ahie / hohI kumaranarindo tuha vikamarAya sAriccho // 8 11) athAparasminnavasare jagatyannRNIkriyamANe nijaudAryaguNenAhaMkRtiM dadhAnaH prAtaH kIrtti - stambhaM kArayiSyAmIti cintayaMstasminneva nizIthe vIracaryayA" catuSpathAntaH paribhraman yuddhya25 mAnavRSAbhyAM" trAsitaH kasyApi dAridyopadrutadvijanmano jIrNavRSabhakuTIstambhamadhyArUDho yAva (14) Ahate tava niHsvAne sphuTitaM ripuhRdghaTaiH / galite tatpriyAnetre rAjaMzcitramidaM mahat // (15) vaktrAmbhoje sarasvatyadhivasati sadA zoNa evAdharaste bAhuH kAkutsthavIryasmRtikaraNapaTurdakSiNaste samudraH / vAhinyaH pArzvametAH kSaNamapi bhavato naiva muJcantyabhIkSNaM svacche'ntarmAnase'sminkathamavanipate te'mbupAnAbhilASaH // (16) uruyantaravAhalayI thaNapabvayaromarAyavaNagahaNe / suranaragaNagandhavvA naggavIA mayaNacoreNa // 9 // " 1 D 'pari' nAsti / 2 B AmINaDa; P amhINau; D ammaNio / 3 A saMdesau / 4D tAraya; Ta nArayANaha / 5 B * madhikRtya / 6 D jaga / 7 P dAliddaI / 4D DubbiuM; A dutthiuM / 9 AD nAsti 'ityAkarNya' / * kevalaM Db Adarze'yaM prabandha atra dRzyate, anyAnyAdarzAnusAreNa tu agre bhojarAjaprabandhe etadvRttAnta upalabhyate / eSA dvidaNDAntargatA paGkiH B Adarza nopalabdhA / 10 P mahAjaino / 11 AD athAnyasmina0 / 12 B cintayat / 13 B 0 caryAyAM / 14 B vRSabhAbhyAM / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] vikramAkeprabandhaH / ttiSThati tAvattAveva vRSau zRGgAgreNa taM stambhaM bhUyo bhUyastADayataH / atrAntare sa vipro'kamAnnidrAbhaGgamAsAdyAkAze zukragurubhyAM niruddhaM candramaNDalamavalokya gRhiNImutthApya candramaNDalasUcitaM tannRpateH prANasaGkaTamavagamya, 'hotavyadravyANi tadupazAntaye homArthamupaDhaukayiSye' iti sAvadhAnaM nRpe zRNvati, sa gRhiNyoce-'ayaM nRpaH pRthivImaNAM kurvannapi mama kanyAsaptakasya vivAhAya dravyamayacchaJ zAntikakarmaNAM kathaM vyasanAnmocayitumucita' iti tadvacasA sarvathA 5 parihRtagarvastatsaGkaTAcchuTTitaH kIrtistambhavAtA vismaran rAjyaM ciraM cakAra / iti vikramArkasya nirgarvatAprabandhaH // 6 // [*athAnyasyAM nizi ekA rajakI rAjJA pRSTA-vastrANi virUpANi kathaM sasaikatAni / tayoktam[3] yAsau dakSiNadakSiNArNavavadhU revApratispardhinI govindapriyagokulAkulataTI godAvarI vizrutA / tasyAM deva gate'pi meghasamaye svacchaM na jAtaM jalaM khaddaNDadviradendradantamuzalaprakSobhitaiH paaNshubhiH|| 10 [4] rajakavadhUvacanamidaM zrutvA naranAthanAyakaH sa dadau / svAGgagapRSThakasahitaM lakSaM bhrUkSepamAtreNa // [5] cauramAgadhaviprebhyo rajakyai kavitAzrutau / cAtuHpraharikaM dAnaM dattaM vikramabhUbhujA // ] // iti zrIvikramasyAtra vividhAH prabandhA yathAzrutaM jnyeyaaH|| 12) kadAcidAyuHprAnte kenApyAyurvedavidA zrIvikramasya vapurapATave vAyasapizitAhAreNa rogazAntirbhavatItyupadiSTe nRpeNa tasminpAke kAryamANe prakRtivyatyayaM vimRzya nRpa iti jJApitaH-15 'sAmprataM dhauSadhameva balavat / prkRtervikRtirutpaatH|jiivitloluptyaa lokottarAM sattvaprakRtimapahAya kAkamAMsamabhilaSansarvathA na jIvasI'ti vaidynaabhihitH|tN pAritoSikadAnArtha paramArthabAndhavamiti zlAghamAno gajaturagakozAdisarvasvamarthibhyo vitIrya rAjalokaM nagaramApRcchaya vijane kApi dhavalagRhapradeze tatkAlocitalAnadAnadevatArcanapUrva darbhasrastarAdhirUDho brahmadvAreNa prANokrAntiM kariSyAmIti vimRzannakasmAdAvirbhUtamapsarogaNaM saM dadarza / aJjaliM baddhvA praNAmapUrvaM 20 'kA yUyamiti pRSTe-'na vAgvistarArho'yamavasaraH, "paramApRcchanAyaiva vayamupAgatA ityabhidhAyApsaraso'pasarantyo nRpeNa bhUyo'bhidadhire-'navInabrahmaNA nirmitAnAM bhavatInAmadvaitarUpavatInAmekaeNmeva rUpaM nAsayA" hInamiti jijJAsurasmi / atha tAH "sahastatAlaM vihasya 'nijamevAparAdhamasmAsu sambhAvayasI'ti tA maunamAzritA nRpeNocire-'khargalokasthitAsu bhavatISu mamAparAdhaH 1B vRssbhau| 2 B nAsti / 3 atra Db Adarza etadane 'upari ca phaNI pucchAvalambenAdhobhUya kusumagandhi nRpazirasi daMzAya punaH punaH phUtkurvati' etAdRzo'dhikaH pAThaH smuplbhyte| 4 B 'tan' nAsti; Ps| 5 D Dhokayeti / 6 AD 'api' nAsti / 7AD shaantikrmH| 8 B mocyaH sa rAjA taskRtyaM kRtvA mucitH| 9 AD stambhaM vism| * koSThakAntargataH pajayaH Db Adarza lbhyte| 10 AD nAstyeSA ptiH| atra D pustake nimnalikhitA gAthA mudritA labhyate paraM sA prakSiptA asti APB AdarzaSvanupalabdhatvAt / A Adarza pRSThAdhobhAge TippaNIrUpeNa likhitA dRzyate / (17) 'kaTaM kAuM mukaM ca sAhasaM mailiaMca appANaM / ajarAmaraM na pattaM hA vikama hArio jmmo||' Db sabjJaka Adarze'tra nimnalikhito'dhikaH pAThaH samupalabhyate (10) 'svacchaM sajanacittavallaghutaraM dInArthivacchItalaM putrAliGganavattathA ca madhuraM bAlasya sajalpavat / elozIralavaNacandanalasatkarpUrapAlImilatpATalyutpalaketakIsurabhitaM pAnIyamAnIyatAm // (19) yadA jIvazca zukrazca paritazcandramaNDalam / pariveSTayatastadvai rAjA kaSTena jIvati // ' 11 D'mAna' sthAne 'mlAna' shbdH| 12 B sa nRpo| 13 B anyjlibddhprnnaam| 14 AD 'paraM' nAsti / 15 B itypsrso'bhidhaayaapsrntyo| 16 D 'ekam' naasti| 17 B naasaagrhiinN| 18 Da-b dtthst| 19 D 'eva' nAsti / karpUrapAlI mila , yadA jIvazca 11 D'nAna Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prbndhcintaamnniH| [prathamaH kathaM sambhAvyata?' iti nRpavacaHprAnte tAbhyo mukhyayA sumukhyA''cacakSe-'rAjan prAkpuNyodayena sAmprataM navApi nidhayastava sodhe'vaterustadadhiSThAtryo vayam / bhavatA''janmAvadhi mahAdAnAni dadataikasyaiva nidheretAvadeva vyavakalitaM yAvattvaM nAsAgraM na pazyasi / itthaM taduktimAkarNya lalATaM karatalena spRzan 'yadyahaM navanidhInavatIrNAn vedmi tadA navabhyaH puruSebhyastAnsamarpa5 yAmIti devenAjJAnabhAvAdvazcita ityuccarastAbhiH 'kalau bhavAnevodAra' iti pratibodhitaH paralokamApa / 'tataH prabhRti tasya vikramAdityasya jagatyayamadhunApi saMvatsaraH pravarttate // 7 // // zrIvikramArkasya dAne vividhAH prbndhaaH|| [2. atha sAtavAhanaprabandhaH / ] 13) artha dAne vidvattAyAM ca zrIsAtavAhanakathA yathAzrutA jnyeyaa| tatpUrvabhavakathA caivaM-zrIprati10 TAnapure sAtavAhanabhUpo' rAjapATikAyAM gacchannagarapratyAsannanadyAM vIcibhiratIranikSiptaM matsyamekaM hasantamAlokya maMkRtervikRtirutpAta iti bhayabhrAnto nRpaH sarvAneva vidagdhapuruSAn sandehamamuM pRcchaJ jJAnasAgaranAmAnaM jainamuni pprcch| jJAnAtizayena tena tatpUrvabhavaM vijJAyetyupadiSTam-'yatpurAtanabhave tvamasminneva pattane ucchinnavaMzaH kASThabhAravAhanaikavRttiH* asyAmeva nadyAM bhojanAvasare sannihitazilAtale saktUn payasA''loDya nityamanAsi / kasminnapyahani mAsopa15 vAsapAraNAhetoH pure vrajantaM jainamunimAhUya taM saktupiNDaM tasmai prAdAt / tasya pAtradAnasyAtizayAtvaM sAtavAhananAmA nRptiraasiiH| sa munirdevo jAtaH / taddevatAdhiSThAnavazAttaM kASThabhAravAhino jIvaM tvAM nRpatitayopalakSya pramodAddha sitavAn / tatkathAsaGgrahazcaitatkAvyam-1 9. mInAnane prahasite bhayabhItamAha zrIsAtavAhanamRSirbhavatA'tra nadyAm / yasaktubhirmunirakAryata pAraNaM prAk daivAdbhavantamupalakSya jhapo jahAsa // 20 sa zrIsAtavAhanastaM pUrvabhavavRttAntaM jAtismRtyA sAkSAtkRtya tataHprabhRti dAnadharmamArAdha yan sarveSAM mahAkavInAM viduSAM ca saGgrahaparaH catasRbhiH kharNakoTIbhirgAthAcatuSTayaM krItvA saptazatIgAthApramANaM sAtavAhanAbhidhAnaM saGgrahagAthAkozaM zAstraM nirmApya nAnAvadAtanidhiH suciraM rAjyaM cakAra / tadgAthAcatuSTayametadai / yathA____1 B taabhyaaN| 2 A mukhyaa| 3 D sumukhyayA; A nAsti / 4 B tava prAk / 5 B 'tava saudhe' nAsti / 6 AD bhavatA devatA ruupennaajnmaa0| 7 AD 'avatIrNAn' naasti| 8 B deve jnyaan| 9 'vaJcita' sthAne B 'na ciNtit'| daNDA. ntargatA paziH B Adarza nAsti / 10 B daanvividhaaH| 11 Db zAtavAhanaprabandhA likhyante / 12 A zAlavAhana / 13 BP bthaashrutN| 14 BP shaatvaahnnrendro| 15 AD tiirkssipt| 16 B prkRtivi0| 17 BP srvaanpi| 18 BP jJAnAtizayAt / 19 B ucchnnH| * atra vRttizabdAne P Db sajJake Adarza (20) 'aho ko'pi daridrANAM dAridyavyAdhiradbhutaH / ghRSTikvAthe'pi yaH pIyamAne na kSayabhUrabhUt // ' eSo'dhikaH zlokaH upalabhyate / 20 AD 'asyAM' sthAne 'tsyaaN'| 21 AD jainamuniM mAsopa0 / 22 A pAraNahetoH; BP paarnnkaarnne| 23 AD puro| atra Db Adarza-'jainamuni dRSTvA pUrvabhave mayA kasmaicinna dade tasyedaM phalam / yaduktaM (21) ramyeSu vastuSu manoharatAM gateSu re citta! khedamupayAsi kathaM vRthA tvam / puNyaM kuruSva yadi teSu tavAsti vAJchA puNyairvinA nahi bhavanti samIhitArthAH // itthaM cintayitvA munimAkArya taM saktupiNDaM-' etAvAn samadhikaH pATho'sti / 24 Bomaakaary| 25 B pradAt / 26 AD shaalvaahnnRptiH| 27 BP etadvAkyaM nAsti / 28 B devaadhisstthaan| 29 P nAsti / 30 BP nRptyaa| 31 AD sngghhshcaivN| 32 AD 'taM' naasti| 33 A zAlavAhaNAbhi0; D shaalivaahnaabhiH| 34 P .kosh| 35 P.midaM; B Db bhAdarze-tad gAthAcatuSTayaM bahuzrutebhyo jJeyam / ' evaMrUpa ullekho'sti / agretanA gAthAzca na santi / re cittIda phalam / yadi te Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] bhUyarAjaprabandhaH / 10. hAro veNIdaNDo khaTuggaliyAI taha ya tAlu tti / eyAI navari sAlAhaNeNa dahakoDigahiyAI // 1 11. maggaM ciya alahanto hAro pINunayANa thaNayANaM / ubdhimbo bhamai ure jauNAnaipheNapuJja va // 2 12. kaisiNujalo ya rehai veNIdaNDo niyambavimbammi / tuMha sundari surayamahAnihANarakkhAbhuyaGga va // 3 13. pariosasundarAI surae jAyanti jAI sukkhAI / virahAu tAI piyasahi khaTTaggaliyAI kIranti // 4 14. mA jANa kIra jaha~ caJcalAliyaM paDai pakkamAindaM / jaraDhattaNadullaliyaM ubbhuyatAlAhalaM eyaM // 5 5 15. tANa puroya marIha" kayalIthambhANa sarisapurisANa / je attaNo viNAsaM phalAI dintA na cintanti // 6 16. jaha sarase taMha sukke vi pAyave dharai aNudiNaM vinyjho| ucchaMgavaTTiyaM nigguNaM pi garuyA~ na chaDDanti // 7 17. piDhamo nehAhAro tehiM tisiehiM taha kahavi gahIu / picchanti jaM na annaM tacciya Ajamma mujjhArIM // 8 18. sayalajaNANandayaro sukkhassa vi esa parimalo jassa / tassa navasarasabhAvammi hunja kiM candaNadumassa // 9 19. kayalitarU vijhagirI nehAhAro ya candaNadumo ya / eyAo navari sAlAhaNeNa naivakoDigahiyAo // 10 10 [3. atha zIlavate bhUyarAja-prabandhaH / ] 14) tadyathA-*SatriMzadgrAmalakSapramite kanyakuJjadeze kalyANakaTakanAmni rAjadhAnInagare bhUyaroja iti rAjA rAjyaM kurvan kasmiMzcitprabhAtasamaye rAjapATikAyAM saJcarannekasminsaudhatale vAtAyanasthitAM kAmapi mRgAkSI mRgayamANo nijacittApahArAparAdhinI tAmapaMjihIrSurnijaM pAnIyAdhikRtapuruSaM samAdideza / sa ca tAM nRpasaudhe samAnIya kacit saGketapradeze sthApayitvA 15 nRpaM vijJapayAmAsa / nRpeNa ca tatrAgatena bAhudaNDe dhRtA satI sA taM bhUpamavAdIt-'svAmin ! sarvadevatAvatArasya bhavato hanta ko'yaM nIcanAryAmabhilASaH' / tatastadvAkyAmRteneSacchAntakAmAnalo nRpaH 'kA'sIti tAM proce / tayA-'ahaM tava dAsI'tyabhihite 'kiM tathyametaditi nRpAdezAt 'prabhordAsaH pAnIyAdhikRtastasya patyahaM dAsAnudAsIti / tadvArtayAntazcamatkRto nRpatiH sarvathA vilInakAmArtistAM sutAM manyamAno visasarja / tasyA vapuSi nijakarau lagnA-20 viti vicintya tannigrahavAJchayA nizIthe nijaireva yAmikairgavAkSapraviSTanarakarabhrAntyA nijAveva bhujau nigrAhayAmAsa / atha pratyUSe tAn yAmikAna sacivairnigRhyamANAn nivArya mAlavamaNDale mahAkAladevaprAsAde gatvA svayaM devamArAdhayaMstasthau / devAdezAdbhujadvaye lagne sati taM mAlavadezaM sAntaHpuraM tasmai devAya dattvA tadrakSAdhikRtAn paramArarAjaputrAn niyojya svayameva tApasI dIkSAmaGgIcake / iti zIlavrate bhU[ya]rAjaprabandhaH // 9 // 1A maggu / 2A thnniyaann| 3 Db.c ubviggo| 4 A puMju vv| 5A ksinn| 6 AD taha / 7 D bhuyngg| 8 Dd suraesu lahanti / 9 Db khaTuggiAi; Dd khttugginnihaai| 10 P jN| 11 A ujuya0; P ujjhau / 12P purou| 13 D mriiddhN| 14 P kyliykhNbhaann| 15 A naasti| 16 A guruuyaa| 17 P munycnti| 18 De tahavi / '19 Db mujjhaaro| 20 A cu0| antima gAthAtrikaM P Adarza nopalabdham / 21 P nAsti 'tadyathA' / * AD Da-b sajJakeSvAdazeSu eSa samagro'pi prabandho nimnalikhitarUpeNa saMkSiptAtmakatayopalabhyate-"SatriMzagrAmalakSapramite kanyakubje nagare kalyANakaTake pAnIyAdhikRtapriyAbhilASavyatikarAt rAjA bhUyadevo (D bhUdevo) mAlavake zrIrudramahAkAlamArAdhya mAlavakaM tasmai devAya davA svayaM tApaso'bhUditi sNkssepH|" 22 B nAma nijarAja0; P nAmni tdraaj.| 23 B bhuuraaj| 24 BP kasmin / 25 AD 'apa' naasti| 26 B 'sA' nAsti; Db stii| 27 PISat naasti| 28 BDb 'tava nAsti / 29 BP tatpa0 / 30 DbosvaaN| 31 BP cakAra / 25 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [prathamaH [4. vnraajaadiprbndhH|] 15) *tasya kanyakubjasyaikadezo gUrjaradharitrI, tasyAM gUrjarabhuvi vaDhIyArAbhidhAnadeze pazcAzaragrAme cApotkaTavaMzyaM jholikAsaMsthaM bAlakaM vaNanAmni vRkSe nidhAya tanmAtendhanamavacinoti / prastAvAttatrAyAterjenAcAryaH zrIzIlaguNasUrinAmabhiraparAhne'pi tasya vRkSasya chAyAmamantImA5 lokya, jholikAsthitasya tasyaiva bAlakasya puNyaprabhAvo'yamiti vimRzya, jinazAsanaprabhAvako'yaM bhAvItyAzayA vRttidAnapUrva tanmAtuH pArthAtsa bAlo jagRhe / vIramatIgaNinyA sa bAlaH paripAlyamAno gurubhirdattavanarAjAbhidhAno'STavArSiko devapUjAvinAzakAriNAM mUSakANAM rakSAdhikAre niyuktH| sa tAn bANena nighnan gurubhirniSiddho'pi caturthopAyasAdhyAstAnevaM jagau / tasya jAtake rAjayogamavadhAryA'yaM mahAnRpatirevaM bhAvIti nirNIya sa" tanmAtuH punaH prtyrpitH| mAtrA samaM 10 kasyAmapi pallibhUmau svamAtulasya cauravRttyA vartamAnasya [sanmAnapAtratAM prApto janapadasyAntaraskhalitapauruSavRttinagaragrAmasAkeva....(2)] sarvatra dhATIprapAtamakarot / / 16) kadAcit" kAkaragrAme khAtrapAtanapUrva kasyApi vyavahAriNo gRhe dhanaM muSNan dedhibhANDe kare patite satyatra bhukto'hamiti vicintya tatsarvakhaM tatraiva muktvA viniryayau / parasminnahani tadbhaginyA zrIdevyA nizi guptavRttyA shodrvaatslyaadaahuutH| pRSTaH-'kathaM magRhe pravizya sarva15 sAraM [gRhItvA ] tvayA punareva muktam ?' / tenoktaM 20. kaha nAma tassa pAvaM ciMtijai Agae vi kovammi / uppaladalasukumAlo jassa ghare allio httho|| sApi tadvacanamAkarNya taccaritreNa camatkRtA bhojanavastradAnAdikamupakAraM cakAra / 'mama paTTAbhiSeke bhavatyaiva bhaginyA tilakaM vidheyamiti pratipede / / 17) athAnyasminnavasare tasya caraTavRttyA vartamAnasya cauraiH kApyaraNyapradeze ruddho jAmbA20bhidhAno vaNika taM coratrayaM dRSTvA khaibANapaJcakamadhyAhANadvayaM bhaJjastaiH pRSTa iti prAha- bhavatritayAdhikaM bANadvayaM viphalami'tyukte, taduktaM cailavedhyaM bANenAhatya taiH parituSTairAtmanA saha nItastadyodhavidyAcamatkRtena "zrIvanarAjena 'mama paTTAbhiSeke tvaM mahAmAtyo bhAvI'tyAdizya visRssttH| 18) atha kanyakubjAdAyAtapaJcakulena taddezarAjJaH sutAyAH zrImahaNakAbhidhAnAyAH kazrukasambandhe pitRpradattaMgUrjaradezasyodgrAhaNakahetave samAgatena sella dvanarAjAbhidhAnazcakre / SaNmAsI ___* dvitArakAntargataH pAThaH AD nAsti / 1 Db baann| 2 Da zIlagaNi; Db shiilgnn| 3 B sUribhiH; A suuribhinaambhiH| 4 B mvnmntii| 5 B 'puNya' nAsti / 6 Db pripaakhyH| 7 B naasti| 8 D loSTaiH; Pa bANaiH / 9 AD nRptirbhaa0| 10 P 'sa' nAsti; AD 'tan' naasti| 11 B smrpitH| + etarakoSThakAntargataH pAThaH kevalaM P Adarza evoplbhyte| 12 prdaan| etadane Po Adarza 'caurasvabhAve lagne na sukhaM kadAcidapi / yataH (22) naktaM divA na zayanaM prakaTA na caryA svairaM na cAnnajalavastrakalatrabhogaH / __zaMkAnujAdapi sutAdapi dArato'pi lokastathApi kurute nanu cauryavRttim // " esAvAn prakSiptaH pAThaH smuplbhyte| 13 kevalaM B Adarza eva eSa shbdH| 14 B nAsti / 15 B tdddhiH| $ etadvicidvAntargatapAThasthAne AD Adarza 'tayA bhojanavastra (vasu D)dAnapUrvakamupakRto'; B Adarza 'nAnabhojanavastradAna.' etAdRzaH saMkSiptaH pAThaH prapaThyate / 16 P prtipnnm| 17 AD nAsti / 18 Djmbaa| 19 P tccaur0| 20 AD 'sva' nAsti / 21 B 'iti' nAsti / 22 D blH| 23 P 'tad' nAsti / 24 BP 'zrI' nAsti / 25 D tAdRza0 / 26 D mahaNikA0 / 27 P0prtipnn| 28 B sollavRddha P sallabhRd / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prakAzaH] vnraajaadiprbndhH| yAvaddezamudgrAhya caturvizatisaMkhyAna pArUthakadrammalakSAstejojAtyAMzcatuHsahasrasaMkhyAMsturaGgamAn gRhItvA punaH svadezaM prati prasthitaM paJcakulaM saurASTrAbhidhAnaghATe vanarAjo nihatya kasminnapi vananikuJja tadrAjabhayAdvarSa yAvadguptavRttyA tsthau| 19) atha nijarAjyAbhiSekAya rAjadhAnInagaranivezacikIH zUrAM bhUmimavalokamAnaH pIpalulAtaDAgapAlyAM sukhaniSaNNena bhArUyADasAkhaDasutenANahillanAmnA pRssttH-"kimvlokyte'| 5 'nagaranivezayogyA zUrA bhUmiravalokyate' iti taiH pradhAnairabhihite, 'yadi tasya nagaranivezasya mannAma datta tatastAM bhuvamAvedayAmI'tyabhidhAya jAlivRkSasamIpe gatvA yAvatI bhuvaM zazakena zvA trAsitastAvatI bhuvaM darzayAmAsa / tatra pradeze" a Na hi la pu ra miti' nAmnA nagaraM nivezayAmAsa / " [atrAntare P Adarza nimnoddhRtAni padyAni likhitAni prApyante[6] kRtahArAnukAreNa prakAreNa cakAsti yat / sukRtena vRtIbhUya trAyamANaM kaleriva // [7] candrazAlAsu bAlAnAM khelantInAM nizAmukhe / yatra vaktrazriyA bhAti zatacandraM nabhaHsthalam // [8] laGkA zaGkAvatI campA sakampA vidizA kRzA / kAzirnAzitasampattimithilA zithilAdarA // [1] tripurI viparItazrImathurA mantharAkRtiH / dhArApyabhUnirAdhArA yatra jaitraguNe sati // yugmam // [10] kauravezvarasainyasya yatpaurastrIjanasya ca / balAd gAMgeya-karNasya na pazyAmyahamantaram // 15 [11] prauDhazrIralakA na jAtapulakA laGkAtizaGkAkulA, naivApyuJjayinI kadApi jayinI campAtikampAnvitA / kAntI kAntivibhUSitA nahi tathA'yodhyA'tiyodhyAbhavat , yasyAgre tadihAdbhutaM vijayate zrInartanaM pttnm||] 20) 802 vyadhikASTazatasaMvatsare (A D saMvat 802varSe vaizAkhasudi 2 some)zrIvikramArkatastasya jAlitarormUle" dhavalagRhaM kArayitvA rAjyAbhiSekalagne kAkaragrAmavAstavyAM tAM pratipannabhaginIM zriyAdevImAhUya tayA kRtatilakaH zrIvanarAjo" rAjyAbhiSekaM paJcAzadvarSadezyaH kArayA-20 mAsa / sa jAmbAbhidhAno vaNiga mhaamaatyshckre| paJcAsaragrAmataH zrIzIlaguNasUrIna sabhaktikamAnIya dhavalagRhe nijasiMhAsane nivezya kRtajJacUDAmaNitayA saptAGgamapi rAjyaM tebhyaH samarpayastainiHspRhairbhUyo bhUyo niSiddhastatpratyupakAravuddhyA tadAdezAcchrIpArzvanAthapratimAlaGkRtaM paJcAsarAbhidhAnaM caityaM nijArAdhakamUrtisametaM ca kArayAmAsa / tathA dhavalagRhe kaiNTezvarIprasAdazca kaaritH| 25 21. gUrjarANAmidaM rAjyaM vanarAjAtprabhRtyapi / jainaistu sthApitaM matraistadveSI naiva nandati // 21) saMva0 802 pUrva niruddhaM varSa 59 mAsa 2 dina 21 zrIvanarAjena rAjyaM kRtam / zrIvanarAjasya sarvAyurvarSa 109 mAsa 2 dina 21 / 1B 'yAvat' naasti| 2 P pArUpyaka; Db pArUSaka; D ruupyk| 3 BP catuHsahasrAn turagAn / 4 AD 'rAjadhAnI' naasti| 5 P tttaak| 6 BP nissnnnno| 7 P bhAruADasAMkhaDA0; B 'sAMkhaDA' nAsti / 8 A kimu vilo0| 9 BP 'pradhAnaiH' nAsti / 10 D nAma mm| 11 BD ddt| 12 B zazakena yAvatI bhuvaM zvA0; D yAvatI bhUH zazakenocchAzitA / 13 AD 'pradeze' nAsti / 14 AD 'iti' nAsti / 15 P naasti| 16 BD niveshy| 17 BP .trostle| 18 BP maakaary| 19 BP nAsti / 20 D nAsti 'tat'; A ttH| 21 P sahitaM / 22 AD tathA ten| 23 D gRhakaNThe / 24 D knntthe| 25 Db taveSAd tana nandati / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [prathamaH saMvat 862 varSe ASADhasudi 3 gurau azvinyAM siMhalagne vahamAne vanarAjasutasya zrIyogarAjasya raajyaabhissekH| [BP pratyantare- 'saMvat 802 pUrva varSa 60 zrIvanarAjena rAjyaM kRtam / saMvat 862 varSe zrIyogarAjasya rAjyAbhiSekaH ( P zrIjogarAjena rAjyamalaMcakre)-ityeva pAThaH / ] 5 22) tasya rAjJaH' trayaH kumArAH / anyasminnavasare kSemarAjanAmnA kumAreNa rAjeti vijJapayAMcao-dezAntarIyasya rAjJaH pravahaNAni vAtyAvartena viparyastAni / anyavelAkUlebhyaH zrIsomezvarapattane samAgatAni / tatasteSu tejakhituraMgamasahasraM daza (10000) tathA gajAnAM sA.ghaTA saMkhyayA~ rUpa 18 / aparavastUni koTisaMkhyayA / etAvatsarvaM nijadezopari khadezamadhye bhUtvA saJcariSyati / yadi khAmyAdizati tadA''nIyate" iti vijJaptena rAjJA tanniSedhaH kRtH| 10 tadanantaraM taistribhiH kumArai rAjJo vayovRddhabhAvAdvaikalyamAkalya tasyAmapi svadezaprAntaprAntara bhUmau khasainyaM sajIkRtyAjJAtacauravRttyA tatsarvamAcchidya khapiturupaninye / antaHkupitena maunAvalambinA tena rAjJA na kimapi teSAM prati "pratyAdiSTam / tatsarvaM nRpatisAtkRtvA 'kSemarAjakumAregaitatkArya sundaraM kRtamasundaraM veti vijJapto nRpatirbabhASe-'yadi sundaramucyate tadA paraskhaluNTanapAtakam ; yadyasundaramabhidhIyate tadA bhavadIyacetassuM viraktiH / ato maunameva zreya iti 15 siddham / zrUyatAM bhavadIyaprathamaprazne paravittApahRtau niSedhahetuH / yadA paramaNDaleSu nRpatayaH sarveSAmapi rAjJAM rAjyaprazaMsAM kurvanti tadA gUrjaradeze ca ra TarAjya mityupahasanti / asmatsthAnapuruSairityAdivarUpaM vayaM vijJaptikayA jJApyamAnAH kiJcinnijapUrvajavaimanasyamAvahanto dUyAmahe / yadyayaM pUrvajakalaGkaH sarvalokahRdaye vismRtimAvahati tadA samastarAjapaktiSu vayamapi rAja zabdaM labhAmahe / dhanalavalobhalolubhairbhavadbhiH sa pUrvajakalaGka unmRjya punarnavIkRtaH / tadanantaraM 20 rAjJA zastrAgArAnnijaM dhanurupAnIya 'yo bhavatsu balavAn sa idamAropayatvi'ti samAdiSTe sIbhisAreNa tannaikenApyadhiropyata iti rAjJA helayaivAdhijyIkRtyAbhidhe 22. AjJAbhaGgo narendrANAM vRtticchedo'nujIvinAm / pRthakzayyA ca nArINAmazastro vadha ucyate // iti nItizAstropadezAt AjJAbhaGgAdamAkhazastravadhakAriSu putreSu ko daNDa ucitH| ato rAjJA prAyopavezanapUrvakaM viMzatyadhikavarSazate pUrNe citApravezaH kRtH| anena rAjJA bhaTTArikAzrI25 yogIzvarIprAsAdaH kRtaH / / 23) anena (yogarAjanAnA) rAjJA varSa 35 rAjyaM kRtam / saM0897 pUrva varSa 25 zrIkSemarAjena rAjyaM kRtam / saM0 922 pUrva varSa 29 zrIbhUyaDena rAjyaM kRtam / anena zrIpattane bhUyaDezvaraprAsAdaH kaaritH| IAD 'rAjJaH' nAsti / 2 A sArddhaghaTA; D saarddhshtii| 3 B sNkhyaayaaN| 4 D 'rUpa 18' nAsti / 5 B 'bhUsvA' naasti| 6 BP tdaadiiyte| 7 P vRddhtaabhaa0| 8 B prAntaraprAntabhU0; A prAntaprAntabhU0; D praantbhuuH| 9 D 'sva' nAsti / 10 AD 'tena' naasti| 11 P'prati' nAsti; B pratipattyAdiSTaM; D pratipattyAdi kRtN| 12 AD cetso| 13 P hsntH| 14 AD 'sthAna' nAsti / 15 AD 'vayaM nAsti / 16 AD puurvjH| 17 PD 'lobha' nAsti / 18 AD utsRjy| 19 B 0dhikRtyaabhiddhe| 20 P dvijnmnaaN| 21 D 'AjJAbhaGgA0' nAsti / 22 BP daNDaH kH| 23 BP viNshtyaadhik| 24 BP bhAdarza eSA paktinAsti / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] muulraajprbndhH| saM0 951 pUrva zrIvairasiMhena varSa 25 rAjyaM kRtam / saM0976 pUrva varSa 15 zrIratnAdityena rAjyaM kRtam / saM0 991 pUrva varSa 7 zrIsAmantasiMhena rAjyaM kRtam / evaM cApotkaTavaMze sapta nRpatayo'bhUvan / vikramakAlAt saMkhyayA varSa 998 / [A Adarza tathA prAyastatsadRze D pustake eSA vaMzAvaliH nimnasvarUpA likhitA labhyatesaM0 8...... (?) zrAvaNasudi 4 niruddhaM varSa 10 mAsa 1 dina 1 zrIyogarAjena rAjyaM kRtam / saM08.......... zrAvaNasudi 5 uttarASADhanakSatre dhanurlagne ratnAdityasya rAjyAbhiSeko babhUva / saM0 8......... kArtikasudi 9 niruddhaM varSa 3 mAsa 3 dina 4 anena rAjJA rAjyaM kRtaM / saM0 8......... kArtikasudi 9 ravau maghAnakSatre vRpalagne zrIvairasiMho rAjye smupvissttH| saM0 8......... jyeSThasudi 10 zukre niruddhaM varSa 11 mAsa 7 dina 2 anena rAjJA rAjyaM ckre| 10 saM08......... jyeSThasudi 13 zanau hastanakSatre siMhalagne zrIkSemarAjadevasya rAjyAbhiSekaH samajani / saM0 92 ...... bhAdrapadasudi 15 ravau varSa 38 mAsa 3 dina 10 asya rAjJo rAjyanibandhaH / saM0 935 varSe azvInIsudi 1 some rohiNInakSatre kumbhalagne zrIcAmuNDarAjadevasya paTTAbhiSekaH samajani / saM0 9.........mAdhavadi 3 some niruddhaM varSa 13 mAsa 4 dina 17 anena rAjJA rAjyaM vidadhe / saM0 938 (?) mAdhavadi 4 bhaume svAtinakSatre siMhalagne zrIAgaDadevo rAjye upaviSTaH / anena karkarAyAM 15 puryA AgaDezvara-kaNTezvarIprAsAdau kAritau / / saM0 965 pauSasudi 9 budhe niruddhaM varSa 26 mAsa 1 dina 20 rAjyaM kRtaM / saM0 9......... pauSasudi 10 gurau ArdrAnakSatre kumbhalagne bhUyagaDadevaH paTTe samupaviSTaH / anena rAjJA bhUyagaDezvaraprAsAdaH kAritaH zrIpattane prAkArazca / saM0 9......... varSe ASADhasudi 15 niruddhaM varSa 27 mAsa 6 dina 5 rAjyaM kRtaM / 20 __ evaM cApotkaTavaMze puruSa 8; tadvaMze 190 varSa, mAsa 2, dina sapta rAjyaM kRtam / ] 23. *asevyA mAtaGgAH parigalitapakSAH zikhariNo jaDaprItiH kUrmaH phaNipatirayaM ca dvirasanaH / iti dhyAturdhAturdharaNidhRtaye sAndhyaculukAtsamuttasthau kazcidvilasadasipaTTaH sa subhaTaH // iti // [5. muulraajprbndhH|] 24) atha pUrvoktazrIbhUyaMrAjavaMze muJjAladevasutAM rAja-bIja-daNDaka-nAmAnastrayaH sahodarA yAtrAyAM zrIsomanAthaM namaskRtya tataH pratyAvRttAH zrImadaNahillapure zrIsAmantasiMhanRpaM vAhakelyAmavalokamAnAsturagasya nRpeNa kazAghAte datte sati kArpaTikavezadhArI rAjanAmA kSatriyo'navasaradattena tena kazAghAtena pIDitaH ziraHkampapUrvakaM hA heti zabdamavAdIt / rAjJA tatkAraNaM pRSTaH sa-'turaGgamena kRtaM gativizeSa nyuJchanayogyamanavadhArya kazAghAte dIyamAne mamaiva marmAbhighAtaH samajani' / tena tadvacasA camatkRtena rAjJA sa turaGgamo vAhanAya samarpitastasyaiva / azvAzva-30 vArayoH sadRzaM yogamAlokya pade pade tayoryuJchanAni kurvastenaiva tadAcAreNa tasya mahatkulamAkalayya lIlAdevInAmnI khabhaginIM tasmai dadau / AdhAnAnantaraM kiyatyapi gate kAle, tasyA akANDa___ * etatpay BP Adarza noplbhyte| 1 BP 'artha' nAsti / 2 D bhUyagaDarA0; P bhuuyddraa| 3 BP nAsti / 4 AD zrIbhUyaDadevanRpaM / 5 BP prahAreNa / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 15 prbndhcintaamnniH| [prathamaH maraNe saJjAte sati, sacivairapatyamaraNaM paryAlocya tadudaravidAraNapUrvamapatyamuddhRtam / mUlanakSatrajAtatvAtsa 'zrImUlarAjAbhidhayA samajani / bAlArka iva Ajanma tejomayatvAtsarvavallabhatayA parAkrameNa mAtulamahIpAlaM pravarddhamAnasAmrAjyaM kurvan madamattena zrIsAmantasiMhena sa sAmrAjye'bhiSicyate anunmattenotthApyate ca / tadAdicApotkaTAnAM dAnamupahAsatayA prasiddham / sa 5 itthamanudinaM viDambyamAno nijaparikaraM sajIkRtya vikalena mAtulena sthApitoM rAjye taM nihatya satya' eva bhUpatirvabhUva / 25) saM0 993 varSe ASADhasudi 15 gurau, azvinInakSatre siMhalagne rAtripraharadvayasamaye janmata ekaviMzatitame varSe zrImUlarAjasya rAjyAbhiSekaH smjni| (BP Adarze-'saM0 998 varSe zrImUlarAjasya rAjyAbhiSeko nisspnnH| etAvAneva pAThaH) 24. *mUlArkaH zrUyate zAstre sarvakalyANakArakaH / adhunA mUlarAjena yogazcitraM prazasyate // [12] svime etya vanaM jagAda sa vibhuzcApotkaTAnAM vibhorvaze haihayabhUpateguNavatI kanyAsti vaM...... / cAsau muditena vigatAzakaM vivAhyA tvayA garbha dhAsyati sArvabhaumamudare seyaM mRgAkSI yataH // [13] tatkuzAvajaniSTa viSTapamaNiH zrIrAjirAjAGgajaH zrImadgurjaramaNDale'tha nRpatiH zrImUlarAjAhvayaH / yamin digvijayodyamavyatikare prauDhaprabhAvAdbhute kampante sa manAMsi nAma na paraM bhUmyo'pi bhUmIbhujAm // zrIsaurASTramaMDale yuddhaM sA...sIhena iti prabandhaH / [14] AvarjitA jitArAterguNairvANariporiva / gUrjarezvararAjyazrIryasya jajJe svayaMvarA // [15] sipatrAkRtazatrUNAM saMparAye svapatriNAm / mahecchaH kacchabhUpAlaM lakSaM lakSIcakAra yaH // [16] lATezvarasya senAnyamasAmAnyaparAkramaH / durvAraM bANapaM hitvA hAstikaM yaH samagrahIt // [17] dAnopahatadAriyaM zauryanirjitadurjanam / kIrtisthagitakAkutsthaM yo rAjyamakarociram // 20 [ityAdibhiH stutibhiH vudhaiH stUyamAnaH sAmrAjyaM kurvan-] kasminnapyavasare sapAdalakSIyaH kSitipatiH zrImUlarAjamabhiSaNayituM gUrjaradezasandhau samAjagAma / tadyogapadyena nairapatestilaGgadezIyarAjJo bArapanAmA senApatirupAyayau / zrImUlarAjena tayorekasminvigRhyamANe'paraH pANighAtaM kuruta iti sacivaiH saha vimRzaMstairUce-'zrIkanyAdurge pravizya kiyantyapi dinaanytivaahyntaam"| navarAtrikeSu samAgateSu sapAdalakSakSitipatiH svarAjadhAnyAM zAkambharyAmeva khagotrajAmArAdha25 yissyti| tasminnavasare zrIbArapanAmA senAnIrjIyate / tadanukramAgataH spaadlksskssonniiptirpi|' itthaM tadIye mantre zrute sati nRpaHprAha-'mamaloke palAyanApavAdaH kiM na bhaviSyatI'tyAdiSTe,te UcuH 25. yadapasarati meSaH kAraNaM tatprahartuM mRgapatirapi kopaatsngghctyutptissnnuH| hRdayanihitavairA gUDhayatrapracArAH kimapi vigaNayanto buddhimantaH sahante // iti tadvacasA zrImUlarAjaH zrIkanyAdurge' praviveza / zrIsapAdalakSIyabhUpatiH zrIgUrjaradeza evaM . 1 AD 'sati' naasti| 2 P 'mUlanakSatrajAtatvAt mUlarAja iti' ityeva paatthH| 3 AD shriibhuuydddeven| 4 AB ananuma0; D tena tu mtte| 5 AD haasprsiddhN| 6 BP rAjye sthaapito| 7 BP sa satya / ___* B Adarza etAdRza eSaH zlokaH-mUlArkaH zrUyate loke sarvakAryasya kArakaH / adhunA mUlarAjastu citraM lokeSu gIyate // + etacihnAMkitAni padyAni P Adarza vinA nAnyatropalabhyante / ' eSA khaNDitA paklirapi P pratAveva labhyate / 8 BP Adarza evaiSaH koSThakagataH pAThaH praapyte| 9 Da-b praajetuN| 10 B nrptitilNgdeshraajnyo| 11 AD vAhyante / 12 BP 'te UcuH' nAsti / 13 P .durg| 14 AD 'eva' nAsti / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] muulraajprbndhH| varSAkAlamatikrAmannavarAtreSu samAgateSu tasyAmeva kaTakabhUmau zAkambharInagaraM nivezya tatra gotrajAmAnIya tatraiva navarAtrANi pArebhe / zrImUlarAjastatsvarUpamavagamya nirupAyAn mantriNo matvA tatkAlotpannamativaibhavo rAjalAhaNikAM prArabhya rAjAdezena samastAn samantataH sAmantAnAhUya kUTalekhanavyayakaraNapratibaddhapaJcakulamukhena sarvAnapi rAjaputrAn padAtIMzcAnvayAvadAtAbhyAmupalakSya yathocitadAnAdibhirAvayaM ca samayasaGketajJApanapUrvakaM tAn sarvAn sapAdalakSIyanRpatizibirasa- 5 nihitAn vidhAya, khayaM nirNIte vAsare pradhAnakarabhImAruhya tatpratipAlakena samaM bhUyasImapi bhuvamAkramya,pratyUSakAle'pratarkita eva sapAdalakSIyanRpateH kaTakaM pravizya karabhyA avaruhya kRpANapANirekAkyeva zrImUlarAjastaddauvArikamabhihitavAn-'sAmprataM nRpateH kaH samayaH? zrImUlarAjo rAjadvAre pravizatIti khakhAmine vijJapaya'-iti vadaMstaM dordaNDaprahAreNa dvAradezAdapasArya, 'ayaM zrImUlarAja eva dvAre pravizatI'ti tasminnabhidadhAne gurUdarAntaHpravizya tasya rAjJaH palyaGke svayaM niSasAda / 10 bhayabhrAntaHsa rAjA kSaNamekaM maunamavalambyeSatsAdhvasaM vidhUya, bhavAneva zrImUlarAjaH? ityabhihite, zrImUlarAjasya omiti giramAkarNya yAvatsamayocitaM kiJcidvakti tAvatpUrvasaGketitestaizcatuHsahasrapramitaiH pattibhiH sa gurUdaraH paritaH pariveSTayAMcakre / atha zrImUlarAjena sa nRpa ityabhidadhe'asminbhUvalaye nRpatiH samaravIraH samare yo mama sammukhastiSThati sa ko'pi nAstyasti veti mama vimRzatastvamupayAcitazatairupasthito'si / paramazanAvasare makSikAsannipAta iva tilaGgadezIya-15 tailipAbhidhAnarAjJaH senApati manjayAya samAgataM yAvacchikSayAmi tAvattvayA pArNighAtAdivyApArarahitena sthAtavyamiti tvAmuparodbhumahamAgato'smi / zrImUlarAjenetyabhihite se bhUpatirevamavAdIt-'yastvaM nRpatirapi sAmAnyapattiriva jIvitanirapekSatayetthaM vairigRha eka eva pravizasi tena tvayA sArddhamAjIvitAntaM me sandhiH / tena rAjJetyudite'mA maivaM vadeti taM nivArayaMstena bhojanAya nimanito'vajJayA taM niSiddhya, kare taravArimAdAyotthitastAM karabhImAruhya tena skandhAvAreNa pari-20 veSTito bArapasenApateH kaTake ptitH| taM nihatya dazasahasrasaMkhyAstadvAjino'STAdazagajarUpANi cAdAya yAvadAvAsAna datte tAvatpraNidhibhirasminvRttAnte jJApite sapAdalakSanRpatiH plaayaaNcke| 26) tena rAjJA zrIpattane zrImUlarAjavasahikA"kAritA, zrImuJjAladevakhAminaH prAsAdazca / tathA nityaM nityaM somavAsare zrIsomezvarapattane yAtrAyAM zivabhaktitayA vrajastadbhaktiparituSTaH somanAtha upadezadAnapUrva mnnddliingrmaagtH| tena rAjJA tatra mUlezvara iti prAsAdaH kAritaH / 25 tatra namazcikIrSAharSeNa pratidinamAgacchatastasya nRpatestadbhaktiparituSTaH zrIsomezvaraH 'ahaM" sasAgara eva bhavannagare sameSyAmI'tyabhidhAya zrImadaNahillaMpure'vatAramakarot / samAgatasAgarasaGketena sarveSvapi jalAzayeSu sarvANyapi vArINi kSArANyabhavan / tena rAjJA tatra tripuruSaprAsAdaH kaaritH| 1 AD jJAtvA / 2 D rAjA lihaNikAM; A lihinnikiiN| 3 BP kssuglekhk| 4 DP jnyaapnaa| 5 A.D 'svayaM' naasti| 6 D 'trkit| 7 B gurudarA0; P guhvdraa| 8 B ityavihite; P iti tenaabhihite| 9 B mUlarAjaH spaSTaM jagau omiH| 10 AD nAsti / 11 B kohapatiH; P naasti| 12 D vihAya 'mama' nAsti / 13 BP manmukhe avatiSThate / 14. BP nAstyastiveti / 15 AD yaacitairupH| 16 AD tailp0| 17 AD 'sa' nAsti / 18 D yatvaM / 19 B jIvitAntameva sandhiH, P.jIvitameva sndhiH| 20 D'nRpatiH' nAsti / 21 BP muulvshikaa| 22 BP mujaalsvaamidevpraasaa| 23 AD shriipttne| 24 shivbhktyaa| 25 BP mnnddliimupaagtH| 26 AD 'nRpateH' nAsti / 27 AD 'ahaM' naasti| 28 POhillapattane / 3 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [prathama: 27) atha tasya prAsAdasya' cintAyakamucitaM tapakhinaM kazcidAlokamAnaH sarasvatIsarittIre ekAntaropavAsapAraNake'nirdiSTapaJcagrAsabhikSAhAraM kAnthaDinAmAnaM sa tapakhinamazrauSIt / yAvattannamasyAhetave nRpatistatra prayAti tAvattena tRtIyajvariNA sa jvaraH kanthAyAM niyojita iti nRpatirAlokya, tena rAjJA 'kathaM kanthA kampate?' iti pRssttH| 'nRpeNa saha vArtA kartumakSamatayeha 5 jvara Aropita' ityabhihite pArthivaH prAha-'yadyetAvatI zaktirbhavatastadA jvaraH kiM na sarvathA prahIyate iti rAjAdeze 26. 'upatiSThantu me rogA ye kecitpUrvasazcitAH / AnRNye gantumicchAmi tacchambhoH paramaM padam // iti zivapurANoktAnyadhIyan , nAbhuktaM karma na kSIyate iti jAnan kathamamuM visRjAmI'ti tenAbhihite tripuruSadharmasthAnasya cintAyakatvAya nRpatirabhyarthayAmAsa / 10 27. 'adhikArAtribhirmAsaimAThApatyAtrimirdinaiH / zIghraM narakavAJchA cedinamekaM purohitaH // iti smRtivAkyatattvaM" jAstapa uDupena saMsArasAgaramuttIrya kathaM goSpade nimajjAmI ti vacasA niSiddho nRpastAmrazAsanaM maNDakaveSTitaM nirmAya tasmai bhikSAgatAya patrapuTe mocayAmAsa / sa tadajAnaMstataH pratyAvRttaH / purA pradattamArgo'pi sarasvatyAH pUre tadA na "dIyamAnamArgaH, Ajanma nijadUSaNAni vimRzaMstAtkAlikabhikSAdoSaparijJAnAya yAvadvilokate tAvattaddattaM tAmrazAsanaM 15 dadarza / tadanu kruddhaM tapodhanaM vijJAya tatrAgatya nRpastatsAntvanAya yAvadvinayavAkyAni brUte tAvattena mayA dakSiNapANinA gRhItaM bhavattAmrazAsanaM kathaM vRthA bhavatIti vayajalladevanAmA nijavineyo nRpAya smrpitH| tena vayajalladevena 'pratidinamaGgodvartanAya jAtyaghusaNasyASTau palAni, mRgamadapalacatuSTayam , karpUrapalamekam , dvAtriMzadvArAGganAH, grAsa~sahitaM sitAtapatraM ca yadA dadAsi tadA cintAyakatvamaGgIkaromI'tyabhihite rAjJA tatsarvapratipadya tripuruSadharmasthAne tapatribhUpatipade 20 so'bhiSiktaH / kaMkUlola iti prasiddhaH / itthaM bhogAn bhuJAno'pyajihmabrahmacaryavratanirataH sa kadAcinizi mUlarAjapacyA parIkSitumArabdhaH / tAM tAmbUlaprahAreNa kuSThinI vidhAya punaranunIto nijodvarttanavilepanAt lAnotsRSTapayaHprakSAlanAca sajjIcakAra / [athAtraiva laakhaakotptti-vipttiprvndhH|] 28) purA kasminnapi paramAravaMze kIrtirAjadevAdhipateH sutA kaamltaanaamnii| sA bAlye sama25 mAlibhiH kasyApi prAsAdasya puroramamANA, varAn vRNIteti tAbhirvyAhiyamANoM sA kAmalatA ghorAndhakAraniruddhanayanamArgA prAsAdastambhAntaritaM phUlaDA~bhidhAnaM pazupAlamajJAtavRttAntameva vRtvA, tadanantaraM katipayaivarSeH pradhAnavarebhya upaDhaukyamAnA pativratAvratanirvahaNAya pitarAvanujJApya nibandhAttamevopayeme / tayornandano lAkhAkaH / sa kacchadezAdhipatiH, prasAditayazorAja 1AD naasti| 2P dvlokmaanH| 3 BP sarasvatyAH sritstiire| 4D kndhddiH| 5D 'sa' nAsti / 6 P raalokte| 7 BP nAsti / 8 BP aanRnne| 9 BP cintAyakatvAya tripurussdhrmsthaansy| 10 dinaM bhava / 11 AD 'tatvaM' naasti| 12 AD 'kathaM' nAsti / 13 AD dtt| 14 P puure'diiymaanH| 15 B sa dattastAmra; AD taavttttaan| 16 D praam| 17 A. kUkUlola; D kaMkaraula; Da-c kuukraul| * B nAstyetadvAkyaM / 18 B 'api' naasti| 19 BD 'vrata' naasti| 20 P maarebhe| 21 D nAsti 'taaN'| 22 D vilepnstraano| D pustaka evaiSA parTizyate, naanytr| 23 P vinA'nyatra 'deshaadhi0'| 24 P samaM skhibhiH| 25 AP omaanne| 26 B phuulhaa| 27 AD OmajJAtavRtyA tmev| 28 A vRttaM / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [prakAza] mUlarAjaprabandhaH / 19 varaprasAdAtsarvato'pyajeyaH, ekAdazakRtvastrAsitazrImUlarAjasainyaH kasminnapyavasare kapilako - hedurgasthita eva lAkhAkaH rAjJAM svayaM niruddhaH / tadanu sa lakSaH kApyavaskandadAnAya prahitaM nirvyU DhasAhasaM mAhecAbhidhaM bhRtyamAgacchantamiyeSa / tatkharUpamavadhArya zrImUlarAjena tadAgamanamArgeSu niruddheSu sa samAptakAryastatrAgacchan 'zastraM tyaje 'ti rAjapuruSairuktaH khakhAmikAryasamarthanAya tathaiva kRtvA samarasajjaM lAkhAkamupetya prANaMsIt / atha saMgrAmAvasare 28. ugyA tAviu~ jihiM na kiu lakkhau bhaNai ti' ghaTTa / gaNiyA labbhaI dIhaDA ke' daha ahavA aTTha | ityAdibodhavAkyAni " bahUni vyAharan mAhecAbhRtye noTasu bhaTavRttidarzanena protsAhita sAhasaH zrImUlarAjena samaM dvandvayuddhaM kurvANastasyAjeyatAM dinatrayeNa vimRzya turyadine zrI somezvaramanusmRtya tato'vatIrNarudrakalayA sa lakSo nijamne / atha bhUpatistasyAjibhUpatitasya vAtacalite* zmazruNi padA spRza lakSajananyA 'lUti" rogeNa bhavadvaMzo vipatsyata' iti zarteMH / 29. svapratApAnale yena lakSahomaM vitanvatA / sUtritastatkalatrANAM bASpAvagrahanigrahaH // 30. kacchapalakSaM hatvA sahasAdhika lambajAlamAyAtam / saGgarasAgaramadhye dhIvaratIM darzitA yena // 31. medinyAM labdhajanmA jitabalini balau baddhamUlA dadhIcau rAme rUDhapravAlA dinakaratanaye jAtazAkhopazAkhA / kizcinnAgArjunena prakaTitakalikA puSpitA sAhasAGke AmUlA mUlarAja tvayi phalitavatI tyAgini tyAgavallI // 32. 'snAtA prAvRSi vArivAhasalilaiH saMrUDhadurvAGkuravyAjenAttakuzAH praNAlasalilairdattvA nivApAJjalIn / prAsAdAstava vidviSAM paripatatkuDya sthApiNDacchalAtkurvanti prativAsaraM nijapatipretAya piNDakriyAm / / // iti lAkhAphUlautra - utpattivipattiprabandhaH // 11 // 15 33. uddhUmakezaM padalagnamagnimekaM viSehe vinayaikavazyaH / pratApino'nyasya kathaiva kA dvibheda bhAnorapi maNDalaM yaH // ityAdibhiH" stutibhiH stUyamAno divamAruroha / saMva0 998 pUrva varSa 55 rAjyaM zrImUlarAjazca // iti mUlarAjaprabandhaH // 12 // [18] *tasminnatha kathAzeSe niHzeSitanijadviSi / rAjA cAmuNDarAjo'bhUt mahImaNDalamaNDanam // [19] *virodhivanitAcittatApAdhyApanapaNDitAH / yadIyAH kaTakArambhAH kRtajambhAribhItayaH // [20] * pANipaGkajavarttinyA sphuratkozavilAsayA / yasyAsibhramarazreNyA bhinnA vaMzAH kSamAbhRtAm // 29) itthaM tena rAjJA paJcapaJcAzadvarSANi niSkaNTakaM sAmrAjyaM vidhAya sAndhyanIrAjanAvidheranantaraM rAjJA prasAdIkRtaM tAmbUlaM vaNThena karatalAbhyAmAdAya tatra kRmidarzanAnnirbandhenaM tatkharUpama`vagamya vairAgyAtsaMnyAsAGgIkArapUrvaM dakSiNacaraNAGguSThe vahniniyojanApUrvaM gajadAnaprabhRtIni mahA-20 dAnAni dadAno'STabhirdinaiH 1 AD koTi; B koTa / 2 BP 'lAkhAkaH' nAsti / 3A PtAyu / 6 D jahiM / 7 PteN| 8 B lAbhahaM / 9P ki / sthAne 'vividhAni ' iti pAThAntaram / 11 D * bhRtyenodbhavRttida0 / 12 14 calita | 15 AD spRzan rAjA lakSa0 / 16 B tajjananyA / 20 P dhIratA / + idaM pathadvayaM nopalabhyate B pratau / 1 B pratau nAstyeSA 21 AD sandhyA / 22 D 'nirbandhena' nAsti / 23 BP aSTAdazabhiH / 24 B kAcid; P kAstra 25P kevalaM 'iti' / $ Da-b pratau idaM vAkyamupalabhyate / * etAni padyAni P pratAveva prApyante / 5 'rAjA' nAsti / 4P 0 bhidhAnabhRtyaM / 5 B tAvayaM; 10B * bahUni bodhavAkyAni vyAo; AD 'bahUni ' B nAsti 'atha' / 13 P vinA nAstyanyatra 'bhUpatiH' / 17 B lUtA0 / 18 AD prazaptaH / 19 P hitvA / paGkiH; AD pratau tu dvitIyapathAnte likhitA labhyate / 10 For Private Personal Use Only 25 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 prbndhcintaamnniH| [prathamaH 30) saMvat 1053 pUrva varSa 13 zrIcAmuNDarAjenaM rAjyaM kRtam / [21] *lokatrayollasatkIrtirmahIpatimatallikA / rAjA vallabharAjAkhyastatastattanubhUrabhUt // [22] *uparundhana viruddhAnAM purIH puruSapauruSaH / jagajjhampana ityeSa vizeSajJairudIritaH // 31) saM0 1066 pUrva mAsa 6 zrIvallabharAjena rAjyaM kRtam / [23] *babhUva bhUpatistasyAvarajo virjstmaaH| zrImAn durlabharAjAkhyaH sudurlabhayazAH praiH|| _[24] *kAlena karavAlena bhoginevAbhirakSitam / nidhAnamiva yadAjyamanAhArya parairabhUt // [25] *sarvathAnupabhogyeSu yasya saubhAgyabhAsinaH / na karaH paradAreSu dvijasAreSu cApatat // 32) saM0 1066 pUrva va0 11 mA0 6 zrIdurlabharAjena rAjyaM kRtam / ___ atha tena rAjJA durlabhena zrIpattane zrIdurlabhasaro racayAMcakre / [26] *tasya bhrAtRsutaH zrImAn bhImAkhyaH pRthivIpatiH / viSTapatritayAbhISTapravRttipratibhUrabhUt // 10 __ (atra A. AdarzAnusArI mudritapustakasthaH kAlakramasUcako'yaM pATha etAdRzaH-) [atha saM0 150 (1 1052) zrAvaNasudi 11 zukre puSyanakSatre vRSalagne zrIcAmuNDarAjo rAjye upAvizat / ___ anena zrIpattane candanAthadeva-cAciNezvaradevaprAsAdau kaaritau| saM0 55 (1 1065 ) azvinizudi 5 some niruddhaM varSa 13, mAsa 1, dina 24 rAjyaM kRtaM / 15 saM0 1055 (1 1065 ) azvinazudi 6 bhaume jyeSThAnakSatre mithunalagne zrIvallabharAjadevo rAjye upaviSTaH / asya rAjJo mAlavakadeze dhArAprAkAraM veSTayitvA zIlIrogeNa vipattiH saJjAtA / asya 'rAjamadanazaMkara' iti tathA 'jagajhaMpaNa' iti virudadvayaM saMjAtam / saM0 10 ( 1 1066) caitrazudi 5 niruddhaM mAsa 5, dina 29 anena rAjJA rAjyaM kRtam / saM0 155(10661) caitrazudi 6 gurau, uttarASADhanakSatre makaralagne tabhrAtA durlabharAjanAmA raajye'bhissiktH| 20 anena zrIpattane saptabhUmidhavalagRhakaraNaM vyayakaraNahastizAlAghaTikAgRhasahitaM kAritam / svabhrAtRvallabharAjazreyase madanazaGkaraprAsAdaH kAritastathA durlabhasaraH kArayAMcakre / evaM 12 varSa rAjyaM kRtaM / ] 33) tadanu [AD pratau-saM0 105 (1078) jyeSThasudi 12 bhaume azvinInakSatre makaralagneetAvAnadhikaH pAThaH ] zrIbhImAbhidhAnaM nijamaGgajaM rAjye'bhiSicya svayaM tIrthopAsanavAsanayA vANA rasIM prati pratiSThAsurmAlavakamaNDalaM prApyaM tanmahArAjazrImujhena 'chatracAmarAdirAjacihnAni vimucya 25 kArpaTikaveSeNaiva purato vraja, yadvA yuddhaM vidhehi'-ityabhihito'ntarA dharmAntarAyamuditamavagamya taM vRttAntaM nitAntaM zrIbhImarAjAyaM samAdizya kArpaTikaveSeNa tIrthe gatvA paralokaM sAdhayAmAsa / 34) tataH prabhRti mAlavikarAjabhiH saha gUrjaranRpatInAM mUlavirodhabandhaH sNvRttH||13|| 1P caamunndden| * tArakacihnAGkitAnImAni padyAni kevalaM P pratau praapynte| 2 AD mA(bhrA?)tuH sutaM / 3 P bhaasaath| 4 AD bjeti| 5A bhiimraaje| 6P tiirth| 7 BP maalvraajnyaa| 8AD virodhaH P virodhabandhaH prvRttH| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] muJjarAjaprabandhaH / [ 6. muJjarAjaprabandhaH / ] O 35) atha prastAvAyAtaM mAlavakamaNDalamaNDana zrImuJjarAja caritamevam - purA tasminmaNDale' zrIparamAravaMzyaH zrIsiMha bhaTanAmA nRpatI rAjapATikAyAM paribhraman zaravaNamadhye jAtamAtramati- . mAtrarUpapAtraM kamapi bAlamAlokya putravAtsalyAdupAdAya devyai samarpayAmAsa / tasya sAnvayaM muJja iti nAma nirmame / tadanu sIndhale iti nAmnA sutaH samajani / niHzeSarAMjaguNapuJjamaJjulasya 5 "zrImuJjasya rAjyAbhiSekacikIrnRpastatsaudhamalaGkurvannamandamandAkSatayA nijavadhUM vetrAsanAntaritAM vidhAya praNAma pUrva bhUpatimArarAdha / rAja taM pradezaM vijanamavalokya tajjanmavRttAntamAdita eva tasmai nivedya 'ta bhaktyA paritoSitaH san sutaM vihAya tubhyaM rAjyaM prayacchAmI' ti vadan; 'paramanena sIndhalanAmnA bAndhavena samaM prItyA varttitavyamityanuzAstiM dattvA tasyAbhiSekaM cakAra / janmavRttAntaprasarazaGkinA tena khadayitA'pi nijaghne / tadanu parAkramAkrAntabhUtalaH samastavirdvajjanacakra - 10 vartI rudrAdityanAmnA mahAmAtyena cintitarAjyabhAraH, taM sIndhalanAmAnaM bhrAtaramutkaTatayA''jJAbhaGgakAriNaM svadezAnnirvAsya suciraM rAjyaM cakAra / 21 36) sa sIndhalo gUrjaradeze samAgatya [arbudatalahaTTikAyAM] kAzahadanagarasannidhau nijAM palla nivezya dIpotsavarAtrau mRgayAM kartuM prayAtaH / cauravadhyai bhUmeH sannidhau zUkaraM carantamAlokya, zUlikAyAH patitaM caurazabamajAnan, jAnunAdho vidhAya yAvatpratikiriM" zaraM sajjIkurute tAvattena zabena 15 saGketitaH / tatastaM karasparzAnivArya, zUkaraM taM zareNa vidArya, yAvadAkarSati tAvatsa zo 'hAsapUrvamuttiSThan sIndhalena proce- 'tava saGketakAle zUkare zaraprahAraH zreyAn kiM vA'vabudhya matpradattaH prahAraH ?' iti tadvAkyAnte se chidrAnveSI pretaH tanniHsImasAhasena parituSTo varaM vRNu / ityabhihitaH, 'mama bANaH kSitau mA patatvi' ti yAcite, bhUyo'pi 'varaM vRNu' iti zrutvA, 'madbhujayoH sarvApi lakSmIH khAdhIne 'ti / tatsAhasacamatkRtaH sa preta ityAha- 'tvayA mAlavamaNDale gantavyamiti 120 tatra zrImuJjarAjA sannihitavinAzastatraM tvayA sthAtavyam / tatra tavAnvaye rAjyaM bhaviSyatI 'ti tatpreSitastatra gatvA zrImuJjarAjJaH sampadaH padaM kamapi janapadmavApya punarutkaTatayA [ * pravavRte / anyadA tailikAt pArAciryAcitA / tena nArpitA / tataH kopAduddAlya tatkaNThe jhAlayitvA kSiptA / tailikena rAvA kRtA / rAjA punaH saralAmakArayat / balotkaTatvena bhIto muJjanRpaH / itazca kespi mardanakAriNo mahAkalA 1 Pa *eva vyAkhyAsyAmaH / 2 Pb mAlavamaNDale / 3D siMhadantabhaTa0; BP zrIharSanAmA / 4 A rUpamAtraM; B rUpapAtramatimAtraM / 5 Pa bAlakamavalokya / 6 Pb aputratvena putravA0 / 7 A cAnvayaM / +P pratau 'sA svayaM tasya mukha iti nAma vidadhe' etAdRzaM vAkyam / 8 B sIMdhula; P sindhurAja / 9AD 'rAja' nAsti / 10 AD *maJjulamuJjasya / 11 Pb cikIrSu0 / 12 BP nRpati0 / 13 Pa rAjAnaM taM / 14 BP *mAlokya / 15 BP bhavadbhaktyA / 16 BP ycchaami| 17 B Pa tasya svaja0 | 18 D sajjana0 / 19 AD * rAjyaH / ito'gre D pustake etAdRzyadhikA paGktirupalabhyate 'ciraM sukhamanubhavan kasyAmapi yoSityanuraktazcikkhillAbhidhakarabhamadhiruhya dvAdazayojanIM nizi prayAti pratyAyAti ca / tayA samaM vizleSe jAte imaM dodhakamamaiSIt - (23) *mua paDallA doraDI pekkhisi na gamAri / asADhi ghaNa gajjIiM cikkhili hose'bAri // 1 20 B sindhurAjanAmAnaM / 21 kevalaM Pb pratau idaM padaM dRzyate / 22 AD dIpotsave / 23 AD vadha | 24 Pb zUkaraM prati / 25 B dRDhahAsa0 / 26 D mahApradattaH / 27 Pa tasya sa / etadvidaNDAntargata pAThasthAne Pb pratau 'aTTahAsaM kRtvotpapAta, abhI tuSTaH preto varaM vRNu' etAvAn eva saMkSiptaH pATho labhyate / 28 AD * vinAzastathApi tatra tvayA gantavyameva / kAntargatAH paGktayaH kevalaM Pb pratau likhitA labhyante / * etatkoSTha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 prabandhacintAmaNiH / [prathamaH vanto dezAntarAdAgatA rAjJo militAH / tatpArthAtsvAGge mardanAn dApayati / te ca khakalayA hastapAdAdyaGgAnyuttArya punaH sajjIkurvanti / evaM dvistriH kAritam / hRSTo rAjA sIndhalasyApyevaM kArayati / tasyAGgedhUttAriteSu nizceSTatAM gatasya netroddhAraM cakAra / saJjasya tasya netraharaNe kaH zaktaH / ato'nena prakAreNa ] zrImujhena nigRhItanetraH kASThapaJjaraniyanito bhojaM sutamajIjanat / so'bhyastasamastazAstraH SaTtriMzaddaNDAyudhAnya5dhItya dvAsaptatikalAkUpArapAraGgamaH samastalakSaNalakSito vavRdhe / tajanmani jAtakavidA kenApi naimittikena jAtakaM samarpitam / ___34. paJcAzatpazca varSANi mAsAH "sapta dinatrayam / bhoktavyaM bhojarAjena sagauDaM dakSiNApatham // iti zlokArthamavagamyAsminsati matsUno rAjyaM na bhaviSyatItyAzaGkayAntyajebhyo vadhAya taM samarpayAmAsa / atha tairnizIthe mAdhuryadhuryAM tanmUrtimavalokya jAtAnukampaiH sakampaizceSTadaivataM 10 smaretyabhihite 35. mAndhAtA sa mahIpatiH kRtayugAlaGkArabhUto gataH seturyena mahodadhau viracitaH kAsau dazAsyAntakaH / __ anye cApi yudhiSThiraprabhRtayo yAvadbhavAn bhUpate naikenApi samaM gatA vasumatI mainye tvayA yAsyati // idaM kAvyaM patrake Alikhya tatkareNa nRpataye smrpyaamaas| nRpatistadarzanAtkhedameduramanA azrUNi muzcan bhrUNahatyAkAriNaM khaM nininda / / 15 [27] [*hA hA sallai hiyae kavaM tuha bhoja bhaNiya jaM maraNe / muha pAva duTTa dohaganiThAmaThAmassa tauM saraNe // . [28] iNi rAjiI na hu kAju bhoja guNAgara tUha viNu / kATha divArau Aja jima jAI bhojaha milUM // tato maMtriprabodhavAkyaM rAjJaH[29] sAmiya atihiM ajANu jaM iNa pari bolaI hiva / jANyA ehu pramANu kIdhauM jaM na kayatthiyai / / iti rAjJA bhUyo bhUyo vilapyamAnena] 20 37) atha taistaM sabahumAnamAnIya yuvarAjapadavIdAnapUrva saMmmAnya tilaGgadezIyarAjJA zrItailipa. devanAnnA sainyapreSaNairAkrAnto rogagrastena rudrAdityanAmnA mahAmAtyena niSiddhyamAno'pi taM prati pratiSThAsuH, [*maMtriNA uktam [30] deva amhArI sISa kIjai avagaNiai nahI / tUM cAlaMtI bhISa iNi maMtrihiM hussai sahI // 25 [31] rulIyauM rAyaha rAju taI baiThai maI laMghIyai / e puNi vaDauM akAju tUM jANe mAlava dhaNI // [32] sAmI muhatau vInavai e chehalau juhAru / amha Aisu hiva sIsi tuha paDatauM dekhU chAru // -iti maMtriNA niSiddho'pi sasainyazcacAla / ] godAvarI saritamavadhIkRtya tAmullaGghaya prayANakaM na kAryamiti zapathadAnapUrva vyASiddho'pi" taM purA SoDhA nirjitamityavajJayA pazyannatirekavazAttAM saritamuttIrya skandhAvAraM nivezayAmAsa / 30 rudrAdityo nRpatestadvRttAntamavagamya kAmapi bhAvinImavinItatayoM vipadaM vimRzya svayaM citAnale . 1 ADPa smstraajshaastrH| 2 ADP 'daNDa' nAsti / 3 A taajikvidaa| 4 BP saptamAsAH; Pa. saptamAsaH / 5 PPa bhojadevena bhoktavyaM / 6 PPa mavadhArya / 7 AD *mvdhaary| 8 BP bhihitH| 9 DontakRt / 10 Db sarve'pi cAstaM gtaaH| 11 Db muj| * koSThakAntargatAH pazyaH kevalaM Pa pratau labhyante / 12 Pb sthaapite| 13 AP byASidhya; Pa niSidhya; B vyaassidhi| 14 P nivezya sthitH| 15 B taM nRpatervR0; P taM nRpasya vR0; AD nRpaternu / 16 PPa omAkarNya / 17 P bhAvinI vipadaM vimRzya nRpasyAvinItatayA citAnale / Jain Education Interational Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] / munyjraajprbndhH| prvivesh| atha tailipene tatsainyaM chalabalAbhyAM hataviprahataM kRtvA muJjarajvA vivadhya zrImuJjarAjo jagRhe / kArAgRhe nihitaH / kASTapaJjaraniyantrito mRNAlavatyA tadbhaginyA paricAryamANastayA saha jAtakalatrasambandhaH, pAzcAtyairnijapradhAnaiH suraGgAdAnapUrva tatra jJApitasaGketaH, kadAciddarpaNe svaM pratibimbaM pazyannajJAtavRttyA pRSThataH samAgatAyA mRNAlavatyA vadanapratibimbaM jarAjajeraM mukure nirIkSya yUnaH zrImuJjasya vadanasAmIpyAttadvizeSavicchAyatayA tAM viSaNNAmAlokyaivamavAdIt- 5 36. muJju bhaNai muNAlavai juvvarNa gayau~ na jhUri / jai sakkara sayakhaNDa thiya toi sa mIThI cuuri"|| iti tAM sambhASya svasthAnaM prati yiyAsustadvirahAsaho bhayAttaM vRttAntaM jJApayitumazakto bhUyo bhUyaH procyamAno'pi tAM cintAmanucarana, alavaNAtilavaNarasavatI bhojito'pi tadAsvAdAnavabodhAttayA nirbandhabandhurayA girA sapraNayaM pRSTaH prAha-'ahamanayA suraGgayA svasthAne gantAsmIti / cedbhavatI tatra samupaiti tadA mahAdevIpade'bhiSicya prasAdaphalaM darzayAmI"tyabhihite, 'yAvadA-10 bharaNakaraNDikAmupAnayAmi tAvatkSaNaM pratIkSakhe'tyabhidadhAnA'sau kAtyAyinI 'tatra gato mAM parihariSyatIti vimRzantI svabhrAturbhUpatestaM vRttAntaM nivedya, vizeSato viDambanAya bandhanabaddhaM kArayitvA pratidinaM bhikSATanaM kArayAmAsa / sa pratigRhaM paribhramannirvedameratayemAni vAkyAni papATha / tathAhi - ___ 37. *sau cittaha saTThI maNaha battIsa~DA hiyAha / ammI te nara DhaDDhasI je vIsasaI tiyAMha // 15 api ca - 38. jholI" tuTTavi kiM na mUu~ ki hUu na chAraha puchu / 'hiNDai dorI doriyau~ jima makaDe tima muju // tidA proktaM sadbhirnarai: [33] citti visAu na ciMtIyai rayaNAyara guNapuJja / jima jima vAyai vihi paDahu tima nacijai muJja // tataH kenApi dayArdracetasA satA kathitam 20 __ [34] sAyaru pA(khA)i laMka gahu gaDhavai dasa ziru rAu / bhagga Sa(kha)i so bhaji gau muMja ma karasi visAu // tathA ca 39. gaya* gaya raha gaya turaya gaya pAyakkaDAni micca / saggaTThiya kari mantaNauM muhuMtA" rudAica // __ athAnyasminvAsare kasyApi gRhapatehe bhikSAnimittaM nItaH / paDukarUpANiM tatpanI takraM pAyayitvA garvoddharakandharAM bhikSAdAnaniSedhaM viddhatIM muJjaH prAha 25 1 Pa tailipdeven| 2 Pa nAsti / 3 Pb dRDhamuJja / 4 Pa vijgRhe| 5 P kArAgAre kASThapaJjare kSiptaH / kamalAdityamaMtriNA mocitH| kASThApavarakamadhye rakSyamANo mRnnaalvtyaaH| 6 PD muJja; B pabhaNai muhuuN| 7 P miNAla0; Pa mnnaal| 8 DP jubvaNa / 9 A gayuM mana D gayuM na; P giDaM m| 10 P kiya; Pb hui| 11 Pb bhUri / 12 AD jnyaapitu| 13 Pa lvnnaaN| 14 Pa darzayAmi iti tAvatkSaNa; Pb darzayAmIti tAvat kSaNaM pratIkSasvetyabhidadhAnA bhAbharaNakaraNDikAmupAnayAmi asau ttr| 15 PPa 'sau tatra gato mAM kAtyAyinI pri0| 16 ABD prtigRhN| 17 Pb medurcetsktyaa| 18 A. vinA naastynytr| * D pustake- saucittaharisaTThI mammaNaha battIsaDIhiyAM / hiammi te nara davasIjhe je vIsasaI thiyaaN|' etAdRzIyaM bhraSTapAThA gaathaa| 19 B battIsaDI; Pa pNcaasddii| 20 A hiyAha; B hiyaaii| 21 Pa ruccii| 22 P ddhaaddhsii| 23 Pa triyAMha; Da je pattijai taaNh| 24 AD nAsti / 25 D jhaalii| 26 A truTTI; B tuTTI; P truvi; Pa chuvi / 27 A muya; Pa muuydd| 28 A kiM na hUya; B hUya kima haja; Pa na huuyu| 29 AD punyj| + Pa pratau 'ghari ghari baddhaDa bhAmIyai' etAdRzaH paadH| 30 P doriu; D bndhiiyu| 31 B makkaDu; PD maMkaDa / 32 DP muj| etacihnAMkitAni padyAni paGkayozca kevalaM Pa pratau praapynte| 33 P naasti| 34 Bhy| 35 Pa hiu| 36 B mahatA, Pa mahaMtA; Pb tthkur| 37 Pa bhikssaarth| 33 maNAla0; Pa L kiya; Pb ha iti tAvarakSaNaM; P nA 15 PPa Sad Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [prathamaH 40. *bholI mundhi ma gavvu kari pikkhivi paDarUyAI / caudaha' saiM chahuttaraI muJjaha gayaha gayAI // {sA itthamuttaraM dadau[35] cyAri baillA dhenu dui miTThA bullI nAri / kAhuM muMja kuDaMbiyAha gayavara bajjhaI bAri // punarbhrAmyamANena muMjena vApyAmupaviSTena rAjJA vitarkitena satA proktam5 [36] "ApadgataM hasasi kiM draviNAndha mUDha lakSmIH sthirA na bhavatIti kimatra citram / tvaM kiM na pazyasi ghaTIrjalayatracakre riktA bhavanti bharitAH punareva riktAH / / tathA pRSThe lagnaiH puruSaiviDambyamAna ityUce[37] 'je thakkA golA naI hUM bali kI tAha / muMja na divau vihaliu riddhi na diTTha khalAhaM // "punaH khaM mandabuddhitvaM saran ityuktavAn- . 10 [38] 'dAsihi neha na hoi nAnA nirahi jANIyai / rAu muMjesaru joi ghari ghari bhikkhu bhamADIi // api ca[39] vesA chaMDi vaDAyatI je dAsihi raccaMti / te nara muMjanarinda jima paribhava ghaNA sahati // [40] mA maGkaDa kurUdvegaM yadahaM khaNDito'nayA / rAmarAvaNamuJjAdyAH strImiH ke ke na khaNDitAH // [41] re re yatraka mA rodIryadahaM bhrAmito'nayA / kaTAkSAkSepamAtreNa karAkRSTau ca kA kathA // 15 [42] jA mati pacchai sampajai sA mati pahilI hoi / muJja bhaNai muNAlavai vidhana na veDhai koi || [43] suhRddevendrasya RtupuruSatejozajanakaH pramItaH zayyAyAM sutvirhduHkhaaddshrthH|| ___ jvalattailadroNyAM nihitavapuSastasya nRpatezcirAtsaMskAro'bhUdahaha viSamAH karmagatayaH // [44] alaGkAraH zaGkAkaranarakapAlaM parijano vizIrNAGgo bhRGgI vasu ca vRSa eko bhuvyaaH| avastheyaM sthANorapi bhavati sarvAmaragurorvidhau vake mUrdhni sthitavati vayaM ke punaramI // } 20 itthaM suciraM bhikSAM bhrAmayitvA vadhyabhUmau nRpAdezAdadhavidhau nItaH {san paridhAnavastraM gRhItaH / tadoce[45] iyaM kaTI mattagajendragAminI vicitrasiMhAsanasaMsthitA sadA / __ anekarAmAjaghaneSu lAlitA vidhervazAnirvasanIkRtA'dhunA // tadanu mujena pRSTaM kayA mAraNaviDambanayA mAM mArayiSyatha / vRkSazAkhAvalambanAt / tadovAca25 [46] ka tarureSa mahAvanamadhyagaH ka ca vayaM jagatIpatisUnavaH / __ aghaTamAnavidhAnapaTIyaso duravabodhamaho caritaM vidheH||} * P dhaNavantI mA gacca vahisi; Pa mA goliNi gavu vhisi| 1 AD cudsii| 2A chahattaraiM; P bahuttaraha / It etat koSThakAntargataH eSaH sarvopi pAThaH AB pratau na vidyate / D, P, Pa, Pb AdarzeSu bhinnabhinnakrameNa nyUnAdhikarUpeNa ca etatpAThagatAni padyAni smuplbhynte| 3 Pa atha tayA proktam / +D pustake nAstIdaM padyam / 4 Pa mIThA bolii| 5 Pa kAhauM / 6 Pa kunnNbiyaa| 7 Pa bji| ! etacihnAGkitAni etAni padyAni vAkyAni ca Pa Adarza evopalabhyante / $ imo dvau zloko D pustake labhyete; Pb pratau anayoH sthAne etAdRza eka eva zlokaH re re maNDaka mA rodIryadahaM khaNDito'nayA / rAmarAvaNabhImAdyA yoSidbhiH ke na khaNDitAH // etacihnAMkitAni padyAni Pa pratau noplbhynte| ||D pustake etatpadyAne 'yazApuJjo muo.' etatpadyaM likhitaM labhyate, taca P AdarzAnusAreNa prakaraNAnte sthitaM, tatraiva sambaddhaM pratibhAti / + ito'gre D pustake 'ApadgataM hasasi kiM.' etatpadyaM prApyate, taSa Pa AdarzAnusAreNetaH pUrvamevAgatamasti / - ito'gre D pustake 'sAyarakhAi laMkagaDha0' idaM padyaM vidyate, taJca Pa aadrshaanusaarennopryaagtm| {x eSa pAThaH kevalaM Pa pratau prApyate / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| tairiSTaM daivataM smara ityabhihitaH prAha 41. lakSmIryAsyati govinde vIrazrIrvIravezmani / gate mujhe yazaHpuje nirAlambA sarasvatI // ityAdi tadvAkyAni 'bahUni yathAzrutamavagantavyAni / tadanu taM mujhaM nihatya tacchiro rAjAGgaNe zUlikAprotaM kRtvA nityaM dadhiviliptaM kArayannijamamarSe puposs| - 42. yazaHpuJjo muJjo gajapatiravantikSitipatiH sarasvatyAH sUnuH samajani purA yaH kRtiriti / __sa karNATezena khasacivakubuddhyaiva vidhRtaH kRtaH zUlIproto'styahaha viSamAH krmgtyH|| 38) "atha mAlavamaNDale tadbhuttAntavedibhiH sacivastabhrAtRvyo bhojanAmA raajye'bhyssicyt| // iti zrImerutuGgAcAryaviracite pravandhacintAmaNau nRpazrIvikramAdityapramukhamahAsAttvikaparopakArAdi guNaratnAlaGkRtanRpaticaritavarNano nAma prathamaH prakAzaH // graMthAgra 404 // 0 [7. atha bhoja-bhImaprabandhaH / ] ___39) atha [saMvat 1078 varSe] yadA mAlavakamaNDale zrIbhojarAjA rAjyaM cakAra tadA'tra gUrjaradharitryAM caulukyacakravartI zrIbhImaH pRthivIM zazAsa / kasminnapi nizAzeSe sa zrIbhojaH zriyazcaJcalatAM nijacetasi cintayan kallolalolaM nijaM jIvitaM ca vimRzan prAtaHkRtyAnantaraM dAnamaNDape'nucarairAhUtebhyo'rthibhyo yadRcchayA suvarNaTaGkakAn daatumaarebhe| 40) atha rohakAbhidhAnastanmahAmAtyaH kozavinAzAttadaudAryaguNaM doSaM manyamAno'parathA taM 15 dAnavidhi niSeddhumakSamaH sarvAvasare bhagne sabhAmaNDapabhArapaTTe 43. *'Apadarthe dhanaM rakSet' ityakSarANi khaTikayA'lekhi" / prAtaryathAvasaraM nRpatistAnvarNAnnirvarNya samastaparijane taM vyatikaramapahuvAne 'bhAgyabhAjaH kva cApadaH' iti nRpatinA likhite, 'daivaM hi kupyate kApi' evaM mannilikhanAdanantaraM nRpatinoM tadvilokya 'saMzcito'pi vinazyati // iti puro likhite sa sacivo'bhayaM yAcitvA svalikhitaM vipiyAmAsa / tadanu "iyaM paNDitAnAM pazca-20 zatI mama manogajaM jJAnAGkuzena vazIkartumamAtraM mahAmAtrasannibhA yathA yAcitaM grAsaM labhate / tathA hi,-kaGkaNotkIrNamAryAcatuSTayametat ___ 1 AD tairktmissttN| 2 D nAsti; A sa muJjaH; Pa itybhihite| 3 Pa mndire| 4 D 'bahUni' nAsti; P 'tadvAkyAni bahUni' sthAne 'ttsuuktaani'| TPb pratI iyaM paMktiretAdRzI labhyate-'tato mAlave tad viditvA tatsacivaistadbhAtRnyo bhojo rAjye nystH|' 5 P Pa *caaryaaviHkRte| 6 Pa ocuuddaamnnau| $ AD pratau asyAH paMktyAH sthAne 'iti zrIvikramapramukhanRpavarNano nAma prathamaH srgH| etAdRzI pNktilbhyte| 7 etad vAkyamAnaM Pb pratau upalabhyate / 8 A caulky0| 9 D vaMzIya / 10 P nAsti; B maalvmhiipaalo| 11 B raajshriyH| 12 BP 'nija' naasti| 13 Pa svaM / 14 Pa cintayan / 15 P hemaTaM; Pa svrnnttN| 16 P Pa rodikaabhiH| 17 Pb sevaavH| * Pa pratau 'Apadarthe dhanaM rakSed dArAn rakSed dhanairapi / AsmAnaM satataM rakSed dArairapi dhanairapi // ' eSa saMpUrNaH zloko likhito lbhyte| 18 BP lilekha / 19 B parijanena Pa prissjne| 20 B 0mapahavAnena / + etatpAdasthAne B 'zrImatAM kuta ApadaH'; P 'mahatAmApadaH kutaH' etAdRzaH pAThaH / 21 BP kupyti| 22 P matriNA likhite| 23 BP nRpenn| 24 ADP snycyopi| 25 BP Pa svaM lekhakaM / 26 BP jJApayAmAsa / 27 AD 'iyaM naasti| 28 P amAtra; De-d atimAtraM; Pb manA atra / 29 AD mahAmAtya / 30 Pb catuSkametat ; BP catuSTayamidaM; Pa catuSTayaM ca / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 10 prbndhcintaamnniH| [ dvitIyaH 44. idamantaramupakRtaye prakRticalA yAvadasti sampadiyam / vipadi niyatodayAyAM punarupakartuM kuto'vasaraH // 45. nijakaranikarasamRddhyA dhavalaya bhuvanAni pArvaNazazAGka / suciraM hanta na sahate hatavidhiriha susthitaM kmpi|| 46. ayamavasaraH saraste salilairupakarttamarthinAmanizam / idamapi sulabhamambho bhavati purA jaladharAbhyudaye // 47. katipayadivasasthAyI pUro dUronnatazca bhavitA te / taTinItaTadupAtini pAtakamekaM cirasthAyi // 5 48. kiM ca- yadanastamite sUrye na dattaM dhanamarthinAm / taddhanaM naiva jAnAmi prAtaH kasya bhaviSyati // itikhakRtaM kaNThAbharaNIbhUtaM zlokamiSTaM mantramiva japan',manin' pretaprAyeNa bhavatA kathaM viprlbhye| 41) athAnyasminnavasare rAjA rAjapATikAyAM saJcaran sarittIramupAgataH / tannIramullaGghayAgacchantaM dAridyopadrutaM kASThabhAravAhakaM kamapi vipraM prAha 49. 'kiyanmAnaM jalaM ? vipra' 'jAnudapnaM narAdhipa!' / iti tenokte ___'kathaM seyamavasthA te?' iti nRpeNa 'punarukte 'na sarvatra bhvaadRshaaH||" iti tadvAkyAnte yat pAritoSikaM nRpatirasmai adApayat tanmantrI dharmavahikAyAM zlokabaddhaM lilekha / tadyarthI 50. lakSaM lakSaM punarlakSaM mattAzca daza dantinaH / dattaM bhojena" tuSTena jAnudanaprabhASiNe" // 42) athAnyasyAM nizi nizIthasamaye'kasmAdvigatanidro rAjA rAjAnaM gaganamaNDale navodita15 mAlokya skhasArasvatAmbhodhipronmIladdhelAnibhamidaM kAvyA mAha. 51. yadetaccandrAntarjaladalavalIlAM prakurute" tadAcaSTe lokaH zazaka iti no mAM prati tathA / iti rAjJA bhUyobhUyo nigadyamAne kazcicauro nRpasaudhe khAtrapAtapUrva kozabhuvane pravizya" pratibhA bharaM niSeddhumakSamaH ahaM vinduM manye tvadarivirahAkrAntataruNIkaTAkSolkApAtavraNazatakalaGkAGkitatanum // 20 iti tatpaThanAnantaraM cauramagarakSaiH kArAgAre nivezayAmAsa / tato'harmukhe sabhAmupanItAya tasmai caurAya yatpAritoSikaM rAjJA prasAdIkRtaM taddharmavahikAniyukto niyogyevaM kAvyamalikhat52. amuSmai caurAya pratinihitamRtyupratibhiye prabhuH prItaH prAdAduparitanapAdadvayakRte / suvarNAnAM koTIrdaza dazanakoTikSatagirIn karIndrAnapyaSTau madamuditaguJjanmadhulihaH // ['punaranyadA gavAkSajAlikApraviSTaM candraM dRSTvA prAha . 1 AD .toditAyAM / 2 AD kimapi / 3 PdUronnatopi; AD duronnatopi cnnddryH| 4A ' kiMca' nAsti / 5 AD Pb bharaNIkRtaM / 6 AD miSTamantravajapan / 7P Pa nAsti / 8A labhyaH; D lmbhyH| 9D nRpeNoke viprH| dvidaNDAntargatapAThasthAne Pb pratau 'tadvAkyaM cintayan pAritoSike lakSasvarNamadApayat / tad bhANDAgAriko nArpayati / pherakameva kArayati / tadAjJA jJAte pratipherakaM lakSaM varddhayati nRpaH / vAradvayapherake lakSatrayaM daza gajAnadApayat viprAya tasmai / ' etAdRzo vistRtaH paatthH| 10 Pa yathA tat; P nAsti / 11 P Pb vinA'nyatra 'deven'| 12 D prbhaassnnaat| 13 D athAnyadA; B atha nishaayaaN| 14 AD vel| 15 BP *muuce| 16 Pa vitnute| 17 Pb prvissttH| 18 BP tatpaThitAnantaraM / 19 BD rksskaiH| 20 Pb omupniiy| 21D tossk| 22P kAmyenAlikhat ; Pb kaavybddhmH| 23 Pa bhye| koSThakAntargataM varNanaM Pb vinA'nyatra nopalabhyate / Jain Education Interational Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] bhoja-bhImaprabandhaH / [ 47 ] gavAkSamArgapravibhaktacandriko virAjate vakSasi suzru te zazI / tadavasare praviSTena caureNoktam pradattajhampaH stanasaGgavAJchayA vidUrapAtAdiva khaNDazo gataH // etasyApi tathaiva dAnaM dharmavahikAyAM nivezanaM ca / ] 43) aMtha kadAcittasyAM vAcyamAnAyAM svameva sthUlalakSaM manyamAno darpabhUtAbhibhUtaM iva 53. tatkRtaM yanna kenApi taddattaM yanna kenacit / tatsAdhitamasAdhyaM yattena ceto na dUyate // iti svaM muhurmuhuH zlAghyamAnaH, kenApi purAtanamantriNA tadgarvakharvacikIrSayA zrIvikramarkadharmavahikA nRpAyopaninye / tasyA uparitanavibhAge prathamataH prathamaM kAvyametat 54. *vakrAmbhoje sarasvatyadhivasati sadA zoNa evAdharaste bAhuH kAkutsthavIrya smRtikaraNapaTurdakSiNaste samudraH / vAhinyaH pArzvametAH kSaNamapi bhavato naiva muJcantyabhIkSNaM svacche'ntarmAnase'sminkathamavanipate te'mbupAnAbhilASaH / / 10 + asya kAvyasya pAritoSike dAnaM yathA 27 55. aSTau hATakakoTayastrinavatirmuktAphalAnAM tulAH paJcAzanmadagandhamattamadhupakrodhoddhurAH sindhurAH / azvAnAmayutaM prapaJcacaturaM vArAGganAnAM zataM daNDe pANyaMnRpeNa DhaukitamidaM vaitAlikasyArpitam // iti tatkAvyArthamavagamya tadaudAryavinirjitagarvasarvasvastAM vahikAmarcayitvA yathAsthAnaM prasthApayat / 44) pratIhAreNa vijJaptaH - 'khAmin ! devadarzanotsukaM sarakhatIkuTumbaM dvAramadhyAste' | 'kSipraM 15 pravezaye 'ti rAjAdezAdanu prathamapraviSTA' tatpreSyA prAha 56. bApo vidvAn bApaputro'pi vidvAn AI viduSI AIdhuApi viduSI / . kANI ceTI sApi viduSI varAkI rAjan " manye vidyaputraM kuTumbam // iti tasyAH " prahasanaprAyeNa vacasA nRpatirISadvihasya tajyeSThapuruSAya samasyApadamAha - 'asArAtsAramuddharet' / 57. dAnaM vicAd RtaM vAcaH kIrtidharmau tathAyuSaH / paropakaraNaM kAyAdasArAtsAramuddharet // atha" nRpatistatputrAya - 'himAlayo nAma nagAdhirAjaH; maiMvAlazayyAzaraNaM zarIraM / ' iti nRpativAkyAnantaram - 58. tava pratApajvalanAjagAla himAlayo nAma nagAdhirAjaH / cakAra menA virahAturAGgI pravAlazayyAzaraNaM zarIram // iti samasyAyAM pUritAyA" jyeSThasya patnIM prati rAjJA " - "kavaNu piyAvauM khIru' iti samasyApade samarpite" 1 BP iti / 2 Pa drpaabhibhuut| 3 Pa vikramArkasya; A vikramArkavahikA / * B Adarza etatpadyaM nopalabhyate; AD Adarza prathamaM 'aSTau hATaka0' idaM padyaM tadanantaraM ca etatpadyaM likhitaM labhyate / 1 kevalaM P pratau iyaM paMktirlabhyate; asyAH sthAne Pa pratau 'etattuSTidAne' ityeva vAkyaM / 4 BP tAruNyopacayaprapaJcitadRzAM; Pa lAvaNyopacayaprapaJcacaturaM / 5 BP pANDu0 / 6BP taM; P nAsti / 7 AD asthA0 / 8 A prathamaM praviSTastataH preSyaH; D * praviSTaM tatpreSyaH; P 'tatpreSyA' sthAne 'ceTI' / 9-10 D pustake 'viduSI' sthAne 'viuSI' / 11 A rAjanmAnyaM bhoja (B 'bhoja' sthAne 'viddhi) vidvatkuTumbaM / 12 D tasya / 15 Pb nAsti / 16 AD rAjA; P prAha / etAdRzaM vAkyamidam / 13 Pa iti nRpaH / 14 AD 'cakAra menA virahAturAGgI' iti dvitIyaH pAdaH / 17 AD rAjJA'rpite; B rAjJA sama0; P pratau ' iti rAjadatte samasyApade sA prAha-' For Private Personal Use Only 5 20 25 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH 59. jaIyaha' rAvaNu jAIyau dahamuhu ikku sarIru / jaNaNi viyambhI cintavai kavaNu piyAvauM khIru // setthaM pUrayAmAsa / atha rAjJA dAsI prati-kaNThi vilullai kAu' iti samasyApadam / 60. kavaNihiM virahakarAliaI uDDAviu" varAu / sahi accabhua di8 maI kaNThi vilullai kAu // setthaM pUrayAmAsa / sutAM vismRtya rAjJA tAni sarvANi satkRtya visRSTAni / 5 atha rAjA visRSTasarvAvasarazcandrazAlAbhuvi vidhRtAtapatraH paribhraman dvAHsthena vijJaptasutA". vRttAnto nRpaH-ucyatAmiti tAM prati prAha / atha sA "Uce61. rAjan ! "muJjakulapradIpa nikhilakSmApAlacUDAmaNe yuktaM saJcaraNaM tavAtra bhavane" chatreNa rAtrAvapi / ___ mA bhUttvadvadanAvalokanavazAd vrIDAvilakSaH zazI mA bhUcceyamarundhatI bhagavatI duHzIlatAbhAjanam / / iti tadvAkyAnantaraM tatsaundaryacAturyApahRtacittastAmudrAhya bhoginIM cakAra / 10 45) athAnyadA yamalapatreSu satkhapi sandhidUSaNotpattaye zrIbhojarAjA gUrjaradezavijJatAM jijJAsuH sAndhivigrahikakare kRtvemAM gAthAM zrIbhImaM prati prAhiNot 62. helAniddaliyagaindakumbhapayaDiyapayAvapasarassa / sIhasse maeNa samaM na viggaho neva sandhANaM // iti taduttararUpAM gAthAM yAcamAnoM' bhImaH sarveSAmapi mahAkavInAM taduttarahetUna vividhAna gAthAbandhAna phalguvalgitAn vicintayan [*Aste; tadA nagarAntaH zrIjainaprAsAde ekAyAM nRtta15 sajjAparAyAM stambhamavaSTabhya sthitAyAM nartakyA maMtriNA tatropaviSTaziSyapAtstimbhe vyAvarNayite ziSyaH prAha[48] yatkaGkaNAbharaNabhUSitabAhuvalleH saGgAtkuraGgakadRzo nvyauvnaayaaH| na khidyase na valase na ca kampase tvaM tatsatyameva dRSadA parinirmito'si // tatvarUpe mantriNA rAjJo vijJapte, rAjA AcAryAnAhUya papraccha / *] 20 63. andhayasuANa kAlo bhImo puhavIi nimmio vihinnaa| jeNa sayaM pina gaNikA gaNaNA tujjha ikkss| iti govindAcAryaviracitAM tAM cetazcamatkArakAriNIM gAthAM tasya pradhAnasya kare prasthApya sandhidUSaNamapAharat / 1B jaI ha; P Pa jiiyi| 2 P jaaii| 3 AP * muha / 4 A Pa zarIra / 5 P maai| 6 B viyaM bhiya / 7 P nAstIdaM vaakyN| 8 AD 'dAsI prati' nAsti; Pa 'rAjJA' nAsti; P 'atha rAjJA' sthAne 'sutAM vismRty'| 9 P vilullau / 10 AD kaannvihiN| 11 D paI uddddaaviyu| 12 P sahIya acunbhuy| 13 B die; P dittuN| 14 AD srvaavsre| 15 AD paribhraman vidyH| 16 AD vijJaptaH sutA0; Pa sutAvRttAnte; Pb sutaavisrjnvRttaaNtH| 17 ABD 'Uce' nAsti; Pa soce| 18 AD Pa 'muJja' sthAne 'bhoj'| 19 AD bhuvane; B Pa bhvtH| 20 AD tassaundaryApahRta0; B tdaudaarycaaturyaap0| 21 Pb prinniiy| 22 AD siNhss| 23 P anottrruupaaN| 24 D yAcyamAno; AB pavyamAno; P vilokayan ; B pkhymaanaanaaN| 25 D vinA naasti| * koSThakAntargataH pAThaH kevalaM P pratau praapyte| 26 AD puhavI bhImo y| 27 ABD cmtkaarinniiN| atra etadvarNanAgre AD Adarza nimnoddhRtaM varNanaM vidyate paraM BP AdarzAnusAreNopariSTAt kiJcitprakArAntareNa prApyate / 'kasminnapyavasare pratihAraniveditaH ko'pi puruSaH sabhAM pravizya zrIbhoja prati ___ambA tuSyati na mayA na snuSayA sApi nAmbayA na mayA / ahamapi na tayA na tayA vada rAjankasya doSo'yam // iti tadvAkyAnamtaraM tadAjanmadAridyadrohi pAritoSikaM dApayAmAsa / ' Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] bhoja-bhImaprabandhaH / 29 46) atha kasyAmapi nizi himasamaye vIracaryayA' nRpatiH paribhraman kasyApi devakulasya puraH kamapi puruSaM 64. * zAnto'gniH sphuTitAdharasya dhamataH kSutkSAmakukSermama zItenoddhuSitasya mASaphalavaccintArNave maJjataH * / nidrA kAya mAniteva dayitA santyajya dUraM gatA satpAtrapratipAditeva kamalA na kSIyate zarvarI // iti paThantaM zrutvA nizAntamativAhya taM prAtarAhUya papraccha- 'kathaM bhavatA nizAzeSe'tyantazIto- 5 padravaH soDhaH ? / 'satpAtrapratipAditeva kamale ti saGketapUrvamAdiSTaH - 'khAmin! mayAtra ghanatricelIbalena zItamativAhyate' / sa iti vijJapayan, 'kA tava tricelI' ti' bhUyo'bhihita' "idamapAThIt65. rAtrau jAnurdivA bhAnuH kRzAnuH sandhyayordvayoH / rAjan zItaM mayA nItaM jAnubhAnukRzAnubhiH // sa itthaM vadan rAjJA lakSatrayaidAnena paritoSitaH / 66. dhArayitvA tvayAtmAnamaho tyAgadhanA 'dhunA / mocitA balikarNAdyAH sacce to guptavezmanaH // iti sasArasArakhatodgAraparaiH, tatpAritoSikadAnAkSameNa rAjJA " soparodhaM nivAritaH / ( atra Pb pratau nimnagatamadhikaM varNanamupalabhyate - ) 10 [49] zItatrA na paTI na cAgnizakaTI bhUmau ca ghRSTA kaTI nirvAtA na kuTI na tandulapuTI tuSTirna caikA ghttii| vRttirnArabhaTI priyA na gumaTI tannAdhame saMkaTI zrImadbhoja tava prasAdakaraTI bhaktAM mamApattaTI | atra kAvyakartre 11 'TI' kArapramitalakSadAnaM bhojasya jJeyam / kadAcitkasyApi vidvatkulasya vAsArthaM gRhANi vilokyamAnAni santi / teSvasatsu 'tantuvAyadhIvarAdIn karSayantu'iti rAjJA prokte rAjapuruSAstAn karSayanti yAvattAvattantuvAyastAnavasthApya rAjapArzve gataH / 'deva ! kasmAnmAM karSayasI'ti tenokte, rAjAha - 'tvaM kAvyaM karoSi ?' tataH sa [50 ] kAvyaM karomi na ca cArutaraM karomi, yattatkaromi na ca siddhyati kiM karomi / bhUpAlamaulimaNilAlitapAdapITha zrIsAhasAGka kavayAmi vayAmi yAmi // dhIvaravadhUrapi mAMsaM kare kRtvA rAjAntike gatA''ha [51] deva tvaM jaya kAsi lubdhakavadhUrhaste kimetat palaM kSAmaM kiM sahajaM bravImi nRpate yadyasti te kautukam / gAyanti tvadaripriyAzrutaTinItIreSu siddhAGganA gItAndhA na caranti deva hariNAstenAmiSaM durbalam // ityukti pratyuktimayaM kAvyadvayaM zrutvA tAn nagarAntaH sthApayAmAsa / [ 52] azvA vahanti bhavanAni satoraNAni gAvazcaranti kamalAni sakesarANi / pItaM ca yatra dadhi nAsti tileSu tailaM prAsAdavArazikhareSu mRgAzcaranti || anyadA kazcitkovido madoddhuro'vajJayA tannagarajanAn gehenarddina iva manyamAno vAdArthamAjagAma / purAbhyarNe 25 kamapi vastradhAvanaparaM puruSaM prati prAha - ' re re zATakamalanirdhATaka nagare kA kA vArtA ?' sa prAha tataH kAmapi bAlikAM pratyAha - ' kA tvam ?' sAha [ 53 ] 1 Pa ekasyAM / 2 B * caryAyAM; A 0 caryayA nisRtaH / * D Pa prathamadvitIyapAdau vyatyayena likhitau labhyete / 3 BP * pyapamA0 / 4 P AkarNya | 5 Pb nibhRnnizAzeSamati0 / 6 A 'tyantopadravaH; P nizAyAM zItopadravaH / 7 AD * pUrva samAdiSTaM / 8 Pa vastratrayIti / 9 Pb 'bhihitavAn / 10 tata idamapAThIt / 11 P lakSatrayeNa / tyAgAdhvanA / 13 P* dvAraparapare: Pa 0 dvAraparaM / 14 Pa rAjA lakSatrayadAnena / 12 D 15 20 mRtakA yatra jIvanti ucchrasanti gatAyuSaH / svagotre kalaho yatra tasyAhaM kulabAlikA // 30 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH tadarthamanavabudhyamAnaH, bAlikA api yatra evaMvidhAstatra vidvAMsaH kIdRzA bhaviSyantIti vicArya pshcaadgtH|] 47) athAnyasminnavasare rAjA rAjapATikAyAMgajAdhirUDhaH purAntarA saJcaran kamapi roraM bhUmipatitakaNAMzcinvantamavalokya67. niyauyarapUraNammi ya asamatthA kiM pi tehiM jAehiM / -iti tenArddhakavinA pUrvArddha prokte; susamatthA vi hu na parovayAriNo tehi vi na kiM pi // 68. *'te hi vi na kiMpi' bhaNie bhojanarindeNa dAnasareNa / dinnaM mAyaMgasayaM egA koDI hiraNNassa // iti tadvacanAnte; 69. parapatthaNApavanaM mA jaNaNi jaNesu erisaM puttaM / -iti tadvAkyAdanu mA uyare vi dharijasu patthaNabhaGgo kao jehiM // sa" iti vadan 'kastvamiti rAjJAbhihito nagarapradhAnaiH "bhavadvividhavidvaghaTAyAmaparathA pravezamalabhamAno'nenaiva prapaJcena khAmidarzanacikIrayaM rAjazekharaH' iti jnyaapitH| taducitamahAdAnaH prasAdIkRte 15 [14] 'uddAmAmbudanAdanRttazikhinIkekAtirekAkule suprApaM salilaM sthaleSvapi tadA nistarSa ghAgame / bhISme grISmabhare parasparadarAdAlokamAnaM dizo dInaM mInakulaM na pAlayasi re kAsAra kA sAratA // 70. mekaiH koTarazAyibhirmatamiva kSmAntargataM kacchapaiH pAThInaiH pRthupaGkapIThaluThanAdyaminmuhurmUchitam / ___ tasminneva sarasyakAlajaladenonnamya taceSTitaM yenAkumbhanimamavanyakariNAM yUthaiH payaH pIyate // -itykaaljldraajshekhroktiH| 20 48) artha kasminnapi saMvatsare avRSTibhAvAtkaNartRNAnAmaprAptyA duHsthe deze sthAnapuruSairbhojAgamaM jJApitaH zrIbhImazcintAM prapanno daumaranAmAnaM sandhivigrahikamAdizat-'yat kimapi daNDaM dattvA'sminvarSe zrIbhoja ihaagcchnnivaarnniiyH'| sa iti tadAdezAttatra gtH| atyantavirUpatayA" pricitH| zrIbhojenetyabhidadhe 1D 'atha' nAsti / 2 D gjaaruuddhH| 3 P pUraNe vi| 4 Pa kiM va; P tehiM kiM pi| 5 B vi hu je| * D pustake iyaM gAthA nAsti; B Adarza pRSThasyAdhobhAge kenApi pazcAllikhitA dRzyate / + Pa dinnaM deveNa bhoyarAeNa; Pb dAnasUreNa bhojarAeNa; AB vikamarAeNa rAyarAeNa-etAdRzAH paatthbhedaaH| 6 Pa mattagayaMdANa sayaM / 7 DPapvttN| 8 Pa jaNesi; A jinnesu| 9 A Uyare vi mA dhari0; D mA puhavi mA dhriH| 10 Pa-b jenn| 11 Pa iti sa; Pb itthaM / 12 Pb prdhaanpurussai| 13 Pb ttstdu0| atra Dd Adarza etatkathanaM kiJcid bhinnaprakAreNa likhitamupalabhyate / yathA'rAjazekharaH iti bhASiNe viprAya hastinIM dadau / punaH sa vipraH-"nirvAtA na kuTI na cAgnizakaTI." (iti samagraM padyam) iti zrutvA tenaikAdazasahasrANi dattAni / atha rAjazekharanAmA kaviH sandhyAyAM mahAkAlaprAsAde suptaH paThati / (44) potAnetAnaya guNavati grISmakAlAvasAnaM yAvattAvacchamaya rudato yena kenAzanena / pazcAdambhodhararasaparIpAkamAsAdya tumbI kuSmANDI ca prabhavati yadA ke vayaM bhUbhujaH ke|| masanena rAjJA sarvasvadAnAttoSitena kavinoktam-bhekai.' ityAdi / T kevalaM pratau idaM padyaM praapyte| 14 ABD 'atha' nAsti / 15 Pa avsre| 16 D vRSTyabhAvAt / 17P tRnnknnaanaa| 18 P vinA nAstyanyatra 'dusthe deshe| 19 D DAmara / 20P saMprativarSe; Pa saaNprtH| 21 AD atyantavirUpavAn paracittajJaH, B.paricitazca / coSitena kavinomAsAdya tumbI kuSmANDava rudato yena kenAzana Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| 71. yauSmAkAdhipasandhivigrahapade dUtAH kiyanto dvija! tvAdRkSA bahavo'pi mAlavapate te santi taMtra vidhaa| preSyante'dhamamadhyamottamaguNapreSyAnurUpAH kramAttenAntaHsitamuttaraM vidadhatA dhArAdhipo rnyjitH|| iti tadvacanacA~turIcamatkRtorAjA gUrjaradezaM prati prayANapaTaha [*dApanaM cakre / prayANAvasare candinoktam72. cauH kroDaM payodhervizati nivasate randhramandhro girIndre" karNATaH paTTabandhaM na bhajati bhajate gUrjaro nirjharANi / . cedilelIyate'straiH kSitipatisubhaTaH kanyakubjo'tra kubjo bhoja! tvattatramAtraprasarabhayabharavyAkulo raajlokH|| 5 73. koNe kauGkaNakaH kapATanikaTe lATaH kaliGgo'GgaNe tvaM re kozalanUtano mama pitApyatroSitaH sthaNDile / itthaM yasya vivarddhito nizi mithaH pratyarthinAM saMstarasthAnanyAsabhavo' virodhakalahaH kArAniketakSitau // prayANakapaTaha*] dApanAdanu samastarAjaviDambananATakebhinIyamAne sakopaH ko'pi bhUpaH kArAgArAntarA puraHsthitaM susthitaM tailipaM" bhUpamutthApayaMstenoce-'ahamihAnvayavAsI kathamAgantukabhavadvacasA nijaM padamujjhAmI ti vihasya" nRpoM" dAmaraM prati nATakarasAvatAraM prazaMsaMstenAbhidadhe- 10 'deva ! atizAyinyapi rasAvatAre dhira naTaisya kathAnAyakavRttAntAnabhijJatAm / yataH zriItailipadevarAjA zUlikAprotamuJjarAjazirasA pratIyata iti / tena sabhAsamakSa iti prokte tannirbharsanasampannamanyurananyasAmAnyasAmagryA tadaiva tilaiMgadezaM prati prayANamakarot / / 49) atha tailipadevasyAtibalamAyAntamAkarNya vyAkulaM zrIbhoja sa"dAmaraH samAyAtakalpiMtarAjAdezadarzanapUrva bhogapure zrIbhImaM samAyAtaM vijJapayAmAsa / tayA tadvArtayA kSate kSAranikSepa-15 sahakSayA vilakSIkriyamANaH zrIbhojarAjA dAmaramabhyadhAt-'asminvarSe tvayA khakhAmI kathaJcanApIhAgacchannivAryaH' iti bhUyo bhUyaH sadainyaM bhASamANe nRpe prastAvavinnRpAddhastinIsahitaM hastinamupAyane upAdAya pattane zrIbhImaM paritoSayAmAsa / 50) kasmiMzciddharmazAstrAkarNanakSaNe'rjunasya rAdhAvedhamAkarNya, kimabhyAsasya duSkaramiti 1AD vd| 2 AD maahkssaa| 3 P kintu| 4 rUpakramAt / 5 Pb tenaantrgtmuttrN| 6 AD cAturya / 7.Pb bhojo guurjrdhritriiN| * etarakoSTakAntargatAH paGgayo B Pa Adarza anuplbhyaaH| 8 AD daanN| 9 P bandI... bhavAdIt / 10 D caulH| 11 P giriindr| 12 Pb kuNkunnkH| 13 P bhuvo| 14 AD viddmbnaatt| 15 AD dhiiymaane| 16 AD 'puraH' nAsti; D puraa| 17 P tailapaM; Pa tailipdev| 18 Pb mujihaamii| 19 AD vihasan / 20 Pb bhojnRpo| 21 DObhttsy| 22 AD sabhAsamakSaM tenokte| 23 AD 'sAmAnya' naasti| 24 B tailaGga; P krnnaatt| + etadvidaNDAntargatapatisthAne P pratau nimnagataH zloko labhyate (45) bhojarAja mama svAmI yadi krnnaattbhuuptiH| kezAkRSTaM na pazyAmi tamki mujaziraH kare // + etatprakaraNasthAne Dd pratI nimnalikhitarUpAtmakaM kathanamupalabhyate zrIbhojarAjA gUrjaropari kRtaprasthAno bAyAvAse kRtastrAno bheTitaH san rAjJoce DAmarAkhyaH-bhImaDIyAko nApito'dha kalye ki karoti ? / tenoktam-anyeSAM rAjJAM ziromuNDitam / ekasya ziro jalaminnamAste pazcAnmuNDayiSyatIti bhaNite rAjJA camatkRtena rAjabhuvane rAjaviDambananATake citre DAmarasvAmI karNATarAjJazcATUni kurvan darzitaH / dUtenoktam- .. bhojarAja mama svAmI yadi krnnaattbhuupteH| karAkRSTo na pazyAmi kathaM muaziraH kre|| iti vAkyena smRtapUrvavairaH gUrjaradezaM parityajya karNATopari prayANaM kRtavAn / nRpAne DAmarasyoktiH (46) satyaM svaM bhojamArtaNDa pUrvasyAM dizi rAjase / sUro'pi laghutAmeti pazcimAzAvalambane / 25 BP Pa 'sa DAmaraH' nAsti / 26 Pa-b 'kalpita' nAsti / 27 B Pa saaNprtvrsse| 28 A kathaMcana ihA; P katha:: mapi ihaa| 29P punaH punH| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH vimRzya' satatAbhyAsavazAdvizvaviditaM rAdhAvedhaM vidhAya nagare hadRzobhAM kArayaMstailika-sUcikAbhyAmavajJayA nirAkRtotsavAbhyAM zrIbhojabhUpo vyajJapyata / tailikena candrazAlAMsthitena bhUmisthitasaGkIrNavadane mRnmayapAtre tailadhArAdhiropaNAt ; sUcikena ca bhUmisthitenoddhIkRtatantumukhe AkAzAtpatantyAH sUcyA vivaraM niyojya nijAbhyAsakauzalaM nivedya nRpaM prati-'cecchaktirasti 5 tataH prabhurapyevaM karotvi'tyabhidhAya rAjJo garva kharvaM cakrAte / 74. bhojarAja ! mayA jJAtaM rAdhAvedhasya kAraNam / dhArAyA viparItaM hi sahate na' bhavAniti // 51) vidvadbhiriti zlAghyamAno navaM nagaranivezaM kartukAmaH paTahe vAdyamAne dhArAbhidhayA paNa striyA'gnivetAlanAnA patyA saha" laGkAM gatvA taM nagaranivezamAlokya punaH samAgatayA, mannAma nagare dAtavyamityabhidhAya tatpraticchandapaTo" rAjJe'rpitaH / tataH sa navAM dhArA nagarI nive10 zayAmAsa / 52) kasminnapyahani sa" nRpaH sAndhyasavisarAnantaraM nijanagarAntaH paribhraman75. *ehu jammu nAMgahaM giyau" bhaDasiri khaggu na bhaggu / tikkhA turiya na vAhiyA gorI gali" na lggu|| iti kenApi digambareNa paThyamAnamAkarNya prAtastamAkArya rautripaThitavRttAntasaGketavazena zaktiM pRSTaH san - 15 76. deva dIpotsave jAte pravRtte dantinAM made / ekacchatraM kariSyAmi sagauDaM dakSiNApatham // __-iti khapauruSamAviHkurvan senAnIpade'bhiSiktaH / 53) itaca sindhudezavijayavyApate zrIbhIme [sa digambaraH] samastasAmantaiH samaM sametya zrImadaNahillapurabhaGgaM kRtvA dhavalagRghaTikAdvAre kapaIkAn vApayitvA jayapatraM jagrAha / tadAdi 'kulacandreNa muSitamiti sarvatra kSitau khyAtirAsIt / sa jayapatramAdAya mAlavamaNDale gtH| 20 zrIbhojAya taM vRttAntaM vijJapayat / 'bhavateGgAlavApaH kathaM na kAritaH? atratyamudgrAhitaM gUrjaradeze prayAsyatI'ti* zrIsarasvatIkaNThAbharaNena zrIbhojenAbhidadhe / 1 AD vimRzan / 2 Pb hazobhAdipUrvakamutsavaM / 3 P bhojraajaa| 4 Pb shaalopristhiten| 5 Pb sNkiirnnmukhmRnmyH| 6P viparItatvaM / 7 Pa naiva bhuuptiH| 8 BP prArabdhukAmaH; Pa prvessttuH| 9 Pb dhaaraadevybhidhaanyaa| 10 smN| 11 Pb .mityaMgIkArApya / 12 A praticchandapaTaM; P taspaTaM; Pa tsptthN| 13 AP smy| 14 AP 'tataH sa navAM sthAne 'sA' ityeva / 15 ADP 'sa nRpaH' nAsti / 16 Pa nggaa| 17 P gau; Pa gyu| 18 P arisiri| 19 D tikkhAM turiyaaN| 20 AD maanniyaa| 21 BP ktthi| 22 B mAhuya; P nAsti / 23 BP nizA / 24 BPa 'san' nAsti; P san uvAca / 25 AD karomyeva / 26 P senaaptiH| 27 P sthaapitH| 28 Pb vihAya 'itazca' naasti| 29 D praavRtte| 30 BP Pa nAsti 'sa digambaraH; Pb digambaraH senaadhykssH| 31 Pb sUtrayitvA / 32 AD kapardikAn / 33 P 'kSitI' nAsti / 34 AD 0pynnukto| 35 Pb tantra kathaM / * 'ehu jammuH' ita Arabhya 'gUrjaradeze prayAsyatIti' ityetatparyantasya kathanasya sthAne De pratau nimnalikhitasvarUpAtmakaM saMkSipta kathanamupalabhyate (30) 'navajalabharIyA maggaDA gayaNi dhaDukkai mehu / isthantari jaha Avisiha tau jANIsii nehu // 'eSAM bhUvallabhayA saha.' rAjJA tannijaputrIsvarUpaM dRSTaM prAtarAkArya gUrjaradezopari senAdhipatyaM dadau / tadA tenoktam-'deva dIpotsave.' iti / tato gUrjaradezaH samagro'pi tena vinAzitaH / zrIpattanacatuSpathe kapardikA vApitAH / tasyAgatasya rAjJoktam-na kRtaM ramyam / aba prabhRti mAlavadezadaNDaH zrIgUrjare yAsyatIti / ' Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| 33 .54) kadAciccandrAtape upaviSTaH zrIbhojaH sannihite kulacandre pUrNacandramaNDala [*mAlokya punaHpunastatsammukha ] mavalokamAna idamapAThIt 77. yeSAM vallabhayA saha kSaNamiva kSipraM kSapA kSIyate teSAM zItakaraH zazI virahiNAmulkeva santApakRt / .... ityarddha kavinA tenokte' kulacandraH prAha____ asmAkaM tu na vallabhA na virahastenobhayabhraMzinAmindU rAjati darpaNAkRtirasau noSNo na vA shiitlH|| 5 iti tadukteranantaramevaikAM vArAGganAM prasAdIcakAra / 55) atha dAmaranAmA sA~ndhivigrahiko mAlavamaNDalAdAyAtaH zrIbhojasya sabhAM varNayan mahAntamAyallakaM jnyti|ttr gatazca zrIbhImasyAmAtrAMrUpapAtratAM varNayaMstaddidRkSAtaralitaH zrIbhojaH 'tamihAnaya mAM tatra vA naya" ityabhyarthyamAnaH, sabhAdarzanotkaNThitena zrIbhImena tathaiva yAcyamAnaH kasminnapi varSe upAyavinmahadupAyanamAdAya vipraveSadhAriNaM tAmbUlakaraNDakavAhinaM zrIbhImaM 10 sahaM gRhItvA sadasi gtH| praNaman zrIbhojena zrIbhImAnayanavRttAntaM vyAhRtaH sa vijJApayAMcakre-'khatantrAHsvAmino nH| anabhimataM kArya kena balAtkAryate iti| sarvatheyaM kadAzA devena nAvadhAraNIyA'-ityabhidhAya,zrIbhImasya vayovarNAkRtInAM sAdRzyaM pRcchan zrIbhojastAnsabhAsadolokAnavalokayan sthagIdharaM lakSIkRtya dAmareNetyabhidadhe-'svAmin ! 78. eSA''kRtirayaM varNa idaM rUpamidaM vayaH / antaraM cAsya bhUpasya kAcacintAmaNeriva // iti tena vijJapte caturacakravartI zrIbhojastatsAmudrikavilokanAnnizcaladRzaM nRpaM vimRzyopAyanavastUnyupanetuM sa sAndhivigrahikastaM prAhiNot / teSu vastuSUpanIyamAneSu tadguNavarNanayA vArtAntaravyAkSepeNa ca bhUyasi kAlavilambe saMvRtte 'sthagIvAhako'dyApi kiyacciraM vilambate?' iti rAjJA samAdiSTaH sa taM bhImamiti vijJapayAmAsa / rAjA tadA tadanupadikAni sainyAni praguNayan dAmareNAbhidadhe-'dvAdaza-dvAdaza yojanAntare prAvahaNikA hayAH, ghaTikAyojanagAminyaH karabhyaH, 20 anayA samagrasAmagryA zrIbhImaH [pratikSaNaM bahrIM] bhuvamAkraman kathaM bhavatA gRhyate?' iti vijJaptastena pANI gharSayana ciraM tasthau / (atra Pb sajJaka Adarza nimnalikhitAni prakaraNAnyadhikAnyupalabhyante-) [athAnyasmin varSe zrIbhImastaM DAmaraM mAlavamaNDale preSayitukAmo vArtAdi zikSayan Aste / DAmara uttiSThan paTIM prakSADayAmAsa / tataH zrIbhImena pRSTaH sa Aha-'bhavacchikSitamatraiva muJcAmItyUce / yatastatra gato'haM khayamevAvasa- 25 rocitaM truviSye / anyazikSitaM kiyatkathayiSyate / tato rAjA tasyAvasarocitacAturI vijJAnAya pracchannaM varNamayaM samudkaM rakSApuJjena bhRtvA, 'bhojasabhAyA anyatra nAyamudghATanIyaH' iti zikSayitvA taddhaste upadArthamadAt / tataH sa gato mAlave / bhojasabhAyAM taM bahupaTTakUlaveSTitaM AnAyya bhojanRpAgre mumoca / sa udveSTya vilokayati tadA madhye chArapuJjaH / tato nRpeNoktam-'bho idaM kimupAyanam ?' DAmarastatkAlotpannamatiH prAha-'deva ! zrIbhImena koTi * koSThakAntargataH pAThaH kevalaM Pb pratau uplbhyH| 1 Pb shriibhojenokt| 2 Pb varAM vArAM0 / 3 Pa saandhyvi0| 4 P rUpavarNanAM kurvan / 5A tatra mAM nayeti vA; B mAM tatra n0| 6 P tathaivocyamAnaH, Pa tathA vaacymaanH| 7 AD s| 8 P sabhAyAM / 9A nAbhimataM; D abhimataM / 10 D sarvathApyeke daasaa| 11 D naavdhiir0| 12 P bhihite| 13 Pa tena saha sadAsado lokaa| 14 AD imAkR0; B yathAkR0; PiymaakR0| 15 AD nishclhrtaadRshN| 16 AD vrnnnvaartaaH| 17 P Pa jnyaapyaamaas| 18 AD yojanAnAM prAnte; B Pa yojnaante| 19 kevalaM Pb pratau labhyo'yaM paatthH| 20 AD ghrssyitvaa| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [dvitIya: homaH kAritaH, tadrakSeyaM tIrthabhUtA, prItyA bhavatkRte prAbhRtIkRtA'sti' / iti tenokta dRSTacetasA rAjJA svahastena sarveSAM samarpitA / taiH sarvaistilakakaraNena vanditA / antaHpure preSitA / tataH sa sammAnitaH pratiprAbhRtasahitaH pazcAdAgataH / jJAtavRttAntena zrIbhImenApi pUjitaH / / punaH kautukAkSiptacittaH zrIbhImaH kasminnavasare mudrAmudritalekhaM vidhAya taddhaste samaye, upadApANiM taDDAmaraM 5 mAlave'praiSIt / sa upadAsahitaM lekhaM bhojahaste'dAt / yAvadunmudya vAcayati tAvad 'ayaM bhavatA zIghraM nipAtanIyaH' iti pazyati / tataH savismayena rAjJA pRSTam-'bho idaM kiM likhitamasti ?' / tataH sa utpAtikAmatiH prAha-'deva ! majanmapatrikAyAM samasti, yatrAsya rudhiraM patiSyati tatra dvAdazavarSapramANo durbhikSaH patiSyati' iti jJAtvA zrIbhImenAhamatra preSitaH svadezavinAzabhItena pracchannalekhayuktaH / evaM sati tvaM yathArucitaM kuru' iti tenokte rAjAha-'nAhamAtmadezaprajAmanarthe pAtayiSye' / tataH sammAnya visarjitaH prAptaH svadeze / tabuddhikozalena 10 punazcamatkRtaH zrIbhImastaM bahumanyate / ] 56) atha zrIbhojaH' zrImAghapaNDitasya vidvattAM puNyavattAM ca santatamAkarNayan , taddarzanotsukatayA rAjAdezaiH satataM preSyamANaiH zrImAlanagarAddhimasamaye samAnIya sabahumAnaM bhojanAdibhiH satkRtya tadanu rAjocitAnvinodAna darzayan , rAtrAvArAtrikAvasarAnantaraM sannihite vasanibhe palpaGke mAghapaNDitaM niyojya tasmai khAM'zItarakSikAmupanIya priyAlApAMzciraM kurvANaH sukhaM 15 sukhena suSvApa / prAtarmAGgalyatUryanirghoSairvinidraM nRpaM svasthAnagamanAya mAghapaNDita ApRSTavAn / vismayApana hRdayena rAjJA dine bhojanAcchAdanAdisukhaM pRSTaH sa kadannasadannavArtAbhiralaM zItarakSAbhAreNa zrAntaM "khaM vijJapayana khidyamAnena rAjJA kathaM kathaJcidanujJAtaHpuropavanaM yAvadbhUbhujA'nugamyamAnaH mAghapaNDitena svAgamanaprasAdena sambhAvanIyo'hamiti vijJapya" nRpAnujJAtaH khaM padaM bheje| tadanu katipayairdinaiH zrIbhojastadvibhavabhogasAmagrIdidRkSayA zrIzrImAlanagaraM prAptaH / 20 mAghapaNDitena pratyudgamAdiyathocitabhaktyA''varjitaH sasainyastanmandurAyAM mamau / khayaM tu mAghapaNDitasya saudhamadhyAsya saJcArakabhuvaM kA~cabaddhAmavalokya lAnAdanu devatAvasaroA mArakatakuhime zaivalavallarIyugajalabhrAntyA dhautAntarIyaM saMvRNvan sauvastikena jJApitavRttAntastadaiva taddevatArcAnantaraM nivRtte mantrAvasare'zanasamayasamAgatAM rasavatImAsvAdamAnaH, akAlikairadezajairvya anaiH phalAdibhizcitrIyamANamAnasaH, saMskRtapaya zAlizAlinI rasavatImAkaNThamupabhujya bhoja25 nAnte candrazAlAmadhiruhyAzrutAdRSTapUrvakAvyakathAprabandhaprekSyAdIni prekSamANaH, zizirasamaye'pi saJAtAkasmikabhISmoSmabhrAntyA saMvItasitasvacchavasanastAlavRntakarairanucaraijyimAno'mandaca. ndanAlepanepathyaH sukhanidrayA tAM kSaNadAM kSaNamivAtivAhya pratyUSe zanikhanAdvigatanidro himasamaye grISmAvatAravyatikaro mAghapaNDitena jJApitaH [*pratisamayaM savismayaH kati dinAnyavasthAyI svadezagamanAyApRcchane svayaM kAritanavyabhojakhAmiprAsAdapradattapaNyo mAlavamaNDalaM prati 1 BP .bhojaH satataM / 2 Dd kumudpnndditsutshriimaaghH| 3D pnndditvidvH| 4 P punnyvaataa| 5 P vihAya sarvatra 'sttH| 6 Pa nAsti / '7 D sv.| 8 D rakSA; Pa .rkssaakrii0| 9 Pb vismyaapnen| 10 Pb kadanenodaraM bhRtam, rAmro gardabhavallAditaM shiit| 11 D shiitbhaarenn| 12 D naasti| 13 D vijnypto| 14 D kaanycn| 15 A AraktakuTTi0; D mnnimrktkuttttiH| 16 D dhautaantriiyH| 17 P svaadyaamaas| 18 P prekSaNAdIni / 19 D grISmabhrA / 20P.dhvnivigtH| * koSThakAntargataH pAThaH D pustaka eva lbhyte| 21 P Pa yaapRcchymaanH| 22 AD kariSyamANaH / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| prtsthe| tathA nijajanmadine janakena naimittikAjjAtake kAryamANe, pUrvamuditoditasamRddhirbhUtvA prAnte galitavibhavaH kiJciccaraNayorAvirbhUtazvayathuvikAraH paJcatvamApsyatIti-nimittavidA nivedite vibhavasambhAreNa tAM grahagatiM nirAcikIrSuNA mAghapitroM, saMvatsarazatapramANe manujAyuSi SaTtriMzatsahasrANi dinAni bhavantIti vimRzya nANakaparipUrNAMstAvatsaMkhyakAn hArakAn kAritanavyakozeSu nivezya tadadhikAM parAM bhUtiM zatazaH samarpya pradattamAghanAne sutAya kulocitAM 5 zikSAM vitIrya kRtakRtyamAninA tena vipede / tadanantaramuttarAzApatiriva prAptaprAjyasAmrAjyo vidvajjanebhyaH zriyaM tadicchayA yacchannamAnairdAnairarthisArthaM kRtArthayastai gavidhibhiH svamamAnuSAvatAramiva darzayan viracitazizupAlavadhAbhidhAnamahAkAvyacamatkRtavidvajjanamAnasaH prAnte puNyakSayAtkSINavitto vipattipAte svaviSaye sthAtumaprabhUSNuH sakalatro mAlavamaNDale gatvA dhArAyAM kRtAvAsaH pustakagrahaNakArpaNapUrvakaM zrIbhojAtkiyadapi dravyamAneyamiti tatra patnI prasthApya 10 yAvattadAzayA mAghapaNDitazciraM tasthau; tAvattathAvasthAM zrIbhojastatpatnIM vilokya sasambhramaH zalAkAnyAsena tatpustakamunmudya kAvyamidamadrAkSIt79. kumudavanamapathi zrImadambhojakhaNDaM tyajati madamulUkaH prItimAMzcakravAkaH / udayamahimarazmiyoti zItAMzurastaM hatavidhilalitAnAM hI vicitro vipAkaH // atha kAvyArthamavagamya, kA kathA granthasya kevalamasyaiva kAvyasya vizvambharAmUlyamalpam / 15 samayocitasyAnucchiSTasya hIzabdasya pAritoSike kSitipatirlakSadravyaM vitIrya tAM vissrj| sApi tataH saJcarantI viditamAghapaNDitapatnIkairairthibhiryAcyamAnA tatpAritoSikaM tebhyaH samastamapi vitIrya yathAvasthitA gRhamupeyuSI tadvRttAntajJApanApUrva kiJcicaraNasphuracchophAya patye nivedayAmAsa / atha sa tvameva me zarIriNI kIrtiriti zlAghamAnastadA svagRhamAgataM kamapi bhikSukaM vIkSya bhavane taducitaM kimapi deyamapazyan saJjAtanirveda idamavAdIt 20 80. arthA na santi na ca muJcati mAM durAzA tyAgAna" saGkucati" durlalitaH" karo me / yAjA ca lAghavakarI svavadhe ca pApaM prANAH svayaM vrajata kiM paridevitena // 1 . 81. dAriyAnalasantApaH zAntaH santoSavAriNA / dInAzAbhaGgajanmA tu kenAyamupazAmyatu // 2 82. na bhikSA durbhikSe patati duravasthAH kathamRNaM labhante karmANi kSitiparivRDhAnkArayati kH| adattvApi grAsa grahapatirasAvastamayate va yAmaH kiM kurmo gRhiNi gahano jIvitavidhiH // 3 25 83. *kSutkSAmaH pathiko madIyabhavanaM pRcchankuto'pyAgataH tatki gehini kizcidasti yadayaM bhuGkte bubhukssaaturH| vAcAstItyabhidhAya nAsti ca punaH proktaM vinaivAkSaraiH sthUlasthUlavilolalocanajalairvASpAmbhasA bindubhiH||4 84. vrajata vrajata prANA Arthini vyarthatAM gate / pazcAdapi hi gantavyaM ka sArthaH punriidRshH||5|| 1 BP Pb tdaa| 2 A. nivedita; D niveditAM / 3 AD Adarza evopalabdhamidaM padam / 4 P vihAyAnyatra 'bhvissyH'| 5 AD 'prApta' nAsti / 6 D vidvajjanaH sa / 7 P kRtnivaasH| 8 AD 'idaM nAsti / 9 D patnI kaizcidbhirthiH / 10 D vRttAntaM vijnyaa0| 11 AD bhikssu| 12 A dAnAna; D daanaaddhi| 13 B saJcalati / 14 B durlalitaM mano me| 15 BP adtvaiv| 16 P Pa jIvana / * AB pratyantare etatpadyaM mUle nAsti, paraM pRSThasyoparitanabhAge kenApi pazcAllikhitaM praapyte| + P pratyantare eteSAM padyAnAM kiJcidU viparyayo labhyate / tatra etAdRzaH kramaH 3 (1), 4 (2), (3), 2 (7), 5 (1) / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TAT prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH _ 'ka sArthaH punarIdRzaH' iti vAkyAntaM eva sa mAghapaNDitaH paJcatvamavA,pa / prAtastaM vRttAntamavagamya zrIbhojena zrImAleSu sajAtiSu dhanavatsu satsu tasminpuruSaratne vinaSTe kSudhAbAdhite sati bhillamAla iti tajAte ma nirmame / // iti shriimaaghpnndditprbndhH|| 5 57) purA samRddhivizAlAyAM vizAlAyAM puri madhyadezajanmA sAMkAzyAgotraH sarvadevanArmA dvijo nivasan jainadarzanasaMsargAtmAyaH prazAntamithyAtvo dhanapAla-zobhanAbhidhAnaputradvayenAnvitaH kadAcidAgatAJ zrIvarddhamAnasUrIn guNAnurAgAnnijopAzraye nivAsya nidvandribhaktyA paritoSitAn sarvajJaputrakAniti dhiyA, tirohitaM nijapUrvajanidhiM pRcchaMstairvacanacchaterenA vibhAgaM yaacitH| 'saGketanivedanAllabdhaMnidhistadardU yacchaMstaiH putradrayAdaI yAcito' jyAyasA dhanapAlena 10 mithyAtvAndhamatinA jainamArganindApareNa niSiddhaH, kanIyasi zobhane kRpAparaH svaprati jJAbhaGgapAtakaM tIrtheSu kSAlayitumicchuH prati tIrtha pratasthe / atha pitRbhaktena zobhananAmnA laghuputreNa taM tadAgrahAnniSiddhya pituH pratijJA pratipAlayitumupAttavrataH vayaM tAn gurUnanusasAra / abhyastasamastavidyAsthAnena dhanapAlena zrIbhojaprasAdasamprAptasamastapaNDitapraSTapratiSThena nijasahodarAmarSabhAvAd dvAdazAbdI yAvatsvadeze niSiddhajainadarzanapravezena taddezopAsakairatyarthamabhyarthanayA guruvA15 hRyamAneSu sakalasiddhAntapArAvArapAradRzvA sa zobhananAmA tapodhano gurUnA dhArAyAM pravizana paNDitadhanapAlena rAjapATikAyAM vrajatA taM sahodaramityanupalakSya sopahAsamA'gardabhadanta bhadanta ! namaste' iti prokta; 'kapivRSaNAsya vayasya! sukhaM te' [iti prtyuttryaaNcke|' tatazcamatkRto dhanapAlo mayA narmaNApi namaste ityuktam , anena tu vayasya sukhaM te] ityuccaratA vacanacAturyAnnirjito'smIti / tat 'kasyAtithayo yUyamiti dhanapAlasyAlApaiH bhavata evAtithayo 20 vayami'ti zobhanamunervAcamAkarNya, baTunA saha nijasaudhe prasthApya tatraiva sthaapitH| svayaM saudhe samAgatya dhanapAlaH priyAlApaiH saparikaramapi taM bhojanAya nimantrayaMstaiH prAsukAhArasevAparainiSiddhaH / balAddoSahetuM pRcchan 85. bhajenmAdhukarI vRttiM munirlecchakulAdapi / ekAnaM naiva bhuJjIta bRhaspatisamAdapi // tathA ca, jainasamaye dazavaikAlike25 86. mahukArasamA buddhA je bhavanti aNissiyA / nANApiNDarayA dantA teNa vucanti sAhuNo // / iti svasamayaparasamayAbhyAM niSiddhaM kalpitamAhAraM pariharantaH zuddhAzanabhojino vayamiti tacaritracitritamanAstUSNIkamutthAya saudhe" majanArambhe gocaracaryayA samAgataM tanmunidvandvamavalokyA'siddhe'nnapAke tadbrAhmaNyopaDhaukite dani munibhyAM vyatItakiyadinametaditi pRcchayamAne, dhanapAlaH 'kimatra pUtarAH santI'ti sopahAsamabhidadhAnaH, vyatItadinadvayametaditi brAhmaNyA __1 idaM vAkyaM D pustake na vidyte| 2 B vAkyAnantaraM; P vaakysmkaalN| 3 P svjaa| 4 D tajjJAtaM / 5 D kAzyapagotraH, B naasti| 6P gaMgAdharo nAma / 7 P vihAyAnyatra 'abhidhAna' nAsti / dvidaNDAntargataH pAThaH Pa aadrsh'nuplbhyH| 8 P0lbdhshevdhi| 9D prkRsstt| 10 D gurupurussessu| koSTakAntargataH pAThaH A Pa pratyantare nAsti / etatpAThasthAne B pratyantare 'zobhanamunervacasAntazcamatkRtaH' etAdRzaH paatthH| 11 D ityukte| 12 P 'sItyacintayat / 13 Pa niicku0| 14 P Pa aklpitH| 15 D saudhmaap| 16 P muniyugala / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoja-bhImaprabandhaH / nirNIya tAbhyAM 'pUtarAH santItyatra' ityabhihite snAnAsanAttaddarzanArthamutthAya tatrAgataH san, sthAle'dhiropitadadhisannidhau yAvadyAvakapuMo'dhirUDhastairjantubhirdadhipiNDa iva pANDuratAmavalokya; jinadharme jIvarakSAprAdhAnyam , tatrApi jIvotpattijJAnavaidagyam , yathA 87. *muggamAsAipAI vidila-kaccammi gorase paDai / tA tasajIvuppattI bhaNanti dahie tidiNuvari // tajinazAsane eveti nizcitya zobhanamuneH zobhanavodhAtsamyakpratipattipuraHsaraM samyaktvaM 5 bheje| [iyadinAni khaM mithyAtvamayaM vidan , mama bandhuH kApi dRSTaH iti tasyaiva puraH pRcchan vayaAkhyAguNAdibhiH tadupamAne zobhanena khaM kathayatA anumAnAt mama bhrAtaivAyamiti nizcitya AnandAzrupUrva tamAliMgya khazizordvArA tadgurUn AkArayAmAsa ca / ] karmaprakRtyAdiSu jaina vicAragrantheSu prakRtyA prAjJaH paraM prAvINyanudvahana , prati prAtarjinA_vasaraprAnte 88. katipayapurasvAmI kAyavyayairapi durgraho mativitaratA mohenAho mayAnusRtaH purA / / tribhuvanapatirbuddhyArAdhyo'dhunA khapadapradaH prabhuradhigatastatprAcIno dunoti dinvyyH|| 89. savvattha atthi dhammo jA muNiyaM jiNa na sAsaNaM tuhma / kaNagAurANa kaNagaM" va sasiyapayaM alambhamANANaM // [15] {'kiM tAe paDhiyAe payakoDIe palAlabhUyAe / jatthitti na nAyaM parassa pIDA na kAyavyA // [16] dezAdhIzo grAmamekaM dadAti grAmAdhIzaH kSetramekaM dadAti / 15 kSetrAdhIzaH zimbikAH sampradatte sArvastuSTaH sampadaM svAM dadAti // } ityAdIni vAkyAni paThan" sa dhanapAlaH kadAcinnRpeNa mRgayAM saha nItaH / bANena mRge viddha sati tadvarNanAya vilokitamukho dhanapAlaH prAha-90. rasAtalaM yAtu yadaitra pauruSaM kunItireSA zairaNo hyadoSavAn / vihanyate yaddhalinApi durbalo ha hA mahAkaSTamarAjakaM jagat // + iti tannirbhartsanAtkruddho nRpaH kimetadityabhidhAne 91. vairiNApi hi mucyante prANAnte tRNabhakSaNAt / tRNAhArAH sadaivaite hanyante pazavaH katham // ityadbhutasaJjAtakRpeNa nRpeNa dhanurbANabhaGgamaGgIkRtyAjIvitAntaM saMnyastamRgayAvyasanena puraM prati" 20 1 D nirNIya proktaM / 2 AD ropite dani sH| 3D pumbhe| 4D 'taiH' sthAne 'tdvrnn'| 5AD dayA / * P pratyantare iyaM gAthA nAsti; B Adarza'pi mUle pRSThapArzvabhAge pazcAtkenApi likhitA lbhyte| 6 Pa pbhiii| 7 PabidalaM / 8 Pa vidiNuH / * koSTakAntargataH pAThaH mAtraM B pratau praapyH| 9 AD prAtaH praatH| 10 Pb jA na pattaM jiNa saa0| 11 D kaNagu bva / kevalaM Pb pratI iyaM gAthA labhyate / " D pustake idaM padyamupalabhyate, A Adarza pRSThasyAdhobhAge pazcAtkenApi Tippitamasti / 12 Pb vAkyAni sa paThati / 13 BP nRptinaa| 14 D kadAcinnRpeNa saha mRgayAM nIto dhnpaalo'bhihitH| 15 B Pa tvaa| 16 P hrinno| 17 P praha; B nih| + ito'gre Pa pratau, kiJcidviparyayeNa ca D pustake nimnalikhitaM varNanaM prakSiptaM prApyate [tato bhojarAjaH prAha-kiM kAraNaM nu kavirAja mRgA yadete vyomotpatanti vilikhanti bhuvaM vraahaaH?| . dhanapAlaH prAha-deva! vadasvacakitAH zrayituM svajAtimeke mRgAGkamRgamAdivarAhamanye // ] 18 D ityUce ato'dbhuutH| 19 D'prati' nAsti / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH pratyAgacchatA tatra yajJamaNDape yajJastambhaniyantritacchAgasya dInAM giramAkapa kiM pazurasau vyAharatItyAdiSTaH san' dhanapAlo'vadhehIti' prAha92. nAhaM svargaphalopabhogakSito nAbhyarthitastvaM mayA santuSTastRNabhakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava / ___ varga yAnti yadi tvayA vinihatA yajJe dhruvaM prANino yajJaM kiM na karoSi mAtRpitRbhiH putraistathA caandhvaiH|| 5iti tadvAkyAnantaraM rAjJA kimetaditi bhUyobhiyuktaH 93. yUpaM kRtvA pazUn hatvA kRtvA rudhirakardamam / yadyevaM gamyate svarga narake kena gamyate // 94. satyaM yUpaM tapo hyagniH karmANi samidho mama / ahiMsAmAhutiM dadyAdeSa yajJaH sanAtanaH // ityAdi-zukasaMvAdoditAni vacAMsi narendrasya purataH paThan hiMsAzAstropadezino lisraprakRtIna brahmarUpeNa rAkSasAMstAjJApayan , nRpamaharddharmAbhimukhaM cakAra / 10 (atrAntare Pb Adarza mUle, B Adarza ca pRSThapArzvabhAgeSu nimnalikhitamadhikaM kathanamupalabhyate-) {atha nRpe gAM vandamAne dhanapAlo mahiSIM namanuvAca[17] amedhyamaznAti vivekazUnyA svanandanaM kAmayate'bhiSaktA / khurAprazRGgairvinihanti jantUn gaurvandyate kena guNena rAjan ! 1 // [18] payaHpradAnasAmarthyAdvandyA cenmahiSI na kim / vizeSo dRzyate nAsyAM mahiSIto manAgapi // 15 [19] sparzo'medhyabhujAM gavAmaghaharo vandyA visaJjJA drumAH varga chAgavadhAd dhinoti ca pidan vipropamuktAzanam / AptAzchadmaparAH surAH zikhihutaM prINAti devAn haviH sphItaM phalgu ca valgu ca zrutigirAM ko vetti lIlAyitam // [60] vadho dharmo jalaM tIrtha gaurnamasyA gururgRhI / agnirdevo dvijaH pAtraM yeSAM taiH ko'stu saMstavaH // 20 ekadA jinapUjAyAM paNDitasyaikAgratA parebhyo jJAtvA puSpapaTalikA'rpaNapUrva devAn pUjayeti nRpAdiSTo dhanapAlo harAdisthAneSu bhrAntvA jinaM pUjayitvA samAgataH / dUtamukhAjjJAtavRttAntena rAjJA pUjAkharUpaM pRSTaH prAha'deva ! yatrAvasaro'bhUt tatra gatvA pUjA kRtA / rAjJA pRSTam-'ka nAbhUdavasaraH paNDitaH prAha-'viSNupArzve ekAntakalatrasadbhAvAt , rudrAo~ge pArvatIsadbhAvAt , brahmaNo dhyAnabhaGgena zApAdibhayAt , vinAya[ka]sya sthAlibhRtamodakAzane sparzanaM saMyaman , caNDikAyAstrizUlahetisatrastamahiSamatsammukhAgamatrAsAt , hanumataH kopATopa25 vazaMvadasya capeTAbhayAt kutrA'pyavasaro nAbhUt / api ca[61] vinAsyottamAGgaM vRthA puSpamAlA lalATaM vinAho kathaM paTTabandhaH / akarNe tvanetre kathaM gItanRtye apAdasya pAde kathaM me praNAmaH // ityAdi prokte nRpaH prAhaH-'kA'pyavasaro'bhUt ?' tataH paNDitaH-'prazamarasanimagnaM dRSTi0 / ' 'netre sArasudhArasaikasubhage AsaM prasannaM sadA0 / ' ityAdi kathayitvA, jainAlaye sadA'vasaratvAttatra pUjA kRteti pryvsitH| 1D s| 2A Aha dhanapAla avadhehi; B sa dhanapAla avadhyo'haM iti prAha; Pa avdhyo'ymitiH| 3 Pb bhUyo bhUyo'bhiyukto dhanapAlaH praah| 4 P prANAH smidhyo| 5D 'evaM yajJaH satAM mataH etAdRzaH paadH| 6D hiNsk| 7 DbraahmnnH| etadvidaNDAntargatAH paMktayaH kevalaM Pb pratI praapyaaH| Jain Education Interational Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| [62] atha-- annadiNe sivabhavaNe duvAradese nievi bhiMgigaNaM / kiM esa dubbalo iya nivapuTTho bhaNai dhaNavAlo // yathA[63] digvAsA yadi tatkimasya dhanuSA taccet kRtaM bhassanA bhasAthAsya kimaGganA yadi ca sA kAmaM prati dveSTi kim / / ityanyonyaviruddhaceSTitamaho pazyannijasvAmino bhRGgI sAndrazirAvanaddhapuruSaM dhatte'sthizeSaM vapuH // } 5 58) atha kasminnapyavasare narezvaraH sarasvatIkaNThAbharaNaprAsAde vrajana sadA sarvajJazAsanaprazaMsAparaM paNDitaM dhanapAlamAlapat-'sarvajJastAvatkadAcidAsIt / tatraM sAmprataM kazcijjJAnAtizayostI'tyabhihite, 'arhatkRte arhantazrInAmani cUDAmaNigranthe vizvatrayasya trikAlavastuviSayakharUpaparijJAnamadyApi vidyate' iti tenAbhihite-'tridvAramaNDape sthitaH kasmindvAre'smAkaM nirgamaH' iti zAstrakalaGkAropaNodyate nRpe, buddhimAtrA trayodazIti pAThaM satyApayatA bhUrjapatre nRpapraznanirNaya-10 mAlikhya mRNmayagolake nidhAya ca sthagikAdharasya taM samal-deva! pAdAvadhAryatAmiti nRpaM prAha / nRpastadbuddhisaGkaTe nipatitaM khaM manyamAna etaddvAratrayasya madhyAtkimapi nirNItaM bhaviSyatIti vimRzya sUtrabhRdbhirmaNDapapadmazilAmapanIya tanmArgeNa nirgatya taM golakaM bhittvA, teSvakSareSu tameva nirgamanirNayaM vAcayaMstatkautukottAlacittaH zrIjinazAsanameva prazazaMsa / (atra D pustake nimnalikhitaM padyaM prApyate-) {tathAhi[14] dvAbhyAM yanna harikhimirna ca haraH sraSTA na caivASTabhiryanna dvAdazabhirnuho na dazakadvandvena laGkApatiH / yanendro dazabhiH zatairna janatA netrairasaMkhyairapi tatprajJAnayanena pazyati budhazcaikena vastu sphuTam // (Pb Adarze punaratra nimnalikhitamadhikaM kathanamupalabhyate-) {anyadA jalAzrayapRcchA[65] satyaM vapreSu zItaM zazikaradhavalaM vAri pItvA prakAmaM vyucchinnA zeSatRSNA pramuditamanasaH prANisArthI bhvnti| zoSaM nIte jalaughe dinakarakiraNairyAntyanantA vinAzaM tenodAsInabhAvaM bhajati munigaNaH kUpavatrAdikArye // kadAcit svakAritaprauDhataranavasarasi gato nRpaH 'kIgidaM dharmasthAnamiti pRcchati / dhanapAlaH prAha[66] eSA taTAkamiSatAvakadAnazAlA matsyAdayo rasavatI praguNA sadaiva / pAtrANi yatra bakasArasacakravAkAH puNyaM kiyad bhavati tattu vayaM na vidmaH // 25 tathAtathukopa / puramAgacchan mArge bAlikAsahitAM vRddhAM jarayA ziro dhUnayantIM dRSTvA nRpaH pRcchati-'kiM ziro dhUnayati ? tato dhanapAla:[17] kiM nandI kiM murAriH kimu ratiramaNaH kiM vidhuH kiM vidhAtA kiM vA vidyAdharo'sau kimuta surapatiH kiM nalaH kiM kuberaH / nAyaM nAyaM na cAyaM na khalu nahi na vA nApi nAsau na cAsau 30 krIDAM kartu pravRttaH svayamapi ca hale bhUpatirbhojadevaH // anena nRpaM ruSTaM toSayAmAsa / } 1P prbhaavnaa| 2 P atra; AD tddrshne| P arhantazrInAmacU0; A arhantazrIcU0; D arhacchrIcU / 4 AD tenokt| 5 B samarpayana Pa smrpyaamaas| 6D zilAtala / 7 B jaina / 20 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [dvitIyaH 59) atha dhanapAlo RSabhapazcAzikAstuti nirmAya, sarasvatIkaNThAbharaNaprAsAde svanirmitapra. zastipadikAyAM kadAcinnRpaH95. abhyuddhRtA vasumatI dalitaM ripUraH kroDIkRtA balavatA balirAjyalakSmIH / ekatra janmani kRtaM tadanena yUnA janmatraye yadakarotpuruSaH purANaH // 5 kAvyamidaM nirvarNya pAritoSike tasyAH paTTikAyAH kAJcanakalazaM dadau / tasmAtprAsAdAdapasaraMstadIyadvArakhattake ratyA saha hastatAladAnaparaM smaraM mUrtimantamAlokya nRpeNa hAsahetuM pRSTaH paNDitaH prAha 96. sa eSa bhuvanatrayaprathitasaMyamaH zaGkaro vibharti vapuSA'dhunA virahakAtaraH kAminIm / ___ anena kila nirjitA vayamiti priyAyAH karaM kareNa paritADayan jayati jAtahAsaH smaraH // 10 (atra D pustake 'annadiNe sivabhavaNe0'; 'digvAsA yadi tatkimasya dhanuSA0', 'amedhyamaznAti0', 'payaHpradAna sAmarthyAda'; 'asatyuttamAMgeH' ityAdIni padyAni samupalabhyante paramatrAprAsaGgikatvAt, Pb AdarzAnusAreNetaHpUrvamevollikhitatvAJca punarnoddhRtAni / ) 97. pANigrahe pulakitaM vapuraizaM bhUtibhUSitaM jayati / aGkurita iva manobhUryasinbhasAvazeSo'pi // ityAdibhiH prasiddhasiddhasArakhatoddArairnRpaM raJjayana yAvadAste tAvatko'pi sAMyAtriko dvAHsthanive15 ditaH sabhAM pravizya nRpaM natvA madanamayapaTTikAyAM prazastikAvyAni darzayAmAsa / nRpeNa tallAbhasthAnake pRSTe sa evamavAdIt-'nIradhAvakasmAdeva mama vAhane skhalite niryAmakaiH zodhyamAne samudre tanmagnaM zivAyatanaM' paritaH parisphurajalamapyantaHsalilavikalamavalokya kasyAmapi bhittau varNAnirvarNya ca tajijJAsayA madanapaTTikAM tatra prasthApya tatsaMkrAntAkSaramayI pahikeyamiti nRpatirni zamya tadupari mRNmayI padikAM niyojya tatra patitAn viparItAn" varNAn paNDitairvAcayAmAsa / 20 98. AbAlyAdhigamAnmayaiva gamitaH koTiM parAmunnaterasatsaGkathayaiva pArthivasutaH sampratyasau lajjate / itthaM khinna ivAtmajena yazasA dattAvalambo''mbudheryAtastIratapovanAni tapase vRddho guNAnAM gnnH|| 99. deve digvijayodyate dhRtadhanuHpratyarthisImantinIvaidhavyavratadAyini pratidizaM kruddha paribhrAmyati / AstAmanyanitambinI ratirapi trAsAnna pauSpaM kare bhaturddhartumadAnmadAndhamadhupI nIlInicolaM dhnuH|| 100. cintAgambhIrakUpAdanavaratacaladbharizokAraghaTTavyAkRSTaM niHzvasantyaH pRthunayanaghaTIyantramuktAzrudhAram / 25 nAsAvaMzapraNAlIviSamapathapatadvASpapAnIyametad" deva tvadvairinAryaH stanakalazayugenAvirAmaM vahanti // iti sampUrNeSu kAvyeSu vAcyamAneSu, 101. ayi khalu viSamaH purAkRtAnAM bhavati hi jantuSu karmaNAM vipAkaH / asya kAvyasyottarArddha chittaMpAdibhiH paraHzatairapi paNDitaiH" paripUryamANamapi visaMvadatIti rAjJA dhanapAlapaNDitaH pRSTaH harazirasi zirAMsi yAni rejurharihari tAni luThanti gRdhrapAdaiH // 1 A paTTikAM rAjJe darzayAmAsa nRpaH (D ttr)| 2 P kr| 3 D ev| 4 P naasti| 5 PD 'maya' nAsti / 6 BP 'mbhonidhau; Pa smbhodhau| 7 ABD .tanamAlokya priH| 8-9 etadvAkyakhaNDaM Pa Adarza'nupalabhyam / 10 D 'viparItAn' nAsti / 11 AD metaa| 12 D chinnpaa| 13 B 'api' nAsti / 14 Pb 'bANamayUrachattapanAcirAjakapUra. pramukheSu apareSu paNDiteSu, idaM svakalpitameva uttarArddha na mukhyamiti badatsu dhanapAlaH prAha' etAdRzaH pATho vidyamAno'sti / 30 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] . bhoj-bhiimprbndhH| idamevottarArddha saMvadatIti nRpeNokte sati sa paNDitaH provAcA-'yadi gumphArthAbhyAM zrIrAmezvaraprAsAdaprazastibhittAvidaM na bhavati tadA'taHparamAjIvitAntaM kavitvasya sannyAsa eveti / tatpativasamakAlameva yAnapAtre niryAmakAnnikSepyAvagAhyamAne nIradhau SabhirmAsaistaM prAsAdamAsAdya punarmadanapaTTikAyAM nyastAyAmidamevottarArddhamAgatamAlokya tasmai taducitaM pAritoSikaM prasAdIcakAra / iti khaNDaprazasteyathAzrutAni bahUni kAvyAni mantavyAni / / 60) kadAcidrAjJA sevAzlathatAM pRSTaH paNDitaH khaM tilakamaJjarIgumphavaiyagyaM jgau| zizirayAminyAzcarame yAme nirvinodatvAttAM prathamAdarzapratimAnIya paNDitena vyAkhyAyamAnAM tilakamaJjarIkathAMvAcayaMstadrasanipAta bhIruH pustakasyAdhaH kaccolakayutasuvarNasthAlasthApanApUrvaM tAM samApya tacitrakavitAcitrIyamANacitto nRpaH paNDitaM prAha-mAmatra kathAnAyakaM kurvan , vinItAyAH pade'vantImAropayan , zakrAvatAratIrthasya pade mahAkAlamAlapan" yadyAcase tattubhyaM dadAmI'tyabhidadhAne 10 nRpe khadyota-pradyotanayoH sarSapa-kanakAcalayoH kAca-kAzcanayoH dhattUra-kalpapAdapayoriva tavaM teSAM mahadantaramityucaran 102. domuha nirakkhara lohamaIya nArAya tu kiM bhaNimo / guJjAhi samaM kaNayaM tulantu na gaosi pAyAlaM // ityAkrozapare tasmin jAjvalyamAne'gnau tAM mUlapratimindhanIcakAra / atha sa dvidhA nirvedabhAra dvidhA'vAGmukho nijasodhapazcAdbhAge jIrNamazcAdhirUDho niHzvasana bhRzaM suSvApa / bAlapaNDitayA 15 tatsutayA *sabhaktikamutthApya snAnapAnabhojananirmApaNAnantaraM tilakamaJjarIprathamAdarzalekhanAtsaMsmRtya granthasyAI lekhayAMcake / taduttarArddha nUtanIkRtya granthaH smrthitH|| (ito'ne Pb Adarza nimnalikhitamadhikaM kathanamupalabhyate-) {-granthaH samarthitaH paNDitena / ruSTo nANAgrAme gataH / kadAcid dharmanAmni vAdini samAgate bhojasabhAyAM sa ko'pi tAdRg [ vidvAnnAsti ] yastaM prativAdAyotsahate / tato bhojena sabahumAnaM dhanapAla AkAritaH / tamA- 20 gacchantaM jJAtvA naSTo vAdI / lokaH 'dharmasya tvaritA gatiH' iti hsitH| rAjJA sammAnitaH.........pRSTaM ca samAdhAnayogakSemAdisvarUpaM nRpeNa / paNDitaH prAha- . [68] pRthukArtasvarapAtraM bhUSitaniHzeSaparijanaM deva / vilasatkareNugahanaM samprati samamAvayoH sadanam // (atraiva D pustake nimnagatA vizeSAH paMktayaHprApyante-) {anyadA bhojasabhAyAM kAvyamidamuktaM tena 25 [69] dhArAdhIza dharAmahIzagaNane kautUhalIyAnayaM vedhAstvadgaNanAM cakAra khaTikAkhaNDena rekhAM divi| . saiveyaM tridazApagA samabhavatvattulyabhUmIdhavAbhAvAttattyajati sa so'yamavanIpIThe tussaaraaclH|| aparapaNDitairasmin kAvye upahasite dhanapAlenoktam___+ etadvidaNDAntargatapAThasthAne Pa Adarza 'saMbadatIti tuSTastasmai pAritoSikaM sAdIcakAra / apareSu paNDiteSu, idaM svakalpitameva uttarAddhaM na mukhyamiti vadatsu dhanapAlaH prAha-' etAdRzaH pATho vidyamAno'sti / 1P vinA'nyatra 'prAsAda' nAsti / 2 P vinA'nyatra 'tdtH| 3 Pb taducitaM savizeSaM / 4 Pb punaradAt / 5 Pb Adarza 'khaNDaprazasterbahUni kAvyAni nAlikhyamAnAni santi granthAntara iva bhvnaat'| 6 sa pnnddi0| 7 BP nAsti / 8 AD crmH| 9 Pa .yughemsthaal| 10 D mAkalayan / 11 Pa daasthaamii| 12 Pa kaachemnoH| 13 AD 'tava' nAsti; B tatra / 14 AD domuhaya / 15 Pa kittiyaM / 16 P tolantu / 17 Pa pAzcAtyaH / 18 Pa mnyckaaruuddho| * Pb Adarza 'sabhaktikaM bhojanAyotthApitaH, tavRttAntaM jJAtvA sAnabhojanAnantaraM tilakamaJjarIgranthasya prathamAdarza' etAdRzI pNktiH| 19 AD lekhadarzanAt / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 42 prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH [70] zailaibandhayati sa vAnarahRtairvAlmIkirambhonidhiM vyAsaH pArthazaraistathApi na tayoratyuktirudbhAvyate / vastu prastutameva kiMcana vayaM brUmastathApyuccakairloko'yaM hasati prasAritamukhastubhyaM pratiSThe nmH|| ekadA, rAjan ! mahAbhAratI kathA zrUyatAmityukte paNDitaM prati paramArhatena tena pratyuktam- [71] kAnInasya muneH svabAndhavavadhUvaidhavyavidhvaMsino netAraH kila pazca golakasutAH kuNDAH svayaM paannddvaaH| temI pazca samAnajAtaya iti khyAtAstadutkIrtanaM puNyaM vastyayanaM bhavedyadi nRNAM pApasya kA'nyA gtiH||} * 61) zobhanamunestu zobhanacaturviMzatikAstutiH pratItaiva / {*"adhunA kimapi prabandhAdikriyamANamAste ? nRpeNetyukte dhanapAlaH prAha [72] AranAlagaladAhazaGkayA manmukhAdapagatA sarasvatI / tena vairikamalAkacagrahavyagrahasta na kavitvamasti me // + nRpeNa gozataM dApitam / nRpeNa 'gAvo labdhAH ?' ityukte10 [73] neva sayaM taM pujai neva sayaM taM pi goruyaM ikkaM / naravara vIsaMtAoM vIsaM tAo gihaM inti // iti dhanapAloktiH } [74] vicanaM dhanapAlasya candanaM malayasya ca / sarasaM hRdi vinyasya ko'bhUnnAma na nirvRtaH // ["itazca zobhanaH stutikaraNadhyAnAdekasyA gRhe trirgamanAttasyA eva dRSTidoSAnmRtaH, prAnte nijabhrAtuH pArthAt 96 stutInAM vRttiM kArayitvA'nazanAtsaudharme gataH / ] ||iti dhnpaalpnnddit-prbndhH|| 62) atha tannagaranivAsI ko'pi dvijaH kevalabhikSAmAtravRttiH kasminnapi parvaNi lAnavyAkule sakale'pi nagaraloke'labdhabhikSayA riktatAmrapAtra evAyAtaH-iti brAhmaNyA nirbhatsya'mAnaH sAyamAnakalahe tAM prati pradattaprahAraH ArakSapuruSaiH saMyamya rAjamandire nIyamAno rAjJA pRSTaH san 103. ambA tuSyati na mayA na suSayA sApi nAmbayA na mayA / ___ ahamapi na tayA na tayA vada rAjan kasya doSo'yam // imaM zlokaM papATha / tadarthaM paNDiteSvanavavudhyamAneSu rAjJA khamanISikayA tadabhiprAyaM prAyaH samupalabhya, tasmai lakSatraye dApite sati zlokArthaM kalahamUlaM dAriyameva nRpo vyaackhyau| 63) athAnyadA sarvANyapi darzanAni ekatrAhUya muktimArge pRSTe te vastradarzanapakSapAtaM bruvANAH satyamArgajijJAsayaikI kriyamANAH SaNmAsImavadhIkRtya zrIzAradArAdhanatatparAH kasyA api nizaH 25 zeSe jAgarSIti vyAhRtipUrvamutthApya sA nRpaM 104. zrotavyaH saugato dharmaH, kartavyaH punarArhataH / vaidiko vyavaharttavyo, dhyAtavyaH paramaH zivaH // (athavA-dhyAtavyaM padamakSayam ) zlokamimaM rAjJe darzanebhyazca samAdizya zrIbhAratI tiroddhe| / 105. ahiMsAlakSaNo dharmo mAnyA devI ca bhAratI / dhyAnena muktimAnoti sarvadarzaninAM matam / / -iti "yugmazlokaM nirmAya nRpAya nirapAyanirNayaM te" praahuH| 1D zobhana' naasti| * ita Arabhya prakaraNasamAptiparyantAH paMktayaH Pa. Adarza nopalabhyante / / etaccidvAntargataM kathanaM D pustake nAsti / B Adarza idaM padyaM pRSThasya pArzvabhAge likhitamupalabhyate; ADP mUla ev| | etatkathanaM Pb Adarza evaM labhyam / etatprakaraNamatra AD Adarza nopalabdham / tatra tu itaH pUrvameva prakaraNa 45-46 yorantarAle saMkSepeNa likhitaM labhyate / 2 Pa vaastvyo| 3 Pa purloke| 4 Pa aarkssknraiH| 5 koSThakagataM vAkyaM A Adarza lbhyte| 6 AD mamuM / 7 P tirodhtte| 8 PPa srsvtii| 9 Pa muktimArgaH syAdevaM drsh| 10 AD shlokyugm| 11D 'te' nAsti / Jain Education Interational Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| 43 64) atha tannagaranivAsinI zItAbhidhAnA randhanI kamapi videzavAsinaM kArpaTikaM pAkAyAzanamupanIyaM *sUryaparvaNi jalAzraye kaGguNItailamAsAdya gRhamupetya tadvamanAdvipannamAlokya sadravyamiti utpadyamAnakalaGkazaGkAkulatayA paJcatvAya tadezanameva bubhuje*| tasminsthire prAdurbhUtaprabhUtaprAtibhavaibhavA vidyAtrayIM ISatsamabhyasya navayauvanayA vijayAbhidhAnayA viduSyA svamutayA sA zrIbhojasya saH zRGgArayantI zrIbhoja prati prAha106. zaurya zatrukulakSayAvadhi yazo brahmANDabhANDAvadhi tyAgastakuMkavAJchitAvadhiriyaM kSoNI samudrAvadhiH / zraddhA parvataputrikApatipadadvandvapraNAmAvadhiH zrImadbhojamahIpaterniravadhiH zeSo guNAnAM gnnH|| atha vinodapriyeNa rAjJA kucavarNanAyAnuyuktA vijayA prAha107. unnAhazcibukAvadhirbhujalatA mUlAvadhiH sambhavo vistAro hRdayAvadhiH kamalinIsUtrAvadhiH sNhtiH| . ___ varNaH varNakaSAvadhiH kaThinatA vajrAkarakSmAvadhistanvayAH stanamaNDale yadi paraM lAvaNyamastAvadhiH // 10 iti tadvarNanAkarNanAttenArddhakavinA rAjJA [75] { kiM varNyate kucadvandvamasyAH kmlckssussH| tayoktam-saptadvIpakaragrAhI bhavAn yatra karapradaH // rAjJA-[76] prahatamurajamandradhvAnavadbhiH payodaiH kathamalikulanIlaiH saiva dig sampraruddhA / tayoktam-prathamavirahakhedamlAyinI yatra bAlA vasati nayanavAntairazrubhidhautavaktrA // } 15 108. suratAya namastasmai jagadAnandadAyine / iti rAjJo prokte, AnuSaGgi phalaM yasya bhojarAja! bhvaadRshaaH|| iti vijayavAkye vijayokte" rAjA satrapamadhomukhaM tasthau / {tito rAjA tAM bhoginI cakre / anyadA tayA jAlAntare candrakarasparze'pAThi[77] alaM kalaGkazRGgAra! karasparzanalIlayA / candra ! caNDIzanirmAlyamasi na sparzamarhasi // } 20 [78] "kSaNaM kSINAstArA nRpataya ivAnudyamaparA asacchAyazcandro budhajana iva grAmyasadasi / / __abhUt piGgA prAcI rasapatiriva prAzya kanakaM na zobhante dIpA draviNarahitAnAmiva guNAH // [79] "viralaviralIbhUtAstArAH kalau svajanA iva mana iva muneH sarvatrApi prasannamabhUnamaH / apasarati ca dhvAntaM cittAt satAmiva durjano vrajati ca nizA kSipraM lakSmInirudyaminAmiva // ityatra bahu vaktavyaM paraMparayA tattuM jnyaatvym| 25 // iti shiitaapnndditaaprbndhH|| ___1 P vaidezikaM / 2 Pb purussN| 3 D pustake etadvAkyaM nAsti / * etadvitArakAntargatapAThasthAne Pb Adarza etAdRzaH pATha:-'kaNatailamizrA khicaDikAmAsvAdha vipannamAlokya sadgavyo'yamanayA nipAtita ityutpadyamAnakalaGkazaGkayA rAjaviDambanAbhayAkulatayA paJcatvAya tadanaM sApi bubhuje'; Db Adarza puna:-'kArpaTikaM pAkAya tasyA gRhe'nnaM kArayitvA nizi ghRtakUpikavyatyayena kAMguNItailaM pariveSitaM taM vipannaM vilokya tadazamameva bubhuje' etAdRzaH pAThaH praapyte| 4 B thmnmev| 5 Pb sthirIbhUte / 6 D 'prabhUta' nAsti / 7 D.vayIM raghuvAtsyAyanakAmazAstracANAkyanItizAstraM ISat / / 8 Pa shirH| 9D niyuktaa| 10 DPa kthaavdhiH| 11 Pa kucH| 12 D yadaparaM / 13 D'karNanA' nAsti / etat koSThakAntargatAH paMktayaH kevalaM D pustake eva labhyante / 14 D 'rAjJA' nAsti / 15 DP nAsti / 16 AB vijyodite| etatkoSThakAntargataM kathanaM kevalaM D pustake labhyate / idaM padyadvayaM kevalaM P bhAdazaiM labhyam / 17 PPa nAsti; B tat / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 prbndhcintaamnniH| [ dvitIyaH 65) *atha mayUra-vANAbhidhAnau bhAvukazAlako paNDitau nijavidvattayA mithaH sparddhamAnau nRpasadasi labdhapratiSThAvabhUtAm / kadAcidvANapaNDito jAmimilanAya tadhaM gato nizi dvAraprasupto bhAvukenAnunIyamAnAM samAnAM jAmiM nizamya tatraM dattAvadhAna ityazRNot-* 109. gataprAyA rAtriH kRzatanu zazI! zIryata iva pradIpo'yaM nidrAvazamupagato ghUrNita iva / / praNAmAnto mAnastyajasi na tathApi krudhamahoM -iti bhUyo bhUyastena tripadImudIryamANAmAkarNya, kucapratyAsatyA hRdayamapi te caNDi ! kaThinam // iti bhrAtRmukhAtturya padamAkarNya quddhA sA satrapA ca 'kuSThI bhaveti taMbhrAtaraM shshaap|iti patitra10 tAvataprabhAvAttadAtvaprabhUtaprasUtirogaHprAtaH zItarakSApihitatanupasabhAyAmAyAto mayUreNa mayU reNeva komalagirA 'varakoDhI" iti taM prati prAkRtazabde prokte caturacakravartI nRpo bANaM savismayaM prekSyamANastena prastAvAntare devatArAdhanopAyazcetasyavArayAMcakre' / bANastu satraipastata utthAya nagarasImani stambhamAropya khAdirAGgArapUrNamadhaHkuNDaM vidhAya stambhAgravartini sikke khayamadhirUDhaH sUryastutau pratikAvyaprAnte sikakapadaM kSurikayA~ chindan paJcabhiH kAvyaistena paJcasu padeSu 15 chinneSu sikakAgravilagnaH SaSThena kAvyena pratyakSIkRtabhAnustatprasAdAtsadyaH saJjAtajAtyakAJcanakA yakAntiH, anyasminnahAni suvarNacandanAvaliptAGgaH saMvItasitadivyavasanaH samAjagAma / tadvapuHpATavaM pazyatA nRpeNa sUryavaraprasAdaM mayUre vijJapayati sati bANo bANanibhayA girA taM marmaNi vivyAdha / 'yadi devatAdyArAdhanaM sukaraM tadA tvamapi kimapIka citramAviHkuru' ityabhihite tena mayUreNa taM prati prativacaH sandadhe / 'nirAmayasya kimAyurvedavidA; tathApi tava vacaH satyApayituM 20 nijapANI pAdau ca churyA vidArya, tvayA SaSThe kAvye sUryaH paritoSitaH, ahaM tu pUrvasya kAvyasya SaSThe'kSare bhavAnI paritoSayAmIti pratizrutya sukhAsanasamAsInazcaNDikAprAsAdapazcAdbhAge niviSTo 'mA bhAGkSIvibhrama miti SaSThe'kSare pratyakSIkRtacaNDikAprasAdAtpratyagraprathamAnavapuHpallava: khasammukhaM ca tatprAsAdamAlokyAbhimukhAgatairnRpatipramukharAjalokaiH kRtajayajayAravo mahatA mahena puraM prAvikSat / 25 66) etasminnavasare mithyAdRzAM zAsane vijayini samyagdarzanadveSibhiH kaizcitpradhAnapuruSaipo'bhidadhe-'yadi jainamate kazcidIdRkprabhAvaH prabhavati tadA sitAmbarAH khadeze sthApyante noM cejavAnniAsyante' iti tadvacanAdanu zrImAnatuGgAcAryAstatrAkArya 'nijadevatAtizayaM kamapi darza __ * etaccidvAntargatakathanasthAne Pb Adarza 'atha mayUrabANau paNDitau staH / mithaH sparddhamAnau rAjamAnyau kadAcid bANo yAmigRhe milanAya gataH / bahistho'zRNot' evarUpaM saMkSiptaM kathanaM lbhyte| 1 P samanyu; AD nAsti / 2 P nAsti / 3 BP krudhmimaaN| 4 PuccAryamANAmAlokya; Pa Adarza etadvAkyaM kiJcid bhinnaprakAreNa likhitaM labhyate, yathA-'padatrayImAdyAM bhUyobhUya udIryamANAmAkarNya turya padaM ppaatth'| 5 Pa tdbhaatRH| 6P sApatramA kruddhA kuSTI bhaveti; Pb krudhA zazApra kuSThI bhaveti / 7 B prasUtarogaH; D tdaarmprbhRtirogo'bhuut| 8 P sbhaamaagto| 9 D vrkoddii| 10 D 'prati' nAsti / 11 Pa praakRtgiraa| 12 Pa tataH, BP nAsti / 13 Pa paayN| 14 Pa cintayAmAsa / + B Adarza idaM vAkyametAdRzaM-'prekSamANaH sabhAsamakSaM vinaSTavapuSa jnyaapyaaNckaar| 15 ABD saaptrpH| 16 DP churikyaa| 17 D 'kAnti' nAsti / 18 B . svaccha. divyH| 19 ABD 'sati' nAsti / 20 BPa naasti| 21 A rAdhanAcaM; D devatArAdhanaM / 22 PPa 'kimapi' naasti| 23 AD nijapAdau ca paannii| 24 PPa no vA jbaa| 25 AD tadvacanAnantaraM / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| 45 yantu'-iti rAjJA bhaNitAH' prAhuH-'muktAnAmasmaddevatAnAmatra ko'tizayaH sambhavati, tathApi tatkiGkarANAM surANAM prabhAvAvirbhAvaH ko'pi vizvacamatkArakArI daryata' ityabhidhAya catuzcatvAriMzatA nigaDairnijamaGgaM niyamitaM kArayitvA tannagaravartinaH zrIyugAdidevasya prAsAdapAzcAtyabhAge sthito mantragarbha "bhaktAmare'ti navaM stavaM kurvan pratikAvyaM bhagnaikaikanigaDaH zRGkhalAsaMkhyaiH kAvyaiH paryAptastavo'bhimukhIkRtaprAsAdaH zAsanaM prabhAvayAmAsa / // iti zrImAnatuGgAcAryaprabandhaH* // 67) atha kasminnapyavasare nRpaH svadezapaNDitAnAM pANDityaM zlAghamAno gUrjaradezamavidagdhatayA nindan sthAnapuruSeNAbhidadhe-'asmaddezIyAMbalA-gopAlayorapi bhavadIyo'graNIH' paNDitaH ko'pi na tulAmadhirohatIti vijJapte nRpastaM mRSAbhASiNaM cikIrSurAkArasaMvRttyA kiyantamapi kAlaM vilambamAna sthAnapuruSeNa tavRttAntaM jJApitaHzrIbhImaH svadezasImAntanagare vidagdhAH 10 kAzcitpaNastriyaH kAMzca gopaveSadhAriNaH paNDitAn muktavAn / anyadA zrIrAjaMdauvArikeNa tatrAgatya, kazcittadvidho gopaH pratApadevInAmnI paNastriyaM saha gRhItvA vidagdhalokasudhAsArAM dhArAmArAvApya, tAM kApi sajatAkRte vimucya, pratyUSamukhe bhUpAya gope nivedite zrIbhojena kimapi vadetyAdiSTe 110. bhoyaeva gali kaNThalau mUM bhallau pddihaai| uri" lacchihi muhi" sarasatihi sIma "vihaMcI kAi" // 15 iti taduktimAkarNya vismayasmeramAnasaH sabhAyAmalaGkatAyAM paNahariNadRzaM tathyanepathyadhAriNI puro vilokya' tAM prati 'iha kiM' ityAkasmikaM vacaH zrIbhojaH samAdikSat / atha khajAtipakSapAtAdiva sarasvatyAH prasAdapAtraM zemuSInidhiH sA sumukhI zarIriNI pratibheva gambhIramapi tadvaicanatattvamavagamya 'pucchantIti nRpaM prati prtivcHprthitvtii|ityucittdvcsaa vikasitavadanAmbhojena bhojena kozAdhipAt lakSatraye dApyamAne'jJAtatattvatayA tasmina stabdhatAM bhajaimAne 20 1 P bhaNite prAhuH; D bhaNitaM te prAhuH; Pa rAjJokte praah| * ato'nantaraM Pb Adarza nimnalikhitaM sAvacUrika padyaM prApyate zIrNaghrANAdipANIn vraNibhirapaghanairghagharAvyaktaghoSAn dIrghAghrAtAnaghaughaiH punarapi ghaTayatyeka ullAghayan yH| ghAzostasya vo'ntardviguNaghanaghRNAnimnanirvighnavRtterdattArdhAH siddhasaddhairvidadhatu ghRNayaH zIghramahovighAtam // kAvyavyAkhyA-vraNavadbhirapadhanairavayavairupalakSitAn, ghargharo vyaktazca yo ghoSo vo yeSAM tAn , pApairdIgha AghrAtAn vyAptAna jantUn ullAdhayan nIrogIkurvan ya ekaH punarapi niSpAdayati; punarapItyanena purApi sRSTikramaH sUryeNaiva kRta iti sthitiH| tasya sUryasyAyo yebhyasterazmayoM'hasAM pApAnAM vinAzaM vidadhatu kurvantu / iti bANapaNDitasUryazatake sssstthkaavyaavcuuriH|| Pb bhAdarza eSa prabandha itaH pUrvameva likhita uplbhyte| 2 AD kadApi raajaa| 3D yaabaal| 4D dIyapa. nndditaagrnniiH| 5 AD tulA naarohtii| etadvidaNDAntargatapAThasthAne AD Adarza etAdRzaH pATho labhyate-'tataH jJApitavRttAntaH zrIbhImaH kadApi gopaveSadhAriNaM paNDitaM paNyastriyaM ca tatra prahitavAn / tatra pratyUSe nRpasamIpe nIto gopAlaH zrIbhojena kimapi nivedayetyAdiSTaH' / 6 P bhImadauvA0, B bhojdauvaa| 7 P vdetybhihitH| 8 D bhoya eha; A bhoevaha; Pa bhoyraay| 9 AD kaMThula0 / 10 'mUM bhallau' sthAne D bhaNi kehau; B kessiu; P bhaNi kesu, Pa kahi kehau' etAdRzAni pAThAntarANi / 11 D ur| 12 D muh| 13 AD nibaddhI; Pa viddhittii| etadane atra A Adarza 'mAuliMgu jai vuccaha buccau iu maI kahiu lohahaM samaccau / bhoeva puhavihiM gaDa avaru na vuccaha bIjau rAu // ' ___ eSA gAthA adhikA labhyate / tadanantaraM AD 'iti sarasvatIkaNThAbharaNagopavAkyaM (D 'vAkyaM nAsti) ityAha' etadvAkyaM vidyte| / etaccidvAntargatapAThasthAne AD Adarzagata etAdRzaH pAThaH-'tato rAjA taduktivismitaH sabhAyAmalatAyAM nepathyadhAriNI paNyastriyaM puro viloky'-| 14 P smaadidesh| 15 Pa 'sva' sthAne 'ca'; P 's'| 16 D ziromaNI / 17 BPPa tadvaco'vaga0 / 18 AD vcnvi0| 19 AD viksitaasyen| 20 AD naasti| 21 AD ete zabdA na santi / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 prbndhcintaamnniH| [dvitIya trirukto'pi' yadA na dadAti tadA taM' prakAzaM 'prAha-'dezasAtmyAtprakRtikArpaNyAca lakSabrayamasyai dApyate; audAryAttu prAjyaM sAmrAjyamapi dIyamAnamalpatarameva syAdi'tyAdiSTe samastasamAjalokaiH preryamANaH sa tayorvacanayoranvayaM pRcchan ityabhidadhe-'karNAntavizrAntamapAnAJjanarekhAyugaM yugapadasyA nirUpya mayeha kimityabhihitam / anayA tu "dvivacanasya bahuvacanami"ti * 5 prAkRtamUtralakSaNAt pucchantIti* dezI, karNAbhyarNe'JjanarekhAmiSAt , yo bhavayAM zrutapUrvaH sa evAyaM zrIbhoja iti nirNetuM gate 'ityAzaMkyottaraM dattavatI / prajJAvajJAtavAkpatInAmapi paNDitAnAM yo'rtho'viSayastaM sahasaivodgirantI pratyakSarUpA bhAratIyam / tadasyAH pAritoSike lakSatrayaM kiyditi|tto lakSatrayasya nirvyAhArAnnavalakSAn pratyakSAstasyai dApayAmAsa / [ tito jJAtagUrjarajanacAturyavizeSaH zrIbhoja ityuvAca-'viveko gUrjare deshe| tato rAjA 'mAlavIyaH paNDito gUrjaro 10 gopAlaH samau iti vRddhajanagiraM satyAM manyamAnastau visasarja / ] // iti paNastrI-gopayoH prabandhaH // 68) athAbAlyAdeva sa nRpaH 111. mastakasthAyinaM mRtyuM yadi pazyedayaM janaH / AhAro'pi na roceta kimutAkRtyakAritA // iti vijJAtatattvatayoM dharme'pramatto'bhUt / kadAcinnidrAbhaGgAnantaraM 'kazcidvipazcitsametya vegavati 15 turage'dhirUDhastvAMprati pretapatirupaitItyanusAreNa dharmakarmaNi sajjIbhavitavyamiti vacanAdhikAriNe paNDitAya pratyahamucitadAnaM dadAnaH kadA'parAhne sabhAsiMhAsane upaviSTaH sthagikAvittasamarpitabITakAtmAgeva mukhe patraM visvA'bhyavaharana vyavahAravedibhistatkAraNaM pRSTa ityavadat-'kRtAntadantAntaravartinAM manuSyANAM yadattaM yaca bhuktaM tadevAtmIyaM parasya tu saMzayaH / tathA carka 112. utthAyotthAya boddhavyaM kimadya sukRtaM kRtam / AyuSaH khaNDamAdAya ravirastaM prayAsyati // 1 20 113. lokaH pRcchati me vArtA zarIre kuzalaM tava / kutaH kuzalamasAkamAyuryAti dine dine // 2 114. zvaHkAryamadya kurvIta pUrvAhne cAparAhnikam / mRtyuna hi parIkSeta kRtaM vAsya na vA kRtam // 3 115. mRto mRtyurjarA jIrNA vipannAH kiM vipattayaH / vyAdhayo vyAdhitAH kiM nu dRpyanti yadamI jnaaH||4 // itynitytaashlokctussttyprbndhH|| 69) athAnyadAzrIbhojaHzrIbhImabhUpateH pArthAd dUtamukhena vstuctussttymyaacisstt| eka vastu 25 ihAsti paratra nAsti 1; dvitIyaM paraMtrAsti, atra nAsti 2, tRtIyamubhayatrAsti' 3; caturthamubhaya __ 1 AD .'pi koshaadhipH| 2 B taM prati pr.| 3 AD prkaashmaah| 4 BP kaarpnnynaipunnyaacc| 5A masyaiva / 6 AD 'prAjya' nAsti / 7 BPPa 'syAd' nAsti / 8 D pRssttH| 9 Pb 0dadhe vishaaptiH| 10 D 'sUtra' nAsti / * Pb Adarza 'pucchanti iti uktam / aJjanarekhe pRcchataH krnnaa'| 11 D 'dRzau' nAsti / 12 Pa nAsti / etacihnAntargatapAThasthAne AD Adarza 'ityuttaraM pratipAditaM, tadiyaM pratyakSarUpA bhAratI' ityeva pAThaH / 13 AD 'pratyakSAn' nAsti / eSa koSTakAntargataH pAThaH kevalaM Pb pratau prApyate / T AD nAstyetatsamAptivAkyam / 14 AD OtAkAryakA0 / 15 D ttvo| 16 BP bhaGgAdanu / etaccidvAntargatAnAM pasInAM sthAne BPPa AdarzaSu bhinnapAThIyA etAdRzyaH patayaH prApyante-'sajIbhavitavyamiti etasmai ucitadAnaM dadAnaH pratiprAtaH, kasminnapyaparAhnAvasare sabhAsiMhAsane samalate sati nRpaH sthagikA vittasamarpitabITakAt prAgeva mukhapatraM * bITakayAbhyavaharan vyavahAravedibhirvijJapta iti jgaad'| ___17 AD baadhitaaH| 18 AD tu| 19 D hRssynti| 20 AD catuSka0 / / eSa prabandhaH Pb pratau itaH pUrvameva likhito lbhyte| 21 Pa iha nAsti paratrAsti / 22 Pa tRtIyaM vastu ubhayatrApyasti / 23 BP turIyaM nobhayatrAsti / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| trApi nAsti 4 / iti viduSAmapi sandigdhe'rthe aNahillapure paTahe vAdyamAne kayApi 'gaNikayA paTahasparzapUrvakaM vijJapayAMcake-'gaNikA 1 tapakhi 2 dAnezvara 3 dyUtakAra 4 rUpaM vastucatuSTayaM prahIyatAm / *iti tayokta nRpo dUtAya tatsamarpayat / dUtenetthamevAbhidhAya vastucatuSTayamAdAya yathAgataM jagme / // iti vastucatuSTayaprabandhaH // 70) anyadA bhojanRpo vIracaryayA paribhramannizi kayApi durvivadhvA 116. mANusaDA~ dasa dasa dasA suNiyai loyapasiddha / maha kantaha ika ja dasA avari te 'corahiM liddha / idaM paThyamAnamAkarNya tasyA duHsthA'vasthayA saJjAtakRpo nRpaH prAtastatpati sadasyAnIya tasya kimapyAyatihitaM vimRzya bIjapUrakadvaye pratyekaM lakSamUlyaM" ratnadvayaM pracchannaM tasmai prasAdIkRtavAn / tenApi tadvRttAntamajAnatA mUlyena patrazAkApaNe tardai vikrItam / tenApyaviditatatvarUpe-10 NopAyanAya tanmAtuliGgadvayaM" kasyApi samarpitaM sat zrIbhojasyaivaM tena daukitam / 117. velAmahallakallolapilliyaM jai vi girinaIpattaM / aNusarai maggalaggaM puNovi rayaNAyare rayaNaM // ityanubhavAdbhAgyameva nRpastathyaM mene / yataH118. prINitAzeSavizvAsu varSAkhapi payolavam / nApnuyAccAtako nUnamalabhyaM labhyate kutH|| // iti biijpuurkprbndhH|| 71) athAnyadA kasyAmapi nizi nRpaH 'eko na bhavyaH' iti pracchannaM krIDAzukaM pAThayitvA prAtaH'tvayA paNDitasabhAyAM" vAkyamidamuccAraNIyamiti saMzikSitavAn / atha tenaM tathAbhidhIyamAne nRpeNa pRSTAH paNDitA nirNayamajAnantaH pANmAsImavadhiM yaacitvntH| tatastanmukhyo vararucistannirNayAya dezAntaraM paribhraman kenApi pazupAlena 'ahamevAmuM nirNayaM" bhavatsvAmine nivedayiSyAmi / paramahamamuM khaM zvAnazAvaM vRddhatayA nodvoDhuM vatsalatayA~ na moktuM ca zaknomi'-iti 20 tenAbhihite tajighRkSayA vararucistaM vastrAntaritaM nijaskandhe saMmadhiropya taM pazupAlaM saha nItvA nRpasabhAmupAgata uttarakAriNaM nivedayAmAsa / atha sa pazupAlo nRpeNa tadeva vacanaM 1AD 'api' naasti| 2 AD nAsti / / etaddaNDAntargatapAThasthAne AD pratau 'gaNikAvacanAdvezyA-tapasvi-dAnezvaradyUtakAra-rUpaM vastu catuSTayaM prahitam / ' etAdRzaH saMkSiptaH paatthH| 3 P dIyatAm / * tArakAntargatA paMktiH kevalaM BP Adarza lbhyte| 4 D kyaacidpi| 5 AD daridra / Pa pratI iyaM gAthA etAdRzI ____ 'mANusaDA dasa dasa havai daivihiM nimmaviyAI / maha kaMta ikkai ji dasa nava corihiM hariyAI / ' 6P muj| 7 D nvorhiN| 8AD iti| 9 B tasyAvasthayA; P tyasyA duHsthAyA avasthayA / 10 BP kuTuMcha / 11 AB lkssmuulyaaN| 12 A ratnamayIM; B ratnadvayIM; D ratnaM / 13 P prakSipya pracchannopakArI; D tdupkaaraa| 14 AD 'tad' nAsti / 15 AD tenaapyupaaynaay| 16 BP nAsti ettpdm| 17 AD nAsti / 18 A tena tu (D 'tu' nAsti) shriibhoj| 19 P . upaukitaM; B upadIkRtaM / 20A palliyaM; D pallihaM; Pa laaliy| etadvAkyasthAne P 'paretanAnAM adazA' eSa paatthH| 21 kevalaM D pustake eSa zabdo lbhyH| $ BPa nAsti eSa shlokH| 22 AD nAsti / 23 nAstIdaM B PPar 24 Pa nAsti / 25 B SaNmAsI yAvat yAcitavyavadhAnAH; Pa-oyAcitAvadhayaH, P .yaacitvaatsmitaa(2)| 26 P amussyH| 27 Pa 'nirNayaM naasti| 28 BP nivedyaami-iti| 29 AD 'ahaM' nAsti / 30 AD zvAnaM' ityeva / 31 BPPa naasti| 32 BPPa pArayAmi / 33 BPPa tenetyabhihite; Pb tenokte taM shvaanN| 34 AD samAropya; Pa adhiropya / 35 AD 'ta' nAsti / 36 BPPa upetH| 37 A kaarnnN| 38 BPPa nAstIdaM padam / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH pRSTaH-'asmin jIvaloke rAjan ! lobha evaiko na bhvyH'|*raajnyaa kathamiti bhUyo'pi pRSThaH-'yabAhmaNaH zvAnaM skandhadezenAspRzyamapi vahati tallobhasyaiva vijRmbhitamato lobha eva na bhavyaH / // iti 'eko na bhavyaH' prbndhH|| 72) athAnyado mitramAtrasahAyo nRpatinizi paribhraman pipAsAkulatayA paNaramaNIgRhaM' 5gatvA mitramukhena 'jalaM yAcitavAn / tato'tucchavAtsAcchambhalyA dAsyAM kAlavilambenekSurasapUrNaH "karakaH sakhedamupAnIyata / mitreNa khedakAraNe pRSTe-'ekasyAmikSulatAyAM zUlena" bhidyamAnAyAM purA" rasasampUrNaH savAhaTiko ghaTa AsIt ; sAmprata tu prajAsu viruddhamAnase" nRpe cirakAlena kevalA "vAhaTikaiva bhRteti khedakAraNam' / nRpastatkhedakAraNamAkarNya kenApi vaNijA zivAyatane mahati nATake kAryamANe talluNThanacittamAtmAnaM vimRzya tadvacastathyameveti mene / 10 tato vyAvRttya svasthAnamAsAdya nidrAM siSeve / aparechuH prajAsu saJjAtakRpo nRpaH paNyAGganAgRhaM gtH| tadA ca tayA'dya prajAsu vatsalonRpatiH, pracurekSurasasaGketAditi vyAharantyA rAjA toSitaH / ||itiikssursprbndhH|| 73) arthAnyasminnavasare dhArAnagaryAH zAkhApure prAsAdasthitAyA gotradevyA namazcikIrSayA nityamAgacchan kidAcidvelAvyatikrame saJjAte sati pratyakSIbhUtayA tayA devatayA dvArapradezamAga15 tayA mitaparicchadaM dvArapradezamAgatamakasmAnnRpamAlokya sasambhramAnniSeduSI nijaasnmtickraam| nRpaH praNAmapUrvakaM taM vRttAntaM pRcchan , sannihitaM parabalamAgataM vicintya 'zIghraM vrajeti visRSTo devatayA kSaNAt gUrjarasainyairveSTitaM khamapazyat / javAdhikena vAjinA vrajan dhArAnagaragopure pravizan , AlUyA-kolUyAbhidhAnAbhyAM gUrjarAzvavArAbhyAM tatkaNThe dhanuSI prakSipya, etAvatA vyApAditosIti vadabhyAM tyktH| 20 119. "asau guNIti matveva bhojaH kaNThamupeyuSA / dhanuSA guNinA yasya nazyannazvAnna pAtitaH // ||iti ashvvaarprbndhH|| * etaccihnAntargatapAThasthAne BPPa AdarzeSu-'ityuccaran kathamiti bhUyo anuyuktaH zvAnaM dadhAnaM vipramapagatAca (PPa voraNaM darzayan lobhavazavisaMsthulavRttiM jJApayAmAsa / ' etAdRzaH pATho vidyate / 1 BPPa athaanysminnhni| 2 Pa .mAtra nAsti / 3 B dharitrIpatiH; Pa bhuupH| 4 P kSapAyAM; BPa kssnndaayaaN| 5 BP * kulittyaa| 6 P paNanArIgRhAGgaNaM / 7-8 etadakAntargatazabdasamUhasthAne BPPa 'payasi yAcyamAne atuccha(lya Pa) vAtsalyatayA' ete zabdA vidynte| 9 nAsti / P binaa| 10 P pUrNa krkN| 11 AD nAsti / 12 D nAsti / 13 Pa 'purA' nAsti / 14 Pa rasaparipUrNaH / 15 P viruddha nRpe; Pa viruddha nRpmaanse| 16 BPPa vAhaTikaiva kevlaa| 17 AD 'khedakAraNaM' nAsti / 18 BPPa naasti| 19 BP svaM / 20 * meva dadhyau / etadantargatapAThasthAne BPPa bhAdazeSu-'punaH sa vasudhAdhavaH (Pa .dhAdhipaH) saudhamadhyAsya nidrAvasare saJjAtakRpaH prajAsu, parasminnahani paNAGganAgRhamupAgataH / tatkAlAgatayA tayA adya prajAsu vatsalo nRpatiriti pracurekSurasasaGketAd vyAharantI nRpatiM toSayAmAsa / ' etAdRzaH pATha upalabhyate; Pb Adarza punaH ayameva pAThaH kinyciddhedruupennoplbhyte| yathA-'atha parechuH prajAsu saJjAtakRpastasyA eva gRhe gtH| tathaiva jale mArgite kSaNAdikSurase AnIte saharSA'dhunA prajAsu vatsalo nRpa iti vadantI jalaM pAyati sma / taiH pRSTaM kathaM jJAyate rAjanvatI prajA / tayA rasavRttAntAd rAjA toSitaH / ' 21 AD 'atha' ityeva; BOanydaavsre| 22 AD shaakhaangre| 23-24 BP sthitgotrjaanmH| etadantargatapAThasthAne AD etAdRzaH pAThaH-'kadApi tadbhaktiraJjitayA devyA sa nRpaH sAkSAdabhyadhAyi-parabalaM sannihitamAgataM tataH zIghraM brajeti visRSTaH / kSaNAd gUrjarasainyaiH svaM veSTitamAlokya / ' | eSa zlokaH BPa noplbhyte| 25 AD yazcApazyadazvAnnipAtitaH etAdRzazcaturthaH paadH| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] bhoj-bhiimprbndhH| (ito'ne Pb pratau nimnagataH prabandha upalabhyate-) { athAnyadA rAtrI jAgRto bhojaH khaRddhivistAraM hRdaye cintayan hRSTaH san idaM kAvyapAdatrayamAha[80] cetoharA yuvatayaH khajano'nukUlaH sadvAndhavAH praNayagarbhagirazca bhRtyAH / garjanti dantinivahAstaralAsturaGgAH.... iti punaH punaH kathayati sati nRpe caturthapAdArthamakSarAvalI vilokayati sati ca tAvatkazcidvidvAn vaizyAvyasanI 5 tadvacanAdrAjJIkuNDalayugmakRte tadvezma cauryAya praviSTaH, tatpAdatrayamazRNot / tatastenAcinti yadbhAvyaM tadbhavatu, paramutpannaM caturtha pAdaM kathaM sthApayituM zaktaH / tataH prAha sammIlane nayanayornahi kizcidasti / rAjA tuSTaH kuNDalasahitaM tadvAJchitaM dadau / } ___74) athAnyadA sa eva rAjo rAjapATikAyAH pratyAvRttaH puragopure mukhamuktena turageNa pravi-10 zan vyAkulIbhUteSu itastataH palAyamAneSu janeSu kAmapi takravikrayakAriNI janasaMmardaina mauli. kampAdbhUtalapatitaMbhagnabhANDAmapi gorase saritpravAha iva prasarati vikasitamukhAmbhojAM zrIbhojaH prAha-'tava viSAde'pi kiM harSakAraNaM?' iti nRpeNa pRSTe sA prAha120. hatvA nRpaM patimavekSya bhujaGgadaSTaM dezAntare vidhivazAgaNikA'smi jAtA / putraM bhujaGgamadhigamya citAM praviSTA zocAmi gopagRhiNI kathamadya takram // 15 [*evamavAdIt / tasmAtpradezAn 'mahI ti mahIyasI nadI praaduraas"|] // iti gopgRhinniiprbndhH|| 72) anyadA prAtaH zrIbhoja upazilAmekAM lakSIkRtya dhanurvedamanirvedamabhyasaMstatkAladarzanArthamAgatena sitAmbaraveSadhAriNA zrIcandanAcAryeNa pratyutpannapratibhAbhirAmatayaucityamabhidadhe121. viddhA viddhA zileyaM bhavatu paramataH kArmukakrIDitena rAjan! pASANavedhavyasanarasikatAM muzca deva prasIda / 20 krIDeyaM cetpravRddhA kulazikharikulaM kaililakSaM karoSi dhvastAdhArA dharitrI nRpatilaka tadA yAti pAtAlamUlam / / iti tatkavitAtizayacamatkRto'pi kizcidvicintya nRpatirityuvAca-bhavatA* sarvazAstrapAraMgatenApi dhvastAdhAreti yatpadamapAThi" tataH kamapyutpAtaM suucyti'| __76) itazca"-DAhaladezIyarAjJo rAjJI dematinAnI mahAyoginI / sA~ kadAcidAsannaprasavA sadaiva daivajJAniti papraccha-'kasminsulagne jAtaH sutaH sArvabhaumo bhavatIti / atha taiH samyaga-25 vagamyocarAziSu kendrastheSu saumyagraheSu triSaDAyageSu krUreSu cAmukalagne jAtaH sutaH sArvabhaumo bhavatItyuktam / tanizamya nizcitaprasava dinAdUrdhva SoDazapraharAn yAvadyogayuktyA garbhastambhaM kRtvA naimittikanirNIte lagne karNanAmAnaM sutamasUta / tadgarbhadhAraNadoSAdaSTame yAme sA* vipnnaa| 1B bhuuptiH| 2 BP jAtabhayeSu; Po kRtbhyessu| 3 BP lokeSu itH| 4 AD vikryinniiN| 5 B maulikampena bhUpatanAt ; P kampena bhnnbhaannddaa| 6 AD mukhAM tAM prAha / 7 D viSAde kiM kaarnnN| 8 BP nRpeNAbhihitA / * eSA paMktiH A nopalabhyate prakSiptaprAyA ceyam / 9 D nAsti / 10 D 'pradezAt mahInadI' ityeva / 11 Pa prAdurAsIt evamavAdIca; Pb prAdurAsIditi kathA lokprsiddhaa| eSa prabandhaH BPPa AdarzeSu noplbhyte'tr| 12 D prItaH; Pb praatHsmye| 13 Pb sitaambrenn| 14 A bhvtH| 15A pAraMgatasya / 16 A papAta / 17 BPPa nAstIdaM padaM / 18 BP atha DAhaladeze dematanAnI rAjJI; Pa DAhalIdeze'tha dematarAjJI naamnii| 19 AD nAsti / 20 BPa kendrabhAjiSu / 21 BP 'ityuktaM' nAsti / 22 BP kurvtyaa| 23 D praasuut| 24 BPPa sApi saMyaminI purI jagAma / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [ dvitIyaH sulagnajAtatvAtparAkramAkrAntadikakraH SatriMzadadhikena rAjJAM zatena bhRGgavibhramakAriNA kuntalakalApena sevyamAnavimalakramaka malayugalazcatasRSu * rAjavidyAsu paraM prAvINyamAvahan vidyApati - pramukhairmahAkavibhiH stUyate'sau / yathA - [ ekadA karpUrakaviH' ] 50 5 122. mukhe hArAvAptirnayanayugale kaGkaNabharo nitambe patrAlI satilakamabhUtpANiyugalam / araNye zrI karNa ! tvadariyuvatInAM vidhivazAdapUrvo'yaM bhUSAvidhirahaha jAtaH kimadhunA // { ityukte caturacakravartI rAjAha - 'yadi vidhivazAdevaM bhavati tadA varNyanRpatiH kiM daivAd yanna cintyate tadapi syAd' ato'camatkRtena rAjJA kiJcinna datvA visarjitaH / gRhaM gato bhAryayA pRSTam - 'kiM dattaM rAjJA ?" sa Aha-'vRttakharUpam' / sAha- 'yadi vidhisthAne tava vazAditi uktamabhaviSyat tadA tava sarvaM adApyat' / tato nAcirAjakaviH karNanRpamastavIt / yathA 10 [81] gopIpInapayodharAhatamuraH santyajya lakSmIpateH zaGke paGkajazaGkayA nayanayorvizrAmyati zrIstava / zrImatkarNanarendra ! yatra valati bhrUvallarIpallavastatra truTyati bhItibhaGguratayA dAridryamudrA yataH // tato'tituSTena nRpeNa hastazRGkhalakapUrvaM ucitadAnena prasAdIkRtena mArge AgacchantaM jJAtvA bhAryAM karpUraH prAha - 'yadrAjJA asmai dattaM samasti idAnIM tadahaM svagRhe AnayAmI' tyuktvA gatastatsammukham / [82] kanye kAsi na vetsi mAmapi kave karpUra kiM bhAratI satyaM kiM vidhurAsi vatsa muSitA kenAMba durvedhasA / kiM nItaM tava muJja-bhoja-nayanadvandvaM kathaM vartase dIrghAyurbhajate'ndhayaSTipadavIM zrInAcirAjaH kaviH // 15 anena kAvyena tuSTaH san karNarAjAt prAptaM svarNadukUlAdi tatkarpUrakavaye'dAt nAcirAjakaviH / etatkarNa - narendreNa jJAtvA karpUra AkAritaH pRSTaM ca - 'he kave ! muJja-bhoja iti padaM kasmAdudAhRtaM bhoje vidyamAne / ' sa Aha- 'deva ! rAbhasyena harSa- muJjanayanadvandvasthAne 'muJja - bhoja' ityUcAnaM / ' tato rAjJA jJAtaM etad bhojasyAmaGgalasUcakam | } 20 [83] $ dUrvAH zyAmalayanti santatazikhArthi. prAGgaNaM zUnye kalpatarostale khagamRgAH khelanti nirbhItayaH / zrImatkarNanarendramAnavibhavaiH pUrNeSu sarvArthiSu skandopAntanivezitAlasamukhI nidrAti re... kAmadhuk // 77) 'itthaM mahAkavibhiH stUyamAnanAnAvadAtaH [ sa karNanRpaH kadAcit ] zrIbhojaM prati pradhAnAn prAhiNot'-' bhavadIyanagaryAM bhavatkAritAzcaturuttaraM zataM prAsAdAH, etAvanta eva gItaprabandhA bhavadIyAH, etAvanti ca birudAni / atazcaturaGgayuddhena dvandvayuddhena vA catasRSu vidyAsu vAdacchalenaM tyAgena 25 vA mAM nirjitya pazcottarazatavirudAnAM bhAjanaM bhUyAH / no vAhaM tvAM vijitya saptatriMzatAdhikasya rAjJA' zatasya nAtho bhavAmi - iti tatprabhAvAvirbhAvAt ' 'ISat parimlAnamukhAmbhojaH zrIbhojaH sarveSvapi prakAreSu jitakAzinaM kAzipurAdhIzaM vimRzan svaM parAjitaM manyamAnastAnuparodhapUrvamabhyayaivamaGgIkArayAmAsa / yat" - maiMyAvantyAM zrIkarNena vANArasyAmekasmin "lagne gartApUrapUrvamAra " * etadantargatapAThasthAne AD 'rAjJAM zatena sevyamAnazcaturSu0' ityeva pATho'sti / 1 Pa catasRSu dikSu | 2 ADPa kavibhiH stUyamAnaH; B nAsti / Pb Adarze bhinnarUpametAdRzamidaM vAkyaM - 'prAvINyamAvahan vidyAgoSThIM cakAra / + Pb pratAve. vaitadvAkyaM vidyate / eSa koSTakAntargataH prabandhaH Pb Adarze evAtropalabhyate / $ idaM padyaM kevalaM P Adarza upalabdham / etacihnAntargatapAThasthAne ADP AdarzeSu 'iti stUyamAnaH sa karNanRpaH kadAcidUtamukhena zrIbhojamuvAca / etAdRzaH pATho'sti / 3 AD bhavanna garyo / 4 D tava / 5 B vAdasthalena; AD vAdivat / 6 AD tyAgazaktayA / 7 BP saptatriMzatAdhikazatarAjJAM / 8-9 etacchandasthAne AD 'tadvacasA' ityeva / 10 AD vijitaM / 11 BPPa tAnU (B ni) paroparodha0 / 12 D yathA; AB nAsti / 13 BPPa 'paJcAzaddhastapramANo mayA zivaprAsAdo'vantyAM / 14 AD ekasminnahani lagne / For Private Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhoja-bhImaprabandhaH / prakAzaH ] bhyAhaMpUrvikayA kAryamANayoH paJcAzaddhastapramANayoH prAsAdayoH yasminprAsAde prathamaM kalazadhvajAdhiropo bhavati tasminnutsave'pareNa narendreNa tyaktacchatracAmareNa kareNumadhiruhya samAgantavyam / itthaM bhojasya yathArucya'GgIkAre karNagocaraMgate zrIkarNasteSu sAmarSo'pi tenApi prakAreNa bhojamadhazcikIrSurekasminneva lagne pRthak pRthak prArabdhayorubhayayoH prAsAdayoH sarvAbhisAreNa nijaprAsAdaM nirmApayan sUtrabhRtaM papraccha - 'ekasminnahanyudayAstayorantare kiyAn karmasthAyo' bhavatIti nive-5 yatAm' / atha taizcaturdazyanadhyAye tatra saptahastapramANA ekAdaza prAsAdA dinodaye prArabhya dinAnte kalazaparyantaH kArayitvA nRpAya darzitAH / tayA samagrasAmagryA nRpaH pramuditacitto bhojaprAsA 1 pAlabandhe jAyamAne nijaprAsAde'nalasaH kalazamadhiropya nirNIte dhvajAdhiropalagne tayA pratijJayA zrIbhojaM dUtamukhena nimantrayAmAsa / tataH svapratijJA bhaGgabhIrurmAlavamaNDalaprabhustathA prayAtumaprabhUSNustUSNImAsIt / atha prAsAdadhvajAdhiropAnantaram, avatIrNapurANakarNa iva zrIkarNastAva- 10 dbhireva nRpaiH samaM prasthitaH zrIbhojamabhyaSeNayat / tasminnavasare zrI bhojarAjyArddha pratizrutya mAlakamaNDalapANighAtAya nissImatadIyasImanagare" zrIkarNaH zrIbhImamajUhavat / atha tAbhyAM narendrAbhyAM mantreNAkrAnto vyAla iva bhojabhUpAlo vigalitadarpaviSo babhUva / tadA cAkasmike saJjAte bhojapurapATave panhUyamAne sarveSvapi ghATamArgeSu nijaniyuktamAnuSaiH sarvathA niSiddhayamAdsparapuruSapraveze zrI bhImaH karNAbhyarNavarttinaM nijasAndhivigrahikaM dAmaraM bhojavRttAntajJAnAya 15 svapuruSeNa papraccha / tenApi sa " puruSo gAthAmadhyApya prahitaH zrI bhImasabhAmupAgataH 20 123. ambayaphalaM supakkaM viSTaM siDhilaM samubbhaDo pavaNo / sAhA malheNasIlA na yANimo kaJjapariNAmo // anayA gAthayA zrI bhIme tathAsthite zrIbhojaH sannihitaparalokapathaprayANaH kRtataducitadharmakRtyaH, "rAjyasyAnuzAstiM samastarAjalokasya vitIrya 'mama paJcatvAnantaraM matkarau vimAnAdvahirvidheyAvityAdizya divaM gataH / 51 [84] [[kasu karu re puta kalatta ghI kasu karu re karasaNavADI / ekalA Aivo ekalA jAivo hAthapaga behu jhADI // iti bhojavAkyaM vaizyayA kathitaM lokAnAM prati / } 78) [*atha tasmin zrI bhoje divamupeyuSi ] tadvRttAntavidA karNena tadurgamadurga bhaGgAdanu" samagrAyAM zrIbhojalakSmyAmupAttAyAM zrI bhImena dAmara AdiSTaH- 'yacchrIkarNAttvayA matparikalpitaM rAjyArddha" nijaM ziro vopanetavyam' / iti rAjAdezaM vidhitsurdvAtriMzatA pattibhiH samaM" gurUdare pra-25 vizya madhyAhnakAle prasuptaM zrIkarNa " bAndhe jagrAha / atha tena rAjJA ekasmin vibhAge nIlakaNThacintAmaNigaNAdhipapramukhadevatAvasare nirNIte'parasminnuttarArddhe samastarAjyavastUni 'svecchayaika marddhamAda 1 etadvipadasthAne BPPa 'tayo:' ityeva / 2 Pa yasya / 3 Pa yathAMgIkAre / 4 'teSu sAmarSo'pi nAsti AD | 5 D nirmApayatostatra karNaH sUtra0 / 6 D krmocchraayo| 7 AD tena catu0 / 8 AD kalazAropaparyantAH / 9 AD 0kalApa0 / 10 AD saMjAya0 / 11 D * prabhuzca zrIbhojastUSNI0 / 12 BPPa dhvajAropaNAdanantaraM / 13 BP avatIrNaH pu0 / 14 AD * mabhiSeNayituM | 15 AD tadA ca / 16 BP * rAjyArddha pradAnamUrIkRtya | 17 AD nAstIdaM padaM / 18 BPP& tasmin nRpasya vapurapATave / 19 B nijamuktamAnasaiH / 20 B taM puruSaM / 21 D milhaNa0 / 22 etadvAkyaM nAsti AD 23 B ityAdideza / 24 P divamupeyuSa; Pa *mupeyivAn; B nAstIdaM / + koSTakAntargataH pATho nAsti BPPa AdarzeSu / * B Adarza eva kevalamidaM vAkyamupalabhyate / 25 AD durgabhaGga pUrvaM / 26 BP samagrabhojala0 / 27 D nAsti / 28 BPPa vopaneyaM / 29 AD saha / 30A bAndhaM; D chAndyaM / 20 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 prbndhcintaamnniH| [dvitIyaH rakhe'tyabhihite SoDazapraharAMstathA sthitvA punaH zrIbhImarAjAdezAddevatAvasaramAdAya zrIbhImAyopAyanIcakAra / athaitatprabandhasaGgrahakAvyayugmaM yathA124. paJcAzaddhastamAne zivabhavanayuge tulyalagnakSaNe prAk prArabdhe yasya zIghraM bhavati hi kalazAropaNaM tatra rAjJA / anyena cchatravAlavyajanavirahitenAbhyupetavyamevaM saMvAde bhojarAjA vyayavimukhamatiH karNadevena jigye // 5 125. bhoje rAjJi divaM gate'tibalinA karNena dhArApurIbhaGgaM sUtrayatoparudhya nRpatirbhImaH shaayiikRtH| tabhRtyena ca dAmareNa jagRhe bandIkRtAtkarNato haimI maNDapikA gaNAdhipayutaH zrInIlakaNThezvaraH* // 126. kaviSu kAmiSu yogiSu bhogiSu draviNadeSu satAmupakAriSu / dhaniSu dhanviSu dharmadhaneSu ca kSititale nahi bhojasamo nRpH|| 127. ityAgaiH kalpadruma iva bhuvi trAsitAzeSadausthyaH sAkSAdvAcaspatiriva javAd dRbdhanAnAprabandhaH / 10 rAdhAvedhe'rjuna iva cirAttasya kIryotkacitrAhUtaH zrAgamaranikaraiH svaryayau bhojarAjaH // // iti bhojasya vividhAH prabandhA avazeSA api yathAzrutaM mantavyAH // // iti zrImerutuGgAcAryaviracite prabandhacintAmaNau zrIbhojarAja-zrIbhImabhUpayoH nAnAvadAtavarNano nAma dvitIyaH prakAzaH // graMthAna 464 // __ 1 Pa ckre| * etatpadyAnantaraM D Adarze'tra nimnagataM varNanaM prApyate paraM tadatrAnupayuktamasambaddhaM ca pratibhAti Pb AdarzAnusAreNetaH pUrvamevoddhRtamapyasti / 'atha zrIkarNasyAgre idaM kAvyamuktaM karpUrakavinA 'mukhe hArAvAptiri' tyAdi / apazabdakathanAdrAjJA tasya kaveH kiMcinna pradattaM / kukSeH koTara evaM kaiTibharipurdhatte trilokI mimAmantabhUribharaM bibharti tamapi prIto bhujaGgAdhipaH / zrIkaNThasya sa kaNThasUtramabhavaddeva tvayA taM hRdA bibhrANena pareSu vikramakathA zrIkarNa nirnAzitA // zrInAcirAjakavinoktametadvArAjJA pradattam dattA koTI suvarNasya mattAzca daza dantinaH / dattaM zrIkarNa devena nAcirAjakavermadAt // bhAryayA ikitena karpUrakavinA samAgacchato nAcirAjakavera mArge idaM kAvyaM bhaNitam kanye kAsi na vesi mAmapi kave karpUra kiM bhAratI satyaM kiM vidhurAsi vatsa muSitA kenAmba durvedhsaa| kiM nItaM tava mukhabhojanayanadvandvaM kathaM varttase dIrghAyurbhajatendhayaSTipadavIM zrInAcirAjaH kaviH // zrInAcirAjakavinA santuSTena yadAjJA pradattaM tatsarvamapi karpUrakavaye pradattaM / ' * etatpadyAnantaraM P Adarza nimnagataM pacaM prApyate 'arddha dAnavavairiNA girijayApyarddhaM ca tasyAhRte rAjan vizvamanIzvaraM samabhavat tattAvadAkarNyatAm / gaGgA sAgaramambaraM zazikalA nAgAdhipaH kSmAtalaM sarvajJatvamathezvaratvamagamat tvAM mAM ca bhikSAzritA / etatpay D pustake nAsti / 2 B jitAriSu sAdhuSu / $ ABD Adarza idaM padyaM vidyate nAnyatra; P pratAvetatpadyasthAne nimnagataM padyamupalabhyate 'deva ! svAmasamAnadAnavihitairathaiH kRtArthIkRte trailokye phalabhArabhaGguratayA kalpadrumo nindati / TaGkarache danavedanAviramaNAt saJjAtasaukhyasthitiH prAcInatraNitAGgarohaNatayA zrIrohaNaH stauti ca // ' D Adarze punaridamapyadhikamekaM padyamantra mudritaM labhyate deva ! tvatkaranIrade dazadizi prArabdhapuNyonnatI caJcarakAJcanakaGkaNadyutitaDitsvarNAmRtaM varSati / vRddhA kIrtitaraGgiNI samabhavatprItA guNagrAmabhUH pUrNa cArthisaraH zazAma viduSAM dAridryadAvAnalaH // 3 A.BD atha shessaa| 4 nAsti ADI 5 P jJeyAH / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] siddharAjAdiprabandhaH / [ 8. siddharAjAdiprabandhaH / ] 79) atha kadAcidgurjaradeze avagraha nigRhIte' varSaNe vizopakadaNDAhidezagrAmakuTumbikeSu rAjadeyavibhAganirvAhAkSameSu tanniyuktairvyApAribhiH sakalo'pi sajAtavitto' dezalokaH ' zrIpattane samAnIya bhImabhUpAya nyavedyata / tataH kadAcidaharmukhe zrImUlarAjakumArastatra caGkramamANo nRpapattibhiH sasyanidAnIbhUtadAnasambandhe vyAkulIkriyamANaM sakalalokamAlokya pAripA- 5 rzvikebhyo'dhiMgatavRttAntaH kRpayA kiJcidanumizralocano vAhavAhAlyAM tadatulayA" kalayA nRpaM paritoSya" 'varaM vRNISveti nRpAdezamAsAdya " " bhANDAgAra eva varo'yamastu' iti vijJApayAmAsa / rAjJA- 'kimiti adhunoM na yAcase ?' ityuktaH 'prAptipramANAbhAvAd' - ityudIrayan bhRzaM nirbandhaparAd dharAdhipAtteSAM kuTumbinAM dAnImocanavaraM yayAce / " tato harSabASpAvilalocanena rAjJA" tattatheti pratipadya bhUyo'pyabhyarthayakhetyabhihitaH / 128. kSudrAH santi sahasrazaH svabharaNavyApAramAtrodyatAH svArtho yasya parArtha eva sa pumAnekaH satAmagraNIH / durodarapUraNAya piti srotaH patiM vADavo jImUtastu nidAghasambhRtajagatsantApavicchittaye // 53 iti kAvyarthabalena nigRhItaprabhUtalobhastato bhUyaH " kimapyaprArthayamAno mAnonnatatayA * khasaudhamadhyamadhyAsya bandhanavimocitaistairlokaiH sa daivatavadupAsyamAnaH khasthAnasthitaizca * stUyamAnastRtIye'hani tadIya santoSadRzI zrImUlarAjaH kharlokaM "jagAma / tacchokAmbudhau sarAjaloko rAjA, sa 15 ca pUrvamocitalokazca nimagnaJcireNa caturairvividhabodhabalAdapakRSTazokazaGkuzcakre / atha dvitIye varSe varSAbalAd harSibhiH karSukalokairniSpanneSu samastasasyeSu vyatItatadvarSayo rAjadeyavibhAge" pradizyamAne rAjJi cAnAdadAne sati tairatarasabhA melitA / tatra sabhyAnAM lakSaNamevam 129. na sA sabhA yatra na santi vRddhA vRddhA na te ye na vadanti dharmam / dharmaH sa no yatra na cAsti " satyaM satyaM na tadyatkRtakAnuviddham // iti nirNayAtsabhyairgatavarSatadvarSayordAnI" rAjJI grAhitA" / tatastena dravyeNa kozadravyeNa ca zrImUrAja kumAra zreyase navyastripuruSaprAsAdaH zrI bhImena kAritaH / 1 AD nigRhItAyAM vRSTau 80) 'anena zrIpattane zrI bhImezvaradeva-bhaTTArikA bhIruANIprAsAdau kAritau / / saM0 2077 ' 2 nAstIdaM padaM AD 3 AD * nirvAhAkSamo dezalokaH / 4 AD na santi ete zabdAH / 5 BP * bhUpataye / 6 nAsti BP | 7 BP mUlarAjaH / 8 AD ' 0 dAnI 0 ' nAsti / 9 BP parigata | 10 AD astramizra0 / 11 AD * tulyayA / 12 B toSitaH san; P paritoSya tasmAd / 13 BP Adeze zrute / 14 P vinA nAstyanyatra / 15 D kuTumbikAnAM / 16 'yayAce tato' sthAne BP yAcamAno / 17 BP nAsti / osbhyarthayeH / 19 BP * sUktArtha vidyAbalena / 20 BP lobhabhUtaH / 21 A 'bhUyaH' nAsti / * etadantargatapAThasthAne AD 'svasthAnamagamat / tatazca kauTumbikaiH' ityeva pAThaH / 23 nAstIdaM AD P svargamupatasthau / 25 BP AgAmini varSe | 26 AD karpukalokairvarSAbalAt / 'harSibhiH' padaM nAsti / 27 AD * deyabhAgavibhAge / 28 AD pravizya0 | 29 'taiH' sthAne 'tAbhyAM ' BP 30 BP na satyamasti / etaccihnAntargatapAThasthAne BP AdazaiM 'sabhyaistadvarSadvayadAnIM nRpati ( te: B ) pArzvAt grAhayitvA apUryamANakozadravyeNa zrIdharmamUlaH zrImUlarAja0' etAdRzaH pAThaH / 31 DdAnIM / 32D rAjA 33D mAhitaH / + iyaM paMktiH BP nAsti / 18 D bhUyo'pyarthaye 0; B 22 D* pyabhyarthamAno'pi / 24 B svarlokamupajagAma; For Private Personal Use Only 10 20 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 prabandhacintAmaNiH / [ tRtIyaH prArabhya varSa 42, mAsa 10, dina 9 rAjyaM kRtam / ( B P Adarza-saMvat 1078 pUrva zrIbhImena varSa 42 rAjyamakAri / ) 81) *zrIudayamatinAnyA tadrAjyA [naravAhanakhaMgArasutayA] zrIpattane sahasraliGgasarovarAdapyatizAyinI navyA vApI kAritA / 5 82) atha saM0 1120 caitravadi 7 some hastanakSatre mInalagne zrIkarNadevasya rAjyAbhiSekaH saMjAtaH / 83) itacaM zubhakezinAmA karNATarAT turagApahRto'TavyAM nItaH kutrApi patralavRkSacchAyAM sevamAnaH pratyAsaMnne dAvapAvake kRtajJatayA vizrAmopakArakAriNaM tameva tarumajihAsustenaiva saha tasmin dahane prANAnAhutIcakAra / tatastatsUnurjayakezinAmA tadrAjye sacivairabhiSiktaH / krameNa tatsutA 10 mayaNalladevI nAmnI samajani / sA ca zivabhaktaH somezvaranAmani gRhItamAtra eveti pUrvabhavamasmA t-'yadahaM prAgbhave brAhmaNI dvAdazamAsopavAsAn kRtvA pratyekaM dvAdazavastUni tadudyApane dattvA zrIsomezvaranamasyAkRte prasthitA bAhuloDanagaramAgatA, tatkaraM dAtumakSamA'grato gantumalabhamAnA tannirvedAdahaM "AgAmini janmani asya karasya mocayitrI bhUyAsamiti kRtanidAnA vipa dyAtra kule jAte'ti puurvbhvsmRtiH| atha bAhuloDakaramocanAya sA" gUrjarezvaraM pravaraM varaM kAmaya15 mAnA taM vRttAntaM pitre nivedyaamaas"|ath 'jayakezirAjA taM vyatikaraM jJAtvA tena zrIkarNaH svapradhAnaiH svasutAyA mayaNalladevyA aGgIkAraM yAcyate sma / atha zrIkaNe tasyAH kurUpatAzravaNAdudAsIne sati tasminneva nirbandhaparAM tAmevaM mayaNalladevIM pitA svayaMvarAM prAhiNot / atha zrIkarNanRpo guptavRttyA svayameva tAM kutsitarUpAM nirUpyaM sarvathA nirAdara eva jAtaH / tato'STabhiH" sahacarIbhiH saha nRpatihatyAkRte mayaNalladevIM prANAn parijihIrSu matvA" zrIkarNajananyA udaya20 matirAjhyA tAsAM vipadaM draSTumakSamayA tAbhiH saha prANasaGkalpazcakre / yataH130. svApadi tathA mahAnto na yAnti khedaM tathA parApatsu / acalA nijopahatiSu prakampate bhUH paravyasane // iti / tadanantaraM mahopaplavamupasthitamavagamya mAtRbhaktyA tAM pariNIya zrIkarNaH pazcAdRSTimAtreNApi na smbhaavyaamaas| 84) anyadI kasyAmapyadhamayoSiti sAbhilASaM nRpaM muJjAlamantrI kaJcakinA vijJAya tadveSadhA25 riNIM mayaNalladevImeva RtulAtA rahasi prAhiNot / tAmeva striyaM jAnatA nRpatinA sapremabhujya * iyaM samanA paMktiH A Adarza na vidyate / 1 P matIrAcyA tatpalyA / etatpadaM P pratAveva lbhyte| "P Adarza 'saMvat 1120 varSe zrIkarNaH rAjyamalaM ckaar'| B 'atha saMvat 1120 varSe zrIkarNasya mahAzRMgAriNaH paTTAbhiSekaH / etAdRzaH pAThabhedaH / 2 B atha; P tthaa| 3 PprAMtabhUmau; B praantrpraantH| 4 AD snnH| 5 BP 'tataH' naasti| 6 AD 'nAmnI' naasti| 7P shivbhktiprainraiH| 8 B naasti| 9A vaahlodd| 10 BP bhve| 11 P nAsti / 12 P pitaraM / 13 P niveditvtii| +-+2 etadvidaNDAntargatapAThasthAne A 'jayakezirAjJA zrIkarNaH' ityeva pAThaH, tathaiva punaH ++3 etadvidaNDAntargatapAThasthAne BP Adarza 'jayakezirAjJApi taM vyatikaraM jJApitaH zrIkarNaH svapradhAnapuruSairmayaNaladevyAH kurUpatAM nizamya mandAdare tasminneva rAjani-' etAdRzaH pATho lbhyte| 14 AD 'eva' naasti| 15 BP viloky| 16 'nirAdara eva jAtaH, tato'STabhiH' etatpAThasthAne BP 'nirAdaraparaH dikanyAbhiriva mUrtimatIbhiraSTabhiH' epa paatthH| 17 nAsti BPL 18 ete zabdA: A Adarza na lbhynte| / etadantargatapaMktisthAne BP 'iti nyAyAt tadAgrahAdeva anicchunApi sarvathA zrIkaNena sA pariNinye / tadanantaraM hagamAtreNa sarvathA tAmasambhAvayan' eSA pNktiH| 19 D nAsti / 20 BP naasti| 21 D .dhAriNIM kRtvA / 22 AD 'eva' nAsti / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] siddharAjAdiprabandhaH / mAnAyAstasyA AdhAnaM samajani / tadA ca tayA saGketajJApanAya nRpakarAnnAmAGkitamaGgulIyakaM nijAGgulyAM nyadhAyi / artha prAtastaddurvilasitAt tadvRttAntamanavabudhyamAnAya prANaparityAgo - yatA nRpataye smArtestaptatAmramayaputtalikA liGganamiti nivedite prAyazcittAya tathaiva cikIrSave sa mantrI yathAvad avadat / atra P pratau nimnalikhitAH lokA vidyante - ) [ 85] guruNA vikrameNAyaM babhUva pitRsannibhaH / AkAreNa tu ramyeNa bhUpo'bhUdAtmabhUsadRk // [86] vinA karNena tena strInetrANAM na ratiH kvacit / itIva jajJire teSAmanukarNa pravRttayaH // [8] tatkarNArjunayorvairaM pUrvaM karNaH smaranniva / arjunaM gamayAmAsa yazo dezAntarANi yaH // [8] abhirAmaguNagrAmo rAmo dazarathAdiva / sUnuH zrIjayasiMho'smAjjAyate sma jagajjayI | 85) sulagne tasya jAtasya sunornRpatirjayasiMha iti nAma nirmame / sa bAlastrivArSikaH sava- 10 yobhiH kumArai ramamANaH siMhAsanamalaMcakre / tad vyavahAraviruddhaM vimRzatA nRpeNa pRSTaiH ' naimittikaistasminevAbhyudayike lagne nivedite rAjA taidaiva tasya sUno rAjyAbhiSeka' cakAra / 55 86) saM0 1150 varSe pauSavada 3 zanau zravaNanakSatre vRSalane zrI siddharAjasya paTTAbhiSekaH / 87) svayaM tu, AzApallInivAsinamAzAbhidhAnaM bhillamabhiSeNayan bhairavadevyAH zakune jAte tatra kocharabAbhidhAna devyAH prAsAdaM kArayitvA khalakSAdhipaM bhillaM vijitya tatra jayantIM devIM 15 prAsAde sthApayitvA karNezvaradevatAyatanaM tathA karNasAgarataDAgAlaMkRtAM karNAvatIpuraM nivezya svayaM tatra rAjyaM cakAraM / zrIpattane tena rAjJA zrIkarNameruH prAsAdaH kAritaH / siM0 1120 caitrasudi 7 prArabhya saM0 1950 pauSavadi 2 yAvat varSa 29, mAsa 8, dina 210 anena rAjJA rAjyaM kRtam / / I 88) atha divaM gate zrIkarNe zrImadudayamatidevyA bhrAtA madanapAlo'samaJjasavRttyA vartate / tena 20 lIlAbhidhAno rAjavaidyo daivatavaralabdhaprasAdaH sakalanAgarikailo kaistatkalAhRtahRdayaiH" kAJcanadAna pUjayA'bhyarcyamAnaH kadAcittena" nijasaudhe samAnIya " kRtake" zarIrAmaye nADIdarzanAtpathyasajjatAM nivedayannidamUce ( tena madanapAlena babhASe ) ' tadeva nAstIti / * tatastvaM mayA rogapratIkArAya nAkAritaH, kiM tu pathyadAnena bubhukSApratIkArArthameva * / tato dvAtriMzatsahasrANyupanaye'tyuktva tena "bandIkRtastattatheti nirmAyetyabhigrahamagrahIt- 'yadataH paraM pratIkAranimittaM nRpateH 25 saumapahAya nAnyatra gantavyamiti / tataH paramAturANAM prazravaNAvalokanAnnidAna cikitsitaM kurvANaH kenApi mAyAvinA kRtakAmayacikitsitakauzalaM vubhutsunA vRSabhaprazravaNe darzite samyak tadavagamya zirodhUnanapUrvakaM 'vRSabhaH" sa bahukhAdanena moDita ityasmai satvarameva tailanAlI dIya 1 BP nAsti / 2 nAstatpadaM AD 3 AD * dyato nRpatiH / 4 'smArte : ' zabdasthAne AD 'smAtastatprAyazcittaM papraccha taiH' ete zabdAH | 5 D yathAvadyAvadat; P yathAvadavAdIt / 1-1 etadvAkyaM AD nAsti / 6 P tadviruddhaM vimRzya / 2- 2 tadaivAbhiSekaM BP + iyaM paMktiH BP nAsti / 7 D paT0 / 8 AD taDAgAlaMkRtaM cakAra / 9 AD cakre / 10 A 25 / iyaM paMktiH BP na vidyate / 11 AD * nAgarikaiH / 12 AD kalAcArya (D 'cArya' nAsti) camatkRtacittaiH / 13 AD 'tena' nAsti / 14 AD samAnItaH / 15 BP kRtrime / 8 kevalaM A Adarza idaM vAkyaM labhyate / * etadantargatA paMktiH BP nAsti / 16 BP sahasrAnarpa yetyAdiSTaH / 17 nAsti 'tena bandIkRtaH ' BP 18 A kRtaka cikitsita0 / 19 BP vRSabho'yaM / 20 D goNDitaH; B phoDitaH / 5 For Private Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 10 prbndhcintaamnniH| [ tRtIyA tAm, nocedvipatsyate' iti tacitte camatkAramAropayAmAsa / anyadA rAjJA nijagrIvA dhApratIkAraM pRSTaH / 'paladvayapramANamRgamadapaGkalepanena artirupazAmyatIti vyAhRte tathAkRte grIvA sjjiibhuutaa| tato' nRpasukhAsanavAhinA pAmareNa nareNa grIvAbAdhApratIkAraM pRSTaH / 'ghRSTakarIramUlarasena tanmRttikAsahitena lepaM vidhehii'tybhiddhe| tato rAjJA kimetaditi pRSTe' 'dezakAlau balaM 5 zarIraprakRtiM ca vimRzyAyurvedavidA cikitsAM kriyata' iti vijJapayati sma / anyadA dhUtaiH kaizcidekasaMmatyA pRthak pRthak yugalIbhUya tatprathamayugalikayA *vipaNimArge 'kimadya yUyaM vapuSyapaTava' iti pRSTaH / dvitIyayugalikayA zrImuJjAlasvAmiprAsAdasopAne pRSTaH / tRtIyayugalikayA tu rAjadvAre, caturthayugalikayA dvAratoraNe tathaiva / tato bhUyo bhUyaH pRcchotpannena zaGkAdUSaNena* tatkAlotpannamAhendrajvarastrayodaze dine vipede sa vaidyH|| // iti Tha0" liilaavaidyprbndhH|| 89) 'atha sAntUnAmA mantrI anyAyakAriNaM taM madanapAlaM kAlamiva jighAMsuH kadAcitkarNAgajaM gaje'dhiropya rAjapATikAvyAjena tadgRhe nItvA pattibhistaM vyaapaadyaamaas| 90) atha kazcinmarumaNDalavAstavyaH zrImAlavaMzya" udAbhidhAno vaNika prAvRTkAle prAjyAjyakrayAya nizIthe vrajan karmakarairekasmAtkedArAdaparasmin jalaiH pUryamANe tAn 'ke yUyamiti pprcch| 15 taiH 'vayamamukasya kAmukA' ityukte 'mamApi kApi santI'ti pRcchan , taiH 'karNAvatyAM santI'tyabhihite sa sakuTumbastatra gataH / vAyaTIyajinAyatane vidhivaddevAnnamaskurvan kayApi lAchinAnyoM chimpikayA zrAvikayA sAdharmikatvAdvavande / tayA 'bhavAn kasyAtithiri'tyudIritaH, 'vaideziko'hamiti bhavatyA evAtithiri ti tadvAkye zrute taM tayA saha nItvA kasyApi vaNijo gRhe kAritAnnapAkena bhojayitvA nirmApitakAyamAne nijatalake taM" nivAsya kAlakrameNa tatra sampanna20 sampadu iSTikAcitaM gRhaM cikIrSuH khAtAvasare niravadhiM zevadhimadhigamya tAmeva striyamAhUya samarpayan tayA niSiddhaH, tatprabhAveNa tataH prabhRti sa udayanamantrIti nAmnA pprthe| . 91) *tena karNAvatyAmatItAnAgatavartamAnacaturviMzatijinasamalaGkRtaH zrIudanavihAraH kaaritH| 92) tasyAparamAtRkAzcatvAraH sutAH cAhaDadeva-AmbaDa-bAhaDa-solAka-nAmAno'bhUvan / 1 BP .mAropayan / 2 BP kadAcit / 3 P shiirssbaadhaa| 4 D 'shiro'tiH'| 1-1 etadakAntargatapAThasthAne BP 'upacAre kriyamANe' ityeva paatthH| 5 D zirobAdhA0; BP 'bAdhAM' ityeva / 6 D vRddhaka0; A nAsti / 7 BP bhidhAya / 2-2 etadvAkyasthAne BP 'bhUyo rAjJA upalabdhapratIkAre' etdvaakym| 8 nAsti BPL 9 BP cikitsitaM / 10 A vijJa. pyt| 3-3 etatpAThasthAne BP 'vijJapya gRhaM yAti tanagaranivAsibhiH dhuutaiH'| * etadantargatasya pAThasya sthAne BP 'praNAmapUrvamAkasmikaM vapurapATavaM pRSTaH / dvitIyayugalikayA dvAratoraNe, tRtIyayugalikayA vipaNimArge, caturthayugalikayA zrImUlarAjaprA. sAde bhUyobhUyastadeva pRcchayamAnaH zaGkAviSadoSeNaiva' etAdRzaH pAThaH prApyate / 11 DP '30' naasti| + etatpaMktisthAne AD 'bhatha sAntumaMtriNa upAyAdrAjapATikAmyAjena zrIkarNAGgajenAnyAyakArI madanapAlo vyaapaaditH|' ityeSA pNktiH| 12 D dezyaH / 13 BP puurymaanno'mbhobhiH| 14 BP pRcchan / 15 BP itya bhihite| 16 BP gtvaa| 17 BP naastyetrpdN| 18 A tvAM vnde| 19 'tadvAkye zrute taM' sthAne AD 'vadan' ityeva pdm| 20 nAstyetatpadaM ADI 21 'taM nivAsya' sthAne AD 'kvApi gRhe nivaasitH| 22 AD nAsti / 23 BP udayananAmA mNtrii| ito'gre Dd Adarza nimnagataM likhitaM prApyate 'kRtaprayatnAnapi naiva kAMzcana svayaM zayAnAnapi sevate parAn / dvaye'pi nAsti dvitaye'pi vidyate zriyaH pracAro na vicaargocrH||' 24 BP OmatIta-vartamAna-bhaviSyat / 25 BP putraaH| 26 P solaka; B soll| 27 nAsti P / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] siddharAjAdiprabandhaH / 93) athAnyasminnavasare sAntUnAmA mahAmAtyaH kareNuskandhAdhirUDho rAjapATikAyAM vrajan vyAvRttaH svayaM kAritasAntUvasahikAyAM devanamazcikIrSayA tatra pravizan vAravezyAskandhanyastahastaM kamapi caityavAsinaM sitavasanaM dadarza / tato gajAdavaruhya kRtottarAsaGgaH paJcAGgapraNAmena taM gautamamiva namazcakre / tatra kSaNaM sthitvA bhUyastaM praNamya pratasthe / tataH sa lajjayAdhovadanaH pAtAlaM pravivikSuriva tatkAlaM sarvameva parihRtya maladhArizrIhemasUrINAM samIpe upasampadamAdAya 5 saMvegarasarparipUrNaH zrIzatruJjaye gatvA dvAdazavarSANi' tapastepe* / kadAcitsa mantrI zrIzatruJjaye devapAdAnAM namaskaraNAyopagato'dRSTapUrvamiva taM muniM praNamya taccaritravicitritamanAstadgurukulAdi papracche / 'tattvato bhavAneva gururiti tenokte ko pANibhyAM pidhAya maivaM mAdizetyajJAtavRttyaivaM vijJapayaMstena proce131. jo jeNa suddhadhammammi ThAvio saMjaeNa gihiNA vA / so ceva tassa jAyai dhammagurU dhammadANAo // 10 iti tasmai mUlavRttAntaM nivedya tasya dRDhadharmatAM nirmme| // iti mnisaantuu-dRddhdhrmtaaprbndhH|| 94) athAnantaraM 'zrImayaNalladevyA jAtismaraNAtpUrvabhavavRttAnte zrIsiddharAjasya nivedite zrImayaNalladevI zrIsomanAthayogyAMsapAdakoTimUlyAM hemamayIM pUjAM saMhAdAya yAtrAyAM prasthitA bAhuloDanagaraM samprAptA / paJcakulena kadarthyamAneSu kArpaTikeSu rAjadeyavibhAgasyAprAptyA savASpaM 15 paizcAnnivartyamAneSu mayaNalladevI hRdayAdarzasaMkrAntatahA~dhA khayameva pazcAdvyAghuTantI antarA'ntarIbhUtena zrIsiddharAjena vijJaptA-khAmini ! alamamunA sambhrameNa / kuto hetoH pazcAnnivaya'te?' iti rAjJokte" 'yadaiva sarvathA'yaM karamokSo bhavati tadaivAhaM zrIsomezvaraM 'praNamAmi nAnyatheti / kiM cAtaHparamazananIrayoniyamaca' / iti zrutvA rAjJA paJcakulamAkArya tatpadRsyAGke dvAsaptatilakSAnutpadyamAnAn vimRzya taM paTTakaM vidArya mAtuH zreyase taM" kara muktvA kare jalaculukaM muJcati 20 sma / tataH zrIsomezvaraM gatvA tayA suvarNapUjayA devamabhyarcya tulApuruSagajaidAnAdIni mahAdAnAni dattvA -'matsaMdRzI kApi nAbhUnna bhavite'ti dadhmAtA nizi nirbharaM prasuptA |tpkhivessdhaarinnaa tenaiva devena jagade-'ihaiva madIyadevakulamadhye kAcitkArpaTikanitambinI yAtrAyai AyA ___1AD svkaa| 2 nAsti ADI 3 AD ckaar| 4 BP tdnu| 5 BP pArzve / 6 AD sNpuurnnH| 7A maastyettpdN| * ito'gre D pustake nimnagatAH paMktayo'dhikA labhyante-"kiM ca tenAnye samAnAH pratibodhitAH / munizcintayati re re citta kathaM bhrAtaH pradhAvasi pizAcavat / abhinnaM pazya cAsmAnaM rAgatyAgAssukhI bhava // saMsAramRgatRSNAsu mano dhAvasi kiM vRthA / sudhAmayamidaM brahmasaraH kiM nAvagAhase // " 8 BP pRcchan / 9 BP ityukte| 10 AD mNtryuuce| 11 BP smyktvdRddhtaapr0| etaccidvAntargataH pAThaH A pratI ma lbhyte| 12 BP nAstyetatpadam / 13 AD 'saha' nAsti / 14 'yAtrAyAM prasthitA' nAsti BPI 15 BP 'pazcAt' naasti| 16 Dd tdvaasspdhaaraa| 17 Po antarAntarAyabhU0; P antraayiibhuu| 18 P vijnypyaaNcke| 19 BP raajnyaabhihite| 1-1 etadakSAntargatapAThasthAne AD 'praNamAmi azanaM [ca A] gRhNAmi nAnyatheti / ityeSa paatthH| 20 D 'saM' nAsti / 21 BP tdnu| 22 P yAtvA / 23 A shriisomeshvrmH| 24 D 'gaja' nAsti / 25 D dAnAni; A nAsti / etacchabdAne D pustake nimnagatAH zlokA vidyante; paraM anyatrAprApyatvAt prakSiptaprAyA eveti pratibhAti saMgrahaikaparaH prApa samudro'pi rasAtalam / dAtA tu jaladaH pazya bhuvanopari garjati // senAjhaparivArAcaM sarvameva vinazyati / dAnena janitAnande kItirekaiva tiSThati // dAturnArthisamo bandhurbhAramAdAya yaH parAt / lakSmIrUpAdavigamaM nistArayati taM khalu // 26 D ato mhaadaanaimrsrshii| 27 DomAtazirA nirbhrN| 28 AD suptaa| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prbndhcintaamnniH| [ tRtIyaH tA'sti / tasyAH sukRtaM yAcanIyaM tvayA' itthamAdizya tirohite tasmin rAjapuruSairvilokya samAnItA / tasminpuNye yAcite'pyadadAnA kathamapi 'yAtrAyAM kiM vyayIkRtamiti pRSTA satI sA prAha-'ahaM bhikSAvRttyA yojanazataM dezAntaramatikramya hyastane divase' kRtatIrthopavAsA pAraNakadine kasyApi sukRtinaH akRtapuNyA piNyAkamAsAdya, tatkhaNDena zrIsomezvaramabhyarcya, 5 tadaMzamaMtithaye dattvA svayaM pAraNakamakArSam / bhavatI puNyavatI, yasyAH pitRbhrAtarau patisutau ca rAjAnaH, yA tvaM bAhuloDakara "dvAsaptatilakSAn mocayitvA sapAdakoTimUlyayA pUjayA" *agaNyapuNyamarjayantI madIyapuNye kRze'pi kathaM lubdhAsi ?* / yadi na kupyasi tadA kiJcidvacmi / tattvatastava puNyAnmadIyaM puNyaM mahItale mhiiyH| yataH 132. sampattI niyamaH zaktau sahanaM yauvane vratam / dAridye dAnamatyalpamapi lAbhAya bhUyase / 10 iti yuktiyuktena vAkyena tasyA garva nirAcakAra / 95) siddharAjastu samudropakaNThavartI ekena cAraNena133. ko jANai tuha nAha cItu tuhAla" cakkavai / lahu" laMkaha levAha maggu nihAlai karaNauttu // *iti stUyamAne, dvitIyena cAraNenoktam - 134. dhAI dhauai pAya jesala jalanihi taahilaa| taI jItA savi rAya eku vibhiSaNu milhi ma hu|| 15 96) evaM tatra yAtrAyAM vyApate" rAjJi, 'chalAnveSiNA yazovarmaNA mAlavakabhUpena gUrjaradeze' upadrUyamANe sAntUsacivena 'tvaM kathaM nivarttase?' iti proktaH, sa" rAjA-'yadi tvaM khakhAminaH somezvaradevayAtrAyAH puNyaM dadAsI'tyudIritastacaraNau prakSAlya tatkaratale tatpuNyadAnanidAnaM jalaculukaM nikSipya taM "rAjAnaM nivrtyaamaas| zrIsiddharAjaH pattanamupetya sAntUmAlavikanRpa yostaM vRttAntamavavudhya kruddhaM nRpaM mantrI evamavAdIt-'khAmina ! yadi mayA dattaM tava sukRtaM yAti, 20 ta~dA tasya sukRtamanyeSAmapi puNyavatI sukRtaM mayA bhavate pradattameva / athAparaM" yena kenApyupAyena paracakraM vadeze pravizadrakSaNIyameveti evaM vadatA tena nRpatiranunItaH / tatastenaivAmarSeNa mAlavamaNDalaM prati pratiSThAsuH sacivAn zilpinazca sahasraliGgadharmasthAnakarmasthAye niyojya, tvaritagatyA tasminniSpadyamAne nRpatiH prayANakamakarot / tatra jayakArapUrvakaM dvAdazavArSike vigrahe saJjAyamAne sati kathaMcit dhArAdurgabhaGgaM kartumaprabhUSNuH 'adya mayA dhArAbhaGgAnantaraM bhoktavyamiti 1 rAlokya / 2 P yaacmaane| 3 BP anuyuktaa| 4 BP myaa| 5 BP zatAni; D shtaantrH| 6 AD hystn0| 7 P dine| 8 D nAsti 'akRtpunnyaa'| 9 A mpytithye| 10 'yA vaM' nAsti BPL 11 'bAhuloDakara' ityeva A.DI 12 BP spryyaa| * etatpAThasthAne AD 'zrIsomezvaraM pUjitavatI sA kathaM madIyapuNyalabdhecchAsi / ' etAdRzaH paatthH| 13 AD paraM ydi| 14 BP mm| 15 P naasti| 16 'yukti' nAsti D17-18 sarvakaSaM garva visasarja BPI 19 D ciit| 20 D tu haaleh| 21 D ldd| * asyAH paMcayAH sthAne D pustake 'ityAdi stUyamAno'bhavat / ' ityeva vAkyaM vidyte| animA gAthApi tatra naasti| 22 AB 'caivaM' ityeva / 23 A dhaaiidd| 24 A paai| 25 BP liiyaa| 26 P ekka; B iku| 27 AD vyAvRtte / 1-1 etadakAntargatapAThasthAne BP 'mAvalakarAjJA chalAnveSiNA gUrjaramaNDale' eSa paatthH| 28 BP vijnyptH| 29 BP nAsti 'sa raajaa'| 30 AP .culkN| 31 'taM rAjAnaM' sthAne BP 'mAlavarAjAnaM yshovrmaannN'| 2-2 etadantargatapAThasthAne A pratau 'tataH zrIpattanagataM zrIsiddharAjaM tadvRttAntAvagamanena kruddhaM'; D pustake ca 'tataH zrIsiddharAjastadvRttAntopagamanena kruddhastaM' etAdRzaH pAThaH prApyate / 32 BP nAsti / 33 AD yn| 34 AD tataH / 35 ete zabdAH BP na snti| 36 P 'eva' nAsti / 37 AD nAsti 'athaaprN'| 38 BP nivAraNIya0 / 39 'evaM' na ADI 40 BP 'tataH' naasti| 41 D 'prati' naasti| 42 P etatpadaM nAsti; D svjyH| 3-3 etadakAntargataM vAkyaM na vidyate ADI Jain Education Interational Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prakAzaH] siddharAjAdiprabandhaH / *kRtapratijJo dinAnte'pi tatkartumakSamatayA sacivaiH kANikyAM dhArAyAM bhajyamAnAyAM pattibhiH paramArarAjaputre vipadyamAne-itthaM prapazcAt nRpaH pratijJAmApUrya akRtakRtyatayA pazcAdvyAdhuTitumicchurmuJjAlasacivaM jJApayAmAsa / tenApi trikacatuSkacatvaraprAsAdeSu nijapuruSAnniyojya dhArAdurgabhaGgavArtAyAM kriyamANAyAM tadvAsinA kenApi puruSeNa 'dakSiNepratolyAM yadi parabalaM Dhokate tadaiva durgabhaGgo nAnyatheti' tadvAcamAkarNya sa vijJaptaH sacivastaM vyatikaraM rAjJe guptavijJaptikayA 5 nivedayAmAsa / rAjJApi tadvRttAntavedinA tatraiva Dhaukite sainye durgamaM 'durga vimRzya yazaHpaTahanAgni balavati dantAvale samadhirUDhaH, sAmalanAnA ArohakeNa pazcAdbhAgena, tripolikapATadvaye AhanyamAne lohamayyAmargalAyAM bhajyamAnAyAM balAdhikatayAntasyuTitAttasmAdgajAtkarNAGgajamuttArya svayaM yAvadavarohati tAvatsa gajaH pRthivyAM papAta / sa 'gajaH subhaTatayA tadA vipadya vaDasaragrAme khayazodhavala eva yazodhavalanAmA vinAyakarUpeNAvatatAra / 135. siddhistanazailataTIpariNatidalitadvitIyadanta iva / vibhrANo radamekaM gajavadanaH sRjatu vaH shreyH|| iti tadIyA stutiH / itthaM durgabhaGge sUtrite sati samarAdhirUDhaM yazovarmANaM padbhirguNairAbadhya" tatra nijAmAjJAM jaganmAnyAM dApayitvA yazovarmarUpayA pratyakSayazaHpatAkayA rociSNuH zrIpattanaM praap| [89] *kSuNNAH kSoNibhRtAmanena kaTakA bhagnAsyadhArA tataH kuNThaH siddhapateH kRpANa iti re mA maMsata kSatriyAH / 15 ArUDhaprabalapratApadahanaH samprAptadhArazcirAt pItvA mAlavayoSidazrusalilaM hantAyamedhiSyate // [20] *kSitidhava bhavadIyaiH kSIradhArAvala: ripuvijayayazobhiH zveta evAsidaNDaH / kimuta kavalitaistaiH kajalairmAlavInAM pariNatamahimAnaM kAlimAnaM tanoti // 97) "pratidinaM sarvadarzaneSvAzIrvAdadAnAyAhUyamAneSu yathAvasaramAkAritA jainAcAryAH zrIhemacandramukhyAH" zrIsiddharAjamAsAdya nRpeNa dukUladAnAdibhirAvarjitAstaiH sarvairapyapratimaprati-20 bhAbhirAmairdvidhApi puraskRto nRpataye zrIhemacandrasUriritthamAziSa" papATha136. bhUmi kAmagavi ! khagomayarasairAsiJca ratnAkarAH ! muktAsvastikamAtanudhvamuDupa ! tvaM pUrNakumbhI bhava / dhRtvA kalpatarodalAni saralairdigvAraNAH! toraNAnyAdhatta svakarairvijitya jagatIM nanveti siddhaadhipH|| asminkAvye niHprapaJce prapaJcayamAne tadvacanacAturIcamatkRtacetA nRpastaM prazaMsan , kaizcidasahiSNubhiH-'asmacchAstrAdhyayanabalAdeteSAM vidvattA' ityabhihite rAjJA pRSTAH zrIhemacandrAcAryA:-25 * etaccidvAntargatapAThasthAne D pustake etAdRzaH pATho vidyate- 'sacivaiH pattibhiH paramArarAjaputraiH paJcazatIbhirvipadyamAnaiH rAjJaH pratijJA "dinAnte'pi "pUrayitumakSamaiH kathaMcittasyAM kaNikAmayadhArAbhaGgena pUritAyAM rAjA-' 13 etAn zabdAn vihAya A Adarze'pi eSa eva pAThaH / 1 AD 'dakSiNa' nAsti / 2 ABD tatra / 3 A. durgamantardurgataM; B durgamadurgamaM; D durgamantardurgama / 4 AD myaarglaayaaN| 5 AD 'tasmAt' nAsti / 6 P naasti| 7 D 'sa gajaH' nAsti / 8 P vihAya 'tadA' nAsti / 9 AD siddheH| 10 AB pariNiti; P prinnt| 11 P rdn| 12 P nAsti vaakymidN| 13 BP nibadhya / * etaspaghadvayaM kevalaM P pratau lbhyte| 14 P iti prtiH| 15 D aahuutessu| 16 B .candrasUrimukhyAH / 17 AD nRpAyetyAzirSa shriihemcndrH| Jain Education Interational Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 prabandhacintAmaNiH / SpurA zrIjinena zrImanmahAvIreNendrasya purataH zaizave yadUvyAkhyAtaM tajjainendravyAkaraNamadhIyAmahe vayamiti vAkyAnantaram, 'imAM purANavArttAmapahAyAsmAkameva sannihitaM' kamapi vyAkaraNakarttAraM brUta' iti tatpizunavAkyAdanu nRpaM prAhu:'- 'yadi zrI siddharAjaH sahAyIbhavati tadA katipayaireva dinaiH paJcAGgamapi nUtanaM vyAkaraNaM racayAmaH / ' atha nRpeNa 'pratipannamidaM nirvahaNIyamitya5 bhidhAya tadvisRSTAH sUrayaH svaM sthAnaM yayuH / nRpeNa' tu 'yazovarmarAjJaH kare niHpratIkArAM kSurIM samarpya tadagrAsane vayaM gajAdhirUDhAH puramadhye' pravezaM kariSyAmaH / ' iti rAjJaH pratizravamAkarNya muJjAlanAmnA" mantriNA pradhAnavRttiM muJcatA kimiti rAjJA nirbandhapRSTena - 137. mA sma sandhi vijAnantu mA sma jAnantu vigraham / AkhyAtaM " yadi zRNvanti bhUpAstenaiva paNDitAH // iti nItizAstropadezAtkhabuddhyaiva khAminA pratijJAto'yamarthaH / sarvathA''yatau na hita' ityuktam / 10 nRpastu pratijJAbhaGgabhIruH" "varamasUna pariharAmi na tu vizvaviditaM pratizrutamiti nRpeNokte" mantrI dArumayIM kSurikAM vidhAyeM pANDuvarNasarjarasena tAM" pihitAM pRSThAsanasthasya yazovarmaNaH kare samarpya tadagrAsanastho nRpatiH zrI siddharAjaH paramotsavena zrImadaNahillapuraM praviveza / prAvezikamaGgalavyAkulatAnantaraM nRpeNa smArite vyAkaraNakaraNavRttAnte, bahubhyo dezebhyastattadvedibhiH paNDitaiH samaM sarvANi vyAkaraNAni paiMttane samAnIya zrIhemacandrAcAryaiH zrI siddha hemAbhidhAnaM abhinavaM 15 paJcAGgamapi vyAkaraNaM sapAdalakSagranthaipramANaM saMvatsareNa racayAMcakre / rAjavAhyakumbhikumbhe tatpu / $ antra Dd Adarze nimnalikhitaH samadhikaH pATha upalabhyate - 'kaizcidasahiSNubhirna mene / hemacandranAmA ziSyaH kadAcinnavaluJcitazirA jalaviharaNAya vrajan gajabhayAtsaudhabhintisthito gavAkSasthenAligapurohitena sAriNA parAbhUtaH / guravo vijJaptAH / tairukto 'mithyA duHkRtaM dehi' / tadduHkhena niHsRto'nyagacchIya devacandra padmAkarAbhyAM saha zrIkAzmIraM prati / mArge nADolagrAme saptamopavAse zrIsarasvatI prasannA jAtA / nijamUrtirdarzitA / mitrayornivedite lokasaptazatyA grAmo varNitaH / mitradvayasya kAryasiddhihetoH stambhatIrthe pravizataH kenApi dezAntariNAkArya vidyA samarpitA / ityuktaM ca- 'mama maraNasamaye mama zabopari tribhinabhimaNDale mantraH smaraNIyaH / zabo varaM dAsyati' / evaM kRte zmazAne madhyarAtrau zabenotthAya varo dattaH / zrIhemacandreNa rAjaprabodho yAcitaH / devacandreNa hastasiddhezakRSTividyA / padmAkareNa pANDityaM / annAntare kRtakRtyo hemacandro valitaH / kAlabhairavIyamadhye caNDikAprAsAde vizrAntastatra laghubhairavAnandaH ziSyapaJcazatIvRtaH sametya, 're re caNDe pracaNDe mahyaM modakAn dehI' ti bhaNivA suvarNamayakarparamagre muktaM / devyA modakairbhUtaM / tena sarveSAM te'rpitAH / hemacandra syApi 'he ziSya tvamapi gRhANe'tyukte tena tasyApi karau stambhayitvoktaM 'yadyasti sakhaM tadA tvaM bhakSayethAH' evamukte caraNayoH patitaH / tataH patane AyAtaM zrIjayasiMhadevaH sammukhametya samAnIya hemacandraM gajAdhirUDhaM pravezya ca purohita tiraskRtaM sUriM, rAjJA gurava uparodhya hemacandrasya padasthApanA kAritA / zrIhemacandrasUrayo'STamyAM caturdazyAM ca zrIjayadevabhavanaM prayAnti / pauSadhAgAre zrIsthUlibhadracaritaM vAcayantaH purohitena rAjJo'gre upahasitAH - 'mahArAja ! koyamasatpralApaH ? sarvarasabhojane pUrvaparicita vezyAgRhe kAmanigrahaH / paraM kiM kriyate bhavadvallabhAH / ' rAjJoktaM- 'AcAryA atra sameSyanti tadA vaktavyaM parokSe na / ' sUridhvAgateSu rAjJokaM - 'kiM kiM vAcayanto vartadhve yUyaM ?" sUribhiH samagramapi saMkSepataH sthUlibhadracaritaM kathitaM / AligenoktaM- 'mahArAja ! [ tRtIyaH vizvAmitraparAzaraprabhRtayo ye cAmbupatrAzinaste'pi strImukhapaGkajaM sulalitaM dRSTvaiva mohaM gatAH / AhAraM saghRtaM payodadhiyutaM bhuJjanti ye mAnavAsteSAmindriyanigrahaH kathamaho dambhaH samAlokyatAm // gurubhiruktaM- 'siMho balIyo dvirada' ityAdi / AligenoktaM- 'asmAkameva zAstrANi paThitvAsmAkameva patayaH saMjAtAH / ' gurubhiruktaM'jainendravyAkaraNaM kiM bhavadIyaM yatpurA zrIjinena...' 1 AD ojainavyA0 / 2 AD tadvAkyA / 3D sannihitaM nRpaM / 4D te prAhuH / 5P padaM prApuH / 6 AD tato yazo0 / 7 BP nAsti / 8 BP nAsti / 9A prastAva0 / 10 'nAmnA' nAsti AD 12 BP * dezena svAminA / 13 BP nAstIdaM padaM / 14-15 etatpadadvayasthAne AD 'tato' ityeva / 17 BP nRpavacanAt / 18 B nirmAya; AD nAsti / 19 P sarvara0; B gurjara0 / 20 AD nAsti / 22 'vyAkulatA' nAsti AD 23D 'karaNa' nAsti / 24 AD tadvedi0 / 25 AD saha / 26 AD nAsti / 27 AD hemAcA0 / 28 AD nAsti / 29 B nirbandha0; P nAsti / 11A akhyAtaM / 16 D pratizrava / 21 BP * pattanaM / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] siddharAjAdiprabandhaH / stakamAropya sitAtapavAraNe dhriyamANe cAmaragrAhiNIcAmarayugmavIjyamAnaM nRpamandiramAnIya prAjyavarya pUjA pUrva kozAgAre nyadhIyata / tato rAjAjJayAnyAni vyAkaraNAnyapahAya tasminneva vyAkaraNe sarvatrAdhIyamAne kenApi matsariNA 'bhavadanvayavarNanAvirahitaM vyAkaraNametad' 'ityukte zrIhemAcAryaH kruddhaM rAjAnaM rAjamAnuSAdavagamya dvAtriMzacchokAnnUtanAnnirmAya dvAtriMzatsUtrapAdeSu tAn sambaddhAne lekhayitvA prAtarnRpasabhAyAM vAcyamAne vyAkaraNe - 138. haririva balibandhakarastrizaktiyuktaH pinAkapANiriva / kamalAzrayazca vidhiriva jayati zrImUlarAjanRpaH // ityAdIn caulukyavaMzopazlokAn, dvAtriMzat sUtrapAdeSu, dvAtriMzat zlokAnavalokya pramuditamanA narendro vyAkaraNaM vistArayAmAsa / tathA" ca zrIsiddharAjadigvijayavarNane yAzrayanAmA granthaH kRtaH / 139. bhrAtaH ! saMvRNu pANini " pralapitaM kAtantrakanyA vRthA mA kArSIH kaTu zAkaTAyanavacaH kSudreNa cAndreNa kim | 10 kaH kaNThAbharaNAdibhirvaTharayatyAtmAnamanyairapi zrUyante yadi tAvadarthamadhurAH zrIsiddhahemoktayaH // 6.1 98) atha zrIsiddharAjena pattane yazovarmarAjJa stripuruSaprabhRtIn sarvAnapi rAjaprAsAdAn sahasraliGgaprabhRtIni ca dharmasthAnAni darzayitvA prativarSaM devadAyapade koTidravyavyayaM nivedyaitatsundaramasundaraM veti "pRSTaH sa evamavAdIt - 'ahaM hyaSTAdazalakSapramANamAlavadezAdhipastvattaH" parAbhavapAtraM kathaM bhaveyam, paraM mahAkAladevasya dattapUrvatvAddevadravyaM mAlavakA stadbhuJjAnAstatprabhAvAdudi- 15 tAstamitA varttAmahe / bhavadIyAnvaya rAjAno'pyetAvadde vaidravyavyayanirvAha / kSamAH, luptasarvadevadAyapadA vipadAM padaM bhavanto mUlanAzaM vinaMkSyanti / ' 99) atha zrIsiddharAjaH kadApi " siddhapure rudramahAkAlaprAsAdaM kArayitukAmaH kamapi sthapatiM svasaMnidhau sthApayitvA prAsAdaprArambhalagne tadIyAM kalAsikAM lakSadravyeNottamarNagRhAt " vimocya tAM" vaMzazalAkAmayIM vilokayana" 'kimetadi' ti rAjA papraccha" / tato" 'mayA prabhoraudAryaparI - 20 kSAnimittametatkRtamiti sthapatiruktavAn / 'tatastadravyamanicchato'pi nRpateH pratyarpitam / tataH krameNa' trayoviMzatihastapramANaM paripUrNa prAsAdaM kArayAmAsa / tatra prAsAde'zvapatigajapatinarapatiprabhRtInAmuttamabhUpatInAM mUrttIH kArayitvA tatpuro yojitAJjaliM svAM mUrtti nirmApya dezabhaGge'pi tAn" prAsAdasyAbhaGgaM yAcitavAn / tasya prAsAdasya dhvajAropaprastAve sarveSAmapi jainaprAsA - dAnAM patAkAvarohaM kAritavAn / yathA mAlavakadeze mahAkAlaprAsAde "vaijayantyAM satyAM jainaprA- 25 sAdeSu na dhvajAropa iti / 38 1 A 'prAjyavarya' nAsti / 2 BP saparyA 1 3 BP nAsti / 4 BP nRpA0 / 5 AD 'etad' nAsti / 6-7 etadatargata pAThasthAne BP ' iti vyAharatA kruddhe nRpatau nRpAGgamAnuSAttadavabudhya' eSaH pAThaH / 8P navInAn vidhAya / 9 D sUtrita0 / 10 D sambandhaM dadhAnAnevaM / etadagre D pustake 'caulukyavaMzopazlokakena zlokAn vAcayanRpaM santoSayAmAsa / yathA-' eSA paMktirupalabhyate / tadanantaraM 'haririva0' padyaM / + etadantargatA paMkti: D pustake nAsti / 11 BP 'tathA ca' naasti| 12 pANini saMvRNu BP 13 AD zrIhemacandroktayaH / 14 BP *prabhRtidharma0 / 15 AD yazovarmA pRSTa ityavAdIt / 16 BP tava / 17 BP 0 bhAjanaM / 18 A 0vAnmuditA0 / 19 AD .vaddddravya0 | 20 BP 0 vyayamanirvahantaH / 21 AD 'bhaviSyanti' ityeva / 22 BP kasminnadhyavasare / 23 A. 'rudra' nAsti / 24 P * kAladevaprA0 / 25 P saMsthApya / 26 AD tadIya0 1 27 AD gRhItAM mocayAmAsa / 28P tAvad | 29 AD bhAlokya / 30 BP pRSTaH / 31 BP ' tato mayA' nAsti / 1-1 etadantargata pAThasthAne BP 'tat dravyapratyarpaNApUrva' ityeva pAThaH / 32 D nRpatinA'rpitaM / 33 A 0 pramANaH paripUrNaH prAsAdaH kAritastato nRpastatra prAsAde; D pramANe paripUrNe prAsAde / 34 BP * rAjJAM / 35 AD nAsti / 37 AD * kAlavaijayantyAM / 36BP nAsti / 5 For Private Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 prbndhcintaamnniH| [ tRtIyaH 100) anyadA siddharAjasya mAlavakamaNDalaM prati yiyAsataH kenApi vyavahAriNA *sahasraliGgasarovarakarmasthAye vibhAge 'yAcyamAne tatsarvathA'dattvaiva kRtaprayANasya katipayadinAnantaraM kozAbhAvAt* karmasthAyaM vilambitamavagamya, tena vyavahAriNA sutasya pArthAtkasyApi dhanAdhipasya vadhvAstADaGkamapahArya taddaNDapade dravyalakSatrayaM 'dattam , tena karmasthAyaH saJjAtaH, iti 5 vAtI' zRNvato mAlavakamaNDale varSAkAlaM tasthuSo rAjJo vacanagocarAtItaH pramodaH saJjAtaH / atha prAvRSeNyaghanAghanapragalbhavRSTyA kSoNImekArNavAM vidadhAne" va panikAhetoH pradhAnapuruSaiH prahitaH ko'pi marudezavAsI" nRpatipurataH savistaraM varSAkharUpaM vijJapayat / tadAtvAgatena kenApi" gUrjaradhUrteNa nareNa 'sahasraliGgasaro bhRtamiti svAmin ! vardhApyase" iti tadvAkyAnantarameva sikkakapatitamArjArasyeva maruvRddhasya pazyataH sarvAGgalagnamAbharaNaM nRpatirjarAya ddau| . 10 101) atha varSAnantarameva" tataH pratyAvRttaH kSitipatiH" zrInagaramahAsthAne dattAvAso maJcaracanAyAM kRtasarvAvasarastatra nagaraprAsAdeSu dhvajavrajamAlokya' 'kaete prAsAdAH ?' iti brAhmaNAn papraccha / tairjinabrahmAdInAM prAsAdasvarUpe nivedite sAmarSoM rAjA~ 'mayA gUrjaramaNDale jainaprAsAdAnAM patAkAsu niSiddhAsu kiM bhavatAmiha nagareM patAkAjinAyatanam ?' ityAdizaMstairvijJapayAM cakre-'avadhAryatAm , zrImanmahA~devena kRtayugaprArambhe mahAsthAnamidaM sthApayatA zrIRSabhanAtha15zrIbrahmaprAsAdau 'khayaM sthApitau pradattadhvajau ca / tadanayoH prAsAdayoH sukRtibhirudriyamANayozcatvAro yugA vytiitaaH| anyacca zrIzatruJjayamahAgireH purA ngrmetduptykaabhuumiH| yato nagarapurANe'pyuktam 140. paJcAzadAdau kila mUlabhUmerdazordhvabhUmerapi vistaro'sya / uccatvamaSTaiva tu yojanAni mAnaM vadantIha jineshvraadreH|| 20 iti / kRtayuge AdidevaH zrIRSabhastatsUnurbharatastannAmnA bharatakhaNDamidaM pratItam / 141. nAbheratho" sa vRSabho marudevisUnuryo vai cacAra samadRg muniyogacaryAm / tasyAhatattvamRSayaH" padamAmananti svacchaH prazAntakaraNaH samadRk sudhIzca // 142. aSTamo marudevyAM tu nAbherjAta urukramaH / darzayanvama' dhIrANAM sarvAzramanamaskRtaH // (atra P pratau nimnagatA adhikAH zlokAH prApyante-) 25 [11] {priyavrato nAma suto manoH svAyambhuvazca yaH / tasyAgnIndrastato nAbhiH RSabhastatsutastathA // . * etacihnAntargatapAThasthAne A Adarza etAdRzaH pAThaH-'sahasraliGgakarmasthAyavibhAgaM yAcitaH / rAjA tamadattvaiva mAlavakaM prati pra. yANamakarot / tataH koshaabhaavaat|' 1D 'sarovara' nAsti / 2 DP yAcamAne vibhaage| 3D sthAyasya / 4 D vilambaM / 5 BP nAsti / 6 BP sutapA / 7 BP taaddke'phaarite| 1-1 etadantargatazabdasthAne BP 'arpayatA taM karmasthAya paripUrNa' ete zabdAH / 8 AD 'maMDale' naasti| 9 BP samajani / 10 AD prAvRSeNye ghne| 11 AD kurvati / 12 A prahitasya / 13 AD marudezIyapuruSasya / 14 A vyajJapayataH; D vyajJapayat / / etaddaNDAntargataH pAThaH AD Adarza patitaH pratibhAti / 15 B nAsti / 16 De va pyse| 17 'eva tataH' nAsti ADI 18 P nRpH| 19-20 etatpadadvayaM nAsti ADI 21 AD dhvjsyaaloke| 22 B pRcchan ; P naasti| 23 BP jain0| 24 P 'sAmarSatayA gUrjara0' ityeva / 25 B nAsti / 26 BP kimiti bhvtaamsminngre| 27 P patAkAsahitam / 28 P shriimhaa| 29 B sthApayitvA / 1 etaddaNDAntargatAni padAni D pustake patitAni / 30 nAsti BPI 31 AD girengrmidmu0| 32 AD 'api' nAsti / 33 Pc| 34 BP bdntiiti| 35 BP putrH| 36 D nAbheH sutH| 37 Po tsyaahNntymRssyH| 38 B svasAzca; Dd sucI sH| 39 B assttme| 40P viiraannaaN| 41 D kRtam / Jain Education Intemational Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] siddharAjAdiprabandhaH | [92] tamAhurvAsudevAMzaM mokSadharmavidhitsayA / avatIrNa sutazataM tasyAsIt brahmapAragam // [93] teSAM vai bharato jyeSTho nArAyaNaparAyaNaH / vikhyAtaM varSametadyannAmnA bharatamadbhutam // [94] arhan zivo bhavo viSNuH siddhazcaiva tathA budhaH / paramAtmA parazcaiva zabdA ekArthavAcakAH // [95] jainaM bauddhaM tathA brAhmaM zaivaM ca kApilaM tathA / nAstikaM darzanAnyAhuH SaDeva hi manISiNaH // [96] tatra - kulAdibIjaM sarveSAM prathamo vimalavAhanaH / marudevazca nAmizra bharate kulasattamAH || } ityAdipurANoktAnyudIrya vizeSapratyayAya zrIvRSabhadevaprAsAda kozAcchrI bharata bhUpanAmAGkitaM paJcajanavAhyaM kAMsyatAlamAnIya nRpAya darzayanto dvijA' jinadharmasyAdyadharmatvaM sthApayAmAsuH / tataH prabhRti' khedameduramAnasena' avanIzena hAyanAnte jainaprAsAdeSu dhvajAdhiropaH kAritaH / 102) atha zrIpattane prApto nRpaH prastAve ' sarovarakarmasthAyavyayapadeSu' vAcyamAneSu sAparAdhavyavahArisutadaNDapadAllakSatrayaM karmasthAye vyavakalitamiti zrutvA, 'tallakSatrayaM tasya gRhe prasthApayA - 10 mAsa / tataH sa vyavahArI, 'upAyanapANirnRpopAntamupetya kimetaditi vijJapayan karmasthAyavyavahAriNe" nRpaH " prAha- 'yaH koTidhvajo vyavahArI sa kathaM tADaGkacauraH ? tvayA'sya dharmasthAnasya dharmavibhAgaH prArthitospi yanna labdhastataH prapaJcacatureNa mRgamukhacyAgheNevAntaH zaThena pratyakSasaralena idaM karma bhavatA " nirmame / ' [ ityAdivAkyairbhRzaM khaNDitaH * / ] 143. yasyAntargirizAgAradIpikAH pratibimbitAH / zobhante nizi pAtAlavyAlamaulimaNizriyaH // 144. na mAnase mAdyati mAnasaM me pampA na sampAdayati pramodam / acchodamacchodakamapyasAraM sarovare rAjati siddhabhartuH / // { ekadA zrIsiddhena rAmacandraH pRSTaH - ' grISme divasAH kathaM gurutarAH 1" / rAmacandraH prAha[97] deva zrIgiridurgamalla bhavato digjaitrayAtrotsave dhAvadvIraturaGgavalganakhurakSuNNakSamA maNDalI / vAtoddhUtarajomilatsurasaritsaJjAtapaGkasthalIdUrvA cumbanacacurA ravihayAstenaiva vRddhaM dinam // [98] labdhalakSA vipakSeSu vilakSAstvayi mArgaNAH / tathApi tava siddhendra dAtetyutkandharaM yazaH // atha kadAcidrAjJA grathilAcAryA jayamaGgalasUrayaH puravarNanaM pRSTA Ucu: 63 1 etatpadasthAne BP 'yathAvasthitatadAdyatvasthApanAya ' etatpadam / 2 BP nRpatipurataH / 3 AD nAsti / 4P cakruH; B cakre / 5 nAsti AD / 6 AD * manasA rAjJA / 7 BP nAsti / 8 D ' sarovarapadeSu' ityeva; A sarovaravyayapade / 9 AD 'tat' nAsti / 1-1 etadaGkAntargatapAThasthAne BP ' 0 traye tadgRhe sthApite sa upA0' eSa pAThaH / 10 P pratAveva etatpadaM prApyate / 11 'nRpaH prAha' sthAne AD 'rAjJAdiSTaH / 12 AD vyAghreNAntaH / 13 AD tvayedaM karma nirmitam / * kevalaM D pustaka evedaM vAkyaM dRzyate / + B Adarza nopalabdhamidaM padyadvayam / D pustake punaH asya padyasya pUrve nimnagataM padyadvayamadhikaM likhitaM labhyate / parokSe kAryahantAraM pratyakSe priyavAdinam / varjayettAdRzaM mitraM viSakumbhaM payomukham // mukhaM padmadalAkAraM vAcazcandanazItalAH / hRdayaM karttarIbhUtametaddhUrttasya lakSaNam // + P pratau idaM padyamatra prApyate / etatkoSThakAntargataM varNanaM D pustaka evAtropalabhyate / etacca prakSiptaprAyamasambaddhatvAt / 5 For Private Personal Use Only [99] etasyAsya purasya pauravanitAcAturyatAnirjitA manye hanta sarasvatI jaDatayA nIraM vahantI sthitA / kIrtistambhamiSoccadaNDarucirAmutsRjya bAhorbalAttatrIkAM gurusiddhabhUpatisarastumbAM nijAM kacchapIm ||} 25 15 20 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha cintAmaNiH 1. [ tRtIyaH 103) atha zrIpAlaka vinA sahasraliGgasarovarasya racitAyAM prazastau paTTikAyAmutkIrNAyAM * tacchodhanA' sarvadarzaneSvAhUyamAneSu zrIhemacandrAcAryaiH 'sarva vidvajjanAnumate prazastikAvye bhavatA kimapi vaidagdhyaM na prakAzyamityuktvA paNDitarAmacandramanuziSyaM tatra prahitaH / tataH sarvairvidvadbhiH zodhyamAnAyAM prazastau nRpoparodhAcchrIpAlaka verdakSadAkSiNyAcca sarveSu kAvyeSu manyamAneSu - 5 145. kozenApi yutaM dalairupacitaM nocchettumetatkSamaM svasyApi sphuTakaNTakavyatikaraM puMstvaM ca dhatte nahi / raiser karoti kozarahito niSkaNTakaM bhUtalaM matvaivaM kamalA vihAya kamalaM yasyAsimAzizriyat // 'taiH sarvairapi asya kAvyasya vizeSaprazaMsAM kurvANaiH zrIsiddharAjena pRSTaH shriiraamcndrshcintymetdityvaadiit| atha taireva sarvairanuyuktaH - ' etasminkAvye sainyavAcako dalazabdaH, kamalazabdasya nityaklItvaM ca' iti dUSaNadvayaM cintyam' / tataH tAn sarvAnapi paNDitAnuparuddhya dalazabdo rAjJA' 10 sainyArthe pramANIkAritaH, kamalazabdasya tu liGgAnuzAsana siddhaM nityaklIbatvaM kenApramANIyata' iti 'puMstvaM ca dhatte na ve' tyakSarabhedaH kAritaH / tadA zrI siddharAjasya saJjAtadRSTidoSeNa paM0 rAmacandrasya vasatau pravizata eva locanamekaM sphuTitam / 104) atha kadAcit DAhaladezIyanarapate:' 146. AyuktaH prANado loke viyukto munivallabhaH / saMyuktaH sarvathA'niSTaH kevalaH strISu vallabhaH // 15 iti sAndhivigrahikai rAnItayamalapatreSu zlokamenaM likhitaM nizamya kimetaditi pRSTAste prAhu:'bhavajanapade ekaikapradhAnA bhUyAMso vidvAMsastatpArzvAduryodho'yaM zloko vyAkhyeyaH' iti tadvAcamAkarNya sarvairapi vidvadbhirajJAtatadathairvimRzadbhirnRpeNa pRSTA hemAcAryA itthaM vyAcakhyuH - ' atra adhyAhArI hArazabdaH / tasya A ityupasarge kRte AhAra iti sarvajIvaprANapradaH / viyukto bihAraH san ubhayathA yatInAM priyaH / saMpUrvaH saMhAraH san sarvathA'niSTaH / nirupasargaH strINAmeva 20 vallabhaH hAra iti' / 105) * anyadA sapAdalakSakSitipatinA 147. 64 25 iti uttarArddhana" zrIhemacandro "munIndrastAM pUrayAmAsa / 106) atha" zrIsiddharAjo navaghaNAbhidhAnamA bhIrarANakaM nigRhItukAmaH puraikAdazadhA "nija sainye parAjite sati zrIvarddhamAnAdiSu pureSu prAkAraprakaraM " nirmApya svayameva prayANakamakarot" / tadbhA1 P iti / * D pustake ito'gre 'tatsthakAvyamidam' etadullekhapUrvakaM "na mAnase." iti padyamatrAvatAritaM prApyate / 1 D tavprazastizodhanAya / 2 D rAmacandro'nuziSyaH / + etadantargatapAThasthAne AD 'vizeSeNAsminkAvye prazasyamAne' etAdRzaH pAThaH / 3 AD 'ca' nAsti / 4 BP 'tataH ' nAsti; AD 'tAn' nAsti / 5 D rAjasai 0 / 6 AP 0 kRtaH / 7 P vihAya sarvatra 'kena nirNIyate' | 8 BP cakSurdoSeNa / 9 B pratAvevedaM padamatra prApyate / DAhaladezIyanarapatiyamalapatrAnte likhita zlokavyAkhyAnAvasare tUSNIM sthiteSu sarveSu paNDiteSu vyAkhyAtaH / ' etAdRzaH saMkSiptAtmakaH pAThaH / * BP athAnyasminnavasare ( B samaye) 11 AD * dodhakA prahite / 12 D kimu ummIyaha; B kima mannIyai / 15 AD hemacandranAmA muniH / 16 AD anyadA / 17 AD ekAdazavAraM / oNlI" tAva na aNuharai gorImuhakamalassa / iti samasyAdodhakArddhamatra prahitam / taistaiH kavibhirapUryamANe addiTThI kima "oNmiyai paDipeyalI candassa || For Private Personal Use Only etaccihnAntargatapAThasthAne AD Adarze 'iti zrIhemacandrAcAryai rAjJA pRSTairhArazabdamadhyAhArya sapAdalakSakSoNIbhujA / 10 D pailI / 13 BP taDi0 / 14 AD nAstIdaM padam / 18 AD 'prakaraM' nAsti / 19 BP kRtaprayANaH / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] siddhraajaadiprbndhH| gineyadatte saGkete sati vapraparAvartakAle'yaM dravyavyApAdita eva karaNIyo' navaghanoM na punarastrAdibhiriti parigrahadattAntarasthaH saH vizAlAcchAlAhirAkRSya dravyavAsaNaireva tADayitvA vyApAditaH / 'ayaM dravyavyApAdita eva kRta' iti vacanavijJApanAt parigraho bodhitH| atha tadrAzyAH [sUnaladevyAH] zokapatitAyA vAkyAni148. saharU nahIM sa rANaM na ku lAIu na ku lAIi / sau~" paMgArihiM prANa ki na" vaisAnari homiiii||5 149. rANA save vANiyA jesalu vaDDau seThi / kAhUM vaNijaDa" mANDIyauM ammINA gaDhaheThi 1 // 150. tiiM garUauM giranAra kAhUM maNi matsaru dhariu / mArItAM paMgAra ekU siharu na DhAliyauM" // [100] 'bali garUyA girinAra dIhU bolAviu hUyau / lahisi na bIjI vAra ehA sajaNa bhAraSama // [101] 'amha etalaI saMtosu jau prabhu pAe peliyA / na ku rANimu na ku rosu ve SaMgArahaM siuM giyA // [102] mina taMbolu ma mAgi jhaMSi ma UghADaI muhihiM / deulavADauM sAMgi paMgArihiM sauM taM giyauM // 10 151. jesala moDi ma bAMha valivali virUe bhaaviyii| nai jima navA pravAha" navaghaNa viNu Avai nahIM // 152. vADhI tauM" vaDhavANa vIsAratAM na vIsarai / "sUnA samA parANa bhogAvaha taI bhogavyA // ityAdIni bahUni vAkyAni yathAvasaraM mantavyAni / / 107) tadanantaraM" mahaM0 jAmbAnvayasya sajjanadaNDAdhipateH zrIsiddharAjena yogyatayA surASTrAviSayavyApAro niyuktH| tena svAminamavijJApyaivaM varSatrayodrAhitena zrImadujayante zrInemIzvarasya 15 kASThamayaM prAsAdamapanIya nUtanaH zailamayaH prAsAdaH kAritaH / caturthe varSe sAmantacatuSTayaM prasthApya sajjanadaNDAdhipati zrIpattane samAnIya rAjJA varSatrayodAhitadravye" yAcyamAne sahasamAnItataddezavyavahAriNAM pArdhAttAvati dravye upaDhaukyamAne 'khAmI ujjayantaprAsAdajIrNoddhArapuNyamudrAhitadravyaM vA dvayorekamavadhArayatu teneti vijJaptaH zrIsiddharAja atultabuddhikauzalena camatkRtacittastIrthoddhArapuNyamevorarIcakAra / sa punastasya dezasyAdhikAramadhigamya zatruJjayojayantatIrthayo-20 dizayojanAyAmaM" dukUlamayaM mahAdhvajaM dadau / ||iti raivtkoddhaarprvndhH|| 108) atha bhUyaH somezvarayAtrAyAH pratyAvRttaHzrIsiddhAdhipo raivatopatyakAyAM dattAvAsastadaiva khaM kIrtanaM dikSuH matsarotsekaparairdvijanmabhiH 'sajalAdhAraliGgAkAro'yaM girirityatra pAdasparza nAhatI'ti kRtakavacanairniSiddhastatra pUjAMprasthApya svayaM zatruJjayamahAtIrthasannidhau skndhaavaarNnydhaat|25 tatra pUrvoktairdvijAtipizunaiH kRpANikApANibhirakRpaistIrthamArge niruddhe" sati zrIsiddhAdhipo rajanImukhe kRtakArpaTikaveSaH skandhe nihitavihaGgikobhayapakSanyastagaNodakapAtraMstanmadhye bhUtvA'pari 1D kaaryH| 2 nAsti BPL 3 BP aakRssttH| 4 BP vyaapaadyaamaas| 5 AD vacanabalAt tadbhAgineyaparigrahaH / *P pratAvevedaM padaM praapyte| 6 BP syruu| 7A sraanni| 8 D iku| 9 P anu| 10 B lAisai / 11 P sarva piNgaariiN| 12 B kima; D ki| 13 B homiiyaa| 14 B sve| 15 P vnnijddu| 16 P mAMDiuM / 17 D gdduuaa| 18 D ddhaaliuN| idaM padyaM BP nopalabdham / etatpadyatrayaM A Adarza evoplbdhm| 19 D virUpa / 20 P bhaaviie| 21 P pvaah| 22 A nvghnnu| 23P nhiii| 24 D to| 25 AD sonaa| 26 B pii| 27 AD tto| 28 P surASTrAdeza0;D suraassttrvissye| 29 AD 'evaM' nAsti / 30P naasti| 31 AD dravyaM yAcitaH / 32 AD nAsti 'shsmaaniit'| 33 AD tAvadvyamupaDhaukya / 34 'svAmI' nAsti ADI 35 P nAsti 'ujjynt| 36 AD *dhArayatu devH| 37 AD iti tenokte| 38 B siddhAdhipaH, P siddhptiH| 39 'atula' nAsti ADI 40 AD kaushkhycmtkRtH| 41 AD yojanayoryAvad / 42 BP nissiddhe| 43 BP .praakRtvessH| 44 D'pAtra' nAsti / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 prabandhacintAmaNiH / [tRtIyaH jJAtakharUpa eva girimadhiruhya godakena zrIyugAdidevaM lapayan parvatasamIpavartigrAmavAdazakazAsanaM zrIdevAya' vizrANayAmAsa / tIrthadarzanAconmudritalocana ivAmRtAbhiSikta iva tasthauM / 'atra parvate sallakIvanasaritpUrasaGkale ihaiva vindhyavanaM racayiSyAmItyavandhyapratijJo hastiyUthani pattaye vihastamanasaM manorathenApi tIrthavidhvaMsapAtakinaM dhigmAmiti zrIdevapAdAnAM purato rAja5 lokaviditaM khaM nindan sAnando gireravatatAra / / 109) atha zrIdevasUricaritaM vyAkhyAsyAmaH-tasminnavasare kumudacandranAmA digambarasteSu teSu dezeSu caturazItivAdairvAdino nirjisya karNATadezAdgurjaradezaM jetukAmaH karNAvatI praap| tatra bhaTTArakazrIdevasUrINAM caturmAsake sthitAnAM zrIariSTanemiprAsAde dharmazAstravyAkhyAkSaNe vacanacAturImanucchiSTAmAkarNya tatpaNDitaistavRttAnte nivedite kumudacandrasteSAmupAzraye satRNamudakaM 10 prakSepitavAn / atha taimaharSipaMNDitaiH khaNDanatarkAdipramANapravINaistasminnarthe'nAkarNitakayA'vajJAte sati zrIdevAcAryajAmi tapodhanAM zIlasundarIM ceTakairadhiSThitAM vidhAya nRtyajalAnayanAdibhirvividhAbhirviDambanAbhirviDambya teSu ceTakeSvapahRteSu tAM bhRzaM parAbhavAnirbhartsanAparAmapavArya cintaapro'sthaat|| __ (atra P Adarza nimnagatAnyanyatrAprApyANi padyAni prApyante-) 15 [103] {hA kassa purohaM pukkaremi asakaNNayA mahaM phunno| niyasAsaNanikAre jo avayarai so varaM sugo||-saadhviivaakym / [104] AH kaNThazoSaparipoSaphalaM pramANavyAkhyAzramo mayi babhUva gurorjanasya / evaMvidhAnyapi viDambanaDambarANi yacchAsanasya hahahA mamRNaH zRNomi // [deivasUribhiruktaM zrutvA varyayA''ryayA babhANa-]. 20 [105] durvAdigarvagajanirdalanAGkuzazrIH zvetAmbarAbhyudayamaGgalabAladUrvA / zrIdevasarisugurorbhRkuTIlalATapaTTe sthiti vitanuta prathamAvatArAm // } zrIdevasUribhiruktam-'vAdavidyAvinodAya bhavatA pattane gntvym| tatra rAjasabhAyAM bhavatA saha vAdaM kariSyAma' ityAdiSTe sa kRtakRtyaMmanyamAna AzAvasanaH zrIpattanaparisaraM praap"| zrIsiddharAjena mAtAmahagururiti pratyudgamAdinA satkRtastatrAvAsAndatvA tasthau / zrIsiddharAjena 25 vAdaniSNAtatAM pRSTAH zrIhemAcAryAH-catasRSu vidyAsu paraM prAvINyaM bibhrANaM jainamunigajayUthAdhipaM sitAmbarazAsanavajrapAkAraM nRpasabhAgRGgArahAraM karNAvatIsthitaM zrIdevAcArya vAdavidyAvidaM vAdIbhakaNThIravam' prAhuH / atha rAjJA tadAhAnAya preSitavijJaptikAyAM zrIsaMghalekhena samamAgatAyAM zrIdevasUrayaH pattanaM prApya nRpoparodhAdvAgdevImArAdhayAmAsuH / tayA tu 'vAdivetAlIya zrIzAntisUriviracitottarAdhyayanabRhadvRttau digambaravAdasthale caturazItivikalpajAlopanyAse 30 bhavadbhiH pratanyamAne digvAsaso mukhe mudrA patiSyatIti devyAdezAnantaraM guptavRttyA kumucandrasanidhI paNDitAn prasthApya kasmin zAstre vizeSakauzalamiti jJApite153. devAdezaya kiM karomi sahasA laGkAmihaivAnaye jambUdvIpamito nayeyamathavA vArAMnidhi zoSaye / 1D zrIdevAcAya (1) / 2 D jAtaH; AB nAsti / 3D vindhyaM krissyaami| 4 D ninind| 5 nAstIdaM padaM BPT 6 AD mhrssibhiH| 7 P pratAvevedaM padaM lbhyte| + ita Arabhya 'sUribhiruktam' iti padaM yAvat ekA paMktiH B Adarza ptitaa| 8 D tAn / 9 A apvaade| 10 AD nAstyetatpadam / A Adarza khaNDitaprAyA iyaM paMktirana lbdhaa| 11 AD prAptaH / 12 AD 'devI' nAsti / 13 A dvIpamathAnaye kimathavA / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] siddharAjAdiprabandhaH / helotpATitatuGgaparvatazirogrAvatrinetrAcalakSepakSobhavivarddhamAnasalilaM babhAmi vA vAridhim // * iti zravaNAsiddhAnta kuzalatAM tasyAlpIya sImavagamya jitaM jitamiti manyamAnAbhyAM zrIdevAcArya - zrIhemacandrAbhyAM pramuditam / atha devasUriprabho ratnaprabhAbhidhAnaH prathamaziSyaH kSapAmukhe guptaveSatayA kumudacandrasya gurUdare gataH / tena kastvamityabhihite - ahaM devaH / devaH kaH ? / ahaM / ahaM kaH ? / tvaM zvA / zvA ka: ? / tvaM / tvaM ka: ? / ahaM devaH [ kuta AyAtastvaM ? / khargAt / 5 svarge kA kA vArtA ? / kumudacandradigambara ziraH pazcAzIti palAni / tarhi kiM pramANam ? / chittvA tolyatAm / ] iti tayoruktipratyuktibandhe cakrabhramaM bhramati, AtmAnaM devaM, digambaraM zvAnaM ca saMsthApya yathAgataM jagAma / tena cakradoSaprAduSkaraNena viSAdaniSAdasamparkAt 154. do zvetapaTAH kimeSa vikaTATopoktisaNTaGkitaiH saMsArAvaTakoTare 'tivikaTe mugdho janaH pAtyate / vicAraNA yadi vo hevAkalezastadA satyaM kaumudacandramaniyugalaM rAtriMdivaM dhyAyata // 10 imAMcitAM kavitAM nirmAya' samAyaH kumudacandraH zrIdevasUrIn prati prAhiNot / tadanu tacaraNaparamparamANurbuddhivaibhavAvagaNitacANakyaH' paNDitamANikya: 155. kaH kaNThIravakaNThakesarasaTAbhAraM spRzatyaGkSiNA kaH kuntena zitena netrakuhare kaNDUyanaM kAGkSati / kaH sannahyati pannagezvaraziroratnAvataMsaM zriye yaH zvetAmbarazAsanasya kurute vandyasya nindAmimAm || atha ratnAkarapaNDitaH 156. 67 natrairniruddhA yuvatIjanasya yanmuktiratra prakaTaM hi tazvam / tatki vRthA karkazatarka kelau tavAbhilASo'yamanarthamUlaH // iti kumudacandraM prati sopahAsaM prAhiNot' / atha zrImayaNalladevIM kumudacandrapakSapAtinIm, abhyAzavarttinaH sabhyAMstajjayAya nityamuparodhayantIM zrutvA zrIhemacandrAcAryeNa 'vAdasthale digambarAH strIkRtaM sukRtamapramANIkariSyanti 20 sitAmbarAstaM sthApayiSyantI'ti teSAmeva pArzvAttadvRttAnte nivedite rAjJI vyavahArabahirmukhe digambare pakSapAtamujjhAM cakAra / atha bhASottaralekhanAya sukhAsanasamAsInaH kumudacandraH paNDitaratnaprabhazcaraNacAreNA'kSapaTale samAgatau / tadadhikRtaiH 157. kevalihUoM na bhuJjai cIvarasahiyassa natthi nivANaM / itthIbhave" na sijjhai mayameyaM kumudacandassa // 25 iti bhASAM kumudacandro lekhayAmAsa / atha sitAmbarANAmuttaram - 15 158. kevalihUoM vibhujaha cIvarasahiyassa atthi nivANaM / itthIbhave" vi sijjhai mayameyaM devasUrINaM // iti bhASottaralekhanAnantaraM nirNIte vAdasthalavAsare zrIsiddharAje samAjamAgate, SaDdarzanapramANavediSu sabhyeSu samupasthiteSu kumudacandravAdI puro vAdyamAnajayaDiNDimo priyamANasitAtapatraH sukhAsanasamAsInaH puro vaMzAgralambamAnapatrAvalambaH zrIsiddharAjasabhAyAM nRpaprasAdIkRta - 30 siMhAsane niSasAda / prabhuzrIdevasUrayazca zrIhemacandramunIndrasahitAH sabhAsiMhAsanamekamevAlaM cakruH / * etatpadyasya sthAne BP Adarze 'jambUdvIpamihAnaye kimathavA laGkAmihaivAnaye' ityeka eva pAdaH prApyate / 1 idaM padaM patitaM D pustke| f eSA koSThakagatA paMktiH P pratAveva prANyA / 2 P kapaTA0 / 3 P nityaM / 4 D nirmApya samAdAya / 5 'parama' nAsti DI 6 BP cANikyaH / 7 P nAsti / 8P prajighAya / 9P bhayAt / 10 AD huA / For Private Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ tRtIyaH atha kumudacandravAdI svayaM jyAyAn kizcidvyatikrAntazaizavaM zrIhemacandra prati 'pItaM tatraM bhavatA?' ityabhihite zrIhemacandrastaM prati 'jarAtaralitamatiH kimevamasamaJjasaM brUSe? zvetaM takaM pItA haridrA' iti vAkyenAdhAkRtaH 'yuvayoH ko vAdI?' iti pRcchan , zrIdevasUribhistattiraskArakaraNAya 'ayaM bhavataH prativAdI'tyabhihite kumudacandraH prAha-'mama vRddhasyAnena zizunA saha ko 5 vAdaH' ?' iti taduktimAkarNya 'ahameva jyAyAn bhavAMstu zizuH, yo'dyApi kaTIdavaraka niva sanaM ca nAdatse' iti / rAjJA tayorvitaNDAyAM niSiddhAyAmitthaM mithaH paNabandhaH samajani-parAjitaiH zvetAmbarairdigambaratvamaGgIkAryam , digambaraistu dezatyAgaH' iti nirNItapaNabandhAdanu khadezakalaGkabhIrubhirdevAcAryaiH sarvAnuvAdaparihAraparairdezAnuvAdaparAyaNaiH kumudacandraM prati 'prathamaM bhavAn kakSIkarotu pakSam' ityabhihite10 159. khadyotadyutimAtanoti savitA jIrNorNanAbhAlayacchAyAmAzrayate zazI mazakatAmAyAnti yatrAdayaH / ___itthaM varNayato nabhastava yazo jAtaM smRtergocaraM tadyaminbhramarAyate narapate ! vAcastato mudritAH // iti nRpaM pratyAziSaM dadau / 'vAcastato mudritAH' iti tadIyApazabdena sabhyAstaM khahastabandhanamiti vimRzanto mumudire / atha devAcAryA: 160. nArINAM vidadhAti nirvRtipadaM zvetAmbaraprollasatkIrtisphAtimanoharaM nayapathaprastArabhRGgIgRham / 15 yasinkevalino na nirjitaparotsekAH sadA dantino rAjyaM tajinazAsanaM ca bhavatazcaulukya ! jIyAciram // nRpaM pratImAmAziSaM dadau / atha vAdI kumudacandraH kevalibhukti-strImukti-cIvaranirAkaraNapakSopanyAsaM pArApatavihaGgopamayA' skhalitaskhalitayA' girA prArabhamANaH sabhyairantarvihasadbhiH pratyakSaprazaMsAparaiH puraskriyamANaH kiyadupanyAsaprAnte ucyatAmiti tenoktaH zrIdevAcAryaH pralayakAlonmIlitapracaNDapavanakSubhitAmbhodhinicitavIcIsamIcIbhirvAgbhivRhaduttarAdhyayanavRttezcatu20razItivikalpajAlopanyAsaprakrame bhAvatpratibhAsaprasaraparimlAnAyamAnakumudaH kumudacandraH sambhramabhrAntacetAstadvacanAnyavadhArayitumakSamo bhUyastamevopanyAsaM samabhyarthitavAn / zrIsiddharAja-sabhyeSu ca niSedhapareSvapi aprameyaprameyalaharIbhistaM pramANAmbhodhau majayituM prArabdhe" SoDaze dine Akasmike devAcAryasya kaNThagrahe mAtrikaiH zrIyazobhadrasUribhiratulyakurukullAdevIprasAda labdhavaraistatkaNThapIThAtkSaNAtkSapaNakakRtakArmaNAnubhAvAda kezakandukaH"bahiH" pAtayAMcaketaci25 nirIkSaNAcaturaiH sa zrIyazobhadrasUriH zlAghyamAnaH kumudacandrazcAmandaM nindyamAnaH pramodaviSAdau dadhAte / atha zrIdevasUribhirupanyAsopakrame koTAkoTiriti zabde procyamAne tacchabdavyutpattiM kumudacandre pRcchati kaNThapIThe luThitASTavyAkaraNaH paNDitaH kAkalaH zAkaTAyanavyAkaraNoditaTApaTIpasUtraniSpannaM koTAkoTiH koTIkoTiH koTikoTiriti siddhaM zabdatrayanirNayaM prAha / atha prathamameva 'vAcastato mudritA' iti svayaM "paThitatvApazabdaprabhAvAttadA prAdurbhUtamukha30 mudraH 'zrIdevAcAryeNa nirjito'hamiti khayamuccaran zrIsiddharAjena parAjitavyavahArAt, apadvAreNopasAryamANaH sambhavatparAbhavAvirbhAvAdUrddhasphoTaM prApya vipede / 1D suuribhistnniraakrnnaay| 2 P zizunA sAI na vAdaH smucitH| 3 AD bhvaanev| 4 AD davarakamapi nAdatse nivasanaM c| 5D strInirvANacIranirA0 / 6 AD vihnggmsdRshyaa| 7 D skhlitgiraa| 8 D .mityukto devA0 / 9D.nyAse prkraante| 10D vihAya naanytr| 11D keshcnnddkH| 12P vihAya nAnyanna 'bhiH'| 13 D paThitvamiti svympshbd| 14 P naasti| Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] siddhraajaadiprbndhH| anantaraM tu zrIsiddharAjaH pramodameduramanA devAcAryaprabhAvaprabhAvanAcikIrmUrdhni dhAritasitAta. patracatuSTayaH prakIrNakaprakaravIjyamAnaH svayaM dattahastAvalambaH pUryamANeSu yamalazoSu rodAkukSi bharivibhramaM bibhrati nikhAna nikhanaiH sphUrjadvaryatUryapUryamANadigantarAle vAharDanAnopAsakena lakSatrayapramitadravyavyayakRtArthIkRtArthisArthe 'vAdicakravartin ! pAdAvadhAryatAmiti stutivAtairamandajagadAnandakandakandalAnukAriNi maGgale muhurmuhurucyamAne zrIdevAcAryAn vAhaDena tenaiva kArita- 5 prAsAde zrImanmahAvIranamaskaraNapUrva vasatau prAvezayat / tatpAritoSike ca nRpatiH sUribhyo'nicchayopi chAlAprabhRti grAmadvAdazakaM dadau / tadupazlokanazlokA evam - 161. vastrapratiSThAcAryAya namaH zrIdevasUraye / yatprasAdamivAkhyAti sukhaprazneSu darzanam // -iti shriiprdyumnaacaaryH| 10 162. yadi nAma kumudacandraM naajessyddevsuurirhimruciH| kaTiparidhAnamadhAsyatkatamaH zvetAmbaro jagati // * / . -iti hemaacaaryH| 163. meje'vakIrNatAM namaH kIrtikanthAmupAyaM yaH / tAM devasarirAcchidya taM nirgranthaM punarvyadhAt // 15 -iti zrIudayaprabhadevaH / 164. vAdavidyAvato'dyApi lekhazAlAmanujjhatAm / devasariprabhoH sAmyaM kathaM syAddevasariNA // -iti zrImunidevAcAryaH / 165. nano yatpratibhAdharmAtkIrtiyogapaTaM tyajan / hiyevAtyAji bhAratyA devasUrisude'stu vaH // 166. satrAgAramazeSakevalabhRtAM bhuktiM tathA sthApayannArINAmapi moksstiirthmbhvttnmuktiyuktottraiH| yA zvetAmbarazAsanasya vijite name pratiSThAgurustaddevAdguruto'pyameyamahimA zrIdevariprabhuH // -iti merutuGgasUrINAM dvayam / // iti devasUrINAM prbndhH*|| 110) atha zrIpattanavAstavya ucchinnavaMzakaH AbhaDanAmA vaNikaputraH kaaNsykaarkh|" gharghara-25 kagharSaNaM kurvastatra pazca viMzopakAnarjayitvA dinavyayaM kurvANo dvisandhyamapi prabhuzrIhemasUrINAM caraNamUle pratikrAman prakRticaturatayA'dhItAgastyabauddhamatAdiratnaparIkSAgrantho ratnaparIkSakANAM sAnnidhyAt tatparIkSAdakSA kadAcicchrIhemacandramunIndrasannidhau dhanAbhAvAtparigrahapramANaniyamAnsaGkucitAn gRhNan sAmudrikavedibhiH prabhumirAyatau tadbhAgyavaibhavaprasaraM vimRzadbhistasya lakSatrayadrammANAM parigrahapramANaM kArayadbhiH santuSTatayA vyavaharan , kasminnapyavasare kApi grAme yiyA-30 surantarAle'jAvajaM vrajantamAlokyaikasyA ajAyAH kaNThe pASANakhaNDaM ratnaparIkSakatayA ratnajAtIyaM 1 DCP prabhAvanAM cikiirssuH| 2 Dd pUryamANeSu digntraalessu| 3 Dd cAhaDa; B thaahdd| 4 AD kandalanakAriNi / 5 B thAhaDena; Da-b caahdden| 6 BP ythaa| *D vihAya nAstyanyatredaM padyam / 7D mupArjayan / 8P vaadvidyaavido| 9P .shaalaammunyctaa| 10P .guroH| 11 BP dhrmaat| 12 B sH| 13 D tdyukti| * BP iti prbhushriidevsriprbndhH| 14 BP haTTeSu / 15 BP 'prabhu' nAsti / 16 BP vickssnnH| 17 'munIndra' D naasti| 18 P vaibhavaM / 19 AD *mAnaM; B nibndh| 20 ABP kurvadbhiH / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ tRtIyA parIkSya tallobhAttaM mUlyena krItvA maNikArapAttimuttejitaM nirmApya zrIsiddharAjasya mukuTaghaTanAprastAve lakSamUlyadravyeNaM taM nRpAyaiva dadau / tena nIvIdhanena maJjiSThAsthAnakAni kadAcidAgatAni krItvA tadvikrayAvasare sAMyAtrikairjalacorabhayAttadantarnihitAH kAzcanakambikAH pazyan sarvebhyaH sthAnakebhyastAH saJjagrAha / tadanantaraM sarvanagaramukhyaH zrIsiddharAjamAnyo jinazAsana5 prabhAvakaH zrAvakaH pratidinaM prativarSa yadRcchayA jainamunibhyo'nnavastrAdi dadAno guptavRttyA navyAni dharmasthAnAni jIrNAni ca svaprazastirahitAni svadezeSu videzeSu ca samuddadhAra / 167. vallIcchannadruma iva mRtmAcchAditasamastavIjamiva / prAyaH pracchannakRtaM sukRtaM zatazAkhatAmeti // ||iti vasAha AbhaDaprabandhaH // 111) athAnyasminnavasare zrIsiddharAjaH saMsArasAgaraM titIrghaH pratyekaM sarvadezeSu' sarvadarzaneSu 10 devatatvadharmatattvapAtratattvajijJAsayA pRcchayamAneSu nijastutiparanindApareSu sandehadolAdhirUDha mAnasaH zrIhemAcAryamAkArya vicArya kArya papraccha / AcAryastu caturdazavidyAsthAnarahasyaM vimRzyeti paurANikanirNayo vaktumArebhe-'yatpurA kazcid vyavahArI pUrvapariNItAM patnI parityajya saMgrahaNIsAtkRtasarvasvaH sadaiva" pUrvapaDhyA pativazIkaraNAya tadvedibhyaH kArmaNakarmaNi pRcchayamAne kazcidgauDadezIyo 'razminiyantritaM tava patiM karomI'tyuktvA kiJcidacintyavIya bheSajamupanIya 15 bhojanAntardeyamiti bhASamANaH sa" gtH| kiyadinAnte samAgate kSayAhani tasmiMstathA kRte sa pratyakSAM vRSabhatAM mApa / sA ca tatpratIkAramanavabudhyamAnA *vizvavizvAkrozAnsahamAnA nijaM duzcaritaM zocantI kadAcinmadhyaMdine dinezvarakaThorataranikaraprasaratapyamAnApi* zADvalabhUmiSu taM patiM vRSabharUpaM cArayantI, kasyApi tarormUle" vizrAntA nirbharaM' vilapantI, AlApaM nabhasyakamA~cchuzrAva / tadA tatrAgato vimAnAdhirUDhaH pazupatirbhavAnyA taduHkhakAraNaM pRSTo yathAvasthitaM 20 nivedya tasyaiva tarozchAyAyAM puMstvanibandhanamauSadhaM tannibandhAdAdizya tirodadhe / sA tadanu tadIyAM chAyAM rekhAGkitA nirmAya tanmadhyavartina auSadhAkurAnucchedya vRSabhavadane kSipantI, tenApyajJAtakharUpeNauSadhAGkureNa vadananyastena sa vRSabho manuSyatAM praap| yathA tadajJAtakharUpo'pi bheSajAGkuraH samIhitakAryasiddhiM cakAra; tathA kaliyuge mohAttadapi tirohitaM pAtrapari jJAnaM sabhaktika sarvadarzanArAdhanenA'viditasvarUpamapi muktipradaM bhavatIti nirnnyH|' iti hema25 candrAcAyaH sarvadarzanasammate nivedite sati zrIsiddharAjaH srvdhrmaanaarraadh"| ||iti srvdrshnmaanytaaprbndhH|| 112) athAnyadA nizi karNameruprAsAde nRpatirnATakaM vilokayan kenApi caNakavikrayakAriNA" vaNigamAtreNa skandhe nyastahastaH tallIlAyitena citrIyamANamAnasaH bhUyo bhUyastaddIyamAnaM saka pUrabITakaM paritoSito gRhNan nATakavisarjanAvasare'nucaraistanehAdi samyagavagamya saudhamAsAdya 30 sussvaap| pratyUSe bhUpaH kRtaprAbhAtikakRtyaH sarvAvasare'laGkatasabhAmaNDapastaM caNakavikrayakAriNaM 1AD siddhraajmu0| 2 PlakSadravyamUlyena; A mUlyena drvyenn| 3 nAstyetatpadaM P1 4 DP sAha; BDe vasA / 5 B AbhaDasya utpattikathAprabandhaH; P AbhaDasya utpttiprbndhH| 6 BP titiirssyaa| 7P nAstIdaM pdm| 8 B nAsti / 9P 'dolAdhirUDhaH' ityeva / 10 P 'pUrva' nAsti / 11 P srvdev| 12 sa gataH' nAsti BPI * etadantargataH pAThaH B Adarza noplbhyte| 13 P gorUpaM / 14 B tasmUle; P trostle| 15 P nAsti / 16 P 'akasmAt' nAsti / 17 P vidhaay| 18 P maanvtaaN| 19 D snmaane| 20 DodharmArAdhanAM cakAra / 21 P raatrau| 22 D vihAya nAnyanedaM para yte| 23 AD nyastahastena / 24 B bhUpatiH, P nAsti / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] siddhraajaadiprbndhH| vipaNinamAkArya' 'nizi skandhanyastahastabhAreNa grIvA bAdhate' ityabhihitastatkAlotpannamativijJapayAmAsa-'deva! AsamudrAntabhUbhAre skandhAdhirUDhe yadi svAminaH skandho na bAdhate tadA tRNamAtrasya nirjIvasya mama paNyAjIvasya bhAreNa svAminaH kA skandhabAdhe'ti tadIyaucityavijJapanena pramodavAnnRpaH pAritoSikaM ddau| // iti caNakaviRyivaNijaH prbndhH|| 113) athAnyasyAM nizi nRpatiH karNameruprAsAdAtprekSaNaM prekSya pratyAvRttaH kasyApi vyavahAriNo haphe bahUn pradIpAnAlokya kimetaditi pRSTaH sa lakSapradIpastAn vijJapayAmAsa / asau dhanyaH 'khasaudhamadhyamadhyAsya vyatItakSaNadAkSaNaH, sa dhanyamAnI taM sadaH samAnIyetyAdideza'eteSAM sadA pradIpAnAM prajvAlanena bhavataH sadA pradIpanam , tadbhavadIyavittasya kiyanto lakSAH? ityabhihitaH sa vidyamAnAMzcaturazItilakSAnivedayAmAsa / tadanu tadanukampAkampamAnamAnasa: 10 khakozAtSoDazalakSAn prasAdIkRtya tatsaudhe koTidhvajamadhyAropayAmAsa / // iti ssoddshlkssprsaadprbndhH|| 114) athAnyasminnavasare rAjJA' vAlAkadezadurgabhUmau siMhapuramiti brAhmaNAnAmagrahAraH sthaapitH| tacchAsane SaDDattarazataM graamaaH| atha zrIsiddharAjaH kadAcit siMhabhItairviprairdezamadhyanivAsaM yAcitaH sAbhramatItIravartinaM AsAMbilIgrAma tebhyo dadau / tathA teSAM" siMhapurAdhAnyA-15 nyAdAya gacchatAmAgacchatAM ca dANamokSaM cakAra / 115) atha rAjJA" siddharAjena mAlavakaM prati kRtaprayANena vArAhIgrAmaparisaramAzritya tadIyAn paTTakilAnAhUya taccAturyaparIkSAkRte nijAM pradhAnAM rAjavAhanasejavAlI sthApanikAthaM smrpyt"| atha nRpatau purataH prayAte taiH sarvairapi sambhUya tadaGgAni pratyekaM vidArya yathocitaM" sarve'pi vastrasaudhe niddhire"|ath digyAtrIpratyAvRtto nRpastAM sthApanikAM tebhyo yAcamAnastadvaukitAni" bhi-20 nAni tadaGgAni pazyan savismayaM kimetadityAdizaMstairvijJapayAMcakre-vAmin ! ekaH ko'pyasya vastuno gopanavidhauna prbhuussnnuH|mlimlucaanlaadiinaaN kadAcidapAye sajAyamAne sati kAprabhorattaraM karteti vimRshyaitdsmaabhirvyvsitm|' tadA rAjA vismayasmeramanAsteSAMbrUca iti birudaM dadau / // iti vArAhIya-brUcaprabandhaH / / 116) atha kadAcicchrIjayasiMhadevo nRpatirmAlavakaM vijitya pratyAvRtta ujhAgrAme nivezita-25 skandhAvArastaiAmINaiH pratipannamAtulairdugdhaparipUrNA''vAhAdibhirucitaiH paritoSyamANastasyAmeva nizi guptavRttyA taduHkhasukhajijJAsuH kasyApi grAmaNyo gRhe gtH|godohaadivyaakultaayaampi tena 'kastvam ?' iti pRSTaH 'zrIsomezvarasya kArpaTiko'haM mahArASTradezavAstavya' iti tasmai nyavedayat / tena ca nRpateH pArzve mahArASTradezasya tanmahArAjasya ca guNadoSavRttAnte pRcchayamAne sa nRpa 1P vnnijmaahuuy| 2 AD bhihite| 3 BP dhraabhaare| 4 P vikrayavaNik / + etadantargatA paMktiH zlokarUpA pratibhAti paramuttarArdai zlokalakSaNAbhAvAt gadyarUpA eveymiti| 5P vihAya 'prasAda' nAsti / 6 B prstaave| 7 B raajaa| 8 AD kdaacidvaalaakdeshe| etadvAkyasthAne P pratau 'atha kadAcidvAlAkadezadurgaparvatabhUmau' etAdRzaM vAkyaM vidyte| 9D siNhnaadaiiitaiH| 10 B asAMbilI; D AzAMbilI; Da-b aashaamblii| 11 P vihAya 'tathA' nAsti / 12 BD teSAM ca / 13 P srvdhaanyaani| 14 B nAsti 'aagcchtaaN'| etadantargataM varNanaM A Adarza sarvathA'nupalabdham / 15 BP nAsti / 16 A smrpitaa| 17 D yathAvAMchitaM / 18 P vihAya naastynytr| 19 BP niddhuH| 20 D ydaa| 21 AD tddddaukitbhiH| 22 D OmlucaadibhyH| 23 D grAmINasya / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 prabandhacintAmaNiH / [tRtIyA testasya SaNNavatirAjaguNAn prazaMsaMstatpArzve ca gUrjarAdhIzvaraguNadoSAn pRcchan 'zrIsiddharAjasya prajApAlanapANDityaM sevakeSvapyatulyavAtsalyatvaM ce'tyAdIna guNAn varNayaMstena kRtrimadoSe udghAvyamAne sa 'asmAkaM mandabhAgyatayA nRpateraputratAlakSaNa eva doSaH' ityabhUNi muzcannRpati nikaitavavRttyA paritoSayAmAsa / atha prabhAtakAle sambhUya sarve'pi militA nRpadarzanotkaNThitAH 5 saudhamadhyAsya prabhoH praNAmAnantaraM tadatulyapalyake nivissttaaH| AsanadAnaniyogibhiH pradatte'pi pRthagAsane tatparyaGkasaukumArya karasparzena vicintya 'vayamiha sukhasukhena niSaNNAstiSThAmA' iti tupe smitamukhAmbhoje tsthuH| // iti uJjhAvAstavyagrAmaNInAM prbndhH|| 117) atha kadAcijjhAlAjJAtIyamAGganAmA kSatriyaH zrIsiddharAjasevArtha sabhA samAgacchan 10 pratyahaM pArAcIdvayaM bhUmau nihatyopavizati / uddharan tavayamuttiSThati / tasya ca bhojane ghRtaparipUrNaH kutupa evaM vyaye yAti / tasya tu ghRtAbhyaktadADhikAnirmArjane ghRtssoddsho'vshissyte| kadAciddhapurapATave pathyAvasare paJcamANakapramitayavAgUpathyaprAnte AyurvedavidA'mRtodakamaddhAhAre kimiti na pItamupAlabdhaH / yataH 168. pibeddhaTasahasraM tu yAvanAbhyudito raviH / udite tu sahasrAMzau vindureko ghaTAyate // 15. rajanyAH pAzcAtyaghaTikAcatuSTaye sUryasyAnudayAvadhi yatpayaH pIyate, jalayogaH kriyate, tadvajodakam , [tadamRtodakaM] sUryodaye samutpanne nirannaiH prAtaryadudakaM pIyate tadviSam / tataH bindureko'pi ghaTazatAyate / bhojanArdai yajalaM pIyate tadamRtam, bhojanAnte tatkAlapItaM payaH chatraM "chatrodakamiti bhaNyate / tena proktaM punaH pUrvAnnaM bhuktamAhAraM parikalpya samprati payaH pItvA punara - hAraM kariSyAmI'tyupakramamANastenaiva vaidyena nissiddhH| kadAcidai nRpatinA nirAyudhakAraNaM pRSTaH 20 'samayocitaM me praharaNamiti vijJapayanna'nyadA majanAvasare hastipakapreryamANaM hastinamAlokya sannihitazcAnena zuNDAdaNDe nihatya marmasthAnanipIDitasya gajasya pucchabhAgaM gRhNan tadIyAtulena balenAntastruTitasya karaTina uttArite hastipake bhUpatitaH so'subhirvyayujyata / sa tu gUrjaradezabhUpAle palAyite samAyAtamlecchAn samare khecchayocchedayan yatra divaM prAptastatra zrIpattane mAGgasthaNDilamiti prsiddhiH| // iti "maanggprvndhH|| 118) anyadAmlecchezapradhAneSu samAyateSu madhyadezAdAgatAn veSakArakAnAhUya rahasya kizcidAdizya visasarja / athAparasminsAyAhnAvasare" samAgate pralayakAlapracaNDapavanaprAdurbhAve nRpaH sudhamAsadharmANamAsthAnImAsthAya yAvadavalokate tAvadantarikSAdavatarantaM mastakanyastakAJcaneSTikAyugena kAJcanazobhA bibhrANaM palAdayugalamAlokya bhayabhrAnte samAjaloke nRpacaraNapIThe tadu30 pAyanaM vimucya bhUpIThaluThanapUrva praNipatyeti vijJapayAmAsa-'yadadya devatArcanAvasare laGkAnagayoM 1AD utpaadymaane| 2P umjhaagraamnnii| 3 P sbhaayaaN| 4A kumbh| 5 D eka ev| 6D poddshaaNsho| 7P 'pramita' naasti| 8 De jaastmitH| 9 De astaM yaate| 10 De bindurghttshtaayte| 11 kevalaM D pustake idaM padaM dRshyte| 12 PDo chan chnodk| 13D puurvbhuktH| 14 P vihAya naanytr| 15 BP 'uttArite bhUpatau' ityeva / 16 D maajjhaalaa| 17 BD mlecchaa| 18 AD dezAgatAn / 19BP rahasi / 20 D saayaavec| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 10 prakAzaH] siddharAjAdiprabandhaH / mahArAjAdhirAjaH zrIvibhISaNo rAjasthApanAcAryasya raghukulatilakasya zrIrAmasyAbhirAmaguNagrAmAbhirAmasya smaran , jJAnamayena cakSuSA samprati caulukyakulatilakazrIsiddharAjAvatAre'vatIrNa khIyaM svAminamavadhArya-"akuNThotkaNThAyamAnamAnaso'haM tatra praNAmakaraNAyAgacchAmIti, kiM vA prabhumitrAgamanenAnugrahISyatI"ti vijJapayannau prahitavAn / tannirNayaM zrImukhena samAdizatu devH|' tAbhyAmityabhihite nRpatiH kizcidantarvicintya sa tAvevaM samAdizat-'yadvayameva praphullA- 5 yallakalaharIpreryamANAH khasamaye khayameva vibhISaNamilanAya sameSyAmaH' ityudIrya nijakaNThazRGgArakAriNamekAvalIhAraM pratiprAbhRtaM prasAdIkRtya ApRcchanAvasare 'prabhuNAhamanyasminnapi preSyapreSaNAvasare na vismAraNIya' iti vizeSavijJaptiM vidhAyAntarikSamArgeNa tadrAkSasadvandvaM tirodhatte / tadaiva te mlecchapradhAnapuruSA bhayabhrAntAH khapauruSamutsRjya nRpapurata AhUtA bhaktibharabhAsurANi vacAMsi bruvANAstadrAjJe samucitamupAyanamupanIya zrIsiddharAjena vyasRjyantaM / // iti mlecchaagmnissedhprbndhH|| 119) athAnantaraM kollApuranagararAjJaH sabhAyAM bandinaH zrIsiddharAjasya kIti vitanvantaH / 'tadA vayaM tathyaM siddharAjaM manyAmahe yadA pratyakSamapyasmAkaM kamapi camatkAraM darzayatI'tyetadbhavANena [tena rAjJA te"] parAbhUtAstatvarUpaM nRptervijnypyaamaasuH| atha svAmini sabhAM nibhAlayati tacittavedinI kenApi niyoginA'calibandhanapUrvakaM nijAbhiprAye prAduHkriyamANe rAjJA rahasi 15 tatkAraNaM pRSTo nRpaterAzayaM khayaM vijJapayan 'dravyalakSatrayasAdhyo'yamarthaH' iti vaakyvishessmaah| tadaiva daivajJanirdiSTe muhUrte sa nRpAllakSatrayamupalabhya vaNijyAkAro bhUtvA sarvabhANDAni saGgraha siddhasaGketaM ratnakhacitaM suvarNapAdukAyugalamatulaM yogadaNDaM ca maNimayakuNDalayugalaM ca tadvidhayogapizunaM yogapaDheca caNDAMzurocizcandrAtaka" saha nItvA panthAnamullaGghaya katipayairahobhistatraM dattAvAsaH, AsannAyAM dIpotsavanizitannagararAjJo'varodhe mahAlakSmIdevyAH saparyAparyAkulatayA 20 tatmAsAdamupeyuSi sa kRtakasiddhapuruSastena siddhaveSeNAlaGkRtaH, kenApi sadabhyastotpatanena barvareNa nareNAnugamyamAno devyAH pITe'kasmAtprAdurAsIt / devyA ratnasuvarNakarpUramayIM saparyA viracayastadavarodhAya tadvidhAni bITakAni dadAnaH zrIsiddharAjanAmAGkitaM siddhaveSaM pUjAvyAjAttatra niyojyotpatanavazAharbaraskandhamadhiruhya yathAgatamagAt / nizAvasAnasamaye'varodhaiH sa virodhinRpatistaM vRttAntaM jJApitaH san bhayabhrAnto nRpaH svapradhAnapuruSaistaM prAbhRtaM siddhAdhipataye 25 prAhiNot / atha tena niyoginA bhANDAdikrayavikrayaM saMkSipya 'mamAgamanAvadhi naiteSAM pradhAnAnAM darzanaM deyamiti vegavatA puruSeNa vijnypyaamaas| tadanu jhagiti katipayairdinastatra samupetaH, tatvarUpaM vijJapto nRpatisteSAM pradhAnAnAM taducitAmAvarjanAM cakAra / // iti kollaapurprvndhH|| 1 B akuNThotkaNThAghaTamAnamAnasaH; P akunntthotknntthitmaansH| 2 A sa ca devmaadidesh| 3D kRtN| 4 D naastyettpdm| 5 Do'hamayamapi / 6P mlecchprdhaanaaH| 7 B visRjat / 8 P 'atha' ityeva / 9 A kollAkapura; P kolApura / 10 D pustaka evaite zabdAH praapynte| 11 B nivedinA; P vidA; D tttttvvedinaa| 12 P aJjaliM bvaa| 13 D nAsti 'svyN'| 14 D shkev| 15 AB cnnddaatk| 16 P gRhiitvaa| 17 D ttpure| 18 BP samprAptAyAM / 19 AD pUjArtha / 20 AD siddhruupH| 21 ABD rtnmyH| 22 AD 'varodhaistaM / 23 AD nRpavRttAntaM / 24 P bhrAntastaM prAbhRtaM; B.bhrAntaH suprdhaanaistN| 25 D *purraajprbndhH| 10 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ tRtIyaH 120) zrIsiddharAjena mAlavamaNDalAdyazovarmA nRpatirnibadhyAnItaH / avasare kriyamANe sIlaNAbhidhAnena kotukinA 'beDAyAM samudro magna' iti tatpRSThagAyanenApazabdaM brUSe iti tarjito beDAsamAnAyAM gUrjaradharitryAM mAlavakanRpatisamudro magna iti virodhAlaGkAramarthApattyA pariharan prabhohemamayIM jihAM praap|| // iti kautukiisiilnnprbndhH|| 121) kadAcitsiddharAjasya vAggmI kazcitsAndhivigrahiko jayacandranAmnA kAsipurIzvareNa zrImadaNahillapurasya prAsAdaprapAnipAnAdikharUpANi pRcchateti dUSaNamuktam-'yatsahasraliGgasarovaravAri zivanirmAlyatayA'spRzyatayA sevamAno lokadvayavirodhena tatra vAstavyo lokaH kathamuditoditaprabhAvaH syAd ? / siddhAdhipena sahasraliGgasaraH kArayatA'nucitamidamAcaritamiti tasya 10 nRpatervacasA'ntaH kupitaH sa nRpaM papraccha-'asyAM vANArasyAM kutastyaM payaH pIyate ?' nRpeNa 'tripathagAjalamityabhihite "kiM nAma surasarinnIraM zivanirmAlyaM na ? yataH zivottamAGgameva gnggaanivaasbhuumiH|' // iti jayacandrarAjJA samaM guurjrprdhaansyoktiprtyuktiprbndhH|| - 122) kasminnapyavasare karNATaviSayAdAgatena sAndhivigrahikeNa' zrImayaNalladevyA piturjaya15 kezirAjJaH kuzalodante pRSTe'zrumizralocana iti vijJapayAmAsa-khAmini! mugRhItanAmA zrIjaya kezimahImahIndro'zanAvasare paJjarAtkrIDAzukamAkArayan , tena mArjAra ityucarite nRpaH parito vilokya nijabhojanabhAjanAdho"bhAgavartinamotumapazyan , "yadi tava biDAlabAlena" vinAzaH syAttadAhaM tvayA sahagamanaM karavANI"ti pratijJAte sa yAvatpaJjarAduDDIya tasminkAJcanabhAjane niSIdati tAvadakasmAttena vRkadaMzena taM vinAzitamavalokya parityaktAzanakavalaH, uktiyukti20 vedinA rAjavargeNa niSiddhyamAno'pi... 169. rAjyaM yAtu zriyo yAntu yAntu prANA api kSaNAt / yA mayA svayamevoktA vAcA mA yAtu zAzvatI // itISTadaivatamiva tAmeva giraM jaistenaiva zukena saha dArunicitAM citAM vivesh|' iti vAkyAkarNanAcchokAmbhodhimagnAM zrImayaNalladevIM vizeSadharmopadezahastAvalambanena vidvajjanaH samabhyuddadhAra / 123) atha pituH zreyase zrIsomezvarapattane yAtrAM gatA satI sA" satI trivedIvedinaM kamapi 25 brAhmaNamAkArya tadaJjalau jalanyAsAvasare 'yadi bhavatrayapAtakaM dadAsi" tadA AdadAmi nAnya theti tadvacanavizeSaparitoSabhAk gajAzvakAJcanAdibhirdAnairyuta pApaghaTamAdadau / sa ca tatsarva viprebhyo dadAnaH kimiti devyA pRSTaH prAha-prAktanapuNyopacayAdasmin janmani nRpapriyA nRpatijananI bhUtvA lokottarairebhirdAnaiH sukRtairbhAvI bhavo'pi zreyaskara iti vimRzya bhavatrayapAtakaM mayA jagRhe / bhavatyA pApaghaTadAne upakrAnte kazcidadhamadvijo'pi pApaghaTaM nItvA, khaM bhavatIM ca 1 P atha shrii0| 2 P dhraayaaN| 3 P nRpaatsuvrnnmyiiN| 4 P jyntcndr0| etadantargatapAThasthAne D pustake 'zivanirmAlyaM tadaspRzatayA tatsevakA ato lokadvayavirodhinastatratyalokaH' etAdRzaH paatthH| 5 P kruddhH| 6 D rAjena / 7 D nAsti 'prtyukti'| 8 P .AgatAn / 9P vigrahikAn / 10 D locaneneti saa| 11D bhojnaandho'dho| 12 AD biddaalen| 13 B nAsti / 14 P saran / 15 AD nAsti 'sA stii'| 16 D trivedinaM / 17 AD lAsi / 18 D ddaami| 19 D dibhiryutN| 20 AP puNyodayAt; D puNyAt / Jain Education Interational Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 prakAzaH] siddhraajaadiprbndhH| bhavAmbhodhau majjayiSyatIti mayA tu saMnyastasamastavittena vittametadAdAya punardadatA labdhAdaSTaguNaM puNyaM labdhamiti zreyaH saJjagRhe / ' // iti pApaghaTasya prbndhH|| 124) atha kadAcinmAlavakamaNDalaM vigRhya khadezanivezaM prati pracalitaH zrIsiddhAdhipo'ntarAle sa apratimallairbhillairniruddhamadhvAnamavadhArya tasminvRttAnte jJAte sati mantrI sAntUnAmA 5 pratigrAma pratinagaraM ghoTakamudrAhya prativRSaM paryANAni vinyasya melitAtidalastabalenaM bhillAvitrAsya zrIsiddharAjaM sukhena khadezaM samAnItavAn / // iti sAntUmantribuddhiprabandhaH // 125) atha kasyAzcinizi dvAvakuNThau vaNThau zrIsiddhanarezvarasya caraNasaMvAhanAvyAptI taM nidrAmudritalocanaM vicintya, tadAdyo nigrahAnugrahasamartha zrIsiddharAja sevakajanakalpavRkSaM sarvarA-10 jaguNanilayaM prazazaMsa / aparastvasyApi bhUpateH prAjyarAjyapradaM prAktanaM karmaiva zlAdhitavAn / evamAkarNitena rAjJA' tasminvRttAnte tatkarmaNaH prazaMsAM viphalIkA svaprazaMsAkAriNaH preSyasyAparasminnahanya'niveditatattvasya prasAdalekhamArpayat-'yadasmai vaNThAya turaGgamazatasya sAmantatA deyA' ityAlikhya taM mahAmAtyazrIsAntUpAce prAhiNot / atha sa yAvaccandrazAlAyA niHzreNyAmavarohati tAvatpraskhalitapadaH pRthivyAM patadISadaGgabhaGgamaGgIkRtavAn / tatpRSThAnugAminA'pareNa 15 vaNThena kimetaditi pRSTastena svasvarUpe nivedite sa maJcakanyasto gRhaM gatvA taM prasAdalekhamaparasmai samarpitavAn / tatpramANena mahAmAtyastasmai zataturaGgamasAmantatAM dadau / athAnayoryathAvadvRttAnte'vadhArite nRpatiH karmaiva balIya iti tatpratimene / 170. naivAkRtiH phalati naiva kulaM na zIlaM vidyA na cApi manujeSu kRtA na sevA / puNyAni pUrvatapasA kila" saJcitAni kAle phalanti puruSasya yathaiva vRkSAH // 20 // iti vnntthkrmpraadhaanyprbndhH|| 171. so jayau kUDabaraDo" tihuyaNamajjhammi jesalanarindo / chittUNa rAyavaMse" ika chattaM kayaM jeNa // 172. *mahAlayo mahAyAtrA mahAsthAnaM mahAsaraH / yatkRtaM siddharAjena kriyate tanna kenacit // 173. mAtrayApyadhikaM kiJcinna sahante jigISavaH / itIva tvaM dharAnAtha ! dhArAnAthamapAkRthAH // 174. mAnaM muzca sarasvati tripathage saubhAgyabhaGgIstyaja re kAlindi tavAphalA kuTilatA reve rayastyajyatAm |25 zrIsiddhezakRpANapATitaripuskandhocchalacchoNitasrotojAtanadInavInavanitArakto'mbudhirvartate // 175. zrImajaitramRgAridevanRpate satyaM prayANotsave pAnIyAzayazoSaNaiH karaTato vIravraNAkAGkSayA / khIyasvIyapatervinAzasamayaM saJcintya cintAturA matsI roditi makSikA ca hasati dhyAyanti vAmaM striyH|| 1 B 'sAntU' ityeva; P sAntU iti naamaa| 2 AD dalabalena / 3D 'svadeza' nAsti / 4 P sAntUbuddhiprabandhaH; D buddhivaibhvH| 5 P bhuubhujaa| 6 P sAmantapadaM deyaM / 7 P tAvattatra skhlitH| 8 AD nAsti 'prsaadlekh| 9 P vidyApi naiva nahi yanna kRtApi sevA; B vidyA na cApi na ca janmakRtApi sevaa| 10 B bhAgyAni; P krmaanni| 11 P cir| 12. A. kUDagaMcho; D kUDacharaDo; Dd nrddo| 13 P phuviimjhi| 14 AD. rAyavaMsaM / 15 P ek| * D pustake naitatpadyamatra lbhyte| 16 A 'kRtaM nAnyanRpeNa tat' etAdRzo'yaM paadH| D pustaka evedaM padyaM praapyte| ...... .... Jain Education Interational Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 prbndhcintaamnniH| [tRtIyaH 176. sapAdalakSaH saha bhUrilakSairAnAkabhUpAya natAya dattaH / ___ dRpte yazovarmaNi mAlavo'pi tvayA na sehe dviSi siddharAja // -ityAdyA bahuzaH stutayaH prabandhAzca tadIyA jnyeyaaH| saMva0 1150 pUrva zrIsiddharAjajayasiMhadevena varSa 49 rAjyaM kRtam / 5 // iti zrImematuGgAcAryaviracite' prabandhacintAmaNau zrIkarNa-zrIsiddharAjacaritra varNano nAma tRtIyaH prkaashH|| graMthAna 574 // (atra P pratau nimnalikhitAH zlokA adhikAH prApyante-) {tadupazlokanazlokA yathA[106] zizunApi zunAsIravIravRttimatIyuSA / rupA bhujiSyatAM nItAH pizunA yena bhuubhujH|| 10 [107] apArapauruSodgAraM khaGgAra gurumatsaraH / saurASTra piSTavAnAjau kariNaM kesarIva yaH // [108] asaMkhyaharisainyena prakSiptAnekabhUbhRtA / baddhaH sindhupatiryena vaidehIdayitena vA // [109] amarSaNaM manaH kurvan vipakSorvIbhRdunnatau / agastya iva yastUrNamarNorAjamazoSayat // [110] gRhItA duhitA tUrNamarNorAjasya viSNunA / dattAnena punastasmai bhedo'bhUdubhayorayam // [111] dviSAM zIrSANi lUnAni dRSTvA tatpAdayoH puraH / cakre zAkambharIzo'pi zaGkitaH praNataM ziraH // 15 [112] mAlavasvAminaH prauDhalakSmIparivRDhaH svayam / samityaparamAro yaH paramAramamArayat // [113] kSiptvA dhArApati rAjazukravatkASThapaJjare / yaH kASThApaJjare kIrtirAjahaMsI nyavIvizat // [114] ekaiva jagRhe dhArA nagarI naravarmaNaH / dattA yenAzrudhArAstu tadvadhUnAM sahasradhA // [115] dhArAbhaGgaprasaGgena yasyAsannasya zaGkitaH / prAghUrNakamiSAddaNDaM mahodayapatirdadau // [116] sudheva vasudhA labdhuM vAJchitA yena vidviSA / yassollasadasiAhU rAhUcakre tamAhave // 20 [117] janena mene yaH khAmI kumAra iva zaktimAn / tAmracUDadhvajaH so'bhUt kintu kekidhvajaH paraH / / [118] yena vizvakavIreNa na sa rAjA jito na yaH / kASThA kApi na sA yasya yazobhiH zobhitA na yA / [119] gaNezasyeva yasyAgrapuSkarasya vRSasthiteH / AjyasAraH karastho'bhUd gauDo modakavannRpaH // [120] zmazAne yAtudhAnendraM baddhavA barvarakAbhidham / siddharAjeti rAjenduryo jajJe rAjarAjiSu // [121] rajobhiH samarodbhUtairyatpurA malinIkRtam / tatpazcAtkIrtikalloleryena kSAlitamambaram // 25 [122] mahImaNDalamArtaNDe tatra lokAntare gate / zrImAn kumArapAlo'tha rAjA raJjitavAn prajAH // SAD Adarza evedaM padyaM lbhyte| 1 P Adarza evaiSaH shbdH| AD Adarza iyaM paMktiH "saMva0 1150 varSe upaviSTo .jayasiMhadevaH / tathA tena rAjJA varSa 49 rAjyaM kRtam / " etAdRzI lbhyte| 2 P .caaryaaviHkRte| 3 AD shriikrnnshriisidraajyorvividhcritrnaanaavdaatvrnnno| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumaarpaalaadiprbndhH| [9. kumArapAlAdiprabandhaH / / 126) atha paramAItazrIkumArapAlaprabandhaH'prArabhyate-zrImadaNahilapurapattane bRhati zrIbhImadeve sAmrAjyaM prati pAlayati, zrIbhImezvarasya pure bakuladevInAmnI paNyAGganA pattanaprasiddhaM guNapAtraM rUpapAtraM ca / tasyAH' kulayoSito'pyatizAyinI prAjyamaryAdAM nRpatirvimRzya tadvRttaMparIkSAnimittaM sapAdalakSamUlyAM kSurikAM nijAnucaraistasyai grahaNake dApayAmAsa / autsukyAttasyA- 5 meva nizi bahirAvAse prasthAnalagnamasAdhayat / nRpo varSadvayaM yAvanmAlavakamaNDale vigrahAgrahAttasthau / sA tu bakuladevI taddattagrahaNakapramANena tadvarSadvayaM parihRtasarvapuruSA zIlalIlayaiva tsthau| nissImaparAkramo bhImastRtIye" varSe svasthAnamAgato janaparamparayA tasyAstAM pravRttimavagamya" tAmantaHpure nyadhAt / tadaGgajo haripAladevaH, tatsutastribhuvanapAlaH, tatputraH kumArapAladevaH / sa tu aviditadharmo'pi kRpAparaH prnaariishodrshc| sa tu sAmudrikavedibhiH 'bhavadanantaramayaM nRpo 10 bhaviSyatIti siddhapo vijJaptastasminhInajAtAvityasahiSNutayA vinAzAvasaraM satatamanveSayAmAsa / sa kumArapAlastaM vRttAntamISadvijJAya tasmAnnRpateH zaGkamAnamAnasaH tApasaveSeNa nirmitanAnAvidhadezAntarabhramaNaH kiyantyapi varSANyativAhya punaH pattanamAgataH / kApi maThe tasthau / 127) atha zrIkarNadevasya zrAddhAvasare zraddhAlutayA nimatriteSu sarveSvapi tapasviSu zrIsiddharAjaH pratyekaM teSAM tapakhinAM vayaM pAdau prakSAlayan kumArapAlanAmnastapasvinaH kamalakomalau caraNau kara-15 talena saMspRzya tadUrddharekhAdibhirlakSaNe rAjyA.'yamiti nizcalayA dRzA'pazyat / tadiGgitaistaM viruddhaM budhyamAnastadaiva veSaparAvartena kAkanAzaM nssttH| AliganAmnaH kulAlasyAlaye mRtpAtrANAmApAke racyamAne tadantarnidhAya tadAnupadikebhyo rAjapuruSebhyo rkssitH| sa kramAttataH saJcaran tadvilokanAkulena rAjalokena trAsitaH sannihitAM durgamAM durgabhUmimanavalokya kApi kSetre dhvAGkarakSakaiH" kriyamANacchinnakaNTakizAkhizAkhAnicaye samupacIyamAne taM tadantarnidhAya teSu svasthA-20 namAgateSu padikena tatrAnIte pade sarvathA tatrAsambhAvanayA kuntAgreNa bhedyamAne'pi tasmiMstamanAsAdya vyAvRtte rAjasainye, dvitIye'hani kSetrAdhikRtastataH sthAnAduddhRtaH purataH kApi prAtarAntajan kApi tarucchAyAyAM vizrAntaH san , bilAnmUSakaM mukhena rUpyanANakamAkarSantaM nibhRtatayA vilokya, yAvadekaviMzasaMkhyAni dRSTvA punastebhya ekaM gRhItvA tasmin bilaM praviSTe pAzcAtyAni tu sarvANi sa gRhItvA yAvannibhRtIbhavati tAvatsa tAnyanavalokya tadA vipede / sa tacchoka-25 vyAkulitamAnasazciraM paritapya purato vrajan , kayApIbhyavadhvA zvazuragRhAtpitRgRhaM brajantyA, pathi pAtheyAbhAvAdinatrayaM kSutkSAmakukSibhrotRvAtsalyAtkarpUraparimalazAlizAlikarambeNa suhitiicke| 128) tadanu sa vividhAni dezAntarANi paribhraman stambhatIrthe mahaM0 zrIudayanapArzve zambalaM yaacitumaagtH| taM pauSadhazAlAsthitamAkarNya tatrAgate tasminnudayanena pRSTaH zrIhemacandrAcAryaH 1P kumArabhUpAlacaritraM / 2 P shriibhiime| 3 AD 'prati' naasti| 4 D culaadevii| 5 AD pttne| 6 B naasti| 7 D nAsti / 8 P nishmy| 9 B tdvRttaantH| 10 P 'tRtIye varSe' sthAne 'kRtii'| 11 P avabusa / 12 BP 'bhramaNa' naasti| 13 BP zrImadanAdibhUpateH azaTho mtthe| 14 B mnymaanH| 15 D paake| 16 D nAstyeta AD kssetrrksskaiH| 18 B kriymaanne| 19 B smucciiy0| 20 BP sthaanbhaajissu| 21 D nibhRtayA dshaa| 22 AD naasti| 23 BP vividhAn dezAn / 24 BP bhrmy| 25 AD shaalaayaamaagt| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [ caturthaH prAha-'lokottarANyasyAGgalakSaNAni / sArvabhaumo'yaM nRpatirbhAvIti / Ajanma daridropadrutatayA tAM vAcaM yathArthAmamanyamAnena tena kSatriyeNAsambhAvyametaditi vijJapte, 'saM01199 varSe kArtikavadi (BP sudi)2 ravau hastanakSatre yadi bhavataH paTTAbhiSeko na bhavati tadA'taHparaM nimittAvalokanasaMnyAsaH' iti patrakamAlikhyaikaM mantriNe'paraM tasmai samArpayat / atha sa kSatriyastatka5 lAkauzalacamatkRtamAnasaH 'yadyadaH satyaM tadA bhavAneva nRpatiH, ahaM tu tvacaraNareNuH' iti pratizravaM zrAvayan 'kiM no narakAntarAjyalipsayA bhavatu, kRtajJena bhavatA vAkyamidamavismaratA jinazAsanabhaktena satatameva bhAvyamiti tadanuzAstiM ziraHzekharIkRtyApRcchaya ca mantriNA saha gRhaM prAptaH / lAnapAnAzanAdibhiH satkRtaH yathAyAcitaM pAtheyaM samarpya prasthApito mAlavakadezaM gtH| kuDaGgezvaraprAsAde prazastipaTTikAyAm10 177. puNNe vAsasahasse sayammi varisANa navanavaiaahie / hohI kumaranarindo tuha vikkamarAya ! sAriccho / imAM gAthAmAlokya vismayApannamAnaso gUrjaranAthaM siddhAdhipaM paralokagatamavagamya tataH pratyAvRtto vilInazambalastasminnapi nagare kasyApi vipaNino vipaNau'zanAnantaraM / tameva bandIcakAra / sa tu vyAkulatayA''krandanmilite nagaraloke dvayorapi nidhanaM nizcitya mama kRtakamUcchA bhavAnapanayatu ityabhihitastena mativaibhavena pratyujjIvitamanyastattathA kRtvA tasmAdupAyAd' vyapeto'15 pAya: zrImadaNahillapuramupetya nizi kAndavikApaNe dhanAbhAvAdbhuktatadazano bhaginIpate rAjakulazrIkAnhaDadevasya sadanamAsAdya rAjamandirAdAgatena tena purskRtyaantiitH| sadbhojanAdibhiH suhitIbhUtaH suSvApa / 129) prAtastena bhAvukena svasainyaM sannahya nRpasaudhamAnIyAbhiSekaparIkSAnimittaM prathamamekA kumAraH paTTe nivezitaH / tamuttarIyAJcalAnapyanAvRNvantamAlokya tadaparo niveshitH| tatastaM yo20 jitakarasampuTaM vIkSya tasminnapyapramANIkRte zrIkAnhaDadevAnujJAtaH kumArapAlaH saMvRtavasana Urddha pavanaM gRhNan siMhAsane upavizya kRpANaM pANinA kampayan purodhasA kRtamaGgalaH pazcAzadvarSadezyaH sanikhAnanisvanaM zrImatA kAnhaDadevena paJcAGgacumbitabhUtalaM namo'kAri / 130) sa prauDhatayA dezAntaraparibhramaNanaipuNyena rAjyazAstiM svayaM kurvan rAjavRddhAnAmarocamAnastaiH sambhUya vyApAdayituM vyvsitH| sAndhakAragopureSu nyasteSu ghAtakeSu prAktanazubhaka25 rmaNA preritena kenApyAsena jJApitavRttAntastaM pravezaM vihAya dvArAntareNa varga" pravizya tAni pradhAnAnyantakapurI prAhiNot / sa bhAvukamaNDalezvaraH zAlakasambandhAdrAjyasthApanAcAryatvAcca rAjJo duravasthAmarmANi jalpati / pazcAdrAjJoktaM-'he bhAvuka ! rAjapATikAyAM sarvAvasare ca prAktanaduravasthAmarmanarma na bhASaNIyaM tvayA / ataH paramevaMvidhaM sabhAsamakSaM no vAcyaM vijane tu yadRcchayA vAcyamiti rAjJoparuddha utkaTatayA'vajJAvazAca re anAtmajJa! idAnImeva padI !.. 1 AD lokottarANi tadaGgalakSaNAni viikssy| 2 AD bhaaviityaadidesh| 3D sandigdhatayA mnyH| 4 BP vijJaptaH / 5 D asminngre| 1 etadantargataH pAThaH D pustake mUle nopalabhyate, pRSThAdhobhAge pAThAntareNa saMgRhIto vidyate; paramasmadIyeSu sarveSvAdazeSu mUla evaiSa pAThaH smuplbhyte| 6P nidhyAnaM nidhyaay| 7 Da tsaadpaayaatplaaymaanH| 8 AD raajshrii| 9.AD saudhe saha niitvaa| 10 P pradeza; B deshN| 11 P c| etadantargatapAThasthAne P Adarza 'rAjapATikAyAM sarvAvasare ca prAktanaduravasthAmarmabhASaNena upAMzudeze tvayA' etAdRzaH pAThaH / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] kumArapAlAdiprabandhaH / tyajasI'ti bhASamANo martukAma auSadhamiva tadvacaH pathyamapi na jagrAha / nRpastadAkArasaMvaraNeaise' vidhAyAsparasmindivase nRpasaGketitairmalaistadaGgabhaGgaM kRtvA netrayugaM samuddhRtya ca taM tadAvAse prasthApayAmAsa / 178. Adau mayaivAyamadIpi nUnaM na taddahenmAmavahelito'pi / iti bhramAdaGguliparvaNApi spRzyeta no dIpa ivAvanIpaH // iti vimRzadbhiH samantataH sAmantairbhayabhrAnta cittaistataH prabhRti sa nRpatiH pratipadaM siSeve / 131) tena rAjJA pUrvopakArakarttuH zrImadudayanasyAGgajaH zrIvAgbhaTadevanAmA mahAmAtyazcakre / AliMganAmA jyAyAnpradhAnaH, mahaM0 udayanadevaca / 79 132) cAhanAmA kumAraH zrIsiddharAjapratipannaputraH zrIkumArapAladevasyAjJAmavamanyamAnaH / sapAdalakSIyabhUpateH pattibhAvaM babhAra / tena zrIkumArapAlabhUpAlena saha vigrahaM cikIrSuNA 10 tatratyaM sakalamapi sAmantalokaM lazcopacAradAnAdinA khAyattIkRtya durvAraskandhAvAropetaM sapAdalakSakSoNIpatiM sahAdAya deza sImAntamAgataH / atha caulukyacakravarttI abhyamitrINatayA skandhAvArasamIpe nijaM camUsamUhaM nivezayAmAsa / nirNIte samaravAsare niSkaNTake kriyamANe sImani sajjIkriyamANAyAM caturaGgasenAyAM cauliMganAmA paTTahastino hastipakaH kasminnapyAgarsi' nRpeNAkruzyamANaH krodhAdaGkuzaM tatyAja / atha sAmalanAmA mAtraguNapAtraM mahAmAtra 15 dukUlaM vasudAnapUrvakaM tatpade niyojitaH san rAjJA, sa kalahUpaJcAnananAmAnamanekapaM prakSaritaM kRtvA tadupari nRpAsanaM nivezya tatra SaTtriMzadAyudhAni niyojayansakalakalAkalApasampUrNa: " kalApake caraNau niyojya svayamArUDhavAn / tadAsanasthacAlukyabhUpAlo'pi saGgrAmAdhikRta purupairutthApanikAM kAryamANeSu sAmanteSu " cAhaDakumAra bhedAdAjJA bhaGgakAriSu - iti sainyaviplavamAkalayya taM niSAdimAdideza / sammukha senAyAM sapAdalakSakSitipatirmataGgajachatra saGketAdupa- 20 lakSya vighaTite kaTakabandhe mayaivaikAkinA yoddhavyamiti nirNIya tenAdhoraNena khaM sindhuraM tatsanidhau netumAdizannapi tamapi tathA'kurvANaM vilokya 'kathaM tvamapi vighaTito'sItyAdizaMstena vijJapayAMcakre - 'svAmin! kalahapaJcAnano hastI sAmalanAmA hastipakazca dvayaM yugAnte'pi na vighaTate, paraM parasminkumbhikumbhe cAhaDanAmAkumArastAradhvaniradhirUDho'sti yasya hakkayA hastino'pi bhajyante / ' arteM uttarIyAJcalayugalenai sindhurazravaNau " pidhAya sa nijaM gajaM pratigajena samaM" saMgha - 25 dvayAmAsa / atha cAhaDaH pUrvamAtmasAtkRtaM cauliganAmAnamArohakaM jAnan kRpANikApANiH zrIkumArapAlavinAzAzayA, nijagajAtkalahapaJcAnanakumbhe padaM dadAnaH tena yatrA pazcAtkRte gaje sa bhUmIpatitastalavargIyapadAtibhiradhAri / tadanu caulukyabhUpatinA zrImadAnAkanAmA sapAdalakSanRpaH" ' zastrasajjo bhavetyabhihitastanmukhakamalaM prati aucityAcchilImukhaM vyApArayan 'pradhAnaH kSatriyosI 'ti sopahAsazlAghayA taM vaJcayitvA nArAcena nirbhidya kumbhIndrakumbhe pAtayitvA 30 1 P apanhutya / 2 P nayanayugalaM / 3D tataH / 4 A udayanadevasya putra ( D putro ) cAhaDa0 / 5 P kSitipateH / 6 D dAnaiH / 7 BP kenApi AgasA nRpatinA / 8 BP ujjhAMcakAra / 9 D puSkala0 / 10 BP * paripUrNa / 11. B bAhaDa0 | 12 BP sAdinaM / 13 D* Adideza puro gantuM / 14 D ityuktaH / 17 BP * yugalaM / 18 BP . zravaNayoradhiropya / 19 AD nAsti * chatracAmara0 / 15 D nAsti / 16 D / 20 BP 'nRpatiH' ityeva / For Private Personal Use Only 5 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [ caturthaH jitaM jitamiti bruvANaH svayaM potaM bhramayAMcakAra / iti sarveSAM sAmantAnAM sarvAnapi turaGgamAn sa nRpatirAkramya jagrAha / // iti caahddkumaarprbndhH|| 133) tadanu caulukyarAjJA kRtajJacakravartinA AligakulAlAya saptazatIgrAmamitA vicitrA 5 citrakUTapaTikA dade / te tu nijAnvayena lajamAnA adyApi sagarA ityucyante / yaizca chinnakaNTakAntare prakSipya kSitipo rakSitaste'GgarakSakapade prtisstthitaaH| 134) atha' solAkanAmA gandharvo'vasare gItakalayA paritoSitAdrAjJaH prasAde' SoDazAdhikaM drammANAM zataM prApya, taiH sukhabhakSikA visAdhya tayA bAlakAMstarpayan kupitena rAjJA nirvaasitH| tato videzaM gatastatratyabhUpatergItakalayA atulayA raJjitAtprasAdaprAptaM gajayugalamAnI10 yopAyanIkurvan caulukyabhUpAlena smmaanitH| 135) kadAcitko'pi vaidezikagandharvo 'muSito'smi muSito'smIti tAraM bumbArAvaM kurvANaH, 'kena muSito'sIti rAjJAbhihito 'mamAtulayA gItakalayA 'samIpAgatena, mayA kautukAdgalanyastakanakazRGgalena' trasyatA mRgeNa' iti vijnypyaamaas| tadanu bhUpatinA samAdiSTaH solAbhidhAno gandharvarADaSTavImaTan sphItagItAkRSTividyayA kanakazRGkhalAGkittagalaM' mRgaM nagarAntaH samAnIya 15 tasya bhUpaterdarzayAmAsa / 136) atha tatkalAkauzalacamatkRtamAnasaHprabhuH zrIhemAcAryo gItakalAyA avadhi papraccha / sa tu zuSkadAruNaH pallavaprarohamavadhi vijJaptavAn / 'tarhi tatkautukaM darzayetyAdiSTaH, arbudAdgirevirahakanAmAnaM vRkSamAkSepAdAnAyya tacchuSkazAkhAkhaNDaM rAjAGgaNe kumAramRttikayA klRptAlavAle nivezya" nijayA navagItagItakalayA sadyaH prollasatpallavaM taM nivedayan , sanRpatIn bhaTTArakazrI20 hemacandrasUrIn paritoSayAmAsa / // iti "bikaarsolaakprbndhH|| 137) atha kadAcitsarvAvasarasthitazcaulukyacakravartI kauDaNadezIyamallikArjunAbhidhAnarAjJo mAgadhena "rAjapitAmaha" iti birudamabhidhIyamAnamAkarNya tadasahiSNutayA sabhAM nibhAlayannRpacittavidA matriNA"'mbaDena yojitakarasampuTaM darzayatA camatkRtaH, sabhAvisarjanAnantaramaJjali25 bandhasya kAraNaM pRcchannevamavAdIt"-'yadasyAM sabhAyAM sa ko'pi subhaTo vidyate yaM prasthApya mithyAbhimAninaM caturaGganRpavannRpAbhAsaM mallikArjunaM vinAzayAmaH-ityAzayavidA mayA tvadAdezakSameNa cAJjalibandhazcake" iti ta vijJaptisamanantarameva taM nRpaM prati prayANAya dalanAyakIkRtya paJcAGgaprasAdaM dattvA samastasAmantaiH samaM visasarja / sa cAnavacchinnaiH prayANaiH kuGkuNadezamadhigamya durvAravAripUrAM kalaviNinAmnI saritamuttaran parasminkUle AvAseSu dIyamAneSu taM 1 BP DC tasya caulukyarAjJaH paTTAbhiSekAnantaraM sa solaaknaamaa| 2 D nAsti / 3 D tena / 4 D nAsti / / etadantargatapAThasthAne P pratau etAdRzaH pAThaH-'tanirbhartsanayA videze gataH sakareNuM kareNuM sakalayA raJjitAttatratyabhUpaterlabdhvA smaaniiyH|' 5 B Adarza evedaM padaM vidyte| 6P sAMrAviNaM / 1- BP sAmIpyamupeyuSA kautukaarpitglshRNkhlen| 7 BP glkheltknkshrRNkhlN| 8 P ttkaushlN| 9AD zAkhAyAH kaasstthN| 10 BP mRttikAlatA0, B mRttikaakssiptaa| 11 P vinyasya / 12 D dvitIyaH 'gIta' zabdo naasti| 13 B hemAcAryAn; P hemcndraacaaryaan| 14 P vaikAra; D acchikaar| 15 P nRptiH| 16 P naasti| 17 D evamUce; P evaM tena proce| 18 P nAsti 'subhttH| 19 P bndho'kaari| 20 'ta' nAsti ADI 21 D dlmekiikRty| 22 P AsAdya / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumaarpaalaadiprbndhH| saMgrAmasajjaM vimRzya sa mallikArjunanRpatiH praharaMstatsainyaM trAsayAmAsa / atha tena parAjitaH sa senApatiH kRSNavadanaH kRSNavasanaH kRSNacchanAlaGkRtamauliH kRSNagurUdare nivasan , caulukyabhUbhujA vilokya 'kasyAsau senAnivezaH ?' ityAdiSTe 'kuGkuNAtmatyAvRttasya parAjitasyAmbaDasenApateH senAnivezo'yamiti vijJapte, tasya 'payA camatkRtacittaH prasannayA' dRzA taM sambhAvayaMstadaparairbalavadbhiH sAmantaiH samaM mallikArjunaM jetuM punaH prhitH| ['sa tu kaukuNadezaM prApya ] tAM 5 nadImAsAdya padyAvandhe viracite tenaiva pathA yathAnukrama sainyamuttArya sAvadhAnavRttyA'samasamarArambhe hastiskandhAdhirUDhaM vIravRtyA mallikArjunameva nizcalIkurvan' sa AmbaDaH subhaTo dantidantamuzalasopAnena kumbhikumbhasthalamadhiruhya mAdyaduddAmaraNarasaH 'prathamaM prahara, iSTadaivataM vA smara' ityuccaran dhArAlakarAMlakaravAlaprahArAnmallikArjunaM pRthvItale pAtayan sAmanteSu tannagaraluNThanadhyApRteSu kesarikizoraH kariNamiva lIlayaiva jaghAna / tanmastakaM varNena veSTayitvA tassindeze 10 caulukyacakravartina AjJAM dApayan zrImadaNahillapuraM prApya sabhAniSaNNeSu dvAsasatisAmanteSu khAminaH zrIkumArapAlanRpatezcaraNau ticchira:kamalena pUjayAmAsa tathA vastu 4 zRGgArakoDIsADI 1, mANikau pache[va]Dau 2, pApakhau hAru 3, saMyogasiddhi simA 4, tathA hemakumbhA 32, mUDA 6 mauktikAnAM, seDau caturdantahasti 1, pAtrANAM 120, koDIsAI 14 dravyasya daNDaH / etairvastubhizca saha / tadavadAtaprItena rAjJA zrImukhena zrImadAmbaDAbhidhAnamahAmaNDalezvarasya 15 "rAjapitAmaha" iti birudaM dde| ||iti aambddmbndhH|| 138) atha kadAcidaNahilapure bhaTTAraka"zrIhemacandrasUrayo dattavratAyAH pAhiNinAjhyAH khamAtuH paralokAvasare koTinamaskArapuNye datte vyApatteranu tatsaMskAramahotsave kriyamANe tripuruSadharmasthAnasaMnidhau tattapakhibhiH sahajamAtsaryAdvimAnabhaGgApamAne sUtrite sati" taduttarakriyAM 20 nirmAya tenaiva manyunA mAlavakasaMsthitasya kumArapAlabhUpAlasya" skndhaavaarmlNckruH| 179. ApaNapaI prabhu hoIyaI kai prabhu kIjai hattheiM / kAju" karevA" mANusaha trIjau" mAgu na asthi // iti vacastattvaM vimRzantaH zrImadudayanamantriNA nRpaterniveditAgamanAH kRtajJamaulimaNinA" nRpeNa" proprodhaatsaudhmaaniitaaH| tadrAjyaprAptinimittajJAnaM smArayannRpaH 'bhavadbhiH sadaiva devatAcanAvasare'bhyupetavyami'tyuparodhayan180. bhuJjImahi vayaM bhakSyaM jIrNa vAso vasImahi / zayImahi mahIpRSThe kurvImahi kimIzvaraiH // iti sUribhirabhihite nRpaH181. *ekaM mitraM bhUpatirvA yatirvA ekA bhAryA sundarI vA darI vA / ekaM zAstraM vedamadhyAtmakaM vA eko devaH kezavo vA jino vA // 1 P nAsti / 2P tdiiyaaptrpyaa| 3 BP prsaadllityaa| 4 P sNbhaavy| 5 BP nAsti koSTakagataM vAkyam / 6 D nAstIdaM pdm| 7 B vRNvan / 8 AD nAsti 'dnti'| 9 'karAla' nAsti BPL 10 P suvarNena / + etadantargatapAmasthAne AD 'kauDaNadezIyanRpamallikArjunazirasA samaM vavande' etAdRzaH paatthH| 11 AD 'nAsti tathA vastu 4' / etadane ABD AdarzeSu 'zrIAmbaDenaitairSastubhiH saha tacchiraHkamalena pUjayAmAsa (D pupUje rAjA) iyaM pNktiH| 12 D nAstyetatpadaM / 13 D nAsti / 14 AD nRpteH| 15 D hoi| 16 AD haathi| 17 AD kaja; B kaaj| 18 D karivA / 19 ABD biiju| 20 A aathi| 21 AD vacanaM tathyaM / 22 A.BD degmnnityaa| 23 nAsti DJ 24 ABP varaM / * BP asya padyasya eka evAdhaH pAdo lbhyte| 25 A 'ekA bhAryA vaMzajAtA priyA vA' etAdRzaH pAdaH / 25 11 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ caturthaH iti mahAkavipraNItatvAtparalokasamAracanAya bhavadbhiH saha maitryamabhilaSAmI'ti vyAharan, apratiSiddhamanumatamiti tasya maharSeH parIkSitacittavRttiH zrImukhena sa nRpaH skhalanAkAriNAM vetriNAM sarvadUyakaM ddau| / 139) atha tatra gatAyAte saJjAyamAne sUrerguNagrAmastavaM kurvatyurvIpatau purodhA virodhAdA5 ligaH prAha182. vizvAmitraparAzaraprabhRtayo ye'nye'mbupatrAzinaste'pi strImukhapaGkajaM sulalitaM dRSTvaiva mohaM gtaaH| AhAraM saghRtaM payodadhiyutaM bhuJjanti ye mAnavAsteSAmindriyanigrahaH kathamaho dambhaH samAlokyatAm // iti tadvacanAnantaraM hemacandraH prAha13. siMho balI dviradazUkaramAMsabhojI saMvatsareNa ratameti kilaikavelam / pArApataH kharazilAkaNabhojano'pi kAmI bhavatyanudinaM vada ko'tra hetuH|| __ tanmukhamudrAkAriNi pratyuttare'bhihite sati, nRpapratyakSaM kenApi matsariNaite sitAmbarAH sUryamapi na manyante ityabhihite 184. adhAma dhAmadhAmA vayameva hRdi sthitam / yasyAstavyasane jAte tyajAmo bhojanaM ytH|| iti prAmANyanaipuNyAdvayameva sUryabhaktAH naite tttvtH| iti" tanmukhabandhe jAte kadAcidevatA15 vasarakSaNe saudhamAgate mohAndhakAradhikkAracandre zrIhemacandre yazazcandragaNinA rajoharaNenAsanapar3heM pramAjyaM kambale tatra nihite, ajJAtatattvatayA kimetaditi nRpeNa pRSTaH prAha-kadAcidiha ko'pi janturbhavati tadAbAdhAparihArAyA'sau prytnH| 'yadA pratyakSatayA janturnirIkSyate tadaivedaM yujyate nAparathA, vRthAprayAsahetutvAditi yuktiyuktAM nRpoktimAkarNya taiH sUribhirabhidadhe-'bhavatAM gaijaturagAdyA camUH kiM pratinRpatiripAvupasthite kriyate uta pUrvameva? yathAyaM rAjavyavahArastathA dharma20 vyavahAro'pIti tadguNaraJjitahRdA pUrvapratipanne rAjye dIyamAne" sarvazAstravirodhahetutvAt; yadAha185. rAjapratigrahadagdhAnAM brAhmaNAnAM yudhiSThira! / dagdhAnAmiva bIjAnAM punarjanma na vidyate // idaM purANoktam / tathA ca jainAgamaH sannihI gihimatte ya rAyapiNDe kimicchae / iti [prabhUktaM zrutvA"] tatsambodhaucamatkRtacittaH zrIpattanaM praap"| 25 140) bhUpo'nyadA muni" papraccha 'kayApi yuktyA'smAkamapi yazaHprasaraH kalpAntasthAyI bhavati?' iti tadIyAM giraM zrutvA "vikramArka iva vizvasyAnRNyakaraNAt, yadvA zrIsomezvarasya kASThamayaM prAsAdaM vAridhizIkaranikarairAsannAmbhAzIrNaprAyaM yugAntasthAyikIrtaye samuddhare'ti candrAtapanibhayA zrIhemacandragirollasanmudAmbhodhinRpastameva maharSi pitaraM guruM daivataM manyamAno vijAtInitaradvijAn nindana , tataH prAsAdoddhArAya tadaiva daivajJaniveditasulagnastatra pazcakulaM 30 prasthApya prAsAdaprArambhamacIkarat / 1 D athaapr0| 2 D sarvasamayakaM / 3D aamigH| 4 P vihAya naastynytredN| 5 P kssitiptiH| 6 De bhajante / 7 P dhAmeva / 8 P sadA hRdi| 9 D jnyaate| 10 D naite tnmukhbaadhe| 11 P vihAya nAnyatredaM pdN| 12 BP vitiirymaanne| 13 P vinAnAnyatra / 14 P santoSAt / 15 P praaptH| 16 BP kSamApatiH papraccha / 17 BP vaaraaNraashiH| 18 BP udvelsmmdaambhodhiH| 19 D vijAnAti nirantaraM dvijAn / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMkAzaH] kumaarpaalaadiprbndhH| 141) anyadA zrIhemacandrasya lokottarairguNaiH parihRtahRdayo nRpo manizrIudayanamiti papraccha"yadIdRzaM puruSaratnaM kasmin samastavaMzAvataMse vaMze samastapuNyapraveze deze niHzeSaguNAkare nagare ca' samutpannam ?' iti nRpAdezAdanu sa mantrI janmaprabhRti tacaritraM pavitramitthamAha-'aSTimanAmani deze dhundhukAbhidhAne nagare zrImanmoDhavaMze cAciganAmA vyavahArI satIjanamatallikA jinazAsanazAsanadevIva tatsadharmacAriNI zarIriNIva zrIH pAhiNInAnI cAmuNDAgotrajAyA 5 AdyAkSareNAGkitanAmA tayoH putrazcAGgadevo'bhUt / sa cASTavarSadezyaH zrIpattanAttIrthayAtrAmasthiteSu zrIdevacandrAcAryeSu dhundhukkake zrImoDhavasahikAyAM devanamaskaraNAya prApteSu, siMhAsanasthitatadIyaniSadyAyA upari savayobhiH zizubhiH samaM ramamANaH sahasA nisssaad| tadaGgapratyaGgAnAM jagadvilakSaNAni lakSaNAni prekSya-ayaM yadi kSatriyakule jAtastadA sArvabhaumacakravartI, yadi vaNig-viprakule jAtastadA mahAmAtyaH, ceddarzanaM pratipadyate tadA yugapradhAna iva kalikAle'pi kRtayugamavatArayati-10 sa AcArya iti vicArya tannagaravAstavyairvyavahAribhiH samaM tallipsayA cAcigaukaH" prApya tasmiMzvAcige grAmAntarabhAji tatpatyA vivekinyA svAgatAdibhiH paritoSitaH 'zrIsaGghastvatputraM yAcitumihAgata' iti vyAharana , atha sA harSAzrUNi muzcatI khaM ratnagarbha manyamAnA,zrIsaGghastIrthakRtAM mAnyaH, sa matsUnuM yAcate iti harSAspade'pi vissaadH| yataH-etasya pitA nitaantmithyaadRssttiH| tAdRzo'pi samprati grAme nAsti / atha tairvyavahAribhistvayA dIyatAmityukte" khadoSo-15 sAraNAya mAtrA dAkSiNyAdamAtraguNapAtraM putrastebhyo gurubhyo dade / tadanantaraM tayA zrIdevacandrasUririti tadIyamabhidhAnamabodhi / tairgurubhiH sa zizuH ziSyo bhaviSyasI? ti pRSTaH, omityucaran pratinivRttaistaiH samaM karNAvatyAmAjagAma / sa udayanamantrigRhe tatsutaiH samaM bAladhArakaiH pAlyamAno yAvadAste tAvatA" grAmAntarAdAgatazcAcigastaM vRttAntaM parijJAya putradarzanAvadhisaMnyastasamastAhArasteSAM gurUNAM nAma matvA karNAvatIM praaptH| tadvasatau samAgatya kupitaH pitA 20 ISattAn praNanAmai / gurubhiH sutAnusAreNopalakSya vicakSaNatayA vividhAbhirAvarjanAbhirAvayaM, tatrAnItenodayanamantriNA dharmabandhuvuddhayA nijamandire nItvA jyAyaHsahodarabhaktyA bhojyaaNcke| tadanu cAGgadevaM sutaM tadutsaGge nivezya paJcAGgaprasAdasahitaM dukUlatrayaM pratyakSaM lakSatrayaM copanIya sbhktikmaavrjitH| taM prati cAcigaH prAha-'kSatriyasya mUlye azItyadhikasahasram , turagasya mUlye pazcAzadadhikAni saptadazazatAni, akiJcitkarasyApi vaNijo mUlye navanavatikalabhAH 25 etAvatA navanavatilakSA bhavanti / tvaM tu lakSatrayaM samarpayannaudAryacchadmanA kArpaNyaM prAduHkuruSe / madIyaH "sutastAvadano bhavadIyA ca bhaktiranaya'tamA, tadasya mUlye sA bhaktirevAstu, zivanirmAlyamivAspRzyo me drvysnycyH'| itthaM cAcige" sutasya kharUpamabhidadhAne pramodapUrita . 1P aphRtH| + etadantargatapAThasthAne D pustake 'etAdRzaM puruSaralaM samastavaMzAvataMse deze ca samastaguNAkare nagare ca kasminsamutpanna' IdRzaH paatthH| 2 AD dhundhukkngre| 3 D dvitIyaH 'zAsana' zabdo nAsti / 4 BP lkssmiiH| 5 AD gonshyoraadyaaH| 6 BP smjni| 7 BP vIkSya / 8 BP turyyuge'pi| 9 P te AcAryAH / 10 D tannagaravyava0 / 11 BP cAcigagRhaM / 12 D shriimntH| 13 B uccaran ; P vyAhRte; D jyaahrnto| 14 AD nAsti / 15 BP eta. tpitaa| 16 BP svjnaiH| 17 BP abhihite| 18 BP 'dAkSiNyAt' naasti| 19 A avabodhi / 20 BP so'pi / 21 BP karNAvatIM bheje| 22 BP tAvat / 23 AB prnnmy| 24 D aavrjitH| 25 BP adhikaH shsrH| 26 D nAsti / 27 AD mtsutH| 28 D tasya / 29 AD bhktirstu| 30 P drvinn| 31 P cAcige evamabhidadhAne / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 / prabandhacintAmaNiH / [ caturthaH cittaH sa mantrI akuNThotkaNThatayA taM parirabhya sAdhu sAdhviti vadan punaH prAha-mama putratayA samarpito yogimarkaTa iva sarveSAM janAnAM namaskAraM kurvan kevalaMmapamAnapAtraM bhavitA, gurUNAM dattastu gurupadaM prApya bAlenduriva tribhuvananamaskaraNIyo jAyate; ato yathocitaM vicArya vyAharetyAdiSTaH sa 'bhavadvicAra eva pramANamiti vadan gurUNAM pArce niitH| sutaM gurubhyo'5 dIdapat / tadanu tasya pravrajyAkaraNotsavazvAcigena cakre / atha kumbhayonirivApratimapratibhAbhirAmatayA samastavAGmayAmbhodhimuSTindhayo'bhyastasamastavidyAsthAno hemacandra iti gurudattanAmnA pratItaH sakalasiddhAntopaniSanniSaNNadhIH SaTtriMzatA sUriguNairalaGkRtatanurgurubhiH sUripade'bhiSiktaH / iti mantriNodayanenoditAM hemAcAryajanmapravRttimAkarNya nRpo mumudetarAm / 142) atha zrIsomanAthadevasya prAsAdArambhe kharazilAniveze sajAte sati paJcakulaprahita10 vardApanIvijJaptikAM nRpaH zrIhemacandragurordarzayan-'ayaM prAsAdaprArambhaH kathaM niSpratyUhaM pramANabhUmimadhiroDhA ?' iti pRthvIparivRDhenAnuyuktaH zrImAnkizciducitaM vicintya gururUcivAn-'yadasya dharmakAryasyAntarAyaparihArAya dhvajAropaM yAvadajihmabrahmasevA, athavA madyamAMsaniyamo dvayorekataraM kimapyaGgIkarotu nRpatiH' ityabhihite" tadvacanamAkarNya" madyamAMsaniyamamabhilaSan , zrInIlakaNThopari udakaM vimucya tamabhigrahaM jgraah|sNvtsrdvyen tasmin prAsAde kalazadhvajAdhiropaM yAva15 nivRtte taM niyamaM mumukSurgurUnanujJApayaMstairUce-'yadyanena nijakIrtanena sArddhamarddhacandracUDaM prekSitumahasi, tadyAtrAparyante niyamamocanAvasara' ityabhidhAyotthite zrIhemacandramunIndre "tadguNairunmIlanIlIrAgaraktahRdayastamekameva saMsadi prazazaMsa sH| nirnimittavairiparijanastattejaHpuJjamasahiSNuH186. ujvalaguNamabhyuditaM kSudro draSTuM na kathamapi kSamate / dagdhyA tanumapi zalabho dIpaM dIpArcipaM" harati // iti nyAyAtpRSTimAMsAdanadoSamapyaGgIkRtyaM tadapavAdAnavAdIt-'yadayamamandacchandAnuvRttiparaH 20 sevAdharmakuzalaH kevalaM prabhorabhimatameva bhASate / yadyevaM na, tadA prAtarupetaH-'zrIsomezvarayAtrAyAM bhavAn sahAgacchatu-iti gaditaH sa paratIrthaparihArAnna tatrAgamiSyatItyasmanmatameva prmaannm|' nRpastadvAkyamAdRtya prAtarupagataM zrIhemacandrAcArya zrIsomezvarayAtrArthamatyarthamabhyarthayan sUrayaHmocuH-'yad vubhukSitasya kiM nimantraNam , utkaNThitasya kiM kekAravazravaNamiti lokarUDhestapakhinAmadhikRtatIrthAdhikArANAM ko nAma nRpateratra nirbndhH|' itthaM guroraGgIkAre 'kiM bhavadyogyaM 25 sukhAsanaprabhRti vAhanAdi ca labhyatAmi?'tIrite 'vayaM caraNacAreNaiva saJcarantaH puNyamupAlabhAmahe; paraM vayamidAnImApRcchaya mitairmitaiH prayANakaiH zrIzatruJjayojayantAdimahAtIrthAni namaskRtya bhavatAM zrIpattanapraveze miliSyAmaH' ityudIrya tattathaiva kRtvntH| nRpateH samagrasAmagryA katipayaiH prayANakaiH zrIpattanaM prAptasya zrIhemacandramunIndramilanAdatipramuditasya sanmukhAgatena gaNDa. zrIbRhaspatinA'nugamyamAnasya mahotsavena puraM pravizya zrIsomezvaraprAsAdasopAneSvAkrAnteSu 30 bhUpIThaluThanAdanantaraM ciratarAtulyAyallakAnumAnena gADhamupagUDhe somezvaraliGge 'ete jinAdaparaM daivataM 1AD shriimaanudynH| 2 P nAsti / 3 'kevalaM' P nAsti / 4 BP tribhuvananamasyatAM lbhte| 5 B tdnu| 6D gurupAca~ / 7 P dadau / 8 P someshvr| 9 D zikhara / 10 AD v'pnikaaviH| 11 P adhirohati / 12 etatpadadvayasthAne P 'tacchrutvA' ityeva / 13 D taM c| 14 D sstttriNshdgunnaiH| 15 BP dIprArcirapaharati / 16 BP urriikRty| 17 BP apavAdameva / / etadantargatapAThasthAne AD Adarza 'zrIsomezvarayAtrArthamatyarthamabhyartheta / rAjJA tathAkRte' etAdRzaH saMkSiptaH paatthH| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumaarpaalaadiprbndhH| na namaskurvantIti mithyAgavacasA bhrAntacittasya zrIhemacandra prati evaMvidhA gIrAvirAsIta'yadi yujyate tadaitairmanohAribhirupahAraiH zrIsomezvaramarcayantu bhvtH|' tattatheti pratipadya sadyaH' kSitipakozAdAgatena kamanIyenodgamanIyenAlaGkRtatanumrapatinidezAcchrIbRhaspatinA dattahastAvalambaH prAsAdadehalImadhiruhya kizcidvicintya prakAzaM-'asminprAsAde kailAsanivAsI zrImahAdevaH sAkSAdastIti romAJcakaJcakitAM tanuM vibhrANo dviguNIkriyatAmupahAraH' ityAdizya zivapu-5 rANoktadIkSAvidhinA''hvAnanAvaguNThanamudrAmantranyAsavisarjanopacArAdibhiH paJcopacAravidhibhiH zivamabhyaya' tadante 187. yatra tatra samaye yathA tathA yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadoSakaluSaH sa cedbhavAneka eva bhagavannamo'stu te // 188. bhavavIjAGkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA mahezvaro vA namastasmai // 10 ityAdistutibhiH sakalarAjalokAnvite rAjJi savismayamavalokamAne daNDapraNAmapUrva stutvA zrIhemAcArya uparate sati, bhUpatiH zrIbRhaspatinA jJApitapUjAvidhiH samadhikavAsanayA zivAAnantaraM dharmazilAyAM tulApuruSagajadAnAdIni mahAdAnAni dattvA karpUrArAtrikamuttArya samagramapi rAjavargamapasArya tadgarbhagRhAntaH pravizya 'na mahAdevasamo devaH, na mama tulyo nRpatiH, na bhavatsadRkSo maharSiriti bhAgyavaibhavavazAdayatnasiddha trikasaMyoge bahudarzanapramANapratiSThAsandigdhe 15 devatatve muktipradaM daivatamasmiMstIrthe tathyayA girA nivedaya' ityabhihitaH zrIhemAcAryaH kiJciddhiyA nidhyAya nRpaM prAha-'alaM purANadarzanoktibhiH, zrIsomezvarameva tava pratyakSIkaromi, yathA tanmukhena muktimArgamavaiSI ti tadvAkyAtkimetadapi jAghaTItIti vismayApannamAnase nRpe 'nizcitamatra tirohitaM daivatamastyeva / AvAM tu gurUktayuktyA nizcalAvArAdhakau, taditthaM dvandvasiddhau sukaraM daivtpraaduHkrnnm| mayA praNidhAnaM kriyate bhavatA kRSNAgurutkSepazca kAryaH / tadA parihAryo yadA 20 dhyakSaH pratyakSIbhUya niSedhayati / ' athobhAbhyAmapi tathA kriyamANe dhUmadhUmyAndhakArite garbhagRhe nirvANeSu nakSatramAlAdIprapradIpakeSu Akasmike prakAze dvAdazAtmamahasIva prasarati, nRpo nayane sambhramAdunmRjya yAvadAlokate tAvajalAdhAropari jAtyajAmbUnadadyutiM carmacakSuSAM durAlokamapratimarUpamasambhAvyakharUpaM tapakhinamadrAkSIt / taM padAGguSThAt prabhRti jaTAjUTAvadhi karatalena saMspRzya nizcitadevatAvatAraH pazcAGgacumbitAvanitalaM praNipatya bhaktyA "bhUpatiriti vijJapayAmAsa-'jaga-25 dIza! bhavadarzanAtkRtArthe dRzau, AdezaprasAdAtkRtArthaya zravaNayugalamiti vijJapya tUSNIM sthite nRpe" mohanizAdinamukhAttanmukhAditi divyA gIrAvirAsIt-'rAjan ! ayaM maharSiH sarvadevatAvatAraH / ajihmaparabrahmAvalokakaratalakalitamuktAphalavatkAlatrayavijJAtavarUpaH / etadupadiSTa evAsandigdho muktimArgaH' ityAdizya tirobhUte bhUtapatAvunmanIbhAvaM bhajati bhUpatI, recitaprANAyAmapavanaH zlathIkRtAsanabandhaH zrIhemacandro yauvadu 'rAjan !' iti vAcamuvAca, tAvadiSTadaivata-30 saGkettAttyaktarAjyAbhimAnaH kSitidhanaH 'jIva ! pAdo'vadhAryatAmiti vyAhRtiparo" vinayanamra- : 1 D naasti| 2 P nAsti 'udmanIyena / ' 3 P smstH| 4 P zivArcAnantaraM dnndd0| 5 D sa nRpH| 6 BP daanaani| 7 BP vitiiry| 8 AD 'api' nAsti / 9 D atra siddhe| 10 D 'api' sthAne 'iti'| 11 BP evaM / 12-13 D vinA naanytr| 14 D *maaldiipkessu| 15 D bhUmAn / 16 D nAsti / 17 P.aamlkphl| 18 ABP bhajana bhUpatiH / 19 'yAvad rAjan' sthAne-A yAvad rAjAnam': D yAjanam / 20 P vinA n| 21 D pare gurau| .. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [ caturthaH mauliyatkRtyamAdizeti vyAjahAra / atha tatraiva nRpateryAvajIvaM pizita-prasannayorniyamaM dattvA tataH pratyAvRttau kSamApatI zrImadaNahillapuraM praaptuH| 143) zrIjinavadananirgamapAvanIbhiH zuddhasiddhAntagIrbhiH prativuddho nRpaH pa ra mAI ta birudaM bheje / tadabhyarthitaH prabhuH triSaSTizalAkApuruSacaritam , viMzativItarAgastutibhirupetaM pavitraM 5 zrIyogazAstraM racayAMcakAra / prabhorAdezAcAjJAkAriSvaSTAdazadezeSu caturdazavatsaramamitAM sarvabhUteSu mAriM nivAritavAn / [123] *saptarSayo'pi satataM gagane caranto moktuM kSamA nahi mRgI mRgayoH sakAzAt / jIyAdasau cirataraM prabhuhemasUrirekena yena bhuvi jIvavadho nissiddhH|| [124] *kalAkalApaiH stumahaddhaM zrIhemacandram' (?)..................... / __rarakSa dakSaH prathamaH samagrAn mRgAn yadanyo mRgamekameva // teSu teSu ca dezeSu catvAriMzadadhikAni caturdazazatAni vihArANAM kArayAmAsa / samyaktvamUlAni dvAdazavratAnyaGgIkurvan , adattAdAnaparihArarUpe tRtIyavrate vyAkhyAyamAne rudatIvittadoSAna pApaikanibandhanAn jJApito nRpastadadhikRtaM paJcakulamAkArya dvAsaptatilakSapramANaM tadAyapaTTakaM vipATya mumoca / tasminmukte15 189. na yanmuktaM pUrvai raghunahuSanAbhAgabharataprabhRtyu-nAthaiH kRtayugakRtotpattibhirapi / _ vimuzcankAruNyAttadapi rudatIvittamadhunA kumArakSmApAla tvamasi mahatAM mstkmnniH|| ___ iti vidvadbhiH stUyamAne190. aputrANAM dhanaM gRhNan putro bhavati pArthivaH / tvaM tu santoSato muJcan satyaM rAjapitAmahaH // iti prabhurapi sa nRpatimanumodayAMcakre / 20 144) atha surASTrAdezIyaM sauMsarranAmAnaM vigrahItuM zrImadudayanamatriNaM dalanAyakIkRrtya samastakaTakabandhena samaM [prasthApayAmAsa ] sa zrIvarddhamAnapuraM prApya zrIyugAdidevapAdAnninaMsuH puraH prayANakAya samastamaNDalezvarAnnabhyarthya khayaM vimlgirimaagtH| vizuddhazraddhayA zrIdevapAdAnAM pUjAdi vidhAya yAvatpurato vidhivaccaityavandanAM vidhatte tAvannakSatramAlAyA dedIpyamAnAM dIpavartimAdAya mUSakaH kASThamayaprAsAdabile pravizan devaanggrkssaistyaajitH| tadanu sa mantrI samAdhibhaGgA25 kASThamayadevaprAsAdavidhvaMsaMsAdhvasAca jIrNoddhAraM cikIrSuH zrIdevapAdAnAM purata ekabhaktAdInabhigrahAn jagrAha / tadanu kRtaprayANaH skhaM skandhavAramupetya tena pratyarthinA samaM samare saJjAyamAne paraiH parAjite nRpabale zrImadudayanaH svayamuttasthau / tadA tatprahArajarjaritadeha AvAsaM nItaH sakaruNaM krandana khajanaistatkAraNaM pRSTaH-sannihite mRtyau zrIzatruJjaya-zakunikAvihArayorjIrNoddhAravAJchayA devaRNaM pRSThalagnam-mantrI prAha / atha taiH 'bhavannandanau vAgbhaTA''mrabhaTanAmAnau gRhItAbhigrahau tIrtha80 dvayamuddhariSyataH-ityarthe vayaM pratibhuvaH' iti tadaGgIkArAtpulakitAGgo dhanyaMmanyaH, antyArAdhanAkRte 1 ABD prsnnaaniym| 2 'ekaH kSamAyAH pRthivyAH, anyaH kSAnteH patiH'-D TippaNI / * etatpadyadvayaM P pratAveva labhyate / + asya padyasyAyaM pUrvArddhaH khaNDitarUpa evopalabdhaH / 3 P aahuuy| 4 P bhuuptiH| 5 B sausara; P susara; D suMvara / 6 B dalamAdAyaikIkRtya / 7 D vihAya nAnyatredaM pdm| 8 D sopi| 9D prAvizat / 10 D vidhvaMsabhayAt / 11 D smuttsthau| 12 BP .zarIraH / 13 BP AvAsAn ; A aavaase| 14 D nIte / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumArapAlAdiprabandhaH / sa mantrI kamapi cAritriNamanveSayAmAsa / tasminnanupalabhyamAne kamapi vaNThaM tadveSamAnIya nivedite, mantrI tadaGghI' lalATena parispRzan tatsamakSaM dazadhA''rAdhanAM vidhAya zrImAnudayanaH paralokaM prApa / vaNThastu candanataroriva tadvAsanAparimalena kSudradrumavadvAsito'nazanapratipattipUrvakaM raivatake jIvitAntaM cakAra / 145) athANahillapuraM prAptaistaiH svajanaistaM vRttAntaM jJApitau vAgbhaTAmrabhaTau tAnevAbhigrahAn 5 gRhItvA jiirnnoddhaarmaarebhaate| varSadvayena zrIzatruJjaye prAsAde niSpanne upetyAgatamAnuSeNa va panikAyAM yAcyamAnAyAM punarAgatena dvitIyena puruSeNa 'prAsAdaH sphuTita' ityUce / tatastaptatrapupAyAM giraM nizamya zrIkumArapAlabhUpAlamApRcchaya mahaM0 kapardini zrIkaraNamudrAM niyojya turaMgamANAM caturbhiH sahasraiH saha zrIzatruJjayopatyakAM prApya vanAmnA bAhaDapuranagaraM nivezayAmAsa / sabhrame prAsAde pavanaH praviSTo na niryAtIti sphuTanahetuM zilpibhirniIyoktam, bhramahIne tu' prAsAde 10 niranvayatAM ca vimRzyA'nvayAbhAve dharmasantAnamevAstu; pUrvoddhArakAriNAM zrIbharatAdInAM patau nAmAstu-iti tena mantriNA dIrghadarzinyA buddhyA vibhAvya bhramabhittyorantarAlaM zilAbhirnicitaM vidhAya varSatrayeNa niSpanne prAsAde kalazadaNDapratiSThAyAM zrIpattanasaGgaM nimantraNApUrvamihAnIya mahatA mahena saM0 1211* varSe dhvajAdhiropaM mantrI kArayAmAsa / zailamayavimbasya mammANIyakhanasatkaparikaramAnIya nivezitavAn / zrIbAhaDapure nRpatipiturnAmnA zrItribhuvanapAlavihAre zrI-15 pArzvanAthaM sthApitavAn / tIrthapUjAkRte ca caturvizatyArAmAnagaraparito va devalokasya grAsavAsAdi dattvA caitatsarvaM kArayAmAsa / asya tIrthoddhArasya vyaye191. SaSTilakSaMyutA koTI vyayitA yatra mandire / sa zrIvAgbhaTadevotra varNyate vibudhaiH katham // // iti shriishtrunyjyoddhaarprbndhH|| 146) atha vizvavizvaikasubhaTena zrIAmrabhaTena pituHzreyase bhRgupure zrIzakunikavihAraprAsA-20 daprArambhe khanyamAne gartApUre narmadAsAnnidhyAdakasmAnmilitAyAM bhUmau chAditeSu karmakareSu kRpAparavazatayAtmAnamevAmandaM nindan sakalatraputrastatra jhampAmadAt / tatsAhasAtizayAttasminpratyUhe nirAkRte zilAnyAsapUrva samastaprAsAde niSpanne kalazadaNDapratiSThAvasare samastainagarasaGghAnimantraNapUrvaM tatrAnIya yathocitamazanavastrAbharaNAdisanmAnaiH sanmAnya samasteSu yathAgataM prahiteSu, Asanne lagne saJjAyamAne bhaTTArakazrIhemacandramuripurassaraM sanRpatiM zrImadaNahillapurasaGgha 25 tatrAnIyAtulyavAtsalyAdibhirbhUSaNAdidAnaizca santarpya dhvajAdhiropAya saJcarannarSibhiH "svamandira muSitaM kArayitvA zrIsuvrataprAsAde dhvajaM mahAdhvajopetamadhyAropya harSotkarSAttatrAnAlasyaM lAsyaM vidhAya tadante bhUpatinA'bhyarthita ArAtrikaM gRhNan turaGgaM dvArabhaTTAya dattvA" rAjJA khayaM kRtatilakAvasaraH, dvAsaptatyA sAmantaizcAmarapuSpavarSAdibhiH kRtasAhAyyastadAtvAgatArya bandine kRtakaRNavitaraNo bAhubhyAM dhRtvA balAtkAreNa nRpeNAvatAryamANArAtrikamaGgalapradIpaH zrIsuvratasya ca 30 1 BP tccrnnau| 2 A uvaac| 3 BP 'tataH' nAsti / 4 P catuHsahasrairazvaiH; B turaMgamacaturbhiH shsraiH| 5 B nAsti / 6 BP bAhaDapuramiti nagaraM nyAsthat / 7 AD ca / 8 D niravadyatAM / * A saM0 65, Da-b saM0 1165 / 9 AB saptapaSTilakSa0;P sptlkss| 10 D baadhitessu| 11D 'samasta' naasti| 12 A samanteSu; D sAmanteSu / 13 BD atucch0| 14 D svayaM svaM mndirN| 15 P vitiiry| 16 AD *vsre| 17 BOsvAgatAya; DobhyAgatAya / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH / [ caturthaH gurozcaraNau praNamya sAdharmikavandanApUrva nRpatiM satvarArAtrikahetuM papraccha / 'yathA dyUtakAro dyUtarasAtirekAcchiraHprabhRtIna padArthAna paNIkurute tathA 'bhavAnapyataH paramarthiprArthitastyAgarasAtirekAcchiro'pi tebhyo dadAsI ti nRpeNAdiSTe 'tallokottaracaritreNApahRtahRdayA vismRtAjanmamanuvyastutiniyamAH zrIhaimAcAryAH5 192. kiM kRtena na yatra tvaM yatra tvaM kimasau kaliH / kalau cedbhavato janma kalirastu kRtena kim // -itthamAmrabhaTamanumodya kSamApatI yathAgataM jagmatuH / 147) atha tatrAgatAnAM prabhUNAM zrImadAmrabhaTasyAkasmikadevIdoSAtparyantadazAMgatasyApRcchanavijJaptikAyAmupAgatAyAM satyAM tatkAlameva-tasya mahAtmanaH prAsAdazikhare nRtyato mithyAdRzAM devInAM doSaH saJjAtaH-ityavadhArya pradoSakAle yazazcandratapodhanena samaM khecaragatyotpatya nimeSamA10 bAdalaGkRtabhRgupuraparisarabhuvaH prabhavaH saindhavAM devImanunetuM kRtakAyotsargAstayA jihvAkarSaNAdava gaNanAspadaM nIyamAnA, udUkhale zAlitandulAnprakSipya yazazcandragaNinA pradIyamAne muzalaprahAre prAk prAsAdaH kampitaH, dvitIye prahAre dIyamAne sA devImUrtireva svasthAnAdutpatya 'vajrapANivajraprahArebhyo rakSa rakSa' ityucarantI prbhoshcrnnyornippaat| itthamanavadyavidyAbalAttanmUlAnAM mithyAharavyantarANAM doSa nigRhya zrIsuvrataprAsAdamAjagmuH / 15 193. saMsArArNavasetavaH zivapathaprasthAnadIpAGkurA vizvAlambanayaSTayaH paramaMtavyAmohaketUdgamAH / kiM vAsAkamanomataGgajadRDhAlAnaikalIlAjuSastrAyantAM nakharazmayazcaraNayoH shriisuvrtsvaaminH|| iti stutibhiH zrImunisuvratamupAsya zrImadAmrabhaTamullAghalAnena paTUkRtya ythaagtmaaguH| zrImadudayanacaitye zakunikAvihAre ghaTIgRhe rAjJA kauGkaNanRpateH kalazatritayaM sthAnatraye nyAsthat // // iti shriiraajpitaamh-aamrbhrttprvndhH|| 20 148) athAnyasminna'vasare kumArapAlanRpatiH pANDityalipsayA kapardimantriNo'numatena bhojanAnantarakSaNe kenApi viduSA vAcyamAne kAmandakIyanItizAstre 194. parjanya iva bhUtAnAmAdhAraH pRthivIpatiH / vikale'pi hi parjanye jIvyate na tu bhUpatau // vAkyamidamAkarNya nRpatermegha U pa myA iti kumArapAlabhUpAlenAbhihite sarveSvapi sAmAjikeSu nyuJchanAni kurvANeSu tadA kapardimantriNamavAGmukhaM vIkSya," ekAnte nRpapRSTa evamavAdIt-'U pa 25 myA zabde khAminA svayamuccarite sarvavyAkaraNeSu apaprayoge "ebhizchandAnuvartibhiryuJchanAni kriyamANe mama dvedhA'pyavAGmukhatvaM "smucitm| tathA varamarAjakaM vizvaM na tu mUkhoM rAjeti pratIpabhUpAlamaNDaleSvapakIrtiH prasarati / ato'sminnarthe upamAna upameyaM" aupamyaM upamA-ityAdyAH zabdAH zuddhA' iti tadvacanAnantaraM rAjJA zabdavyutpattijJAnahetave paJcAzadvarSadezyena kasyApyupA ____1 P tvmpi| 2 ABD bhvllo.| 3 AD dazAmAgatasya / 4 AD praasaadprkmpH| 5 D nAsti / 6 AD vjrpaanniprhaa| 7P aasediivaaNsH| 8P parapathaH / ito'gre Da 'evaM zakunikAvihAroddhAre koTidvayaM vyayitam / etadadhika vAkyaM vidyte| 9 P shriimdaamrbhttH| 10 AD kumArapAlanAmA / 11 D nantaraM kssnnN| 12 BP aaloky| 13 D * vyAkaraNeSvetatprayogApeteSu chndaanu0| 14 D dvedhA'vAGmukhatvamucitaM / 15 P bhuvnN| 16 P vinA n| 17 P nAsti / 18 D nAstyetatpadam / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza:] kumaarpaalaadiprbndhH| dhyAyasya samIpe mAtRkApAThAtprabhRti zAstrANyArabhyaikena varSeNa vRttikAvyatrayamadhItam / vicAracaturmukhamiti birudamarjitam / // iti vicAracaturmukhazrIkumArapAlAdhyayanaprabandhaH // 149) kasminnapya'vasare vizvezvaranAmA kavirANasyAH zrIpattanamupAgataH prabhuzrIhemasUrINAM / saMsadi prAptaH / tatra kumArapAlanRpatI vidyamAne saH195. pAtu vo hemagopAlaH kambalaM daNDamudvahan / iti bhaNitvA vilambamAno nRpeNa sakrodhaM nirkssyt| SaTdarzanapazugrAmaM cArayan jainagocare // ityuttarArddhaparitoSitasamAjalokaH zrIrAmacandrAdInAM samasyAM samarpayAmAsa196. vyASiddhA nayane mukhaM ca rudatI sve garhite kanyakA naitasyAH prasUtidvayena sarale zakye pidhAtuM dRzau / 10 sarvatrApi ca lakSyate mukhazazijyotsnAvitAnairiyamitthaM madhyagatA sakhIbhirabhito dRgmIlanAkeliSu // vyaassiddhaa| iti zrIkapardinA mahAmAtyena pUritAyAM samasyAyAM pazcAtkaviH pazcAzatsahasra mUlyaM nijaM graiveyakaM zrIkapardinaH kaNThe 'zrIbhAratyAH padam' ityuccarannivezayAmAsa / atha tadvaidagdhyacamatkRtena nRpatinA khasaMnidhau sthApyamAna:197. kathAzeSaH karNo'jani janakRzA kAzinagarI saharSa heSante harihariti hmmiirhryH|| sarasvatyAzleSapravaNalavaNodapraNayini prabhAsasya kSetre mama hRdymutknntthitmdH|| ityuktvA''pRcchaya nRpasatkRtaH sa ythaasthaanmgaat| 150) kadAciddevazrIkumAravihAre nRpAhUtAH prabhavaH zrIkapardinA dattahastAvalambA yAvatsopAnamArohanti tAvannatakyAH kaJcake guNamAkRSyamANaM vilokya zrIkapardI198. sohaggiu sahikaJcayau juttau tANu karei / 20 evamuktvA yAvadvilambate puTTihiM pacchai taruNIyaNu" jasu guNagahaNu karei // ___ iti zrIprabhupAdairuttarArddhamapUri / . 151) kadAcitpratyUSe zrIkapardimantrI praNAmAnantaraM zrIsUribhihaste kimetaditi pRSTaHsaprAkRtabhASayA ha ra Da i iti vijJapayAmAsa / prabhubhiruktam-'kimadyApi?' anAhatapratibhatayA tadvacana-25 cchalamAkalayya kapardinoktam-'idAnIM tu na / ' kuto'ntyo'pyAdyo'bhUt , mAtrAdhikazca / harSAzrupUrapUrNadRzaHprabhavaH zrIrAmacandraprabhRtipaNDitAnAM purastAttaccAturI prshshNsuH| tairajJAtatattvaiH kimiti pRSTo ha ra Da i iti zabdacchalena hakAro raDai; asmAbhiruktam-'kimadyApi?' ityabhihitamAtreNa vacastattvavidA'nena nedAnImuktam / yataH purA mAtRkAzAstre hakAraH prAnte paThyate ata eva raDai, sAmprataM tvasmannAmani prathamastathA mAtrAdhikazca / / // iti ha ra Da i prabandhaH // + 'iti nRpaadhyynprbndhH|' ityeva P aadrshe| 1 B baannaarsyaaH| 2 BP upetH| 3D 'prabhu' nAsti / 4 B ikSitaH; P niriikssitH| 5 BP naastyettpdm| 6D pRcchayamAno ApRcchaya / 7 P yathAgataM / 8 AD kumArapAlavihAre / 9D.ttANu; P taaddu| 10 B.jnnu| 11 P vinA n| 12 AD aaht| 13 BD pri0| 14 D nAstyetatpadam / * D pustaka evedaM samAptisUcakaM vAkyaM vidyate / . 30 12 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 prbndhcintaamnniH| [ caturthaH 152) kadAcit kenApi paNDitenorvazIzabde zakArastAlavyo dantyo vetipRSTe yAvatprabhavaH kizcitsamAdizanti tAvat, Urau zete urvazIti patrakaM likhitvA zrIkapardinA prabhorutsaGge muktam / tatprAmANyAttAlavyazakAranirNayastadane prbhubhirbhihitH| // ityurvazIzabdaprabandhaH* // 5 153) athAnyadA sapAdalakSIyarAjJaH kazcitsAndhivigrahikaH zrIkumArapAlanRpateH sabhAyAmupeto rAjJA bhavatvAminaH kuzalamiti pRSTaH |s mithyAbhimAnI paNDitamAnI ca 'vizvaM lAtIti vizvalastasya ca ko vijayasandehaH / rAjJA preritena zrImatA kapardinA mantriNA-zvalazvalla Azugatau iti dhAtorviriva zvalatIti nazyatIti vizvalaH / anantaraM pradhAnena tannAmadUSaNaM vijJaptaH sa rAjA vigraharAja iti paNDitamukhAnnArma babhAra / parasminvarSe sa eva pradhAna zrIkumArapAla10 nRpateH puro vigraharAja iti nAma vijJapayan, matriNA zrIkapardinA-vigro vigatanAsika evaM vidho ha-rAjau rudranArAyaNau kRtau yena iti / tadanantaraM sa nRpaH kapardinA nAmakhaNDanabhIruH kavibAndhava iti nAma bbhaar| 154) athAnyadA zrIkumArapAlanRpapurataH zrIyogazAstravyAkhyAne saJjAyamAne paJcadazakarmAdAneSu vAcyamAneSu "dantakezanakhAsthitvagomNAM grahaNamAkare". iti prabhukRte mUlapAThe paM0 udayacandra romNAM grahaNamiti bhUyo bhUyo vAcayantaM prabhubhilipibhedaM pRSTe sa "prANitUryAGgAnAm" iti vyAkaraNasUtreNa prANyaGgAnAM siddhamekatvamiti lakSaNavizeSa vijJapayan prabhubhiH zlAghito rAjJA nyuJchane smbhaavitH"| // iti paM0 udayacandraprabandhaH // 20 155) atha kadAcitsa rAjarSitapUrabhojanaM kurvan kiJcidvicintya kRtasAhAraparihAraH pavitrI bhUya" iti prabhuM papraccha-'yadasmAkaM ghRtapUrAhAro yujyate navA ?' iti prabhubhirabhidadhe-'vaNigabrAhmaNayoyujyate, kRtAbhakSyaniyamasya kSatriyasya tu na / tena pizitAhArasyAnusmaraNaM bhavati / ' itthameveti pRthvIpatirabhidhAya pUrvabhakSitasyAbhakSyasya prAyazcittaM yaacitvaan"|dvaatriNshddshnsNkhyyaa ekamin" bhiDavandhe dvAtriMzadvihArAnkArayeti / rAjJA tathAkRte, prabhudatte pratiSThAlagne vaTapadrakA25 nijaprAsAdamUlanAyakapratiSThA kArayituM zrIpattanamupeyuSi kAnhUMnAmni vyavahAriNi tannagaramukhye prAsAde tadvimbaM muktvA yAvadupahArAngRhItvA sa punarupaiti tAvannRpateraGgarakSakairniruddhe dvAri antaH pravezamalabhamAnaH kiyati kAle vyatikrAnte utthitairdvArapAlakairvyatIte pratiSThotsave" sa tatra pravizya prabhoH pAdamUle lagitvA sopAlambhaM bhRzaM ruroda / prabhubhiranyathA durapaneyaM tasya duHkhaM vimRzya raGgamaNDapAvahirbhUtvA nakSatracAreNa khadattaM lagnamuditaM vyoni vilokya 'kUTaghaTikA30 sambandhena naimittikena yasmillagne bimbAni pratiSThApitAni teSAM vrsstrymaayuH| sampratitane lagne tu pratiSThitaM bimbamidaM cirAyuriti prabhubhirAdiSTam / sa tadaiva pratiSThAmakArayattatpabhUktaM tathaiva jjnye| // itybhkssybhkssnnpraayshcittprbndhH|| 1AP tthaa| 2D urUn ashnute| 3P sbhaamaayaato| 4 P nAstyetat pdm| 5 D ityevaM / 6 AD iti nAma / 7D pradhAnaH purussH| 8AD evN| 9AD naasti| 10D vyAkhyAtaM tadityavagamya tdnntrN| 11 BP 'atha' nAsti / 12-13 D naastyettpddvym| 14 nAstyetatpadaM ADI 15-16 BP prAyazcitte yaacite| 17-18 D naasti| 19 AD 'pratiSThA' nAsti / 20 B kaanhdd0| 21 P niruddhH| 22 D prtisstthaakaale| 23 AD 'bhRzaM' nAsti / 24 'svadatta' sthAne AD svaM / Jain Education Intemational Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumaarpaalaadiprbndhH| 156) mayApahRte dhane purA kazcinmUSako mRtastatmAyazcitte rAjJA yAcite tacchreyaseM prabhubhistanAmAGkito vihAraH kaaritH| 157) tathA ca kayApi vyavahArivadhvA'jJAtajJAtinAmagrAmasambandhayA pathi dinatrayaM vubhukSito nRpatiH zAlikarambena suhitIkRtastatkRtajJatayA tatpuNyAbhivRddhaye karambakavihAraM zrIpattane'kArayat / 158) tathA yUkAvihArazcaivam-sapAdalakSadeze kazcidavivekI dhanI kezasaMmArjanAvasare priyApitAM yUkAM karatale saGgahya pIDAkAriNI tAM tarjayaMzcireNa mRditvA vyApadayAmAsa / saMnihite. nAmArikAripaJcakulena sa zrImadaNahillapure samAnIya nRpAya niveditaH / tadanu prabhUNAmAdezAttaddaNDapade tasya sarvakhena tatraiva yUkAvihAraH kaaritH| // iti yuukaavihaarprbndhH|| ____10 159) atha stambhatIrthe sAmAnye sAligavasahikAprAsAde yatra prabhUNAM dIkSAkSaNo babhUva tatra ratnamayaMbimbAlaGkRto nirupamo jIrNoddhAraH kaaritH| // iti saaligvsNhi-uddhaarprvndhH|| 160) atha zrIsomezvarapattane kumAravihAraprAsAde bRhaspatinAmA gaNDaH kAmapyaratiM kurvANaH prabhoraprasAdAddaSTapratiSThaH zrImadaNahillapuraM prApya SoDhAvazyake'pi prauDhiM prAptaH prabhUna siSeve / 15 kadAcicAturmAsikapAraNake prabhUNAM pAdayogoMdazAvatteMvandanAdanu199. caturmAsImAsItava padayugaM nAtha nikaSA kaSAyapradhvaMsAdvikRtiparihAravratamidam / ___ idAnImudbhidyanijacaraNanirloThitakalejalaklinnairannamunitilaka ! vRttirbhavatu me // iti vijJapayaMstatkAlAgatena rAjJA prasannAn prabhUn vimRzya sa punareva ttpddaanpaatriikRtH|| // iti bRhsptiprbndhH"|| 161) anyadA sarvAvasarasthitena rAjJA AliganAmA vRddhapradhAnapuruSa ityapRcchayata"-'yadahaM zrIsiddhanRpatehInaH samAno'dhiko vA?' tena cA'chalaprArthanApUrva 'zrIsiddhanRpateraSTanavatirguNoM dvau doSI; khAminastu dvau guNau tatsaMkhyA eva doSAH' iti nivedite nRpatirdoSamaye Atmani virAgaM dadhAno yAvacchurikAM cakSuSi kSipati tAvattadA tadAzayavidA teneti vyajJapi-'zrIsiddhanRpateraSTanavatirguNAH saGgrAmA'subhaTatA-strIlampaTatAdoSAbhyAM tirohitAH, kArpaNyAdayo bhavadoSAstu 25 samarazaratA-paranArIsahodaratAguNAbhyAmapahRtAH' iti tadvacasA sa pRthvInAthA khasthAvasthastasthau / // iti AligaprabandhaH // 162) atha purA zrIsiddharAjarAjye pANDitye spardhamAno vAmarAzinAmA vipraH prabhUNAM pratiSThAniSThAM viziSTAmasahiSNu: 1 BP vipnnH| 2 BP prAyazcittaM yacchateti bhUpena vijnyptH| 3 P dhanavAn / 4 A gRhya; BP kalayan / 5 D 'maya' naasti| 6 P naasti| 7 AD prabhudIkSAvasahikAyA uddhaar| 8 AD 'pi' naasti| 9 D praapy| 10 D yAvat / 11 P idaaniimbhyudyH| 12 D bRhaspatigaNDasya punaH pddaanprbndhH| 13 AD vRddhH| 14 AB apRcchan / 15 AD ssnnnnvti| 16 AD tadvAkyAdanu dossH| 17 BP kSurikAyAM cakSunikSipati / 18 D taavdaashy| 19 P tiraskRtAH / 20 P svsthaamvsthaamaap| 20 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 prbndhcintaamnniH| [ caturthaH 200. yUkAlakSazatAvalIvalavalallolollalatkambalo dantAnAM malamaNDalIparicayAdurgandharuddhAnanaH / nAsAvaMzanirodhanAdgiNigiNatpAThapratiSThAruciH so'yaM hemaDasevaDaH pilapilatkhalliH samAgacchati // iti tadIyamamandaM nindAspadaM vacanamAkAntarbhUtaNyarthavattarjanAparaM vacaH prabhubhirabhihitam - 'paNDita ! vizeSaNaM pUrvamiti bhavatA kiM nAdhItam ? ataH paraM sevaDahemaDa ityabhidheyamiti / 5 sevakaiH kuntapazcAdbhAgena tadAhatya muktH| zrIkumArapAlanRpate rAjye'zastro vadha iti tadvRtticchedaH kaaritH| sa tataH paraM kaNabhikSayA prANAdhAraM kurvANaH prabhUNAM pauSadhazAlAyAH purataH sthito'nAdibhUpatitapasvibhiradhIyamAnaM yogazAstramAkarpo'zaThatayedamapAThIt201. AtaGkakAraNamakAraNadAruNAnAM vakreNa gAligaralaM niragAli yeSAm / teSAM jaTAdharaphaTAdharamaNDalAnAM zrIyogazAstravacanAmRtamujihIte // 10 iti tadvacasA'mRtadhArAsAreNa nirvANapUrvopatApAstasmai dviguNAM vRttiM prasAdIkRtavantaH / // iti vaamraashiprbndhH|| 163) atha kadAciccAraNau dvau surASTrAmaNDalanilayau dUhAvidyayA mithaiH spardhamAnau 'zrIhemacandrAcAryeNa yo vyAkhyAyate so'parasya hInopakSayaM dadAtI ti pratijJAya zrImadaNahillapuraM praaptuH| tadaikena prabhusabhAgatena15 202. lacchi-vANimuhakANi sA paI bhAgI muha marau / hemasariatthANi je Isara te paNDiyA // ityuktvA tUSNIM sthite tasmin ; zrIkumAravihAre ArAtrikAvasarAnantaraM praNAmaparo nRpaH prabhuNA dattapRSThihastaH kSaNaM yAvattiSTati; atrAntare pravizya" dvitIyazcAraNa: 203. hema tuhAlA kara marauM" jiha" acanbhuyariddhi / je caMpaha hiTThA muhA tIha UpaharI siddhi / ityanucchiSTena tadvacasA'ntazcamatkRto nRpatiretadeva bhUyobhUyaH pAThayAmAsa / tena trikRtvaH paThite 20 'kiM paThite paThite lakSaM dAsyasI?' ti vijJaptastasmai trilakSI dApayAmAsa / // iti "cAraNayoH prbndhH|| 164) kadAcicchrIkumArapAlanRpatiH zrIsaGghAdhipatIbhUya tIrthayAtrAM cikIrSurmahatA mahena zrIdevAlayaprasthAne saJjAte sati dezAntarAdAyAtayugalikayA 'tvAM prati DAhaladezIyakarNanRpatirupaitIti vijJaptaH / khedavindutilakitaM lalATaM dadhAno mantrivAgbhaTena sAkaM sAdhvasadhvastasaGghAdhipa25 yamanorathaH prabhupAdAnte khaM nininda / atha tasminnRpateH samupasthite mahAbhaye kiJcidavadhArya 'dvAdaze yAme bhavato nivRttibhaviSyatI'tyAdizya visRSTo nRpaH kiMkartavyatAmUDho yAvadAste tAvanirNItavelAyAM samAgatayugalikayA 'zrIkoM divaM gata'iti vijnyptH| nRpeNa tAmbUlamutsR. jatA kathamiti pRSTau tAvUcatu:-'kumbhikumbhasthalasthaH zrIkarNaH nizi prayANaM kurvannidrAmudritalocanaH kaNThapIThapraNayinA suvarNazRGkhalena praviSTanyagrodhapAdapenollambitaH paJcatAmaJcitavAn / tasya 1 D lst-| 2 D virodhH| 3 B giNigiNitivAlapratiSThAsthitiH; D gaNigiNitpAdapratiSThA / 4 AD bhuutaamrpvt| 5 BP abhiddhe| 6 P nAsti / 7 D vihAya naastynytr| 8 D 'tad' nAsti / 9 D aanaadi0| 10 D vktressu| 11 P vcnaamRt0| 12 AD nAsti / 13 B e paI; D e yii| 14 D bhruN| 15 D acchiinn| 16 D abhynn| 17 P naasti| 18 D bharauM / 19 AD jaaNh| 20 AD accanbhUH / 21 AD taaNh| 22 B uppaharI; P upphrii| 23 D ttH| 24 D sauraassttrcaarnnyoH| 25 AD utsRjya / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] kumArapAlAdiprabandhaH / 92 saMskArAnantaramAvAM pracalitAvi'ti tAbhyAM vijJapte tatkAla pauSadhavezmani samAgato nRpaH prazaMsAparaH kathaM kathamapyapavArya' dvAsaptatimahAsAmantaiH samaM samastasaGkhena ca prabhuNA dvidhopadizyamAnavartmA dhundhukkakanagare prAptaH / prabhUNAM janmagRhabhUmau svayaM kAritasaptadazahastapramANe jholikAvihAre prabhAvanAM vidhitsurjAtipizunAnAM dvijAtInAmupasargamuditaM vIkSya tAn viSayatADitAn kurvan zrIzatruJjayatIrthamArAdhayAmAsaM / tatra' "dukkhakkhao kammakkhao" iti praNidhAnadaNDaka - 5 muccaran devasya pArzve vividhaprArthanAvasare 204. ika phullaha mATi sAmIu deyai siddhihu / tiNisau kehI sATi kaiTare bholima jiNavaraha | iti cAraNamuccarantaM nizamya navakRtvaH paThitena navasahasrAMstasmai nRpo dadau / tadanantaramujjayantasannidhau gate tasminna'kasmAdeva parvatakampe saJjAyamAne zrIhemacandrAcAryA nRpaM prAhu:-' iyaM chatrazilA yugapadupetayorubhayoH puNyavatorupari nipatiSyatIti vRddhaparaMparA' / tadAvAM puNyavantau, 10 yadiyaM gIH satyA bhavati tadA lokApavAdaH / nRpatirevAto" devaM namaskarotu na vayamityukte nRpatinoparudhya prabhava eva saGkena sahitAH prahitAH na" svayam / chatrazilAmArga parihRtya parasmin jIrNaprAkArapakSe navyapadyAkaraNAya zrIvAgbhaTadeva AdiSTaH / padyopakSaye" vyayIkRtAstriSaSTilakSAH / // iti tIrthayAtrAprabandhaH // 165) kadAcitpRthivyA AnRNyAya nRpatinA kharNasiddhaye zrIhemacandrasUrINAmupadezAttadguravaH 15 zrIdevacandrAcAryAH " zrIsaGghanRpativijJaptikAbhyAmAkAritAstIvravrata parAyaNA mahatsaGghA - mRzya vidhivihArakrameNa pathi kenApyalakSyamANA nijAmeva pauSadhazAlAmAgatAH / rAjA tu pratyugamAdisAmagrIM kurvan prabhujJApitastatrAyayau / atha guroH " puro nRpatipramukhaiH samastazrAvakayutaiH" prabhubhirdvAdazAvarttavandanaM" dattvA tau zrutadupadezau" gurubhiH pRSThe saGghakArye sabhAM visRjya javAnakAntaritau zrIhemacandra-nRpatI" tatpAdayornipatya suvarNasiddhiyAcanAM cakrAte / 'mama bAlye " vartta - 20 mAnasya tAmrakhaNDaM kASThabhAravAhakAt yAcitavallIrasenAbhyaktaM yuSmadAdezAdvahnisaMyogAtsuva babhUva / tasyA vallernAmasaGketAdirAdizyatAmiti zrIhemAcArye uktavati kopATopAt zrIhemacandraM dUrataH prakSipya 'na yogyo'sIti; agre mudgarasaprAyadattavidyayA tvamajIrNabhAk, kathamimAM vidyAM modakaprAyAM tava mandAgnerdadAmi ?' iti taM niSidhya nRpaM prati 'etadbhAgyaM bhavato nAsti yena jagadAnRNyakAriNI hemaniSpattividyA tava siddhyati; api ca mArinivAraNajinamaNDitapRthvIkara - 25 NAdibhiH puNyaiH siddhe lokadvaye kimato'pyadhikamabhilaSasI' tyAdizya tadaiva vihArakramaM kRtavantaH / // iti suvarNasiddhiniSedhaprabandhaH // * { ekadA pRSTaH rAjJA pUrvabhavasvarUpaM tatsarvaM kathitaM prabhubhiriti / } I 32 32 34 5 AD tiNisiuM / ' ataH ' nAsti / 16 AD gurau / 1 P vAritaH / 2 AB ArAdhan / 3 AD nAsti / 4 AD deai sAmI / P kara; A re| 7 AD dvayoH / 8 D paraMparayA / 9 D gIrasatyAsatyA / 10 D 12 D nAsti / 13D padyAyAH pakSadvaye / 14 D nAsti / 15 P prabhuNAdiSTaH | 18 'vandanaM dattvA' sthAne D ' vandanAvandite vandanAnte' / 19 AD * dezAnantaraM | 20 P nAstyetatpadaM / 22 P vidyamA0 / 23 P modakAzanasaGkAzAM / 24 BP suvarNa0 / 25 AD tathaiva / eveyaM paMktirupalabhyate / + D pustaka eveyaM paMktirddazyate nAnyatra / 26P bihAraM / Hong For Private Personal Use Only 6D nAsti; 11 AD saha / 17 P sahitaiH / 21 AD siddheH / * P Adarza Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ caturthaH 166) atha kasminnapyavasare sapAdalakSaM prati sajjIkRte sainye zrIvAgbhaTasyAnujanmA cAhaDanAmA mantrI dAnazauNDatayA dUSito'pi bhRzamanuziSya bhUpatinA senApatizcakre / tena prayANadvitrayAnantaramastokamarthilokaM militamAlokya kozAdhipallikSadravye yAcite sati nRpAdezAttasminnadadAne, atha taM kazAprahAreNAhatya senApatiH kaTakAnniravAsayat / svayaM tu yadRcchayA dAnaiH 5 prINitArthilokazcaturdazazatIsaMkhyAsu karabhISvAropitairdviguNaiH subhaTaiH samaM saJcaran mitaiH prayA NairbamberAnagaraprAkAraM veSTayAmAsa / atha tasyAM nizi saptazatIkanyAnAM vivAhaH prArabdho'stIti nagaralokAn matvA tadvivAhArthaM tathaiva nizi sthitvA prAtaH prAkAraparAvarta cakAra / tatrAdhigataM varNakoTIH sapta tathaikAdazasahasrANi vaDavAnAmiti sampattigarbhitAM vijJaptikAM vegavattarainarai paM prati prAhiNot / svayaM tatra deze zrIkumArapAlanRpaterAjJAM dApayitvA'dhikAriNo niyojya vyAghu10 ttitH| zrIpattanaM pravizya rAjasaudhamadhigamya nRpaM praNanAma / nRpastaducitAlApAvasare tadguNaraji. to'pyevamavAdIt-'tava sthUlalakSyataiva mahahUSaNaM [*bADhAntikayoH sAdhanAdau sAdhIyAn nedIyAprayoganiSpattiH] rakSAmantraH, no vA cakSurdoSeNoddha eva vidiiyNse| yaM vyayaM bhavAn kurute tAdRzaM kartumahamapi na prabhUSNuH / ' sa iti zrutapAdezo nRpaM prati 'tathyameva tadAdiSTaM devena, evaMvidhaM vyayaM kartuM prabhurna prabhavati / yataH svAmI paramparayA na nRpateH sutH| ahaM tu nRpputrH| ato 15 mayaiva sAdhIyAn dravyavyayaH kriyte| teneti vijJapte nRpatistopaM karotu roSaM vA, nikaSaM nikaSAkAJcanazriyamAsAdya, anargyatAM labhamAno nRpativisRSTaH khaM padaM prapede / // iti raajghrdRcaahddprbndhH|| 167) tathA tasya kanIyAn bhrAtA solAkanAmA maNDalIkasatrAgAramiti birudaM babhAra / 168) atha kadAcid AnAkanAmA mAtRSvasrIyastatsevAguNatuSTena rAjJA dattasAmantapado'pi 20 tathaiva sevamAnaH kadApi madhyandinAvasare candrazAlApalyaGkasthitasya nRpateH puro niviSTaH sahasA kamapi preSyaM tatra prApta prekSya ko'yamiti pRSTe nRpatinA' zrImadAnAkaH khaM karmakaramupalakSya tatsaGkettAniketanAnnirgatya sakauzalaM 'pRSTaH putrajanmavardhApanikAM prArthayAmAsa / sa tayA vArttayA tu dinakaraprabhayeva vikasitavadanAravindaM taM visRjya khaM pdmupetH| rAjJA kimetaditi pRSTastena vAminaH putrotpattiriti vijJapte; sa vasudhAdhavaH svagataM kizcidavadhArya taM prati prakAzaM prAha25'yajanma nivedayitumayaM karmakaro vetribhiraskhalita evemAM bhuvamApa tAvatA puNyopacayenAyaM gUrjaradeze nRpo bhAvI, paramasminpure dhavalagRhe ca na; yato'taH sthAnAdutthApitasya tavAgre sutotpattiniveditA," tato heto sminngreshvrtvm| // iti vicAracaturmukhena zrIkumArapAladevena nirNIto" lvnnprsaadraannkprbndhH|| 205. AjJAvartiSu maNDaleSu vipuleSvaSTAdazavAdarAdabdAnyeva caturdaza prasRmarAM mAriM nivAyauMjasA / 30- kIrtistambhanibhAMzcaturdazazatIsaMkhyAnvihArAMstathA kRtvA nirmitavAnkumAranRpati no nijainovyayam // 1P kozAdhyakSAt / 2 AD craiH| 3 P daapyaamaas| * koSTakagatA paMktiH AD Adarza dazyate / 4 D nocet / 5 D ath| 6 AD 'iti' nAsti / 7P nRpatinA aadissttH| 8 B niketAt; P nAsti / etadantargatapAThasthAne P Adarza 'pRcchaMstena putrajanmanA va pito dinakaraprabhAvinidvAravindaM sundaravadanastaM' etAdRzaH pAThaH 9 P kssitiptinaa| 10 D evaaymaap| 11 P vRttAMto'yaM niveditH| 12 D nirNItam / 13 P vihAya nAnyatra 'rANaka' zabdaH / Jain Education Interational Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumArapAlAdiprabandhaH / [125] {karNATe gUrjare lATe saurASTra kaccha-saindhave / uccAyAM caiva bhaMbheyAM mArave mAlave tathA // [126] 'kauMkaNe tu tathA rASTre kIre jAMgalake punaH / sapAdalakSe mevADe DhIlyAM jAlandhare'pi ca // [127] 'jantUnAmabhayaM saptavyasanAnAM niSedhanam / vAdanaM nyAyaghaNTAyA rudatIdhanavarjanam // } 169) atha prabhoH kadAcit , kacchaparAjalakSarAjamAturmahAsatyAH zApAcchrImUlarAjAnvayinAM rAjanyAnAM lUtArogaH saGkrAmatIti sambandhAttuM gRhidharmapratipattyavasare prabhorugaNitarAjyabhAre / zrIkumArapAle tacchidreNa pravizya lUtAvyAdhirvAdhAmadhAt / taduHkhaduHkhite sarAjaloke rAjJi praNidhAnAnnijamAyuH sabalaM vIkSyA'STAGgayogAbhyAsena prabhavastaM liilyonmuulitvntH| 170) kadApi kadalIpatrAdhirUDhaM kamapi yoginamAlokya vismitAya nRpataye Asanabandhena caturaGgulabhUmityAgAdbrahmarandhreNa niryattejaHpuJja prabhavo drshyaamaasuH|| 171) atha caturazItivarSapramANAyuHparyante nijamavasAnadinamavadhAryAntyArAdhanakriyAyAmana-10 zanapUrva prArabdhAyAM tadartitaralitAya nRpataye 'tavApi SaNmAsIzeSamAyurAste, santatyabhAvAdvidyamAna eva nijAmuttarakriyAM kuryA' ityanuziSya dazamadvAreNa prANotkrAntimakArSuH / tadanantaraM prabhoH saMskArasthAne tadbhasma pavitramiti rAjJA tilakavyAjena namazcakre / tataH samastasAmantaistadanu nagaralokaistatratyamRtlAyAM gRhyamANAyAM tatra hemakhaDDa ityadyApi prsiddhiH| / 172) atha rAjA bASpAvilalocanaH prabhuzokaviklavamanAH sacivairvijJapta idamavAdIt-'svapuNyA-15 rjitottamatamalokAn prabhUnna zocAmi kiM tu nijameva saptAGgaM rAjyaM sarvathA parihArya rAjapiNDadoSadUSitaM yanmadIyamudakamapi jagadguroraGge na lagnaM tadeva zocAmI ti prabhuguNAnAM smAraM smAraM suciraM vilapya prabhUdite dine tadupadiSTavidhinA samAdhimaraNena nRpaH kharlokamalaMcakAra / (atra P Adarza nimnoddhRtA etadupazlokanazlokAH prApyante-) . [128] {pRthuprabhRtibhiH pUrvairgacchadbhiH pArthivairdivam / svakIyaguNaratnAnAM yatra nyAsa ivaarpitH|| . 20 (129] na kevalaM mahIpAlAH sAyakaiH samarAGgaNe / guNairlokaMpRNairyena nirjitAH pUrvajA api // . [130] vItarAgarateyasya mRtavittAni muzcataH / devasyeva nRdevasya yuktAbhUdamRtArthitA // [131] karavAlajalaiH snAtAM vIrANAmeva yo'grahIt / dhautA bASpAmbudhArAbhirnirvIrANAM na tu zriyam // [132] zUrANAM sammukhAnyeva padAni samare dadau / yaH punastakalatreSu mukhaM cakre parAmukham // [133] hRdi praviSTayadvANakliSTenAghUrNitaM ziraH / jAGgalakSoNipAlena vyAcakSANaiH parairapi // [134] cUDAratnaprabhAkanaM nanaM garvAdakurvataH / kaNazaH kuDaNezasya yazcakAra zaraiH shirH|| [13] rAgAd bhUpAlaballAla-mallikArjunayormadhe / gRhIto yena mUrdhAnau stanAviva jayazriyaH // [136] dakSiNakSitipaM jitvA yo jagrAha dvipadvayam / tadyazobhiH kariSyAmo vizvaM nazyadvipadvayam // [137] vihAraM kurvatA vairivanitAkucamaNDalam / mahImaNDalamuddaNDavihAraM yena nirmame // [138] pAdalagnairmahIpAlaiH pazubhizca tRNAnanaiH / yaH prArthita ivAtyarthamahiMsAvratamagrahIt // } 30 25 - 173) saM0 1199 varSapUrva 31 zrIkumArapAladevena rAjyaM kRtam / tP Adarza eva etacchlokatrayaM praapyte| 1 D nAsti / 2 D saMkrAmatIti sa vyAdhiH kumArapAle bAdhAmadhAt / smbndhaat-| 3D rnnmuulbhuumiH| 4 D nAsti / 5 D saMskArAdanu / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH // 174) saM0 1230 varSe'jayadevo rAjye'bhiSiktaH / [139] ( etadvarNanAtmakA'pi P Adarza ete viziSTAH zlokAH prApyante - ) {bhUpAlo'jayapAlo'bhUtkalpadrumasamastataH / cakre vasundharA yena kAJcanairanakizcanA || [140] daNDe maNDapakA haimI saha mattairmataGgajaiH / dattvA pAdaM gale yena jAGgalezAdagRhyata // 5 [141] jAmadamya ivoddAmadhAmabhatsitabhAskaraH / kSatrAsrakSAlitAM dhAtrIM zrotriyatrA cakAra yaH // [142] dAnAni dadato nityaM nityaM daNDayato nRpAn / nityamudvahato nArIryasyAsIt trigaNaH samaH // } [143] dhRtapArthivanepathye niSkrAnte'tra zatakratau / jayantAbhinayaM cakre mUlarAjastadaGgajaH // 175) asmin ajayadeve' pUrvajaprAsAdAn vidhvaMsayati sati sIlaNanAmA kautukI nRpateH puraH prArabdhe'vasare kRtakAmapaTutAM mAyayA nirmAya tatra svakalpitaM tRNamayaM devakulapaJcakaM putrebhyaH 10 samarpya 'mamAnantaraM bhaktyatizayenArAdhanIyamityanuziSyAntyAvasthAyAM yAvadAste tAvattena laghuputreNa tattUrNaM cUrNitamAkarNya 're putrAdhama' ! zrImadajayadevenApi pituH paralokAnantaraM taddharmasthAnAni vidhvaMsitAni, tvaM tvadhunaivaM mayi vidyamAne'pi cUrNayan ' adhamAdhamatAM gato'sI'ti tasya tadavasarAlApena' satrapo nRpastasmAdasamaJjasAdvirarAma / taddinAvaziSTAH zrIkumAravihArA adyApi dRzyante / zrItAraGgadurge ajayapAlanAmnA ajitanAtho dhUtairityupAyena rakSitaH / / 176) tadanu zrIajayadevena zrIkaparddimantrI mahAmAtyapadaM dAtumatyarthamabhyarthitaH / 'prAtaH zakunAnyavalokya tadanumatyA prabhorAdeza mAcariSyAmItyabhidhAya zakunagRhaM gataH / tataH saptavidhaM durgAdevyAH yAcitaM zakunamavApya tacchakunaM puSpAkSatAdibhirabhyarcya kRtakRtyaM manyamAnaH puragopurAntaH prApto nadantaM vRSabhamIzAnadigbhAge vilokyAtizayasmeramanAH khaM nivAsamAsAdya bhojanAnantaraM maruvRddhena yAmikena zakunakharUpaM pRSTaH zrIkapardI tadagre tatkharUpamA20 dizya tAMstuSTAva / tato maruvRddhaH - 15 96 206. nadyuttAre'dhvavaiSamye durge saMnihite bhaye / nArIkArye raNe vyAdhau viparItA prazasyate // iti prAmANyAdbhavAnAsannavyasanatayA matibhraMzAtpratikUlamapyanukUlaM manuSe / yastu vRSabho bhavatA zubhaH parikalpitaH so'pi bhavadvyApattyA zivasyAbhyudayaM pazyaMstadvAhanokSA jagarja / iti taduktimavamanyamAne tasminnApRcchya tIrthAnyavagAhuM" gate, sa nRpatinA prasAdIkRtAM mudrAmAsAdya mahatA 25 mahena samadhigatanijasaudhe vizramya nizi nRpatinA vidhRtaH samAnapratiSThairabhibhavitumArabdhaH / 207. jo karivarANa kumbhe pAyaM dAUNa muttie" dalai / so sIho vihivasao" jambUyaparyaMpillaNaM sahai // ityAdi vimRzankaTAhikAyAM prakSepakAle 208. arthibhyaH kanakasya dIpakapizA vizrANitAH koTayo" vAdeSu prativAdinAM vinihitAH zAstrArthagarbhA giraH / utkhAtapratiropitairnRpatibhiH zarairiva krIDitaM karttavyaM kRtamarthitA yadi vidhestatrApi sajjA vayam / / 30 sa sudhIriti kAvyamadhIyaMstathaiva vyApAdayAMcakre / // iti mantrI " zrIkapardiprabandhaH // 1 P vinA nAnyatredaM padaM / tadAlApena' etAdRzaH pAThaH / 0 mAnasaH / 7 ABP nAsti / tadarthAvagADhuM / 13 P muttiyaM / 18 AD 'maMtrI' nAsti kAvyaM / / [ caturthaH 2 P vinA nAnyatra / 3 AD tvadyApi / + etadantargatapAThasthAne ABD 'adhamatamosIti etadantargatA paMktiH P Adarza evopalabhyate / 4 P kRtakRtya mAnI / 5 P gopurAntike / 6P 8 D tathA / 9 D manute / 10 D yastvayA vRSabhaH / 11 D tadvadAhAta ukSA / 12 D 14 P so vihivaseNa sIho / 15 AD paripillaNaM / 16P rAzayaH / 17 AD antya - For Private Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] kumaarpaalaadiprbndhH| 177) atha prabandhazatakartA rAmacandrastu tena bhUpApasadena taptatAmrapaTTikAyAM nivezyamAna: 209. mahivIDhaha sacarAcaraha jiNi' siri dinhA pAya / tasu atthamaNu diNesaraha hoi tu hou cirAya / ityudIrya dazanAgreNa rasanAM chindan vipanna eva vyApAdayAMcakre / // iti raamcndrprbndhH|| 178) atha rAjapitAmahaH zrImAnAmrabhaTastattejo'sahiSNubhiH sAmantaistaiH samaM tadA labdhAva- 5 saraiH praNAmaM kArayadbhirAkSipta evamavAdIt-'devabuddhyA zrIvItarAgasya, gurubuddhyA zrIhemacandramaharSeH, khAmibuddhyA kumArapAlasyaiva me namaskAro'smin janmanI'ti / jainadharmavAsitasaptadhAtunA tenetyabhihite ruSTo rAjA yuddhasajjo bhaveti tadgiramAkarNya zrIjinabimbaM samabhyayA'nazanaM prapadyAGgIkRtasaGgrAmadIkSo nijasaudhAdrAjJaH parigrahaM nijabhaTavAtena tuSanikaramiva vikiran ghaTikAgRhe praaptH| teSAM malImasAnAM saGgajanitaM kazmalaM dhArAtIrthe prakSAlya tatkautukAlokanAgatAbhirapsaro- 10 bhirahapUrvikayA briyamANo devabhUyaM jagAma / 210. varaM bhaTTairbhAvyaM varamapi ca khiGgairddhanakRte varaM vezyAcAryairvaramapi mhaakuuttnipunnaiH| divaM yAte daivAdudayanasute dAnajaladhau na vidvadbhirbhAvyaM kathamapi budhairbhUmivalaye // 211. tribhirvarSetribhirmAsaikhibhiH pakSaitribhirdinaiH / atyugrapuNyapApAnAmihaiva phalamaznute // iti purANoktaMprAmANyAtsa kunRpatirvayajaladevanAmnA pratIhAreNa kSurikayA hato dharmasthAnapAtana'- 15 pAtakI kRmibhirbhakSyamANaH pratyakSaM narakamanubhUya parokSatAM prapede / saM0 1230 pUrva varSa 3 ajayadevena rAjyaM kRtam / 179) saM0 1233 pUrva varSa 2 bAlamUlarAjena rAjyaM kRtam / asya mAtrA nAikidevyA paramardibhUpatisutayotsaMge zizu sutaM nRpaM nidhAya' gADarIraghaTanAmani ghATe saGgrAmaM kurvatyA mleccharAjA tatsattvAdakAlAgatajaladapaTalasAhAyyena vijigye / [144] {*cApalAdiva bAlyena rilatA samarAGgaNe / turuSkAdhipateryena viprakIrNA varUthinI // [145] *yacchinnamlecchakaGkAlasthalamuccairvilokayan / pituH prAleyazailasya na smrtyrbudaaclH|| lite tatra dhAtrA kalpadramAGkare / ujjagAmAnujanmAsya zrIbhIma iti bhuuptiH|| 180) saM0 1235 pUrva varSa 63 zrIbhImadevena rAjyaM kRtam / [14] *bhImasenena bhImo'yaM bhUpatirna kadAcana / bakApakAriNA tulyo rAjahaMsadamakSamaH // asmin rAjani rAjyaM kurvANe zrIsohaDanAmA mAlavabhUpatirjaradeza vidhvaMsanAya sImAntamAgataH tataH pradhAnena sammukhaM gatvetyavAdi 212. pratApI rAjamArtaNDa ! pUrvasyAmeva rAjate / sa eva vilayaM yAti pshcimaashaavlmbinH|| iti viruddhAmupazruti tagiramAkarNya sa pazcAnnivavRte / tadanu tenaM tatputreNa zrImadarjunadevanAmnA guurjrdeshbhnggo'kaari| 1 D jinn| 2 P dinhA siri| 3 AD houta hoi| 4 AD prmaannoktH| 5 D 'pAtana' naasti| 6 D'sutaM napaM nAsti / 7A vidhaay| 8 B gADurA0 / * P Adarza eva etacchokacatuSTayaM praapyte| 9 AD nAsti padamidam / 10 D nAsti / 11 P gUrjaradharA0 / 20 25 30 13 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH | [ caturthaH 181) zrImadbhImadevarAjya cintAkArI vyAghrapallI yasaGketaprasiddhaH zrImadAnAkanandanaH zrIlavaNaprasAdazciraM rAjyaM cakAra / tatsutaH sAmrAjyabhAradhavalaH zrIvIradhavalaH / tanmAtA madanarAjJI devarAjanAmno bhaginIpateH paTTakilasya bhaginyAM vipannAyAM tasya bahutaramanirvahamANamAyadvAraM nizamya tannirvahaNAya lavaNaprasAdAbhidhapatimApRcchaya zizunA vIradhavalena samaM tatra gatA satI na 5 spRhaNIyaguNAkRtiriti gRhiNI cakre / zrIlavarNastadvRttAntaM samyagavagamya taM vyApAdayituM nizi gRhe praviSTaH / nibhRtIbhUya sa yAvadavasaraM nirIkSate, tAvatsa bhojanAyopavizan 'vIradhavalaM vinA nAnAmIti bhUyo bhUyo vyAhRtya nirbandhAtsamAnIyaikasminneva sthAle'nannakasmAdApatitazarIriNaM kRtAntamiva sAtaGkamAlokya zyAmalAsyo mA bhaiSIriti tenoce - 'yadahaM tvAmeva hantumAgataH paramasminmannandane vIradhavale vAtsalyaM sAkSAcakSuSA nirIkSya tadAgrahAnnivRtto'smItyuktvA te 10 satkRto yathAgataM jagAma / 182) vIradhavalasyAparapitRkaH rASTrakUTAnvayAH sAGgaNa- cAmuNDarAjAdayo vIravratena' bhuvanatalapratItAH / 98 183) atha sa vIradhavalakSatriya unmIlita kizcicetanastasmAnmAtRvRttAntAttrayamANastadgRhaM tyaktvA nijameva janakaM siSeve / sa tu AjanmaudAryagAmbhIryasthairyanayavinayaucityadayAdAnadA15 kSiNyAdiguNazAlI' zAlInatayA kaNTakagrastAM kAmapi bhuvamAkramya pitrApi kiyatkRtajanapadaprasAdo dvijanmanA cAhaGanAmnA sacivena cintyamAnarAjyabhAraH prAgvATavaMzamuktAmaNinA purA zrImatpattana vAstavyena tatkAlaM tatrAyAtatejaH pAlamantriNA saha sauhArdamutpede / 10000 [ 10. vastupAla - tejaHpAlaprabandhaH / ] 184) atha prakRtamaniNo janmaprabandhaM stumaH * - kadAcicchrImatpattane bhaTTAraka zrIharibhadrasU20 ribhirvyAkhyAnAvasare kumAradevyabhidhAnA kAcidvidhavAtIva rUpavatI [bAlA' ] muhurmuhurnirIkSyamANA tatra sthitasyAzarAjamantriNazcittamAcakarSa" / tadvisarjanAnantaraM mantriNAnuyuktA gurava iSTadevatAdezAd-'amuSyAH kukSau sUryAcandramasorbhAvinamavatAraM pazyAmaH / tatsAmudrikAni bhUyo bhUyo vilokitavantaH' iti prabhorvijJAtatattvaH sa tAmapahRtya nijAM preyasIM kRtavAn / kramAttasyA udare'vatIrNau tAveva jyotiSkendrAviva" vastupAla tejaHpAlAbhidhAnau sacivAva25 bhUtAm / 185) athAnyadA zrIvIradhavaladevena nijavyApArabhArAyAbhyarthyamAnaH prAk khasaudhe taM sapaari bhojayitvA zrIanupamA rAjapatye zrIjayataladevyai nijaM karpUramayatADaGkayugmaM karpUramayo muktAphalasuvarNamayamaNizreNibhirantaritAbhirniSpannamekAvalIhAraM prAbhRtIcakAra / matriNaH 1P 'midhamabhikamA 0; B 0 bhibhramallikamA 0 / 2BP nAsti 'zrIlavaNa:' / 5 D 'mAtR' nAsti / 6 D savaudArya 0 / 7 P '0 gAmbhIryadhairyAdiguNazAlI' ityeva / tadvAkyasthAne 'mantriNastu janmavArtA caitram' etAdRzaM vAkyam / 9 P pratAveva eSa 11 B * kendrArthitavastu0 / For Private Personal Use Only 3 AD mAtRkAH / 8P * manubabhUva / zabdo vidyate / 4D vIrajanatvena / * P vihAya anyaBP AtatAna / 10 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] vstupaal-tejHpaalprbndhH| prAbhRtamupadaukitaM niSidhya nijamevaM vyApAraM samarpayan 'yattavedAnI vartamAna vittaM tatte kupito'pi pratItipUrva punarevAdadAmI'ti akSarapatrAMntarasthabandhapUrvakaM zrItejaHpAlAya vyApArasambandhinaM paJcAGgaprasAdaM ddau| .. 213. akarAtkurute kozamavadhAddezarakSaNam / bhuktivRddhimayuddhAcca sa mantrI buddhimAMzca sH|| 186) nikhilanItizAstropaniSanniSaNNadhIH khakhAminaM varddhayan bhAnUdaye kAlapUjayA vidhi- 5 vacchrIjinamarcitvA, gurUNAM candanakarpUrapUjAnantaraM dvAdazAvarttavandanAdanu yathAvasarapratyAkhyAnaparvamapUrvamekaikaM zlokaM guroradhyeti / mantrAvasarAnantaraM sadyaskarasavatIpAkabhojanAnantaraM, munAlanAmA mahopAsakastadaGgAlekhako'vasare rahasi' papraccha-svAminA'harmukhe zItAnnamAhAryate kiMvA sadyaskamiti pRcchantaM mantriNA grAmyo'yaM iti dvistrividhIrya kadAcitkrodhAnubandhAt pazupAla ityAkSiptaH / sa dhRtadhairya 'ubhayoH kazcidekataraH syAdi'tyabhihite" tadvacazcAturIcamatkRtacittena 10 mantriNA 'anadhigatabhavadupadezadhvaniraham , tadvijJa! yathAsthitaM vijJapyatAmityAdiSTaH sa vAggmI provAca-'yAM rasavatImatIva rasaplutAM sadyaskAM prabhurabhyavaharati tAM prAkpuNyarUpAM janmAntaritatayAtyantazItalAM manye / kiM cedaM mayA guroH sandezavacanamAviSkRtam , tattvaM tu ta evAvadhArayantIti tatra pAdAvavadhAryatAm / ' teneti vijJaptaH zrItejaHpAlanAmA mantrI kulgurubhddaarkshriivijysensuuriinnaambhyrnnmaagtH| gRhidharmavidhi gurUn pprcch| tairupAsakadazAbhidhasaptamAGgA-15 jinodite devapUjAvazyakayatidAnAdike gRhidharme samupadiSTe, tataHprabhRti sa devatArcana vizeSajainamunidAnAcaM dharmakRtyamArabdhavAn / varSatritayadevatAvasarAyapadena pRthakkRtena SaTtriMzatsahasrapramANena dravyeNa bAulAgrAme zrIneminAthaprAsAdaH smjni| (atra P Adarza nimnagatA vizeSAH zlokA likhitA labhyante-) [148] sAMyAtrikajano yena kurvANo haraNaM nRNAm / niSiddhastadabhUdeSa dharmodAharaNaM bhuvi // [149] spRSTAspRSTaniSedhAya vidhAyAvadhivedikAm / pure'smin vAritastena takravikrayaviplavaH // [150] yanyUnaM yatra yannaSTaM yastatra tadacIkarat / utpattiruttamAnAM hi riktapUraNahetave // [151] akalpayadanalpAni devebhyaH kAnanAni yaH / haranetrAgnitApasya yatra na sarati srH|| [152] rambhAsambhAvitairyasya vanairvRSaniSevitaiH / manojJasumanovagaiH svargasaundaryamAdade // [153] saMgRhItAni hArItazukacitrazikhaNDibhiH / dharmazAstrasadharmANi yasyodyAnAni rejire // 25 [154] darzayan sumanobhAvaM zrImattAmatulAmayam / kAnanAnAM svabandhUnAM svabandhUnAmivAkarot // [155] AdadAnAH payaHpUraM yatkAsAreSu kAsarAH / virAjantetarAM pArAvAreSviva payodharAH // [156] akArayadayaM vApIrapApI yaH kriyArataH / sudhAyAmapi mAdhuryaM yajalairgalahastitam // [157] tAH prapAH kAritAstena yadIyaM pibatAM payaH / tRpyantyAsyAni pAnthAnAM na rUpaM pazyatAM dRshH|| . [158] bhavArNavatarI brahmapurI yenAtra nirmame / yasyAM gAyanti sAmAni narA nAryastu tdyshH|| 30 [159] sphuTaM veSTayatA zubhaiH kIrtikUTaH paTairiva / dazApi grAhitA yena dizaH zvetAmbaravratam // .... 1 D smaarpyt| 2 D*pAtrAntarasambandhaH / 3 A D dezavRddhiH / 4 D vndn| 5 B .radhItya / 6 P naastyettpdm| 7 BP vijane iti / 8 AD nAsti / 9 AD grAmeyaM dvedhA tredhaa'| 10 AD krodhaanmntrinnaa| 11 P ityuvaac| 12 AD 'cittaH' ityev| 13 AD nAsti / 14 BP vAcamuvAca / 15 D mnyte| 16 D 'gRhidharma' ityeva / 20 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ caturthaH [160] yena pauSadhazAlAstAH kAritAstAritAtmanA / madhye zvetAmbarairyAsAM vizuddhiH sudhayA bhiH|| [161] yasya poSadhazAlAsu yatayaH saMvasanti te / sadA yeSAmadArANAmAtmabhUsambhavaH kutH|| [162] jJAnAkhyaM yasya tacakSurvAcAM devI dade mudA / nityaM yenaipa dharmasya gatiM sUkSmAmapIkSate // 187) atha saM01277 varSe sarakhatIkaNThAbharaNa-laghubhojarAja-mahAkavi-mahAmAtya-zrIvastu5 pAlena mahAyAtrA prArebhe / gurUpadiSTe lagne tatkRtasaGghAdhipatyAbhiSekeNa zrIdevAlayaprasthAne upakramyamANe dakSiNapakSe durgAdevyAH kharamAkarNya svayaM tadvidA zAkunikena kishcicintyti| kazcinmaruvRddhaH 'zakunaM bhAritaM vidhehI'tyabhidadhAnaH, zakunAcchabdobalIyAniti vicArya purAddhahirAvAseSu zrIdevAlayaM saMsthApya zakunavyatikaraM pRSTo mArgavaiSamye zakunAnAM vaiparItyaM shlaaghyte| rAjyavikala tAyAM tIrthamArgANAM vaiSamyam / tathA yatra sA durgA dRSTipathaM gatA tatra kamapi dakSaM puruSa prasthApya sa 10 pradezo daryatAm / tathAkRte sa puruSa iti vijJapayAmAsa-'yattasmin varaNDake navIkriyamANe sA rddhatrayodaze ghare (gRhe ?) niSaNNA devyabhUt / ' atha sa maruvRddho 'devI bhavataH sArddhatrayodazasaMkhyA yAtrA abhihitvtii|' antyArddhayAtrAhetuM bhUyaH pRSTe sa prAha-'ihAtulamaGgalAvasare tadvaktuM na yuktam / samaye sarva nivedayiSyAmIti vAkyAnantaraM zrIsaGghana samaM sa mantrI purataH prayANamakarot / sarvasaMkhyayA-vAhanAnAmarddhapaJcamasahasrANi, ekaviMzatizatAni zvetAmbarANAm , trizatI digvAsa15sAma; saGgharakSAdhikAre sahasraM turaGgamANAm , saptazatI raktakarabhINAm , saGgharakSAdhikAriNazvatvAro mahAsAmantAH / itthaM samagrasAmagryA mArgamatikramya zrIpAdaliptapure khayaM kArite zrImahAvIracaityAlaGkRtasya zrIlalitasarasaH parisare AvAsAn dApayAmAsa / tatra tIrthArAdhanAM vidhivadvidhAya mUlaprAsAde kAzcanakalazam , prauDhajinayugalam , zrImoDherapurAvatAra-zrImanmahAvIracaityArAdha kamUrti-devakulikAmUlamaNDapazreNerubhayatazcatuSkikAdvayapati-zakunikAvihAra-satyapurAvatAra20 caityapurato rajatamUlyaM toraNam , zrIsaGghayogyA maThAH, jAmi saptakasya devakulikAH, nandIzvarAvatAramAsAdaH, indramaNDapazca; tanmadhye gajAdhirUDhazrIlavaNaprasAda-vIradhavalamUrtI, turaGgAdhirUDhe nijamUrtI, tatra sapta pUrvapuruSamUrtayaH, sapta gurumUrtayazca, tatsannidhau catuSkikAyAM jyAyobhrAtrormahamAladeva-lUNigayorArAdhakamUrtI, pratolI, anupamAsaraH, kapardiyakSamaNDapatoraNaprabhRtIni' bahUni 'dharmasthAnAni racayAMcakre / tathA nandIzvarakarmasthAye kaNTelIyApASANasatkajAtIyaSoDaza25 stambheSu pAvarkaparvatAt jalamArgeNAnIyamAneSu samudrakaNThopakaNThe uttAryamANeSu, ekakaH stambhastathA paGke nimagnaH yathA nirIkSyamANo'pi na labhate / tatpade'parapASANastambhena prAsAdaH pramANakoTiM niitH| varSAntare vAridhivelAvazAtpaGkanimagnaH sa eva stambhaH prAdurAsIt / sacivasamAdezAttasmiMstatra saJcAryamANe prAsAdo vidIrNa iti niveditumAgatAya paruSabhASakAyApi puruSAya haimI jihvAM sa matrI dadau / dakSaiH kimetaditi pRSTe 'ataH paraM tathA kathaJciddharmasthAnAni dRDhAni 30 kArayiSyante yathA yugAnte'pi teSAM nAnto bhavati / ataH pAritoSikaM dAnam / ' AmUlAttRtIyavelAyAmayaM prAsAdaH samuddhRto vijayate / zrIpAlitANake ca vizAlAM paussdhshaalaaNkaaryaamaas| zrImadujayante ca zrIsaddhena saha prApto mantrI / tatra ca tadupatyakAyAM tejalapure" khakAritaM navyaM 1D 'kazcit ' naasti| 2 D vrnnddshbde| 3 A ghire; B pare; P bare; D.deshssvressu| 4 D naastyettpdm| 5 D dhaarmiksptH| 6A 'prabhRtinijadharmasthAnAni' ityeva / 7 D jindhrmH| 8 D 'pAvaka' zabdo nAsti / 9 'api puruSAya' nAsti ADI 10 P adAt; A dde| 11 D jalapUre kAritaM / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] vstupaal-tejHpaalprbndhH| 101 varSa, tathA tanmadhye zrImadAzarAjavihAraM, tathA kumAradevIsarazca, nirupamaM vilokya dhavalagRhe 'pAdo'vadhAryatAmiti niyuktairucyamAne 'zrImadgurUNAM yogyaM pauSadhavezmAsti nAsti' iti matriNAdiSTe tanniSpAdyamAnamAkarNya vinayAtikramabhIrurgurubhiH saha bahirdApitAvAse tasthau / prAtarujayantamAruhya zrIzaiveyakramakamalayugalamamalamabhyarcya svayaMkAritazrIzatruJjayAvatAratIrthe prabhUtaprabhAvanAM vidhAya, kalyANatrayacaitye varyasaparyAdibhistaducitImAcarya, sa mantrI yAvattRtIye dines- 5 varohati tAvadubhAbhyAM dinAbhyAM niSpanne pauSadhaukasi matriNA samaM guravastatra samAnItAstAn' prazazaMsuH; pAritoSikadAnenAnujagRhuH / zrImatpattane prabhAsakSetre candraprabhaM prabhAvanayA praNipatya yathaucityAdabhyarcya ca nije'STApadaprAsAde'STApadakalazaM samAropya tatratyadevalokAya dAnaM dadAnaH, prabhu zrIhemAcAryaiH zrIkumArapAlanRpataye jagadviditaM zrIsomezvaraH pratyakSIkRta iti paJcadazAdhikavarSazatadezyadhArmikapUjAkArakamukhAdAkarNya tacaritracitritamanA vyAvRttamAno mArge liGgopa-10 jIvinAmasadAcAreNAnnadAne niSiddhe tatparAbhavaM vijJAya vAyaTIyazrIjinadattasUribhirnijopAsakapAzcAttasminkSaNe pUryamANe sati darzanAnunayArthaM tatra samAgatAya mantriNe 214. ratnAkara iva kSAravAribhiH paripUraNAt / gambhIrimANamAdhatte zAsanaM linggdhaaribhiH|| 215. yAn liGgino'nuvandante saMvignA api sAdhavaH / tadarcA carcyate kasmAddhArmikairbhavabhIrubhiH // 216. pratimAdhAriNo'pyeSAM tyajanti viSayaM purH| liGginAM viSayasthAnAmanarcA tu virodhinI // 15 217. liGgopajIvinAM loke kurvanti ye'vadhIraNAm / darzanocchedapApena lipyante te durAzayAH // *AvazyakavandanAniyuktau218. titthayaraguNA paDimAsu natthi nissaMsayaM viyaannnto| titthayaroti namanto so pAvaI nijaraM viulN|| 219. liGgaM jiNapannattaM eva namaMsanti nijarA viulA / jaivi guNavippahINaM vandai ajjhappasuddhIe // iti tadupadezAnnirmArjitasamyaktvadarpaNo vizeSAddarzanapUjAparaH svsthaanmaasdt| 20 188) atha jyAyasA sodareNa maM0 lUNiganAmnA paralokaprayANAvasare buMde vimalavasahikAyAM mama yogyA devakulikaikA kArayitavye ti dharmavyayaM yAcitvA tasminvipanne tadgoSThikebhyasta vamalabhamAnazcandrAvatyAH svAminaH pArthAnnavyAM bhUmi vimalavasahikAsamIpe'bhyarthya tatra zrIlUNigavasahiprAsAdaM bhuvanatrayacaityazalAkArUpaM kaaryaamaasivaan| tantra zrIneminAthabimbaM saMsthApya pratidhitam / tadguNadoSavicAraNAkovidaM zrIjAvAlipurAcchrIyazovIramantriNaM samAnIya mantrI prAsAdasva-25 rUpaM pprcch| tena prAsAdakArakasUtradhAraH zobhanadevo'bhyadhAyi-raGgamaNDapeSu zAlabhaJjikAmithunasya vilAsaghA~TastIrthakRtprAsAde sarvathAnucitaH, vAstuniSiddhazca / tathA garbhagRhapravezadvAre siMhAbhyAM toraNamidaM devasya vizeSapUjAvinAzi / tathA pUrvapuruSamUrtiyutagajAnAM purataH "prAsAdaH kaaraapksyaaytivinaashii"|"ityprtiikaaraarh dUSaNatrayaM vijJasyApi sUtrabhRto yadutpadyate sa bhAvikarmaNo doSaH' iti nirNIya sa "ythaagtmthogtH| tadupazlokanazlokA evam 30 1P bhiraavaasessu| 2 AD tt| 3 P naasti| 4 D 'prabhu' naasti| 5 nunyaay| 6P tdev| 7P kurvte| * etatpadamagrimaM gAthAdvayaM ca P Adarza noplbdhm| 8 B titthyrutti| 9A paami| 10 B .namaMsu tti / 1lP kaaryaamaas| 12 D tatastena; A ttH| 13 AD mnnddpe| 14 AD vishaal| 15 AD shaalaapshcaadbhaage| 16 B prAsAde; AD praasaad| 17 AD vinAzi; Db aayvinaashH| 18 P vihAya 'iti' naasti| 19 AD ayo' nAsti / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 189) atha zrIvastupAlasya stambhatIrthe saidanAmnA nauvittakena samaM vigrahe saJjAyamAne zrIbhR gupurAnmahAsAdhanikaM zaGkhanAmAnaM zrIvastupAlaM prati bAlakAlarUpamAnItavAn / sa jaladhikUle datta - nivAso nagara pravezamArgAn zaGkasaGkIrNitAnAlokya vyavahAriNAM vittAni yAnapAtrapraNayIni ca vIkSya prahitairbandibhiH zrIvastupAlena samaM samaravAsaraM nirNIya yAvaccaturaGgasainyaM sannahyate tAvacchrIvastupAlena puraH kRto guDajAtIyo bhUNapAlanAmA subhaTo 'yadi zaGkhamantareNAhaM praharAmi 15 tadA kapilAM dhenumeve 'ti vAravarNikApUrvaM 'kaH zaGkha ?' iti tadvacanAdanu zaGkho'hamiti pratisubha nodite taM ghAtena' nipAtya punaranayaiva rItyA dvitIye tRtIye'pi pAtite sati 'kathaM samudrasAmIpyAt zaGkhabAhulyamityuccaran mahAsAdhanikazaGkhenaiva tatsubhaTatAM zlAghamAnenAhUtaH, kuntAgreNa praharan, saturaga ekenaiva prahAreNa vyApAditaH / tadanu zrIvastupAlena samarAGgaNapraNayinA kesarikizoreNeva zaGkhasainyaM gajayUthamiva trAsitaM dizo dizamanezat / [ pazcAnnauvittako mAritaH saha20 yada iti * / ] tadanu bhUNapAlamRtyusthAne bhUNapAlezvaraprAsAdo mantriNA kAritaH / (atra P Adarze nimnagatA adhikAH zlokA labhyante - ) 25 102 prabandhacintAmaNiH / [ caturthaH 220. yazovIra yazomuktArAzerindurasau zikhA / tadrakSaNAya rakSAyAH zrIkAro lAJchanacchalAt // 221. bindavaH zrIyazovIra zUnyamadhyA nirarthakAH / saMkhyAvanto vidhIyante tvayaikena puraskRtAH // 222. yazovIra likhatyAkhyAM yAvaccandre vidhistava / na mAti bhuvane tAvadAdyamapyakSaradvayam / / [163] [[na mAghaH zlAghyate kaizcinnAbhinando na nandyate / niSkalaH kAlidAso'pi yazovIrasya sannidhau // [164 ] prakAzyate satAM sAkSAdyazovIreNa mantriNA / mukhe dantadyutA brAhmI kare zrIH svarNamudrayA // [165 ] 'arjitAste guNAstena cAhumAnendramatriNA / vidherandhezva nandinyau yairanena niyantritau // [166 ] 'lakSmIryatra na vAkU tatra yatra te vinayo nahi / yazovIra mahaccitraM sA ca sA ca sa ca tvayi // [167] fvastupAla- yazovIrau satyaM vAgdevatAsutau / eko dAnakhabhAvo'bhUdubhayoranyathA katham // } // iti zrIzatruJjayAditIrthAnAM yAtrAprabandhaH // 30 [168] kANDAnAM saha kodaNDaguNaiH sandhirajAyata / teSAM vIraprakANDAnAM vigrahastu parasparam // [169] karNe lagadbhiranyeSAmanyeSAM jIvitavyayam / kurvANairvidadhe vANaiH spaSTaM durjanaceSTitam / / [170] vihAya zaradhiM vegAccApamApuH zilImukhAH / cihnametatsapakSANAM vidhure yatpuraH sthitiH // [171] vakSo vikSipya vaipakSaM patriNaH parato gatAH / na ciraM nirguNairlabhyA dhIrANAM hRdyavasthitiH / / [172] mantrIzakarasaMsargAdiva dAnArthamudyataH / asirutsRSTavAn kozaM baddhamuSTirapi kSaNAt // [173] vIrANAM pANipAdAbjaiH pUjite vAhavakSitiH / dattArtheva ca dUrvA bhAkezamitraiH ziraH phalaiH // 190) athAnyasminnavasare zrIsomezvarasya kaveH kAvyam - 223. haMsairlabdhaprazaMsaistaralirtaMkamalaprattaraGgaistaraGgainIrairantargabhIraizcaTulabakakulagrAsalInaizca mInaiH / pAlIrUDhagumAlItalasukhazayita strIpraNItaizca gItairbhAti prakrIDadAtistava saciva ! calaccakravAkastaTAkaH // + ete zlokAH P Adarze evopalabhyante / 1P * pravezAn / 2 D zatru0 / 3 A. bhauNa; D lUNa; Da bhavaNaM / 4D nAsti / 5P kRpANaprahAreNa / * BP AdazaiM nopalabdhamidaM vAkyam / 6P nAsti; B devasya / 7 BP nAsti / 8P vilulita0 / 9 A dUti; D dUrmi0 / For Private Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] vstupaal-tejHpaalprbndhH| 103 ityatra' AtizabdapAritoSike' zrImatriNA SoDazasahasradrammANAM dAtiH' prasAdIkRtA / kacicintAturasya matriNo bhUmi mRgayamANasya samAgataH somezvaradevaH samayocitamidamapAThIt224. ekastvaM bhuvanopakAraka iti zrutvA satAM jalpitaM lajjAnamrazirAH sthirAtalamidaM yadvIkSyase vedhi tat / vAgdevIvadanAravindatilakaH zrIvastupAlaH svayaM pAtAlAlimudidhIrgharasakRnmArga bhavAn mArgati // mantriNAsya kAvyasya pAritoSikeSTau sahasrANi pradattAni / tathA__ 225. tvacaM karNaH zibimAMsaM jIvaM jImUtavAhanaH / dadau dadhIcirasthIni... iti triSu padeSu paNDiteSvadhIyamAneSu paNDitajayadevaH samasyApadamiva vastupAlaH punrvsu|| ityuccaran sahasracatuSTayaM lebhe / tathA sUrINAM darzanapratilAbhanAvasare kenApi durgatadvijAtinA yAcanayA tanniyuktebhyaH kRpayA 10 paTImupalabhya mantriNaM prati samayocitamityUce226. kvacittUlaM kvacitsUtraM kArpAsAsthi kvacitkvacit / deva ! tvadarinArINAM kuTItulyA paTI mama // etatpAritoSike mantriNA dattAni paJcadazazatAni / tathA bAlacandranAmnA paNDitena zrImatriNaM prati227. gaurI rAgavatI tvayi tvayi vRSo baddhAdarastvaM yuto bhUtyA tvaMca lasadguNaH zubhagaNaH kiM vA bahu mhe| 15 zrImatrIzvara ! nUnamIzvarakalAyuktasa te yujyate bAlenduzciramuccakai racayituM tvatto'paraH kaH prbhuH|| ityukte tasyAcAryapadasthApanAyAM drammasahasracatuSTayaM vyayIkRtam / 191) kadAcimlecchapateH suratANasya guruM mAlimaM makhatIrthayAtrAkRte iha samAgatamavagamya tajighRkSubhyAM zrIlavaNaprasAda-vIradhavalAbhyAM zrItejaHpAlamantrI mantraM pRSTa evamAkhyAtavAna 228. dharmacchadmaprayogeNa yA siddhirvasudhAbhujAm / svamAtRdehapaNyena tadidaM draviNArjanam // 20 iti nItizAstropadezena tayovRkayoriva chAgamunmocya pAtheyAdinA satkRtya ca taM tIrtha prahitavAn / sa ca kiyadbhirvaSaiH pazcAvyAvRttaH zrImantriNA taducitanepathyAdibhiH satkRtaH sa svasthAna prAptastIrthaguNAnAM vismaran zrIsuratANapurataH zrIvastupAlameva varNayAmAsa / sa suratANastadanantaram-'asmAkaM deze bhavAnevAdhyakSo'haM tu bhavataH selabhRt, tattvayAhaM yatkRtyAdezenaiva sarvadAnugrAhya' iti prativarSa tatmahitayamalakapatreNoparudhyamAnaH zrImantrIzaH zrIzatruJjayabhUmigRha-25 yogyaM zrIyugAdijinabimbaM dhanyaMmanyamAnasya suratANasyAnujJayA taddezavartinyA maimmANInAnyAH khanyAH prayatnazatairAnItavAn / tasminnArohati zrImUlanAyakasyAmarSAtparvate vidyutpAtaH samajani / tataH prabhRti zrImantrIzvarasyAjIvitAntaM zrIdevapAdairdarzanaM na dde| 192) kasmiMzcitparvaNi zrImadanupamayA nirupame munInAmannadAne yadRcchayA dIyamAne kAyautsukyAttadAgataH zrIvIradhavaladevaH sitAmbaradarzanena" dvArapradezaM pANindhamamAlokya vismayameramA-30 . 1P AdaroM evedaM padaM lbhyte| 2 A ati0, D naasti| 3 etatpadamapi D nAsti / 4 BP ssoddshshsraaH| 5D dattiH, BP nAsti / 6 ABD apaatthiit-tdythaa| 7 Pdhraa| 87 dhruvaM / 9P prstaave| 10 D 'catuSTayaM nAsti / 11 D suratANa / 12P mNkh| 13 Pidmuuce| 14 Dod dinaiH 15 A mummaNa; B munmANI mummaannii| 16 ABD 'artha' sthAne 'mpi| 17DOdarzanina / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 prbndhcintaamnniH| [ caturthaH nAso mantriNamabhihitavAn-'he manin ! itthaM sadaivAbhimatadaivatavat kimamI na sakriyante / tava cedazaktistadarddhavibhAgo mamAstu / mAmakameva sarvaM vA dIyatAM sadaivetyataH kaarnnaannocyte| tathA kRte bhavato vRthAyAsa eva syAditi tanmukhacandravinirgatairgobhirnirvANopatApaH'svAminaH kiyAnavibhAgaH, sarvameva bhavadIyameve'tyuktvA paTI nyuJchanIcakre / 5 193) anyadA yatidAnAvasare miyo munijanasammat zrImadanupamAyAH praNamatyAH prAjyA jyapUrNa ghRtapAnaM pRSThe patitamAlokya kupitaM tejaHpAlamatriNamiti sAntvitavatI 'yattava svAminaH prAsAdAnmunijanapuNyapAtrapatitairAjyairaGge'bhyaGgo bhavatIti tatpUrNadAna vidhicamatkRto mazrI paJcAGgaprasAdapUrvam 229. dAnaM priyavAksahitaM jJAnamagarva kSamAnvitaM zauryam / tyAgasahitaM ca vittaM durlabhametaccaturbhadram // 10 iti yuktoktipUrvaM ca tAM mantrI prazazaMsa / ityanekadhA dAnAvadAtanikaSarekhAM prAptAM230. lakSmIzcalA zivA caNDI zacI sApatyadUSitA / gaGgA nyaggAminI vANI vAksArA'nupamA ttH|| ityAdibhiH stutibhijainAcAryaiH stUyate sma / 194) athAnyadA pazcagrAmasaGgrAmAdhirUDhayoH zrIvIradhavala-lavaNaprasAdayoH zrIvIradhavalapatnI rAjJI jayataladevI sandhividhAnahetave janakaM pratIhAra' zrIzobhanadevamupAgatA / 'kiM vaidhavyAdhIruH 15 sandhibandhaM kArayasi?' iti tenAbhihitA / vIracUDAmaNeH patyuHzrIvIradhavalasyonnatimAropayantI sA'pitRkulavinAzazaGkayA bhUyo bhUyo'hamevaM vyaahraami| turagapRSThAdhirUDhe tasminvIre sa ko'sti subhaTo yastatsanmukhe sthAsyatIti vyAhRtya sA sAmarSeva prtsthe| atha tasminsamarasaMrambhe prahAravyathAvyAkule zrIvIradhavale bhuvastalamalaMkurvati* kiJcidantarbhagne samagrasubhaTavarge 'eka evAyaM pattiH patita' iti sakalaM nijabalamutsAhayan zrIlavaNaprasAdaH samastAnapi ripUn lIlayaiva samUlakASaM 20 kaSitavAn / itthamekaviMzatikRtvaH sattvaguNarociSNU raNarasikatayA kSetre piturane ptitH| 231. yaH pazcagrAmasaGgrAmabhUmau bhImaparAkramaH / ghAtaiH papAta saJjAtairazvato na tu grvtH|| 195) zrIvIradhavalasyAyuHparyante pratitIrtha prasthitasya dattamekadhA sahasraguNamupalabhyata iti rUDheH zrItejaHpAlena janmasukRtaM dde| tadanu tasmin khAmini vipanne tatsaubhAgyAtizayAtsevakAnAM viMzatyadhikazatena sahagamanaM cakre / tadanu zrItejApAlena pretavane yAmikAnmuktvA lokasya 25 sa nirbandho nissiddhH|| 232. AyAnti yAnti ca pare RtavaH krameNaH saJjAtametadRtuyugmamagatvaraM tu / vIreNa vIradhavalena vinA janAnAM varSA vilocanayuge hRdaye nidAghaH // 196) atha zrImatriNA vIradhavalasya suto" vIsaladevo raajye'bhissiktH| zrIanupamadevyA vipattau tejaHpAlasya ArUDhe paeNnthAvanivartamAne tatrAgatairbhaTTA0 zrIvijayasenasUribhirbalavatpuruSai30 rupazamitAyAM vipadi kizcicetanayA sApatrapaH zrItejaHpAlaH sUriNoce-'vayamasminnavasare bhavataH 1P'mama' ityeva / 2 P nAsti 'sarva vaa'| 3 P bhavatAM vRthA pryaasH| 4 P ityudiiry| 5 P cakAra / 6 D sammardane / 7 PD prati; B prtii| 8 AD viirdhvle| * ABD Adarza etatpadAne eva 'yaH paJcagrAmaH' iti zloko likhito labhyate / 9D prsthiten| 10 11 etatpadadvayaM BP nAsti / 12 D tejaHpAlA ruuddhshokgrnthaavni| 13 D vihAya 'sUriNA' nAsti / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] vastupAla-tejaHpAlaprabandhaH / 105 kaitvmaalokyitumupetaaH|' zrIvastupAlena kimetaditi pRSTe guravaH prAhuH-'yadasmAbhiH zizostejaHpAlasyopayAmAya dharaNigapAdinupamA kanyA yAcitA tadA sthirapatradAnAdanu tasyAH kanyAyA ekAnte virUpatAM nizamya tatsambandhabhaGgAya candraprabhabhiDaipratiSThitakSetrAdhipateraSTau drammANAM bhogamapyupayAcitI'cakre / idAnIM tadviyoge grantherAmanasyamityubhayovRttAntayoH kastathyaH ?' iti tanmUlasaGketAcchrItejaHpAlaH khahRdayaM dRDhIcakre / 5 ___ 197) athAnyadAvasare mantrI vastupAlaH pUrNAyuH zrIzatruJjayaM yiyAsuriti matvA purodhAH somezvaradevastatrAgato'nardheSvAsaneSu mucyamAneSva'nupavizana hetuM pRSTa ityAha 233. annadAnaiH payaHpAnadharmasthAnairdharAtalam' / yazasA vastupAlakhaM ruddhamAkAzamaNDalam // iti sthAnAbhAvAnnopavizyate iti tadukterucitapAritoSikadAnapUrva tamApRcchaya mantrI pathi prsthitH| AkevAlIyAgrAme dezyakuDyAM darbhasaMstaramArUDho gurubhirArAdhanAM kAryamANa AhArapa-10 rihArapUrvaM paryantArAdhanayA pradhvaMsitakalimalo yugAdidevameva japan 234. sukRtaM na kRtaM kiJcitsatAM saMsmaraNocitam / manorathaikasArANAmevameva gataM vyH|| iti vAkyaprAnte namo'hayo namo'rhadbhya ityakSaraiH samaM parihRtasaptadhAtubaddhazarIraH" khakRtakRtopamasukRtaphalamupabhoktuM svarlokamalaMcakAra / tatsaMskArasthAne'nujazrItejaHpAla-sutajainasiMhAbhyAM zrIyugAdidevadIkSAvasthAmUrtinAlaMkRtaH khargArohaNaprAsAdo'kAri / 235. adya me phalavatI piturAzA mAturAziSi" zikhAkaritA'dya / yayugAdijinayAtrikalokaM prINayAmyahamazeSamakhinnaH // 236. nRpavyApArapApebhyaH sukRtaM svIkRtaM na yaiH / tAn dhUlidhAvakebhyo'pi manye'dhamatarAnarAn // ityAdIni zrIvastupAlamahAkaveH kAvyAni svayaM kRtAnyamUni / 237. pUrNaH svAmiguNaiH sa vIradhavalo niHsIma eva prabhurvidvadbhiH kRtabhojarAjavirudaH zrIvastupAlaH kviH| 20 tejaHpAla iti pradhAnanivaheSvekazca matrIzvarastajAyAnupamA guNairanupamA pratyakSalakSmIrabhUt // // iti zrImerutuGgAcAryaviracite" prabandhacintAmaNau zrIkumArapAla-bhUpAlapramukhamazrIzvaravastupAla tejaHpAlaparyantamahApuruSayazovarNano* nAma caturthaH prakAzaH // graMthAnaM 824 // 15 - - 1 AD aalokitu0| 2 D sthiratA kRtA tdnu| 3D 'miDa' sthAne 'jin'| 4 P 'bhoga' naasti| 5A api mAcitI; D upaaynii| 6P anaya'vRddhAsaneSu maNDayamAneSu / 7A ca bhuutlN| 8 AD paalen| 9 P nAsti / 10P ike| 11 P nirstaa| 12 P dhaatumyH| 13 D shriirN| 14 P 'svakRtaphala0' ityev| 15 P pde| 16 AD bhaashissH| 17 P mUDhatarAn; B adhamatamAn / 18 D nirmaan| 19 P.caaryaaviHkRte| * D zrIkumArapAlamaMtrIzvaravastupAlatejaHpAlamahApuruSavarNano / + A B 804 / 14 Jain Education Interational Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pazcamaH prabandhacintAmaNiH / . [11. prakIrNakaprabandhaH / / atha pUrvoktebhyo mahApuruSacaritebhyo yAnyavaziSTAni tAni, taditarANi ceha prakIrNakaprakAze' prArabhyante / tadyathA 198) samIpasphuracchiprAsravantyAmavantyAM puri purA zrIvikramArkanRpaH khasatrAgAre vaidezika 5 lokaM bhojanAnantaraM nidrAparaM sampannadIrghanidramAkarNya vismayasmeramAnasastadvRttAntaM jijJAsustAn sarvAnapi vasanapihitAnvidhApya tadvArtA cApanhutAM nijAjJayA vidhAya punarupAgatAnadhvagAMstathaiva bhojayitvA pradoSe coSNodakaM tailaM ca teSAM caraNaparicAraNAnimittamupanIya teSu teSu prasupteSu mahAnizAyAM kRpANapANipatirnibhRtIbhUya svayaM yAvattatra tasthau tAvadakasmAttatra koNaikadeze prathamaM dhUmodgamaM tadanu zikhArekhAmatha dIpraphaNAratnaprabhAlaMkRtaM sahasraphaNaM nAgaM nirgatamavalokya 10 tacitracamatkRto rAjA yAvatsAkUtaM pazyati tAvatsa phaNIndraH kiM pAtramiti taddinasuptAna pAnthAn pratyeka papraccha / atha te dharmapAtraM guNapAtraM tapaHpAtraM rUpapAtraM kAmapAtraM kIrtipAtramityAdIni vadanto'jJAnatayA yadRcchayA tasya zApAnmRtyumAmuvantIti vilokya, atha zrIvikrama eva tatpurobhUya yojitAJjaliH 238. bhogIndra ! bahudhA pAtraM guNayogAdbhavedbhuvi / manaHpAtraM tu paramaM zuddhazraddhApavitritam // 15 iti sa' nijAzayameva bhASamANaM zrIvikrama paritoSAd 'varaM vRNu tvam' iti prAha / atha zrIvikramo'mUna pathikAnujjIvayeti tena vare yAcite sa vizeSaM vizeSAtparitoSayAmAsa / // iti zrIvikramasya paatrpriikssaaprbndhH|| 199) atha kadAcitpATalIputrapattane'kasmAdamandAnande nande rAjJi paJcatvamAgate kazcidviprasta. tkAlaM tatrAgataH parapurapravezavidyayA nRpadehamadhitasthau / tatsaGketato dvitIyo dvijo nRpaddhAramu20 petya vedodgAramudAharanpratyujjIvito nRpaH kozAdhyakSastasmai svarNalakSamadApayat / atha tavRttAntaM vijJAya mahAmAtyaH 'nandaH purA kadaryo'bhUt sAmprataMtu tadaudArya vicAryamiti vadaMstaM vipra vidhRtya parakAyapravezakAriNaM vaidezikaM sarvatra zodhayan kApi mRtaka kenApi parirakSyamANamAkarNya citApravezAdbhasmIkRtya pUrvameva nandaM nirupamamativaibhavAnnijaprAjye sAmrAjye nirvAhayAmAsa / // iti nndprbndhH|| 25 200) atha kheDAmahAsthAne devAditya vipraputrI bAlakAlavidhavA atirUpapAtraM subhagAbhidhAnA "prAtaH sUrya pratyarghAJjaliM kSipantI ajJAtatayogAgogAdAdhAnamabhUt / atha kathaMcittadasamaJjasaM pitRbhyAmavabudhya mandAkSamandAkSaramudrayA asamaJjasamiti tAM prati kiJcid vyAhRtya sA khapuruSai- 1 AD prbndhe| 2P kssitipH| 3D 'sva' nAsti / 4 D'prabhA' sthAne 'phnnaa'| 5 B dIpraphaNAlaMkRtaM / 6 D sahasraphaNAlaMkRtasahasraphaNaM / 7 P nAsti / 8 BP prtipurussN| 9 D ath| 10 AD 'tvaM' nAsti / 11 D .purapattane / 12 P viprH| 13 P kozAdhyakSAt / 14 P vinA 'vicArya' nAsti / 15 AD pari' nAsti / 16 A pUrvananda; D pUrvamiva vaM nandaM / 17 AD khedd| 18 P atizaya0; D nirupama / 19 D pradhAnA praatH| 20 P rcyntii| 21 BP adhAt / 22 B vinA 'atha' nAsti / 23D mandAkSamudramiti / 24 AD td| .. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] prakIrNakaprabandhaH / 107 calabhyA nagaryA abhyAse mumuce / tayA tatra prasUtaH sUnuH krameNa varddhamAnaH savayobhiH zizubhiH niHpitRka iti nirbhaya'mAno mAtuH samIpe pitaraM pRcchan tayA na jAne itybhihitH| tajjanmavairAgyAnmumUrSoH' pratyakSIbhUya savitA sAntvanApUrva kare karkaraM samarpya, bhavanmAtuH samparkakAriNamarka khaM jJApayan "bhavataH parAbhavakAriNaM pratya'yaM kSiptaH zilArUpo bhaviSyatI'tyAdizya niraparAdhasya kasyApi kSipto yadi tavaivA'narthanibandhanaM jJApayaMstirodhatta / atthetthamabhibhavakAriNaH5 kAMzcid vyApAdayan zilAditya iti sAnvayanAmnA pratItaH / tannagararAjJA tatparIkSAyai tathAkRte tamilApAlaM zilayA tayA kAladharmamavApya svayameva bhUpatirabhRt / sadA savitRprasAdI kRte haye'dhirUDho nabhazcara iva khairavihArI parAkramAkrAntadigvalayazciraM rAjyaM kurvan jainamunisaMsargAtmAdurbhUtaprabhUtasamyaktvaratnaH zrIzatruJjayasya mahAtIrthasyAmAnamahimAnamavagamya jIrNoddhAraM cakAra / - 201) kadAcicchilAdityaM sabhApatIkRtya caturaGgasabhAyAM parAjitena dezatyAginoM bhAvyamiti 10 paNabandhapUrva sitAmbara-saugatayorvAde saJjAyamAne parAjitAn sitAmbarAn svaviSayAtsarvAn nirvAsya zrIzilAdityajAmeyamameyaguNaM mallanAmAnaM kSullakaM tatra tasthivAMsaM samupekSya khayaM jitakAzinaH zrIvimalagirI zrImUlanAyakaM zrIyugAdidevaM buddharUpeNa pUjayanto bauddhA yAvadvijayinastiSThanti; tAvatsa mallaH kSatrakulodbhavatvAttasya vairasthAvismaran kRtapracikIjainadarzanAbhAvAtteSAmeva sannidhAvadhIyan rAtrindivaM tallInacittaH kadAcidbhISmagrISmavAsareSu nizIthakAle nidrAmudrita-15 locane samastanAgarikaloke divAbhyastaM zAstraM mahatAbhiyogenAnusmaran , tatkAlaM gagane saJcaratyA zrIbhAratyA 'ke miSTAH?' iti zabdaM pRssttH| sa parito vaktAramanavalokya 'vallA' iti tAM prati prativacanaM pratipAdya, punaH SaNmAsAnte tasminnevAvasare pratyAvRttayA vAgdevatayA 'kena saha ?' iti bhuuyobhihitH| tadA tvanusmRtapUrvavAk 'guDaghRtena' iti pratyuttaraM dadAnaH tadavadhAna vidhAnaMcamatkRtayA 'abhimataM varaM vRNISva' ityAdiSTaH 'saugataparAjayAya kamapi pramANagranthaM prasAdIkuru' ityarthama-20 bhyarthayan , nayacakragranthArpaNenAnujagRhe / atha bhAratIprasAdAdevAgatatattvaH zrIzilAdityamanujJApya saugatamaTheSu tRNodakaprakSepapUrvaM nRpatisabhAyAM pUrvoditapaNabandhapUrvakaM kaNThapIThAvatIrNazrIvAgdevatAbalena zrImallastAMstarasaiva niruttarIcakAra / atha rAjAjJayA saugateSu dezAntaraM "gateSu jainAcAryeSvAhUteSu sa mallo bauddheSu jiteSu 'vAdI'; tadanu bhUpAbhyarthitairgurubhiH pAritoSike tasmai sUripadaM dade" shriimllvaadisuurinaamaa| gaNabhRtprabhAvakatayA navAGgavRttikArakazrIabhayadevasUri prakaTI-25 kRtasya zrIstambhanakatIrthasya vizeSonnatyai zrIsaGghana cintAyakatve niyojitH| . // iti mllvaadiprbndhH|| 202) atha marumaNDale pallIgrAme kAkU-pAtAko bhrAtarau nivstH|tyoH kanIyAndhanavAn jyAyAMstu tadgRhabhRtyavRttyA vartate / kasmiMzcinizIthasamaye divasakarmavRttizrAntaHprAvRTkAle kAkUyAkA prasuptaH kanIyasA'bhidadhe-'bhrAtaH svakIyAH kedArAH payaHpUraiH sphuTitasetavastava tu nizcintatA' 30 1 BP vairAgyAnmUrSoM mumuurssH| 2 D krkraan| 3 P tu; B nAsti / 4 BP nAsti / 5 tiroddhe| 6P babhUva / 7 D tathA s| 8 P dikckrH| 9 AD 'prabhUta' nAsti / 10 PDe deshtaadditen| 11AD sthitN| 12 P eva ca paasre| 13 A.D dennyaa| 14 D 'vidhAna' nAsti / 15 AD devii| 16 AD deshaadgtessu| 17 A cke| 18 AD suurimiH| 19 P jIvati / 20 D kAkUH / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prbndhcintaamnniH| [ paJcamaH ityupaalbdhH| sa tadAtvatyaktasrastaraH khaM nindana kuddAlaM skandhe nivezya yAvattatra yAti tAvatkarmakarAn sphuTitasetuvandharacanAparAna samAlokya 'ke yUyam ?' iti pRSTAH 'bhavadbhAtuH kAmukAH' iti tairabhihite 'kApi madIyAH kAmukAH santi ?' iti pRSTe 'valabhyAM santI'ti te praahuH| atha so'pyavasare' sarvakhaM piThare Arogya taM mUnI dadhAnaH zrIvalabhImavApya gopurasamIpavartinAmAbhIrANAM 5 sannidhau nivasana atyantakRzatayA tai raGka iti dattAbhidhAnastArNamuTajaM vidhAya tadavaSTambhena yAvattasthau tAvatkazcitkArpaTikaHkalpapustakapremANena raivatakazailAdalAbunA siddharasamAdAya mAgematikrAman kAkUryatumbaDIti siddharasAda'zarIriNIM vANImAkarNya vismayasmeramanA jAtabhIvalabhIparisare tasya sacchadmano vaNijaH sadmaniraGka iti tannAma niHzakatayA tata sarasamalAba tatropanidhIcakre / sa svayaM zrIsomezvarayAtrAyAM gtH| kasminnapi parvaNi pAkavizeSAya cullIniyojitAyAM 10 tApikAyAmalAburandhrAdgalitarasavindunA hiraNmayIM tAM nibhAlya sa vaNig taM siddharasaM cetasA nirNIya tadalAvusahitaM gRhasarvasvamanyatra niyojya khaM gRhaM pradIpanena' bhasmIkRtya parasmin puragopure saudhaM nirmApya tatra nivasan , kadAcitprAjyAjyavikrayakAriNyAH sa khayaM ghRtaM tolayaMstadakSINaM nirIkSya ghRtapAnAdhaH kRSNacitrakakuNDalikAM vimRzya kenApi kaitavena tadvyatyayAdapa hRtya citrakasiddhiM svIcakAra / kadAcittasyAgaNyapuNyavaibhavavazAtsuvarNapuruSasiddhirajAyata / itthaM 15 trividhasiddhyA koTisaMkhyAni" dhanAni saMgRhyApi kadaryavaryatayA kApi satpAtre tIrtha vAnukampayA vA tasyAH zriyo nyAso dUre tiSThatu, pratyuta sakalalokasaMjihIrSayA tAM lakSmI sakalasyApi vizvasya kAlarAtrirUpAmadarzayat / 203) atha vasutAyA ratnakhacitakAJcanakaGkatikAyAM rAjJA svasutAyAH kRte prasabhamapahRtAyAM tadvirodhAnurodhAtsvayaM tatra mlecchamaNDale gatvA valabhIbhaGgAya tadyAcitAH kAJcanakoTIstasya 20 nRpakoTIrasya samaya prayANamacIkarat / tadanupakRtastu ekaH" chatradharo nizAzeSe suptajAgradavasthe'vanIpatau" pUrvasaGketitena kenApi puMsA samamityAlApamakarot-'asmatsvAminAM mantre" mUSako'pi nahi / yadayamazvapatirmahImahendraH kenApyajJAtakulazIlenAsAdhunA sAdhunA vApi vaNijA nAmakarmabhyAM raNa preritaH sUryaputraM' zilAdityaM prati yazcacAle ti pathyAM tathyAM tadvAcamAkarNya kiJcicetasi vicintayan tasminnahani nRpaH prayANakavilambamakarot / atha 25 raGkaH sAzaGkastadvRttAntaM nipuNavRttyAvagamya kAzcanadAnena tasya kAzcanatRptimAsUtrya punaH parasminpratyUSe vicAryAvicArya vA kRtaprayANo'yaM mhaanrendrshclitH| 'siMhasyaikapadaM yatheti nyAyAcalita eva rAjate / yataH 239. mRgendraM vA mRgAriM vA hari vyAharatAM janaH / tasya cobhayathA brIDA lIlAdalitadantinaH // ityasya svAmino niHsImaparAkramasya sanmukhe kaH sthAsyatIti tadrAi protsAhavAn mle30 cchapatirbherIninAdabadhiritarodAkandaraM prayANamakarot / itazca tasminnavasare" valabhyAM zrIcandra 1P'spyavasare' nAsti / 2 D smiipe'vst| 3 P dttsngketH| 4 P 'pustaka' nAsti / 5P kaakuuyaa| 6D 'siddharasAt' naasti| 7D pradIpakena / 8 AD gopure| 9AD akssyN| 10 P vicaary| 11 D saMkhyAbhidhAnAni / 12 D 'kAJcana' nAsti / 13 AD naasti| 14 'tasya nRpakoTIrasya' sthAne D 'asmai'| 15 AB ekcchtrdhro| 16 P pRthiviiptau| 17 P mntrii| 18 AD mUrkhaH ko'pi| 19 P sUryAtmajaM / 20 P saatngkH| 21 P nAsti / 22 P hNsiN| 23 AD dvympi| 24 P kriiddaa-| 25 D vaasre| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] prkiirnnkprbndhH| prabhabimbamambAkSetrapAlAbhyAM sahitamadhiSThAtRbalAdgaganamArgeNa zivapattanabhuvi bhUSaNIvabhUva / rathAdhirUDhA apratimA zrIvarddhamAnapratimA cAdRSTavRttyAdhiSThAtRbalena saJcarantI pathi AzvinIpUrNimAsyAM zrImAlapuramalaMcakAra / anyA api sAtizayA devamUrtayo yathocitaM bhuubhaagmlNckruH| tatpUrdevatayA ca zrIvarddhamAnasUrINAM cotpAtajJApanAvasare 240. kA tvaM sundari jalpa devisadRze ! kiM kAraNaM rodiSi ?, bhaGga zrIvalabhIpurasya bhagavan ! pazyAmyayaM pratyayaH / bhikSAyAM rudhiraM bhaviSyati payo labdhaM bhavatsAdhubhiH sthAtavyaM munibhistadeva rudhiraM yasminpayo jAyate // evamutpAteSu saJjAyamAneSu purIparisaraM prApteSu mlecchasainyeSu dezabhaGgasamAsAditapaGkena raGkena paJcazabdavAdakAn kanakavitaraNairbahudhA vibhedya tasya yasyArohaNakAla eva taiH kriyamANe 10 pratizabdasAMrAviNe tArthyavaduDDIya tasmiMstAkSye divamutpatati, kiMkarttavyatAmUDhaH sa zilAdityastairnijanne / tadanu tailIlayaiva valabhIbhaGgaH suutritH| 241. paNasayarIvAsasayaM tinnisayAI aikkameUNa / vikkamakAlAu tao valahIbhaGgo samuppanno // // iti zrIzilAdityarAjJa utpattistathA raGkotpattistatkRto valabhIbhaGgazceti prabandhatrayam // 204) atha zrIratnamAlanagare zrIratnazekharo nAma rAjA / sa kadAcidigyAtrApratyAvRttaH purapra-15 vezamahotsave vipaNizreNiM zRGgAritAM mRgayamANaH kasminnapi have kASThapAtrIyutaM kuddAlamAlokya saudhapravezAnantaraM prAbhRtapANau mahAjane samAyAte 'sukhino yUyam ?' iti nRpAlApAnantaraM taiH 'na sukhino vayamiti vijJapte vibhramabhrAntacittastAn visRjya kasminnapi niyaMJjanAvasare purapradhAnAnAhaya 'kiM na sukhino yUyam ?' iti pRSTAH |api ca kASThapAtrIyutakuddAlasyorvIkaraNakAraNamanuyuktAste iti vijJapayAmAsuH-'yatra khAminA kASThapAtryAdikamavadhAritaM,"sa vittezvaraH svavitta-20 saMkhyAmajAnan kASThapAtrikayaiva" khavittasaGkalanAM jJApayituM saGketaM cakre tathA ca na sukhino vayamiti svAminaH santAnAbhAvAt / koTIdhvajakulAkulaM nagaramidaM svAminA cirakAlalAlitamanvayAbhAvAtkena parAM koTI nIyata ?' iti purAtanasyAntaHpurasya vandhyAtvaM buddhyA nidhAya nRpavaMzavRddhaye nautanamantaHpuraM cikIrSavaH svAmino'numatyA puSyArkadine" kenApi pradhAnazAkunikena samaM zakunAgAraM prAptAH / kAmapi durgatanitambinImAsannaprasavAM kASThabhAravAhanaikavRttiM zirodhirUDhadu-25 rgAmAlokya zakunavit tAmakSatAdibhirabhyarcayan , taiH kimetaditi pRSTaH prAha-'yaH kazcidasyA AdhAne putraH sa evAtra nRpo bhAvI, cebRhaspatimataMpramANami'tyasambhAvyaM vRttAntamamumamanyamAnAH mAnonnatAya" nRpAya vyAghuTya yathAvasthitaM tatsvarUpaM niveditavantaH / atha khedameduramanA nRpa AptapuruSaistAM ga pUrIkA prArabhyamANAmiSTaM daivataM smaretyabhihite sA maraNabhayavyAkulA pradoSakAle yAvattAnanujJApya zaGkAbhaGgaM kurute tAvatsA prasUtaM putraM tatra parityajya punarupAgatA gartA-30 1D naasti| 2 P viirprtimaa| 3P bhuumiH| 4 AD myahaM / 5 D pratyayaM / 6 D bhavet / 7 P turagasya / 8P'vAsasaya sthAne 'vAsAI'; tathA 'tiNNisayAI tiSNisayAI' iti dvitvam / * asyAH paMkyAH sthAne P Adarza // iti zilAdityaprabandhaH // ' etAvatyeva pNktiH| 9 D 'citta' nAsti / 10 D tAvad / 11 D nirjnaa| 12 D pRsstte| 13 D paacyaamekmevmvdhaarit| 14 DOpaatrikaiH| 15 P vaasre| 16 P mAnonnataye nRptye| Jain Education Intemational Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNiH | 110 [ paJcamaH pUrIkRtya punarapi rAjJe vijJapayAMcakruH / atha kAcinmRgI sandhyAdaye'pi payaHpAnaM kArayantI tamanudinaM vRddhimantaM kArayAmAsa / tasminnavasare devyA mahAlakSmyAH purataSTaGkazAlAyAM hariNyAzcaturNAM pAdAnAmadhaH zizurUpaM nANakaM nUtanaM saJjAyamAnamAkarNya kacinnavIno nRpa utpanna iti prasRtayA vArttayA zrIratnazekharaH sainyAni pratidizaM taM zizuM vizasituM prAhiNot / tairyatnAdevalokya labdho5'pi bAlahatyAbhItaiH sa sAyaM puragopure gokulakhuraravairyathArya bAlo vipannaH san khayamapavAdAya na bhavatIti dUrasthairyAvanmuktastAvattatrAyAtaM gokulaM taM mUrttimantaM puNyapuJjamiva bAlamAlokya taireva padaiH stambhitamiva tasthau / atha pAzcAtyapakSAtpuro bhUya vRSabho vRSabhAsuraM taM zizuM padAnAmantarAle nidhAya godhanaM sakalamapi prerayAmAsa / atha taM vRttAntaM nRpo'vadhArya taiH sAmantanagalokaistaM bAlamAnIya putrIyamANaH zrIpuJja iti dattAbhidhAnaH pravarddhayAmAsa / 10 205) atha zrIratnazekhare rAjJi divaM gate tasya rAjJaH kRtAbhiSekasya sAmrAjyaM pAlayataH putrI samajani / sA ca sampUrNa sarvAGgAvayavasundarA'pi kapimukhI / tena vairAgyeNa viSayavimukhatAM vibhrANA zrImati nAmadheyaM babhAra / sA kadAcijjAtajAtismRtiH pituragre svaM pUrvabhavaM niveditavatI - 'yadahamadAdrau purA kapipatnItvamanubhavantI kasyApi zAkhina ekasyAH zAkhAyAH zAkhAntaraM saJcarantI kenApi tadatulyena zilpena viddhatAluH paJcatvamAsadam / tadadhovarttini 15 kAmitatIrthakuNDe yAvadgulitaM vapuH papAta tAvattIrthAtizayAnmAmakaM vapurmAnuSAkAramabhavat / yanmastakaM tu tattathaivAste tenAhaM kapivadanA / atha zrIpuJjanRpastasyAstanmastakaM kuNDe prakSepayituM nijAnAsapuruSAnsamAdideza / taistu sucirAttatra tadavasthaM vilokya tathAkRte sA zrImAtA mAnavAnanA samajani / tataH prabhRti sA mAtarapitarAvanujJApyA'rbudasaMkhyaguNA tasminnevA'rbude tapasyantI, kadAcidgaganagAminA yoginA dadRze / sa ca tatsaundaryApahRtahRdayo gaganAduttIrya 20 premAlApa pUrvakaM ' tvaM mAM kathaM na vRNoSi ?' iti pRSTA setyavAdIt - 'sAmprataM tAvatkSaNadAyAH prathamo yAmo vyatItaH; turyayAmasya tAmracUDeSu rutamakurvANeSu yadyasminnage kayAcidvidyayA dvAdazapadyA hRdyAH kArayasi tato bhavantamabhikaM karomI'ti taduktisamanantarameva tatra karmaNi ceTakapeTakaM niyojya yAmadvayena nirmApite sarvapadyAnivahe, zrImAtA khazaktivaibhavena kRtakatAmracUDaravaM kArayantI, tenAgatya 'vivAhAya sajjIbhavetyabhidadhe / 'tava padyAyAM niSpAdyamAnAyAM 25 kukkuTaravaH samajaniSTe'ti tayokte 'bhavanmAyayA kRtakaM kRkavAkuravaM ko na vetti ?' ityuttaraM dadAnaH, sa saritIre tajjAmyo paDhau kitavivAhopahAraH, zrImAtrA 'samastavidyAmUlaM tatrizUla mihaiva vihAya pANipIDanAya sannihito bhave' tyAhUya, premopahRtacittatayA tattathA kRtvA sAmIpyamupAgataH / tatpAdayoH kRtakAn zuno niyojya hRdaye tena trizUlenAhatya mAritaH " / itthaM niHsImazIlalIlAyitena svaM janmAtivAhitavatI / tasyAmakhaNDazIlAyAM vyatItAyAM zrIpuJjarAjA 30 tatra zikharabandharahitaM prAsAdamAkArayat / yataH SaNmAsAnte tasya gireraMdhobhAgavarttI arbudanAmA nAgo yadA calati tadA parvatakampo bhavati / ataH zikhararahitAstatra sarve'pi prAsAdAH / // iti zrIpuJjarAja tatputrI zrImAtA -prabandhaH // 1 ' yatnAd' sthAne D ' yantra tantra' / 2 P sarva 0 / 3 'sAmantanagaralokaistaM' sthAne D 'samaM tamaparetaM lokairvijJaptazca taM ete zabdAH / 4 P nAma / 5P arbude girau / 6 BP nAsti / 7 D 'bhAsa' nAsti / 8D papraccha / 9 D nAsti / 10 D abhISTaM / 11 P vyApAditaH / 12 P parvatasya / For Private Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza: prakIrNakaprabandhaH / -- 206) kadAciccauDadeze govarddhano nAma rAjAbhUt / tatra' stambha nibaddhA sabhAmaNDapapurato nyAyinA hanyamAnA nyAyaghaNTA ninadati / anyadA tasyaikasUnoH kumAreNa rathArUDhena pathi saJcaratA'jJAtavRttyA kazcidvatsataraH pathi vyApAditaH tanmAtA saurabheyI nayanAbhyAmarjasramazrUNi varSantI svaparAbhavapratIkArAya zRGgAgreNa nyAyaghaNTAmavIvadat / taghaNTATaGkAraM nRpo nizamyArjunakIrtistamarjunIvRttAntaM mUlato'vagamya nijaM nyAyaM parAM koTimAropayituM prAtaH svayaM syandane 5 nivizya priyaputro'pi tamekameva putraM pathi niyojya tadupari tAM dhenuM sAkSIkRtya' rathaM bhrAmayAmAsa / tasya bhubhUjaH sattvena tasya sutasya bhUyasA bhAgyavaibhavena rathasya rathAGge samuddhRte sa kumAro na vipnnH| // iti govarddhanapaprabandhaH // 207) atha kAntyAM puri purA purANanRpatizciraM rAjyaM nirgarvaH kurvan , kadAcinmatisAgarAbhi-10 dhAnena priyasuhRdA mahAmAtyenA'nugamyamAno rAjapATikAyAM vrajana , viparyastAbhyastena turaGgeNa nRpe'pahriyamANe caturaGgacamUcake krameNa davIyasi saJjAyamAne'pyatijave javane'dhirUDhastadAnupadikaH sacivaH kiyatyapi bhUbhAge ullavite sati mArgollaGghanaparizramAdatyantasukumAratayA rudhirapUritatvAdvipanne nRpatI kRtAnantarakRtyA, taM turaGgamaM tadveSaM ca sahAdAya pradoSasamaye puraM pravizan , rAjyasyAnusandhAnacikIH sImAlabhUpAlabhayAtkamapi nRpateH savayasaM sarUpaM ca kulAlamAlokya 15 tadveSArpaNapUrva turage'dhiropya saudhapravezAnantaraM devyai taM vyatikaraM nivedya, sacivena puNyasAra iti nAma" vidhAya sa eva nRptiicke| itthaM kiyatyapi gate kAle sa sacivazvamUsamUhavRtaH pratinRpati prati pratiSThAsuH khapratihastakaprAyaM kamapi pradhAnapuruSaM nRpatisevAkRte niyojya khayaM dezAntaravihAramakarot / atha sa pRthivIpatiniraGkuzo vezyApaMtiriva khairavihArI tadanantaraM purakumbhakArAnsamastAnAhUya mRnmayAn hayAn karikalabhakarabhavRSabhAdIMzca nirmAya taiH samaM ciraM cikrIDa 120 evaM sthite samastarAjalokasyAvahelanAM nRpaternizamya tataH skandhAvArAt sa sacivaH khalpaparicchado nRpamupetyetyavAdIt-'yastvamidAnImevAvismRtakArubhAvaH svabhAvacalAcalatayA~ yadi kAmapi maryAdAM na manyase, tadA tvAM nirviSayIkRtya kamapyaparaM kulAlabAlaM bhUpAlaM kariSyAmI'ti taduktikruddhaH sa nRpaH sabhAyAmupAMzubhUmau 'ko'tra bhoH ?' iti vyAhRtisamanantarameva sajIvabhUtaizcitrapadAtibhiH sa sacivaH sandAnitaH / tadasambhAvyaM mahadAzcarya "vimRzya tatprabhuprabhAvAvirbhAvaca- 25 matkRtacittastatpadayornipatya khaM mocayitumatyarthamabhyarthayan nRpeNa tathA kArite sa sabhaktikaM vijJapayAmAsa- bhavataH sAmrAjyadAne nimittamAtro'ham, tava prabhAvAdAlekhyarUpANi api sacetanIbhUyetthaM nidezavazaMvadAni bhavanti tatra prAkRtAnyeva karmANi kAraNamata eva bhavAnpuNyasAra iti sAnvayanAmA / // iti punnysaarprbndhH|| 30 .. 1 AB tadIya0, D tdaayH| 2 BP nyAyena / 3 AD nAsti / 4 P 'ajasraM' nAsti / 5 P taM ghaNTAninAdaM / 6 AD nivezya / 7 D sAkSAtkRtya / 8 P gacchan / 9 D viparyastadhvastena / 10P vinA naanytr| 11 D shriimaal| 12 P naamdheyN| 13 P naasti| 14 AD nivedy| 15 A vazA0; P vizA0, Db vezA0; B vshaarthH| 16 P samagrAn / 17 P vihAya nAnyatra 'vRssbh| 18 P prikrH| 19 P shjcltyaa| 20 P kupitH| 21 D sjjiibhuuH| 22 P iti vimRzan / 23 BP prAktanAni / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 prbndhcintaamnniH| [ patramA 208) atha purA kusumapure nagare nandivarddhananAmA rAjakumAro nijaMcchatradhareNa samaM dezAntaravilokanakutukI pitarAvanApRcchaya yadRcchayA gacchan pratyUSakAle kApi pure praaptH| tatrA'putriNi nRpatI paJcatvamupAgate sati sacivairabhiSiktaH padahastI nirkhile'pi nagare yadRcchayA bhrAma bhrAmaM sa sambhramaM ttraagtH| taM nRpaMkumAramAsannamapi duHkhamamiva vismRtya paraM chatradharamabhyaSi5 zcat / sa ca tatpradhAnairmahatA mahotsavena puraM pravezyamAno rAjakumAramapi tayaiva mahatyA pratipattyA saha gRhItvA saudhaM gataH / 'ahaM rAjalokasya khAmI tvaM tu mama' ityucitairupacAravacanaistamantaritamArarAdha / sa tu rAjA rAjaguNAnAmano niravadhidurmedhA varNAzramapAlanAparizramAnabhijJo yathA yathA prajApIDanaparaH sAmrAjyaM kurute tathA tathA pazupatimUrdhA vidhRtarAjeva sa kumAraH pratidinaM hIyate / kasminnapyavasare taM tathAsthitaM kumAraM sa nRpatistattanutAhetuM pRcchan 'durmedhatayA tvaM 10 yatprajAH pIDayasi tenAtyantamanaucityena kRzatAmAvahAmi / 242. vAso jaDANa majjhe dujIhI saamisvrnnpNddilggaa| jIvijai ta lAho jhINatte vimhao" kIsa // iti mayA gAthArthaH satyApito'stIti tadvacanAnantaraM 'yadasyAH prajAyAH pApaniratAyA apuNyodayenAvazyaMbhAvipIDanAvasare'haM nRptiikRtH| yadi prajAyAH paripAlanA lokezo'bhyalikhiSyattadA bhavata eva paTTahastI paTTAbhiSekamakariSyaditi taduktiyuktibhyAM bheSajAbhyAmiva nigRhIta15 ruka sa kumAro vapuHpIvaratAM babhAra / // iti krmsaarprvndhH|| 209) atha gauDadeze laSa(kha)NAvatyAM nagaryA zrIlakSmaNaseno nAma nRpatirumApatidharanAmnA" sacivena sarvabuddhinidhAnena" cintyamAnarAjyazciraM rAjyaM cakAra / sa tvanekamattamAtaGgasainyasaGgAdiva madenAndhatAM dadhAno mAtaGgIsaGgapaGkakalaGkabhAjanamajani / umApatidharastu tadvyatikaramava20 gamya prakRtikrUratayA ca svAmino'nAkalanIyatAM ca vicintya prakArAntareNa taM bodhayituM sabhAmaNDapabhArapaTTe guptavRttyAmUni kAvyAni lilekha243. zaityaM nAma guNastavaiva tadanu svAbhAvikI khacchatA kiM brUmaH zucitAM bRjantyazucayaH sparzAttavaivApare / kiM cAtaH paramasti te stutipadaM tvaM jIvitaM dehinAM tvaM cennIcapathena gacchasi payaH kastvAM niroDhuM kssmH|| 244. tvaM cetsazcarase vRSeNa laghunA" kA nAma digdantinAM vyAlaiH kaGkaNabhUSaNAni tanu hAnina hemnAmapi / 25 mUrdhanyaM kuruSe jaDAMzumayazaH kiM nAma lokatrayIdIpassAmbujabAndhavasya jagatAmIzo'si kiM brUmahe // 245. chinnaM brahmaziro yadi prathayati preteSu sakhyaM yadi kSIvaH krIDati mAtRbhiryadi ratiM dhatte zmazAne yadi / sRSTvA saMharati prajA yadi tathApyAdhAya bhaktyA manastaM seve karavANi kiM trijagatI zUnyA sa evezvaraH / / 246. etasminmahati pradoSasamaye rAjA tvamekastato lakSmImamburuhAM pidhAya kumude ki no" tanoSi shriyH| yadrAhI sthitiratra yacca sumanaHzreNISu sambhAvanA tvaM tAvatkatamo'si tattirayituM dhAtApi naiva kSamaH / / 1AD naasti| 2 AD 'nija' nAsti / 3 BP drshnH| 4P prbhaatH| 5 P skle'pi| 6 'bhrAmaM bhrAma sasambhrama' sthAne D 'babhrAma'; A 'sa bhrmn'| 7AD gtnRp| 8 P mhen| 9AD 'parizrama' nAsti / 10 D nAsti / 11 AD dojiihaa| 12 P saamijhttH| 13 P vri| 14 AD jhiinnite| 15 D vimhio| 16 D 'nAnA' nAsti / 17 AD nidhinaa| 18 D madAndhatAM / 19 D anaaloknii| 20 P bhvnti| 21 P sparzana yasthApare / 22 AD lghutaa| 23 P kurusse| 24 BP naa| 25P yatra / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 prakAzaH] prkiirnnkprbndhH| 247. sidvattasadguNamahArhamanaya'mUlyakAntAghanastanataTocitacArumUrne / AH pAmarIkaThinakaNThavilagnabhagna hA hAra hAritamaho bhavatA guNitvam // kasminnapi sarvAvasaraprastAve' tAni vIkSya tadarthamavagamya tasminnantardRSaM dadhau / yataH248. prAyaH samprati 'kopAya sanmArgasyopadezanam / vilUnanAsikasyeva yadvadAdarzadarzanam // iti nyAyAtsAmarSatayA taM padabhraSTaM cakAra / / atha sa nRpatiH kadAcidrAjapATikAyAH pratyAvRtto duravasthamekAkinamupAyavidhuramumApatidharaM taM vIkSya krodhAdvadhAya hastipakena hastinaM prerayAmAsa / sa tu niSAdinaM prati prAha-yAvadahaM rAjJo'gne kizcidvacmi tAvajavAnnivAryatAM gjH|' tadvacanAttena tathAkRte umApatidharaH prAha249. nagnastiSThati dhUlidhUsaravapurgopRSThimArohati vyAlaiH krIDati nRtyati sravadasRg carmodvahan dntinH| AcArAddhahirevamAdicaritairAbaddharAgo haraH santo nopadizanti yasya guravastasyedamAceSTitam // 10 iti tadvijJAnAGkuzena vazaMvadamanogajo nijacaritre kiJcitsAnuzayaH khamamandaM nindastavyasanaM zanairniSidhya taM punareva pradhAnIcakAra / // iti lakSmaNasenomApatidharayoH prbndhH|| 210) atha kAsinagaryAM jayacandra" iti nRpaH prAjyasAmrAjyalakSmI pAlayan paGguriti birudaM babhAra / yato yamunA-gaGgAyaSTiyugAvalambanamantareNa camUsamUhavyAkulitatayA kApi gantuM na prabha-15 vati / kasminnapyavasare tatra vAstavyasya kasyApi zAlApateH patnI sUhavanAnI saundaryanirjitajagatrayastraNA, bhISmagrISmatoM jalakeliM vidhAya surasarittIre tasthuSI sA khAnAkSI, vyAlamaulisthitaM khaJjanaM vIkSya tamasambhAvyaM zakunaM kasyApi dvijanmanaH lAtumAyAtasya padornipitya tadvi- . cAraM pprcch| sa nimittavit 'cenmadAdezaM sadaiva tanuSe tadA tava vicAramahaM nivedayAmIti tenoktA tava pitRnirvizeSasya mAnyAmAjJAM sadaiva mUrdhA tAM vahAmI ti pratijJAparAyAstasyAH 20 'saptame'hani tvamasya nRpateragramahiSI bhaviSyasIti Adizya dvAvapi yathAgataM jgmtuH| atha nimittavidA nirNIte vAsare sa rAjA rAjapATikAyAH pratyAvRttaH kApi rathyAyAM nepathyavihInAmapi agaNyalAvaNyapuNyAGgIM tAM zAlApatibAlAM vilokya svacittasarvakhacaurImUrIkRtyAgramahiSIM ckaar| tadanu tayA kRtajJayA" vighaM prati khAM pratijJA smarantyA nRpAya tasmin vidyAdharanimitte vijJapte paTahapraNAdapUrva tasmin vidyAdhare AhUyamAne, vidyAdharAbhidhAnAnAM dvijAnAM saptazatI- 25 mAgatAM vilokya tamekamupalakSitaM pRthak kRtvA zeSeSu yathocitaM satkRtya visRSTeSu nRpatiH 'yathepsitaM prArthaye ti vidyAdharaM vipadvidhuraM prAha / rAjAdezapramuditena tena 'aGgasevA sadaivAstu' iti prArthite nRpatinA tatheti pratipanne, tasya niravadhicAturya paryAlocya sarvAdhikArabhAre" dhurandharo vyadhAyi / sa ca krameNa sampannasampan nijadvAtriMzadavarodhapurandhrINAmanuvAsaraM jAtyakarpUrapUrAbha + idaM padyaM P Adarza nopalabdham / 1 D ksminnpyvsr| 2 P smye| 3 P nirIkSya / 4 D santi prakopAya / 5 P vizuddhAdarza0 / 6 P nAsti 'upaayvidhurN'| 7 P vihAya nAnyatra 'umaaptidhrN'| 8 P vyApArayAmAsa / 9 D rAgAhare / 10 D caritraikavit / 11 P jytcndr| 12 P 'prAjya' nAsti / 13 P dvijsy| 14 D sAmAnyA myaajnyaa| 15 AD kRtjnytyaa| 16 AD viprprtijnyaa| 17 P srvvyaapaarbhaare| 15 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 [ paJcamaH raNAni kArayan prAcyAni nirmAlyAnItyavakarakUpikAyAM tyAjayan sAkSAddaivatAvatAra iva divyabhogAn bhuJjAno'STAdazajaGghAMsahasrANAM brAhmaNAnAmabhilaSitAbhyavahAradAnAdanu svayamaznAti / prabandhacintAmaNiH / 211) atha kadAcit nRpatinA vaidezika bhUpatimabhiSeNayituM caturdazavidyAdharo vidyAdharo rAjAdezAdezAntarANyavagAhamAnaH kvacidindhanavihIne deze vihitAvAsasteSAM viprANAM pAkakAle 5 sUpakArANAM tailAbhyaktavastradukUlAnyevendhanIkurvan tAnviprAn ruTyaiva bhojayAmAsa / atha pratiripuM nirjitya jitakAsitayA vyAvRtya prAptanijapurIparisaraH piNyAkAbhilASAt dukUlajvAlanena kupitaM bhUpatimavagamya svaM gRhamarthibhirluNTApya tIrthopAsanavAsanayA saJcaran, Anupadikena nRpatinanunIyamAno mAnonnatatayA nRpaterAzayaM khAbhilASasambhavena nivedya, kathaMkathaMcidApRcchaya nijamavasAnamasAdhayat / 10 212) tadanantaraM sUhavadevyA nijAGgajasya kRte yuvarAjapadavIM yAcito nRpaH 'saGgRhiNIputrAyAsmadvaMze rAjyaM na yujyate' iti bodhitA nRpatiM jighAMsumlecchAnAhUtavatI / atha sthAnapuruSANAM samAyAtavijJaptikayA taM vyatikaramavadhArya labdhapadmAvatIvaraprasAdaM sAdaraM kamapi digvAsasaM nimittaM pRSTavAn / sa padmAvatyAH sapratyayaM mlecchAgamaniSedharUpasamAdezaM nRpatervijJaptavAn / atha kiyaddinAnAM prAnte tAn saMnihitAnAkarNya sa AzAmbaraH kimetaditi pRSTastasyAmeva nizi 15 nRpatipratyakSaM padmAvatyAH puro homamArabhata / atha niravadyAkRSTividyayA homakuNDAjvAlAmAlAntaritA pratyakSIbhUya zrIpadmAvatI turuSkAgamaniSedhamuktavatI / atha sAmarSaH kSapaNakastAM karNayodhAnubandhA 'teSu saMnihiteSu kiM bhavatyapi vitathaM brUSe ?' iti tenopAlambhitA satI saivamavAdIt- 'tvaM yAM padmAvatImatIva bhaktyA pRcchasi sA'smatpratApabalAtpalAyAMcakre / ahaM tu mlecchagotradaivataM mithyAbhASaNena lokaM vizvAsya mlecchairvizvAsaM kArayAmI' tyudIrya tasyAM tiro20 hitAyAM mlecchasainyena prAtarvArANasIM veSTitAM ceSTayA jAnan taddhanudhvanaizcaturdazazatI mitanikhAnayugmanisvane'pahute bale sati prabalamlecchabalaMvyAkulIkRtamanAstaM sUhavadevyA aGgajaM nijagaje " niyojya jAhnavIjale sa rAjA " mamajja | // iti jayacandraprabandhaH // 213) atha jagaddevanAmA kSatriyaH trividhAmapi vIrakoTIratAM bibhrat, zrIsiddhacakravarttinA 25 sammAnyamAno'pi " tadguNamantravazIkRtena nRpatinA paramarddizrIparamarddinA samAhUtaH soparodhaM pRthvIpurandhrI kuntalakalApakalpaM kuntalamaNDalamavApya yAvattadAgamaM zrIparamarddine dvAHstho nivedayati tAvattatsadasi kAcidviTavanitA vivasanA puSpacalacalanakAM" nRtyantI tatkAlamevottarIyaM samAdAya sApatrapA sA tatraiva niSasAda / atha rAjadauvArikapravezitAya zrIjagaddevAya parirambhapriyAlApaprabhRti sanmAnadAnAdanu pradhAnaparidhAnadukUlaM lakSyamUlyAtulyodbhaTapaTayugaM prAsAdIkRtya tasmin 30 mahArhAsananiviSThe sabhAsambhrame bhagne sati nRpastAmeva viTanaTIM" nRtyAyAdideza / atha sA au 3 P bahirdattAvAsa0 / 4 BD a 1 D ' jaMghA' nAsti; De saMkhyA0 / 2 D caturdazavidyAdharo'pi preSito dezAd0 / 5 P AzAvasanaH / 6P vidhRtya / 7 P nAstyetatpadaM / 8 P dhanuSTaGkAraiH / 9 AD. kula0 / 10 AD nije 11 P vihAya 'rAjA' sthAne 'gajaH' 12 P jayatacandra0 / 13D sanmAnyo'pi / 14 P paramarddinA / puSpacalanakA / 16 D nAstyeSa zabdaH / 17 P viTavanitAM / 15 D patiM / gaje / For Private Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prakAza: prakIrNakaprabandhaH / 115 cityaprapaJcacaJcazcaJcaccAturyadhuryA 'zrIjagaddevanAmA jagadekapuruSaH sAmprataM samAjagAma tattatra vivasanAhaM jihemi / striyaH strISveva yatheSTaM ceSTante' iti tasyA lokottarayA prazaMsayA pramuditamAnasastaM nRpaprasAdIkRtaM vasanayugaM tasyai vitIrNavAn / / atha zrIparamardiprasAdato dezAdhipatye saJjAte sati RNagrastastadupAdhyAyaH zrIjagaddevasya milanAya samAgataH kAvyamidaM prAbhRtIcakAra / tadyathA250. *akSatrakSatavAlino bhagavataH kasyApi saGgItakavyAsaktasya ca tasya kuntalapateH puNyAni manyAmahe / ekaH kAmadudhAmadugdha marutaH sUnoH subAhudvayIM pratyakSapratipakSabhArgava bhavAnanyasya cintaamnniH|| asya kAvyasya pAritoSike tasmai sa sthUlalakSo lakSArddha vitatAra / 251. cakraH papraccha pAnthaM kathaya mama sakhe kvAsti kiM sa pradezo vastuM no yatra rAtrirbhavati bhuvi cirAyeti sa pratyuvAca / nIte merau samAptiM kanakavitaraNaiH zrIjagaddevanAnA sUrye'nantahite'smin katipayadivasairvAsarAdvaitasRSTiH // 252. kSoNIrakSaNadakSadakSiNabhuje dAkSiNyadIkSAgurau zreyaHsamani dhanyajanmani jagadeve jagaddAtari / varttante viduSAM gRhAH pratidinaM gandhebhagandharvayorAlAnadrumarajudAmaghaTanAvyagrIbhavakikarAH // 253. tvayi jIvati jIvanti balikarNadadhIcayaH / dAridyaM tu jagaddeva ! mayi jIvati jIvati // 15 254. daridrAn sRjato dhAtuH kRtArthAn kurvatastava / jagadeva ! na jAnImaH kasya hasto viraMsyati / 255. jagadeva ! jagaddevaprAsAdamadhitiSThataH / tvadyarza zivaliGgasya nakSatrairakSatAyitam // [174] *kIrtiste jAtajADyeva caturambhodhimajanAt / pratApAya jagaddeva ! gatA mArtaNDamaNDalam // [172] *khasti kSatriyadevAya jagaddevAya bhUbhuje / yadyazaHpuNDarIkAntargaganaM bhramarAyate // [176] *ekaH kSmAcakrapIThe vitarati kanakaM zrIjagaddevadevo yAjA dInAH sahasraM satatamiti mano mA viSAdAspadaM bhuuH| AdityAH kiM kiyantaH prabalatamatamastomamajajjanaugha prANatrANaprayANapravaNaharikhurakSuNNadikcakravAlAH // 256. agAdhaH pAthodhiH pRthu dharaNipAtraM vibhu nabhaH samuttuGgo meruH prathitamahimA kaittbhripuH| jagaddevo vIraH suratarurudAraH surasarit pavitrA pIyUSadyutiramRtavarSIti na navam // 'na navamiti jagaddevArpitA samasyA paNDitena puuritaa|| [177] *tathyA pArthakathA vRthA balirayaM zakro'vanau bhUcaro lokaH samprati sAhasAGkacaritAzcarye'pi mandAdaraH / dRSTaH kaMsaripurna kalpataruNA zUnyaM mahImaNDalaM / zocyo na smaravigrahastvayi jagaddeve jgddaatri|| [178] *yadAyaM durvAraH kirati kiraNazreNimanizaM yazaHprAleyAMzurdizi dizi jagaddeva ! bhvtH| tadA sarva rAkAmayasamayamAlokya bhuvanaM kuhUzabdo jAtaH piknikrknntthaikshrnnH|| ... 1D cnycu-caaturyH| 2 P stii| 3 D naastyettpdN| * D pustake idaM padyaM mUlagranthe na lbhyte| 4 D panaM / 5 P shrii| 6 AD svyshH| 7 P pRthuravanipAtraM / * etaccidvAGkitAni padyAni P Adarza evoplbhynte| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prabandhacintAmaNiH / [paJcamaH [179] *satrAsA iva sAlasA iva lasadgarvA ivArdrA iva vyAjihmA iva cakritA iva puro bhrAntA ivArtA iva / tvadrUpe nipatanti kutra na jagadevaprabhoH subhruvAM vAtyAvartananartitotpaladaladroNiguhIdRSTayaH // ___ ityAdIni bahUni kAvyAni yathAzrutaM jJAtavyAni / - atha zrIparamardimedinIpateH paTTamahAdevI zrIjagaddevasya prtipnnjaamiH| kadAcit rAjJA'sImA5 labhUpAlaparAjayAya prahitaH zrIjagaddevo devArcanaM kurvan chalaghAtinA parabalena nijaM sainyamupadrutaM zRNvan tameva devatAvasaraM na mumoca / tasminnavasare praNidhipuruSamukhAjagaddevaparAjayamazrutapUrvamavadhArya mahiSI zrIparamardI prAha-'bhavadbhAtA saMgrAmavIratA'haMyutAM bibhrANo'pi ripubhirAMkrAntaH palAyitumapi na prbhuussnnurjni'| iti nRpatermAvidhaM noktimAkarNya pratyUSasandhyAkAle sArAjJI pratIcidizamAlokitavatI, rAjJA 'kimAlokase?' ityAdiSTe 'sUryodayami'ti; 'mugdhe! kiM sUryo10 dayo'parasyAM dizi kadAcijAghaTIti ?' sA tu 'virazciprapazcapratIpaH pratIcyAmapi pradyotanodayo durghaTo'pi ghaTate paraM kSatriyadevajagaddevasya bhaGgastu na' iti dampatyoH priyAlApe, devArcanAnantaraM jagadevaH paJcazatyA subhaTaiH samaM samutthitazcaNDAMzuriva tamaskANDam , kesarikizora iva gajayUtham , vAtyAvarta iva ghanAghanamaNDalaM nikhilamapi pratyarthipArthivaku(bolI helayaiva taddalayAmAsa / 214) atha sa paramardinAmA nRpo jagatyudAharaNIbhUtaM paramaizvaryamanubhavan nidrAvasaravarja rAtri15ndivaM nijIjasA vicchuritaM churikAbhyAsaM vidadhAno'zanAvasare pariveSaNavyAkulaM pratidinamekai sUpakAramakRpaH kRpANikayA nighnan SaSTyadhikena zatatrayeNa bhaktakArANAM varSe niSevyamANaH kopakAlAnala iti birudaM babhAra / 257. AkAza prasara prasarpata dizastvaM pRthvi pRthvI bhava pratyakSIkRtamAdirAjayazasAM yuSmAbhirujjRmbhitam / prekSadhvaM paramardipArthivayazorAzervikAzodayAdIjocchAsavidIrNadADimadazAM brahmANDamArohati // 20 ityAdibhiH stutibhiH stUyamAnazciraM sAmrAjyasukhamanubabhUva / 215) sa ca sapAdalakSIyakSitipatinA zrIpRthvIrAjena saha saJjAtavigrahaH samarAjiramadhirUDhaH khasainye parAjite sati kAndizIkaH kAmapi dizaM gRhItvA palAyanaparaH khAM rAjadhAnImAjagAma / atha tasya paramardipArthivasyApamAnitapUrvaH ko'pi tatpUrvasevako" nirviSayIkRtaH pRthvIrAjarAjasabhAmupetaH praNAmAnte 'kiM daivataM paramardipure vizeSAtsukRtibhirijyate ?' iti svAminAdiSTa25 statkAlocitaM kAvyamidamapAThIt258. mandazcandrakirITapUjanarasastRSNA na kRSNArcane stambhaH zambhunitambinIpraNatiSu vyagro vidhAtRgrahaH / nAtho naH paramaryanena vadananyasyena saMrakSitaH pRthvIrAjanarAdhipAditi tRNaM tatpattane pUjyate // iti stutiparitoSitaH sa rAjA taM yathepsitene pAritoSikeNAnujagrAha / sa ca trisaptakRtvastrAsitamlecchAdhipo dvAviMzatitamavelAyAM sa eva mlecchAdhipatiH pRthvIrAjarAjadhAnImupetya 30 nijadurddharaskandhAvAreNa samavAtsIt / trAsitamakSikeva bhUyo bhUyo ripurupaitIti nijanRpateraratiM ___1 P sheyaani| 2 D shriimaal| 3 D viirnaathtaaN| 4 P ripubhraa| 5 D mrmaabhighaatnH| 6 D 'kadAcit' nAsti / 7 AD 'ghanA-' nAsti / 1-1 etadantargataM vAkyaM P Adarza eva lbhym| 8 P bIjocchvAsitapakkadADimatulA / 9 D raajy| 10 D nAsti / 11 'paramAI' nAsti ADI 12 Domaanitsrvsevko| 18 D stbdhH| 14 A tadIpsitena / 1-1 etadantargatA paMktiH D pustake ptitaa| 15 D tatra / 16 P nRptiH| . Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 prakAzaH] prakIrNakaprabandhaH / manogatAmavagamya prabhoniHsImaprasAdapAtraM dvitIyamiva gAtraM tuGganAmA kSAtraM tejo vahan subhaTakoTikoTIraH svapratibimbarUpeNa putreNa samaM mlecchapateranIkaM pravizya tasthauM / nizIthasamaye tasya riporgurUdarAt paritaH khAdirAGgAradhagadhagAyamAnAM parikhAM nirIkSyAGgajaM jagAda-'asyAM mama praviSTasya pRSThe padaM dadAno mlecchapatiM nigRhANe ti piturAdezAnte 'kAryametanmamAsAdhyatamam , kiM ca nijajIvitAkAGkSayA piturvipattidarzanam ; tadahamasyAM vizAmi bhavanta eva tamantaM nyntu|' 5 ityuktvA tena tathAkRte khAmikAryaM paryAptaprAyaM manyamAnastamarAti lIlayA nigRhya ythaagtmaajgaam| vibhAtabhUyiSThAyAM nizi vipannaM khaM svAminaM nirIkSya paraM dainyaM dadhan mlecchasainyaM' plaayaaNcke| sa tuGgasubhaTastuGgaprakRtitayA nRpateH kadAcinna jJApayAmAsa / kasminnapyavasare rAjamAnyatayA nitAntaparicitAM tuGgaputravadhUmavadhUtamaGgalavalayAmAlokya sambhramAn nRpatinA pRcchayamAno'pi payodhiriva gambhIratayA maunamaryAdayA kimapyavijJapayan nijazapathadAnapUrvakaM 10 pRSTo nijaguNakathApanakaM duSkaramiti tathApi prabhorabhyarthanayA nivedyamAnamastItyabhidhAya taTTattAntaM pratyupakArabhIryathAvasthitaM nivedayAmAsa / 259. iyamuccadhiyAmalaukikI mahatI kApi ktthorcitttaa| upakRtya bhavanti niHspRhAH parataH pratyupakArazaGkayA' // // iti tunggsubhttprvndhH|| 15 216) atha kadAcittasya mlecchapateH sUnurnapatiH piturvairaM smaran , sapAdalakSakSitipatirvigrahakAmyayA sarvasAmagryA samupetaH pRthvInAthasya nAsIravIradhanurddharazaraiH prAvRSeNyadhArAdharadhArAsArairiva tasminsasainye'pi trAsite pRthvIrAjastadA tadAnupadikIbhAvaM bhajana , mahAnasAdhikRtapaJcakulena vyajJapi-karabhINAM saptazatyApi mahAnasaparispandaH sukhena nohyate, tataH kiyatIbhiH karabhIbhiH prabhuHprasIdatu' iti vijJapto nRpatiH 'mlecchapatimucchedya tadauSTrikamAcchidya bhavadabhyarthitAH karabhI: 20 prasAdIkariSyAmI'ti tatsambodhya punaH prayANaM kurvan somezvaranAmnA pradhAnena bhUyo bhUyo niSidhyamAnaH, tatpakSapAtabhrAntyA nRpatinA nigRhItakarNaH, tadatyantaparAbhavAt tasmin prabhau sAmarSoM mlecchapatiM prApya tadabhibhavaprAduHkaraNatastAn vizvastAna pRthvIrAjaskandhAvArasannidhau samAnIya, pRthvIrAjarAjJa ekAdazyupavAsakRtapAraNAdanu suptasya tannAsIravIraiH saha mlecchAnAM samarasaMrambhe saJjAyamAne nirbharanidrAnidrAyamANa evaM" turuSkairnRpatirnibadhya khasaudhe niitH| punarapyekA-25 dazyupavAsapAraNake nRpaterdevatArcanAvasare mleccharAjJA prahitaM patrapAtrIkRtaM mAMspAkaM gurUdarAntaniyujya tathaiva devatArAdhanavaiyagrye sati zunA'pahriyamANe tasmin pizite 'kiM na rakSasi?' yAmikairityabhihitaH, 'karabhINAM saptazatyA durvahaM yatpurA mama mahAnasaM tatsAmprataM durdaivayogAdIdRzIM durdazAM prAptamiti kautukAkulitamAnaso vilokayannasmIti tenokte 'kiM kAcidadyApi tvayyutsAhazaktiravaziSyata?' iti tairvijJapse 'yadi svasthAne gantuM labheta tadA darzayAmi vapuHpauruSamiti 30 yAmikairvijJapto mlecchabhUpatistatsAhasaM didRkSustadIyAM rAjadhAnImAnIya pRthvIrAjaM tatra rAjasaudhe 1D mivaamaanN| 2 P binA'nyanna nAstIdaM pdN| 3 AD vptuH| 4 AD 'parasainyaM' ityev| 5 P vihAya anyatra 'kathApanakaM' sthAne 'pAtakaM' shbdH| 6 BP dUrataH / 7 BP bhiirvH| 8 D naastyettpdN| 9D mlecchAdhipatInAM / 10 D 'eva' nAsti / 11 D ttr| 12 D tadaiva / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prbndhcintaamnniH| [paJcamaH yAvadabhiSekSyati tAvattatra citrazAlAyAM zUkaranivarhanyamAnAn mlecchAnAlokyAmunA marmAbhighAtenAtyantapIDitasturuSkapArthivaH pRthvIrAja kuThArazirazchedapUrva saMjahAra / // iti nRpatiparamardi-jagaddeva-pRthvIpatInAM prabandhAH // 217) atha zatAnandapure parikhIbhUtajaladhau zrImahAnando nAma rAjA, madanarekheti tasya 5 rAjJI / antaHpuraprAcuryAt 'tAM prati viraktacetA nRpatiriti, patisaMvananakarmanirmANavyApRtA nAnAvidhAn vaidezikAn kalAvidazca pRcchantI kasyApi yathArthavAdinaH satyapratyayasya kArmaNakarmaNe kizcitsiddhayogamAsAdya tatprayogAvasare 'matramUlabalAtprItiH patidroho'bhidhIyate / ' iti vAkyamanusmarantI satIva tadyogacUrNa jaladhau nyadhatta / 'acintyo hi maNimantrauSadhInAM 10 prabhAvaH' iti tadbheSajamAhAtmyAvazIkRto vAridhireva mUrtimAn nizi tAM nityamupetya reme / itthamakasmAdAdhAnavatIM pratIkaistadvidhairniIya sakopo bhUpo yAvattasyAH pravAsAdidaNDaM kamapi vimRzati tAvattasyAH saMnihite nidhananirbandhe pratyakSIbhUya 'jaladheradhiSThAtRdevatamahamiti khaM jJApayan mA bhaiSIriti tAmAzvAsya prati nRpaM prAha 260. vivAhayitvA yaH kanyAM kulajAM zIlamaNDitAm / samadRSTyA na pazyeta sa pApiSThataraH smRtaH // 15 iti tvAmavajJAkAriNaM pralayakAlamuktamaryAdayA sAntaHpuraparIvAraM durvAravAriNi majjayiSyAmi' iti bhayabhrAntAyA anunayaparAyA 'ayaM madIya eva sUnuH, tadasmai sAmrAjyocitAM navyAM bhuvamahameva dAsyAmI tyabhidhAya kacit kvacit payAMsyapahRtyAntarIpAna prAduzcakAra / tAni sarvoNyapi lokeSu kauGkaNAnIti prasiddhAni / // iti kaungknnotpttiprbndhH|| 20 218)atha pATalIputre pattane varAhanAmA kazcidrAhmaNAGgabhUH Ajanma nimittajJAnazraddhAlurdurgatatvAdasUna rakSituM pazUna cArayan kApi zilAtale lagnamAlikhyAkatatadvisarjanaH pradoSakAle gRhmupetH| kRtasamayocitakRtyo nizIthakAle bhojanAyopaviSTo lagnavisarjanamanusmRtya nirAtaGkavRttyA yAvattatra yAti tAvattadupari pArIndramapyupaviSTamavagaNayya tadudarAdhobhAge pANiM prakSipya lagnaM vimRjana siMharUpamapahAya pratyakSIbhUya ravireva 'varaM vRNu' ityuvAca / atha 'samastanakSatragrahamaNDalaM 25 darzayeti varaM prArthayamAnaH skhavimAne'dhiropya tatraiva nIto vatsarAntaM yAvad grahANAM vakrAticArodayAstamanAdIna bhAvAn prakSatyarUpAn parIkSya punarihAyAto mihiraprAsAdAdvarAhamihira iti prasidghAkhyaH zrInandanRpateH paramAM mAnyatAM dadhAno vArAhIsaMhiteti navaM jyotiHzAstraM racayAMcakAra / 219) atha kadAcitsa nijaputrajanmAvasare nijagRhe ghaTikAM nivezya tayA zuddhaM janmakAlalagnaM nirNIya jAtakagranthapramANena jyotizcakre / svayaM pratyakSIkRtagrahacakrajJAnabalAttasya sUnoH saMvatsa80 razatapramANamAyunirNItavAn / tanmahotsave caikaM zrIbhadrabAhunAmAnaM jainAcArya kanIyAMsaM sodaraM vihAya nRpaprabhRtikaH sa ko'pi nAsti ya upAyanapANistaddhAma na jgaam|s nimittavijinabhaktAya ___1B nikraiH| 1-1 etadantargataM vAkyaM D pustake patitam / 2 D vyaaprtyaa| 3 P pryojnaavsre| 4 D naastyettpdN| etacihvAntargataH pAThaH D pustake patitaH / 5P prsiddhimaapuH| 6P braahmnnsutH| 7 D 'yAvat' nAsti / 8 D jnmmho| 9 P jainmuni| 10 D 'taddhAma' nAsti / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 prakAzaH] prakIrNakaprabandhaH / zakaTAlamantriNe teSAM sUrINAmanAgamanakAraNamupAlambhagarbhitaM jagau / tena jJApitAste mahAtmAnaH sampUrNazrutajJAnakaratalakalitAmalakaphalavatkAlatrayAstasya zizovizatitame dine biDAlAnmRtyumupadizanto vayaM nAgatA iti teSAmupadezabhUtAM vAcaM varAhamihirAya niveditAyAM,' tataHprabhRti nijakuTumba tasya zAvasyAvazyakIM tAM vipadaM nirorbu biDAlarakSAya zataza upAyAnaM kurvannapi nirNIte dine nizIthe'kasmAdvAlasya mUrdhni patitayA'rgalayA sa bAlaH paralokamavApa / tatastaccho- 5 kazaGkumuddidhIrSavaHzrIbhadrabAhuguravo yAvattadgahamAyAnti tAvattahAGgaNe samastanimittazAstrapustakAnyekatra piNDIkRtAni saMnihitadahanAnyAlokya, kimetaditi pRSTaH sAMvatsaraH samatsarastAn jainamunInupAlambhayan 'etAni rohanmohasandohakArINi dhakSyAmyeva, yairahamapi vipralabdhateneti sanirvedamudite, taiH zrutajJAnabalAttajanmalagnaM samyak tasmai nivedya sUkSmekSikayA tahabale jJApite viMzatidinAnyeva bhavanti / itthaM zAstraviraktAvapanItAyAM sa jyotiSika iti jagau-'yadbhava-10 dbhirbiDAlAnmRtyurupadiSTastadeva vyabhicaritamiti tenAbhihite tAmargalAM tatrAnAyya tatrotkIrNa biDAlaM darzayanto 'bhavitavyatAvyatyayaH kiM kadApi bhavati ?' iti maharSibhirabhidadhe / 261. kasyAtra ca rudyate gataH kaH kAyo'yaM prmaannvo'npaayaaH| ___ saMsthAnavizeSanAzajanmA zokazcenna kadApi moditavyam // 262. abhAvaprabhavairbhAvairmAyAvibhavabhAvitaiH / abhAvaniSThAparyante satAM na kriyate bhrmH|| ityuktiyuktibhyAM prabodhya te mahaSayaH skhaM padaM bhejuH / itthaM bodhitasyApi tasya mithyAtvadhattUritasya kanakabhrAntiriva teSu' matsarocchekAttadbhaktAnupAsakAnabhicArakarmaNA kAMzcana pIDayan kAMzcana vyApAdayan tavRttAntaM tebhyo jJAnAtizayAdavadhAryopasargazAntaye 'uvasaggaharaM pAsaM' iti nUtanaM stotraM rcyaaNckruH| // iti vraahmihirprbndhH|| 20 220) atha DhaGkAbhidhAne bhUbhRti raNasiMhanAmA rAjaputrastannandanAM bhUpalanAmnI saundaryanirjitanAgalokavAlAmAlokya jAtAnurAgatayA tAM sevamAnasya vAsuke suto nAgArjunanAmA smjni| tena pAtAlapAlena sutalehamohitamanasA sarvAsAmapi mahauSadhInAM phalAni mUlAni dalAni ca bhojita:tatastatprabhAvAnmahAsiddhibhiralaGkRtaH siddhapuruSatayA pRthvIM vigAhamAnaH zAtavAhananapateH kalAgurorgarIyasI pratiSThAmupAgato'pi gaganagAminI vidyAmadhyetuM zrIpAdaliptapure pAlitAMcA-25 yona sevamAnomAnojjhitamati janAvasare pAdalepapramANena gaganotpatitAn zrIaSTApadaprabhatIni tIrthAni namaskRtya teSAM svasthAnamupeyuSAMpAdau prakSAlya jJAtasaptottarazatasaMkhyamahauSadhInAmAkhAda-varNa-ghrANAdibhirniIya ca gurUnavagaNayya kRtapAdalepaH kRkavAkukalApivadutpatan" avaTataTe nipataMzca tadguNazreNijarjaritAGgo gurubhiH kimetadityanuyukto yathAvavRttAntaM nivedayan , taccAturyacamatkRtacetobhistacchirasi padmahastapradAnapUrvakaM 'SASTIkatandulodakena tAni bheSajAnyabhyajya 30 1-1 etadantargatapAThasthAne P 'teSAmupadeze varAhamihirAya maMtriNA nivedite' eSa paatthH| 1 BP biDAlabAlarakSAyanaM / 2 BP nAsti / 3D nAsti 'rohnmoh'| 4 D'zAstra' nAsti / 5 D vyabhicArIti / * etatpadyaM gadyarUpeNa likhitaM D pustake / 6 D dhvAntAritasya / 7 'teSu' sthAne D 'tthaanaapyunH| 8 D 'upAsakAn' nAsti / 9 P naamikaaN| 10 P lokAGganAM / 11 B tasya vaasukeH| 12 P mhiiN| 13 P mhtiiN| 14 AD paadlipsaa| 15 'mAnojjhita' sthAne D 'vrata' zabdaH / 16P praNamya / 17 D utpatyAvaTe / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prabandhacintAmaNiH / [paJcamaH tatpAdalepAda gaganagAmI bhUyA' iti tadanugrahAdekAM siddhimAsAdya 'zrIpArzvanAthapurataH sAdhyamAno rasaH samastastraiNalakSaNopalakSitapativratAvanimadyamAnaH koTivedhI bhavatIti tanmukhA. dAkarNya ca; yatpurA samudravijayadAzArheNa trikAlavedinaH zrIneminAthamukhAt [zrutvA] mahAtizAyinaH zrIpArzvanAthasya bimba ratnamayaM nirmApya zrIdvAravatyAM prAsAde nyastam, dvAravatIdAhAnantaraM 5 samudraNa plAvitAyAM tasyAM puri, tatra samudre tasminbimbe tathaiva vidyamAne kAntItyasAMyAtrikasya dhanapatinAno yAnapAtre devatAtizayavazAt skhalite, iha jinabimbamastIti divyavAcA nirNIya nAvikAMstatra prakSipya saptasaMkhyairAmatantubhiH sandAnitamuddhRtya nijAyAM puri cintitAtItalAbhAt svayaMkRtaprAsAde nyastavAn / tatsarvAtizAyibimba nAgArjunaH skhasiddharasasiddhaye'pahRtya seDItaTinyAstaTe vinyasya tatpurato rasasAdhanAya zrIzAtavAhanasyaikapatnI candralekhAbhidhAnAM 10 pratinizaM siddhavyantarasAnnidhyAttatrAnIya rasamardanaM kArayati sm| itthaM bhUyo bhUyastatra yAtAyAte sati bandhubuddhyA sA nAgArjunapArzve tadauSadhInAM mardanahetuM pRcchantI so'pi khakalpanayA koTivedharasasya yathAvasthitaM vRttAntaM nivedayan , tasyAzca vacanagocarAtItaM satkAraM kurvANo'nanyasAmAnyaM saujanyaM pravarddhayAmAsa / atha kadAcittayA nijAGgajayorasmin vRttAnte nivedite to tallubdhau rAjyaM parityajya nAgArjunasamalavRtAM bhuvamAgatau kaitavena tasya rasasya jighRkSayA guptaveSau yatra 15 nAgArjuno bhuGkte tatra tAmarthadAnena paritoSya rasavArtA pRcchtH| sA ca tajijJAsayA tadarthaM salavaNAM rasavatI kurvatI SaNmAsyAM vyatItAyAM tasmin kSArAmiti rasavatI dUSayati sati, iGgitaiH siddhaM rasamiti tAbhyAM niveditavatI / atha pratipannabhAgineyAbhyAM tAbhyAM rasagrasanalAlasAbhyAM vAsukinA nirNItadarbhAGkuramRtyumiti paramparayA jJAtatattvAbhyAM tenaiva zastreNa tathaiva sa nijane / sa rasaH sapratiSThitatvAvatAdhiSThAnAca tirohito babhava / yatra sa rasaH stambhitastatra stambhanakA. 20bhidhAnaM zrIpArzvanAthatIrtha rasAdapyatizAyi sakalalokAbhilaSitaphalapradam / tataH kiyatA kAlena tadvimyaM vadanamAtravarja bhUmyantaritaM babhUva / / __221) atha zrIzAsanadevatAdezAt SaNmAsI yAvadAcAmlAni nirmAyatayA nirmAya kaThinIprayogeNa navAGgavRttau nivRttAyAM zrIabhayadevasUrINAM vapuSi prAdurbhUte prabhUtaprasUtiroge pAtAlapAlaH zrIdharaNendranAmA sitasarparUpamAsthAya tadvapurjihvayA vilihA~ prasahyaM nirAmayIkRtya tattIrtha 25 shriimdbhydevsuuriinnaamupdidesh| zrIsaMghena saha samAgatAstatra te sUrayaH prasravantI surabhi vilo kya gopAlabAlairniveditAyAM bhuvi navaM dvAtriMzatikAstavamavAstavaM" kurvantastrayastriMzattame vRtte tatra zrIpArzvanAthavimba prAduzcakruH / devatAdezena ca tadvRttaM gopyameva nirmamezo" nirmme| 263. *janmAgre'pi catuHsahasrazarado devAlaye yo'rcitaH svAmI vAsavavAsudevavaruNaiH svAvAsamadhye" ttH| kAntyAmibhyadhanezvareNa mahatA nAgArjunenArcitaH pAyAtstambhanake pure sa bhavataH zrIpArzvanAtho jinH|| ||iti naagaarjunotptti-stmbhnktiirthaavtaarprbndhH|| __ 1 D lkssitH| 2 P vanitA patidevatayA mdymaanH| 3D vaahnptniiN| 4 P kurvaannaa| 5 P supratiSThAnadevatAdhiSThAnavazo rasazca / 6 D naastyettpdN| 7P patitamidaM pdN| 8 D nAsti 'prsuuti'| 9P lelihy| 10 D prsdy| 11 'avAstavaM' nAsti DI 12 'jaya' zabdo nAsti DI 13 AD nAsti / *P Adarza etatpadyaM nopalabdham / 14 D yanmArgepi / 15 B svrddhimdhye| 16 B.naanycitH| Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH ] prakIrNakaprabandhaH / 222) atha purA'vantyAM puri kazcidvipraH pANinivyAkaraNopAdhyAyatAM kurvANaH siprAsaritprAntavartticintAmaNigaNezapraNAmagRhItAbhigrahaH, chAtraiH phakkikAvyAkhyAnapraznAdibhirudvejitaH kadAcit prAvRSi tasyA saritaH pUre prasarpati kRtajhampApAtaH, daivAt saGghaTitavRkSastanmUle karAvalambanastattIramAsAdya pratyakSaM parazupANiM praNaman, tena tatsAhasAnuSThAnena varaM vRNISvetyAdiSTaH, pANini vyAkaraNasyopadezaM prArthayamAnastena tatheti pratipadya khaTikArpaNapUrva * pratidinaM vyAkaraNe 5 vyAkhyAyamAne SaNmAsIparyante vyAkaraNe samarthite sati lambodaraM nirvilambamanujJApya tatprathamAdarza sahAdAya tAM purIM pravizya kasyApi purasya sthaNDile niSaNNa eva suSvApa / tataH pratyUSe preSyAbhistaM tathAvasthitaM prApyaM vipaNiramaNI tadvRttAntaM jJApitA satI tAbhireva taM samAnIya preGkholapalyaGke muktaH / ahorAtratrayAnte kiJcittyaktanidrazcitrazAlAdicitraM citrakAri pazyan svarlokasamutpannamAtmAnaM manyamAnastayA paNahariNIdRzA jJApitavRttAntaH lAnapAna bhojanA- 10 dibhirbhaktibhiH paritoSito nRpasabhAyAM samupetaH, pANinivyAkaraNaM yathAvasthitaM vyAcakSANo nRpaprabhRtipaNDitairazeSaiH satkriyamANastadupAttaM sarvasvaM tasyai samarpayAmAsa / 223) atha tasya krameNa caturNAM varNAnAM striyazcatasraH priyA abhavan / tathA kSatriyAGgajaH zrIvikramArkaH, zUdrIsuto bhartRhariH, sa hInajAtitvAt bhUmigRhastho guptavRttyA'dhyApyate / apare trayaH pratyakSAH pAThyante / evaM bhartRharirajjusaGketena teSAmadhyApyamAnAnAm 15 12.1 264. dAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / [ yo na dadAti na bhuGkte tasya tRtIyA gatirbhavati / / ] iti pAThyamAne' bhartRharirajjusaGkete'saJjAyamAne pratyakSacchAntraistribhiruttarArddhe pRcchyamAne sa kupitaH upAdhyAyaH - 're vezyAsuta ! adyApi' rajjusaGketaM na kuruSe' ityAkuSTaH * pratyakSIbhUya zAstrakAraM nindan 20 265. AyAsazatalabdhasya prANebhyo'pi garIyasaH / gatirekaiva vittasya dAnamanyA vipattayaH // iti pAThAdvittasyaikAmeva gatiM mene / tena bhartRhariNA vairAgyazatakAdiprabandhA bhUyAMsazcakrire / // iti bhartRhari-utpattiprabandhaH // 224) atha zrIdhArAyAM mAlavamaNDanasya zrI bhojarAjasyAyurvedavedI kazcid vAgbhaTanAmA''yurvedoditAni kupathyAni vidhAya tatprabhAvAt rogAn prAduHkRtya punastannigrahAya suzrutavizrutairbheSajaiH pathyaizca tAnnigRhya, nIramantareNa kiyatkAlaM jIvyate iti parIkSArthaM tatparihRtya, dinatrayAnte 25 pipAsApIDitatAlvoSThapuTa ityapAThIt 266. kvaciduSNaM kvacicchItaM kvacitkvathitazItalam / kvacidbheSajasaMyuktaM vAri kvApi na vAritam // iti vArisatkArakAri vAkyamidamapAThIt / tena nijAnubhUto vAgbhaTanAmA prasiddho grantho' vidadhe / tasya jAmAtA'pi laghubAhaDaH zvazureNa bRhadvAhaDena saha rAjamandire prayAtaH / pratyUSa - kAle zrIbhojasya zarIraceSTitaM vilokya bRhadbAhaDenAdya nIrujo yUyamityukte laghormukhabhaGgaM vi - 30 lokya zrIbhojena kAraNaM pRSTaH sa 'svAminaH zarIre'dya nizAzeSe kRSNacchAyApravezasUcito rAja * B samjJakA pratiritaH paraM truTiM prAptA / 1 P vIkSya / 2P nAsti / 3D harisaMketena / + AD Adarze'sya zlokasya eSa uttarAdhoM na labhyate / 1-1 etadantargatA paMktiH patitA A Adarze / 4 D ityAnuSan ; A ityAdiSTaH / 5 P tatpravarAn / 6 AD prbndhH| 7 AD cakre / 8 Da zarIreGgitaM / 16 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 122 prabandhacintAmaNiH / [paJcamA pakSmaNaH pravezo'bhUditi devatAdezenAtIndriyaM bhAvaM vijJapayan, tatkalAkalApacamatkRtena rAjJA tasya vyAdheH pratIkAratayAnuyukto lakSatrayamUlyaM rasAyanaM nivedayan , SadbhirmAsaistAvatA dravyavyayena paramAdareNa ca tasmin rasAyane siddhe, pradoSasamaye tadrasAyanaM kAcamaye kumpake vinyasya narendrapalyaGke nidhAya pratyUSe devatArcanAnantaraM tadrasAyanamantumicchuH, rasAyanapUjAvardhApanAdanu 5 sajIkRtAyAM samagrasAmayyAM sa laghuragadaMkArI kenApi kAraNena taM kAcakumpakaM bhUmAvAsphAlya babhaJja / AH kimetaditi rAjJokte rasAyanaparimalabalAdeva' palAyite vyAdhau vyAdherabhAvAddhAtukSayakAriNAnena vRthA sthApitenAlam , yadadya zarvarIvirAme sati sA pUrvoktA kRSNA chAyA prabhovapurapAsya dUraM gataiva dadRze, ityarthe devaH pramANamiti tadIyasatyapratyayena paritoSito rAjA dAri yadrohi pAritoSikaM prasAdIcakAra / 10 225) atha te sarve vyAdhayastena cikitsitena bhUtalAduccheditAH, khoke'zvinIkumAravaidyayoH khaparAbhavaM nijgduH| atha to tayA pravRttyA citrIyamANamAnasau nIlavarNavihaGgamayugmIbhUya vyAdhipratibhaTasya laghuvAgbhaTasya dhavalagRhavAtAyanatale valabhyAM niviSTau 'ko'ruka' zabdaM ckrtuH| artha sa AyurvedavedI nedIyAMsaM tadIyaM zabdaM sAbhiprAyaM cetasi ciraM vicintya267. aMzAkabhojI ghRtamatti yo'ndhasA payorasAn zIlati nAtipo'mbhasAm / abhuk viruT vAtakRtAM vidAhinAM calatpramuk jIrNabhugalpazIraruk" // iti" bhaNitAnantaraM kiJcicamatkRtacittau tau prayAtau / punardvitIyadine dvitIyavelAyAM tAdRkpakSirUpaM vidhAya prAktanazabdaM kurvANau samAyAtau vaidyagRhe / punastayorvacaH 268. varSAsu" yastiSThati zaradi pibati hemntshishiryortti| ___ mAdyati madhuni grISme svapiti bhavati khaga! [naraH] so'ruk // 20. iti bhaNitAnantaraM punareva gtau|'tRtiiydine yogIndrarUpaM kRtvA tadgRhe samAgatau / tayorvaca: 269. abhUmijamanAkAzamahaTTAntamavArijam / sammataM sarvazAstrANAM vada vaidya ! kimauSadham 1 // punarvaidyavacaH 270. abhUmijamanAkAzaM pathyaM rasavivarjitam / pUrvAcAryaiH samAkhyAtaM laGghanaM paramauSadham // tatte nijAbhiprAyasadRzapratyuttaratrayadAnena" camatkRtacittau vaidyau pratyakSIbhUya yathAbhimataM varaM 25 vitIrya svasthAnaM bhejtuH| // iti vaidyvaagbhttprbndhH|| 226) atha dhAmaNauligrAme vAstavyo dhArAbhidhAnaH ko'pi naigamaH zriyA vaizravaNaspardhiSNuH saGghAdhipatyamAsAdya mAdyadraviNavyayavyatikarajIvitajIvalokaH paJcabhiraGgajaiH samaM zrIraivatAcalopatyakAyAM vihitAvAsaH, digambarabhaktena kenApi girinagararAjJA sitAmbarabhakta iti sa 30 skhalyamAnastadvayoH sainyayoH samarasaMrambhe pravarttamAne sati amAnena raNarasena yudhyamAnA devabha 1D primlaadev| 2P 'anena' nAsti / 3 D'laghu nAsti / 4 D ttH| 5A aashaak| 6 A ghRtmtpyoNbhrsaa| 7 D nAtti yo'mbhsaa| 8 D vibhuk| 9 D nApakRtAM; A tAvakRtAM / 10 P calaprabhuk / 11 DOlpasArabhuk / 12 D itybhaanni| 18 D 'kiJcit' naasti| 14 D vacaH prtivcH| 15 P varSA / 1-1 etadantargatA paMktiH P pratau ptitaa| 16 D ahntvym| 17 idaM padaM D pustake mUlagranthe nAsti / 18 A dhaarnnuli0| 19 A dhArAkhyaH; P naasti| 20 DOrAjena / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaH] prkiirnnkprbndhH| 123 tyAtizayavallabhatayA protsAhitasAhasA vipadya te pazca putrAH paJcApi kSetrapatayo babhUvuH / teSAM krameNa nAmAni-kAlameghaH1, meghanAdaH 2, bhairavaH 3, ekapadaH 4, trailokyapAdaH 5-iti bbhuuvuH| tIrthapratyanIkaM pazcatAM nayantaste pazcApi gireH parito vijayante sma / 227) atha tatpitA dhArAbhidhAna eka evAvaziSTaH kanyakubjadeze gatvA zrIbappabhaTisUrINAM vyAkhyAkSaNaprakrame zrIsaGghasyAjJAM dattavAn-'yadaivatakatIrtha digambarAH kRtavasatayaH sitAmbarAn 5 pASaNDirUpAn parikalpya parvate'dhiroDhuM na dadati; atastAn nirjitya tIrthoddhAraM kRtvA nijadarzanapratiSThAparairvyAkhyAkSaNo vidheya' iti tadvacanendhanaprojvalitapratighaMprajvalanAdAmanRpati sahAdAya tena samaM tAM bhUdharadharAmavApya saptabhirdinairvAdasthalena digambarAn parAjitya zrIsaGghasamakSaM zrIambikAM pratyakSIkRtya 'ikkovi namukkAre0' 'ujintaselasiMhare0' iti taduktAM gAthAmAkarNya sitAmbaradarzane sthApite sati parAbhUtA digvasanA balAnakamaNDapAt jhampApAtaM vitenuH| 10 // iti kssetraadhipotpttiprbndhH|| 228) atha kadAcidbhavAnyA bhava iti pRSTaH-'yattvaM kiyatAM kArpaTikAnAM rAjyaM dadAsi?' iti tadvAkyAdanu 'yo lakSasaGkhyAnAmapi eka eva vAsanAparastasyaiva rAjyamahaM vitarAmI'ti pratyayadarzanAya gaurI paGkamagnAM jaratI gavIM vidhAya khayaM nararUpeNa taTasthaH paGkAttAmuddhattuM pAnthAnAkArayan tairAsannasomezvaradarzanotkairupahasyamAnaH kRpAvatA kenApi pathikavRndena tasyAmuddhAmArabdhAyAM 15 siMharUpeNa ziva eva tAn trAsayan kazcideka' eva pathiko mRtyumapyAdRtya tasyA goH samIpaM naujjhat / sa eva rAjyAI iti pRthak kRtya gauryA drshitH| // iti vaasnaaprbndhH|| 229) atha kazcitkArpaTikaH somezvarayAtrAyAM vrajan pathi lohakAraukasi prasuptaH / tasya lohakArabhAryA patiM nihatya kRpANikAM kArpaTikazIrSe nidadhatI bumbAravamakarot / ArakSakeNa 20 tatrAgatya tasyAparAdhinaH karau chinnau / sa sadaiva devasyopAlambhanaparaH nizi pratyakSIbhUyetyuktaH'zRNu, tvaM khaM prAgbhavam"-kadAcidajA" kenApi ekena sodareNa pANibhyAM zravaNayodhUtA, tadapareNa mAritA / tataH sA ajA mRtvA iyaM yoSidajani / yena vyApAditA sa sAmprataM patirabhUt / yattvayA ko vidhRtau tadA tava samAgame jAte sati karau chinnau / tatkathaM mamopAlambhaH / // iti kRpaannikaaprbndhH|| 230) purA zaGkhapuranagare zrIzaGkho nAma nRpatistatra nAmakarmabhyAM dhanadaH shresstthii| sa kadAcitkarikarNatAlataralAM kamalAM vimRzyopAyanapANirnRpopAntamupetya taM paritoSya ca tatprasAdIkRtAyAM bhuvi caturbhinandanaiH saha samAlocya sulagne jinaprAsAdamacIkarat / tatra pratiSThitabimbAnAM sthApanAM vidhAya, tasya prAsAdasya samAracanAya bahUnyAyadvArANi racayan , tatsaparyAparyAkulatayA nAnAvidhakusumavRkSAvalIsamalaGkRtamabhirAmamArAmaMca nirmApya, tacintakeSu goSThikeSu niyukteSu, 30 udite prAktanAntarAyakarmaNi kramAt saMhiyamANasampadadhamaNetayA tatra mAnamlAnimAkalayyAna....... 1P ityAdayaH / ...2 D. parvatAdhirUDhAnnecchanti / -3 'pratigha-' sthAne D. 'prtiip-|- 4 P-AsAya -5 D ityaadi| 6 D pAnthAMstAmuddhartumAkArayan / 7 P ko'pyek| 8 P kaargRhe| 9 P sAMrAviNaM / 10 D naasti| 11 D tvayA praagbhve| 12 A kdaapyjaa| 13 P naasti| 14 D naasti| 25 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 prabandhacintAmaNiH / [ pazcamaH tidUravartini kApi grAme kRtavasatinagarayAtAyAtena sutopAttAjIvikaH kiyantamapi kAlamativAhitavAn / athAnyasminnavasare sannihite caturmAsakaparvaNi tatra yAyibhiH sutaiH samaM sa dhanadaH zaGkhapuraM prApya nijaprAsAdasopAnamadhirohana , nijArAmapuSpalAvikayopAyanIkRtapuSpacatuHsarikaH paramAnandanirbharastAbhirjinendramabhyarcya, nizi gurUNAM puraH khaM dausthyamamandaM nindan, taiH prada5ttakapardiyakSAkRSTimantro'nyadA kRSNacaturdazInizIthe tameva mantramArAdhayan , pratyakSIkRtAt kapadiyakSAt gurUpadezatazcaturmAsakAvasare puSpacatuHsarikapUjApuNyaphalaM dehIti prArthayan , tena 'ekasyApi pUjAkusumasya puNyaphalaM sarvajJena vinA nAhaM vitarItuM prabhUSNuri ti; kiM tu kapardiyakSastasya sAdharmikasyAtulyavAtsalyasambandhe taddhAni caturSa koNeSu suvarNapUrNAn caturaH kalazAna nidhI kRtya tirodadhe / sa prAtaH svasadmani samAgataH dharmanindAparANAM nandanAnAM tadravyaM samarpayA10 mAsa / te'pi nibandhAt pituH pArzve tadvibhavalAbhahetuM pRcchantasteSAM hRdi dharmaprabhAvAvirbhAvAya jinapUjAprabhAvataH parituSTena kapardiyakSeNa prasAdIkRtAM tAM saMpadaM nivedayAmAsa / te'pi sampannasampattayastadeva janmanagaraM samAzritya nijadharmasthAnasamAracanaparA jinazAsanaprabhAvanAM vividhAM kurvanto vaidharmikANAmapi manassu jinadharma nishcliickruH| // iti zrIjinapUjAyAM dhanadaprabandhaH // 15 // iti zrImerutujAcAryaviracite' prabandhacintAmaNau vikramAdityoditapAtravivecanapramukhaM jinapUjAyAM' dhanadaprabandhaparyantavarNano nAma prakIrNakAbhidhAnaH paJcamaH prakAzaH samarthitaH // 'asinprakAze granthasaMkhyA 774 / samastagranthe pratizlokaM granthAgraM 3150 // - 1D naasti| 2 P atucch0| 3 D dhrmdaan| 4 AD viitraag0| 5 P.cAryAviHkRte / 6P prabhRti tathA / 7 A ahNdrcaayaaN| 8 P nAsti / + P pratAveveyaM paMktidRSTA / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakArasya prshstiH| duHpApeSu' bahuzruteSu guNavadvRddheSu ca prAyazaH __ ziSyANAM pratibhAbhiyogavigamAduccaiH zrute sIdati / prAjJAnAmatha bhAvinAmupakRtiM kartuM parAmicchatA granthaH satpuruSaprabandhaghaTanAcakre sudhAsatravat // 1 // prabandhAnAM cintAmaNirayamupAttaH karatale syamantasya bhrAnti racayati ciraayopnihitH| hRdi nyastaH zastAM sRjati vimalAM kaustubhakalAM tadetasmAd granthAdbhavati vibudhaH zrIpatiriva // 2 // yathAzrutaM saGkalitaH prabandhairgranthoM mayA mandadhiyApi yatnAt / mAtsaryamutsAya sudhIbhireSa prajJodhurairunnatimeva neyaH // 3 // yAvadivi kitavAviva ravizazinau krIDato grahakapardaiH / granthastAvannandatu sUribhirupadizyamAno'yam // 4 // trayodazakhabdazateSu caikaSaSTyadhikeSu kramato gateSu / vaizAkhamAsasya ca pUrNimAyAM granthaH samAptiM gamito mito'yam * // 5 // 15 nRpazrIvikramakAlAtIta' saMvat 1361 varSe vaizAkhasudi. 15 ravAvayeha zrIvarddhamAnapure prabandhacintAmaNigranthA smrthitH| // samApto'yaM prabandhacintAmaNigranthaH // 1P duHpraayessu| 2 P prbndhgrntho| 3 P utsRjya / * D pustake etatpadyaM TippaNIsthAne uddhRtaM prApyate, paraM APDa. Adarza mUlagrantha eva smuplbhyte| + etatpadaM P pratau nAsti / AD 'vaizAkha' sthAne 'phAlguNa' zabdo vidyate sa bhrAntimUlaka eva / Jain Education Interational Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTamkumArapAlasya ahiMsAyA vivAhasambandhaprabandhaH / nAbhUnna bhavitA zrImaddhemasarisamo guruH / zrImAn kumArapAlazca jinabhakto mhiiptiH||1|| atha caulukyacakravartinaH prabhupratibodhAnmArinivAraNaprabandhazcaivam-kasminnapyavasare'Nahilla5 pure zrIkumArapAladevanAmA nRpo vAhakelyAM vrajana saundaryanirjitasurasundarI bAlenduvadanAM sadAcaraNaprasaraNazIlAmapi mandacaraNapracArAM munibhiH samaM krIDAM kalayantI sukomalavacAprapaJcacamatkAritatrijagajjanAM sasmitamadhurAkRti kAmapyekAM bAlikAM vIkSya tadrUpApahRtacittaH sannihitaprasAdacittaM 'keyami'tyAdizaMsteneti vijJapayAMcave-'apArazrutAkUpArapAradRzvatayA sAta kalikAlasarvajJaprasiddhIdazabhedabhinnatapassamArAdhanavazaMvazIkRtASTamahAsiddheniHzeSabhUpAlamau10 limaNicumbitapAdapIThasya bhagavataH zrIhemacandramaharSerAzramavAsinI ahiMsAnAmnI kanIyam / *asyA yAthAtathyAnurUpanirUpaNavidhau na pragaNante smRtipurANavacAMsi bhUyAMsi / kintu sakalajantujAtajanakAyitazrIjinanAyakopadiSTaspaSTasiddhAntopaniSadAvAsitahRdA kenApi munipuGgavena prarUpitA'syAH sthitirItiH, nAnyeneti vAcamAkarNya khasaudhamadhyAsta nRptiH| paraM tasyAH kharUpAvabodhAya tathAGgIkArAya ca paramarasiko bhAgyasaubhAgyAdi tadaGgIkAreNa kRtArtha kartukAmo 15 vivekanAmnA mitrapravareNa AdiSTavarmanA teSAmeva munInAM AzramamAsAdya tatpuraH krIDatA sadAcAranAmnA tadbhAtrA prakhyAtatadAgamapravRttIn samacittavRttIn tAn zrIhemacandrasUrimaharSIn saharSa sabhaktiyuktikaM kSititalamilanmaulirAnamya tasyAH svarUpaM papraccha / tairathoce-'zRNu nRpapuGgava !* trijagadekasArvabhaumasya zrImadarhaddharmAdhipasyAnukampAmahAdevyAH kukSisarasIrAjahaMsI niHsImasaundaryA ahiMsAbhidheyaM knii| yasmillagne suteyamajani tallagnagrahabalaM tatpitrA sarvavidA 20 evamAdiSTam-yadyimatIva puNyavatI sudatIziromaNirduhitA / putrajanmotsavAdapyasyA janma zlAghyam / yata: zriyA'mbhodhiM vidhiM vAcAM devyA vyAlokya vizrutau / duSputraduHkhAnnArkendU tApamakaM ca munyctH||2|| ataH kramAd varddhamAnA kanyA'sau anurUpavarAprAptyA vRddhakumArI bhUtvA kenApyanurUpeNa mahImahendreNa soparodhamUDhA satI satImatallikA tamuvoDhAraM ca khaM ca janakaM ca parAmunnateH koTiM neSya25 tiiti| sa codvoDhA lIlayaiva mahAmohamahIpaM jitvA paramAnandabhAjanaM bhaviteti' zrutvA nRpo'vAdIt -'prabho! adhunAhaddharmaputrI zrIyuSmacaraNakamalamupAsatI zrIyuSmadvacasaiva pariNetuM zakyeta naanyen| tataH prasIdantu pUjyapAdAH, viSIdantu viSAdAH, pravartatAM mahAmohajayaH, prAmomi paramAnandamiti vacaHparyante gururAha-'iyaM vRddhakumArI / duHpUrastasyAH saGgaraH / taM saGgaraM tasyA eva pArthA etadantargataH pAThaH A Adarza nAsti / 1 'ekAM' nAsti P / 2 P sannihitaM sadAcAranAmAnaM tadrAtaramiva / * etadvitArakAntargataM varNanaM A Adarza nAsti / tatraitatsthAne 'iti nizamya nRpaH kadAcit tAn maharSIn modabhAk sabhaktikaM saudhamAkArya tadvRttAntaM pRcchaMstairUce-' ityevaMrUpA saMkSiptA pNktiH| etadantargataM varNanaM A Adarza nAsti / tatra tu asya sthAne 'tadvAkyaparyante tadarthe tAmanukUlya tasyAH savidhe subuddhinAmnI dUrtI prAhiNot / ' etAvatI saMkSiptA pNktirvidyte| Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kumArapAlasyAhiMsAyA vivAhasambandhaprabandhaH / 127 chutvA pariNeyA nAnyathA' iti pIyUSakalpAM vAcamAkarNya tasyAH savidhe subuddhinAmadUtIM anukUlya prAhiNot / sA tAMsaprazrayaM praNipatya vyajijJapat-'khAmini rAjakanye! dhanyatamAsi; yattvAmaSTAdazadezasamrAT samastasAmantasImantamaNimayUSamAlAlaGkRtacaraNakamalayugalazcaulukyacakravartIza udvoDhumabhilaSati / ' iti tadvacasA mukhamoTanayA nATayantI sopahAsollAsaM saivaM prAha"sakhi ! alaM narakAntaprAjyasAmrAjyaprAptilobhanavArtAvistareNa / paramanukUlameva dayitaM samIhe / 5 puruSA hi paruSAzayA nAnAvidhAnurAgavantaH, taiH kiM kriyeta / yataH. anUDhA[pi]varaM kanyA rUpayauvanavatyapi / niSkalenAnukUlena na kupatyA viDambitA // 3 // paraM zRNu,niSkiJcanena dayitena' vivAhitAnAM yad yoSitAM sukhapadaM na tadIzvareNa / bhAgIrathIM vahati yAM zirasA girIzo lakSmIpatiH spRzati naiva punaH padApi // 4 // tathA vRthA jAnIhi mavaraNAbhilASam , duHpUrA me pratijJA mahImahendreNApi / ' ityuktavatIM yuvatIM sA prAha-'sakhi ! bhavatyA ahaM priyasakhI anupalapanakartavyA'smi, tad brUhi svAbhimatamiti / ahaM tathA subuddhirnAma yathA pUrayAmi te pratijJAM tena kumArapAlena bhUpAlene ti uktA sA provAca satyavAk paralakSmImuk sarvabhUtAbhayapradaH / sadA khadArasantuSTastuSTo me sa patirbhavet // 5 // 15 *[sa]dUraM durgatebandhUn dUtAn saptapauruSAn / nirvAsayati yazcittAtsa ziSTo me patirbhavet // 6 // matsodaraM sadAcAra saMsthApya hRdayAsane / tadekacittaH seveta sa kRtI me patirbhavet // 7 // iti tadvAcamAkarNya sakarNA sA vyajijJapat-'zRNu sulocane! tadAhaM yathArthanAmA, yadA te pratijJA zrIhemasUrIn puraskRtya samagrajanasamakSaM tava pratijJAtAnarthAn samarthya tvAM pariNayati, tadA mAM vidagdhAM khasakhIM manyethA, anyathA na tRnnaayeti|' ityuktvA nRpasaMsadi tasyA duHpUraM sagaramacaka-20 that / so'pi tadavajJAkukUlAnabhena (2) santaptakhAntaH parAmaratiM bibhrANaH, tayaiva subuddhyAbhidadhe'he zrInidhe ! vidhehi dhIratAm , kiM duSkaraM pauruSAdhiSThitAnAm / tathA vAsti nirpaayshyaayH(?)| anusaryate hemacandramaharSiH, zrUyante tdvcaaNsi|' iti tathA prerito vinayadattahastAvalambo yayau upasUrim, nanAma tatpadAmbujAn, papraccha tatkanIsaGgaravRttAntam / 'vatsa! pUraya tasyAH samIhitaM cettasyAH pariNinISA'sti / niHsImonnataye pariNetAraM bhosyate (?) eSA / yataH- 25 1-2 tathA 3-4 aGkAntargataM varNanaM A Adarza na vidyte| 1 P kAntena tena ca kiM ca / * etattArakAntargatavarNanasthAne A Adarza nimnAvatAritaM saMkSiptameva varNanaM prApyate / yathA-'iti tasyAH pratizravaM duHzravamAkarNya sA viphalavaidagdhyamAninI khaM padamupagatA svAminaM sarvathA nirAzamakarot / tadnu taM nRpaM tadviyogAgnimagnamAkalayya zrIhemacandramaharSistamiti pratibodhitavAn-yaH kanyAyA itaralokaduSkaraH saMgaraH sa tavApyubhayalokahitastadanukUlanAhetuzca / atastamapi nirmAyatayA nirmAya svaniHsImonnataye sA sarvathA pariNetumucitaiva / yataH .. dhanyAM satImuttamavaMzajAtAM labdhvAdhika yAti na kaH pratiSThAm / kSIrodakanyAM girirAjaputrI gopastathograzca yathAdhigamya // iti tena maharSiNA pratibodhya tAnazeSAnamigrahAn grAhayitvA tasyAH sampradAnaM cakre / atha saM0 1216 mArga sudi 2 dvitIyalagne balavati saMvegamataGgajArUDho ratnatrayavastrAlaGkRto dakSiNapANibaddhadAnakaGkaNaH samyaktvAnucareNa samaM zraddhAsahodarayA kriyamANalavaNAvatAraNo gurubhaktidezavirati-jAnaNIbhyAM dIyamAnadhavalamaGgalaH pauSadhavezmadvAri anukampayA kanyAjananyA kRtaproGkSaNaH zrImanmahAdevasthAhataH sAkSi sa nRpatirahiMsAyAH pANiM jagrAha / ' Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNipariziSTam / dhanyAM satImuttamavaMzajAtAM labdhvAdhikAM yAti na kaH pratiSThAm / kSIrodakanyAM girirAjaputrIM gopastathograzca yathAdhigamya // 8 // iti tadvacanamAkarNya dUritaduritAvaliM yojitAJjaliM taM bhUpAlapuGgavaM nAnAbhigrahAn grAhayitvA tasyAH pradAnenA'nujagrAha / tataH pramodaH snyjjnye| saMvat 1216 varSe mArgasudi dvitIyAyAM bala5 vati lagne saMvegamataGgajArUDho ratnatrayAlaGkRtazarIraH zubhamanaHpariNAmavasanavAn dakSiNapANibaddhadAnakaGkaNaH samyasitAtapatranivAritatApavyApaH zraddhAsodaryA kriyamANalavaNAvataraNo gurubhakti-dezavirati-samiti-gupti-pramukhasumukhIjANiNIgaNadIyamAnadhavalamaGgalaH amArighoSa etatpU. rNAditirvase......(2) paTaheSu vAdyamAneSu protsAriteSu parigrahapramANapaTeSu dUriteSu pApAvakareSu sadbodhasumana zreNivAsitAsu sannyAyarAjavIthISu pauSadhAgAradvAramAsasAda / tadA anukampAmahA10 devyA kanyAjananyA kRtaproGkSaNaH zrImadarhataH sAkSikaM sa nRpavarendro ahiMsAyAH pANiM jagrAha / tadA tArAmelaparvaNi prmaanndH| atha SaTtriMzatsahasraparimANatriSaSTipuruSacaritrANi navAGgavedImahotsavena samAninthe / vedipaDaghAsthAne kapaIpaJcakanyAsavyavahAre te viMzatirvItarAgastavA nvaaH| tatra vaMze 2 ekaikaM zamIkASTham / tatpade zrIyogazAstraprakAzAH 12, tathA lakSaNa-sAhitya tarketihAsa-pramukhazAstraracanA ttprikrH| mUlottaraguNAbhyAM dRDhIkRtya vedikAyAM jJAnAnalamu15 dIpya, tatra 'cattArI maMgala' iti maGgalAnyadAt / dvAsaptatilakSapramANarudatIkaramocanaM kanyAmukhamaNDane rAjJA dattam / tatkAlameva tasyAH paTTabandhaM kArayitvA tatpituryogyAnAvAsAn 1444 vihArAnkArayAmAsa / tataH sA hiMsA sapanyA ahiMsAyAH paronnati tathAvidhAmAlokya bhartuH parAbhavanivedanAya piturdhAtuH smiipmupaagtaa| ciradarzanAdabhibhavavairUpyAccAnupalakSitA tenetyabhidadhe kA tvaM sundari ! ?, mArirasi tanayA te tAta dhAtaH priyA, kiM dIneva ?, parAbhavena, sa kutaH, kiM kathyatAM kathyatAm / hemAcAryagirA parAyaguNavAn hRdvaktrahastodarAn / ___ mAmuttArya kumArapAlanRpatiH kSoNItalAdAkRSat // 9 // iti tadbhaNiteranantaraM zrIkumArapAladevasya satyapratijJasyApi tasya liGgino girA tvayi raktAyAM 25 viraktacittatAM vimRzya, ataHparaM bhavatyAH sa' ko'pi pravaraH varaH kariSyate yastavaiva ekAtapatraM kurute / dhIrA bhava' iti tAM sambodhya svasamIpe sthApayAMcakre / athAhiMsAdevyA sAI zrIkumArapAlanRpatirjIvannapi, asamAnamahAnandasukhamanubhavan , caturdazavarSANi yAvat sukhenAsAmAsa / tadanu kIrti pUrvapriyAmapi dezAntare prasthApya yadA kharlokamalaMcakAra, tadaiva tasya priyasya sapremaprasAdalalitAnyanusmarantI kalimalinaM janaM parijihIrSurahiMsA'nenaiva bhUminAthena samaM 30 gamanaM kRtvtii| // iti zrIkumArapAlasya ahiMsAyA vivaahsmbndhprbndhH|| zubhaM bhavatu // [A. saM0 1509 varSe phAguNasudi 9 vAra ravau paThatA laSI // 7 // ] 20 1A nAsti / 2 A bhavya eva s| 3A 'asamAna' naasti| 4 A. anubhuuy| 5 nAstyetatpadaM AT GA bhUpena / 7A ckre| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGka [1] [77] 256, 267, 235, 184, prabandhacintAmaNigranthAntargatapadyAnukramaNikA -akArAdyanukrameNapadyAGka pRSThAGka padyAGka arthAstAvad guNAstAvad akarAtkurute koza 213 99 arthibhyaH kanakasya dIpakapizA0 208, akalpayadanalpAni0 [151]] arhan zivo bhavo viSNuH0 [94] akArayadayaM vApI0 [156] alaM kalaGkazRGgAra0 akSatrakSatavAlino bhagavataH0 250, alaGkAraH zaGkAkaranarakapAlaM. [44] agAdhaH pAthodhiH0 azAkabhojI ghRtamatti0 arjitAste guNAstena [165] 102 azvA vahanti bhavanAni0 [52] adya me phalavatI pitu0 aSTau hATakakoTayastrinavatiH adhAma dhAmadhAmArka0 aSTamo marudevyAM tu. 142, adhikArAtribhirmAsaiH0 18 asaMkhyaharisainyena0 [108] antyo'pyAdyaH samajani0 1 aselyA mAtaGgAH parigalita0 23, andhayasuyANa kAlo 28 | asau guNIti matveva0 119, annadAnaiH payaHpAna0 | ahiMsA lakSaNo dharmaH0 annadiNe sivabhavaNe0 [62] __ A apArapauruSodgAraM0 [107] aputrANAM dhanaM gRhNAn0 AH kaNThazoSaparipoSaphalaM0 [104] abhyuddhRtA vasumatI. AkAza prasara prasarpata diza0 257, abhAvaprabhavairbhAvai0 119 AjJAbhaGgo narendrANAM 22, abhirAmaguNagrAmo0 AjJAvartiSu maNDaleSu0 abhUmijamanAkAzamahaTTAnta0 122 AtaGkakAraNamakAraNadAruNAnAM0 201, abhUmijamanAkAzaM pathyaM 122 AdadAnAH payaHpUraM0 [155] amarSaNaM manaH kurvan __ [109] Adau mayaivAyamadIpi0 178, amuSmai corAya pratinihata0 . 52, ApaNapaI prabhu hoIyai0 amedhyamaznAti vivekazUnyA0 Apadarthe dhanaM rakSet ambayaphalaM supakaM0 123, 51 ApadgataM hasasi kiM. ambA tuSyati na mayA0 42 AbAlyAdhigamAnmayaiva0 ammINau sandesaDau. AyAnti yAnti ca pare0 amha etalaI saMtosu0 [101] AyAsazatalabdhasya0 265, ayamavasaraH saraste. AyuktaH prANado loke0 146, ayi khalu viSamaH purA0 . 101, | AranAlagaladAhazaGkayA. [72]] arthA na santi na ca muzcati0 80, 35 / AvarjitA jitArAtaH0 [14] 190, FREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEES 28 269, 0 [57] 43. 103 232, 121 26 42 17 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ika phullaha mATi0 rAji nahu kAju 0 idamantaramupakRtaye 0 iyamuccadhiyAmalaukikI 0 iyaM kaTI mattagajendragAminI 0 u uyA tAviu jihiM na kiu0 ujvalaguNamabhyuditaM kSudro0 utthAyotthAya boddhavyaM * uddAmAmbudanAdanRttazikhinI 0 uddhUmakezaM padalagnamekaM0 unnAhacibukAvadhirbhujalatA * upatiSThantu me rogAH 0 uparundhan viruddhAnAM * umayA sahito rudra: 0 e eu jammu naggahaM giyau 0 ekastvaM bhuvanopakAraka * ekaM mitraM bhUpatirvA yatirvA * ekaH kSmAcakrapIThe0 ekaiva jagRhe dhArA etasminmahati pradoSa samaye 0 etasyAsya purasya * eSA''kRtirayaM varNaH 0 eSA taTAkamiSatAvaka 0 o oli tAva na aNuharai * kacchapalakSaM hatvA * katipayadivasa sthAyI0 katipayapurasvAmI kAyavyayai * 204, [28] 44, 259, [45] 28, 186, 112, [54] 33, 107, 26, [22] 8, 75, 224, 181, [176] [114] 246, [9] 78, [66 ] 147, 30. 47, 88, [ 82] kathAzeSaH karNo'jani janakRzA 0 197, kanye kAsi na vetsi mAmapi 0 kathalitarU viJjhagirI 0 19, prabandhacintAmaNe 93 22 26 117 24 19 84 46 30 19 43 18 20 4, 32 101 83 115 76 112 63 33 39 64 20 5 1 0 0 20 19 26 37 89 50 11 karavAlajalaiH khAtAM * karNA gurjare lA karNe gadbhiranyeSAM kalAkalApaistu mahaddhaM * kavaNihiM virahakarAliyaI0 kaviSu kAmiSu yogiSu bhogiSu0 kasilo ya rehai0 kasu karu re puta kalatta dhI0 kasyAtra ca rudyate gataH 0 kaha nAma tassa pAva0 kaH kaNThIravakaNThakesara saTA0 kANDAnAM saha kodaNDa 0 kiyanmAtraM jalaM vipra0 kiM kRtena na yatra tvaM 0 kiM ca yadanastamite 0 20, 155, [168] kA tvaM sundari jalpa devi sadRze 0 240, kAnInasya muneH khabAndhava 0 kAlena karavAlena 0 kAvyaM karomi na ca cArutaraM0 kiM tAe paDhiyAe0 kiM nandI kiM murAriH0 kiM varNyate kucadvandvaM 0 kIrtiste jAtajADyeva * kumudavanamapazri zrImadambhoja 0 kRtahArAnukAreNa0 kevalihuo na bhuJjai0 haohuo vibhujai0 kojAi tuha nAha0 koNe kaGkaNakaH kapATanikaTe 0 kozenApi yutaM dalairupacitaM 0 kauravezvarasainyasya 0 kaGkaNe tu tathA rASTra kvacittUlaM kvacitsUtraM * kvaciduSNaM kacicchItaM * ka tarureSa mahAvanamadhyagaH 0 [131] [125] [169] [124] For Private Personal Use Only 60, 126, 12, [84] 261 [71] [24] [40] 49, 192, 48, [55] [ 67 ] [ 75 ] [174] 79, [6] 157, 158 133, 73, 145, [10] [126] 226, 226, [ 46] 95 95 102 86 28 52 11 51 119 12 67 102 109 42 20 29 26 88 26 37 39 43 115 35 13 67 67 58. 31 64 13 95 103 121 24 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 76 120 252, kha 109, 131, [16] pdyaanukrmnnikaa| kSaNaM kSINAstArA nRpataya0 43 - jagaddeva jagadeva0 255, kSitidhava bhavadIyaiH0 59 / janena mene yaH khAmI0 [117] kSiptvA dhArApati rAja [113] 76 janmAgre'pi catuHsahasrazarado0 263, kSuNNAH kSoNibhRtAmanena kaTakA0 [89] 59 jaha sarase taha sukke vi0 16, kSutkSAmaH pathiko madIya0 83, jantUnAmabhayaM saptavyasana0 [127] kSudrAH santi sahasrazaH0 128, jA mati pacchai sampajai0 [42]] kSoNIrakSaNadakSadakSiNabhuje0 115 jAmadagya ivodAma0 [141]] je thakkA golAnaI0 khadyotadyutimAtanoti savitA0 158, jesala moDi ma bAMha0 151, jainaM bauddhaM tathA brAjhaM. [95] gaNezasyeva yasyAgre0 [119] | jo karivarANa kumbhe0 207, gataprAyA rAtriH kRzatanu0 | jo jeNa suddhadhammammi0 gaya gaya raha gaya turaya gaya0 39, jJAnAkhyaM yasya taccakSu0 gavAkSamArgapravibhaktacandriko0 [47] guruNA vikrameNAyaM0 jholI tuTTavi kiM na mUu0 gUrjarANAmidaM rAjyaM gRhItA duhitA tUrNam [110] taI garuA giranAra kAhUM. gopIpInapayodharAhatamuraH0 [81] tatkarNArjunayoreM gaurI rAgavatI tvayi tvayi vRSo0 227, 103 tatkukSAvajaniSTa viSTapamaNiH0 tatkRtaM yanna kenApi0 cakraH papraccha pAnthaM0 115 tatra kusalAdibIjaM. [96] caturmAsImAsIttava padayugaM0 199, tathyA pArthakathA vRthA balirayaM0 [177] candrazAlAsu bAlAnAM 13 tamAhurvAsudevAMzaM0 [92] cApalAdiva bAlyena 97 tava pratApavalanAjagAla0 [58] citti visAu na ciMtIyai0 [33] 23 tasinatha kathAzeSe0 cintAgambhIrakUpAdanavarata0 tasya bhrAtRsutaH zrImAn cUDAratnaprabhAkanaM0 [134] tAH prapAH kAritAstena0 [157] cetoharA yuvatayaH [80] tANa puro ya marIhaM0 15, cauDaH koDaM payodhervizati. titthayaraguNA paDimAsu natthi0 218, cauramAgadhaviprebhyo | teSAM vai bharato jyeSTho0 [93]] cyAri baillA dhenu dui0 [35] ___ 29 tehi vi na ki pi bhaNie0 tyAgaiH kalpadruma iva suvi0 127, chinnaM brahmaziro yadi prathayati0 245, 112 tripurI viparItazrI:0 tribhirvarSetribhirmAsai0 jaIyaha rAvaNu jAIyau0 59, 28 | tvacaM karNaH zivirmAsaM0 PREEEEEEEEEEEEEEEEEEEET 53, 115 40 [26] bh m 68, 25" ... Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prabandhacintAmaNeH tvayi jIvati jIvanti 253, tvaM cet saJcarase vRSeNa laghunA0 244, 115 / dhig rohaNaM giri dIna. 112 dhRtapArthivanepathye. [143]] 96 113 67. 69 35 57, 102 [17]] 95 na kevalaM mahIpAlA [129] nagnastiSThati dhUlidhUsaravapu0 249, 115 nagnairniruddhA yuvatIjanassa0 156, nagno yatpratibhAdharmAt 165, 104 nadyuttAre'dhvavaiSamye. 121 na bhikSA durbhikSe patati0 27 na mAghaH zlAghyate kaizcit / 96 na mAnase mAdyati mAnasaM me0 144, 16 na yanmuktaM pUrva raghunahuSanAbhAga0 189, 35 na sA sabhA yatra na santi vRddhA0 129, 24 / nAmeratho sa vRSabho. 141, | nArINAM vidadhAti nirvRtipadaM0 160, nAhaM svargaphalopabhogatRSito0 92, nijakaranikarasamRddhyA0 22 | niyauyarapUraNammi ya0 29 nRpavyApArapApebhyaH 236, 32 neva sayaM taM pujai0 [73]] naivAkRtiH phalati naiva kulaM na zIlaM 170, 53 62 dakSiNakSitipaM jitvA0 [136] daNDe maNDapikA haimI0 [140] daridrAn sRjato dhAtuH 254, darzayan sumanobhAvaM. [154] dAnaM priyavAksahitaM. 229, dAnaM bhogo nAzastisro0 264, dAnaM vittAd RtaM vAcaH0 dAnAni dadato nityaM0 [142 dAnopahatadAriyaM0 dAridyAnalasantApaH0 dAsihi neha na hoi0 [38]] digvAsA yadi tatkimasya0 [3] darvAdigarvagajanidarlanAzazrI0 [105] dUrvAH zyAmalayanti santata0 [83] deva amhArI sIpa0 [30]] deva tvaM jaya kAsi lubdhaka. deva dIpotsave jAte. 76, deva zrIgiridurgamalla bhavato. devAdezaya kiM karomi sahasA0 153, deve digvijayodyate dhRtadhanuH0 dezAdhIzo grAmamekaM dadAti do muha niraksara loha. 102, drutamunmUlite tatra0 [146] dvAbhyAM yanna haristribhina ca0 [64] dviSAM zIrSANi lUnAni0 [111] 39 26 105 [97] 140, 97 17, (58) paJcAzat paJca varSANi. pazcAzadAdau kila. pazcAzaddhastamAne zivabhavanayuge0 paDhamo nehAhAro0 paNasayarI vAsasayaM0 241, payaHpradAnasAmarthyAd parapatthaNApavanaM0 pariosasundarAI0 7 parjanya iva bhUtAnAma0 194, pANigrahe pulakitaM. 29 pANipaGkajavartinyA0 [20]] pAtu vo hemagopAlaH0 76 } pAdalagnairmahIpAlaiH0 [138] 69, 228, 13, dharmacchadmaprayogeNa. dharmalAbha iti prokte0 dhAI dhauai pAya0 dhArayitvA tvayAtmAnaM0 dhArAdhIza dharAmahIzagaNane0 dhArAbhaGgaprasaMgena 134, [69] [112] Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdyaanukrmnnikaa| 102 116 105 46 [128] 209, piveddhaTasahasraM tu0 168, puNNe (ne) vAsasahasse0 8,177, pUrNaH svAmiguNaiH sa vIradhavalo0 237, pRthukArtasvarapAtraM _[68] pRthuprabhRtibhiH pUrva0 prakAzyate satAM sAkSAt. [164] pratApo rAjamArtaNDa0 pratibhAdhAriNo'pyeSAMka prahatamurajamandradhvAnavadbhiH0 prAyaH samprati kopAya0 248, priyavrato nAma suto. zrINitAzeSavizvAsu0 118, prauDhazrIralakA na jAtapulakA0 [11] 212, 216, 76 36 86, 113 174, babhUva bhUpatistasya0 bali garuyA giranAra0 bApo vidvAn bApaputro'pi vindavaH zrIyazovIra0 [100]] PREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEESE 72 / mana taMbolu ma mAgi0 [102] 8,78 / matrIzakarasaMsargAta [172] | mandazcandrakirITapUjanarasa0 258, 41 mastakasthAyinaM mRtyuM0 95 mahAlayo mahAyAtrA0 172, 102 mahivIDhaha sacarAcaraha 97 mahImaNDalamArtaNDe0 [122] mahukArasamA buddhA0 43 mA jANa kIra jaha. mANusaDA~ dasa dasa dasA0 116, mAtrayApyadhikaM kizcinna 173, mAnaM muzca sarasvati tripathage0 mAndhAtA sa mahIpati0 mA maGkaDa kurUdvegaM0 [40] mAlavasvAminaH prauDha0 [112] mA sa sandhi vijAnantu0 mInAnane prahasite. mukhe hArAvAptinayanayugale. muggamAsAi pamuhaM0 muJju bhaNai muNAlavai0 mUlArkaH zrUyate zAstre mRgendraM vA mRgAriM vA0 239, mRtakA yatra jIvanti0 [53 // mRto mRtyurjarA jIrNA medinyAM labdhajanmA jitabalini0 31, 30 yacchinnamlecchakaGkAla [145] yatkaGkaNAbharaNabhUSita 32 yatra tatra samaye yathA tathA0 187, 52 yadanastamite sUrye0 48, yadapasarati meSaH kAraNaM. yadAyaM durvAraH kirati. [178] yadi nAma kumudacandra0 yadetacandrAntarjalada0 yanyUnaM yatra yannaSTaM [150] 23 4. 16 108 29 bhajenmAdhukarI vRtti bhavabIjAGkurajananA0 188, bhavArNavatarI brahmapurI bhImasenena bhImo'yaM0 [147] bhuJjImahi vayaM bhakSyaM0 bhUpAlojayapAlo'bhUta [139] bhUmi kAmagavi ! khagomaya0 136, bhekai koTarazAyimirmatamiva0 bhejeJcakIrNatAM namaH0 bhogIndra bahudhA pAtraM. 238, bhojarAja mayA jJAtaM. 74, bhoje rAjJi divaMgate'tibalinA0 125, bholI mundhi ma gavvu kari0 bhoya eva gali kaNThalau0 bhrAtaH! saMvRNu pANinipralapitaM0 139, [48] 24 maggaM ciya alahanto. 11, Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNe: 42, 220, 222, [161] 143, mWU 102 25 / lacchivANi muhakANi sA0 102 labdhalakSA vipakSeSu0 lATezvarasya sainAnyaM0 liGgaM jiNapannattaM eva0 liGgopajIvinA loke0 104 lokaH pRcchati me vArtA 101 lokatrayollasatkIrtiH0 202, [98] [16] 219, 217, 113, [21] 181 181 231, yazaHpuJjo mujho gajapati. yazovIra yazomuktA0 yazovIra ! likhatyAkhyAM0 yasya pauSadhazAlAsu0 yasyAntargirizAgAra0 yaH pazcagrAmasaGgrAma yAn liGgino'nuvandante. yAsau dakSiNadakSiNArNavavadhU0 yUkAlakSazatAvalI valavala0 yUpaM kRtvA pazUna hatvA0 yena pauSadhazAlAstAH0 yena vizvakavIreNa0 yeSAM vallabhayA saha kSaNamiva0 yauSmAkAdhipasandhivigrahapade0 46 27 215 [3] 200, 93, [160 [118] 77, 71, 102 42 268, 97 122 [4] [121] 214, [152] 102 69 69 [135] 112 rajakavadhUvacanamidaM0 rajobhiH samarodbhuta ratnAkara iva kSAra0 rambhAsambhAvitairyasya rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM. rAgAd bhUpAlaballAla. rAjan muJjakulapradIpa rAjapratigrahadagdhAnAM0 rAjyaM yAtu zriyo yAntu0 rAjyaM yAtu striyo yAntu rANA save vANiyA0 rAtrau jAnurdivA bhAnuH0 rulIyau rAyaha rAju0 re re yatraka mA rodIH0 61. vaktrAmbhoje sarasvatyadhivasati0 54, vakSo vikSipya vaipakSaM0 [171] vacanaM dhanapAlasya0 [74] vadho dharmo jalaM tIrtha 33 | vanyo hastI sphaTikaghaTite. varaM bharbhAvyaM varamapi 210, varSAsu yastiSThati0 vallIcchannadruma iva0 167, 76 vastupAla-yazovIrau0 [167] 101 vastrapratiSThAcAryAya 161, vAdavidyAvato'dyApi0 164, vADhI tauM vaDhavANa 152, vAso jaDANa majjhe0 | viddhA viddhA zileyaM0 vinA karNena tena strI0 74 vinAsyottamAGgaM vRthA0 vipre prAharike nRpo0 viralaviralIbhUtAstArAH0 [79] 29 virodhivanitAcittaH0 . [19] 22 vivAhayitvA yaH kanyAM0 260, 24 vizvAmitraparAzaraprabhRtayo0 182, vihAya zaradhiM vegAt [170 26 vihAraM kurvatA vairi0 . [137] 102 vItarAgarateyasya0 vIrANAM pANipAdAbjaiH0 [173] 104 velAmahallakallola0 / 117 13 vesA chaMDI vaDAyatI0 [39] 242, 121, 82 169, [61] 149, 19 [31] 118 102 - 50, [166] [130] lakSaM lakSaM punarlakSaM0 lakSmIryatra na vAk tatra0 lakSmIryAsyati govinde0 lakSmIzvalA zivA caNDI0 laGkA zaGkAvatI campA0 41, 25 102 47 . [8] 24 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] Y MY 95 105 76 43 108, [43] 24 175, 198, pdyaanukrmnnikaa| vairiNApi hi mucyante. 91, 37 / savattha atthi dhammo0 vyASiddhA nayane mukhaM ca rudatI0 196, saMgRhItAni hArIta0 [153] vrajata vrajata prANAH saMsArArNavasetavaH0 za sAmiya atihiM ajANu [29]] zAnto'gniH sphuTitAdharasya0 / 64, sAmI muhatau vInavai0 zizunApi zunAsIravIra0 [106] 76 sAyaru khAi laMka gahu0 [34] zItatrA na paTI na cAgni0 [49] 29 | sAMyAtrikajano yena [148]] zUrANAM sammukhAnyeva0 [132] siddhistanazailataTI0 135, zaityaM nAma guNastavaiva tadanu0 243 112 siMho balI dviradazUkaramAMsa0 183, zailairvandhayati sa vAnara0 [70] 42 sukRtaM na kRtaM kizcit 234, zaurya zatrukulakSayAvadhi0 sudheva vasudhA labdhuM0 [116] zmazAne yAtudhAnendra0 [120 suratAya namastasmai0 zrImajetramRgAridevanRpate. suhRddevendrasya RtupuruSa0 zrotavyaH saugato dharmaH0 104, so jayau kUDavaraDo0 171, zvaHkAryamadya kurvIta. 114, sohaggiu sahikaJcayau0 snAtA prAvRSi vArivAhasalilai0 32 sparzo'medhyabhujAM gavAmaghaharo0 [59] paSTilakSayutA koTI spRSTAspRSTaniSedhAya0 [149] sphuTaM veSTayatA zubhaiH0 [159] saharu nahIM sa rANa. khapne etya vanaM jagAda. [12] sau cittaha sahI maNaha0 svapratApAnale yena0 sa eSa bhuvanatrayaprathita svasti kSatriyadevAya0 [175] satyaM yUpaM tapo hyagniH0 39 satyaM vapreSu zItaM zazikara0 65, 39 hatvA nRpaM patimavekSya. 120, satrAgAramazeSakevalabhRtAM0 166, haririva balibandhakara: satrAsA iva sAlasA iva lasad [179] 116 haMsailabdhaprazaMsaistaralita0 sadguNamahAImanarghamUlya 247, 113 haMho zvetapaTAH kimeSa vikaTA0 154, sapatrAkRtazatrUNAM0 [15] hA kassa purohaM pukkaremi0 sapAdalakSaH saha bhUrila:0 176 76 hAro veNIdaNDo0 saptarSayo'pi satataM gagane cara0 [123] hA hA sallai hiyae. [27] sampasau niyamaH zaktI hRdi praviSTayadvANa sayalajaNANandayaro0 .. 11 / hema tuhAlA kara marauM0 sarvathAnupabhogyeSu0 . [25] ....20 / helAniddaliyagainda0 191, 29. 4 ha 138 [133] 6 " Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhacintAmaNeH (5) (20) anUDhA varaM kanyA0 apUrveyaM dhanurvidyA0 ambA tuSyati na mayA0 arddha dAnavavairiNA0 aho ko'pi daridrANAM0 Apadarthe dhanaM rakSed Apte darzanamAgate dazazatI. Ahate tava niHsvAne uruyantaravAhalayI0 karTa kAuM mukaM ca sAhasaM0 kanye kA'si na vetsi0 kA tvaM sundari ! mArirasmi kiM kAraNaM nu kavirAja mRgA0 kiM jIviyassa cihna kukSe koTara eva kaiTibharipu0 kRtaprayatnAnapi naiva kAzcana dattA koTI suvarNasya. dAturnArthisamo bandhuH0 dikSurbhikSurAyAta. dIyantAM daza lakSANi0 deva ! tvatkaranIrade dazadizi0 deva ! tvAmasamAnadAnavihitai. naktaM divA na zayanaM0 navajalabhariyA maggaDA0 navi mArIyai navi corIyae0 TippaNyantargatapadyAnAmanukramaNikA / padyAGka pRSThAGka / padyAGka 127 nivarui pra(1)NANa majjhe0 7 parokSe kAryahantAraM 28 potAnetAnnaya guNavati. (44) 52 prazAntaM darzanaM yasya. | bhojarAja mama svAmI yadi karNATa0 (45) | mAuliMgu jai vuccai0 7 mANusaDA dasa dasa havai. | mukhaM padmadalAkAraM. | mUlArkaH zrUyate loke0 (17) yadA jIvazca zukrazca0 52 / yadyapi kRtasukRtazataH prayAti0 128 yamI kiM dhyAyate dhyAne 37 vaktrAmbhoje sarasvatyadhivasati / vizvAmitraparAzaraprabhRtayo 52 * ramyeSu vastuSu manoharatAM0 56 re re citta kathaM bhrAtaH0 52 re re maNDaka mA rodI0 57 zIrNaghrANAtripANIn sattvaikatAnavRttinAM satyaM tvaM bhojamArtaNDa0 52 sarasvatI sthitA vaktre0 52 sarvadA sarvado'sIti 12 saMgrahaikaparaH prApa0 32 senAGgaparivArAdya. (6) 7 svacchaM sajjanacittavallaghutaraM (15 (21) (2) (12) (22) (30 127 pariziSTAntargatapadyAnAmanukramaNikA / dhanyAM satImuttamavaMza (TippaNyAmapi) 128 matsodaraM sadAcAraM0 nAbhUnna bhavitA zrImaddhema0 1, 126 zriyA'mbhodhi vidhi0 11 satyavAk paralakSmImuk0 niSkiJcanena dayitena0 4, 127 / [sudUraM durgatebandhUn 25 126 127 127 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siM ghI jaina grantha mA lA // samprati mudymaanngrnthaaH|| 1 prabandhacintAmaNisambaddha purAtanaprabandhasaGgraha 2 prabandhacintAmaNi bhASAnuvAda (hiMdI) 3 prabandhacintAmaNisambaddha aitabasAdhanasaGgraha 4 prabandhakoSa-saMskRta tathA hiMdI bhASAntara 5 vividhatIrthakalpa 6 prabhAvakacaritra-skRta tathA hiMdI bhASAntara 7 purAtanasamayalikhita jainapustakaprazastisaGgraha 8 kuvalayamAlA kahA 9 jainazilAlipikA ( zilAlekha-tAmrapatrAdisaGgraha) 10 jainagranthaprazastisaMgraha // mudrnnaarthnirdhaaritgrnthaaH|| 1 kumArapAlaprabandha (purAtana) 2 vastupAlacaritra 3 vimalamaMtricaritra 4 somasaubhAgyakAvya 5 dhUrtAkhyAna (prAkRta tathA saMskRta) 6 tattvopaplava 7 hetubindutarkavRtti 8 tattvArtharAjavArtika 9 AvazyakacUrNi 10 chando'nuzAsana (hemacandrasUrikRta ) 11 tilakamaJjarI kathA (dhanapAlakavikRta) patravyavahAra saMcAlaka siMghI jaina granthamAlA po. zAMtiniketana ji. bIrabhUma (baMgAla) Published by Babu Rajendrasinha Singhi for Singhi Jaina Jianapitha Vis'vabharati-Shantiniketan, Printed by Ramchandra Yesu Sheilge, at the Nirnaya Sagar Press, 26-28, Kolbhat Lane, Bombay