Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIra sevA mandira dillI 1212 - 12 kAla na. 44. mAnA krama saMkhyA khaNDa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAracaritra kiMmata 1|| ru. 6 saM. ajJAta
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavASprathakusumapAla puSpa 7 veM . zrImAvaricaritra prasiddha miti mArga. zu. 5 vIra saM. 2477 kiMmata : 1 // ru. { lekhaka ajJAta.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka:motIlAla hirAcaMda gAMdhI, po. mu. usmAnAbAda. mudrakaHlakSmaNa bhAUrAva kokATe, hanumAna presa, 300 sadAziva peTha, ... "puNe siTI.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. zrI. ajJAta urpha motIlAla gAMdhI yAMnI prastuta 'zrI mahAvIra caritra' lihUna janadharmAnuyAyaci navhe tara sarva marAThI vAcakAMvara upakAra kele Aheta, ase he pustaka vAcaNA-yAMsa vATalyAvAcUna rAhaNAra nAhI. sAmAnya vAcakAMpaikIca paNa tyAMcyAhUna kAhI guNAMnI zreSTha azA puruSAce caritra vAcakAMnA ekA dRSTIne jAsta manoraMjaka vATaNyAcA saMbhava Ahe. kAraNa azA caritrAMta sAdhAraNa mANasAcyA anubhavAcyA goSTIMcAca mukhyataH samAveza hoto va azA sarvasAdhAraNa prasaMgI ApalyAhUna kAhI aMzI thora asaNAnyA caritranAyakAne kAya kele he jANaNyAcI utkaMga vATate. zekaDo janmAMta jyAMnI AtmonnAcI pUrvatayArI alaukika pramAgAMta kelI asalyAmuLe caritra viSayabhUta AyuHkramAMta jyAMce jIvana sAmAnya dRSTIne atizaya camatkRtipUrNa jhAlele asate tyAMce caritra azA vAcakAMnA, kI jyAMnA svata:cyA va caritranAyakAcyA jIvanAta kAhItarI sAmya pAhaNyAcI icchA asate tyAMnA, AkarSaka vATaNe kANa Ahe. paraMtu azA muktAtmyAMcI caritraM nirALyAca bhAvanene vAcalI pAhijeta. ApalyA AkuMcita jIvanAMta yeNAre lahAnasAna anubhava, choTyAmoThyA paNa sAMsArika aDacaNI va tyAMtUna pAra paDaNyAce sAMsArika mArga zrImahAvIrasvAmI tyA caritrAMta ADhaLaNAra nAhIta. paraMtu azA goSTIkaritA tyAMce caritrAkaDe jANeM heMca cukIce Ahe. phuTakyA ziMpalyA goLA karaNyAsAThI samudrAcyA taLAlA jANaM mUrkhapaNAce Ahe. tyA pAhije asavyAtara gAMvogAvace uthaLa oDhe kAya kamI Aheta ? paraMtu jyAMnA asalyA ziMpanyAaivarjI binamola motI havA asatIla tyAMnI mahAsAgarAMta buDI mArAvI va tetheca tyAMcyA prayatnAlA yazahi yeNyAmArakhe asate. upA duHkhapariNAmI mukhAcyA Azene pratyeka jIva gaNita varSe dhaDapaData Ahe va itake karUnahi jI AzA kadhI tRptaca hota nAhI tyA Azene kelyA jANAr2yA viphala dhaDapaDItUna AtmyAcI kAyamacI suTakA vhAvI va zAzvata AnaMda prApta vhAvA azI icchA jyAMcyA aMtaHkaraNAMta jAgRta jhAlI asela tyAMnA yA caritrAMta mArgadarzaka prakAza miLela. zrImahAvIracaritra te koNIhi lihilalaM aso, hA eka dharmagraMtha Ahe yAca dRSTIne he caritra hAtI ghetale pAhije va tyA dRSTIne he pustaka vAcaNAr2yAMnA puSkaLaca phAyadA hoIla yAta zaMkA nAhI.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra yA pustakAMtIla kAMhIM bhAga: sAdhAraNa mANasAlA asaMbhavanIya vATatIla va zraddhAyukta vAcakAMnAca azA kathA AvaDatIla. paNa hA bhAga yA caritrAMtIla mahasvAcA bhAga navhe. tara mahAvIrasvAmIMcyA kAlAMtIla dharmAcI avanati ANi tI dUra karaNyAsAThI tyAMnI jI tatveM pratipAdana kelIM tIM tatveM, yAMcA abhyAsa karaNyAsa he pustaka upayogI Ahe, yAca goSTIMta yA pustakAceM mahatva Ahe. rA. gAMdhI yAMnI he pustaka lihitAnA azA jijJAsUMnA zakya tevaDhI madata karaNyAcA hetu ApalyA manAMta sadodita ThevilA asAvA ase spaSTa disateM. mAjhyAmateM, hA hetu tyAnI puSkaLa aMzAMneM sAdhyahi kelA Ahe. mahAvIrasvAmIMceM caritra mhaNaje jainadharmAceM pratipAdana. svAmIMcyA janmApAsUna nidAna te dakSiA gheIparyaMta, kiMtrahunA tyAMnA kevalajJAna prApta hoIparyaMta, manuSyajanmAMta sAdhAraNapaNe yeNAre aneka anubhava tyAMnA Ale asatIla ANi tyAMcyA anubhavAcyA azA goSTI jara koNI lihUna ThevilyA asatyA tara tyA manoraMjakaca navhe tara bodhapradahi jhAlyA asatyA. paraMtu azA goSTIMnA mahAvIrasvAmIMnI athavA tyAMcyA ziSyAMnI mahattva dile nAhIM. kAraNa jaina siddhAMtAce punarujjIvana karaNyAcyA tyAMcyA kAryAcyA mAnAneM, tyAMcyA laukikajIvanAMtIla lahAnasAna goSTI kAMhIMca navhatyA. tyAMce jIvana mhaNaje jainadharmAcI prabhAvanA tyApalIkaDe kAMhIM nAhIM kiMvA tyApalIkaDe kAMhIM asaNeMca zakya nAhIM, azA bhAvanene Ajavara sarvAMnIM tyAMcyA jIvanAbaddala vicAra kelA Ahe. arthAtaca yA caritrAMta jainadharmAcyA siddhAMtAMcaM saMkSipta vivaraNa hAca mukhya hetu asAvA he svAbhAvika Ahe. ase asale tarI, vIracaritrAbhovatI kAlAcyA prabhAvAne jamalele anaitihAsika dhuke nAhIse karUna, aitihAsika dRSTIne khanyA TharaNyAsArakhyA goSTI nizcita karaNyAcA rA. gAMdhI yAMnI prayatna kelA asUna tyAcA upayoga vAcakAMnA cAMgalA shoorsArakhA Ahe. vIrakArla n samAja, rAjyavyavasthA va vaidika ANi bauddhamatAMtIla koNatyA vaiguNyAmuLe jainamatAsa tyAveLIM vizeSa mahatva AleM heM rA. gAMdhI yAMnI zakya tevaDhyA kasoTIneM varNile Ahe. yAmuLe prastuta caritra koNA - lAhi vAcanIya vATela yAMta zaMkA nAhIM. beLagAMva tA0 13/6/31 . } (2) A. bA. laThThe.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. bhAratIya saMskRtIta bhautikAlA kevhAMhI goNa sthAnaca miLAlele Ahe. hiMdavAsIyAMcI Astikyabuddhi atiprAcIna kALApAsUna dRDhamUla jhAlelI asalyAmuLe pAralaukika sukhAcI zraddhA janmApAsUnaca tyAcyA hADImAsI khiLalelI asate. tyAmuLe paralokI ApaNa sukhI kareM hoUM yA goSTIkaDeca lokAMcaM lakSa lAgUna rAhile. iMdriyeM dehavyavahArAcI kevaLa upakaraNe asalyAmuLe ANi hA deha maraNAnaMtara yetheMca soDUna dyAvayAcA asalyAmuLe iMdriyalolupatA ANi zArIrika moha hI paralokahitAlA ayogya TharalI. mRtyUcyA palIkaDe AtmA hA ekaTAca abAdhita asalyAmuLe tyAlA ihaparalokIM sukha va samAdhAna kaseM hoIla yA goSTIkaDeca pratyeka jANatyA mANasAce vicAra lAgUna rAhile. etaddezIya pratyeka dharmAta hIca vicArasaraNI ADhaLUna yeIla yAMta saMzaya nAhIM. AtmyAce amaratva grAhya TharalyAnaMtara nItidharmAcI ANi jagAMtIla pArasparika javAbadArIcI upapatti sulabharItIne lAvatA yete. ANi mhaNUnaca yA dezAMta bhautikApekSAM adhyAtmika saMskRti zreSTha TharalI Ahe. bhAratIya saMskRtIceM heMca vaiziSTaya hoUna gelyAmuLe, mAnava jAtIcI AdhyAtmika tRSNA zamaviNyAkaritA hiMdusthAnAta aneka dharma utpanna jhAle. tyAMpaikI kAMhIM pUrvIcyAca svarUpAMta AjahI rAhile Aheta; kAMhIMta kAlAnurUpa ANi paristhitIlA anusarUna badalahI jhAlelA Ahe; ANi kAMhIM nAmazeSahI hoUna gele Aheta. ekAmAgUna eka ase aneka dharma yethe udayAlA AlyAmuLe bhAratabhUlA dharmAce mAheraghara samajaNyAMta yAve hyAta navala nAhIM. pratyeka dharmAce dhyeya tyAcI mAMDaNI paristhitIlA anusarUna itara dharmIhUna kAMhIMzI vegaLI asalI tarI manuSyAcA AyAtmika havyAsa pUrNa karaNe ANi tyA dRSTIneM jagAMtIla sarva ghaDAmoDIcI upapatti lAvaNe heca Ahe. tyAmuLe hiMdusthAnAMtIla pratyeka vyaktimAtrAcyA jIvanAlA dharmAcI kAyamacI sAMgaDa lAgUna rAhilI Ahe. tyAcyA jIvanAvara pariNAma karaNArI dharma hI eka moThI zaktIca jhAlelI Ahe. tyAcyA jIvanakramAlA he viziSTa vaLaNa phAra prAcIna kALApAsUna lAgata Ale Ahe. vyaktigata AyuSyakramAvara prabhAva pADaNAre ekhAdeM viziSTa tatva rASTrIya jIvanakramAMta ADhaLUna AlyAvAMcUna rAhaNAra nAhIM. jagAtIla aneka dezAMcyA ( 1 )
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra rASTrIya jIvanAce viziSTatattva jyApramANe arthakAraNa Ahe yApramANe hiMdusthAnacyA rASTrIya jIvanAceM viziSTa tatva dharmakAraNa Ahe. aphATa vistAra ANi prAkRtika vibhAga tyAmuLe itara dRSTIMnIM hiMdusthAnacyA lokAMta aneka bheda asale tarI dhArmika jIvanAceM heM viziSTa tattva sarvatra sArakhe ADhakUna yete. hyA jIvanAce aneka sAMpradAya hota jAUna parasparavirodhahI utpanna jhAlA, hyAceM kAraNa tyA viziSTa tattvAcI prabalatAca. itake dharma ekA ThikANI asalelA deza pRthvIcyA pAThIvara hiMdasthAnAzivAya dusarA nAhIM. itaratra kSullaka bAbatItasuddhAM parasparavirodha disUna yeIla. paNa hiMdusthAnAMta jIvanAMtIla viziSTa dhArmika tavAmuLe sahiSNutA hA hiMduvAsIyAMcA sAmAnya svabhAvadharmaca jhAlelA Ahe. grIka, yavana, mogala, iMgraja he sarva ApApale dharma gheUnaca hiMdusthAnAMta Ale, ANi te sarva Aja cinaharakata hiMdavAsI hoUna rAhile Aheta. kAMhIM kevaLa deza pAhaNyAcyA jijJAsene Ale, kAhIM tyA suvarNabhUmItIla saMpatti luTaNyAkaritAM Ale ANi kAMhIM vyApArAcyA uddezAne Ale. rAjakIya dRSTIneM hiMdusthAnalA hyA lokAMcaM dAsyatva patkarAve lAgale asale tarI sAMskRtika dRSTIneM hiMdusthAnacA jayaca jhAlelA Ahe. " jiMkaNArI jAta jita jAtIkaDUna sAMskRtika dRSTIneM nehamI jiMkalI jAte " haiM vidhAna hiMdusthAnacyA bAbatIta tarI akSarazaH khare Tharate. varIla vivecanAvarUna hiMdusthAnacA dhArmika itihAsa lihiNaM kitI avaghaDa Ahe he sahaja kaLUna yeIla. ekhAdI bhAvanApradhAna kAdaMbarI lihiNeM tyA mAnAneM phAraca sopeM Ahe. jyAMnA itihAsAMta atyaMta mahattva Ahe ase samakAlIna purAve miLaNeM prAyaH azakya asate, azA purAvyAMcyA abhAvIM uttarakAlIna ANi paraMparAgata kiMvA daMtakathAtmaka purAvyAvaraca sarva bhista ThevAvI lAgate. tathApi he purAve kevhAhI duyyama pratIceca TharatAta. bhAratIya saMskRtIcA AraMbhakAla zatakAMnI kiMvA sahastrAMnIhi gaNaNe azakya jhAle Ahe. azA sthitIta bApApAsUna mulAlA ANi gurupAsUna ziSyAlA miLata AleleM paraMparAgatajJAna nirbheLa, zuddha ataeva vizvasanIya asela azI kalpanAhI karavata nAhIM. itakyA prAcIna kAlAcyA paraMparAgatajJAnAMtahI paripUrNatA ANi susaMgatatA he guNa thoDeca asaNAra Aheta ! susagaMtapaNA hA tara aitihAsika purAvyAMcA eka guNaca samajalA jAto. susaMgatapaNAmuLe miLAlele purAve banAvaTa kiMvA kAyamaThazAce ( 2 )
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA nAhIta evaDhe tarI siddha hote. ekhAdyA viziSTa goSTIsaMbaMdhI dona uttarakAlIna purAvyAMta parasparavirodha disUna AlyAsa donhI mate ekAca dRSTIne kevhAhI prAhya TharaNAra nAhIta. dohopaikI ekaca koNate tarI grAhya ANi dusareM tyAjya TharavAve lAgela. grAkhAprAhyatecA hA prazna ati gaMtAguMtIcA ANi mhaNUnaca bikaTa Ahe. vidvAna ANi anubhavI saMzodhakAMkaDUnahi yA bAbatIta kityekadA bukA hotAta. ekhAdyA bAbatIta purAve agadI gauNa asatIla tara aitihAsika takIvaraca bhista ThevAvI lAgate ANi ApalI anumAnAne phAraca japUna karAvI lAgatAta. hiMdusthAnAsArakhyA hyA ekA moThyA khaMDAMta samAviSTa jhAlele loka mAnavazAMcyA ekAca zAkhece ANi saMskRtIce Aheta asehI nAhI. bhaugolika paristhitIcyA bhinnatemuLe tyAMcyA svabhAvadharmAtahI bhinnatA utpanna jhAlelI Ahe. azA lokAMcA dhArmika itihAsa lihitAnA kuzAgra buddhIcyA manuSyAnehi phAra sAvadhAnatA rAkhalI pAhije. bhinna saMskRtIMce loka ekAca ThikANI phAra divasa rAhilyAmuLe tyAMcyAMtIla sAMskRtika vibhinnatA sakRddarzanI disUna yeta nAhI. hyA goSTIkaDe durlakSa jhAlyAmuLe kAhI dhArmika itihAsakArAMnI hiMdusthAnAtIla sarva lokAMta ekaca sAMskRtika pravAha prasthApita karaNyAcA cukIcA prayatna kelA Ahe. hiMdusthAnAMta prAcIna vAGmayAce saMrakSaNa maukhika paraMpareneMca jhAle. tyAmuLe pratikUla paristhitIta tyAcA barAca moThA bhAga smRtIMtUna naSTa jhAlA asalA pAhije yAMta zaMkA nAhI. tathApi ekA saMskRrtAcyA vAGmayAcA eka bhAgaRgvedAdigraMtha-AjatAgAyata zAbata rAhilA Ahe he mudevaca mhaNAvayAceM. jagAMta koNatyAhi saMskRrtAcyA graMthAta te sarvAhUna prAcIna Aheta. hyA graMthAMcI prAcInatamatA grAhya kelyAnaMtara tyAMcyA kAlanirNayAcyA vAdagrasta praznAMta ziraNyAce Aja kAMhIMca prayona nAhI. he graMtha AryAMce anUna he Aya hiMdusthAnace mULa rahivAsI nasUna bAherUnaca hiMdusthAnAMta Alele asAveta asA bhASAzAstrajJAMcA tarka Ahe. RgvedAMtIla bhaugolika varNanAcA kAMhoM bhAga hiMdusthAnalA lAvatAM yeta nAhI. arthat RgvedAcA kAhI bhAga Aya hiMdusthAnAMta yeNyApUrvIca racalA gelA asalA pAhije. tyA varNanAvarUna pAhatAM kAhI bhAga paMjAbAMta lihilA gelA asalA pAhije yAta zaMkA nAhI. RgvedakAlAMtIla AryAcA praveza madhya
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra hiMdusthAnAMta ANi viMdhyaparvatAcyA khAlI jhAlA navhatA. paMjAbAMta sthirasthAvara hoUna barAca kAla loTalyAnaMtaraca AryAnI madhyabhAgAMta ANi dakSiNeta bhAkamaNa keleM. RgvedakAlIM sarasvatI ANi dRSadvatI yA dona nadyAMcyA madhyavartI bhAgAMta AryAce keMdrasthAna hoteM. brAhmaNakAlAMta he keMdrasthAna pUrvekaDe sarakata jAUna kurukSetrAcyA bhAgAMta AleM. atharvAcyA kAMhIM bhAgAMta he bhAga RgvedAitakeca june Aheta- rogarAI magadhadezAMta jAUM de ase mhaTale Ahe. aitareya brAhmaNAMta dakSiNetIla AMdhra vagaire lokAMcA ullekha bahiSkRtAsArakhA Ahe. RgvedakAlApAsUna brAhmaNakAlAparyaMta AryAcI vasti madhyadezAparyaMtaca yeUna ThepalI hotI. pUrva va dakSiNabhAgAMta kAMhIM Aryetara loka rahAta hote. puDhe mhaNaje upaniSadakAlAMta AryAcA prasAra sarva hiMdusthAnabhara jhAlA asAvA aseM disateM. AtAM RgvedakAlApAsUna AryAcI dhArmika bhAvanA va kalpanA kAya hotI teM ApaNa pAhUM. RgvedakAlI dhArmika kalpanA phArazI guMtAguMtIcI navhatI. dharmasaMbaMdhI kalpanAcI tI prathamAvasthA asalyAmuLe, dharmAviSayIM tyAMcI cikitsakabuddhi adyApi jAgRta jhAlI navhatI. tathApi tyA veLacyA dhArmika zraddheta purohitAMcyA dhUrtatecI chApa mAtra paDalelI disUna yete. tyAveLace dhArmika AcAravicAra agadI sAdhe hoteM. sRSTItIla naisargika zaktIvara manuSyatvAcA Aropa karUna ANi tyAMcyA ThikANI daivI zaktIcI kalpanA karUna tyAMcIca te prArthanA karIta asata. yAMta dyAvA, pRthvI, varuNa, iMdra, uSas ityAdi devatAMcI stutIca Ahe. varuNAlA thoDese naitika adhiSThAna miLAlele Ahe. iMdra zatrUMcA saMhAraka asUna to bhaktAMnA pAUsa vagaire pAThavito. bhaktAneM kAMhIM mAgitaleM tarI teM dyAvayAcI tyAMcI tayArI asate. uSecI stuti phAraca ramya Ahe, ANi tI lihiNAr2yA kavIcyA kalpanAvilAsAce kitIhi kautuka keleM tarIhi teM ghoDeMca vATate. he deva pUjeneM prasanna hoUna kAhIhI dyAvayAsa tayAra asata, ANi yajJayAgAMcI kalpanA tyAMcI kRpA saMpAdaNyAsAThIMca prasRta jhAlI hotI yAMta zaMkA nAhIM. bhaktAne devIcI upAsanA kazI karAvI he mAhita jhAlyAnaMtara deva tyAMcyA AdhIna hotAta. dharma viSayaka kalpanAMcyA pragatItIla hI eka puDhacI pAyarI hoya. yA kalpanemuLe purohitAMnA mahattva prApta jhAleM. yajJAMta devAMnA dUdha, tUpa, dhAnya, mAMsa, somarasa ityAdi padArtha balI deta asata. devAMnA saMtuSTa karAvayAcI gurukillI ekadA ( 4 )
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA hastagata jhAlyAnaMtara divaseMdivasa somasagAcA prasAra hoU lAgalA; mANi hota, avayu, udgAtR, ityAdi purohitAMce prasthahi samAjAMta vADhale. vara RgvedAtIla dhArmika kalpanAMcI jI rUpareSA mAMDalI ticyAMta kriyAkoDAzivAya dusareM vizeSa ase kAhIca nAhI. sarva Rgveda ekAca veLelA racalA gelA nAhI he ekadA vara sAMgitaleca Ahe. tyAce kAhI bhAga phAraca june bhAheta tara kAhI bhAga phAra alikace Aheta. dahAvyA maMDaLAcI gaNanA prAcIna bhAgAMta hota nAhI. hyA maMDalAMta tatvajJAnAcyA kAhI kalpanA prAdurbhata jhAlyAcyA ADhaLatAta. devAMcyA anekatvAviSayI zaMkA pradarzita karaNyAMta yeU lAgalI ANi vizvaceM Aditatva ekaca yA dizene vicArapravAha vAhUM lAgalA. prathama jalAcyA svarUpAMta va naMtara uSNanecyA svarUpAMta yApramANe asat pAsUna satcI utkrAntI jhAlI asA jagadutpattIcA krama Ahe ase dAkhaviNyAkaritAM bareMca prayatna jhAlele Aheta. mRtyUnaMtaracyA prANyAMcyA avastheviSayIM RgvedAMta kAhIca vizeSa aseM sAMpaData nAhI. mRtAtmyAMcyA maraNottara sthitIviSayIhI ekamata disUna yeta nAhI. yama hA prathama maraNa pAvalelA va mRta lokAMcA rAjA mhaNUna samajalA gelA hotA ase disate. melyAnaMtara loka yamAbarobara AnaMdAne bolata asatAta azIhi eka kalpanA dRSTIsa paDate. dusar2yA ekA ThikANI ase sAMgisale Ahe kI deva va pitara he niranirALyA ThikANI rAhatAta. tisarI hI eka kalpanA azI Ahe kI, AtmA hA jalAzI va vanaspatIzI ekarUpa hoto. yAvarUna RgvedakAlI punarjanmAviSayI kalpanA rUDha hotI ase tatkAlIna purAvyAvarUna tarI siddha hota nAhI. duSTa lokAMcI maraNottara sthitI kAya hote yAcIhi upapatti yogya rItIne lAvalelA disata nAhI. paraMtu hA saMgdidhapaNA RgvedAcyA nItidharmAviSayI disUna yeNA-yA taulAnika audAsinyAce cinha Ahe. rAjA varUNa hA sarva draSTA Ahe kiMvA sarva zaktimAn Ahe evaDhyAcavarUna naitika cAMgulapaNA kiMvA 3.hANapaNA he tyAce vaiziSTayadarzaka Ahe ase hota nAhI. puDhe mAjhagakAlI yajJayAgAdi kriyAkADa jAsta jAstaca vADhata gele va tyAbarobara purohitAMcI saMkhyAhi vADhata gelI. yAcyA puDhIla kALAMta dhAnyAdikAcyA balIMce mahattva pUrvIitake rAhile nAhI. pazubalIce prastha jAsta vADhale va tyAbarobaraca somayAgAcIhI mahatI vADhalI. varSabhara cAlaNAre yAgasatra surU hoUna purohitAMce mahattva vADhU lAgale va rAje lokahi ApalyA sArvabhaumatvAce sthApaka
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra cinha mhaNUna rAjasUyayajJa karavU lAgale. puDhe puDhe vizvasthAyI rAhaNyAsAThI yajJa karaNe avazya Ahe azI kalpanA rUDha jhAlyAce disUna yete. puDhe yA yajJAlA kAhItarI lAkSaNika artha yeta gelA va puruSa, kAla, ani va prajApati yA sarvAcI ekarUpatA dAkhaviNyAsa suruvAta jhAlI. yApAsUna puDhe AdhArabhUta tatvAcA ( underlying Reality ) tapAsa surU jhAlyAsArakhe disate va puDhe brahmAcI kalpanA utpannaH jhAlI. yA brahmatatvAcI va nazvara jagAcyA svarUpAcI upapatti lAvaNyAsAThI zrIzaMkarAcAryAnA ma yAvAdAcI kAsa dharAvI lAgalI. yA tatvAcI yogya upapatti upaniSadakAlI jhAlelI navhatI mhaNUnaca niranirALe bhASyakAra upaniSadAvarUna niranirALe siddhAMta kADhaNyAcA prayatna karU lAgale. sAMpradAyika dRSTayA pratyekAlA thoDe bahuta yazahi Ale Ahe. yAcyAvarUna eka goSTa spaSTa hota Ahe kI, upaniSadkAlI vaidika tatvajJAna ekasvarUpa jhAlele navhate ANi sarva upaniSadeM ekAca kALI lihilI gelI nasalyAmuLe tyAMmadhye parasparavirodha dRSTospattIsa yeNehI azakya nAhI. upaniSad mhaNaje vaidika tatvajJAnI lokAMcyA svataMtra vicArAcA eka mahatvAcA saMgraha Ahe. tyAMmadhye aseMhi kAhI nAvinyapUrNa vicAra Aheta kI, koNatyAhi samaMjasa va vicArI mANasAlA asA saMzaya yeto kI, upaniSadAMtIla vicAra paraMparA vaidika dharmAtIlaca Ahe kI nAhI. kriyAkANDa upaniSadkAlIM niSphala va halake Tharale. purohitAMce prastha kamI jhAle. moThamoThAlyA yajJasatrAcyA ThikANI yAjJavalkyAdi RpilokAMcI jJAnasatre disU lAgalI. kityeka upaniSadAMvarUna ase samajate kI, brAhmaNaloka brahmajJAnAsAThI kSatriyAMkaDe jAta asata. mhaNaje yAvarUna ase mhaNaNyAsa harakata nAhI kI, upaniSadkAlI jyA kSatriya vargAbarobara AryapurohitAMcA saMbaMdha AlA hotA tyA kSatriyavargAta tatvajJAnAcI vADha cAMgalIca jhAlelI asAvI va to kSatriyavarga bahuteka Aryatara saMskRtipaikIca asAvA. zvetAzvetara upaniSadAvarUna yoga va adhyAtmazAstrAcA barAca vikAsa jhAlelA disato. upaniSatkAlIna vAGmayAMta indra, ami, AdikarUna devAMcI paDachAyA dekhIla paDalelI disata nAhI. brAhmaNakAlI punarjanmAviSayI kAhIca kalpanA navhatI; paraMtu punamaraNAcI bhIti mAtra kityakAMnA vATata ase. punarjanmAcyA kalpanepAsUna punamaraNAcI kalpanA phAraca bhinna Ahe. upaniSadkAlI mAtra punarjanmAcI kalpanA spaSTapaNe puDhe AlelI disUna yete. chAndogya va bRhadAraNyaka
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA upaniSadAmadhye punarjanmatatvAcI rUpareSA AkhalelI disUna yete. udAharaNArtha. brahmasvarUpAta nimama jhAlelA manuSya maraNAnaMtara devAMcyA mArgAne jAto, brahmasvarUpAMtaca lIna pAvato va puna: yA mRtyulokAMta parata yeta nAhI. jo manuSya satkRtya karato ANi jyAlA jJAnAcI prApti jhAlelI Ahe to mAtra caMdralokAMta jAUna phaLe bhogato va naMtara vanaspatirUpAne kiMvA manuSyarUpAne janma gheto. paNa duSTa loka mAtra cANDALa kutrI vagaire yonIta janma ghetAta. kauSItakI upaniSadmadhye varNana kelelA mArga yAhUna thoDAsA bhinna Ahe. paNa yAvarUna evaDhe siddha hoteM kI, brAhmaNakAlI dRSTotsatIsa yeta nasalelI punarjanmAcI kalpanA upaniSadakAlI vaidikasaMskRtipravAhAMta rUDha jhAlI hotI. upaniSadkAlI punarjanmAsArakhI vaidikavAdhyayAMta bhAkasmAt udbhUta hoUna navInaca rUDha jhAlelI dusarI eka kalpanA mhaNaje karmAsaMbaMdhI hoya. bRhadAraNyaka upaniSadAmadhye eke ThikANI ase mhaTale Ahe kI, pUrvakRta karmAnusAraca maraNottara gati TharavilI jAte. RgvedakAlApAsUna upaniSadakAlAparyaMta vaidika lokAMcyA vArmika kalpanecI rUparemA yethaparyaMta ApaNa pAhilI. pratyeka caukasavuddhIcyA manudhyAlA ase disUna yeIla kI vedabrAhmaNa va upaniSad yA dona dhArmika kalpanApravAhAmadhye barAca moThA khaMDa dRSTIsa paDato. punarjanma va karma yA tattvAMcI kalpanA upaniSadakAlI navInaca disate. hI jI dona viziSTa tattve upaniSadkAlI rUDha jhAlI tyAMnA bAherUna khacitaca kAhI tarI preraNA miLAlI asalI pAhije ANi. hI preraNA koNAkaDUna miLAlI yAcAhi upapatti lAgAvayAsa pAhije. jyAveLI Artha loka hiMdustAnAMta Ale tyAveLI hiMdustAnadeza hA eka osADa va nirjana pradeza asAvA azI kalpanAhi karavata nAhI. tyA prAcIna kALAMta saMbaMdha hiMdustAnAMta AjacyAitakI janavasti nasalI tarI gaMgesArakhyA nadIkAThI supIka pradezAMta loka khAsa rAhata asatIla yAMta saMzaya nAhI. tyAveLI gaMgAnadIkAThI je loka rAhata hote tyAMcI saMskRti kazA prakAracI hotI he sAgAvayAsa AjatarI kAhI purAvA nAhI. tyAca sumArAsa dakSiNeta rAhaNAr2yA mULacyA rahivAzAMcI saMskRti zreSTha darjAcI hotI, yAcyAvarUnaca dakSiNadezApekSA mugIka azA gaMgAnadIkAThacI saMskRti zreSThaca asela azI kalpanA karAvayAsa kAhIca harakata disata nAhI. paNa nizcita parAvyAabhAvI azAprakAracyA saMskRtIcyA astitvAviSayI vidvAn loka sAzaMka Aheta. paraMtu vaidikavADmayaca bArakAIne (7):
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra matAMce prAcInatva itihAsAne Aja siddha jhAleleca Ahe. mhaNUna yA AryetarasaMskRrtAce kAhI purAve jainadharmAta sAMpaDatAta kI kAya he pahAvayAsa pAhije. karmatatva he jainAMce eka vaiziSTaya Ahe heM vara sAMgitale Ahe. AmacyA alpamatIpramANe AmhAMlA ase vATate kI, vaidika va bauddhadharmAta jI karmAcI kalpanA Ahe tI janakarmakalpanehuna nirALI Ahe. jainadharmApramANe karma he pudgala paramANu asUna tyAcA jIvAbarobara saMbaMdha AlyAkAraNAne jIva saMsArAMta phirato ANi he karma paramANujIvAne dUra kelyAbarobara tyAlA nirvANapada prApta hoteM. janadharmAta karmAce itakeM bArIka sArIka tapazela dilele Aheta kI te eka svataMtra zAstraca Ahe va teM upalabdha purAvyAvarUna nidAna mahAvIratIrthakarAcyA veLepAsUna janatatvajJAnAMta astitvAta asAve ase vATate. te janAMnI dusar2yAkaDUna usane ghetale Ahe ase vATata nAhI. kadAcit hai karmatatvajJAna AyeMtara saMskRtIcaM vaiziSTyaca asAve va tyAcI paDachAyA vaidika darzanAMta upaniSadakAlApAsUna paDAvayAsa suravAta jhAlI asAvI. taseca ahiMsAtattvAcI chApa vaidika dharmAvara kitI paDalI Ahe he Aja sarvAnA viditaca Ahe. paraMtu jyAveLI pAzcAtya vidvAna lokAMnA bhAratIyadharmAcA abhyAsa surU kelA tyAveLI janAMcyA durAgrahAmuLe jainadharmagraMtha janetarAMnA vAcAvayAsa miLAle nAhIMta. mhaNUna prAraMbhI kityeka vidvAnAMnI jainadharma hA bauddhadhamAcI zAkhA Ahe ase samajUna tyApramANe pratipAdana kele. naMtara thoDathoDe tyAMce graMtha pAhilyAvara jainadharma hA bauddhadhamAcyA pUrvIcA Ahe va tyAcA saMsthApaka mahAvIrAaivajI pUrvI koNItarI jhAlelA asAvA. kadAcit to pArzvanAtha asAvA ase te mAnaM lAgale va mhaNUhI lAgale. bahuteka itihAsajJAMce mata ase Ahe kI, janadharma hI eka hiMdudharmAcI baMDakhora kanyA Ahe. paNa tI kalpanAhi kalpanAca asUna tyA matAlA prabala purAvAca nAhI. __uparinirdiSTa Ayettara lokAMcyA saMskRrtIce dRSTIne jainadharmAkaDe pAhilyAsa janadharma hA eka svataMtra dharma asUna phAraca prAcInakAlApAsUna gaMgAnadIcyA supIka pradezAMta tyAcA pukaLa tIrthakarAMkaDUna (jainadhIta yA kAlAMta 24 tIrthakara mAnale Aheta ) upadeza kelA gelA hotA ase mAnaNe bhAga paDate. jainadhApatli karmatatva, punarjanmatatva, vizvaracanA va utpatti, saMnyAsadharma, ahiMsAdi AcAra, devAcI kalpanA ityAdi tatve itakI svataMtra Aheta kI, to (12)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA fear nighAlA Ahe aseM mhaNatAca yeta nAhI. paraMtu yA dRSTIne athApi jainadharmAcA abhyAsa jhAlelA nAhIM. tarI to lavakaraca surU hoIla azI AzA bALagaNyAsa jAgA Ahe. jainadharma hA tara saMskRtAcI prAtinidhika asUna gaMgecyA supIka tIrAMvara tyAcA puSkaLa pracAra jhAlA hotA ase mhaNaNyAsa jainapurANAMvarUnasuddhAM duyyama pratIce purAve sAMpaDatAta. udAharaNArtha - mahAvIratIrthaMkarAce janmasthAna magadhadezAmadhye va pArzvanAthathiMkarAce janmasthAna kAzI he hoya va pUrvIce kityeka tIrthaMkara ayodhyeta janmale hote yAcyAvarUna jainapurANakArAMnAsuddhA ApalyA saMskRtIce keMdrasthAna madhyadezAMtaca hote yAcI jANIva hotI. AtA dusarI maha'vAcI bAba mhaNaje jyA " vAtya * lokAMceM varNana vara dilele Ahe te loka jainAMceca pUrvaja hote ase pro. cakravartI yAMce mata Ahe janAMce AcArAMmadhye vrata pALaNe yAMsa phAra mahattva Ahe. va yAta zabdAvarUnaca tyA lokAMnA vrAtya hai nAMva miLAlA pAhije asA tyAMcA tarka Ahe. ANi to thoDAsA sayuktika - hI disato. Aryetara saMskRtIviSayI ajUnahi phAra kAhI saMzodhana jhAlele nAhI mhaNUna AmhI Amace mata adyApapAvato jhAlelyA saMzodhanAcyA AdhArAnaMca eka prayogAvasthetIla sUcanA yA dRSTInaMca mAMDalele Ahe. narsa Ayetara saMskRtIpakI Ahe he AmacaM mata thoDyA aMzI va nirALyA dRSTIne pro. zeSagirIrAva yAMnI AmacyA pUrvI sUcita kele Ahe. teM azA rItIneM prazna karatAta kI, Whether jainism was an original premi. tive Indian faith of the Nothern Indian forest, homes and tribes etc ?' mhaNaje jainadharma hA uttara hiMdustAnAMtIla jaMgalAMmadhyeM rAhaNAnyA lokAMcyA va ToLyAMcyAmadhye pracalita asalelA asA eka mULacAca va phAra prAcIna bhAratIya saMpradAya Ahe kIM kAya ? paraMtu pro. zeSagirIrAva yAMce kalpanemadhye aseM svIta kelela disate kI, hI atarasaMskRti phAra kAhI ucca darjAcI navhatI. 6 DaoN. harmana yaoNkadhIsAheba yAMnI jainadharmAcA abhyAsa vizeSa kelA Ahe va bharatavAsaMbaMdhI saMzodhanAvarahi te mAMTe pramANa mAnale jAtAta. tyAMnI ApalyA ekA lekhAMta jainadharmAcI va sarva bhAratIyadharmAcI savistara tulanA karUna asA nirNaya dilelA Ahe. " In conclusion let me asert my conviction ( 13 )
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra that jainism is an original system quite distinct and independent from all others; and that therefore it is of great importance for the study of philosophical thought and religious life in Ancient India." mhaNaje zevaTI malA nizcitapaNe ase sAMgAvayAce Ahe kI, jainadharma he eka svataMtra darzana asUna itara darzanAhUna atyaMta bhinna Ahe. mhaNUnaca prAcIna bharatakhaMDAMtali tatvajJAnavicAra va dhArmika jIvana yAMcyA adhyayanAsAThI tyA dharmAce phAra mahattva Ahe. pro. jvAlAprasAdahi aseca mhaNatAta, The history of jainism for records back almost into the prehistoric past. jainadharmAcA itihAsa dekhIla itihAsakAlApUrvIcyA ajJAtakALAta dUravara jAUna pAMcato. koNatAhi dharma prAcIna Ahe evaDhyAneca tyAlA kAhI vaiziSTaya yete ase thoDaMca Ahe. tarI paNa itihAsabhaktAna pratyeka praznAcA nirNaya zodhakabuddhIne lAvaNe atyavazya Ahe. veda vagere graMthAMta jainadharmAviSayI khAtrIlAyaka ullekha miLata nAhIta yAce kAraNa heca Ahe kI, RgvedAce kityeka bhAga Aryaloka hiMdusthAnAMta yeNyApUrvI 6 kityeka bhAga paMjAbAta lihile gele tyAveLI AryalokAMce Arthatara saMskRtIbarobara ajUna saMparkaca jhAlA nasalyAne jainadharmAsaMbaMdhI spaSTa ullekha vedAMta miLata nAhIta yAMta kAMhIMca navala nAhI. 10 veM maMDala alikaDaceca Ahe veM vara sAMgitale Ahe. yAMta nAhI mhaTale tarI ' munayovAtavasanA' asA nagnamunIviSayI eka ullekha miLato. yAcyAvarUna dahAveM maMDala lihile gele tyAveLI nagna rAhaNAr2yA bhAratIya mULanivAsI sanyAzI sAMpradAyAcI thoDIbahuta mAhitI jhAlI hotI ase mAnaNyAsa kAhI harakata nAhI. jaina lokAMta nama saMpradAya phAra prAcIna kAlApAsUna Ahe he ughaDaca Ahe. va hA saMpradAya tyAveLacyA bahuneka AryataradharmAta asAvA ase vATate. kAraNa AjIvika vagare paMthAMtahI nagna rAhaNyAcI mubhA hotI. 'munayovAtavasanAH' hA ullekha jainAMnA uddezana Ahe asa bara sAhebAMcehI mata Ahe. kityeka janapaMDitAMce mata ase Ahe kI, ApaNa Aryaca Ahota yAlA kAhItarI kAraNa asela tara smRtikAlAMta Arya zabdAlA AcAranidarzaka artha prApta jhAlA heca hoya. pro. yAkobI yAMnI bareca divasAMpUrvI bauddhavADyayAcyA ullekhAvarUna ase siddha karUna dAkhavileM (14)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA Ahe kIM, "There can be little doubt that the most important doctrives of the jina Religion have remained practically unaltered since the begining of our era. mhaNaje khrista zakAcyA AraMbhApAsUna jainadharmAcyA bahuteka mahattvAcyA tatvAmadhyeM vyavahArAMta ajibAta pharaka jhAlA nAhIM tyAMta tiLamAtra saMzaya nAhIM. taseca mathurA yethala zilAlekhAvarUna vulharesAhebAMnI jainAMce rItirivAja bahaza karse vizvasanIya Aheta he dAkhavile Ahe. jainasaMpradAya bareca divasa jainAMcyA viziSTa svamata saMrakSaka pravRttImuLe jazAcA tasAca rAhilyAkAraNAne va tyA paraMparAgata AkhyAyikA bahutekAMzI vizvasanIya asalyAmuLe saMzodhakAMnI Aryetara saMskRtIcI thoDItarI ajJAtadAlane prakAzita karaNyAsAThI jainadharmAcA va tyAbarobaraca sAMkhya " boddhIcA abhyAsa karaNe atyavazya Ahe. DaoN. yAkobI yAMnI mhaTalyApramANaM tyAyoge bhAratIya tatvajJAnarUpI pravAhAcyA ekA aMdhaHkAramaya kopanyAvara jAsta prakAza paDaNyAsArakhA Ahe. jyA pustakAlA AmhI prastAvanA lihita AhI tyA pustakAtIla mahAvIra tIthakarAvI jainasaMskRtIcI pArzvabhUmI kAya hotI yAcI kalpanA karUna deNyAsAThI itakA uhApoha karaNyAMta AlA Ahe. buddhanirvANApUrvI hiMdustAnacyA itihAsAMta sarvamAnya va nizcita asA ekahI kAlavibhAga kiMvA tArIkha nAhIM ANi puDhacyA kALAMta miLaNAcyA tArakhA jujabI asUna ajamAsAne kelelyA khuNApramANe kevhA mAgepuDhe sarakalyA jAtIla yAcA kAMhoM nema nAhI. paraMtu buddhAnaMtara lavakaraca boddha va jainagraMtha tarIca koTiliya arthazAstra va kAhI prAcIna dharmasUtre miLatAta va tyAyoge tatkAlIna bhAratIya, dhArmika va sAmAjika paristhitIvara kAhIMnA kAMhI tarI prakAza paDato. pArzvanAthatukara- jyAMnA janasapradAya ApalA tevisAvA tIrthakara mAnato va jyAlA Adhunika itihAsakAra jainadharmAcA saMsthApaka ase mAnatAta yAcyA nirvANakAlAnaMtara mahAvIrasvANI sumAre 178 varSAMnI janmAta Ale. mahAvIrasvAmIMce veLI pArzvanAthatIrthaMkarAce kAhI paraMparAziSya hayAta hote. tathApi yA madhyaMtarIcyA kALI jainadharmAsa barIca glAnI AlI hotI ase zvetAMbara-AgamAvarUna samajate. ANi yAcaveLI vaidikadharmAsa jAsta jora miLAlA asAvA va taseca mahAvIra - kAla niranirALyA matAMce puraskartehI phAra hoUna gele ase bauddha va jainaprAcIna vAGamayAvarUna samajate. (15)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra mahAvIra va buddha yAMcA kAla varIla kAraNAmuLe bhAratIya tatvajJAnapravAhAMta mahattvAcA samajalA jAto va tyAveLI pracalita asalelyA sarva nAhItarI mahattvAce matAMviSayI mAhitI goLA karaNe he eka mahattvAce kAma hoUna basale Ahe. jainadharmAsaMbaMdhI prAcyasaMzodhakAMce mata divaseMdivasa badalata gelyAmuLe tyAveLI pracalita asalelyA dharmAzI jainadharmAcA kAya saMbaMdha hotA yAviSayIMhi niranirALI mateM pracalita jhAlelI Aheta. jenatatvajJAnAcI pratyakSa azI oLakha phAra thogyA saMzodhakAMnA asalyAkAraNAne garasamaja pasaraviNArI barIca ThokaLa mate pratipAdilI gelI Aheta. gelyA zatamAnAMta pratipAdilI gelIlI mateM Aja grAhya Tharata nAhIta kAraNa tyAnaMtara saMzodhanAce kAma bareMca puDhe gelele Ahe. DaoN. harmAna yAkobI yAMnI 1884 cyA sumArAsa janasutrAce bhASAMtara kele tyAveLI lihilelyA tyAMcyA prastAvaneta tyAMnI mhaTale hote kI, mahAvIra va vuddha yA doNevara tatkAlIna matAMcA phAra pariNAma jhAlA Ahe. paraMtu he mata tyAMnI puDhe kase soDana dile teM tyAMcyA ekA alIkaDacyA likhANAMla utAr2yAvarUna dAkhavile Ahe. tyAMta te spaSTa mhaNatAta " jainadharma hA eka svataMtra prArcana dharma Ahe. ANi tase asaNe he bhAratIya saMskRtIta kase zakya Ahe he vara dAkhavile Ahe. AmhI AryatarasaMskRtIcI rUpareSA vara dilI Ahe. va tyAca dRSTIne buddha samakAlIna sarva tArthakAkaDe najara TAkalyAsa jainadharmAcyA svataMtratecI kalpanA yeNyAsArakhI Ahe. samasAmaika tIrthakAMcyAviSayIM jI mAhitI sAMpaDate tI bahudhA bauddha va jainasUtrAMta sAMpaDate va tI phAraca troTaka Ahe. AtAparyaMta upalabdha asalelyA mAhitIta hI ekasUtratA disana yeta nAhI. yA sarva tIrthakAMce jaina kiMvA bauddhasUtrApramANe svataMtra graMtha upalabdha nasalyAkAraNAne yA troTaka mAhivarUna AmhI mAge sAMgitalelyA AyatarasaMskRtavira vizeSa prakAza paDaNyAsArakhe kAhIca anumAnitAM yeta nAhI. tarIpaNa miLAlelI troTaka mAhitI alpAMzI kA hoInA jaina va bauddhakalpanezI juLata asalyAkAraNAne va tyA sarva tIrthakAMnA vaidikasaMskRtipravAhAMta jAgA na miLAlyAkAraNAne te sarva tIrthaka AryataraMsaskRtipravAhAMkaDe hote ase gRhIta dharaNyAsa kAhIca vyatyaya disUna yeta nAhI. janasUtrAMta nAMvanizIsahita gozAlAkherIja koNatyAhi itara tIrthakAMcI vizeSa mAhitI sApaData nAhI. mhaNUna ApaNAMsa bahuteka mAhitI bauddhagraMthAvarUnaca dhyAvI lAgate. sUtrakRtAMga
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA vagaire jainasUtrAMta tyAMcI mAhitI miLateM paNa tyAMta nirdiSTa kelelIM mateM amakyAcIca yAcA mAtra spaSTa ullekha nAhI. puraNyakazyapa hA buddhApekSAhi vayovRddha hotA. pArzvanAtha va mahAbali yAMcyA madhyaMtarakAlI hyAlA va tyAcyA matAlA barIca lokapriyatA prApta jhAlI hotI. hA nama rAhAta hotA ase bauddha graMthAvarUna samajate. ApaNa pUrNajJAnI asalyAce to pratipAdana karI. hA akriyAvAdI hotA. tyAcyA matApramANe AtmA hA niSkriya Ahe va jevhAM jevhA ApaNa kAMhIM kArya karato kiMvA karavito tevhAM tevhA AtmyAvara jabAbadArI azI kAhIMca rAhata nAhI. ase asalyAmuLe ApaNa satkarma kele kAya kiMvA pApa kele kAya teM sarva sArakheca. yA vicArAcI sAdRzAbAbata tulanA vaidikamatAmadhIla bhAradvAja va nAsiketa yAMcyA matAzI karaNyAta yete. paNa sAMgAce TIkAkAra zIlAMka yAMnA yA puraNakAzyapAcyA matAcI tulanA sAMkhyAbarobara kelI Ahe va tI jAsta yogyahi disate. puraNyakAzyapa yAMcI dRSTivikRta va viparyasta Ahe ANi thoDIbahuta sAMkhyAbarobara juLate. yAce kAraNa donhI mane AyeMtara saMskRti pravAdAtIlaca Aheta. darzanasAranAmaka diMgabara jaina graMthAvarUna ase disate kI, pUraNakAzyapa hA ajJeyavAdI hotA. kukuda kAtyAyana hA piMpaLAda brAhmaNa kupIcA eka samakAlIna hotA ase praznopaniSadAvarUna samajate. hA thaMDa pANyAcA upayoga na karatAM Una pANyAcAca upayoga karata ase. asat pAsUna kAMhI utpanna hota nAhIM va sat kadhIMca nAza pAvata nAhI ase tyAce mata hote. cAra mahAbhUteM, mukha, du:kha va AtmA azI sAta tatve jo mAnIta ase tyAcyA matApramANe tI sAtahI tatveM bhinna va svataMtaca Aheta. thaMDa pANyAna jIva Ahe mhaNaNaM jainamunI lokAcyA AcaraNAza taMtotaMta juLate, kAraNa jainamunI nehamI garama pANyAcAca upayoga karatAta. yAvarUna kAtyAyana yAnI pArzvanAthamAdAya munaca anukaraNa kelaM asalyAsa tyAMta kAMhI navala nAhIM. ajitazAlI hA vaidika kriyAkANDAcA kaTTara virodhI hotA. zarIra va jIva he donhI ekaca ase to samajata ase. mhaNaje zarIrAcA nAza jhAlyAbarobara tyAcyAbarobara jIvAcAhi nAza hoto ase to pratipAdana karIta ase. yAvarUna ase anumAna kADhaNyAsa AdhAra Ahe kI, tyAne ahiMsAtatvAsa khAsa tilAMjalI dilI hotI. tyAne saMpUrNapaNe jaDavAdAcAca pracAra kelA hotA. nira ( 17 )
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra nirALI dravya misaLalyAne jyApramANe dArU tayAra hote tyAcapramANe paMcamahAbhUtAtUna jIvAcI utpapti hote ase to mAnIta ase. to paraloka ajibAta mAnIta nase. thoDakyAta sAMgAvayAce mhaTale mhaNaje to cAvIkamatAcA sUcakaca hotA. __ maskarIgozAla hA AjIvikapaMthAcA puraskartA hotA. Aja hA saMpradAya hiMdustAnAMtUna naSTa jhAlA asalA tarI tyAcA ullekha azokarAjAcyA zilAlekhAMta sAMpaDato. hA ahiMsAvAdAcA puraskartA hotA va svataH namahi rAhata ase. muddAma tayAra kelelA uddiSTAdi AhAra to svIkArIta nase. to AcArAvara phAra jora deta ase. janatatvajJAna va AcAra yAbarAbara AjIvika matAcI phAraca sAmyatA disana yete. va yA sAmyatevarUna yAkobI vaigare vidvAna paMDitAMnI azI kalpanA kelI Ahe kI, mahAvIratIrthakarAMnI gozALa yAcyA manAMtUna nannatA, ahiMsA, AhArovahArAca niyama vagare tatve ghetalI asAvIta. saMkRtadarzanI he kicit barobara disate paraMtu thoDyA buddhIne pAhilyAvara gozAla va mahAvIra yAMcA kAya saMbaMdha hotA he samajela. gozAla hA mahAvIrAhanahI vayovRddha hotA. va doghe sahA varSe miLUnahi rAhAta hote. paNa puDhe tyAMce na paTalyAkAraNAne gozAla hA mahAvIratIrthakarAMnA soDUna gelA. gozAla yAcI mate jainadharmAzI juLatAta yAca kAraNa ase Ahe kI, gozAla hA prathamata: pArzvanAtharthikagacyA paraMparetIla hAtA. yAlA purAvA bhAvasaMgraha nAmaka prAkRta digaMbarajanagraMthAMta sAMpaDato. tyAMta maskarI hA pArzvanAthatIrthAta utpanna jhAlA hotA ase sAMgitale Ahe. mhaNUnaca tyAcI mate jainadhIzI itakI juLatAta. dusarA eka mahattvAcA prazna mhaNaje lAyamanasAddevAcaM matApramANe mahAvIratIrthakarAMnI gozAlAce anukaraNa karUnaca lejhyAtatvAcA upadeza kelA. he mata tarI khAsa phola Ahe. yAMta tiLamAtra zaMkA nAhI. AjIvikamatApramANa manuSyavargAce sahA bhAga kelele Aheta. yA sahA bhAgAMcA va jainAcyA sahA leNyAMcA varIla sAhebAcyA samajutIpramANe kasA saMbaMdha pohocato he kAhI kaLata nAhI. yA donhIta kAhI tarI sAmya asale tara te sahA hA AMkaDAca hoya. lejhyAtatva he eka svataMtra janAMce tatva asUna tyAcA janakarmatatvAbarobara atyaMta nikaTa asA saMbaMdha Ahe va janakarmatatva haiM jainAMcaMca vaiziSTaya Ahe he vara sAMgitaleca ahe. gozAlAne barIca tatve pArzvanAtharthikarAMcyA saMpradAyAMtUna ghetalI hotI va pArzvanAtha va mahAvIra he ekaca saMpradAyAce kramAgata tIrthakara asalyAmuLe gozAla yAcI kAhI mate jainadharmA (18)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA barobara taMtotaMta juLatAta yAMta kAMhIca Azcarya nAhI. kAhI mate mahAvIratIrthakarAMnI gozAlAkaDUna ghetalI ase mhaNaNe aitihAsikadRSTayA yogya Tharata nAhI hai bhAvasaMgrahAcyA AdhArAvarUna spaSTa hota Ahe. sajayabelaTupukta hA matasthApaka budApekSAhi vayovRddha hotA.tyAcyA ajJeyavAdAcA barAca pracAra jhAlelA hotA. tyAcyA jIvanacaritrAviSayI vizeSa kAhI mAhitI sAMpaData nAhI. puNya va pApa yA donhIMce svarUpa nakkI ase samajata nAhIM mhaNUna tyAviSayI khAtrAce vidhAna koNIhI karUM naye ase tyAMce mhaNaNe ase. yA tyAcyA matAvarUna ase disataM kA, saMjayAlA buddhIlA agamya viSayAbaddala nakkI vidhAna karaNyAsa dhairyaca navhataM. yA matAviSayI miLaNArI mAhitI phAraca troTaka asalyAmuLe yApuDhe ugIca jAstI tarka laDaviNyAMta kAhI vizeSa niSpanna hoIla ase disata nAhI. vara jI niranirALyA matpracArakAcI mAhitI dilelI Ahe tI phAraca troTaka Ahe. kAraNa gAMpaikI pratyeka matAca mvataMtra graMtha AjamitIsa muLIca miLata nAhIta, kiMvA tyAMcyA svataMtra azA sAMpradAyika AkhyAyikAhI durlabha Aheta. hA troTaka mAhitIhi akSaraza: satya asela azI kalpanAhi karavata nAhI. varIla sarva matAMca siMhAvalokana kelyAsa va sArcI mate ekaMdarIta pAhilyAsa vara nirdiSTa kelyApramANe yA matAMce jana, boddha baMgare dharmAbarobara jaM. sAmya Ahe va je vaSamya Ahe te vayaktika kala va buddhicitryAmuLeca asalele disate. nAtA, adisA, kriyAkANTAviruddha takrAra vaigare lakSaNa pAhU gelyAsa hI sarva mata AryetarasaMskRtipravAhAtIlaca hotI ase mhaNAvayAsa harakata nAhI. gozAla pArzvanAthanAthakarAMcA anuyAyI asalyAmuLe to tarI mukhyata: AyatarasaMskRtImadhIlaca amAvA. hA saba mate Aja nAmazeSa jhAlelI Aheta va prAcyasazodhakAMzivAya dusayAMnA tyAMcI nAve dekhIla mAhIta nAhIta. hiMdustAnAMta eke kALI urjitAvasthecyA ucca zikharAvara ArUDha jhAlelA bauddhadhamamuddhA Aja ApalyA mAtRbharmAsa pArakhA jhAlA Ahe. - kAlAya tasmai namaH / paraMtu AzcaryAcI goSTa hI kI, jainadharma aneka prakAracI saMkaTa sahana karUna AjatAgAyata hiMdustAnAMtalA eka pramukha dharma mhaNUna gaNalA jAto. jainadharmAcA pracAra hiMdustAnAbAhera phAra jhAlA hotA ase mhaNAvayAsa purAve phAra troTaka Aheta. bAherIla pracArAviSayI kAhI (19)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra. kA asenA jainadharma hiMdustAnAtIla Apale sthAna kAyama rAkhUna Ahe. yAlA niranirALI aitihAsika kAraNe asalI tarI jainadharma hA AryetarabhAratIya saMskRtIcA prAtinidhika asalyAkAraNAne tyAlA hiMdustAnadezAlA pArakheM vhAveM lAgale nAhI ase AmhAlA vATate . . aso. mahAvIratIrthakarAcyA caritrAMta matabheda hoNyAsArakhI sthaLe phAra Aheta. punaH digaMbara va zvetAMbara AnAyApramANe te matabheda phAra divasApAsUna cAlata AlyAkAraNAne ekapakSI nirNaya deNe kaThINa jhAle Ahe. ekApakSAviSayIM durAgraha soTUna deUna niHpakSapAtAne sarva goSTIMcA vicAra vhAvayAsa pAhije. kityeka matabheda ase Aheta kI tyAcA ekapakSI nirNaya deNe sadhyA tarI zakya hoIla ase AmhAlA vATata nAhI. paNa sarva jainaba nA malA evaDhaMca sAMgAvayAce Ahe kI matabheda Aheta te pratyekAlA mAhIta Aheta ANi tyAMcyA saMbaMdhI niHpakSapAtI nirNaya deNyAsa sabaLa aitihAsika purAve kamI Aheta. yAkaratA matabheda nusate vADhavIta na basatAM matabhedAMviSayIM anukUla azI sahAnubhUti utpanna karAvayAsa pAhije. dona vyaktIMcyA mukhacaryemadhye jyApramANe sAmyatA miLaNe kaThINa tyApramANeca ekAca dharmAtalyA dona sAMpradAyAMta matabhedAbhAva asaNe hehI titakeMca durlabha; kiMbahunA matabheda he asaNAraca. paNa he matabheda matadveSAlA kAraNa hoU nayeta hIca mAjhI icchA. vIranirvANakAlAviSayI hI bareca matabheda Aheta. paNa te sAMpradAyika nAhIta. prastuta pustakAcyA lekhakAneM bAbUkAmatAprasAdI yAcyA lekhAMce anukaraNa kele Ahe. va pracalita vAranirvANasaMvata yAMta 18 varSa miLaviNyAcI malA dilelI Ahe. paNa lekhakAne dusar2yAvara kelelA durAgrahAcA Aropa punhAM tyAcyAvaraca ulaTa yeNyAcA saMbhava disato. viSaya phAra kaTaNi Ahe va thoDakyAMta tyAcA UhApohahI hoNyAsArakhA nAhI. tarI AmhAlA evaDheca yethe sAMgAve vATate kI bAbU kAmatAprasAdajIcyA pustakAnaMtara vIranirvANakALa gaNanesaMbaMdhI dona mahattvAce nibaMdha prasiddha jhAle Aheta. paMDita jugalakizora yAMcA " bhagavAnamahAvIra aura unakA samaya" yA nAMvAcA lekha anakAMta, kiraNAMta prasiddha jhAlA Ahe. hA pahilA lekha hoya. muni zrIkalyANavijayajI yAMcA eka dusarA uhApohayukta lena (180 pAnAMcA ) nAgarI pracAraNIpaniketa prasiddha mAlA Ahe. va hA lekha pustakarUpAnehI miLato. yA donhI lekhAMta digaMbara va (20)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhArAMta bahuteka sagaLe sAMgitale asalyAmuLe adhika sAMgaNyAsArakheM kAMhIMca uraleleM nAhIM. prastuta graMtha lihitAMnA malA bar2yAca graMthAMcI madata ghyAvI lAgalelI Ahe. tyAMnA mI pAhileM nasateM tara kadAcit hA graMtha puDheM AlAca nasatAM. azA graMthAMpaikI pramukhapaNe zrI. paM. bAbUkAmatAprasAdajI yAMce bhagavAna mahAvIra va ma. gautamabuddha bhagavAn mahAvIra ' . jainadharmabhUSaNa zItala prasAdajI yAMcA ' jainadharmaprakAza '; va zrI. paM. azagakavIce 6 nivedana. 6 mahAvIra caritra ' hota. yAzivAya itara bareca graMtha pANyAMta Ale Aheta va tyAMcA upayogahi karUna ghetalA Ahe. tyAcI yAdI deNyAceM kAraNa nAhIM. jainadharmAtIla bahuteka sarvaca graMthAMcA kI jyAMta mahAvIracaritrAsArakhyA graMthalekhanAsa upayukta hoIla asA masAlA miLU zakato tyAcA mI upayoga karUna ghetalelA Ahe. tyA sarva graMthakartyAMcA mI atyaMta RNI Ahe. graMtha lihUna jhAlyAnaMtara tyAsa prastAvanA lihUna deNyAceM kArya mAjhI oLakha dekhIla nasatAMnA, kevaLa mAjhyA vinaMtIvarUna ApalA amUlya veLa kharcI ghAlUna rA. ba. zrI. laTTe va pro. e. ena. upAdhye yA ubhayatAMnI alpaveLeta pUrNa karUna dile yAbaddala mI tyAMcA AbhArI Ahe. taseca pustaka - chapAI subaka va veLevara karUna dilyAbaddala hanumAna presace mAlaka zrI. lakSmaNarAva bhAUrAva kokATe yAMcAhi mI AbhArI Ahe. Aja tAgAyata mAletUna nighAlelyA puSpAMcA suvAsa vAcakavarga premAne gheta Ale tasA yAhI puSpAMcA cirakAla gheta rAhatIla azI AzA bALagUna he AbhArapradarzanAtmaka. nivedana ATopate ghetoM. " " tA. miti mArgazIrSa zu. 8 vIrasaMvat 2477 ApalA sarvAMcA namra. " ajJAta 3
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhIpatraka. mahAvIra caritra. pA. oLavarUna azuddha. 5 20 25 da 112 24 anyAyatene dRDhastha vidrabhijjhamikemi / jhamikA.. zuddha. anAyatane. dRDharatha. vidramijjhake / miJjhamikA. yAzivAya kAMhI kirakoLa cukA asatIla tyA vAcakAMnI kRpAkarUna yogya sudhArUna gheUnaca vAcAvyA. u0 - svalpavirAma, anusvAra vagare hI vinaMtI.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa. anukramaNikA. mahAvIra caritra. 1 tIrthaMkaramAhAtmya 2 jainadharmAce prAcinatva 3 mahAvIrapUrvakAla 4 mahAvIrasamakAla .... '' janmasthAna va varSanirNaya 6 vIra janmakalyANaka 7 dIkSAgrahaNa va kevalajJAnaprAptI 8 mahAvIrazAsana .... .... .... 9. ekAdaza gaNadhara va kSAtraziSyagaNa 10 bhagavAn mahAvIra va mahAtmA buddha 11 mahAvIra nirvANakalyANa kA 12 mahAvIra pazcAtakAla 13 upasaMhAra pAna. 1 te 12 13 te 24 25 te 36 36 te 48 48 te 56 58 te 65 65 te 71 71 te 80 81 te 88 89 te 102 103 te 111 112 te 125 125 te 137
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImahAvIracaritra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra prakaraNa 1 leM. tIrthaMkara mAhAtmya. naTu catu bAi kammo daMsaNa suTaNANa vIriya maiyo / suha deha tyo appA suddhA ariho viciti // dravyasaMgraha jo nae caturvatI darzanasukhabodha vIryayukta asA / zuddhAtmA arihaMta na to zubha dehastha ciMtanIya kasA // 1 // naTTa ThTha kamma deho lAyA loyasya jANao daThThA / pusAyA appA siddhI jhApaDa loyasiMharatyo // 2 // jANI loka alIkAM pAhI, dehAsa aSTa karmAsa / nAzI, lokAsthita japa puruSAkAra siddha AtmyAsa // 2 // aneka avatArI puruSAMcI purANeM pratibhAzAlI mahAtmyAMnI lihilI Aheta: phAra prAcIna kAlApAsUna thora puruSAMce povADe kavijana gAta Ale Aheta; jyAMnI vidyAbalAne, zastrabalAne kiMvA dhanabalAne lahAnamoThyA pramANAvara jagAMta krAMti ghaDavUna ANalI azA aneka lahAnamoThyA mANasAMcI caritreMhi itihAsAMta
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra namUda Aheta; he sarva vAGmaya AbAlavRddha puruSAMnA kaLU zakate. purANAMtUna camatkAra asatAta; povAkyAMtUna atizayokIcI varNane asatAta; va thora puruSAMcyA caritrAMtUnahi ajaba goSTI varNilelyA asatAta; tathApi tyA sAmAnya lokAMnAhi Akalana hotAta va paTatAtahi. varIla sarva thora puruSa alaukika khareca; tarIpaNa tyAMcI alaukikatA sAmAnya vuddhIlAhi Akalana hoU zakate. paNa AmhI jyA mahAvIra svAmIMce caritra lihiNAra Ahota tyAMce mAhAtmya buddhigamya nAhI, tarkAlA paTaNAre nAhI va zuddhAtmyAzivAya itara koNAlA anubhavagamyaddi nAhI. sAmAnya naisargika lIlAhi tarkAguDhe Tikata nAhIta va buddhIlA cakrIta karUna soDatAta; tara maga zuddhAtmyAce alaukika va paripUrNa sAmarthya buddhIcyA, tarkAcyA va sAmAnya mANasAcyA anubhavAcyA TappyAMta na AlyAsa tyAMta navala kasale ? sarva naisargika ghaDAmoDI manogamya va buddhigocara asUnahi sAmAnya mANasAlAca kAya paNa bhaktikazAstravettyAlAhi kSaNabhara kA hoInA paNa cakita karUna soDatAta; maga jA viSaya iMdriyagasyaca nAhI tyAcA pAra buddhIlA kasA lAgaNAra : thorAMce guNa gANyAlAhi tyAMcyAsArakheca prAsAdika kI janmAve lAgatAta asaM ekA kavIce vacana Ahe. tyAlA anusarUna pUrNAtmyAce guNagAna karaNyAsahi taseca lAyaka yuddhAtmeca asAva lAgatAta ase mhaNAve lAgate. paNa sAmAnya mANasAlA jyA goSTI kaLata nAhIta tyAMce astitvaca nAhI aseM mhaNatA yeNAra nAhI. havA disata nAhIM; sarva pRthvI koNI pAyAkhAlI dulavilI nAhI; tejogolAMcI saMkhyAhi pratyekAne mojalelI nAhI. tarIpaNa paMcabhUtAMce astitva va guNadharma anubhavAMsa yetAta mhaNUna zAstrajJAMcyA siddhAntAvara ApaNa vizvAsa Thevatoca. zivAya AtmyAcyA kiMvA IzvarAcyA astitvAlA va sAmarSyAlA svAnubhavAzivAya itara pramANAMcI jarUrIca nAhI; paNa hA anubhava kevhAM tarI sarvaca prANimAtrAMnA yAvayAcA asalA tarI ekA vivakSita veLI to anubhava sarvAnAca AlelA asato ase nAhI. azA veLI 'bAbAvAkyaM pramANAma" hA atizaya niMdita mArgaca patkarAvA lAgato va dhArmika bAbatIMta bahutekAMnI hAca patkaralelA Ahe. paNa adhyAtmika bAbatIta bAbAvAkyApekSA Apta vAkyAlA adhika mahatva Ahe va he Apta mhaNaje Atmasiddhi jyAMnA jhAlelI Ahe teca hota. yA AptAMnA kAhI tarI khoTeMca sAMgUna duniyelA jhukaviNyAce kAhIMca kAraNa nasate; satyakathana hAca tyAMcA uddeza asato va mhaNUnaca ApalyA manAlA (2)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthaMkaramAhAtmya paTata nasaleM va buddhIlA Akalana hota nasaleM tarI AptAMcyA vacanAvara zraddhA ThevUna tyAcA anubhava gheNyAcA prayatna kelA pAhije. anubhava tasAca miLela azI khAtrI Apta detAtaca. tIrthakara mahAtmyAcI bAba azIca Ahe. tIrthaMkara mhaNaje zivAjI, pratApa, taimUralaMga, ceMgijhakhAna, zikaMdara kiMvA nepoliyana navhata kI tyAMce itihAsa ajaba asale tarI sarvAMnA mAnAve lAgatIla. tIrthakara mhaNaje rAmakRSNAdi avatArahi navhata kI jyAMcyA IzvaraliIlA tyAMcyAzivAya itarAMnA zakyaca nAhIta. rAmakRNAdi avatArAMpramANe tIrthakarAMmadhyehi kAMhIM vizeSa Ahetaca kI je itarAMnA prApta hoNe zakya nAhIM. tathApi avatArAMce camatkAra jase avizvasanIya va jagavilakSaNa asatAta tase kAMhI tarthikarAMce vizeSa nasatAta. te pUrNapaNe zAstrasiddha va svAbhAvika asatAta. upamAca dyAvayAcI jhAlyAsa parisa va kimayecI detA yeIla. avatArAce camatkAra mhaNaje parisa javaLa asalyAmuLe lokhaMDAceM soneM banaviNAnyApramANe hota, va tIrthaMkarAMce vizeSa he kimayA jANaNAr2yA suvarNakArAsArakhe Aheta. parisa va kimayA vidyA hIM donhI durmiLaca; paNa kimayecI vidyA prayatna karaNA-yA thoDyAMnA tarI miLavitAM yete. ulaTa parisAlA astitvaca nAhI. ekaMdarIta tIrthakarAce vizeSa kitIhi vilakSaNa vATale tarI tyAMnA zAstrasiddha astitva Ahe. he jANUna vAcakAnIM samyak zraddhAvAna banale pAhije. ugIca bhoLI zraddhA ThevaNyAce kAraNa nAhIM. tI aniSTaca hoya. tIrthakara mhaNaje tIrthakAraka kiMvA tarthipravartaka. janmamaraNAcyA pher2yAta sAMpaDalelyA AtmyAMnA tarUna jANyAcA mArga je dAkhavUna detAta te tathiMkara hota. paNa tarUna jANyAcA mArga AmhI dAkhavitoM ase anaMtavyasanI phaTiMgavAvApAsUna pratyeka dharmAcyA zAstrIpaMDitAMparyaMta va sAdhumahAtmyAparyaMta pratyekajaNa sAMgata AlA Ahe. tyAMce upadezahi mUlata: bareca juLata asale tarI tyAMmadhye jI itara matalabI bhesaLa karaNyAMta AlelI asate tyAmuLe tyA mULa siddhAMtAMnAhi haratALa phAsalA jAto. samakita bodha va mithyA bodha yAMmadhIla pharaka hAca. koNatAhi bodha zreSThaca Ahe. paNa jo bodha nirhetuka asela toca vizuddha va parigAmakAraka asU zakato. jyAlA vANI Ahe to pratyeka bodhavANI uccArU zakela. paNa tyAcIca bodhavANI zuddha va pariNAmakAraka asU zakela kI jo svataH zuddha va jJAnadarzana cAritrabaladhArI asela. kAMhIM pramANAMta yA goSTIMcA anubhava sarvAnA nitya yetoca. AtAM asA pUrNa zuddha va balazAlI AtmA koNa asU (3),
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra tyAMnA koNI oLakhale nAhI. va kAhIjaNAMcA tara chaJca jhAlA. paNa tIrthakarAMce tase nAhI. tyAMcI khUNa bhavyAtmyAMnA paTateca. tyAMcA chaLa jhAlA tara to tyAMcyA pUrvakarmAcAca udaya hoya; va gaurava hoto tohi tyAMcyA AtmatejAcAca pariNAma hoya. tyAMnA koNI zatruca nasalyAmuLe tyAMcA chaLa koNI karIta nAhI, va tyAMce mAhAtmya varNAvayAsa bhaktAMcI va paTTaziSyAMcIhi jarUra nAhI. pANI tRSA zamana karateM mhaNUna sAMgAve lAgata nAhI, va tahAnalelyAlA pANI pI mhaNUna sAMgAveMhi lAgata nAhI, tIrthakara svayaMprakAzI asatAta va tyAMcyAkaDe AkarSile jANe hA sarva bhavyajIvAMcA svabhAvaca Ahe. AtAM ase tIrthaMkara koNa hoU zakatAta teM jainazAstrAMta khAlIlapramANe varNilele Ahe. tIrthakarajIvAcI tayArI aneka pUrvajanmAMtUnaca hota asate. udAharaNArtha rAma va kRSNa cakravartInA hoUna kitItarI piDhyA loTUna gelyA, paNa te bhaviSyakAlIM tIrthaMkara hoNAra Aheta. tazI tyAMcI tayArI cAlaM Ahe va kAhI jhAlelI Ahe. SoDazakAraNabhAvanA jyA jIvAlA jhAlyA to tIrthakara hoNAraca. tyA bhAvanA pUrNapaNe ekhAdyA jIvAlA jhAlyA kI naMtaracyA tisar2yA janmAMtaca to tIrthakara hoto asA niyama Ahe. yA bhAvanA kAya Aheta teca AtA pAhUM. pahilI bhAvanA darzanaviguddhi. samyakajJAna, samyakadarzana va sambakcAritra hI ratnatrayI prApta jhAlyAzivAya mokSadazA sAdhata nAhI. devamUDhatva, lokamuDatva va pAkhaMDImUDhatva aseM mUDhatya; jAti, kula, aizvartha, rUpa, jJAna, baLa, tapa va kIrti yA aSTakAcA abhimAna mhaNaje aSTamada; pudeva, kuguru va kuzAstra va tInhIce upAsaka miLUna sahA anyAyatane; ANi zaMkA, kAMkSA, jugupsA, mRDhadRSTi, anUpagRhana, asthitikaraNa, avAtsalya va amArgaprabhAvanA he ATha doSa yAmuLe darzanamalIna hote he jANUna tyAMcA tyAga karaNe hI darzanavizuddhi hoya. hI pahilI bhAvanA tarthikaratva prApta hoNyAsa Avazyaka Ahe. dusarI bhAvanA vinayasaMpannatA. darzanavinaya, jJAnavinaya, cAritravinaya, tapavinaya va upacAra vinaya he pAMca vinaya jyA jIvAMta Ale toca tIrthakara gotra bAMdhU zakato. cAritravizuddhi mhaNaje zIlavatepvanaticAraH hI tisarI bhAvanA hoya. aticAravirahita cAritra pALale mhaNaje hI tisarI bhAvanA pUrNa hote. jJAnavizuddhi mhaNaje abhIkSNajJAnopayoga hI cavathI bhAvanA hoya. zuddha jJAnaprAptIsAThI jhaTalyAne hI bhAvanA pUrNa hote. pAMcavI saMyogabhAvanA mhaNaje vivekayukta vairAgya zaktitastyAga
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthaMkaramAhAtmya bhAvanA hI sahAvI. yathAzakti tyAMga karIta rAhilyAne hI bhAvanA pUrNa hote. aMtaraMga va bahiraMga moha soDna tapazcaryA kelyAne sAtavI bhAvanA pUrNa hote. nehamI sAdhusamAdhIta lIna asaNe hI AThavI. bhAvanA hoya. dahA prakArace vaiyAvRtya mhaNaje satsevA kelyAne navavI bhAvanA pUrNa hote. arhadbhaktIta nehamI ramamANa asaNe hI dahAvI bhAvanA hoya. jainAcAryAcI sevA karaNe hI akarAvI bhAvanA. bahuzruta upAdhyAyAMcI bhAkti karaNe va jina vANIce adhyayana karaNe hI anukrameM bArAvI va terAvI bhAvanA hoya. sAmAyikA stavana, vaMdanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna va kAyotsarga azA sahA Avazyaka kriyA Aheta. tyA niyamitapaNe nitya kelyAne caudAvI Avazyaka parihAni bhAvanA prApta hote. jinamArga prabhAvanA hI paMdharAvI bhAvanA. pravacanavatsalatva hI soLAvI bhAvanA. pahilyA caudA bhAvanA Atmabala prApta hoNyAsAThIca Aheta va naMtaracyA dona tara AtmabalaprAptIcyA mArgAvarUna itara bhavyajIvAMnA neNAr2yA tArthakarAlA tara phAraca Avazyaka Aheta. varIla ghoDazabhAvanA bhAvilyAmuLe bhavyarjAvAlA tIrthakaratvAcI pAtratA yete. jazI tIrthakara tvAcyA saMkhyelA maryAdA Ahe tazIca jyAMcyAkaDUna yA SoDazabhAvanA pUrNa hotIla azA bhavyajIvAnAMhi parimatI Ahe he sAMgaNe nakoca. __ tIrthakaratva prApta hoNyAsa pUrvajanmAMtUna koNatI tayArI vhAvI lAgate tyAce varNana vara kele. AtA tIrthakarAlA je zecALIsa atizaya asatAta te koNate teM. pAhUM. janmakALace dahA atizaya khAlIlapramANe Aheta. bAlarthikarAlA malamUtra nAhI. ( 2 ) ghAna yeta nAhI. (3) vANI madhura va hitakArI asate. (4) rUpa lAvaNya uttama asate. (5) rakta dudhAsArakhe asate. (6) zarIra sugaMdhita asate. (5) dahayaSTi suMdara asate. (8) zarIra vadrAsArakhe asate. (9) dehAvara 1008 zubha lakSaNe asatAta. (10) bAla tIrthakara anaMta balazAlI asato. itakA kI nugatyA halaNyAnehi merU parvata hAlavU zakato. puDhe kevalajJAna prApta jhAlyAnaMtara tIrthakarAcyA dehAMta dahA badala hotAta. te khAlIlapramANe: (1) tIrthakara caturmukha disatAta. (2) tyAca gamana adhara asate. ( 3) tyAMnA koNatAhi upasarga bAdhU zakata nAhI. (4) tyAMnA AhAra ghyAvA lAgata nAhI. (5) tyAMcI sAvalI paData nAhI. (6) dehayaSTI sphaTikavat asate. (7) nakha va kesa vADhata nAhIta (8) pApaNyA lavata nAhIta (9) te
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra sarva vidyAta pAraMgata asatAta va (10) tyAMcyA prabhAvAne bhAsapAsa zaMbhara yojanAMtIla durmikSa naSTa hote. tIrthakarAMnA devagatIce iMdrAdika jIva ATha prAtihArya karatAta te khAlIlapramANe. siMhAsana, chatratraya, causaSTha cAmare, puSpavRSTi, azokavRkSa, bhAmaMDala, duMdubhi va divyadhvani. yAzivAya khAlIla caudA atizaya devakRta Aheta. (1) samavasaraNa ( 2 ) praphullita puSpaphala ( 3 ) nivaratva (4) svacchabhUmi (5) sugaMdhavAyu ( 6 ) nirabhra AkAza ( 7 ) sarva jIvAMnA AnaMda (8) jethe jethe tIrthakarAce pAUla paDela tethe tethe kamalodbhava (9) sarva dhAnya praphulita hoIla (10) jayajayakAra zabda (11) gaMgodakavRSTi (12) dharmacaka (13 ) sarva bodha bhASA (14) chatra, cAmara, dhvajA, jhArI, dapaNa, aMgaTa va paMkhA hI ATha maMgala dravye. yApramANe anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta sukha anaMtabala he anaMta catuSTaya tIrthakarAlA asate. miLUna zecALIsa vizeSa guNa jhAle. yAzivAya tIrthakara aSTAdaza doSavirahita asatAta. te doSa khAlIlapramANe. (1) kSudhA (2) tRSA (3) bhaya ( 4 ) dveSa (5) prIti ( 6 ) moha (7) ciMtA (8) jarA (9) mRtyu (10 ) kheda (11) sveda (12) mada (13) rati (14) vismaya (15) janma (16) nidrA (17) roga va (18) zoka. varIlapramANe tIrthaMkarAce vizeSa guNa Aheta. he guNa asatIla tyAlAca tIrthakara mhaNatA yeIla. varIla guNAMta asvabhAvika ase kAhIca nAhI. tase vATale tarI te vATaNyAce kAraNa ajJAna hoya. te varNana khoTeM Ahe ase mAtra navhe. varIla varNana nITa vAcaNAr2yAsa tIrthakara mhaNaje kAya yAcI kalpanA yeila. tIrthakara mhaNaje jainAMcA deva azI sAmAnya kalpanA rUDha Ahe. paNa devAbaddalacyA kalpanAhi asaMkhya Aheta. mahaMmadI, khristI, dayAnaMdI vagare matAce loka deva nirguNa, nirAkAra, sarvavyApI va kartumakatumanyathAkatu zakti asalelA mAnatAta. paNa yApalIkaDe te tyAce varNana karU zakata nAhIta. kAraNa to saguNa nAhIca. hiMdUtIla kAhI matAce loka deva saguNa mAnatAta. paNa tyA guNAMcI nizciti nAhI. 'yad yadvibhUtimatsarva' jethe jethe kAhI vizeSa disaMla tethe tethe devAMza asaNAraca, azI tyAMcI samajUta. tyAmuLe kasA anavasthAprasaMga oDhavato te sarvAMcyA paricayAcaMca Ahe. varIla kalpanemuLe vATela to deva TharU zakato va vATela to guru hoU zakato. sAmAnya vyavahArAMta suddhA azAstrIyapaNA cAlata nAhI. maga vidyAMcI vidyA jI adhyAtmavidyA tImadhye asA goMdhaLa kasA khapAvA ? (8)
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthaMkara mAhAtmya nirguNa va nirAkAravAlyAMcI IzvarAcI vyAkhyA paripUrNa nAhIM va hiMdUMcI vyAkhyA ativyApta Ahe. tImadhyeM IzvarIyatvAcyA viruddha asalele guNahi Alele Aheta. paNa jainAMcI IzvarAcI vyAkhyA paripUrNa va zuddha Ahe. prAraMbhI dilelyA vacanApramANe jyA jIvAneM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aMtarAya azA cAra prakAracyA ghAtikarmAcA nAza kelA Ahe va jo anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha va anaMtavIrya asA anaMtacatuSTayadhArI Ahe, jyAceM zarIra suMdara Ahe AtmA zuddha Ahe to arihaMta deva samajAvA; toca kharA balazAlI va pavitra paramAtmA hoya. to sRSTayutpattisthitilaya karaNyAcyA bhAnagaDIta paData nAhIM va koNA jIvAMcyA pApapuNyAcA phaladAtAhi banata nAhIM. svataH zuddhAtmasvarUpI nUna itara AtmyAMnA mAtra zuddhasvarUpI banaNyAcA mArga dAkhavito. asA utkRSTa dhyeyasvarUpI jainAMcA deva Ahe va toca tIrthakara hoya. kiMbahunA jitake jIvAtme mukta hoUna siddha padavIlA gele te sarva jainAMce devaca hota. te ApalyApramANeMca yA bhavasAgarAMta paDale hote; paNa te tarUna gelyAmuLe deva jhAle va ApalyAsArakhyA itara sarva prANimAtrAMnA AdarzarUpa banale. tyAMnA AtAM bhakta nAhI va zatrUhi nAhI. tyAMnA sarva kAMhIM sArakheca. tyAMcA Adarza puDhe TheUna ApaNahi tyAMcyApramANeca kevhAMnA kevhAMtarI mukta hoUM evaDhAca tyAMcA ApaNAMsa upayoga. itara siddha jIva ApalyA hayAtIta uddharUna jANyAsa thoDyAbahuta jIvAMnA kAraNIbhUta hotAta va tIrthakara asaMkhya jIvAMnA mukta hoNyAsa kAraNIbhUta hotAta hAca tyA dohomadhIla pharaka. tIrthaMkarAMcI saMkhyA parimita Ahe va siddha mAtra anaMta Aheta. prAraMbhI dilelyA dusanyA zlokAMta siddhAtmyAMce varNana Ahe. sarva karmAcA nAza karUna sarvatra banUna je svAbhAvika sthitIta zAzvatapaNe rAhatAta teca siddha hota, va teca paramezvara hota. tIrthaMkarAMce vizeSa guNa vara varNile Aheta. sAmAnya jIva jyA mArgAneM siddha banato tyAca mArgAne tIrthaMkarahi siddha banalele asatAta, va siddha kevaLI banalyAzivAya tIrthaMkarahi hoUM zakata nasalyAmuLe AtAM siddha padavIcyA guNAMcA vicAra karU. siddhapada prApta karUna gheNyAsAThI ekAdazapratimA sAMgitalelyA Aheta. tyA khAlIlapramANe. pahilIdarzana pratimA. hI pratimA dhAraNa kelyAnaMtara saMddeva, sadguru va sacchAstra yAzivAya itarAMnA na mAnaNeM; madya, mAMsa, madha va paMcaudumbara sevana na karaNeM; jugAra, mAMsabhakSaNa, madyapAna, vezyAgamana, zikAra, cauryakarma va (9)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra parastrIsevana hIM sAta prakAracI vyasaneM soDaNeM ANi pratyahIM jina-biMba darzana gheNeM. yA goSTI zrAvakAne pALAvayAcyA asatAta. dusarI vratapratimA. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya va aparigraha yA pAMca mahAvratAMce zaktinusAra AcaraNa karaNeM he paMcANu vratapAlana; digvrata, anarthadaMDavirati va bhogopabhogaparimANa hrIM tIna guNavateM; sAmAyika, pratyAkhyAna, proSadhopavAsa va vaiyAvRtva hI cAra zikSAvRteM; yA tihIMce pAlana mhaNaje vratapratimA. tisarI sAmAyikapratimA. trikAla dhyAna karaNe hIca sAmAyika pratimA. cavathI proSadhopavAsa pratimA. parvatithIMnA soLA prahara upavAsa karaNeM mhaNaje proSadhopavAsapratimA. pAMcavI sacittatyAgapratimA. jIvasahita vanaspatIMceM grahaNa na karaNeM mhaNaje sacittatyAgapratimA. sahAvI rAtribhojana tyAga pratimA. sAtavI brahmacaryapratimA. yA pratimecyA zrAvakAneM svastrIcAhi tyAga kelA pAhije. AThavI AraMbhatyAgapratimA. koNatAhi dhaMdA kiMvA navA vyavahAra na karaNeM mhaNaje AraMbha. tyAgapratimA. navavI parigrahatyAga pratimA. mithyAtva, liMgabheda, rAga, dveSa, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, krodha, mAna, mAyA, va lobha he caudA aMtaraMga parigraha va kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, dhAnya, dhana, dAsI, dAsa, kupya va bhAMDa he dahA prakArace vahiraMga parigraha miLUna covIsa parigrahAMcA tyAga mhaNaje parigraha tyAgapratimA. dahAvI anumati tyAgapratimA. varIla koNatyAhi karmAcI itarAnAMhi anumati na deNaM mhaNaje anumatityAgapratimA. akarAcI uddiSTaviratipratimA. sarva prakAracyA sahetuka kiyA karaNyAce soDaNeM mhaNaje uddiSTatyAgapratimA. yA akarA pratimA vAraNa kelyAnaMtara zrAvaka munidIkSA gheNyAsa lAyaka hoto. munIce aThThAvIsa mULaguNa khAlIlapramANe Aheta. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya va aparigraha yA mahAvratAMce pUrNapaNe pAlana karaNe he pAMca guNa; IrSyA mhaNaje calanavalanAdi kriyA ahiMsAtmaka paNe karaNe, bhASAsamiti mhaNaje hita, mita va saMzayarahita aseca priyavacana bolaNeM, phakta ekAca veLI paNa tehI nirdoSa AhAra gheNeM hI eSaNAsamiti; ApalI upakaraNeM ahiMsAtmaka rItIne ThevaNeM va vAparaNeM hI AdAnanikSepaNasamiti va jaMturahita sthAnIM jIvotpatti na hoIla azA rItIneM malamUtratyAga karaNeM hI utsargasamiti azA pAMca samiti pALaNe; sAmAyika, stavana, vaMdanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna va kAyotsarga azA SaDAvazyaka kriyA karaNe ANi pAMca iMdriyAMce viSaya soDaNeM, miLUna ekavIsa guNa jhAle. ( 10 )
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthaMkara mAhAtmya zivAya vastratyAga mhaNaje digaMbaratva, kezaloca mhaNaje keza upaTUna kADhaNe, ekabhuktatA, ubhe rAhUna bhojana karaNeM, pAtreM na vAparaNeM, snAna na karaNeM va daMtadhAvana na karaNeM he sAta guNa ekaMdara aTThAvIsa mULa guNa jhAle. digaMbaramunIneM bhUmIvara zayana kele pAhije va khAlIla bAvIsa parISaha sahana kele pAhijeta. kSudhA, tRSA, zIta, uSNa, mazakadaMza, nagnatA, arati, strItyAga, caryA, niSaSA, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, satkArapuraskAra, prajJA, ajJAna va adarzana. sunIne Arta, rauda va dharmadhyAna soDUna kevaLa zukladhyAnAMtaca nehamIM mama asale pAhije. yApramANeM vAgaleM asatAM sarva karmAcA kSaya hoUna mokSaprApti hoUna siddha padavI prApta hote. ' caNe khAve lokhaMDAce tevhA brahmapada nAce' azI mhaNaca Ahe. varIla vratAcaraNa kitI kaThINa Ahe te sarvAMcyA dhyAnAMta yeIla. te nirarthaka nasUna rati Avazyaka Ahe. anaMta kAlApAsUna jaData AlelA karmabaMdha ekadama suTaNeM zakya nAhIM. tyAsAThI sAvadhAnapaNe varIlapramANe tapAcaraNa keleca pAhije. varIla - pramANe AcaraNa hoNeMca zakya nAhIM aseM mhaNaNyAMta kAMhIM artha nAhIM. karArI manuSyAlA kAMhIMca azakya nAhIM va AjaparyaMta aneka munijana varali prakAracI tapazcaryA karUna mokSAlA jAta Ale Aheta. varIla vrateM pALaNe heM yerAgabALAce kAma navhe heM khareM va mhaNUnaca ase muni phAraca thoDe asatAta. paNa tasaM tapazcaraNa kelyAzivAya janmamaraNAcyA phenyAMtUna suTakA hoNAra nAhIM heM mAtra nizcita. sAdhuceM DhoMga karUna adhyAtma sAdhata nasateM. teM sAdhutva kharekhureMca pAhije. seMTa paoNlane mhaTale Ahe kI, ' jara mRtAtme jIvaMta hota nasatIla tara khimtahi jhAlAca nAhIM. ' karmamalAmuLe AtmA jaDavat banalA Ahe. to jAgRta hoNeM vakya Ahe. hIca goSTa jara azakya asela tara tIrthaMkarahi jhAleca nAhIMta ase mhaNatA yeIla, eravhI nAhIM. ajJAnI jIva jJAnI banatAMnA va pApI puSyazAlI banatAMnA ApaNa nehamI pAhatoM tyAcapramANe pulAceM dAsya soDUna AtmA svataMtra va pUrNa balazAlI hoNehI azakya nAhIM. AtmyAce sAmarthya kitI Ahe, tyAcI jANIva tIrthaMkarAMce mAhAtmya vAcalyAnaMtara hote. tyA sAmarthyAMcI thoDIbahuta jANIva ma. gAMdhI va itara TaoNlasTAyAdi sAdhusaMtAMcyA caritrAvarUna hoteca. paNa he sAdhumahAtme sAvanAvasthetaca asatAta. jo siddha banalA tyAceM sAmarthya kAya varNAveM ! teM iMdriyAMnA agocara Ahe va mhaNUnaca ( 11 )
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra avarNanIya Ahe. tathApi tyAce varNana karU lAgalyAsa yethavara dilelyA tArtha karAMcyA varNanApramANeca hoIla va zraddhAhIna sAmAnya janAMnA te vizvasanIyahi pATaNAra nAhI. tI tyAMcI pAmaratA Ahe, paNa tIrthakaratvAlA va siddha padavIlA astitva Ahe va tIca AtmyAcI svAbhAvika sthiti Ahe yAMta muLIca zaMkA nAhI. aso. - jyA darjAcyA mahApuruSAce caritra AmhI lihAvayAsa ghetale Ahe tyAce mAhAtmya prathama thoDebahuta kaLAve mhaNUna varIla vivecana kele Ahe. tyAvarUna zivAjI, pratApa vagaire aitihAsika va rAmakRSNAdi paurANika thora puruSAMhUna ANi nimta, mahaMmada, buddha vagaire dharmasaMsthApakAMhana mahAvIrasvAmIsArakhe tarthikara agadI nirALyA prakArace mahAtme hota hI goSTa vAcakAMcyA lakSAta yeIla. tyAMce caritra mhaNaje pratyakSa AtmasvarUpAceca kharekhure varNana. tyAca dRSTIne arthAt yA caritrAkaDe pAhile pAhije. he paurANika bADa navhe, ekhAdI kRtrima navalakathA navhe, sAmAnya itihAsa navhe, kiMvA adbhuta varNanAMce manoraMjaka sAdhanahi navhe. bAlajIvAMnA te Akalana jhAle nAhI tarI pratyeka jIvAlA kevhAMnA kevhAtarI siddha padavI prApta hoNAra Ahe. mhaNUna laukika dRSTi soDUna jara kevaLa adhyAtmika dRSTIne he caritra vAcaka vAcatIla tara tyAMcyA AtmyAvarahi zubha pariNAma hotIla va zuddhAtmyAce mahattva jANaNyAsa tarI nidAna te khAsa pAtra hotIla. tyA sAmarthyAcI ekadAM oLakha jhAlI mhaNaje ApalyA aMgI te bANUna gheNyAcI hi buddhi hoIla va mArgahi sucela ANi naMtara to mArga AkramiNyAcI tAkadahi yeIla. sarva bhavya vAcakAMnA yA caritravAcanAne tarzaH sphUrti hovo hIca tIvra icchA.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2 reM. jainadharmAce prAcInatva. sarvamaGgalamAGgalyaM sarva kalyANakArakam / pradhAnaM sarvadharmAnAM jainaM jayatu zAsanam // yA vizvAMtIla ghaDAmoDIMcyA muLAzI jAUna jara AmhI vicAra karUM lAgalo tara hI goSTa spaSTa disUna yeNArI Ahe kI, tyA ghaDomoDIcyA muLArzI koNatItarI dona paraspara bhinna bhinna azI anAdyanaMta tattve asalI pAhijeta. jagAtIla sarva vyavahAra jasajase adhikAdhika sUkSma rItIne pAhAve tasatase adhikAdhika he spaSTa hota jAte kI, vizvAcI mUlatattve kamIta kamI dona asalIMca pAhijeta. yA dona tattvAMcyA niranirALyA saMbaMdhAne (mizraNAneM )ca jagAMtIla asaMkhya vicita goSTI banalelyA Aheta. yA dona tattvAMpaikI koNa zreSTha Ahe va tI kazI nirmANa jhAlI yAbaddala bhinna bhinna mate Aheta va joparyaMta hI goSTa iMdriyagocara nAhI toparyaMta ase bhinnabhinna tarka cAlaNAraca. koNI mhaNatAta kI, hI donhI tattvaM svataMtra sattAdhIza Aheta va svayaMbhUhi Aheta; koNI mhaNatAta kI, AtmanattvAMtanaca prakRtitatva nirmANa jhAla; keNI asehi mhaNatAta kI, prakRtitattvAlA nirALe astitvaca nAhIM; to AtmatatvAvarIla nivvaLa AbhAsa Ahe. ulaTa koNI aseMhi mhaNatAta kI, prakRtitatvaca mukhya Ahe va cetana kiMvA Atmatatva yAMtUnaca nirmANa hote. paNa yApramANe kitIhi mateM asalI tarI zevaTI dona mulatatvAMbaddalaca vAda asato. naiyAyika va vaizeSika matApramANe soLA kiMvA tevIsa mUlatatve Aheta. alIkaDIla gaMzodhaka malatatve jaisaSTa kiMvA tyAhUnahI adhika Aheta ase siddha karatAta. paNa tyAMce saMzodhana ajUna prayogAvasthetaca mAhe. varIla dona malatatvAMnA cetana va jaDa; AtmA va prakRti; Izvara va sRSTi zakti va sAhitya vaigare niranirALI nAveM bhinnabhinna tatvajJAnAMtUna dilelI Aheta.' hI donhI tatve ekaca Aheta kiMvA dona tatve nAhIta ase mAnaNA-yAMcIhI dizAbhUla caitanyAcyA bhinna bhinna svarUpAmuLe jhAlelI Ahe. nardAcyA pravAhAMtIla caitanya (13)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra va mAzAce caitanya moTArIce caitanya va muMgItIla caitanya; thoDakyAta sAMgAvayAceM mhaNaje paMca bhUtAMtIla caitanya va prANImAgAMtIla caitanya kiMvA AtmatatvAMtIla cetanyazakti va jaDatvAMtIla sphuraNazakti yAMtIla bheda bahirAtmyAMnA kiMvA bALajIvAMnA umagata nAhI va mhaNUna te paMcabhUtAMcyA rasAyanAMtUnaca Atmatatva utpanna hoIla ase mAnatAta kiMvA he vizva mhaNaje ekameva AtmatatvAcIca lIlA Ahe ase samajatAta. paNa yA donhI tatvAMtIla bheda jara anubhava cAne jANalA tara tyA donhI tatvAMta jamInaasmAnAcA phera Ahe he kaLUna AlyAzivAya rAhaNAra nAhI. cetana va jaDa hI donhI tatve zAzvata paNa parivartanazIla va mhaNUnaca ekaca svarUpAcyA dRSTIne azAzvata Aheta. dohoMcI rUpAMtara hotAta paNa donhI kadhIhi sarvathA nAza pAvata nAhIta. mhaNUnaca sarvajJa tIrthakara va siddhAMnI cetana va jar3a hI donhI tatve bhinna asUna anAdyanaMta Aheta ase mhaTale Ahe. jaDa va cetana hI donhI tatva anAdi va anaMta asalyAmuLe tyA doghAMce saMbaMdhahi anAdi va anaMtaca asaNAra. barevAITa va sukhaduHkha hI dvaMdvahi tyA saMbaMdhAmuLeca utpanna jhAlI va tIhi anAdyanaMtaca Aheta. jaDAhana caitanya adhika zaktimAna va zAzvata mukhamaya Ahe, asA sarva zAnyAMcA anubhava Ahe. prAkRtika sukhApekSA Atmika mukha zreSTha hoya va jaDatvAhUna smAtmatatvAkaDe adhika lakSa puraviNe he prakRtipuruSayukta azA mAnava dehadhAnyAce kartavya Ahe asA siddhAnta sarva jJAnI mahAtmyAMnI ekamatAne prasthApita kelelA Ahe. mhaNUnaca buddha Atma-tatva haiM bareM va jaDabaddha Atmatatva vAITa hoya. hA bar2yAvAITAcA jhagaDA nehamIcAca Ahe, va to sarva dharmagraMthAMtUna vaNilelA Ahe. AtmavRtti va kaSAya, deva va dAnava, ahuramajda va ahiramana buddha va mAra, satpravRtti va amatpravRtti, pAMDava va kaurava ANi vAnara va rAkSasa, pavitAtmA va setAna vagaire jhagaDe ba-yA va vAITa pravRttimadhIlaca hota. hA jhagaDA pratyeka vyaktIcyA hRdayAtahi satata cAlUca Ahe. kadhI ba-yAcA prabhAva tara kadhIM vAITAcA prabhAva disUna yeto. kAlAcehi utsarpiNI va avasarpiNI ase bheda yA dRSTIneca paDalele Aheta. bar2yAvAITAmadhye karmAjAsta pramANa disUna yeIla, paNa sarvasvI nAza kadhIhi hoNAra nAhI. mhaNUna dharma va adharma hI donhI azI anAdyanaMtaca Aheta. varIla dRSTIne vicAra kelA asatA alIkaDIla dharmazAstryAMcI va itihAsa
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharmAce prAcinatva jJAMcI kotI dRSTi spaSTa hote. vedazAstrasaMpanna mhaNatAta kIM, heM vizva parabrahmAMtUna utpanna jhAleM va utpattisthitilaya brahmAviSNumaheza karatAta. strizcana mizanarI mhaNatAta kIM AkAzAMtIla bApAneM heM jaga sahA divasAMta nirmANa keleM va sAtave divazI vizrAMtI ghetalI. mullA maulavIhi azAca tar2heneM heM jaga allAneM paidA keleM aseM mhaNatAta. hallIMce itihAsaz2addi ApalyA jJAnAcyA ghameMDIMta aseca mhaNatAta kI, dharmajJAnAcI utkrAMti alIkaDe hoU lAgalI va pUrvI hI mAnava jAti agadI rAnaTI avastheta hotI. yA kotyA dRSTIcI jevaDhI kIva karAvI tevaDhI thoDIca. sudhAralele va rAnaTI, bareM va vAITa, sukha va duHkha vagaire sarva dvaMdve tinhI kAlI asatAta mhaNaje tI anAdi anaMta Aheta. kAla anaMta Ahe va jIvahi anaMta Aheta; tevhAM ghaDAmoDIhi asaMkhya jhAlyA asaNAraca. varIlapramANe vastusthiti arAlI tarI manuSyAcI buddhi joparyaMta pohoMcate tethaparyaMtacyA atIta va anAgatakAlAbaddalaca tevaDhI vartamAnakAlI carcA karaNeM dAvage nAhI. mAtra vara varNilelI kotI dRSTi asUM naye. vastuta: itihAsa anAdyanaMta va bhaviSya agamya Ahe; tathApi pracalita kalpanepramANe aitihAsika dRSTIneM vicAra karUM. jainadharmagraMthAnusAra savvIsAvara ekazecALIsa zUnyeM dilIM asatAM jI saMkhyA hote titakyA varSIcA junA itihAsa Ahe. vaidika dharmagraMthAvarUna junA itihAsa i. sa. pUrva 1972947101 itakyA varSAMcA prAcIna Ahe. pArasI dharmagraMthAnusAra sahAvara ekazevIsa zUnye dilI asatAM jI saMkhyA hote titakyA varSAMcA junA itihAsa Ahe. yahudI va khrista dharmagraMthAnusAra i. sa. pU. 40040 vyA varSI sRSTIcI utpatti jhAlI ase mANyAMta yete. bhUgarbhazAstravettyAMcyA dRSTIneM sRSTIcA AraMbha hoUna kamIta kamI bIsa hajAra varSe jhAlI asalI pAhijeta ase siddha jhAle Ahe. mi. je. es. keneDI lihitAta kI, Arya jAtIcI utpatti i. sa. pUrvI sATha hajAra varSAMpalIkaDacI Ahe. varIlapramANe itihAsakALAbaddala asaMkhya vicAra Aheta. manupyajAti sarvatra pUrvIpAsUna Ahe kI tI koNatyA tarI ekA dezAMta anuka kALI utpanna jhAlI yAbaddalahi bareMca abhiprAya Aheta. lo. TiLakAMnI veda graMthAdhAreM uttara dhruvAjavaLa sahA hajAra varSAMpUrvI manuSyajAti hotI ase siddha keleM Ahe. manusmRtIta tI saptamanupAsUna kurukSetrAMta utpanna jhAlI ase lihile Ahe. paM. ramezacaMdra mhaNatAta kI bhogoliyAMta prathama to nirmANa jhAlI va zrI. bI. sI. mujumadAra mhaNatAta kIM tI himAlayAce pAyathyAjavaLa jhAlI. (15)
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra sara vAlTara raile vagaire pAzcimAtya vidvAnAMcehi aseca mata Ahe. mizra dezAMtIla zilAlekhAvarUna tethIla loka prathama hiMdusthAnace rahivAsI asale pAhijeta aseM disUna yeteM. DaoN. alekjhAMDara DelamAranI siddha keleM Ahe kIM, kolaMbasane amerikA zodhUna kADhaNyAce pUrvI bhAratavAsiyAMce amerikezIM cAMgaleM daLaNavaLaNa hoteM. mi. kauMTa jaoNrsa yAMnIhi aseM siddha keleM Ahe kIM, bhAratavarSAtIla saMskRtIcI chApa itara sarva rASTrAtIla lokAvara paDalelI Ahe. ekaMdarIta AjakAlacyA itihAsAvarUnahi hI goSTa siddha hote kIM, bhAratavarSAta mAnavajAti phAra prAcInakALApAsUna nAMdata Ahe. Aja jo kAMhIM itihAsa pratyakSa sAdhanAMnI upalabdha hota Ahe tyAMta bhAratIya saMskRtIcaMca prAcInatva disUna yeteM. kAla jasA anAdi va anaMta Ahe ANi cetana, jaDa vagaire mUlatatveMhi anAvanaMta Aheta tasAca dharmahi anAdi va anaMtaca Ahe. kAlacakra bArA AyAMce asUna te satata phirata asateM. kAMhIM AyAMtUna dharmAcI prabhAvanA hota asate va kAMhIMtUna dharmAlA glAni yeta asalI tarI dharma hA nehamIca asato. tathApi alIkaDIla paddhatInusAra pratyakSa sAdhanAvarUnahi jainadharmAce prAcinatva siddha hoteM. yezU khristAne khrizcanadharma, mahaMmadAneM musalamAnIdharma va buddhAneM bauddhadharma jasA sthApana kelA tasA kAMhIM jainadharma mahAvIrasvAmIMnI sthApana kelelA nAhIM. vIrazaiva dharma jasA paMcAcAryAMnI sthApana kelA va naMtara aneka pramathAMnI tyAcA punaruddhAra kelA tasA RSabhAdi covIsa tIrthakarAMnI jainadharmAcA punaruddhAra kelA evaDheca. vaidikadharmAta niranirALyA veLI aneka paMtha jhAlele Aheta, paNa sarvAcA AdhAra vedagraMthaca mAnalA jAto. tasA jainadharmAcA eka graMtha sAMgatAM yeNAra nAhIM. paNa jainadharmAcI avicchinna paraMparA dAkhavitAM yeIla. tIrthakarAMceM ajaba varNana asale tarI tyAMce astitva nAkAraNyAce jase kAraNa nAhIM taseMca yA vedaprathAMtUnahi tIrthakarAMcI nAMveM miLata asalyAmuLe heM tIrthaMkara jhAleca nAhIMta aseM mhaNatAM yeNAra nAhIM. covIsa tIrthakara pratyeka kAlAMta hota Ale Aheta. paNa sarvAta prAcIna upalabtra graMtha je veda tyAMmadhyeMhi tarthiMkara stuti miLAlyAvara jainadharmAce prAcInatva alIkaDIla mArgAnIhi siddha jhAleca aseM mhaNAvayAsa harakata nAhIM. phAra prAcInakALI mhaNaje bhogabhUmIta yugalotpattIca hotI. zrama na karatAca upajIvikA hoI, tyAmuLe pApakarme phArazI ghaDataca nasata. vimalavAhana va caMdrayazA, cakSuSmAna va caMdrakAMtA, yazasvAn va surUpA, abhicaMdra va pratirUpA, prazzroNi ( 16 )
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharmAceM prAcInatva va cakSuSkAMtA, marUdeva va zrIkAMtA, ANi nAbhi va marUdevI hrIM sAta joDapIM kiMvA kulakara jainazAstrAMta prAcIna mhaNUna namUda Aheta. kAlacakrAMtIla utsa1 piMNI va avasarpiNI he kALa pratyekI dahA koDAkoDI sAgaropama varSAMce asatAta. utsarpiNI kAlAMtIla tisanyA AnyAcI 8400003 varSe sADe ATha mahineM bAkI asatAM nAbhi va marUdevIce poTI prathama tIrthaMkara RSabha devAMcA janma jhAlA. tyAnA sunaMdA va yazasmatI azA dona striyA hotyA. pahilIce poTI bAhubalI janmAsa Ale va dusarIce poTIM bharatacakravartI. yA bharatacakravartIce nAMvAvarUna himAlayAce dakSiNekaDIla pradezAsa bharatakhaMDa ase nAmAbhidhAna prApta jhAle. bhAratavarSAtIla heca pahile cakravartI hota. bAhubalI va bharata cakravartI yAMcyAmadhyeM barIMca yuddhe jhAlI. zevaTIM bAhubalInAM vairAgya prApta hoUna te dakSita mhaisUra saMsthAnAMtIla zramaNapurassarAjavaLIla TekaDIvara tapazcaryA karaNyAsAThI nighUna gele. tethUna te kevalajJAna jhAlyAvara aneka dezAMta vihAra karIta karIta kailAsa parvatAvara AdibhagavaMtAcyA samavasaraNAMta gele va puDheM mokSAsa gele. mokSAsa koTheM gele yAbaddala koTheca ullekha nAhIM. paNa bahuteka te kailAsAvara gele asAveta aseM AmhAsa vATateM. tyAMce smAraka mhaNUna zravaNa beLagULa yetheM sATha phUTa uMcIcI nagna pratimA DoMgarAvara khodalelI Ahe. tI asaMkhya varSe Una, vArA va pAUsa khAta asUnahi nUtanavat Ahe. aso. RSabhadevAMnIca mAnavAsAThI dharmamArga ghAlUna dilA azI kalpanA Ahe. tyAnIM cAturvarNya sthApale va asi, masi, kRSi va vANijya vagaire upajIvikecI sAdhaneM nirmANa karUna dilI. bharatAcI bhAgavatAMta bAvIsa avatArAMmadhye gaNanA kelI Ahe va tyAMcyA tapazvaryeceM varNana vikRta svarUpAMta dilele Ahe. bhAgavatAMta jIM rAjAMcIM nAMveM dillI Aheta, tyAMcyA kAlanirNayAcA vicAra karatAM kazAsa kAMhIM meLa nAhIM aseM itihAsasaMzodhakAMnA disUna Ale Ahe. tevhAM bhAgavatAvarUna kAMhI tyAMcA kAlanirNaya barobara karatAM yeNAra nAhIM. bhAgavatAvarUna evaDheca mAtra mhaNatA yeIla kI, bhAgavatakArAMnA jainapaddhatIcA kaThora tapazcaryeca mArga pasaMta navhatA. tyAMnA iMdriyAMcIM mukheM bhogata bhogataca tIM IzvarArpaNa karUna kiMvA nirhetupUrvaka bhogUna vaikuMTha gAMThAvayAce hoteM. ase asale tarI jaDa bharatAcyA mArgAlA pUjya gaNaNe tyAMnAhi bhAga paDale. kAraNa tyAlAhi tyAnIM viSNUcAca avatAra TharavileM Ahe. aso. bharatacakravartInIhi zevaTIM dIkSA gheUna kailAsaparvatAvara tapazcaryA( 17 ) 2
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra karUna mokSaprAptI karUna ghetalI. RSabhatIrthakarAMnIhi tapazcaraNa karUna kevala jJAnaprAptI karUna ghetalI va te kailAsaparvatAvaraca nirvANAprata pAvale. i. sa. pU 1972947101 te i. sa. pU. 3137 paryaMtacA kAla vedakAla mAnalA jAto. vedAMcyA RcA niranirALyA kALI va niranirALyA RSIMnI racilelyA Aheta. Rgveda hA ekaca mUlaveda asUna tyAMtIla RcA gheUna itara tIna veda racilele Aheta. RgvedAMtIlahi dahA maDaleca kAya tI prAcIna Aheta. yA dahA maMDalAMtUnaca RSabhatIrthakarAMce nAMva phAra AdarAne ullekhilele Ahe. yA zabdAcA artha vedazAstrasaMpanna loka vATela tasA phiravitAta; paNa khAlIla RcA itakI spaSTa Ahe kI, tI nigraMtha jaina munIbaddalaca asalI pAhije. 'OM pavitraM nagnamupaviprasAmahe yeSAM namAjAti yeSAM vIrAH // hI tI RcA hoya. tyA veLI kapaDyAcyA abhAvI itarahi loka nagna rahAta asatIla, tyAMcA ullekha varIla Rta nAhI. je pavitra digambara muni Aheta va je AtmabalazAlI Aheta, tyAMcIca ApaNa stuti karatoM aseM RSAMnI mhaTale Ahe. Rgveda a. 1 a. 6 varga 16 hI RcA khAlIlapramANe Ahe svastino iMdrovRddhazravAsvastinaH pUSA vizva vedAH / svastina stAkSyo'riSTanemiH svastino bRhaspatirdadhAtu // " yAMta neminAtha tIrthakarAMceM nAMva Ale Ahe. yajJamArgI vaidika tyA zabdAcA artha annIlA uddezUna karitAta paNa prAcInakAlIhi tyAcA artha toca asela aseM mhaNatA yeta nAhI. yajurveda a. 9 mantra 25 vA khAlIlapramANe Ahe. vAjasyana prasava bhAbabhUve mAca vizvA bhuvanAni sarvataH / sa nemirAjA pariyAti vidvAnjAM puSTiM vardhayamAno'smai svAhA // je neminAtha svAmI kevala jJAnAce rAne Aheta va jyAMcyA upadezAmuLe prajelA AtmapuSTi prApta hote tyAMnA svAhA mhaNaje tyAMcA jayajayakAra aso, asA varIla maMtrAMcA bhAvArtha Ahe. semarasAcA artha dArU, va bhaja mhaNaje svayaMbhU AtmA yA zabdAcA artha bokaTa karaNAr2yA vadikAMnI varIla maMtrAcAhi artha vATela to kelA mhaNUna tyAMce toMDa baMda koNa karaNAra ? Rgveda a. 2 a. 7 varga 17 vI RcA khAlIla Ahe. " arhana bibharSi sAyakAni dhanvAhabhiSkaM yajanaM vizvarUpam / ahannidaM dayase vizvama-vaM navA o jIyo rudratva hsti"|| he arihaMta, dharmarUpI bANa, upadezarUpI dhanuSya va vizvarUpa prakAzaka kevaLajJAna ApalyAjavaLa Ahe. tumhI yA vizvAMtIla sarva jIvAMce rakSaNa karatAM. kAmAdi kaSayAMnA jiMkaNArA tumacyAsArakhA balavAn dusarA koNa Ahe? asA (18)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharmAce prAcInatva varIla RcecA bhAvArtha Ahe. yajurveda a. 19 maMtra 14 vA asA mAhe " atipyarUpaM mAsaraM mahAvIrasya namaH / rUpamupasadAma he tAjasrio rAtriH surAsujA // yAMtIla mahAvIra zabdAcA artha agni vagaire devatApara karaNyAMta yeto; va tyA nama kiMvA savastra vATela tazA mAnatAM yetAta. yApramANe zuddha vedAMce vATela tase artha phiravUna jyAMnI piMDapoSaNa kele tyAMnA ghiHkAra aso. kAraNa tyAMcyAmuLe duniyA mithyAtvAcA prasAra jhAlA. tAtparya he kI, RSIMnI jJAnamaya va tyAgapradhAna jainamunIMcI stutistotraM vedAMtUna gAyilI asalyAmuLe vedakAlIM va tatpUrvIhi jainadharmAce astitva hote ase siddha hote. bhatIrthakara kiMvA AdinAthasvAmI hoUna puSkaLa varSe loTalyAnaMtara ajitanAtha tIrthakara jhAle. ayodhyA nagarIta ikSvAkuvaMzAcA dharaNIdhara nAMvAcA rAjA rAjya karIta hotA. tyAcyA mulAce nAMva trida saMjaya deva. tyAMcI rANI iMdurekhA. hicyA poTI jitadAnu rAjA janmalA. yAcA vivAha podanapurace rAjA vyAnaMda yAMcI mulagI vijayA IcyAzI jhAlA. yA joDapyApAsUna ajitanAtha janmale. jitadAmu rAjAlA vijayasAgara nAvAcA dusarA eka bhAU hotA. tyAce poTI sagara cakravartI janmalA. yAMce varNana vaidikapurANagraMthAMtUnahi Ahe. ajitanAtha tIrthakara vaizAkha zu. // tritIyesa janma pAvale. tyAMnI aneka rAjakanyAMzI vivAha kelA hotA va barIca varSe rAjya kele. ekadAM vanakrIDA karIta asatAMnA nukateca umalaleleM phUla komejaleleM tyAMnA disale, tyAbarobara tyAMnA vairAgya utpanna jhAle va tyAnI dIkSA ghetalI. bArA varSe tapazcaryA kelyAnaMtara tyAMnA kevalajJAna jhAle. naMtara dharmapracAra karUna tyAMnI navvada gaNadhara kiMvA paTTaziSya, eka lAkha muni va tIna lAkha arjikA banavilyA. sagara cakravartIne hi zevaTI dIkSA ghetalI, paNa tyAMsa kevalajJAnaprApti jhAlI nAhI. tyAcA putra bhagIratha yAne mAtra ghanaghora tapazcaryA karUna mokSaprAptI karUna ghetalI. devAMnI tyAlA abhiSeka kelA va teca gaMgAjala azI AkhyAyikA Ahe. ajitaprabhu sammeda zikharAvarUna mokSAlA gele. yAMcI stuti yajurvedAMta Ahe. ajitanAtha hoUna asaMkhya vaSa loTalyAnaMtara zrAvastI nagarIta ikSvAkuvaMza va kAzyapa gotrAce rAjA dRDharatharAya kiMvA jitArI va rANI senA kiMvA suSeNA yAMcyA poTIM zrIsaMbhavanAtha mArgazIrSa shu|| 14 sa janmale. yAMce kAlApAsUnaca zaMbhumahAdevAcI bhakti surU jhAlI. yazadvArA iMdrAdidevAMcI upAsanA purU hoNyApUrvIpAsUna zivapUjA pracalita asa (19)
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra lyAmuLe liMgAMgoM dharma hA yajJamArgI vaidikadharmApekSA phAra prAcIna hoya aseM mhaTale jAte. aso. zrI saMbhavanAthAMnI barIca varSe rAjya karUna puDhe tapazcaryA kelI va kevalajJAna prApta jhAlyAnaMtara dharmaprasAra karUna sammedazikharAvarUna te mokSAlA gele. tyAMce naMtara koTyAvadhi varSAMnIM ayodhyAnagarIta ikSvAkutraMzAce rAjA saMvara va rANI siddhArtha yAMce poTIM abhinaMdana tIrthakarAMnI mAgha zuddha 2 lA janma ghetalA. barIca varSe saMsAra kelyAvara dIkSA gheUna te kevalajJAnI jhAle va puDhe dharmaprabhAvanA karUna sammedazikharAvarUna mokSAlA gele. puDhe asaMkhya varSAMnaMtara ayodhyetaca megharatha rAjA va sumaMgala devIce poTI sumatinAtha tIrthakara vaizAkha zuddha 8 mIsa janmale. yAMnIhi barIca varSe rAjya kelyAvara dakSiA gheUna va kevalajJAnI banUna dharmaprasAra kelA va saMmadezikharAvarUna te mokSAlA gele. tyAMce naMtara asaMkhya varSAMnI kauzAMbIpurAMta rAjA mukuTavara va rANI susImA yAMce porTI padmaprabhatIrthakara kArtika va. 11 sa janmale. tyAMnIhi mAgIla tIrthakarApramANeca dharmaprabhAvanA karUna saMmedazikhara parvatAvarUna mukti miLavilI. tyAMcenaMtara kAzI kSetroM rAjA supratiSTa va rANI susImA yAMce poTI supArzvanAtha tIrthakara bhAdrapada va 8 masi janmale va tyAMnIhi dharmaprabhAvanA kelI. naMtara caMdrapurIce rAjA va rANI lakSmaNA yAMce poTIM caMdraprabha tara pauSa vadya 11 sa janmale va dharmaprabhAvanA karUna mokSAlA gele. tyAnaMtara navave tIrthakara kaukaMdIpurIce rAjA sugrIva va rANI jayarAmA yAMce porTI puSpadaMta kiMvA suvidhinAtha yAMnI janma ghetalA va dharmaprabhAvanA karUna te mokSAlA gele. yAMcyA kALAMta vaidika mithyAtvAlA suravAta jhAlI. yA kALAparyaMta zuddhadharma pracalita hotA. paNa tethUna puDhe dharmAceM nAMvAvara vATela tI thotAMDe surU jhAlI. uttara dhruvAkaDUna kAMhIM rAnaTI ToLyA yAca sumArAsa bharatakhaMDAMta AlyA va yetheM tyAMnI barAca dhumAkULa mAjavilA. kAMhI varSAMnaMtara tyAMcyAvara yethIla saMskRtIcI chApa paDalI paNa tyAMcI titakI lAyakI nasalyAmuLe dharmAcA tyAMnI viparyAsa kelA. Atmika zaktIMnA bhauktika zaktIca samajUna tyAMnAca tyAMnI devatAMceM rUpa dileM, va tyAMcyA nAMvAvara mAMsabhakSaNa, surApAna, paradArAgamana vagaire svecchAcArAsa yatheccha suravAta kelI. rAnaTI loka asA svecchAcAra nehamIMca karatAta; paNa yAMnIM to dharmAce nAvAvara surU kelA; va tyAmuLe mithyAtva surU jhAle. vedAMmadhyeM jI varNaneM disUna yetAta tyAMcA sUkSma artha kelA tara to adhyAtmaparaca Ahe. paNa varavaracA sarva artha anItimUlakaca Ahe. tyAMtIla naisargika varNana uttara dhruvA( 20 )
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharmAceM prAcInatva kaDIla Ahe aseM lo. TiLakAMnI sAdhAra siddha kele Ahe. tevhAM navavyA tIrthakarAce veLI Alele he uttara dhruvAkaDIla rAnaTI lokaca vaidika mithyAtvAce janaka asAveta ase mhaNaNyAsa kAhI harakata nAhI. paNa bhAratIya tatvajJAnAzI tyAMcA adhikAdhika saMbaMdha yeta gelyAvara vaidika AryAta aneka paMtha nighAle va barIca sudhAraNA jhAlI. vaiSNavAdi vaidika paMthAMce tatvajJAna bhinna asale tarI jaina vicArasaraNIcI chApa tyAMcyAvara paDalelI disate. upaniSadAMtIla vicAra bhAratIya saMskRtIcyA saMskArAceca pariNAma hota. koThe tI uttaradhruvAkaDUna AlyAbarobaracI hiMsaka va jaDadRSTi va koThe naMtaracI sUkSma va ahiMsaka dRSTi ' hA sarva pariNAma jainasaMskRtIcAca hoya. vedAMtUna jainatatvajJAna phuTUna nighAle Ahe ase kAhI vedAbhimAnI mhaNatAta, paNa te siddha karUna dAkhaviNe tyAMnA azakya Ahe. jainAMcI ahiMsAdi mahAvateM, karmasiddhAMta, syAdvAda paddhati, IzvarAcI kalpanA yA itakyA svataMtra Aheta kI, tyA vedAcyA bhArUDAtuna nighaNe zakyaca nAhI. paNa vedAMtIla RcAMcyA arthAvara mAtra varIla siddhAMtAMcA Aropa karatA yeNe zakya Ahe. hI jaina mhaTalyA jANAr2yA lokAMcI saMkhyA alpa Ahe mhaNUna to dharma arvAcIna va hiMdUMnI saMkhyA moThI Ahe mhaNUna to dharma prAcIna mhaNU gelyAsa kAhI kAlAnaMtara khrizcana va musalamAnI dharmahi phAra prAcIna TharatIla. mahAvIrAne yajJa va cAturvaNyAviruddha baMDa karUna nirALA paMtha kADhalA ase mhaNatAta, paNa hiMsAtmaka yajJa va cAturvaNyAMtIla uccanIcapaNA na mAnaNArI saMskRti mahAvIrAMnI surU kelI nasUna kevaLa tice punaruddhAraka te hote he visaratA kAmA naye. buddhAne kadAcit vedAMviruddha baMDa pukArale ase mhaNatAM yeIla. kAraNa to tyA paraMparetIla hotA. mahAvIrAMcI paraMparA dusarI. tevhAM hI paraMparA baMDakhora Tharata nasUna kadAcita pratispardhI Tharela. yA pratispardhI paraMparecAca zevaTI hiMsAtmaka paraMparevara vijaya jhAlA aseMca disUna yete. saraLa arthAne vedAMta jeM nAhIM teM vedaprAmANya mAnaNAr2yA graMthAtUna lihile gele, va vedAMce artha vATela tase phiravUnahi yA navyA graMthAMnA AdhAra deNyAta Ale. yApramANe vaidika badalale. ulaTa jainasiddhAMta trikAlAbAdhita Ahe. pratyeka kalpAMta to ekasArakhAca Ahe. vartamAna covIsa tIrthakarAMtahi Adi tIrthakara vRSabhanAthAMnI je upadezileM teMca aMtima tArthaMkara mahAvIrAMnIhI sAMgitale mhaNUna vedAMtUna jainasiddhAMta utpanna jhAlA kiMvA tyAviruddha baMDa karUna to nighAlA he mhaNaNe cukIce asUna vaidikAvara jaina (21)
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra siddhAMtAcI chApa paDalI heMca mhaNaNe rAsta hoya. prAraMbhI vaidika jainasiddhAMta jANUMca zakale nAhIta va mhaNUna tyAMnI tyAcA viparyAsa karUna pAkhaMDa pravartavileM. puDhe jaina siddhAMtAlA zivyA detadetaca vaidikAMnI barecase siddhAMta AtmasAda kele va ariat tyAMnA mAnya karAve lAgatIla. kAraNa teca trikAlAbAdhita satya siddhAMta Aheta. Aja AcaraNAcyA dRSTIneM jaina va ucca varNIya vaidika yAMcyAmadhye vizeSa pharaka rAhilAca nAhIM. itakA tyAMnI jainasiddhAMta pacavUna TAkilA Ahe. aso. jainadharma vedAMtUna nighAlelA nAhIM, maga to bauddhadharmAtUna nighAlA heM mhaNaNeM agadIMca asaMbaddha Ahe. ulaTa jainasiddhAntAcyA pAyAvara yajJamArgI vaidikAviruddha pukAralele baMDa mhaNajeca bauddhadharma aseM mhaNatAM yeIla. vedakAlIna kiMvA uttaradhruvAvarUna AlyAbarobara AryAMnA jainasiddhAMnta na paTalyAmuLe prAraMbhIM jarI tyAcA tyAMnI viparyAsa kelA tarI puDhe jainatIrthakara va munigaNAbaddala vaidikAMcA Adara vADhata gelA va jainasiddhAMta tyAnI AtmasAta kelA aseM paSTa disateM. upaniSadAMtIla vicAra va sAMkhyAdi darzaneM va vaiSNavAdi paMtha he jaina siddhAMtAMtIla ekekA vicArAMceca pratidhvani hota. vedAMta jyApramANe tarthiMkara va nirgratha sAdhubaddala AdarAce udgAra Aheta, tase purANAMtUnahi Aheta. " OM namo 'rhato RSabho / va OM trailokya pratiSThitAMnA caturviMzati tIrthakarANAm / RpramAdi vardhamAntAnAM siddhAnAM zaraNaM prapadye // hrIM vacaneM vaidika graMthAMtIlaca Aheta. " aSTaSaSTi tIrtheSu yAtrAyAM yatphalaM bhavat / zrI AdinAtha devasya smaraNenApi tatphalam // hA zloka manusmRtIcyA junyA pratIMtUna miLato mhaNatAta. yogavAsiSThAMta khudda rAmacaMdrAceca toMDI hA zloka Ahe. 'nAhaM rAmo na me vAMchA bhAveSu ca na me manaH / zAntimAsthAtumicchAmi svAtmanyeva jino yathA // a. 15 zlo. 8. digaMbara zramaNAMnA AhAradAna dazaratha rAjAneM keleM asA ullekha vAlmikI rAmAyaNa bAlakAMDa sarga 14 zloka 12 madhye Ahe. mahAbhArata vanaparva a. 183 madhye arinemicA ullekha Ahe. mArkaDeya purANAMta RSabhadevAMce varNana Ahe. yApramANe vyAsamaharSikRta purANAMtUnahi jaina tIrthakarAMcA va sAdhUMcA ullekha Ahe. kevaLa adhyAtmika bAbatItaca jaina thora hote aseM navhe, tara vyApArAcA sarva maktA jaNuM kAya jaina vaizyAkaDeca hotA va tIca paraMparA ajhUnahI thoDyA pramANAMta cAlUM Ahe. prAcInakALI jaina vyApArI amerikA, yuropa va AphrikA khaMDAMtUna vyApArAsAThI jAta va tethe tyAMnI sthApana kelelyA jinamUrti hallI saMzodhakAMnA sApaDUM lAgalyA ( 22 )
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra tyAMnI parazurAmAcA parAbhava kelA. puDhe barAca kAla loTalyAnaMtara visAveM tIrthakara munisuvratanAtha yAMnI rAjagRhace rAjA sumitra va rANI padmAmatI yAMce poTI jeSTha va. 8 sa janma gheUna barIca dharmaprabhAvanA kelI. yAca veLIM zrIrAmacaMdra hoUna gele. puDheM bar2yAca varSAMnaMtara mhaNaje sATha lAkha varSAMnaMtara ekavIsAveM tarthiMkara nomanAtha yAMnI mithilApurAMta vijayarAjA va viprArANI yAMce porTI zrAvaNa va // 8 sa janma gheUna barIca dharmaprabhAvanA kelI. bAvisAve tIrthaMkara neminAtha hota. harIvaMzAcyA yadurAjAneM mathureMta rAjya sthApale. yAca kuLAMta bRhadhvatra va bamurAjA hoUna gelA. puDhe tyAMce vaMzAMta zUra nAMvAcA rAjA janmalA. tyAsa zaurI ka suvIra ase dona putra hote. zaurIneM zauryapura vasavileM. tyAsa aMdhakavRSNi mhaNUna eka mulagA hotA. tyAcyA rANIceM nAMva subhadrA. yA joDapyAce poTI samudravijaya, sAgara va vasudeva vagaire dahA mulage va kuMtI ANi mAdrI yA dona mulI janmalyA. samudra vijaya yAMcI bhAryA zivA hice porTI neminAtha tIrthaMkara zrAvaNa shu|| 5sa janmale, va vasudeva ANi devakIce poTIM kRSNa cakravartI janmale. zaurIcA bhAU subara yAsa bhojavRSNi mhaNUna eka mulagA hotA. tyAsa ugrasena va devaka mhaNUna dona putra jhAle. ugrasenAcA mulagA kaMsa va devakAcI mulagI devakI hoya. kaMsAcI bahINa rAjImatI hI neminAthAlA deU kelelI hotI. paNa lagnasamAraMbhAMta hota asalelA pazuvadha pAhUna tyAMnA vairAgya utpanna jhAle va tyAMnI lagnamaMDapAcyA vATevarUnaca paratUna nirgrathi dIkSA ghetalI. tyAMnI giranAra parvatAvara ugra tapazcaryA karUna kevaLajJAna prApta karUna ghetaleM va barIca dharmaprabhAvanA karUna te mokSAlA gele tyAMnI eka hajAra varSAMceM AyuSya bhogaleM. yAbaddalacA ullekha uttarapurANa ka harivaMza yA donhI graMthAMta Ahe. neminAtha tIrthakarAMce naMtara 84 hajAra varSAMnI kAzIMce rAjA azvasena va vAmAdevI yAMce poTIM tevIsAveM tIrthaMkara pArzvanAtha i. sa. pUrvI 876 madhyeM paupa b|| 10 sa janmale. pArzvanAthAMnI AThaveM varSI aNuvrateM ghetalI. he naU hAta uMca hote va yAMcI dehakAMtI niLI hotI. pArzvanAthAMnI kumArAvasthetaca dIkSA ghetalI. pArzvanAthAMnI jetheM dIkSA ghetalI tyAca vanAMta pUrvabhavAMtIla vaira sAdhaNyAsAThIM kamaThAcyA jIvAneM vyaMtaradeva hoUna tyAMnA aneka prakAraceM upasarga kele. tyAMcyAvara agnivarSAva kelA, puDheM pracaMDa meghavArA varSavilI. paNa kamaThAcA jIva tApasI asatAM tyAcyA dhumIta sAMpaDalelyA jyA sarpayugalAce jIva tyAMnI tyA ( 26 )
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pUrvakAla bhavAMta vAcavile hote tyA sarpAne ApalI phaNA zukladhyAnadhArI pArzvanAtha svAmIvara dharUna varIla varSAvAMcI bAdhA tyAMnA hAU dilI nAhI. tapazcaryemuLe kevalajJAna prApta jhAlyAvara tyAMnI barIca dharmaprabhAvanA kelI va i. sa. pU. 776 madhye te sammedazikharAvarUna mokSAlA gele. varIlapramANe vIrapUrvakAlAcA itihAsa Ahe. kAla ananta Ahe va jIva ananta Aheta. zivAya ekAca jIvAce janmahi aneka asatAta. azA sthitIta koNAce kitI varNana karAne va te koNa karU zakaNAra. kALAcyA poTAMta puSkaLa goSTI gaDapa jhAlelyA Aheta. tyAMcA aMta kasA lAgaNAra : aMta lAvU gele tarIhi hAsyAspada prayatna TharatAta va buddhI kotI TharateM asA anubhava upalabdha asalelyA tuTapuMjyA itihAsAvarUnaca yeto; paNa itihAsa hI hallIMcI eka vidyA mAnilI gelI asalyAmuLe va satyAsa tyAcA nirNaya aitihAsika dRSTIne karaNyAcI paddhata paDalI asalyAmuLe hA khaTATopa karAvA lAgata Ahe, paNa hA prayatna agadI apUrNa asato he visaratA kAmA naye. hiMdusthAnAMtaca kAya paNa itara jagAMtahi patA itihAsa lihUna ThevaNyAcI paddhata navhatI. alIkaDe ekadona zatakAMtaca hI paddhata paDalelI Aha. lavakaraca tI nirarthaka vATUna samAja soDUna deIla. AtA sAmAnya jIvAMnA mArgadarzaka vhAve mhaNUna kAhI lihUna ThevAve lAgale va jagAMta vilakSaNa krAMtI jhAlyAsa tI ApoApaca piDhyAn piDhayA lokAMce lakSAta rAhateca. tyAca kathA mulAbALAMnA sAMgaNyAta yetAta va vidvAn kavI tyAvaraca ApalI pratibhA kharcatAta. rAma va kRSNa vagaireMcyA caritrAcI hIca sthiti Ahe. rAma va kRSNakAlI vilakSaNa krAMti jhAlI va tI loka visarUM zakata nAhIta. tyA goSTI piDhyAn piDhayA lokAMcyA dhyAnAMta rAhilelyA Aheta. rAmAyaNa va mahAbhAratAvaraca naMtaracyA pratyeka kALace kavi ApalI vidvattA kharca karIta Aheta. tyAcapramANe ziva, viSNu, tIrthakara yAMce smaraNa Adarza mhaNUna loka ThevatAta. hehi kadhI visarale jAta nAhIta. bAkIce sarva moThamoThe paMDita cakravartI va itara sapattimAn kAhI kALAnaMtara visarale jANe aparihArya Ahe. varIla prakAracyA Adarza va krAMtikAraka puruSAcI caritre lokAMcyA dhyAnI rAhatAta tIhi AvaDIsAThI va sphUrti miLaviNyAsAThIca hoya. mhaNUnaca te janmale kevhAM, te kase hote vagaire bhAnagaDIta janatA paData nAhI. mukhya mudyAkaDe janatA pAhate va itara goSTI visarUna jAte. tyAmuLe hallI jyAlA ApaNa.. (27)
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra itihAsa mhaNato taseM aitihAsika svarUpa yA caritrAMnA rAhilele nAhI; mhaNUna hI caritre khoTI ase mAnaNe mAtra cukIce Ahe. hallIMcI purANe va dharmagraMtha vagairemadhUnahi phAra prAcInakALacA itihAsa miLato yAMta muLIca zaMkA nAhI va mhaNUna tyAMce phAra mahattva Ahe. kadAcit Aja jyAcA itihAsa ApaNa moThyA khabaradArIne lihUna ThevilA Ahe to loka ajIbAta visarUna jAtIla, va teM likhANa thuLIsa miLUna jAIla. paNa tIrthakara caritraM va purANe ajarAmaraca rAhatIla. paudgalika vastu nazvaraca Aheta. moThamoThe prAsAda jethe jamInadosta hotAta tetheM graMthAMcI kAya kathA ? evaDheca kAya paNa jamIna tethe pANI, pANI tethe jamIna, parvata hote tethe sapATI va pUrvI kholagaTa jamIna hotI tetheM uttuMga parvata azA ghaDAmoDI jethe hota Aheta tethe javiAMcI caritre kAyama rAhatIla azI kalpanA karaNyAMta tarI kAya artha Ahe : mhaNUna anaMta kAlAcA musUtra itihAsa miLela azI koNI apekSA bALagU naye, va tasA ApalyAjavaLa Ahe azI koNI ghameMDahi bALagU naye. tyAcapramANe asA itihAsa upalabdha nAhI mhaNUna kamIpaNA mAnaNyAce kiMvA pragatIlA dhokA yeto ase mAnaNyAcehi kAraNa nAhI. yA nazvara jagAMta zAzvata itihAsa miLAlA taraca navala! : paNa tArIkha va nAMvanizIvara itihAsa miLAlA nAhI tarI sAmAnya siddhAnta he Tharaleleca Aheta va te dikkAlAdyavicchinna mhaNaje trikAlAbAdhita va sarva dezAMnA lAgU aseca asatAta. he siddhAnta mAhIta asaNe mAtra pratyeka vyaktIlA Avazyaka Ahe va te mAhIta hoNyAsa thoDI mAhitIhi purI hote. piMDI te brahmAMDI azI mhaNaca Ahe. ekA vivakSita kAlAMtIla ekhAdyA ThikANacyA sArvagika mAhitIvarUnahi ApaNAMsa sarva brahmAMDAcyA muLAMtIla siddhAnta ajamAvitAM yetIla, va koTAkoTI sAgaropamavarSAMcyA kalpAMtUnahi je tIrthakara jhAle, cakravarti jhAle va asaMkhya jIva mokSAlA gele ANi bhavacakrAMta bhramaNa karIta rAhile, tyA sarvAcI hakIkata eka, anubhava eka va upadezahi eka yAce kAraNa vizvAMtIla mULasiddhAnta nizcita Aheta heca hoya. nAmarUpAtIta hoUnahi he siddhAnta jANatA yetAta. paNa sAmAnya jIvAMnA bodha hoNyAsAThI vivikSita kAlAMtIla viziSTa nAMvAcyA va rUpAcyA vyaktIMcI caritre sAMgAvI lAgatAta va yAsAThIca purANagraMtha Aheta. jeM vartamAnakALI ghaData Ahe teca pUrvI ghaDale va bhaviSyakALIMhi taseca ghaDaNAra he nizcita hoya. jo thoDAbahUta pharaka yA tinhI kALAMta disela tohi (28)
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pUrvakAla TharAvika siddhAMtAMnA dharUnaca hoNAra. he siddhAnta jANaNyAsAThIca cari vAcA - vayAcI va he siddhAnta jANale mhaNaje ApaNa jyAlA hallI itihAsa mhaNatoM tyAcI cikitsA karaNyAcI jarUrIca rahAta nAhIM. hA siddhAnta ApaleM pUrvaja jANata hote mhaNUnaca tyAMnIM tattvAzIM gAMTha ghAtalI va kirakoLa tapazIla soDUna dilA. pUrvIcyA graMthakartyAMnIM ApaleM nAMvamudrAM kvacitaca dile Ahe. maga bAkIcA itihAsa deNyAce dUraca rAhileM. bAlajIvAMnI vivikSita tapazIlavAra mAhitI mAgitalyAvara tIhi TharAvika sAcAcI deUna tyAMnI mukhya rahasya sAMgaNyAcA prayatna kelA. jainazAstrAMtIla tIM pUrva bhavAMcI varNaneM, tIM TharAvika ThazAcI caritre, tI vicitra aMkAcI gaNanA va itara anizcita mAMDaNI jI Ahe tI yA anaMta kAlAcyA anizcita va aphATa ghaDAmoDImuLeca Ahe. paNa tyAMtUna kADhalele siddhAnta mAtra agadI aparivartanIya Aheta. tAtparya haiM kIM, vIrapUrvakAlAviSayIM jI vara mAhitI dilI Ahe tyAMta kAMhIM aMzI asalelI sAmyatA va anizcitatA pAhUna tI mAhitIca kityeka vAcakAMnA khoTI vATela. paNa vara dilelyA kAraNAsAThI tyAMnI taseM mAnaNyAcaM dhADasa karUM naye heM bareM. anaMtakAlAcA itihAsa hA asAca asAvayAcA. lahAnazA pramANAMta pAhile mhaNaje disaNArI vividhatA toca viSaya moThayA pramANAMta pAhilyAvara lupta hote asA anubhava Aheca. anaMtakAlAcyA itihAsAMtahi aseca ghaDAvayAceM. siddhAnta mAtra sArakhAca Ahe va tyAcyAzIca Apale kAma Ahe. mhaNUna mAgIla itihAsa koNI khoTA mAnalA tarI ekaveLa patkarela. paNa tyAMtUna kADhalele siddhAnta mAtra tyAMnI nAkArU nayeta. gharogharI mAtIcyAca culI kiMvA kohi geleM tarI paLasAlA pAne tInaca mhaNatAta tyApramANe koNatyAhi kAlAcyA dhArmika, sAmAjika, rAjakIya vagaire paristhitIcA vicAra kelA tarI mUla avasthA va tice anaMta paryAya sArakheca asAvayAce. badala disalA tarI tohi niyamasiddhaca. anaMtakAlacakrAMtIla koTAkoTI sAgaropama varSAcyA vATela tyA AlyAcA itihAsa pAhilA tarI nirNaya ekaca. pratyeka kALAMta midhyAtva mAtale va pratyeka kAlAMta tyAce nirasanahI jhAleM. pratyeka kAlAMta bareca loka mokSAlA gele va pratyeka kALAMta agaNita jIva bhavacakrAMta bhramaNa karItahi rAhile. pApAcA bhAra vhAvayAcA hA jasA niyama tasAca puNyodaya vhAvayAcA hAhi niyama. maga amuka TharAvika kAlI amuka jIva pApabandha karIta asatIla va amuka javi puNyabandha karIta asatIla va amuka jIva sarva (29)
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra baMdha vinirmukta hota asatIla. yApramANe paryAyAMta pharaka asalA tarI mULasvarUpAta nizcitatAca Ahe. mumukSa jIvAne mithyAtvAcA tyAga karUna samyaktva AdarAve va mokSasaMpadA miLaviNyAsAThI paugalika saMpadA soDAvI he yogya Ahe. paNa paugalika saMpadecyA mohAMtUna va mithyAtvAMtUna pratyeka jIva jAtaca asato he oLakhalyAvara koNAcA tiraskAra karAvayAcA ? kIva mAtra karatA yeIla va itihAsAMtIla vAITa goSTI jANaNyAcA hAca uddeza Ahe. aso. jI goSTa dhArmika bAvatIMta taci sAmAjika bAbatItahi kharI Ahe. lobha, krodha, mAna, mAyA vagare kaSAyAMnI pIDita hoUna jIva aneka bheda mAjavIta ulADhAlI karIta rAhaNAraca. pratyeka jIvAcA hA itihAsa koThaparyaMta varNAvA ? paNa kaSAyavinirmukta va zevaTI mukhI hoto hA siddhAnta jANaNyAsAThIca tyA itihAsAcyA anubhavAcI jarUrI Ahe va mhaNUnaca tevaDhyApuratA itihAsahi havA asato. saMsArAMta sukha duHkha he Tharaleleca. hI goSTa na visaratAM kityeka kaTI hotAta, kityeka te oLakhUna sukhaduHkha mAnaNyAce soDatAta. paNa yA donhI ta-hece loka anAdikAlApAsUna yA jagAMta gaDabaDa mAjavIta Ahetaca. jANUnabujUnIha kaSTI hoNAre jIvahi asaMkhya Aheta. tyAmuLe hoNAnyA sAmAjika ghaDAmoDI sarvakALI sArakhyAca. rAjakIya bAbatIta he sarvakALI sArakheca anubhava Alele Aheta. rAjArAjAMcyA caDhAoDhIta asaMkhya jIvAMcI hatyA, dhanAcA apavyaya va kAla hAni jhAlelI Ahe. hI goSTa vAITa ase samajUna aneka rAje guNyAgoviMdAnahi nAMdalele Aheta. rAjasattA, lokasattA, saradArasattA va pradhAnasattA vaigare aneka ta-hecyA rAjyapaddhati niranirALyA kALI hoUna gelyA. rAjA, loka, saradAra va pradhAna sajjana asale mhaNaje prajelA sukha lAbhate va durjana asale kI, prajevara julUma gudarato asAca anubhava Ahe. mhaNUna sajjanasattA hAca sarvazreSTha hoya. varIla tanhecyA niranirALapA rAjyapaddhati prAcIna kALIhi veLoveLI hoUna gelelyA Aheta. aneka madonmatta rAje hoUna gele, tyAMnI puSkaLa DAmaDaula kelA paNa sAreca nazvara. kAMhI sattAdhA-yAMnI dharmaprabhAvanA kelI. bhavya jIvAvara tyAcA yogya pariNAma jhAlA. paNa abhavya taseca rAhile. Arthika paristhitItahI aneka ulADhAlI hota AlyA. aneka durbhikSe yeUna gelI, asaMkhya jIva mele va punhA janmale. kityeka deza ujADa jhAle va nave vasale, paNa sarva ghaDAmoDIMceM (30)
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pUrvakAla sAra ekaca. dhArmika, sAmAjika, rAjakIya, Arthika vagaire bAbatIMta prAcIna kALI TharAvika svarUpAcyA va vilakSaNa paNa niyamasiddha azA aneka ghaDAmoDI jhAlyA, paNa tyA sarvAMce tAtparya heca kI, kaSAyAmuLe jIva bhavabhramaNa karIta asato. kaSAyajanita karmAce baMdhana saMpale kI, to mukta hoto. jA anAdi anaMta Ahe va parivartanazAlI Ahe. vArakAlIna anaMta ghaDAmoDIMcA itihAsa ANakhI sAMgitalA tarI jo yA prakaraNAMta thoDA sAMgitalA Ahe tasAca asaNAra. nAMva va hakIgatIca tevaDhyA bhinna, paNa sarvAce sAra ekaca. he sAra jANaNe hAca itihAsakathanAcA uddeza Ahe. yA va mAgIla prakAraNAMta prAcIna kAlAbaddalacI jI carcA kelI Ahe tIvarUna heca disUna yeIla kI, mithyAtva va samyaktva phAra anAdikAlApAsUna cAlata Ale Ahe. mithyAtvAcA tyAga karUna samyaktvAcA svIkAra kelyAzivAya bhavacakrAtUna muktatA hoNAra nAhI. he samyaktva svAvalaMbanAce jorAvara kAhIjaNa prApta karUna ghetAta, va kAhIjaNAMnA atyaMta balazAlI azA tIrthakarAMcyA AgamanAne prApta hote. tathApi navoM kama soDUna deUna junyA karmabaMdhAMcA kSaya tapazcaryanaM kiMvA bhogUna pratyeka jIvAlA svataHca karAvA lAgato. yA bAbatIta dusar2yAcA upayoga hoNAra nAhI. jaga he anAdyanaMta va svayaMbhU ANi parivartanazAlI Ahe. jIvAlA anaMta bhavAMtUna mArga kADhAvA lAgato, paNa zevaTI pratyeka bhavyajIvAlA mokSaprApti Aheca. mokSasthitI mAtra agadI svAbhAvika va zAzvata Ahe. anAdi kAlApAsUna azA ghaDAmoDI hota AlyA Ahata. kAlAnusAra yA ghaDAmoDIMta jo pharaka disUna AlA tyAlAhi kAhI TharAvika niyama Ahata va te mAge dileca Aheta. aneka siddha mahAtme, rAje, maradAra, zeTasAvakAra va itara prakArace jIva hoUna gele, halI Aheta ANi puDhe hotIla, paNa tyA sarvAMce caritra bahuteka sArakheca. tyA sarvAMcyA caritrAce sAra mArakheca. mokSaprAptIcyA bAbatIta tAMtaDI cAlata nAhI. anaMta kAlacI kameM ekadama chedalI jAta nAhIta. prayatna sarva jIvAMnA nizcita svarUpAceca karAve lAgatAta. koNatyAhI tIrthakarAMcaM caritra pAhile tarI tyAne pUrvakarmAnusAra aneka janmamaraNa bhogale, karmabaMdha agadI pAtaLa jhAlyAvara vairAgya utpanna jhAle, tevhAM tyAMnI dIkSA gheUna ghora tapazcaryA karUna junyA karmabaMdhAMcA kSaya kelA va nave karmabaMdha he|uu dile nAhIta. sarva karmAcA kSaya jhAlyAvara (31)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra te kevaLajJAnI jhAle va naMtara dharmaprabhAvanA karUna te mokSAlA gele. tyAMnA je vizeSa guNa hote te soDalyAsa itara sarva bAbatIMta pratyeka jIvAlA varIla prakAracyA avasthetUnaca jAveM lAgateM. jaseM RtumAna, dinamAna Tharalele Ahe taseMca kAlamAnAdi Tharalele Ahe. viziSTa kAlAMta dharmAcI abhivRddhI va viziSTa kAlAMta dharmAlA glAni yeta asate. tIrthakara hoNyAcehi nizcita kALa Tharalele Aheta. yApramANeM anaMta kAlacyA ghaDAmoDIMtUna susUtra itihAsa varIlapramANe pAhUna khAlIlapramANe nizcita siddhAnta kADhatAM yetAta. uttaradhruvAkaDUna AlelyA lokAMnI ApalyA pitRbhUmIcI gIteM bhAratabhUlA mAyabhUmI banavilyAvara gANyAcA paripATha ThevalA. tyApramANe vedAMtIla RcA mhaNaje uttaradhruvAkaDIla naisargika vaibhavAMceM kAvyamaya va sUtramaya varNana hoya. puDhe yA ToLayA gaMgAyamunecyA kinAnyAparyaMta AlyA. tethIla kamI darjAcyA lokAMnA tyAMnIM AtmasAda keleM. kacceM mAMsa khANeM, gorasa piNeM va surApAna karaNe evaDhyAvaraca na rAhatAM te AtAM etaddezIya lokAMkaDUna zetI karavUna gheUna kacceM dhAnya va kaMdamuLehi khAUM lAgale. bhAratIya ucca saMskRtIzIMhi tyAMcA puDhe saMbaMdha AlA, tevhAM tyAMnI iMdrAdi devAMnAca devatA mAnaleM. pitRbhUmIbaddalacyA kAvyAMtIla RcAMnAca yA iMdrAdi devAMcI stotre banavilI va ApaNa khAta asalele padArtha abhimukhAMtUna yA devatAMnA arpaNa karaNyAsa tyAMnI suravAta kelI. yApramANe tyAMcI eka yajJamArgI vaidika saMskRti banalI. puDhe bhAratIya saMskRtIcA adhika paricaya jhAlyAvara tyAMnA kaLUna Ale kI, iMdrAdi devAMcI mAnavagatIpramANeca eka gatI Ahe. te kAMhIM pUjanIya deva navhata. tevhA saMbhavanAthatIrthaMkarAMce kALAMta yajJamArgIyAvara liMgI saMskRtIcAhi pariNAma hoUna zivapUjA surU jhAlI va advaitatattvajJAna nirmANa jhAleM. naMtara upaniSadeM va SaDdarzaneM nirmANa jhAlI. puDhe IzvarakartRtvAceM khULa nirmANa hoUna dazAvatArAMcI kalpanA nighAlI va mallinAtha tIrthaMkarAMce kAlApAsUna parazurAma, rAma va kRSNa yA tinhI cakravatInA viSNUce avatAra samajUna devAsamAna pujaNyAsa suruvAta jhAlI. naMtara mahAvIra kALAMtahi gautamabuddhAlA viSNUcA avatAra mAnUna bauddha mhaNUna bhajaNyAsa suruvAta jhAlI. AtA tara pratyeka vibhUtIlA devAvatAra mAnUna tyAlA pUjaNyAMta yeUM lAgaleM Ahe. hiMsAtmaka yajJAMceM mithyAtva kamI jhAle asale tarI avatArAMce baMDa phAra vADhale Ahe va yA mithyAtvAne sarva janatelA nADaleM Ahe. ( 32 )
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pUrvakAla mahAvIra pUrvakAlI parazurAma, rAma, kRSNa va zivabhaktIlA Uta AlA hotA; hiMsAtmaka yajJAMnAhi pAra navhatA va cAturvaNyAMtIla rahasya jAUna asamatA va uccanIca bheda mAtale hote. yA sarva mithyAtvAMce nirdaLaNa karaNe heca mahAvIra tIrthakarAMce kAma hote. aso. AtA mahAvIra tIrthakara jhAlelyA bhavyajIvAcyA pUrvabhavAMce digdarzana karUna he prakaraNa saMpavaM. pratyeka jIvAlA janmamaraNAcyA anaMta phe-yAMtUna jAve lAgate va karmAcI phaLe bhogUna tyAMcA kSaya jhAlyAnaMtaraca tyAlA mukti miLate. yA niyamAMtUna itara jIvAMpramANe tIrthakarAMcA jIvahi suTalelA nAhI. tIrthaMkarAMcyA jIvAlAhi aneka janma dhAraNa karUna karmAcA uccheda karAvA lAgato; tyApramANe mahAvIra tIrthakarAMcyA nAvAlAhi aneka janmamaraNAMcyA pher2yAMtUna jAve lAgale. yA pUrvabhavAMtUnaca tyAMnI SoDazabhAvanAMce citavana kele va tIrthakarapadavIceM nAmagotrakarma bAMdhaleM. mahAvIra tIrthakarAMcyA jIvAne pUrvI aneka janma dhAraNa kele asatIla, paNa jainazAstrAMtUna tyA jIvAcyA pahilyA manuSya bhavApAsUnaceca varNana Ahe. madhuvanAMta mahAvIrasvAmIcA jIva pururavA nAMvAcA bhinna hotA. bhillAcyA rAhaNInusAraca pururavAcI rAhaNI rAnaTI hotI. paNa tyAcyA zubhakarmodayAmuLe sAgarasena nAMvAce digaMbara muni vihArAMta asatAMnA tyAlA madhuvanAMta bheTale va tyAMnI tyAlA dharmalAbha dilA. ahiMsece aNuvrata tyAMnI tyAlA dile va azA lokAMcyA svabhAvAnusAra tyAne teM ekaniSThene pALale. tyAmuLe to melyAnaMtara saudharma svargAta deva jhAlA. karmAnusAra tethIla phalabhoga saMpalyAvara to jIva bharatacakravartIcyA poTIM marIci nAMvAne janmAlA AlA. tyAne RSabha tIrthakarAjavaLaca dIkSA ghetalI hotI. paNa kaThiNa pariSaha sahana na jhAlyAmuLe tyAMnI digaMbara mudrA soDUna manaHpUta AcaraNyAsa muravAta kelI. yAne ghAtalelyA navyA mAgAMceca puDhe sAMkhyamatAMta pariNamana jhAle. sAMkhyamata jainatattvajJAnAzI baraMca juLate paNa titakeM teM khola gelele nAhI va tyAMta cAritra nAhI. aso. bharIci melyAnaMtara pAMcavyA svagAMta kuTiladeva jhAlA. tethIla bhogAvalI saMpalyAvara to jIva kauliyaka nagarIta kauzikabrAhmaNAce poTI janmAlA AlA. yA janmAMtahi mithyAtvAcA jora hotA. tethUna hA jIva pahilyA svargAta deva jhAlA. puDhe sthUNAgara nagarAMta bhAradvAja brAhmaNAce gharIM puSpamitra nAMvAneM to jIva janmalA. yethe tyAlA haTayogAcI ruci lAgalI va melyA (33)
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra naMtara to devagatIlA pohocalA. tethUna to jIva zvetivikA nAmaka nagarIMta agnibhUti va gautamI yA agnihotrI joDapyAce poTIM agnisaha nAMvAneM janmalA. barIca varSe agnihotra karUna zevaTI tyAne saMnyAsa ghetalA va melyAnaMtara to sanatkumAra svargAta deva jhAlA. tethUna to maMdirapurAMta gautamabrAhmaNAce poTI agnimitra nAMvAne janmalA. yA janmAMtahi brahmakarma karUna to jIva devagatIlA gelA. puDhe svAstimati nagarIta saMtazayana brAhmaNAce porTI bhAradvAja nAMvAneM to janmalA. zevaTI saMnyAsa gheUna melyAnaMtara to devagatIlA pohocalA. tethe barAca kAla ghAlavUna puDhe to jIva naraka, ekedriya, dvIdiya vagare gatIMtUna bhaTakata rAhilA. pApabaMdha saMpalyAvara zubha karmodayAmuLe rAjagRha nagarIta zAMDilya va pArAzarI yA brAhmaNajoDapyAce porTI sthAvara nAMvAneM to janmalA. brahmakame karUna zevaTIM saMnyAsa gheUna to brahmasvargAta deva jhAlA. naMtara rAjagRhIM nagarAMta vizvabhUti rAjAce poTI hA jIva vizvanaMdI nAMvAne janmalA. kAhI divasa saMsAra sukha bhogalyAnaMtara ApalA bhAU vizAkhabhUtI yAsa rAjya deUna vizvabhUti rAjA sAdhu jhAlA va ApalA mulagA vizvanaMdI yAMsa tyAne yuvarAjapada dile. vizAkhabhUtIcA mulagA vizAkhanaMdI yAsa vizvanaMdIbaddala matsara utpanna jhAlA va vizAkhabhUtInahi mulAcIca kaDa gheUna yuddha kele, paNa vizvanaMdIcA pakSa nyAyya asalyAmuLe prajene tyAlAca adhika madata kelI va mhaNUna tyAcA vijaya jhAlA. tathApi tyAlA vairAgya prApta hoUna tyAne dIkSA ghetalI. naMtara vizAkhabhUtInahi vizAkhanaMdIkaDe rAjyakArabhAra sopavUna dIkSA ghetalI. prajecyA manAMtana vizAkhanaMdI utaralA asalyAmuLe puDhe padacyuta jhAlA. ekadA vizvanaMdI muni rastyAne cAlale asatAM gAyIne mAralyAmuLe khAlI paDale. te pAhUna vizAkhanaMdI hAMsalA. tyAmuLe vizvanaMdIlA atizaya saMtApa caDhalA va tyA bharAMta to mRta hoUna dahAvyA svargAta deva jhAlA. tethana to jIva podanapuracA rAjA prajApati va rANI mRgAvati yAMcyA poTI tripiSTa nAMvAneM janmalA. tripiSTa cakravartI jhAlA va aneka pApeM AcaralyAmuLe narakAlA gelA. narakAMtIla karmabhoga saMpalyAvara pravipuLa parvatAMta siMhAcyA janmAlA gelA. hA siMhahi marUna narakAlA gelA va punhA to varAha parvatAMta siMhAceca janmAsa gelA. zubhakarmodayAmuLe tyA siMhAlA amitakIrti va amitaprabhu nAmaka dona cAraNa munIMce darzana jhAle. tyAmuLe melyAvara to jIva saudharmasvargAta haridhvaja- . nAmaka deva jhAlA. (34)
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pUrvakAla kacchaprAMtAMtIla hemapUracA rAjA kanakAbha yAce poTIM to jIva kanakadhvaja nAMvAne janmalA. uttama rItIne saMsAra karUna zevaTI kanakadhvajAne digambara dakSiA ghetalI. sallekhanAvatAne deha soDUna to jIva AThavyA svargAta deva jhAlA. puDhe hA jIva ujjayinI nagarIcA rAjA vajrasena va rANI suzIlA yAMce poTI hariSeNa nAMvAneM janmalA. saMsAra karIta asatAMnA zrAvakavate pUrNapaNe pALUna zevaTI supratiSTha munIjavaLa tyAne dakSiA ghetalI va samAdhImaraNa sAdhUna to jIva prativardhana vimAnAMta vaimAnika deva jhAlA. tethUna hA jIva kSemAti nagarAMta dhanaMjaya rAjAce poTI priyamitra nAMvA janmalA. tyAne jinabhakti kelI va puDhe cakravartI jhAlA. zevaTI cakravartI pada soDUna tyAne kSemakara munIMcyA javaLa dIkSA gheUna samAdhI gaNa sAdhana to rUcaka vaimAnika deva jhAlA. tethUna to jIva zvetAtpAtrA nagarIta rAjAnaMdavardhana va rANI vIravatI yAMcyA poTI naMdana nAMvAneM janmalA. naMdavardhanAne naMdanAlA rAjya deUna pihitAzrava munIjavaLa dIkSA ghetalI. munIjavaLUna Apale pUrvabhava aikUna naMdanAlAhi ekadama vairAgya utpanna jhAle va sallekhanA sAdhUna to pupponara vimAnAMta deva jhAlA. hA devaca puDhe mahAvIra tIrthakara mhaNUna janmalA. yApramANe theTa RSabhatIrthakarAMce kAlApAsUna mahAvIra svAmIMcA jIva muktIsAThI dhaDapaData Ahe. madhyaMtarI tyA jIvAne tIrthakara nAmagotrakarma bAMdhalyAmuLe mahAvIra tAthakara hoUna to mokSAlA gelA. he bhavabhramaNa jIvAlA phAraca gAMjate. mokSAcI svAbhAvika sthitIca kharI sukhadAyaka hoya. paNa paugalika sukhAcyA nAdI lAgUna jIva Arta va raudradhyAna lAvato va tyAmuLe karmabaMdha hoUna tyAcI phaleM bhogaNyAsAThI aneka janmamaraNAMce phere jIvAlA phirAve lAgatAta. hI phaleM bhogatAM bhogatAMca nave karmabaMdha hotAta va rahATagADage tevhAMca thAMbateM kI jevhAM jIva dharma va zukladhyAnI rata hoUna nave karmabaMdha hoU deta nAhI, va tapazcaraNAne june karmabaMdha chedUna TAkato. mahAvIra tIrthakarAMnI tase keleM va jitakeM jIva Ajaparyata siddha padavIlA mohoMcale tyA sarvAMnA aseMca karAve lAgale. anaMta siddhAMnI hA mArga ApalyA AcaraNAne bhavyajIvAMnA ghAlana dilA Ahe va toca tIrthakarAMnIhi upadezilA Ahe. hallI je anaMta jIva yA karmabhUmIta Aheta tyA sarvAMnA karmabaMdha karaNyAcI kiMvA na karaNyAcI mubhA Ahe. bhogabhUmIta asalelyA jIvAMnA kevaLa karmaphale bhogaNyAcI sattA Ahe. nave karmabaMdha bAMdhaNyAcI kiMvA june chedaNyAcI zakti tyAMnA nAhI. mhaNUnaca ratnatrayIlA sAdhaka kevaLa hI karmabhUmIca (35)
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra Ahe ase mhaTale jAte. manuSyajanma hA tara ratnaciMtAmaNI Ahe. manuSyabhavAMta mokSapada prApta karUna gheNe zakya asate. tIrthakarAMcA upadeza aMgI bANUna gheUna tyApramANe va anaMta-siddhAMcyA mArgAne pratyeka jIvAne prayatna karUna avyAbAdha va svAbhAvika sukhAcI prApti karUna ghetalI pAhije. yA bAbatIta sarva bhavyajIva samAna adhikArI Aheta. tIrthakarAcyA jIvAlAhi karmabhoga cukale nAhIta. tyAMnAhi karmabaMdha TALaNyAsAThI khaDatara tapazcaryA karAvI lAgalI; tevhAMca tyAMnA muktisukha prApta jhAle. pratyeka jIvAlA taseMca karaNe bhAga Ahe. tyAsAThI tyAlAca prayatna kele pAhijeta. tIrthakara va siddha paramAtme kevaLa dhyeya mhaNUna puDhe ThevaNyAsa upayogI Aheta. tyAhUna tyAMcI adhika madata hoNe zakya nAhI. jaseM va jitakeM karma jIva karIla taseM va titakeM phala tyAlA miLelaca asA svabhAva-siddha kAyadAca Ahe. hA koNAcyA marjIcA praznaca nAhI. mahAvIra tIrthakarAcyA pUrvabhavAvarUna hAca bodha ghyAvayAcA kI karmaphala koNAlAhi suTaNe nasUna pratyekAneM te prayatnAneca TALale pAhije. tIrthakara mhaNaje kitI balie AtmasattA Ahe te tIrthakara mahAtmyAMta sAMgitale Ahe. pratyeka jIvAlA tase hotAM yeNe zakya nasaleM tarI sarva bhavyajIvAMnA tyAMcI siddha pazvI prAta karUna ghetA yeIla. pratyeka jIvAcI tIca svAbhAvika sthiti Ahe va tI gAMTaNeca pratyeka jIvAce kartavya Ahe. prakaraNa cavatheM. mahAvIra samakAla. pArzvanAtha tIrthakarAMnA hoUna aDIcazeca varSe jhAlI hotI, paNa evaDhyA kALAta phirUna mithyAtvAlA phAraca jora caDhalA hotA. divA vijhatAMnA jyApramANe moThA hoto tyApramANeca khoTyA upAsanAmArgAcyA mithyAtvApuratA tarI nidAna to kharA TharalA aseM mhaNAvayAsa harakata nAhI. kAraNa mahAvIratIrthakara lageca avatarale va tyAMcyAbarobaraca siddhArtha gautamahi hiMsAtmaka yajJa va asaMkhya devatopAsanelA virodha karaNyAsa tyAca veLI sajja jhAle. yA dona thora puruSAMcyA sAmudAyika balAmuLe vedamArgAce mithyAtva javaLa javaLa jaminadostaca jhAle hote ase mhaNaNyAsa harakata nAhI, va zaMkarAcAryAMnI jevhAM vaidika dharmAceM purujjIvana
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra samakAla 88 keleM tevhAMhi hiMsAtmaka tAmasI yajJapaddhati ajIbAta baMda karUna tyAMnI bauddha va janamatAcA vijaya mAnya kelA yAMta muLIMca zaMkA nAhIM. zaMkarAcAryAcyA brAhmaNI dharmAvara jainamatAcA chApa paDalI yAbaddala 1904 sAlI baDodyAsa bharalelyA jaina kaoNnpharansace veLI khAlIla udvAra TiLakAMnI kADhalele Aheta: jaina dharmAceM mahattva Aja brAhmaNadharmAnuyAyAMsa barobara kaLata nAhI tase dona hajAra varSApUrvI navhate. jainadharma va brAhmaNadharma yAMcA tyAveLI moThA jhagaDA cAlalA hotA. ahiMsA va muktisAdhanAce sarva varNAnA jJAnadAna hIM takheM jainAMnI pramukhapaNe svIkAralI hotI. mImAMsaka muktIkaritA hiMsAtmaka yajJayAga karIta. pazuvadhAneM mokSaprApti ho nAhIM ase gAjavUna sAMgUna jara koNI dayecA dhvaja prathama ubhAralA asela tara to mAna jainAMnAca Ahe. brAhmaNadharma va jainadharma yAMcyA taMTyAMtIla kAraNa hiMsAca hoya ...... ahiMsece tattva pUrNapaNe pALaNAre loka pRthvIvara jainaca Aheta. paMcadraviDa brAhmaNa nivRttanAMsa Aheta hA jainAMcAca pratApa hoya. azA ratiIneM dusayA dharmAvara chApa basavUna jaya miLavilyAmuLe janAMnI jaina he nAMva anvartha kelele Ahe pazuyajJa vedavihita mAnalA asalyAmuLe brAhmaga soDInAta ANi jaina mhaNata kI, vedAMta hiMsA asela tara te veda ANi ahiMsene tRpta hoNAr2yA devatA AmhAMsa pUjya nAhIta. vedAmadhye pazutAsaMbaMdhIce je zrotaprakaraNa Ahe tyAvarUna jainAMnA vedAMce prAmANya nAkavala karAve lAgale. zevaTIM brAhmaNAMnI jainAMce ahiMtAtattva svIkArale ANi hiMdudharmAcI punhA sthApanA jhAlI. tevhAM brAhmaNAMnI ahiMsAtattva ApalyA dharmAta dAkhala keleM jagAMta ahiMsA tattvAcA prasAra karaNyAMta mahAvIra svAmI jI dRr3hatA dAkhavilI tI avatArI puruSAkherIja dusar2yAMnA dAkhavitAM yeNyAjogI nAhI. jainadharmAmAgUna jhAlelyA bauddhadharmAnihi janadharmApAsUnaca ahiMsAtattva svIkArale. " mithAtva vedamArgIyAnI soDale. itakI vilakSaNa krAMti mahAvIra kAlI jhAlI heM Azcarya hoya. samyaktvAcA vijaya jhAlA yAMta kAMhIMca Azcarya nAhIM. kAraNa satyameva jayate asA zAzvata siddhAnta Ahe. i. sa. pUrva sahAve zataka haiM bhAratavarSAlA tara vizeSa mahattvAce Aheca, paNa jagAcyA itara bhAgAMtahi yA kAlAMta vizeSa pharaka jhAle Aheta. bharatakhaMDAMta yA zatakAMta dhArmika, rAjakIya, sAmAjika va Arthika vagere sarvaca bAbatIta vilakSaNa krAMti jhAlI asalyAmuLe bhAratIya itihAsAMta he zatamAna phAra mahatvAceM Ahe. tyAveLacI paristhiti jANaNyAsAThI tyApUrvI koNatI sthiti hotI teM prathama pAhile pAhije. ( 37 ) ......
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra tIca mahAvIrasamakAlIna sthiti hoya. tyAMcyA upadezAMcyA pariNAmAmuLe nirmANa jhAlelI paristhiti vIrottarakAlIna paristhiti hoya. __ pArzvanAthatIrthakarAMcyA upadezAmuLe aneka bhavyajIva muktIlA gele asatIla va kAhI aMzI dhArmika pragati mhaNaje jainadharmAcI prabhAvanA jhAlI asela, paNa mithyAtvAcA jora kAhI kamI jhAlA nahatA. ulaTa pArzvanAthasvAmIMcyA nirvANAnaMtara mithyAtvI mate adhikaca vADhalI ase disUna yete va tyA sarvAMcA jora mahAvIrasvAmIMcyA veLI hotA. tyAveLI moThamoThe cauyAMzI paMtha pracalita hote, aseM jaina graMthAMtUna mhaTalele Ahe. tyAMpaikI pramukha paMtha va tyAMce pravartaka khAlIlapramANe hote. pahilA paMtha pUrNakAzyapAcA. tyA kAlI digambaratva he sAdhUlA Avazyaka mAnale jAta ase. pUrNakAzyapa nagnapaNe vivarata ase va svataHlA tIrthakara mhaNavUna gheta ase. je kAhI karma ghaDate te AtmA karIta nasUna ApoApa ghaDate asA tyAcA siddhAMta hotA. tyAkALI niyativAdyAMcA jo eka jabaradasta paMtha hotA va jyAce rUpAMtara puDhe vaiSNavazaivAdi IzvarecchAvAdI lokAMta jhAle tyApaikIca pUraNa kAzyapa eka hotA ase mhaNAvayAsa harakata nAhI. dusarA paMtha pravartaka makkhali gozAla. he pUrvI pArzvanAthasvAmIMcyA saMghAMtIla hote. puDhe digambaramurnAce cAritra pALaNe azakya jhAlyAmuLe te AjIvakapaMthAce jhAle. Ignorance is bliss ajJAnAMtaca mukha Ahe ase eka vacana Ahe va te ekA arthI khare Ahe. mokSAlAhi ajJAnaca sAdhana Ahe aseM gozAlAce mata hote. mhaNUna jJAnaprAptIsAThI muLIca sAdhanA na karatAM agadI ajJAna sthitItaca rAhaNe uttama, asA tyAcA upadeza hotA. tisare moThe paMthapravartaka saMjaya vairatthI kiMvA maudgalAyana he hota. hehi pArzvanAthasvAmIMcyA ziSyaparaMparepaikIca hota. syAdvAda. matAcA viparyAsa karUna he upadeza deta asata. cauthe matapravartaka ajitakeza kaMbalI hota. yAMnA punarjanma muLIMca mAnya navhatA. cAra mahAbhUnApAsUna he jaga va AtmAdi nirmANa jhAle azA matAcA te prasAra karIta. he javaLajavaLa cAvAka mataca hote. pAMcave matapravartaka pakuDakAtyAyana hota. je Ahe tyAcA kadhIhi nAza hota nAhI va asattemadhUna kazAcI utpattIhi hota nAhI asA tyAMcA abhiprAya hotA. pRthvI, Apa, teja, vAyu, sukha, duHkha va AtmA hI sAta tatve va pramukha jagAMtIla sarva ghaDAmoDa tyAMcyAmuLeca hote; sukhatatvAmuLeca saMyoga va duHkhatatvAmuLe viyoga hoto vagaire prakArace tyAMce mata hote. yA matapravartakAMcyA vicAra (38)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra samakAla saraNIta khola utarUna kAMhIM lAbha hoNAra nAhIM. tyAMcyA sarva zikaviNIce sAra heMca kIM, zubha prayatnAMcI muLIMca jarUra nAhIM va jI kAMhIM svAbhAvika pravRtti Ahe tilA rokaNyAcIhi AvazyakatA nAhIM. tyAmuLe dharmAcaraNAcA lopa va svecchAcArAsa pAThabaLa miLata asalyAmuLe arthAtaca yA totayA tIrthakarAMcyA nAda bahusaMkhyAMka mUDha samAja lAgalA asalyAsa tyAMta kAMhIMca navala nAhIM. manAlA vATela tase vAgA. tumacyA karmAnA tumhI jabAbadAra nAhIM va tumhAMlA jAba vicAraNArAhi koNI nAhIM aseM sAMgaNArA bheTalyAvara mUDha janAMnA ANakhI kAya pAhije ? aso. vaidika dharmIyAMcyA lIlA tara yAhUnahi adhika ghAtuka hotyA. tyAMnIM tara mAMsAzana va surApAna ANi itara svecchAcAra mokSasAdhakaca TharavilA hotA. tyAmuLe tayAgAMnA Uta AlA hotA, mUka pazuMcyA hiMselA sImA navhatI va puruSArthAlA thArAca navhatA. samyakarmApAsUna samAja phAra dUra gelyAmuLe to duHkhAcyA khola garteta adhikAdhika paData hotA. paNa tyAMcyA dharmagurUMnI tyAlA itakeM bhArUna soDaleM hoteM kIM, varavara sukhakAraka disaNArA mArgaca zAzvata sukhadAyaka mokSAcA Ahe, aseMca tyAlA vATe. azA veLI yA mUDha jIvAMnA va mUka prANyAMnA duHkhAMtUna soDavUna khanyA sukhAcyA mArgAlA lAvaNArA koNI tarI pAhije hotAca va azA yogya veLI mahAvIra tIrthaMkara AlyAmuLe itara kAMhIM tIrthaMkarAcyA kALAlA jeM mahatva AleM nAhIM meM mahatva mahAvIrakALAlA Ale yAMta zaMkA nAhIM. uttaraSTavAkaDIla naisargika varNanAnA vaidikAMnIM jeM ekadAM devatA va arcana maMtra mhaNUna kalpileM teM kAyamaceca. tyA devatAMce nAMvAne ajUnahi yajJa cAlU Ahetaca. bhAratIya tatvajJAnAcI chApa jarI AyIvara paDalI tarI tyAMce eka niraca vaidika tatvajJAna banale. Izvara, sRSTi, AtmA, mokSa, mokSasAdhana vagaire kalpanA AryAnA bhAratavarSAta AlyAvara jarI mucalyA tarI mULa bhAratIya tatvajJAnAhUna tyAMce tatvajJAna agadI bhinna Ahe. yajJasamAraMbha he yA tatvajJAnAceM mukhya aMga hoya. vIrakAlI tara vaidikadharma mhaNaje hiMsAtmaka yajJa va teM karaNeM mhaNajeca dharmasAdhana azIca hallI jyApramANe hiMdudharma mhaNaje jAtidharma azI kalpanA Ahe, tazI kalpanA rUDha hotI. tatvajJAnAcI carcA yajJakAlIM, pitRtarpaNa yajJakAlIM, rAjakIya uhApoha yajJakAlIM, kiMbahunA pratyeka goSTa yajJadvArIMca tyAveLI kelI jAta ase. mUla janmalyAvara yajJa, adhyayanAraMbhIM yajJa, vivAhasamayIM yajJa va melyA( 39 )
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra barahi yajJa. yApramANe uThatA basatAM yajJa hoU lAgalyAmuLe purohitavargAcaM prastha phAra mAjale hote. yA brAhmaNapurohitavargAcyA hAtI sarva samAjAcyA nAcyA yazAcyA nimittAne AlyAmuLe to varga samAjAsa DoIjaDa hoUna basalA. aihika va pAralaukika azA donhI kAryAtUna tyAMcI madhyasthI samAjAsa jAcaka hoU lAgalI. yAcA pratikAra karaNyAca sAmarthya kSatriyavargAtaca hote va tyApramANe te tyA vargAneM keleM. gautamavuddhAlA hI brAhmaNAMcI luDabuDa nako hotI. tI aihika bAbatIta nako hotI mhaNUna mUka prANyAMcyA hiMsecyA sababIvara yajJasaMsthAca tyAne baMda pADalI va yA kAryAlA pAyAbhUta asalelyA svarganarakAcyA va iMdrAdi devatAMcyA kalpanelAca tyAne uDavUna dile. AtmonnatIsa brAhmaNa purohitAMcyA madhyasthIcI jarUra nasUna koNAlAhi bhikSu hoUna kiMvA dIkSA gheUna tapazcaryA karatA yete aseM buddha va mahAvIrAMnI upadezana brAhmagAMce mithyAtva va pAkhaMDa hANUna pADale. niyativAdI anAcArI paMtha va hiMsAtmaka yajJamArgI vaidika yAMcyAzivAya vyartha kAyazoSaNa karaNArA eka haTayogyAMtrAhi paMtha tyAveLI baLAvalA hotA. yAlAhi ratnatrayamaya samyadharmAcA va madhyasthIvargAcA pracAra karUna mahAvIra va buddhAMnI ALA ghAtalA. tatkAlIna samAjAMta uccanIcatvAce baMDa phArase navhate va AhArAvihArAsa janmajAti phArazA ADavyA yeta nasata. brAhmagakulApekSAMkSatriya va vaizyakuLAlA adhika mAna hotA. brAhmaNAcA vyavasAya porohityAcA brAhmaNa mhaNaje bhUdeva kiMvA brahmajJAnI hI kalpanA tyAveLI navhatI.brAhmaNa va vaizyAMcyA mulI kSatriya karIta asata. tyAveLI hallIMpramANaM jAtavAra dharma navhate. brAhmaNa, kSatriya va vaizya yA tInhI varNAcyA lokAMce paramparAzI roTIbeTIvyavahAra hota hote. varNabheda hoNyAlA kAraNa asA manuSyAcyA zarIrAMta varNa AkRtIcA bilakUla bheda navhatA. mhaNUna brAhmaNAdIMcA zUdrAdikAMbarobara garbhAdhAnavidhi hota ase. jIvandhara kumAra jAtIne kSatriyaputra hote paNa vidyAdhara garuDavegAcI kanyA gandharvadattA icyAzI tyAMcA gAMdharva vivAha jhAlA hotA. prItikara yA vaizyaputrAlA rAjA jayasenAne ApalI mulagI pRthvIsuMdarI dilI hotI. yAzivAya aneka rAjAMcI lagne paraspara bhinna jAtIta jhAlelI Aheta. yAvarUna mahAvIrakAlI jAtIbheda koNatyAca prakAracA pALalA jAta navhatA ase disate. itihAsa hA bahuteka rAjAMcA kiMvA moThyA vibhUtIMcAca lihilA jAto; pratyeka vyaktIcA lihilA jAta nAhI ANi yAvarUnaca tatkAlIna paristhitIce digdarzana karAvayAce asate. (40)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra samakAla tyAkaDe pAhatAM AmacI varIla vidhAneMca kharI TharatAta. sadhyAMsArakheM jAtibhedAceM veDa tyA veLesa muLIca navhate. phakta varNAzramapaddhatIca astitvAta hotI. dharmAbaddala niranirALI mate hotI; tI marjIpramANe badalalI tarI jAta badalata nase. mhaNaje dharmamata badalale tarI jAtIlA baTTA lAgata nase. aso. yA dhArmika bAbIpramANeca sAmAjika bAbatIta cAturvaNyAMcyA mULa hetUcA durupayoga karUna brAhmaNAMnI svArthasAdhanAsa suruvAta kelI hotI. dharmagurutva ApaNAkaDe gheUna dharmagraMthavAcanAcA va sAba hoNyAcA adhikAra tyAMnI itara vIpAsUna hirAvUna ghetalA hotA. kSatriyavezyAdikAMnA yA atikramaNAcI phAra cIDa AlI hotI va te bAta gAMce varcasva jhugArUna deNyAsa Atura jhAle hote. azA veLI mokSasAdhanAcA savAnA adhikAra Ahe ase sAMgaNAre mahAvIra va vATela tyAlA bhikSu karUna gheNAra gautamabuddha avataralyAvara tyAMcyAkaDe sarva samAja jhukalA asalyAsa tyAMta kAhI navala nAhA. yA dhArmika va sAmAjika sthitIcA pariNAma rAjakIya paristhitIvara jhAlyAzivAya muLIca rAhilA nAhI. jaina va bauddhAMcyA ahiMsAtmaka zikavaNImuLe samAja nirbala banalA va rASTra parataMtra jhAle asA siddhAnta kAMhIM dIDa zahANe Tokana detAta; paNa ahiMsA Atmabala vADhaviNArI Ahe, pauruSa khaccI karaNArI nAhI he yA mRDhAMnA kaLata nAhI tyAlA nirupAya Ahe. ahiMsecI zikavaNa balAtkAra, atyAcAra, kraurya. parapIDana, vagare zirajorIlA rokIla, sAmathyAlA rokaNAra nAhI. tase asate tara ahiMsecI oLarasahi nasalele koTyAvadhi loka moThe zara nipajale asate va ma. gAMdhIMsArakhe ahiMsaka vIra nirmANa jhAleca nasate. paurupa nAhIsa hoteM teM ahiMsecyA pAlanAne namana canabAjIna ANi bejabAbadAra vRtti va IzvaracchAvAdAne hote. jyA samAjAcI dhArmika kRtyesudvA mAMsAzana, murApAna, va itara svecchAcArAzivAya hota nAhIta tyA samAjAcI cainabAjI kAya varNAvI? brAhmaNAkaDe sarva pApapuNyAMcA maktA deUna va IzvarecchecA havAlA deUna manasokta vAgaNA-yA lokAMcI bephikirI va schecchAcAravRtti tarI kitI varNAvI ? mahAvIrakAlIna samAjAMta yajJamArgIyAMcyA va niyativAdyAMcyA suLasuLATAmuLe hI svecchAcAravRtti phAra bokALalI hotI va mhaNUnaca samAja kartavyazUnya banalA hotA, puDhehi mAyAvAda va IzvarecchAvAda jasajase phailAvata gele tasatazI mahaMmadI va stristI lokAMcI sAmrAjye vADhata jAUna hiMdusamAja kartRtvazUnya banalA he (41)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra tI mahAvIrasvAmIMnIMca baMda pADalI. hiMsAtmakayajJa, karmakAMDa va haTayoga heca tyAveLIM dharma mAnale jAta asata. tyAmuLe dharmAce aivajI DhoMga va adharmaca sarvatra pasaralelA hotA. anAtmavAdAceM sArvabhauma rAjya hote. samAjAcA AtmA ghora aMdhaHkArAMta paDalA hotA va prakAza miLAvA mhaNUna dhaDapaData hotA. yajJAMtIla pazuhiMsemuLe mAnavAMcI hRdayeM kaThora va nirdaya tara banata hotIca paNa itarAMcyA jIvAMcI tyAMnA kAMhI kiMmataca vATenAzI jhAlI hotI. svasukhAkhAtara te vATela teM karAvayAsa tayAra hota asata va jaDa vastUMce mahattvaca tyAMnA adhika vATU lAgale hote. adhyAtmika bAbIkaDe agadI durlakSaca jhAle hote aseM mhaNAvayAsa harakata nAhIM. yajJa kele kI pAtakAMcA parihAra hoto va sarva sukha prApta hotAta azI samAjAcI bhAvanA jhAlI asalyAmuLe pApa karaNyAsa samAja kacarata nase va mukhAsAThIM puruSArthahi karIta nase. asalyA samAjAMta pAvitrya va nirdoSa jIvana kona asaNAra ! AtmyAvarIla pApAMce kalaMka pusUna kADhaNyAsa pazcAttApa va prAyazcittAcI muLIMca jarUrI nasUna mAMsa, tUpa va havi jAna nitraNAcyA dhurAneca he kalaMka pusale jAtAta azI ulaTI kalpanA rUDha hotI. paNa yA dhurAneM AtmyAcI kaluSitatA adhikaca vADhata hotI. zivAya yajJa karaNeM hIhi kAhI sopI bAba navhatI. barAca paisA kharca karAvA lAgata asalyAmuLe thoDe kSatriya va vaizyaca yahasamAraMbha karUM zakata. tyAmuLe bahujanasamAja yA karmakANDAcyA viruddha banalA. khaDatara tapazcaryA kelyAne ApaNAMlA Rddhisiddhi prApta hotIla va devI zakti pragaTa hotIla ANi naisargika zaktIvarahI ApalA tAbA rAhIla azIhi kalpanA rUDha hotI. AtmA deharUpI kArAvAsAMta Ahe, tyAlA tyAMtUna soDavilA kI to mukta hoIla azIhi kalpanA asalyAmuLe aihika va paramArthika azA donhI hetUne kAMhIM sAmarthyavAn loka haTayogAcA avalaMba karIta asata. paNa anubhavAneM manaHzAMti deNyAsa haTayoga, karmakAMDa va hiMsAtmaka yajJa yAMpaikI kAMhIMca upayogI paData nAhIM aseM samAjAlA disUna Ale. tyAmuLe pracalita dharmAviruddha vicArI loka bolU lAgale hote. paNa navA dharma samAjApuDhe ThevaNyAitakeM sAmarthya tyAMcyAmadhye navhateM. teM kAma bhagavAna mahAvIra va ma. buddhAceca hote. samAjAcI manobhUmikA tayAra asalyAmuLe varIla dona mahApuruSAMce kArya sulabha jhAle. " yApramANeM mahAvIrasvAmIMcyA veLecI paristhiti hotI. rAjakIya va Arthika ( 46 )
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra samakAla * sthiti cAMgalI hotI. paNa sAmAjika va dhArmika paristhiti agadIM bighaDalI hotI. pahilyA dona bAbatIMtIla cAMgalyA paristhitIcA pariNAma dusanyA dona bAbatItIla paristhiti sudhAraNyAkaDe hota nase, paNa dhArmika va sAmAjika zocanIya paristhitIcA pariNAma Arthika va rAjakIya susthitIvara jarUra hota ase. kAla hamezA ekasArakhA rahAta nAhIM, va koNatIhi paristhiti kAyama Tikata nAhIM. jagAMta aseM kAMhI abhavya Atme Aheta kIM, je nehamI saMsArAMta gote khAtaca rAhaNAra va sAmAjika paristhiti bighaDaviNAra. kadhIM sukha va kadhI duHkha tyAMnAhi miLata asate; paNa sukhaduHkhApAsUna pUrNapaNe suTakA tyAMcI kadhIM hota nAhIM. bhavyajIvAMnA tarI hA mokSa sopA thoDAca Ahe ? pUrvazubhakamoMdayAmuLe kAlalabdhi jhAlI tara mokSamArgAvara te yetAta; nAhIM tara tehi gote khAtaca bhavacakrAMta phirata rAhatAta. mhaNUnaca avasarpiNI va utsarpiNI ase kAlAce bheda paDalele disUna yetAta. karmAnusAra jIvAMnA buddhi hote va kAlAnusAra yazApayaza miLateM. donhI prakArace jIva anAdikAlApAsUna Aheta. RSabhadevAMnI yathArtha mArga ghAlUna dilA, paNa tyAMcAca nAtU marIci mithyAtvAcA pravartaka banalA. ase he ghaDAvayAceMca. Aja tarI vIrakAlIna paristhiti koTheM rAhilI Ahe ? tyAveLI rAjakIya va Arthika paristhiti tarI cAMgalI hotI paNa AtAM tIhi atizaya bighaDalI Ahe. dhArmika va sAmAjika bAbatItahi mithyAtva va asamatecI vADhaca jhAlI Ahe. kAlakramAcyA TharAvika niyamAnusAra AtAM tIrthakara avatarUna sadyaH - sthiti sudhAraNe zakya nasale tarI koNItarI siddha mahAtme hoNeM jarUraca Ahe, va tyAMcyA AgamanAlA anukUla bhUmikAhi tayAra hota Ahe. mahAvIrakAlIna bharatakhaMDaca Ajahi Ahe; paNa tyA kAlApramANe pratibhAsaMpanna, zaktizAlI va dIrghAyupI loka AtA nAhIta. hallIce bhAratIya dInadubaLe jhAle Aheta. buddhi, zakti, aizvarya vagaire gamAvUna basale Aheta. tyAveLI sarva jagAlA bhAratavarSa Adarza hotA, paNa Aja bhAratIya tyAMce dAsa banale Aheta, va pratyeka bAbatIta parakIyAMcyAca oMjaLIne pANI pIta Aheta. ApalyA prAcIna vaibhavAcI AThavaNa tyAMnA hota asate, paNa pUrvajanmI kelele parAkrama tyAMce hAtUna hota nAhIMta. te hotIla tevhAMca sadya:sthiti badalela. mahAvIrakAlApramANeca AtAMhi krAMtIcI AvazyakatA Ahe. tatkAlIna prajA kAMhI bAbatIMta pIDalelI hotI paNa hallIMce bhAratIya sarvaca bAbatIta pIDalele asUna paristhitIlA kaMTALalele Aheta. kAlA( 47 )
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra nusAra hI paristhiti badaleleca, paNa tazI tayArI hoNyAsAThI varikAlAcA prAcIna itihAsahi tyAMnA anukaraNIya Ahe. prakaraNa 5 veM. janmasthAna va varSanirNaya. i. sa. pU. sahAvyA zatakAMta jI gaNarAjya hotI va tyAmadhye je kSatriyavaMza prakhyAta hote tyAMpaikIMca licchavI hA eka vaMza Ahe. yA vaMzAce rItirivAja, zAsanapraNAlI, dhArmika va itara kalpanA banyAca vizuddha hotyA. licchavIvaMzAMcI bahuteka sarva gharANI janadharmAcIca hotI. hA vaMza mULa ikSvAkuvaMzAMtalAca va yAce gotra vaziSTa. licchavIvaMzAMta jhAlelyA musaMskRta va parAkramI kSatriyAmuLe hA vaMza phAra mAnalA jAta hotA va itara vaMzAce kSatriya yA vaMzAzI soyarIka karaNyAMta dhanyatA mAnIta asata. licchavI vaMzAce kSatriya vajjiyana saMghAce mAnale jAta; kAraNa tyAMcI sattA sarva vajjiyana kiMvA vRjadezAvara hotI. yA saMghAmadhye ATha niranirALyA jAtIMce kSatriya hote. tyAMta licchavIvaMza zreSTha hotA. yA sarva jAtIMmadhye sakhya asalyAmuLe kadhI duphaLI mAjalI nAhI va vRjadeza sarva dRSTIne samRddha rAhilA. bRjadezAMta zAMtatA va samRddhi asalyAmuLe arthAtaca kalA va mauja zokAcI vRddhi jhAlI. tathApi he kSatriya vilAsapriya jhAle nAhIta. mhaNUnaca tyAMce vaibhava TikUna rAhile. tyAkALI magadhAdhipAne barAca dhumAkULa mAjavilA hotA. paNa vajjiyana saMghAMpuDhe tyAMcehi kAhI cAlale nAhI. takSazilA yethIla vidyApITha tyAveLI bareMca bharabharATIta hote va bahuteka sarva kSatriya taruNa tedhUna sarva vidyA zikUna yeta. tyAmuLe te susaMskRta va nirvyasanI asata. parAkramAmuLe va saMskAritemuLe yA kSatriyavaMzAMtUna kRtrima uccanIcatA mAnalI jAta ase va mhaNUna licchavIvaMzAMta itara vaMzAMtUna mulI yeta. paNa licchavIvaMzAcyA mulI itara vaMzAMtIla taruNAMnA dilyA jAta nasata. vaizAlI rAjyAce bAhera mUlI detA yeNAra nAhIta azI rUDhI hotI. tyAmuLe vaizAlIcA rAjA ceTakAne ApalI mulagI magadheza zreNikAlAhi prathama deNyAce nAkabUla keleM hote, paNa gharANyAMcI anurUpatA pAhUna rUDhI moDUnahi puDhe soyarika jhAlI yA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmasthAna va varSanirNaya varUna varIla rUDhIce baMdhana hitakAraka hote; samAjaghAtuka navhate ase spaSTa disUna yete. aso. licchavI gaNarAjyAjI rAjadhAnI vaizAlI hotI. rAjadhAnIjavaLaca kunDapura mhaNUna gAMva hote. tethe rAjA siddhArtha rahAta ase. tyAMce gharANe phAra pUrvIpAsUna jainadharmAce anuyAyI hote. jainagraMthAMtUna vaizAlI nagarI ceTaka rAjAcI rAjadhAnI hotI ase lihilele Ahe. arthAt licchavIvaMzAcI jI gaNarAjye hotI tyAMce mukhya prathaka vaizAlI he asale pAhije. vaizAlI nagarIjavaLa kuMDagrAma kiMvA kuMDalapUra hote. siddhArthAlA kuMDagrAmacA rAjA mhaNUna jaina graMthAMta lihilele Ahe. siddhArtha rAjAcyA kulAceM nAMva :ta hote mhaNUna mahAvIrasvAmIMnA nAtaputra mhaNUna bauddha va kAhI jaina graMthAMtUna saMbodhilele Ahe. jJAtakulAtarphe rAjA siddhArtha vajjiyana saMghAMta pratinidhi hote va tyAkALI pratinidhInAMca rAjA hI padavI hotI. vaizAlI nagarI phAra vizAla hotI, mhaNanaca tilA te nAMva paDale. cinI pravAsI yAnAcAnA yAne vaizAlI nagarIcA vistAra vIsa cau. maila asalyAce lihile Ahe. yA nagarIcyA AsapAsa tIna kille Aheta asehi tyAne lihile Ahe. vajjiyana saMghAMta je vaMza sAmIla hote tyA vaMzAMcyA rAjadhAnIta kille asata. vaizAlInagarIjavaLaca kuMDagrAma hote va tI jJAtavaMzAcI rAjadhAnI hotI. azAca ANakhI dona vaMzAMcyA rAjadhAnyA vaizAlI nagarIjavaLa asAvyAta. vRjadeza soLAzeM mailAMcyA parighAcA Ahe aseM yAnAcAnAne lihile Ahe. yA dezAce tyAne kelele varNana aitihAsikadRSTyA mahattvAce Ahe. to lihito kI, hA deza samRddha Ahe; AMbe, keLI vagare phaLAMcI jhADe puSkaLa Aheta. loka vizvAsU, zubhavat kAryarata, udAra, vidyApremI va susaMskRta Aheta. ghare muMdara va kalAkauzalyAne bharalelI Aheta. manamohaka devamaMdireM ThikaThikANI Aheta. bAgabagIcehi lokavastItUna Aheta. hA deza svargatulya Ahe : hallIcyA mujhapharapura jilhyAMtIla basADa gAMvAce jAgIca pUrvI vaizAlI nagarI hotI asA aMdAja Ahe. itara bhAgAcyA mAnAne hallIhi hA bhAga samRddha Ahe. maga tyAveLI to tasA asela tyAMta navala kAya ? varIla aitihAsika varNanApramANeca azagakavIce kAvyAtmaka varNana Ahe. ApalyA mahAvIracaritrAcyA satarAvyA sargAta videhadezAbaddala kavi lihito " yA bharatakSetrAta prasiddha satpuruSAMcI utkRSTa nivAsabhUmi asA videha nAMvAcA deza Ahe. hA susaMpanna Ahe va kharokhara pRthvavirIla sarva zobhivaMta
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra pradeza ekatra ANUna ThevalelA Ahe kIM kAya asA disato. yA dezAMtIla araNya zubha gAyIMcyA khillArAMnI va manasokta vicaraNAr2yA hariNAMnI gajabajalele asUna lahAna mulAMnAhi na bhivavitAM rAtrI AnaMda deNA-yA caMdrabiMbApramANeMca to araNyabhAga disato. arthAta hiMsra janAvareM videhadezAcyA araNyAMta navhatI. khalatA lokAMmadhye muLIMca nasUna tI zetAMta mAtra dhAnyAcyA khaLyAcyA rUpAne hotI; kuTilatA samAjAMta muLIMca nasUna suMdara striyAMmadhye tevaDhI tI hotI; madhupralApa phulAMtUna hotA; paNa dArUDyAMce baDabaDaNeM gAMvAMtUna navhate. paMkasthiti mhaNaje pAparati lokAMta navhatI. paMka mhaNaje cikhalAMta rAhaNeM, kamalAMnA va zetaka-yApurateca hote. bahuraMgIpaNA lokAMta muLIMca nasUna morapicchAMtUna tevaDhA hotA. svataHlA veDhaNAcyA nAgavelIcyA pAnAMcyA kAMtIneM jyAMnI digbhAgAlA hiravaMgAra keleM Ahe azA supArIcyA jhADAMnI gajabajalelIM videha dezAMtIla gAMveM camakaNAr2yA amUlya pAcaratnAMnI banavilelyA uMca taTapaMktIMnI veDhalyApramANe zobhata hotI. to deza Azrita lokAMcI tahAna bhAgaviNAr2yA, taLabhAgI nehamI svaccha asalelyA, kamaLAMnI va haMsapakSyAMnI bharalelyA azA aneka sarovarAMnIM jasA zobhata hotA tasAca Azrita lokAMcyA AzAtRSNA zamaviNAr2yA, hRdayAMta nehamI prasannatA dhAraNa karaNAnyA, saMpattIne yukta va nirdoSa azA brAhmaNa kSatriya va vaizyAMkaDUna AdaraNIya azA asaMkhya satpurupAMmuLe cohoMkaDe prakhyAta hotA. yA videha dezAMta karatADana mRdagAvaraca hoI ekamekAMvara hota nase. baMdhana ghoDyAMnAca hoteM, lokAMnA navhate. dvaMda, upasarga, guNalopa, vikAra vagaire samAjAMta navhate; vyAkaraNAMta tevaDhe hote. azA yA videha dezAMta sagaLyA vastUMnA Azraya deNAre, sUrya, caMdra, budha, vRSabharAsa va tArAgaNAMnI yukta azA AkAzApramANe zobhivaMta jagavikhyAta aseM kuMDanapura nAMvAceM nagara hoteM. yA nagarAMtahi sarva prakAracyA vastu hotyA; aneka prakhara kalAMnA dhAraNa karaNAre vidvAn hote. godhana va suvarNa, raupya, mauktikahi yA nagarIta bharapUra hote. taTAlA basavilelyA prarAga ratnAMcyA pratibiMbAmuLe vyApta jhAlelA khaMdaka dupArIhi sAyaMkALacI zobhA gAMvAlA deta ase. kuMDanapurAMtIla striyA nirmaLa aMta:karaNAcyA, manohara va sarvAlaMkRta hotyA. zaharAMtIla vADe atizaya uMca, caMdraprakAzAmuLe dhavala disaNAreM. gambIlA jaDavalelyA ratnAMmuLe pallavayukta bhAsaNAre va strI parivArAMnI gajabajalele Aheta. ( 50 ) 22
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmasthAna va varSanirNaya. . azA hyA vaizAlI nagarIjavaLa asalele kuMDagrAmaca mahAvIra bhagavAnAMce janmasthAna hoya. vaizAlIcyA javaLaca asalele kaulAgagrAmahI mahAvIrasvAmIMce janmasthAna mhaNUna sAMgatAta; kAraNa tetheMhi nAtha kiMvA jJAtivaMzAce kSatriya rAhAta hote; paNa tasA jainagraMthAMtUna ullekha nAhI. bauddhAMcyA mahAvagganAmaka graMthAMta lihilele Ahe kI, ekadAM mahAtmA buddha koTigrAmalA Ale asatA te ekA jJAtivaMzAcyA kSatriyAce gharIM utarale hote. tethUna te puDhe vaizAlIlA gele. yAvarUna kuMDagrAma kiMvA koTigrAmAce astitva siddha hote; taseM kaullAgagrAmAce astitva siddha hoNyAsa AdhAra nAhI. hallIMhi rAjagrahAjavaLa kuMDalapUra mhaNana eka gAMva Ahe; paNa kuMDagrAmAcI tI barobara jAgA navhe. AtAparyaMta mahAvIrasvAmIMcyA janmasthAnAcA vicAra jhAlA. AtAM janmavarSAcA vicAra karUM. mahAva rasvAmI bahAttarAvyA varSI mokSAlA gele yAbaddala ekamata Ahe; paNa tyA varSAbaddala tIna mateM pracalita Aheta. i. sa. pU. 527 veM varSa meM anyaca aMzI mAnya Ahe. dusar2yA matAnusAra te i. sa. pU. 468 Ahe va tisar2yA matAnusAra te i. sa. pU. 606 he hoya. pahile mata hahI sarvatra rUDha Ahe. tyAlA khAlIla AdhAra dile jAtAta. nandIsaMghAcyA dusar2yA paTAvalIMta khAlIla gAthA Ahe. " sattari cadusadajutto tiNakAlA vikamo havai jammo / aThavarasa bAlalIlA soDasa vAse hi bhammie dese // 18 // mahAvIranirvANAnaMtara 470 varSAMnI vikramAcA janma jhAlA, ATha varSe bAlalIlA kelI, vagaire varIla zlokAcA bhAvArtha Ahe. tiloyapaNNattIta khAlIla gAthA Ahe. "NivANe vIra jINe chabbIsa sadesu paMca varisesu / paNa mAsesu gatamu saMjAdo sagaNioM ahavA // vIranirvANAnaMtara sahAze pAMca varSe pAMca mahine loTalyAvara zaka rAjA jhAlA, asA varIla zlokAcA bhAvArtha Ahe. trilokasArAMta khAlIla zloka Ahe, paNa chassayavassaM paNa mAsamuMda gamiya vIraNNivvu ido / sagarAjo to kakI cadunavamiya ma haya sagamAsaM // 850 // vIranirvANAnaMtara 605 sahAze pAMca varSe pAMca mahine loTalyAvara zaka rAjA jhAlA. va tInaze cauyANNava varSe sAta mahine loTalyAvara kalkI jhAlA ase varIla gAtheta mhaTale Ahe. AyavidyAsudhAkarAMta khAlIla zloka Aheta. " tataH kalinAcakhaMDe bhArate vikramAtpurA / svamunyaM bodhivimate varSe / vIrAvhayo naraH // prAcArajjainadharmabauddhadharmastamaprabham // bauddhadharmAsArakhyAca prabhAvI dharmAcyA vIra (51)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra 527 nAMvAcyA puruSAneM bharatakhaMDAMta pracAra kelA aseM varIla zlokAMta mhaTaleM Ahe. sarasvatagicchAcyA prastAvaneta ' bahuri zrIvIrasvAmakUM mukti gaye pIche cAra seM sattara varSe gaye pIche zrImanmahArAja vikramarAjAkA janma bhayA " aseM spaSTa mhaTaleM Ahe. nemicaMdrAcAryAcyA ( zvetAMbarI) mahAvIracaritrAtahi mahAvIra - svAmIMcyAnaMtara sahAzepAMca varSe pAMca mahinyAMnI zakarAjA jhAlA aseM mhaTaleM Ahe. nandIsaMghAcI paTTAvalI va sarasvatIgacchAcI pIThikA yAMtIla vara dilelyA vacanAMta mahAvIranirvANAnaMtara 470 varSAMnIM vikramAcA janma jhAlA aseM spaSTa mhaTaleM Ahe. vikramAcA saMvat tyAcyA vayAcyA aTharAvyA varSI surU jhAlA heM prasiddhaca Ahe. isavIsanAhUna vikramasaMvat 57 varSAMnI prAcIna va vikramasaMvatAhUna varinirvANa kAla 470 + 18 mhaNaje 488 varSAMnIM prAcIna mhaNaje to i. sa. pU. 545 Tharato. tara maga i. sa. pU. kasA mAnaNyAMta AlA ? yAce kAraNa vikramAcyA aTharAve varSI vikramasaMvat surU jhAlA he lakSAMta na ghetAM cAlU vikrama saMvatAMta 470 varSe miLavUna jinAMnIM vIrasaMvat gaNalA heMca hoya. vIranirvANAnaMtara 605 varSe pAMca mahinyAMnI zakarAjA jhAlA, yA abhiprAyAlA mAtra jainAMnI gaNalelA pracalita gorasaMvat barobara juLato. tevhA vikramarAjA jhAlelyA varSApAsUna vikramasaMvata puNyAsa suravAta jhAlI, heM mhaNaNeM tarI khoTeM Tharavile pAhije kiMvA vIra - rANAnaMtara 470 varSAMnI vikramAcA janma jhAlA azA AzayAce AdhAra khoTe Tharavile pAhijeta. dohoMkaDUna Apattica Ahe paNa zAlivAhana zIMvara dilele dusare AdhAra va pracalita vIrasaMvat juLata asalyAmuLe kharA TharavitAM yeNyAjogA Ahe. paNa bAbUkAmatAprasAdajIMnIM ApalyA nU mahAvIra va ma. buddha yA pustakAMta je vicAra pradarzita kele Aheta tehi lakSa kI, maha taMta gheNeM jarUra Ahe. te lihitAta, " jainagraMthAvarUna he nizcita Ahe vIrasvAmIMnA mokSalAbha vayAcyA bahAttarAvyA varSI jhAlA va bauddhagraMthAvarUna hi nizcita Ahe kIM, mahAvIra buddha vayAcyA aiMzIvyA varSI nirvApAlA ge adhiDhale. yAvarUna hI goSTa spaSTa Ahe kI, " gautamabuddha mahAvIrasvAmIpekSAM bIna varSe jagale. AtAM DaoN. hArnalesAhebAMnI aseM siddha keleM Ahe kIM, mahAkarasvAmI mokSAlA gelyAnaMtara pAMca varSAMnI ma. buddha nirvANAlA gele. arse mAnalyAsa mahAvIrasvAmIcyA janmApUrvI tInaca varSe ma. buddhAcA janma jhAlA ( 52 ) bhagava , ni tarI zaka toca "
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra samakAla ase siddha hote. mhaNaje mahAvIrasvAmIMcyA janmAcyA veLI ma. buddha tIna varSAce hote. tyAMcyA dIkSecyA veLI te tehatIsa varSAMce hote va tyAMnA kevalajJAnaprAptI hoUna tyAMnI dharma prabhAvanelA suravAta kelI tevhA te paMcecALIsa varSAMce hote aseM urate. ulaTa jyAveLI ma. buddhAne ApalyA pastIsAvyA varSI madhyama mArgAcA upadeza surU kelA tevhAM bhagavAna mahAvIra sumAre tehatIsa varSAMce hote ase mhaNAveM lAgela. pro. karnasAhebAMcyA matAnusAra ma. buddha bahAttara varSAMce asatAMnA zreNika viMbasAra maraNa pAvalA va tyAnaMtara thoDyAca veLAne bauddhasaMghAta devadattAneM phUTa pADalI. majjhimanikAyAMtIla abhayarAjakumAra muttAvarUna he spaSTa hone kI, yA duphanIcI vArtA bhagavAna mahAvIrAMnA samajalI hotI. digaMbaragraMthAMtUnahi lihile Aha kI, samrATa zreNika kAlavaza jhAlyAbarobara ajAtazatru mithyAtvI jhAlA va calanA rANIne mahAvIrambAmIkaDe jAUna AryAcaMdanAjavaLa dIkSA ghetalI. yAvarUna hI geSTa spaSTa hote kI, bhagavAna mahAvIra tyAveLI ihalokI hote, va bauddhAMcyA sAmayagAmasutta va cATikAmunAvarUna aseM Tharate kI,mahAvIra svAmIMcyA nirvANAnaMtara ma.buddha kAhI varSa hayAta hote.yAvarUna te jAstItajAsta pAMca varSeca mahAvIrasvAmInaMtara hayAta asAveta ase disate; kAraNa jaina va bauddha yA donhI graMthAMcyA AdhAreM samrATa zreNika bibisArAcyA maraNAce veLI mahAvIra svAmI ihalokIca hote. jyAarthI yAveLI ma. vuddha bahAttara varSAMce hote tyAarthI bhagavAna mahAvIra nidAna ekugasattara varSAMce asale pAhijeta. mhaNUna mahAvIra svAmIMcyA nirvANAnaMtara ma. buddha pAMca varSa huna adhika kAla hayAta navhate aseM siddha hote. ma. buddhAce dehAvara bAlapaNI jI cinheM hotI tI cAra tIrthakArAMcI hotI va tyAMta mahA. vIrasvAmIMceM nAMva hote; lAchana navhate. itara tIrthakarAMcI lAMchaneM hotI. yAvarUna mahAvIrasvAmIMcA ajUna janma vhAvayAcA hotA ase siddha hote. tyApramANe ma. buddhAcyA pannAsInAracyA vIsa varSAMcA itihArA cAMgalA miLata nAhI. yAvarUnahi kAhI anumAna kADhatAM yete. jyA veLI bhagavAna mahAvIrAMnI dharmaprabhAvanesa suravAta kelI, tyAveLI ma. buddha paMcecALIsa varSAMce hote va madhyama mArga upadezana cukale hote. naMtara pAMca varSAta vIrazAsanAcAca vizeSa phailAva jhAlA asalyAsa tyAMta kAMhIMca navala nAhI. naMtaracyA vIsa varSAMta bauddhagraMthAMtUnahi ma. buddhAMcyA hAlacAlIbaddala kAhI vizeSa mAhitI miLata nAhIM; kAraNa hIca varSe bhagavAna mahAvIrAMcyA dharmaprabhAvanecI hotI. DaoN. hArnale sAhebAMcyA (53)
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra kAlanirNayApramANe bar2yAca bAbIMcA ulagaDA hota asalyAmuLe toca yogya bATano. bAddhagraMthAMtUna mhaTale Ahe kI, nAtaputta mahAvIrAMcA prabhAva barAca paDalA hotA, paNa ma. buddhAMcyA divyopadezAmuLe to kSINa jhAlA. yA mhaNaNyAcAhi vicAra karaNe jarUra Ahe. ulaTa jainadharmazAstrakArAM hi mhaTale Ahe kI, mahAvIra bhagavAnAMcA upadeza surU jhAlyAbarobara bauddhAdi ekAMtamatAcA viccheda jhAlA. varIla donhI likhANe agadI svAbhAvika azIca Aheta; kAraNa pratyekAlA svamatAce mahattva asaNAraca. paNa maga ma. buddhAMcyA AyuSyAta tyAMcyA vayAcyA pannAsa te sattara varSAmadhIla itihAsa tevaDhA bauddhazAstrakArAMnI kA varNilelA nAhI ? yAvarUna he spaSTa hote kI, hI varSe zaiddhadharmAlA bharabharATIcI gelI nAhIta. tyAcapramANe ekA mahattvAcyA rAjakIya ghaTanemuLehi varIla vicArAsaca puSTi miLate. zreNikabiMbisArAcyA maraNAnaMtara lageca ajAtazatru kiMvA kuNika buddha kA jhAlA ? yAca veLI tyAlA bauddhadharma paTalA aseM thoDeca Ahe ? to kSAyikasamyaktvI zroNikAcyA maraNAlA kAraNa jhAlA mhaNUna pitRghna ajAtazatru jainAMcyA dRSTIne agadI ghRNita TharalA hotA. azA veLI bauddhasaMghAneM tyAlA javaLa kelA asalyAsa tyAMta kAya navala ? tyAmuLe zreNikAcyA maraNAnaMtara magadha va aMgadezace rAjya bAddhadharmAce jhAlele tyA dharmAcyA prabhAvAmuLe navhe haiM ughaDaca Ahe. tyAnaMtara thoDyAca varSAMnI bhagavAna mahAvIra nirvANAlA gele. tyAveLI AjIvaka paMthAcA rAjA padma yAne janasaMghAcA chaLa kelA asA ullekha Ahe. to jaina va bauddhagraMthAnusAra va varIla kAlanirNayApramANe barobara juLato. vIrazAsanAcA pUrvI prabhAva phAra hotA va naMtara kamI jhAlA he bauddhAcAyA~, matahi varIla ghaTanenusAra khare Tharate. zivAya mahAvIra bhagavAnAMnI surU kelelI dharmaprabhAvanA ma.buddhAcyA madhyamamArgAta ADavI AlI hotI aseM bauddhagraMthAMtahi mhaTalele Ahe mahAvIra bhagavAnAMcyA nirvANApUrvI donatIna varSeca davadattAne bauddhasaMghAMta vAda upasthita kelA hotA. tyAce mhaNaNe saMghAtUna mAMsAzana baMda karUna bhikSUnA Adhika saMyamI banavAve ase hote. yA praznAvaraca dona taTa paDale. mAMsAzanatyAgAcA upadeza mahAvIrasvAmIzivAya dusare koNIhi tyAveLI karIta nasalyAmuLe tyAMcyAca upadezAcA pariNAma bauddhasaMghAvara jhAlA he ughaDa Ahe. bauddhAMcyA mahAvaggagraMthAvarUna ase kaLateM kIM, bhikSaMnA namAvasthA dhAraNa karaNyAcI AjJA deNyAviSayI kAhI bhikSunIM ma. buddhAlA sArakhA tagAdA lAvalA hotA. digambara saMghAcyA (54)
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmasthAna va varSAnarNaya. prabhAvAmuLe bhikSaMce mahattva kamI hota cAlale hote ase yAvarUna disate. ma. buddha andhakavindAMta hote, tevhA tyAMcyAbarobara 1250 bhikSu hote va kAhI varSAMnaMtara kasInArAlA te hote tevhAM tyAMcyAbarobara avaghe 250 ca bhikSu hote yAvarUna he ughaDa disate kI, itara janatepramANeca mahAvIrasvAmIMcyA upadezAcA prabhAva bauddhabhikSusaMghAvarahi paData hotA. tIrthakarAcyA jIvanAMta sarvajJa hoUna dharmaprabhAvanA karaNyAcAca prasaMga advitIya prabhAvazAlI asato. tevhAM yA prasaMgAcA prabhAva bauddhasaMghAvarahi paDalA. tIrthakarAcA vihAra samavasaraNAsahita hoto va upadeza zAstrasiddha ANi anubhavagocara asato, kAraNa te svataH kaMvalajJAnI asatAta. tIrthakarAMcyA puNyaprakRtIcyA prabhAvAmuLe AsapAsa cArazeM yojaneM durbhikSa rahAta nAhI va samavasaraNAcyA mAnastabhAce darzana ghaDale kI, mithyAtva dUra hote. azA pAra mahAtmyAcA prabhAva ma. buddha va tyAMcyA saMghAvara paDalA asalyAsa tyAMta navala kasale ? mhaNUnaca bahAttarAvyA varSI rAjagRhanagarIta ma. buddha Ale asatAM ekA kuMbhArAcyAca gharI rAtra kADhAvI lAgalI. bauddhagraMthAMtaca khAlIla udAra Aheta. "pAvApurIcyA caNDa nAMvAcyA vyaktIne malladezAMtIla sAmagAvAMta asalelyA AnaMdAlA mahAvIra tarthikarAMcyA nirvANAcI bAtamI dilI, tI aikUna mAnaMda mhaNAlA, "mitrA caMDA : hI vArtA tathAgata buddha bhagavAnAlA kaLavilI pAhije. cala ApaNa tyAMcyAkaDe jAUna hI bAtamI deU." ma. buddhAlA hI bAtamI kaLavilyAbarobara tyAne saMghApuDhe eka mahattvapUrNa vyAkhyAna dila." yA udgArAvarUna bauddhasaMghAlA mahAvIranirvANAce kitI mahatva vATale te disUna yete. AtAMparyaMta madhyama mArgAcyA prasArAMta ma. buddhAlA jo aDathaLA hotA to AtAM dUra jhAlA. vAranirvANAnaMtara ma. buddha va tyAcA ziSya sArIputta yAnIM madhyama margAcA pracAra barAca kelA. varali sarva vivecanAvarUna DaoN. haoNrnalesAhebAcAca kAlanirNaya sarva ghaDAmoDIMzI juLato ase disUna yete. bauddha zAstrAta eke ThikANI ApaNa sarva matapravartakAMta laghu AhAta kA ameM vicArale asatAM ma. buddhAMnI mauna sevilyAcA ullekha Ahe. he lanutva vayAcyA dRSTInaM nasUna matAcyA dRSTIne hote he ughaDa Ahe. vayAne te mahAvIrasvAmIpekSA moThe hote va matAne mAtra sarva matAMta arvAcIna arthAt laghu hote yAMta zaMkA nAhI. vIranirvANAbaddala tIna mate jI pracalita Aheta tI vara dilI Aheta. tyAMpaikI i. sa. pU. 527 he mata hallI rUDha Ahe. dusare mata DaoN. jaoNrja cApeMTara yAMce (55)
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra Ahe. te mhaNaje i. sa. pU. 468 yA vInirvANavarSAce. paNa yA matAnusAra ma. buddhAcyA nirvANAnaMtara mahAvIrasvAmI mokSAlA gele aseM TharateM va teM jaina bhANi bauddhazAstrAMnA agadIca soDUna Ahe. arthAt he mata sarvasvI tyAjyaca hoya. i. sa. pU. 606 he varSa TaraviNAre mata paM. nAthurAma premI yAMnI mAMDale Ahe. tyAMnI devasenAcArya va amitagatyAcArya yAMce AdhAra dile Aheta. tyAMta vikramAcyA maraNavarSApAsUna vI. saMvat surU jhAlyAce dharale Ahe. AtAM zAstragraMthAMtuna je AdhAra vara dile Aheta tyAvarUna vIranirvANavarSa i. sa. pU. 545 TharateM va siMhalI bauddhAMnI buddha parinirvANAce varSa i. sa. pU. 543 nizcitapaNe Tharavile asalyAmuLe ANi DaoN. haoNnalesAhebAMce mataca kase grAhya Ahe te bAbU kAmatA prasAdAMcyA vara dilelyA utAr2yAMta spaSTapaNe disUna yeta asalyAmuLe yA donhI matAMzI i. sa. pU. 545 heca nirvANavarSa barobara juLate. kAraNa yA varSApramANe ma. buddha bhagavAna mahAvIrApUrvI sahA varSe janmale va ma. buddha vIranirvANAnaMtara dona varSAMnI nirvANAlA gele ase Tharate. hA kALa itihAsAlA va yogya pramANAlA dharUna Ahe paNa rUDha kalpanenusAra ma. buddha agodara nirvANAlA gele va naMtara soLA varSAMnI mahAvIrasvAmI mokSAlA gele ase TharateM va hI goSTa bauddhagraMthAMrtAla varNanAMnA soDUna Ahe. buddha nirvANAce varSa i. sa pU. 480 hi kAhI vidvAnAMnI Tharavile Ahe. paNa khaNDazirA yethIla khAraveLacyA zilAlekhAzI he varSa juLata nAhI. siMhalIbauddhAMcyA matAMzI khAravelacA zilAlekhahi juLato mhaNUna teMca mata adhika vizvasanIya hoya va donhI thora puruSAMcyA caritrAMtIla saMbaMdhAMzI DaoN. haoNnale yAMcyA vicArasaraNInusAra teM mata juLata asalyAmuLe aitihAsika dRSTayA vIranirvANavarSa i. sa. pU. 545 ca adhika grAhya hoya. paNa rUDha kalpanA kazI badalAvI ? varIla nava matAsa hiMdI vizvakoSAMtIla ANakhI eka AdhAra Ahe to asA tIrthoddhAra prakIrNa va tatthuigaliyapayana yA dona prAcIna jaina graMthAMnusAra jyA gI mahAvIrasvAmI mokSAlA gele tyAca rAtrI pAlaka rAjAlA avaMtInagarrAcyA siMhAsanAvara rAjyAbhiSeka jhAlA hotA. pAlakavaMzAna sATha varSe rAjya kele. naMtara naMdavaMzAne 155 varSe, mauryavaMzAne 108 varSe, naMtara puSpamitra rAjAne 30 varSe, puDhe balamitra kiMvA bhAnumitrAne 60 varSe, naMtara narasena babaravAhanAne 40 varSe, puDhe garda bhillAne 13 varSe rAjya kelyAvara cAra varSe zakarAjAne rAjya kele. mhaNaje (56)
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmasthAna va varSanirNaya 470 varSe jhAlI azI rAjapaTTAvalI Ahe. sarasvatIgacchAcyA paTTAvalItIla gAtheta spaSTa mhaTale Ahe kI, " vIrAt 492, vikramajanmAnta varSa 22, rAjyantavarSa 4, " mhaNaje hIM sarva samAna hota. zaka rAjyAnta varSa vIranirvANAnaMtara 470 mhaNaje vikramajanmAntavarSa bAvIsAve. vayAcyA aTharAvyA varSI vikramAlA rAjyAbhiSeka jhAlA asalyAmuLe vIrAt 492 mhaNaje vikramAbhiSekAbdapUrva 488 ve varSa. mhaNaje i. sa. pU. 545-44 hoya. mhaNaje hallIM jo mahAvIrasaMvat gaNalA jAto to khar2yA vIra saMvatApekSAM aTharA varSAMnI kamI Ahe, heM sAdhAra siddha hota Ahe. yApramANe vIrajanmavarSanirNaya karaNe phAra ghoTALyAce jhAle Ahe. zevaTI vAda evaDhyAvaraca yeUna ThepalA Ahe kI, vIranirvANanaMtara 470 varSA vikramajanma jhAlA Ahe ase spaSTa lihile asatAMnA tyApramANeM vikramasaMvat gurU hoNyAparyaMtacI 18 varSe adhika dharUna vIrasaMvat gaNAvayAcA kIM, tase na karatAM vikrama saMvatAMta aMdhapaNAne 470 varSeca tevaDhoM miLavUna vIrasaMvat gaNAvayAcA? kaseM keleM pAhije te vAcakAMnIca TharavileM pAhije. jainagraMtha hiMdI vizvakoSa, sarasvatIgacchAcI paTTAvalI, ma. buddha ANi bhagavAna mahAvIra - svAmIMcyA jIvanakramAMta basaNArA meLa, va bauddha graMtha yA sarvAceca AdhAra dhAbyAvara basavUna deUna koNI tarI cukUna aTharA varSe na miLavitAM vIrasaMvatAcI gaNanA kelI mhaNUna tIca cAle ThevaNyAcA haTTa dharAvayAcA hA kevaDhA kadAgraha hoya ! * (129)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra prakaraNa sahAveM. vIrajanmakalyANaka. jo devANavi devo jaM devA paMjali nama saMti / naM devadeva mahiaMsirasA vaMde mahAvIram // rAjA siddhArtha he licchavivaMzAce asalyAmuLe vaizAlIpati magadhAdhIza rAjA ceTakAlA ApalI vaDIla mulagI siddhArtharAjAsa deNyAsa kAhIca vATale nAhI. ceTaka svataH kharA rAjA va siddhArtha vajjiyanasaMghAMtIla jJAtivaMzAtarphe eka pratinidhi mhaNUnaca kevaLa rAjA; tarI paNa soyarika karaNyAMta ceTakAlA abhimAnaca vATalA. yAce kAraNa arthAtca siddhArtharAjAce kulazIlaca hoya. donhI gharANI jainadharmAcIva anuyAyI hotI, paNa middhArtharAjA vizeSa dharmaniSTha hotA. vaiyaktika bAbIpramANeca sArvajanika bAbatIMtahi te kuMDagrAmAMta nyAyanipuNa va ni.svArthI mhaNUna prakhyAta hote. te aneka vidyApAraMgata hote. ApalyA paruSArthAne tyAMnI jJAtivaMzAlA bhUSavile hote. trizAlAdevIhi bApApramANeca advitIya va guNI hotI. ticyA guNAmuLeca tilA priyakAraNI he nAmAbhidhAna prApta jhAle hote. sauMdarya, dayA va zIla vagaire guNa ticyAmadhye paripUrNa hote. vivAhAne baddha jhAlyAnaMtara eka manAne va eka vicArAneca rAjA siddhArtha va trizalAdevI saMsAra karIta hotI. thoDakyAta sAMgAvayAce mhaNaje he dAMpatya tyAkALI agadI Adarza mhaNUna mAnale jAta ase. ekA rAtrI trizalAdevIlA paDalelyA soLA svapnAMce varNana asagamahAkavIne bhApalyA vardhamAnacIratrAcyA satarAvyA sargAta khAlIlapramANe kele Ahe. "ikaDe jyAce devagatIMtIla AyuSya sahA mahine urale Ahe va jo puDhacyAca janmI saMsArasamudra tarUna jANyAsAThI advitIya aseM tIrtha nirmANa karaNAra Ahe, tyA puSpottara vimAnAtIla prANateMdra devAkaDe sarva deva gele va tyAlA namaskAra karUM lAgale. tyAveLI avadhijJAna jhAlelyA saudharma iMdrAne bhAvI jinamAtA jI trizalArANI ticI tumhI upAsanA karA azI kuMDalapavatAvarIla ATha dikkumArIMnA AjJA kelI. cUDAmaNI ratnAMcyA kAMtIne jicA puSpamukuTa zobhata Ahe azI cUlAvatI, (58)
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIra janmakalyANaka trailokyasuMdara mAla nikA, puSpabharAneM lavalelyA vanamAlepramANe suMdara navamAlikA dikkanyA vizirA; umalalelyA phulApramANeM jiceM hAsyavadana Ahe va kalpavRkSAcIM phuleM jine dhAraNa kelI Aheta azI puSpacUlA, citravicitra bAhubhUSaNAMnI yukta azIkanaka citrA; svanejAneM suvarNakAMtIsahi lAjaviNArI kanakAdevI va apratima suMdara azI vArUNI devI azA yA ATha dikkanyakA hAta joDUna vinamra mastakAneM vizalA rANIkaDe gelyA. svAbhAvika suMdara AkRtIcyA yA aSTa dikkanyakAnI pariveSTita azI trizalArANI adhikaca zobhU lAgalI. barobaraca Ahe. caMdrikA ekAkIM asalI tarI jananayanAMnA AnaMdavite; maga tI tArAMgaNAneM veSTita asalyAvara tyA zobhece kAya varNana karAveM ? kuberAcyA AjJenusAra tiyegvijabhaka devAnI paMjarA mahineparyaMta jyAMce kiraNa cohokaDa pasaralele rAhatIla azA sADetIna koTI ratnAMcI dRSTi kelI. amRtavat zubhramahAlAMta maU kApasAcyA bichAnyAvara trizalAdevI pahuDalI asatAM, jinezvarAcyA janmAcI sUcanA deNArI va bhavyAMnI gAyilelI soLA svane tine pAhilI. mastacyA madarasAneM jyAceM gaMDasthaLa oleM jhAle Ahe asA airAvata, caMdraprakAzApramANeM zubhra va DarakALI phoDaNArA vRSabha, moThyA AyALAcA va bhayaMkara piMgAkSa siMha, rAnahattIkaDUna abhiSikta azI lakSmI, AkAzAMta loMbata asalelyA saMgatimaya dona puSpamAlA, ghanAMdhakAranivAraka pUrNa caMdra, kamaLa vikAsI bAlasUrya, svaccha pANyAMta manasokta krIDA karaNAre matsyayugala, phalAcchAdita va kamalapuSpaveSTita kalazadvaya, sphaTikApramANe pANI asaleleM kamalasarovara, ApalyA taraMgAnI sarva dizA vyApUna TAkaNArA samudra, ratnamaNikiraNAMnI suzobhita siMhAsana, phaDaphaDaNArI patAkA asalele devavimAna, nAgakanyAkAMnI gajabajalelaM nAgabhavana, AkAzabhara pasaralelA ratnapuMja va dhUmarahita vanhi he soLA viSaya trizala rANIne svapnAMta pAhile. jyA rAtrI puSpottaravimAnAMtUna deva vyavUna trizalArANIcyA garbhAzayAMta praveza karatA jhAlA tyA rAtrIM prAtaHkAlAce thoDeM pUrvI varIla svapnaM tilA disalI. prAtaHkALI uThalyAnaMtara Azcaryacakita hoUna tine tI sarva svapne siddhArtharAjAlA sAMgitalI. rAjAlAhi tI aikUna AnaMda jhAlA, va tyAneM svapnaphala sAMgaNyAsa suravAta kelI tI khAlIlapramANe, " rAjJe, svapnAMta airAvata pAhilA asalyAmuLe tulA trailokyAcA adhipati asA mulagA hoIla. vRSabha pAhilA asalyAmuLe mulagA dharmapravartaka hoIla. siMhadarzanAmuLe to siMhApramANe parAkramI hoIla. lakSmIdarzanAmuLe merU ( 59 )
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra parvatAvara iMdrAdi devAkaDUna abhiSeka karaNyAsa yogya asA hoIla. puSpamAladvayAcyA darzanAmuLe to yazAcA sAThA saMpAdana karIla. caMdradarzana svapnAMta jhAle asalyAmuLe to mohAMdhakArAcA nAza karaNArA hoIla. sUryadarzanAmuLe hoNArA putra kamalarUpI bhavyalokAMnA AnaMda deNArA hoIla. matsyayugalAMce darzana jhAle asalyAmuLe mulAlA anaMtasukhaprApti hoIla. svapnAMta kalaza disale asalyAmuLe mulAcA deha 1008 lakSaNAMnI yukta asela. sarovaradarzanAmuLe to lokAMcI pipAsA dUra karaNArA hoIla; ANi svapnAMta siMhAsana disale asalyAmuLe aMtI to utkRSTha pada mhaNaje mokSapada miLavIla. devIvamAnAcyA avale kana'varUna aseM siddha hote kI, to devagatIMtUna yethe janmAlA yeIla. nAgabhavanAcyA darzanAmuLe to tIrthapravartaka hoIla. ratnarAzIcyA avalokanAvarUna to anaMta guNAMcA dhAraka hoIla va svapnAMta ani disalA asalyAmuLe karmakSaya karaNArA hoIla.' varIlapramANe svapnaphala siddhArtharAjAneM trizalArANAlA sAMgitale tyAmuLe tilA janmasArthakya jhAlyAsArakhe vATale va itara parivArAlAhi vizeSa Anada jhAlA. mokSAdhikArI va dharmapravartaka asA putra ApalyA poTI janmaNAra aseM aikUna koNAlA bareM AnaMda vATaNAra nAhI ? . puDhe to prANateMdradeva puSpottaravimAnAMtUna cyavUna dhavalagajAcyA svarUpAne ASADha zukla SaSThIcyA divazI uttarAphAlgunI nakSatrAvara, caMdra unnatAvasthelA prApta jhAlA asatAM trizalAdevAcyA mukhAMta praviSTa jhAlA. tyAca kSaNI cAra iMdrAMcI siMhAsaneM kaMpAyamAna jhAlI va tyAvarUna tIrthakarAMce garbhAvataraNa jhAle he oLakhUna trizalAdevIjavaLa Ale va divya ratnAlaMkAra, gaMdha, puSpamAlA va amUlyavastre vagaireMnI ticA satkAra tyAMnI kelA va thikalyANaka mahotsava karUna parata devalokAlA gele. svataHcyA dehakAMtIne AkAzAlA prakAzita karaNAr2yA zrI, hI, dhRti, lavaNA, balA, kIrti, lakSmI va vAk yA ATha devatA vRddhiMgata hoNAr2yA AnaMdAsaha iMdrAcyA AjJenusAra trizalAdevAjavaLa AlyA. mukhAMta lakSmI, hRdayAMta dhRti, zarIrAta lavaNA, guNAmadhye kArti, baLAMta baLAdevI, mahatvAmadhye zrI, bhASaNAta vAkdevI va netrAMta lajjA yA rInIne tyA devatAMnI trizalAdevIcyA zarirAMtIla yathocita sthAnIM vAsa kelA. jagAlA advirtAya netrApramANe asalele prabhu mAtecyA garbhAmadhye virAjamAna jhAle hote, paNa te trijJAnadhArI hote. udayaparvatAcyA ADa bAlasUrya asalA tarI tyAlA tejasvI kiraNa asatAtaca. tyA (60)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIrajanmakalyANaka pramANeca mAtecyA udarAtahi tIrthakara trijJAnadhArIca hote. cikhalAcA saMparkahi nasalA mhaNaje pANyAMta kholaparyata buDAlelyA kamalAcyA deThAlA kAhI trAsa hoto kAya ? nAhI. tyAcapramANe jinezvarAlA garbhAta vAsa karUnahi muLIca trAsa jhAlA nAhI. trizalAdevIcA deha zubhra jhAlA, jaNuM kAya vIrabhagavAnAceM dhavala yazaca bAhera paData hote. jinezvarAbaddalacI ApalI bhakti vyakta karaNyAsAThI kubera suMdara vastra, uTI, puSpamAlA, ratnAlaMkAra vagare gheUna trizalAdevIcI trikALa pUjA karIta ase. itara striyApramANe trizalAdevIlA bhalatesalate DohALe jhAle nAhIta. kulAcArAnusAra siddhArthAneM pUMsavanAvadhihi kelA. yogya kAlAnaMtara sarva graha uccasthAnI yeUna tyAnI lagna pAhile asatAM, caitra 1. // 13 sa somavArI pahATe caMdra uttarAphAlgunI nakSatrAMta asatAM, trizalAmAtene zrIbhagavAnAlA janma dilA. bhagavaMtAcyA janmAbarobara sarva dizA prasanna jhAlyA va sarva prANimAtrAcI aMtaHkaraNe praphullita jhAlI. AkAza nirabhra jhAle. deva puSpavRSTi karU lAgale va duMdubhinAda hoU lAgalA. trailokyAce advitIya svAmI, saMsArabhramaNAMtUna jIvAlA soDaviNAre, tIrthakarAce vaibhava asalele bAlaka janmAsa AlyAmuLe iMdrAcI AsaneM kaMpAyamAna jhAlI. avadhijJAnAne tIrthakara janma jhAlA aseM oLakhUna dhaMTAnAda karIta sarva devAsamaveta iMdra AnaMdAne va vinatamastakAneM kuMDagrAmAlA Ale. bAlajinezvarAcI pUjA karaNyAbaddala devAmadhyehi ahamahamikA murU jhAlI. nAnAprakArace ratnAlaMkAra, uttama veSa va suMdara vimAne yAMsaha devAMnI sarva AkAza gherUna TAkale. kuMDagrAmAcyA lokAMnA mAge bhiMta nasUnahi aMtarAlAMta devAdikAcI citre koNI kADhalI aseM Azcarya vATale. itake te deva stabdhapaNe mArgapratIkSA karIta hote. jyotirlokAMta siMhanAda karUna caMdrAdika jyotirdeva goLA karaNyAta Ale va te saudharmedrAlA yeUna miLAle. zaMkhadhvanIne bhavanAvAsAtIla camara vairocana vagaire bhavanavAsI deva ApalyA parivArAsaha saudharmedrAlA yeUna miLAle. duMdubhinAdAneM vyataradeva goLA jhAle va te kuMDapurAlA Ale. iMdrAdi devAMnI bAlajinezvarAce darzana ghetale. naMtara janmakalyANika mahotsavAprItyartha : meruparvatAvara abhiSeka karaNyAsAThI eka mAyAvI bAlaka trizalAdevI rANIjavaLa ThevUna iMdrAdi devAMnI jinabAlakAlA airAvatAvara iMdrANIce mAMDavira ThevUna AkAzamArgAne merUparvatAvara nele. meghagarjanepramANe gaMbhIra va karNamadhura vAdyadhvanIne trailokya vyApUna geleM. kinnareMdra gANe gAU lAgale. IzAneMdrAne jinabAlakAvara zveta chatra
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra dharale hote. mAheMdra va sanatkumArAMnI cavanya dharalyA hotyA; cAmara, sphaTikamaNyAcA darpaNa, paMkhA, kalaza, kalpavRkSa, puSpAMcyA mALA va itara aSTamaMgaladravye iMdrANyAMnI ghetalI hotI. sarva deva manovegAneca merUparvatAvara jetheM akRtrima jinAlaye Aheta . tethe yeUna pohocale. yA pAMDukavanAMta zaMbhara yojaneM lAMba va pannAsa yojaneM ruMda ANi ATha yojaneM uMca azA caMdraprakAzApramANe zubhra asalelyA pAMDuka zIlevara sarva deva Ale. caMdrakalecyA AkArAcyA tyA pAMDukIlevara pAMcaze dhanuSya vyAsAce, aDIcaze dhanuSya urcAce va tyAcyA duppaTa lAMbIce aseM eka siMhAsana TheUna tyAvara jinabAlakAlA ThevaNyAta Ale. sarva devAMnI jinamahimA gANyAsa suravAta kelI. tejasvI mahAratnakhacita ghAgarIta kSIrasamudrAce pANI bharUna ANUna iMdrAdi devAMnI zaMkha, naubata vagaire maMgalavAdyAMcyA ninAdAMta jinabAlakAlA abhiSeka kelA. tyAvaLI meruparvatahi gadagada hAlalA; kAraNa jinezvara anaMta balazAlI asatAta. tyAca veLI iMdrAdi devAMnIca jinabAlakAceM vIra aseM nAMva ThevileM. abhiSekAnaMtara apsarA nRtya karUM lAgalyA. jinabAlakAlA ratnamaya alaMkArAMnI va manohara vastrAMnI bhUSita kele, maMgala dravye arpaNa karaNyAMta AlI va iMdrAdidevAMnI khAlIla pramANe stuti kelI. 'he vIra nAthA : jara tujhI abAdhita jinavANI nasatI tara bhavyajIvAMnA yA bhUtalAvara vastUce khare svarUpa kase samajale asate ? sUryaprakAzAvAMcUna kamaleM jazI vikasata nAhIta tyAcapramANe jinezvarAcyA AgamAnAzivAya bhavyajIvahi praphullita hota nAhIta. he jinezA, telavAtIzivAyace ApaNa dIpa. AhAMta; kAThiNyavirahita ciMtAmaNi AhAMta; sarparahita caMdanavRkSa AhAMta; uSNatArahita sUrya AhAMta. kSIrasamudrAvarIla phenApramANe Apale yaza dhavala Ahe.' yApramANe stuti karUna va maMgalArati pUrNa karUna sarva deva jinabAlakAlA gheUna kuhagrAmAtIla siddhArtha rAjAcyA prAsAdAMta Ale. ikaDe kuMDagrAmAMtahi prabhu janmalyAcI vArtA hattIvarUna sAkhara vATIta lokAMnA vidita karaNyAMta AlI asalyAmuLe bheTI gheUna puravAsI naranArI va bAlake siddhArthAcyA vAnyAMta jamalI hotI. devAMnI prathama divyavastre, alaMkAra, puSpahAra va uTIce padArtha vagarenI siddhArtharAjA va rANI trizalA yAMce pUjana keleM, bheTI arpaNa kelyA va nRtyagAyana karUna jinastuti karIta karItaca iMdrAdidava deva. " lokAlA parata gele. puravAsI janAMcyA bheTI siddhArthAne ghetalyA va yathocita dAnahi kele. vaizAlInagarIsa va itaratra vIrajanmAcI vArtA kaLaviNyAMta AlI. (62)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra mhaNAlA, he vardhamAna, dIkSA gheNyAcI veLa javaLa AlI Ahe. tapolakSmI atizaya utkaMThita hoUna ApalyAkaDe jhapATayAne yeU lAgalI Ahe. janmataHca utpanna jhAlalyA bhazA nirmala tIna mAnAMnI he prabho, ApaNa yukta AhAMta. jyAMnA tattvAMce thoDebahuta svarUpa samajale Ahe azAkaDUna ApaNAlA mokSAcA upadeza kasA bare kelA jAIla? mhaNUna AmaceM heM kathana aupacArikaca Ahe. he bhagavan tapazcaraNAne ghAtikarmAcyA kurtAcA nAza karUna va kevalajJAnAcI prAptI karUna gheUna bhavabhramaNAcyA bhayAne trasta jhAlelyA bhavyajIvAMnA mokSopAya dAkhavUna dyA. yApramANe visI karUna devagaNa nivana gelA. mahAvIra svAmInI avadhijJAnAne ApalyA AyukarmAcAhi sthiti jANalI va dIkSA gheNyAcA nizcaya kelA. mAtApitarAMnI tyAMcI manovRtti prathamapAsUnaca oLakhalI hotI. vivAhAsAThI tyAMnA aneka veLAM Agraha karaNyAMta AlA, paNa to tyAMnI jumAnalA nAhI. (zvetAMbara graMthAnusAra tyAMnI vivAha kelA hotA va tyAMnA eka mulagIhi jhAlI hotI azI mAnyatA Ahe.) tathApi vivAha nAhI tara nAhI, paNa ghara soDUna tapazcaryalA mahAvIrasvAmI jANAra hI vAtA aikUna mAtra mAtApitarAMnA phAra duHkha jhAle. he dAMpatyahi dharmaja hote paNa mohApuDhe tyA dharmajJAnAce kAhI cAlenA. mahAvIrasvAmIMca anaMtabala bALapaNIMdhi dRggocara jhAle asUnahi khaDatara tapazcaryece trAsa tujhyAkaDUna kase mAhana kele jANAra mhaNUna trizalAdevI tyAMnA vicArU lAgalI. yethe jhAle tarI tapazcaraNa cAlale Ahe; zrAvakAMcI bArA vrateM ghetalaMca Aheta. mhaNUna AmhAlA duHkhAMta TAkUna taM dIkSA gheUna ghara soDUna jAU nakosa aseM mAtece mhaNaNe hote. paNa mahAvIrasvAmIMnI tilA khAlIlapramANe uttara dile. 'pUjya mAtozrI, saMsAra mRgajalApramANe Ahe. mohAdhapaNAmuLe sAMsArika jIvAMnA sAMsArika vastu mULa rUpAhUna bhinna disatAta. jyAlA mokSaprAptIcI icchA asela tyAne sAMsArika vastusaMbaMdhIMcA anurAga soDUna saMnyastavRtti dhAraNa kelI pAhije. dRzya sAMsArika vastu pANyAvarIla buDabujhyApramANe kSaNika Aheta. rAga, zoka, paritApa hI satata mAge lAgalelIca Aheta. zArIrika balAlA va sauMdaryAlA tI kSINa karatAta, maga vaiSiyika sukha tarI koThUna miLaNAra mRtyU tara kSaNokSaNI mAge lAgalelAca asato. veLa bharatAMca to jhaDapa ghAlato. mRtyunaMtara jIvAbarobara tyAcyA karmAzivAya dusare kAMhI jAta nAhI. azA sthitIta mAte, araNyAMta jAUna AtmadhyAnAMta lIna hoNeca mAjheM mukhya kartavya (66)
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAgrahaNa va kevalajJAnaprAptI nAhI kAya?' mahAvIrasvAmIMcyA yA uttarAvara trizalAdevI kAhI bolU zakalI nAhI; paNa ticA putramoha kAhI dUra jhAlA navhatA. zvetAmbara graMthAMtUna tara mhaTale Ahe kI, AIcyAkhAtara ANakhI dAna varSe dIkSA gheNyAce mahAvIrasvAmIMnI puDhe Dhakalale. paNa naMtara tarI mana ghaTTa karUna trizalAdevIlA dIkSecI anujJA mahAcIrasvAmIMnA dyAvIca lAgalI. ApteSTamitrAMcA niropa gheUna, sarvasvAcA tyAga karUna kuMDagrAma soDUna mahAvIrasvAmI nighAle. naMtara devAMnI ANalelyA ratnakhacita pAlakhImadhye prabhu virAjamAna jhAle va nAgakhaMDavanAMta jAUna utarale. tethe uttarekaDe toMDa karUna ekA sphaTikazIlevara basale. anaMtasiddhAMnA namaskAra karUna tyAMnI aMgAvarIla vastrAlaMkAra kAr3hana dAna kele. mArgazIrSa kRSNa 10 lA vAnI paramakalyANakArI nigraMthadIkSA dhAraNa kelI. pAMca muThI kezaloca kelA. iMdrAne prabhUce kesa ratnapAlAMta gheUna kSIrasamudrAMta neUna TAkale. sarva devAMsamaveta iMdrAneM prabhUca dIkSAkalyANaka kele va te sarva devalokI parata gele. mahAvIrakAlI nagnAvasthA hI sAdhalA Avazyaka mAnalI jAta hotI va teM yathAyogyaca Ahe. nanna hoNyApUrvI kAmecchA tara pUrNapaNe jiMkAvI lAgateca, paNa yAzivAya dehAvarIla mamatAhi soDAvI lAgate va lajjecA ANi mAnApamAnAcA bhAga karAvA lAgato. mhaNUna nagnAvasthA hI sAdhacI eka moThI kasoTIca Ahe yAMta zaMkA nAhI. digambara jainazAstrApramANe zvetAmbara va itara hiMduzAstrAMnAhi nagnAvasthA ( digambarAvasthA ) zreSTha asalyAce mAnya Aheca; paNa tI itara dharmazAstrAMnAhi mAnya Ahe. bAyabalamadhye saeNmyuyala 19-24 madhye mhaTale Ahe, 'jyAne ApalI vastra pheMkUna dilI va divasabhara to nama rAhilA va naMtara tyAne vicArale kI kAya ? hA AtmA paigambarApIMca Ahe ? '' isAyA 20-2 madhye mhaTale Ahe, 'prabhUna amojacA putra isA yAlA mhaTale, pAdatrANa va vastre kADhUna TheUna ye. tase tyAne keleM va nagnapaNe vicarUM lAgalA.' mahaMmadApUrvI kAbAcI pradakSiNA strIpuruSAMnA nanna hoUna karAvI lAgata ase; tevhAM arabAMnAhi namAvasthece mahattva mAhIta hote ase disate. svargAce rAjya bAlakAMce Ahe ase bAyabalAta mhaTale Ahe. jyAlA paramArtha sAdhAvayAcA Ahe tyAne bAlakApramA ca nirvikAra, nirmoha, nirlajja va nirAmaya banale pAhije he spaSTa Ahe. bauddhagraMthAtahI digambaratvAcI stutIca kelelI Ahe. digaMbara hoNaM mUla, mUrkha va sAdhu yA tighAMzivAya koNAlAhi zakya nAhI. manuSyamAtrAlA joparyaMta vikAra Aheta
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra toparyaMta tyAlA zarama Aheca. jhAMkana bezaramapaNe to kasAhi vAgata asela; paNa ughaDapaNe taseM tyAlA vAgavaNAra nAhI. paNa pApAcaraNAMta lAja asAvI; puNyAcaraNAMta tI kazAlA ? digaMbaratva dhAraNa karAvayAce Ahe te puNyAcaraNAsAThI kiMvA, pApakSAlanAsAThIca. arthAt sarva pApI vicArAMcA tyAga kelyAzivAya digambaratva dhAraNa karaNyAce dhairyaca hoNAra nAhI. mahAvIrasvAmIMnI ghara soDalyAbarobara digaMbaradIkSA ghetalI. kAraNa sarva pApI vicArAMcA tyAMnI kadhIca tyAga kelA hotA. dakSiA ghetalyAnaMtara laukaraca prabhUnA buddhi, vikriyA, tapa, bala, auSadha, rasa va kSetra azA sAta tra.ddhi prApta jhAlyA va manaHparyaya jJAnahi prApta jhAle. AtAM bhagavAna mahAvIra digaMbaramunIMcI kaThiNa vrate AcarUM lAgale va parISaha sahana karUM lAgale. sahA sahA mahinyAMparyaMtace upavAsa tyAMnI Adarale va pAra pADale. kaulyinAmaka kSatriya jAtIcA ullekha graMthAMtUna sAMpaDato. dinikAya nAMvAcyA bauddha graMthAMtIla kolyijAtIce kSatriya rAmagAMvAMta bareca hote aseM mahAparinivvAnamuttantAMta mhaTalele Ahe. yA jAtIcI rAjadhAnI kulapura asAvI. yethe AhAra gheUna mahAvIrasvAmI dazapurAlA gele hote. tethehi dRdhabhAtAcyA bhikSecA tyAMnI svIkAra kelA. tethUna te vanAMta gele va bArA prakAracI ta AcarUM lAgale. pAMca mahAvrateM, pAMca samiti, tIna guptI va cauyAzI hajAra uttaraguNa tyAMnI dIkSA ghetalyAbarobara dhAraNa kele hote. puDhe te ujjayinI nagarIlA gele hote. tyA nagarIjavaLIla atimuktaka smazAnAMta te dhyAnastha basale. asato bhavanAmaka rudrAne tyAnA bareca upasarga kele; paNa vIraprabhUnI ApaleM zukladhyAna muLIca DhaLU dile nAhI. tevhAM bhavarudrAne tyAMcI ativIra mhaNUna stuti kelI. ujjayina huna prabhU kauzaMbIlA gele. tetheM caMdanabAlene ghAtalelyA bhikSeneM tyAMnI sahA mahinyAMcyA upavAsAce pAraNe kele. naMtara tyAMnI maunavrata dhAraNa karUna ApalI bArA varSAMcI tapazcaryA purI kelI. ekadAM kumAragAMvAjavaLa te kAyotsarga karUna dhyAnastha ubhe asatAM javaLacyA zetAMtIla zetakar2yAne baila soDale va to kAhI kAmAsAThI javaLacyA kheDyAMta gelA. tethUna baila carata carata bhalatIkaDeca gele. zetakarI parata yeUna pAhato to tethe baila nAhIta. tevhA tyAla atizaya saMtApa caDhalA va mahAvIrasvAmIMnA to tyA bAbatIta vicArUM lAgalA. tyAMnI maunadhAraNa kele asalyAmuLe te uttara deU zakale nAhIta. paNa tyAmuLe (68)
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAgrahaNa va kevalajJAnaprAptI "zetakar2yAlA tyAMcAca saMzaya AlA va tyAcA rAga duNAvalA. naMtara gAMvAMta jAUna hAtoDA va khiLyAsaha dona mANasAMnA gheUna yeUna tyAneM mahAvIrasvAmIMcyA donhI kAnAMta khiLe Thokale tarI te zukladhyAnApAsUna caLale nAhIMta. azI zvetAMbaragraMthAMtUna kathA Ahe. digaMbaragraMthAMtUna aneka upasargAcI hakIgata nAhIM. asale bhayAnaka upasarga hoNyAitakI mahAvIrasvAmIMcI pUrvakameM balavattara navhatI aseM mhaNatAta. paNa ase upasarga tyAMnA jhAle mhaNUna mAnale tarI kAMhIM kamIpaNA yeta nAhI kiMvA zAstramaryAdAhi suTata nAhIM. tyA zetakanyAceM heM kaThora kArya saMpateM na saMpateM toMca tyAce baila carata carata tetheMca parata Ale. tevhAM tyA zetakanyAlA ApalyA nIca kRtyAbaddala phAra pazcAttApa jhAlA, paNa tyAcA AtAM kAya upayoga ? puDhIla gAMvIM gelyAnaMtara lokAMnI tyAMcyA kAnAMtUna te khiLe kADhavile. tevhAMcyA asahya vedanA prabhUMnI sahana kelyA va ArtidhyAna keleM nAhIM. zetaka-yAceM khiLe ThokaNyAcaM kAma cAlU asatAM iMdrAneM yeUna tyAce pAripatya karaNyAcI icchA darzavilI; paNa prabhUtI tyAbaddala nakAra darzavilA. svAvalaMbanAca tapazcaryA purI karAvayAcI asA tyAMcA nirdhAra hotA. ekadA te ekA nadIjavaLUna cAlale asatAM tetheM eka viSArI sarpa tyAMnA ADhaLalA. tyAcyA phutkArAneca viSabAdhA hota ase mhaNUna tyA bAjUlA na jANyAbaddala gAMvakanyAMnI prabhUMnA sAMgitaleM hoteM. paNa mahAvIrasvAmI saraLapaNe gele to tyA sarpAjavaLaca Ale. tyAneM ekadama daMza kelA va prabhUMcyA pAyAMtUna dudhAsArakheM rakta sravU lAgale. puDhe tyA mahAsarpAlA jAtismaraNa jhAle va marUna to uttama gatIlA gelA. yApramANe aneka upasarga zvetAMbara graMthAMtUna varNilele Aheta. tyAMvarUna mahAvIra svAmIMnI kitI khaDatara tapazcaryA kelI he disUna yete. ase aneka anukUla va pratikUla upasarga jhAle tarI tyAMce zukkajJAna caLaleM nAhIM heMca vizeSa hoya. jase raudrabhayAnaka ase pratikUla upasarga jhAle tase suMdara yuvatIce gANe, nAcaNeM va itara zRMgAra ceSTAdika anukUla upasargahi jhAle. paNa koNatyAhi upasargAcI bAdhA mahAvIrasvAmIMnA hoUM zakalI nAhI. pAvasALyAce cAra mahine soDUna ATha mahine prabhu vihAra karIta asata. pahilyA varSAcA cAtuafe tyAnIM asthikagrAmAMta kelA hotA. dona campApurIta va eka pRSTa campApurIta kelA hotA. bAkIce ATha vaizAlI va vaNika grAmAMta kele hote. bArA varSe khaDatara tapazcaryA kelyAnaMtara sarva pUrvakarmAcA nAza jhAlA va navIna ( 69 )
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra airat dvArehi baMda jhAlI. tevhAM mahAvIrasvAmIMnA kevalajJAnAcI prApti jhAlI. ekadAM te RjukalAnadIce kAMThIM sAlavRkSAkhAlIla zIlevara basale asatAM vaizAkha zu0 | 10 sa aparAnhakAlI prabhUcyA ghAtikarmAcA nAza hoUna tyAMnA kevala - jJAna prApta jhAle. lageca iMdrAdi devAMnI yeUna yathAsthita lokAlokAlA ekasamayAvacchedeMkarUna prakAzita karaNA-yA, iMdriyAMcI apekSA nasalelyA, tIrthaMkarAcyA dahA vizeSa guNAMsahita asalelyA mahAvIraprabhUMnA vaMdana keleM va samavazaraNAcI racanA karUna dilI. pratyeka tIrthakarAce jase divya zarIra banate tase mahAvIraprabhUceMhi banale. tyAMceM mAna saMpale va jinavANI vUM lAgalI. tyAMnA anaMtajJAna, anaMtadarzana, kSAyika samyakta, kSAyika cAritra, anaMtadAna, anaMtalAbha, anaMtabhoga, anaMta upabhoga va anaMta vIrya azA naU labdhi prApta jhAlyA. prAkAra, caityavRkSa, dhvajA, vanadevI, stUpa, staMbha, toraNasahita mAnastaMbha yA vastu samavasaraNAMta asatAta va te tIrthaMkaradehAcyA bArApaTa uMca asateM. mahAvIraprabhu kevalajJAnI jhAlyAmuLe tyAMcyA jJAnanetrAlA sarva lokAlokAMtIla carAcara vastu disUM lAgalyA. te sarvajJa jhAle; trilokavaMdanIya banale. jJAnAvaraNAdi cAra ghAtIkarmAcA kSaya jhAlyAmuLe te sayogakevalI jhAle. tyAMcI jJAnadhArA eka kSaNahi maMda hoNe yApuDhe zakya navhate. hI avasthA prApta karUna ghetalyAnaMtaraceMca jIvana kharokhara sukhAnaMdakArI hoya. teM divya hoya; paramotkRSTa hoya. jevhAM prabhUMnA kevalajJAnaprApti jhAlI 'tevhAM lokAlokAMta alaukika ghaTanA ghaDUM lAgalyA. AsamaMtAtIla durbhikSa dUra jhAle. bhavyajIvAMcI vRddhi jhAlI. DaoN. vimalacaraNa laoN. em. e yAMnI yA bAbatIta asaM lihileM Ahe kI, ' bhagavAna mahAvIra sarvajJa, sarvadarzI va anaMta kevalajJAnI mhaNaje sarvakALI, sarva avasthAMmadhye va sarva vastUMce jJAna asaNAre hote. koNAcI vRtti kazI Ahe heM te barobara jANata hote. te paramaviddhAn hote va ziSyAMce pUrvabhava sAMgata asata. ' kevalajJAnAcI vyAkhyA yAhUna adhika karaNeM zakyahi nAhIM. kAraNa tIhi iMdriyagocara sthiti nAhIM. iMdriyAMcyA apekSevAMcUna hoNAre jJAna teM kevalajJAna. maga tyA avastheceM varNana iMdriyeM kAya karaNAra : anaMtajJAna jhAlelyA sarvajJAMnA sRSTIceM koDe suTaleleM asateM. tyAMnA anaMtamukha va anaMtavIryahi asateM. tyAMcyA bhAgyAlA kAya uNeM ! mahAvIraprabhUMnI khaDatara tapazcaryenaMtara azI sthiti prApta karUna ghetalI kIM, jImuLe saMsArAMta punhAM yeNeM tyAMnA jarUra rAhileM nAhIM. AtmyAvIjI svAbhAvika paramocca sthiti tI tyAMnA prApta jhAlI. AtAM te kRtrimatA ( 70 )
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrazAsana kazAlA dhAraNa karatIla ? hIca sthiti pratyeka AtmyAlA prApta karUna ghyAvayAcI Ahe, mhaNUna sarva bhavyajIvAMnA tI zakya titakyA lavakara prApta hovo aseMca koNIhi icchIla. prakaraNa AThaveM. mahAvIrazAsana zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAMchanam / jIyAta trilokanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // kevalajJAnaprAptI jhAlyAnaMtara prabhu mahAvIrAMnI divyavANIne trikAlAbAdhita tatvajJAnAcA upadeza bhavyajIvAMnA karaNyAsa suravAta kelI. tyA divyavANIcA artha mAnavI bhASeta karUna gautamAdi gaNavarAMnI sAMgitalA. tyAcA sArAMza khAlIlapramANe Ahe. yA vizvAta mUla SaT dravye Aheta tI yeNepramANe-jIva, ajIva, dharma, adharma, AkAza va kAla. 'avasthAntaraM dravatIti - gacchatIti drvym'| jyAce rUpAMtara hota asateM teM dravya. 'utpAdavyayadhovyayuktaM sa dravyalakSaNam' utpAda mhaNaje utpatti, dhauvya mhaNaje sthiti va vyaya mhaNaje nAza aseM utpattisthitilaya he dravyAce lakSaNa Ahe. 'jIvo uvago gamao amutti kattA sadeha parimANo / bhuttA saMsArattho siddho so vissa soDhagaI // ' jIva, (Atmatattva ) caitanyasvarUpa, adRzya, karmAcA svataMtra kartA va bhoktA, svadehaparimita, saMsArI, mukta hoNyAsa lAyaka va nehamI UdhvaMgati asato. 'sukhaduHkhajJAnaM vA hitaparikarmacAhitabhArutvam / yasya na vidyate nityaM taM zramaNA vadantyajIvam // sukhaduHkhAce jJAna kiMvA hitAviSayI pravRtti va ahitApAsUna bhIti jethe kadhIca saMbhavata nAhI tyAsa ajIva dravya mhaNatAta. yAsa pudralahi mhaNatAta. ' sparzarasa gandhavarNavantaH pudgalAH' sparza, rasa, gaMdha va varNa jyAlA Ahe te pudgala dravya hoya. jIva va ajIva dravyAMnA gamana karaNyAsa meM sahAyya karateM teM dharma dravya hoya. tyAcI vyAkhyA azI Ahe. 'udayaM jahamacchANaM gamaNANuggahayaraM hviloe| (71)
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra tahajIva puggalANaM dhammaM davvaM viyANehi // ' mAzAsa jaseM pANI gamanAlA sAhAyyabhUta hoteM paNa preraka nasate taseM dharmadravya jIva va ajIva dravyAMsa gamanAsa udAsInapaNeM sAhAyya karate, preraka nasateM. adharma dravyAcI vyAkhyA khAlIlapramANe Ahe. 'dravyANAM pudralAdInAmadharmasthitikAraNam / chAyeva dharmataptAnAmazvAdInAmivakSitiH // ' ghAmejalelyA va unhAcyA tApAne poLalelyA jIvAMcyA sthitIsa jyApramANe sAvalI kAraNIbhUta hote tyApramANeM adharma dravya, jIva va ajIva dravyAMcyA sthitIlA udAsInapaNeM kAraNIbhUta hote. tyAMcyA gatIlA pratyakSa erseLA karIta nAhIM. ' avagAsadANajoggaM jIvAdINaM viyANa AyAsaM / jenhaM logAgAsa allogAgAsamidi duvihaM / ' jIva va ajIva dravyAMnA avakAza deNyAsa jeM yogya Ahe teM AkAza dravya hoya. lokAkAza va alokAkAza ase tyAce dona bheda Aheta. pAMcI dravyAMnA avakAza deNAreM teM lokAkAza va tyAce pAlakaDe asalele alokAkAza. pahile parimita Ahe tara dusareM anaMta Ahe. ' davvaparivaharUvo jo so kAlo iveha vavahAro / pariNAmAdi lakkho vaTTaNa lakkhoya paramaho / ' je dravya jIvAdi dravyAMceM pariNamana karaNyAsa sahAyyabhUta hoteM teM kAladravya hoya. dravyAce paryAya pAlaTaNyAsa kAraNIbhUta hoNArA samaya to vyavahAra kAla va tyAMcyA vartanAlA kiMvA kriyelA jo AdhAra to paramArthakAla hoya. veLetIla tAratamyAsa pariNamana mhaNatAta, va paryAyAMcyA astitvAcyA anubhavAsa vartanA mhaNatAta. jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, baMdha, nirjarA va mokSa ase naU padArtha Aheta. jIva mhaNaje Atmatatva va ajIva mhaNaje jaDatatva. zubhAsrava mhaNaje puNya va azubhAsrava mhaNaje pApa ase AzravAceca dona bheda asalyAmuLe he dona nirALe padArtha mAnalele nAhIta. guNabhadrAcAryAnI mhaTale Ahe ' pariNAmameva kAraNamAhuH khalu puNyapApayoH prajJAH // kAyavAGmanaH karmayogaH sa AsravaH / kAyAvAcAmaneMkarUna jI karme ghaDatAta to Asravayoga mhaNaje baddha AtmatatvAMta jyAmuLe barevAITa parispaMdana kiMvA sphuraNa hoteM to. ' Atmapradezaparispando yogaH zubhAzubhakarmAgamadvArarUpaH AsravaH ' karmapudgalAMcyA AgamanAsa anukUla azI jIvAcI kriyA mhaNaje Asrava hoya. ' AsamantAt sravatIti tIti AsravaH' aseM vacana Ahe; tevhAM Asava mhaNaje zubhAzubha karmA dvAra hoya. ' Asravanirodha lakSaNa: saMbara: ' karmapudgalAMcyA pravezAcA nirodha karaNeM Agaccha ( 72 ) F
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra virahaduHkha, ciMtA, prakhara viSayAbhilASA va taLamaLa hoya. raudradhyAna mhaNaje kaSAyatIvratA. arthAt hiMsA, asatya, steya vagaira pAtakAMcI abhiruci; matsara, hevA kiMvA koNAceMhi bare na pAhavaNe. dharmadhyAna mhaNaje cAMgalyA va zuddhaviSayAMceM ciMtana ANi zukladhyAna mhaNaje AtmadhyAna kiMvA Atmarati. zevaTI munAne samAdhimaraNa sAdhAveM. azA maraNAsa saMnyasan ( sanyAsamaraNa) kiMvA sAlekhanA mhaNatAta. upavAsa karUna, kAyotsarga rAkhUna va AtmadhyAnI mana hoUna aMtakAlaparyaMta deha asUna videhAvastheta rAhaNe mhaNajeca sallekhanA hoya. yA saMnyasanavratAne kiMvA samAdhimaraNAne uttama gati prApta hote. antyi , azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, azucitva, Asrava, saMvara, nirjarA, loka, bodhidurlabha va dharma yA bArA anuprekSA hota. anuprekSA mhaNaje bhAvanA citavana, vicAra kiMvA nididhyAsa hoya. daha va tadviSayaka vyavahAra anitya Aheta asA vicAra karaNe hI anityAnuprekSA hoya. dharmAcaraNAzivAya ApaNAMsa dusarA kharA AsarA nAhI he jANaNe mhaNaje azaraNAnuprekSA hoya. janmamaraNAMcyA anaMta pheyAMmuLe hA paMpaca mAge lAgalelA Ahe va to dukhamaya Ahe ase ciMtaNe hI saMsArAnuprekSA hoya. ApaNa AloM ekaTe, jANAra ekaTeM va ApalyA karmApurateM ApaNa ekaTeca jabAbadAra Ahota yAcA vicAra karaNe mhaNaje ekatvAnuprakSA hoya. AtmA va dehAdika agadI bhinna Aheta he oLakhaNe hI anyatvAnuprekSA hoya. dehAcyA aMmagalatecA va pAtakAMcyA aniSTapaNAcA vicAra karaNe mhaNaje azucitvAnuprekSA hoya. mithyAtva, kaSAya, avirati, pramAda va yoga yA pAMca baMdhanakAraka kAraNAMmuLe hoNAr2yA AsravAsa duHkhamULa samajUna, sadvicAra, sadAcAra va saduccAra rAkhaNyAsa jhaTaNe hI AsravAnuprekSA hoya. navyA baMdhanAMnI AtmA baddha na vhAvA mhaNUna upAya yojaNe hI saMvarAnuprekSA hoya. navIna baMdhanakAraka kameM ghaData nasalI tarI prArabdhakarmAce bhoga bhogaNe bAkI asateca. tyAMcA nAza karaNyAcA upAya yojaNe hI nirjarAnuprekSA hoya. he jaga anAdyanaMta Ahe va te svayaMbhU Ahe vagaire prakAracA yA iha lokAsaMbaMdhIMcA vicAra karaNe yAsa lokAnuprekSA mhaNatAta. ratnatrayIsa bodhI mhaNatAta. hI ratnatrayI jIvAcA svabhAva asalA tarI vaiSayika AkarSaNAmuLe tI durlabha jhAlelI asate. tI punhAM prApta kazI hoIla kiMvA jIvAtmyAMta pragaTa hoIla yAcA vicAra karaNe mhaNaje bodhidurlabhAnuprekSA hoya. . jinadrabhagavAnapraNita dazalAkSaNika va ratnatrayamaya dharmaca AtmyAcA (76)
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvarizAsana svAbhAvika dharma hoya. tyAceca pAlana keleM asatAM AtmakalyANa hoIla asA vicAra karaNeM hI dharmAnuprekSA hoya. yA bArA anuprekSAMcA pratyeka bhavyajIvAneM vicAra kelA pAhije. moha va yoga yAMcyA kamI hoNyAneM va nAzAneM ratnatrayamaya AtmyA - cyA zuddhatecI jI tAratamyarUpa viziSTa avasthA tilA guNasthAna mhaNatAta. hIM guNasthAneM caudA kalpilIM Aheta. pahile mithyAtva guNasthAna hoya. hI mithyAtvI jIvAcI avasthA hoya. azA jIvAsa hitAhita va barevAITa umajataca nAhIM. va tyAsa samyaktvAcI rucIca. nasate. dusareM sAsAdana guNasthAna hoya. samyaktvApAsUna cyuta hoUna jevhAM jIva mithyAtva guNasthAnAsa jANyAsa pravRtta hoto tevhAM tyA avasthesa sAsA - dana mhaNatAta. jyA guNasthAnAvarIla jIvAsa samyaktvI va mithyAtvI ase donhI tar2hece pariNAma hotAta tyAsa mizra mhaNatAta. cavatheM guNasthAna asaMyata kiMvA aviratasamyagdRSTi hoya. yA avasthecyA jIvAsa samyaktvAcI prApti jhAlelI asate, paNa tyAcyAkaDUna vratAcaraNa hota nasateM. pAMcaveM saMyatAsaMyata kiMvA dezavirata guNasthAna hoya. yA avasthetIla jIvAsa samyaktvaprApti jhAlelI asate va zrAvakAcI vrateMhi to pALato. sahAve guNasthAna pramattasaMyata kiMvA virata hoya. yA avasthetIla jIva munitrateM pALIta asato; paNa tyAce hAtUna kvacit pramAda ghaData asatAta. sAtaveM apramattavirata kiMvA saMyata guNasthAna hoya. yA guNasthAnAvarIla munIMce hAtUna pramAda ghaData nAhIMta. AThaveM apUrvakaraNa guNasthAna hoya. yA sthAnAvarIla munIMcyA karmabaMdhAcA nAza jhapATyAne hota asato.. azI sthitI tyAneM pUrvI kadhIhI anubhavalelI nasate. navaveM guNasthAna anivRttIbAdarasAparAya kiMvA anivRttikaraNa hoya. yA sthAnAvarIla jIva pratikSaNI jhapATyAne zuddha hota jAto. dAhaveM sUkSmasAMparAya guNasthAna hoya. yA sthAnAvarIla jIvAce kapAya sUkSma jhAlele asatAta. akarAveM upazAMtamoha kiMvA upazAMtakaSAyavItarAgachadma sthaguNasthAna hoya. yA sthAnAvarIla jIvAsa mohanIya karmAcyA udayAmuLe punhA patitAvasthA prApta hoNyAcA saMbhava asato, to sahAvyA kiMvA sAtavyA guNasthAnAvara punhA jAto. bArAveM kSINamoha kiMvA kSaNikaSAyavItarAgachadmasthaguNasthAna hoya. yA avasthetIla jIvAcI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya va aMtarAya azIM cAra karmoM samULa nAza (77)
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra pAvalelI asatAta. tyAcI cittavRtti sphaTIka maNyAcyA pAtrAMtIla pANyApramANe atyaMta nirmaLa va sthira asate. terAveM sayogakevalI guNasthAna hoya. kAyayogAzivAya itara sarva yoga nAhIse jhAlyAmuLe navA karmabaMdha nasato va prArabdhakarmAcAhi samULa nAza jhAlelA asato. hI sthiti jIvanamuktAcI hoya. caudAveM guNasthAna ayogakevalI hoya. he guNasthAna prApta jhAle kI, pAMca nimipAMtaca kAyayogahi nAhIsA hoUna mokSaprApti hote. caudA guNasthAne olAMDUna gelelA (jIva ) tIna lokAMcyA agrabhAgI siddhazIlA mhaNUna sthAna Ahe tethe jAto va phirUna parata yeta nAhI. yA sidhdAtmyAsa sammaktva, anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtavArya, sUkSmatva, avagAhanatva, agurulaghutva va avyAbAdhatva ase he ATha guNa prApta hotAta. yApramANe kramAkramAne caudA guNasthAnAMvarUna AtmA udhvagamana karato. jinazAsanAcyA nyAyapaddhatIlA syAdvAda mhaNatAta. yA paddhatImuLe koNatyAhi vastUce yogya svarUpa avicchannapaNe, spaSTapaNe va abAdhitapaNe disUna yete. yA paddhatIne kelelI vyAkhyA ghoTALA utpanna karIta nAhIM; kAraNa yA paddhatImadhye pratyeka vastUcA vicAra sarva dRSTIneM-svakIya va parakIya-kelA jAto. bArAvyA zatakAce zevaTI jhAlele hemacaMdramarI yAMnI ApalyA anyayogavyavacchediketa mhaTale Ahe kI, 'he bhagavan , paryAyApekSene vicAra na karatA kevaLa ekhAdyA vastUcA samagrapaNe vicAra karU lAgalo tara tI vastUca mRla dravya Ahe ase vATate. anvayApekSene vicAra karAvayAce soDUna ekhAdyA paryAyAcAca vicAra karUM lAgalyAsahi to paryAya mUla dravya hoya ase vATate; paraMtu sakala va vikala yA apekSAbhedAne sAta tanhene vicAra karaNyAcI vidvanmAndha paddhata he prabho, tUMca mAtra dAkhavUna dilI Ahesa.' pratyeka dravya anaMtadharmasamudAyAtmaka asalyAmuLe te amuka ekAca prakArace Ahe ase mhaNaNe ayuktika hoya. tyA dravyAcyA aneka prakArAMpaikI hA eka prakAra Ahe itakeca mhaNatA yeIla. hI goSTa dAkhaviNyAkaritAMca ' syAt ' yA zabdAcI yojanA Ahe. syAt mhaNaje kathaMcita kiMvA ekA dRSTIne hA syAdvAda sAta vAkyAMnI kelA jAto mhaNUna tyAsa saptamagInaya asehi mhaNatAta. 'ekatravastuni ekaika dharmaparyanuyogavazAt avirodhena vyastayoH samastayozcavidhiniSedhayoH kalpanayAsyAtkA. rAMkitaH saptavA vAkprayogaH saptabhaMgI'. ekhAdyA vastUbaddala parasparavirodha na (78)
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrazAsana yetAM ekA dRSTIneM va sarva dRSTyA ekeka guNadharmAcA sAta tar2hene kelelA kAlpanika vidhiniSedha mhaNaje saptabhaMgI hoya. koNatyAhi vastUcA vicAra apekSeneM 2 karAvayAcA asato. dravya, kSetra, kAla va bhAva yA tyA cAra apekSA hota. hI carcA karatAMnA punhAM svakIya catuSTaya va parakIya cAtuSTaya azA dona dRSTIneM vicAra karAvA lAgato. stabhaMgIcA syAdasti hA pahilA prakAra hoya. he astitva svakIya catuSTayAcyA apekSene TharaviNyAMta yeteM. syAnnAsti hA dusarA prakAra hoya. haiM nAstitva varIla vastUMceMca paNa parakIya catuSTayAcyA apekSeneM TharaviNyAMta yete. tisarA prakAra syAdasti ca nAsti ca hoya. svacatuSTayAnusAra Ahe paNa paracatuSTayAnusAra nAhIM asA ekasamayAvacchede karUna nikAla yA prakArAMta TharaviNyAMta yeto " syAdava kavyam ' hA cauthA prakAra hoya. ekadama svakIya va parakIya catuSTayAnusAra ekaca uttara deNe azakya hoya ase hA prakAra dAkhavito. syAdasticAvaktavyam hA pAMcavA prakAra hoya. svakIya catuSTayAnusAra vastu Ahe paNa svakIyaparakIya catuSTyAnusAra sAMgaNe azakya Ahe hI goSTa hA prakAra dAkhavito. sAhavA prakAra syAnnAsticAvaktavyam hA hoya. parakIya catuSTayAnusAra nAhIM va svakIya catuSTayAnusAra sAMgaNeM azakya hI goSTa hA prakAra dAkha vito. syAdastinAsticAvaktavyam hA sAtavA prakAra hoya. svakIya va parakIya catuSTayAnusAra kramAne astitva va nAstitva sAMgaNe va ekadama tIM donhI sAMgaNe azakya Ahe hI goSTa hA prakAra dAkhavito. aneke antAH dharmAH yasmin bhAve saH ayaM anekAntaH / jyAmadhye aneka dharmAcA ullekha kelA jAto tyAsa anekAnta mhaNatAta, mhaNUna syAdvAdAsa anekAMtavAda aseMhi nAMva Ahe. naya va pramANa yA dona apekSeneMhi pratyeka vastUbaddala carcA karatAM yete. pramANApekSA mhaNaje sakalAdeza va nayApekSA mhaNaje vikalAdaza. ekhAdyA vastUbaddala ekadama abheda dRSTIneM mhaNaje aneka guNadharmIkaDe kiMvA paryAyAMkaDe lakSa na detA vicAra karaNeM mhaNaje sakalAdeza kiMvA pramANApekSA hoya, va ekhAdyA vastUcyA ekeka paryAyAcA va guNAcA anukramAneM vicAra karaNeM mhaNaje vikalAdeza kiMvA nayApekSA hoya. ekhAdyA vastUcyA koNatyAhi paryAyAcA kiMvA guNAcA nizcaya - jyAmuLe hoto tyAsa naya mhaNatAta. naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDa va evaMbhUta ase sAta naya Aheta. abhedabhAvAce jJAna karUna deNArA kiMvA sAmAnya dharma nirALA va vizeSa dharma nirALA Ahe aseM jyAmuLe kaLateM to ( 72 )
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra naigamana hoya. astitva bhAvanesa na soDatA heM jaga ApApalyA bhAvanenusAra cAlaleM Ahe; paNa astitvabhAvaca mukhya dharUna sarva jagAkaDe ekAca dRSTIneM pAhapyAsa saMgrahanaya zikavito. tyAca sattesa pratyeka vastUmadhyeM bhinnAbhinna rUpAneM pAhUna vAgaNyAsa vyavahAra-naya zikavito. yA bhinna bhinna vastUMcyA tAtkAlika svarUpAkaDeca tevaDhe RjusUtranaya lakSa deto. liMga, saMkhyA vagaire bheda zabdanaya dAkhavito. yA bhinna bhinna vastUkaDe saMjJecyA dRSTIne pAhaNyAsa samabhirUDhanaya zikavito. vastu ekAca zabdAneM nehamIM vAcya hota nasate. avasthAMtarAnusAra nAMveMhi badalatAta hI goSTa evaMbhUtanaya dAkhavito. yA sAta nayAMcA yogya upayoga kelyAsa samyagjJAna hote; paNa viparIta upayogAneM mithyAtva utpanna hoteM. naiyAyika va vaizeSikAMnIM naigamanayAcA, sAMkhya va advaityAMnI saMgrahanyAcA, cArvAkAMnI vyavahAranayAcA, bauddhAMnI RjusUlanayAcA ANi zabda, samabhirUDha va evaMbhUta nayAMcA vaiyyAkaraNI vagarena durupayoga kiMvA ekAMtika upayoga karUna mithyAtva vADhavile Ahe va tattvajJAnAMta ghoTALA mAjavilA Ahe. yA ekAMtika upayogAsanayAbhAsa mhaNatAta. kAraNa te kAMhIM aMzAMnI kabUlI deUna itara aMzAMcA pUrNa niSedha karatAta. paNa nayAcA upayoga ekhAdA aMza grahaNa karUna bAkIcyA aMzAbaddala udAsIna rAhUnaca karAvayAcA asalA tarI te itara aMza vicArAMta ghyAve lAgatAta. yApramANeM heM vIrazAsana Ahe. te yethavara thoDakyAMta sAMgitaleM Ahe. prAraMbhIMcyA zlokAta mhaTalyApramANe jinazAsana gabhIra Ahe va syAdvAda hAca tyAcA vizeSa Ahe. trailokyanAtha mahAvIrAcyA yA zAsanAcA nehamIM vijayaca hoNAra. kAraNa teM sAvaigika, paripUrNa va zuddha Ahe. | g ( 80 ) }
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAdaza gaNadhara va kSAtra ziSyagaNa. prakaraNa navaveM. ekAdaza gaNadhara va kSAtra ziSyagaNa. traikAlyaM dravyapaTkaM sakalagaNitagaNAH satpadArthAna caiva / vizvaM paMcAstikAyavratasamitividaH saptatatvAni dharmaH / siddhe mArgasvarUpaM vidhijanitaphalaM jIvaSadakAyalezyA / patAnyaH zraddhadAti jinavacanarato muktigAmI sabhavyaH // kevalajJAnaprApti jhAlyAnaMtara mAgIla prakaraNAMta sAMgitalelyA jinazAsanAcA pracAra karaNyAsAThI mahAvIrasvAmI vidArAvara nighAle. saMsAraparibhramaNakAraka aSTakamIcA uccheda tyAMnI kelA hotA. kevalajJAnAmuLe lokAlokAMce pUrNasvarUpa te oLakhIta hote. ApaNAlA jo anubhava AlA toca itara bhavya jIvAMnAhi yAvA mhaNUna tasA upadeza deNyAsAThIca te parama kAruNyabhAvAneM AtAM vihAra karIta hote. gelI bArA varSe jo saMcAra tyAMnI kelA to svAtmonnatIsAThI hoya. AtAM mokSapAtI hoIparyaMta tyAMnI jo vihAra kelA to paropakArAsAThI hoya. mAgIla vihArApramANeca yA vihArAMtahi te cAturmAsAMta eke ThikANIM vAstavya karIta. pUrva vihArAMta tyAMnA tapazcaya karAvayAcI asalyAmuLe aneka upasarga sahana karAve lAgale hote; paNa kevalavAnaprAptI jhAlI tevhAM tyAnIM sarva karmAcA kSaya kelelA asalyAmuLe mukhaduHkhAtmaka phaleM bhogaNe AtAM tyAMnA Avazyaka navhate. AtAM tyAMnA avyAbAdha sukhAMta nirvikArapaNe rAhUnaca Ayukarma saMpavA - vayAce hote. harivaMzapurANAMta jinasenAcAryAMnI lihilyApramANeM kAzI, kauzala, kosala, kusaMdhya, avaSTa, sAlva, trigarta, paMcAla, bhadrakAra, pATaccara, maukamatsya, kanIya, vRkArya, sUrasena, kaliMga, kurujAMgala, kaikeya, atreya, kAMboja, vAlhIka, yavanavRti, siMdhu, gAMdhAra, sauvIra, sUra, bhIru, dazerUka, vADhavAna, bhAradvAja, kvAthatoya, jArga, kANe, pracchAla, vagaire aneka dezAMta vihAra karUna mahAvIra - svAmIMnI dharmapracAra kelA. yApramANe vihAra karIta asatAM te azA ekA ThikANI gele kIM, jetheM bareca brAhmaNa yajJasamAraMbhAsAThI jamale hote. tetheM iMdrAneM agrabhAgI dilelA zloka ( 81 ) 6
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra vidyAdhyayanAMtaca rata asata. te samrATa zreNikAbarobara mahAvIratIrthakarAMcyA samavasaraNAMta gele hote. tevhAMca tyAMnA vairAgya utpanna jhAle. te gAdIce vArasa yuvarAja asalyAmuLe tyAce he vaLaNa koNAlAhi AvaDenA. tevhAM tyAMnI munidakSiAca gheUna TAkalI. barIca varSe tapazcaryA karUna zevaTI tyAMnI mokSaprAptI karUna ghetalI. zroNikAce dusare putra bAriNa hehi munI jhAle. tAruNyAvasthetaca tyAMnA vairAgya prApta jhAle. tyAce darzana ca cAritra phAraca ucca darjAce hote. kumAravAriSeNa he rAjavADA soDUna roja jaMgalAMta jAUna sAmAyika karIta asata. ekadAM proSadhopavAsa gheUna te jaMgalAMta rAtrI sAmAyika karIta basale hote. rAjagRhItIla vidyut nAMvAcA eka gRhastha dattazeTacyA gharAMtUna eka ratnahAra coruna bhANUna vezyecyA gharI gheUna cAlalA hotA; te kotavAlAne pAhUna vidyutacA pATalAga kelA. vidyuta gAvAbAhera paLata suTalA. vATeta dhyAnasta basalelA isama pAhUna tyAce aMgAvara to hAra TAkUna vidyuta puDhe paLUna gelA. rAjadUta pAThalAga karIta yetaca hote. tyAMnI hAra gheUna dhyAnastha basalelA isama pAhilA va toca cora mhaNUna tyAlA pakaDUna nele. yA ghora aparAdhAbaddala tyA isamAlA phAzIcI zikSA dyAvI, asA hukUma suTalA. tyApramANe vAriSeNa rAjaputrAlAca phAMsAkaDe neNyAMta Ale; paNa vAriSeNane kAhI pratikAra kelA nAhI. tyAcyAvara ugAralelI talavAra puSpahAra jhAlI. tevhAM cAMDALAlA vicAra paDalA va adhika caukazI jhAlI. phAMsAvara deNyAsa kADhalelA isama vAriSeNa rAjaputra Ahe ase pAhUna sarvAnA acaMbA vATalA va bhItihi utpanna jhAlI. paNa vAripeNAnI koNAlAhi zAsana kele nAhI, ulaTa ApaNaca munidIkSA gheUna rAjagRhanagarI soDUna cAlate jhAle. mahAvIratIrthakarAMce samavasaraNAMta vAriSaNa munIhi gele hote. itarAMnA mokSamArgAvara ANaNyAMta te phAra cANAkSa hote va svataHhi mokSAlA gele. rAjagRhanagarIcyA yA rAjyagharANyAMtIla saMtati ekApekSA eka cAritravAna jicyAmuLe nighAlI tyA cehaTanece mAhera tara jainadharmAnuyAyI phAra pUrvIpAsUna hote. ceTaka rAjAcyA gharANyAMrtAla saMtatIhi dharmAddhArakaca nighAlI. tIrthakaramAtA trizalAdevI hi ceTakarAjAcIca putrI. tyAcI sarvAta lahAna mulagI caMdanAhi arjikAMcI nAyikA mhaNUna jainazAstrAMta prakhyAta Ahe. ekadA tI bagi (86)
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAdaza gaNavara va kSAtra ziSyagaNa. cAMta kheLata asato ticyA sauMdaryAvara mohita hoUna ekA vidyAdharAne tilA vimAnAMtUna nelI. paNa puDhe vidyAdharIcyA bhayAmuLe tyAneM caMdanelA vATeMtaca jaMga: lAMta soDUna dilI. tethe ekA bhillAneM tilA gheUna kauzAMbI nagarItIla zeTha vRSabhasenAlA vikUna TAkalI. zeThANI subhadrelA ticeM rUpalAvaNya pAhUna asUyA utpanna jhAlI va tineM tilA taLagharAMta koMDUna ThevilI. paNa caMdanabAlecyA puNyodayAmuLe mahAvIrasvAmI sahA mahinyAMcyA upavAsAce pAraNe karaNyAsAThI kauzAM bIlA Ale asatAM ApalyA abhigrahAnusAra tyAMnI caMdanabAlekaDUna AhAra ghetalA. tyAmuLe tice nAMva gAMvabhara jhAleM. tilA rAjavADyAMta neNyAMta AleM. ceTakAcI eka mulagI kauzAMbIcyA rAjAlA dilI hotI. tineM ApalyA laghubhaginIlA tAtkALa oLakhale. mRgAvatI rANIjavaLa kAMhIM divasa rAhUna naMtara caMdanavAle ArthikecI dIkSA ghetalI va to mahAvIra tIrthakarAMcyA samavasaraNAMta yeUna dAkhala jhAlI. rAjapurInagarIta satyezvara nAMvAcA rAjA rAjya karIta hotA. to itakA viSayAsakta hotA kI sarva rAjyakArabhAra kASTAMgAra maMtryAvara sopavUna to vijayA rANIzI nehamI ramamANa hota ase. rANIlA eka duSTa svapna paDaleM. tyAvarUna ApalA khUna hoNAra ase tilA kaLUna Ale. tevhAM satyaMvara rAjAneM eka vimAna tayAra karUna teM rANIlA cAlaviNyAsa zikavile jerNekarUna Apati AlI asatAM AkAzAMta uDUna jAtA yeIla. kASTAMgArAlA puDheM duSTabuddhi sucalI va rAjAlA mArUna ApaNaca rAjyopabhoga bhogaNyAce tyAne TharavileM. mhaNUna sarva sainya tyAneM satyaMvara rAjAviruddha pAThavileM. satyaMdharAne vijayArANIlA vimAnAMta basavUna pAThavUna dilI va ApaNa laDhatA laDhatAM marUna gelA. teM vimAna smazAnAMta yeUna utaraleM. tethe gaMdhotkaTazeTa ApalyA putrAcI uttarakriyA karaNyAsa AlA hotA. vimAnAMta vijayArANI prasUta jhAlI hotI. tineM to putra smazanAMta ThevalA va phirUna vimAnAMtUna uDUna gelI va puDhe tapastryAMcyA AzramAMta rAhilI. ikaDe smazAnAMta paDaleleM tAnheM mUla pAhUna gaMdhotkaTa roTane neUna te ApalyA patnIsa dile. tineM tyA tAnhulyAlA putravat premAne vADhavile. tyAce nAMva jIvaMdhara ThevaNyAMta AleM hoteM. ApalyA bAlalIlAMnIM jIvaMdharAneM zeTha va zeThaNIlA puSkaLaseM ramavileM. puDheM yuvAvasthA prApta jhAlyAnaMtara puSkaLa vidyAdhyayanahi keleM. gAMdhAra dezAcI rAjakanyA gaMdharvadattA icyAzIM jIvaMdharAveM lagnahi jhAleM. jIvaMdhara (87)
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra vaizyakumAra mAnalA gelA asUna vINAvAdanAcA svayaMvarAMtIla paNa jiMkalyAmuLeMca tyAlA kSAtrakanyeneM varaleM hoteM. rAjapurIta suramaMjarI va guNamAlA azA dona kSAtrakumArI hotyA. tyAMnA hattIcyA tAvarDItUna soDavUna jIvadAna dilyAmuLe mAtApityAMnI tyA doghI jIvaMdharalA arpaNa kelyA. paNa hA hattI hotA kASTAgArAcA. tyAneM hattIlA jakhama karaNAr2yAce zIra toDaNyAcA hukUma kelA. tyApramANeM jIvaMvarAlA vadhastaMbhAkaDe neNyAMtahi Ale. paNa yakSAcyA sAhAyyAneM jIvaMdhara jivaMta rAhilA va caMdrodaya parvatAvara gelA. caMdrAbhA nagarIcA rAjA dhanapati yAneM ApalI putrI padmA jIvaMvarAlA dilI. kAraNa tyAne tilA cAvalelyA sApAce viSa utarUna jIvadAna dileM hoteM. tethUna jIvaMdhara kSemapurI nagarIlA gele va jyotiSa barobara juLalyAmuLe tethIla rAjAne ApalI putrI kSemazrI jIvadharAlA dilI. tethUna jIvaMdhara he mAbhA nagarIlA gele. tethIla rAjaputrAMnA tyAneM dhanurvidyA zikavilyAmuLe rAjA dRdRmitrAne ApalI kanyA kanakamAlA jIvadharAlA dilI. yetheM gaMdhotkaTa zeTace putra naMdADhya va padmAsya tyAlA bheTale. tethUna jIvaMdhara parata rAjapurIlA Ale. sAgaradatta zeThaneM ApalI mulagI vimalA tyAMnA dilI. dharaNItilakA nagarIcyA rAjAne lAvalelyA svayaMvarAMta caMdrakayaMtrAceM tIna varAha chedUna jIvaMvarAne lakSmaNA rAjakanyezI vivAha kelA. zevaTI kASTAMgArAcA khUna karUna jIvaMdharAne vaDilopArjita rAjyadi parata miLavileM. vijayArANIlA tApasAzramAMtUna ANaNyAMta Ale. paNa tineM kAMhIM divasAMnaMtara Arthi kecI dIkSA ghetalI. jIvaMdharahi ekadAM ApalyA ATha rANyAMzI krIDA karIta asatAM vairAgya utpanna hoUna satyaMdharAvara rAjyakArabhAra sopavUna mahAvIra tIrthakarAMcyA samavasaraNati Ale va dIkSA gheUna mahAna tapa keleM. ANi zevaTIM tyAMnI mokSahi prApta karUna ghetalA. ((.88 )
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIra va mahAtmA buddha. prakaraNa dahAve. bhagavAna mahAvIra va mahAtmA buddha. - ::bauddhadharmAce pravartaka ma. gautamabuddha he bhagavAna mahAvIra tIrthakarAMce samakAlIna hota. tyAMcA kALa i. sa. pU. 623 te. i. sa. pU. 543 asA ekamatAne AtAM TharalA Ahe. bhagavAna mahAvIrAMcA kAla junyA matApramANe i. sa. pU. 599 te i. sa. pa. 527 va AmhI mAgIla ekA prakaraNAMta AdhArapUrvaka siddha kelyApramANe i. sa. pU. 617 te i. sa. pU. 545 Tharato. koNatAhi kAla dharalA tarI ma. buddha bhagavAna mahAvIrAMce samakAlInaca TharatAta. tevhAM bhagavAna mahAvIra va ma. vuddha yA doghAMcA sarva dRSTIne tulanAtmaka vicAra karaNe avazya Ahe. yA bAbatIMta gairasamaja itakA mAjalelA hotA kI, pAzcimAtya saMzodhaka donhI vibhUtIMnA ekaca samajU lAgale hote; paNa vaidika graMthAMtUna donhI vyaktIMcA va tyAMcyA upadezAcA svataMtra ullekha asalelA pAhUna pAzcAtya vidvAna yA dona vibhUti bhinna Aheta ase mAnUM lAgale. paNa jainadharma bauddhadharmAtUna nighAlA ase viparIta mata pratipAdUM lAgale. paurvAtya vidvAna vaidikadharmItUnaca bauddha va jaina dharma phuTUna nighAle asehi mAnatAta. jainadharmAce prAcInatva AmhI prAraMrbhAcyA prakaraNAMta siddha keleca Ahe. AtAM jainadharmAcA pariNAma bauddhadharmAvara kitapata jhAlA Ahe teM yA prakaraNAMta dona vibhUtIMcI tulanA karatAMnA pAhUM. buddhApUrvI jainadharma hotA yAbaddala vAdaca nAhI; paNa buddhAce gharANe jainadharmI hote ase AtAM siddha jhAle Ahe. lalitavistAra nAMvAcyA bauddhagraMthAMta buddhAcyA gaLayAMta bAlapaNI zrIvatsa, svastika va naMdyAvarta hI cinheM va vardhamAna he nAMva aDakavile hote ase lihile Ahe. pahilI tIna cinheM anukrameM zItalanAtha, supArzvanAtha va arhanAtha yA tIrthakarAMcI lakSaNe Aheta. covIsAve tIrthakara majUna janmAvayAce asalyAmuLe tyAMce lAMchana gaLyAMta na bAMdhatAM zubhanAmaca gaLyAMta bAMdhale asale pAhije he ughaDa Ahe. zivAya svataH buddhAMnIhi mhaTale Ahe kI mI covIsa buddha pAhile Aheta. buddhApUrvI bauddhadharmaca nasalyAmuLe varIlapramANe tyAMnI rthikarAnAMca uddezana mhaTale asale pAhije he ughaDa Ahe. tIrthakara hoNyAsa pUrvajanmAMtUna jyA SoDaza bhAvanA vhAvyA lAgatAta tyA mArgAla ekA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. mahAvIracaritra prakaraNAMta dilyAca Aheta. buddha hoNyAsahi pUrvajanmAMtUna tIna pArimitA pUrNa karAvyA lAgatAta aseM bauddhagraMthAMtUna mhaTalele Ahe. mukhya pArimitA dahAca asUna tyAMce pratyekI tIna bheda Aheta. sAdhAraNa, upa va paramArtha ase te tIna bheda hota. pahilI dAnapArimitA. bhautika vastUMce, dAna, dehAvayavadAna va prANadAna azI tIna prakAracI dAne kelI asatAM dAnapArimitA hote. zIlavatAMce pAlana kelyAne zIla pArimitA hote. viraktAvasthecA abhyAsa kelyAne naisakarmapArimitA hote. buddhIcA vikAsa kelyAne prajJApArimitA hote. pauruSa pragaTa kelyAne varyipArimitA hote. utkRSTa prakAracI sahanazIlatA dAkhavilyAne jhAMtipArimitA prApta hote. satyavrata pALalyAne sattapArimitA, AhiMsA kiMvA dayAvrata pALalyAne maitrI pArimitA; dRr3ha saMkalpa taDIsa nelyAne adiSThAna pArimitA va zatrumilAMce ThAyIM samabhAva rAkhalyAne upekSApArimitA prApta hote. yA pArimitA prApta karUna gheNyAsAThI buddhAcyA jIvAlA pUrvI aneka janma ghyAve lAgale hote va devagatIta tyAMnI phAraca thoDe janma ghetale aseM bauddha graMthAMta varNana Ahe. paNa rAjA zuddhodanAce poTI buddhAcA jIva devalokAMtUnaca AlA hotA. yAvarUna pUrvabhava va tyAmadhIla tayArI yA dohoMce bAbatIta janazAstrAzI bauddhazAstrAcI kalpanA barIca juLate ase disUna yete. tIrthakarAlA jase atizaya asatAta tase buddhAlAhi vizeSa guNa asatAtaM aseM bauddhazAstrAMta mAnalele Ahe. mAnuSabhava, puruSaliMga, mahApuNya, buddhopAsanA, viraktatA, dhyAnI, buddhapadAvara vizvAsa ANi buddha hoNyAcA nizcaya he ATha guNa buddha hoNAnyA jIvAlA avazya Aheta. janmApUrvI buddhAne paMca-mahAvilokana kele te aseM. zatAyuSI manuSya, uttamakSetra magadhadeza, jambudvIpa, kSatriyavarNa va mahAmAyecI vukSI he paMcamahAvilokana buddhAne devanagarIta kele. te tusita vimAnAMta saMtutusita nAmakadeva hote va tethe sattAvana koTI sATalAkha varSe AyuSya tyAne vyatIta kele aseM bauddha graMthAMtUna varNana Ahe. saMtutusita devAcyA jIvAneca zuddhodana rAjAcI rANI mahAmAyA hicyA poTI buddha mhaNUna janma ghetalA. zuddhodana rAjAcI rAjadhAnI kapilavastu hotI, va he zAkya gaNarAjya hote. buddhAne vaizAkha zu. 2 lA janma ghetalA. bAlakAcA janma jhAlyAbarobara mahAmAyeneM prANa soDalA. jyotiSa vagaire pAhilyAvara mulagA saMnyAsI hoIla, aseM disUna Ale, tevhA zuddhodana rAjA phAra khima jhAlA. mulAlA vairAgya
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIra va mahAtmA buddha. utpanna hoNyAcA prasaMga yeU naye mhaNUna tyAneM sarva sukhasAdhanasaMpanna asA khAsa mahAla tayAra karUna tyAMta siddhArthAlA ThevaleM. itara taruNa rAjakumArAMbarobara te aneka tar2hecI krIDA karIta. ekadAM buddha ApalA culatabhAU devadatta yAcyAsaha dhanurvidyA zikata asatAM, eka bANa eka pakSyAlA lAgalA va to taDaphaData jhADAvarUna khAlIM paDalA. te dRzya pAhUna buddhAceM hRdaya atizaya kaLavaLale. puDhe zuddhodana rAjAne lavakaraca putrAcA vivAha karUna TAkalA. azA hetUneM kIM, to mAyApAzAMta itaka guraphaTalA jAvA kI tyAlA saMnyAsa gheNyAcI buddhIca hoU naye. yazodA nAMvAcyA rAjakumArIpAsUna buddhAlA rahula nAMvAcA. mulagAhi jhAlA; paNa ekadAM pUrvasmaraNa hoUna buddha mahAla soDUna vanAMta nighUna gele. ekadAM te saddala karaNyAsa rathAMta basUna gele asatAM, eka zetakarI kaDaka unhAMta zetAMta rAvatAMnA tyAMnA disalA. poTAsAThI va dehapAlanAsAThI itake kaSTa karAve lAgatAta hI goSTa buddhAlA asahya jhAlI. puDhe eka rogI tyAMnA disalA. tyAce kaSTa pAhUnahi yuddhAce mana kaLavaLale. naMtara eka agadI mhAtArA manuSya tyAMcyA najaresa paDalA. karmadharmasaMyogAnaM tyAca veLI eka pretayAtrAhi tyAMcyA javaLUna gelI. yApramANe hI cAra pAhUna buddhAce manAMta khaLabaLa uDAlI. ApaNAlAhi yA sthitItUna jAve lAgaNAra Ahe yAcI tyAlA kalpanA AlI va azI duHsthiti punhA na yeIla asA prayatna karaNyAcA yuddhAne nizcaya kelA. gharI parata AlyAvara tyAne saMsAra soDUna vanAMta jANyAcA nizcaya kelA. paNa vaDIla va patnIlA hI goSTa kaLUna upayogI nAhIM heM jANUna madhyarAtrI jANyAcA buddhAneM, nizcaya kelA. madhyarAtrI mulagA va patnI gADha nidrAvaza jhAlelI pAhUna, doghAMceM subana gheUna lavakara jaMgala gAThatA yAve mhaNUna ratha mAgavilA va tyAta basUna to jaMgalAcyA mArgAneM cAlalA. pahATa hoItoparyaMta ratha jorAne hAkaNyAMta AlA va dATa jaMgalAMta pohocalyAvara buddhAne sArathyAlA ratha parata gheUna jANyAsa sAMgi taleM. sArathyAlA tyAce Azcarya vATale. rAjAlA va choTyA rANIlA jAUna kAya sAMgU mhaNUna to vicArU lAgalA. paNa ratha gheUna parata mahAlAkaDe jANyAcI tulA mAjhI AjJA Ahe yApalIkaDe buddha kAMhIMca sAMgenA. tevhAM nirupAyAneM sArathI ratha gheUna parata gelA. yazodA rANIneM va zuddhodana rAjAneM phAra zoka kelA.. barIca vaneM dhuMDALalI; paNa tyAlA buddhAcA kAMhIM zodha lAgalA nAhIM. janma, kaSTa, roga, jarA va maraNa yA duHkhAMtUna kAyamace suTaNyAcA mArga zodhUna ( 91 )
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ mahAvIracaritra kADhaNyAsAThI ma. buddha jaMgalAMta gele hote. asA mArga sAMgaNArA koNI bheTalyAsa tyAcI sevA karIta ApaNa rAhUM va to sAMgela tI khaDatara tapazcaryA karUna ApaNa to mArga prApta karUna gheU azI ma. buddhAlA umeda hotI. kharokhara zuddhodana rAjAne jara bhalateca niyaMtraNa buddhAvara ghAtale nasate tara jyA jainadharmAta tyAMcA janma jhAlA tyAca dharmAce sAdhu yogya veLI tyAMnA bheTale asate va yogya mArga tyAMnA miLAlA asatA; paNa tase hoNyAitake tyAMce puNyakarma balavattara navhate aseMca mhaNAve lAgate va mhaNUnaca te bheTela tyA sAdhUcyA nAdI lAgata gele va zevaTI jainasAdhu bheTalA tarI tyAne sAMgitalelyA mArgAvara tyAMcI zraddhA zevaTaparyaMta TikalI nAhI va to mArga ardhavaTaca soDUna svakapolakalpita mArgAne te gele va jI kAhI prApti jhAlI tyAvaraca saMtoSa mAnUna toca madhyama mArga mhaNUna upadezAvayAsa phirUna ma. buddha lokavastIta bhAle. aso. pUrvakarma jaseM hote tase jhAle. rathAMtana jaMgalAMta utaralyAvara hote te kapaDe tyAMnI pheMkUna dile va mArga dAkhaviNAr2yA sAdhUcyA zodhAMta nighAle. 'eka sAMkhyamatAcyA sAdhu javaLapAsa rahAta Ahe ase tyAMnA kaLalyAvara te tyAcyAjavaLa gele. yA ArAdakAlama sAdhaneM ApalA mArga buddhAlA sAMgitalA, paNa ArAdane je kAhI sAMgitale Ahe tyAne malA havA asalelA mArga miLUna mAjhyA manAcI zAMti hoIla ase malA vATata nAhI ase mhaNUna ma0 buddha tethUna nighAle. puDhe te udrarAma nAMvAcyA ekA RSIcyA tapovanAMta gele; paNa tethehi tyAMce samAdhAna jhAle nAhI. sarva tapovane thuDUna aneka matAMcyA sAdhUcA tyAMnI samAgama kelA, paNa tyAMcyA manAce samAdhAna jhAle nAhI. hiMDatAM hiMDatAM te gayejavaLacyA 'kyAcI' nAmaka tApasavanAMta Ale. tethe tyAMnA pAca nigraMthi sAdhu disale. tyAMce mhaNaNe buddhAnAM pramANa vATale va tyAMnI sAMgitalelI sAdhanA te karUM lAgale. sAdhanA karUM lAgalyAvara thoDA anubhavahi tyAMnA AlA. tevhAM tyA palAzagrAma kiMvA vanagrAma nAMvAcyA tApasavanAMta rAhUna sAdhanA purI karaNyAcA tyAMnI nizcaya kelA. jyA munijavaLa tyAMnI dIkSA ghetalI tyAce nAMva pihitAzrava. phala jyApramANe acita hoU zakate taseM mAMsahi hoU zakateM va kaSAyavastra asale tarI digaMbaratvAsa bAdha yeta nAhI asA matabheda jhAlyAmuLe pArzvanAtha tIrthakarAMcyA paraMparetIla saMghAtUna pihitAzrava phuTUna nighAle hote. kezaloca, dhyAna, upavAsa vagaire itara sarva kriyA te pALIta asata. ma0 buddhAMnI (92)
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra kAMhIMca navala nAhI. eka ThikANI khudda buddhAneMca mhaTale Ahe kI, 'duHkha vAITa Ahe, va tyApAsUna dUra rAhile pAhije. atirekAMta duHkha Ahe. tapazcaraNa hA eka prakAracA Ataraka Ahe va duHkhakAraka Ahe. tapazcaraNAce kaSTa sahana karUna kAMhI pratyakSa lAbhahi hota nAhI. mhaNUna to nirarthaka Ahe' cArvAka aihika mukhAsAThI aihika bhogopabhoga bhogaNyAcAca mArga sAMgata hote va ma. buddha tyAca hetUne paNa mArga mAtra dusarA mhaNaje saMyamAdikAcA sAMgata hote evaDhAca pharaka; paNa cArvAkApramANeca yA janmAnaMtaracyA jIvanAbaddala ma. buddhAMnI ziSyAMpuDhe tarI carcA kelelI nAhI; maga te svataH tyAbaddala kAhIhi samajalele asota. yA jIvanottara sthitIbaddala tyAMnI kAhI sAdhane sAMgitalelI nAhI va svataHhi madhyeca soDUna dilI. mhaNUna te kevalajJAnI navhate he ughaDa Ahe. ucca paramArthAcyA dRSTIne tyAMcyA upadezAsa vizeSa kiMmata nasUna laukika paNa zuddha sukhAcyA dRSTIne mahatva Ahe; ulaTa bhagavAna mahAvIrAMcyA upadezAsa mukhyataH yA jIvanottara jIvanAcyAca dRSTIne mahattva Ahe. ihalokIce khare mukha tyAMta aMgabhUta asU zakela; paNa mukhya vicAra zAzvata sukhAcAca Ahe. khudda ma. buddhAnAMhi mahAvIra tIrthakarAcyA mAhAtmyAcI kalpanA pUrNapaNe hotI ase tyAMnI veLoveLI kADhalelyA udgArAvarUna disate. khareM sarvajJa kitI Aheta mhaNUna ekAne tyAMnA vicArale asatAM, saMsArI lokAMcyA kalpaneMtahi na yeNArI tI goSTa Ahe ase tyAMnI uttara dile. majjhimanIkAya, aMgutaranikAya, nyAyabindu vagaire aneka bauddhagraMthAMtUna bhagavAna mahAvIrAMcyA sarvajJatecI stuti karaNyAMta AlI Ahe. majjhimanikAyAMta eka vacana khAlIlapramANe Ahe. 'bhikhUno, ase kAhI saMnyAsI Aheta kI, je mhaNatAta prANI jeM sukhaduHkha bhogatAta kiMvA samabhAva rAkhU zakatAta to tyAMcyA pUrvakarmApramANe hoya. nigraMtha mhaNatAta kI, Amace guru nAtaputra sarvajJa Aheta. ApalyA vizeSajJAnAne tyAMnI asA upadeza kelA Ahe kI, ugra tapazcaryA karUna tumhI pUrvakarmAcA kSaya karA va navIM vAITa karme karUM nakA mhaNaje sarva duHkhAcA nAza hoIla. bhikSaMno, mI yA vicArAzI sahamata Ahe tathApi tyAMnI tapazcaryecA niSedha kelA Ahe. yAce kAraNa jyAMnA ucca dhyeya nAhI va tapazcaryece kaSTa sahana hoNAra nAhIta azA jIvAMnA nirarthaka hoNAr2yA trAsAcI tyAMnA kIva AlI heca hoya. bhagavAn mahAvIrAMnI bArA varSe tapazcaryA karUna kevalajJAna prApta jhAlyAvara (96)
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIra va mahAtmA buddha. dharmopadezAsa vayAcyA 43 vyA varSI suravAta kelI. ma.buddhAMnI sahA varSe tapazcaryAkarUna vayAcyA 35 vyA varSI dharmopadezAsa prAraMbha kelA. bodhivRkSAkhAlI jJAna * jhAlyAnaMtara te prathama kAzIsa Ale he vara sAMgitaleca Ahe. naMtara kramAne te uruvelA, gayAsIsa, rAjagRha, kapilavastu, zrAvastI, phirUna rAjagRha, naMtara zrAvastI, phirUna rAjagRha, punhAM kAzI, bhaddiya, punhAM rAjagRha, punhAM kAzI, andhaviMdu, punhA rAjagRha, pATaligrAma, koTigrAma, nAtikA, Apana, kustInArA, AtUma, punhA zrAvastI, phirUna rAjagRha, dakSiNAgirI, vaizAlI, punhAM kAzI, 5nhAM zra vastI, caMbA, kozAMbI, pArileTyaka, punhAM zrAvastI, bAlakAloMkaggAMva, belu va kubhAnArA vagaire gAMvI gele hote. AsapAsa vikSu pAThavUna tyAMnI matapracAra kelA hotA. kAlAnusAra navyA goSTI tyAnA jyA vATalyA tyA te bhikSadvArA prasRta karIta. tyAMcA dharmamArga aSTAgamArga mhaNUna prasiddha Ahe. satyadRSTi, satyaupadeza, satyavArtA, satyaAcaraNa, satya jIvana, satya ekAgratA, satya prayAsa va satya dhyAna he te ATha mArga hota. pahilA mArga samyakdarzanAzI juLatA Ahe. paNa dohoMcyA dRSTibiMdUta mahatvAcA pharaka Aheca. puDhIla tIna mana, vacana kAyece tIna samyak yoga mhaNatA yetIla. pAMcavA mArga samyakcAritrAcA eka bhAga hoya. sAhavA mArga dharmadhyAnAsArakhA Ahe. sAtavA zuddha pariNAmAbaddalacA Ahe va ATavA mArga zukladhyAnAzI thoDA juLela, yA aSTAMga mArgAcA upadeza bhi va bhikSurNAsAThI Ahe; gRhasthAsAThI hA navhe. paNa yAtIla bahuteka jaina zrAvakAMsAThIca jaina graMthAMtUna sAMgitalelA Ahe. bauddhazAstrAMtUna ATha sAla sAgitale Aheta. te janI bArA zIlavatAMzI baraMca juLatAta. ahiMsA amne, pApatyAma kiMvA brahmacarya, satya, mAdaka vastaMcA tyAga, rAtrI bhojana va aniyamita bhojanatyAga, nartana, gAyana vagare bilAsAMcA tyAga va bhUmiH yyA haiN| ATha vrate hota dIghanikAya nAMvAcyA bauddhagraMthAta pahilyA cAra zIlAcI pANAtipAta, adinAdAna, abrahmacarya, musAvAdatyAga, azIca nAMve dilI Aheta. cAtuH sAMta vihAra baMda ThevaNyAcI paddhata jainamunIvarUnaca ghetalI Ahe. Asrava, saMvara, hehi zabda bauddha graMthAMta Aheta. yAvarUna jainata vajJAnAcA bauddhAvara kitI rigAma jhAlA Ahe te spaSTa disUna yete. paNa duHkhAcI goSTa evaDhIca kI,sarva ra unI vikRta kiMvA viparati karUna TAkale Ahe. ati bhogopabhoga bhogU naye va tazvaraNa karUM naye hA madhyama mArga jyAMnI jANalA te bauddhAkaDUna hata mAla jAta. (97)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra yAca janmAMta jo sukha bhogato to ata. aSTAMgamArga jyAne pUrNapaNe AcarilA tyAlA AryajJAna prApta hoUna nirvANaprApti hote aseM buddhAne mhaTale Ahe. ekaMdarIta bhagavAn mahAvIrAMcA AtmaprAtIcA mArga va ma0 buddhAcA mukhaprAptIcA mArga yA dohoMmadhye mahadaMtara Ahe. bauddhAMcyA dharmagraMthAcI racanA pAlI bhASeta AjapAsUna sumAre bAvIsaze varSApUrvIca jhAlI. yA graMthAMce tIna vibhAga Aheta. vinayapiTaka, suttapiTaka va abhidhammapiTaka. pahilyA piTakAMta bhikSaMcyA AcAraniyamAMce varNana Ahe. dusar2yAMta ma0 buddhAce upadeza va tisar2yAMta bauddha tatvajJAna Ahe. DaoN. vimalacaraNa laoN. em. e. bI. el. eph. Ara. es. he jaina va bauddha azA donhI dharmAcyA vAGmayAMta pAraMgata Aheta. tyAMnI donhI vAGamayAMta ADhaLaNAr2yA kAMhIM pAribhASika zabdAMcI cAMgalI tulanA kelI Ahe. karma hA zabda bauddha-vAGmayAMtahi sAMpaDato; paNa jainazAstrAMta tyAce jitakeM sUkSma vivaraNa Ahe titakeM bauddhagraMthAtUna nAhI. karma pugalANu Aheta azI zAstrIya mImAMsA jainAzivAya itara koNatyAhi tattvajJAnAne kelelI nAhI. bauddhazAstrAMta jIva va ajIva yA zabdAMce jivaMta va nirjIva ase sAmAnya artha ghetale Aheta; paNa jainatattvajJAnAMta Atmatatva va jaDatatva yA arthI te vAparalele Aheta. kAmuLe yA dona tatvAMcA saMyoga jhAlyAvara jI vastu banate tilA jivaMta mhaNatA yeIla; paNa jainazAstrAMtIla hA sUkSma bheda lakSAta na ghetAMca bauddhazAstrakArAMnI te zabda vAparalele Aheta. Asrava yA zabdAce bAbatItahi bauddhAMnI asAca ghoTALA kelA Ahe. karma mhaNaje vaiSayika mukha, bhAva mhaNaje janma, ditthi mhaNaje khoTA vizvAsa va avinA mhaNaje avidyA yA cArImuLe jI pAtakeM hotAta tyAlA bauddha graMthAMtUna Alava mhaTalele Ahe. arthAt bauddhazAstrApramANe Asrava mhaNaje pApaca hoya. paNa jaina zAstrApramANe puNya stravasuddhA Ahe. zubhAzubha karmA dvAra mhaNaje Asrava. kAyAvAcAmaneMkarUna jI barI vAITa kameM ghaDatAta tI sarvaca Asrava. saMvara zabdAcA artha bauddha zAstrakArAMnI saMyama mhaNUnaca kelA Ahe. paNa jainazAstrApramANe tyA zabdAcA artha toca asalA tarI sUkSma mhaNaje 'AlavanirodhalakSaNaH saMvaraH ' asA Ahe. ulaTa baMdha yA zabdAcA artha bauddhAMnI saMyojana kiMvA saMyama mhaNUna kelA Ahe to agadIca vicitra Ahe. jainazrAvaka hA gRhasthahi asU zakato; paNa bauddhazrAvaka hA bhikSaca asalA pAhije. (98)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIra va mahAtmA buddha. duHkhasamudAya, duHkhanirodha va duHkhanirodhagAminipatipadA yA catuSTayAce jJAna nasaNe mhaNaje bauddhazAstrota ajJAna mAnale Ahe. dharmAstikAya jainazAstrAMzivAya anyatra' koNatyAhi zAstrAMta nAhI. yAcI kalpanA bauddhAMcyA paTikkasamuppAda yAsaMbaMdhIcyA kalpanezI juLaNArI Ahe. nirvANa va AkAzadhAtu yAzivAya itara sarva bauddhazAstra azAzvata mAnate. narakAcyA kalpanA jaina va bauddha zAstrAMta sArakhyAca Aheta. saMkhyA va nAMveM mAtra nirALI Aheta. buddha va tIrthakarAMcI saMkhyAhi samAna Ahe. narakApramANeca svargalokAMcIhi kalpanA bauddha va jainAMcI samAna Ahe. arthAt svarganaraka bauddha mAnIta nAhIta mhaNUna tyAMnA nAstika mhaNaNyAMta yete ase je mhaNatAta te cukIce Ahe. AtmyAce bhAvI astitva te vicArAMta gheta nAhIta mhaNUna nAstika gagale jAtAta. zrAvakAlA kAhI dhaMde niSiddha Aheta tase bauddha bhikSaMcyA anuyAyAMnAhi prANyAMcI vikrI, zastravyApAra, matsyavikraya, mAMsavikraya va madirAvikraya he pAMca dhaMde niSiddha Aheta. yAlA panakavANijya mhaTale Ahe. sukhAcA mArga zodhUna kADhaNyAsAThI gelyAvara dIkSA gheNyApAsUna te parinivvANAparyaMta ma0 buddhAvara jaina tatvajJAnAcI chApa paData gelyAmuLe bauddhazAstrAMta jainasiddhAnta bareca ADhaLatAta; paNa tyAMce pUrNapaNe Akalana na keleM gelyAmuLe te viparyasta svarUpAMta ADhaLatAta. naMtaracyA bauddhAcAryAnI tara jainazAstrAcI nakalaca kelI paNa tIhi viparyastaca jhAlI. aso. koNatyAhi dharmasAdhanAMcI yojanA bhakkama pAyAvara karAvayAcI asela tara mUlasiddhAntAce bAbatIta asaMdigdhapaNA TeUna cAlaNAra nAhI. ma. buddhAcI hIca cUka jhAlI. AtmA mhaNaje kAya ? he vizva kAya Ahe ? puDhe nirNaya kasA hoIla ? cAlU janmAMtIla khareM ugna egar3he jarI dhyeya mAnale tarI sukhAcI va tyAcyA mArgAcI kalpanA yeNyAsa mUlabhUta siddhAntAMce jJAna hoNe agadardI Avazyaka Ahe. ma. buddhAlA te kAhI aMzI jhAle hote va mhaNunaca te kAhI aMzI kA hoInA; paNa khacyA sukhAcA mArga upadezaM zakale. paNa tAtvika jJAna titakeM khola nasalyAmuLe tyA vAdavivAdAta ApaNa TikU zakaNAra nAhI ase ma. buddhAlA vATale asale pAhije; mhaNUnaca khAlIla praznAMce uttara ma. buddhAMnI dilele nAhI. (1) loka nitya Ahe kAya ? (2) loka anitya Ahe kAya ? (3) loka niyamita Ahe kAya ? (4) loka anaMta Ahe kAya ? (5) zarIra va AtmA ekaca kAya ? (6) zarIra va AtmA bhinna Aheta kAya?
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra (7) jyAne satya jANaleM to maraNAnaMtara jivaMta asato kAya ? ( 8 ) taseM nasela tara tyAce kAya hoteM ? ( 9 ) kiMvA jivaMta asato va nasatohi ? (10) kiMvA to jivaMta nasato va jivaMta asato aseMhi navhe ? yApramANe syAdvAda - zailIcI nakkala karUna prazna vicAraNyAMta Ale; paNa tyAvara ma. buddhAMce ekaca uttara kIM, he potthapAda, yA viSayAvara mI Apale mata pragaTa keleleM nAhIM. viSayasevana kAM adhika sevana karUM nakA ? tara duHkha hoteM mhaNUna. paNa duHkha kAM hota yAMce kAraNa dileM geleM nAhIM. viSayasecanAMta sukhahi Ahe va du:khahi Ahe; paNa duHkhavirahita sukhAcA mArga aMdhukapaNeca ma. buddhAMnI dAkhavilA Ahe. zivAya ase kA hote yAlA uttara nAhIca. nidAna bharatabhUmIta tarI tatvajJAnAce bUDha nasalele dharma TikaNe azakya Ahe va mhaNUnaca yetheM bauddhadharma nAmazeSa jhAlA. ma. buddhAnaMtaracyA bhikSunI hI truTi oLakhUna tatvajJAna racaleM; paNa ma. buddhAne ghAtalelyA pAyAvaraca teM racAveM lAgaleM. vaidika dharmAneM bhAratIya tatvajJAna puSkaLa AtmasAta karUna ghetale; paNa yajJasaMsthA, bahudevatApUjana vagare mULa pAyA kAMhIM soDalA nAhIM. taseca bauddhadharmAce bAbatIMtahi jhAle. va aseca hoNe svAbhAvika Ahe. mhaNUnaca mULa dharmasaMsthApakAce mahattva vizeSa mAnale jAte. prathama tIrthakara RSabhadevAnIMca bhAratIyatatvajJAnAcA pAyA asA suMdara ghAlUna dila kI to kAlavayI badalAvA lAgata nAhIM va paripUrNa Ahe. svacchaMdAneM jyAMnI to pAyA soDUna dusarIM mateM prasthApita kelIM tIM TikUM zakata nAhati; eka jainazAsana mAtra avyAbAdha va zuddha rAhile Ahe. jaina tattvajJAnAcI bAlajIva TiMgala karUM zakatIla; paNa tyAMta koNAlAhi doSa kADhatA yeNAra nAhIM. avaghaDa Ahe mhaNatAM yeIla; paNa dhyeyasAdhanAsa apureM aseM mhaNatA yeNAra nAhIM. 66 buddha va mahAvIra yA pustakAMta gujarAthavidyApiThAce rajisTAra zrI. mazrUvAlA khAlIlapramANe lihitAta, buddha va mahAvIra he AryAMcyA dona svabhAvAce dyotaka Aheta. eka pravRttipara svabhAva va dusarA nirRttipara svabhAva. yA janmAnaMtara kAya hoNAra Ahe yAcI phikIra na karatA cAlUM janmAMta jAstIta jAstI khareM sukha kase miLela yAcI ciMtA ma. buddhAMnI kelI. janmaca jara duHkhakAraka asela tara to AtAM jhAlAca Ahe. puDhe punhA janma asela tara tyA janmAMtIla surkhe yA janmati kelelyA sukRtyAvaraca avalaMbUna Aheta. mhaNUna yA janmIM puNya karaNe iha va paralokIM sukhakAraka Ahe. asA vicAra karUnaca yA janmAM ( 100 )
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIra va mahAtmA buddha. tIla duHkha nivAraNa vhAve mhaNUna ma. buddhAneM aSTAMga mArga sAMgitalA. mahAvIrAcI dRSTI nirALI Ahe. tyAcI dRSTI bhAvI gatIkaDe adhika hotI. tI sudhAraNyAsAThI yA janmI te vATela titake kaSTa sahana karaNyAsa tayAra hote va hoNyAsa sAMgata. sukha-duHkhAce kAraNa zodhU jAtAM, te ApaNa kelelyA karmAtaca sApaDateM mhaNUna pUrvajanmI ApaNa kAya keleM va kAya hoto ANi puDhIla janmI kAya hoU yAcA vicAra karAvA lAgato. pUrvajanmIM jazI karme ApaNa kelI tazI barIvAITa phaLe ApaNAMsa yA janmI miLata Aheta. ghalyALAMtIla laMbaka jasA ikaDUna tikaDe hAlata asato tasA hA jIva janma va maraNa yAmadhye yerajhArA ghAlIta asato. ghaDyALAlA cAvI nasela tara laMbaka hAlata nAhI. tyAcapramANe karmAcI cAvI dilelI nasela tara jIvAlA janma-maraNAce phere phirAve lAgaNAra nAhIta hA pherA sukhakAraka nAhI. kvacita sukha hote; paNa te kSaNabhaMgura asate. zivAya yA kSaNabhaMgura mukhAmuLe tyA phe-yAMnA adhika gatihi miLate. mhaNUna pariNAmataH he kSaNabhaMgura sukhahi duHkhakArakaca Ahe. kAhIhi karUna yA duHkhAMtUna suTale pAhije va tyAsAThI karmAcyA killIce phere kamI kele pAhijeta. mhaNUna he phere kamI karaNyAsAThI prayatna karaNyAkaDeca AryAcI adhika pravRtti Ahe. karmAcI dilelI killI kazI tarI soDaviNyAcA te prayatna karatAta. mahAvIrasvAmI yA prayatnAceca Adarza hota. tyAMnI karmakSayAsAThI khaDatara tapazcaraNa keleM : " jarmanItIla ekA paMDitAne mahAvIra va buddha yA nAMvAceca pustaka lihile Ahe va tyAMtahi tyAne varIla mata pragaTa kele Ahe. ma. buddhAcA mArga vistApramANe ihalokAMtIla pravRttisAdhaka Ahe va bhagavAna mahAvIrAcA mArga nivRttipara ataeva kAhI tarI pAralaukika dhyeyAsiddhIsAThI Ahe ase je mhaTale jAte te khare Ahe. ma. buddhAlA aihika khare mukha miLavAvayAce hote va ma. stristAlA bhAMDakhora lokAMnA guNyAgoviMdAne nAMdAvayAsa zikavAvayAce hote. mhaNUna aSTAMgamArga va sAmAnya nIti ANi ' Sermon on the mount ' sAMgUna yA jagAMta sukha-duHkha bhogaNyAsa yAveca lAgU naye asA mArga tyAMnA sAMgAvayAcA hotA. buddhAdikAMnA viSArI vRkSAlA nirviSa karAvayAce hote. bhagavAna mahAvIrAMnA tyAce mULacchedana karAvayAce hote. yA dhyeyabhinnatemuLe doghAMce mArgahi bhinna jhAle. bhagavAn mahAvIrAMcA kAla i. sa. pU. 617 te i. sa. pU. 545 ANi ma buddhAcA kAla i. sa. pU. 623 te i. sa. pU. 543 Ahe. tyAvarUna bhagavAna (101)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra mahAvIrocA jevhAM janma jhAlA tevhAM ma. buddha sahA varSAMce hote. mahAvIrasvAmIMnI jevhAM dIkSA ghetalI tevhAM ma. buddha chattIsa varSAMce hote va dharmapracAra karU lAgale hote mahAvIra bhagavAnAMnA kevalajJAnaprAptI hoUna tehi jevhAM dharmaprabhAvanA karUM lAgale tevhAMpAsUna arthAtaca ma. buddhAcA prabhAva kamI jhAlA va mhaNUna i.sa. pU.503 te i.sa. 553paryaMtacI gautamabuddhAcyA jIvanAcI hakIgata bauddhagraMthAMtUna muLIMca miLata nAhI. naMtara kAhI jainarAje ma. buddhAlA miLAlyAmuLe bhagavAna mahAvIrAMcI dharmaprabhAvanA cAlU asUnahI phirUna ma. buddhAcA prabhAva paDUM lAgalA va tyAnaMtara dahA varSAMnI mahAvIra tIrthakara nirvANAlA gelyAmuLe ma. buddhAcyA AyuSyAcI zevaTacI dahA varSe bharabharATIta gelI. mahAvIranirvANAce veLI ma. buddha hayAMta hote va tyAMnI nirvANavArtA aikUna eka pravacana bhikSaMnA dile hote. yApramANe yA dona samakAlIna thora puruSAMcA jIvanakrama Ahe. ma. buddhAcA upadeza stristAcyA zikavaNIzI barAca juLata asalyAmuLe pAzcimAtya vidvAnAMce bauddha itihAsAkaDe bareca lakSa vedhale. brahmadeza va silonamadhIla bauddha bhikSUnIhi prAcIna bauddhavAGmayAcI barIca sevA kelI asalyAmuLe bauddhagraMtha mubalaka miLaNyAcI soya jhAlI Ahe. mahAvIracaritrAce bAbatIta va jainavAsmayAce bAbatIMta jainAMnI vizeSa prayatna kele nAhIta. zivAya hI donhI alaukika asalyAmuLe sAmAnya mAnavI buddhIlA AkarSakahi vATata nAhIta. tyAmuLe mahAvIra karitrAbaddala va itara jaina vAjhyayAbaddala itara lokAMnIhi sAyAsa kele nAhIta, tathApi alikaDe jaina vidvAnAMce lakSa yA kAryAkaDe vedhale asalyAmuLe itara saMzodhakAMceMhi vedhale va satya itihAsa miLU lAgela azI AzA vATate. mahAvIra tIrthakara he aitihAsika puruSa hote, va tyAMcyA jIvanAcA ANi tatvajJAnAcA barAca prabhAva ma. buddha va tyAMcyA tatvajJAnAvara jhAlA Ahe yAMta muLIca zaMkA nAhI. yA dohoMpaikI zreSTha koNate va prAcIna koNate te bhAtA sUryaprakAzAitake spaSTa jhAlele Ahe. (102)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra hoNyAce sAmarthya tyAcyAMta Ahe. sAta tatvAMmuLe kiMvA naU padArthoMmuLe jIva zAzvata mokSa miLavU zakato. sArvegika sAdhanahi mokSAsAThI sAMgitaleleM Ahe. vizvAce korDe ulagaDaNyAcA prazna buddhigrAhya nasalyAmuLe nizcayapUrvaka sarvaca kAMhIM sAMgatA yeNAra nAhIM va paTavUna tara detAM yeNAra nAhIMca va mhaNUnaca varavarahi mUrkhapaNAcI disaNArI mateM sRSTIcyA ghaDAmoDIce bAbatIta pracalita Aheta. paNa tyA sarvAta tarthakara pratipAdita mata jitakeM zuddha va grAhya vATateM titakeM dusareM koNateMca vATata nAhI. vizvAcyA mULa kobyAcyA bAbatIta va dharmamArgAce bAbatIta itake zuddha va samarpaka vicAra pradarzita karaNyAcI pAtratA tIrthakarAzivAya itarAMta nAhIM va tIrthakara ANi siddhAMtahi tI sarvajJatemuLe AlI, anaMtadarzanAmuLe AlI va zuddha cAritrAce phaLa mhaNUna prApta jhAlelyA vItarAgatA va nirUpAdhikatvAmuLe miLAlelyA anaMtavIrya va anaMtasukhAmuLe AlI. he anaMta catuSTaya tarthakara va siddhAzivAya itarAMnA nAhIM va mhaNUnaca tyAMce abhiprAya hi ekAMtika Aheta. tIrthakara sarvajJa hote he tyAMce jJAnaca sAMgate. anaMtadarzanAzivAya asaleM jJAna prApta hoNAra nAhI. anaMtasukha va anaMtavIrya tIrthakarAMnA asateM va mhaNUnaca sAmAnya jIvAMnA jeM asahya kaSTa hota asatAta te tyAMnA hota nAhIMta. tyAMnA azakya aseM kAMhIM nAhIM va duHkha kazApAsUnahi hota nAhIM. sarva tIrthakarAMcyA cAritrAvarUnahi hIca goSTa disUna yete. yA anaMtacatuSTayAcI pUrNa kalpanA sAmAnya jIvAMnA yeNaM azakya Ahe. kAMhIM jIvAMnA tyAcI aMdhuka kalpanA yeU zakela va ase dharmAtme jIvahi phAraca thoDe asatAta. he anaMta catuSTaya hA tIrthakara va siddhAMcA vizeSa hoya ANi mhaNUnaca te sArvegika va sarvaprAya asA upadeza deU zakale. ekaMdarIta pratyakSa anubhava gheUna tIrthakara va siddhAnIM upadeza kelA asalyAmuLe tyAMcA upadeza sarvagrAhya va trikAlAbAdhita Ahe va to upadeza sarvAnA lAgU paDaNArA asUnahi parasparavirodhI nAhIM, ANi mhaNUnaca to trikAlAadhita va sArvagika Ahe. jaina sidhdAntAcI syAdvAda - zailI tara apratima Ahe. DaoN. bhAMDArakarAMnI tyAvara abhiprAya detAMnA khAlIla udgAra kADhale Aheta. koNatyAhI viSayAsaMbaMdhI vicAra karaNyAce dona mArga Aheta. eka dravyAkinaya va dusarA paryAyArthikanaya. mULa padArthAce bAhya svarUpa pAlaTale mhaNaje tyAcA ApaNa paryAyArthikanayAne vicAra karato tyA padArthAcyA mULa svarU( 106 ) <
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra nirvANakalyANaka pAcA jevhA vicAra karato tevhA dravyArthikanayAne vicAra karato. AtmA jevhAM tyAcyA pApapuNyAnusAra deva, manuSya, tiryaca va naraka gIta asato tevhAM paryAyArthika nayAne tyAlA deva, manuSya, tiyeca kiMvA nAraka mhaNatAM yeIla; paNa dravyArthikanayAne tyAlA AtmAca mhaNAve lAgela. ekhAdyA vastUlA ekAca veLI tI amuka vastU Ahe ase jaseM tumhI mhaNU zakAla, tase tI amuka vastu nAhI aseMhi mhaNUM zakAla. yApramANe saptabhaMgInayAne kiMvA sAta prakArAne vastUce svarUpa sAMgaNyAcI paddhata Ahe. ghaTAcI utpatti mhaNaje pUrvI nasalelyA padArthAcI utpatti ase paryAyArthika nayAne mhaNatAM yeIla. paNa pUrvI jice astitvahi navhate azA vastUpAsUna kAhI ghaTa banalA nAhI. nRttikA pUrvI hotIca mhaNUna dravyArthikanayAne ghaTAlA mRttikA mhaNatA yeIla. yA rItIne ekA apekSene tumhI padArthAce astitva kayUla karAla. dusar2yA apekSene astitva nAkArU zakAla; paNa niranirALyA veLIMca ekAdyA padArthAMce astitva va nAstitva donhI tumhI dAkhavU zakAla. ekAca veLI mAtra ekhAdyA padArthAce astitva va nAstitva ekAca apekSene sAMgaNe azakya Ahe. yAcapramANe ekA apekSene ekhAdyA vastUce astitva sAMgaNe azakya hoIla. nAstitva sAMgaNe azakya hoIla, va astitva nAstitva donhI sAMgaNe azakya hoIla. mhaNUna anekAMtavAdAcA kiMvA saptabhaMgI nyAyAcA niSkarSa hA kI, ekhAdI vastu sarva dRSTIne, sarva kALI va sarva prakAre asate, ase mAnatAM yeNAra nAhI. ekhAdI vastU ekA ThikANI asela tara dusar2yA ThikANI nasela. ekA veLI asela, tara dusa-yA veLI nasela; ekhAdyA rUpAMta asela va dusa-yA svarUpAne nasela. yAvarUna koNatyAhi vastUcyA svarUpAcA nizcaya karatA yeNAra nAhIM aseM je kAhI vidvAna mhaNatAta te mAtra khoTeM Ahe. ulaTa yA upAyAmuLeca kharA va zuddha nizcaya hoIla. pratyeka nirNaya sApekSapaNAne karAvA. hAca saptabhaMgInyAyAcA uddeza Ahe. zaMkarAcAryAnI (naikasminsaMbhavAta' mhaNaje ekAca veLI astitva va nAstitva kase sAMgatA yeIla, asA AkSepa syAdvAdAce bAbatIta ANalA Ahe. paNa to bhrAmaka Ahe he DaoN. bhAMDArakarAMnIhi mhaTaleca Ahe. ulaTa zaMkarAcAryAcA advaita siddhAntaca bhrAmaka Ahe hI goSTa abAlavRddhAMcyA paricayAcI Ahe. ekhAdyA puruSAlA to sarvAMcA sarva kALI bApa Ahe he mhaNaNe jaseM bhrAmaka, taseca eka brahmaca sarvatra, sarvakALI (107)
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra bharale Ahe he hmaNe bhrAmaka hoya. to puruSa putrApekSeneM bApa asela; paNa pitrApekSeneM putrahi Ahe heMca syAdvAdAMtIla marma Ahe. haeN marma na oLakhalyA* muLeca itara mateM ekAMtika banalI Aheta; paNa jainamata sArvegika va paripUrNa Ahe. mahAvIra torthakarAMcyA upadezAceM sAra thoDakyAMta khAlIlapramANe Ahe. ( 9 ) heM vizva anAdyanaMta va svayaMbhU Ahe. tyAMta jIva, ajIva, dharma, adharma, AkAza va kAla hI sahA dravye anAdyanaMta va svayaMbhUca Aheta. jIva bhinna ca anaMta Aheta. ( 2 ) svabhAvataH hIM dravye nitya asalI tarI paryAyAMtarAmuLe va tyA dRSTIneM anityahi Aheta. ( 3 ) saMsArI jIva anAdikAlApAsUna jaDa va pApapuNyamaya karmapuGgalAMcyA saMyogAmuLe azuddha Ahe. ( 4 ) kaSAyajanya manavacana kAyayogAmuLe jIvAlA karmabaMdha hoto. va tyAca tIna zuddha yogAmuLe to karmabaMdhanAMtUna vimukta hi hoto. ( 5 ) karmAcA phaladAtA koNI Izvara nasUna pApapuNyAnusAra jIva sadbhAva va asadbhAva deUna sukhaduHkha bhogAvayAsa lAvato. (6, mukta jIvahi saMsArI jIvApramANeM anaMta va bhinna Aheta. te phirUna saMsArI hota nAhIta. (7) muktAtme tIrthakara va siddhAMcI upAsanA kelyAne te prasanna hoUna mukti deta nAhIta; paNa upAsakAce bhAva yA bhaktImuLe zuddha hoUna tyAlA mokSaphala miLate. ( 8 ) krodha, mAna, mAyA va lobha yA cAra kaSAyamuLe karmabaMdha hoto. kaSAyavRtti soDUna vItarAgamaya AtmA samAdhistha kelyAne karmabaMdhAcA nAza hoto. mhaNUna muktIce sAdhana jIvAceca hAtI Ahe. ( 9 ) ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya va aparigraha he parama dharma hota. nithamuni he dharma pUrNapaNe pALatAta. gRhasthIjanAnI ApApalyA kuvatInusAra pALAveta. (10) muni va gRhasthAcI nitya SaTkarme anukrameM khAlIlapramANe Aheta. sAmAyika, pratikramaNa, pratyAkhyAna, muktAtmastuti, muktAtmavaMdana va kAryotsarga, ANi saddevapUjA, sadgurubhakti, sacchAstrapaThaNa, saMyama, tapa va dAna. ( 11 ) muni nirgratha asatAta. te AraMbha va parigrahAcA tyAga kelele asatAta. ( 12 ) gRhasthAce khAlIla ATha mUlaguNa Aheta. recA tyAga, ANi paMcANuvratAMce pAlana. ( 13 ) jIva, Alava, saMvara, baMdha, nirjarA va mokSa he naU padArtha anAdyanaMta Aheta. (14) Izvara mhaNaje svayaMbhU, akalaMka, vItarAga, upAdhirahita va caitanyamaya zuddhAtmA hoya. ase Izvara anaMta Aheta. (15) Atmatatva va jaDattattva hI agardI mila ( 108 ) tapa, mAMsa va madiajIva, puNya, pApa,
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra nirvANakalyANaka. Aheta. tyAMcA saMyoga hoto; paNa tI kadhIhi eka hoNAra nAhIta. (16) samyakdarzana, samyakUjJAna va samyakUcaritra yA ratnatrayAMcyA ekasamayAvacchede upayoga karUnaca saMsArI jIva muktAtmA hAU zakato. ( 17) bhavyAtmyAzivAya itara jIvAMnA mukti miLata nAhI va mAnuSabhavAzivAya itara bhavAMtUna jIva muktIlA jAta nAhI. yAzivAya itarahi aneka vizeSa upadeza Aheta; paNa AtmonnatIcyA bAbatIta pUrNazraddhA, jIvAjIvAMce pUrNa jJAna va svAvalaMbanAce jorAvara ajIvAce saMyogApAsUna suTaNyAce prayatna yA tIna goSTI saMsArI jIvAna. kelyA pAhijeta iMca mahAvIra tarthikarAMcyA upadezAce mukhya sAra Ahe. yA bAbatIta azraddhA nukasAnakAraka Tharate. apure jJAna ghAtuka hote va parAvalaMbana viparIta pariNAma karate. svacchaMda hA kevhAhi vAITaca. paNa samyak AlaMbana gheNehi mahattvAce Ahe. svacchaMda va vAITa AlaMbana hI donhI tyAjyaca hota. pAvApuraciA istipAla rAjA tIrthakara saMghAcI sevA karaNyAcI AzA phAra divasApAsUna karIta hotA va zevaTI tI ekadA phaLIbhUta jhAlI. manohara nAMvAcyA bAgeta tIrthakarasaMgha utaralA hotA. nAvApramANeca to bagicAhi atizaya manohara hotA. pAvApurIcyA lokAMnI guDyAtoraNe ubhArUna, saDAsaMmArjana karUna va rAMgAvyA ghAlana purI zRMgAralI hotI. sarva naranArI va bAla ucca vastre paridhAna karUna va alaMkAra dhAraNa karUna bhagavAnAlA vaMdana karaNyAsa gele. manohara bagIcyAtIla ekA talAvAMta lahAnazI bAga banaviNyAta AlI hotI. tyAMta bhagavAna mahAvIra basale hote. nirvANakAla samApa AlyAmuLe samavasaraNa AtAM vighaTita jhAle hote. tIrthakarAcyA tIsa varSAMcyA upadezAne sarvatra itakA samabhAva pasaralA hotA kI, siMhagaja, mRgavyAghra, mArjAramUSaka vagere prANIhi ApaleM nasAna ra visarUna gele hote. maga manuSyaprANyAvara bhagavAnAcyA upadezAcA pariNAma jhAlA asalyAsa tyAMta kAya navala : asA samatAbhAva sarvatra utpanna jhAlyAmuLe mukhazAMti nAMdata hotI. sarva vanaspatIhi praphullita disata hotyA. samavasaraNa vighaTita jhAlele pAhUna tIrthakarAcA nirvANakAla javaLa AlA aseM iMdrAdi devAnI jANale. kArtika 20 14 ce rAtrI caMdra svAti nakSatrAlA asatAnA sanmati bhagavAnAnI SaSTopavAsa dhAraNa karUna yoganirodha karUna, kAyotsarga karUna, sarva karmAcA nAza kelyAvara mahAvIra tIrthakarAcA AtmA mokSazilelA gelA. lageca iMdrAdi devAnI tIrthakara zarIrAlA nirmANakalyANaka kele. jyA (109)
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra - veLesa mahAvIrAMcA AtmA mokSazIlekaDe cAlalA tyA beLI kRSNapakSa asUnahi prakAzAhUna adhika tejasvI prakAza sarvatra phAkalA hotA. tyAmuLe sarva ThikA prANImAtrAMnA mahAvIranirvANAcI khabara kaLalI. samudra gaMjU lAgalA hotA. pRthvI kaMpAyamAna hota hotI. devalokAMtIla ghaMTA ApoApa bAjUM kAgalyA hotyA. yApramANe pAvApurIta mahAvIra tIrthakarAMce nirvANakalyANaka jhAle. pAvApUrIceM varNana ba~. jugamaMdaralAla jainI. em. e. yAMnI khAlIlapramANe kele Ahe. ' pAvApurIta mAtIcIca ghareM Aheta. va teM lahAnaseMca gAMva Ahe; paNa te aMtima tIrthakarAMce mokSasthAna asalyAmULe pAvApurIlA vizeSa mahatva Ahe. yAtrekarUMsAThIM kityeka TolejaMga dharmazALA AtAM tethe jhAlyA Aheta. pAMca sahAmaMdirehi bAMdhalI gelI Aheta. mahAvIranirvANa tithIlA tethe moThI yAlA jamate. nehamI yAtrekarU yeta asatAtaca; paNa nirvANa tirthApAsUna kAMhIM mahineparyaMta yAtrekarU bareca yetAta. jyA talAvAMtIla bagicyAMta mahAvIrasvAmI mokSAlA gele to talAva hallIMhi Ahe. tyAMta bagicA kelelA asUna tyAmadhye mahAvIra - svAmIMceM caraNayugula Ahe. talAvAmuLe tyA tIrthAlA phAraca zobhA AlI Ahe. pANyAta mAse bharapUra Aheta. kamalahi RtukAlAnusAra talAvAMta asatAta. bhagavAnAMcyA caraNa yugalAparyaMta talAvAMta pUla bAMdhalelA Ahe. tyAmuLe darzanecchu loka sulabhapaNeM jAUM zakatAta. caraNayugalAcyA donhI bAjUsa gautara gaNavara va sUdharmAcArya gaNadhara yAMcIhi pAvale Aheta. yA tIrthAceM darzana kelyAmuLe vizeSa pavitra bhAvanA yAtrekarUMcyA manAMta AlyAzivAya rahAta nAhIMta " aso. vIranirvANAcyA dusare divazIM ThikaThikANace rAje va itara zrAvaka, zrAvikA sAdhu sAdhvI mahAvIra tIrthakArAMcyA avazeSAce darzana gheNyAsa Ale hote. tyA divazI rAtrI sarvatra dIpotsava karaNyAMta AlA hotA. " mahAvIrasvAmIMcA AtmA mokSAlA gelA hI AnaMdavAtIca hotI. tyAbaddala du:kha karaNeM heM ajJAna hoya. evaDheca ajJAna gautama gaNadharAMnA hoteM va itara dRSTIneM teM mahAjJAnI va cAritrasaMpanna asUnahi tyAMnA kevalajJAna hota navhate. paNa mahAvIrasvAmIMcyA nirvANAnaMtara kelelyA duHkhAcA vicAra karUna tase karaNeM ayogya hote aseM jANalyAbarobara gautama gaNadharAMnAhi kevalajJAna jhAle va naMtara sattara varSAMnIM tehi mokSAlA gele." asA ullekha zvetAMbara zAstrAMtUna pAhAvayAsa miLato. va digaMbarAMta mahAvIra- svAmIcyA nirvANAnaMtara gautamasvAmIMnA kevalajJAna jhAle va tyAMnI bArA varSe bihAra ( 110 )
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra nirvANakalyANaka. karUna naMtara mokSaprAptI karUna ghetalI ANi heca satya Ahe. mahAvIrasvAmIMcyA nirvANAnaMtara karaNyAta AlelyA dIpotsavAcI paraMparA ajUna cAlU mAhe va tilAca ApaNa dIpAvalIcA saNa mhaNato. yA saNAlA vATela tI kalpita kAraNe anekAMkaDUna sAMgitalI jAtAta. paNa kharaM kAraNa vIranirvANamahotsavAceMca Ahe. ANi dusare divazI vIrasaMvatace naveM varSahi murU hote. aso. bagicAMtIla tyA nirmANasthAnAvara eka stUpa ubhAraNyAMta AlA hotA mhaNatAta; paNa Aja tara tyAce astitva nAhI. yApramANe mahAvIra tIrthakarAMce divya AyuSya pUrNa jhAle. te svataH avyAyAdha sukha bhogaNyAsa gele va itara jIvAMnAhi tyA mokSazalita yeNyAcA mArga dAkhavUna gele Aheta. tyA mArgAlA anusaraNe he jyAcyA tyAcyA hAtace kAma Ahe. karmagraMthi jitakyA kamI banatIla titakyA lavakara mokSa padavI prApta hoIla. sarva bhavyajIvAMnA kevhAMnA kevhAM tarI tyA svAbhAvika sthitIsa ekadAM pohoMcAvayAce Aheca. paNa jitake lavakara teM sthAna gAMThatA yeIla titake cAMgale. kAlAceMhi baMdhana asalyAmuLe viziSTa kAlAMta mokSaprAptIce prayatnahi hoNe zakya nasela; paNa janma-maraNa zakya titake kamI karaNe kevhAha azakya nAhI. zakya titake kamI bhava karaNyAMtaca mukha Ahe. jevaDhe bhava hotIla tevaDhyAmadhUnahi samyaktvApAsUna AtmA kadhIhi DhaLaNAra nAhI asA prayatna jIvAne AdaravA mhaNaje tyAMtalyA tyAMta adhika mukhI va kalyANaprada jIvana hoIla. mahAvIra svAmIce tIrthakaratva sarva jIvAMnA prApta hoNe zakya nAhI, paNa siddha padavI sarva jIvAMnA prApta hoNArI Ahe mhaNUna mahAvIrasvAmIMcA Adarza nehamI DoLyAMpuDhe ThevaNe jarUra Ahe. mahAvAra tIrthakarAMce caritra va tyAMcA upadeza bhavyajIvAMnA mokSAcI vATa dAkhaviNyAsa khAsa upayogI paDela. ( 111)
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra gaNIMnA zAntyAcArya hmaNUna eka ziSya hote. tyAMcA jinacaMdra nAvAcA ziSya zithilAcArI jhAlA. strIjanmAMta jIvAMnA mokSaprAptI hoU zakate, ase to pratipAdUM lAgalA. 'kevalajJAnyAMnAhi AhAra ghyAvA lAgato. va mhaNUna tyAMnA rogahI hotAta. vastradhAraNa karaNAre munihi mokSAlA jAtAta. mahAvIrasvAmIMcyA garbhAce apaharaNa jhAle hote. prAsuka AhAra koThehi ghetAM yeto, vagaire Agama viruddha mithyAtvAcA phailAva karUna to pahilyA narakAlA gelA.' devasana sUrikRta bhAvasaMgraha nAMvAcyA graMthAMta khAlIlapramANe mAhitI Ahe. 'vikramarAjAcyA mRtyUnaMtara 136 varSAMnI soraTha dezAMtIla vallabhI nagarAMta zvetAmbarasaMgha nighAlA. ujjayinI nagarIta bhadrabAhu mhaNUna eka AcArya hote. te nimittajJAnI hote. bArA varSeparyaMta cAlaNArA eka moThA duSkALa paDaNAra Ahe ase tyAMnI munisaMghAlA sAMgitale. mhaNUna to deza soDUna muni anyatra vihAra karUM lAgale. tyAMpaikI zAntyAcArya soraTha dezAlA gele. paNa te tethe gelyAnaMtara tyA dezAMtahi duSkALa paDalA. bhukele loka dusanyAcI poTeM phADUna anna khAvaM lAgale. azI sthiti pAhUna pAMDhare kAMbaLe, daMDA, tuMbA, pAtra, AvaraNa, va sapheta kapaDA tyAMnI dhAraNa kelA va bhikSA goLA karUna te upajIvikA karUM lAgale. nigraMtha munnIcI vRtti soDUna dilI va svacchaMdAne yAcanA karUna, basUna te khAU lAgale. durbhikSa nAhIse jhAlyAvara zAMtyAcAyAMnI ziSyasaMghAlA bolAvUna phirUna nama banaNyAcI AjJA kelI; paNa caTAvalele ziSya thoDeMca aikatAta . te mhaNAle digambaravatAta kitI kaSTa Aheta. nAma rAhAve lAgate. upavAsa karAve lAgatAta. ekeka divasa bhojana miLata nAhI, kAraNa abhigraha juLata nAhI. manAlA vATela te khAvayAlA miLata nAhI, vATela tethe jAtA yeta nAhI. mauna pALAve lAgate. imAratIta rAhatA yeta nAhI. bhUmizayyA va kezaloca karAvA lAgato. yA dUSama kAlAMta hA digaMbara veSa Avazyaka nAhI va yogyahi nAhI. ziSyAMce he mhaNaNe zAntyAcAryAMnA rucenA. tase kelyAsa paraMparecA uccheda hoIla, jinAjJecA bhaMga hoIla va mithyAtva vADhela ase tyAMnI mhaTalyAbarobara ziSyAMnI tyAMnA mArUna TAkaleM va zAntyAcArya marUna vyaMtaradeva jhAle. naMtara tyA ziSyasaMghAne zvetAbaratvAlA anukUla azI zAstra racanA kelI va tasA upadeza jainasaMghAlA karaNyAsa suravAta kelI evaDheca navhe tara digaMbaramatAcI niMdA karUM lAgale. zAntyAcAryAcA vyaMtaradeva yA ziSyAMnA pIDA deU lAgalA tevhA tyA vyaMtara
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pazcAtkAla. devAcI pUjA surU jhAlI va zvetAmbara loka AjatAgAyata tI karIta Aheta. tyA vyaMtaradevAcyA nAMvAneMca pahilI balipUjA zvetAmbara karatAta. bhAvasaMgraha hA graMtha dahAvyA zatakAMtIla Ahe. bhaTTAraka ratnanaMdInI varIlapekSAM adhika mAhitI yApramANe dilI Ahe. ' bhadrabAhusvAmIMnI bhaviSya kathana kelyAvara bArA hajAra sAdhu tyAMcyA barobara dakSiNeta gele; paNa rAmalya, sthUlAcArya va sthUlabhadra he sAdhu ApApalyA saMghAsaha ujjayinItaca rAhile. duSkALa surU jhAlyAvara te zithilAcArI jhAle. bhadrabAhusvAmI svargAlA gelyAnaMtara dakSiNetIla digaMbarasAdhu parata ujjayinIlA Ale. tevhAM zithilAcAra soDaNyAbaddala tethIla muni saMghAlA sAMgaNyAMta AleM. sthUlAcArya aseM sAMgatAta mhaNUna ziSyAMnI tyAMnA mArUna TAkale tevhAM te vyaMtara deva jhAle. tevhAMpAsUna tyAMnA vetAmbara kuladeva mhaNUna pujita Aheta. yA zithilAcAnyAMnI arthaphAlaka- nAMvAMcA sAMpradAya kADhalA tyAnaMtara banyAca kALAne ujjayinIta kIrtirAjA jhAlA. tyAcI kanyA vahabhIpUracyA rAjAlA dilI hotI. rAjakanyA caMdralekhA ardhaphAlaka sAdhUcI bhakta hotI. tI sAMpradAyAcyA munInAM rAjavADyAMta bolAvIta ase. ardhakAlaka sAdhU nagnaca asata; paNa aMgAvara eka vastra nusateM TAkIta. rAjAlA heM rucaleM nAhIM. tyAne tyA sAdhanA vastre dilIM va tIM tyAMnI paridhAnahi kelI. yA sAdhUMcA mukhya jinacaMdra hotA. ' yAvara paM. nAthUrAma premI mhaNatAta. 'devasenasUri va ratnanaMdI yAMcyAvara dilelyA varNanAMta barAca pharaka Ahe bhadrabAhu svAmInA devasenasUri nimittajJAnI mhaNatAta va ratnanaMdI paMcamazrutakevalI mhaNatAta. digaMbaraMgraMthAvarUna bhadrabAhasvAmI vIrasaMvat 162 va zvetAmbaragraMthApramANe vIra saM. 603 madhye nirvANAlA geleM aseM mAnaleM jAteM. yA kAlAMta sADecAraze varSAMceM aMtara Ahe. ratnanaMdIne bhadrabAhukAlIna matAlA ardhaphAlaka nAMva dile va naMtaracyA matAlA zvetAmbara mhaTale donhI graMthAMcyA utpattisthAnAMtahi pharaka dAkhaviNyAMta AlA. pravartakAMcI nAMveMhi nirALI deNyAMta AlI. digaMbara sAMpradAyAMta kuMdakuMdAcArya jitake mAnale jAtAta, titakeca zvetAmbarAMta sthUlabhadra mAnale jAtAta, arthaphAlaka nAMvAcA sAMpradAya nighAlyAceM varNana itara koNatyAhi graMthAMta nAhIM. mhaNUna ratnanaMdIcaM varNana banAvaTa Ahe.' paM. nAthUrAmajIMnI ApalyA mhaNaNyAlA adhika AdhAra dilele nAhIta. mhaNUna ratnanaMdIce varNana banAvaTa mhaNatAM yeta nAhIM. paM. nAthUrAmapremIMcA varIla abhiprAya bAbU kAmatAprasAdajIMnA mAnya nAhIM. ( 117 )
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra zvetAMvarasAMpradAyAMta yA bAbatIta khAlIla gAthA pramANa mAnalI jAte. chavvAsasahassehiM navujarehiM gayassa vIrassa / to voDiyANa vihI rahavIrapure samupannA || prabhAlakSaNa nAmaka graMthAMta jinezvarasUrIMnI digambarAMce mhaNaNe mhaNUna azI gAthA dilI Ahe. chavvAsa saehiM na uttaraihiM taiyAsiddhiM gayasya vIrassa / kaMbaliyANaM diTThI balahI purie samuppaNNA // yApramANeM zvetAMbaramatAcyAca dona graMthAMta ekAca veLIM digaMbara va zvetAMbaramatAcI utpatti jhAlI asA ullekha ADhaLato. varIla donhI gAthA bahuteka sArakhyAca Aheta. paNa digaMbaramata phAra pUrvIpAsUna hoteM hI goSTa itara dharmAcyA graMthAvarUnahi siddha hota asalyAmuLe varIla gAthAMtUna dilelyA kALI zvetAMbara mataca utpanna jhAle asale pAhije he spaSTa Ahe. DaoN. sTIvhansanasAheba yA bAbatIta kalpasUtrAcyA prastAvaneta lihitAta kI, ' i. sa. pUrvI pahilyA zatakAMta vetAMbara mata nighAle asale pAhije. digaMbara navhe. ' DaoN. haoNrnelasAheba yA bAbatIta lihitAta 'i. sa. pUrvI 310 ce sumArAsa magadhadezAMta bArA varSAcA duSkALa paDalA. tyA veLI maurya caMdragupta rAjya karIta hote. bhadrabAhu tyAveLI jainasaMghAce AcArya hote. duSkALAmuLe kAMhIM ziSyAsaha bhadrabAhu karnATakAMta gele. magadha dezAMta je rAhile hote tyAMce AcArya sthUlabhadra hote. durbhikSa saMpalyAvara pATalIputrAMta eka jainasame lana karaNyAMta Ale. tyAveLI akarA aMga va caudA pUrva graMtha lipibaddha karaNyAMta Ale. duSkALAta jainasAdhuMcyA AcaraNAMta pharaka paDalA. sAmAnya sAdhu kAMhIM vastra dhAraNa karUM zakatAta. paNa aMtima darjAcyA sAghanIM namaca rAhile pAhije asA Ajavara niyama hotA. paNa duSkALAMta AhAra miLenA mhaNUna nagna sAdhunIM zvetavastra dhAraNa karUna bhikSA goLA karaNyAsa suravAta kelI paNa dakSiNeta gelelyA mAtra digambaratva soDaleM nAhIM. te muni magadha dezAMta parata Ale tevhAM zvetAMbaratva jaina sAdhUMce bAbatIta agadI rUDha hoUna gele hote. tyAmuLe munisaMghAMta bheda paDalA. ' mahAvIrasvAmIMcyA nirvANAnaMtara jainasaMghAMta matabheda jhAlA asA moghama ullekha bauddha graMthAMtUna Ahe. tevaDhyAvarUna hA matabheda bhadrabAhusvAmIMcyA pUrvIhi hotA; paNa tyAMcyAnaMtara duSkALAmuLe to moThyA pramANAMta dRggocara jhAlA ase. pro. jekobI va kAMhIM paurvAtya vidvAnahi mhaNatAta. paNa varIla vivaraNaca adhika grAhya vATateM. ( 118 )
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pazcAtkAla. yApramANe i. sa. pU. pahilyA zatakAparyaMta jainazAsanAce vardhana AvicchinnapaNe nigraMtha munigaga va aneka samrATAMnI kele; paNa tyAnaMtara munisaMghAMta varIlapramANe matabheda mAjalA. va sAmrAjyahi layAlA gele. aneka rAje svacchaMdAne rAjya karUM lAgale va munigaNahi svacchaMdAne mataprasAra karU lAgalA. itara matAMnA puDhe yeNyAsa hA kALa anukUla TharalA. bauddhamataca kAya te i. sa. sAtavyA zatakAparyaMta jainamatAcyA barobarIne vADhIsa lAgale. yA kALAMta jaina va bauddha he doghe samasamAna hote ase mhaNAvayAsa harakata nAhI. eka rAjA jaina ase tara dusarA bauddha hoI va ApalyA prajelAhi vauddha banavI. puDhe punhAM toca jaina bane va prajelAhi jaina banavI asAca pherabaddala yA pAMcasahA zatakAMta cAlalA hotA. svataH buddhAcyA kALIhi jo dharma TikU zakalA nAhI. tyAne bhAratavarSAtIla pramukha dharmAlA sAmanA deNyAitake baLa miLavAve ase kase jhAle ? ase hoNyAce kAraNa naMtaracyA bauddhAcAryAMnI bauddhamatAMta kelelI sudhAraNAca hoya. buddha kAlI sAmAnya nAtIlA prAdhAnya hote va tattvajJAna nakArAtmakaca hote. naMtaracyA bauddhAcAryAnI tatvajJAna racale va tAtvika dRSTayA itara darzanAMce khaMDaNa karUna svamatAce samarthana karaNyAsa prAraMbha kelA. yApramANe buddhimAnAvara jevhAMpAsUna bauddhAcArya vijaya miLavU lAgale tevhAMpAsUna tyAMcyA matAcI sarazI hoU lAgalI. tyAcA svIkAra rAje va itara prajAhi karUM lAgalI. paNa puDhe buddhibalAvaraca sarva kasarata hoU lAgalyAmuLe ANi rAjAcyA pAThabaLAvaraca sarva karAmata bauddhAcArya karU lAgalyAmuLe sAmAnya natiIvaracehi tyAMce avadhAna luTale va bhikSubhikSugatiMca anAcAra mAjalA va tyAcA pariNAma samAjAvarahi hoU lAgalA. tevhAM phirUna jainAcAryAcI sarazI hoU lAgalI. yA kALAMtIla jainagraMtha pAhilyAsa tyAMtIla nimmA Avaka bhAga bauddhAMce khaMDana karaNyAMtaca kharcI paDalA Ahe ase disUna yeIla. yAvaruna jainAcAyAMnIca zevaTI bauddhamatAceM pAripatya keleM aseM mhaNAvayAsa harakata nAhI. bhagavAna mahAvIra va ma. buddhAnI hiMsAtmaka karmakAMDAce je ekadAM pekATa moDale te kAyamaceca hoya. hiMsAtmaka yajJAnI phirUna Doke vara kADhale nAhI itakA jabaradasta TolA yA dona mahAtmyAMnI tyA hiDisa saMsthelA dilA. brAhmaNAMce baMDahi yA dona mahApuruSAMnI kamI kele va mhaNUnaca yA doghAMnA alIkaDIla vedamatAnuyAyI ApalyAtIla moThe baMDakhora samajatAta. zrIrAmasvAmI AyagAra ApalyA -- dakSiNetIla jainadharma ' yA pustakAMta mhaNatAta, 'kAMhI vidvAna jainadharmAlA hiMdU (119)
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra madhIla baMDakhora va varNavyavasthecA uccheda karaNArA Ahe aseM mhaNatAta. paNa te sarvasvIM khoTeM Ahe. mahAvIra kAlAparyaMta brAhmaNAMnI itara varNAzI halakepaNAneM vAgaNyAcA jo praghAta pADalA hotA to baMda pADUna kSatriya varNAceM zreSTatva prasthApita keleM va itara vargAMnAhi tyAMnI barobarIneM vAgavileM heM khareM; paNa yAcA artha varNavyavasthecA uccheda kelA asA hota nAhIM. jainasamAjAMtahi varNavyavasthA Ahe; paNa tyAMtIla uccanIca kalpanA nAhIM." tevhAM hiMsAtmaka yajJAMce baMDa va varNa vyavasthetIla uccanIcapaNA yA dohoMcA nAyanATa bhagavAna mahAvIra va ma. buddhAMnI kelA heM ughaDa Ahe. tyAbarobaraca iMdravaruNAdi devatAMce khare svarUpa kAya Ahe teMhi mahAvIra tIrthaMkarAMnI dAkhavUna dileM. manuSyagatIpramANeca yA devatAMcI eka gati Ahe. te mukta jhAlele pUjanIya deva navhata. arthAtaca tyAMce pUjana karaNyAcI jarUrI nAhI. va tyAsAThI hiMsAtmaka yajJa karaNyAcI tara muLIMca AvazyakatA nAhIM. aseM tyAMnI dAkhavUna dileM. ma. buddhAne tara yA janmAnaMtaracyA jIvanAcI paMcAIta karaNyAceMca TALaleM; maga tyA bhAvI jIvanAMtIla sukhAsAThI yajJAMcA evaDhA khaTATopa kazAlA havA ? bhagavAnamahAvari va ma. buddhAMcyA yA upadezAcA pariNAma sarva samAjAvara cAMgalA hoUna asaMkhya loka jaina va bauddha jhAle ANi je rAhile tyAMnIhi ApalA upAsanAmArga badalalA. vedAMtUnaca navIna ziva kiMvA rudra, zakti, viSNu, gaNapati vagaire devAMnA zodhUna kADhaNyAMta Ale va tyAMcI upAsanA surU jhAlI. rAma, kRSNa vagaire kSAtravIra kI, jyAMcA mahimA tyA kALIMhi loka gAta hote tyAMnA yA devAMce avatAra TharaviNyAMta Ale va aneka purANe racaNyAMta AlI. vyAsokta va itara purANe i. sa. cyA sAtavyA zatakAparyaMtaca jhAlelI Aheta. barIcazI upaniSadehi yAca kALAMta jhAlelI Aheta. arthAt vedAnuyAyAmadhUnahi karmakAMDa ajIbAta lopUna jJAnakAMDa va upAsanAkAMDAneca yA kALAMta ucala khAllIM hotI. junyA iMdrAdi devatApaikIM sUrya va agni yAMcI upAsanA kAyama rAhilI va itarAMceM pUjana kAMhIM TharAvika karmApurateMca rAhileM. agnihotra rAhile; paNa tyAMtIla hiMsA gelI. ekaMdarIta aneka devatopAsanA cAlU rAhilI; paNa tI rudrAdidevAMcI; iMdrAdi devatAMcI navhe. AThavyA zatakAMta jaina va bauddhAMcI curasa barIca vADhalelI disate. bauddharAjAMnI jainAMcI kattala karaNyAMparyaMta majala nelI. ulaTa jainarAjAMnIhi tyAMcA sUDa ugavilA asalA pAhijeca; paNa bauddhabhikSu va rAjAMnI jitakA nirdayapaNA ( 120 )
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pazcAtkAla. dAkhavilyAce itihAsa purANAMtUna namuda Ahe titake jainasAdhu va rAjAMcyA krauryAce dAkhale nAhIta va te svAbhAvikaca Ahe. paNa doghAMcyA bhAMDaNyAta tisar2yAcA lAbha yA mhaNIpramANe yA kALAMta vaidikadharmAce cAMgale phAvale. zaMkarAcArya yAkALI avataralyAmuLe vaidikadharmAcA punaruddhAra jhAlA ase mhaNAvayAsa harakata nAhI. paNa tyAMnAhi bhagavAna mahAvIra va ma. buddhAnI kelelyA krAMrtAcyA mAge jAtA Ale nAhI. yA dona mahApuruSAMcyA pUrvIcA vaidikadharma te pracArAMta ANU zakale nAhIta. paNa tyA pAyAvara ubhAralelA sudhAraka dharmaca tyAMnA prasRta karAvA lAgalA. tyAnAMhi hiMsAtmaka yajJa tAmasI mhaNUna tyAjya TharavAve lAgale. iMdrAdi devatAMcI upAsanA soDAvI lAgalI. janAMcA karmasaMnyAsa patkarAvA lAgalA. bauddhabhikSaMcA veSa svIkArAvA lAgalA. kiMbahunA tyAMcA zUnyavAdahi mAyAvAdAcyA rUpAne grAhya karAvA lAgalA. ekaMdarIta junyA vadika karmakAMDAvara jaina va bauddhatatvajJAnAMcyA pariNAmAce phaLa mhaNaja zaMkarAcAryAce mata hoya ase mhaTalyAsa tyAMta muLIca Atizayokti hoNAra nAhI. tyAveLI rudra, viSNu, devI, gaNapati, sUrya vagare devatAMcI upAsanA vaidikAMta rUDha jhAlI hotI; tI pacAyatana pUjA zaMkarAcAryAMnI mAnya karUna sarva vaidikAMnA eka kele. tyAveLI pragaTa asalelyA upaniSadAvara tyAMnI saMnyAsapara bhASya racalI. jaina va bauddhAMcahi tyAMnI khaMDana kele Ahe. paNa te phAraca thoDe. tyAmAnAne tyA dona tatva jJAnAMtUna tyAMnI ghetatelA bhAgaca adhika Ahe. vaidika sAdhuMcA varga tayAra karUna brAhmaNetarAnAMhi sAdhu hoNyAcA mArga tyAMnA ghAlUna dyAvA lAgalA hA bha. mahAvIra va ma0 vuddhAcA vijayaca hoya. jAgajAgI maTha sthApUna tyAMnI vaidikadharmAcyA prasArAcI soya kelI. yApramANe vaidikAMcI tyAMnI saMghaTanA kelyAmuLe tyA dharmAta navacaitanya Ale va rAjAzrayahi puDhe miLAlA. jainacatyAlayApramANe va vuddhamaMdirApramANe vaidika devAMcI maMdireMhi bAMdhaNyAMta yeU lAgalI va samAja yA dharmAkaDe AkarSilA jAU lAgalA. zaMkarAcAryAMce he smAtarmata vADhU lAgalyAvara bauddhamatAcA javaLa javaLa lopaca hota cAlalA. puDhe mahaMmadIyAMce Agamana jhAlyAvara nirguNopAsanecIhi lATa usaLalI. jainAMmadhye tAraNasamAjI va sthAnakavAsI paMtha yAcaveLI nighAle asAveta. vedAMtAcyA prasArAmuLe ekezvarImatAkaDehi janatA jhukU lAgalI hotI. tyApramANe dakSiNeta bArAvyA zatakAMta basavezvara avatarUna tyAMnI ekezvarImata (12)
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra vADhavile. ekA zivaliMgAzivAya dusarA deva nAhIM heMca teM mata hoya. basavezvarAnI vilakSaNa krAMtI karUna bahuteka jainAMnA liMgAyata banavile. naMtara rAmAnujAcArya jhAle va tyAMnI vaiSNavamatAcA pracAra kelA; paNa jagAlA mULa kAraNa tIna Aheta aseM tyAMnI tatvajJAna sAMgitale. jIva, Izvara va saSTi hI tInhI tatveM nirALI asUna tI kadhIhi eka hoNAra nAhIMta aseM tyAceM mhaNaNe hote. yAca nunArAsa uttara hiMdusthAnAMtahi aneka sAdhusaMta jhAle va tyAMnI zaiva, vaiSNava zAkta vagaire paMthAcA prasAra kelA. naMtara madhvAcArya va vallabhAcArya he dona AcArya jhAle va tyAMnI dvaita va zuddhAdvaita vaiSNava mate sthApilI. yA sarva paMthAnI IzvarakartRtvAsa prAdhAnya dile va IzvarI kRpA vhAvI mhaNUna upAsanAmArga barAca vAdavilA. yApramANe hI ekAMtikramate barIca nighAlI va vADhalI tarI bha. mahAvIra va ma. buddhAcyA ahiMsecA upadeza te nAkArU zakale nAhIta va to upadeza tyAMnA ApalyA upadezAMta goMvAvAca lAgalA. mhaNUna jaina va bauddhAMnIM ahiMsecA jitakA pracAra kelA titakA liMgAyata, vaiNava va zaivAnAMhi karAvA lAgalA. yA zaiva va vaiSNavAMcyA lATeMna uttara hiMdustAnAMtUna janalokasaMkhyA vAhUna gelI ase disateM. rAjyahi mlecchAMceca surU jhAlyAmuLe ucca darjAcyA tAtvika vivecanAlA vAvaca rAhilA nAhIM va zaiva, vaiSNavAsArakhyA ekezvarIvAdyAMcI mAtra bharabharATa jhAlI. puDhe puDhe tara nAnakAsArakheM ekezvarI va nirguNopAsakahi avatarale. hA mahaMmadI saMskRtIcA prabhAva hoya. dakSiNeta agadIM theTa soLAvyA zatakAMparyaMta jainarAje jhAlyAmuLe jainasamAja barAca moThA uralA hotA. zava va vaiSNava rAjAmadhyeca laThThAlaThThI vizeSa cAlU ase. tyAcA zeka jainarAjAMnAhi lAgalA va zevaTI sarvaca hiMdU rAjyeM mahaMmadI va khristI paradezI sattAdhAnyAMnA baLI paDalI asA hA duHkhaparyavasAyI itihAsa Ahe. zaiva, va smArta vaiSNavAMcyA jhaTApaTIta sarva jainabrAhmaga tyAMpaikI koNatyAtarI matAceM jhAleM; kAraNa kSatriya rAjeca tyA matAce banale. zUdrAdi itara sAmAnyasamAjahi jyA matAcI sarazI ase tyA matApramANe vAgata. vaizya mAla svataMtra hote va te ApalyA junyA matAMnA cikaTUna rAhU zakata. uttareMta vizeSataH mAravADa va gujarAtheMta vaizya vargaca tevaDhA jaina rAhilA Ahe yAce kAraNa tarI heMca hoya. dakSiNeta mAla banyAca kALaparyaMta jaina rAje asalyAmuLe rAjya gelyAnaMtara tyAMnI zetI patkaralI paNa dharma soDalA ( 122 ) *
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra pazcAtkAla. nAhIM. mhaNUna dakSiNeta sarva dhaMdyAMce vaizya Aheta va kSatriya zetakarI Aheta ANi mhaisUra saMsthAnAMta thoDe brAhmaNahi Aheta. zvetAMbara matAce jaina bahuteka gujarAtha va mAravADAMtaca Aheta. kAraNa yA bhAgAMtaca to paMtha nighAlA va puDhe tyAlA rAjAzraya miLAlA. kumArapAlAdi zvetAMbara jaina rAje gujarAtheMta hoUna gele. jainadharmAcyA lokasaMkhyecA -hAsa hoNyAsa aneka kAraNe Aheta. tyApaikI zvetAMbara, digaMbara bheda hehi eka kAraNa mAnaNyAMta yeteM. paNa AmacyAmateM haiM kAraNa gauNa Ahe. sulabha va vyavahArya mata asela tikaDe sAmAnya lokAMcA oDhA adhika asato. tyAmuLeca bauddha, zaiva, va, zAkta vagaire va alIkaDe mahaMmadI va khristI matAMcA phailAva jhAlelA Ahe. digaMbarAitakeca zvetAMbara jainadharmapremI Aheta. jainadharmAcA prasAra karaNyAMta AtmArAma mahArAja, dharmavijaya mahArAja, zrI vIracaMda gAMdhI vagaire zvetAMbarAMnI barIca mehanata ghetalI Ahe. zrImada rAjacaMdrAsArakhe moThe tattvajJAnI zvetAMbarAMtaca jhAle va ma. gAMdhIhI tyAMcIca jagAlA deNagI hoya. madya, mAMsa va parastrIgamana yA vyasanAMcI bAdhA ma. gAMdhIcyA mAtozrIne jara jainasAdhupuDhe tyAMcyAkaDUna ghevavalI nasatI va AphriketUna zrImada rAjacaMdrAzI tyAMcA patravyavahAra jhAlA nasatAM tara baeN. mo. ka. gAMdhI ma. gAMdhI jhAle asate kiMvA nAhIM yAcI vAnavAca Ahe. tevhAM zvetAMvaramatAmuLe jainadharmAcA prabhAva kAyama rAhilA hI goSTa nAkArUna cAlaNAra nAhIM. zivAya bauddhamata hiMdustAnAMta nAmazeSa jhAleM asela tarI mAyAvAda va ahiMsecyA rUpAne te jase jivaMta Ahe taseca zaiva, vaiSNavAdi hiMdUnIhi jainamata jivaMta Thevale Ahe aseMhi mhaNatA yeIla. mahAvIra tIrthakarAMcyA prabhAvI upadezAcA pariNAma hiMdI janatevara kAyamacA jhAlelA Ahe. jaina lokasaMkhyA kamI asalI tarI to itara paMthAMcyA anuyAyAvara barAca jhAlelA Ahe he lakSAMta gheNeM jarUra Ahe. ekaMdarIta bhagavAna mahAvIrAMnaMtara sahA zatakeparyaMta jainadharmAcA prabhAva hiMdustAnAMta kAyama hotA va tyAcA pracAra paradezAMtUnahi jhAlA. moThamoThe rAje jaina hote. mahAna jainasAdhu va paMDita hoUna gele va hiMdustAnAMtIla bahusaMkhyAka janatA jainaca hotI. paNa vIranirvANAnaMtara sahAze varSAMnI bauddhamatAcI spardhA surU jhAlI. hI spardhA i. sa. cyA AThavyA zatakAMparyaMta cAlU rAhilI va naMtara vaidika dharmAce punarujjIvana jhAlyAmuLe bauddhadharmAcA -hAsa jhAlA. naMtara vaiSNava va zaiva, zAktAdi ( 123 )
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra sulabha matAMcA jora vADhUna jainadharmAsahi utaratI kaLA lAgalI. tathApi dakSiNeta i. sa. cyA soLAvyA zatakAparyaMta jainarAje asalyAmuLe jainalokasaMkhyA ikaDe baraci hotI. gujarAtheMta zaiva, vaiSNava va jaina yA tighAMce samasamAna prAbalya ajUnahi Ahe va kumArapAla rAjAce veLIM jainadharmAcA prasAra gujarAtheta vizeSa hotA. mahArASTrAMta mahAnubhava va vArakarI paMthAcyA prasArApUrvI jainamatAcA prasAra barAca hotA. karnATaka, AMdhra, va telaMgaNAMtahi jenarAje, paMDita, sAdhu, : kArAgIra va vyApArI soLAvyA zatakAparyaMta bareca hote. paNa puDhe vaiSNava va liMgAyata matAcA jora vADhUna jaina lokasaMkhyesa utaratI kaLA lAgalI. aso. paMDitAMcyA vAdavivAdAvara, rAjAMcyA laharIvara va lokamatAcyA chaMdAvara vyavahArAMta koNatyAhi dharmamatAcA prasAra avalaMbUna asato. mhaNUna kevaLa lokasaMkhyevarUna koNatyAhi dharmAcA zreSTha kaniSTapaNA TharavitAM yeNAra nAhIM. nItisamAjAsAThI asate; paNa dharma mukhyataH adhyAtmika kalyANAsAThI asato. kevaLa yA dRSTIneM pAhatAM mahaMmadI, khristI, pArazI va bauddhamatApekSAM hiMdU tattvatAne zreSTha Aheta hI goSTa AtAM sarvamAnya jhAlI Ahe. hiMdUtattvajJAnAMtahi vaiSNava, zAkta, gANapatya, zeva, sikha vagaire paMthApekSAM vedAMta tattvajJAna adhyAtmika dRSTIne uccapratIce Ahe hI goSTahi nirvivAda Ahe. jJAnI lokAMnI jaina - tattvajJAnAce sArvagikatva va sarva zreSTatva aseMca varNile Aheta. jenetara vidvAnahi jainadharmAcI zuddhatA va sarva zreSThatA alIkaDe kabUla karUM lAgale Aheta va jasA jasA jainadarzanAcA abhyAsa adhikAdhika hota jAIla tasatasA tyAcA zreSThapaNA nirvivAdapaNe mAnya kelA jAIla he ni:saMzaya hoya. ahiMsecyA prabhAvAce mahattva ma. gAMdhI jagAlA pratyakSa paTavIta Aheta. AcArya zrI. zAMtisAgarAsArakheM nirgrathamani jainadarzana AcaraNyAMta ANUna dAkhavata Aheta. vidyAvAridhI caMpatarAya~janAMnIM sarva dharmAMcA tulanAtmaka vicAra karUna jainadarzanAMta varNilele tattvajJAnaca sarva dharmAce sAra kAM asaleM pAhije va kaseM Ahe teM dAkhavUna dile Ahe. itara paMDitahi ApApalyAparIne prayatna karIta Aheta. pAzcimAtya dezAMtUna nirIzvaravAda anAtmavAdAcyA arthAne vADhata Ahe. IzvarakartRtva vidvAnAMnA paTenAse jhAle Ahe; paNa jainadarzanAMtIla vItarAga, nirupAdhika va caitanyasvarUpa svayaMbhU IzvarAcI kalpanA vidvAnApuDhe mAMDalyAsa Astikyabuddhi vADhaNeM zakya Ahe. jagAMtIla vidvAnAMnA jainadarzanAcIca tahAna lAgalelI spaSTa dRggocara hota ( 124 )
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra. Ahe. tI puraviNArA nigraMtha mahAtmA havA Ahe. kAlAnusAra to janmAlA yeUna samyadharmAcA prasAra karIlaca; paNa toparyaMta pratyekAne zaktinusAra zuddha dharmAcA prasAra karaNyAcI khaTapaTa kelI pAhije. haTavAdI lokAMnA kAhIca paTaNAra nAhI. va tyAcyA uddhArAcI AzAca nAhI. paNa satyazodhaka va satyAgrahI lokAMcI samajUta pADaNe zakya asate va iSTahi asate. jainadharma hA pUrNa satya va avyAbAdha Ahe. khanyA mumukSUnAM to paTalAca pAhije va teca to AcaraNAMta ANUM zakatIla. AdyatIrthakarApAsUna nirvedhapaNe cAlata AleleM tatvajJAnaca mahAvIra tIrthakarAMnI sAMgitale. te tyAcyAnaMtara zekaDo varSe mumukSUnI AcarileM; Aja AcarIta Aheta, va puDaMhi AcaratIla. prakaraNa terAveM. upasaMhAra. tIrthakarAsArakhyA alaukika vyaktIce caritra lihiNyAsa kevala jJAnIca pAhijeta; taraca te agadI prAsAdika hoIla. tyAMce caritra lihiNyAsa gaNadhara lAyaka hote. paNa tyAMnI lihilelI caritre upalabdha nAhIta. covIsa tIrthakaraniMtara je anaMta siddha hoUna gele tehi tIrthakarAMce prAsAdika caritra lihiNyAsa lAyaka hote; paNa tyAMpaikI ekhAdyA siddhAne lihilele ekhAdyA tIrthakarAMce caritrahi ADhabhADhaLata nAhI. kAhI munIMnI va paMDitAMnI lihilelI caritre Aheta; paNa rAmacaritra lihiNA-yA vAlmikIpramANe va kRSNacaritra lihiNA-yA vyAsApramANe yA munIMcI va paMDitAMcI khyAti nAhI. rAma va kRSNacaMdrAMcI caritre vyAsavAlmikIcyA ATokyAMtIla hotI. tazI tIrthakarAMcI caritraM munipaMDitAMcyAhi bhAvAkyAbAheracI Aheta. prAraMbhI lihilyApramANe tyAce varNana karaNyAsa kevalIca pAhijeta. iMdriyAtIta jJAnAcA hA viSaya asalyAmuLe tyAMce yathArtha va prabhAvI varNana kevalajJAnyAzivAya koNa karU zakaNAra ? mhaNUna paMtakavIMnI mhaTalyApramA (125)
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra tIrthaMkarAMcyA prAsAdika caritrAce bAbatIta ' stavAstava tujhyA, tujhyAsama kavI - kadhI janmatI ? ' asA prazna TAkUnaca svastha basAveM lAgateM. paNa cAlU kALa itihAsamAhAtmyAcA kAla Ahe. alIkaDe aitihAsika jJAnAsa vizeSa mahatva deNyAMta yete. mhaNUna tIrthaMkarAMce prAsAdika varNana jarI karatA Ale nAhI tarI aitihAsika varNana karaNeM mAtra atyaMta avazya hoUna basaleM Ahe. he kAmasuddhAM kAMhIM sAdheM nAhIM. yAlAhi banyAca saMzodhakabuddhIcI, va vizeSa lekhanazailIcI jarUrI Ahe. jaoNrja, henarI, vhikToriyA, nepoliyana, akabara, avaraMgajeba vagaireMcyA cAritrAMcIM bAuMcyA bADe prasiddha karatAM yetIla. kAraNa yA vyakti alIkaDeca hoUna gelyA asalyAmuLe sAdhane miLU zakatAta. paNa aDIca hajAra varSApUrvIcyA mahAtmyAMcyA caritrAcI sAmugrI koThUna miLavAvayAcI ! sudaivAneM ma. buddha va bhagavAnamahAvIrAMce bAbatIta pUrvAcAryAnIM barIcazI mAhitI dharmazAstrAMtUna grathita karUna ThevilI asalyAmuLe yAMcI caritre lihiNe zakya jhAle Ahe. tarI paNa hI mAhitI jhAlI tarI purANavajAca ! yAMtUna itihAsa kADhUna tyAMce kitIhi saMgatavAra caritra lihile tarI alikaDIla vyaktIMcI caritre jazI miLU zakatAta tazI kAMhI tI caritre hoNAra nAhIMta. azA sthitItahi bAbUkAmatAprasAdajInI hiMdI bhASeta aitihAsikadRSTIneM mahAvIracaritra lihiNyAcA prayatna kelA va to kAMhIM aMzI sAvalA Ahe. hiMdI bhASezivAya itara koNatyAhi bhASeta aseM mahAvIra caritra nAhI. prastuta lekhakAcI vidvattA aitihAsika caritra lihiNyAitakIhi nAhIM; maga prAsAdika caritra lihiNyAcI goSTa dUraca rAhilI. kAvyamaya caritra lihiNyAcA prayatna hoNyAjogA Ahe. paNa cAlU kALAMta tyAMcI mAtabbarI nAhIM. hallI aitihAsika va gadyamaya caritrAcIca vizeSa kadara karaNyAMta yete. tase caritra kAnaDI bhASeta zrI. bhiDe yAMnI lihilyAceM aikivAta Ahe; paNa teM pustaka AmhAsa pAhAvayAsa miLAleM nAhIM. va miLAle tarI teM AmhI samajUM zakaNAra nAhIM. gujarAthI bhASeta mahAvIracaritraM Aheta va zvetAMbaradRSTIneM tIM lihilelIM Aheta. marAThI bhASeta taseM caritra nasAveM yAbaddala manAlA rAhUna rAhUna duHkha bATata hote. mahArASTrAMta itara prAMtAMpekSAM Adhunika vidvAnAMcI saMkhyA adhika. te bahuteka vaidikamatAce asalyAmuLe tyAMnI aitihAsikadRSTayA vaidikadharmAca va puruSAMce graMtha lihUna 'vedocchiSTaM jagatsarvam ' hI vyAsoti cAlU kALAMtahi ( 126 ) 1
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra. kharI karaNyAsAThI caMga bAMdhalA. paNa tyAmuLe satya daDapale jAta asalele AmhAlA sahana hoInA. jainadharma sarvAta prAcIna asUna to bhAratIya Ahe. vaidikadharma bAherUna AlA Ahe. jainadharmAcI chApa vaidikadharmAvara paDalyAmuLeca to Arya mhaNaNyAsa lAyaka jhAlA Ahe. nAhItara hiMsAtmaka balidAna va paMcabhUtAtmaka prakRtIMta iMdrAdidevAMnA kalpUna tyAMcI bhayAkula aMtaHkaraNAne pUjA karaNyApalIkaDe vaidikamatAMta AraMbhI kAhIMca rahasya navhate. na bolela tyAcI drAkSehi paDUna rAhatIla va bolela tyAcI AMbaTa borehi khapatIla yA mhaNIpramANe khrizcana, bauddha va vaidikamatAMcA DaMkA gAjata Ahe. va janadharmAcyA nagA-yAvara koNIhi bharata jhaDavIta nAhI azI sthitI pAhUna pAtratA nasatAMnAhi hA prayatna AdarilelA Ahe. janAMcA prAcIna gaurava kitI mhAna varNAvA ? uttara dhruvAkaDIla ToLyA ikaDe yeNyApUrvI bharatakhaMDAMta ekameva jainadharmaca hotA. vadika mithyAtvAcA prasAra jhapATyAne hoU lAgalyAnaMtarahi janatattvajJAnAcI chApa paidikatattvajJAnAvara paDataca hotI. mahAvIrakAlAparyaMta jaina lokAMce va saMskRtIce varcasva kAyama hote. naMtaracyA bauddhalATeta aneka vaidikamateM paDhe sarasAvalI va bauddhamatApramANeca jinazAsanAlAhi utaratIkaLA lAgalI. tathApi dakSiNeta jainAMce varcasva bareMca hote. paNa uttaradhruvAkaDIla ToLadhADIne jasA janasaMskRtIvara pahilA hallA caDhavilA tasA mahaMmadI ToLyAMnI akarAvyA zatakAMta dusarA hallA caDhavilA va paMdharAvyA zatakAce akherIsa jainAMcI lokasaMkhyA barIca kamI jhAlI va tyAMce rAjakIya vaibhavahi naSTa jhAle. akhila bhAratAcA vicAra soDUna deUna dakSiNa bhAratAcA vicAra kelA tarI gaMga, rASTrakUTa, hoyasAla va kalacUrI hI rAjagharANI sarvasvI jaina hotI va pallava, saMtAra, cAlukya, kadaMba va raTTa vagaire rAjagharANyAtIla bareca rAje jaina hote. basavezvara va rAmAnujAcyA kAlApAsUna jana rAjehi zaiva va vaiSNava hota gele ANi je jana rAhile tyAMcA hi zevaTI parAjaya jhAlA, rAjakIya pAThabaLa gelyAbarobara jainAMcI lokasaMkhyAhi ghaTalI va rAhile tevaDhe bahuteka zetakarIca rAhile. dakSiNetIla pramukha * bhASAMnA jyAMnI janma dilA va jyA bhASAMtIla AdyagraMtha jainaca Aheta, tyA bhASepramANeca saMskRta bhAtahi graMtharacanA karUna jyAMnI ubhayabhASA kovida mhaNavUna ghetale te jainabrAhmaNa gele va tyAMcyAbarobaraca tyAMce niHsaMtAna jhAle. upAdhye va (127).
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra mhaisUra bhAgAMta brAmhaNa mhaNUnahi kAhI jaina Aheta; paNa te phAra thoDe, jyAMnI moThamoThI rAjye kelI te jainarAjehi vilayAsa gele va tyAMce saMtAna asale tarI te kSAtravRttIhIna banale Ahe. jyAMnI samudraparyaTana karUna paradezAMtUna jainadharmAcA prasAra kelA va tikaDUna suvarNa ANUna bharatabhUmIlA suvarNabhUmi he nAmAbhidhAna prApta karUna dile teM jaina vaizyadakSiNeta tarI phArase rAhile nAhIta. gujarAtha va uttara hiMdustAnAta mAtra jaina mukhyatvekarUna paizyaca Aheta. zUdratvAlA halakepaNA jainasamAjAMta kadhIca navhatA. hA utpAdakavarga asUna samAjAcA AdhArastaMbha hopa. yA varNAcehi kAhI jaina dakSiNeta Aheta. jaina, brAhmaNa, kSatriya va vaizya kAlAcyA poTAMta gaDapa jhAle; paNa tyAMcA laukika tAttvika va aitihAsika graMtharUpAne ANi caityAlayAMcyA rUpAne AjatAgAyata maujUda Ahe. nusatyA muMbaI ilAkhyAcA vicAra kelA tarI muMbaI, ahamadAbAda ( karaNavatI), dhaMdhakA, dholakA, dhodhA, kapaDabaMja, mAtAra, mahuA, naDiyAda, umareTha, pAvAgaDa, cAMpAnera, desAra, dAhoda, godhA, bhaDoca, zuklatIrtha, akalezvara, sAjota, zAhAbAda, sUrata, rAdora, mAMDavI, navasArI, pATaNa, UMjhA, vaDanagara, sarotrA, muMjavara, saMkhezvara, sojitrA, IDara, khaMbhAta, tAraMgA, vaDAlI, pAlIThANA, giranAra, vaDhavANa, gorakhamaDhI, ballabhImapura, telujAguMphA, bhadrezvara, aMjAra, itakI atyaMta prAcIna maMdire asalelI sthAne Aheta. tyAzivAya jainavastI Ahe tethe navI maMdire jhAlIca Aheta. gujarAthanaMtara karnATakAcA vicAra kelA tara beLagAMva, hAlasI, hoMgala, hUlI, kaunnUra, naMdagaDa, kalahole, manoLI, sauMdatrI, kokatanUra, vijApUra, aiholI, arasI bADI, bAdAmI, bAgalakoTa, hunaguMda, paTTadakala, tAlIkoTa, jainapUra, siMdagI, dhAravADa, baMkApUra, hAnagala, lakkuMDA, muLaguMda, ziggAMva, hubaLI, lakSmezvara, Adura, DaMbaLa, devagirI, suMdI, banavAsI, bhaTakaLa, citakula, garesappA, honAvara vagaire aneka ThikANI junyAvastyA Aheta. mhaisUra saMsthAna tara junyA vastyAMce Agaraca Ahe. madrAsa ilAkhyAtAla bahuteka sarva hiMdU maMdire pUrvI jinAlaye hotI. AtA mahArASTrAcA vicAra karUM ThANyAcyA AsapAsa pUrvI jaina-rAjya hote. tyAmuLe koMkaNaprAMtAMta barIca prAcIna jinAlaye Aheta. amaranAtha, borIvalI, . DAhaNu, kalyANa, kanherI, guMphA, sopArA, tArApura, vajrAbAI, vazAlI, kulAbA, cibaLa, goregAMva, kaDAguMphA, mahADa, pAle, kolaguMphA, rAyagaDa, rAmadharaNaparvata, (128)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra khArepATaNa, dAmala, nAzika, aMjinI guMphA, aMkaraguMphA, cAMdavaDa, igatapurI guMphA, cAMbhAraleNe, simara, mAMgItuMgI vagaire. goveM prAMtAMtahi prAcIna jainamaMdire Aheta. AtA dezAvarIla jilyAMcA vicAra karUM. naMdurabAra, turanamAla, yAvalanagara, bhAmare, nijAmapura, pItaLa khore jainaphA, ajiMThA jainaguMphA, ka-hADa, vAMI, pomalavADI, phalaTaNa, belApUra, dahIgAMva, kolhApUra, cAvalaguMphA, rAyabAga, khedrApUra, bIDa, herale, kuMDala, kuMbhoja, stavanidhI, bamanI, sAvagAMva vagaire yAzivAya jagadaMbA karavIra, paMDharIcA viThThala hI prasiddha maMdire va itarahi aneka maMdira pUrvI jinAlayeca hotI. bhAtA jyA rAjyAMta Amace vAstavya Ahe tyA haidrAbAda saMsthAnacAca vicAra karUM. i. sa. nA pUrvI yA bhAgAvara AghrAce rAjya hote va tyAveLI te bahuteka jainaca hote. i. sa. 550 paryaMta cAlukyAMnI rAjya kele. yAMcI rAjadhAnI kalyANapaTTaga hoya. yA gharANyAtIla he bahuteka rAje jaina hote. naMtara te zaiva va 'vaiSNava jhAle. malakheDalA rASTrakuTAnI i. sanAcyA AThavyA zatakAparyaMta va naMtara yAdavAMnI rAjya kele. yAdavAMcI rAjadhAnI devagirI hotI. dudhanIhUna pAMca mailAMvara AtanuvaMdranAthAce maMdira Ahe. caMdraprabhatIrthakarAMcI dona hAta uMca padyAsanastha mUrti Ahe. dIDa phUTa uMcIcyA tIna nagna mUrtI va covisa tArthakarAMcI eka mUrti Ahe. ALaMdahana soLA mailAMvara aSTaM mhaNUna gAMva Ahe. tethe zake 528 madhIla vighrahara pArzvanAthAce maMdira Ahe. vATeta acalezvaragAMvI je zivAlaya Ahe, teMhi pUrNa jinAlaya hote. parabhaNI jilhyAMtIla kigelI sTezanAhuna cAra mailAMvara ukhaledagAMvIM neminAthAMcI bhavyapratimA pUrNAnadIce kAMThI Ahe. auraMgAbAdehUna vIsa mailAvara kacanera gAMvI pArzvanAthAce vizAlamaMdIra Ahe. bArazI zaharApAsUna vIsa mailAMvara kuMthalagirI Ahe. he siddha kSetra asUna dezabhUSaNa kulabhUSaNa muni yethUna mokSAlA gele. tyAMce caraNacinha tethe Ahe. aleresTezanApAsUna cAra mailAvara kulapAka gAMvI mANikaprabhUce sthAna Ahe. tI mUrti AdinAthAMcI Ahe. gANagApurAhUna bArA mailAMvara taDakatvagAMvIM zAMtinAthAMce maMdira Ahe. gulabargA jilhyAMtIla zAhAbAda sTezanApAsUna dona mailAvarIla vaMkuragAMvIM prAcIna jainamaMdira Ahe. malakheDace prAcIna nAMva malayAdrI hote. haci jainasamrATa amoghavarSAcI rAjadhAnI. akalaMkadeva va jinasenAcAryAsArakhe jainavidvAn yetheca hoUna gele. cAhina bArA mailAMvara sAMvaragAMvIM pArzvanAthAMce june maMdira Ahe. honasalagIlA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra pArzvanAtha va zautinAthAMcyA mUrti Aheta. elorAcyA janaguMphA tara jagaprasiddha Aheta. bodhAnacI mazIda pUrvI jinAlaya hota. pATanacerUlA tara khodAve tethe jaina avazeSa sApaDatAta. yethe i. sanAcyA sAtavyA zatakApAsUna dahAvyA zatakAparyaMta jyA rAjAMnI rAjya kele te jainadharmAnurAgI hote. khudda pATanacerU gAMvAMna kitItarI jinAlaye Aheta. he gAMva haidrAbAdapAsUna aTharA mailAMvara Ahe. * AtA khudda AmacyAca gAMvAcA vicAra karUM. usmAnAbAdace pUrvIce nAva dhArAziva. he gAMva bArzI lAinIvarIla yeDasI sTezanApAsUna caudA mailAMvara Ahe. zaharApAsUna tIna mailAvarIla DoMgarAMta sAta jainaguMphA Aheta. ekA guMpheta avagAhanAcI pArzvanAthAMcI baiThI mUrti Ahe. hI guphA karakaMDurAjAne bAMdhalI. ArAdhana kathA koSAMta ekaze terAvI kathA rAjA karakaDacI Ahe. tyAMta khAlIla zloka Aheta. ' atraiva bharatekSetre deze kuntala sNjnyke| pure terapure nIla mahAnIlI narezvarau 4 // asmAttarepurAdAsta dakSiNasyAM dizi prbho| gavyUti kAntarecArU parvatasyo paristhitam // 144 // dhArAzivapuraMcAsti sahasrastaMbhasaMbhavam / zrImajinadradevasya bhavanaM sumanoharam // 145 // karakaMDazca bhUpAlau jainadharbhadhuraMdharaH / svasyamAtustathA bAladevasyozcaiH sunAmataH // 196 // kArayitvA sudhIHstatra lavaNatrayamuttamam / tatpratiSThA mahAbhUtyA zIghra nirmAlya sAdarAt // 197 // yAvarUna tera nagarIta nIla va mahAnIla mhaNUna narezvara hote. teracyA dakSiNesa dhArAziva asUna te jineMdradevAceM manohara bhuvanaca Ahe. jainadharmadhuraMdhara karaMkaDarAjAne ApalI AI va bAladeva yAMcyA nAMvAne tIna leNI koralI va moThayA samAraMbhAneM jinabiMbapratiSThA kelI. dhArAzivAina tera ATha mailAMvara Ahe. viThThalabhakta gorAkuMbhArAca he gAva hoya. yethe mahAvIrasvAmIMce june maMdira Ahe. i. sa. pahilyA zatakApAsUna tera nagarI vikhyAta Ahe. tyAMvaLace tice nAva tagara hote. irANI pravAzAnI yA nagarIce varNana kelele Ahe. akarAvyA zatakAparyaMta he zahara phAra bharabharATIta hote. tarNAnadIkAThace uttarezvaramaMdira pUrvI jinAlaya hote. yApramANe AmacA hA bhAga prAcInakAlI jainarAjAMcyA, paMDitAcyA, zeTajIMcyA va itara zrAvakAMcyA kartabagArIne phulUna gelelA hotA. tatkAlIna vaibhavAsa mleMcchAMcyA AgamanAmuLe va zaivavaiSNavAdi mithyAtvI matAMcyA hAla DAmuLe utaratI kaLA lAgalI. tI itakI kI yA hullaMDakhora paMthApramANeca (130)
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamaMhAra. jainadharma hAAhe eka vaidikadharmAtIla paMtha Ahe ase mAnaNyAta yeU lAgale. jaina mhaNaje baniyA va zudra aseMca samajaNyAMta yeU lAgale. jainAMcI lokasaMkhyA phAraca alpa rAhilI. jinAlaye zivAlaye, mazidI kiMvA viSNumaMdire banalI. itakI hIna dazA AlI tarI jinazAsanAcI zuddhatA kAhI kamI jhAlI nAhI. satyamevajayate yA vacanAnusAra phirUna jainasaMskRtIcI bharabharATa jhAlelI disUna yeIla. tUrta mAtra jaina-skRtikaDe koNAce lakSa nAhI. uttarakaDIla jaina vyApAramama Aheta va dakSiNetIla jaina poTAcyA mAge lAgalele Aheta. saMskRtiprasArAcI nAhI tara nAhIM; rakSaNAcIhi phikIra koNAsa nAhI uttarekaDIla jainAMkSA dakSiNetIla jana adhika mAgAsalele Aheta. arthAtaca dakSiNI bhASAMtana jainava vyaya alIkaDe disUna yeta nasalyAsa tyAMta kAya navala : kAnaDI, tAmila va telagu bhASetIla june vAmaya vAcaNArehi jaina durmiLa Aheta; azA sthitIta navI racanA karaNAre jaina koThUna miLaNAra ! mahArASTrabhASeta pUrvI jainavADyaya hoteM kiMvA nAhI yAce saMzodhana ajUna vhAvayAca Ahe. hallI marAThI bhASeta prAcIna jainagraMtha ekahi upalabdha nAhI. navIna racanA hota Ahe; va hoNe jarUra Ahe. AmhI mULace gujarAthI asalo tarI kAhI DhiyA mahArASTrAMtaca gelyAmuLe mahArASTrAcA abhimAna AmhAsahi vATaNe svAbhAvika Ahe. tyAMta punhAM i. sa. dahAvyA zatakApUrvIcyA mahArASTrAta sarvasvI jainasaMskRtIca bharabharATIsa pohocalI hotI. ase itihAsAvarUna kaLata asalyAmuLe to abhimAna duNAvato. mhaNUna mahArASTrAcI sevA karaNe Amace kartavya Ahe. mahArASTra bhASeta jainavAkaNyAcI phAra truTi Ahe he jANUna tI vANa dUra karaNyAcA yathAzakti prayala AmhI karIta AhoM jainavAGmayakusumamAlecI sahA puSpe Ajavara kADhalI va taracyA mahAvIrasvAmIsa smarUna he sAtaveM puSpa mahAvIracaritra mhaNUna kADhale Ahe. aTeM yethIla vighnaharapArzvanAthAcyA kRpeneM aitihAsikadRSTayA pAzvanAthacaritra lihiNyAcI AmacI manISA nirvighnapaNe pAra paDo va marAThI vAGmayAMta jainavADmayAcI adhikAdhika bharatI hota jAvo hIca tIvra icchA Ahe. AmhI yethaparyaMta jeM mahAvIracaritra varNana kele Ahe te digaMbaradRSTIne kelele Ahe. mahAvIracaritrAcA vicAra AmhAMlA sAMpradAyika dRSTIne karAvayAcA nasUna aitihAsika dRSTIne karAvayAcA asalyAmuLe bAbUkAmatAprasAdanI ApalyA mahAvIracaritrAMta yA dRSTIne jI mAhitI dilI Ahe tI AmhI khAlI deto. zvetA (131)
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracaritra yApramANe mahAvIra tIrthakarAMcyA caritrAkaDe adhyAtmika dRSTIne pAhatAMnA ase itarAMhUna nirALayA va asAmAnya dRSTIne pAhAve lAgate tyAcapramANe vyAvahArika dRSTIne kiMvA aitihAsika dRSTIne tyAcyA caritrAkaDe pAhatAMnAhi vizeSa / nirALayA dRSTIneca pAhAve lAgate. avatArAMce veDa jyAMcyA DokyAta zirale bAhe kiMvA lokakalyANa va krAMtIcyA kalpanene jyAMcyA DokyAMta ghara keleleM Ahe taM mahAvIrasvAmIMnA avatAra samajatAta va tyAMnI vaidikadharmAta krAMti karUna lokakalyANa kele ase mAnatAta. paNa hI goSTa khoTI Ahe. tase pAhilyAsa sarva puNyAtma kI je devagatItUna manuSyagatIMta yetAta te avatAraca hota. yA dRSTIne mahAvIrasvAmIMhi avatAraca hota. kAraNa tehi devagatIMtUna manuSya lokI avatarale hote. paNa jagAcyA uddhArAsAThI avataralele avatAra te navhata. tyAMnI koNA bhakAce rakSaNa kele nAhI kiMvA duSTAcA saMhAra kelA nAhI kAraNa donhIhi tyAMnA navhate. tyAMnI AtmakalyANa karUna ghetale va bhavyajIvAMce aMtima dhyeya sAdhya kele ANi te ase karIta asatAMnA tyAMce AcaraNa pAhuna jIvAMnI jI karme kelI tI krAMtIlA kAraNa jhAlI. ekaMdarIta mahAvIrasvAmIMcyA caritrApAsUna pratyeka jIvAneM jo bodha ghyAvayAcA to hAca kI pratyeka jIvAlA sukhAcI icchA asalyAmuLe va toca tyAcA svabhAva asalyAmuLe sukha miLaviNyAcyA tyAcyA mArgAta koNIhi jIvAne vighna ANU naye. zAzvatasukha miLaviNyAcA mArga ekAtika nasUna anekAMtika Ahe. koNatyAhi mArgAcA haTTa dharUna cAlaNAra nAhI. he zAzvatasukha koNIhi koNAlA deU zakaNAra nAhI. te jyAce tyAneca miLavile pAhije. jagAMta kAhItarI adbhuta karaNe he mANasAMce dhyeya nasUna zAzvatasukha miLaviNe heca pratyekAce dhyeya Aha. he dhyeya mANasApurateca parimita nasUna sarva pazupakSI, kRmikITaka, jIvajaMtu va vanaspati yAMnAhi Ahe. mahAvIrasvAmInI upadezilelyA ahiMsece rahasya dayA lasUna sarvAMnA ApalyA itakAca adhikAra Ahe hI mAnyatA Ahe. tyAMcyA asteya, aparigraha, brahmacarya yA vratAMtIla rahasya heca kI tyAMtaca zAzvata va nirapekSa sukha Ahe. Izvara-kartRtvavAda jo tyAMnI khoDUna dAkhavilA tyAce kAraNahi AtmyAce nirupAdhikatva va svAvalaMbanaca hoya. jIvAtmyAlA svataMtra kartRtva va bhoktRtva Ahe yAvaraca sarva karmatattvajJAna ubhAralele Ahe. sarva karmAcA tyAga va kSaya hAca nizcita mokSamArga Ahe va sammajJAna, samyakdarzana va (136)
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra. samyakcaritra yA ratnatrayIMcyA avalaMbanAneca to mArga sAdhela he khare; paNa tyAsAThI amuka ta-hecIca upAsanA, va veSa asalA pAhije asA kadAgraha tyAMnI pratipAdilelA nAhI. mhaNUna tyAMcyA tattvajJAnAsa anekAMta vAda mhaNatAta. yApramANe mahAvIrAMnI upadazilelA mArga sarvasAdhya va paripUrNa Ahe. hA mArga nehamIca muphaladAyI va Avazyaka asato. paNa hallI jIvAjIvAMta jI mpardhA cAlU Ahe; matAmatAMcA galabalA mAjalA Ahe, deza, varNa va jAtImuLe je kalaha mAtale Aheta yA sarva saMkucita bhAvanemuLe aihika sukhAMtahi jo khaMDa paData Ahe to dUra vhAvA azI icchA asaNAnyAMnAhi mahAvIrAMcA nigraMtha va anekAnta mArgaca patkaraNe bhAga Ahe. khare sukha paudgalika upabhogAcyA tyAgAMtaca Ahe. he jIva jANatIla tara kSaNika sukhAsAThI itakI dhaDapaDa karUna jIvAjIvAMta spardhA vADhaviNAra nAhIta. zevaTI pratyeka jIva zAzvata sukhadAyaka mokSapadAlAca jANAra Ahe, kAraNa toca tyAcA svabhAva Ahe he jANUna pratyeka jIvAlA anukUla asela to mArga mukhaprAptIsAThI miLaviNyAcA AdhikAra Ahe he jara jIva jANatIla tara te paramatAbaddala asehiSNu hoNAra nAhIta. vanaspatIpAsUna paMceMdriyaprANyAparyaMta sarva jIvAMnA yA jagAMta sthAna Ahe va te rAhaNAraca hai jAgana jAti, varNa, dezAdi parimita bAbIMcA vicAra karUna koNAcAhi dvepa karaNyAMta artha nAhI he sarva jIva jANatIla tara bareca kalaha tAbaDatoba miTatIla. paNa yA sarva goSTI lakSAta na ghetAM jIva dhaDapaData Ahe va svasukhAMta mAtI kAlavIta Ahe. tyAcIca karme tyAcyA duHkhAlA kAraNa Aheta. dusare koNI tyAlA duHkha deta nAhI va mukhahi deta nAhIta. donhI tyAcyAca hAtI Aheta. tyAcI karme tyAlA naData Aheta, yA karmAcA kSaya hoUna navIM kama karaNyAce TALUna zAzvata sukha miLaviNyAcI sanmati sarva jIvAMnA prApta hoco hI bhAvanA bhAva AtAM pure karato. - APER samApta. (137)
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15********************* zrI ratna jaina graMtha mAlA naM. 11 1583 jaina dharmAcaM ahiMsAtattva. anuvAdaka muni zrI AnaMda RSijI mahArAja 1929 3028888888905 *******************
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAEES GHAGR3000 To set t suvarNa nAmAvaLI staMbha: - muni zrI AnaMda RSijI mahArAja AjIvana sadasya (Life Members) 1 zrI haricaMdaMjI nAnulAlajI pArakha 2 zrI mAnakacaMdajI seramalajI surAnA sadara bAjAra nAgapUra. AzrayadAtA 1 zrI naMdarAmajI cAMdamalajI boharA mu. pIpalA ji. ahamadanagara 2 zrI lAlacaMdajI ratanacaMdajI bhaTevaDA mu. rAhu ji. puNe 3 zrI phaterAjajI dhanarAjajI siMgI FOX TOTIUS) TUTTI/dte fole fol5 10:10:09 10:10 10:101TOOOOOIEN mu. siMdhI ji. nAgapUra. KHOHOHOHOHIO: 0150501:19H ME NEARES BUE
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratna jana graMthamAlA naM. 11 .jAra / / zrI paMcaparameSThibhyo namaH / / ....... .... jaina dharmAcaM ahiMsAtattva ..... .... . .. anuvAdaka muni zrI AnaMda RpijI mahArAja :: zrImAn umedamalajI cunIlAlajI kaTArIyA mu. galagAMva ji. yavatamALa yAMcyA AzrayAne RECIPED..:: 1 5 . . . .... RTIONSORN.03.20AR..ANA.*....R..R.AARAARRAORANA . prakAzaka zrI jaina dharma prasAraka saMsthA sadara bAjAra nAgapUra. prathamA vRtti , vIrasavata / mUlya prati - 2500 245 zakaDA rU.5 - - -.-. . -.: 1 : . . . . 0 2 . . . . . . . . . vikroce paise pustaka prakAzita karaNyAsa lAgatAta.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziSya muni zrI AnaMda RSijI mahArAjAMnI yA pustakA pAsUna mahArASTrIya lokAMnAhI lAbha miLAvA hyA hetUne marAThI bhASeta bhASAMtara karUna dile. hmaNUna tyAMcA, tyAcapramANe zrI AtmAnaMda jaina TrekTa sosAyaTI aMbAlA yethIla sekreTarI kaDUna marAThI bhASeta pustaka prasidhda karaNyAviSayI AmAMsa paravAnagI miLAlI hmaNUna tyA sosAyaTIcA ANi nAgapUra ce zrI mANikarAva vAlAjI Agarakara jaina mAstara yAMnI yA pustakAsa tapAsaNyAkaritA jI amUlya veLa dilI hmaNUna tyAMcA, zrI jaina dharma prasAraka saMsthA dhanyavAda pUrvaka AbhAra mAnIta Ahe. prANImAtrAMcyA ThikANI karuNA bhAvanA utpanna hoUna jagAMta paraspara sukhAne nAMdota, azA zubha manokAmanesa pradarzita karUna hI prastAvanA purI karito. maMtrI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zAMtiprabhave namaH jaina dharmAceM ahiMsAtattva. jaina dharmAmadhye sarvaca AcAra ANi vicAra phakta ahiMsecyA nAvara racile gele Aheta. aseM tara bhAratavarSAtIla brAhmaNa, bauddha vagaire sarvaca prasiddha dharmAMnI ahiMselA parama dharma gaNile Ahe ANi sarva RSi muni, sAdhu, saMta, vagaire upadezakAMnI ahiMsece mahattva dAkhavUna, tI svIkAra karaNyAyogya Ahe ase dAkhavileM; tarIhI yA tattvAsa jitakeM vistRta, jitakeM sUkSma jitake khola, ANi jitakeM AcaraNa karaNyAsa yogya, jaina dharmAne dAkhavile, titakeM dusar2yA koNatyAhI dharmAne dAkhavile nAhI. jaina dharmAcyA pravartakAMnA ahiMsAtattvAsa carama sImeparyaMta pocavileM Ahe. tyAMnI phakta ahiMsece kathanaca kele nAhI, paraMtu tice AcaraNa dekhIla taseMca karUna dAkhavile Ahe. niranirALyA dharmAceM ahiMsAtattva phakta kAyika banUna rAhile Ahe, paraMtu jaina dharmAcaM ahiMsAtattva tyAMcyA pekSAM puSkaLa aMzI puDhe vADhUna, vAcika ANi mAnasikAcyAhI puDhe Atmika rUpa banale Ahe. dusar2yAcyA ahiMsecI maryAdA manuSya ANi tyAhUna jAsta jhAle tara pazu pakSyAMcyA jagAparyaMta jAUna samApta hote paraMtu jainadharmAcyA ahiMsecI tara kAhI maryAdAca nAhI, ticyA maryAdeta sagaLyA carAcara jIvajAtIcA samAveza hoto, tarIhI tI tazIca amita rAhate. tI jagAsArakhI amaryAdita-anaMta Ahe ANi AkAzAsArakhI sarva padArtha vyApI Ahe. paraMtu jainadharmAtIla hyA mAvya tatvAcyA yathArtha rahasyAlA samajaNyAkaritAM phAraca thoDyA manuSyAMnI prayatna kelA Ahe. jainAMcyA hyA ahiMse viSayI lokAMmadhye phAraca ajJAnatA ANi besamana
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vADhalI Ahe. koNI yA ahiMselA avyavahArya hmaNaje vyavahAra karaNyAsa yogya nAhIM aseM hmaNato tara koNI anAvaraNIya hmaNaje AcaraNa karaNyAsa yogya nAhIM aseM hmaNato. koNI hyA ahiMserA AtmyAcA kata karaNArI Ahe ase kSaNato tara koNI rASTrAcA nAza karaNArI kSaNato. koNI jhaNato kI jaina dharmAcyA ahiMsene dezAlA parataMtra banavile ANi koNI hmaNato kI yA ahiMsene prajelA vIryati lagane parAkramazUnya banavile Ahe. yA pramANe jaina dharmAcyA ahiMse kI puSkaLa manuSyAMce puSkaLase kuvicAra aikaNyAMta yetAta. kAhI varSAMpUrvI dezabhakta, paMjAba kesarI, lAlAjInI dekhIla eka asAca bhramAtmaka vicAra prakAzita kelA hotA, tyAMta mahAtmA gAMdhIjIkaDUna pracArita ahiMsAtatyAcA virodha kelA hotA, ANi naMtara tyAceM samAdhAnakAraka uttara svataH mahAtmAjIMnI dile hote. lAsajIsArakhe prauDha vidvAn ANi prasiddha dezanAyaka hoUna, tyAcapramANe jainasAdhUMcA pUrNa paricaya ThevIta asatAMhI, jara hyA ahiMseviyoM aseM bhrAMta vicAra TheU zakatAta, tara maga dusar2yA sAdhAraNa manuSyAMcI goSTaca kAya sAMgAvI ? AtAMca kAMhIM divasApUrvI jI. ke. narImana nAMvAcyA ekA pArasI vidvAnAneM mahAtmA gAMdhIjIsa saMbodhana karUna eka lekha lihilA Ahe. tyAMmadhye tyAMnI jainAMcyA ahiMseviSayIM aseca bhramapUrNa udgAra prakaTa kele Aheta. mi. narImana eka cAMgale orieMTala skaoNlara hmaNaje paurvAtya paMDita Aheta ANi tyAMnA jaina sAhitya va jaina vidvAnAMcA kAMhIM paricaya dekhIla Ahe aseM mAhIta paDate. jaina dharmAzI paricita ANi prAcIna itihAsAlA jANaNAr2yA vidvAnAMcyA mukhAMtUna jevhAM ase avicArI udgAra aikaNyAMta yetAta, tevhAM sAdhAraNa manuSyAMcyA manAMta
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ / vara sAMgitalelI bhrAMti biMbUna jANe sAhajika Ahe. yAkaritAM AlIM * yethe saMkSipta rItIne Aja jainadharmAcyA ahiMseviSayI jyA vara sAMgitalelyA bhrAMtimUlaka kalpanA janasamAjAMta pasaralyA Aheta, tyAMcA khoTepaNA dAkhavito. jainadharmAcyA ahiMseviSayI pahilA AkSepa hA kelA jAto kI, jaina dharmAcyA pravartakAMnI ahiMsecI maryAdA itakI lAMba ANi itakI vistRta banavilI Ahe kI tyAmuLe sarAsarI avyavahAryAcyA koTIta tA jAUna pohocalI Ahe. jo koNI yA ahiMseceM pUrNarUpAne pAlana karaNyAsa icchIla, tyAsa ApalyA sarva jIvanakriyA baMda karAvyA lAgatIla ANi nizceSTa hoUna zarIrAcA tyAga karAvA lAgela. jIvanavyavahArAsa cAlU ThevaNe ANi hyA ahiMsece pAlana karaNe, hyA donhI goSTI paraspara viruddha Aheta, hmaNUna hyA ahiMsece pAlana karaNyAce tAtparya AtmaghAta karaNe Ahe, vagaire. jaina ahiMsecI maryAdA phAraca vistRta Ahe, hmaNUnaca pAlana karaNe sarvAkaritAM phAraca kaThINa Ahe, yAMta kAMhI saMzaya nAhA; tathApi hI sarvathA avyavahArya Ahe kiMvA AtmaghAtaka Ahe, yA sAMgaNyAMta kAMhIMca tathyAMza nAhI. hI ahiMsA avyavahAryahI nAhI; ANi AtmaghAtaka dekhIla nAhI. hI goSTa tara sarva loka svIkAritAta ANi mAnya karitAta kI, hyA ahiMsA tattvAcyA pravartakAMnI AhiMsece AcaraNa ApalyA AyuSyAta pUrNa rUpAneM kaleM hotaM. ahiMsA pAlana pUrNatayA karIta asatAMnAMhi puSkaLazA varSAparyaMta te jivaMta rAhileta ANi jagAsa ApaleM paramatattva samajAvIta rAhileta. tyAMcyA upadezAnusAre anya asaMkhya manudhyAMnI AjaparyaMta yA tattvAce yathArtha pAlana kele, paraMtu koNAlAhi AtmaghAta karaNyAce kAma paDale nAhI hyAkaritA hI goSTa tara sarvAMcyA anubhavAvarUna siddha jhAlelIca Ahe kI, jaina ahiMsA avyavahAryahI nAhI
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANi ahiMsA pAlana karaNyAkaritA AtmaghAtAcIhI AvazyakatA nAhI. hA vicAra tara tyAca pramANe Ahe. jyApramANe mahAtmA gAMdhI yAMnI dezAcyA udhdArAkaritAM jevhAM asahayogAcI yojanA udghoSita kelI hotI, tevhAM aneka vidvAna ANi netA hmaNaviNAr2yA manuSyAMnI tyAMcyA hyA yojanesa avyavahArya ANi rASTranAzaka dAkhaviNyAviSayI moTha moThAlyA goSTI kelyA hotyA ANi janatesa tyAMcyApAsUna sAvadha rAhaNyAviSayI sUcanA kelyA hotyA; paraMtu anubhava ANi AcaraNAvarUna AtAM he niHsaMdeha sidhda jhAle kI asahayogAcI yojanA avyavahAryahI nAhI va rASTrAcA nAza karaNArIhI nAhI. hAM, jo ApalyA svArthAcA bhoga deNyAkaritAM tayAra nAhI ANi ApalyA sukhAMcA parityAga karaNyAsa tatpara nAhI, tyAMcyA karitAM hyA donhI goSTI avazya avyavahArya Aheta, yAmadhye kAMhIMca saMzaya nAhI. svArthatyAga ANi sukhAkaDe durlakSa kelyAzivAya AtmyAcA kiMvA rASTrAcA udhdAra kevhAhI hota nAhI. rASTrAlA svataMtra ANi sukhI banaviNyAkaritAM jyApramANe sarvasva arpaNa karaNyAcI AvazyakatA Ahe, tyAcapramANe AtmyAlA Adhi hmaNaje mAnasika duHkha, vyAdhi arthAt zArIrika duHkha, ANi upAdhipAsUna svataMtra hoNyAkaritA taseMca duHkha dvaMdvApAsUna mukta banaviNyAkaritA sudhdAM, sarva kSaNabhaMgura sukhAMce balidAna karUna deNyAcI AvazyakatA Ahe. hyAkaritAM jo mumukSu hmaNaje baMdhanApAsUna mukta hoNyAcI icchA TheviNArA Ahe, rASTra ANi AtmyAcyA udhdArAviSayI icchA karaNArA Ahe, tyAlA tara hI jaina ahiMsA avyavahArya ANi AtmanAzaka Ahe aseM kevhAhI mAhIta hoNAra nAhI. paraMtu svArthAmadhye lubdha banalele ANi sukhAcI icchA karaNAr2yA jIvAMcI goSTa vegaLI Ahe. jaina dharmAcyA ahiMsevara dusarA paraMtu moThA AkSepa hA kelA jAto kI hyA ahiMsecyA pracArAne bhAratavarSAsa parataMtra banavile ANi prajesa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvIrya haNaje parAkramahIna kele. hyA AkSepAsa karaNAr2yAMce mata aseM Ahe kI, ahiMsecyA pracArAmuLe lokAMta zaurya rAhile nAhI; kAM kI hiMsepAsUna utpanna hoNA-yA pApA pAsUna bhiUna lokAMnI mAMsa bhakSaNa karaNe soDUna dile ANi mAMsa bhakSaNa kelyAzivAya zarIrAMta zakti va manAMta zaurya utpanna hota nAhI, hmaNUnaca prajecyA hRdayAMtUna yudhdAcI bhAvanA naSTa jhAlI. tyA kAraNAmuLe videzI ANi paradharmI lokAMnI bhAratAvara AkramaNa karUna, tyAsa ApalyA svAdhIna karUna ghetale. yApramANe ahiMsecyA pracArAne deza parAdhIna ANi prajA parAkramazUnya banalI. ahiMseviSayI kelelI hI kalpanA nitAMta (bilakUla ) yuktizUnya ANi satyApAsUna parAGmukha Ahe. hyA kalpanecyA mULAMta phAraca moThI ajJAnatA ANi anubhavazUnyatA rAhilelI Ahe. je hyA vicArAMnA pradarzita karitAta tyAMnA eka tara bhAratAcyA prAcIna itihAsAviSayI pattA nasalA pAhije, nAhI tara jagAMtIla mAnava samAjAcyA paristhitAMce jJAna nasale pAhije. bhAratAcyA parAdhInatece kAraNa ahiMsA nAhI paraMtu bhAratAcI akarmaNyatA (nirudyamitva ) ajJAnatA ANi asahiSNutA ( dusayAMcyA baDhatIlA pAhUna sahana na hoNeM ) Ahe ANi yA sarvAMce mULa hiMsA Ahe. - jethaparyaMta bhAratavarSAMta AhaMsA pradhAna dharmAcA abhyudaya rAhilA hotA, tethaparyaMta prajemadhye zAMti, zaurya, sukha, ANi saMtoSa yatheSTa vyApta jhAlele hote, yApramANe bhAratAcA prAcIna itihAsa spaSTapaNe sAMgata Ahe. ahiMsA dharmAce mahAn upAsaka ANi pracAraka nRpati maurya, samrATa caMdragupta ANi azoka hote, yAMcyA kALAMta bhAratavarSa parataMtra jhAlelA hotA kAya ? ahiMsA dharmAce kaTTara anuyAyI dAkSiNAtya kadaMba, pallava, ANi caulukya vaMzAMtIla prasiddha prasiddha
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAje hote, yAMcyA rAjyakALI koNatyAhI paracakrAne yeUna bhAratAsa pIDita kele hote kAya? AhaMsAtattvAce anuyAyI cakravartI samrATa zrIharSa hote, tyAMcyAveLI bhAratAsa koNIhI padadalita kele hote kAya ? ahiMsA matAce pAlana karaNArA dakSiNastha rA kUTa vaMzAMtIla nRpati amoghavarSa ANi gujarAthetIla cAlukya vaMzIya prajApati kunArapAla hotA, yAMcyA ahiMseviSayIM upAsane pAsUna dezAcI svataMtratA naSTa jhAlI hotI kAya ? itihAsa tara sAkSa deUna rAhilelA Ahe kI, hyA rAjAMcyA rAjatvakALI bhAratavarSa abhyudayAcyA zikharAvara pohoMcalelA hotA. jethaparyaMta bhArata varSAMta bauddha ANi jainadhIcA jora hotA, taseMca jethaparyaMta he dharma rASTrIya dharma hmaNavile jAta hote, tethaparyaMta bhAratavapati svataMtratA, zAMti, saMpatti vagaire pUrNarUpAne rAhilelI hotI. ahiMsecI utkRSTa upAsanA karaNAr2yA hyA rAje lokAMnI ahiMsA dharmAce pAlana karIta asatAMnA subdAM puSkaLazI yudhda kelIta. puSkaLaza zabaMcA parAjaya kelA ANi puSkaLazA duSTa lokAMnA daMDahI kelA. yAMcyA ahiMsecyA upAsaneneM dezAlA parataMtra banavile nAhI va prajelA parAkramazanyahI banavileM nAhI. jyAMnA gujarAtha ANi rAjaputAnA yethIla itihAsAviSayI thoDe phArAhe vAstavika jJAna asela, te jANUM zakatAta kI, hyA dezAMnA svataMtra, samunnata ANi surakSita ThevaNyA karitAM jainAMnI koNa koNatyA prakAre parAkrama karUna dAkhavile hote. jyAveLI gujarAthetIla rAjyakAryAcA bhAra jainAMcyA svAdhIna hotA arthAt mahAmAtya, pradhAna, senApati, koSAdhyakSa vagaire moThamoThAle adhikAra jainAMcyA svAdhIna hote; tyAveLI gujarAthace aizvarya unnatIcyA carama sImevara caDhaleleM hoteM. gujarAthacyA siMhAsanAce teja cohoMkaDe vyApta jhAlele hote. gujarAthacyA itihAsAMta senApati vimalazAhA, maMtrI muMjAla, maMtrI zAMtu, mahAmAtya udayana ANi bAhaDa, vastupAla ANi tejapAla
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhU ANi jagahU, bagaire jaina rAjadvArI puruSAM karitAM meM sthAna Ahe, te dasar2yA karitAM nAhI. phakta gajarAthacyAca itihAsAMta nAhI, paraMtu sAdhAraNapaNe bhAratAcyA itihAsAMta dekhIla hyA ahiMsAdharmAcI parama upAsanA karaNAr2yAMcyA parAkramAzI sArakhepaNA TheviNArI manuSye phAraca kamI miLatIla. jyA dharmAce parama anuyAyI svataH ase zara vIra ANi parAkramI hote, taseMca jyAMnI ApalyA puruSArthAne deza ANi rAjyAsa vizeSa samadhda ANi satvazIla banavile hote, tyA dharmAcyA pracArAmuLe dezAcI kiMvA prajecI adhogati kazI hAU zakela ? dezAcI parataMtratA kiMvA prajecI nirvIryatA yAmadhye kevhAhI ahiMsA kAraNIbhUta hoU zakata nAhI. jyA dezAMta hiMsecA vizeSa pracAra Ahe, je ahiMsece nAMva dekhIla jANata nAhIta, jyAMce nehamI phakta mAMsAceca bhakSaNa Ahe ANi pazUpekSAhi je adhika krUra asatAta, te nehamI svataMtraca rAhatAta kAya? romana sAmrAjyAne koNatyA divazI ahiMseceM nAMva aikile hote ? ANi mAMsa bhakSaNa soDileM hotaM ? maga tyAce nAMva jagAMtUna nAhIse kA jhAle? turkasthAnacyA prajemadhUna hiMsecI bhAvanA kevhAM naSTa jhAlI hotI ? ANi krUratecA kevhAM lopa jhAlA hotA? maga tyAcyA samrAjyAcI Aja azI dInaMdazA kAM hoUna rAhilI Ahe ? AyalaMDa dezAMta ahiMsecI ud. ghoSaNA kevhAM kelI hotI ? maga to deza Aja zekaDo varSAMpAsUna svataMtra hoNyAkaritAM kAM taDaphaData Ahe. dusar2yA dezAMcyA goSTI jAUM ghA, khudda bhAratavarSAceca udAharaNa ghyA. mogalamAmAjyAcyA cAlakAMnI kevhAM ahiMsecI upAsanA kelI hotI ? tyAmuLe tyAMce prabhutva nAmazeSa hoUna gele ANi tyAcyAvirudhda pezavyAMnI kevhAM mAMsa bhakSaNa kele hote ? hmaNUna tyAMcyA ThikANI ekadama vIratecA vega ughaDakIsa AlA ? yAvarUna spaSTa disate kI dezAcyA rAjanautika unnatIMta hiMsA kAraNI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva prANI mAtrAMnA lAgate; yAkaritAM ApalyA AtmyAsArakhe dusar2yA AtmyAMnA dekhIla aniSTa azA hiMsece AcaraNa kevhAhI na kele pAhije. yAca goSTIsa svayaM zramaNa * bhagavAn zrImahAvIra svAmInI dekhIla azA prakAre sAMgitale Ahe: "sane pANApiyAuyA, suhasAyA, duhapaDikUlA, appiyavahA, piyajIviNo, jIviukAmA / (tamA) NAtivAejja kiMcaNaM" artha:-sarva prANyAMnA AyuSya priya Ahe, sarva sakhAce abhilASI Aheta, duHkha sarvAMnA pratikUla Ahe, vadha sarvAMnA apriya Ahe, jIvanakriyA sarvAMnA priya lAgate-saba jIvAMnA jivaMta rAhaNyAcI icchA Ahe, yAkaritA koNa mAhi jIvAlA na mArile pAhije kiMvA kaTa na dile pAhije. ahiMsecyA AcaraNAviSayI AvazyakatekaritAM yApekSA jAsta ANakhI kAhIca purAvA nAhI ANi purAvAhI hoU zakata nAhI paraMtu yethe eka prazna asA upasthita hoto kI azA prakAracyA ahiMsece pAlana sarvaca manuSya kase karUM zakatIla ? kAMkI jyApramANe zAstrAMta sAMgitale Ahe: jale 'jIvAH sthale jIvA, jIvAH parvatamastake // jvAlAmAlAkule jIvAH, sarva jIvamayaM jagat // 1 // artha:-pANyAMta, bhUmIta, parvatAta, agnIta vagaire sarva ThikANI jIva bharalele Aheta; sagaLe jaga jIvamaya Ahe; yAkaritAM manuSyAcyA pratyeka vyavahArAta hmaNaje khANyAMta, piNyAMta, cAraNyAMta basaNyAMta, vyApArAMta, vihArAMta vagaire sarva prakAracyA vyavahArAMta jIvahiMsA hote. 1 yA zlokAMta jIvA: yA zabdAcyA ThikANI viSNuH ase dekhIla hmaNatAta.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMsezivAya koNatIhI pravRtti kelI jAta nAhIM; hmaNUna azA prakAracyA saMpUrNa ahiMsece pAlana karaNyAcA tara hA artha hoU zakato kI, manuSyAne ApalyA sarva javina kriyA baMda karUna, yogyAsArakha samAdhistha hoUna hyA naradehAcA nAza baLajabarIne karUna TAkAvA. ase kelyAzivAya ahiMsecehI pAlana karaNe ANi jIvanAce ( AyuSyAce ) saMrakSaNa karaNe, he tara AkAzAMtIla phulAcyA sugaMdhAcyA abhilASesArakheca nirarthaka ANi nirvicAra Ahe. hmaNUna pUrNa AhiMsA hA phakta vicArAcAca viSaya hoU zakato, AcArAcA nAhI. __hA prazna yathArtha Ahe, hyA praznAce samAdhAna ahiMseceM bheda ANi AdhikArI yAviSayI nirUpaNa kelyAne hoIla. yAkaritAM AdhI AhaMseceM bheda dAkhavile jAtAta. jainazAstrakArAMnI ahiMsece aneka prakAra dAkhavileM Aheta. jaseM:- sthala ahiMsA ANi sUkSma AhiMsA; dravya AhiMsA ANi bhAva AhaMsA; svarUpa ahiMsA ANi paramArtha ahiMsA; deza AhaMsA ANi sarva AhiMsA vaigare. koNatyAhI hAlatyA cAlatyA prANyAsa kiMvA jIvAsa jANUna bujUna na mAraNyAcyA pratijJece nAMva sthUla AhiMsA Ahe ANi sarva prakAracyA prANyAMnA sarva prakArace kleza na pohocaviNyAviSayI A. nAva sUkSma ahiMsA Ahe. koNatyAhI jAvAsa ApalyA irImAna duHkha na deNyAce nAMva dravya ahiMsA Ahe ANi sarva A myAviSayI kalyANAcyA bhAvaneceM nAMva bhAva ahiMsA Ahe. haci goSTa svarUpa ANi paramArtha ahiMseviSayIM dekhIla sAMgitalI jAU zakate. kAhI aMzI AhiMsece pAlana karaNe, tI deza AhiMsA hmaNavilI jAte ANi sarva prakAre hmaNaje paripUrNatene ahiMsece pAlana karaNe, tI sarva AhiMsA jhaNavilI jAte.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 yadyapi AtmyAsa amaratvAcyA prAptIkaritAM ANi saMsArAcyA sarva baMdhanApAsUna mukta hoNyAkaritAM ahiMseceM AcaraNa saMpUrNa rUpAneM kara phAraca Avazyaka Ahe, tase kelyAzivAya kevhAMhI mukti miLU zakata nAhI; tathApi saMsArAMtIla sarvaca manuSyAMmadhye ekadama azA pUrNa ahiMseceM pATana karaNyAcI zakti ANi yogyatA yeU zakata nAhIM. hmaNUnaca kamI jAsta zakti ANi yogyatA asaNAr2yA manuSyAkaritAM vara dAkhavi lyApramANe tatvajJanI ahiMsece bheda karUna kramazaH yA viSayAMta manuSyAsa unnata hoNyAcI vyavasthA dAkhavUna dilI Ahe. ahiMsecyA hyA prakArAmuLeca ticyA adhikAnyAmadhyeM bheda karUna dile Aheta. jIM manuSya ahiMsece pUrNapaNe pAlana karUM zakata nAhIta; te gRhastha - zrAvaka - upAsaka - aNuvratI dezavratI baMgare hmaNavile jAtAta. joparyaMta jyA manuSyAmadhye saMmArAMtIla sarva prakArace moha ANi pralobhanAsa sarvathA soDUna deNyAitakI Atmazakti prakaTa hota nAhIM, toparyaMta to saMsArAMta - rAhata asatAM ANi ApalyA gRharuyavahArAsa cAlavIta asatAMnA haLuhaLU ahiMsAtratAce pAlana karaNyAmadhye tyAneM unnati karIta jAveM. jayaparyaMta hoU zakela tethaparyaMta tyAne ApalyA svArthAsa kamI karIta jAve ANi svataHcyA svArthAkAratA prANImAtrAMnA mArana - tADana - chedana - Akrozana vagaire kleza utpanna karaNAr2yA vyavahArAMcA niSedha karIta jAvA. azA gRhasthAkaritAM kuTuMba, deza kiMvA dharmAceM saMrakSaNa karaNyAkaritAM jara sthUla ahiMsA karAvI lAgalI, tara tyAsa ApalyA vratAMta kAMhIMca bhaMga hota nAhIM; kAMkIM jethaparyaMta to gRhasthAzramI arthAt saMsArI avastheta Ahe, tethaparyaMta samAja, deza ANi dharmAce yathAzakti rakSaNa karaNe, heM tyAceM parama kartavya Ahe. jara ekhAdyA bhrAMtIcyA vaza hoUna to ApalyA kartavyApAsUna bhraSTa jhAlA, tara tyAce naitika adha: patana hote ANi naitika adha: patanahi eka sUkSma hiMsA Ahe; kAkI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyApAsUna AtmyAcyA uccavRttIce hanana (maraNa) hotaM. ahiMsA dharmAcyA upAsakAkaritA svataHcA svArtha- svataH yA lobhAnimittAne sthUla hiMsecA pariyAga karaNe, pUrNa Avazyaka Ahe. jo manuSya ApalyA viSaya tRSNecI pUrti karaNyAkaritAM sthUla prANyAMnA duHkha deto, to kevhAhI koNatyAhi prakAreM ahiMsAdharmI hmaNavilA jAta nAhIM. ahiMsaka gRhasthAkaritAM jara hiMsA karaNeM yogya asela, tara phakta teM dusar2yAkaritAMca Ahe. yA siddhAMtApAsUna vicAra karaNArI manuSyeM samajU zakatAta kIM, ahiMsAvratAce pAlana karIta asatAMhI, gRhastha ApalyA samAja ANi dezAce rakSaNa karaNyAkaritAM yuddha karUM zakato. hyA viSayAcyA satyatekaritAM AhmI yethe aitihAsika pramANahI deta AhoMta. gujarAthacA aMtima caulukya nRpati dUsarA bhIma ( jyAsa bhoLA bhIma dekhIla hmaNatAta ) yAMcyAkALI, ekeveLIM tyAcyA aNahilapura nAMvAcyA rAjadhAnIMvara musalamAnAMcA hamalA jhAlA. tyAveLIM rAjadhAnIta - rAjA hajara navhatA. phakta rANI hajara hotI. musalamAnAcyA hamalyApAsUna zaharAce saMrakSaNa kase karAve ? yAviSayI sarva adhikAr2yAMnA phAraca citA jhAlI. daMDanAyakA ( senApatI ) cyA padAvara tyAsamayIM eka AbhU nAMvAcA zrImAlI vaNika zrAvaka hotA. to ApalyA adhikArAvara navInaca AlelA hotA ANi to vizeSa dharmAcaraNa karaNArA puruSa hotA. yAkaritAM tyAcyA yuddhaviSayaka sAmarthyAvipayIM koNAlAhI nizcita vizvAsa navhatA. ikaDe eka tara rAjA gairahAjara hotA, dusareM, - rAjyAMta koNIca tasA parAkramI puruSa dusarA navhatA, ANi tisareM kAraNa, rAjyAMta yatheSTa senyahI navhate. yAmuLe rANIlA phAraca ciMtA * saMsArAMta rAhUna skUla niyamApramANe vAgaNAr2yA gRhasthAsa jaina dharmAmadhye zrAvaka aseM hmaNatAta.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ". jhAlI. tyA rANIne vizvasta ANi yogya manuSyA kaDUna senApati AbhUcyA sAmarthyA viSayI kAhI vRttAMta aikUna, svataH tine tyAsa ApalyApAzI bolAvileM ANi nagarAvara AlelyA ApattIviSayI koNatA upAya kelA pAhije, yAbaddala sammatti vicArilI. tevhAM senApatIne sAMgitale kI, jara mahArANIcA mAjhyAvara vizvAsa asela ANi yudhdAsaMbaMdhI pUrNa sattA malA sopavUna dilI jAIla, tara malA bharaMvasA Ahe kI, mI ApalyA dezAlA zatracyA hAtAtUna pUrNapaNe vAcavIna. AmacyA azA prakAreM utsAhajanaka vAkyAsa aikUna rANI khUza jhAlI ANi yudhdAsaMbaMdhI pUrNa sattA tyAsa deUna, yudhdAcI ghoSaNA karUna dilI. senApati AbhU yAne tyAca veLI sainika saMgaThana karUna raDhAIcyA maidAnAMta DerA dilA. dusar2yA divazI prAtaHkALApAsUna yudhda suru hoNAra hote, 'hmaNUna pahilyA divazI ApalyA sainyAcA jamAva karatA karatAMca tyAsa saMdhyAkALa jhAlI. teo vratadhArI zrAvaka hotA, hmaNUna dararoja sakALI va saMdhyAkALI 'pratikramaNa karaNyAcA tyAsa niyama hotA. saMdhyAkALa paDalyAnaMtara pratikramaNa karaNyAcI veLa AlI aseM pAhUna, tyAne ekAMtAMta koThetarI jAUna pratikramaNa karaNyAcA vicAra kelA; paraMtu tyAca veLI mAhIta paDale kI, tyAsamayI tyAce tethUna dusa-yA ThikANI. jANe, icchita kAryAMta vighna karaNAre hote, hmaNUna tyAne tetheca hattIcyA aMbArIvara basalyA basalyAca ekAgratene pratikramaNa karaNyAsa surU kele. jevhAM to pratikramaNAMta yeNAr2yA (1) pApakriyepAsUna mAge haTaNyAkaritAM ghetalelyA vratAMce sakALI va saMdhyAkALI pazcAttApapUrvaka ciMtana karaNe, tyAMsa jaina zAstrAMta pratikramaNa aseM hmaNatAta.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ "(2) je me jIvA virAhiyA, egiMdiyA beiMdiyA,, vaigara pAThAce uccAraNa karIta hotA, tevhAM koNI ekA sainikAne tyAsa aikana ko ekA adhikAr2yAMsa sAMgitale kI, pahA mahArAja! Amace senApati sAheba tara azA yudhdAcyA maidAnAmadhyehI (jethe zastra va astrAMcA ThaNaThaNATa hoUna rAhilA Ahe ANi mArA mArA ase zabda nighUna rAhile Aheta tethe ) egidiyA beiMdiza karUna rAhile Aheta. narama narama zIrA khANAre he zrAvaka sAheba kAya bahAdurI karUna dAkhavitIla 1 haLuhaLU tI goSTa theTa rANIcyA kAna paryaMta jAUna pocalI. he aikUna tI phAraca saMzayayukta banalI, paraMtu tyAveLI dusarA kAMhIMca vicAra karAvayAcA navhatA, . hmaNana bhAvaNyA AdhAra ThevUna tI gupacupa rAhilI. . dusar2yA divazI prAta:kALApAsUnaca yuddhAcA prAraMbha jhAlA, yogya saMdhi (veLa) pAhUna senApati AbhaneM azA zauryAne ANi cAturyAne zatravara AkramaNa kele kI, tyAmuLe thoDyAca veLAMta zatrucyA sainyAcA phAra saMhAra jhAlA ANi tyAcyA mAlakA (senApatI) ne Apale zastra khAlI TheUna yuddha baMda karaNyAviSayI prArthanA kelI. AbhUcA azA prakAre vijaya jhAlA he pAhUna aNahilapuracya prajeMta jayajayakArarUpa AnaMda phailAvalA. rANIne vizeSa sanmAnapUrvaka tyAce svAgata kele ANi tyAnaMtara moTA daravAra karUna rAjA va prajekaDUna tyAcA yogya sanmAna karaNyAta AlA. tyAveLI rANIne haMsata asatAM daMDanAyakAzI sAMgitale kI, he senApatI ! jevhAM yuddhAcI vyaharacanA karIta asatAM madhyeca ApaNa "egidiyA bahadiyA,, bolUM lAgale hote, tavhAM tara ApalyA sainikAMnA dekhIla asA saMzaya AlA / (2) artha:- jyA jIvAMnA phakta eka zarIraca iMdriya Ahe. jyAMnA dona iMdriyeM, tIna iMdriyeM, cAra iMdriye ANi pAMca iMdriye Aheta, azA jIvAMcI mA virAdhanA (hiMsA) kelI asela. vagaire pATha pratikramaNAcyA AdhI bolAvA lAgato. anuvAdaka.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 prakArAMta kAMhIMca bheda nasalA, tarIhI AliMgana karaNAr2yAcyA AMtarika bhAvaneta phAraca moThA bheda anubhavilA jAto. patnIzIM AliMgana karIta ' asatAM puruSAceM mana ANi zarIra jevhAM malina vikArayukta bhAvaneneM bharaleleM asateM, tevhAM mAtA vaigairezIM AliMgana karIta asatAM manuSyAce mana nirmaLa zuddha sAtvika vatsala bhAvanene bharalele asate. karmA (kriye) cyA svarUpAMta kAMhIMca pharaka nasatAMhI phaLAcyA svarUpAMta itakA virpayaya . (pharaka) kA asato ? yAcA jevhAM vicAra kelA jAto, tevhAM spaSTaca mAhIta paDate kIM, kriyA karaNAr2yAcyA bhAvaneta viparyaya asalyAmuLe phaLAcyA svarUpAMta viparyaya Ahe. yAca phaLAcyA pariNAmAvarUna kartyAcyA manAtIla bhAvanesaMbaMdhI cAMgalepaNA kiMvA vAITapaNA yAbaddala nirNaya kelA jAto. tyAca manobhAvanecyA anusAreM karmAceM zubhAzubhapaNa mAnileM jAte; hmaNUna yAvarUna heM siddha jhAleM kIM, dharma-adharma, puNya-pApa kiMvA sukRta- duSkRtAce mULa phakta manaca Ahe. // bhAgavata dharmAcyA nArada paMcarAtra nAmaka graMthAMta eke ThikANI aseM sAMgitale Ahe kI :- mAnasaM prANinAmeva, sarvakarmaikakAraNam // mano'nurUpaM vAkyaM ca vAkyena prasphuTaM manaH // arthaH- prANyAMcyA sarva karmAceM mULa phakta manaca Ahe, manAcyA anurUpArneca manuSyAcI vacana va zarIra pravRtti hote, ANi tyA pravRttI pAsUna tyAce mana mAhIta paDate. yA prakAre sarva karmAcyA ThikANIM manAceca prAdhAnya Ahe, hANUna AtmasaMbaMdhI vikAsa karaNyAmadhyeM prathamAraMbhI manAlA zuddha ANi saMyata ( samyak jJAna - darzana - cAritra rUpa mokSamArgAcyA ThikANIM cAMgalyA prakAreM prayatna karaNArA ) banaviNyAcI AvazyakatA Ahe. jyAce mana yApramANe zuddha ANi saMyata hote, tevhAM to koNatyAhI prakAracyA karmApAsUna lipsa hota nAhIM. yadyapi jethaparyaMta AtmyAne dehAlA dhAraNa kele Ahe, tetha
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryaMta tyApAsUna sarvathA karmAcA parityAga hoNeM asaMbhava Ahe, kAMkI gIteceM kathana Ahe kI "nahi dehabhRtA zakyaM tyaktuM karmANyazeSataH,, tathApi "yogayukto vizuddhAtmA vijitAtmA jiteMdriyaH // sarvabhUtAtmabhUtAtmA, kurvannapi na lipyate, gIteMta sAMgitalelyA hyA kathanAnusAre jo yogayukta, vizudhdAtmA, jiteMdriya ANi sarvabhUtAviSaya AtmabudhdI TheviNArA manuSya asato, to karmAnA karUnahI tyApAsUna alipta rAhato... vara sAMgitalelyA hyA siddhAMtAvarUna vAcakAMcyA lakSAMta AtAM heM cAMgalyA prakAreM yeUna jAIla kIM, je sarvavratI hmaNaje pUrNa tyAgI manuSya asatAta, tyAMcyAkaDUna jI kAMhIM sUkSma zArIrika hiMsA hote. tece phaLa tyAMnA kAM miLata nAhIM ? yAcakaritAM kIM, tyAMcyApAsUna hoNAr2yA hiMseMta tyAMcI bhAvanA hiMsaka nasate ANi hiMsaka bhAvanezivAya, jhAlelI hiMsA, hiMsA hmaNaviTI jAta nAhIM yAkaritAM Avazyaka mahA-bhASya nAMvAcyA Apta jainagraMthAMta sAMgitale Ahe kIMH- asubhapariNAma heU, jIbAbAho tti to mayaM hiMsA / jassa u na so nimittaM, saMtovi na tastra sA hiMsA // arthaH--koNatyAhI jIvAsa kaSTa pohocaviNyAviSarthI je azubha pariNAma kAraNIbhUta asatAta, tI tara hiMsA Ahe ANi varUna hiMsA mAhIta paData asalI, tarIhI jethe te azubha pariNAma kAraNIbhUta nAhIta, tI hiMsA hmaNavilI jAta nAhIM. hIca goSTa ANakhI ekA graMthAMta. yA prakAre sAMgitalI Ahe. jaM naDu bhaNio baMdho, jIvassa bahevi sAmaiguttANaM // bhAvI tattha pamANaM kAyavAvArI // dharmaratna maMjUSA. pRSTha 832.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha :-- samiti guptiyukta asaNAr2yA mahAvratakiDUna ekhAdyA jIvAcA vadha jhAlA, tarIhI tyAMnA tyAMcA baMdha hota nAhIM, kAMkI baMdhahoNyAmadhye mAnasika bhAvanAca kAraNIbhUta Ahe, kAyika vyApAra nAhIM. hIca goSTa bhagavat gIteMta dekhIla sAMgitalI Ahe. jase :--- 22 yasya nAhaMkRto bhAvo, buddhiryasya na lipyate // hatvApi sa imAMllokAn na haMti na nibaddhayate // artha::--- jyAcyA hRdayAMtUna ahaMbhAva naSTa jhAlA Ahe ANi jyAcI buddhi alipta rAhate, to manuSya kadAcit lokAMcyA dRSTIne prANyAMnA mAraNArA disato, tarIhI to tyAMnA mArIta nAhIM ANi tyA kamAmuLa to baddhahI hota nAhIM. yAcyAviruddha jyAceM mana zuddha ANi sayata nAhIM, jo viSaya ANi kapAyAMzI lipta Ahe. to bAhyasvarUpAneM ahiMsaka disalA, tarIhI tattvAneM to hiMsakaca Ahe. tyAcyAkaritA spaSTa sAMgitale Ahe kI :-- "" ahaNatovihiMso, duTTattaNao mao Ahamarodha " | jyAce mana dRSTa bhAvanene bharalele Ahe ANi jo koNAlA mArIta nasalA, tarIhI to hiMsakaca Ahe. yApramANe jainadharmAcyA ahiMseceM saMkSipta svarUpa Ahe. OM zAMti: ! 444 vie samApta Cang 4. ka zAMti !! zAMti !!!
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ava yakAya sUcanA vAcakAnI khAlI dilyA zuddhipatrAkaDe lakSa ThevUna pustaka vAcaNyAcI kRpA karAvI. pRSTha paMkti zuSda azuddha nAhA nAhI " 20 kareM hAUM samrAjyAcI sAmrAjyAcI sarvAza sarvAzI vorm sabve sarva vagaira vagaire aNahirapuragya haMsata - : kAhAca asa virpayaya ahilapuracyA hiMseMta kAhIca ase viparyaya tice na pamANaM kAyavAvArI hatvApi karmA muLe ahimaroba 21 10 " 22 226 kAyavAvArI vhatvApi kamAmuLa ahimarodha
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ " Printed by R. T. Deshmukh'at Saraswati Press, Nagpur.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ avazya mAgavA. * 1 zrI paMcaparameSThi vaMdanA ( hiMdI ) mU. / ze. 1 // marAThI bhASeta 2 AtmonnatIcA saraLa upAya ma. // 4. * . 3 anya dharmApekSA jaina dharmAtIla vizeSatA mU. ||she 2 // 4 vairAgya zataka. __mU. ||she zAma ra 5 janadarzana va jainadharma 6 mAjhI bhAvanA (rASTrIya gIta ) mU. // 7. 2 mA 7 jainadharmAviSayI ajaina vidvAnAMce abhiprAya bhAga 1 lA mU. - / 6 8 upadeza ratnakoSa mU. - ze. 10 9 marAThI jaina padyAvalI mR. 4 ze. 10 hiMdI jaina padyAvalI mU. - zeM. 6 pustakeM miLaNyAce ThikANa:zrI jaina dharma prasAraka saMsthA sadara bAjAra nAgapUra = :: atta ur ur Me AN amDOE. LARA PROAD
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ SZENTESI rUpiNI. lekhaka, dattAtraya bhimAjI raNadive. kiMmata sahA ANe.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ he pustaka rA. rA. kR. sa. pATakara yAMnI ApalyA 'zrIlakSmInArAyaNa presa 402 ThAkuradvAra muMbaI madhye chApileM va rA.rA dattAtraya bhimAjI raNadive yAMnI vardhA yethe prasiddha kele.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ AraMbhIce dona zabda. prastuta pustakAMtIla kathAnaka mULa zreNikapurANAMtIla asUna, malA teM bareMca manoraMjaka va bodhaprada vATalyAvarUna tyAsa prastutacA sAdhA veSa deUna mI teM vAcakAMpuDhe ThevIta Ahe. yAMtIla adbhutatA muLAMtIlaca asUna, tIta kiMvA mULacyA ekaMdara saMvidhAnakAMta, susaMgata karaNyApalIkaDe mI koNatAhi vizeSa pheraphAra kelA nAhI. prastuta pustaka lihiNyAMta mULa kathAnakAce svarUpa kAyama ThevAveM hAhi mAjhA eka uddeza asalyAmuLe yA bAbatIta purANakArAzI ekarUpa hoNyAkherIja malA gatyaMtaraca navhate! hmaNUna adbhutatecyA bAbatIta vAcakAMkaDUna majavara koNatyAhi prakAracA Aropa lAdhilA jANAra nAhI azI AzA Ahe ! kathAnaka khulUna disAve evaDhyAsAThI yAMta dilelI varNane va bhASaNe pAtra mAjhyA padaracI Aheta. tI kazI kAya sAdhalI Aheta he TharaviNe rasika vAcakAMceM kAma Ahe. tyAMnA vizeSataH AmacyA jainabaMdhUMnA mAjhA hI kRti AvaDalyAsa azA prakAracI jainapugaNAMtIla kathAnakeM puDhe ANaNyAsa tyAMjakaDUna malA zakya teM sAhya miLela azI AzA Ahe. prastuta pustakAcyA aMtaraMgAsaMbaMdhI evaDhe sAMgitalyAnaMtara he jyAMcyA nirapekSa ANi udAra sahAyyAmuLe itakyA suMdara bAhyaveSAne vAcakAMpuDhe yeta Ahe tyAMce AbhAra mAnaNe he mAjhe pahile kartavya Ahe. he thora gRhastha hmaNaje nAgapUrace prakhyAta udAradhI dhanika svarga saMghaI gulAbasAvajI yAMce satputra zeTa motI. lAlajI hota. yadyapi ApalyA nAMvAcA nusatA ullekha karaNyAcA hi tyAMcI icchA navhatA, tarI mAjhyA kRtajJa lekhaNIsa tyAMcyA yA icchepramANe vAgaNe kevaLa azakya jhAle yAbaddala te malA kSamA karatAla azI AzA Ahe. yAMcyAbarobaraca jyAMcA sAbhAra nAmollekha karaNe atyataM Avazyaka Ahe ase dusara sadagRhastha hmaNaje tyAMceca kArabhArI zrIyuta kanayAlAlajI he hota.zrIyuta zeTa motIlAlajI yAMcyA udArateitakIca yAMcIhI rasikatA prastuta pastakAcyA bAbatIta malA sahAyyabhUta jhAlI Ahe. yAzivAya yA pustakAsa AgAU Azraya deNA-yA rasikamaMDaLAcA,va vaLavara ANi subaka kAma karUna dilyAbaddala lakSmInArAyaNa presace manejara va citrakAra zrIyuta kApare yAMcAhI mI AbhArI Ahe.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 pruphakarekzanacyA bAbatati barIca gairasoya jhAlyAmuLe pustakAMta puSkaLa azuddhe rAhUna gelI Aheta. tI zuddhipatrakAMta zakya titakIM durusta karaNyAcA prayatna kelA Ahe. tarI yA, ANi prastuta pustakAMta itarahI je kAya doSa asatIla tyAbaddala vAcakAMcI kSamA mAgUna he javaLa javaLa donazeM zabdAMlA mAge TAkaNAre dona zabda yetheca saMpavitoM ! vardhA, akSaya tRtIyA. } lekhaka,
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatra. pRSTa. oLa. 4 14 azuddha. aDavAla ADavAla bhUpAla ziromaNi bhUpAlaziromaNi aMtaraMgAMtahIM aMtaraMgAMta hI tyAcIhI tyAcI hI caTakan dRSTIsa paData caTakan tyAcyA dRSTIsa paData tyAMnI yAce pAyaca dharale tyAMnI yAceca pAya AvaLUna pAhijeta dharale pAhijeta. vATata, samajata. saMpati saMpatti svabhavAcI svabhAvAcI puDhe ubhayatAMcI bheTava puDhe ubhayatAMcI bheTa hoUna kAya saMvAda jhAlA kAya saMvAda jhAlA hAte hota karaNyAkaDe karaNAr2yA nAhI nA nAhIta nA sukha yAcI kalpanA tarI Ahe kAya? yAcI tulA kalpanA tarI Ahe kAya? rAhilyAsa rAhilelyAsa pAyAvara pAyAMvara to kevaLa ticyA kalpanecA to kevaLa ticyA kalpanecA hotA kheLa hotA te kAMhIM te kAhI 10 21 mukha 15 20 , 13 19 1 21 , 3 10 gRhiNI padAcA asalelI tujhI tyA zarAcA gRhiNIpadAcA asalelI tujhI yA zarAMcA kA , 11 kAM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] pRSTa. oLa. 21 13 azuddha. Agi pati saukhyAcA abalAMnA nirvIya manAbalAvara AtmodhArAcA zuddha. ANi patisaukhyAcA abalA nA ,, 19 nirvIrya . manobalAvara AtmoddhArAcA 28 2 halake halake rAhita rahita tyAca tyAce dhADasAcA parAkATecyA dhADasAcA va parAkASThecyA hmapatoM hmaNato ekAMtAMta Aheta ekAMtAMta bolata Ahota durvAsanAcyA durvAsanAMcyA ghetaleM ghetalesa nAhI nAhI AjANapaNe ajANapaNa mANasAnA mANasAMnA 21 19. 31 11 W AN AN asA dUra DhakalaM pAhaNyAcA azI dUra DhakalaMsa pAhaNyAcyA niThura tujhe niSThUra 32 14 M M tujhaM kAM pAtivratyarupI prakaraNa 4 the pAtivratyarupI prakaraNa 4 theM ur nizcaya krama ?
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] pRSTa. oLa. azuddha. zuddha 38 4 39 11 kA tyAlA yAlA 43 12 47 2 vATana tyAlA koNI tarI ekhAdA pAhUna tyA doghAMpaikI koNI tarI ekhAdA 5 14 23 2 53 11 pizAcca bra hmaNUna kADhAvayAcA nAhIM pizAca toMDAvATe va hmaNUna kADhAvayAcA nAhIM yAviSayI tyA ghaTakeparyaMta yAviSayI tyAMnA tyA ghaTake paryaMta maMDaLI paikI maMDaLI paikI ,, 11 tRNa zayyevara nAhI tRNazayyevara nAhIM w w w atatAta jineMdra sevA ADakalAsa tethUna sadgaNI beLI / yAMviSayI gharI AlI saguNAcI asatAta jineMdrasevA ADhaLalAsa tethUna sahaNI veLI yAM viSayI gharI AlI sadguNAcI , w nh bh
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. jaya prakaraNa 1 leM saMketa .... .... .... prakaraNa 2 re parisasparza..... prakaraNa 3 re kasoTIlA utarale .... prakaraNa 4 the eka ANIbANIcA prasaMga .... prakaraNa 5 ve maga kharA navarA koNa ? .... prakaraNa 6 3 devadattAcA kabulI jabAba .... prakaraNa 7 veM zevaTacA goDa ghAMsa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNA. . . - . YPRMA 'tU mAjhyA aMgAlA nusate bATa tara lAva, kA, taM nAhA tara mA yA doghAMpaikI paM.115} { mAnaNA gataprANa sAlele ATa Tana yahaTa : piNA tvepAnaM hmaNAlA.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNI. CC ahAhA ! Aja kharokharaca mAjheM bhAgya udayAlA AleM ! " ekA taruNAne ekA taruNIsa ADavUna jhaTale. " haM ! khabaradAra malA aDavAla tara !" taruNIneM saMtApUna jhaTaleM. paNa to taruNa kasalA nigaragaTTa ! to ticyA saMtApAlA bilakula na jumAnatAM hmaNAdayaH "azI sonyAsArakhI AlelI saMdhi mI davaDIna aseM tulA vATateM ? pyArI, Aja kitI tarI divasa malA tujhA dhyAsa lAgUna rAhilA hotA. devAzapatha ANakhI kAMhIM divasa tujhI bheTa na hotI tara mI khacita jivaMta rAhilo nasatoM ! " 2 " pure karA hA cAhaTaLapaNA ! dusar2yAcyA bAyakozI asaM bolAyalA tujhAMlA zarama nAhIM vATata ? " taruNIneM uttara dile. kharokhara yA veLI tineM rAgAcA asA kAMhIM AvirbhAva ANilA hotA, kIM, dusarA ekhAdA sAdhAraNa lucyA ANi kamI nirlajja manuSya asatA, tara ticI tAbaDatoba kSamA mAgUna tethUna cAlatA hotA. paNa to taruNa azA kAmAMta pakkA nirDhAvalelA. zivAya tyAlA viziSTa prakAracyA striyAMcyA svabhAvAcI mAhitIhI cAMgalI hotI. yAmuLe to bilakula na DagamagatAM tilA hmaNAlA :--- "rUpiNI, asalA Daula ghAlaNyAMta kAya artha Ahe bareM ? tujhyA yA khoDyA rAgAlA mI bhiIna aseM kAM tulA vATate? kharokharaca jara tulA ase vATata asela tara hI bhrAmaka samajUta agodara tUM ApalyA DokyAMtUna kADhUna TAka. nako ! nako ! pyArI, tyA tujhyA kuTila bhivayA nako azA vara caDhavUsa. tujhyA yA bhrUbhaMgAne mAjhA praNayabhaMga na hotAM manobhaMga mAtra hota Ahe ! kharokhara tujhyA yA tIvratara hakprahArAMnI phAra tara mAjhyA hRdayAcA curADA hoIla. paNa mAjheM prema ? che: teM
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMketa. 2 lavamAtrahI bhaMgale jANAra nAhI ANi tyAcA bhaMga karaNyAce sAmarthya tujhyAca kAya, paNa jagAMtIla koNatyAhI mAnavI prANyAcyA kopAMta nAhI ! rUpiNI, mI he ugAca kAhI tarI baDabaDato aseM nAhIM ! mAjhe zabda mAjhyA hRdayAlA phoDUna nighata Aheta ! hI mAjhyA aMtaHkaraNAcI bhASA Ahe ! ANi mAjhyA yA abhaMgapremAcI sAkSa hmaNUna mAjhI sArI dhanadaulata ANi mAjhA dehahI mI Aja tulA samarpaNa karIta Ahe. kAya ? ajUnahI mAjhyA premAcI tulA khAtarI paTata nAhI ? ajUnahI tujhyA manAMtIla rAga nAhIsA hota nAhI ? ajUnahi mI tujhyA anurAgAlA pAtra hota nAhI ? nAhI ! nAhIM ! rUpiNI, Aja mI tulA majavara azI aprasanna rAhU deNAra nAhIM ! mAjhyA yA ekaniSTa bhaktIne kiMvA pUjAdravyAne mAjhI hRdayadevatA jara majavara prasanna hota nasela. tara Aja mI tijapuDhe ApalyA prANAcAhI balI samarpaNa karaNyAcA nizcaya kelA Ahe; ANi hA pahA tyAcA AraMbha !" evaDhe bolUna tyAne ApalyA DokIcyA pheTyAcA phAsa gaLyAlA lAvilA; ANi AtAM to jorAne oDhaNAra, itakyAMta tyA taruNIne tyAce donhI hAta jAgace jAgI baLakaTa dharUna hmaTaleM: thAMbA ! thAMbA ! devadatta, ase sAhasa karUM nakA ! tumacyA premAcI parIkSA pAhaNyAkaritAMca mI tumacyAzI kSaNabhara azI niSTharatene vAgaleM ! paNa kharaM pusAla tara tuhmAMlA pAhilyA divasApAsUnaca mAjhaM mana tumacaMvara jaDalaM Ahe ! paNa ApaNa hA kevaDhA AtatAyIpaNA AtAM cAlavilA hotA ? bAI ! bAI ! zartha jhAlI puruSAMcyA yA utAvaLepaNAcI ! ___ yA veLI bahupatika vasuMdharA jazI bhAnUcyA, tazI tI taruNIhI tyA taruNAcyA karapAzAMta baddha jhAlI hotI ! vAcakaho ! yA ubhaya
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNI. tAMnA kSaNabhara ApaNa azAca sthitIta ThevUna tyAMcA pUrvavRttAMta kAya Ahe to pAhU yA. prastutace kathAnaka bhUpAla ziromANi mahArAja zreNikAMcyA veLace asUna, uparinirdiSTa taruNI tyAMcyAca rAjadhAnItIla hmaNaje rAjagRha nagarItIla ekA zetakar2yAcI bAyako hotI. hicyA navar2yAce nAMva baLibhadra asUna hice nAMva rUpiNI hote. hI rUpAne phAraca suMdara asUna, hicA ceharAhI atyaMta mohaka hotA. ticyA ThusaluzIta bAMdhyAne tara, ticyA mohakateta vizepaca bhara ghAtalI hotii| paNa hice bAhyAMga jitake manorama titakeca tice aMtaraMga ghANeraDe hote. ticyA ThikANacA hA ghANeraDA durguNa hmaNaje ticyA manAcI caMcalatA hoya. yAca durguNAmuLe tice itake utkRSTa sauMdaryahI kevaLa pretAvarIla puSpApramANe tiraskaraNIya jhAle hote! itakyA suMdara zarIrAMta asalyA niMdya durguNAcA kasA prAdurbhAva jhAlA, yA nAjuka phulAcyA aMtaraMgAMtahI dAruNa vipArI kIDa kazI ziralI, yAviSayI yatheM mImAMsA karaNyAcI AvazyakatA nAhI. yethe itakeca sAMgaNe pure Ahe kI, ticI bAlyAvasthetIla paristhitaHca puSkaLa aMzI yA durguNAsa kAraNIbhUta jhAlI hotI. ticyA azA prakAracyA svabhAvAmuLe gRhakAryAkaDe kiMvA gRhiNI.. viSayaka kartavyAkaDe tice bilakula lakSa nase. naTTApaTTA ANi nakharA yAMtaca ticA bahuteka sArA veLa jAI ! yAmuLe tijasaMbaMdhIM gAMvAMta nAnAprakAracyA kaMDyA pasaralelyA asata . TavALa lokAMnA kAya ? jarA koThe vraNa sAMpaDAvayAcA avakAza. kI, kelAca tyAvara sAnyAMnI miLUna : daza! paNa yA yogAne ticyA garIba paNa abrudAra sAsUsAsar2yAMcyA manAlA kevaDhyA vedanA hota, yAcI tyAMnA kiMvA khudda rUpiNIlAhI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMketa. kalpanA nase ! ApaNAsaMbaMdhIM gAMvAMta cAlalelI niMdA kadhIM kadhIM ticyAhI kAnAMvara yeI, paNa tyAmuLe dekhIla ApalyA caMcala svabhAtrAMta pharaka karaNyAitakA pariNAma ticyA manAvara kadhIMca jhAlA nAhIM ! lokaniMdecA tasAca sAsUsAsar2yAMcyA upadezAcA kiMvA zivyAzApAMcAhI ticyA manAvara bilakula pariNAma jhAlA nAhIM; kiMvA hota nase. ticA navarA tara kAya, bicArA agadIM sAttvika. sArA divasabhara ApalyA kAmAMta gaDhalelA. tyAne divasa ugavaNyAce AMtaca zetAlA jAveM, to prahararAtra ulaTalyAvara gharI parata yAve. paNa tyAlA tithe sukha kiMvA AnaMda yAMcA hmaNUna bilakula lAbha hota nase. ApalyA svabhAvadoSAneM ApaNa ApalyA patIsa duHkhI karIta Ahota, ANi tyAmuLe ubhayatAMcehI jIvana rUkSa hota Ahe, saMsArAMtIla vanyA saukhyAsa ubhayatAMhI mukata Ahota, heM tyA abhAginIsa kaLata navhateM ! azA prakAracI yA taruNIcI sthiti asUna zetAMta jANyAkaritAM aNUna tI Aja gharAMtUna nighAlI hotI, to vATeMta prastuta prakaraNAcyA AraMbhI sAMgitalyApramANe prakAra ghaDUna AlA. tilA jyAneM ADavileM to taruNahI rAjagRha nagarIMtalAca rAhaNArA asUna, to ekA bhikSukAcA mulagA hotA. tyAce nAMva jarI devadatta hote, tarI tyAcI vAgaNUka ANi AcaraNa pAhUna tyAlA " dAnavadatta' heca nAMva vizeSa yathArtha zobhale asateM, aseM koNAsahI bATalyAkherIja rAhate nA ! tyAcA bApa jarI bhikSukIcA dhaMdA karIta ase, tarI tyAcyA sAMpattika sthitIbaddala rAjagRha nagarItIla moTha-moThyA lakSmIputrAMnAhI hevA vATata hotA ! ANi moThamoThyA ulA
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNI. DhAlI karUna rAtraMdivasa toTyA- naphyAcyA vivaMcaneta jaLaNA-yA kityeka vyApA-yAMnA tara tyAcIhI spRhaNIya sAMpattika sthiti pAhUna, ApaNa AraMbhIMca yA binabhAMDavalI paNa binakALajIcyA dhaMdyAMta kAM paDaloM nAhI, ase hoUna jAI ! yA gRhasthAcyA--navhe bhikSukAcyA ThikANI ApalyA dhaMdyAcI hatoTIhI tazIca ajaba ase. bhALI bhAvaDI sAvaje caTakana dRSTIsa paData ANi to hAM hAM hmaNatAM tyAMcI zikAra karI. ekhAdyA lakSmI putrAcA ekulatA eka putra AjArI paDaNe, ekhAdA vyApArI paizAcyA peMcAMta yeNe, kiMvA ekhAdyA abRdAra mANasAMvara rAjAcI kasalI tarI tohamata yeNe, yAlA to ApalyA dhaMdyAcA utkRSTa mosama samajata ase. tyAveLI nyAne tyA saMkaTAMta sAMpaDalelyA mANasAkaDe jAUna tyAsa ekhAdyA grahAnyA pIDecA. kiMvA grAmadevatecyA kSobhAcI azI kAMhIM saDakUna taMbI dyAvI, kI, tyA grahAMnA kiMvA devatAMnA AMvarUna dharaNyAsAThI tyAMnI yAce pAyaca gharale pAhijeta ! arthAt maga he bhikSuka mahArAja mAgatIla tevaDhI dakSiNA te deta, ANi sAMgatIla tevaDhA kharca karIta . amakyAlA zanI pAyIM AlA, evaDhe yAlA samajale. kI, yArcA pAyapiTI tethe surU jhAlIca ! ANi aneka veLAM yajamAnAkaDUna yAce ukhaLa ikaDe pAMDhare hotAMca tikaDe grahahI ApalI toMDe kALI karIta . zetakarIvargAlA tara hA bhikSuka nusatI dubhatI dhanUca navhe, tara kAmadhenu vATata ase! tyAMcyA garIba svabhAvAbaddala tara praznaca nAhI : aMgI sAdhAraNa dhUrtapaNA asalA hmaNaje pure ! maga vATela tyAne hyAMnA piLAveM ! hA bhikSuka tara dhUrtapaNAcA agadI putaLAca asalyAmuLe to niranirALyA mAgAMnI tyAnA piLUna tyAMcyA javaLIla dravyAce haraNa kasA karIta asela, te nirALe sAMgaNyAcI garaja nAhI.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMketa. tyAne yA lokAMcyA kalyANAsAThI grAmadevatAMnA abhiSeka karaNyAcA evaDhA sapATA lAvilA hotA, kI, tyAmuLe, gAMvacyA khanyA nadIcA ogha baMda paDUna AbhiSekAcyA jalAcIca eka kRtrima nadI nirmANa jhAlI hotI? yA anarthAbaddala ekadAM khudda tyAcyA mulAneca tyAcyAjavaLa Azcarya pradarzita kele. tevhAM to saMtApUnaca hmaNAlA--''mUrkhA, tulA bilakula akkala nAhIM ! yA nadIcyA oghAcyA ulaTApAlaTItaca dravyAcyA oghAcIhI ulaTApAlaTa sAThavilI hotI, samajalAsa ; to ogha ikaDe vaLalA hmaNUnaca lokAMcyA gharAMtIla dravyAcA oghahI mAjhyA gharAkaDe vaLalA! hA akhaMDa vAhaNArA abhiSeka--jalAcA pravAha hmaNaje tulA kAya vATate? hA nusatA ApalyA gharAMta vAhaNArA dravyAcA ogha Ahe ogha ! samajalAsa-" bApAcyA yA uttarAne mulagA agadI cita jhAlA asalyAsa tyAMta Azcarya kasale? nehamI dusar2yAkaDe mAgaNyAcI khAlI hAta pasaraNyAcI yA bhikSukAlA itakI saMvaya lAgalI hotI, kI, tyAcA cukUna dekhIla kadhIM upaDA hAta hota nase. yAyogAne tyAlA jevaNyAcI dekhIla paMcAIta paDUM lAgalI. tyAcyA utANyA hAtAvara bAyakone jevhAM ghAsa ThevAveta tevhAM koTeM tyAce jevaNa hoI. mulAcyA thobADIta vagaire mAraNyAcA tyAlA kadhI prasaMga AlAca, tara to upaDyA hAtAneca mArIta ase! azA mANasAcyA poTI devadattAcA janma jhAlelA, tevhAM udyogaa| baddala tiTakArA tyAcyA vayAbarobaraca tyAcyA manAMta vADhata gelA asalyAsa tyAMta Azcarya kasale ? zivAya tyAcyA bApAcA upadezahI tyAcyA yA vRttIlA popaka asAca ase. to tyAlA nehamI hmaNe:"karAvayAce Ahe kAya beTyA ApalyAlA kAhI udyoga dhaMdA karUna ?
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ V prakaraNa 2 reM. parIsasparza! / vadattAzI saMketa karUna rUpiNI ApalyA zetAkaDe jANyAsa nighAlI, he mAgIla prakaraNAMta sAMgitaleMca Ahe. gharAbAhera paDUna svataMtra rAhaNyAMta phAraca sukha asate ase ticyA manAne pake ghetale asalyAmuLe, devadattAbarobara paLUna jANyAce tine agadI ThAma Tharavile hote. yA bhAvI mukhAcyA manorAjyAMta guMga hoUna cAlalI asatAM, rastA soDUna jarA bAjUsa paNa javaLaca zilAzakalAvara basalelyA ekA teja:puMja taruNa munIvara ticI avacita dRSTi gelI. he muni aina tAruNyAMta asUna tyAMcI paMcavizI dekhIla ajUna ulaTalI navhatI. azA vayAMta vairAgya prApta hoUna sakala viSayasukhopabhogAMcA tyAga karaNe hI goSTa kAhI sAmAnya navhe. yA vayAMta je manovikAra varSAkAlAMtIla jalaughApramANe koNatyAhi pratibaMdhAlA na jumAnatAM kanakakAminI--vilAsAkaDe dhAMvAvayAce, tyAMsa sthira karaNA-yA-navhe ulaTa gati deNA-yA-paramArthAkaDe vaLaviNA-yA yA mahAbhAgAceM Atmika sAmarthya, varNana karaNyAcI zakti koNAcyA lekhaNIta Ahe ? azA vayAMta vairAgya prApta hoNyAsa pUrvajanmAMtIla zubha karme kAraNIbhUta asatIla, paNa tadanusAra asidhArAtulya khaDaM nareM vratAMceM pAlana karaNe yAMta alaukika puruSArtha nAhI ase koNa magela !
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIsasparza. 13. yAveLIM prAtaHkALace ATha vAjaNyAcA sumAra hotA. sRSTIceM svarUpa ajUnahI saumya ANi ramaNIya aseMca hoteM. ANi munIzvara teM avalokana karUna tyAjavarUna sucaNAr2yA aneka vicArataraMgAMta magna hoUna gele hote. te atyaMta susvarUpa asUna tapaHzrIne tyAMcI kAMti adhikaca khulUna disata hotI. tyAMcI mudrA atyaMta zAMta asUna tidhyAMta evaDhA mohakapaNA bharalA hotA. kIM. pAhaNArAMsa ekasArakheM tijakaDe pAhataca rAhAveMseM vATe ! tyAnA pAhatAMca rUpiNIcyA manAMta anAvara moha utpanna jhAlA, ANi tI ApalA mArga soDUna tyAMcyAkaDe vaLalI. tI tyAMcyAsamora jAUna ubhI rAhilelyAsa barAca veLa jhAlA tarI koNAcyAca toMDUna eka zabdahI nighAlA nAhIM. muni ApaNAsa koNa koThIla vagaire prazna vicAratIla, naMtara ApaNa ApalA manodaya tyAMnA kaLavU, asA ticA beta hotA. paNa muni ApalyAca dhyAnAMta mana ! tyAMnI tijakaDe nusateM DhuMkUna dekhIla pAhile nAhIM ! barAca veLa vATa pAhUna kaMTALalyAmuLe tI ApaNa hoUnaca munIMsa bolaM lAgalI. tI hmaNAlI: (( --- mahArAja ? kitI veLa tarI mI ApaNAjavaLa ubhI rAhile Ahe ! paNa ApaNa majazI eka akSara dekhIla bolata nAhIM ! kAM baraM, mI ApalyA kRpelA pAtra nAhIM kAM ? mahArAja, jicyA prAptIkaritAM zeMkaDoM taruNa loka ApalyA sarvasvAvarahI pANI soDAvayAsa tayAra hotAta, tI ApaNa hoUna tumacyAkaDe AlI asatAM tuhmI tijakaDe nusatA DoLA ughaDUnahI pAhUM naye ! mAjhyA sukhAcI goSTa ekA bAjUlA rAhU dyA. paNa svataHcyA mukhAviSayIhI tujhIM itake bephikIra kase ? tujhAMlA svataHlA yAceM kAMhIM itakaM vATalaM nasela,
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 rUpiNI. paNa azA vayAMta tumacA hA evaDhA suMdara ANi mukumAra deha, unhAtAnhAMta kaSTata asalelA pAhUna mAjheM kALIja tiLatiLa tuTata Ahe ? mahArAja, azA taruNa vayAMta yA bhalatyAca phaMdAMta paDUna, ApalyA jivAce ase hAla kAM bare karUna ghetAM ? tumacyA manamohaka cehayAlA ANi suMdara rUpAlA pAhUna majasArakhyA zeMkaDoM bAyakA rAtraMdivasa tumacyA sevesa hajara rAhatIla. tuhmAMlA toMDAMtUna eka akSara dekhIla kADhAvayAcI garaja rAhaNAra nAhIM ! maga mahArAja asaM kAM baraM ? che: soDAca AtAM haiM mauna ANi yA gariba dAsIlA karA pAvana ! kAya, ApaNa ajUna dekhIla kAMhIMca bolata nAhIM ? nAhIM baraM, mI nAhI ApaNAMsa azI soDAvayAcI !" evaDhe bolUna tyA patita pramadene tyA niSpApa munivaryAMcA hAta dharalA. ( evaDhA veLaparyaMta ticI carpaTapaMjarI cAlU hotI, tarI te munivarya stabdha basale hote. paNa tineM tyAMcyA hAtAsa sparza karitAMca patita bhaginI, haiM kAya bare karatesa" ase udgAra tyA zAMta. nirvikAra ANi niSkalaMka mahAtmyAcyA toMDUna bAhera paDale. NO. evaDheca udgAra. paNa tyAcA tyA patita pramadevara kevaDhA tarI vilakSaNa pariNAma jhAlA. tineM tAbaDatoba tyAMcA hAta soDUna dilA, ANi sarvasvI nAhIM tarI tyA udgArAneM ticA kAmavega barAca kamI jhAlA. puruSAcyA bhASaNAcA kiMvA sparzAcA asA vilakSaNa anubhava tilA AjanmAMta AlA navhatA. tathApi pILa jaLato paNa vaLa jaLata nAhIM. ' yA nyAyAneM tI tyAMnA lAgalIca hmaNAlI: mahArAja, mAjhI evaDhIhi kAmanA ApaNa nAhIM kAM pUrNa karIta ? ApaNa jara mAjhA hA hetu puravilA nAhIM, tara mI yA duHkhAne taLamaLUna taLamaLUna marana. mAjhaM mana ApaNAvara evaDhaM jaDalaM Ahe kIM,
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIsasparza. 15 ApaNAzivAya malA pratyakSa svarga jarI miLAlA tarI to zuddha narakA sArakhA vATela." (. sukha ! sukha! sukha! he abhAginI / " te zAMtacittamuni moThyA gaMbhIrapaNAneM hmaNAle, " tUM kevaDhyA gADha ajJAnatimirAMta buDAlI Ahesa, ANi tujheM sukhalolupa mana vikAravazatecyA bharAMta bhalatyAca goSTIlA kaseM kavaTALata Ahe. sukhAcI icchA pratyeka prANimAtrAsa asate ANi tyApramANeM tulA tyAcI taLamaLa lAgUna rahAvI haiM sAhajika Ahe. paNa sukhAviSayIMcI tujhI samajUta mAtra cukIcI Ahe. khareM mukha ANi tujhI tyAviSayIMcI samajUta yAMta pANI ANi agni, kiMvA divasa ANi rAtra yAMpramANeM virodha kiMvA aMtara Ahe. tUM mukha samajUna jyAcyA mAge lAgalI Ahesa, ANi aniyaMtritapaNeM jyAcA anubhava yeta Ahesa, to viSayopabhoga kharokharaca khareM sukha Ahe kAya ? jara taseM asela, tara mukhA - viSayIM tulA jI ajUna taLamaLa lAgUna rAhilI Ahe tI kAM ? sukha miLUnahi sukhAcI icchA kazI rahAvI ? yAvarUna ApaNa bhayaMkara bhramAMta paDaloM AhoM heM nAhIM kAM tujhyA lakSAMta yeta ? tujhyA bAbatIta bolAvayAceM hmaNaje hA nusatA bhramaca navhe tara dAruNa adha:pAta Ahe ! iMdriyavedanA zamaviNyAcyA prayatnAMta vikRta manAsa kSaNaika vATaNAr2yA AnaMdAsa sukha samajUna, tUM heM kasale bhayaMkara vipaprAzana karIta Ahesa, yAcI kalpanA tarI Ahe kAya ? yA - yogAne tujhyA AtmyAcI kAya bhayaMkara sthiti hoIla, tulA kasalyA yAtanA bhogAvyA lAgatIla, yAcA tUM kadhIM tarI vicAra kelA Ahesa -kAya ? kAM to vicAra manAMta yeUnahi tUM behopapaNAneM tikaDe durlakSa karIta Ahesa ? kAya vyabhicArI jIvAMnA paralokIM hoNAr2yA bhayaMkara
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 rUpiNI. yAtanAMcI tulA kalpanA nAhI ? kAM, hA sArA prakAra tulA khoTA vATato ? thAMba ! yA prakArAMta kitapata tathya Ahe he jara tulA pahAvayAce asela tara kSaNabhara DoLe jhAMkUna sthira manAne rahA, ANi / tulA kAya disateM teM sAMga." ___ rUpiNIceM mana tyA mahAtmyAcyA bhASaNAne itakeM vedhUna geleM hoteM, kI, tilA te sthira karaNyAcA bilakula prayatnaca karAvA lAgalA nAhI; te ApoApaca sthira jhAle hote. tI tyAMcyA sAMgaNyApramANe DoLe jhAMkUna ubhI rAhilyAsa kAhI thoDA veLa loTalA nasela, toca moThyAne tineM eka kiMkALI mArilI, ANi "mahArAja, malA vAMcavA ho vAMcavA : aseM hmaNata tyAMce pAyAvara loLaNa ghetalI." rUpiNIlA jivaMtapaNIca yA veLI jo narakAcA bhayAnaka dekhAvA disalA tyAcyA muLAzI tyA mahAtmyAce kAhI alaukika sAmarthya hote, kI, to kevaLa ticyA kalpanecA hotA, he nizcitapaNe sAMgatAM yeNe azakya Ahe; vyabhicArI jIvAMsa narakalokI kase bhayaMkara zAsana miLate, yA viSayIMcyA goSTI nehamI ticyA kAnAMvara paData asUna tyAvarUna tatsaMbaMdhI vicArahi ticyA manAMta nehamI ghoLata asata. yAmuLe munIcyA bhASaNAne AdhIca vizeSa zraddhALU banalelyA manAsa tyAca vicArAMce kAlpanika citra agadI mUrtimaMta disA hI goSTa kadAcit adhika saMbhavanIya asela. te kAMhI aso. evaDhI goSTa gvarI, kI, to disalelA bhayAnaka dekhAvA tilA itakA kharA vATalA, ANi tyAcA ticyA manAvara evaDhA jabaradasta pariNAma jhAlA, kI, tI sthiti ApaNa pratyakSaca bhogIta Ahota azI ticyA manAcI samajUta hoUna, tine vara sAMgitalyApramANe bhedarUna jAUna moThyAne kiMkALI phoDilI !
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIsasparza. 17 naraka kazA prakAracA asato, ANi asalyA pAtakI jIvAMnA tetheM kasalyA dAruNa yAtanA bhogAvyA lAgatAta yAviSayIMcIM varNaneM niranirALyA dharmagraMthAMtUna vAcakAMcyA kAnAMvara nehamIca yeta asalyAmuLe rUpiNIneM yA kSaNabharAcyA kAlpanika narakavAsAMta kasalyA kasalyA dAruNa yAtanA bhogilyAceM anubhavileM teM yetheM savistara sAMgaNyAcI AvazyakatA nAhIM. munIcyA pAyAMvara loLaNa ghetalelI rUpiNI bar2yAca veLAneM zuddhi vara AlI. tilA bharalelI dhaDakI ajUnahi kamI jhAlI navhatI ! ajUnahI ticeM kALIja jorAjorAneM uData asUna sAre aMga ghAmAghUma jhAleM hoteM ! ApaNa pAhilelA to bhayAnaka dekhAvA, ANi bhogilele dAruNa kleza hI sarva kharIca hotIM aseMca ajUnahi tilA vATata hoteM. tI jarA zAMta jhAlyAvara muni bolUM lAgale: " rUpiNI, ApalyA yA niMdya durguNAMmuLe ApaNAsa paralokIM kAya zAsana miLela heM tUM pAhileMsaca. maraNAnaMtaracA naraka tulA disUna AlAca, paNa yA nidya durguNAMmuLe ihalokIMhI jo naraka tUM nirmANa kelA Ahesa tikaDe tujhI najara kadhIM gelI Ahe kAya ? hA naraka tyA narakApekSA koNatyAhi prakAre kamI bhayaMkara, kamI duHsaha kiMvA kamI yAtanAvaha nAhIM ! itakeMca navhe, tara kAMhIM kAMhIM bAbatIta hA tyApekSAMhi jAsta bhayaMkara Ahe ! paralokacyA narakAMta tujhyA pApAbaddala tulA svataHlAca zAsana bhogAveM lAgela, paNa yA ihalokacyA narakAMta tujabarobaraca tujhyA priyajanAMnA ANi nAtalagAMnAhI asA kreza bhogAve lAgata Aheta; rUpiNI, yAcA-yA aihika narakAcA - yA jivaMtapaNAMtalyA rauravAcA tUM kadhIM tarI vicAra kelA Ahesa kAya ? yA pApAmuLe tujheM mana pratyeka kSaNI kase sAzaMka
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 rUpiNI. asate, aneka prakAracI bhaye tujhyA hRdayAsa pratikSaNI kazI phADita asatAta, niranirALyA prasaMgI navIna navIna kAya yuttyA yojAvyAta ANi kasalyA thApA dyAvyAta yA vivaMcanene azAMtatA tujhyA mAge kazI sArakhI hAta dhuUna lAgalI Ahe ANi sukhAcyA nidrenehi tulA kase soDavile Ahe yA sarva goSTIMcA nITa vicAra kara ! he manastApAce citra DoLyApuDhe dhara ! ANi yA yAtanAMcI bhAvI narakayAtanAMzI tulanA karUna yAhI titakyAca asahya Aheta kI nAhIta te sAMga ? yethalA hA manastApa tethalyA tApalelyA lokhaMDI putaLyAcyA AliMganAcyA tApAhUna koNatyA prakAreM kamI Ahe ? tApalelyA telAcyA kaDhaIta taLalI jAta asatAMnA tethaleM tujheM taLamaLaNe ANi azAMtImuLe yethe hoNAnyA tujhyA jivAcI taLamaLa yAMta kAya bheda Ahe ? ANi tethe bhAle, baracyA, suyA, dAbhaNe vagaire tIvra zastrAMce zarIrAMta bhosakaNe ANi pratyeka pApaprasaMgI ' ApaNa he niMdya karma karIta Ahota' azA prakAracA sadasadviveka buddhIcyA tIvra taravArIcA yethe tujhyA hRdayAvara hoNArA asahya ghAva yAMta tUM koNatA pharaka samajatesa ? tyAcapramANe yA durguNAMmuLe yethe hoNAre abrUce dhiMDavaDe he tara tethe hoNAr2yA zarirAcyA ciMdhaDyApekSAMhi ni:saMzaya duHsaha hota ! ANi yA sarva yAtanA, rUpiNI, tUM nitya anubhavita asatAMnAhi ApaNa sukhopabhogaca anubhavIta Ahota aseM tulA vATate kAya ? kevaDhA hA tujhA bhrama ! pitAMnA goDa lAgate, evaDhyAsAThIMca tUM he atyaMta dAruNapariNAmI viSa, amRta samajUna prAzana karIta Ahesa, paNa yAcA vAITa pariNAma tujhyAvaraca hoUna thAMbata / nAhI : tujhyAbarobara tujhyAzI jyAMcA jyAMcA saMbaMdha Ahe tyAMcyAhi hRdayAlA te aghora yAtanA deta Ahe ! yAcA tUM kadhIM vicAra kelA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIsasparza. Ahesa kAya ! ApaNAsa sukha vhAveM yA Azene jyAne moThyA AnaMdAne tujheM pANigrahaNa keleM, va jyAcyAzI koNatyAhi prakAre pratAraNA karaNAra nAhI aseM tUM lagnAce veLI vacana dileMsa tyA tujhyA patIcI, tyA tujhyA dehAcyA adhipatIcI, tujhyA yA beimAnI vartanAne kAya avasthA hota asela, hajAroM viMcavAnI nAMgyA mArilyApramANe kiMvA rakharakhIta nikhAr2yAvara dharalyApramANe tyAcyA aMtaHkaraNAsa kazA vedanA hota asatIla yAce citra tUM ApalyA DoLyApuDhe ghara." yA veLI rUpiNIcyA DoLyAMtUna azrudhArA vAhata hotyA paNa munIvAMnI tikaDe lakSa na detAM ApalA vAkpravAha tasAca cAlU ThevilA. "pApiNI !' te hmaNAle. "Apale ghara sAkSAt naraka banaviNArI hI aghora viSayavAsanA mukhakAraka Ahe aseM tulA vATate tarI kase ? zivAya yA narakAMtIla yAtanAMcA anubhava tujabarobara tujhyA AptAMnAhi ghaNe bhAga paData Ahe ! kevaDheM aghora karma he, kharokhara hiMsA, labADI, corI, vizvAsaghAta, vacanabhaMga yA dAruNa pAtakAMce mULa hA vyabhicAraca navhe kAya ? ANi jagAMtIla azAMtatecyA muLAzI tara yA kherIja dusare koNate kAraNa Ahe ? bhraSTacarite, bola ! yA azAMtatecyA kAraNAsa, yA durgatIcyA muLAsa, yA manastApAcyA bIjAsa, yA gRhiNI padAcyA kalaMkAsa, yA ubhaya kulAMcyA mukhAvara phAMsaleM jANAr2yA kAjaLAsa, yA pativiSayaka beimAnapaNAsa, yA akhila pAtakAMcyA rAzIsa, yA niHzeSa anarthAcyA pAyAsa, yA parama niMdya vyabhicArAsa tUM sugva samajatesa kAya ? hI pahA tujhyA yA vartanAne asahya manoyAtanA hoUna kevaLa maraNAcIca vATa pAhata asalelI tujhI sAmusAsare, ANi
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 rUpiNI. ThevaNe kiMvA tyAMce bhayaMkara sarpa banaviNeM heM kevaLa tujhyA manAbalAvara ANi zIla rakSaNAcyA nizcayAvara avalaMbUna Ahe. hIM donhIM jara nizcala asatIla tara tulA tyAMcyAkaDUna bilakula pIDA hoNAra nAhIM, ANi tIM azIM nizcala ThevaNyAceM sAmarthya tujhyAca kAya, paNa pratyeka mAnavI AtmyAcyA ThikANI Ahe. "" " "maga mahArAja, malA patIcAhi tyAga karAvA lAgela kAya ? " nAhI. rUpiNI, tulA heM vrata pALAvayAsAThIM patityAgAcI AvazyakatA nAhIM. saMsAratyakta sAdhUnA kiMvA sAdhvIMnAca patni patisaMbaMdhAcA sarvasvI tyAga karaNyAcI AvazyakatA asate, paNa zIlavatAcyA bAbatIta saMsArI janAMnA hA kaDaka nirbaMdha lAgU nAhIM. saMsArI strIpuruSAMnI svataHcyA patipatnIsamAgamAMta saMtuSTa rAhaNe hmaNajeca zIla pALaNeM hoya. jagAMta vivAhasaMsthA yAca kAryAsAThI astitvAMta AlI asUna durbaLa manAcyA strIpuruSAMsa yA yogAneM AtmodhArAcA phAraca sopA mArga nirmANa jhAlA Ahe. hmaNUna rUpiNI khicapata asalelyA narakAMtUna nighA - vayAcI tujhI ajUnahi icchA asela tara tUM yAca ghaTakelA he vrata ghe ANi teM Ajanma nizcayAne pALa. " rUpiNIcA nizcaya kevhAMca jhAlA hotA. phakta tI tyAMcyA AzivAdAtmaka protsAhanAsAThIMca kAMhIM thoDA veLa thAMbalI hotI. tyAMce bhASaNa pUrNa hotAMca tine ubhe rAhUna tyAMcyA pAyAvara hAta ThevilA ANi hyaTaleM : "bho ! parama karuNAmaya sAdhuvarya, ApalyA yA parama baMdya, parama nirmala ANi patita janasaMrakSaka caraNAvara hAta ThevUna sAMgateM kIM, yA puDheM hI rUpiNI, patIkherIja anya koNatyAhi purupAsa sparzaca kAya paNa "
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIsasparza 23 pApadRSTIne baghaNAra dekhIla nAhIM ! kasalAhi prasaMga AlA, kitIhi dardazA jhAlI, kasalyAhi bhayaMkara vipattIne gAMThile. saMkaTAMnI pATha 'puravilI, manovikArAMcyA uchaMkhalatecA kaDeloTa jhAlA, yA dehAlA jivaMta jALale kiMvA tyAce rAI rAI evaDhAle tukaDe kele, tarI rUpiNI mareparyaMta hmaNUna Apale he vrata bilakula bhaMgU deNAra nAhI ? mI hI pratijJA yAca veLI yAca pAyAlA smarUna kariteM ?" yA veLI tyA sAdhuvaryAMcyA prazAMta mudrevarahi prasannatecI kiMcita chaTA umaTalyAkherIja rAhilI nAhI. rUpiNIcyAne puDhe bolavenA ! ticA kaMTha dATUna AlA ANi netrAMtUna azruvarSAva hoU lAgalA. tyA mahAtmyAcyA caraNAvara Apale Doke punhA ekadAM ThevUna tI tethUna moThyA kaSTAne nighAlI. ghetalele he vrata tine kase kAya pALale he puDhe samajelaca. rastyAne jAtAMnA tI svataHzIca hmaNUM lAgalI: "AjaparyaMta kitI tarI puruSAMcA sparza yA dehAsa jhAlA, paNa mAjhaM sarvasvI rUpAMtara karaNArA asA hA sparza pahilAca. parIsasparza hmaNatAta to hAca kAya ? " RIMANN
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ THI prakaraNa 3 reM. kasoTIlA utarale. piNIcyA navanyAlA Aja ApalyA patnIcA kAMhIM nirALAca anubhava yeUM lAgalA ! ticyA bolaNyAcAlaNyAMta va ekaMdara vRttIta paDalelA pharaka pAhUna tyAsa parAkaSTeceM Azcarya vATaleM ! paNa devA ! heM sarva kSaNabhaMgura tara naselanA ? " asA vicAra tyAcakSaNI tyAcyA manAMta AlyAkherIja rAhilA nAhIM. paNa ApalI hI bhIti khoTI Ahe heM puDheM laukaraca tyAcyA anubhavAsa AleM. CC tyA divazI saMdhyAkALI te joDape moThyA AnaMdAne gharI paratale. AjacyAsArakhA AnaMda, ANi AjacyA sArakheM samAdhAna tyA ubhatAMsa sAnyA janmAMtahi anubhavalyAceM kadhIM ThAUka navhate ! sRSTIceM svarUpa tarI tyAMnA Aja kitI ramaNIya ANi sukhaprada bhAsata hoteM ! Aja ApalyA hRdayAvaraceM kasale ojheM kamI jhAleM teM rUpiNIsa kaLenA ! tathApi Apale mana Aja phAra ulhasita ANi halake jhAle Ahe evaDheM mAtra tilA khAsa vATata hoteM. navar2yAcI prasanna mudrA pAhUna tara tilA kitI tarI samAdhAna vATaleM ! yA zuddha sukhAcA anubhava tilA navAca hotA ! ApalyA mulAMta va suneMta utpanna jhAlele he aikya pAhUna sAsusAsanyAsahI paramAvadhIcA AnaMda jhAlA ? mhAtArapaNIM tyAMcI yA zivAya dusarI koNatI icchA asaNAra ?
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasoTIlA utaraleM. rAtrI ApalyA patIce pAya curIta asatAMnA patisevecyA yA maMgalAcaraNAcA tine AjacyAca sumuhUrtAvara prAraMbha kelA hotA-tine tyAsa tyA mahAtmyAce jhAlele darzana, tyAne pAjilele divya upadezAmRta, ANi tyAmuLe ApaNAsa jhAlelA pazcAttApa yAviSayIcI itthaMbhUta hakIkata nivedana kelI. yAveLI tyA sAdhUviSayIM rUpiNIcyA paticyA manAta kitI pUjyabuddhi utpanna jhAlI asela, yAcI nusatI kalpanAca karAvI. aso. AtAM ApaNa khanyA zuddha premAmRtAcA Ajaca AsvAda gheNA-yA yA joDapyAcyA sukhAMta vyatyaya na ANatAM rUpiNIsAThI veDA banalelyA devadattAcI, kAya hakIkata Ahe tI pAhUM. rUpiNIcA ANi tyAcA koThe tarI dezAMtarI nighUna jANyAcA beta TharatAMca to ticA niropa gheUna zetAkaDe jANyAsa nivAlA hmaNUna pahilyA prakaraNAMta sAMgitaleca Ahe. paNa tyApramANe to zetAMta gelA nAhI. tyAce mana tikaDe jANyAkaDe bilakula lAgenA. TharalelyA betApramANe sarva jinagIcI vilhevATa lAvUna, ticI mArgapratIkSA karAvayAsAThI iSTa sthaLI kevhAM jAUna basatoM aseM tyAsa hoUna gele, yAmuLe zetAMta jANyAcA beta rAhita karUna to madhUnaca gharAkaDe paratalA. __ gharI yetAMca tyAne gharAMtIla cIja vasta yeIla tyA kiMmatIsa vikAvayAsa AraMbha kelA. vikrIce ase dhoraNa ThevilyAvara koNatyAhi vastUsa gi-hAika miLaNyAsa, kiMvA ticI vikrI hoUna rokha rakama hAtI yeNyAsa kitIsA uzIra lAgaNAra ? hAM hAM hmaNatAM tyAcyA sarva sthAvara jaMgama jinagIcI vikrI hoUna, tyAcyA padarAMta rokha dAma paDale. tyAcyA yA kRtyAce puSkaLAMsa Azcarya vATale. tyAcyA kityeka snehyAMsa tara
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 rUpiNI. tyAcyA jinagIcI javaLa javaLa azI lUTa hota asalelI pAhUna atizaya vAITa vATaleM ! paNa svataH mAlakaca jara ApalyA jinagIcI samajUna umajUna azI vilhevATa lAvIta Ahe tara tyAMnA vAITa vATUna kAya upayoga hoNAra hotA ? dusar2yAcI koNAcI tara tyAlA kAhI hmaNAvayAcI kiMvA vicArAvayAcI chAtI jhAlIca nAhI. paNa madhyaMtarI tyAcyA bAyakone tyAlA aDathaLA karaNyAce dhADasa kele; tyAcA pariNAma itakAca jhAlA, kI, ticyA aMgAvara cukUna tice rAhilele dAginehi tyAne kADhUna gheUna tyAcI vikrI kelI ! akhera bicArIlA nusatyA nesatyA lugaDyAnizIMca mAherI jANyAcA prasaMga AlA ! ___ yApramANe mAtImolAne sarva jinagIcI vikrI karUna, goLA jhAlelI rakama barobara gheUna devadatta saMdhyAkALace AMta iSTasthaLI jAUna pocalA. AtAM TharalelI veLa kevhAM yete ANi rUpiNAMcI bheTa kevhAM hote ase tyAlA hoUna gele. tyAcI utkaMThA parAkASTacI vAMDha lI. ekeka paLa tyAlA varSApramANe vADhU lAgale. AtAM tara barIca rAtra hoUna jikaDe tikaDe gaDada kALokha pasaralyAmuLe tyAcI utkaMThA agadIca anAvara jhAlI, jarA koThe kAMhIM khusabasale, kI, rUpiNIca AlI aseM tyAlA vATe. paNa laukaraca teM ekhAdeM zvApada asalyAviSayIMcI jevhAM tyAcI khAtarI hoI, tevhAM tyAveLI cohIkaDe pasaralelyA tyA kALokhApekSAhI adhika bhesUra ANi gaDada AzA nirAzecyA kALokhAta tyAce mana vilIna hoUna jAI. __ akhera TharalelI veLa TaLUna gelI tarI rUpiNI AlI nAhI azI jevhAM tyAcI khAtrI jhAlI, tevhAM tyAca mana parAkASTeceM asvastha jhAle. paNa karaNAra kAya ? tI kAM AlI nasAvI yA vi
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMketa. 27. payIM tyAceM mana nAnAprakArace tarkavitarka karUM lAgaleM. paNa tyAMtIla amukaca mAtra kharA aseM tyAlA TharavitAM yeInA. tineM ApalA TharalelA beta phiravilA asAvA hI goSTa tyAsa bilakula saMbhavanIya vATenA. tilA ajUnaparyaMta saMdhIca miLAlI nasela yAmuLe ticeM yeNeM jhAleM nasAveM, aseMca ulaTa tyAsa ThAma vATata hoteM. tathApi na jANoM saMdhi sAMpaDalyAsa tI ajUnahi yeIla azA prakAracI AzA manAMta dharUna to divasa ugaveparyaMta ticI vATa pAhata rAhilA, paNa vyartha. phaTaphaTita ujADaleM tarI rUpiNI AlI nAhIM. sUryAcyA kiraNajAlAMnI pRthvItalAvarIla sarva aMdhakAra nAhIMsA kelA, tarI tyAcyA aMtaHkaraNAMtIla nirAzecA gaDada aMdhakAra mAtra tasAca kAyama hotA ? jhAlelyA nirAzene devadattAceM DokeM agadIM bhaNANUna geleM ! puDhe kAya karAveM heM tyAlA bilakUla sUcanA ! ekhAdeM bhayaMkara jahara bhakSaNa kelyApramANe tyAcyA jivAcI taLamaLa hoUM lAgalI ! akhera kharA prakAra kAya Ahe to tilA samakSa bheTUnaca vicArAvA asA tyAneM nizcaya kelA. paNa divasAM gAMvAMta jANyAsa toMDa nasalyAmuLe tyAlA to sArA divasa tyA jaMgalAMtaca pazUMcyA sahavAsAMta kADhAvA lAgalA. ThIkaca Ahe, pazUMcyA sahavAsAMta ekhAdyA narapazUsa rAhaNeM bhAga paDale tara tyAMta vAvage tarI kAya jhAleM ? khareM mhaTaleM tara ase narapazu nehamIMca pazusaMgatIta rAhatIla tara jagAMtIla puSkaLaca anartha TaLatIla. jarA rAtra paDatAMca devadatta tethUna jo nighAlA toM taDaka rUpaNIcyA gharApuDhe AlA. tI aMdherI rAtra asUna, gharAMta samora koNIca naM disalyAmuLe to caTakana AMta ziralA, va aMgaNAMtaca
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 rUpiNI. asalelyA ekA kholIta jAUna lapUna basalA. vAstavika pAhile tara prastuta prakAra mhaNaje atyaMta dhADasAcA parakASTecyA nirlajjapaNAcA hoya. paNa ' kAmAturANAM na bhayaM na lajA' yA suprasiddha uktIpramANe azI mANaseM kharogvaraca parAkASTecI nirlajja ANi nirbhaya banatAta. tyAMnA svata:cyA prANaghAtAce dekhIla bhaya vATata nAhI. kevaDhA hA kAmavAsanecA prabhAva ? aso. devadatta jyA kholIta ziralA tI rUpiNIcI nijAvayAcIca gvolI hotI. to tethe jAUna basato na basato toca tI AMtharuNa vagaire ghAlaNyAkarItAM hAtAMta divA gheUna tethe AlI. ticA navarA ajUna zetAMtUna AlA navhatA. devadattAsa tethe asA avacita pAhUna tI moThyAne oraDaNAra toca tyAne nAkAvara boTa ThevUna tilA cUpa rAhaNyAviSayI khUNa kelI. .." are devA ! " rUpiNI manAMtale manAMta udgAralI. " jyA karmAlA bhyAveM teMca puDhe karatosa nA ? AtAM mI karUM tarI kAya ? hA hmaNato tyApramANe mukATyAne basU ? kAM ekadama AraDAoraDa karUna yAlA paLAvayAlA lAvU ? karUM tarI kAya ? '' paNa tilA yApekSA adhika vicAra karAvayAsa lAvUna kAMhI nizcita TharaviNyAsa tyAne bilakula avadhIca rAhU dilA nAhI. to ekadama puDhe yeUna hmaNAlA: " rUpiNI, thAMba. gaDabaDa karUM nakosa. malA tujhyAzI donaphakta donaca-zabda bolAvayAce Aheta. tyAMce saraLa uttara tujakaDUna miLAle jhaNaje mI yethUna mukATyAne cAlatAM hoIna. tulA bilakula bhiNyAce kAraNa nAhI. paNa jara tUM madhyaMtarIca gaDabaDa karazIla
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 rUpiNI. karUna hmaNAlA. " tujhyAvAMcUna mAjhI kAya avasthA jhAlI Ahe, yAcI tulA kalpanA dekhIla nasela. paNa mI tulA khacIta sAMgatoM kI, yA dona divasAMta jevaNa ANi nidrA hI malA ThAUka dekhIla naahiit| ANi yApuDhe tUM ApalA haTTa jara asAca cAlavizIla tara ekA taruNAcyA hatteceM pApa niHsaMzaya tujhyA zirAvara basela! tUM zIlavrata ghetale Ahesa tara khuzAla ghe? tyAcyA ADa yeNyAcI mAjhI bilakula icchA nAhI. paNa phakta ekaca veLa mAjhI icchA-" tyAcyA yA locaTapaNAcA rUpiNIsa jAstaca tiTakArA AlyAmuLe tI tyAce bhASaNa pUrNa hoU na detAM madhyeca hmaNAlI:___ " devadatta, tulA meM sAMgAvayAceM teM mI agodaraca spaSTapaNe sAMgitale asUna tUM punhAM ApalI tIca phAjIlapaNAcI baDabaDa cAlavilI Ahesa yAlA kAya hmaNAveM ? tulA AtAM mAjheM zevaTace ekaca sAMgaNe Ahe kI, tUM punhAM eka akSaraMhi na bolatA yethUna cAlatA ho.'' . "he bhUmIvarIla apsare ! yA dIna dAsAlA nako ga asA dUra DhakalU" khupAmatIcyA mAtrecA thoDAsA vaLasA tarI lAgU paDato kI nAhI te pAhaNyAcA hetUneM to hmaNAlA :-.--.' rUpiNI ! surUpiNI ! ApalyA sauMdaryAna ratilAhi lAjaviNA-yA susvarUpiNI ! tujhyA AdhIca vAMkaDyA asalelyA tyA bhivayA, ANakhI nako ga adhika vAMkaDyA karUMma ! ANi tyA aSTamIcyA caMdrAsArakhyA tujhyA manohara kapALAvara teM vizobhita AThyAMce jALeMhi aseM nako pasarUMsa ! khacita nIlakamalAce sauMdarya haraNa karaNAr2yA tujhyA yA ramaNIya netrAlA he hRdaya bheda karaNAre tatritara kaTAkSa, ANi kamalagarbhAsArakhyA nAjuka dehAlA he prastaratulya niSThara hRdaya, bilakula zobhata nAhIM ! tyAcapramANe niraMtara amRtarasa sravaNAre tujhe he oSTa tyA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasoTIlA utarale. 33 tujhyA kAlakUTasvarUpa vANIsa bAhera yeU deNyAsa kase nAkhUSa Aheta yAMkaDe thoDeseM tarI lakSa de. suMdarI, annachatra ThevaNArA dAtA kAleMkarUna kRpaNa kiMvA daridrI banalA tarI tyAcI majala mAzIlAhI phirakU na deNyAparyaMta jAIla hI goSTa zakyaca nAhI. tyAMtUna he mAjheM hRdayanivAsinIdevate, mI tulA Apale sarvasva samarpaNa karIta Ahe. AjaparyaMta koNatyAhI bhaktAne ApalyA ArAdhyadevatesa zrRMgArileM nasela, azA prakAracyA suvarNaratnAlaMkArAMnIhI mI tulA zrRMgArIna. itakeca navhe, tara, tujhyA prasannatesAThI mI ApalyA prANAcAhI baLI samarpaNa karIna! " koNa jANe tyAcA hA cArgaTapaNA ANakhI kitI lAMbato to ! paNa rUpiNIsa to agadI asahya jhAlyAmuLe tI moThyA saMtApAneca tyAsa hmaNAlI:--- 'devadatta ! yethUna cAlatA ho ! eka kSaNabharahI majapuDhe ubhA rAhUM nakosa ! nIcA ! tujhyA locaTapaNAne, khuSAmatIne, dravyAcyA kiMvA DAgaDAginyAMcyA lAlacIneM agara pAjIpaNAcyA koTyAne mI punhAM tyA durmArgAta paDena aseM kAM tulA vATate ? AtAM yA rUpiNIlA jagAMtalI sArI saMpatti ApalyA pAtivratyarUpI hinyApuDhe kAMcepramANe vATata Ahe ! ANi ticA pAtivratyAcA hirA haraNa karAvA hmaNUna jagAMtalyA sAr2yA hiyAmANakAMcA DhIga jarI koNI tijapuDhe kelA tarI tI tyAsa azzI lAthene jhugArIla ! " ___ yAveLI rUpiNI ApalyA vicArAMta itakI tanmaya jhAlI hotI, kI, ApaNApuDhe kharokharaca koNI ratnAcA DhigArA kelA Ahe ase tilA vATUna; ' azI lAtheneM jhugArIna ' he vAkya uccArate veLI kharokharaca tine sapATUna lAtha lagAvilI ! paNa tI koNatyAhi ratnAMcyA DhigAnyAlA na lAgatAM tyA durgaNarUpa koLazAcyA rAzIlA-devadattAlA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 rUpiNI. mAtra lAgalI! ApalyA bhASaNAce akherIsa tyAne tilA jI upamA dilI hotI tIsa anusarUna abhinaya karaNehI jarura vATalyAmuLe to tijapuDhe guDhaghe TekUna basalA hotA to ajUnaparyaMta tasAca hotA ! - paNa ticI lAtha lAgatAMca to atizaya khavaLUna gelA, ANi saMtApAcyA bharAMta tADakana uThUna hmaNAlAH ___ " aga ! halakaTa striye ! tujhI aivaDhA veLa vinavaNI kelI tarI tulA nAhIMnA drava AlA? malA gharAdArAce vAToLe karAvayAsa ANi sarvasvAvara pANI soDAvayAsa lAvUna zevaTI mAjhI azI nirbhatsanA karitesa ? arere striyAMcI jAta kharokhara mahA duSTa ! mahAadhama ! mahApAjI ! mahAbeimAna---!" "cUpa ! nIca puruSA !" rUpiNI atizaya saMtApAne madhyeca hmaNAlI:-----''majasArakhyA ekhAdyA pApI strIcyA vartanAvarUna sarasakaTa sarva strIjAtIvara asA niMdya doSAropa karUM nakosa ! majasArakhyA jyA pAtakI striyA Aheta, tyAMcI taraphadArI karAvayAcI mAjhI icchA nAhI. tathApi tulA mI khAtarIpUrvaka sAMgate kI, tyAMcyApaikI pratyekIcyA pApapravRttIcyA muLAzI koNI tarI puruSaca sAMpaDela ! khacita puruSa jAta striyAMviSayI kharA pavitrabhAva hRdayAMta dhAraNa karIla tara pApa hA zabdaca strIvargAta sAMpaDAvayAcA nAhIM ! kharokhara tyA mahAtmyAcyA hajArAvyA hizAne jarI ekhAdA sadguNI puruSa malA AraMbhIMca bheTatA tara mI durvicArAMcyA khola khaDDayAMta azI buDAlI nasate !" "basa ! bassa ! rUpiNI,tujheM brahmajJAna aikaNyAkaritAM mI yethe AloM / nAhI kiMvA puruSajAta pApI kI strIjAta pApI yA vAdAzIhI malA kAhI karAvayAce nAhI. yAveLI tujhyA premAne mI agadI veDA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasoTIlA utarale. 35 jhAlo Ahe. malA mAjhyA jivAcI dekhila paravA nAhIM ! hmaNUna tUM khuSIne jarI mAjheM hmaNaNe mAnya keleM nAhIsa tarI mI ApalyA sAmarthyAcyA jorAvara Aja ApalA icchita hetU taDIsa nelyAkherIja kadhIhI rAhaNAra nAhIM !" __"jAre muDadArA!" rUpiNI tveSAneca hmaNAlI. " tujheMca kAya paNa tujhyA sArakhyA jagAMtIla ekaMdara nIca puruSAMce ekavaTaleleM sAmarthyahI AtAM yA rUpiNIsa bhraSTa karUM zakaNAra nAhIM ! tUM mAjhyA aMgAlA nusate boTa tara lAva, kI, tUM nAhI tara mI yA doghApaikI koNI tarI tyAcakSaNIM gataprANa jhAlele ADhaLUna yeIla !" he bolata asatAMnA tice sAMga tharathara kAMpata asUna tice DoLe iMgaLApramANe lAla jhAle hote! devadatta evaDhA pAjIpaNAMta niDhAvalelA paNa ticI hI ghora pratijJA ekatAMca tyAce dhairya DaLamaLale. tyAcyA manAMta AtAM aneka viruddha vicAra ghoLU lAgale. ApalyA hetUcyA siddhIsa prastuta paristhitI agadI pratikUla Ahe aseMhI tyAsa vAhUM lAgale ! zivAya ticA navarA yeNyAcI tara tyAsa kSaNokSaNI bhIti vATataca hotI ! akhera mAgacA puDhacA nITa vicAra karUna, tyAne tethUna pAya kADhatAM ghaNyAcA nizcaya kelA va tyApramANe tA bAhera paDalAhI mAtra jAtAM jAtAM " mI ApalA hetU siddhIsa nelyAkherIja kadApi rAhaNAra nAhI," azI dhamakI tilA deNyAsa to visaralA nAhI ! na
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4 the. eka ANIbANIcA prasaMga Pr ago vadatta rUpiNIsa dhamakI deUna gelyAnaMtara tyAcI ka ticI punhAM bheTa jhAlI nAhI, kiMvA tyAce kAya 1 jhAle he hI tilA kaLale nAhI. mAtra to dhamakI deUna gelyAnaMtara tijavara eka camatkArikaca prasaMga yeUna gujaralA. rUpiNIcyA navar2yAcA asA eka nityakrama ase, kI, prahara rAtra TaLalI hmaNaje zetAMtUna gharI yAveM. ANi pahAMTesa koMbaDA AravatAMca punhAM zetAsa jAveM. tyAcyA bAyakAMcyA vartanAMta sudhAraNA jhAlyApAsUna tara tyAcA hA nizcaya kadhIca cukalA nAhI. tyAlA AtAM gharI yeNyAcI kitI tarI oDha loge, ANi kevaDhA tarI ulhAsa vATe ! gaDada kALokha aso, kI, parjanyAcI jhaDa lAgalelI aso, to kazAcIhI paravA na karitAM moThyA utkaMThene gharAkaDe yeta ase. gaDada kALokhAta nukatyAca ujvala jhAlelyA tyAcyA ramaNIcyA mukhacaMdrAcI smati tyAsa dIpApramANe mArga darzaka hoI, ANi gharI AlyAvara tara ticyA sasmita mukhAMtUna nighAlelyA bhASaNAMnI tyAcA ra zINa nAhIsA hoI ? tyAlA Apale ghara mhaNaje AtAM svarga vADhU lAgale ? ramaNI ! kevaDhe he tujheM sAmarthya !
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka ANibANIcA prasaMga | rAtra priyapatnIcyA sahavAsasukhAMta ghAlavUna pahAMTesa punhA navyA umedIne va ulhAsAne jAgata hoUna zetAsa jAve asA tyAcA 'nityakrama ase. yA kramApramANe to eke divazI pahATesa koMbaDA AravatAMca jAgA jhAlA, va zetAkaDe jANyAsa nighAlA. jAte veLI to ApalyA bAyakosa jAge karUna jAta ase. tyApramANe AjahI tyAne tilA uThavile. jAgRta hotAMca tI tyAjabarobara aMgaNAMta AlI. paNa tetheM yetAMca ApalA navarA Aja nehamIpekSAM phAra laukara zetAMta jAta Ahe ase tilA disUna Ale. azA aparAtrI bAhera jANe bare nAhI ase tilA vATUna, tine tyApramANe tyAsa kaLavile. paNa ' hI pahATa Ahe aparAtra nAhI, nukatAca koMbaDA oraDalA hotA, tevhAM bhiNyAce kAraNa nAhI, ase tyAne tilA kaLavileM, "oraDalA asela melA koMbaDA ! tyAlA kAya ? " tyAcyA bhASaNAne samAdhAna na pAvatAM rUpiNI hmaNAlI. "kevhAM tarI oraDAvayAce ? pAMkharAlA kAhI akkala kAM asate ?". ___ "veDI Ahesa tUM!" ticA navarA hmaNAlA. "pAMkharAMlA kAhI kAMhIM bhabatIta manuSyApekSAhI jAsta akkala asate, samajalIsa ? ANi tyAMtUna koMbaDe tara pahAMTa jhAlyAkherIja kadhIca AravAvayAce nAhIta." 'bareM, ApaNa hmaNatAM tase asela. paNa melI mAjhyA manAlA thoDI rukharukha vATate, tara jarA uzirAM kAM jANe hoInA ! ekhAde divazI jhAlA tara jhAlA uzIra. paNa gaDe ! AtAM nAhIMca jAyace A~ !" patIcyA gaLyAsa miThI mArUna tyAcyA toMDApuDhe toMDa. neUna rUpiNI moThyA laDivALapaNAne hmaNAlI.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 rUpiNI. hA mAgUna AlelA taruNa tara nusatA saMtApAne lAla jhAlA hotA; AMta yetAMca rUpiNIce maNagaTa dharalelyA tyA taruNAsa ' mAjhyA bAyakoce maNagaTa dharaNArA tUM cora koNa ?' aseM hmaNUna tyAne eka jorAne gacAMDI dilI. tyAbarobara 'mAjhyA gharAMta zirUna mAjhyA bAyakolA ApalI bAyako jhaNaNArA ANi malA gacAMDI deNArA tUM cora koNa ?' aseM hmaNUna tyA pahilyA taruNAnehi yA mAgUna AlelyA taruNAsa jorAneca gacAMDI dilI. tyA doghAMcI yApramANe hamarAtumarI cAlalI asatAMnA bicAyA AIbApAMcyA jivAcI mAtra tredhA uDAlI ! tyAMnA ApalA kharA mulagA koNatA heca samajenA; tyAMcyA dAMDagAIneM rUpiNIhi zuddhIvara AlI. paNa ticIhi ApalyA sAsusAsanyApramANeca avasthA jhAlI. ApalA navarA koNatA he tilAhI ALakhatAM yeInA ; mAtra ApalA saMzaya kharA TharalA ANi ApaNa ekA aTTala badamASAcyA kArasthAnAMtUna bacAvaloM yAbaddala tilA samAdhAna vATaleM. paNa tice he samAdhAna phAra veLa TikaleM nAhI, kAraNa tijavarIla saMkaTa ajUna muLIca nAhIse jhAle navhate. itakeca navhe, tara tyAce bhayaMkara svarUpa ajUna prakaTa vhAvayAce hote yAMtUna ApaNa ApalyA patIsaha dhaDapaNe kase mujhe hAca eka vicAra ticeM dehabhAna nAhIse karaNyAsa puresA hotA.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ MPA MARA. prakaraNa 5 veM maga kharA navarA koNa? 62 doghAMcA yApramANe barAca veLa jhagaDA cAlalA tarI tyApaikI koNIca hAra jANyAce cinha disenA ! kiMvA tyApaikI koNIca ApaNa labADa AhoM he kabUla karInA ! yAmuLe tara tyA mAtA-yA AIbApAMcyA jivAMcI khUpaca tredhA uDAlI. yA kArasthAnAmuLe ApaNa ApalyA khanyA mulAsa kharokharaca mukU kI kAya, azI tyA bicAr2yAMsa dhAstI paDUna tI moThamoThyAne raDU lAgalI ! rUpiNIcIhI tIca avasthA jhAlI ! ___ yAveLI cAMgale ujADale asalyAmuLe tyAMcyA yA raDaNyA oraDa. NyAne zejAr2yApAjAr2yAMcI va tamAsagirAMcI tethe barIca dATI jhAlI hotI! paNa tyA taruNAMcyA bhAMDaNAce kAraNa ANi tyA ubhayatAMce cehare AvAja, vaya, ANi popArakha yAMcA sArakhepaNA vAhana tyAMcIhI akkala guMga hoUna gelI ! AIbApAlA kiMvA bAyakolA jethe ApalA mulagA kiMvA navarA koNatA he oLagvatAM yeInA tethe itara janAMcI kAya kathA : __ lokAMnI tyA doghAMnA nAnA prakArace prazna vicArile, paNa te doghehI rUpiNIvara ApalA mArakhAca hakka titakyAca jorAne sAMgU lAgale. ANi doghehi ekamekAMsa cora va totayA hmaNUM lAgale.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNI. agodara AlelA. va 'mAgUna AlelA. heM eka tyA doghAMta bheda pAhaNyAceM sAdhana hoteM. paNa ubhayatAMcyA mArAmArIta ANi DhakalADhakalIta teMhi naSTa jhAleM hoteM. 44 C jhAle, akhera jamalelyA tamAsagirAMpAsUna rUpiNIcA kharA navarA koNatA he oLakhUna kADhaNyAsa tara kAMhIM sahAyya jhAleM nAhIM, paNa ulaTa ticyA saMbaMdhIMcyA kutsita TIkelA mAtra Uta AlA. kharokhara kAvaLA jasA vraNAsAThIM tasA samAja dusanyAcyA vyaMgAsAThIM nehamIM TapUna basalelA asato. ANi ekadAM tyAsa teM sAMpaDaleM mhaNaje tyAlA ApaNa agadIM kRtArtha jhAlyAsArakhe vATateM. tyAMtUna tyA vraNAcA saMbaMdha striyAMzIM asela tara tyAcyA AnaMdAlA pArAvAraca urata nAhIM. rUpiNIne zIlavrata ghetalyApAsUna tI tyA gAMvAMtalyA kutsita maMDaLIcyA besumAra TIkelA AdhIMca pAtra jhAlI hotI. tyAMnA ticeM tadanaMtarace zuddha vartana hmaNaje nusateM DhoMga vATata hoteM, ANi punhAM tyAMtaca hI bhAnagaDa upasthita jhAlyAmuLe tara tyAMnA cAMgaleca phAvaleM. tyAMnI yA prakaraNAzI ticA nasatAM saMbaMdha joDUna tijavara vATela tasalI kutsita TIkA karAvayAsa AraMbha kelA. ApalyA zIlavratAcA bighADa hoUM naye mhaNUna navanyAcyA, eka samayAvacchedeMkarUna aneka AvRttyA nirmANa karaNyAcI hI rUpiNIcIca zakkala asAvI !" evaDhe ekaca vAkya tyA TIkecA mAsalA hmaNUna pureM Ahe ! 6. cukalelyA mANasAsa sudhArAvayAceM tara ekA bAjUlA rAho, paNa teM ApaNa hoUnaca sudhAraNecyA mArgAlA lAgale asale tarI tyAcI pahilI cUka punaHpunhAM tyAcyA DoLyApuDhe dharUna samAja tyAsa saLo kAM paLo karUna kasA soDito, ANi yA dusar2yA avasthepekSAM
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ maga kharA navarA koNa ? 45. ApalI pahilI patitAvasthAca tyAsa zatapaTa sukhAvaha bhAsAvayAsa kazI lAvito he rupiNIcyA varIla udAharaNAvarUna cAMgale lakSAta yeIla. aso, rUpiNIlA asalI asahya TIkA sahana karaNyAce tevhAMpAsUna aneka prasaMga Ale hote, paNa tI tijamuLe bilakula DagamagalI nAhI, kiMvA ApalyA nizcita mArgApAsUna DhaLalI nAhI! rUpiNIcyA nigrahAbaddala vAcakAMsa Azcarya vATela, paNa ticyA svabhAvAMta asalelyA ekA vizeSa goSTIkaDe lakSa dile tara tase Azcarya vATaNyAce kAraNa nAhI. manovRttIcA utkaTapaNA heca ticyA svabhAvAMtIla viziSTatva hoya. azA svabhAvAcI mANaseM nehamI yA nAhI tara tyA TokAvara asAvayAcI. madhalyA sthitIta tI asaNe kevaLa durmiLaca; durguNAMta rata jhAlI tara parAkASTecI durguNI hotIla, sadgaNAkaDe vaLalyAsa tyAce zikhara gAMThalyAkherIja rahAvayAcI nAhIta. aso prastuta bhAnagaDa hmaNaje rikAmaTekaDyA strIpuruSAMnA karamaNukIce va maujeca eka khamaMga pakkAnnaca jhAleM; va tyAcA yatheccha svAda gheNyAkaritAM tazA prakAracI puSkaLa maMDaLI tetheM jamalI suddhAM. paNa tyAmuLe yA saMkaTAMta sAMpaDalelyA mANasAMlA ulaTa trAsa kasA jhAlA he varIla varNanAvarUna lakSAta yeIlaca. akhera tyAMtalyA kAhI sabhya mANasAMnI rAjadarabArAMta jAUna yA prakaraNAcA nikAla karUna gheNyAviSayI tyA doghAM taruNAMsa ANi rUpiNIcyA sAsusAsanyAsa sUcanA kelI, ANi tadanusAra te rAjasabhesa gele. tyA vilakSaNa khaTalyAcI hakIkata aikUna ANi tyA doghAM taruNAMsa pAhUna zreNikAcyA darabArAMtIla maMDaLI AzcaryAne thakka jhAlI.yAveLI nyAyAdhizAce jAgI nukatIca yuvarAja abhayakumArAcI nemaNUka jhAlI hotI. mAge azAca prakAracyA eka dona vilakSaNa khaTa
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNI. lyAMta abhayakumArAne Apale alaukika nyAyacAturya prakaTa karUna tyA prakaraNAMtIla satya bAhera kADhAvayAsa zreNikamahArAjAsa sahAyya kele asalyAmuLe tyAsa he mahatvAce pada prApta jhAle hote. __ tathApi yA khaTalyAcI hakIkata aikUna tyAcIhI akkala guMga hoUna gelI. tyAne tyA doghAMhi taruNAMcI kasUna tapAsaNI kelI va itara banyAca mAhitagArAMcyA sAkSI ghetalyA, tarI rUpiNIcA navarA koNa he tyAcyA bilakUla lakSAta yeInA. ___ yA vaicitrya pUrNa jagAMta kevaLa janmatAMca dona mANasAMce cehare -sArakhe asaNe hI goSTa kevaLa asaMbhavanIya Ahe, yA viSayI tyAlA bilakula zaMkA navhatI; ANi yA doghAMpaikI koNI tarI eka labADa asalA pAhije hI goSTa tara agadI ughaDaca hotI. tathApi yApaikI labADa koNa ANi tyAcI hI labADI bAhera kADhAvI kazI he kAya teM moThe gUDha hote, ANi puSkaLa vicAra kelA tarI te kaseM ulagaDAveM he tyAlA sucenA. rUpiNIce pUrvIce duSaNAspada vartana ANi tyApramANeca mAgAhUna ticyA ThikANI utpanna jhAlelI aDhaLa sadguNaprIti yA dohoMcIhI mAhitI tyAsa bar2yAca sAkSIdArAMkaDUna jhAlI hotI. kAhI sAkSIdArAMnI tara ticI hI saguNaprIti jhaNaje nivaLa DhoMga Ahe ase tyAsa bhAsavUna tyAce mana tijaviSayI kalupita karaNyAcA prayatna kelA hotA paNa to saphala jhAlA nAhI. itakeca navhe tara tyAcyA manAMta ulaTa tijaviSayI Adara vADhU lAgalA ANi ticyA yA nUtana vizuddha pravRttIsa poSaka asAca nyAya ApalyA hAtUna tilA miLAvA azI to manAMtalyA manAMta paramAtmyAcI prArthanA karUM lAgalA. khacita sadgaNAsa tyAcyApekSA kamI cAhaNAr2yA azA ekhAdyA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ maga kharA navarA koNa ? 47 nyAyAdhizAkaDe jara prastutacA khaTalA jAtA tara rUpiNIcyA pUrva caritAkaDe lakSa deUna tyAlA koNI tarI ekhAdA ticA navarA TharaviNyAta tyAne phArasA uzIra lAvilA nasatA. __ naMtara abhayakumArAcyA DokyAMta eka vilakSaNa kalpanA yeUna, tyAne tyA doghAMsahi dona niranirALyA kholyAMta koMDUna ThevileM, ANi tyAMsa 'jo yAMtUna ApoApa bAhera yeIla toca rUpiNIcA kharA navarA samajalA jAIla' azA prakAracI sUcanA dilI. _ nyAya karaNyAcI hI ajaba ta-hA pAhatAMca tyAM doghAMpaikI eka jaNAcI tara kaMbaraca khacalI ANi to moThyAne oraDUna hmaNAlA, " mahArAja ! asAca jara ApalA nyAya asela tara tyAcA hA tamAzA tarI kazAlA ugIca karitAM ! hAya re daivA! hA zreNikAcA mulagA moThA nyAyI hmaNUna sagaLe jaga vAhavA karIta Ahe, paNa tyAcyA nyAyAcA mAsalA hA asA ? athavA tyAcyAkaDe tarI kAya doSa ? mIca janmAcA kapALakaraMTA ? soDa, rAjaputrA, malAca yethUna kALaM karUM de. hmaNaje tulA nyAyAcA asA ajaba tamAzA karaNyAcI tarI yAtAyAta paDaNAra nAhI." to he bolaNe bolata asatAMnA tyAce DoLe pANyAne bharUna Ale. to yApuDhe ANakhIhI kAhI bolaNAra hotA, paNa maga tase karaNyAsa zipAyAMnI tyAsa manAI kelI. paNa jI goSTa ekAsa duHkhaprada jhAlI tIca dusar2yAsa atyaMta AnaMdakAraka vADhU lAgalI. yA aTIne tyAsa evaDhA harSa jhAlA, kI, tyAcyA bharAMta ' AtAM rUpiNI mAjhI, AtAM rUpiNI mAjhI, aseM hmaNata nusatA nAcUM lAgalA.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 rUpiNI. tyAce pratyakSa nRtya jarI darabArAMtIla maMDaLIsa disaleM nAhIM tarI tyAce varIla vijayadarzaka udgAra mAtra sarvAMsa aikAvayAsa Ale. kharA prakAra kAya Ahe to yApramANe bAhera paDalA. vAstavika pAhile tara yAca veLI yA prakaraNAcA akhera nikAla karAvayAsa abhayakumArAsa kAhI harakata navhatI. kAraNa tyAcyA pramANeca darabArAMtIla itara cANAkSa lokAMsahI rUpiNIcA kharA navarA koNa he AtAM spaSTa kaLUna Ale hote. paNa ApalyA nyAyAMtIla satyAcA prakAza agadI maThTha mANasAcyAhi DokyAMta paDAvA, azIca abhayakumArAcI nehamIMcI nyAya karAvayAcI paddhata asalyAmuLe yA khepesahI tyAne ticAca avalaMba kelA. yApramANe thoDA veLa gelA nAhI toca kholIta koMDUna ThevilelyA tyA doghAMpaikI ekajaNa agadI acAnaka bAhera AlA ! ___ hA vilakSaNa prakAra pAhatAMca sagaLe sabhAgRha kSaNabhara AzcaryAne thakka hoUna geleM ! paNa tyAbarobaraca rUpiNIcA kharA navarA koNa ANi kAMhI alaukika sAmarthyAne tyAce hubehuba svarUpa ghetalelA totayA koNa, he tethe jamalelyA sarva sabhAsadAMcyA lakSAta yeNyAsa uzIra lAgalA nAhI.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ to 66 prakaraNa 6 veM . devadattAcA kabulIjabAba ! taruNa bAhera yetAMca abhayakumArAne ' ThevA yA harAmakhorAlA pakaDUna !' azI ekadama garjanA kelI. tyAbarobara tyAsa caturbhuja keleM. naMtara abhayakumAra tyAjakaDe vaLUna atyaMta zAMtapaNAneM hmaNAlA:-- taruNa gRhasthA ! tulA ajUnahI jara majakaDUna dayecI apekSA karAvayAcI asela tara, ApaleM khareM svarUpa pragaTa karUna ApalI kharI hakIkata kAya asela tI sAMga. dd AtAM ADheveDhe gheNyAMta kAMhIM artha nAhIM heM tyA taruNa gRhasvAsa kaLUna cukaleM ! ApaNa saMpAdana kelelyA alaukika sAmarthyAcyA joDIsa kharI akkala thoDIzI jarI ApalyA aMgAMta asatItyA kholItUna bAhera nighaNyAcA azAprakAreM mUrkhapaNA kelA nasatAtara rUpiNIcyA prAptIcI kAMhIM tarI AzA hotI. nidAna ApaNAsa khodeM TharaviNyAcI tarI yA nyAyAdhizAcI prAjJA navhatI. paNa AtAM tyAcA kAya upayoga ? AtAM Apale pahileca hmaNaNeM kAyama ThevaNeM hmaNaje jAsta gotyAMta yeNeM hoya ! tyApekSAM yAMnA sagaLI kharI kharI hakIkata sAMgUna yAMcyA dayecIca apekSA karAvI, heM uttama. " 4
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 rUpiNI. "paNa mI he sarva paMcAkSarIya muhurtahI barobara sAdhale paNa tyAMcA kAMhI upayoga jhAlA nAhI! ulaTa mAjhI phajitI va hAla mAtra bareca jhAle!" "yA sAdhanAsAThI rAtrI phirata asatAMnA keka veLAM cora samajUna puSkaLa lokAMcyA hAtacA malA kharapUsa mAra khAvA lAgalA. ANi nadIta gaLyAitakyA pANyAcA zodha karitAM karitAM kadhI kadhI tyAcyA taLAzIMca jANyAcA prasaMga AlA. ekhAde veLI nadIta ubhe rAhUna maMtroccArAkaritAM hmaNUna toMDa ughaDAveM, toca tyAMta pANI zirUna te kAyamace baMda hoNyAcA prasaMga yAvA ! yAzivAya ghaMTecyA ghaMTe azA prakAre thaMDa pANyAta ghAlavilyAne hIvatApAne mahinecyA mahine aMtharuNAvara khiLUna rAhaNyAce prasaMga yeta te nirALeca !" "ekadAM azAca ekA sAdhanAsAThI ekA jhADAlA TAMgUna gheta asatAM ulaTa teca mAjhyA aMgAvara Ale. maga malA koThe kaLale kI, ApaNa vyAsa TAMgUna gheta hoto teM jhADa phAraca kovaLe Ahe. " " tathApi ekadA ekA smazAnAMta majavara jo prasaMga gudaralA, to phAraca bhayaMkara hotA ! tyAce smaraNa jhAle jhaNaje mAjhyA aMgAvara ajUnahI kAMTA ubhA rAhato. amAvAsyecI rAtra hotI ANi sAdhana utANe nijUna karAvayAce hote. maMtroccAra karAvayAcA to manAMtalyAmanAMta, ANi vATela te jhAle tarI toMDAMtUna 'bra' hmaNUna kADhAvayAcA nAhI, asA AmacyA paMcAkSAMcA sakta hukUma. jhAleM ! yApramANe mI sAdhanAsa AraMbha karUna kAMhIM thoDA veLa loTalA nAhIM toca tyA gAMvAMtIla kAhI maMDaLInI tetheM eka preta dahana karaNyAkaritAM ANileM. aMdhArAmuLe tyA lokAMsa mI prathama disaloM nAhIM ! paNa puDhe tyAMnI peTavilelyA citAnIcA prakAza jevhAM cohIkaDe pasaralA
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ devadattAcA kabulIjabAba. 53 tevhAM tyAMcI dRSTi majavara gelI, paNa mAjhI tI nagna ataeva bhesUra mUrti pAhatAMca tyAMtIla kityeka phAraca bhekaDa mANaseM tara malA pizAcca samajUna moThyAne oraDataca dUra paLAlIM, ardhavaTa hotIM tIM jAgace jAgIMca khiLalyAsArakhIM jhAlIM; ANi vizeSa samajUtadAra va dhITa, kharA prakAra kAya Ahe teM samajUna gheNyAsAThIM majajavaLa AlI. prathama tyAMnI malA hAMkA mArUna pAhileM, paNa mI tyAMnA 'o' deNyAsAThI thoDAca tethe yeUna nijaloM hotoM ! naMtara tyAMnI malA khUpa jorAneM hAlavileM tarI mI bilakula hAlacAla kelI nAhIM. zevaTI mI kharokharaca meloM Ahe kI, jivaMta Ahe heM pAhaNyAsAThI tyAMnI malA eka moThyA jorAne cimaTA ghetalA tarI paNa " kAMhIM jhAle tarI 'bra' hmaNUna kADhAvayAcA nAhIM !" hA AmacyA gurujIcA hukUma mI akSaraza: pALilA ! AtAM mAtra heM zuddha preta Ahe azI tyA maMDaLIcI khAtrI jhAlI. tI maMDaLI 'rAjadvAre smazAneca yaH stiprati sa bAMdhavaH !" azA vicArAcI atyaMta dhArmika va paropakArI asalyAmuLe mAjhyA binavArasI anAtha pretAsa agnisaMskAra deNeM tilA Apale pavitra kartavya vATale !" 1 - " tathApi navIna citA racaNyAce bhAnagaDIMta te loka paDale nAhIMta. yAce kAraNa eka tara tyAMcyAjavaLa citelA lAgaNAre sAhitya tethe tayAra navhate ! ANi dusareM teM ANAvayAceM mhaTalyAsa barAca veLa phukaTa jANAra hotA ! tevhAM yA bhAnagaDIMta kiMvA trAsAMta na paDatAM peTavilelyA citeMtaca hI dusarIhI AhutI TAkAvayAcI aseM tyAMnI TharavileM. kamI paDalyAsa havyA tara mAgAhUna ANakhI goMvanyA ANUna TAkUM asA tyAMnI pokta vicAra kelA ! yAveLIM ekAca tavyAvara aneka bhAkarI bhAjaNAr2yA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 rUpiNI. ApalyA gRhiNIce citra tyA pratyekAcyA DoLyAMsa disata asAveM ase malA vATate ? bAyakAce zahANapaNa culIpurateM aseM samajaNAr2yA tyA mANasAMsa yA culIcyA zahANapaNAMtaca kevaDhA vizvavyApI zahANapaNA bharalelA asato yAviSayI tyAMnA tyA ghaTakeparyaMta kalpanA dekhIla nasela ! aso, itakyA tharAvara majala AlyAvara tarI mI zahANapaNA dharAvayAlA pAhije kI nAhI ? paNa nAhI ? malA vADhU lAgale kI, siddhi prApta hoNyAcA samaya kadAcit hAca asela ? mhaNUna yAveLI ApaNa jara kAhI hAlacAla kelI tara AjaparyaMtace Apale sAre zrama phukaTa jAtIla ? " "mI asA vicAra karIta Ahe toMca tyA maMDaLAMpaikI cAra pAMca javAna mANasAMnI malA ucalUna citevara nijavileM ? citevara ThevilyA barobara ticyA prakhara vanhIce caTake mAjhyA aMgAsa basatAMca siddhi viSayIMce mAjhe vicAra ANi paMcAkSayAcI AjJA na moDaNyAcA mAjhA nizcaya hI ekA kSaNAMta mAvaLalI. mI moThyAne zaMkhadhvanI karItaca " maloM ! maloM ! malA vAMcavA ! bAhera kADhA!" aseM oraDataca bAhera uDI mAralI!" ___" hA vilakSaNa prakAra pAhatAMca nukatIca cite-javaLa yeUna ubhI rAhilelI tI bhekaDa maMDaLI " are ! bhUtare ! bhUta ! kharokharaca bhUta ! " aseM hmaNata ghAmAghUma hotsAtI tethUna dUra paLAlI !" . " yAveLI jyAsa anAtha preta samajUna ApaNa agnisaMskAra kelA teM kharokharaca preta nasUna koNI tarI mahAbadamASa sAdhanI Ahe, he tyA 'paropakArI' maMDaLIcyA lakSAMta yAvayAlA phArasA uzIra lAgalA nAhI! mAjhyA yA pAjIpaNAcyA upadvyApAne citA DhAsaLUna mULacyA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ devadattAcA kabulIjabAba. preta dahanAsahi aDathaLA AlA. heM pAhatAMca tyAMcI taLavyAcI Aga mastakAlA gelI ! ANi tyA saMtApAcyA bharAMta citecyA jvAlAMnIM jarI mI agodaraca ardhamelA jhAloM hotoM tarI tikaDe lakSa na detAM tyAMnI malA yatheccha kutralaleM ! " (6 ' hA prakAra ghaDalyAnaMtara mAtra jAraNa, mAraNa, vazIkaraNa vagairecyA bAbatIta mAjhI pUrNa nirAzA jhAlI ANi paMcAkSarI lokAMcAhI malA tiTakArA AlA ! tathApi rUpiNIviparyAMce mAjheM veDa mAtra bilakula kamI jhAleM nAhIM ! ticI prApti kazI karUna ghyAvI haiM kAMhIM malA sUcanA ! azA sthitIta mI sArakhA jaMgaloM jaMgalI bhaTakata hotoM ! eke divazIM mAjhyA sudaivAne ekA parvatAcyA guheta malA eka mahAtmA bheTalA ! tyAveLI tyAcI sevA karUna rAhaNyAcA mI nizcaya kelA. tyAcyA sevemuLe hoNAr2yA puNya prAptIneM tarI rUpiNIcI prApti ApaNAsa hoIla aseM malA vATUM lAgaleM. naMtara mI tyA mahAtmyAcI sevA karIta tyAjajavaLa bareca divasa rAhiloM. paNa ApalA nIca hetu tyAlA kaLaviNyAce malA kadhIMca dhairya jhAleM nAhIM. " 55 " azA sthitIta karmadharmasaMyogAne eke divazIM mI jAgA hoUna pAhatoM toM to mahAtmA siddhapuruSa ApalyA tRNa zayyevara nAhIM ! to koTheM grelA asAvA mhaNUna mI jarA nirakhUna pAhUM lAgaloM, to guhecyA zevaTacyA TokAlA malA tyAcI mUrti disalI ! tetheM to kAya karIta Ahe he mI paDalyApaDalyAca pAhUM lAgaloM. tevhAM ekA khabadaDItUna kasalIzI jinnasa gheUna tI tyAMnI ApalyA toMDAMta TAkalyAce malA disaleM. paNa tyAbarobara camatkAra kAya jhAlA ! tyA mahAtmyAceM ekadama rUpAMtara hoUna to atyaMta kurUpa va kuSTarogagrasta asA eka bhikArI banalA. hA prakAra pAhUna tara mAjhI akkala guMgaca
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 rUpiNI. hoUna gelI. naMtara to mahAtmA tethUna nighUna gelA. paNa to koTheM gelA ANi tyAne kAya keleM heM mAtra malA bilakula kaLaleM nAhIM ! kiMvA mI te samajUna gheNyAcAhI prayatna kelA nAhIM ! naMtara dusare divazIM tyAca veLelA to punhAM tetheM AlA ANi tI toMDAMtalI jinnasa pUrvasthaLIM ThevatAca Apale pUrvasvarUpa pAvalA ! hA prakArahI mI nijalyA nijalyAca pAhilA. yAmuLe tyA sAdhUcyA lakSAMta teM AleM nAhI. yA naMtara puDhehI tyA mahAtmyAneM tyA jinasecyA yogAneM ApaleM aseMca rUpAMtara keleleM mI pAhileM. tevhAM tyA vastUMtaca teM alaukika sAmarthya asAveM azI mAjhI khAtarI jhAlI. naMtara eke divazIM to mahAtmA bAhera gelA asatAM tI vastu kAya Ahe teM, mI tyA guhecyA TokAlA jetheM tI ThevilI hotI tetheM hAta ghAlUna kADhUna pAhileM. to tI eka guTikA asalyAceM disUna Ale. ApaNApuDhe ThevilelI hIca tI guTikA. tyAbarobara ticeM adbhuta sAmarthya pAhaNyAcyA anAvara jijJAseneM 'rUpiNIcyA patIprapramANeM mAjheM rupAMtara hovo' azI icchA dharUna mI tI toMDAMta dharilI . to kAya AzcaryAcI goSTa sAMgAvI, mI agadI tyApramANeM banaloM ! yA veLIM malA jo AnaMda jhAlA to kevaLa avarNanIya hotA ! malA pratyakSa svargAcyA killyAca hAtI AlyApramANeM vATaleM. maga mI mAgacA puDhacA vicAra na pAhatAM tethUna sArakhA paLata suTaloM ! to mahAtmA yeUna ApaNAsa dharIla kIM kAya azI malA dhAstI vATata hotI, paNa mAjhyA sudaivAne taseM kAMhIM ghaDUna AleM nAhIM ! naMtara kityeka divasAMnI yethe yeUna poMcaloM. yetheM AlyAvara mI divasabhara jaMgalAMta rAhUna rAtrIM gAMvAMta phirata ase. naMtara kAla rAtrIM saMdhi pAhUna mI rUpiNIce gharAjavaLa
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ devadattAcA kabulIjabAba. 57 jAUna, koMbaDyApramANeM oraDaloM. tyAbarobara mAjhyA aTaka - LIpramANeM ghaDUna AleM. rUpiNIcA navarA niyamApramANe zetAMta nighUna gelA. vAstavika tI aparAtra hotI. paNa mI kADhalelyA koMbaDyAcyA hubehuba svarAneM to phasalA !" "to zetAMta nighUna jAtAMca mAjhA AnaMda gaganAMta mAvenA ! AtAM ApaNa ticyA navar2yAceM svarUpa gheUna ticyA premAcI yatheccha bahAra luTAvI aseM mI Tharavile. mAjheM sarva bAbatIMta ticyA navar2yApramANeMca agadI hubehuba rUpAMtara jhAle asalyAmuLe tilA ApaNAviSayIM zaMkA yeIla azI nusatI kalpanA dekhIla mAjhyA manAMta yeNyAceM kAMhIM kAraNa navhateM. navarA samajUna majazIM tI yathecca premavilAsa karIla azI mAjhI pUrNa khAtrI hotI. zetAlA gelA asatAM parata ko AlAMta mhaNUna tineM vicArileMca tara kAMhIM tarI goDa sababa sAMgUM hmaNaje jhAleM ! bassa, sauMdaryasaMpanna rUpiNIcyA premAmRtAcA ApaNAsa AtAM mubalaka svAda cAkhavayAsa miLaNAra, ANi to cAkhUna tRpta jhAlyAnaMtara ApaNa Apale khare svarUpa prakaTa karUna, "devadattAneM kelelI pratijJA kazI siddhIsa nelI teM ticyA pratyayAsa ANUM ANi tyA haTTI, ghameMDakhora, mAnI, ANi DhoMgI lalanecA garva nAhIMsA karUM !" azA prakArace manace mAMDe khAta khAta mI ticyA kholIMta ziraloM. paNa tetheM gelyAvara sagaLeca pAraDe phirale malA jyAcI kalpanAhI navhatI tI goSTa kharI TharalI! tyA catura strIsa mAjhA pUrNa saMzaya AlA ANi tI mAjhyA sapAThyAMtUna nisaTalI ! asA prakAra hoIla yA viSayIM malA kalpanAhI nasalyAmuLe mI kholIce dAra agodaraca lAvUna gheNyAcI khabaradArI ghetalI nAhIM. nAhIMtara tyAveLIM balAtkArAnehI mI ApalA
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpiNI. hetu siddhIsa neNyAsa mAge puDhe pAhile nasate ! mAtra yAveLI ticI sadguNaniSThA ANi zIlaprema kitI jAgarUka Ahe he mAjhyA cAMgale pratyayAsa Ale." ___ "tathApi ApalA evaDhA khaTATopa ANi janmajanmAMtarIhI je sAdhana miLaNe durlabha teM prApta hoUnahI viphala jhAle he pAhUna, malA tyAveLI kevaDheM bhayaMkara duHkha jhAle asela yAcI nusatI kalpanAca karA ! mI duHkhAne ANi saMtApAne nusatA veDA hoNyAcyA betAMta Alo hoto, tathApi prasaMgAvadhAna dharUna tilA ANakhI ApalyA sapATyAMta ANAvI mhaNUna mI ticyA pAThopAThaca dhAMvaloM paNa tI ApalyA sAsusAsar2yAMcyA AzrayAsa jAUla basalelI. malA tyAMce mana vaLavUna tilA parata kholIta ANaNe moThe durApAsta jhAle ! tathApi akhera mI tyAMta yazasvI jhAloM! ANi tyApramANe AtAM tyAMcyA saMmatIne mI tilA gheUna jANAra toca ticA navarA tetheM yeUna dAkhala jhAlA. yAveLI mAjhI jI tredhA uDAlI tice yathArtha svarUpa tumhAMsa samajAvUna deNe azakya Ahe ! yAcaveLI rUpiNIcyA bAbatIMta mAjhI pUrNa nirAzA jhAlI! paNa ghetalelyA soMgAcA zevaTaparyaMta saMpAdaNI kelyAkherIja gatyaMtara nasalyAmuLe mI tyAcyAzI jhagaData rAhiloM !" " ticA navarA asA aina veLI tethe kasA AlA yAbaddala malA prathama moThe Azcarya vATale. paNa rUpiNIcA saMzaya kharA Ahe kI, khoTA Ahe he pahAve mhaNUna ticyA sAsar2yAne zetAMta ApalyA mulAcyA zodhAsAThI gaDI pAThavilA hotA, tyAvarUna to paLatapaLataca tetheM AlA, ase malA naMtara kaLale."
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ devadattAcA kabulIjabAba. 59 puDhacI sarva hakikata ApaNAMsa ThAUkaca Ahe ? mAjhI kharI kharI hakIkata kAya tI hIca. AtAM ApaNa malA tArA kiMvA mArA ! bAkI malA mAjhyA nIca karmAcA AtAM atyaMta pazcAttApa vATata asUna Apale rAhilele AyuSya koTheM tarI nirjana pradezAMta Izvara bhaktIMta ghAlaviNyAcA mI nizcaya kelA Ahe. ApaNa atyaMta dayALU AhAMta. tevhAM mAjhA jarI bhayaMkara gunhA Ahe tarI to poTAMta ghAlUna ApaNa majavara kSamA karAla azI AzA Ahe." 66
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 veM zevaTacA goDa ghAMsa. vadattAcI tI hakikata aikatAMca sarva maMDaLI AzcaryAne thakka jhAlI ! naMtara abhayakumAra lokAMsa uddezUna hmaNAlA - " sabhya gRhastha ho, yA prakaraNAcA sarva nikAla AtAM lAgalAca asUna gunhegArAcI itthaMbhUta hakIkatahI ApaNa tyAcyAca toMDUna aikalI Ahe. yA bhAnagaDIcyA muLAzIM kAMhIM tarI alaukika camatkAra asAvA, aseM AraMbhIMca mAjhyA lakSAMta AleM. paNa to bAhera kADhAvA kasA heMca kAya teM gUDha hoteM. paNa naMtara laukaraca tyAceM yathArtha svarUpa bAhera pADaNyAcI hI saphala jhAlelI yukti mAjhyA DokyAMta AlI ! sAdhAraNapaNe vyavahArAMta ApaNAsa asA anubhava Ahe kIM, camatkArAcyA mAge lAgalelyA lokAMsa bilakula akkala nasate, kiMbahunA, jyAcyA aMgAMta kADIcI akkala nAhIM aseca loka camatkAra prAptIcyA mAge lAgalele atatAta ! ANi toca anubhava ApaNAsa yethehI AlA ! yA taruNa gRhasthAcyA aMgAMta thoDIzI jarI akkala asatI tarI to koMDalelyA kholIMtUna bAhera yeNyAcA asA mUrkhapaNA na karitAM, ANi taseM jhAleM asateM tara ApaleM nyAyAceM kAma itakeM sulabha jhAleM nasateM. tathApi kAMhIM jhAleM tarI asatya kAMhIM zevaTa paryaMta TikUna rAhAvayAceM to
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 rUpiNI. bhaginI! yA adhamAlA ApalyA kRtakAcA pazcAttApa vATaNyAsa, yAce sarva nIca manovikAra zAMta hoNyAsa, kiMbahunA yAce sarvasvI parivartana hoNyAsa tujheca aDhaLa sadguNaprema kAraNIbhUta jhAle mhaNUna hA janmajanmAMtarIhI tujhA RNIca rAhIla !" ___ yAveLI jyAcyA DoLyAMtUna azrubiMdU nighAle nasatIla asA manuSya tetheM viraLAca asela ! rUpiNIne tyAlA aMtaHkaraNapUrvaka kSamA karitAMca to tethUna nighUna gelA. naMtara abhayakumArAne rUpiNIcyA navar2yAcA hAta ticyA hAtAMta deUna mhaTaleM:__"priya bhaginI ! punhA ekadAM tujhyA khanyA patIzI mI tujheM pANI gRhaNa karavito! paramAtmyAcyA kRpene malA yA kAmAMta yaza yeUna, tujhyA sadNAce goDa phaLa tulA miLAle yAbaddala malA atizaya AnaMda vATata Ahe ! tUM meM vrata ghetale Ahesa te azAca nizcayAne cAlIva ! saMkaTAlA bilakUla bhiU nakosa ! sadgaNI mANasAMcyA aDhaLa nizcayApuDhe saMkaTAcA bilakula TikAva lAgata nAhI, he AtAM tujhyA udAharaNAvarUnaca ughaDa hote. Apale pAtivratya bhaMga na hoU deNyAviSayIMcA tujhA nizcaya pAhUna mA jo AnaMda jhAlA to vyakta karitAM yeNe azakya Ahe ! jA ! AtA tumhI ubhayatAM sukhAne nAMdA ! paramAtmA tumace sadaiva kalyANa karo !" yA veLI abhayakumArAce nyAyacAturya ANi rUpiNIcI sadgaNaniSThA yAMviSayI tetheM sArakhA jayajayakAra jhAlA !
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zevaTacA goDa ghAMsa. ___ naMtara tI navarAbAyako ApalyA mAtApityAsaha moThyA AnaMdAne ApalyA gharI AlI. ___puDhe rUpiNI ApalyA patIsaha ApalyA sadguNAcI madhura phaLe cAkhita moThyA sukhAMta kAlakramaNA karUM lAgalI. samApta.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMta sayAjIrAva mahArAja gAyakavADa yAMcyA kRpA-prasAdAsa pAtra jhAlele surasa graMthamAlece 3 re puSpa. 1 citre pRSThe 350 patipatnI -prema-[sa phakta bArA ANe. 1 kiM. 1||ru. - prastAvanA le. zrIyuta na. ciM. keLakara. bI. e. el. ela. bI. lemvaka. zrIyuta. vA. rA. koThArI. bI. e. phelo phargyusana kaoNleja. saMsArAMtIla pratyeka gRhastha va gRhiNIne Avazya vAcanIya aseM kavivara ravIMdranAtha TAgora yAMcyA ekA utkRSTa kAdaMbarIvarUna lihilele he pustaka vikrIsa tayAra Ahe 'manuSyasvabhAvAce jJAna va tyAce utkRSTa citra raMgaviNyAce kauzalya yAmuLe hI kAdaMbarI phAraca manovedhaka jhAlI Ahe ' azI zrIyuta keLakara yA pustakAbaddala tArIpha karatAta. kolhApUra darabArace mAjI sTeTasarjana DaoN. gopALarAva vATave. em. DI. hmaNatAta kI, 'pustaka hAtAMta ghetalyAvara pUrNa vAcalyAzivAya khAlI ThevaNe phAra kaThINa, itake te manovedhaka Ahe....mAjhyA mateM hI kAdaMbarI bhASA va saMvidhAnaka yA donhI bAjUMnI marAThI bhASeta pahilyA pratIcI Ahe. ' eka sanmAnya vAcaka bhaginI kaLa. vitAta, kI, 'patipatnI-prema he pustaka patnIce pavitra prema, patIcI caMcalavRtti va vidhavecI karuNAjanaka sthitI, yAMce Adarza* svarUpa Ahe. ' karitAM mAgavUna te vAcAca. ___ alpAvakAzAMta rAjamAnya va lokapriya jhAlelyA yA mAlece kAyama prAhaka hoU icchiNArAMsa eka rupayA praveza phI bharalyAne mAlecI sarva pustakeM nimme kiM. sa. miLatAta. (1) goSAMtIla suMdara striyA kiM. 15. ru. ( 2 ) nizAcarAcA premavilAsa kiM. 11. (2) patipatnI-prema kiM. 1 // ru. ( 4 ) samrATa azoka meM madhye nighela. laukara nAMve noMdavUna mAgavA. tA. ne. pAMgaLa. - sekreTarI-surasa graMthaprasAraka maMDaLI. giragAMva. muMbaI.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikrIsa tayAra. kiM. 46 1 dezabhUSaNa kulabhUSaNa caritasudhA. 2 gajakumArakAvya ( he pustaka baDodeM sarakArane zALAkhAtyAsAThI maMjUra kele Ahe.). |3 doghAM jainAMcA saMvAda ( da. ma. jaina sabhene 'TraeNkTa' madhye chApileM Ahe. ). | 4 jayakumAra sulocanA kAvya ( chApata Ahe-nAMveM noMdavA ), --Ama-deu. - meme - hI pustake mAgaviNyAcA pattA:--- dattAtraya bhimAjI raNadive, vardhA, re - - -
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ "digaMbara jaina" patrano varSa 8 aMka 10no vadhAro. ||shriiviitraagaay namaH / / -- -- ----- ------ PER rUpasuMdarI.na --- - --------------- prakAzakamUlacaMda kisanadAsa kaapdd'iyaa-suurt| | "digaMbara jaina" patranI AThamA varSanI chaThThI bheTa. - - anvr
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina graMthamAlA-surata. naM. 1 kaLipuganI kuLadevI ( gujarAtI 2000 ) * 2 zrutapaMcamI mahatmya ( gujarAtI 1000) 3 dharmaparIkSA ( gujarAtI 1100 ) 1) * 4 sudarzanazeTha yAne namokAra maMtrano prabhAva ( 1000gu. ) 0 / 5 sukumAla caritra ( gujagatI 1000 ) 6 paMceMdriya saMvAda (gujarAtI 1000 ) 012 0 ) 0||| 0) 07-11 * 7 tamAkunAM duSparINAmo ( gujarAtI 1000 ) 8 sAmAyika pATha (saMskRta bhASA, vidhi, artha, AlocanA pATha sahita bALabodha lipi prata 1500)0) || * 9 zIlasuMdarI rAsa (gujarAtI kavitA 1300 ) 0 ) = * 10 sAmAyikabhASA pATha (sArtha 1100) 11 kaliyugakI kuladevI ( hiMdI 10000 ) 12 bhaTTArakamImAMsA ( gujarAtI 1200 ) 13 prAcIna di. arvAcIna zve. (gujarAtI 1100 ) 14 paMcakalyANaka pATha ( sArtha gujarAtI 2000 ) * 15 manoramA ( zIlamahAtmya gujarAtI 1300) 16 zrI hanumAna caritra ( hiMdI 2000 . ) 17 zrI jIvaMdharasvAmI caritra (gujarAtI 1600 ) 18 zuM Izvara jagatkartA che ? (gujarAtI 2000) 19 jaina siddhAMta pravezikA ( gujarAtI 1600 ) 20 rakSAbaMdhana kathA ( pUjanasaha 1500 ) 21 putrIko mAtAkA upadeza ( hiMdI 1000 ) ( vadhu pAchalA pUThAM 0) 0 ) - sadvartana o)= 0 ) - 0 ) = 0 /= 0 / = 0 || maphata. i 0-11 0 ) || upara . )
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ digabara jaina graMthamAlA naM. 39. - - // zrIvItarAgAya nmH|| ---rUpasuMdarI..-28 kavi dattAtraya bhImAjI raNadIye (vardhA)nA 'rupiNI' graMthano anuvAda. anuvAdaka---- AzAlAla amulakha zAha-surata. ..com prakAzaka-- mUlacaMda kasanadAsa kApaDiyA--sUrata. prathamAvRtti. vIra saM. 2441 prata 2180. HENAVAKARARTHDAY aha.STORY dharaNagAma (khAnadeza) nivAsI zeTha jhUmakasA bhagavAnasA taraphathI jJAnAvaraNIya karmanA kSayAthe 'digaMbara jaina' nA grAhakone AThamA varSanI chaThThI bheTa. mUlya. ru. 0-4-0
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. ___"ahAhA! Aje kharekhalaM mhAruM bhAgya udayamAM AvyuM" eka taruNe eka taruNIne aTakAvI kaDaM. "haM, khabaradAra mhArA zarIrane aDakyA to" taruNI sheja gussAnA AvezamAM bolI, paraMtu te taruNa eTalo kAbela hato ke teNInA gussA tarapha dara kAra na karatAM bolyo: "AvI sonA sarakhI AvelI taka huM javA daIza ema tane lAge che ? pyArI, Aja keTalAka divasathI hAro joga joI rahyo hato ane soganapUrvaka kahIza ke haju bIjA keTalAka divasa thAro melApa na thayo hota, to huM jIvato rahI zakata nahI!" "basa karo A tamAruM mUrkhapaNuM ! pArakAnI strI sAthe Aq bolatAM zarama paNa nathI AvatI ?" taruNIe uttara Apyo. A prasaMge tepIe gussA, evaM bAhya svarUpa batAvyu hatuM ke bIjo koI sAdhAraNa lucco to turtaja tyAMthI ravAnA thaI jAta, paraMtu A taruNa-tevA kAmano kAbela taruNa strIcaritranA lakSaNo jANato hovAthI na DaratAM niDarapaNe kahevA lAgyo: "rupasuMdarI ! AvA cALA karavAthI zo lAbha ? hArA A uparanA gussAthI huM hI jaIza ema rahane lAge che ? jo hane temaja lAgatuM hoya to te thArI bhramaNAja che ane te hAre satvara kAdI nAMkhavI joIe. vhAlI ! thArI krodhISTa
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI . amarIo upara na caDhAvIza vhArI AvI vartaNukathI mhAro nizcaya bhaMga thato nathI, paraMtu mana TUTI jAya che. hArA A vAkmahArathI mhAga hRdayano cUrecUro thaI jAya che. paraMtu mhAro prema ! chaH, te lezamAtra paNa bhaMga thanAra nathI ane no bhaMga karavAnuM sAmarthya vhArAmAM to zuM, paraMtu jagatmAMnA koIpaNa mANasamAM nathI. mhArA zabdo mhArA hRdayanA UMDA pradezamAthI nIkaLe che, A mhArA aMtaHkaraNanI bhASA che ane mhArA A abhaMgapremanI sAkSI eTale mhArI sarva saMpatti ane mhAro deha paNa Aja rahane samarpaNa karUM chaM. kema ! haju paNa mhArA premanI rahane khAtarI thAya che ke nahIM ? haju paNa vhAro gusso samAya che ke nahIM ? haju paNa huM thArA premano pAtra thayo luM ke nahIM ? nahIM ! nahIM! rupasuMdarI Aja huM rahane mhArA upara AvI aprasanna rahevA daIza nahIM. mhArI A ekaniSTa bhakti thI kiMvA pUjAdravyathI mhAro hRdayadevatA paNa prasanna thAya nahIM to Aja meM te pAchaLa potAnA prANane paNa * baLI karavAno nizcaya karyo che ane A jo vheno AraMbha - " . ATalaM bolI vheNe potAnA pheMTAno phAMso potAnA gaLAmAM nAMkhyo ane have te jorathI khecavAnI taiyArImAM che eTakAmAM te taruNI vhenA banne hAtha jorathI pakaDI bolI : www sabUra! sabUra ! devadatta, AvuM sAhasa na karo ! hamArA premanA parIkSA jovA mATeja huM hamArAthI kSaNabhara AvI
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. niSThurapaNAthI vartI ! paraMtu kharuM pUcho to prathama hamane joyA te divasathIja mhAruM mana hamArA para AkarSAyuM che, paNa Apa A keTalA avicArIpaNAnA dRSTAMtane satya TharAvavA taiyAra thAo cho. are, are ! puruSanA sAhasikapaNAnI hada thaelI paNa joI ! A vakhate te taruNI, taruNanA mohanA pAsamA sapaDAI hatI. vAcaka ! ubhaya anAcArI strIpuruSane tevIja sthitimAM rahevA daI mano pUrvavRttAMta suM che te tapAsIe. A kathA-vArtAnI zaruAta sarvotkRSTa bhUpAla zreNikarAjAnA vakhatanI hoI, uparanA banne pAtro hemanA rAjyanAja eTale rAjagRhanagarInA hatAM strI eka kheDutanI patnI hatI. rahenA patinuM nAma baLIbhadra hatuM ane rahenuM nAma rupasuMdarI ( rupiNI ) hatuM teNI rupamA ati suMdara ane vheno chero paNa mohaka hato. vhenAmAM jeTalaM sauMdarya hatuM, vhenA karatAM te viSenI vhenI khaMta vhene vadhAre dedipyamAna banAvatI hatI, paraMtu vhenA bAhya aMga jeTalA manorama hRtAM teTalAMja vhenA aMtaraMga malIna hatAM. A sarva malIna aMtaraMgane henuM caMcala mana madadagAra hatuM. AvA durguNathI rahenuM ATalaM utkRSTa bAhya sauMdarya paNa preta uparanA puSpa pramANe tiraskAra yukta thayuM hatuM. AvA suMdara zarIramAM A niMdya durguNano kevI rIte prAdurbhAva thayo, A nAjuka phUlanA aMtaraMgamAM paNa dAruNa viSadhArI kIDo kevI rIte peTho, e bAbata atre sphUTa karavAnI AvazyakatA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. nathI, paraMtu eTaluM to kahevUja paDaze ke, henI bAlyAvasthAmAMnI, paristhitija ghaNe aMze A durguNane kAraNabhUta thaI hatI. . henA AvA prakAranA svabhAvathI gRhakArya tarapha kiMvA gRhiNI kartavya tarapha heNInuM bilakula lakSa nahotuM. TApaTIpa ane nakharA emAMja deNIno ghaNokharo vakhata jato, AthI heNInA saMbaMdhe gAmamA aneka prakAranI zaMkAo prasarelI hatI. doraMgI dunyAne zuM ! jyAM koI jovAna ke sAMbhaLavA, maLyuM eTale henA upara rajanuM gaja karI vAta vadhArI, paraMtu henAthI phAyado cha ke nukazAna che te tarapha bilkula lakSa rAkhatI nathI. AvI sthitimAM lokavANInA prahArathI rupasuMdarInA sAsusasarAnA manamAM keTalI vedanA thatI haze henI dunyAne kiMvA khuda rupasuMdarIne paNa kalpanA nahotI. gAmamAM cAlelI potAnI niMdA keTalIka vakhata heNInA kAnapara paNa AvatI, paraMtu tethI potAnA caMcaLa svabhAvamAM pheraphAra karavo, eTalI paNa teNInA manamAM , asara thaI nahIM. lokaniMdAthI ane sAsusasarAnA upadezathI ke anya koIpaNa kAraNathI teNInA manapara asara thaI nahIM, kiMvA thatI nahIM. teNIno pati ghaNoja sAtvika, sarala svabhAvI ane Akho divasa kAmamAM guMthAelo raheto. te savAra thatAMja khetaramA jato ane rAtrinI eka prahara vityA pachIja ghera Avato, paraMtu rahene paNa sukhaM kiMvA AnaMdano lAbha bilkula maLato nahoto.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. potAnA svabhAvatha pote potAnA patine duHkhI kare che ane tethI ubhayanA jIvana viSamaya bane che e vigerenA khyAlo te abhAgaNI rUpasuMdarIne nahotAM. ne AvA prakAranI A taruNInI sthiti hovA chatAM khetaramAM javA mATe te Aja gharamAMthI nikaLI hatI ane rastAmAM upara jaNAvI gayA, te pramANenI hakIkata banI AvI. teNIne jeNe aTakAvI hatI te taruNa paNa rAjagRhanagarInoja rahenAra hoI, te eka bhikSukano putra hato. vhenuM nAma jo ke devadatta hetu paraMtu vhenI vartaNuka ane AcaraNa joI hene 'dAnavadatta ' eja nAma vizeSa zobhatuM hatuM, evaM koIne paNa jaNAyA sivAya rahe nahIM ! raheno bApa jo ke bhikSukano dhaMdho karato hato, paNa vhenI Arthika sthiti badala rAjagRhanagarInA moTA moTA lakSmIputro -- dhanavAnone paNa Azcarya lAgatuM hatuM ane moTA moTA vyApArIone rAtri - divasa athAga uthalapAthala karI naphA-nukasAnanI ciMtAmAM baLavuM paDataM hatuM. keTalAka vyApArIo vhenI Arthika sthiti joI, ' ApaNe paNa zaruAtathI AvA bInajokhamI dhaMdhAmAM kema paDayA nahIM ?" ema bolatA hatA. A gRhasthanA nahIM bhikSukanA dhaMdhAno vyavasAya evA prakArano ito ke, bhoLA manuSya vhenI najare paDatA ke tarataja hemano zIkAra karato. koI zrImaMtano putra mAMdo paDe, koI
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. vyApArI lakSmInI agavaDamAM Ave kiMvA koI AvarudAra mANasa upara rAjAnI itarAjI thAya to bA bhikSuka potAnI mosama samajI te vakhate saMkaTamAM sapaDAyalA manuSya pAse jai, ekAda grahanI pIDA che agara gAmadevatAno kopa cha ema mithyA vAtothI hemanA manamAM vhema besADI deto ane pachIthI potAnI icchA mujaba hemanI pAsethI dravya kaDhAvato. AvA aneka vyavasAyathI te ghaNIja saMpatti prApta karI zakyo hato. kheDutavargane paNa A brAhmaNa kAmadhenu jevo lAgato. vaLI henA garIba svabhAva, pUchakuMja nahIM ! sAdhAraNa dhUrtapaNuM rAkhyu eTale thayuM, pachI joI e hene pIgaLAvI potAnuM kArya sAdhI zakAya. A bhikSuka paNa dhUrtapaNAnU putaLuna hovAthI te judA judA raste kheDDatavargane hamajAvI-paTAvI hemanI pAsenA dravyanu haraNa kevI rIte karato te juhUM kahevAnI jarura nathI. vaLI te bhikSuke-dhUteM lokakalyANa mATe gAmadevatAno abhiSeka ! karavAnuM dhIMga eTalA sapATAthI calAvyuM hatuM ke jethI kharI vhetI nadIno pravAha baMdha thaI AbhiSekanA jaLanI eka kRtrima nadI vhevA lAgI hatI. A anartha baddala eka vakhata henA putre paNa AzcaryathI khulAso mAgyo hato, tyAre te gussAnA bhAvezamAM bolyoH "mUrkha, rahane birakuLa akkala nathI. A nadInA pravAhanI uLaTapAlaTathIja dravyanI ulaTapAlaTa thaI che, samajyo; te pravAha
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. A tarapha vaLyo tethIja lokonA dravyano pravAha paNa mhArA ghara tarapha vaLyo ! A akhaMDa vahenAra abhiSeka-jaLano pravAha eTale hane zu samajAya che ? ApaNA gharamAM vahenAroM dravyano pravAha che pravAha ! samajyo !" pitAnA A uttarathI putra ekadama ThaMDo thaI jAya emAM zuM Azcarya ! AvA dhUrtavidyAmAM nipuNa te bhikSukanA ghera devadattano janma thAya, tyAre udyoga pratye hene tIraskAra utpanna thAya rahemAM zuM Azcarya ? sivAya henA pitAno upadeza paNa henI mA vRttine puSTI Ape tevo hato. te, devadattane hamezAM kahetoH " ApaNe koIpaNa dhaMdho karIne zuM karavu cha ? ApaNI vaMzaparaMparAno vyavasAya ApaNane yuktipuraHsara karatAM AvaDyo eTale basa ! ane A yukti prApta karavAne ' hAjI hA' paNuM mane ghaNIja dhUrtatA, e sivAya bIju kAMIja nathI. pachI ApaNane zAnI khAmI che ? yanamAnanI badhI saMpatti te khuzIthI ApaNI samaja. mhAro A upadeza barAbara dhyAnamA rAkhI cAlIza, to hArA janmAMta sudhI kazAnI paNa kamI paDaze nahIM !" thayu ! A pramANe nhAnapaNI ALasu ana nirudyogI banelo devadatta-taruNa zaruAtIja svacchaMdI ane badaphelAmAM sapaDAya emAM zuM Azcarya ? ane te have pUrNapaNe durvyasanamAM sapaDAyo hato. A sivAya lokaniMdA ane ThaThThAmazkarI paNa tenA aMgano eka svabhAvaja thaI paDayo hato. keTalAka
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. samaye raheno pitA maraNa pAmyo ane henI aDhaLaka lakSmI vagara mahenate AvI maLavAthI henI A nIca vRttine puSTi kara thaI pahI ane te saMpatti paNa durmArge javA lAgI. vyAjabIja che ke garIba bhoLA manuSyonI dekhatI AMkhamAM dhULa nAMkhI meLavelI lakSmI AvA durge na jAya, to jAya paNa kayA raste ? ___ A nIca taruNane puSkaLa divasathI rupasuMdarIno moha lAgyo hato. heNInA svabhAva vagerenI jo ke hene mAhIti nahotI kiMvA teNInI ane rahenI oLakha paNa thaI nahotI, topaNa thenA vartaNuka ane manana caMcaLapaNu dekhADanAra heNIno abhinaya, eTalaM bAhya kAraNaja hene teja viSayamAM durvAsanA utpanna thavAnuM sabala kAraNa hatuM; paraMtu heNIno kadipaNa ekAMtamA melApa na thavAthI heNe potAnI A vAsanA teNI pAse bhAja sudhI khullo rIte kahI batAvI nahotI ! te melApa henA sudaive (!) hene acAnaka Aja prApta thayo / te paNa koI kAma paratve Aja AvIja rIte potAnA khetaramA jato hato. rupasuMdarIno pozAka dararoja pramANe Aja paNa bhabhakadAra hato. heNIe eka kALI caMdrakaLA dhAraNa karI, jarInI buTTedAra coLI paherI hatI ane aSTamInA caMdra jevA potAnA lalATamAM kaMkunI eka nAnI TolaDI karI hatI. A vakhatano raheno pozAka ane caTakamaTaka emAMthI ekaja tarapha jo koInI
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. rahyo ! bola ! hAro A saMzaya naSTa thavA mATe huM atyAreja zuM karuM te bola ! mhArA A hRdayane vidIrNa karI hemAM hArA baddala vasato gADha prema hane zuM dekhAhUM?" ____ "nahIM, nahIM !" rahenA A nATakI bhASaNathI niHzaMka thayelI rupasuMdarI bolI-"mhArA ghelA manamAM vicitra zaMkA utpanna thaI ! paNa have, mhane mukta karo, kAraNa ke khetaramAM jaldI jaq joIe nahIM to ApaNo sapaLo vicAra dhULadhANI thaI jaze !" teNInA madhura bhASaNathI ane caMdramukhInA jevA mukhamaMDaLano tyAga karavo devadattane A vakhate ghaNoja viSama lAgyo, paraMtu pachIkheM akhaMDa ane avinAzI sukha (!) tarapha vicAra karatAM, deNe TharAvelo vakhata thatAM sudhI chUTI karI teNInA viyogarnu duHkha sahana karavAno nizcaya kayoM ane teNIne potAnI bAthamAMthI mukta karI. mAtra choDatI vakhate potAnuM vacana pALavA, pharIthI ekavAra yAda karAvI, soganapUrvaka kabUla karAvI lIdhuM ! ane pachIthI banne jaNa potapotAnA raste paDyA !
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI ~ ke prakaraNa 2 juM. se satsamAgama. AK vadatta sAthe saMketa karI rupasuMdarI potAnA khetaramA javA nIkaLI, je pahelA prakaraNamA jaNAvavAmAM AvyuM che. gherathI nhAsI jaI, / svataMtra rahevAthI ghaNuMja sukha maLe che evaM tenA hRdayamAM ThasI gayelaM hovAthI devadatta sAthe nhAsI javAno teNIe pAko vicAra kayoM hato. A bhAvI sukhamAM lavalIna thaI te cAlatI hatI, tevAmAM rastAnI eka bAjue paNa najakimAM zIlApara baThelA eka taruNa muni upara teNInI najara par3I. ___ A muninI umara haju pacIsa varSanI paNa thaI nathI chatAM ATalI vayamAM vairAgya prApta karI sakaLa viSayasukhopabhogano tyAga karavo, e kAI sheluM nathI. A kye je manovikAra varSoM sudhI jaLavRSTi pramANe koIne paNa na gaNakAratAM kanakakAminIvilAsa pAchaLa doDavAnu, temAM mama karanArUM-nahIM, ulaTI gati ApanAru-paramArtha tarapha vALanAra A mahAtmAnA AtmabaLay varNana karavAnI zakti konI kalamamA cha ? __ ATalI vayamAM vairAgya prApta thavo, e kadAca pUrvajanmanA zubhakarma kAraNabhUta haze, paraMtu te pramANe taravAranI dhAra jebAM pratanuM pAlana karavU, temA alaukika puruSArtha nathI evaM koNa kahaze ?
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 .n......... digaMbara jaina. __ A vakhate prAtaHkALanA ATha vAgyAno sumAra hato. sRSTina svarupa haju paNa saumya ane ramaNIya hatuM ane munizvara tenuM avalokana karI te uparathI maLanArA aneka vicArataraMgamAM magna thaI gayA hatA. te ati svarupavAna hovA uparAMta tapathI temanI kAMti vadhAreja kholI nIkalI hatI. temanI mukhamudrA ati zAMta hovA chatAM temAM eTalaM mohakapaNuM hatuM ke jonArane temanI tarapha bhaktibhAva prakaTI nIkaLato. te mahAtmAne joI rupasuMdarIne ekadama moha utpanna thayo ane potAno mArga choDI te tarapha vaLI. te temanA samakSa ubhI rahyAne ghaNoja vakhata thavA chatAM paNa muninA mhoMmAMthI eka zabda paNa nokaLyo nahIM. ' muni mane koNa, kyAMnA vagere prazna pUchaze eTale pachI huM mArI mano. kalpanA temane jaNAvIza' evo rupasuMdarInA manamAM vicAra hato, parantu muni to potAnA dhyAnamAM magna hovAthI teNInA tarapha najara paNa karI nahIM, jethI ghaNoja va khata rAha joyA pachI kaMTALI jaI poteja muni sAthe bolavA lAgI 'mahArAja ! keTalA vakhatathI huM ApanI samakSa ubhI rahI chu, chatAM paNa bhApa mArI sAthe eka akSara suddhAM bolatA nathI ! kemavAru, huM ApanI kRpAne pAtra nathI zuM ? mahArAja ! jenI prApti mATe seMkaDo taruNa potAnA sarvasva upara pANI pheravavA taiyAra che, te potAnI meLe tamArI pAse mAnyA chatAM
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI . tame tenI tarapha najara suddhAM paNa karatA nathI ! mhArA sukhanI vAta eka bAjue rahevA dyo, paraMtu potAnA sukhanI bAbatamAM tame ATalA badhA bephikara kema ? tamane potAne kAMIpaNa nahIM sUjyaM hoya, paNa AvI nAnI vayamAM ATalI suMdara ane sukomaLa tamArI deha, TADha, taDakAmAM duHkhI thayelI joI mhArA hRdayamAM kAMI kAMI thAya che ! mahArAja, AvI taruNAvasthAmAM A mithyA (!) kaMdramAM phasAI ApanA jIvanA AvA hAla kebha karo cho ? tamAro manamohaka cchero ane suMdara rUpa joI mArA jevI seMkaDo strIo rAtridivasa ApanI savAmAM hAjara raheze. tamane mukhamAMthI eka akSara paNa kADhavAnI jarura raheze nahI, pachI mahArAja, Ama zA mATe karavuM paDe ? haM: have maunavrata choDo ane A dAsIne pAvana karo !! kema, Apa haju paNa kAMI bolatAja nathI ? nahIM nahIM, have huM Apane choDavAnI nathI' eTaluM bolI te patIta premadAe te niSpApI munivaryano hAtha jhAlyo. 15 ATalA vakhata sudhI tenI vAcALa cAlu hatI parantu muni to svastha beThA hatA, paNa jyAre teNIe temanA hAthane sparza karyoM ke 'patIta bhaginI ! A zuM kare che ?' evA udgAra te zAMta, nirvikAra ane niSkalaMka mahAtmAnA mukhamAMthI bahAra paDayA. ATalAja udgAra, parantu tenuM te patIta premadA upara ketuM vilakSaNa pariNAma thayuM ! teNIe tarataja temano hAtha choDI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. dIdho ane badho nahIM, topaNa te udgArathI teno kAmavega ghaNoja kamI thaI gayo. puruSanA bhASaNano kiMvA sparzano vilakSaNa anubhava rupasuMdarIne A janmamAM kadi paNa thayo nahoto; tathApi 'doraDI baLe paNa vaLa baLato nathI' e kahevata mujaba te temane kahavA lAgI: 'mahArAja, mArI ATalI paNa kAmanA kema parI nathI karatA ? Apa jo mhAro hetu pAra nahIM pADazo, to huM jhurIjhurIne ApanI samakSa marIza. mAjhaM mana ApanI upara eTalaM lAgyuM che ke ApanA sivAya mhane jo svarga paga maLe, to te narka jevU gaNI kADhuM !" ___ "sukha ! sukha ! sukha ! he abhAgiNI!" te zAMtacitta muni moTA gaMbhIrapaNAthI bolyA "tuM kevA gADha ajJAnatimiramAM beLI che ane tAruM sukhalolupta mana, vikAravazamAM par3I kevA mithyA sukhanI AzA rAkhe che ? sukhanI icchA dareka prANIne hoya che ane te pramANe tane paNa hoya te sAhajIka che, paraMtu mukha bAbatamAM tArI samajuta mAtra bhUla che. kharaM sukha ane tArI te viSenI samajutamAM pANI ane ami, kiMvA rAtri ane divasanA pramANe virodha agara aMtara che. tuM sukha samajI jenA pAchaLa lAgI che ane svecchAthI jeno anubhava le che, te viSayabhoga kharekhalaM sAcuM sukha cha ke ? jyAre tema hoya to sukha bAbata tane je caTapaTa lAgI rahelI che te kema? sukha maLavA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. pachI tenI icchA kema thAya A uparathI tuM mhoTA bhramamA pIche, e hArA lakSamA nathI AvatuM ! tArI sAthe bolavA bAbatamA ekalo bhrama nahIM parantu dAruNa adhaHpAta che! iMdriyavedanA samAvavAnA prayatnamAM vikRta manane kSaNika maLanArA AnaMdamAM sukha samajI, tuM A kevu bhayaMkara viSapAna kare che, tenI kalpanA paNa che ke ? A kAryathI hArA AtmAnI kevI bhayaMkara sthiti thaze, kevAM duHkho bhogavAM paDaze, teno he kadipaNa vicAra karyo che ? kadi tevo vicAra Ave to te tarapha durlakSa kare che ? vyabhicArI jIvane paralokamAM bhogavavAnI bhayaMkara ApattionI kalpanA paNa nathI zu? kema, badhuM tane khATuM lAge che ? sAMbhaLa, A viSayamAM hane kAIpaNa zaMkA mAlUma paDatI hoya ane te hAre jovU hoya to kSaNabhara hArI AMkho baMdha karI sthira manathI rahe, ane pachI rahane zuM dekhAya che te kahe ! " rupasuMdarInuM mana te mahAtmAnA bhASaNathI eTalaM sthira thaI gayuM hatuM hatuM ke, te vakhate manane sthira karavAnI jarura rahI nahotI. teNI e mahAtmAnA kahyA mujaba AMkho baMdha karI thoDI vAra ubhI rahI teTalAmAMja teNIe eka bUma pADI ane 'mahArAja ! mhane bacAvo, bacAvo' ema kahI temanA paga upara DhaLI paDI. rupasuMdarIne jIvaMtapaNAmAMja A vakhate je narkano bhayAnaka dekhAva dekhAyo, temAM te mahAtmAnu alaukika sAmarthya
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. hatuM ke rupasuMdarInI kalpanA hatI te nizcitapaNe kahevaM azakya che. vyabhicArI jIvane narkamAM kevI bhayaMkara zikSA maLe che, A viSayanI vAto hamezAM teNInA kAna upara paDatI hovAthI tatsaMbaMdhI vicAra paNa tenA manamAM ghoLAtA hatA, AthI muninA bhASaNa pahelAMja dRDha zraddhAlu banelA manane teja vicAranu kAlpanika citra, jevu ne tevuja mUrtimaMta dekhAya, te vAta kadAcit adhika saMbhavita haze. te game te ho parantu eTalI vAta to kharI ke, te dekhAyalo bhayAnaka dekhAva teNIne eTalo kharo lAgyo ane teNInA manapara evaM sakhata pariNAma thayu ke, te sthiti ApaNe pratyakSa bhogavIe chIe evI teNInA mananI samajaNa thaIne, teNIe upara kahyA mujaba moTI bUma pADI ! | narka kevA prakAra- hoya che ane temAM AvA pAtakI jIvone kevA prakAraceM zAsana maLe che, A bAbatanI ghaNI vAto judA judA dharmagraMthomAMthI vAMcakonA kAnapara hamezAM AvavAthI, rupasuMdarIne A kSaNabharanA kAlpanika narkavAsamAM kevAM kevAM dAruNa duHkho bhogavyAnuM anubhavyu te ahiM savistara kahevAnI jarura nathI. muninA paga upara DhaLI paDelI rupasuMdarI ghaNAja vakhate zuddhimAM AvI, teNInA hRdayamAM theyelI dhaDaka haju paNa kamI thaI nahotI, haju paNa teNInA kALajAmAM te jorathI hovA chatAM AluM zarIra parasevAthI bhIjAyaluM hatuM ! pote joyelo te bhayAnaka dekhAva ane bhogavelI dAruNa zikSAo, e sarva kharuM che ema haju
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. ane temanA paga upara avirata azrujaLanA pravAhano abhiSeka karavA lAgI! A vakhate teNIno kaMTha ekadama bharAI Avelo hovAthI kAMI paNa bolAyuM nahIM, tathApi te TUTatA gadagada kaMThe bolI: " mahArAja, A pApiNIne potAnAM karelAM karmano atyaMta pazcAtApa have thAya che ane ApanI kRpAthI ekadama sApha thayelI mhArI dRSTithI mhAre svarUpa atyaMta malIna dekhAya che ! mahArAja, kaho A rupasuMdarInA-nahi pApiNInA uddhArano koI rasto ! narkamA DabelA A kIDAne upara AvavAnI kAI AzA cha zuM ? kaho, kaho ! mahArAja, mhArA hRdayane A vakhate kAi kAMI thaI raghu che ! "rupasuMdarI, zAMta thA " muni atyaMta gaMbhIratAthI bolyA, " rahane jo potAnA kRtakarmono kharekharo pazcAtApa thato haze ane have pachI A pApathI alipta rahe vAno jo thAro kharoja nizcaya thayo haze to hArA uddhAranI haju paNa AzA che ane te mArga huM hane batAyU~ chu." " ahAhA! mahArAja, A cAMDALaNI pratye paNa ApanI ATalI anukaMpA ! khacita sAdhuvarya, Apa sAkSAt izvararUpa cho" eka dIrgha nizvAsa mUkI rupasuMdarI bolI. " eka viSadhara prANI samAna sarva jagat jeno tiraskAra kare che ane mahA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI . 23 roga pramANe samajI sadguNI loka jenA paDachAyAmAM paNa ubhA rahetA nathI, te A karmacAMDALaNInI Apane ATalI dayA Ave che ? te kumArgagAminI pratye amRta barasAvavA Apa taiyAra thayA cho ? A patItano uddhAra Apa karazone ? ahAhA keTalaM ApanuM dayALupaNuM ! mahArAja, tyAre kaho, A patItanA uddhArano mArga kyA che te kRpA karI batAvazo. " ! (C 'zIla " muninA mhoMmAMthI ATaloja zabda nIkaLyo. "paNa mahArAja, duSTa manovikAranA apUrva vegane rokavAmAM ane kAmadevanI asIma vedanAne viphala karavAmAM A abaLA samartha thaze ? " "rupasuMdarI ! nizcaya ne azakya zuM che ! rahane jheno bhaya lAge che te manovikArane jItanArA ane kAmadevane tuccha gaNanArA mahAtmA paNa koNa hatA ? dvArA sarakhA mANasa nahotA zuM ? bIjI vAta bAjue rahI, paraMtu rAjulapatI paNa abaLA hatIne ? he tuM kahe che te manovikAranA aTUTa pravAhane kevI rIte rokyo ? ane kAmadevanI asahya vedanAne nirvArya karI; pachI tuMja nAthI ATalI kema vhIe che ? pIzAca pramANe te hamezAM henuM citavana karanAranI pAchaLa lAge che e dhyAnamA rAkha. tuM marda banI dene dUra pheMkI de ke te vhArI paNa karaze nahIM. yAda rAkha ke te che te sthitimAM mukavA agara vhenA kevaLa bhayaMkara tarapha najara suddhAM nirbaLa che, hamane sarpa banAvavA te
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 digaMbara jaina. kevaLa dvArA manobaLapara ane zIlarakSaNanA nizcayapara avalaMbI rahe luM che. jo A banne nizcaya dRDha haze to nA taraphathI kAMi paNa rahane aDacaNa thaze nahIM ane te eTalA dRDha rAkhavAnuM sAmarthya hArAmAM zuM paNa pratyeka mANasanA AtmAmAM che." " tyAre mahArAja, mhAre patino tyAga karavo paDaze zuM ? " "nahIM, rupasuMdarI ! thAre A vrata pALavA pati tyAgavAnI jarura nathI. saMsAravirakta sAdhu-sAdhvIneja patni pati saMbaMdhIno tyAga karavAnI AvazyakatA che, paraMtu zILavatanI bAbatamAM saMsArI jIvone A kaDaka niyama lAgu nathI. saMsArI jIvone svastrI-puruSapAMja saMtoSa mAnavo, eja zItrata che. tyAre rupasuMdarI, jo thAre asahya duHkhanA sthAna jevA narkamAMthI haju paNa nIka LavAnI icchA hoya to Aja vakhate te vrata grahaNa kara ane maraNa paryaMta nizvayathI pALa. " rupasuMdarIno nizcaya kyArano thaI gayo hato, phakta te hemanA AzIrvAdAtmaka protsAha mATeja kAMI thoDo vakhata thobhI hatI. hemanuM bolavaM baMdha thatAMja teNIe ubhA rahI hemanA paga upara hAtha Tekyo ane bolI : "bho ! parama karuNAmaya sAdhuvarya ! ApanA A paramabaMdha, paramanirmaLa ane patItajanasaMrakSaka caraNapara hAtha mUkI araja karUM chaM ke have pachI A rupasuMdarI, kebo paNa prasaMga Abe,
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI .. 25 keTalI paNa durdazA thAya, keTalI - paNa bhayaMkara vipatti paDe, to"paNa pati sivAya anya koIpaNa parapuruSano sparza to zuM, pApadRSTithI joze paNa nahIM ! saMkaTonI parisImA thAya, manovikAranA uchRMkhalapaNAnuM astitva thAya, A dehane jIvato bALavAmAM Ave kiMvA rAI rAI jeTalA TukaDA karavAmAM Ave, topaNa rupasuMdarI maratAM sudhI A vrata bilkula mukaze nahIM ! huM mA pratijJA Aja vakhate Aja caraNane smaraNIne karUM chaM. " A vakhate te sAdhuvanI prazAMta mudrA upara prasannatAnI kiMcita chaTA ubharAI AvyA sivAya rahI nahIM. rupasuMdarIthI AgaLa bolAyuM nahIM ! teNIno kaMTha baMdha thaI gayo ane netAmAthI azrudhArA vahevA lAgI. te mahAtmAnA caraNa upara potAnuM mastaka pharIthI ekavAra mukI te tyAMthI moTA duHkhe nikaLI. rai vrata he kevI rIte pALyAM, te have pachI samajAze. raste jatAM te mana sAthai kahevA lAgI - "" Aja sudhI keTalAka puruSono sparza A dehane thayo, paNa mAruM sarvasva rupAMtara karanAra evo A sparza paheloja. parIsparza kahevAya che te zuM Aja ? "
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. prakaraNa 3 jaM. rupasuMdarIno aDaga nizcaya. ru pasuMdarInA patine Aje potAnI patlino kAMI judoja anubhava AvavA lAgyo. teNInA bAlavA-cAlavA vagere ekaMdara vRttimAM paDelo pharaka rahene Azcarya karato !' paraMtu daiva ! A saghakuM kSaNabhaMgura to nathI ' evo vicAra paNa vhenA manamAM AvyA sivAya rahyo nahIM. A bhrAMti khATI che ema vhene thoDAja samaya pachI jaNAyuM. 26 te divase sAyaMkALe daMpati - yugala moTA AnaMdadhI ghara tarapha vaLa. AjanA jevo AnaMda ane AjanA jevuM samAdhAna te bannene janmAMte paNa anubhavavAmAM AveluM nahotuM sRSTinuM svarupa paNa Aja hamane ati ramaNIya ane sukhaprada bhAsatuM hatuM, Aja potAnA hRdaya uparanA kevAM duHkha kamI thayAM hatAM te ru suMdarIne hamajAtuM nahotuM ! tathApi potAnuM mana Aja ghaNuMja ullAsita ane halakuM thayuM che eTaluM khAsa teNIne lAgatuM hatuM patinI prasanna mudrA joIne paNa teNIne keTalaMka samAdhAna thatuM hatuM. A zuddha sukhano anubhava teNIne navoja hato !
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ . rupasuMdarI. 27 potAnA putra ane putravadhUmAM ATalaM aikya thayelaM joI sAsusasarAne paNa atyaMta AnaMda thayo. vRddhAvasthAmAM hemanI A icchA sivAya bIjI kaI AkAMkSA hoya ? rAtre potAnA patinA caraNa dabAvatAM patisevAnuM A maMgalAcaraNa teNIe AjathIja sumuhUrte zaru kayu hatuM-teNIe te mahAtmAnA thaelAM darzana, hemaNe pIvaDAvelo divya upadezAmRta ane tethI potAne thayelo pazcAtApa, e viSayanI itthaMbhUtaM hakikata potAnA patine nivedana karI. A vakhate te sAdhu viSe rupamuMdarInA patine kevI pUjyabuddhi utpanna thaI haze henI mAtra kalpanAja karI levI. haze ! have ApaNe kharA zuddha premAmRtano Ajeja AsvAda lenArA A yugalanA sukhamAM khalela na pahoMcADatAM rupasuMdarI mATe maeNDa (gAMDAghelo) banelA devadattanI zuM sthiti thaI te tapAsIe. rupasuMdarIno ane heno, koIpaNa dezAMtare nIkaLI javAno nizcaya thatAMja te khetaramA javA nikaLyo, ema pahelA prakaraNamA jaNAvI gayA chIe, paraMtu te te pramANe khataramA gayo nahIM- henuM mana te tarapha javA bilkula lAgyuM nahIM. TharelA TharAva pramANe sarvanI vyavasthA karI, teNInI mArgapratikSA karavA mATe dhArelA sthaLe kyAre jaI besuM emaja rahene lAgyu. AthI khetaramAM javAno vicAra mAMDI vALI adhavacamAMja ghara tarapha vaLyo.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 digaMbara jaina. " he te narkano rasto teja kSaNe choDyo." " eTale ?" " mheM teja vakhate eka paramapUjya sAdhu pAseyI zIlavata lIdhuM." " huM hAruM bolavU samajyo nahIM. " __ " barAvara sAMbhaLa tyAre." rupasuMdarI jarA hiMmata rAkhI bolavA lAgI. "te vakhate durvAsanAnA narkamA taNAtI A pApiNI nhAsI javA mATe hArA vicArane saMmata thaI, paraMtu pachIthI mhArA pUrvapunye turataja mhane eka sAdhu, sAdhu kevA . sAkSAt izvaraja maLyA ane pApasamudramAM gothA khAtI A abhAgINInI hemane dayA AvavAthI hemaNe potAnA upadezarupI hAthI mhane bacAvI. teja kSaNe AvA pApamAM pharI na paDavAnu, pati sivAya anya koI paNa puruSa sArtha kevaLa pApadRSTie paNa na jovAna mheM vrata lIdhuM, ane te pramANe game te thAya topaNa A janmamAM e pramANe vartavA mhAro nizcaya che." "rupasuMdarI, hArI A badho gapasapa kharI mAnuM evo huM mUrkha cha ema tuM mAne che ?" te adhama bolyo. "sivAya have tuM game tevA pativratanA DhoMga karIza topaNa duniyA te zuM khalaM mAnanAra che ! bAkI heM parapuruSa tarapha na jovAno niyama kUtarAne hADakAM tarapha, gIdhane muDadAM tarapha ane mAkhIne maLa tarapha na jovAno niyama levA jevoja che."
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'rupasuMdarI . "devadatta" vhenA A pAjIpaNAnA bhASaNathI rupasuMdarI jarA gussAthI bolI - "mhAruM bhASaNa kiMvA vartana tuM athavA ekaMdara jagat kharUM mAno ke khoDaM mAno, e jovAnI mhane jarura nathI - huM tenI paravA paNa karatI nathI. mhArA manathI huM niSpApa dekhAI eTale basa ! adhama ! mhArA jevA gIdha, mAkhI . ke kulA to zuM paNa thArA jevA sadaiva ukaraDA phUMkatA rahenArA laMbakarNa paNa te mahAtmAnA darzanathI potAno svabhAva taddana visarI jAya !" teNI ghaNIja kaLakaLatI ane gaMbhIrapagAdhI bolatI itI, topaNa vhenA manapara vhenI bilkula asara thaI nahI. ulTI teNI potAnI mazkarIja kare che ema vhene lAgatuM hatuM - heNInuM bolavu baMdha thatAMja te bolyo:-- 33 4 (( 44 have Avo vinoda karavo baMdha kara " eTaluM bolIneja te thobhyo nahIM, ke tarataja teNIno hAtha pakaDavA deNe potAno hAtha laMbAvyo. hAtha laMbAvatAMja " haM ! khabaradAra nIca, mhArA zarIrane hAtha LagAvIza to ! " evA udgAra rUpasuMdarInA mhomAMthI bahAra paDhyA. A vakhata te koI vikrAyalI vAghaNa pramANe dekhatI hatI ane teNIno avAja paNa eTalo tejasvIvALo hato ke ATalo pAjI devadatta paNa teNIno sparza karavAnI hiMmata calAvI zakyo nahIM. te dUrathIja teNI pratye bolyoH " tyAre pachI tuM je bole che te mazkarI nathI zuM ? " " bilkula nahIM ! " phakta zIlanuM abhedya kavaca dhAraNa karelI te lalanAe uttara Apyo. ----
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 digaMbara jaina.. " paraMtu heM mhane je vacana ApyuM che hernu zu?" . "teno zaM vicAra hoya ! te potAnA vicAramAthI muddala kADhI nAMkhavo eTale thayu. nIca kArya bAbata ajANapaNAthI ApelaM vacana te kAryanuM halakApaNuM jaNAI AvyA pachI pALaq eTaleja mahat pApaM gaNAya, e vAta tuM have bilkula vIsarI jA!" "hA; tema paNa karIza, paraMtu phakta eka zate upara " devadatta ghagAja zAMtapaNe bolyo. " te kaI zarta ? " rupasuMdarIe utsukatAthI pUchyuM. " hArA madhura premano mhane ekavAra paNa svAda maLe teja. " " haM ! AvA abhadra zabda pharIthI mhArI pAsa bolIza paNa nahIM. thArA jevA nIca mANasane have pachI mhArA darzana paNa nahIM thAya te khUba dhyAnamA rAkhane !" "rupasuMdarI ! AvI kaThora banIza nahIM !" henA hRdayanA premanI nahIM, paNa dayAnI bhAvanA jAgRta karavAne paNa potAno iSTa hetu pAra paDe che ke nahIM te jovAnA uddeze te gaLagaLo thaI bolyo. " hArA sivAya mhArI zI sthiti thaI cha henI kalpanA paNa hane nahIM hoya, parantu huM khacita kahuM chu ke A be divasamAM jamaNa ane nidrAnI paNa mhane khabara nathI, bhane haju paNa tuM potAnI haTha jo AvIja rAkhIza to eka taruNanI hatyAnuM pApa niHsaMzaya thArA upara besaze. theM zIla
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. AnnnnAmAA roamand vrata lIdhuM che to bhale grahaNa kara, henI ADe AvavAnI mhArI bilkula icchA nathI, paNa phakta ekaja vakhata mhArI icchA-" henA A laMpaTapaNA mATe rupasuMdarIne vadhAreja tiraskAra thavAthI te rahenuM bolavU paNa puruM na thavA detAM vacamAMja bolI: "devadatta, rahane je kahevAnuM hatuM te meM pahelAthIja spaSTa rIte kahI dIdhelaM hovAthI tuM pharI potAnA teja naphphaTapaNAnI baDabaDa calAvI rahyo che, tene zu kahIe ! rahane have mhAre chevaTa- ekaja kahe, eja che ke, tuM pharIthI eka akSara paNa na bolatAM ahIMthI cAlato thA." "o bhUmi uparanI apsarA A dIna dAsane AvI rIte dUra karIza nahIM" khuzAmatanA mAtra thoDA zabdothI teNInA upara asara thAya che ke nahIM te jovA mATe bolyo. "rupasuMdarI! rupasuMdarI ! ! hArA sauMdaryathI ratine paNa lajAvanArI susvarupI rUpasuMdarI ! agAuIja vAMkI banelI hArI bhamarIo haju paNa vadhAre vAMkI karIza nahIM : ane aSTamInA caMdra jevA hArA manohara lalATapara vizobhita have vadhAre pasarAvIza nahIM ! khacIta nIla kamaLanuM sauMdarya haraNa karanArA hArA A ramaNIya netrane A hRdayabhedaka karanArA tIvratara kaTAkSa ane kamaLagarbha jevA nAjuka dehane A prastaratulya niSThura hRdaya bilkula zobhatuM nathI ! teja pramANe niraMtara amRtarasa vahevaDAvanAra hArA oSTha te hArI kAlakUTasvarupa vANIthI
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. bahAra AvavA devAthI kevA nAkhuza che te tarapha thoDaM paNa lakSa Apa. suMdarI, annachatra rAkhanAra dAtAra, kALe karI kRpaNa kiMvA daridrI bane, topaNa henI vartaNuka mAkhIone paNa uDavA na devI eTale sudhI jAya, e to azakyaja che. he mhArA hRdayanivAsInI devI ! huM rahane, potAnuM sarvasva arpaNa karuM chaM. Aja mudhI koI paNa bhakte potAnA ArAdhaka devatAne zaNagArelA nahIM hoya, evA prakAranA suvarNa ratnAlaMkAreja huM hane zaNagArIza, eTaluMja nahIM paNa hArI prasannatA mATe huM potAnA prANanI baLI paNa ApIza !" koNa jANe hernu A bolavU kyAM sudhI cAlata, paraMtu rupasuMdarIne to te ekadama asahya thavAthI te moTA gussAnA AvezamAM AvI jaI rahene kahevA lAgI: devadatta ! ahIMthI cAlato thA! eka kSaNa paNa mhArI samakSa ubho rahIza nahIM ! nIca, hArA laMpaTapaNAthI, khuzAmatathI, dravyathI ke daradAgInAnI lAlacathI agara pAjIpaNArthI huM pharIna te durmArgamAM paDIza ema zuM rahane lAge che ? have A rupasuMdarIne duniyAnI sarva saMpatti potAnA pAtivratyarupI hIrA AgaLa kAca pramANe dekhAya che ! ane pAtivratyano hIro haraNa karavA eTale jagatanA badhA hIrA-mANekanA Dhaga, jo koIpaNa henI AgaLa kare, topaNa vhene lAta mArI pheMkI daIza!" A vakhate rupasuMdarI potAnA vicAramA eTalI tanmaya banI hatI ke, potAnI samakSa kharekhara koIe ratnano Dhagalo karyo cha ema teNIne lAgyuM; 'lAta mArI pheMkI daIza' e vAkya uccAratI klate svareja jorathI hAtha pasAryoM ! paNa te koIpaNa
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI, 37 ratnanA DhagalAne na lAgatAM, durguNarupI kolasAnI rAzIne - devadattaneja mAtra lAgyo ! potAnA bolavA pachI teNIe vhene je upamA ApIhatI tene anusarI abhinaya karavoja jarura samajAyAthI te teNI samakSa TekIne beTho hato te haju sudhI tevoja hato ! paraMtu teNIno hAtha lAgatAMja te ekadama khaLabhaLI uThayo ane gussAnA AvezamAM ubho thaI volyo: " are ! halakaTa strI !! shArI ATalo bakhata AjIjI karavA chatAM rahane dayA na AvI ? mhArA gharabAranuM satyAnAza karAvanAra ane sarvasva upara pANI pheravAvI, chevaTe mhArI AvI nirbhatsanA kare che ? arere! strIonI jAta kharekhara mahA duSTa ! mahA adhama ! mahA pAjI ! mahA beImAna - ! "" (( cupa ! nIca puruSa ! " rupasuMdarI atizaya krodhISTapaNe cacamAM bolI - "mhArA jevI ekAda pApI strInA vartanathI sarva te sarva strIjAti upara Avo niMdya doSAropa karIza nahIM ! mhArA jevI je pAtakI strIo che, temanI taraphadArI karavAnI mhArI icchA nathI, tathApi rahane huM khAtrIpUrvaka kahuM huM ke, teo paikI pratyeka strInA pApavRttinA mULamAM koI paNa puruSa mAlUma paDazeja ! khacita puruSavarga strIo bAbata kharA pavitra bhAva hRdayamAM dhAraNa karaze, to pApa e zabdaja strIvargamAMthI jaDaze nahIM! kharekhara te mahAtmAnA hajAramA bhAgano paNa eka sadguNI puruSa mhane prathamathIja maLyo hota, to huM durvicAranA khADAmAM AvI DUbI na hota ! "
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 digaMbara jaina. NJ Awwww "basa ! basa ! rupasuMdarI vhAruM A brahmajJAna sAMbhaLavA mATe huM ahIM Avyo nathI kiMvA puruSavarga pApI ke strIvarga pApI, A bAda mATe mhAre kAMI karavAnuM nathI. A vakhate huM vhArA premI gAMDoghelo thayo chu, mhane mhArA jIvanI paNa paravA nathI, eTale tuM khuzI thI jo mhAru kahevuM mAnya karIza, to huM mhArA sAmarthyanA jorapara Aja - potAnA icchita hetu mATe: vera lodhA sivAya rahIza nahIM !" "jAre muDadAla" rupasuMdarI AvezathI bolI. "vhAruM to zuM, paNa vhArA jevA jagatnA ekaMdara nIca puruSanA ekatra sAmarthyathI paNa have A rUpasuMdarI bhraSTa thanAra nathI ! tuM mhArA zarIrane AMgaLI paNa lagAva ke turataja tuM nahIM ke hu~ nahIM, ema bepaikI koI paNa teja kSaNe gataprANa thayelA najare paDaze !" A bolatAM teNInuM sarvAMga tharathara kAMpatuM hatuM, teNInI AMkho aMgArA pramANe lAla thaI hatI ! devadatta, pAjIpaNAmAM eTalo nipuNa hato, paNa teNInI A ghora pratijJA sAMbhaLatAMja vhenuM dhairya DagamagyuM, vhenA manamAM have aneka viruddha vicAra ghoLAvA lAgyA, potAnA hetunI siddhi mATe prastuta paristhiti ekadama pratikuLa che ema dene jaNAvA lAgyuM ! sivAya teNInA patine paNa teja kSaNe AvavAnI vhIka thatI. itI ! Akhare AgaLa pAchaLano pUrI rIte vicAra karI, te bahAra nIkaLyo ane mAtra " huM mhAro hetu pAra pADyA sivAya kadi -- paNa rahenAra nathI " evI dhamakI teNIne ApavA cukyo nahIM !
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. teja oraDInuM bAraNaM khakhaiyuM. bAraNuM khakhaDatAMja te jAgRta ane jue che to potAnA patine samakSa ubho thayelo joyo. ATalaM kahevA chatAM paNa sAMbhaLyuM nahIM ane have potAnI meLeja pAchA AvavAnuM kema thayuM enuM teNIne moTuM Azcarya lAgyaM, tathApi rahene jotAMja teNI gAbharI thaI ubhI rahI ane bolI : 42 " adhavacamAMja pAchA AvavAnuM thayuM ! kema kaMI bhUlI gayA ke zuM ? nikaLatI vakhate mhane je kamakamI thatI hatI te niSphaLa nahotI ! " "che che, bhUlI to kaIe gayo nathI. tuM mithyA : vhIza nahIM ! " " tyAre pachI mheM keTaluMe kyuM, te sAMbhaLyuM nahIM ane have kema pAchu AvavAnuM thayuM ! " dvArA mATe ! " eTale ? " " kahyuM emAMja samajI le ! vhane A karatAM spaSTa zuM kahe vuM ! arere! bahuja vAsanA ? " eTalaM bolI te khUba moTethI hasyo. (6 rahenA A isavAthI ane uparanAM kAmavAsanAyukta vacanothI rupasuMdarI ekadama camakI ! bhane teNIne kAMI saMzaya AvavA lAgyo ! teNInI A sAzaMkavRtti joI vhaNe ekadama leNIno hAtha pakaDyo aneka :
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI . " gAMDI ! kevA vicAramAM paDI che ? cAla, shavAra thavAne bilkula vAra nathI, pachI niSkAraNa vakhata zAmATe gumAve che ? " 43 66 have teNIne ema lagavA mAMDayu ke, A kAMI potAno pati nathI. A koIpaNa lucco - laphaMgo hovo joIe. " teNI potAnA manasAthe vicAra karavA lAgI. " ekasarakhA mukhAkRtivALA hoya, tethI zuM thayuM ? sarakhA mukhanA mANaso jagatmAM nathI zuM ! che:! te mAtra khAtrIthI nathI. che: che:! AvuM gAMDapaNa vhenA AkhA janmamAM paNa dekhAyuM nahotuM, pachI ATalA araghA kalAkanA svabhAvamAM Avo pharaka kema paDyo ? che: bAI, ahIM kAMI khAsa ghoMTAlo hobo joIe ! koI koI vakhata svargamAMthI deva paNa aneka prakAranA veSa laI koI mANasanA vratanI parIkSA le che ema mheM sAMbhaLyuM cha, tyAre na jANe rahemAMnoja kAMI A prakAra hoya ! te game te hoya. jo A mhAro pratyakSa pati hoya, topaNa mhane je arthe te parakIya puruSa hovA saMbaMdhe saMzaya Ave che te mATe vhene potAnA zarIgne hAtha lagADavA na devo eja yogya che. pachI vhetara che ke te pratyakSa pati paNa hoya ! AthI vhene gusso paNa Ave to te kSaNavAra pachI dUra karatAM AvaDaze, paraMtu jo mhAruM cAritra malIna thayuM to te mAtra mhane pharIthI ujvaLa karatAM AvaDaze nahIM. "
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. A vicAra teNInA manamAM AvatAMja teNIno kAMI nakkI vicAra thayo ane te sAthe teNI vhenA. hAthane jhATako mArI oraDInI bahAra nIkaLI gaI. 44 potAno dAva sAdhavA mATe je vyavasthA dyutakAre karI hoya ane te naSTa thatAM je tenI avasthA thAya teMvI sthiti rupasuMdarInA patinI thaI ! te tyAMthI nhAselI joI vhenA zarIramAM bhaDako salagyo. duHkhathI, krodhathI ane pazcAtApathI vhenuM mAdhu pharavA lAgyuM, tathApi potAnA A sarva manovikAra dabAvAne te teNInI pAchaLa doDyo ! rupasuMdarI oraDInI bahAra nIkaLatAMja sAsu-sasarAnA zayanagRhamA peThI, eTalAmAM paNa tyAM jaI teNIno hAtha pakaDI bahAra kheMcavA lAgyo. kadi paNa nahIM ane Aje potAno putra ATalo amaryAdazIla kema banyo, eno te vRddha yugalane saMzaya thayo ! bAkI te potAno putra nahIM hoya evI zaMkA lAvA koI kAraNa nahotuM . " beune kAMI premakalaha thayo haze, chokarAnI jAta che ! " evo vicAra te vRddhonA manamAM AvavAthI, teoe rupasuMdarIne vhenI sAthai javA mATe kayuM, paraMtu te uparathI rupasuMdarI ekadama bolI :- " sAsu bA ! ahIM kaI paNa dagA jevuM jAya che. hame sArUM kaho ke mATuM kaho, paraMtu A mANasane huMmhArA zarIre hAtha aDakADavA daIza nahIM ! pachI hame badhAM maLIne mhAro jIva lezo, topaNa bahetara che !" have teNIno saMzaya vadhAre dRDha thayo.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. teNInuM mA bhASaNa sAMbhaLI te vRddho nirupAya thayA. teNInA A bolavAmAM kaI khoTuM evaM kazuM lAgyuM nahIM, sivAya te grahasthanA uddhatapaNA uparathI taAne paNa potAnA putra pramANenAja teja viSayamA saMzaya AvavA lAgyo hato. paraMtu rupasuMdarInI bhAvI vartaNukathI teNInA patinerupasuMdarInA mata pramANe teNInA patirnu Abehuba rupAMtara karanAra te grahasthane paganI Aga mastaka sudhI lAgI gaI ane te uparAMta heNe eka thappaDa turataja teNInA mhoM upara lagAvI ! athI rupasuMdarI, cakkara khAI ekadama nIce par3I gaI. te adhama nare have ATalathI cupa tharbu joItuM hatuM, paraMtu heno bhaDakelo kAmAgni tevI rIte kyAthI karavA de ? te teNIne potAnA zayanagRha tarapha kheMcavA lAgyo. AthI sAsu-sasarAthI joI rahevAyuM nahIM, teoe tAbaDatoba pAchaLa jaI rahene tevI rIte kheMcI na javA viSe Thapako Apyo. A vakhate te taruNane temanA viSe eTalo krodha caDhyo ke temanI paNa ThIkaja khabara levI ema hene 'lAgyuM, paraMtu ema karavaM te pitRvAtsalya putrane zobhaze nahIM ema zANapaNano vicAra henA manamA AvavAthI, temanI sAthe mIThA zabdomAM bolI potAnuM kArya siddha karavAno prayA calAvyo. mA yuktithI te vijayI thAya eTalAmAM Avehuba tenA jevoja ane henA jeTalIja vayano bIjo eka taruNa tyAM
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 digaMbara jaina. AvI dAkhala thayo ! AthI A pahelA lAgI henuM yathArtha citra Alekha deNe potAnA manovikAra khabaradArI rAkhI itI. taruNane keTalI vhIka azakya che, topaNa bahAra dekhAI na Ave, tevI pachI Avelo taruNa paNa krodhathI lAla lAla thaI gayo hato; aMdara AvatAMja rupasuMdarInI bAMhya pakaDelA te taruNane 'mArI strIno hAtha pakaDanAra tuM koNa ? ' ema kahI lene eka jorathI dhakko mAryo; te sAthe 'mhArA gharamA pesI mhArI strIne potAnI strI kahenAra ane mhane dhakko mAranAra tuM koNa ?' ema kahI te pahelA taruNe A pachIthI AvelA taruNane jorI ko mAryo / te bannenI A pramANe hoMsAtuMsI cAle che ane bicArA mAbApanA jIvane to kaI kaI thavA lAgyuM. teone potAno kharo putra kayo te samajAtuM nahIM; hemanI laDhAlaDhathI rupasuMdarI paNa zuddhimAM AvI, paraMtu teNInI paNa potAnA sAsu-sasarA pramANeja sthiti thai. potAno pati koNa te teNI paNa oLakhI zakI nahIM; mAtra potAno saMzaya kharo Tharyo ane pote eka pUrA badamAzanA kArasthAnamAMthI bacI te baddala teNInuM zAMtvana thayuM, paraMtu teNInuM A samAdhAna ghaNo vakhata TakyuM nahIM, kAraNake teNI uparanAM saMkaTo haju naSTa thayAM nahotAM, eTaluMja nahIM paraMtu tenuM bhayaMkara svarupa haju prakaTa thanAra che temAMthI pote ane potAno pati nirdoSa rIte kema chUTe eja vicAra teNInuM dehabhAna bhUlAvavAne purato hato !
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. makaraNa 5 muM.jar satya mATe zaraNuM ane abhayakumArano nyAya. 3 SARDHA banneno A pramANe ghaNoja vakhata jhagaDo cAlyo, paraMtu te paikI koIpaNa hAryAnuM cinha jaNAyuM nahIM, kiMvA te paikI koIpaNa pote labADa che ema kabula kare nahIM. AdhI te vRddha mAbApane vadhAre ciMtA thavA lAgI. A kArasthAnamAM pote potAnA kharA putrane kevI rIte oLakhI kADhavo te muzkela thaI paDavAthI te bicArAMo moTethI raDavA lAgyA ! rUpasuMdarInI paNa teja sthiti hatI. .. A vakhate barAbara divasa ugyo hovAthI teonA raDavAkakaLavAthI ADozIpADozInI tathA bIjA lokonI ghaNIja ThaThTha nAmI hatI ! paraMtu te taruNone bolavAnuM kAraNa ane ubhayano cahero, avAja, umara ane pozAkhanA sarakhApaNAtho temanI akkala paNa guma thaI gaI ! mAbApa ke strI, jyAM potAno pati koNa te oLakhI zake nahIM tyAM itara lokanI to vAtaja zaM? lokoe te bannene aneka prakAranA prazna pUchayA, paraMtu te bannee rupasuMdarI upara potAno sarakhoja hakka teTalAja jorathI batAvavA lAgyA ane banne paNa eka bIjAne cora kahevA lAgyA.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 digaMbara jaina. 'pahekA Avelo' bhane 'pachI Avelo' teone jovAne e eka bheda sAdhanarupa hato, paNa bannemAM mArAmArI ane dhakkA bAjIthI te paNa naSTa thayuM hatuM. Akhare bhegA thayalA ToLAthI ruApaNIno kharo pati koNa che te oLakhI kADhavAne paNa kAi sahAya thayuM nahIM, paraMtu ulTuM teNInA saMbaMdhe kutsita thavA lAgI. jevI rIte kAga pakSI viSTA mATe talapI rahe tevIja rIte samAja bIjAnA doSo mATe hamezAM TAMpI beThelA hoya che, ekAda hamane jaDI Ave eTale hene pote ekadama kRtArtha thayA jevU lAgatuM, temAMthI te viSTAno saMbaMdha strIone haze, to henA Adano pArAvAraja nathI. rupasuMdarIe zIlavata lIdhA pachI teNI te gAmanI kutsita maMDaLInI besumAra TIkAne pAtra thaI hatI. temane teNInuM te pachInuM zuddha vartana mAtra DhoMga lAgato hato ane vaLI hemAM A bhAMjagaDa upasthita thavAthI sAraM phAvyuM. teNInA A viSaye ghaNIja kutsita TIkA karAvavA zaru kayu. "potAnA zIlavatano bagADa na thAya eTale patinI samaya paratve ghaNIja parIkSA karavAne rupasuMdarIja hatI." e ekaja vAkya te TokAne puratuM hatuM. ___bhUlelA manuSyane sudhAravAnuM to eka bAjue raghu, paraMtu te pote thaI sugharavA prayatna kare topaNa henI pahelI bhUla punaH punaH henA samakSa khaDI karI samAja, vhene nAhiMmatavAn,
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. paraMtu je vAta ekane duHkhaprada thaI teja bIjAne atyaMta AnaMdakAraka dIsavA lAgI A rItathI rahene eTalo harSa thayo ke, vhenA manamAM ' have rupasuMdarI mhArI, have rupasuMdarI mhArI ' ema bolatA bolatAM nAcavA lAgyo. 52 rahenuM pratyakSa nRtya jo ke darabAranA mANasAne dekhAyuM nahIM paraMtu vhenA uparanA vijaya darzaka udgAra sarvenA sAMbhaLavAmAM AvyA. kharo prakAra zuM che te A pramANe bahAra paDyo. vAstavika rIte joIe to Aja vakhate A mAmalAno nikAla karavAne abhayakumArane bilkula harakata nahotI, kAraNake te pramANeja darabAramAM itara cANAkSa lokone paNa rupasuMdarIno kharo pati koNa che te have spaSTa samajAtuM hatuM, paraMtu potAnA nyAyamAMthI satyano prakAza taddana mUDha mANasanA hRdaya para paDe, evIja abhayakumAranI hamezanI nyAya karavAnI paddhati hovAthI A. vakhate paNa temaNe vilaMba karyo. A pramANe thoDo vakhata gayo nahIM eTalAmAM teja oraDImAMthI bAkAnA raste te be paikI eka jaNa ekadama bahAra Avyo ! A vilakSaNa prakAra jotAMja saghaLI sabhA kSaNabhara AzcaryamA cakka thaI gaI, paNa te sAtheja rupasuMdarIno kharo pati koNa ane kaI alaukika sAmarthyathI vhenuM Abehuba rupa lenAra harAmakhora koNa ? te tyAM bhegA thayalAM manuSyonA lakSamAM AvavAne vilaMba thayo nahIM.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. VAAAAAAnan prakaraNa 6 I.) satya hakikata jaNAI AvI. - muti+ / Hinin - kA --- --- - taruNa bahAra AvatAMja abhayakumAre ' A harAmakhorane pakaDI rAkho' evI ekadama garjanA karI, ane teja vakhate hene caturbhUja karavAmAM Avyo. pachI abhayakumAra henI pAse jaI atyaMta zAMtapaNe bolyAH - " taruNa grahastha : hAre haju paNa jo mhArI pAsethI dayAnI apekSA karavAnI hoya to potArnu khalaM svarupa prakaTa karI kharI hakikata zuM che te kaI." , have ADAavaLAM vhAnAM kADhavAmAM phAyado nathI evaM te taruNane mhamajAyu. pote saMpAdana karelA alaukika sAmarthya sAthe kharI akkala thoDI paNa rAkhI hota to oraDImAthI hAra nIkaLavA, AvA prakAre mUrkhapaNuM karyu na hota ane tyAreja rupasuMdarInI prAptinI kAIpaNa AzA rAkhI zakAta, paraMtu have teno zuM upayoga ? te karatAM temane saghaLI kharI hakIkata kahI temanI dayAnIja apekSA karavI teja uttama che.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. ema vicAra karI, deNe potAnA mhoMmAMthI eka guTikA (goLI) kADhI abhayakumAra samakSa mukI, paNa te sAdhe je vilakSaNa camatkAra banI gayo tethI sarva sabhAsada AzcaryanA samudramAM DUbavA lAgyA ! te taruNanuM ekadama rupAMtara thaI sarva nagaravAsIono paricita ' devadatta ' banyo ! 54 vAcaka ! A taruNanuM mULa rupa Aja ! ane A bIjo lIjo koI nahIM, parantu trIjA prakaraNamA rupasuMdarIne dhamakI ApI nirAza thayelo atyaMta paricayavALo te devadattaja. eNe AvI alaukika karAmata kyAM ane kevIrIte saMpAdana karI te AgaLa mhamajAze. sarva sabhA zAMta thayA pachI teNe potAnI hakikata kahevAno AraMbha karyo. prathama rupasuMdarIno ana potAno acAnaka meLApa kevI rIte thayo ane te pachI kabula karyA pramANe teNI potAnI pAse na AvavAthI, teNInA ghera jaI, teNInuM mana potA tarapha vALavA prayatna karyo, paNa te niSphaLa gayo te sarva hakikata kahI AgaLa bolyo: : " teNIe AvA prakAre mhAruM manobhaMga karyA pachI paNa mhane teNInI prAptinuM gAMDapaNa lAgyaM hatuM. mheM ghaNA prayatna karyA, puSkaLa kuTaNIone teNInuM mana mhArA tarapha vALavA mATe rokavAmAM AvI paNa teno kaI upayoga thayo nahIM ! mAtra te nIca strIo mhArA paisA paDAvyA ! Akhare jAraNamAraNAdi
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. 55 vidyA saMpAdana karI rupiNIne ThekANe lAvavI kiMvA koI vazIkaraNa maMtra sAdhya karI, teNIne potAnI banAvavI evo mheM / nizcaya karyo ! paraMtu A kAmamAM paNa mhArI nirAzAja thaI ! laphaMgA ane luccA gosAMIoe mIThI mIThI thApa mArI mhane ghaNo nacAvyo ane gharabAra becI je paisA ekaThA karyA hatA temAMnA dhaNAja kharacI nAMkhyA ! tathApi ATalaM thavA chatAM paNa rupasuMdarIne vaza karI levAno mhAro nAda - vicAra bilkula ocho thayo nahIM. A kAmI zarIrane zArIrika trAsa paNa ghaNoja sosavo paDyo ! AvA prakAranI vidyA jANanAra manuSya amuka ThekANe rahe che ema mhane rahamajAya ke TADha taDako na jotAM tyA jatoja ! pachIthI game te thAo !! " " ThIka, mAMtrikone gAmogAma zodhatA pharavAno eTaloja trAsa mhane bhogavavo paDayo ema nahIM, paNa e vidyA sAdhya karavA mATe judAjudA mAMtriko je jUdIjUdI agara ekaja jAtanI sAdhanA karavAne mhane kahetA te karatAM chatAM paNa phakta kalA trAsa karatAM paNa ghaNoja bhayaMkara trAsa sosavo paDayo !" koI nadImA gaLA jeTalA pANImAM besI maMtra sAdhana karavA kahetuM, tyAre koI smazAnamAM nagnapaNe ubhA rahI sAdhana karavA pharamAvatuM ! koInA sAdhanamAM jhADe uMdhA mastake TaMgAvAnI jarura paDatI, tyAre koI makIna padArtha khAvA kahaMtuM ! grahaNa, amAvAsyA ane zanivAra eTale A sAdhavAno zubha divasa ane utkRSTa muhUrta eTale rAtrinA bAranuja TharelaM hoya ! " 66 J
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. " mheM e sarva divasa ane muhUrta sAcavyAM, paraMtu teno kaI phAyado nahIM, mAtra phajetI ane behAla thayo. " 56 " o vidyA sAdhavA mATe keTalIka vakhata rAtre pharatAM pharatAM, lokoe cora samajIne ghaNo mAra paNa mAryo ane te mhAre muMge hoMDhe sahana karavo paDayo, ane nadImAM gaLA jeTalA pANImAM zodha karatAM karatAM keTalIka vakhata taLIe paNa jaI besato. eka vakhata nadImAM ubhA rahI maMtroccAra karavA mhoM ughADato ke tarataja temAM pANI bharAI jaI sadAne mATe baMdha thavAno vakhata Avato. A sivAya kalAkanAkalAka AvA prakAre ThaMDA pANImAM gALavAno mahinA sudhI bakhata Avato te judAja ! " 66 eka vakhata eka sAdhana mATe eka jhADe TaMgAtA, teja jhADa mhArA zarIra upara ghasI AvyuM, parantu pAchaLathI rahamajAyuM ke huM jyenApara TaMgAto hato te jhADa taddana komaLa che. " " temaja eka vakhata smazAnamAM mhArA upara je prasaMga Avyo hato te ghaNoja bhayaMkara hato, tenuM smaraNa thatAM haju paNa kaMpArI chuTe che. amAvAsyAnI rAtri hatI, U~dhA sUI maMtra sAdhana karavAnuM hatuM ane te paNa manamAM; game te thAya topaNa mhoMmAMthI eka zabda suddhAM kADhavo nahIM evo mArA guruno hukama haMto. A pramANe mheM sAdhananA kAmano AraMbha karyo ane thoDo vakhata thayo nahIM eTalAmAM gAmanA loko eka pretane bALavA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI . 57 mATe tyAM laI AvyA. aMdhArAne lIghe prathama to huM temanI najare paDyo nahIM ! paNa te moe saLagAvelA amino prakAza jyAre cAretarapha prasarI gayo tyAre teonI dRSTi mhArA upara paDI, parantu mhArI te nagna athavA bhesuramUrti jotAMja teomAMnA keTalAka bahuja vhIkaNa mANaso, mhane pizAca samajI bUma pADatAM pADatAM dUra nAThA; jeo ardhA kiNa hatAM teo sthaMbha mAphaka tyAMnA tyAMja coMTI gayA ane keTalAka hiMmatavAna manuSya kharI hakikata zuM che te samajavA mhArI pAse AvyA. ' prathama teoe mhane hAMka mArI, paNa huM teone javAba ApavAne thoDo suto hato ? pachI teoe mhane khUba jorathI ilAvyo parantu bilkula hAlyoja nahIM. chevaTe huM kharekharo mRtyu pAmelo chu ke jIvato chu te jovAmATe mane eka moTo cIpIo mAryo, paraMtu ' game te thAya topaNa eka zabda paNa uccAravo nahIM ' e amArA gurujIno hukama mheM akSarasaH pALyo ! have te ane ema pAkI khAtrI thaI ke A pretamuDaduM che. teo ' rAjadvAre smazAne ca yastiSThati sa bAMdhavaH' evA vicAranA atyaMta dhArmika ane paropakArI hovAthI mhArA nivAsI anAtha pretane agni saMskAra Apako, e teone pavitra kartavya samajAyuM, tathApi navI cItA racavAnI kaDAkUTamAM telo paDyA nahIM, kAraNa tenI sAmagrI taiyAra na hotI ane te lAvavA mATe ghaNo vakhata jAya tema hatuM, AthI e trAsamAM na paDatAM saLagAvelI citAmAMja A bIjIne ( mane ) paNa AhUti ApavAnuM TharAvyuM. "
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. -.. . " A vakhate mheM vicAra karyoM ke, zuM gurunI AjJA toDavI ? paraMtu bIjIja paLe ema thaI Avyu ke, sAdhana mATeno Aja vakhata kema na hoya ? mATe game te thAya topaNa bolavU ke hAlavaM nahIM. Akhare cAra-pAMca juvAna mANaso mhArI pAse vyA ane mhane uMcakI te saLagatI cItAmAM padharAvI dadhio. jyAre cItA upara mhane mUkavAmAM Avyo ane temAMnA aMgArAnI jhALa mhArA zarIrane lAgavA mAMDatAMja siddhi paratve mhAro vicAra ane gurunI AjJA na toDavAno nizcaya ekaja kSaNamAM nAza thayo ! huM moTA zaMkhadhvanithI 'marI gayo ! marI gayo !! bacAvo, vhAra kADho' ema kahetA bahAra kUdI paDayo." __ " A vilakSaNa prakAra jotAMja mAtra cItA pAse AvI ubhelA hokaNa manuSyo " are ! bhUta re bhUta ! kharekhara bhUta !" ema kahI-doDadhAma karI mUkI dUra nAThA." " A vakhate jhene anAtha preta samajI amisaMskAra kayoM te kharekhalaM preta nahIM, paNa koI mahA badamAza sAdhaka hovo joIe, ema te paropakArI mANasonA lakSamA AvavAne vAra thaI nahIM. mhArA A pAjIpaNAthI cItA DhasaLI paDI, nethI mULa pretanA dahanamAM paNa dhakko pahoMcyo. A jotAMja teone khUba gusso caDhyo ane te gussAmA cItAnI jvALAthI prathama to hu~ * adhamUvo' thaI gayo hato te tarapha lakSa na ApatAM mhane yatheccha svAda cakhADyo !" ___ bhA hakikata banI gayA pachI mAtra jAraNa, mAraNa, vazIkaraNa vagere bAbatamAM mArI pUrNa nirAzA thaI ane maMtrasAdhako
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ hravan.. rupasuMdarI. upara paNa tiraskAra chUTyo, tathApi rupasuMdarInI bAvatamAM mhArI ghelachA bilkula kamI thaI nahIM ! teNInI prApti kevI rIte karavI tenI mana sujha par3e nahIM ! AvI sthitimA hu~ eka sarakho jaMgale jaMgale bhaTakato hato. eka divase mhArA sudaive parvatanI guphAmAM eka mahAtmA maLyA. te vakhate temanI: sevA karI rahe vAno nizcaya karyo. temanI sevAthI thanAra puNya prAptithI paNa rupasuMdarInI prApti thaze ema mhane lAgavA mAMDayuM. pachI huM te mahAtmAnI sevA karato temanI pAse ghaNAja divasa rahyA, paraMtu mhAro te nIca hetu temane kahevAnI kadipaNa mhArI hiMmata thaI nahIM." AvI sthitimA karmasaMyoge eka divasa hu~ jAgRta thaI novA lAgyo to te mahAtmA-siddhapuruSa potAnI tRNazayyA para nathI ! teo kyAM gayA, te jANavA sAru nIrakhInIrakhIne jovA lAgyo, to guphAnI chevaTanI Toca para temanI mUrti dRzyamAna thaI ! tyAM teo zu kare che te hu~ sutAMsutAMja jovA lAgyo. eka bakholamAthI koI vastu laI, te temaNe potAnA mhoMmAM nAkhatA mhane dekhAyu, paNa te sAthe camatkAra zuM thayo ? te mahAtmAnuM ekadama rupAMtara thaI, atyaMta kurupa va kuSTarogI evo eka bhIkhArI banyo. A prakAra joI mhArA Azcaryano pAra rahyo nahIM. pachI teo tyAMthI nIkaLI gayA, paNa kyAM gayA ane zuM karyu te mhane bilkUla hamajAyu nahIM ! agarate samajavAnI mheM darakAra paNa rAkhI nahIM ! pachI bIjA divase
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 digaMbara jaina. teja vakhate teo pharIthI tyAM AvyA ane mhoMmAnI te vastu pUrvasthaLe mukatAMja teo pUrvasvarupamA AvI gayA ! mA banAva paNa mheM sutAM sutAMja joyo, tethI te sAdhunA lakSamAM Avyu nahIM tyAra pachI paNa te mahAtmAe te vastuthI potAnuM rupAMtara karelu mheM joyuM, tyAre te vastumAMja te alaukika sAmarthya hovU joIe evI mhArI khAtrI thaI. thoDA divasa bAda eka divasa te mahAtmA bahAra gayelA hovAthI te vastu zuM che te jovA guphAnI Toce jyAM te mukelI hatI tyAMthI te kADhI joI to te eka guTikA jaNAI. ( ApanI samakSa mukelI teja guTikA che.) te sAthe tenuM adbhUta sAmarthya jovAnI icchAthI rupasuMdarInA pati pramANe mhAruM rUpAMtara thAo' evI bhAvanA dharI meM te mhoMmAM mUkI to AzcaryanI zuM vAta kahevI ? huM tadana te pramANeja banI gayo. A vakhate mhane je AnaMda thayo te avarNanIya hato. mhane pratyakSa varganA killA hAtha AvyA hoya, te pramANe lAgatuM. pachI huM AgaLa pAchaLano vicAra na karatA tyAMthI ekadama nhAsI chUTayo. te mahAtmA bhAvI mhane pakaDaze ke zuM ? evI dhAstI lAgatI hatI paNa sudaive tevU kaMI banyuM nahIM ! pachI keTalAka divase ahIM AvI pahoMcyo. ahIM AvyA pachI haM Akho divasa jaMgalamAM rahI rAtrie gAmamA pharato hato. tyArabAda gaI kAle rAte lAga joI huM rupasuMdarInA ghara pAse jaI, maraghA pramANe bolyo. te sAtheja mArI dhAraNA mujaba banI AvyuM arthAt rupasuMdarIno
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina. karI nahotI, nahito te vakhate baLAtkAre paNa huM potAno nIca hetu siddha karavAmAM mAthupArcha jota nahIM. mAtra te vakhate teNInI sadguNaniSThA ane zIlaprema keTalAM jAgRta che eja mhArA anubhavamAM Avyu. " " tathApi ATalI khaTapaTa ane janmajanmatAre paNa je sAdhana maLavU durlabha che, te prApta thayAM chatAM paNa niSphaLa thayu e joI, mhane te vakhate keTalaM bhayaMkara duHkha thayu haze enI mAtra kalpanAja karo ! huM duHkhathI ane pazcAtApathI mAtra gAMDoghelo thavAnI taiyArImAM Avyo hato tathApi prasaMga vicArI teNIne pharIthI potAnA sapATAmAM lAvavI ema dhArI teNInI pAchaLaja doDyo, paraMtu teNI potAnA sAsusasarAnA AzrayamAM jaI beThI. mhane teNInA mananuM samAdhAna karI, pAchI oraDImAM lAvavI e ghaNuMja vikaTa shamajAyu, tathApi Akhare huM temAM phattehamaMda thayo ane te pramANe have teNInI saMmatithI huM laI jAuM teTalAmAMja teNIno pati tyAM bhAvI dAkhala thayo. A vakhate mhArI je mazkarI thaI, tenuM yathArtha svarupa smanAva_ azakya che ! teja vakhate rupasuMdarI bAbata mhArI nirAzA thaI, paraMtu lodhelA veSane pUrNapaNe chevaTa sudhI jALavI rAkhavo, evo avicAra thavAthI hu~ temanAthI vAdavivAda karatoja raho." teNIno pati bhASI kharI vakhate tyAM kema bhAvyo te baddala mhane prathama moTuM Azcarya lAgyuM, paNa rupasuMdarIno saMzaya
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. kharo che ke khoTo che te jovA mATe teNInA sasarAe khetaramAM potAnA putranI zodha mATe nokara mokalyo hato tethI te ekadama tyAM Avyo ema mhane pachI thI shamajAyu." "e pachInI sarva hakikata Apane mAlamaja che! mhArI kharI hakikata zuM te Aja ! have Apa mhane bacAvo yA mAro ! bAkI mhane mhArA nIca karmano have atyaMta pazcAtApa thAya che ane rahelaM AyuSya koIpaNa nirjana pradezamA izvarabhaktimAM nirgamavAno mheM nizcaya karyo che. Apa atyaMta dayALU cho, mhAge jo ke bhayaMkara gunho cha topaNa tene yogya zAsana maLI cukyuM che ema samajI mhArA upara kSamA karazo evI AzA che." - - 9 prakaraNa 7 muM.jcks - - > devadattane kSamA ane satyano jaya. vadattanI hakikata sAMbhaLI sarve manuSyo AzcaYoryamAM garakAva thaI gayA ! pachI abhayakumAra ke lokane uddezIne kahevA lAgyA ___" sabhya gRhastho ! A mAmalAno nikAla have thayA chatAM gunhegAranI itthaMbhUta hakikata paNa ApaNe henAja modethI
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 digaMbara jaina. sAMbhaLI che. A bAbatanuM mULa kaMIpaNa alaukika camatkAra hovo joIe ema prathamathIja mhArA lakSamAM AvyuM hatuM, paraMtu te bahAra kevI rIte kADhavuM teja azakya hatuM, chatAM tarataja henuM yathArtha svarupa bahAra pADavAnI A saphaLa thayelI yukti mahArA magajamAM AvI ! sAdhAraNa rIte vyavahAramAM ApaNane anubhava che ke, camatkAra pAchaLa lAgelA manuSyane bilkula akkala hotI nathI, kiMbahunA, jene koDInI paNa akkala na hoya evAja loka camatkAraprApti pAchaLa lAgelA hoya che, ane teja anubhava ApaNane ahiMyAja maLyo / A taruNa gRhasthane thoDI paNa akkala hota to, te baMdha karelI oraDImAMthI bahAra AvavAnuM AvaM mUrkhapaNaM na karata, ane tema thayuM hota to ApaNuM nyAyanuM kAma ATalaM sulabha thayuM na hota, tathApi game te thAya topaNa asatya kaI chevaTa sudhI TakI zakata nahIM ! te kadi paNa bahAra paDataja ! haze have A grahasthane rahenA kRtakarmano pazcAtApa thayo che ane nirjana pradezamAM rahI jineMdrasevA karavAno vheNe potAno nizcaya ApaNane jaNAvyo che jethI mhane lAge che ke, vhene kSamA karavI eja ucita thaze, sivAya vheNe potAnA AyuSyano je AgaLano dhyeya TharAvalo che te paNa eka prakAranI zikSA pramANeja che ! " pachI te devadatta tarapha joI bolyA: , - 66 " taruNa grahastha ! hane potAnA kRtakarmano thayelopazcAtApa joI huM rahane thArA aparAdhanI kSamA karUM hUM. mAtra
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ rupasuMdarI. 65 hAre potAno jAhera karelo nizcaya amalamAM mukavA mATe Aja kSaNe ahIMthI cAlatA thavuM joIe. pharIthI tuM koIpaNa jagyAe lokavastImAM aTakyo kiMvA vhAro pazcAtApa khoTo che ema amane jaNAI Ave, to hane unI kalpanA paNa thaze nahIM, evI bhayaMkara zikSA vhAre bhogavavI paDaze ! " abhayakumAranuM A bhASaNa sAMbhaLatAMja devadattane ghaNuM lAgI avyuM ane tevaja sthitimA hemanA pagapara mastaka mukkI, eka sarakho azruvarSAva karavA lAgyo. hamezanA mATe lenA manapara eTaluM vilakSaNa pariNAma dhanuM ke, vhene te nyAyAdhIza na lAgatAM sAkSAt Izvaraja bhAsavA lAgyA. pachI potAnuM mastaka uThAvI laI rupasuMdarI tarapha vaLyo ane teNInA pagapara mastaka mukI bolyo:-" bhaginI ! A patIta baMdhu thArI sAtha je nIcapaNAthI vartana kayu~, te badala ataHkaraNapUrvaka thArI kSamA mAMge che ! tyAre te sarva aparAdha sirI jaI A dayAsAgara nyAyamUrtipramANe tuM paNa kSamA kara. vhena ! A adhamane potAnA kRtyakarmano pazcAtApa thavAmAM, mhArA sarva nIca manovikAra zAMta banavAmAM kiMbahunA mhAru sarvasva parivartana thavAmAM thAroja acaLa sadguNaprema kAraNabhUta thayo, mATe huM janmajanmAMtare paNa vhAroja RNI rahIza ! " A vakhate jchenI AMkhamAMthI azrubiMdu nakiLyA nahIM hoya, evA manuSya tyAM bhAgyeja haze ! rupasuMdarIe ne aMtaHkaraNapUrvaka kSamA karatAMja te tyAMthI nokaLI paDayo.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ digaMbara jaina, tyArabAda abhayakupAre rupasuMdarInA patino hAtha teNInA hAthamAM ApI kAM: "priya bhaginI ! pharIthI ekavAra vhArA kharA patithI huM vhA ruM pANIgrahaNa karAvaM chaM. sadaive mhane A kAmamAMyaza ApI, vhArA saguNanAM mIThAM phaLa hRne mlyaa| te baddala mhane atizaya AnaMdathAya che ! heM je vrata lIdhuM che, te AvAja nizcayathI pALa ! saMkaTathI bilkula vhazi nahIM ! sadguNI mANasanA acaLa nizcaya AgaLa saMkaTano bilkula TakAva thato nathI, te have dvArA udAharaNa uparathIja khulluM che. potAnuM pAtivratya bhaMga na thavA devAnI bAbatamAM vhAro nizcaya joI mhane je AnaMda thayo te kahI saMbhaLAvavo azakya che ! jAo, have sukhethI raho, hamAruM sadaiva kalyANa thAo ! 66 A vakhate abhayakumAranuM nyAyacAturya ane rupasuMdarInI sadguNaniSThA e viSaye tyAM eka sarakho jayajayakAra thayo. tyAra bAda te patipatni potAnA mAtApitAsaha moTA AnaMdathI ghera AvyAM ane rupasuMdarI, potAnA pati sahita potAnA sadguNanAM miSTa phaLo cAkhatI ati AnaMdamAM kALa nirgamana karavA lAgI. samApta.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrI mahAvIra caritra ( nirvANakAMDa bhASA - gAthA ana nirvANa pUjanasahita hiMdI 2000 ) * 23 zrI kuMdakuMdAcAryacaritra (gujarAtI 1700) * 24 zravikAbodha stavanAvaLI (gujarAtI - hiMdI 25 ApaNI sthitimAM zuM saMtoSa rAkhavo joie (2000) 0 ) - * 26 zrI zrIpAlacaritra ( hindI 2000 ) 2000 ) 0 ) - 1 ) - *)-11 0)= 0 | 27 zrI jambUsvAmI caritra ( hiMdI bhASA 2000) 28 prAtaH smaraNa maMgalapATha (hiMdI 2000) 29 zrI dazalakSaNa dharma (kathA sahita. hiMdI 2000 ) 0/30 trepanakriyA vivaraNa ( gujarAtI 2000 ) 31 zreNika caritra (hiMdI 1000 pR. 400 pAkuM puMTuM ) 1 / / 32 jinacaturviMzatikAvya ( hindI pra. 2200 ) * 33 izvarakA kartRtva (hindI) 34 tattvArthasUtra ( gujarAtI TIkA 500 pR. 2000/35 jIvavicAra ( gujarAtI 2100) 36 sAgAradharmAmRta pUrvArddha (pR. 310. pra. 2250 hindI ) 1 || 37 zrAvikA subodha (gujarAtI pra. 2100) 38 bAlazikSA ( hindI 2100 ) 0 | 11-(0. 0 ) - vinAmUlya 0 )= ya 07-11 01 39 rUpasuMdarI (gujarAtI 2100) 40 hiMdIbhaktAmara aura prANapriya kAvya (hindI 2000 ) 0 ) - upalAM pustako tathA sarve prakAranAM hindI gujarAtI bhASAnAM jaina pustakoM temaja pavitra kAzmIrI kezara maLavAnuM sthaLamenejara - "digaMbara jaina pustakAlaya " - surata. * A nizAnavALAM pustakoM sIlakamAM nathI.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAvA yogya samAcAra. sauthI uttama kezara kAzmIramAM pAke che ane eja kezara vilAyatI kezara karatAM bhAva, guNa ane zuddhatAmAM caDhanuM hoya che. dareka jainane pavitra kezara vAparavAno khUpa paDe che jethI darekane zuddha svadezI kezara hara vakhate maLI zake mATe 'pavitra kAzmIrI kezara ' suratanA digaMbara jaina pustakAlayamAMthI mAtra eka rupaye tolAthI sarvane chuTaka tathA jathAbaMdha puruM pADavAmAM Ave che. (6 samagra jainomA mAtra digaMbara jaina " mAsikaja eka evaM patra che ke je dara varSe citravicitra khAsa aMka tathA paMcAMga uparAMta hindI - gujarAtI bhASAnAM aneka pustako bheTa Ape che, jyAre enuM vArSika mUlya mAtra rupyA poNAveja che. gujarAtI bhASAmAM gharNAja sastI kiMmate jaina pustako maLI zake te mATe suratamAM ' sastI jaina graMthamALA' sthapAI che, je dara varSe posTeja sAthe mAtra ATha AnAmA 400 pAnAnuM vAMcana puruM pAMDe che. sastI jaina graMthamALA (surata)no prathama maNako 'cetana karmacaritra je 226 pRSThano che, te mAtra cAra AnAnI kiMmate chuTaka maLI zake che. Printed by Matubhai Bhaidas at K. A's. the Surat Jain" Printing Press, Khapatia Chakla-Surat. Published by 66 w MOOLCHAND KISANDAS KAPADIA. Chandawadi-Sruat.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
_