Book Title: Jiv Samas Arth Sahit Author(s): Rasik Muni Publisher: Moolchandji Rupchandji Catalog link: https://jainqq.org/explore/600373/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaja aThThuM zrIjIvasamAsa arthasahita AcAryabhadAraka zrImadavijayanemisUrIzvarapraziSya sAhityapremI zAsanarasika muni mahArAja zrIvallabhavijayajInA sadupadezathI prakAzaka-mAravADa] marudhara antargata mudrA nivAsI kAmadAra jJAtIya dazAosavAla zAha mUlacandrajI rUSacandajInI vidhavA strI caturAbena tathA vIracandajI lAdAjInI Arthika sahAyathI prakAzita karyuM che. sAdhu sAdhvIne bheTa vikrama saMvata 1995 I. sana. 1979 prata 500 vIra saMvata 2465 mUlya paThana pAThana jJAnAbhyAsa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CORR " zrIzAradAmudraNAlaye" tadadhipatinA zrAvakaharSacaMdrAtmajena paNDitabhagavAnadAsena mudritam khArunageTa vITThala maMdira pAse bhadra-amadAvAda IGARUHUSISHA ASASHRASSHRA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. A jIvasamAsa nAmanA graMthane bhAvArtha tapagacchAdhirAja zAsanasamrATuM sarvazAstra vizArada tIrthoddhAraka sarva tatva svataMtra AcArya mahArAja zrImad vijayanemisUrIzvaranA ziSya jainAcArya zrImad vijayavijJAnasUrIzvaranA ziSya sAhityapremI zAsana rasika munimahArAja zrImadda vansamavanathanI mahArAjanA sadupadezathI lakhe che. vAMcanAre avazya dhyAnamAM rAkhavA egya bAbata e che keA graMthane artha vRttine akSarazaH artha nathI, paraMtu kevaLa svataMtra artha che, jethI vRttimAM koI bhAvArtha hoya ne kaI na paNa hoya. vRttinA bhAvArthavALo artha A graMthamAM kavacita keIkaeNI gAthAneja haze, ane te keTaleka artha uttaravibhAgamAM che, jethI ekaMdara dRSTie A graMthane artha vRttine artha che ema nathI, to paNa gAthAmAM kahelI vastune bhAva prAyaH spaSTa karela che. ane prasaMganusAra anya viSayanA prakSepapUrvaka vistAra paNa karela che. A graMtha pahelAM chapAyela kama prakRtine atha jema eka | jude saMkSisAthe che, tema A paNa eka judo ja saMkSiprArtha che | A graMthamAM 14 guNasthAnene 14 jIvasamAsa e nAma ApIne guNasthAnane jIvabheda tarIke gaNela che. kavacit 14 guNasthAna Rii ne 14 chavabheda e bannene paNa 14 jIvasamAsa tarIke gaNela che. e rIte cauda prakArane jIvasamAsa ne dhamastikAyAdi pAMca prakArane ajIvasamAsa e be samAsane satpada prarUpaNAdi ATha anugamAM utArela che, jethI A graMthamAM mukhya viSaya satpaDhAdi ka! ATha anuyAgamAM 14 jIvabheda (14 guNasthAnane) ne pAMca ajIvane che. A graMthanuM nAma che ke jJavAnIyA che te paNa ajIvaprarUpaNa ati alapa ne jIvaprarUpaNA ati vistRta hovAthI A graMthanuM nIvaramAra nAma Apela che, ane pracalita paNa eja nAma che, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsaH zA prastAvanA punaH zuddhinI bAbatamAM vizeSatA e che ke-kamagraMthanA viSayanA abhyAsI mAstara hIrAcaMda devacaMda, ke jeoe prathama chapAyela DaaN karma prakRtine saMkSisAthe zuddha tapAsyA hatA, teoeja A graMthanAM savamudde tapAsyAM che jethI kevaLa vAkaya vA akSaranI zuddhinI daSTie paNa ThIka rIte lakSya apAyela che, ane tethI prathama chapAyela kama prakRti saMkSiNArthavata A graMthane saMkSisAthe paNa vizeSa zuddha thayela che. e pramANe A graMthamAM zuddhinI bAbatamAM benuM lakSya hovA chatAM paNa matiSa vigere kAraNathI koI bhAvArthanI azuddhI rahevA pAmI hoya te sajajane sudhArIne vAMcaze evI mArI savinaya namra prArthanA che, ane tevI bhAvArtha azuddhi mATe huM | mithyAduSkata cAhuM chuM. sUcanA-A graMthamAM kaI sthAne mithyAtvanuM attara siddhAntama 132 sAgare lakhAyuM che te sthAne siddhAntamate 66 sAgaro vAMcavuM ucita lAge che. lI. zrIyuta bhAratara caMdulAla nAnacaMda sinera nivAsI. rA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama ( jIvasamAsa avasamAsane) gAthA. pAna. viSaya abhidheyAdi dhArasaMgraha jIvanI nikSepa nirUkti phri Adi 6 anuyAga satpadAdi 8 anuyoga 2 tatpaniyomAM (jIvasamAsa achavasamAsa) 14 mULa mArgaNAnAM nAma 14 jIvasamAsa (arthAta 14 guNasthAna). 4 gatimArgaNa ne temAM 14 jIvasamAsa 5 jAtimArgaNA 6 kAyamArgaNA viSaya gAthA. pAnuM. (vizeSasvarUpa-nibheda-saMtanana-saMsthAna-zarIra ane yugamAM jIvasamAsa) 3 vedamAM 4 kaSAyamAM 5 jJAna 7 saMyama 4 darzana 6 lesyA 2 bhavyamAM jIvasamAsa 7 samyakatva ne temAM 2 saMgrI 2 AhArI ne temAM iti jIvasamAsa. 23 16 26 17. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya nIva samAsa: rA 8aa viSayAnu krama STORSTURISTISTAS viSaya gAthA, pAnuM, 5 achavadravyanuM svarUpa ti novaNamAsa. ' 2 dravyamAnAnuvma (jIvAjIvasamAsa) vya-mAnabhAnAdi pramANukSetre ulledhAMgulAdi pramANa jANe samayAdi sAgaropamAntapramANu 105 69 mA-zrutasaMkhyA-saMkhyAtAdi gaNita-7 naya-pa 134 78 jJAna-4 darzanAdi-14 guNa0mAM jIvA5-4 gatimAM savistara jIvA5-5 jAtimAM (viraha sahita) jIvA50 5 ajIva dravyapramANa 167 98 rU kSetranuvAmAM (avagAhanA kSetra, guNasthAna kSetra) 168 99 | gAthA, pAnuM.] 4 pAnAnuyomAM ( caudarAjanuM svarUpa-7 samuddaghAta 'jIvabhedanI sparzanA-ajInI sparzanA) 183 106 9 kAMTAnuyogamAM (sarvajInuM AyuSya eka aneka jIvAzrita, kAyasthiti-ekAneka jIvAzrita guNasthAnakALa-gatiAdi mAgaMNAone kALa-ajIvanakALa 213 125 d sattAnAmAM ( cAre gatinI gati Agatinirantara siddhi-gati AdimAgaMNAomAM antarakALapagalaparAvarta-guNasthAnomAM ane ajIvomAM antarakALa 243 149 7 mAvAnughoDAmAM (pa bhAvanuM savistara svarU5) 265 17ra 8 mahaNEvAnuyorai (62 mArgaNAomAM ane guNasthAnamAM alpaba-gatimAM guNasthAnanuM alpaba0 271 180 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinendrAya namaH atha jIvasamAsa saMkSiptArtha kavach // jainAcArya zrImad vijayane misUrIzvarapraziSya zrIvallabhavijayajI sadupadezataH // artha lakhanAra - paMDita caMdulAla nAnacaMda-sinora - avataraNaH - zrI vAlI vAyanAnA paraMparAgata arthane anusAre zrI pUrvAyAyai zyesa mA jIvasamAsa athamAM abhidheya mAhi anudhane pratipAdana karanArI A prathama gAthA 24 jinezvarane namaskArarUpa mA~galAcaraNa pUrvaka kahevAya che. dasa coisa ya jiNabare codasaguNajANae namasittA / coisa jIvasamAse samAsao'NukkamissAmi // 1 // .. prAthArtha:--i bhane yo bheMTo yovIsa ninezvarA ke yau gunA ( 14 zuzusthAnanA) laghunAra che tezane nabhasvAra ga Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa PELa navaO thI 4 0 athavA bina ra sAsthAna, karIne saMkSepathI cauda chavasamAsa [14 guNasthAnarUpa cauda chavasamAsa] kahIza. [ athata 14 guNasthAnanuM svarUpa A graMthamAM 14 chavabheda tarIke gaNIne vaNavIza]. mANArtha-gAthAvat sugama che. vizeSa ke 1 mithyAtva guNasthAna, 2 sAsvAdana, 3 mizra, 4 avirati samyagadaSTi, 5 dezavirati | 6 sarvavirati vA prama, 7 apramatta, 8 apUrvakaraNa athavA nivRttikaraNa, 9 anivRttikaraNa, 10 suhamasaM5rAya, 11 upazAntamAha 12 kSINumeha, 13 sAgakevalI 14 agakevalI e 14 guNasthAna che, athavA e 14 jIvasamAsa che. ahiM nauva sarva jIne | samAja saMkSepa-saMgraha e 14 guNasthAnamAM hovAthI 14 guNanuM nAma ahiM 14 ivasamAsa kahela che je arajI--e 14 jIvasamAsa (guNasthAne) kaI kaI rIte vizeSathI jANI-samajI zakAya che? te jANavAnA upAyarUpa dvArA A gAthAmAM kahevAya che| nikkhevaniruttIhiM chahi aTThahi yaannuogdaarohaiiN| gaiyAimaggaNAhi ya jIvasamAsA'NugaMtavvA // 2 // jAthA-nikSepa, nirukti, 6 anuyogadvAra ane 8 anuyAgadvAra 13 temaja gati Adi 14 mArga thAdvAre vaDe e 14 jIvasamAse-guNasthAne jANavA yogya che. parA mArtha -nAma sthApanA Adi 4 vikSepathI 14 guNasthAne jANavA gya che, tathA 4 thI gAthAmAM kahevAtA ki Adi 6 anugadvAra vaDe temaja 5 mI gAthAmAM kahevAtA satpada prarUpaNA Adi 8 anugadvAra vaDe tathA 6ThThI gAthAmAM kahevAtA gati 1 emAM maMgala ane abhidheyAnubaMdha spaSTa che, zeSa saMbaMdha ane prayojana e be anubaMdha aspaSTa che te svataH vicAravA. zA : Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vAvanagaranA - Indriya Adi 14 mAgaNAo vaDe paNa e 14 jIvasamAse jANavA gya che. e 30 hAravaTe 14 guNasthAnanuM svarUpa kahevAze-e A graMthane mukhya abhidheyaviSaya che tArA avataraNa -bIjI gAthAmAM 14 jIvasamAsane nikSepadvArA jANavA kahyuM te cAra prakAranA nikSepa A gAthAmAM kahevAya --. nAma ThavaNA davve bhAve ya cauvviho ya nikkhevo| katthai ya puNa bahuviho tayAsayaM pappa kaayvvo||3|| thA-nAma sthApanA dravya ane bhAva e cAra prakAranA nikSepa che. vaLI keIka vastu samajavAmAM ghaNA prakAranA nikSepane hA paNa upayoga te vastunA Azrayone AzrayI karavA gya hoya che mAvA -nAma sthApanA dravya ane bhAva e 4 prakAranA nikSepa hoya che. tyAM ahiM nIvalamA e zabdamAM lIva vastunA | * nikSepa vicAravAnA che, te A pramANe-keI sacitta acitta vastunuM "jIva" evuM nAma pAThIe te nAmanIta, citrAhimAM AlekhelA chavanA AkAra te sthApanAnIva, asatka95nAe jJAnAdi guNa rahita jIva vastu mAtra te dravyagauva, athavA jJAnAdikamAM upaga vinAne jIva te dravyanIva, ane audayikAdi pAMca bhAva yukta jJAnAdi guNanA upagavALe jIva te mAvanIva, e rIte 4 nikSepa kahyA, parantu nikSepa cAra ja che ema nathI. je vastunA je je trikALa Adi Azraye che te Azayane AzrayI aneka nikSepa paNa hoya che. jethI kahyuM che ke-je vastumAM jeTalA nikSepa jANI zakAya teTalA karavA, ane je ghaNA na jANI zakAya te e ja nikSepa te avazya karavA-vicAravA ja. punaH nikSepa ghaNA prakAranA che te A pramANe-jema ke avadhijJAnamAM nAmasthApanA-dravya-bhava-bhAva-kSetra ane kALa e 7 nikSepa thAya che. tathA lekamAM nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva ane paryAya e 8 nipA thAya che, tathA nAma sthApanA dravya ogha bhava tasava- joga saMyama jaza ane kIti" e 10 nikSepa - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa - va 'chavittanA thAya che. ItyAdi sate kaI kaI vastumAM 4 thI adhika nikSepa paNa thAya che.' tathA jenA vaDe nizcayathI artha kahevAya te niravitta, [ niHnizcayathI pitta-kathanavacana te nirUkti] arthAt zabdanI vyutpatti (dhAtusiddha atha) te nirukti A pramANe-vIvati jIve che, navithati jIvaze, ane nItivAna chaLe te vIva e jIva zabdanI nirukti che. e rIte cAra nikSepavaDe temaja nirUkti vaDe jIvasamAsa jANavA gya che. lAM mAtA-pUrva gAthAmAM nava zabdanA nikSepa ane nirUkti kahIne have A gAthAmAM fuM Adi 6 anuga dvAra kahe chekiNkss keNa kattha va kevaciraM kaiviho u bhAvo ti|chhiN aNuogadArehiM sababhAvA'NugaMtavvA // 4 // orLA- ikSya-na-putra-vicira-tiviSamAvaH e 6 praznarUpa 6 anugadvAra vaDe jIva ajIva Adi sarva bhAve || jANavA yogya che jA malAI-jIva Adi koIpaNa padArtha samajavAne A ki Adi 6 prazna prakAra paNa upayogI che. te A rIte kiM nava = jIva zuM vastu che? e praznane uttara-dayikAdi bhAva yukta sacetana dravya te jIva. tathA vAstha gauva: =jIva kone che ? (arthAt jIvane svAmI kezu che)uttara-jIvane keI svAmI nathI, paraMtu poteja pitAne svAmI che. athavA. vAgha nauvaDI=jIva kene svAmI che? e bIjo pazna vicArie te uttara e che ke-jIva pitAnA svarUpane (jIvasvarUpa-jJAnadazanAdi guNane) ja svAmI tAtvika - 1 e avadhijJAnAdikanA 7-8-10 nikSepa zrI AvazyakajI Adi graMthithI jANavA. temaja nikSepaNa ethI paNuM ghaNuM hoya che. e ki nAkara jana // 210 // 4 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava-- rIte che, paraMtu dhana kaMcana ItyAdi bAhA padArthane svAmI nathI. tathA tenA nIva: =jIva kyA kyA kAraNe vaDe (sAdhanathI) bane che? athata chava zene bane che? athavA zI rIte banyuM che? e praznano uttara-jIva keIpaNa kAraNa sAmagrIo maLIne banele nathI, paraMtu dravyathI nitya che, ane keI ene katAM paNa nathI, jethI jIva e svataMtra padArtha che. athavA anAdi anaMta svayaMsiddha padArtha che. tathA putra nIvra ? jIva jyAM rahe che? uttara eka jIvanI apekSAe jIva tvacAnA paryantasudhI zarIramAM sarvatra vyApta che. ane aneka jIvanI apekSAe jIvAstikAya kAkAzamAM che. athavA vivakSita eka jIva paNa kAkAzamAMja che. tathA vivi nIva-jIva keTalAkALa sudhI rahevAne? uttara-dravyathI anAdi anaMta kALapayana nitya hevAthI sarvakALa rahevAne che, paratu chava maTIne koI kALe paNa ajIva banaze nahiM, temaja jIvane abhAva paNa thaze nahiM. tathA kRtiviSamAvo nIvaH ?= jIva keTalA bhAvavALe che? athata jIva kevA svarUpavALe che? uttara-dayikAdi 6 prakAra che.(6 savarUpavALe che). athavA gAthAmAM raviNa 3 mAvo keTalA prakAranA bhAvavALe ka jIva che? ema vizeSabhede artha karIe te e praznano uttara-kSAyika pArizAmika e be jAva siddhane che, audayika kSa50 pAri e traNa bhAva ekendriyathI caturindriya sudhInA chAne che. ane manamAM vinA paMcendriyane pazu che, cothe upazama bhAva ane pAMcame kSAyika bhAva keTalAka paMcendriyone heya che, ane manuSyane te je pAMca bhAga hoya che. chaThTho sAnipAtika bhAva siddha Adi sarvane yathAsaMbhava hoya che. e rIte ki Adi 6 praznarUpa 6 anugadvAra vaDe jIva padArtha samajAvyuM. jA 1 ahiM be traNa vA cAra bhAva kahevAya te saMgI bhaMga tarIke nahiM paraMtu vyaktigata ekeka bhAvanI prApti samajAvavA mATe che. sagI | bhaMga tarIke te chatte bhAva ja kahela che ja. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa bAvaLa-jIva padArthane samajavAyogya 6 anuyAgadvAre kahIne have A gAthAmAM 8 anAgadvAra kahe che ke je jIva padArtha zA samajavAmAM e 8 prakAra paNa upayogI che. saMtapayaparUvaNayA davvapamANaM ca khitphusaNA ya / kAlaMtaraM ca bhAvo appAbahuyaM ca dArAI // 5 // te jaNAve-satpadaprarUpaNAvyA pramANukSetra-sparzanA kALa-bhAva-ane a5mahatva e ATha anuyAgadvAra paNa jIva padArtha samajavAmAM upayogI che pAra mAyA-e ATha anugadvArane saMkSipta artha kahevAya che, ane vistArathI e 8 dvAranI prApti te baMthakata pateja AgaLa kaheze. 2 5 karaHUT-chava Adi padArtha =vidyamAna che ke? sara=avidyamAna che? tenI siddhi karavI, ane te siddha karIne jIva padArtha kaI mAgaNAmAM prApta che te darzAvavuM, jema jIva eka pada hovAthI sata che, ane te miAdaSTi Adi svarUpe narakagati &ii Adi mArgaNAmAM vidyamAna che. 2 TrakhyAmA-chava keTalA che? athavA naragati Adi kaI mAgaNAmAM keTalA chava che tene vicAra. 3 kSetra-eka chava vA ka chava? ane ghaNA jIva keTalA kSetramAM vyApta che? (avagAhanA keTalI che tene vicAra. ' che panA- ekajava vA ghaNA jIvane keTalA kSetranI sparzanA che ? (avagAhanA ane te uparAnta AsapAsanuM kSetra je pRSTa hoya te sava maLI sparzanA kahevAya. jethI avagAhanAnI apekSAe sparzanA adhikaja hoya che. jema eka paramANunI avagAhanA eka AkAzapradeza, ane sparzanA 9 AkAzapradeza. e rIte avagAhanAthI spazana bhinna che. nA ROM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zAstra-kyA jIvane keTale kALa? emAM AyuSyAdine samAveza thAya che. 6 antara-vivakSita avasthAvALe jIva e avasthArahita thaIne bIjI avasthAvALo thaI puna: teja avasthA keTalA kALe pAme? te. jema nAraka chava narakamAMthI nIkaLIne punaH nAraka keTalA kALane AMtare thAya ? te jJAna A dvArathI thAya che. A dvAra pachI kayA cho kayA chothI keTalAmAM bhAge che? e praznavALuM mAdvAra koI kAraNe ahiM kahyuM nathI athavA ala5mahatva dvAramAM thI ene aMtabhava thaI zake che e kAraNathI paNa na karyuM hoya te saMbhavita che. 7 mata audayiAdi 5 bhAvamAM je jIva kyA bhAvamAM varte che te. 8 anvajadutva-atyAdi mANAemAM kaI mArgaNAvALA chava kaI mAgaMNAvALA chavathI alpa chevA adhika che? te. e ATha dvArene vistAra graMthakAra svata: kaheze. pA avatA-punaH jIva padArtha samajavAmAM 14 mAgaNa hAre paNa upayogI che te 14 mArgaNAonAM mULanAma(mULamAgaNAo) che. A gAthAmAM kahe chegi iMdie ya kAe,joe vee kasAya nANe a| saMjama daMsaNa lesA bhava samme sanni AhAre // 6 // jAthAI4 gati-5 Indriya(5 jAti-6 kAya-3 vA 15 ga-veda-4 vA-16 kyAya-8 jJAna -7 saMyama-4 darzanavezyA-2 bhavya -6 samyakatva-ra saMsI-2 AhArI e 14 mAgaNAomAM mithyASTi Adi 14 jIvasamAsa samajavA gya dA bhAvArtha-gAthArthasugama che dA.... . . . . . . . . . ... . Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa karavA avAra-cAhu graMthamAM chavAmAna 14nuM varNana karavA kahyuM te caudane ja aMka niyata kema karyo? jIvanA bheda 14thI ochA vattA paNa che ke jethI 14 neja aMka niyata karavAnI jarUra paDI e zaMkAnA samAdhAna rUpe A gAthA kahevAya cheaahaarbhvv jogAie hiM eguttarA bahU bheyA / etto u caudasaNhaM, ihANugamaNaM karissAmi // 7 // jANo-AhArI bhavya ane yoga ItyAdi mAgaNAothI vicAratAM chava eka be Adi ekekAdhika vRddhie ghaNA prakAranA che te kAraNathIja ahi cauda ja jIva denuM anugamana-anusaraNa karIza (athata aneka bhedamAMthI 14 chavabheda grahaNa karIza) inLA makA-rAtanA lakSaNavaDe jIva eka prakAranA che, e eka prakAra A gAthAmAM daza nathI tenuM kAraNa ke e eka prakAra te | svAbhAva siddhaja che. tathA AhArI mAgaSAe vicAratAM keTalAka jIva AhArI ane keTalAka jIva anAhArI paNa che mATe chava samAsa e rIte be prakArane paNa che. temaja bhavya mAgaNAe vicAratAM bhavya abhavya bhavya neabhavya ema traNa prakArane samAsa che. e rIte ega mArgathAe vicAratAM manogI vacanagI kayogI ane ayogI ema 4 prakArane jIva samAsa che. cAra kaSAyane akaSAya bhede chava samAsa 5 prakArane paNa che, tathA misyAdi samyakatva mAgaNA vaDe chava samAsa 6 prakArane che, tathA 6 vezyA 1 alesyA vicAratAM leNyA mAgaNAe jIva samAsa 7 prakAra che. tathA samudUghAta bhede vicAratAM 7 samudaghAta 1 asamuddaghAta maLI 8 prakArane jIva samAsa che. e rIte -10-11-12 ItyAdi ekeka vRddhivALA aneka jIva samAsa che. te sarvamAMthI A graMthamAM 14 guNasthAna bheTe 14 prakArane jIvasamAsa kahevAnuM che ghaNA avataraNa-A graMthamAM je 14 chava samAsa guNabhede kahyA tenAM nAma (14 chava samAsa) A gALAmAM spaSTa darzAve che-- kanakana karavA javA IkA. veva Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ---narasanna | micchA''sAyaNa missA aviraiyasammA ya desavirayA y| virayA pamatta iyare apuvva aNiyahi suhu~mA y|| uvaisata khINamohA saijogikevalijiNo aMjogI y| coisa jIvasamAsA kameNa ee'NugaMtavvA // 9 // jAH -1 mithyAtva-ra AsAdana(sAsvAdana)-3 mizna-4 aviratisamyagadaSTi-5 dezavirata-sarvavirate 6 pramatta ane 7 apramatta be prakAranA-8 apUrvakaraNa-9 anivRttikaraNa-10 sUmasaMpAya-11 upazAntAha-12 kSINameha-13 sAgakevalI jina-14 agIkevalI jina e anukrame 14 jIva samAsa (guNasthAna) jANavA 8-lA mAvA-e 14 chava samAsane saMkSipta artha niSpAdara-khAdhelA dhaMturAvALA purUSane jema veta vastu paNa pILI dekhAya tenI mAphaka mithyAtvamehanIyanA hadayathI sarvajJabhASita satya vastuta paNa viparIta bhAse, evI viparIta buddhivALe te mithyASTi jIva kahevAya. sarvajJanAM sarva vacananI zraddhA hovA chatAM eka vacana paNa azraddhAvALuM je jIvane heya te paNa mithyASTi ja kahevAya. 2 AsAna-gAya-upazama sabhyone lAbha tene naM-haNe-gumAve te [ sAthInamAMthI ne lepa thatAM Asana zabda thaye che.] arthAt upazama samyakatvane anamu kALa samApta thavAne jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 6 AvalikA bAkI rahyo heya te vakhate mANAnAanaMtAnubaMdhine udaya thavAthI te anaMtA kaSAyanA udayathI malina thayeluM upazama samyapha ja AsAina athavA sAsvAdana kahevAya che, ane e pramANe hovAthI e eka samayathI 6 AvalikA sudhIne kALa te upazama samyakatvane pavanakALa gaNAya. ahiMthI 5ThIne tarata mithyAtva avazya pAme che, mATe upazama samyathI paDele jIva jyAM sudhI mithyAtve pahoMce Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa huM nathI tyAM sudhI e vacagALAnA kALamAM jIva sAsvAdana samyaSTi gaNAya che, 3 mizrada-samyagu ane mithyA e banne dRSTie bhegI thAya tyAre jIva mizradaSTi gaNAya che. ahiM tAtparya e che ke-upajI zama samyagdaSTi chava samya prAptinA prathama samayathIja mithyAtva mehanIya karmanA 3 puMja kare che (traNa vibhAgavALuM kare che). temAM jeTalA pudagale mithyAtvabhAvathI sarvathA rahita thAya teTalA pudgale 1 zuddhapuja, tathA keTalAka pudagalamAMthI sarvathA misyA#I tvabhAva na jatAM alapAze gaye hoya. ane tethI mithyAsvarUpe udaya AvavA asamartha hoya tevA pudagalene samUha 2 mizrapuMja (ardha zuddhapuMja), ane zeSa yugalo mithyAtva bhAvavALAMja rahyAM che te 3 mithyAtvapuMja (azuddhapuMja), emAM je zuddhapuMja te sabhyanemona, ardha zuddhapuMja te mizramodanIya, ane azuddhapuMja te mithyAtvamohana. jIva upazama samyaktavamAM e traNa puMja taiyAra karIne patita thaI zuddhapujane udaya kare te pazama samyagdaSTi kahevAya. azuddhane udaya kare te mizradaSTi kahevAya, mithyAtva rUpa azuddhapujane udaya kare te miyAMdaSTi kahevAya. ane u50samyamAM rahIne ja anaMtA kaSAyane udaya kare te sAsvAdana samyagdaSTi gaNAya. e rIte mizrapuMjanA udayathI jIva mizradRSTi kahevAya che. e daSTivALA jIvane sarvata tatve pratye na zraddhA ke na azraddhA hoya, evI sthitimAM jIva antarmuthI vadhAre TakatuM nathI. annamuM bAda tarata zraddhAvALe ke azraddhAvALe avazya thAya ja tethI mizradaSTi pUrNa thatAM sopazama samyagdaSTi thAya athavA te mithyAdaSTi thAya (parantu sAsvAdanI na thAya). A guNasthAnavALAnI daSTi varNasaMkara daSTi gaNAya. jema ghaDIne gardabhanA vijAtIya sagathI varNasaMkara jAtivALuM khaccara utpanna thAya che, athavA goLa dahinA mizraNathI koI navIna jAtane trIjo ja rasa thAya che tema A guNasthAnavALAnI paNa evI ja varNasaMkara vA vilakSaNa daSTi hoya che. Isll Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya 2 avirata samyagdadi--jene virati (vrata pratyAkhyAna) nathI, parantu samyagdaSTi che te jIva avirata samyagdaSTi kahevAya. u50 vA kSayApa0 vA kSAyika samyaktvavaMta jIva virati dharmane muktinuM kAraNa mAne che, parantu apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI kaSAyeAnA udayathI virati aMgIkAra karavAne utsAhavALA thatA nathI. jo virati dharmane muktimAga tarIke na mAne tevA jIvamAM samyakatvanA abhAva ja jANavA. buM rezavirata-sarva sAvadya ceAgeAmAMthI amuka amuka sAvadyayoganA amuka amuka zarate tyAga kare ke jethI gRhastha dharmanA paNa nibhAva thaI zake evA alpa tyAgavALA jIva dezavirata kahevAya. A jIva skulathI (khAdara) hiMsAnA tyAga, skulathI asatyane tyAga, skulathI cArIne tyAga, skula brahmacaya ane sthulathI parigrahatyAga karI zake che, jethI pAMca aNuvrata athavA pAMcamAMnu` pazu ekAdi aNuvrata svIkArI zake che, parantu hiMsAdikanA sarvathA tyAga karI zakatA nathI tenu kAraNa apratyAkhyAnI kAcAya naSTa thaye che tethI avratapaNuM gayuM, parantu hajI savratanA rAdhaka pratyAkhyAnI kaSAya udayamAM varte che, jethI hiMsAdikanA sa`pUrNa tyAga karavA samatha thatA nathI te paNa sarvavirati svIkAravAnI maneAbhAvanA tIvra hoI zake che. je jIvane sarvaviratinI AkAMkSA nathI te jIvane dezaveti paNa nathI ema jANuvu. d pramatta vaivitA-saCsAvadyayeAgathI sarvathA nivRtta thAya te savita jIva kahevAya. parantu viSaya kaSAyAdi pramAdamAM vartatA hAya che tethI pramatta kahevAya. parantu pratyAkhyAnI kSAyane udaya naSTa thavAthI sarvasAvadyayeAganI virati prApta thaI che, parantu saMva lanakaSAyonA udaya kAyama hovAthI indriyAnukULa viSayAnI prAptithI sarAgI hAya che, ane te viSayAmAM upayogavALA paNa hoya che, mATe evA jIvA pramatta sarita kahevAya. A pramAda antarmu. sudhI rahe che. te uparAnta avazya apramAda dazA Ave che. jo Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva samAsa IdhA kanaka rata-vaOEM antarmuthI adhika pramAda rahe te e jIva nIcenA dezaviratAdi guNamAM utarI jAya che. A guNasthAnavALA jIve sAdhu gaNAya che. A guNa0 sudhI ene AvazyakAdi bAhya anuSThAne avazya karaNIya che. 7 yamara virata-A guNasthAnavALA jIvo sarvavirativaMta ane apramAdI hoya che. jo ke saMjavalana kaSAyanA udayathI IndriyAnukULa viSayAdi pratye sarAgI che. te paNa te viSayAdikamAM vyakta upagavALA nathI. antamuM sudhI AtmasvarUpanI ramatAvALA dhyAnastha hoya che. A guNamAM pratikamaNAdi bAhya kriyAo nathI, kAraNa ke A guNasthAna AtmadhyAnamaya hovAthI pratikamaNAdi bAhya kriyAmAMthI prApta karavA yogya phaLa emAM vidyamAna ja che. Avazyaka Adi bAhya anuSThAne jIvane apramAdI banAvavAne ane AtmadhyAnamAM ramaNutA karAvavAnuM che te banne vastuo ahiM vidyamAna che. zreNimAM Aroha-caDhavA mATe paNuM A guNasthAnanIja vizuddhi upayogI che, kAraNa ke cAritra mohanIyane upazamAvavAnAM ane kSaya karavAnAM yathApravRttakaraNe ahiM karyA pachI ja upazamazreNi vA kSapakazreNine prAraMbha karI zake che. A guNasthAna paNa anta"0thI adhika TakatuM nathI, antamuMbAda pramatte Ave, ane zreNie caDhavuM hoya te AThamA apUrvakaraNa guNasthAne jAya. e prakArane A sAtama chavasamAsa (jIvadaguNabheda) ko, 8 pUrvavAra-sapUrva eTale pUrve nahi pravartelAM evAM sthitighAta-rasaghAta-guNazreNi-guNasaMkrama-abhinava sthitibaMdha e pAMca saraLa pariNAma vA kriyAo jemAM prAraMbhAya che te. tyAM kamanI mATI sthitine apavartana karaNuvaDe alpa karavI te sthitivAta, kamanA ghaNA rasane apavartanAkaraNavaDe alpa kare te thAta, e sthitighAta ane rasaghAtavALA kamapudagalene uparanI sthitimAMthI utArI udayasamayathI antaryuM. jeTalI sthitimAM zIdhra kSaya karavAne pratisamaya asaMkhyaguNa asaMkhyaguNuM prakSepavA te gugaLa, kh+4+4+4+4+4+4+4+ III 4+4S 4 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara baMdhAtI prakRtimAM nahiM baMdhAtI azubha prakRtine pratisamaya asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa saMkrama kara (pudgale prakSepavA) te guNavaMtrI parve baMdhAtI sthitithI 55mane asaMkhyAtame bhAga hIna sthiti bAMdhavI te manava ricativaMda. je antaryuM anarmane antare nyuna nyUna baMdhAya che te. e rIte e pAMca apUrvakarAvALuM apUrvakaraNa upazama zreNivaMtane paNa hoya che ane kSapakazreNivatane pazu hoya che tethI upazAmakaapUrvakaraNa ane kSapakaapUrvakaraNa ema be bheTe che, e AThamA chavasamAsa. - 1 nivRtti vana-ahiM nivRtti eTale vyAvRtti-taphAvata-vilakSaNatA. te jemAM nathI te anivRtti, arthAt A gu9sthAnanA prathama samayamAM jeTalA cha sAthe dAkhala thayA hoya te sarva nA adhyavasAyamAM koI paNa pheraphAra-taphAvata-bhinnatA vilakSaNatA rUpa vyAvRtti-nivRtti hotI nathI, paraMtu sarva jInA adhyavasAye eka sarakhA tulya hoya che. temaja bIjI | samayane ayavasAya che ke prathama samayAdhyavasAyathI anataguNa vizuddha che, paraMtu bIja samayamAM vartatA sava nA adhyavasAye te eka sarakhA samAnaja hoya che, e rIte anivRttinA antarmunA jeTalA samaya che teTalA samaye svasvagata chanA adhyavasAyanI vilakSaNatA 35 nivRtti rahita hovAthI A guNasthAnanuM nAma anivRtti karaNa che. apUrva karaNamAM prAraMbhAyalA sthitivAtAdi pAMce padArtho ahiM paNa pravarte che. puna: A guNasthAna sudhI bAdara saMpAyane-kaSAyane udaya jIvane hoya che tethI 5ryodayanI mukhyatAe A guNasthAnanuM-jIvasamAsanuM "anivRtti bAdara saMparAya" evuM paNa nAma che. A guNasthAna paNa upazAmaka ane kSaka ke be prakAranuM che. parvokta apUrvakaraNamAM kaI prakRti upazamatI ke kSaya pAmatI nathI paraMtu zreNi saMbaMdhi kamaprakRtine upazama vA kSaya A guNasthAnathI ja zarU thAya che, jethI-upazamazreNivALo chava A guNasthAnamAM cAritramohanIyanI 21 prakRtiemAMthI saMtAna sivAyanI 20 prakRtine upazAna kare che [ saMbha 10me upazAnta thaze, ane kSapakazreNivaMta jIva e 20 mAhanIya uparAnta yAnaciMtrika-naraka 2vica 2-4 mujAti-Atapa-udyota-sUkSama-sthA-sAdhAraNa k 0-% Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva samAsa ILI krana-vara | 16 prakRti sahita 36 prakRtine kSaya kare che. e navame chavasamAsa kahyo. 20 (aa uparA-sUma eTale kidirUpa thayele raMparAvarSAya tyAM udayamAM vatate hoya te sUvsaparAya. navamAM guNa0 sudhI bAdara kaSAyane udaya hatA, ane A guNusthAne have sU0 kaSAyane udaya che, ane 11 muM guNasthAna kaSAyeAdaya rahita kahevAze. A guNa0mAM paNa kSakSaka saM bhane kSaya kare che, ane upazAmake saM bhane upazAna kare che mATe kSapakane upazAmaka ema be prakAranuM che. lobhanI sUma kiTrie te navamA ani gumAMja paryate taiyAra thAya che, ane te sU0 lebhakiTione udaya ahiMja hoya che. e rIte A 10me jIvasamAsa jA . - 22 kaparAntamo-je guNasthAnamAM mohanIya kamanI sarva prakRtio (28 prakRtie) upazAnta vate che, keI ne paNa udaya | nathI te A upazAntAha guNu kahevAya. upazAna kaSAyane baMdha-saMkrama-udIraNA vigere ATha karaNamAMnuM eke karaNe pravartatuM. hAya nahiM, temaja upazAta karmane udaya paNa na hoya, paraMtu e badhAdi 9ne agya evI sattA mAtraja hoya, evI sattA antamuM mAtra rahIne punaH mohanIyane udaya avazya zarU thAya che, jethI A guNasthAna patazIla che. te pratipAta (patana) be prakAre che. aDhAkSayathI (guNasthAnane kALa anamuM pUrNa thavAthI), ane bhavakSayathI (kALa pUrNa na thAya te maraNathI). tyAM addhAkSayathI paDate jIva je krame caDhayo hoya te kare mehanIyanA udayAdi pravartAvate kamazaH nIce utarIne pramatta sudhI Ave, ane tyAMthI 5Na 5De te pAMcame ethe thaI bIje ane pahele paNa pahoMcI jAya. ane bhavAyathI paDe te avazya anuttara devapaNe utpanna thatAM tyAM vartatA thA guNasthAnamAM jeTale aMdhAdika pravatate hoya teTale samakALeja mAhanIyane badhAdi pravarte. e 11ne jIvasamAsa kaho. gaOja dvajha IchA karka Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kSINoda-je guNusthAnamAM mAhanIya sarvathA kSINa thaeluM che te kSINumeha, mohanIyanI sarva prakRtiene ya pakane 10 mAM guNa0 paryanta sudhImAM thaI gaye che, jethI A guNasthAne prathama samayathI ja mAhanIyanI sattAne abhAva che. 10 mA guNanA paryanta samaya sudhImAM sarva mohanIya kSaya karavAnA udyamanA antamumAtra visAmA rUpe A guNasthAna che, enA upanya samaye be nidrA ane anya samaye 5 jJAna -4 darzanA0-5 antarAya e 14 maLI 16 prakRtiene kSaya thAya che, jethI ahiM sudhImAM cAra ghAtakamane sarvathA kSaya thaIne 4 aghAtikanIja sattA agra guNasthAnamAM rAkhe che. 10mAM guNa0mAM saMbhane kSaya karIneja tarata 12mAM guNasthAne Ave che, paraMtu 11mA guNa0thI Ave nahiM, kAraNa ke 11muM guNa kevaLa upazAmakanuM che, ane 12muM guNasthAna kevaLa kSepakanuM ja che. e rIte A 12 jIvasamAsa kahyo. 22 hathonI vaNI-mana vacana kAyAnA pega sahita kevalI bhagavaMtanuM je guNasthAna te sagI kevali. A guNamAM kevaLajJAna hoya che, ane mana vacana kAyAnA ge paNa pravarte che. emAM managa te anuttarAdi davee tathA mana:paryAya jJAnIoe manathI pUchelA praznane uttara devAne manevagaNa bahaNa karI uttara rUpe pariNumAvatI vakhate hoya che, zeSa kALamAM mane yoga hAya nahiM. ane vacanaga dezanAdi vakhate temaja kAyama gamanAgamanAdi prasaMge hoya che te spaSTa che. e 13mAM jIvasamAsa karo. - 2 mInI pAvI-sagI kevalI 13 mA guNanA pate eTale pitAnA AyuSyane 14 mA guNa0 jeTale kALa bAkI rahe te pahelAM traNa rogane anta mAtramAM rAkhIne ane Atma pradezanI avagAhanA je chIdro-polANu rahita zarIra mAtramAM vyApta hatI te sAcI saghana banAvIne pilANu bhAge pUrI devAthI 13 (eka tRtIyAMza) bhAga jeTalI ghaTADe che. jethI 9hAthanI avagAhanA hoya te ghana thavAthI 6 hAtha avagAhanA rahe che. e rIte eTalI avagAhanA karIne jIva agI (sarvathA yogarahita) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva mA Ro niSkapa nizcala avasthAvALA thAya che. zatru parvatanA phAsvAmi je merUparyaMta tenA sarakhI acaLa-sthiratA ahi prApta thavAthI ene rAjezI vALa paNa kahe che. AvI sarvathA nizceSTa avasthAmAM sattAgata 85 prakRtimAMthI upAnya samaye 73 ane anya samaye 12 prakRtinA kSaya karI jIva nirvANu pAme che ane upaja gatie samazreNie leAkAnta jAya che. e 14 me jIvasamAsa kaho, e 14 jIvasamAsa eTale sarva jIvarAzinA saMgraha thAya evA (guNubhekathI) 14 jIvabheda te anukrame A praNamAM gati Adi mAga NAsthAnAmAM vicAravAnA che. prA avasarana--A cAlu prakaraNamAM sarva jIvarAzine 14 bhedamAM gaNIne 14 jIvasamAsa mhA ema kaheA che. te 14 guNasthAnarUpa e 14 jIvasamAsamAM siddhanA jIva antata thatA nathI, kAraNu ke 14 guNasthAnarUpa cauda jIvasamAsamAM saMsArI jIvAneja samAveza thAya che, tyAre siddha thavAnA sagraha kevI rIte karavA? te samadhi A gAthA darzAvAya che. duvihA hoMti ajogI sabhavA abhavA niruddhajogI y| iha sabhavA abhavA uNa siddhA je savvabhavamukkA // 10 // gAthArtha--aye;gI jIva e prakAranA che, sabhava ne abava ( sa'sArI ane muktinA), tyAM je nirUddha yogavALA ( rAphela cAgavALA) ayeAgI te salava ayAgI, ane je savabhavathI vimukta thayelA siddho te abhava yAgI kahevAya, 510nA mavArtha:--14 guNabhedamAM je caudamA yAgI bheda che te karmagraMthanI paddhatie guNusthAna rUpe gaNatAM sa'sArI jIvaneAja bheda che parantu te paddhatie na gaNatAM sAmAnyathI NunA bhede jIvanA bheda gaNIe te yAgI guNa sa'sArIne ane siddhane paNa che. temAM teme guNasthAne yoganirodha kriyA karIne sa cAga rAi jatAM bhayAgI thayelA zailezI avasthAvALA pAMca hesmAkSara samAsa baraha Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alInagara kALavALA je 'bhavasthakevalI te samaya kayo ane pAMca hastAkSara kALa pUrNa thayA bAda lokAte pahoMcelA siddho te samagra 3yonI kahevAya, jethI agIrUpa 14mA jIvabhedamAM siddhone paNa samAveza thayo che ema jANavuM, ane tethI e 14 jIvasamAsamAM sarva jIva mAtrane saMgraha thaye che 1 avatara--e 14 jIvasamAsane gati Adi cauda mAgaNadvAre vicAravAnA che tethI prathama gatimArgaNA kaI ane keTalA | bhedavALI che te vicArAya che. nirayagaI tirimaNuyA devagai ceva hoi siddhigii| neraiyA uNa neyA, sattavihA puDhavibheeNaM // 11 // thArtha -narakagati-tiryaMcagati-manuSyagati-devagati-ane pAMcamI nizcaya siddhigati e 5 gatimArgaNA che, temAM punaH nAraka cha sAta pRthvIonA bhedathI sAta prakAranA che. 11 bhAvArtha-gAthArthavatu sugama che dA. attara-pUrvagAthAmAM gatimAgaNAne age narakagatimAM vartatA nArAjI sAta pRthvIbhedathI sAta prakAranA kahyA che te sAta prakAranI pRthvI kaI kaI te A gAthAmAM kahevAya che-- ghammA vaMsA selA, hoi tahAaMjaNA ya riTThA ya / maghavatti mAghavatti ya, puDhavINaM naamdheyaaiN||12|| * sarvasaMsArI jInA saMgrahanI apekSAe gatimArgaNa 4 prakAranI ja prasiddha che, paraMtu ahiM sarva jIvamAtranA saMgrahanI apekSAe gatimANA 5 prakAsnI kahI che, zeSa mArgathAo paNa eja rIte kahevAze. najara Ex. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava narjanA samAsa III - c gatimArga NAnuM viva raNa jAghArthaghamAM-vaMzA-zailA-aMjanA-tathA rijhA-maghavatI-ane mAghavatI e pramANe sAta pRthvIonAM 7 nAma che. 1rA 'mAvA-ghama ItyAdi nA kevaLa saMjJAvAcaka che paraMtu keI ane anusarIne nathI, athanusArI nAme te ratnaprabhA Adi kahevAze. tathA emAM chaThThI maghavatI pRthvInuM bIjuM nAma maghA paNa kahe che. e 7 pRthvIonAM nAma kahyAM. 12 avatAna-pUrvagAthAmAM sAta pRthvIonAM ghama Adi nAme artha vinAnAM sattArUpa kahyAM che, paraMtu e pRthvInAM bIjA guNavAcaka nAme paNa che te A gAthAmAM kahevAya che- rayaNappabhA ya sakkara vAluyapaMkappabhA ya dhuumphaa| hoi tama[hoittamA]tamA vi ya, puDhavINaM naamgottaaii|| jAthA-ratnaprabhA-zarkarAmabhA-vAlukAprabhA-paMkaprabhA-dhUmaprabhA-tamaprabhA-tamastamaprabhA e sAta pRthvIonAM sAta getravAcaka nAma che. (sAta gAtra che). 13 mANArtha-mA=prakAzana-svarUpAvasthiti, athata ratnanI prabhA-prakAzana je pRthvImAM che te ratnaprabhA, athavA svarUpathIja eTale svabhAvathI ja je pRthvImAM ratnane prakAza che athavA ratnanI bahulatA (ghaNApaNuM) che te nakamAM pRthvI. e rIte je pRthvImAM zarkarA eTale kAMkarA svabhAvathI ja ghaNA che te rAmA, je pRthvImAM vAlukA eTale retI svabhAveja ghaNI che te vANunAmA. je pRthvImAM svabhAve paka eTale kAdava ghaNe che te vaMzaMT, je pRthvImAM svabhAve dhUma sarakhe aMdhakAra ghaNe heya te jUnAmA, je pRthvImAM kALo adhikAra ghaNe che te tama:mA, ane je pRthvImAM atyaMta ghora aMdhakAra vyApta che te tamatamAma, A pRthvIne kaI tamatamAM paNa kahe che. (prabhAM zarahita kahe che). A sAta nAme getra kahevAya che (getra-guNavAcaka nAma). ti naravAti nA 13 +%- cU anAjanI navI kta I Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma aghati -pAMca prakAranI gati mAgaNAmAM prathama narakagati mANA kahIne have A gAthAmAM bIjI tiryaMcagati mAgaNI kahevAya che tiriyagaIyA paMcidiyA ya pajjattayA tirikkhiio|tiriyaa ya apajjattA, maNuyAya pajjatta iyare y||14|| -tiryaMcagatinA cha paMcendriya paryApta tiryaMce tathA paryApta paMcendriya tiyacIe che. == paddhathI caturindriyathI ekendriya sudhInA paNa che tiryaMcagatimAMja gaNAya che. punaH e tiryaMcA aparyApta paNa hoya che, tathA manuSyagatinA che paryApta ane aparyApta ema banne prakAranA che. (e rIte ekendriyathI paMcendriya sudhInA pAMca prakAranA aparyAptA ane paryApta tiryaMce hoya che, ane manuSya paNa paryApta aparyApta hoya che). 14 mAvAI -gAthAvat sugama che. 14 avasarapUrvagAthAmAM aparyApta paryAptA manuSyo kahyA te paNa kSetrAdi bhedathI traNa Adi prakAranA che te A gAthAmAM darzAvAya che- te kammabhogabhUmiya, aMtaradIvAya khittapavibhattA |smmucchimaa ya gabbhaya, Arimalikkhutti yasabheyA // sii thArtha te manuSya karmabhUmija bhegabhUmi ane antaradvIpanA ema kSetranA bhedathI traNa prakAranA che, tathA samRSThima ane gaja ema be prakAranA che, tathA Arya ane ple e rIte paNa be prakAranA che, e rIte manuSya traNa Adi zeTha. - ranA vALA che. pANI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava samAsa ILI nahimAnnaanuN viva -nava-4 kAvArtha-asi maLI ne kRSi e traNa vaDe thatI kriyA jemAM pravarte che te bhUmi-kSetre karmabhUmi kahevAya. tyAM asi eTale zavyavahAra, mavI eTale zAhI eTale lekhanavyavahAra ane kRSi eTale khetI e traNa mukhya kama uparA upalakSaNathI bI pazu ta5 saMyama Adi puNyakarmo (pavitra karmo) tyAM pravarte che te karmabhUmi, ane asi Adi karma jyAM pravartatAM nathI evAM kSetre te gavarmabhUmi. temAM 5 bharatakSetra 5 airAvatakSetra ane 5 mahAvidehakSetra e 15 kSetre karmabhUmikSetra che, ane 5 himavaMta 5 hira NyavaMta 5 harivarSa 5 samyapha 5 devakurU 5 uttarakurU e 30 kSetre akarmabhUmi che. e rIte aDhI dvIparUpa manuSyakSetramAM 15 karmabhUmi ane 30 akarmabhUmi che. emAM akarmabhUmiemAM khetI Adi vyavahAre je ati kaSTamaya che te na hovAthI kevaLa sukhanA upagavALI e 30 akarmabhUmio monasUna tarIke oLakhAya che. e bhogabhUmiomAM yugalika manuSyo rahe che, teone khetI vigere kaIpaNa jIvananirvAhanA upAdhivALA udyama karavAnA nathI, kSetra prabhAvathI ja jIvananirvAhanI saghaLI vastuo kSetramAM ja taiyAra utpanna thAya che tenAthI sarva nirvAha cAle che ane devasarakhA sukhIyA rahe che athavA eka rIte teone mamatA Adi doSa alpa hovAthI ka5 devathI paNa vadhAre sukhIyA che. tathA aMtaradvIpamAM utpanna thayelA manuSyane trIjo bheda gaNele che, te aMtarIpa 56 che temAM utpanna thayelA manuSe 5Nu 30 akamabhUmi manuSpo sarakhA che, paraMtu e 56 aMtaradvIpanuM kSetra phakta jaMbudvIpane lagatA lavaNasamudramAMja levAthI temaja dehapramANa Adi bhinna hovAthI e kSetranA manuSyane trIjA bheda tarIke Raa gaNAvyA che. te 56 antadvIpa A pramANe che 56 antadvIpa, ane tyAMnA manuSyo che jabUdvIpamAM bharatakSetra pAsene laghu himavata parvata ane airAvatakSetra pAsene zikharI parvata e be pavananA dareka cheDAthIaMtathI cAra cAra dADhAo lavaNusamudramAM vidizAomAM gaI che ane te dareka dADhA para sAta sAta dvIpa che, te sAta dvIpane sarja-kaDa ranI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmudAyika AkAra vicArIe te nAgadata (vAMkA hAthIdAMta) sarakho che, evA be be nAgadata eka parvatanA ekeka cheDe che tethI be parvatanA cAra cheDAe maLI 8 nAgadata AkAranA antapa che, te dareka nAgadata upara 7-7 jugalakSetra che, jethI 56 antadvIpa thayA, emAM bharatakSetra pAse 28 ane eravatakSetra pAse 28 maLI 59 dvIpa thayA. punaH koIpaNa eka nAgadata uparanA sAta kSetro je antare rahyA che te paraspara antara A pramANe che himavata parvatanA pUrva cheDe lavaNu samudramAM IzAna dizA tarapha jagatIthI 300 ejana dUra jaIe te 300 jananA vi. stAravALe goLa AkArane pahele dvIpa che, tyAMthI 400 ejana dUra jaIe tyAre 400 ejananA vistAravALe bIje dvIpa Ave che, tyAMthI 500 pejana dUra jatAM 500 ejananA vistAravALA trIje dvIpa Ave che, tyAMthI 600 cojana dara 600 jana vistAravALo e dvIpa Ave che, tyAMthI 700 ejana dUra jaIe tyAre 700 ejananA vistAravALe pAMcame dvIpa Ave che, tyAMthI 800 pejana dUra jaIe tyAre 800 jana vistAravALe chaThTho dvIpa Ave che, tyAMthI 900 pejana dUra jatAM 900 jana vistAravALe sAtamA dvIpa Ave che. e pramANe jema pahela dvIpa jagatIthI 300 ejana dUra che tema bIje dvIpa pahelA hIpathI ane jagatIthI paNa 400 ejana kare che. e rIte jema eka dviIpathI bIje dvIpa jeTaluM dUra che tema teTaleja dara jagatIthI paNa che. tethI sAtamA dvIpa jagatIthI paNa 900 ejana dUra che, jagatIthI paNa eTalA sarakhA kara hovanuM kAraNa ke hIpanI zre ivaka hAthIdAMtanA AkAre che. je hInI zreNi sIdhI hota te agra agra dvIpa jagatIthI ghaNe ghaNe dUra paDate jaya. e pramANe jema IzAna dizAmAM 7 hIpanI zregi che tevI ja cha dvIpanI zreNi e ja cheDe agnikhUNe che, ane e ja pUrva cheDAnI be evie sarakhI ja be zreNio himavaMta parvatanA pazcima cheDe che, jethI himavaMtaparvatane lagatI lavaNasamudramAM cAra hIpaeNie che, darekamAM sAta sAta yugakSetra che, jethI bhArata pAse 28 antadvIpa che. evAja 28 antadvIpa aravatakSetra pAse che Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva #ku zikharI 'parvatanA e 'cheDAne lagatA che. tethI sarve maLI 56 anvaMdvIpa thayA e dareka dvIpamAM yugalika manuSyA ane yugalika tiyA vase che. e kahelI 8 dvIpazreNi 8 vAi=(vAMkI hAthIdAMta AkAra sarakhI dvIpazreNi) kahevAya che. e dvIpAlavaNu. samudranA pANIthI keTalA UMcA che te vizeSa varNana anya macAthI jAzuvu, tema ja yugalika manuSya ti"cAnu. savistara varNana A gAthAnI vRttimAMthI vA anya grantheAthI jANavuM. sAmAnya svarUpa e che ke-e dvIpAmAM vasatA yugala * manuSyAnu'mAyuSya palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM che, zarIranI uMcAI 800 dhanuSa che. AhAra vigere sa deza prakAranAM pavRkSAthI prApta thAya che. asa'nI catuSpaddAdi tithacA paNa e kSetramAM yugalikapaNe avatare che, parantu 30 akabhUmimAM utpanna thatA nathI. ane yugalakA sa maraNa pAmIne avazya devagatimAM ja jAya che. yugalanu ane yugalakSetranuM zeSa savistara varNana anya graMthathI 'jANavu N e rIte sAmAnyathI 56 antadvIpa kA, te sAthe manuSyanA mukhya traNa bheda (karma bhUminA eka bhUminA ane antaDhI panA e traNa bheda ) kahyA. samUmi manuSya ane garbhaja manuSya. "kSetra bhedathI je e traNa prakAranA manuSya kahyA te dareka sampUrNama ane gaja ema e e prakAranA che. temAM samUcha ma manuSyA mithyASTi aMgulanA asakhyAnamA bhAga jeTalA khArIka zarIravALA ane antamuhUtta AyuSyavALA hAya che. teo gabhaja manuSyanI 14 azuciemAM utpanna thAya che, te A pramANe-pUrvokta 15 kamabhUmi 30 aMkamabhUmi ane 56 antadvIpa maLIne anuSyanAM 101 kSetromAM manuSyanA ja vaDI nIti laghunIti baLakhA lITa vamana pItta parU rUdhira thIya-patitatvIya strIpurUSano sagama nagaranI gaTaro ane e uparAnta paNa bIjI manuSyanA saMsagavALI sava azuci e 14 sthAnAmAM asa'kSI samUcchi"ma samAsa gatimAna NAnuM viva raNa ||| Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karabalAM manuSya anamuM AyuSyavALA sarvaparyAsie aparyAptA (pAMca patie aparyAptA ne traNa patie paryAptA) utpanna thAya che. ane garbhaje manuSyo ratrIonA garbhamAM utpanna thAya che. e rIte samUrNima manuSya ane garbhaja manuSya ema be prakAranA manuSya 101 kSetravatI" che. | | Arya manuSya ane anArya (sleccha) manuSya ne sava heya (tyAgavA yogya) dharmothI /kadara thayelA vA thanArA te sAthe manuSya RddhivaMta ane addhivata ema be prakAranA che. temAM tIrthaMkara cakravatI vAsudeva baLadeva cAraNamuni ane vidyAdhara e 6 prakAranA kSatiyaMta kArya manuSya che, ane aRdvivaMta Arya 9 prakAranA che te A pramANe Aya kSetramAM utpanna thayelA te kSetra mArya. je kSetramAM tIrthaMkaranI temanA sAdhuonI ane temanAM dhamanI utpatti vA pravRtti hoya te Arya kSetra, ane jyAM 'tIrthaMkarAdinI utpatti nathI te anArya kSetra. te tIrthaMkarAdinI pravRttivALA A bharatakSetramAM magadha deza Adi 2pA (sADI pacIsa) Adeza che, ane te dezanI rAjagRhI Adi mukhya nagarIo che. A sarva bharatakSetramAM rahevAthI jema bharatakSetra AryakSetra che, tema aravatakSetrAdi 14 maLI 15 karmabhUmi te A kSetre che, (ane 30 akarmabhUmi tathA 56 antadvIpa anArya kSetro che). tathA cha prakAranI ibhyajAtio (aMba9jAti-kalaMdajAMti-videhajAti vaDhaka jAti-haritajAti-guMcaNajAti e 6 prakAranI uttama jAtie) tenI paraMparAmAM utpanna thayelA te jJAti Arya, e 6 prakArano chA 1 A graMthanI vRttimAM tIrthaMkara-sAdhu-ne dharma e traNanI pravRttilALA kSetrane AryakSetra kahyuM che, te sAmAnya bhAve che. tAtvika rIte te bIjA aneka granthamAM tIrthaMkara-cakravartI-vAsudeva-baLadeva e cAranI utpattivALA kSetrane AryakSetra kahyuM che. temAM sAdhu, dhamanI utpatti vA pravRttinI vikSA nathI. - , , , '...' Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI samAsa IYrA gatimArga NAnuM viva nirAkaraNa jAtio vartamAnamAM jANI zakAtI nathI. tathA ukula-bhogakula-rAjanyakula-kauravakula-IvAkukula-jJAnakula e 6 uttama kulamAM utpanna thayelA manuSyo te guru sA. tathA gAMdhIne baMdha rU kapAsane dhaMdhe vane dhaMdhe ItyAdi uttama vyApArethI AjIvikA kA karanArA te rma sArca, tathA citArA vaNakara tuNakara dattArA ItyAdi uttama zIlpathI kArIgarI-hunnarathI) AjIvikA calAvanArA te zaunya sAthe, ardhamAgadhI bhASA belanArA te bhASA sAthe, uttama matikRtAdi jJAnavALA te jJAna sAthe, kSAyika samyakatvAdi samatvavALA te nA, sAmAyika cAritrAdi cAritravALA te vAtrA, e rIte Arya manuSya 6 prakAranA mULabhede che, ane uttarabhede aneka prakAranA che. thI je manuSyamAM dharmanuM nAma paNa nathI, paraMtu nahi khAvApIvA gya padArthone paNa niHzakSaNe khAvApIvAmAM ane anAcINuM AcAryane AcaravAmAM Azakta thayelA hoya che te ane zAstrAdikane asamata evA ubhaTa veSa bhASA AdithI ja karavAvALA te sanA athavA manuSya kahevAya. te zaka yavana agara ItyAdi dezodathI aneka prazvaranA che. - yugalika kSetro na Arya na anArya pUrvokta samUrichama ane garbhaja e be bheda te sarva 101 kSetramAM gayA che. paraMtu Aya ane ajA e che je te kevaLa karmabhUminI apekSA eja che. 30 akarmabhUmimAM tathA 56 antI mAM e be bhedanI apekSA che ja nahi, kAraNa ke yugala| kone bhogapurUSa tarIke (bhogabhUmi vAsI) gaNIne trIjI bhinna jAti gaNelI che, ati khatyAra gaNela che. jethI Arya paNa nahi ane anArya paNa nahi [jema siddharAzi atriI 5Na nahi ane cAritrI paNa nahiM, bhavya paNa nahiM ane mAtra 47-0RvanAra che rA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa nahiM tema. puna: tatvArthabhASyamAM bharatakSetrAdi vijayanI apekSAe kevaLa 56 anvIpanA manuSyAmAM A anAya bheda Icchele che, jethI atIpavAsI manuSyAne anAya gaNyA che, parantu 30 akarmabhUminA manuSyo mATe te tatvA bhASyamAM paNa e e bheda IcchayA nathI e vizeSa che. A graMthanI vRttimAM tA spaSTa rIte kevaLa kamabhUmine aMge ja e e bheda gaNyA che, zeSa 86 yugalakSetrI manuSyAne jAtyaMtara-rAmyantara gaNIne e be bheda avikSita kyA che]. e rIte manuSyamAM Aya anA vibhAga jANuvA. ||1pA avataLA--have A gAthAmAM vaivAti mArgAnuM svarUpa kahe che-- devAya bhavaNavAsI vaMtariyA joisA ya vemANI / kappovagA ya neyA gevijANuttarasurA ya // 16 // gAthArtha:--devA bhavanapati vyantara jyAtiSI ane vaimAnika ema ja nikAyanA (4 prakAranA) che. puna: vaimAnika nikAyamAM pApapana, jaiveyaka ane anuttaravAsI e 3 prakAranA deva jANuvA. 5165 mAvArtha:--gAthAvat sugama che. 16 // avataraLa:--cAra prakAranA devAmAM bhavanapati devA 10 prakAranA che. te kahe che-- 1 vamAnamAM paNa bharatakSetranA madhyakhaMDamAM vasatI bhIla macchImAra Adi aneka anAya jAtio che, ane rA dezathI bahAranI vasatI tA kSetrathI paNa anA` ane AcAra vicArathI paNa anAya che. jethI yurApa AphrikA Adi deza nA kSetre che, tenA peAtAnA amuka dhama che, parantu te dharma dharma svarUpavALA na hAvAthI tyAM dharma nathI emaja kahevAya, tathA tatvA bhASyamAM kevaLa 56 antadIpanA yugalakSetromAM anAcAra pekSAe nahi paNa kevaLa dharmanA abhAveja anApaNuM kaheluM gaNAya, 3 aMkamabhUmimAM Aya anAya bhedanI vivakSAja nathI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa raNa karavA javaOjha | asurA nAga suvannA dIvodahithaNiyavijjudisi naamaa| vAyaggikumArAvi ya daseva bhaNiyA bhvnnvaasii|| jAthArtha - kumAra e pada dareka nAmanI sAthe joDe, tethI ] 1 asurakumAra, 2 nAgakumAra, 3 suvarNakumAra. 4 dvIpakumAra, | 5 udadhikumAra, 6 svanitakumAra, 7 vi takumAra, 8 dizikumAra, 9 vAyukumAra, 10 agnikumAra. e 10 bhavanapati de che. 17 ||ii garimA mAvArthaA gAthAmAM kahela bhavanapatine kema siddhAntAdi zeSa thI judA paDe che tenuM kAraNa gAthAne cha besavA rANAnuM vivmATe kama sacavAye na hoya ema saMbhave che, athavA bIjuM kaI kAraNa hoya. siddhAntAhikamAM kahela kama A pramANe cheapurA nAnIsuvanA, viSNu aiI 1 DhIvaDaho yA lila vIka taha thaLA, rUmevA duti mavAvarR1 asurakumAra, 2 nAgakumAra, 3 suvarNakumAra 4 vighukumAra, 5 agnikumAra, 6 dvIpakumAra, 7 udadhikumAra, 8 dizikumAra, 9 vAyukumAra, 10 svanitakumAra e 10 prakAranA bhavanapatide che. 1LA avataraNa-A gAthAmAM vyaktaranA 8 bheda kahe che- kiMnarakiMpurisa mahoragA ya gaMdhavva rkkhsaajkkhaa| bhUyA ya pisAyA vi ya aTTavihA vANamaMtariyA // 18 // thArtha -1 kinara, 2 jiMpurUSa, 3 mahAraga, 4 gaMdhava, 5 rAkSasa, 6 yakSa, 7 bhUta, 8 pizAca. e ATha prakAranA vANavyantara deva che. 18 bhAvArtha -A gAthAmAM paNa siddhAntamAM kahelA kramathI jUde kama che tenuM kAraNa svayaM vicAravuM. paraMtu siddhAntamAM kahela | krama A pramANe che-vinaya mAgavA, vaET vinarA ya fg1 mahoranA , aviA vALamaMtariyA IIII=1 pizAca, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 bhUta, 3 yakSa. 4 rAkSasa, 5 kinnara, 6 jiMpurUSa, 7 mahAraga, 8 gaMdharva. e 8 prakAranA vANuvyaMtara deva che. (graMthAMtaramAM A 8 prakAra bRtadevanA kahyA che, ane vAtavyantara devanA 8 prakAra te azupanI ItyAdi gAthAthI judA kahyA che). e rIte vyaktaranikAyanA 8 prakAra kahyA. 18 avataraNa--have A gAthAmAM paDyotiSI tevo kahevAya checNdaa sUrA ya gahA nakkhattA tAragA ya pNcvihaa| joisiyA naraloe gairayao saMThiyA sesA // 19 // | nAthAthe-caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArA e pAMca prakAranA jotiSIo manuSyalekamAM (aDhIdvIpamAM) gatiratika (bramaNa karanArA) vI che, ane manuSyakSetrathI bahAranA zeSa (svayaMbhUraNa samudra sudhInA) jotiSIo sthira che. 1lA mAvAI-vIskalekamAM asaMkhya caMdra asaMkhya sUrya asaMkhya graha asaMkhya nakSatra ane asaMkhya tArA che. merU parvatanI cAre bAju merU parvatathI 44820 ejana dara caMdra sUrya nakSatra che. ane 1121 jana dUra tArA che, graha aniyata dUra che, eTale dUrathI jatizcakane prAraMbha thaIne alakathI 1111 pejanI aMdaranA bhAgamAM svayaMbhUramaNa samudramAM samApta thAya che. tathA merUparvatanI samabhUtalathI uce 790 jana jatAM jyotizcakane prAraMbha thaI 110 ejana uMcAI sudhImAM sarva tiSIo hovAthI samabhutalathI 900 ejana uce jatizcakra samApta thAya che. punaH e tiSIo be prakAranA che, tyAM merUtho mAnuSottara parvata sudhImAM athavA manuSyakSetramAM athavA rA dvIpamAM je sarva jyotiSIo che te gatiratika che eTale merUparvatanI AsapAsa vartula AkAre bhramaNa karanArA che tethI vara zotiSI che. ane mAnuSettara parvatathI bahAranA (aDhIdvIpathI bahAranA) aleka najIka ja sudhInA sava tio thira thotiSI che. je jagyAe che teja jagyAe anAdi anantakALa paryanta che. e rIte vara ane riyara ema be prakAranA jyotiSI che. 1lA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racha samAsa gatimArga| gAnuM viva raNa -0-karavata-sva vitarahave A gAthAmAM vovA 12 prakAranA kahe che. sohmmiilaannsnnNkumaarmaahiNdbNbhlNtmyaa| sukkasahassArANayapANaya taha AraNaccuyayA // 20 // jaNA-saudharma-zAna-sanaskumAra-mahendra-brA-lAMtaka-zukra-hasAra-Anata-prAkRta-AraNa--ane ayyata e 12 prakAranA kalpa vaimAnika che. tArA "mAvArtha-kalpa eTale manuSyamAM AvavA javAne AcAra, tevA AcAravALA de te kalpa deve kahevAya. jo ke AvavA javAnA AcAravALA te bhavanapatyAdi deve paNa che. paraMtu e traNa nikAyamAM ka95AtIta rUpa bIje bheda vidyamAna na hovAthI e traNa nikAyamAM kalpabheda nathI, ane vaimAnika nikAyamAM nahi AvavA javAnA AcAravALA (kalpAtIta) deve paNa che, te kAraNathI ja vaimAnika nikAyamAM kalpabheda che. e 12 devalokanA deva zrIjinezvaranA kalyANaka prasaMge, tapasvIonI bhakita vaMdanAdi nimitte tathA dhamanI prabhAvanAnA prasaMge prabhAvanA vistAravA temaja saMghAdikanA upadrava TALavAne arthe manuSyalekamAM Ave che. tathA teo develakamAM paNa eka sthAnathI bIje sthAne athavA eka kalpathI bIjA ka5 devalokamAM AvavA javAnA AcAravALA che, tathA svAmI sevaka bhAva ItyAdi dunyavI vyavahAranA paNa AcAravALA che te kAraNathI e 12 devaleka ja vadhu hevo kahevAya che. ane evA AcAra vinAnA 9 raiveyakanA tathA 5 anuttaravAsI de che te vA5tIta de kahevAya che, je anantara gAthAmAM ja kahevAze ramA atharA-14 pUrtata phevo A gAthAmAM kahevAya che. heTThima majjhimauvarima gevijA tiNi tiNNi tiNNeva / savva? vijaya vijayaMtajayaMta aparAjiyA avre|| pAtata) kevo paNa che te e ja rIte kajhaka vistAravA temaja adhirAnA kalyANa mAM ja acAravALA ja pALavAne ---- III Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jananAzi paranuM e ja ja kahevAya che vara nA thA -traNa pratara heThenAM traNa pratara madhyanAM, ane traNa pratara uparanAM e rIte nava pratabhede nava greveyaka deve kapAtIta &ii che, tathA sarvArthasiddha-vijaya-vijayaMta-jayaMta-aparAjita e bIjA pAMca prakAranA anuttaravAsI de paNa kapAtIta de che. ra1 zrI mAvAI-bAra kalpadevalokanI upara 9 zaiveyaka devanAM 9 pratara che, paraMtu e 9 mAM pahelAM traNa pratare sarvathI nIce che. ane paraspara najIka che mATe e prathama trikanuM nAma 'vatanatriyA che, tyAMthI ghaNe dUra upara bIjI traNa pratare paraspara najIka che, ane te madhyamAM hovAthI e traNa pratanuM nAma madhyamatriA che. tyAMthI upara ghaNe dUra traNa pratare paraspara najIka che mATe e traNa pratare samitriyA kahevAya che. e nava raiveyaka re kahevAya che. tathA e 9 veyaka devakathI lagabhaga eka rAja uce 5 anuttara vimAne (phakta pAMca ja vimAne) che, temAM madhyavartI vimAna yAli nAmanuM che, tenI pUrva dizAe asaMkhya pejane dara vinA vimAna che, e ja sarvAInI dakSiNa dizAe asaMkhya pejana dUra vinavaita vimAna che, pazcima dizAe nathaMta vimAna che, ane uttara dizAe apanata vimAna che. e rIte pAMca vimAnanuM ekaja pratara che, te paNa ruddhi kAti Adi bheda e pAMcaja vimAnane jUdA jAdA 5 devaka tarIke gayA che. e 14 devakanA de manuSyalokamAM AvatA nathI eTaluM ja nahiM parantu pitAnA devalokamAM paNa ekathI bIjA sthAne jatA nathI, temAM praveyaka deve te zayyA uparathI nIce paNa utaratA nathI phakta hAtha joDI namaMkArAdi karavA jeTalI kAyakriyAo zAmAMne zayAmAMja kare che, ane anuttara deve te saMpUrNa 33 sAgarepama sudhI zakhyAmAM jevA cattA utpanna thayA che tevAne tevAja hAlyA cAlyA vinA kAyakiyA rahita sthira sUI rahyA hoya che, mATe 1 nava praveyakanAM e nAme pratarAnA sthAna AzrayI che, nahitara enAM nAma te sudarzana supratibaddha manorama sarvatobhadra ityAdi che te prathAntarathI jANavA, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva raill vaMtva eTale gamanAgamanAdi AcArathI tIta-rahita hAvAthI e 14 devaleAkanA devA vaqAtIta Tevo kahevAya che, e pramANe gati Adi 14 mAgaNuAmAMthI prathama gatimArgeLA 4 prakAranI kahI // kRti gatimAnanA / / // 4 gatimArgaNAmAM 14 jIvasamAsano samavatAraM // avatana--e pramANe prathama 4 prakAranI gatimAMgaNA kahIne have temAM 14 prakAranA jIvasamAsa (eTale 14 guNusthAna)nI prApti je rIte salave che te rIte kahevAya che-- suranAraesu cauro jIvasamAsA u paMca tiriesu / maNuyagaIe caudasa micchaddiTThI apajattA // 22 // pArtha:--devagatimAM ane nArakagatimAM 4 jIvasamAsa (pahelAM 4 guNusthAna) che. tathA tiryaMcagatimAM 5 jIvasamAsa che, manuSyagatimAM 14 jIvasamAsa che. e paryApta manuSya tiya "camAM jIvasamAsa jANavA, ane aparyApta tiryaMca tathA manuSyA tA mithyArdaSTija hAya che [ ahiM labdhiparyAMsa ane labdhiaparyApta jANuvA paNu raNuthI nahi]||22|| mAvArtha:--devagatimAM ane narakagatimAM mithyAdaSTi sAsvAdana mizra ane avirata samyagdaSTi e cAra guNasthAna che. labdhiparyApta sajJi (gaja) tiyA~ca paMcendriyane e cAra uparAnta dezavirati sahita 5 guNasthAna che, ane lapita gaja (satti) manuSyane caude guNasthAna hAya che. e emAM je labdhi apamA garbhaja tiryaMca manuSyeA hoya che temane te 1 mithyAdRSTi guNusthAnaja hAya che, ane labdhiparvAsA sampUcchima tiyaca paMcendriyone mithyASTi sAsvAdana e e guNasthAna che, labdhi paryApta samUccha"ma manuSyA cheja nahiM, sammu manuSya labdhi aparyAptAja hAya tethI mithyANi eja eka pahela guNasthAna samAsa gatiomAM guNasthAnako Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kararakana che. gati sabadhi paNa vizeSa vicAra te graMthAMtarathI ja vicAra, ahi te saMkSipta svarUpe kahela che. te ti mtimALAnAM jIvasamAsAH // 1 // avataraNa-e pramANe pahelI gatimArgaNAnA 4 prakAra ane temAM jIvasamAsane samAvatAra karIne have bIjI pAMca jAtimArgaNAmAM [ 14 jIvasamAsane samAvatAra karavAne arthe prathama te jJAtiHLAnA 5 vigere kahe che.... egidiyA ya bAyarasuhumA pajattayA apjttaa| biyatiyacauridiyaduvihabheya pajatta iyare y||23|| paMciMdiyA asaNNI saNNI pajattayA apjttaa| paMciMdiesu coisa micchaddiTThI bhave sesA // 24 // arI-ekendriya bAda ane sUkSama ema be prakAranA che, te dareka ane aparyApta ema be be prakAranA che, tathA zrIndriya trIndriya caturindriya e traNa vikendriyajAti paNa paryApta ane aparyApta ema be be prakAre che. tathA paMcendriya jAtivALA cha asaMsI ane saMjJI ema be prakAranA che, te dareka puna: paryApta ane aparyApta ema be be prakAre che. e rIte 5 vA 14 jAtibheda che, temAM paMcendriya jAtimAM 14 ivasamAsa che, ane zeSa 4 jAtimAM mithyAdaSTi e ekaja jIvasamAsa che. 23-24 mAI-ahiM 5 jAtimAgaNAmAM prasiddha jIvanA 14 bheda gayA che. te A pramANe1 aparyApta sUkama ekendriya gu. 1 luM. 3 aparyApta bAdara ekendriya che. 2 paryApta sUkama ekendriya che 4 paryApta bAdara ekendriya ' , * * A graMthamAM pahelA 10 jIvabhedamAM mithyAdaSTirUpa ekaja jIvasamAsa kahyo che, siddhAntAhikamAM ghaNA sthAne te bA ekendriyAdi ja karaNa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na tIra 5 aparyApta hIndriya che 11 a50 asaMkSi paMce gu. 19. 4 samAsa 6 paryApta hIndriya 12 paryApta asarI paceTa gu. 1 luM. 9 aparyApta triIndraya , 13 aparyApta saMsI paMce guva 1-2-4 8 paryApta triIndriya RI jAti 14 paryApta saNI paMce gu. 1 thI 14 9 aparyApta caturindriya gu0 1 luM. mArgaNAnuM 10 paryApta caturindriya , | e rIte 14 chavabhedamAM pratyekamAM jIvasamAsa kahyA. vitraraNa | ajara-pUrvagAthAmAM 5 jAtimArgaNAne aparyApta paryApta Adi bhede 14 jIvaledra rUpe gaNIne temAM 14 chAsamAsa kahyA *i te prathama paryAsioja kaI che ke je hevAthI paryApta ane na hovAthI cho aparyApta gaNAya che? e AzaMkAnA nivAraNurUpa A gAthAthAM patie kahIne kayA jIvane keTalI pathatio hoya? te paNa kahe che- AhArasarIriMdiya pajjattI ANapANa bhAsamaNe / cattAri paMca chappi ya egidiya vigalasaNNINaM // 25 // aparyAptamAM (bo eka hI trI catu mAM) mithAdaSTi ane sAsvAdana e be jIvasamAsa kahyA che. enuM kAraNa A graMthanI vRttimAM praznottara pUrvaka kahyuM che ke "a85kALa hovAthI athavA zIzra miyAtva pAmanAra hovAthI ane anatAnA udayava: malina hovAthI e 10 chavabhedamAM sAsvAdana jIvasamAsa vivo nathI". * karaNa a50 bA ekendriya dI trI catune jema sAsvAdana hovA chatAM A graMthamAM sAravAdana gamyuM nathI, tema A graMthamAM karaNu apa0 arsa, pacemAM paNuM gamyuM nathI ema jANavuM.. . cerikana vAja* Ros HIkA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARMERICA jApAAhAraparyApti-zarIra5yapri-IndriyaparyApti-AnapAna(zvAsecchavAsa)paryApta bhASApati-mana:paryAmi e 6 paryAptio che, temAM ekendriya jIne pahelI 4 payaMti che, vikasendriyone (dhI. trI, catu.) tathA asaMkSipaceTane 5 pati che, ane saMgni pacendriyane 6 pati che. rakSA maSArtha AhAra Adi pudgalene grahaNa karavA ane AhArAdi svarUpe banAvavAmAM kAraNa rUpa jIvanI je zakti ke je AhArAdi pudagalenA upathaMbhathI (avalaMbanathI) prApta thAya che te zaktinuM nAma prati che. te 6 prakAranI che, ane te A pramANe ? AhAravati-je zakti vaDe AhAranA muddagale grahaNa karI khalarasarUpe pariNumAve te zakti AhArapati kahevAya. (ahi kA khala eTale maLa Adi asAra padArtha ane rasa eTale sAta dhAtuo paNe pariNamI zake eve sAra rUpa AhAra pariNAmavizeSa). bI 2 rANIpatti-rasarUpa thayelA AhArane rasa-rUdhira-mAMsa-meda-hADa-majajA-zukra e sAta dhAturUpe banAvavAnI jIvazakti, 2 vithaffR-sAta dhAturUpe banelA AhArane indriyarUpa banAvavAnI zakti.. jANochavA pati-je zakti vaDe (svAvagAhI AkAzamAMthI) zvAsocchavAsa vagaNAnAM pudgale grahaNa kare, grahaNa karI zvAsa rUpe anAve, "avalaMbe, ane tyArabAda visaje te[e rIte zvAsane grahaNa pariNAma AlaMbana visarjana e cAra zA kriyA pratyenI zakti te] 1je rasamAMthI zeSa 6 dhAtuo bane che te rasa sahita 8 dhAtu, apavA prathama je rasa banyuM che temane je eka pariNAmottara rasa. 2 ucchavAsAdi gugalone ucchavAsAdi rUpe pariNumAvyA bAda visarjana karavA mATe te eka prakArano prayatna vizeSa te avalaMbana. jema bANu visarjanamAM pazcAtuM AkarSaNa rUpa prayatna hetuSata che tadata ni- maka F Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra samAsa EkGrva bhAgI -0 paryAptiornu kharupa vaO * 5 mApANi-je zaktivaDe bhASA egya pudgale grahaNa karI bhASApaNe pariNumAvI avalaMbIne vije te zakti. [ A bhASA grahaNa paNa svAvagAhI AkAzamAMthIja jANavuM mana:pari-je zaktivaDe mana egya pudgale grahaNa karI manarUpe banAvI (citavananA upayogavALAM banAvI) avalaMbI | vije te zakti. [A manapudagale paNa sthAvagAhI AkAzamAMthIja grahaNa kare che. e pramANe 6 paryAsi kahIne have kyA jIvane keTalI pathatio hoya te gAthAmAM spaSTa darzAvela che ke sarva ekendriyane 4 vikalendriyene 5 ane saMjJI paMcendriyane 6 paryApti che. ahiM vivAniya padathI mane vikala (manarahita trasajI) gaNelA hovAthI asaMjJI paMcendriyane paNa vikalendriya tarIke gaNyA che [nahitara saMjJA pramANe viThalendriyamAM kevaLa Aii. trI, caturAja gaNAya | che]. || rati knimALANa nIvaramANa: / | avatara-pUrva gAthAmAM Indriya mAgaNAmAM samAsa kahIne have trIjI kAya mAgaNAnA 6 prakAra ane temAM jIvasamAsane #ii samAvatAra A gAthAmAM kahe chePI puDhavidagaagaNimAruya sAhAraNakAiyA cauddhA yA patteya tasA duvihA coddasa tasasesiyA micchA // 26 // bhAvArtha-pRthvIkAya-aSkAya-amikAya-mArata=vAyukAya-sAdhAraNa vanaspatikAya e pAMca kAya dareka ( bA patha apAya | bhedathI) cAra cAra prakAranI che, tathA pratyeka vanaspatikAya ane trasakAya e be aparyApta ne paryApta ema be be prakAranI che. e 7mAM trasakAya cauda chavasamAsavALe che, ane zeSa 6 mithyAdraSTi che. [ sarvatra vanaspatikAya ekaja gaNIne 6 kAya hoya che, paraMtu A 4 IugA % 8 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ranI -ii thaI prakhI vigerenAM je nAM zarIra kaI na nanaya ahiM vanaspatinA be bheda gaNavAthI 7nI saMkhyA thaI che] rahyA bhAvArtha-mArgaNA tarIke kAya 6 prakAranI che-pRthvI-apa-tela-vAyu-vanaspati-trasakAya. temAM pRthvIkAya vigere pAMce kAya suma ane bAdara ema be prakAre che. tyAM sUkSmanAmakarmanA udayathI je pRthvI vigerenAM zarIra ati sUkSma Indriyane agA, lekamAM sarvatra vyApta, ane vyavahAramAM nirUpayogI che te sUvama. ane bAhara nAmakarmanA udayathI je jInAM zarIra kaMIka moTA pramANanAM, Indriya grAhya lekamAM amuka sthAneja rahela, ane lekavyavahAramAM upayogI thAya che te vAra. punaH e pRthvIkAyAdi che paryApta ane aparyAptabhedathI be be prakAre hovAthI dareka cAra cAra prakAranA che. vizeSa e che ke vanaspati sAdhAraNa ane pratyeka ema be prakAranI che temAM je sAdhAraNa vanaspati che (ke je anAtakAya athavA nigada tarIke oLakhAya che) te cAra prakAranI che, ane pratyeka vanaspati kevaLa bAdara ja hovAthI aparyApta ne paryApta ema be prakAranI ja che. tathA trasakAya paNa bAdaraja hovAthI paryApta ne aparyApta ema be prakAranI ja che. jethI 6 kAyane 7 kAya gaNatAM A graMthamAM 24 pratibheda kAyamAgaNanA thayA te A pramANe 4 pRthavI, 4 a50, 4 agni, 4 vAyu, 4 sAdhA, vana, 2 pratyekavana, 2 trasakAya. e 7 kAyadamAM trasakAyamAM 14 guNasthAna che, ane zeSa chae kAyamAM mithyAdaSTi guNasthAna che. karmagraMthAdimAM bAparyApta pRthyAdine karaNa aparyApta avasthAmAM je ke sAravAdana guNasthAna kahela che te paNa A graMthamAM 24 mI gAthAnA bhAvArthamAM kahelI rIte sAsvAdana guNasthAna gayuM nathI te graMthaktanI vivakSA ja hetu che. radA ti lAyamALAya nIvaramAM // avatara-pUrvagAthAmAM kAyamArgaNAmAM chavasamAsa kahIne have e pRthvIkAyAdi che kayA kyA che te darzAve che puDhavI yasakarAvAluyA ya uvale silA ya lonnuuse| ayataMba tauya sIsaya ruppa suvanne ya vaireya // 27 // jara-jheranA gayu" nathI te azAna karela che zvAdi guNasthAna che. A Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R lIva samAsa pRthvIkAyanA udA haraNo daER Rva jaOja jamaka-cha hariyAle hiMgulae maNasIlA siisgNjnnpvaale| abbhapaDalabbhavAlaya bAyarakAe maNivihANA // 28 // thArtha-pRthvIkAya che A pramANe che-zarkarA (kAMkara), vAlukA (retI), upala (nAnA patharA), zilA (moTA patthara), lavaNa (mIThuM), uSa (khA), tathA khaMDa trAMbu taravuM sIsuM rUpuM suvarNa e dhAtuo tathA vA (hIro), haDatAla, hiMgalaka, maNazIla, sIju, aMjana (rame), pravAla, abarakha, abarakhanI retI, tathA maNinA bheda te sarva bAda pRthvIkAya tarIke jANavA. 27-28 - | mAyA-gAthArthavata sugama che. vizeSa ke emAM ra7mI gAthAmAM lIlA ane 28mI gAthAmAM vISA e ane sIsA artha vALA che tepaNu e be dhAtu kricita bhinnazeThavALI jANavI. tathA e dhAtuo vigere pRthvIe je vakhate dhAtu Adi svarUpe utpattisthAnamAM hoya te vakhate e sacitta pRthvIrUpa che, paraMtu lekavyavahAramAM AvatI khaMDa vigere dhAtuo tathA maNibhedo | sacitta pRthvIrUpa nathI, kAraNa ke agni Adi prabaLa zavaDe acitta thayelI hoya che. tA27-28 avataraNa-pUrva gAthAmAM maNinA bhedane pRthvIkAyamAM gaNAvyA che te maNibheda kahe che-- x gomejae ya ruyaeaMke phalihe ya lohiyakkhe ya / caMdappahaverulie jalate sUrakate ya // 29 // . || geruya caMdaNa vadhage bhuyamoe taha masAragalle y| vaNNAI hi ya bhedA suhamANaM natthi te bheyaa||30|| thArtha-gamedakamaNi-rUcakamaNi-aMkamaNi-sphaTikamaNi lehitAkSamaNi-caMdraprabhamaNi, vaiduryamaNi, jalakAnta maNi, sUryakAnta zI maNi, garUkamaNi, caMdanamaNi, vadhAmaNi, bhujamAcakamaNi, tathA masAragalamaNi, e 14 prakAranA maNi te pRthvIkAya che. punaH iDhA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavI varNa baMdha ahivaTe paNa pRthvIkAyanA aneka kSetra che. e sarasa Ara pRthvIkAyanA che, paraMtu sUkama pRthvIkAyanA nathI. ' makAIsiddhAntamAM maNi 18 prakAranA kahyA che ane ahiM 14 prakAranA kahyA che te kaIka maNimAM keIka maNIne antabhatra gaNIne avidha vicAre, hatva zuM che te zrI bahuja jaNe siddhAntamAM rahelA maNinA 18 bheda A pramANe-gemarUca-aMkamphaTika-hitAkSa-marata-masAragadya-bhujamecaka-IndranIla-caMdana-zerUka-haMsa-pulaka-sauga'dhika-caMdraprabha-vaiDuya-jayakAnta ane-sUryakAnta e 18 maNibheda che. 29-30 navasAna-e pramANe bAdara pRthvIkAyanI vastuo kahIne have A gALAmAM bAra aplAya kaI kaI che? te darzAve che. osA ya himaM mahigA harataNu suddhodae ghaNoe y| vaNNAIhi ya bheyA suhumANaM natthi te bheyaa||31||18 jaNA-esa-hima-dhumasa-haratanu-thodaka ane ghodadhi e bede tathA vaNuM gadha Adi vaDe bIja bhede paNa bAda | akAyanA che, sUkSama aplAyane evA bheda nathI Nati - mAvA--esa-jhALa, hima prasiddha che, haratanuM te sasneha jamInamAMthI cUsAI vanaspatinA agrabhAge nIkaLela bhUminA bhejanuM IT pANI, zuddhodaka te samudra vigerenAM magata jaLa, ghodadhi te sAta pRthvI nIce sAta moTA nakakara jalapiMDa che temaja keTalAMka | devavimAnI nIce 5Na nakakara jalapiDa che ke jenA upara sAta pRthvI ane vimAne rahyAM che. e sava (citta) akAya chava Raa che. e uparAnta amuka varNa gaMdha rasa paza ItyAdi bhedathI paNa aplAyanA bheda aneka prakAranA che (jema kANuM pANI zveta che. pANI ItyAdi] e sarvabheda bAdara aplAyanAja jANavA, paraMtu sUkSma akhAyanA evA keI bheda nathI. dazavaikAlika vigeremAM | zirAjaLa (kuvAnuM jaLa) antarihAjaLa (naSadanuM jaLa) ItyAdi je akhAtha bheTe kahyA che te A denA upalakSaNathI grahaNa karavA, A gALAmAM spaSTa kahA nathI. us Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ki avatA--A gAthAmAM agnijJAya jIvA darzAve che. iMgAlA accI mummura suddhAgaNI ya agaNI ya / vaNNAIhi ya bheyA suhumANaM natthi te bheyA // 32 // gAthArtha--aMgArA, jvAlA, acI, mumu, zuddha agni, ane agni, tathA vaNuM gadhAvis upajatA agninA bheda e sava bheda khAdara agnikAyanA che, parantu sUkSma agnikAyanA evA kAi bheda nathI. 532aa mavArtha--dhumrarahita baLatA kASTa vigerenA agArA, athavA leha Adi dhAtuomAM (gALatI vakhate) vyApta thayelA agni te aMga, agni sAthe sa''dhavALI jvAlA (bhaDakA).te gyA, ane kASTAdikanI sAthe asaMbaddha jvAlA (chuTA bhaDakA vigere) te arpI, bharasADamAM aspaSTa dhavA agni te murmu, vijaLI vigerenA te jIddAni, keTalAka AcAryAM bhaDakA rahita tathA dhumADA rahita baLatA kASTAdikanA agnine zuddhAgni kahe che, e aMgAra Adi bhedathI bhinna prakAranA te agni, athavA je mahAnagaranA dAhamAM iMTa vigeremAM nyAsa thayelA agni te agni, ahiM mALI e pukhtathI ulkA azanI vigere agni bhedo paNa upalakSaNathI jANavA. e sarva bhedanA mAira agnikAyanA che, kAraNa ke sUkSma agninA evA koI bheda hAI zakatA nathI. sUkSma agni tA salAka vyAsa ekaja prakAranA che. AkA avatarana--mA gAthAmAM khAdara vAyukAyanA bheda darzAvAya che-- vAbhAme ukkali maMDala guMjA mahA ghaNa taNU ya / vaNNAIhi ya bheyA suhumANaM natthi te bheyA // 33 // zASAvaiM:-udbhrAmakavAyu, utkalikAvAyu, maMDalavAyu, guMjavAyu, mahAvAyu, ghanavAyu ane tanavAyu tathA varNAdikathI upajatA vAyunA bheda e sarva bheda khAdara vAyukAyanA che, sUkSma vAyukAyanA evA kAI bheda nathI. prakA samAsaH | teu tathA vAyukAyanA udAharaNo m Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mAvAI--je vAyu uMce caDhate vAya te majAvAyu, je rahI rahIne vAya tathA retI vigeremAM ekaLIo pADe te vADhi- | kAvavuM, vaLI te maMDaTIvA, guMjArava (ghaNA avAja) pUrvaka vAya te junavAyu, vRkSAdikane paNa ukheDI nAkhe te maDhAvAyu, ghadadhinI nIce piMDIbhUta thayelo joDe nizcala vAyu te ghanavAyu, eja ghanavAyunI nIce rahelo pAtaLe ane nizcala vAyu te tanuvAyu, e banne vAyu sAta pRthvIonI tathA keTalAMka devavimAnanI nIce rahelA che. e sivAyanA saMvartavAyu maMdavAyu ItyAdi aneka bheda che te gAthAmAM prAraMbhe kahelA vIka padanA upalakSaNathI grahaNa karavA, e sivAya varNa gaMdha Adi bhedathI paNa vAyunA aneka bheda che. e sarva bheda bAra vAyukAyanA jANavA, paraMtu sama vAyukAyanA evA koI bheda nathI. 33 ' avatara--A mAthAmAM bAra vanaspatikAyanA bheda kahe che-- mUlaggaporabIyA kaMdA taha khaMdhabIya bIyaruhA / sammucchimA ya bhaNiyA patteya aNaMtakAyA ya // 34 // jaNAI-mUlabIja-parvabIja-kaMdabIja-kaMdhabIja tathA bIjarUha ane samUchima e cha prakAranI pratyeka vanaspati tathA jI anaMtakAya. vanaspati (sAdhAraNa vamaspati) 5Na che. 34 | mAyA-je vanaspationuM vauna ugavAnuM sthAna potAnA gurumULamAM hoya te mUvIna vanaspati utpala kada ane kadalI jI keLa) Adi che. tathA jenuM ugavAnuM sthAna pitAnA agrabhAge-paryantabhAge hoya te pravIna, karaMTaka nAgavallI Adi, jenuM | ugavAnuM sthAna pitAnA parvamAM-gAMThAmAM hoya te pUrvatrIka selaDI vigere, jenuM ugavAnuM sthAna pitAne kada che te suraNa, Adi | vanauna, jenuM ugavAnuM sthAna pitAne skaMdha-kASThabhAga che te zakI pAribhadra Adi vanaspatio dhaMdhavIna, ane je vanaspatio pitAnA bIjamAMthI ugI zake te zAlI-maga Adi dhAnya jAtio vana vanaspati kahevAya. tathA tevA prakAranA koI prasiddha jevA gayA toga, karanArA ane kAlI OMOMba abhAga che te paNa ke te thAtI- Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja samAsa: vanaspatikAyanA udAharaNo jo bIjAnA abhAve je baLelI bhUmimAM 5NuM svata: utpanna thAya che tevI ghAsa vigere vanaspatio chama vanaspaliMo kahe vAya, e cha prakAranA pratyeka vanaspati che. temaja cha prakAranI sAdhAraNa vanaspati paNa che. jenA ekeka zarIramAM ekeka chava Rii doya te pratyeka ti, ane jenA ekeka zarIramAM ananta ananta jIva hoya te vanati. pratyeka vanaspatinAM mULa na skaya vacA zAkhA prazAkhA e 6 aMga daraka asaMkhya asaMkhya pratyeka jIva yukta che te paNa aneka sarasavanI vATane ekaja vATa kahevAne yavahAra che athavA aneka talanA dANAthI banelI talasAMkaLIne eja zabyulikA kahevAne vyavahAra che tema asaMya mULa chavathI banelA (asaMkhya mULa zarIranA piMDa rU5) dIrtha maLane paNa eka ja mULa kahevAne vyavahAra che, tathA asaMkhya kada chavathI banelA asaMkhya kaMda zarIranA piMDa rUpa kaMdane ekaja kaMi kahevAne vyavahAra che. paraMtu vAstavika rIte te e mULa kaMda Adi asaMkhya mULajIva ane asaMkhya saMjIva' rUpa che. e rIte tvacA zAkhA prazAkhA paNa asaMkhya asaMkhya jIvAtmaka che, ane patra puSka phaLa bIja e cAra aMga (pratyeka vanaspatinAM) ekeka jIvAtmaka che, jethI eka dIrgha patramAM paNa ekaja chava, eka pupamAM tathA pupanA paNa eka eka patramAM ekeka jIva, ItyAdi rIte e cAra aMga ekeka jIvAtmaka che. tathA sAdhAraNa vanaspatinAM je aMga sAdhAraNa che te aMganA asaMkhya zarIramAM pratyekamAM ananta ananta jIva che ane je amane pratyaka che te pratyeka vanaspatimAM kahyA pramANe che. pratyendranaspatimAM paNa je sAkAraNuM aMga hoya temAM paNa pratyeka zarIramAM anana ananta jIva jANavA. tathA je sarvAga sASAra vanaspati che tenAM sarve aMganA asaMkhya asaMkhya zarIramAM pratyeka ekeka zarIramAM anA ananta chava che, e rIte vanaspati chavo che. ram 1 saghaLI pratyeka vanaspati eka zarIramAM eka vavALI ja hoya che, paraMtu eka zarIramAM asaMkhya jIva hoya che, ema samajavAnuM nathI. ] sAdhAraNa vanaspatimAM te eka zarIramAM anantajIvo hoya che. nivanati naka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avatA--have A gAthAmAM kada AdinI pradhAnatAe vanaspati kahe che [arthAt skaMdha Adi bIjA avayavA hAvA chatAM paNa kandrAdi ekeka avayava pradhAna vanaspati kahe che]. kaMdA mUlA challI kaTTA pattA pavAla pupphaphalA / gucchA gummA vallI taNANi taha pavvayA caiva // 35 // gAthArthaH--ka-mULa-chAla-kASTa-patra-pravAla-puSpala tathA zuSka-zukSma-nahI-tRNu tathA pa e vanaspatinAja bheda che.pA AvArthaH--sUraNa Adi vanaspati t nAmathI oLakhAya che, sUraNamAM patra dha Adi bIjA avayavA che te paNa leAkamAM sUraNAdinA kadaja vizeSa upayAgI hAvAthI e vanaspatio kada kahevAya che, temaja e ke'da avayavanA nAza thatAM enA sabaM dhavALA mULa skaMdha patra Adi zeSa yavA paNa avazya nAza pAme che. e rIte khIjI mUla Adi vanaspatio paNa te te avayavanI vizeSa mukhyatAvALI jANavI. jema eraMDa Adi mU pradhAna vanaspati che, chaThThI eTale chAla eTale vavAnI mukhyatAvALI taja Adi jANavI. tathA tvacAnI ara rahelA gabha bhAga te kASTa kahevAya, te khera sAga Adi vanaspati jJASTha pradhAna jANavI. nAgavadgI Adi te patra vanaspati, azcAvRkSa Adi pravA4 (prazAkhA) vanaspati, jAI jII Adi puSpa vanaspati, AraDI Adi ja vanaspati, guccha eTale ghaNA phaLanA guccho, tevI gucchA phaLavALI intAkI (riMgaNI) AdinujI vanaspati, je eka velA je sthAne gyo hAya teja sthAne te velAnA mULamAM bIjA ghaNA velA-latA jUtha thaIne uge tevI jUthavALI navamallikA Adi zukSma vanaspati che. kAkaDI turIyAM vagerenA velA te maThThI, zAmA vigere ghAsa jevI jAtie te tRvanaspati, parva eTale gA, temAMthI uganArI te celaDI Adi varSe vanaspati. emAMnI keTalIka vanaspatie pUrva gAthAmAM [34mI gAthAmAM] kahI che tethI punarUkti doSarUpe na jANavI, kAraNa ke 34mI gAthAmAM vanaspatibhedo sAmAnyathI kahyA che ahiM vizeSathI kahyA che. A gAthAmAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva rA kahelI ghaNI vanaspatie pUrva gAthAmAM kahelI vanaspatiomAM yathA'bhava antata thAya che sarvathA bhinna nathI. puna: A sivAya bIjA paNa aneka vanaspati zeka granthAntarathI jANavA. pA' avataraNa--pUrva gAthAmAM khAdara vanaspatinA bheda kahIne have A gAthAmAM sAdhAraNa vanaspatinA (bAdaranA) vizeSabheda kahe chesevaal paNaga kiNhaga katrayA kuhuNA ya bAyaro kAo / savvo ya suhumakAo savvattha jalatthalAgAse // 36 // gAthArtha:--sevAla-panaka-kinnaka-kavaya-kuhuNA ityAdi Adara sAdhAraNa vanaspatikAya che, ane savA~ sukSma sAdhAraNa vanaspatikAya tA satra jaLa sthaLa ane AkAzamAM che. tA36A AcAryaH--jaLa upara lIla vaLe che te sevA, kASTa Adi padArthImAM phuga vaLe che te vana, jaLanA ghaDA vigeremAM aMdaranA bhAgamAM vizeSata: varSA RtumAM je ula vaLe che te vinnA, bhUmiphADA (varSARtumAM ugatA) te ya, ane sapa AkAranA, tathA chatra AAkAranA bhUmiphADA te kuLa. emAM kavaya ane kuhaNAne anya prathAmAM bhAvAthathI pratyeka vanaspatimAM kahelA dekhAya che, ane ahiM teA sAdhAraNa vanaspati kahela che mATe tatva zuM che te sajJa jANe. e sevAla Adi sarva bheda khAdara sAdara sAdhAraNa vanaspatinA che. ane sUkSma sAdhAraNa vanaspati tA sa leAkAkAzamAM prakI che, vyavasthita rIte anukrama pUrNAMka vanaspati bheA tA zrI prajJApanAjI AthiI 1 34-35 mI gAthAmAM kahelA vanaspati bhede jANavA yAga che. 2 vaya ane kuNumAM kASTha AkAra vizeSAddikathI bheda saMbhave che, nahiMtara banne bhUmiphADAja che. 3 vaya ane kuNumAM pratyeka vanaspatinA 12 bhedamAM kutubu mULabheda che ane vaya kASTha pratibhedamAM antaryaMta che, mULabhedamAM nathI. samAsaH vanaspatinA medo // 2 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvatra vyApta che, temaja vizeSathI paNa jaLa sthaLa ane AkAzamAM aniyatapaNe (sarvatra) rahela che. ane bAdara sAdhAraNuvanaspati te niyata pRthvI jaLa Adi sthAne rahela che. A graMthamAM kahelA e sevAla Adi denA upalakSaNathI siddhAntamAM sui zA dUra fkavera ItyAdi gAthAomAM kahelA sAdhA vanaspatinA bIjA paNa aneka bheda grahaNa karavA 36 avataraNa-A gALAmAM sAdhAraNa vanaspatinI parIkSA karavAnuM lakSaNa kahe che- va gaDhasirasaMdhipavvaM samabhaMgamahIrayaM ca chinnarihaM / sAhAraNaM sarIraM tavivarIyaM ca patteyaM // 37 // thArtha -guDhazirA, gUDhasaMdhi, guDhaparva, samabhaMga, ahIraka ane chinnarUha e 6 lakSAvALI sAdhAraNa vanaspatikAya che, ane ethI viparIta lakSaNavALI pratyeka vanaspatikAya che (e vanaspatirUpa pAMcamI kAya kahI). 3LA jI mAvA-je patra skadha nAla zAkhA vigerenI zirAo-nase gupta heya (pragaTa na dekhAtI heya) te sAdhAraNa vanaspati, tathA | jenA sAMdhA guNa hoya te sAdhAraNa vanaspati, tathA jenA gAMThA gupta hoya te sAdhAraNa vanaspati, tathA je zAkhAdika bhAgatAM ane patrAdikane teDatAM sarakhe bhaMga (ucA nIcA viSama avayava rahita sarakhI pATIvALo bhAga) thAya te sAdhAraNa vanaspati, tathA jenI aMdara hIraka taMtu tAMtaNA vA resA] pragaTa na dekhAtA hoya te sAdhAraNa vanaspati, tathA jene cheThIne ghera lAvyA | bAda lagabhaga sUkAI javA chatAM paNa jaLAdikanA siMcanathI gaLe AdikavatuM punaH uge te sAdhAraNa vanaspati. e rIte 6 lakSaNavALI sAdhAraNa vanaspati jANavI. punaH sAdhAraNa vanaspati pArakhavAnAM e 6 ja lakSaNa che ema nahi, siddhAntamAM jovA manamALas Adi gAthAthI jeine bhAgatAM cakrAkAra bhAga thAya ane kathi ghaNI rajavALI thAya, pRthvI sarakhe bheda thAya te anaMta. kAya jANavI ItyAdi bhAvArthathI] bIjA paNa lakSaNe kahAM che ke rati " cAvavAthI menimelA rUNA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva' '' : pachI mALAnA meja sinerAliyA samAsa: aSatA-e pramANe ja sthAvarakAya mArgaNAnA medAnabhera kahIne have chaThThI trasakAya mAMgathanA bhedAnabheda vigere bIjI paNa si 18 varUpa prasaMgathI kahevAze. tyAM prathama A gAthAmAM trasakAya che athavA cAra mULada kahe che - GrA trasakAyanA | duvihA tasA ya vuttA viyalA sayaliMdiyA muNeyavvA / biticauridiya vipalA sesA sayaliMdiyA neyaa|| || bhedo - jANA--traNa be prakAranA kahyA che, temAM 1 vikalendriya, 2 saMkalpa e be mULabheda, temAM paNa zrIndriya zrIndriya | ane caturindriya cha vikalendriya jANavA, ane zeSa pAMca IndriyavALA che te samalendriya jANavA. 38 . kI mAyA-zIta Atapa AdikathI trAsa pAmIne sthAnAnnara jAya te vasa. vila eTale saMpUrNa pAMca indriyethI nyUna | indriyavALA te vikalendriya cha hIndriyAdi traNa prakAranA che. [ekendriya paNa asaMpUrNa IndriyavALA che paraMtu sarvathA jaghanya ekanI saMkhyAne ahiM vikala zabdamAM vivalI nathI tethI athavA vikalendriya bheda ahiM trasakAyane ja che, ane ekendriya sthAvara che mATe vikalendriyamAM ekendriya gaNI zakAya nahiM.] ' tathA sakala sarva-pAMce IndriyavALA te paMcendriya, e rIte trasakAyanA dvIndriyAdi 4 bheda che. 38 avatara--e hIndriyAdi vikalendriya tathA salendriya (paMcendriya) jIve kayA kayA che ? tenA ati saMkSipta bheda A gAthAmAM darzAvAya che- |razA | saMkhA gommI bhamarAiyA ucigaliMdiyA munneyvvaa|pNciNdiyaa ya jalathalakhahayarasuranArayanarA y||39|| VESSE SPG Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha:--khu zubha ane bhramara mAhi thavA vikalendriya jANavA, tathA jalacara sthalacara khecara deva nAma ne manuSya e sava paMcendriya jIvA jANavA. 53lA AyarlaeN--zaMkha Adi (za'kha-kreTA jaLA alasIyAM pUrA kRmI mehara ItyAdi dvIndriya jIve che [teone sparzendriya ane sendriya e. e. Indrie Aya che], gulmI Adi [gulmI=kAnakhajUrA mAMkaNu aa kIDI makoDA kheMcaLa dhaneDA kathavA ityA]i zrIndriya [ sparzana-rasanA ghrANunAsiSTha e 3 IndriyAvALA] chavA bhramarA Adi eTale bhramara vIMchI khagAI tIDa mAkhI macchara DAMsa pataMgIyAM vigere jIvA cakSu indriya sahita cAra indriyavALA hAvAthI caturindriya jIve che, ane trendriya sahita pAMca IndriyavALA te pacendriya jIve jalacara mAIi che. emAM jaLacara sthalacara ne kheMcara e traNa prakAranA tiryaMca paMcendriya che. zeSa deva nAraka ne manuSya e traNe paNa pacendriyAvAthI pacendriya jIvA cAra prAranA che. [ nAmaka tiryaMca manuSya ne deva e cAra prakAranA pacendriya che. temAM tAraka Adi traNa te kevaLa pAMca indriyeAvALAja che, ane tiya cA tA ekendriyathI paMcandriya sudhI pAMca prakAranA che, jethI ahiM paMcendriyanA bhedamAM jaLacarAdi traNa prakAranA paMcendriya tiryaMcAja ajINu karavA]. tyAM jaLamAM janma ane gatidhaLA te matsyA navara, sthala-bhUmi upara janma ane gativALA te hasti Adi svara, AkAzamAM [ vRkSAnA mALA vigeremAM] janma ane gativALA [AkAzamAM uDanArA] te pakSIo levA kahevAya. prema deva Adi prasiddha che. kRti dyamAryA ||39nI apatAe cha prakAranA avanikAyanI sanI maLIne 84 lAkha cAhni che, kaI agnika kADAkoDI kula sakhyA che, 6dhayazu che, 6 sasthAna che. ItyAdi aneka lAve che. temAMnA kulakaDI ati keTalAka bhAvA ziSnA upakArArthe prasaMgathI kahe che Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva // 23 // * pArasasatta ya tinni ya satta ya kulakoDisayasahassAI / neyA puDhavidagAgaNivAUNaM ceva prisNkhaa||40|| hai samAsa: 18) kulakoDisayasahassA sattaTTha ya nava ya aTavIsaM c| beiMdiya teiMdiya cauriMdiya hariyakAyANaM // 41 // lal addhatterasabArasa dasa dasa kulkoddisyshssaaii|jlyr pakkhicauppaya urabhuyasappANa nvttuNti||42|| kulakoTI nI saMkhyA chavvIsA paNavIsA suraneraiyANa syshssaaiN| bArasa ya sayasahassA kulakoDI" maNussANaM // 4 // egA koDAkoDI sattANauI bhave syshssaa| pannAsaM ca sahassA kulakoDINaM muNeyavvA // 44 // | gAthArtha-yearyanI 12am gadisii, mAyanI 7 am galsaabhiyanI 3 am gets bhane pAyanI 7 lAkha kulakeDI e rIte kulakeDInI saMkhyA jANavI. hIndriyanI 7 lAkha kulakeDI, trIndriyanI 8 lAkha kulakeDI, caturindriyanI 9 lAkha kula keDI, ane vanaspatikAyanI 28 lAkha kulakeDI che. jalacaranI 12 lAkha, pakSIonI 12 lAkha, catuSpadanI 10 lAkha, ura parisarSanI 10 lAkha ane bhujaparisaparanI 9 lAkha kulakaDI che. devenI 26 lAkha kulakaDI, nArakanI 25 lAkha kulakeDI ane manuSyanI 12 lAkha kulakeDI che. e pramANe kulakeDonI sarvasaMkhyA eka kroDa sattANa lAkha ane pacAsa hajara (19750000 P arsa angpI. // 40-41-42-43-44 // bhAvArtha-yAvata sugama che. vizeSa - yomaing ga tinA pana yatA lavAnI kula samudAya saRI // 23 // kahevAya. jema ekaja chANanA piMDamAM judI judI jeTalI jAtinA kIDA Adi trIndriya che upaje teTalAM trIndriya kula, jeTalI CASHASAPACKASK AAAAAAASANA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka7 | jAtinA vichI vigere caturindriya che upaje teTalAM caturindriya kula ItyAdi rIte gurunI ghaNI keDI jeTalo saMkhyA jANavI. e rIte ni mAtra 84 lAkha che, ane temAM upajatI kulasaMkhyA keTI game che. A ti irSAtaH yuTayoki . avataraNa--kula te nimAM ja utpanna thatAM hovAthI have A gAthAmAM yoninuM svarUpa kahe che--gumizraNa thavuM athata bhavAnaramAM upajatA cha tejasa kAmaNa sahita upaje che, tyArabAda utpatti sthAne audArikAdi bhavAgye zarIra audhanI sAthe mizrita thAya che, mATe e rIte che je sthAne te kA zarIrane dArikAdi ka sAthe 5 mizra thAya athavA zukajoDe yukta kare te sthAnanuM nAma yoni eTale utpattisthAna kahevAya, te sarva che AzrayI 84 lAkha che. prabha:- anaMta che te jIvenAM utpattisthAna 84 lAkhaja kema? areka jIvanA sva sva utpattisthAna AzrayI ananta ni gaNavI yogya che, athavA bIjI rIte utpatisthAna kAkAza pramANu che, ane kAkAza asaMkhyapradeza jeTaluM che te utpattisthAne 'asaMkhya hovAthI enio paNa asaMkhya gaNavI joIe te mAtra 84 lAkha ja kema ?' - sattA che ke utpattisthAne ghaNAM (asaMkhya) che te 57 zrI savajJAe khelA keTalAka sarakhA dharmonI apekSAe eka #aa ni gaNI che mATe ni 84 lAkha che, jethI 84 lAkha yonimAM asaMkhya utpattisthAne antargata thAya che (ekeka ceni paNa zI asaMkhya asaMkhya samAna utpattisthAnevALI che.) te jIvale A tramANe 1 asaMkhya pradezavALuM eka ja utpattisthAna jadhanya vA utkRSTathI paNa aMgulAsapeya bhAgamAtra gaNutAM 5Na utpattisthAne asaMkhya che. | ethI jadhanya utpattisthAna che ja nahiM, ane aMgulAsapeya bhAgathI adhika moTuM 5Nu utpattisthAna nathI. 2 vRttimAM e rIte menine artha malama jame che, paraMtu anyAntarAmAM te sarakhA varSe gadha rasa sparza ane saMsthAnavALA anaMta | vA asaMkhya chanI paNa eka ja ni gaNI che. tAtparya e ke samAna vadivALI nine eka gaNI corAzI lAkha kadI che. P-ktakaniksa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III pRvIyanI 70000 sAvaMta 10 1400000 caritanI 2000 akAyanI 7000 pratyekana10000 tiracapaca0 40000 teukAyanI 700000 hIndriyanI 200000nAkanI 400000 yoninA vAyukAyanI 700000 trIndriyanI 200000 devanI 400 medo manuSyanI 1400000 pramANe sAga maLIne 8404000 (4 lAkha) jIvaAni che. e sivAya e ja lAkhamAM ja antargata nA bIne paNa &aa nita saMvata vivRta Adi che te tene te ThAra svata: gAthAthI ja kahe che egidiyaneraiyA saMvuDajoNIya Isi devA ya |vigliNdiyaann viyaDA saMvuDa viyaDA ya gambhaMmi // 45 // hai : jAthA ekeka nArake ane ra e sarve saMvRta nivAba che, vikasendriya vidyuta nivALA che, ane garbhamAM che upajatA (gamja) cha saMvRtavivRta (ulaya) nivAja che pAra ' | mAthA-nArake narakAvAsanI kritiemAM kayA gavAkSa A niSkAmAM utpanna thAya che mATe haMvRtta=(haMkAyalI adaI) nivALA che. deve devadUSya vastrathI DhaMkAyalI devaduSya vastranI aMdara-nIce utpanna thAya che tethI rAnI pazu saMvRtta ni che, e pramANe ekendriya aspaSTa vA apragaTa sthAnamAM utpanna thatA lAthI saMkRta nivALA che. ane vikajiye (DhI trI catu. acaMpice e cAra prakAranA jI) je chANa vA jaLAzaya Adika vikRtapragaDha-daSTa sthAnamAM upajatA hAla nivRta mArI nivALA che. tathA garbhaja che strInA garbhamAM utpanna thAya che, te garbhAzaya udaramAM hovAthI saMvata che, paraMtu udaravRddhi Adi lakSaNe vivRta-pragaTa che jethI vivRta saMvRta nivALA kahI che. ti saMghatA re vonimelaH 45 . Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sI gaNataraNa-A gAthAmAM chamAM acittAdi levALI nio kahe che- accittAkhalu joNI neraiyANaM taheva devANaM / mIsA ya gambhavasahI tivihA joNI u sesANaM // 46 // jaLA-nArakenI tathA devanI acitta ni ja hoya che, garbhaja chanI vasati-ni mitra hoya che, ane zeSa chanI ni traNe prakAranI hoya che. 46 mANA-devene upajavAnI u5pAta zamyA ane nArakene upajavAnI kuMbhIe (ubhImAne garbha bhAga) e ane acitta hovAthI deva nArakenI ni acitta kahI che. jo ke sUkSama ekendriya sarvakamAM vyApta che chatA teonI apekSAe padAthenI saMcitatA gaNAtI nathI, paranta te sivAyanA bIjA jIve te padArthane svadeha rUpe banAvela hoya te ja te jIvanI hayAtI vaDe te padArtha citta gaNAya che. e rIte devanArakanAM utpattisthAne keI chava saMgrahita nathI mATe acitta che. tathA gaja nI ni sacittAcitta che, kAraNa ke zukazeNitanA (vIrya ane rUdhiranA) pudgale acitta che, ane strIne girbhAzaya rU5. avayava sacitta che, temAM gAja chava upaje che mATe. tathA ekendriya vikasendriya ane asaMNI paMcendriya ivenI eni traNe prakAranI che, tenuM kAraNa ke e che je sthAne utpanna thAya che te sthAne koI anya jIvanA deharUpa hovAthI 'sacitta, tathA keTalAMka anya cha asaMgrahita hovAthI vA saMgraha karyAbAda nijIva thayelAM sthAnamAM utpanna thAya che mATe Dii acitta, ane keTalAMka sthAna, anya cha vaDe vyApta avyApta hovAthI [utpattisthAnamAM keTaleka bhAga sajIva ne keTaleka bhAga nirjIva hovAthI] mizrayeni kahevAya che. e pramANe jIvanI ni sacittAdi lehathI 7 prakAranI che jarA 1 jema manuSyadehamAM kami Adi thAya tema. 2 jema samA kAjhamAM mera kIDA thAya che tema. 3 udaramAM trasa jIvo upaje che tema. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: lIva yoninA II rajA lo. aNatara-gAthAmAM chanI zIta Adi nile kahe che- | sIosiNajoNIyA savve devA ya gbbhvktaa| usiNAya teukAe duha narae tiviha sesaannN||47|| jAthA--save de ane gaja cha zItaSNa enivaLA che, teukAya uSNu nivALA che, nArake be prakAranI (zIta ane uSNu) nivALA che, ane zeSa jInI traNe prakAranI (zIta-uSNa-zIrNa) ni hoya che. jA | mAvA -devenI upapAtazayAo ekAnta zIta nathI tema ekAnta uSNa paNa nathI, paraMtu kaMIka zIta ane kaMIka uSNu ema madhyama 5zI hovAthI sarva devAnI zItoSNu ni che. e pramANe gabha ja jIvene utpanna thavAnA garbhAzaya paNa atyaMta zIta vA atyaMta uSNu na hovAthI garbhaja jIvonI ni paNa zIteNuM che. teukAyanI ni kevaLa uSNa che, kAraNa ke anikAya che te jyAre sva utpatti kSetra ati uSNupariNAmI thAya tyAre ja tyAM utpanna thAya che. tathA nArajInI keTalAkanI zItAni ne keTalAkanI uNuni che, kAraNake prathamanI traNa narakamRthvIonA narakAvAsAonuM save kSetra atyanta uSNu che, paraMtu utpanna thavAnI kuMbhIo te ati zIta che ane temAM nArake utpanna thAya che, tethI zItAnivALA che. punaH kuMbhIthI bahAra nikaLe tyAre teo kSetranI uSNutA vaDe jIvanaparyata zItAnivALA hovAthI ati uSNuvedanA vede che, tathA cethI narakapRthvImAM uparanAM ghaNA prataramAM uNu narakAvAsa che, ane nIcenAM zeDAM prataramAM ati zIta nArakAvAsA che, jethI e pRthvImAM alpa nArake uNu nivALA che, ane ghaNA nArako zItanivALA che. tathA pAMcamI pRthvImAM uparanAM ghaNAM pratarAmAM narakAvAsa atizIta che, ane nIcenAM alpa pratamAM ati uSNu narakAvAsa che, tethI alpanArake zItAnivALA ane ghaNA nArake uSNu nivALA che, tathA chaThThI ane sAtamI pRthvImAM sava narakAvAsa atizata che, paraMtu kuMbhIrUpa utpattikSetra ati uSNa hovAthI | | Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra sarve nArake uSNu ceAnivALA che. ema kSetra zIta tyAM ni uSNu ane kSetra uSNu tyAM coni zIta che. kAraNa ke zItayeAni jIvAne uSNa vedanA 'adhika thAya che, ane uSNuyeAnikane zItavedanA adhika thAya che e rIte viparyaya che. A graMthanI mULavRttinA kartAe tA sava"narakapRthvIemAM kSetrane anusAre [uSNakSetrIne uSNuyAna anezIta kSetrIne zItAni e bhAvAthavALuM] vyAkhyAna kayu che. te zrIprajJApanAsUtranA abhiprAyathI bahu visaMvAdavALuM samajAya che, mATe emAM tatva zuM che te zrIbahuzrutA jANe. pUrve kahelA deva, gabhaja, agni ane nAraka sivAyanA sarva jIvAmAM keTalAka zAMta ceAnivALA keTalAka uSNa ceAni ane keTalAka zItANu ceAnivALA hAya che. jema pRthvIkAya rUpa ekaja nikAyanA keTalAka pRthvI jIvA zIta ceAnivALA keTalAka pRthvIjIvA uSNu ceAnivALA ane keTalAka pRthvIvA zItANu ceAnivALA che, e rIte RSkAya vigeremAM viSlendriyomAM ane sammUpaMcendriyAmAM paNa vicAravu A4chA rUti yoniH // avatanaH--have A gAthAmAM jIvAne sahunanana kahevAnA prasagamAM prathama 6 sahanananAM nAma kahevAya che-- * vajjarisa nArAyaM vajjaM nArAyayaM ca nArAyaM / addhaM ciya nArAyaM khIliya chevaTTha saMghayaNaM // 48 // gAthArtha:--vaSibhanArAya-vanArAtha-nArAca-adhanArAca-kilikA ane chedspaSTa eja 6 sahanana che. 48aa mAvArtha--pati eTale sabadha thavA bhegA thavu" ItyAdi athathI sahita te sahanana kahevAya, ahiM hADanA avayavAne saMbadha athavA hAMDanA avayavA amuka prakAre bhegA maLavA te saMnana saMbaMdhanI vicitratAthI 6 prakAranuM che. tyAM vajra khIlI 1 zItadezamAM janmelAne zItavedanA ane uSNadezamAM janmelAne uSNuvedanA bahu pIDAkArI na hoya, ane nArakIne atyaMta pIDAnA sagrega hAvA joie mATe. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | HkapATa, ane eka cheDe bIjA cheDA upara rahe upara nIcethI bane cheDA paraspara AMTI daIne vaLagelA hoya te nAjAva eTale lava samAsa: ID[ markaTaapa kahevAya. tyAM hADakAnA be cheDA markaTabaMdha pUrvaka thaIne tenA: upara nIce valayAkAre hADanA pATe vaLele hAIne te upara]TI IkahAhakhIlI nIce sudhI ArapAra gayelI hoya evI hADasaMtrinuM nAma gAmanA.. jemAM pAye na hoya te bIjI tArI raddo "ahiM ghaNA AcAryo khIlI rahita mAnIne RSAnArA nAma kahe che, khIlI,ne pAya-rahita kevaLa mIMbaMdha te trIjuM nAmaIrI ApI 1 eka bAjue mIMbaMdha te varSanA nAme ceAthe saMhanana che, tathA markaTabaMdha vinA kevaLa upara nIce saMbaMdhavALA hADa cheDAnI svarupa hADa khIlI sahita hoya te pAMcamuM kauSTi, tathA eTale hADanA, be prayatabhAva , (Da) paraspara saMbaMdha rUpe tha41thI vartatA hoya te chedavRtta, athata be hADanA be cheDA sAma sAmI (upara nIce nahiM evA) saMbaMdhavALA hoya te chedavRtta, athavA keTalAka AcAryo jevA sevA sadananI kahe che. tyAM be hADanA be cheDA 5sapara saMbaMdharUSa sevA che' tathA hoya te 8i vAta saMvanana e chaThTha saMhanana alI pATo ane markaTabaMdha traNe rahita hoya che. e pramANe 6 saMhanananuM saMkSipta svarUpa | jANavuM. . rati haidanAni , . vitAvaLa-saMhanAmAM aSabha vadhu ane nArAca e traNe zabdanA artha kahe chehai risaho ya hoi paTTo vajaM puNa kIliyA viyANAhi / ubhao makkaDabaMdha nArAyaM taM viyANAhi // 49 // thA-RSabha eTale pATo e artha che, ane vaja eTale khIlI artha jANave. ane banne bAju markaTabaMdha te nArAca e | zabdArtha jANu. jalA IkSA mArga-48 mI gAthAnA bhAvArthamAMja A gAthAne bhAvArtha Avyo che. jalA * dvatra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avatA--e 6 sahananamAM kayA jIvane kayuM saghayaNu hAya che ane kayA jIvAne sarvathA hAya nahi te A gAthAmAM kahe che-- naratiriyANa chappiya havai hu vigaliMdiyANa chevaTTaM / suraneraiyA egiMdiyA ya savve asaMghayaNI // 50 // gAthArthaH--manuSya ane tiryaMcAne chae sahanana hoya che, vikalendriyAne chevaspRSTha sahanana hAya che, tathA deva nAraka ane ekendriye sarve sahanana rahita hoya che, 550 // - mAyArtha--ahi "tiriyALa tiya cAne" e padathI ekendriya viklendriyanuM grahaNa thaI zake tApaNu gAthAmAM ekendriya vikalendriya ne bhinna kahelA haiAvAthI tiriyALa eTale pacendriya tiryaMcAne" e artha karavA. jethI manuSyone ane paMcendriya tiryaMcAne 6. sahanana hAya che, e vaktavya sAmAnya che. parantu vizeSata: vicArIe te saMkhyAta varSanA AyuvALA tiya ca paMcendriyAne chae saghayaNu hAya, asaMkhya varSAyuvALA (yugalika) tiryaMca paMcendriyAne kevaLa eka vaSabhanArA. sahanana hoya manuSyeAmAM paNa sakhyAta vaSaeNnA AcuvALA garbhaja manuSyane chae sahanana hAya, asaMkhya varSAyuvALA (yugala ) manuSyane ekaja vArSabhanArAca hAya. ane samma. manuSyane tA A graMthamAM vikalendriyAntagata gaNelA heAvAthI nikalendriyavat eka cheHspaSTa saMhanana hoya che. tathA vikalendriyAne eTale dvIndriya trondriya caturindriya ane asaMjJi paMcendriya (tiya ca manuSya) ne eka chedapRSTa saMghayaNu hoya che. tathA deva nAraka ane ekendriyAne te sahanana hoya ja nahi. ( kAraNu. ke saha 1 kANu eka jIvane krAi paNa ekaja sadhaLu hoya, aneka na hoya, * cha Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva samAsa: T/27LI janaka jhanaka saMsthAnornu svarupa tathA jIvomAM nuM vivaraNa nana te hADasaMdhi rUpa che ane deva nAraka ekene hADa hAya nahi ). e pramANe 'jIvalemAM saMhanana kahyAM. || fta 6 saMhananAni jIvabhedeSu // avasAna: A gAthAmAM 6 saMsthAnanAM nAma ane jIvalemAM tenI prApti kahe che- | samacauraMsA naggohaM sAi khujA ya vAmaNA huNddaa| paMciMdiyatiriyanarA surA samA sesayA huMDA // 51 // - jAthA -samacaturansa saMsthAna, codha saMsthAna, sAdi saMsthAna, kunja saMsthAna, vAmana saMsthAna ane huDaka saMrathAna e 6 saMsthAna che. e chae saMsthAnavALA paMcendriya tiya ane manuSya che, deva samacaturansa saMvALA che, bAkInA savA cha haMDaka saMsthAnavALA che [gAthAmAM "samacariMsA" Adi pade "paM. tiriyArA" e padanAM vizeSaNa rUpa hovAthI bahuvacanamAM AvyAM | che. ema jANavuM. ] pa1 mAvAI--zarIranA avayanI athavA zarIranI amuka AkAravALI racanA (zarIrane AkAra) te haMsthAna kahevAya. temAM sAmu: | | drika zAstrAnusAre zarIranuM pramANu hoya te uttama saMsthAna mAtra nAmanuM che. emAM kama=sarakhA pramANuvALA catu:cAra = 'bAjIkhuNA che jemAM te samacaturastra, arthAt cAre bAjuthI sarakhuM pramANu hoya te samacaturasa. godha eTale vaDavRkSa sarakhuM ! parimaMDalA kArabhALuM hoya, eTale vaDavRkSa jema upara suMdara AkAravALuM ane nIce asuMdara hoya che tema nAbhithI uparanuM zarIra 1 pAsana vALI beThelA purUSanA jamaNA DhIMcaNathI DAbe khabhe, DAbA DhIMcaNathI jamaNe khabhe, be DhiMcaNanuM aMtara ane padmAsana madhyathI &ii kapAla sudhI e mApa sarakhAM hoya te samacaturaDha saMsthAna kahevAya. 27nI jha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 4 #% lakSaNayukta suMdara ane nAbhithI nIcenuM:zarIra pramANu rahita amuMdara hoya te voi miMDha saMsthAna. tathA Adi eTale nAbhIthI nIcene paga paryantane ardha dehabhAga te ra-(zubha lakSaNavaDe) sahita hoya paraMtu nAbhithI uparane bhAga lakSaNayukta na hoya te kAdri saMsthAna (nyadhathI viparIta) jANavuM. tathA hAtha paga mastaka ne grIvA (ka) lakSaNayukta hoya ane zeSa dehabhAga (kaTho) lakSaNahIna hoya te putra saMsthAna. tathA hAtha paga mastaka ne grIvA lakSaNa rahita hoIne zeSa kaSTabhoga (pITha udara Adi) lakSaNa yukta hoya te vAmana saMsthAna. tathA je zarIramAM eke avayava lakSaNayukta na hoya te phuvA saMsthAna. e pramANe | 6 saMsthAnanuM saMkSipta svarUpa jANavuM. e 6 saMsthAnA sAmudAyika chavabhede vicArIe te paMcendriya garbhaja tirtha ane manuSya cha e saMsthAnavALA yugalike kevaLa samacaturastra saMsthAnavALA) hoya che. deve sarve samacaturasa saMvALA hoya che, zeSa nAraka ekendriyAdi sarve jI haMDaka saMsthAnavALA hoya che. ahiM eka jIvane ekaja saMsthAna ya]. 51 avatara-pUrva gAthAmAM ekendriya ane huDaka saMsthAna sAmAnyathI kahyuM te vizeSataH=vicAratAM pAMthe ekendriyonAM pAMca) viziSTa huDaka saMsthAne che te A gAthAmAM kahe che - marasUrae ya thibuge, sUi par3AgA annegsNtthaannaa| puDhavidagaagaNimAruyavaNassaINaM ca saMThANA // 52 // 1 saMsthAnanuM e kaheluM samagra svarUpa zAstramAM manuSyane uddezIne che tethI garbhaja paMcendriya tiryaMca AdinAM saMsthAno paNa sAmudrika zAstrAnusAra lakSaNayukta hoya te samacarasa ItyAdi rIte vicAravuM. % % %e0% Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vI * * I18nA * * - - samAsa: jAthAtha-pRthvIkAyanAM apakAyanAM agnikAyanAM vAyukAyanAM ane vanaspatikAyanAM anukrame masUra AkAranAM svibuka (paraTe) AkAranAM, seya AkAranAM, patAkA AkAranAM ane aneka AkAranAM hoya che. parA mAvA-masUra e mALavA Adi dezamAM prasiddha dhAnya vizeSa che tenA dANA sarakhe (kvacit masUranI dALa vA ardhacaM: 18Ira rIdrAkAra kahevAnI prasiddhi paNa che. pRthvIkAya jIvanA zarIrane AkAra che, apukAyanA zarIrane AkAra pANInA parapoTA sarakhe che, 1 ranuM varNana teukAyanA eka zarIne AkAra sUcI-sIvavAnI seya sarakhe dIrgha ane aNudAra che, vAyukAyanA eka zarIrane AkAra vijA-patAkA tathA vIvo. sarakhe che, ane vanaspatinA eka zarIrane AkAra amuka prakAra che ema nathI, keI vanaspatinA zarIrane kaMI AkArane keIne || mAM tenuM kaMI AkAra che, tethI vanaspatinuM saMsthAna aneka AkRtivALuM jANavuM. e rIte pAMce ekendriyenA zarIranI pAMsa prakAranI 'AkR- kathana tio sarva haMDaka saMsthAna tarIke ja gaNavI. e pramANe jemAM saMsthAne paNa kahyAM. rati 6 saMsthAnAni nauvamenu || [ahiM | sudhImAM jIvasamAsavRttinA leka rUpe gaNatrI 1000 saMpUrNa thAya che. parA - bAtina-have A gothAmAM pRthvI Adi kAya uparAnta audArikAdi zarIrarUpa 5 kAyabheda che te kahevAya che, temaja jIva| bhedamAM paNa e 5 kAyabheda kahevAya che-- orAliya veuvviya AhAraya teyae ya kmmye|pNc maNuesu cauro vAU paMciMdiyatirikkhe // 53 // mAthArtha-audArika zarIra, vaikriyazarIra, AhArakazarIra, tejasazarIra. ane kAmagzarIra e 5 zasara che, temAM manuSyane 54 ra8 zarIra, vAyune 4 zarIra ane pacendriya garbhaja tiryaMcane paNa 4 zarIra che. pa3 1 ekendriyenuM eka zarIra IndriyagrAhya na hovAthI e saMsthAne daSTigocara thatAM nathI, paraMtu atizaya jJAnIoe e AkAra sAkSAta dekhyA che. - - - - - Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAthA - zrI tIrthaMkarAhikanAM zarIra ati pradhana che, mATe temAM vArASAnA zarIranI apekSAe manuSya tiya canAM oDhArika vargaNAthI banelAM zarIra te zautrAdika rAzIda athavA 3ra eTale meTAM e artha pramANe vaikriyAdi zeva zarIranI apekSAe manu tinAM mULa zarIra thula che (8 gAu ane 1000 ejananAM hevAthI ghaNuM moTAM che. vaikriyAdi mULa zarIra sAta hAtha vA 500 tii dhanuSanAM che). athavA 3ra eTale sthala e artha ghaTe che, kAraNake vaikriyAdi skaMdhanI apekSAe audyArika dha sthala-Adara che. ema traNe arthathI dArika zarIra anvarthavALuM che. tathA vi=vividha prakAranI athavA viziSTa prakAranI trijayA=kriyAvALuM te zaikriya sau. alavA audyArika zarIrathI vivilakSaNa Rii kriyA-kriyAvALuM zarIra te vaivi zarIra. e rIte vaikriya zarIra e nAma paNa sAtvartha che. tathA zrI jinezvaranI samavasaraNuddhi vyakti ane aze athavA kaI pArtha samajAvyAne arthe athavA keI sukSama zaMkAnA | nivAraNa arthe cauda pUrvadhare je zarIrane nAma ko-anAve te hAtha zIda mAM AhAraka jAtIya pudagalethI banAvelA zarIrane pUrvokata kAraNe pUrvadhare kevalI bhagavaMta pAse mokale che. eka hAtha pramANunuM banAve che, ane antamuM mAtramAM saMharI le Dii che. e rIte AhAraka zarIra paNa sAnvartha che . . . . . . AhArapata te leyA zItalecyA. akhAta vAhana ityAdimAM hetubhUta Dhagalomaya va uSNa padamale vaDe baneluM ane 4 zarIramAM utA rAkhanAruM zarIra te taijhala sahita carara jaTheyAMthI nikaLI jAya te janmala kaM paDI jAya che. e zarIra chavanI sAthe sarvadA heya, buddhi thAya tyAre ja e zarIrane viyAga thAya che. jethI zakyane te e dehane aMta hoya che, paraMtu abhavyane te anAdi anAi sudhI. e zarIra hoya che, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva IIRLI // tathA kathI banelu te vAmana rArI, arthAt ATha kamanA piMDe. A kANu zarIra paNa jIvanI sAthe sarvadA hAya che. jethI jIvanI sAthe sadA sahacArI ta. kA. e e zarIra che. jIva parabhavamAM jAya tyAre paNa e e sUkSma zarIra sahitaja jAya che, pUrvokta traNa zarIramAM audArika zarIra janmadeha rUpa che, parantu kRtrima nathI. vaiSkriya zarIra janmadeha ane kRtrima ema banne prakAranu' hAvAthI mULavaikriya ane uttaravaikriya ema be prakAranuM che. AhAraka zarIra kevaLa uttaradeha rUpa che, kAraNa ke e dehanA racanAra cauda 'pUrvadhAnu mULa zarIra audArika che. ane taijasakA'Nu tA janmadeha nathI kRtrimadeha paNa nathI. parantu anAdi sahacArI che. II kRti kharAzani 1 e 5 zarIramAM aneka manuSya AzrayI manuSyane 5 zarIra che, ane vizeSata: vicArIe te yugalikAne kevaLa audArika zarIra sakhyAta vayuvALA alabdhivatane paNa audArika zarIra, parantu vaikriya labdhivALA manuSya (garbhuja manuSya )ne audArika mULa zarIra ane prayAjana pace vaikriya zarIra race che, temaja cauda pUrvadhara muni AhA zarIra race che ane te kA. tA sane anAdi che mATe manuSyane pAMca zora che. tathA vAyukAya labdhi pasAmAMnA keTalAkane vaikriya zarIra racavAnI koI tevA prakAranI zakti hAya che, tethI vAyukAyane 4 zarIra che. tathA sakhyAta vaSa~yuvALA garbhaja tiya cAne vaikriyalabdhi koIkane hAya che mATe 4 zarIra, ane zeSa sa` ekendriya vikalendriyAne audA. te kA. e traNa zarIra che. tathA deva nArakane mULa zarIra vaikriya che ane tai. kA anAdi che jethI traNa zarIra che. avataraNa-pUrva gAthAmAM audArikAdi pAMca zarIra kahyAM temAMthI deva vigerene kayA kayA zarira heAya ? te A gAthAmAM darzAve che. 1 caudapU`dharAmAM pazu je AmauSadhI Adi labdhivALA hoya tene ja AhAraka labdhi hAya che, sa* cauda pUrvadharane nahi, samAsaH pAMca zarI ranuM varNana tathA jIvomAM tenuM kathana rA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veuviyatee kammae ya suranArayA tisarIrA / seseMgiMdiyaviyalA orAliyateyakammaigA // 54 // kI jA -vaikriyazarIra, tejasazarIra, ane kAmaNuzarIra e traNa zarIravALA deva ane nArakajIve che, zeSa ekendriya ane vilendriya audArika taijasa ane kAmaNa e traNa zarIravALA che. (ahi asazipaceTane paNa vikalendriyamAM gaNavAnuM prathamathI ja che) 44 mAvAye-pUrva gAthAnA arthamAM kahevAI gayA che. pAna avatA--have cInamAM 15 roga kahevAya che- * sacce mose mIse'sacce mose maNe ya vAyA y| orAliya veuvviya-AhArayamissakammaie // 55 // zALA satya mRSA mizra ane asatyaamRSA e cAra prakArane managa ane cAra prakArane vacanaga che. tathA audyArika jhI kAyayoga kriyAyoga ane AhArakakAga e traNa kAyayoga ane e ja traNa kAyAnA mizraga paNa traNa tathA kAmaNaga | | e sAta kAyayoga sahita sarva maLIne 15 prakAranA cAga mukyA che 55 . . . - mAthA-jana eTale vyApAra eTale jIvanI zakti utsAha parAkrama kriyA athavA parispada te yuga kahevAya. e prathama | (ka) vibhaktirUpa artha che, athavA devuM vaLagavuM ItyAdi kriyAomAM jene vyAkRta karAya (upayogamAM levAya) te ga. e dvitIyA vibhaktirUpe (karma sAdhana) artha kahyo. athavA jIva jenA vaDe vyAkRta thAya (kriyAmAM joDAya) te ga. e tRtIyAvibhakti rUpe kiraNa sAdhana] arthe kabre. te managa vacanaga ane kAyAga ema mULabhede traNa prakArane che tene saMkSisAthe A pramANe Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra nIva|o *. ? manayona-sAjIe kAgavaDe mahA karelAM manevagaNA dravyane manapaNe parimAvelAM hI vastunA vicArane kI samAsaH pravartAvanArAM je dravye te mana, ane sahakArI kAraNabhUta evA manavaDe je cAsa te ma ga, athavA manasaMbaMdhi je ega te manoyon. : 2 vavanayoga-je uccArAya te vacana eTale bhAjapariNAmane prApta thayela jAvA , yugala dravyo samUha ane te vaDe porabI . je yoga che. vAvona. paMdara B 2 jAthIna dArika Adi zarIra te kAya, ane te vaDe je coga athavA kayAsaMbaMdhI roga te kAyayega. e traNe prakArano yogano 15 prakAre che te kahevAya che- ' | | 15 prakArano yeca 2 kapa manovomA-eTale muni athavA pArtha temane je kiArI te ja, amala je. manema sunione melApta karAve e hitakArI hoya te satyamanAyega, athavA padArthone yathArthasvarUpe citavave te padArthonuM hita kahevAya. jevaDe padArthone 4 # yathArtha ciMtavAya te paNa satyamane game ema e rIte satyanegane artha che. [ 2 manorona-pUta satyanA athathI viparIta te asatya mane yoga, athata munione mokSamArgamAM pratikULa te asatyajI mane yoga, athavA padArthonuM svarUpa viparIta vicAravuM te asatyamayega, jema jIva padArtha vidyamAna che chatAM jIva nathI athavA che te aMgukamAtra che, athavA aNumAtra che athavA sarvavyApI che IncArja rIte padArthonuM viparIta vaya vicAravuM te.' pare #aa 3 nikamanokA-padArthasvarUpa evI IMte vicAravuM ke jemAM keTaleka aMze satya ane keTaleka aMze asatya paNa hoya, jemake bIjI aneka vanaspatiovALA vanane A Asevana che vA A caMpakavana che. ItyAdi, e citavana Aya ane caMpaka vRA. hovAthI jana-janaka nak) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya che, parantu bIjA dhAvaDI khera sAga ityAdi vRdmA paNu che tenA abhAva thatA heAvAthI 'asatya paNa che, e rIte e dhamayukta mizra manIyAga che. chu asatyAdhruSA manoyoga--jemAM satya ane asatyapaNuM na hoya, parantu kAipaNa vastunA pratipAdana vinA svarUpa mAtranuM'ja pratipAdana hAya athavA lAka vyavahAra mAtrathI ja je ci Mtavana hAya te asatyAmRSA maneyAga. jemake he devadatta !, ghaTa lAva, A padAtha laijA, A zuM che? ityAdi ca'tavanA asa azruSA aneyAga che, e ci'tanAmAM koI vastu svarUpanuM pratipAdana nathI, tema vastu svarUpa pratipAdana karavAnI icchiA paNa nathI, ane e vyAvahArika ciMtAthI ArAdhakatA ke viAdhaktA paNa nathI mATe asatya amRSA yAga che. anyatra A cAgane vyAvahArikta manoyoga paNa kahevAmAM Ave che. buM lakSya vacanayoga-satyamanAyeAgamAM je ciMtavana kahyuM che tevu ja ahiM vacana grahaNa karavAthI satya vacanayoga gaNavA. e rIte manAyeAgamAM ciMtavana ane vacana ceAgamAM vacanaccAra eja taphAvata satra anusaravA. te A pramANe-sat eTale muni athavA padArtha, tene je hitakArI evu vacana te satya vacanayoga, jemake-jIva che, zarIravyApI che, nityAnitya che ItyAdri bhASA 1 A pra'thanI vRttimAM kahyuM che ke-dhruI pAradhI Adi kAne pUche ke A mArge haraNe athavA cAra gayA che ? tyAre tenA uttara te ema Ape ke hA A bhAge cAra vA haraNu gayuM che e rIte uttara jo ke (vyavahArathI ) svarUpe satya che, parantu hiMsAmAM nimittabhUta hAvAthI tAttvika rIte tA asatyaja che, jethI satya ne asatyanA mizraNathI e uttara mizra vacanayAga che, ane e uttara ApavAne prathama je vicAra thAya che te mizra manAyeAga che. tathA A AmravRkSa vA ca'pakavana che e ciMtavana vA vacana tA sA paNa khele che parantu sarvajJA tA sapUrNa jJAnapUrvaka samajIne sApekSa khelatA hovAthI mizrayAMgamAM gaNAya nahiM. sthAnuMja e citavana vA vacana mizrayAgarUpa che... Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munione mokSamArgamAM anukULa hovAthI satyabhASA che. padArthapakSe paNa chAdi padArthonuM yathArtha svarUpa belavuM te padArthane hitakara |ii. hevAthI te paNa satya vacanaga che.'' paMdarayogarnu svarupa |. 6 sava' vacanona-bhAvArtha asatya managa sarakhe che. taphAvata eja ke "citavana" zabdane badale zvacana" zabda jANu. jrezA. | 7 mitra vartanayo-bhAvArtha mizra maneyega sarakhe che. taphAvata eja ke ciMtavanane badale "vacana" zabda jANa. arthAt | kaMIka aMze satya ane kaMIka aMze asatya bolavuM te mizra vacanoga, jema bIjI aneka vR yukta vanane paNa Amravana vA | kI caMpakavana kahevuM. ItyAdi.. kI 8 atyANA gavAyo -je vAkaya vA zabda vastu, svarUpane pratipAdana karanAra nathI temaja vastu svarUpa pratipAdana karavAnI | IcchAe belA nathI, paraMtu sAmAnyathI vyavahAra svarUpavALe hoya te vAkya vA zabda uccAra asatyAmRSA vacanaga che. jemake #koIne bolAvavAmAM he devadatta, AjJA karavAmAM ghaTa ahiM lAva," prazna pUchavAmAM ghaTa kayAM che? ItyAdi saMbedhana rUpa, AjJA | che. rUpa, praznarUpa vigere vacane sarva asatyAmRSA vacanaga che, te vizeSataH anya graMthathI jANavA. Kii. emAM 10 prakAranA satya 10 prakAranA asatya 10 prakAranA mizra ane 12 prakAranA asatyAmRSA vyavahAra) vacanaga che te | Raa anya trathI savistara jANavA gyA che. have 7 prakAranA kAyAga kahevAya che te saMkSepamAM A pramANe| 6 gauDhAriyA thayo -audyArika zarIra vaDe jIvane je vyApAra te audAga karaNaparyApta tiya"ca manuSyone hoya che... Fii gauhATaka mitra chAyo -taijasakAmaNa zarIra vaDe mizra audArika zarIra vaDe jIvane je vyApAra te au0 mi. kAyayoga | I ? 18aa tiryaMca manuSyane aparyApta avasthAmAM hoya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * te ja sAcA hoya che * ?? gira vAyathA-kriya zarIra vaDe jIvane je vyApAra te vai0 kAyaNa deva nArakane paryApta avasthAmAM hoya che. tathA labdhivaMta garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya tathA labdhi paryApta vAyukAya jyAre uttarakriya zarIra banAve tyAre te uttarU vaikriyanI paryApta avasthAmAM hoya, jethI deva nArakane vaikriyaga bhavadhAraNIya zarIra AzrayI che, ane manuSyAdikane vaikriyAga uttara kriyazarIra AzrayI che. 2 Utriya mitra yoga-deva ane nArakane tejasakAmaNa vaDe mizra mULa vaikriya zarIrane vyApAra, ane garbhaja manuSyAdikane dArika vaDe mizra uttarakriyAne vyApAra te vaimizra kAyAga. e pramANe deva nArakene upajatI vakhate aparyApta avasthAmAM kriya mizraga hoya che, ane manuSyAdikane vaikriya saharatI vakhate mizraga hoya che, vaizarIranI racanAnA prAraMbhamAM audA mizrayeAga hoya che--iti siddhAntaH) - 23 mAhAka vAyoga-AhAraka zarIravaDe je vega te AhAga cauda pUrvadhara munine AhAraka zarIra racI rahyA bAda AhAraka zarIra saMbadhi paryApta avasthAmAM ane saMharaNa karavA pahelAM vaccenA antaryuM hoya che. 24 sAdaravA nizra vAyo-AhAraka zarIranI racanA vakhate prAraMbhamAM aparyApta avasthAmAM odA mizra ane 5yane saharaNa karatI vakhate AhA mizraga hoya che. - 2 tainAna kayA -jIva parabhavamAM vakragatie jAya tyAre ekavAkAmAM 1 samaya dvivakAmAM 2 samaya trivaDhAmAM 3 samaya ane caturvA vakragatimAM 4 samaya taikAcuMga hoya che, ethI vadhu samayevALI paMca vakrAdi gati che nahi. Rjugatie chavAje 1 traNe mizraga saMbaMdhi karmagraMtha ane siddhAntanA abhiprAya bhinna che te cAlu bhAvArthamAM AgaLa kahevAze, ahi lakhAto bhAvArtha vRttine che anusAra siddhAntanA abhiprAyavALA jANu. * * * * Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva |||| ekja samaye parabhavamAM jAya che mATe RttugatimAM e cega nathI, jethI koIpaNa vakragatimAM prathama samaye pUrvadeha saMbaMdhi maudA yAga vA vai0 cega heAya che, ane dvitIyAdi samayAmAM kANuyoga hoya che, e rIte RjugatimAM sarvadA eka pUrvabhava sabaMdhi kAyayeAga che, ane vakragatimA sarvatra prathama samaye pUrvabhava saMbaMdhi kAyayeAga ane dvitIyAdi samayeAmAM DhaMkAyega hAvAthI e kAyayeAga hAya che, // mizrayAga sa`kha'dhi karmagraMtha ane siddhAntanA abhiprAyabheda A graMthanI vRttimAM manuSyAdikanA vaikriya mizrayAga vaikriya racanAne pate sahaNukALe kahyo te siddhAntanA abhiprAyane anusarIne che, ane kama graMthanA abhiprAya mizrayAganA sabadhamAM bhinna che te A pramANe kAma graMthikA vaikriya racanAnA prAraMbhamAM paNa vaiSkriya mizrayAga mAne che, kAraNa ke audA. zarIranA prayatna hAvA chatAM paNa je zarIra racavuM che te zarIranI pradhAnatA che, ane saharatI vakhate vaikriyanA ja udyama sAkSAt che, jethI prAraMbhamAM ane paryante paNa vaikriyanI ja mukhyatA gaNI khanne vakhate vaikriya mizrayoga gaNe che. jyAre siddhAntAmAM je zarIrane prayatna hAya teja zarInA nAme mizrayAga gaNavAnA kAraNathI vaikriya racanAnAM prAraMbhamAM, audArikanA prayatna che mATe audAmizra, ane paryantane audArika praveza vaikriyanA udyamathI che mATe te saharaNa vakhate vaikriya mizrayoga kahyo che. eja rIte AhArakanI vikAmAM pazu jANavuM. jethI siddhAntanA abhiprAye audA.mizrayAga 3 prakAranA che, temAM eka tA tai.kAvaDe mizra te upajatI vakhate, vaizvarDa mizra te vaikriyanA prAra'bhamAM AhAvarDa mizra te AhAraka racanAnA prAraMbhamAM, ane kAgraMthikamate audAmizrayAga 1ja 1 vRttimAM kiMcit digdarzanamAtra abhiprAyabheda darzAvyA che tene A bhAvAmAM vizeSa spaSTa svarUpathI varNavyo che. yoga saMbaMdhe matabheda rA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA (saiAvaDe mizra)che, e rIte cAganI khAkhatamAM e abhiprAya kevaLa apekSAbhedathIja che, vastutattvamAM kaMIpaNa virodha nathI. tathA audArika ceAgavaDaeN mizra evA AhArayoga te AhArakamizrayAga AhAraka zorane racatI vakhate hAya che, [ mikSacegamAM siddhAnta ane kagraMtha ane tulya abhiprAyavALA che, kAraNa ke A ceAgamAM audArika sivAya bIjA ceAganI mizratAja nathI.] ti 21 coLavavuM 555 // zomAM jIllAno avatA--ahiM 14 guNasthAna rUpa 14 jIvabheda 14 gatyAdi mANuAomAM vicAravA e cAlu adhikAra che, temAM gati Indriya ne DhAya e traNa mAgaNuAomAM guNasthAnA prathama kahevAI gayAM ane have cAga mA NAmAM guNasthAnA A gAthAmAM kahevAya che.-- sacce asacamose saNNI u sajogikevalI jaav| saNNI jA chaumattho sesaM saMkhAi aMtavau // 56 // gAthArthaH--satyayoga ane asatyAkrRSAyeAga e be prakAranA manayAga ne e prakAranA vacanayoga sattIthI (sajJi mithyAdaSTithI) prArazrIne yAvatu sacogI kevalI guNasthAna sudhI heAya che. ane zeSa 4 ceAga [asatya ane mizra manaceDhaga vacanayoga ] saMjJI mithyAdithI chadmastha guNasthAna sukhI hoya che. tathA za"kha Adi dvIndriyAdi asa'zIone anya vacanaceAga (asatyAmRSA vacanacega) hoya che. padA AcAryaH--pUkti para yAgamAM prathama mananA 4 ane vacananA 4 maLI 8 yoga che. ane yAnA cha coga che. tyAM A gAthAmAM prathama mana vacanayAgamAM guNasthAna kahe che, te A pramANe-satya manacAga asatyAmRSA manecega ane eja e vacanaceAga Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva parerA maLI cAra vegamAM pahelethI 13 guNasthAna che, (ahiM sagI kevalIne ja e be mana vacana kahevAthI e cAra vegane judA pADI gunnsthaanemAM 13 guNasthAna kahyAM, ane e rIte jUdA na pADIe te 4managa 4 vacanagamAM pahelethI 12 guNasthAna hoya che, komA yoga ane e AThamAMnA ja pUrvokta cAra vegamAM 13muM guNa paNa che). tathA zeSa ga 4 (asatya ane mizra mana vacana)mAM | pahelethI 12 guNasthAna che. e uparAnta asatyAmaNA nAmanA cethA vacanayogamAM asaMsine mithyAdaSTi guNasthAna paNa che. kAraNa ke asaMzIone (dvIndriya trIndriya caturindriya ane asaMsi paMcendriyane) vacanaga che, ane te asatyAmaSA vacanaga che. kAraNa ke e zaMkha Adi tIndriya tathA kAnakhajUrA Adi trIndriya ane jAmara Adi caturindriya jIvo aspaSTa uccAravALA hevAthI e aspaSTa uccArane nate satya kahI zakAya ke na asatya kahI zakAya mATe asatya amRSA vacanaga kahyo che. tathA ahiM je jIvane je yoga kahe che te jIvane te yaMga labdhirUpe prathama samayathI hoya che, ane karaNurUpe te yaMga saMbaMdhi paryApti pUrNa zrI thayA bAda hoya che. e pramANe 4manayogane 4 vacanagamAM guNasthAnarUpa jIvasamAsa kahyo. pa6 . avatara-pUrvagAthAmAM manacoga vacanayogamAM jIvasamAsa kahIne have A gALAmAM sAta kAyayogamAM 14 jIvasamAsa kahe chesur nArayA viuvvI naratiri oliyA sveuvvii| AhArayA pamattA savve'pajattayA miisaa||57|| thArtha-deva ane nArake vaizyi vegavALA che, manuSya ane tiryace vaikriya sahita audyArika yogavALA che, pramatta muni AhAraka rogavALA che, ane e sarve aparyAptA (aparyApta avasthAmAM) mizraNavALA che. ApaNA mAvA-deva ane nArake 1-2-3-4 e cAra guNasthAnavALAja che, ane teone bhavapratyayika vaikriya kAyAga hoya che |ii rahyA | mATe bhavapratyayika vaikiya kAyAgamAM 1-2-3-4 guNasthAna che. tathA manuSya tiryaMcane bhavapratyaye audArikaga che, ane guNa- || Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnavALe che. tathA AAinA hovAthI pilAne vaikriya kAyoga ARRAY pratyayathI kriyoga paNa che, te kAraNathI A gAthAmAM manuSya tiryaMcane vaikiya sahita audArika yuga kahyo che. tyAM manuSyane &ii 14 ane tiryaMcane 5 guNasthAna hoya che. paraMtu yoga AzrayI vicAratAM manuSyane vaikriya kAyAga 1-2-3-4-5-6 guNaA sthAna sudhI ja che, apramAdi munie ati vizuddhivALA hovAthI vakriyalabdhinA upajIvanavALA nathI. tathA tiryaMcane vaikriya kAga pAMce guNasthAnavALe che. tathA AhAraka che. te pramatta munine hoya che mATe AhAraka egamAM kevaLa daDuM guNasthAna eka ja che. e rIte zuddha kAyAga ke je zarIraparyApti bAda hoya che, [ athavA sarva patie paryApta avasthAmAM hoya che] te kahIne have eja traNa prakAranA mizraga kahe che, te A pramANe-ahiM zuddha kAyAga je je jIvene aMge kahyA che teja che jyAre zarIra aparyApta hoya che tyAre mizra kAga hoya che. jemake deva ane nArakane upajatI vakhate zarIra aparyApta avasthAmAM, manuSya tiryaMcane vai0 zarIra banAvatI vakhate vai0 zarIra saMbaMdhi zarIra aparyApta avasthAmAM ane AhAraka zarIra racatA pramatta munine AhAraka zarIranI aparyApta avasthAmAM te te zarIra saMbaMdhi mizrayoga hoya che, temanuSya ane tirthacane upajatI vakhate zarIra aparyApta avasthAmAM dArika mizra yoga hoya che. ahiM vizeSa e che ke mizra guNasthAne janmamaraNane abhAva hovAthI mizraNamAM mizra guNasthAna keIne paNa na hoya. temaja dezavirati guNuM0 sahita janma na hovAthI aparyApta avasthAmAM dezaviratinA abhAve dArika mizrayogamAM dezavirati guNa paNa na hoya, e pramANe audArikAdi kAyAga kahyA (sAtamo kAmaNaga 58mI gAthAmAM kahevAze). pachA' ' -e pramANe mana vacananA Dhaga ane kAyAnA 6 ega kahIne sAtamA kAmaNa kAyayogamAM guNasthAne A che. gAthAmAM kahevAya che karIna Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GIE micchA sAsaNa aviraya bhavaMtare kevalI samuhayA y| kammayao kAogona sammamiccho kuNai kAlaM // 58 // daguNasthAna thA-mithyASTi, sAsvAdana, avirata e traNe guNasthAne bhavAntaramAM vigrahagatie upajatA hoya tene ane kevali komA yoga samadughAtavatI kevalIo e savane kArmaNa kAyayoga hoya che. tathA sabhyazamiyAdaSTi (mizraguNa0mAM) jIva kALa karate nathI mATe midaSTine mizrayoga heya nahi-e bhAvA. 58 mAvArtha-kAmaNa kAyayega bhavAntaramAM vakragatie upajatA jIvane hoya che, bAjugatimAM te pUrvabhavanA dehano anya samaye tyAga ane tyArabAda parabhavanA prathama samayamAMja navA zarIrane sabhAva hoya che mATe jugativALA jIvane e banne samayamAM bhavadhAraNIya deha vidyamAna che. ane vakragatimAM 1-2-3 samaya bhavadhAraNIya deharahita hovAthI kevaLa kAmaNa (tejasa kAmaNa) zarIraja vivamAna hovAthI vakragatimAM te kA kAga hoya che. temaja vakagatimAM jIvanI sAthe parabhavamAM janArAM mikhyA sA. miza e traNa guNasthAne ja hoya che mATe e traNa guNasthAna kAmaNagamAM hoya che. punaH ATha samaya pramANanA kevalI samadughAtamAM pahelA AThamA samaye audyArikaga, 2-6-7mAM samaye audArika mizrAga ane 3-4-5 mA samaye kAmaNaga | hoya che. ane samuddaghAtavALA kevalIne 13 muM guNasthAna che, tethI kAmaNa kAyagamAM sarva maLI 1-2-4-13 e cAra guNasthAna | | che. e pramANe 15 vegamAM jIvAdika prAptinI paddhatie guNasthAne darzAvyAM tene saMkSipta saMgraha A pramANe (aa 1 satyamanAgamAM 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13 [13] - 2 asatyamanAgamAM 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12 [12] rUkA 1 parabhavamAM prathama samaye AkAra prahaNa karatAM paNa te kA kAga hoya che paraMtu tenI ahi vivakSA karI nathI. najIkana kara Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 mizramanAgamAM-asatya mAgavat 12 guNasthAna, saMsIne - 4 asatya amRSAmaneyegamAM-satyamAgavat 13 guNasthAna saMjJIne. 5 satya vacanagamAM-satya mAgavat 13 gurusthAna. saMjJIne. 6 asatya vacanagamAM-asatya maneyegavat 12 gusthAna saMjJIne. 7 mizra vacanogamAM-mizra mAgavat 12 guNasthAna saMsIne. 8 asatyAmRSA vacanagamAM-asatyAmRSA mAgavat 13 guNasthAna saMsIne ane hIndriyAdi asaMjJIne paNa A roga che. 9 dArika kAyAgamAM-pahelethI 13 guNasthAna. 10 audyArika mizrAnamAM-1-2-4-13 e 4 guNasthAna. 11 vaikriya kAyagamAM-1-2-3-4-5-6 e 6 guNasthAna. 12 vakriya mizraNamAM-1-2-4-5-6 e 5 guNasthAna. 13 AhAra4 kAyAgamAM-huM e ekaja guNasthAna, 14 AhArakamizra kAyayogamAM-69hu e ekaja guNasthAna. 15 kAmaNa kAyayegamAM-1-2-4-13 e 4 guNasthAna. 1 vaikti tathA AhAraka zarIra karIne sAtame guNasthAnake jAya che tethI sAtame vaikti ane AhAra mAga kamamaMthamAM kahyo che. ahiM BI a5ne ane a5kALa hovAthI vivakSA nahi karI na rahyo hoya tema jaNAya che, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R yogamA guNasthAno I/rUSA * tathA "samyaksiccAdaSTi eTale mizra samyagdaSTi chava kALa karatuM nathI." ema gAthAnA paryane kahyuM tenuM tAtparya e che keaparyApta avasthAmAM mizra guNasthAnaka heya nahiM, ane tethI aparyAptAvasthAmAM vatate mizra kAyayoga paNa mizra guNasthAne hoya nahi, jethI traNe mizraNamAM trIjuM guNasthAna na hoya. tathA ahiM arthamAM jema 15 yugamAM spaSTa guNasthAne saMgrahIta kayAM che tema guNasthAnamAM yogane saMgraha zrIjIvasamAsa vRttimAM spaSTa karyo che te A pramANe 1-2-4 guNa - mana, 4 vacana, 2 audyA0, 2 10, mAtra e 13. 3 nuM guNa--4 mana, 4 vacana, dAga, vaiga e 10 coga. 5 muM dezavirati-4 mana, 4 vacana, odA, vai0, vaimizra e 11 coga. Tahu guNasthAna-pUrvokta 11 yoga uparAnta AhArakanA be vega maLI 13 ga. 7-8-9-10-11-12 guNa-4 mana, 4 vacana, dA. e 9 vegamAM. 13 muM guNa - satyamana, satya vacana, asatyAmRSA mana, asatyAmRSA vacana, dAha-dA mizrakAmaNu e 7 yogamAM. ' 14 muM guNa -emAM ekapaNa yoga nathI. 58 ti gauvamAna yogamALare II 4 lIvaramANa ghelamALAya . avataraNa-14 chAsamAsa yogamArgaNAmAM kahIne have e 14 chAsamAsa traNa vedamArgaNAmAM kahevAya che- | neraiyA ya napuMsA tirikkhamaNuyA tiveyayA huNti| devA ya itthipurisA gevijAI purisveyaa||59|| * l/rUSA * Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAthA-nArake napuMsaka veThavALA che, tiryaMca paMcendriyo ane manuSyo traNe vedavALA che, deve strI ane purUSa veDhavALA |ii che, ane raiveyaka tathA anuttaradeve purUSadavALA che [e rIte vedamAM 14 chavabhedarUpa 14 jIvasamAsa ko]. palA mAthArtha -nArako sarve napuMsaka vedavALA che. tiryaMcamAM ekendriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA sava tiryaMce napusake vedazA vALA che ane saMjJI paMcandriya tiryaMce traNe vedavALA che. manuSyomAM sammarichama manuSyo sarve napuMsaka vedavALA che, ane garbhaja manuSyo traNe vedavALA che. devamAM napuMsakaveda nathI. tethI veda ane purUSada e be vedaja che. temAM paNuM IzAnaka95 sudhInA deva (bhavanapati vyantara jayotiSa saudharmakalpa IzAnakalpa e deve) be veThavALA che te utpAda AzrayI che, kAraNa ke e nikAyomAM deva ane devIo ane utpanna thAya che, ane trIjA kalpathI 12 mA ka5 sudhI kevaLa devenI utpati che, devIo upajatI nathI. paNa saudharma IzAna kalpanI aparigrahitA devIo e kalpa denA upagamAM Ave che mATe upalega AzramI bAramA ka5 sudhI be veda kahyA che. tethI uparanA 9 raiveyaka ane pAMca anuttaramAM te deve ja utpanna thAya che, temaja | devIone upaga paNa tyAM nathI te kAraNathI u5pAda AzrayI temaja upaga AzrayI paNa kevaLa eka purUSadaja che. | ti vele 24 navamevAH pelA. avatara-pUrva gAthAmAM 14 chavabhedarUpa 14 chAsamAsa traNa vedamAM kahIne have A gAthAmAM 14 guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsa traNa vadamAM ane 4 kaSAyamArgaNAmAM kahe che- aniyarseta napuMsA sannIpaMciMdiyA ya thI purisaa| koho mANo mAyA niyahi lobho sraagto||60|| jAthArtha-napuMsakavede navamA anivRtti guNasthAna sudhImAM ekendriyAdi sarve jIve hoya che, ane saMjJI paMcendriya strI ane kalAka Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva | veda ane kaSAyamA guNasthAno H28 purUSa paNa hoya che. te ni veda | tha vaNAyakrAram II krodha mAna' ne mAyA e 3 lAyamAM anitti sudhInAM (1 zrI la) || che, ane lebha kaSAya sarAga sudhI che (athata 10mA guNa paryata che). 60 mAvArtha-traNe veda navamA anivRtti guNasthAna sudhI che. paraMtu vizeSa vicAra karIe te miyAdaSTi guNasthAne sUkama ekendriyAdi asaMsI chavabhede paNa napuMsaka vede che, ane sAsvAdanAdi guNasthAnemAM te saMjJI strI purUSe paNa (traNe ve) che. jethI asaMgata napuMsarvedamAM paheluM guNasthAna eka ja, ane saMjJIgata traNa vedamAM te ekathI nave guNasthAna che. I. iti vedamArgaNAsu guNasthAna jIvasamAsaH // - have kaSAyamArgaNAmAM guNasthAna rUpa jIvasamAsa A pramANe-krodha mAna mAyA e traNa kaSAyane udaya navamA anivRtti guNa sudhI che, ane lebhane udaya 10mA sUphamasa parAya guNa0 sudhI che, mATe krodhAdi traNa kakSAmAM 9 ane lobhamAM 10 guNasthAne che. tathA mehanIya kamIne udaya 10 mA sudhI rahevAthI 10mA sudhIja jIvanI sarAga dazA gaNAya, ane 11mAthI vItarAgadazA che mATe lAbhane sarAga sudhI gAthAmAM kahyo che, ane te sarAga zabdathI 10 guNasthAna ja gaNavAM. e rIte 4 kapAyamAgaNAmAM 14 guNasthAna kahyAM. 6nA ti vApu 24 guNa0 navalanA: I I ! jaya jJAnare lIvaramANa | mAtALa -pUrve kaSAyamAgaNAmAM, jIvasamAsa kahIne have pAMca jJAnamArgaNAmAM jIvasamAsa kahevAne arthe prathama pAMca jJAnanuM ja saMkSipta svarUpa kahevAya che 1 asaMgImAM je ke sAsvAdana gurthasthAna che, paraMtu tenI ahiM vivakSA karI nathI. kAraNa alpatAdi. rA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiNisuohiNamaNakevalaMca nANaMtuhoi pNcvihN| uggaha Iha avAyA dharaNAbhiNibohiyaM cauhA // 1 // jI hAI-AbhiniSikajJAna (matijJAna, tAna, avadhijJAna, mana:paryAvajJAna ane kevaLajJAna e pAMca prakAranuM jJAna che, temAM avamaha IhA apAyane dhAraNA e 4 prakAranuM abhinidhajJAna (matijJAna) che. je kAvArtha-jenAvaDe vastu zAste jaNAya, paricheDAya te jJAna, athavA vastumAM sAmAnyadharma ane vizeSa dharma e be dharma | rahyA che temAMthI vizeSa dharmane che te jJAna ane sAmAnyadhamane bela te darzana kahevAze.) te jJAna matijJAna Adi bhede pAMca prakAranuM che. tyAM zAmi-sanmukha eTale 1 dezamAM rahela viSadhanuM niHniyata eTale pAMca indriyeriA te che iLiyanA viSayane je ya te minijoSa, ane te abhinibaMdha 25 jJAna te bAbhinidhika jJAna e matijJAnane ja paryAya zabda che. mAM tApI e adhiniyajJAna athavA matijJAna te Indriya ne manathI thAya che, tathA jJeya vastu indriyAdinA viSaya kSetromAM hii rahI hoya te thAya che, viSayadezathI bahAra rahelI vastunuM matijJAnathI jJAna na thAya. tathA zravaNa te zata kahevAya arthAt amilApya (vacanagocara) bhAvene grahaNa karavAmAM (jANavAmAM) hetubhUta bedhavizeSa te zratajJAna, ethati zrutajJAnathI vacanagocara bhAvenuM jJAna bhI thAya che. paraMtu vacanapathamAM ja avatarI zake evA vacanAtIta bhAvonuM phAna thatuM nathI. athavA je je saMbhaLAya te zrata e nyUti pramANe caMddha eja zrutajJAna che. zabda ke zabadavAnA purAla varUpa levI jaDa che athavA limita zakha paNa jhA:jaDa che tepaNa be saMzArUpa zabdothI vastune madha thAya che mATe zArUpa kAramAM beya ane upacAra chAvaNI lagAtA ane belAtA zabda paNa zrutajJAna che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIr rA svarupa ke tathA avadhAna eTale indriyAdinI apekSA vinA AtmA poteja pi padArthanuM sAkSAtprahaNa kare te avadhijJAna. arthAt A dhana jJAnanuM jJAnavaDe grahaNa thatI vastumAM AtmAne IndriyAnI ke mananI jarUra cheja nahi, jethI A jJAnavarDa indriyanA viSayadezathI mahAra rahelI vastuo paNa jANI zakAya che. athavA adha eTale maryAdA e vyutpatti pramANe ahiM dravyamAMthI rUpIja dravya jANavA rUpa maryAdA. che, arthAt avadhijJAnavarDa utkRSTathI jagavatI' samasta pudgalAstikAyane sAkSAt jANI zakAya che. tathA aDhIDhIpavatI sa'nI paheMcendriya jIvAe manevicArane arthe kAyayeAgavaDa grahelA manevagaNAnA pudgalAne tathA e puddagalA je ci'tavana svarUpe pariName che te ciMtavanane jANI zake te mana:paryaMtra jJAna kahevAya, avadhijJAnamAM manAvagaNuAnA pudgale dekhI zakAya che parantu te pudgalAthI thatA vicArA viziSTa svarUpe jANI zakAtA nathI, ane A jJAna vaDe pudgalA ane vicArA ane spaSTapaNe jANI zakAya che, jo ke jJeya viSayeAnI apekSAe avadhijJAna anantaguNa che, ane mana:paryavajJAna tethI ana'tamA bhAga jeTalu che tApaNa vizuddhinI apekSAe avadhijJAnathI mana:pa`vajJAna (anataguNu vizuddha adhyavasAya vaDe upajatuM haoNvAthI) ana'taguNa vizuddhivALuM che, tathA eja samayamAM traNe kALanA sarva bhAvAnuM sapUrNa jJAna te kevaLajJAna. A jJAnamAM koIpaNa vastu pratisamaye bhAsamAnaja hAya che tethI upayAga devAnI ke pheravavAnI jarUra paDatI nathI. ane prathamanAM cAra jJAnamAM upayoga devAnI ane upayoga pheravavAnI paNa jarUra paDe che, mATe kevalajJAna e sa pUrNa jJAna che. "kRti khu jJAnAni II e pAMca jJAnamAM matijJAna avagraha-IhA -apAya-dhAraNA e bhede 4 prakAMntu che, tenu sakSipta svarUpa 62 mI gAthAmAM kahevAze. 561u // // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasaranaH--A gAthAmAM matijJAnanA avagrahAdi cAra prakAranuM svarUpa kahevAya che-- paMcahi vi iMdiehiM maNasA atthoggaho muNeyavvo / cakkhidiyamaNarahiyaM vaMjaNamIhAiyaM chaddhA // 62 // gAyArtha--pAMca indriya ane mana e cha vaDe arthAvagraha thAya che. ema jANavuM, ane e chamAMthI cakSuindriya tathA mana e e rahita vyaMjanAvagraha jANavA, tathA IhA vagere tA arthAvagrahavat cha cha prakAranA che. 62aa mAvArtha--jenAvaDe apAya nyate pragaTa karAya te Znana eTale upakaraNendriya ane ghaTAdi padAtha eene paraspara sparza rUpamAtra sabadha je agrahaNa pUrve prArabhamAMja thAya che te vyaMjana, ahiM vyaMjana zabdanA upakaraNendriya, ghaTAdi padAtha, ane prathama sabaMdha e traNa artha thayA, jethI vyaMjanA (upakaraNendriyanA) vyaMjana sAthe ghaTAda pAtha' sAthe sabaMdha thatAM je padA grahaNa-prathama Adha thAya te vyaMjanavyaMjanAvagraha kahevAya, parantu e e samAna padmAmAMthI vyaMjana padanA lIpa thatAM banAvata zabda thAya che. "A kaMIka che" e prakAranA ati aspaSTa epathI paNa pahelAMnA atyaMta aspaSTa beSa A vyaMjanAvagrahamAM hAya che. e vyaMjanAvagraha cakSu sivAyanI 4 indriyAthI cAra prakAranA che, ane manarahita che. kAraNa ke cakSu ane manane je edha thAya che te pAtAne aspRSTa (nahiM sparzelA) padAnA thAya che. temAM paNa cakSu te spaze'lA padArthane khIlakula joI zakatI nathI, ane manathI je padArtha vicArAya che te padArtha paNa manane sparzelA hAvAja joIe ema nathI mATe cakSu ane manaM ee aprApyakArI che [=aprAsa aspRSTa padArthanA grAhaka che]. ane cAra indriya pRSTa padArthanI grAhaka hAvAthI prApyakArI che. ane vyaMjanAvagraha tA indriya sAthe joDAyelA viSayaneja grahaNa karatA hovAthI mana ane sakSarahita zeSa cAra IndriyabhedathI 4. prakAranA che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zabda rUpa rasa ne gaMdha ne sparza e pAMca arthamAMnA keIpaNa eka arthane nirdhAra-nirNaya vinAne je avyakta bAdha matijJAnanA "A kaIka " eTalAja mAtra e5 jJAnathALA hoya te sAva athavuM e sAmAnya zahaNa porca indriyo ane enae 28 medanuM 6 thI thAya che, mATe 6 prakArane athavagraha che. vyaMjanAvagrahe ane avachaMha e ba pa thavAmAM vrathama pejanAvagraha thayA [4 svarupa | bAdaja athavagahe thAya che, ane cakSu tathA manathI thatA grahaNamAM te prathama ja atharvagraha (ceMjamAvagha vinA) thAya che. - ka * =nirNayane sanmukha je vicAro te hA. te paNa arthAvagrahanuM 6 prakAre che. tyAM athavagrahathI sAmAnyahAMhaNa thI aMda A te zabda ke rUpa ke rasa ke gaMdI zabda hoya te A prakArane hoya baMdha hoya te A prakArane Thoya e zake zakit arthamAMthI kaI eka ane nirdhAra karavA mATe jeTalA tarkavitarka karavA paDe te mA kahevAya. ' ' ' ' '' - tyAra bAda tarkavitarkathI nirdhAra thAya ke A zabda che athavA rUpa che athavA baMdha che ItyAdi rIte koI ekane niSA kara te vAdha (nizcaya) kahevAya, te paNa athavagrahavat IndriyAdi nimittaka hAthathI 6 prakAra che. .' ' , ' tyArabAda nizcita karelA ane avismRti vAsanA ane smRtirUpe dhArI zaMkha (bhUlI na jo) te vALA pazuathavagra|| havat 6 prakAre che. emAM nizcita kare artha antamuhUrta sudhI teja upaga rUpe satata kAyamaM rahe che, te cAlu upara vi| myuti kahevAya. tyAra bAda jIva anya upayogavALe thatAM nizcita che aSanA (saMsAra ) rUpe ghaNA (saMkhya vA asaMkhya ) | kALa sudhI kAyama rahe che, te artha bhulAse nathI mATe te vAsanA. ane puna: prasaMgopAtta keAI vakhate te nizcita artha zuM ? jamaraNa karatAM tevA ja prave anubhavelA arthanA upayogavALe punaH thAya che te amRti, e rIte dhAraNA 3, prakAranI che IA IIEaa hajAra varSa pUrvenI vAta vA padArtha yAda Ave che, te dhAraNAthI ja. tathA pUrvajavanuM jAtismaraNa jJAna thAya che te paNa dhAraNanA prabhAvathI ja. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | matijJAnanA 28 bhedane spaSTa saMhA che. 1 sparzendriya vyaMjanAvagraha | 8 cakSuIndriya arthAvagraha | 15 endriya IhA 22 mana apAya 2 rasanendriya vyaMjanAvagraha 9 ebendriya athavagraha 16 mana IhA 23 sparzendriya dhAraNA 3 prANendriya vyaMjanAvagraha 10 mana athavagraha 17 spazendriya apAya 24 rasanendriya dhAraNA za 4 zrotrendriya vyaMjanAvagraha 11 sparzendriya IhA 18 rasanendriya apAya 25 prANendriya dhAraNA 5 pazendriya athavagraha 12 rasanendriya IhA 19 thANendriya apAya 26 cakuIndriya dhAraNA 6 rasanendriya arthAvagraha | 13 prANendriya IhA 20 cakuIndriya apAya ra7 zregnendriya dhAraNA 8aa 7 dhrANendriya arthAvagraha 14 cakSuIndriya IhA | 21 zrotreniya apAya 28 mana dhAraNA che e pramANe matijJAnanA 28 bheda kA dara rati matijJAnanA atharALa -A gAthAmAM zratajJAnanA tathA avadhijJAnanA 2-2 prakAra kahe che-- aMgapaviTiyarasuya ohi bhavaM patiguNaM ca vinneyaM / suranAraesu ya bhave bhavapati sesamiyarasuM // 33 // jaNAI aMgapraviNa zrutajJAna ane Itara (aMgabAhya) zrutajJAna e be prakAranuM kRtajJAna che, ane avadhijJAna bhavapratyayika tathA guNupratyayika e be prakAranuM jANavuM. temAM va nArakanuM avadhijJAna bhavapratyayika hoya che, ane ItaramAM (manuSya tiryaMcamAM) : 1 he zAna makAnanA benka rivA nathI, mATe matijJAna vA matijJAna eka25 jANavuM. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhi AditraNa jJAna TrU. gAtAlamathA janonI ane ethI bhAvika ja ni jA zeSa guNapratyaki avadhijJAna hoya che. dukA mAvArtha-zrI gaNadhara bhagavAna prabhu pAsethI tripadI prApta karIne je bAra aMganI racanA pAbaMdha gAbaMdha prabhunA vacananI kare che te bAra aMganuM jJAna te baMne pratajJAna, zrI AcArAMga-sUyagaDAMga-ThANAMga-samavAyAMga-bhagavatIjI-jJAtAdharmakathA-upAsakadazAantakRdezA-anuttarapAtika-praznavyAkaraNa-vipAka draSTivAda e bAra prakAranuM che, ane ethI zeSa AvakasUtra dazavaikAlika uttaradhyayana Adi zrata te aMgavAha chatazAna ghaNA prakAranuM che. . ti zrata'jJAna tathA (avaMti=bhava prati5) bhavapratyayika ane (TLati=guNa pratika) guNapratyayika ema be prakAranuM avadhijJAna che. tyAM je tii avadhijJAna upajavAmAM te bhavanI prApti eja hetu che, te bhavapratyayika avadhijJAna deva nArakane ja hoya che. kAraNa ke jema pakSIne D. uDavuM matsyanuM jaLamAM taravuM te svAbhAvika janmasiddha che, tema deva nArakanuM avadhijJAna paNa deva nAraka bhavamAM upajatAM svAbhAvika ja janmasiddha che. ane manuSya tathA tiryaMcane je avadhijJAna utpanna thAya che te te jamyA bAda keTaleka kALe vrata niyama tapa zcaryAdi guNethI prApta thAya che, te paNa utpanna thayA bAda satata rahe e paNa niyama nathI, mATe e avadhijJAna guNupratyadhika che. 8ii deva nAraka bhavamAM avadhijJAnAvaraNane kSapazama vrata tapazcaryAdi guNa vinA kema hoya ? e zaMkAne avakAza nathI, kAraNa ke &aa karmanA udayamAM kSayamAM kSapazamamAM ane upazamamAM dravya kSetra kALa bhAva ane bhava e pAMce nimitta hovAthI avadhiAvaraNanA pazamamAM ahiM bhava eja nimittabhUta jANa. jhA 1 ahiM paNa jJAna ajJAnanI bhinna vivekSA na hovAthI zruta jJAnamAM mRta ajJAna antargata jANavuM. ane avadhijJAnamAM virbhAgajJAna paNa antargata gaNavuM. upajavAmAM kAM rU/ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- arajI avataraNa-A gAthAmAM avadhijJAnanA bIjA prakAra tathA manaH5ryavajJAnanA be prakAra ane kevaLajJAnane eka ja prakAra che. te kahe che- aNugAmi avaTThiya hIyamANamii taM bhave sapaDivakkhaM / ujjumaI viulamaI maNanANe kevalaM ekaM // 6 // vArtha-anugAmI ananugAmI avasthita anavasthita hIyamAna vardhamAna e pramANe te avadhijJAna pratipAle sahita &i 6 prakAranuM che. tathA mana:paryavajJAna anumati ane vipulamati ema be prakAranuM che. ane kevaLajJAna eka prakAranuM che. 64aa 8ii mAvArtha -jene je kSetramAM rahIne avadhijJAna prApta karyuM hoya te kSetrathI anya kSetramAM jatAM te avadhijJAna cakSanI mAphaka sAthe sAthe Ave che ? anuITnI avadhijJAna. prAptakSetramAMthI anyatra jatAM sAthe na Ave paraMtu sAMkaLe bAMdhelA dIpakanI mAphaka Tii utpattikSetramAM ja rahe, jethI anyatra gayela avadhijJAnI tyAM avadhi rahita hoya, ane utpattikSetre kAvatAM punaH avadhijJAna jevuM che hatuM tevuM hoya te 2 mananuITnI avadhijJAna. tathA avasthita eTale acala nizcala avadhijJAna te AdhArathI upayogathI ane labdhithI ema 3 prakAre che. tyAM AdhAra eTale kSetra, temAM eka ja kSetramAM 33 sAgaropama sudhI avadhijJAna 'anuttaradeva AzrayI nizcala hoya che. tethI kSetra AzrayI avadhijJAna 33 sAgaropama sudhI avasthita che, tathA upayogaAzrayI vicArIe te dravyamAM avadhijJAnane upaga utkRSTathI anai sudhI hoya che ane paryAyamAM utkRSTathI 8 samaya sudhI hoya che, keTalAka AcArya kahe che ke guNamAM 8 samaya ane paryAyamAM 7 samaya hoya che. tathA labdhithI avasthita avadhi vicArIe te ekaja kSetramAM vA anya anya kSetramAM maLIne paNa avadhijJAna sAdhika 66 sAgaropama sudhI hoya che. rati asthita adheizAna. ethI pratipakSa - 1 anuttara deve 33 sAgaropama sudhI zayAmAM je AkAzapradeza avagADyA che teja avagADhamAM cattA suI rahelA hoya che mATe. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - avadhi AditraNa zAnanuM - cala vA anavasthita avadhijJAna kahevAya, ke je anuttara rehavata eka kSetramAM sthira nahi paraMtu amyuna devAdikanI mAphaka anya che anya kSetramAM saMcatuM hoya. (kAraNa ke avadhijJAnanA AdhArabhUta devanuM calapaNuM hovAthI AdheyarUpa avadhi paNa cala gaNAya)tathA anya anya dravyamAM athavA anya anya paryAyAmAM upaga parAvRttinI apekSAe saMcaratu avadhijJAna paNa upagathI cala avadhijJAna kahevAya, tathA utkRSTa sthiti be chAjaTha sASika Adi kALa pUrNa karyA vinA je avadhijJAna cAlyuM jAya ne punaH utpanna | thAya te labdhiAzrayI cala avadhijJAna che. I si ca caSizAnam II tathA hIyamAna eTale ghaTatuM avadhijJAna. te kSetrathI kALathI dravyathI ane paryAyathI ema cAra prakAre che. tyAM avadhine kSetra ane kALa asaMkhya tathA saMkhyA hovAthI asaMkhyAbahAni ane asaMkhyaguNahAni tathA saMkhyabhAgahAni saMkhyaguNahAni ema | cAra prakAre avadhinA kSetra tathA avadhinA kALamAM vadhaghaTa thAya che, ane avadhinAM 3ya dravya ananta hovAthI anaMtabhAgahAni vA anantaguNahAni ema be prakAre dravyAvadhi ghaTe che. ane paryAyavadhi te chae prakAre ghaTe che. ahiM paryAyAvadhivat dravyAvadhi 6 prakAre | ghaTatuM nathI paraMtu be prakAreja ghaTe che tenuM kAraNa tathA 'svabhAva che. puna: hIyamAna avadhijJAna prathamathI ghaNA dravyo ane paryAya che khIne tyArabAda anukrame ghaTavA mAMDe che. rati hIyamAna avavijJAnanA tathA je avadhijJAna prathamathI alpa dravya paryAyAvALuM (aha5 tepaNu ananta dravya paryAyavALuM) utpanna thaI tyArabAda anukrame dhIre dhIre vadhatuM jAya te varSamAna avavijJAna kahevAya. A jJAnamAM - - DI 1 beja prakAranI vRddhi hAninuM kAraNa ema 5Nu samajAya che ke-ekadi AkAzapradeza jeTaluM avadhijJAna ghaTatAM vadhatI" anaMtamA bhAga jeTalI | anaMta daLe avadhiviSayamAMthI ghaTe che, vadhe che, ane samakALe ghaNA AkAzapradeza jeTaluM avadhijJAna ghaTatA vA vadhatAM anaMtaguNa dravya dha vadhe che IjhI 8aa ane pachI te pratidravyanA saMkhyAtAdi viSayabhUta hevAthI cha prakAranI hAnirahi saMbhavita che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa kSetra kALa dravya ane paryAya ema cAra prakAranI krama vRddhi hIyamAna avadhine anusaratI (nakALamAM 4 prakAranI dravyamAM 2 prakAranI ane paryAyamAM 6 prakAranI) thAya che. | vijJAnam II alpa viSaya jANavA rUpa trAju eTale mugdha mati-parichittIvALuM jJAna te anumatI mana:paryavaNana. A jJAnamAM saMgni paMcendriyanA mane gata bhAvanA ati a5 paryAne jANe che. jema ghaTanuM svarUpa ciMtavanAranA ciMtavanamAM ghaTa mAtra ciMtave che ItyAdi alpa | citavana jANe, ane ethI viguNa vizeSa ghaNu mana:paryAne jANe te vipuTamati mana:paryavAna kahevAya. A jJAnavatajIva ghaTa, ghaTanA vaNuM gadhe rasa sparza, ghaTa kayA nagaramAM banyuM te, mATIne ke suvarNa ItyAdi aneka vizeSabhede jANI zake che. punaH mana:paryava jJAnavALe jIva bhUtakALanA tathA bhAvIkALanA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga sudhInA magata bhAva jANe che. tathA jumati | jJAnI kSetrathI manuSyakSetra rAA aMgula ochuM jANe che, ane urva tiSa prataranA anta sudhI (900 vaijana uThAvI jANe che, ane vipulamatijJAnI saMpUrNa manuSyakSetrane jANe che temaja adhika nirmaLa jANe che. tathA mane jJAnI ciMtIta padArthane sAkSAta jANe nahiM paraMtu anumAnathI jANe che. sAkSAta te kevaLa mane vagaNanA pudgaleneja jANe dekhe che. vipulamatine taddabhave mukti hoya che / rati mana:paryava jJAnam | jJAnAvaraNa karmane sarvathA kSaya thavAthI kevaLajJAna eka ja prakAranuM che. e jJAnathI traNe kALanA sava bhAva pratisamaya upagamAM ja vase che / rasi pelesTAna . 1 jema lakhelA akSarathI tenA vAcya padArtho jANavAmAM Ave te anumAnathI padArtha na gaNAya 5NuM sAkSAta nahiM, sAkSAta te ghaTa akSarathI A dhaTane paNa dekhe tyAre ja kahevAya. e rIte sIjIvana citavana svarUpe pariNata thayelA mane vargathAnA AkAro joIne te citita padArtha jANe che paranuM citavela SaTAdi sAkSAta dekhAtA nathI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakkara guNaThANAma sAno - gAthAmAM je ke e jJAnanAM pratipakSI 3 ajJAna kadAAM nathI te 5Na u5lakSaNathI traNa ajJAna paNa jANavAM. temAM mithyAdinAM matikRta te matijJAna ataajJAna kahevAya, ane miyAdaSTinuM avadhita visaMgajJAna kahevAya che. tiSazAnAni rAzanAni jA avatara-e pramANe 5 jJAnanuM saMkSipta svarUpa kahIne have e pAMca jJAnamArgaNAmAM tathA 3 ajJAnamArgaNAmAM guNakathAnarUpa 14 jIvasamAsa kahevAya che4 maisuyamicchA sANA vibhaMga samaNe ya mIsae miisN| sammachaumAbhiNisuohi virayamaNa kevala snaame|| jAthArtha-matiajJAna ane zrutajJAna mithyASTine ane sAsvAdanIne saMjJI 'asIne heya che, visaMgajJAna paNa migAdaSi - tathA sAsvAdana guNasthAne che paraMtu saMjJIne hoya che. tathA mizra guNasthAne e traNe arasAna mizra (jJAnAjJAna svarUpa) hoya che. tathA AbhinidhijJAna (matijJAna) kRtajJAna ane avadhijJAna e traNa jJAna samyakatvathI prAraMbhIne chadhastha paryanta (4 thI 12 mAM guNa paryanta) hoya che. mana:paryavajJAna virativaMtane (6ThThA guNa0thI) chadmasthapaNu paryata hoya che, ane kevaLajJAna pitAnA nAma vALA guNasthAnamAM (sAgakevalIrUpa 13mAM guNasthAnamAM hoya che. 6pA mAvAI-matiajJAna 1-2-3 guNasthAne, zrataajJAna 1-2-3 guNasthAne, virbhAgajJAna 1-2-3 guNasthAne, matijJAna 4 thI 12 guNasthAne, zrutajJAna 4 thI 12 guNasthAne, avadhijJAna 4 thI 12 guNasthAne, mana 5ryavajJAna 6 thI 12 guNasthAne ane devaLajJAna. 13-14mAM guNasthAne che. || ta jJAnamALA nauvaNamAsA: . - 1 gAthAmAM saMDI asara kahyA che te 14 chavabhedarUpa chavasamAsanA upalakSaNa tarIke che. rikavara izA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha 7 IMcanAmu 24 vIvamAsA avataraNa -AnamArgaNAmAM 14 jIvasamAsa kahIne have A gALAmAM sAta cAritra mAgaNAmAM 14 guNasthAna rUpa 14 ja jIvasamAsa kahe che- ajayA avirayasammA desavirayA ya huMti stttthaanne| sAmAiya cheya parihAra suhumaahakkhAiNo viraya // 66 // jAthA-avirati samyagdaSTi sudhInA save che athavA sarve (cAre) guNasthAne avirati mAgaNAmAM che. dezavirata che avasthAnamAM (pAMcamA dezavirati guNasthAnamAM) che. ane sAmAyika cAritra pasthApana cAritra parihAravizuddhi cAritra salamasaM5rAya cAritra ane yathAkhyAta cAritra e pAMca saMyama mAgaNAmAM virativaMta guNasthAna yathAsaMbhava che. (6 thI 14 sudhInAM yathAsaMbhava gusthAna che). 6 mArA-sAmAyika Adi 5 cAritramAM saMyama che, dezavirati cAritramAM saMcamAsayama che, ane aviratimAM asaMyama che. | ahiM pAMce cAritra je ke sAmAyika cAritraja che, te paNa vizuddhi bhedavaDe eja sAmAyaka cAritranA pAMca bheda jahA gaNyA che, I tyAM sAmAnyathI prAraMbhika sAmAyaka rUpa sarvavirati te sAmAyika cAritra Ivara ane thAkathika ema be bheTe che. temAM bharata aravatanA pahelA chellA tIrthaMkaranA zAsanamAM mahAvata nahiM ApelA sAdhunuM sAmAyika cAritra Itara cAritra che, ane madhyama Raa 22 tIrthaMkarAnA tathA mahAvidehamAM sarvakALavatI sAdhuonuM cAritra yAvaskathika sAmAyika gaNAya che. kAraNa ke bharatAdinA sAdhuone prathama cAritramAM mahAvatAra paNa nathI ane cha mAsa bAda vratApa karAya che, tethI Itvara, ane madhyajIna sAdhu Adine prathama Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaL N. cAritranuM svarupa jI rIkSA vakhate ja mahAvatArepaNa karAya che. mATe jIvana paryaMtanuM e cAritra yAvaskathika gaNAya che (puna: dIkSAno abhAva hovAthI). I va- II II ti samathilA rAtri | i tathA mahAvata Aje paNa vinAnI prAthamika dIkSAne paryAya cheH karIne (dIkSAparyAyamAM na gaNIne), je punaH sarathApanA=mAIkazA batArApavALuM dIkSAdAna karAya che te chevasthApana vAritra. A cAritrya Itara cAritrIone ane anya tIrthamAM saMkramatA sAdhune jhI hoya che. ivara cAritrIne sadeSa upasthApanA gaNAya, ane tIrthasakrAnta sAdhune nirdoSa upasthApanA gaNAya [anya jinazi anya jinazAsana svIkAre tyAre tIrthasaMkrAti upasthApanA thAya te niraticAra upasthApanA che]. I rati koSaNApana vArina I. parihAravizuddhi cAritra aMgIkAra karanAra gurUnI AjJAthI gaccha bahAra nikaLela 9 sAdhune samudAya hoya che. temAM 1 sAdhu gurU thAya, 4 sAdhu tapazcaryA kare, ane 4 sAdhu tapasvIonI vaiyAvRtya kare, tyAM 4 sAdhuone 6 mAsa sudhIne tapa hoya che te. pUrNa thayA bAda vaiyAvRtya karanArA 4 sAdhu cha mAsa sudhI tapazcaryA kare, ne prathamanA 4 tapasvI sAdhue navA tapasvIonI vaiyAnRtya karanArA thAya, e 5Na 6 mAsane tapa pUrNa thatAM gurU 6 mAsane tapa zarU kare. AThamAMthI 1 gurU thAya, ane 7 sAdhu vaiyAvRtya karanArA thAya. e pramANe 18 mAsane e parihAraka95ne tapa pUrNa thatAM nave sAdhu punaH gacchamAM Ave. athavA jinakalpa nAmane ethI paNa utkRSTa kalpa aMgIkAra kare. A parihAraka5nuM vizeSa svarUpa anya graMthithI jANavA gya che, ahiM atyaMta saMkSipta karyuM che. || rati rivizuddhi vAritra | 1 parihAravizuddhi cAritravALAne ziyALAmAM jadhanya be upavAsa, madhyama traNa upavAsa, ane uSTa cAra upavAsa. unALAmAM dhanya, eka, chA madhyama che ane utkRSTa traNa upavAsa. comAsAmAM jaghanya traNa, madhyama cAra ane utkRSTa pAMca upavAsa tapa karavAnuM hoya che, pAraNe AyaMbila karavAnuM hoya che. tapasyA karanAra A pramANe tapasyA kare che, ane bAkInA badhA AyaMbila kare che. 42 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamazreNimAM athavA kSapazreNimAM navamA guNasthAna sudhI Adara mAhanIyakarmanA udaya hAya che, tyAM navamAne ane khAra lAlakama sukSma thAya che, tyArabAda dazame guNusthAne e ja sUkSmalelanA udaya vate che, tethI dazamA guNasthAnamAM vaMtA chavA sUkSmasaparAya cAritravALA gaNAya. e cAritra upa.zreNimAM 11me guNasthAne vItarAgI thaI puna: patita thaI 10 mA guNasthAne AvatAM sakizaSTa sUsa'parAya cAritra, ane navamethI 10 me gayelAne vizuddha sU. sa`parAya hAya che. kSapakazreNimAM paDavAnA abhAva hAvAthI kevaLa vizuddha sUsa'parAyaja heAya che. e rIte sUsa'parAya cAritravizuddha ane sakilaNa ema e prakAranu che. ahiM bhU kiTTirUpa karela vaparAya lAbha kaSAyanA udaya te sU.sapaMrAya ane evA sUkSma kAyanA udaya jemAM hoya te sUkSmasa'parAya cAritra e khyAla che // kRti sUkSmasarAya nAutrA yathA je pramANe siddhAntamAM hyAta karyuM che tevA prakAranuM saMpUrNa akaSAya cAritra te yayAjJAta cAritra 11-12-13-14 mA guNAnAtIta hoya che, tyAM upazamazreNiva'tane 11me guNasthAne uparAma yathAjJAta hoya che, ane kSepakazreNivaMtane 12-13-14me :jJApita thavADyAta cAritra hoya che. | rUti yathAvyAta cAritra|| cAritra mArganA 66 // apuratAH--pUrva gAthAmAM cAritra mALyAnA bheda gaNAvIne have A gAthAmAM te cAritra mAgaLAmAM 14 jInasamAsa (14 guNasthAnaka) kahe che sAmAiya cheyA jA niyahi parihAramappamattatA / suDumA suhumasarAge uvasaMtAI ahakkhAyA // 67 // gAI:--sAmAyika ane cheDhApa. cAritra chaTThAthI navasA anivRtti gurusthAna sudhI Aya che, parihAraviSNuddhi cAstri chaThThAthI sAtamA guNu sudhI che, sukSmasa'parAya cAritra sUmasarAga (svsa'parAya nAme 10 mA) guNasthAne che, ane yathAkhyAta cAritra upa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I III nI kanaka%i zAntAdi guNasthAne (11-12-13-14mAM guNasthAne che. chA mAvArtha-A gAthAmAM pAMca prakAranAM sarvavirati cAritramAM yathAsaMbhava guNasthAne kahyAM che. [dezavirati cAritra pAMcamA dezavirati pulAka ekaja guNasthAne ane avirati cAgni pahelA bIjA trIjA ne cethA guNasthAne 66 mI gAthAmAM kahela che e rIte cAritramAM Adi pAMca ANaNaDe guNasthAnarUpa chavasamAsa kahyo. / rati vAritramArganAgu guNasthAnAnIvarama sA: 67ll, avataraNa -ahiM cAritramArgaNAnA prasaMgamAM Agamane viSe kahelA pulAka Adi pAMca nirmaLe paNa cAritravata che, tethI te pAMca zamaNanuM svarUpa paNa ahiM darzAvAya che-- samaNA pulAya bausA kusIla niggaMtha taha siNAyA y|aaitiy sakasAI virAya chaumAya kevlinno||68SI nANArtha-pulAka-akuza-kuzIla-nigraMtha ne snAtaka e pAMca prakAranA zrama che, temAM pahelA traNa zamaNa sakaSAyI che, nipratye vItarAga chaThastha hoya che, ane snAtaka te kevalI bhagavate jANavA. 68 - mAvA-pulAka eTale asAra, jethI tathAvidha kaSAyavaDe asAra cAritravALA [niHsAra dhAnya kaNavat nisAra cAritravALA] labdhivaMta sAdhue te puchavAzramamAM jANavA. jJAna darzana ane cAritravaDe upajIvana(=upajIvikA)vALA hovAthI saMyamanA sArane nAza karanAra A sAdhuo hoya che. tathA purA eTale zabala-kabura-malina cAritravALA te bakuzazramaNa. tathA mULaguNa ane uttaraguNane virASavAthI athavA saMjavalana kaSAyanA udayathI kutsita zIlavALA te kurIavaLa. tathA mihanIyakamarUpa graMthIthI rahita thayelA [chazvAstha vItarAga 11-12 mAM guNasthAnavALA ] te niSatramA. ane ghAsikama rUpI melane dhAvAthI snAna karyA sarakhA sAdhu te Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chesnAtaka8mA te 13-14 mAM guNasthAnavatI kevalI bhagavate jANavA. e pAMca zramaNane sAmAnya zabdArtha kahyo. kicita vizeSa | svarUpa A pramANe - gchA kamaLanuM kaI labdhipulAka ane pratisevA pulAka ema pulAkezamaNu be prakAranA che. tyAM saMgha vigerenA kArya prasaMge je labdhi che cakavatInA sainyane paNa curNa kare tevI labdhivALA sAdhu hathipurI kahevAya, ane skUlanAdi devaDe jJAnane, zaMkAdi vaDe samyakatvane ane mUlaguNa uttaraguNanI pratisevA vaDe cAritrane virAdhe te jJAnanavAritrapurA, tathA vinA kAraNe liMga-veSa parAvartana karanAra fpuchA, ane manavaDe aticArane [aticArane manamAtrathI] seve te thAkUmapuchAthI II 2 32 nanuM saMkSipta HI AT bakuzamuni be prakAranA che-1 upakaraNabakuza, 2 zarIrabakuza. tyAM vastra pAtra Adi upakaraNane chevAM raMgavAM ItyAdi zobhA | karanArA munie te 3pavaLavavurA, ane zarIranA avayane saMskAravA athavA saMpUrNa zarIranI zobhA karanArA te rANIvavurA, punaH e bane bakuza kriyAvALA munie pAMca prakAranA paNa che, tyAM zarIranI athavA u5rAnI zobhA karavI te sAdhuvRtti nathI ema spaSTa samajanAra muni movipurA, ema nahiM samajanArA anAmoTAvavurA, pitAnA deSa lekamAM pragaTa na thayA hoya te saMvRtavavurA, lekamAM pragaTa deSavALA ahaMvRttavavurA, ane netrAdikanA malane dUra karavA Adi sUkSama delavALA te sUvalura. punaH e bakuza munio ghaNuM vastra pAtra Adi upakaraNane saMgraha karanArA, pitAne yaza prasiddhi ane guNa lekamAM phelAya tevo IcchAvALA, sukhamAM AdaravALA tathA sAbu vigerethI zarIra 5DAM dhovAvALA, kAtarathI keza saMskAra karanArA, evA sAdhuonA parivAkhALA, * * Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautra 118811 tathA cheHprAyazcittane cAgya duSita cAritravALA hoya che. // 3 kuzIla suninu saMkSipta svarUpa // kuzIlamuni e prakAranA che. 1 pratisevAkuzIla, 2 kaSAyakuzIla, tyAM saMyamanI virAdhanA te pratisevA, ane te vadhu kuzIla te pratimAlumIlka tathA saMjavalanakrodha mAna mAyA lAbhavaDe kuzIla te khAvuMzI". tyAM pratisevAkuzIla jJAna darzana cAritra ane liMganI pratisevAvALA tathA sUkSma pratisevAvALA ema pAMca prakAranA che. temAM je jJAna darzana cAritra ane veSavaDe upajIvikAvALA te jJAnAdi kuzIla ane A tapasvI che evI prazaMsA vaDe rAjI thAya ItyAdi doSavALA te sUkSma pratisevAkuzIla. tathA kaSAyakuzIla paNa pratisevAkuzIlavata pAMca prakAranA che. tyAM jJAna na cAritra ane veSanA sajvalanakrodhAdiyukta upoga kare ne jJAnAdi kaSAyakuzIla, puna: kaSAyayukta thaine je koine zrApa Ape te cAritra kAyakuzIla, ane mana mAtra vaDe krodhAdi kaSAya karanAra te sUkSma kAyakuzIla athavA saMjavalana krodhAdithIja jJAna darzana cAritra ane veSanI virAdhanA kare te jJAnAdi kaSAyakuzIla ane sUkSma kyAyakuzIla tA prathama kthA pramANeja jANavA. // 4 nirgranthazramaNa ane 5 snAtakazramaNa | upazAntameha ane kSINumeha (11mA ne 12mA guNasthAnavALA) ema be prakAranA nigrantha muni che, ane snAtaka te libhagavaMta eka ja prakAranA che 1 kaivalI jo ke sayAgI ayeAgI e be prakAranA che, parantu ahiM cAritrapariNAma ane cAritranI kriyAne aMge kahevAtA bededyamAM yAgakRta bheda upayAgI na hAvAthI snAtaka ekaja prakAranA kahyA che. gra-thAntare yAgakRta be bheda gaNelA che. J pulAka Adi pAMca zramaNanuM svarupa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // pulAka Adi nigrathomAM 36 dvAra // 2 prajJAvanArA dvAramAM pAMca nigraMthanA bheda pratibheda tathA svarUpa te pUrve kahyuM che. 2 yevadAra--pulAka purUSavedI napuMsakavedI hAya, khakuza ane kuzIla traNa vedI, emAM kaSAyakuzIla upazAntaveDhI ane kSINuvedI paNa hAya che, nigraMthA upazAntavedI ne kSaNavedI hAya, tathA snAtake te| kSINavedIja hAya che. rU (FIR--pulAka bakuza ane kuzIla e traNa nigra"thA 10mA guNasthAna sudhInA hAthAthI sAgI che, nigraMtha vItarAga hAya che te paNa upazamarAgI ne kSINurAgI heAya che, snAtaka teA kSINarAgIja hoya. 4 vAr--pulAkanigraMtha sthavikalpI hAya, akuza ane pratisevAkuzIla jinakalpI ane sthAnikaLI hoya che, vAya zIlane jinakalpa sthavirakalpa ane akalpa e traNe hAya che, ni"tha ane snAtaka alpI hAya che. (ahiM zreNigatamuni apI kahevAya. ane gacchavAsamAM vasavu. athavA acelaka Adi sAdhu sAmAcArI karavI te sthavirakadvapa, ane gaccha bahAra nikaLI ni tItha"kara jevA AcAra rAkhavA te jina) - cAritradhAra--pulAka akuza ane pratisevAkuzIlane sAmAyika cAritra tathA chedepasthApana cAritra, kAkuzIlane e e cAritra. uparAnta sUkSmasa pazaya ane parihAravizuddhi cAritra hAvAthI 4 cAritra hAya, ane niga tha tathA snAtakane cathAkhyAta cAritra hAya. kpratioyanAdAra--pulAka ane pratisevanA kuzIla mULaguNa ane uttaraguNanA viAdhaka hAya che, akuzamuni uttaraguNanA vizaSaka ane kaSAyakuzIla, nigraMtha tathA snAtaka te virAdhanA rahita haiAya che. (pratisevA eTale virAdhanA). Ping Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva pulAka Adi zramaNomA 36 dvAro 7 jJAna -pulAka bakuza ane pratisevanA kuzIla e traNa zramane matijJAna zrutajJAna ane avadhijJAna paNa hoya, kaSAyakuzIla zramaNane manaH5va sahita 4 jJAna, nigraMtha zramaNane paNa 4 jJAna ane snAtakane eka kevaLajJAna ja hoya (ahiM prathamanA 4 nigrathane avadhi vA mana paryava heya e niyama na jANavo). punaH pulAkane jaghanyathI 9 mAM pUrvanI AcAra nAmanI trIjI vastu sudhInuM jJAna hoya che, ane utkRSTathI saMpUrNa 9 pUrvanuM jJAna hoya. bakuza tathA pratisevA kuzIlane jaghanyathI aSTapravacanamAtAnuM jJAna, ane utkRSTathI 10 pUrvanuM jJAna hoya, kaSAya kuzIlane jaghanya aSTa pravacanamAtAnuM ne utkRSTathI 14 pUrvanuM jJAna nirNayane paNa kaSAyakuzIlavata jANavuM, snAtaka kevali hevAthI teone thatajJAna hotuM nathI, - 8 tI -pulAka bakuza ane pratisevana kuzIla e traNa zamaNe tIrtha sthapAyA pachI thAya che, ane zeSa traNa pramANe tIrtha sthApana pahelA ane pachI paNa hoya che. (ahiM tIrtha te caturvidha saMghanI sthApanA rUpa jANavu). 1 T&THRpAMce zamaNe dravyathI svalige paralige ane gRhasthaliMge paNa hoya, bhAvathI te svaliMge (jJAna dazana cAritrarUpe sAdhuligeja) heya. - 20 zArIra -snAtaka pulAka ane nigrantha e traNa zramaNe audArika tejasa ane kAmaNa zarIravALA hoya che, bakuzane tathA | pratisevanA kuzIlane vaikriya sahita 4 zarIra hoya, ane kaSAyakuzIlane AhAraka sahita 5 zarIra paNa hoya che. 22 kSetradvAra-pulokamunine janma ane vihAra paNa karmabhUmimAMja hoya che kAraNa ke pulAka muninuM haraNa thatuM nathI, ane zeSa cAre zramane janma kamabhUmimAM hoya ane vihAra te karmabhUmimAM ane akarmabhUmimAM paNa hoya. A cAre munione deva saMharIne (upADIne) akarmabhUmimAM laI jAya tyAre teone tyAMja vihAra hoya. punaH bakuza kuzIla munio saMharAIne aka 45 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mabhUmimAM gayA hoya te tyAM paNa nitha ane 'snAtakamuni thaI zake che (athatu te bakuza kuzIla munie akarmabhUmimAM zreNi prApta karI zake che. akamabhUmimAM saMharavuM te zatrudeva kare che.) - 22 - TwtA-pulAka nirmathane janma avasarpiNInA trIjA ane cothA ArAmAM hoya, ane gulAkanI sattA ava0nA trIja cAdhA, pAMcamA ArAmAM paNa hoya.. ane utsarpiNI kALanA bIjA trIjA cothA ArAmAM hoya ane sattA trIja cothA ArAmAM ja hoya. tathA ne avasarpiNI ne utsarpiNI kALamAM (mahA videhamAM) janma ane sattA banne hoya che. avasa, ne ukALavALA akarmabhUmitromAM te janma ne sattA ane nathI, kAraNa ke pulAkanuM saMharaNa nathI). tathA bakuza ane kuzIla munione janma ane sattA avasarpiNInA trIjA ceAthA pAMcamA ArAmAM hoya che. ane utsarpiNInA bIjA trIjA thA ArAmAM janma ane trIjA cothA ArAmAM sattA hoya che. punaH ava0 neutsava kALamAM (e kALavALA mahAvidehakSetramAM janma ane sattA bane hoya che, paraMtu e kALavALA akamabhUmi kSetramAM bakuza kuzIlane janma na hoya paraMtu saMharaNathI sattA te | hoya che. tathA nirgatha ane sanAtakane janma tathA sattA pulAvata jANavI, parantu taphAvata e ke ava0 neutsava kALavALA akarmabhUmikSetramAM sattA hAya janma na hoya. e pramANe vicAratAM pulAkAzramaNa sivAyanA sarve zramanI saMrakRtasattA savakSetramAM ane chae ArAmAM hoya che. ' ' , 12 vidA-pulAka bakuza ane kuzIla e traNa pramANe jaghanyathI saudharmaka95mAM upaje che, ane utkathI palAka mana 1 nigraMthapaNuM ane snAtakapaNuM prApta thayA bAda saMharaNa thatuM nathI mATe. ( 2 saMdaranI bAbatamAM e vizeSa che ke-avedI, sALI, parihAracAritrI, pulAkazramaNa, apramattayati, caudavI ane AhAraka labdhivaMta DJ emAM keinuM saMkaraNa hoya nahiM. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra- IkA nI AThamA sahasAra ka5mAM umaje che, bakuza ne pratisevanA kuzIlanI utkRSTa gati bAramAM ka95 sudhI che, kaSAyakuzIlanI utkRSTa gati zi anuttara sudhI che, tathA nigraMtha jaghanyathI ne utkRSTathI paNa anuttaramAMja jAya che, ane snAtaka mokSa pAme che. punaH vaimAnikamAM || pulAka upajatA e cAre zramaNe Indradeva sAmAnikadeva trAyazita deva athavA lokapAla paNa thAya che. e rIte mahaddhika devapaNeja upaje Adi TddA mA | che. tathA pahelA traNa zramanuM devamAM paSama pRthaphatva jeTaluM jaghanya AyuSya hoya che. ane cAre zramaNAnuM utkRSTa AyuSya zramaNomA 36dvAro jhI te utpattivALA devakanI utkRSTa sthiti pramANe hoya che. 2 uthalA--prathamanA traNa pramANene prAraMbhathI asaMkhyAta kAkAzanA AkAza pradeza jeTalAM asaMkhya saMyama sthAne (cAritranAM ayavasAya sthAne) heya che. tathA niga"tha ane snAtaka e be zramaNane ekeka saMyama sthAna hoya che. e "a5bahatva vicArIe te nisnAnAM saMyama sthAne ekeka hovAthI sarvathI alpa ane paraspara tulya che, tethI pulAmuninAM asaMkhyaguNa, tethI bakuzamuninAM asaMkhyagu, tethI pratisevanAkuzIlanAM asaMkhyaguNa tethI kaSAyakuzIlanAM asaMkhyaguNa che. tathA e enA pratyekanA cAritraparyAye ananta ananta che. 3 kaeNnirdhA-ahiM cAritra paryAnA ochAvattApaNAnI sarakhAmaNI svasthAne ane parasthAne vicAravI te saMnika. te A pramANe-pulAmuniomAM paraspara vicArIe te samavizuddhi ane SasthAna patita hInAdhika vizuddhi hoya che, jethI sama hIna adhika ema traNe rIte saMnikarSa che. punaH pulAka muni kaSAyakuzIla muninI apekSAe vicArIe te sUma hIna aSika hoya che, ane akuMzathI pratisevakuzIlathI niyathI tathA snAtakathI pulAkajhuni anaMtaguNa hIna hoya, e pramANe puAkane pulAka sAthe ne anya krama sAthe sanika kahyo. have bakuzamunine bakuzamuni sAthe pratisevAkuzIla sAthe ane kaSAyakuzIla sAthe sarakhAvIe te sarvatra sama hIna ane adhika traNe rIte heya. e rIte bakuzamuninA saMnikarSavat pratisevAkuzIlamunine tathA kaSAyakuzIlane #aa kaddA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Saa sanika paNuM traNa traNa rIte vicAra. viSa e ke-azamurnikuzIDhathI sahana nahIM paNa adhiMka naheya kaSAyakuza paraspara chasthAnasita hInidhi hathi che. tathA niya ane na takani vesthAne paraspara tulya che, hitamAdhika nathI, ane parastrAne vicAratAM prathamavA cAra zramathI anaNa adhika - vizuddhivALAM che. mATe sama ane adhika e be saMnikarSa vALA che, hIna sanikavALA nathI. A saMbaMdhamAM paryAnI apekSAe ahiM pAMca zramaNane naiika" kaI oilovALe teyAntarathI jANa.. 26 thorate --pAMce nirgathe mana vacana kAyA e traNe vegavALA hoya che. vizeSa ke-snAtakazamaNu agI paNa hoya che 2 3yo dvAra-pAMce zramaNane jJAna ane darzana, baneM hevAthI sAkAra upaga ane nirAkAra upayoga e be uyoga che. 1. 28 valAyana -pulAka bakula ane pratisevAkalane saMjavalana koi manamAyA ane lebha e cAra-sAvalana kaSa:he. kaSAmakuzIlane ke prathama te cAre saMjavalana kaSAya hAya 5tu jyAre upazAmaNimAM ane pakazreNiyAM. vatatamAna 8 e cAra kaSAya, mAna-mAyA lAbha e ; kathaya athavA mAyA lebha e be kaSAya ane jApa eka kathAya pachI hoya, tyArabAdI || hA 11-1rame te akaSayI thavAthI eja kaSAyazilimuni nimuni thAya che, mATe nirathamuni upazAntakathI ane kSINukavAyI | A hevAthI akavAyI che ane snAtakamuni te kSINukavAyIja- hovAthI akalAcI hoya che" : : - jha - 22 che --khullaka bakuza kuzIlane 3 bhale kaSAyakuzIlane cha e lesthAnikame chaThThI zukalesthA, ahiM snAtakanejha tho paramathakalasthAyache - 1 - 1 - sa nAnA-pulAka aNuza-ane kulamunio vadhaghaTama ane avasthita5 pariNumaMdhAja keca che. niga ane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI mulAka Adi pAMca zramaNomAM 36 dvAro IkaLI nAtaka muni vadhatA ane avasthita e be prakAranA pariNAmavALA hoya che, ghaTatA pariNAmavALA na heya. punaH prathamanA cAra munine avasthita pariNAma heya te jaghanyathI 1 samaya ane utkRSathI 7 samaya sudhI hoya che, ane hIyamAna bhAva (ghaTatA pariNAma) tathA vardhamAna pariNAma hoya te jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI anamuM sudhI satata (vadhatA vA ghaTatA) pari kAma hoya che. vizeSa e che ke-akuzane tathA kuzIlane vadhate pariNAma 1 samayamAtra kahyo te 1 samaya bAda maraNa pAmatAM hInA pariNAmI thavAthI, ane je maraNa na pAme te kaSAyanI adhikatAthI hoya che, ane pulAkane te maraNane ja saMbhava nathI tethI kevaLa kAyaparAvRttithIja 1 samaya avasthita pariNAma hoya che. pulAka muni maraNa pAmatI vakhate kaSAyakuzIlapaNAne prApta thayela hoya che. tathA nijhanyamunine vRddhipariNAma. jaghanyathI aMtamu ane utkRSTathI aMtamuM hoya che, ane avasthita pariNAma jAnyathI eka samaya ane utkRSTathI aMta hoya che. snAtakane vRddhi pariNAma jaghanya ane utkRSTathI aMta hoya che ane tenuM AjikAdi vakhate hoya che. snAtakane avasthita pariNAma jaghanyathI aMtamuM ane utkRSTathI dezAna pUrvakeTi vaSa che. 22 vaiSara-pulAmuni AyuSya sivAya 7 kama bAMdhe, bakuza tathA pratisevAkuzIla --8 kama bAMdhe, kSayakuzIla 7-8-6] karma bAMdhe miAhanIya Ayu vinA 6 bAMdhe, niyamuni eka sAtavedanIyakarma bAMdhe, ane snAtakamuni sAtAhanIya bAMdhe ane sarvathA abaMdhaka paNa hAya (sayegIkevalI zAtA bAMdhe ane aAgI abaMdhaka hAya). * 22 3yA-pulAka bakuza ne kuzIla e traNa munine 8 kamane hAya hAya, nitrayane mAhanIya sivAya 7 kamane udaya, ane snAtakane 4 ghAti sivAya 4 aghAtakamane udaya hoya. e rIte mULakarmane udaya jANu. - 23 hIrA -pulAkamuni vedanIya Ayu vachane 6 kamanI udIraNA kare, bakuza ane pratisevAkuzIlamuni 7-8-6 kamanI DI udIraNA kare, kaSAyakuzIlamuni 7-8-6-5 karmanI hadIraNA kare, niyamuni 5-2 kamanI udIraNA kare, snAtamuni 2 kamanI IIkagI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNA kare ane udIraNA rahita pazu hoya. udIraNAnAM e sthAnA krama sadhi graMthAmAMthI jANavA ceAgya che. 22 3vadhayAna ra[cAlu avasthA tajIne anya avasthAmAM javuM te upasa padAnA tyAga hevAya te A pramANe-2 varAmuni vizuddhimAM vadhe te ane prakAranA kuzIlamuni thAya, ane pariNAmI thAya te zrAvakapaNuM ne aviratipaNu. pazu pAme, tathA maraNuthI aviratapaNuM ja pAme, tathA pratisevAzIja nigraMtha kaSAyakuzIla ane akuza thAya che, mada adhyavasAye zrAvaka ne avirati paNa thAya che. jAyazImuni pulAka ane akuzapaNu' pAmI zake che, temaja pratisevAkuzIla ane nigraMtha paNa thai zake che, tathA madyapariNAme zrAvaka ne avirata thaI zake che. tathA nidramuni kaSAyakuzIla thAya, snAtaka thAya temaja avirati paNa thAya, ane snAtamuni te siddhaja thAya. [ahiM ghaNA sthAne aviratipaNuM kahyuM te maraNuvaDe devapaNuM pAmavAthI paNa aviratipaNuM prApta thAya te apekSAe paNa che]. rakhuM iMjJAdA--snAtaka nigraMtha ane punAkamuni AhAra laya Adi 10 saMjJAomAMnI saMjJAmAM upayogavALA na hoya, ane akuza kuzIlamuni AhAra Adi saMjJAmAM upayogavALA hoya ane na paNa kAya (ahiM snAtakAdine AhAra hAya paNa AhArasa'jJA na hAya ema jANuvu). 26 mahAravAr--snAtakamuni hArI ne aNAhArI hoya, zeSa cAra muni AhArI ja hoya ( ahiM snAtakanu aNAhArIpazu` keli samudlAtanA trIjA ceAthA pAMcamA samaye ane yogIpaNAmAM hoya che. ) 27 mavadyAr--pAMce zramaNIne jadhanyathI 1 bhava hoya che, arthAt ekaja bhAvamAM zramaNapaNuM pAmI te lavamAM muktipada pAme che, ane utkRSTabhava vicArIe teA pulAmunine 3 bhava, akuzane tathA kuzIlamunine 8 bhava, nithane 3 java, tathA snAtaka tA teja Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1964X696334 va A rASiA-pAMca mithAne jANyathI Aka' haiya, utkRSTathI pulone eja bhavamAM 3deg AkAra hAya' kuzane aAkrama II48. bane kuzIlane eka bhavamAM zapRthakavana A che ni thayunine 2 Akaya hoya (eka bhavamAM be vAra zreNi kare che |do Adi pAMca . | mATe), snAtakane ekaja AkarSa hoya, e eja bhavamAM A sthA ahiM sarve eTale vivaNita bhAva puna:punI prApta kare -|ii lijhama evA zramomAM jemake, bakuzanine ekaja bhavamAM bakuzapaNuM zatapRthakatva (seMkaDe) vakhata pAme, arthAt vAraMvAra te bhAva jAya ne punaH | prApta thAya. have, aneka bhava AzrayI vicArIe te pAMca mithenA jadhanyathI be AkarSaka hoya, ane uSA vicArad | pulAkanA 7 AkarSa hoya, temAM pahelA bhavamAM- a AkarSa, bIjA bhavamAM 1 AkaI ne trIjA bhavamAM 8 a tathA baku ane .|| kuzIlanA aneka bhava AzrayI sahaapRthaphatva AkarSa hoya che, kAraNa ke e nine eka bhavamAM zatapRthakatva AkaSa hoya che, jhA ane bhava ATha kare che mATe sahaapRthakata Apa hoya che. nirathanA aneka bhava AzrayI pAMca AkarSa hoya che, kAraNa ke Ill! nirca thanA bhava 3 hoya tyAM pahelA bIjA bhavamAM be be vAra upazamazreNi karI trIje bhave kSapakazreNi karI mokSe jAya che e | rIte 5 vAra zreNi karavAthI 5 AkarSa che. snAtane te AkarSa che ja nahiMkAraNa ke, bhavane ja abhAva che. * ra6 -pulAkapaNAne jaghanyathI vA utkRSTathI anamuM kALa che, bakuza, kuzIlapaNAnekALa jaghanyathI. 1 samaya. ane guno utkRSTathI dezanA pUrva krioDavarSa che. emAM 1 samayakALa cAritra pAmIne tarata maraNa pAmavA AzrayI che. tathA nigraMthane, jaghanya kALa 1"samaya ne utkRSTa kALa anamuM che, kAraNa ke 11 mA guNuvane, kALa eTale che. (12 mA guNasthAne nigraMthapaNAne jaghanya 1. samaya nathI). snAtakapaNAne kALa jaghanyathI antamudra ane utkRSTa dezenapUvakroDa kevalI AzrayI che, emAM aMtagaDakevalI AzrayI || jayaTha" anamuM "kALa e eka* jItazrI kAjakahyo X-RXHORTHE III Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka jIvaAzrayI kALa vicArIe tA akuza kuzIla ne snAtaka e traNa munie savakALa hAya che . (mahAvidehamAM sarvadA heAvAthI). pulAka ane nigraMthamuni jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI antamuM sudhI hAya che. 20 antaradAr--cAra nitra thAnu jadhanya antara antasu ane utkRSTa antara dezAna adhara puddagala parAvata pramANu che, ane snAtakanu antara nathI. e eka jIvanI apekSAe antara karyuM, ane aneka jIva apekSAe vicArIe te| pulAnu antara jadhanyathI 1 samaya ane utkRSTa antara saMkhyAtava che, nigraMthanu jaghanya antara 1 samaya ane utkRSTa antara 6 mAsa ane zeSa traNa nitra cAnu antara nathI, kAraNa ke e traNa nigraMthA sadAkALa hAya che. rU? samuTyAtadAra--pulAkamunine vedanA kaSAya maraNu e 3 samuddAta hoya che, pratisevAkuzIlane ane bakuzane vaikriya tathA taijasa sahita 5 samudhAta che. kaSAyakuzIlane AhAraka sahita 6 samuddAta che, nigraMthane samuddAta nathI, ane snAtakane eka kevalisamudlAta che. e pramANe samudghAta jANavA rUra cAhanAdA--snAtaka sivAya pAMca nithAnI avagAhanA leAkanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che, maraNu ke e pAMca nimacAthI leAkanu eTaluM ja kSetra vyAsa hAya che, tathA snAtakanI avagAhanA asakhyAtamA bhAganI asaMkhyAta bhAgeAnI ane sa leAkAkAi pramANu che. snAtaka jyAre dehaya hAya, tyAre samAtamAM bhAganI samRghAtamAM keMdi samaye sakhAta bhASA jeTalI dehAvagAhanAnI apeAe asakhyAta bhAgAnI ] hoya che. tathA antara pUti vakhate ( cAye samaye ) sapUrNa lAka pramANu hAya che... 33 sparzanAdA--sparzanA avagAhanAvatu sarakhI jANavI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dika kAnajI raka mAFi-pullaka bakuza ane kazIka sanine apazamabhAve che (athata e traNa cAritra cAritra mohanIyanA kSApazamathI hoya che) nijha thayuni 11 mA guNasthAne upazamabhAve ane 12 mA guNasthAne kSAyikabhAve che, ane snAtakamuni te ja Adi zrAvikabhAve ja che. zramaNomA rUSa pariNAdAra-pratipAmAna pulAi 1 thI zata thAya sudhI hoya, ane pratipApulAka munie 1 thI ahI pRthata DI36 dvAro sukha hoya che. (ahiM pratipadyamAna bhAva eTale vartamAna samayamAM navuM purAkapaNuM pAmatA munie, ane pratipada eTale pulAkapaNuM pAmela munie vartamAnamAM keTalA hoya te). tA. tisevAzIla munio ane akuzamunie pratiSazvamAnapaNe 1 zI | zatapRthakatva hoya ane pratipannapaNe 1 thI zatapRthakatvakoDa (navase kroDa) hoya. tathA kaSAyakuzalamunie pratipadyamAnapaNe 1 thI sahasa pRthakatva heya, ane pratipannapaNe sahasAdoTha pRthata (9000 koTha) heya. (jaghanyathI 2000 choDa utkRSathI 9000 kroDa heya). nigraMthamunie pratipadyamAnapaNe 1 thI 162 hAtha (54 upazAmaka ne 108 paka heya), ane pratipanA 1 thI zata pRthakatva heya (1 thI 900 hoya). snAtakamuni pratipadyamAnapaNe 1thI 108 hoya, ane pratipannapaNe jaghanyathI ne utkRSTathI paNa | koDa pRthaktatva (jagha0 2 kroDa, u0 9 kroDa) heya. Daa 36 aqvadutva -nigraMthanie sanathI aA (108 vA 900) hoya che, tethI pulAka saMkhyAtathaNa (9000) hoya che, tethI anAtaka saMkhyAtaguNA (9 kroDa) che, tethI bakuzamuni saMkhyAtaguNa che, tethI pratisevAkula saMkhyAtaguNa che (e enuM saMkhyAtaguNavALuM 900 kroDamAM ja paraspara taphAvatavANuM gavuM) tethI kSayakuzIlamuni saMkhyAtaguNa (9000) kroDa che, e rIte 5 niyAmAM 36 vAra kahA. 68 III najIka Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikAraka ||ath darzanamArmaNAsu jiiksmaasH|| zrI hAthasAra-pUrve saMcamaDhAramAM jIvasamAsa tathA 5 samI kahIMne have A gAthAmAM 4 darzana (nirAkAra upaga) dvAramAM kI 14 avasamAsa kahe che- cauridiyAya chaume, cakkhu acakkhU ya savva chumtye|smme ya ohidaMsI, kevaladaMsIsanAme y||69|| mAthA - caturindriyathI prAraMbhI chalakSyane cakSudarzana heya, acakSudarzana sava chAne hoya, avadhidarzana chaghastha samyagdaene haya, ane kevalahana svanAmavALA chavamAM vA gurusthAnamAM hoya. dalA mAthA - jIvada rUpa 14 chANamAsane aMge vicArIe te cakSudAnamAM caturindriyathI prAraMbhIne saMkSipaMcendriya sudhInA jIve che, dharaNa ke ekaThI jIta chane cakSudarzana nathI. tathA guNasthAnarUpa chavasamAsa vicArIe te cakSudarzanamAM riyASTithI sIsumeha sudhInAM chAdAjInAM 12 guthasthAna che. tathA AsudarzanamAM cachaNe ane kacchanAM 12 guNagAna che. avadhimAM kathA guNasthAnathI 12 sudhInAM amyamaNi chavasthatAM gujarAna hoya che, ane kevala daranamAM sagI ne agI e be 13-14 muM guNasthAna kevI saMbadhi che. e pramANe dazanamAgaNAmAM avasamAsa kahyA. ti namALA jIvasamAsAH uten + keTalAka AcArya vibhamAnIne avadhidarzana mAne che, tethI 1thI 12 guNasthAna avadhidarzanamAM gaNAya, paranuM te abhiprAya ahiM svIkAryo nathI. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAmA guNasthAno te ratha zaheranA nIvAranA thayara-A gAthAmAM lesyAomAM jIvasamAsa kahevAya che-- IbI. kiNhA nIlA kAU, avirysNjyNt'pre| teupamhA saNNappamAyasukkA sajogaMtA 70 // . jA-kRSNaleyA nIlalezyA ane kApatalezyA e traNa vezyA cethA aviratiguNasthAna sudhI che, keTalAka AcAryo saMyasaguNasthAna sudhI (6% sudhI) kahe che, te ane padhalesyA saMjJI chavane ane apramattaguNasthAna sudhI hoya che. ene zukula&I vezyA sagIguNa05na hoya che. umA - mAthArtha -kabaNu nIla ne kApita e traNa leyA atisaphilaNa vezyA che, tethI 1-2-3-4' guNasthAna sudhI hoya che, ane Raa dezavirati Adi guNasthAne vizuddhIvALAM hovAthI e traNa saMkilaNa vecAvALAM nathI. A eka abhiprAya che, ane bIjA keTalAka AcAryone abhiprAya che ke-dezavirati ne sarvavirati prApta karatI vakhate traNa zubha vezyAo hoya paraMtu prApta thayA bAda chae 8aa leyA hovAthI e traNa azubha lesyAomAM paNa dezaviratipaNuM sarvaviratipaNuM hovAthI 1-2-3-4-5-6 guNasthAna hoya. tathA Raa teje ane pA e be zubha lesthAmAM 1-2-3-4-5-6-7 (sAta) guNasthAna hoya che, ane zuklalesthAmAM sagI sudhInAM zA 13 guNasthAna che. 8aa viparyathI vicArIe te prathamanAM 4 guNasthAnamAM [ athavA "matAntare 6 guNa0mAM ] chae lehyA che, 5-6-7mAM guNasthAne ( 3 zubhalezyA che, ane 8 thI 13 guNa0mAM 1 zukalezyA che, ane 14muM guNasthAna lezyarahita che. 7 HASAN Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAra * --*- athaarr6 vezyAmAM guNasthAnarUpa thavasamAsa kahIne A gAthAmAM chavabhedarUpa chavasamAsa kahe chepuddhvidghriybhvnne, vaNajoisiyA asNkhnrtiriyaa| seseMgidiyaviyalA, tiyalesAbhAvalesAe // zALA-pRthvIkAya akAya vanaspatikAya bhavanapati vyantara tiSI asaMkhya AyuSyavALA manuSyati e sava prathamanI 4 lesthAmAMnI yathAsaMbhava lesyAvALA che, [ jotiSIe kevaLa tejalezyAvALA che ]. ane zeSa ekendriya tathA vikalendri bhAvathI paNa prathamanI 3 lesyAvALA che. 71 mAthAI tejalezyAvALA de bAparyApta pRthvI jaLa ne pratyeka vanaspatimAM utpanna thAya che, te te pitAnI leyA sahita parabhavamAM utpanna thAya che mATe e bA05ryApta pRthvI Adika traNane aparyApta avasthAmAM devabhavamAMnI tejaleyA antaryuM. mAtra hoya che, tyArabAda te e traNane svabhAvasaMbaMdhi pahelI 3 lesyA hoya che, jethI e traNa jIvaledamAM dravya ane bhAvathI 4 lezyA che, bhavanapati vyakhtara ane yugalikAne svabhAvasaMbaMdhi 4 lesyA hoya che, tithIne kevaLa ekaja tejesthA hoya che, ane zeSa sUmakendriyAdi asagIeAne prathamanI 9 lesyA hoya che, e kahetI vezyAomAM mAM ( ane nAramAM paNa ) eka devane koIpaNa eka dravyalesyA hoya che, pa2tu bhAva5rAvRttie bhAvalesthA chae hoya che, ane ekendriyAdikane te eka jIvane 5Na dravyaparAvRttie jUdI jUdI dravyalezyA ane bhAvaparAvRttie bhAvalesyA paNa teTalIja (3-4 Adi kahI che teTalI ) hoya che, kAraNa ke temAM tathA nArakAmAM bhAva5rAvRttie dravyalezyA badalAtI nathI, ane ekendriyAdika manuSya tiya"cAmAM te bhAva5rAvRttie dravyalesyA paNa badalAI jAya che, e rIte gaNatAM devanArakamAM ane manuSyatiya"cAmAM dravyaleyA bhAvalesthAne taphAvata taNa. IchaLa ' , . . .' na Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva T/ i. kanakasAna - avatAdr:-A gAthAmAM nArakamAM vezyA kahe che- samAsaH kAU kAU taha kAunIla nIlA ya nIlakiNhA ya / kiNhAya paramakiNhA,lesA rayaNappabhAINaM // 72 // jAghArtha-kAtilezyA-kAtilezyA-kApata ne nIlalezyA-nIlalezyA-nIla ne kRSNalezyA-kRSNalezyA-paramakRSNalezyA e kamathI |ii nAmAM ratnAprabhAdika nArakIomAM vezyAo jANavI. charA | hera - mAvA-raprabhA pRthvImAM sarva nArakene kApatalezyA, bIjI zarkarA prabhA pRthvImAM kApatalezyA (ratnaprabhAthI ati kliSTa kApataleyA), trIjI vAlukAprabhA pRthvImAM prathamanAM keTalAMka uparanAM pratamAM kAtilezyA ane ane nIcenAM pratomAM sarva nArakane nIlalezyA, jethI paMkaprabhApRthvImAM sarva pratamAM sarva nArakone ekaja nIlalezyA, pAMcamo dhumaprabhApRthvImAM uparanAM keTalAMka prataromAM nIlalezyA ane nIcenAM prataramAM kRSNalezyA, chaThThI ta:prabhApRthvImAM sarva pratamAM sarva nArakone kRSNalezyA, ane sAtamI tamastamaHprabhApRthvImAM sarva nArakone paramakRSNalezyA ( atisaMkSiNa kRSNalezyA) hoya che. e pramANe nArakenI saMpUrNa bhavaparyanta vatanArI dravyalezyAo jANavI, ane bhAvaparAvRttie te darekamAM chae vezyAo hoya che. harA avataraNa-A gAthAmAM vaimAnikadevamAM vezyA kahevAya che-- teU teU taha pamha, pamhA ya pamhasukkA ya / sukkA ya paramasukkA, sakkAdivimANavAsINaM // 73 // 1 TOAI -zaka Adi vimAnavAsI tene anukrame teolezyA telezyA-tathA tejalezyAne padmalezyA-padhalezyA-pAlezyAne zukalezyA-zukalalezyA-ane paramazukalezyA hoya che. pAchalA navaO Gara-rijharva Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAvArtha:--saudharma kalpamAM teolezyA, khIjA IzAnakalpamAM tejalezyA, trIjA sanata kumArakalpanA devAmAM keTalAne taijasalezyA ane uparanA keTalAka devAne padmalezyA, cAthA mahendra kalpanA devAmAM ekaja padmavezyA savA~ devAne che, pAMcamA brahmakalpanA devAmAM ghaNA devAne padmalezyAM ane uparanA thADA devAne jIlalezyA che. chaThThA lAMtaka kalpathI khAramA acyutakalpa ane traiveyaka sudhInA devAne kramaza: vizuddha vizuddha zukalalesyA che, ane anuttara vimAnanA devAne parama vizuddha zukalalesyA che. / / vaimAnika devAnI lezyA saMdhi siddAnta vacana / zrI prajJApanAjI Adi siddhAntAmAM te "bhavanapati yantarAne prathamanI 4 kSezyA, jyAtiSI saudhama ane izAna devAne eka tejolezyA, sanakumAra mAhendra ane prakalpamAM eka padmalezyA ane ethI uparanA lAMtakAdi sava" kalpAmAM tathA traive. anuttaramAM eka zukalalesyA che." e pramANe hela che, ane A graMthamAM sanatkumAramAM keTalAka devAne taijasalezyA kahI che, ane brahma devalAkamAM keTalAka devAne zukkalezyA kahI che. te vicAravA ceAgya che, mATe e bAbatamAM tattva zuM che te zrI sajJA athavA mahuzrutA jANe. mAcha3mA avataraNa:pUrva bhavanapatyAdi devAne ane nArakane je amuka lesyAe kahI che te sava dravyalezyAo che, ane bhAvadyezyA tA sarvene chae lephsA hoya che te A gAthAmAM darzAve che. devANa nArayANa ya davvallesA havaMti eyAu / bhAvaparitIe uNa neraiyasurANa challesA // 74 // gAthArthaH--devAne ane nArakAne je e vezyA kahI che te dravyalezyAe che, parantu bhAvanI parAvRttie te nArakone ane devAne chae lephsA (bAvalesyAo) jANuvI chA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna parA savArtha:sAvalezyA eTale pariNAma ane vamalezyA eTale pariNAmane utpanna thavAmAM nimittabhuta pudagala dravye. ahiM devAmAM je je niyatalezyA kahI che, te lephsAnAM pudgalA sapUrNa bhava paryaMta avasthita hAya che, ane bhAvaparAvRttie bIjI lephsAomAM pudgale, jo ke uddayamAM Ave che, parantu te udita puddagale avasthilezyA pudgalAne sarvathA palaTAvI de evAM samartha heAtAM nathI, jema sAtamI pRthvInA nArakane sapUrNa bhavaparyanta avasthita udayavALAM kRSNalezyAnAM pudgale che, parantu jyAre sabhyazrvaprApti jevA pariNAmavALA thAya che tyAre tejasalezyAnA pudgalenA udaya avazya hAya, parantu e Agantuka tejolezyAnA udayathI avasthita udayavALI kRSNulezyAnAM pudgalA savathA na badalAtAM mAtra tevA AlAsavALAMja thAya che, jema sphaTikamaNImAM parAvelA lAla dorAthI TIkamaNI paNa lAla varNavALuM dekhAya che, te AbhAsamAtraja che, kAraNake sphaTikaratnanA mULa zvetavarNa jevA che tevAja che, e rIte Agantuka lesthApudgalonA mada uddayathI avasthita udayavALI lezyA tadAsapaNuM pAme che, ane tIvra udayathI tadAkAramAtrapaNAne pAme che, jema darpaNu jAsudanA raktavI puSpathI rakta pratibiMbavALuM thAya che, parantu darpaNanA kAca rakta puSpAdinA nikaTapaNAthI rakta vadi bhAvane pAmatA nathI, e rIte AgantukalezyA mantra hoya teA avasthitalezyA tat AbhAsa mAtra thAya che. ane tIvra udayavALI hAya teA pratibiMbamAtra thAya che. arthAt vizeSa tadAkArapaNAvALA(tadAbhAsavALI) thAya che, e tAtparya che. e rIte bhAvaparAvRttivaDe devanArakAne chae lesyA jANavI. A bhAvArtha vRttimAM kahyo che. tathA manuSya tiryaMcAmAM te dravya vaizyA paNa palaTAI jAya che. 74nA // bhavya mArgaNAmAM 14 jIvasamAsa // avatA--A gAthAmAM bhavya ane asatyamAM 14 jIvasamAsa kahe che.-- micchaddiTThI abhavvA bhavasiddhIyA ya savvaThAposu / siddhA neva abhavvA navi bhavvA huMti nAyavvA // 75 // samAsaH devomAM lezyA pA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArtha- abhavya mithyASTi hoya che, ane bhavyasiddhika cha sava guNasthAnamAM hoya che, tathA siddha paramAtmAe abhavya nahi tema bhavya paNa nahi evA jANavA li75 mANArtha-mANa pAmavA yogya cha te bhavya, ane kadI paNa makSa nahiM pAmavAnA svabhAvavALA che te abhavya. chAmAM I bhavya svabhAva ane abhavya svabhAva amuka vakhate na utpanna thAya che ema nathI, paraMtu e anAdi paristhAmika svabhAva hovAthI e anAdi kALane che. keTalAka bhavya che evA paNa che ke svabhAva te muktipada gya che, paraMtu te svabhAva sArthaka thAya tevAM sAdhanA abhAve [bAdarapaNuM Adi pAmavAnA abhAve sUkamanigodamAMja anAdi anantakALa sudhI janma maraNa kare che. ktI paNa bAdara ekendriyadipaNuM pAmatAja nathI, ane abhaSene te mokSanI sAmagrI saMpUrNa hovA chatAM e chane jAtisvabhAvaja e che ke kadI AstikapaNuja na pAme. dravya kriyAnA baLe navamAM zaiveyaka sudhI abhavya utpanna thaI zake che, bhavyathI pratibadhela cha karatAM anaMtaguNa ane pratibodha ApI mokSa pamADI zake che, paraMtu pite mekSa pAmavA samartha nathI, kAraNake sabhyazraddhA paNa prApta karI zakatA nathI. evA abhavya je anAdi anantakALa paryanta pahelA mithyASTi gusthAnavALA ja hoya che, ane ethI viparIta svabhAvavALA bhavyacha mithyAdaSTi Adi 14 guNasthAnavALA hoya che. tathA bhavyata e mokSa pAmavAnI yegyatAvALuM che mATe e gyatAthI mokSa pAmelA siddha paramAtmA te siddhatva pAmelA hovAthI have siddhamAM siddha thavAnI yogyatA rahI nathI tethI siddha bhavya nahiM temaja abhavya te nathI jajema yuvarAja rAjapadathI yogyatAvALe che, paraMtu e ja yuvarAja rAjapadavI pAmyA bAda yuvarAja na kahevAya, tema siddhajI bhavya na kahevAya, paratuM bhavya te saMsArI chamAMja gaNAya e apekSAvAva che).75 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta pA // samyaktva mArgaNAmAM 14 jIvasamAsa // avataraNa:-- gAthAthI samyakatva mAgaNuAomAM jIvasamAsa kahevAnA prasa'gamAM prathama samyakatvaguNanAM vidyAtaka karyAMnuM svarUpa A gAthAmAM kahe che maisuyanANAvaraNaM daMsaNamohaM ca taduvaghAINi / tapphaDDagAI duvihAI savvadesovaghAINi // 76 // gAthArthaH--matijJAnAvaraNu zrutajJAnAvaraNa ane darzanamohanIya e karyuM samyakatvanAM upaghAtaka che, puna: e karmonA spaka sarvopazcAtI ane dezapaghAtI ema e prakAre che (e be sva kAmAM sapaghAtI spA samyakatvanA sarvathA vidhAtaka che, ane deAApaghAtI rasaspardhaka samyaktvaguNunA dezathI--apa ghAta karanAra che--e bhAvAtha). chA mAvArtha:--tattvArthI zraddhAna--je vastu jevA svarUpe che te vastune tevA svarUpe jANavI athavA sarvajJe sAkSAt padAtha svarUpa jANI dekhIne je vastu svarUpa kahyuM che, te sthana-vacana upara pUrNa vizvAsa te samyaktva e AtmAnA prAthamika guNa che, e guNanA upaghAta karanAra matijJAnAvaraNu zrutajJAnAvaraNa ane darzanamAhanIya e traNu kama che. tyAM matijJAnAvaraNu ane zrutajJAnAvaraNu e e kama* svataH dezaghAtI che tepaNa sadhAtI darzanamAhanIya (mithyAtva mAhanIya) kamanA sIe e kama' paNa samyakatvaguNanA sathA ghAta karavAmAM sahAyaka bane che, jethI e traNa krama maLIne samyakatva guNunA sarvathA nAza kare che, e traNe kA~mAM guNavrAtaka svabhAva rasathI hAya che, ane karmanA rasa-anubhAga te vazuA ane spardhAnA svarUpavALA che, anaMta caDhatA caDhatA rasavALI gaNuAo maLIne 1 rasasparSIka thAya, ane anaMta rasasparSIka maLIne 1 rasasthAna thAya. e vA spaSTaka ane sthAnanuM savistara svarUpa kaprakRtti sthAdi graMthI anu. ahiM matijJAnAvaraNa ane zrutajJAnAvaraNa karyAMnA rasaspaSTa kA sadhAtI khacAya che, ane samyaktvamA ghAtaka karmonuM svarUpa pA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jA dezavAtI thaIne jayamAM Ave che, tathA baLanamAhanIya kamaranA traNa lodamAM mimmAta mAhanIya kamanA rasaspardhake sarvaghAtI baMdhAya che che ane sarvaghAtI rUpeja udayamAM Ave che, sijhamehanIyanA rasaspa ke badhAtA nathI paraMtu mithyAtva mehanIyanAM alpa sarvaghAtI madhyama dristhAnika spardhake teja mizramehanIyarUpa che, jethI aha5 sarvaghAtI rUpe udayamAM Ave che, tathA samyakatva mehanIya karma paNa mizAhanIyavatuM baMdhAtuM nathI, paraMtu mimatvanA aha5 dristhAnikarasa tathA sarva ekasthAnikarasa ke jemAMthI mithyAtva svabhAva dUra thaI gayA che tevA alpa rasavALuM zuddha thayela mikhyAtva teja samyakartAhanIya che, jethI samyakatAhanIyanA sarva spardhake dezayAtIja hovAthI dezaghAtarUpe udayamAM Ave che e pramANe vicAratAM samyaguNane vAta karanAra atizatAvaraNa ne samyakatvamehanIya e traNa karmonA rasaspardhake udaya akAe dezaghAtI che, ane mithyAtvamehanIya ne mizramehanIya e be kamanA rasapardhake sarvavAti che, jethI e pAMca kamamAMthI mattikRtane mithyAtva e traNa karmanA rAsArthanA udayathI samyakatvaguNane sarvathA vAta thatAM jIvamAM samyakatvaguNu pragaTa thatuM nathI, ne viparIta zraddhAne rU5 mithyAtvarUpa avaguNa kAyama rahe che, ane matizrata mizranA udayathI mizra samyatva pragaTa thAya che, te paNa na mithyAtvamAM ke na samyakatvamAM gaNAvAthI vilakSaNa jAtIya samyakatva rUpa che. tathA matizratane kSapazama ne samyakatva mehanIyanA udayathI pazama samyakatvaguNa pragaTa thAya che. tathA matizratAvaraNane kSayopazama ane miyAlpati traNa darzananehanIyane upazama e be maLIne upazama samyakatvaguNa prApta thAya che, tathA matikRtAvaraNane thopazama ane darzanAhinIyana ya e maLIne kSAyi samyakatva pragaTa thAya che. punaH e sarve sabhyatva gumAM anaMtAnubadhi kaSAya pazu vidhAtaka hovAthI 4 anaMtAnubaMdhine kApazama ne upazama paNa hoya cheja. athavA sAmA na darzanamAnIya paddhI 4 anaMtAnu ane 3 zAhanIya paNa gaNAya che, jethI e sAtane naraHvA karma paNa kI kahevAmAM Ave chemATe samAjane ataha vAta karanAra 9 kama paNa gaNI zakaya. siddhAnta cAdi ghaNe sthAne mati. - * Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktvanA vAta karmonuM kharUpa - 'AvaraNa anAvaraNane darazanaguNamAM anugraha upaghAtaka na gaNatAM mukhyatve darzana samakane ja anugrahapaghAtaka kahela che, ane A graMthamAM temaja tatvArthahikamAM atizratAvaraNane anugraha 5ghAtaka gaNela che. e rIte A gAthAmAM darzanaguNunA anugrahapaghAtaka karma kahyAM. 76aaaa . avatarA- pUrva gAthAmAM samyakatvaguNanA ghAtaka be AvaraNa ane mithyAtva mohanIyanA rasaspardhake sarvaghAtI ane dezaghAtI kahyA, te e be prakAranA ghAtI spardhake kayA kramathI hIna thavAthI samyakatvaguNa pragaTa thAya? te krama A gAthAmAM darzAvAya che savvesu savvaghAisu haesu desovaghAiyANaM c| bhAgehi muccamANo samae samae annNtehiN||77|| jA-sarve sarvaghAtI spardhake haNAye-nAza pAme chate ane rezepaghAtI spardhakemAMne paNa samaye samaye ananta ananta bhAga ghaTatAM [ananta bhAga bAkI rahe tyAre] jIvamAM samyakatvaguNa pragaTa thAya che. 7chA mAthArtha - ghAtakamInA spardhake jema sarvaghAtI ane dezaghAtI be prakAravALA che, tema dareka karmanA rasaspardhake ekasthAnI dvisthAnI tristhAnI ne catuHsthAnI ema 4 prakAravALA che. tyAM karmane zubha vA azubha rasa je svAbhAvika hoya te 1 sthAnI ethI anantaguNa adhika adhika te dvisthAnikAdi bheda jANu. jema lIMbaDAne kaTurasa ane zelaDIne madhurasa svAbhAvika hoya te 1 sthAnI, bazera rasa ukALIne eka zera rAkhave te dvisthAnI, traNa zera rasa ukALI eka zera rAkhave te tristhAnI ne cAra zerane ukALI eka zera rAkhe te catuHsthAnI rasa kahevAya, e pramANe kamaranA zubhAzubha rasamAM paNa e cAra sthAnabhede taratamatA | anantaguNa hInAdhika jANavI. tyAM sarva ghAtakarmanA catuHsthAnI tristhAnI ne dvisthAnI e traNa rasa hoya che, ane e traNe sarvaghAtI ja hoya che, ane dezaghAtI karmanA cAre prakAranA rasa hoya che temAM catuHsthAnI tristhAnI rasa te sarva sarvaghAtI ja - Is 4 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAya, ane kristhAnI rasa keTalAka sarvaghAtI ne keTalAka dezaghAto hoya che, ane eka sthAnI sarva rasa te dezaghAtI ja hoya che. e pramANe rasasthAne jANavAM. have samyakatvaguNughAtaka atiAvaraNa AdinA je sarvaghAtI rasaspardhake traNa cArasthAnI ane keTalAMka dvisthAnI che tene vizuddha adhyavasAyathI apavatanA karaNuAdikavADe sarvathA nAza karyo chate ane keTalAka kisthAnI spardhakai je dezavAnI che, temAMthI paNa prati'samaya ananta anantabhAga hIna karatAM jyAre dezaghAtI spardhakane anantama bhAga bAkI rahe eTale anantamA bhAga jeTaleja dezaghAtI rasa bAkI rahe tyAre jIva samyavaguNa prApta kare che. e rIte samyakatva prAptine hetu ko. i7chA mAtA-pUrva kathAmAM samyakatva prAptine hetu darzAvIne have A gAthAmAM samyakatvanA pazama upazama ane kSArthi e | 3 mukhyabheda che te A gAthAmAM darzAve che- khINamuiNNaM sesayamuvasaMtaMbhaNNae khovsmo| udayavighAyaubasamo khao adsnntigaaghaao||7|| 1 A gAthAmAM ghama ghamaNa padathI samaye samaye eTale pratisamayane artha sUkSama samayavAcaka nathI, paraMtu samaye samaye eTale apUrvakaraNa anivRttikaraNamAM thatA rasadhAtanA anamuM teM attamudate e artha jANa. apUrvakaraNa 1 antarmanuM temAM svAnA svAnA anamuM pramANa hajAra sthitighAta thAya che, ane eka sthitidhAtanA antarmumAM' hAnA nhAnA hajAre rasadhAta thAya che, te rasadhAtanA anamuM vAcaka e samaya zabda jANe, kAraNa ke eka samayamAM ananta ra5rdhaka saMdhAtane nAza thato nathI. athavA saghAtakriyA pratisamaya cAlavAnI apekSAe 5Nu I samaya thakha paTI zake che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva dhAyikAdi traNa sabhya DA kvana svarUpa karata * jAthA-utIrNa (udayamAM Avela) mithyAtva thAya pAmyuM hoya, ane zeSa mithyAtva upazAna thayuM hoya te lApazama samyakta kahevAya, udayamAM AvelA mithyAtvane vivAha-abhAva eTale mithyAtvane sarvathA udayAbhAva te upazamasammata ane traNe dazanAhanIyane sarvathA ghAta-nAza thatAM kSAyikasamyakatva thAya che. 78 mAyA-pazama samyakatva jyAre prApta thAya che tyAre mithyAtvane udaya mithyAtva svarUpe nahiM paraMtu samyakatvAhanIyarUpe pravarte che, kAraNa ke mithyAtvanA sarvaghAtI spardhake dezaghAtI thaIne udayamAM AvI kSaya pAmatA jAya che, e rIte udayamAM Avela mitvane thaya thatuM jAya che, ane je sarvAtI spardhako dezavAtI thatA nathI tevA sarvaghAtI AIke uramAM paNa AvatA nathI mATe e rIte sarvaghAtI spardhakone udayAbhAva teja mithyAtvane upazama jANa, e pramANe pazama samyakatva udaya AvelA (athavA AvatA) mithyAtvane kSaya ane anudita mithyAtvane upazama e be samakALe pravartatA bhAva vaDha prApta thAya ema kahyuM che. dazanasaptakanI apekSAe vicArIe te 4 anaMtAnubaMdhI mizramehanIya ane mithyAtvAhanIya e 6 nA kSapazamathI ane samyakatva mehanIyanA vipAkaeNdaya-radayathI prApta thayeluM samyakatva te kApazama samyakatva. / rati kSaNo - rAma jagyavarava | 4 anaMtA ne 3 dazanAmahanIya e rIte sAtene karaNukRta upazama ke jemAM mithyAtvane pradezadaya (pazama) 5zu nathI evA ucazama bhAvathI prApta thayela zraddhAnaguNa te 35rAna uparva. A samyakatva rAkha vaDe DhaMkAyelA agni sarakhuM che. e upazama samyakatva A gAthAmAM kahelA viSaro udayane vighAta-kSaya te upazama, arthAt mithyAtvanA udayane abhAva te upazamasamyakatva ahiM udayamAM AvelA mithyAtvane udayavidhAta ane uDhayamAM nahiM AvelA (sattAgata) mithyAtvane paNa udayane agya karavArUpa * * * *** kakSA * * ** Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayavidyAta ema banne udayavidhAtathI (udayakSathathI dayAbhAvI) upazama samyakatva jANuryuM. A samyaktva yathApravRtta karaNa Ahi traNa karaNapUrvaka thAya che, // kRti upazamalacasvan zo ya phaMlaLatiAdhAau-traNa dazanamahIyanA AghAta-sarvathA Aya te kSAyika samyakatva. ahiM jo ke traNa danAhanIyanAja kSaya kahyo che, parantu upalakSaNathI cAra anaMtAnubaMdhi sahita 7 prakRtirUpa danasamakanA kSayathI kSAyika samyakatva thAya che, kAraNake cAra ana'tAnubaMdhinA prathama kSaya thayA bAdaja traNa dana mehanIyanA kSaya thAya che. tethI 4 anaMtAnubaMdhine darzanamehanIya tarIke paNa gaNI zakAya che. || rUti kSAcitamyanavam // avataraNa--pUrve samyaktvanuM svarUpa hIne have A gAmAmAM e samyaktvabhedamAM guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsa kahe che-- uvasamaveyagakhaiyA, avirayasammAi sammadiTThIsu / uvasaMtamappamattA, taha siddhaMtA jahAkamaseo // 79 // gAthArtha:--upazama sabhyatva veda(kSaye pazcama)samyakatva ane Ayika samyakatva e traNa samyakatva avirati samyagdaSTi guNasthAnathI (4 thA guNuthI) prAra'bhIne upazAntamAha guNusthAna apramatta guNasthAna ane siddha sudhInA jIvamAM anukrame hAya che, upa0 4thI 11, kSA. 4thI siddha, kSA50 4thI 7 sudhI hAya che] AchA mAvArtha--upazama samyakatva cAthA avirati guNasthAnathI prAraMbhIne 11mA upazAntamAha guNasthAna sudhI hoya che, vedaka samyakatva ceAthAthI sAtamA apramatta guNu paryanta kAya che. ahiM kSaceApasamyakatva samyakatva mAhanIyanA vedana-udayavALu hAvAthI vedaka kahevAya che, anyathA kSasapa0 sabhyane anya samaya (kSayimya prApta karatI vakhate) te cA zambavavanA kahevAya che, ke jenA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anantara samaye kSAyika samya prApta thAya che. tathA zAyika samyakatva 4thI 14 mA guNa paryanta temaja siddha paramAtmAne paNa jIrAvana | hoya che. e rIte traNa sabhyatvamAM guNasthAnakarUpa 14 jIvasamAsa thathAsaMbhava kahyA, IchalA jIvamedo avataraNa:-pUrvagAthAmAM traNa samyakartamAM guNasthAne kahIne have vaimAnika Adi jIvaleha (eja traNa samyakatvamAM) kahe che- 4aa vemANiyAya maNuyA, rayaNAe asNkhvaastiriyaay|tivihaa sammabiTTI, veyagauvasAmagA sesA // 8 // jayArthaH--vaimAnika manuSya ratnamabhAmAM vasatA nArake asaMkhya varSAyuvALA tiryaMce eTalA jIvale traNa prakAranA sabhyadRSTivALA che, ane zeSa bhavanapati Adi jIvale vedaka sabhyatvavALA ane upazama samyakatvavALA che. ane - khAvAthI-vimAnikamAM je anAdi mithyAdaSTi deva hoya te anDarakaraNa karavA pUrvaka prathama upazama samyava pAme che, ane te upazama samyakatvamAM traNa puMja karIne upazama samyakatvane anamu kALa pUrNa thatAM samyakatvapuMjane udaya thAya te kSapazama samyakatva pAme che. athavA te kSopazama samyakatvavALe manuSya vA tiryaMca eja samyakatva sahita devamAM utpanna thAya che tevA | vaimAnidevane parabhavanuM kSayapasamyakatva paNa hoya che, tathA manuSyabhavamAM vaimAnikovanuM AyuSya badhAyA bAda hAyika samyakatva | prApta karone utpanna thAya te vaimAnikadevamAM kSAyikasamyakatva paNa hoya che. e rIte kSapazama samyakatva mAnikadevane te bhavanuM ne parabhavanuM paNa hoya che, upazamasamyakatva vimAnikabhavanuM ja hoya, ane kSAyikasamyakatva manuSyabhavanuM-parabhavanuM ja hoya, kAraNu ke sAyikasamyakatvane prAraMbha manuSyabhava vInA anyabhavamAM nathI. upazamasamyakatava parabhavamAM jatuM nathI ane kSayapasamyatva tathA vikasabhya parabhavamAM sAthe jAya che. ' IkA tathA manuSya be prakAranA che, saMkhyAta varSAyuvALA (ayugalika) manuSya ane asaMkhyAta varSAyuSyavALA te yugalika manuSya, kI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM saMkhyAta varSAyuSyavALA manuSyane upazama samyakatva anAdi mithyAdine prathama prAptivALuM hoya che, temaja upazamazreNi karanArane punaH prAptivALuM paNa hoya che. ane upazama samyatvathI pazama samyakatvanI prApti punaH upazamavALAne avazya hoya che, ane prathamepazamavALAne paNa vikalpa hoya che, athavA deva vigere bhavamAM kSayopazama samyakatva prApta karIne te sahita majhumya bhavamAM AvelA hoya te parabhavanuM kSayapasamyakta paNa hoya, ane kSapakazreNimAM prApta thavA gya kSayikasamyakatva te manuSyabhavanuM ja hoya che. tathA kSAyika samyagdaSTi nArade manuSyamAM utpanna thAya te apekSAe kSAyikasamyakatva pArabhavika paNa gaNAya. e rIte saMkhyAta varSAyuvALA manuSyane upazama samyakatva te bhavanuM, 5samyakatva te bhavanuM ne anyabhavanuM, ane kSAyikasamyakatva kSepaka zreNigata hoya te te bhavanuM, anyathA apekSAe parabhavanuM paNa gaNAya. nA asaMkhya varSAyuvALA yugalika manubene upazama samyakatva vaimAnikAvat svabhavanuM ane 50 samyakatva paNa upazamasamyakatva bAda prApta thatuM hovAthI svabhavanuM hoya che. ahiM yugalika manuSyAne parabhavanuM 50 samyakatva heya nahiM tenuM kAraNa ke kArmagraMthika mata pramANe abaDhAyu 50 sabhya sahita tiryaMca manuSya vaimAnika devamAMja utpanna thAya anyabhavamAM na upaje, ane mithyAdaSTipaNAmAM anya bhavAyu bAMdhIne (vaimAnika AyuSya bAMdhIne) kSayapasamyakatva pAme te maraNa samaye te thApa samyaktavane tyAga karI mithyASTi thaIne ja anya bhAmAM jAya che te kAraNathI sugalika manuSyane parabhavanuM pasabhya na hoya, ane siddhAntanA abhiprAye te pUrvabAyu lApasamya. yukta paNa anyabhavamAM utpanna thAya che mATe siddhAntAbhiprAyathI te yugalika manuoNne paNa parabhavanuM kSayapasamyakatva hoya che. tathA kSAyikasamyakatva te kevaLa parabhavanuM ja hoya, tene vicAra 1 siddhAntanA abhiprAyathI te kSa50 samatva sahita chaThTha naraka pRthvImAM paNa utpanna thAya che. te yugalakamAM utpanna thAya temAM eka Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: jIvamedo vimAnikamAM kahyA pramANe jANu. e pramANe traNa samyakatvane vicAra yugalika tiryaMcane paNa jANu. jI Daa tathA nArakemAM ratnapabhA pRthvInA nArakene be samyakatvane vicAra vaimAnika devavata jANa, ane kSayapa, samyakatva yugalika |ii manuSyavat vicAravuM. ApaNA zeSa bhavanapati, vyantara, tiSI, saMkhyAta varSAyuvALA saMzI tiryaMca pacayei, bIjI zarAmabhA Adi pRthvIonA (6 pRthvInA) nArako upazama samyagdaSTi ane kSapazama samyagdaSTi hoya che, kSAyika samyavALA nahiM. jo ke samyakatva sahita vAsudeva vigere trIjI pRthvI sudhI utpanna thAya che paraMtu te bahu alpa pramANamAM che, ghaNA kSAyika samyagdaSTie ratnaprabhAmAMja upaje che mATe kSAyika samyakatva ratnaprabhA sudhIja A graMthamAM kahyuM che, ema samajAya che, athavA bIjuM kaMI kAraNa hoya te te bahuzrata jANe. tathA ekendriyAdi asaMjJI paryata chane sAsvAdana samyakatva che, paraMtu A traNa mAMnuM ekapaNa samyakatva | nathI mATe e traNanI apekSAe ekendriyAdi asaNIo asamyagdaSTi che. 80 A che saMsI mALAmAM vIvAra | avataraNa-pUrve samyakatvamArgaNAmAM guNasthAna ane jIvaleda e be jIvasamAsa kahIne have samAgaNAmAM jIvasamAsa A| jo gAthAmAM kahe che- OM assaNNi amaNapaMciMdiyaMta sapaNIu smnnchumtthaa|nosnnnni noasaNNI kevalanANIu viNNeo jAthA-ekendriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA chavabheda asaMjJI hoya che, manavALA sarve chavacce saMjJI hoya che, ane jI kevalI bhagavaMte nesaMjJI ne asaMjJI che. 81 // 57 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAvA-ahiM hetuvAda dIghakAlikI ane draSTivAda e 3 prakAranI jJAnarUpa saMjJAo che. tyAM vartamAnakALa mAtranA ja sukha4duHkha Adi javAnA viSayavALI sAyANaM manarahita chane hoya che. traNe kALanA sukhadukhAddha vicAravALI DhojhiLI ur manavALA ne heya che, ane hitAhitanA vicAravALI tathA hitamAM pravRtti ane ahitathI nivRttivALI draSTivA paMjJA chavastha samyagdaSTi ne hoya che. zAstramAM saMjJI ane asazIpaNAne vyavahAra te vizeSata: dIghakAlikI saMjJAthI che, jethI hetuvAda saMjJAvALA asaMjJI ane dIrghakAlikI saMjJAvALA te saMjJI. traNe saMjJA anukrame adhika adhika spaSTa spaSTatara che. ekendriya ne e traNamAMnI ekapaNa saMjJA nathI, ane hIndriyAdi asazIone hetuvAdasaMjJA, saMjJI paMcendriya ane 1 thI 12 guNasthAna, sudhI dIrghakAlikI saMjJA ane kevalI bhagavaMte e traNa saMjJAthI rahita (saMjJAtIta) che. kAraNake traNe saMjJAo pazamabhAvanI che hA ane kevalInuM jJAna kSAyikabhAve che, jethI kevalI saMjJI nathI tema asaMjJI paNa nathI, kAraNuMke asaMjJIpaNAne vyavahAra mane labdhi rahita samRchimAdi mAM prApta che. ane kevalibhagavaMta te 'dravyamanavALA che. (kevalI mahArAjane dravyamanane saMbaMdha che mATe saMkSi che, paraMtu bhAvamana nahi hovAthI teo saMsi nathI eTale teo saM inathI tema asaMjJa paNa nathI.) e pramANe hetuvAdasaMjJAmAM mikyAdaSTi ane sAsvAdana e be guNasthAna che, dIrdhakAlikImAM 1 thI 12 guNasthAna che, ane | daSTivAdasattAmAM 4thI 12 guNasthAna che. 81 I sAdhAranALAmAM vIvamAta ! jathaLahave A gAthAmAM AhArI anAhArI mAgaNAmAM chavasamAsa kahevAya che_ anuttaradevAdikanA praznano uttara ane vargaNAnA AlaMbana vaDe levAthI kevaline dravyamAna che, parantu potAnA jJAna mATe e upayogI nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagIna // 1 // viggahagaimAvannA kevaliNo samuhayA ajogI y| siddhA ya aNAhArA sesA AhAragA jIvA // 82 // jIve, kelipramuddAtamAM vratatA keli bhagavaMte ayAgIkevalI ane siddha paramAtmA e mAhArI hoya che. drA gAthArtha-vigrahagatine prApta thayelA sarve anAhArI DAya che, ane zeSa chavA AvArtha-jIva parabhavamAM jAya tyAre Rtugatie athavA vakragatie jAya. tyAM maraNu sthAnathI utpattisthAna sarvathA samazreNie hAya tA Rtutie 1 samayamAM utpanna thAya che, tyAre pUrvabhavanA zarIramAMthI AhAra karIne nikaLelA hoya che, ane utpatti samaye utpattisthAne turata mAhAra kare che, jethI Rgatie parabhavamAM jatA jIvane AhArIpaNuMja hAya, anAhArIpaNu' na hAya. tathA maraNusthAnathI utpattisthAna jo sanmukha dizAmAM na heAya ne vidizAmAM hoya te vaktAne anusAre 2-3-4-5 samaye utpattisthAne paheAMce che, tyAM evA gatimAM 2 samaya, evakrAmAM 3 samaya, traNayakAmAM 4 samaya, ne cAravAmAM 5 samaya lAge che, tyAM e samayavALI ekavakrAmAM prathama samaye pUrvabhavanA AhAra ne bIje samaye parabhavanA AhAra vyavahAranaye hAvAthI emAM paN anAhArIpaNuM nathI, tathA traNa samayavALI mevakAgatimAM pahelA chellA samaya AhArI te madhyavatI 1 samaya anAhArI, ` cAra samayanI trivakrAmAM madhyavatI e samaya anAhArI ane pAMca samayanI caturthaMkAmAM madhyavatI traNa samaya anAhArI jIva hAya che, satra pahelA chellA samaya AhArI hAya che, e pramANe viniAvanA=vigrahagatimAM (vakragatimAM) prApta thayelA jIvA anAhArI DAya che. tathA ATha samaya pramANunA keli samuddhAtamAM trIjA ceAthA pAMcamA samaye kANu kAyayeAgamAM manAhArI hAya che. tathA aceAgIkevalIo ceAganA abhAve anAhArI hoya che, ane sarvasiddha paramAtmAe tA anAhArI prasiddha ja che. ane e sivAyanA samAsaH Ata mArgeNAmAM jIksamAsa zAkhA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -ra- 1 R zeSa ekendriyAdi sarva jI sadAkALa AhArI che. ahiM AhArI anAhArIpAzuM te kavalAhAranI apekSAe nahiM paraMtu ejaAhArane lema AhAranI apekSAe ja mukhyatve jANavuM, kalAhArathI je ke AhArIpaNuM te ja paraMtu kavalAhAra te alpa chAne ane kavacibhAvI hovAthI e apekSA AhAzI rImAgaNAnI prarUpaNAmAM mukhya nathI. | e pramANe gAthAmAM AhArImAgaNAmAM chavabhedarUpa chavasamAsa garbhita rIte kaho, parantu guNasthAna rUpa jIvasamAsa spaSTa kahyo nathI te vRttimAM A pramANe kahAo che-anAhArI mAgaNAmAM mithyASTi-sAsvAdana-avirata samyagdaSTi-sagI ne agI e pAMca guNasthAna [1-2-4-13-14 muM] che, emAM parabhavamAM sAthe janArAM 1-2-4 e traNa guNasthAnamAM ja virahagati hoya che, zeSa guNasthAna parabhavamAM sAthe jatAM nathI, tathA AhArImAgaNAmAM 1 thI 13 guNasthAna che. 8rA a | jIvanuM sAmAnya lakSaNo - - ... avatarAe pramANe "saMtapayaparvaNuyA" ItyAdi 9 anuyAgamAM prathama anuga satpada prarUpaTTAmAM antagata 14 mArgathAomAM guNasthAna rUpa jIvasamAsa ane athapattithI bahudhA jIvabheda rUpa jIvasamAsa kahyo, parantu jIvanuM sAmAnya lakSaNa zuM? te A gAthAmAM kahe che nANaM paMcaviiMpi ya annANatigaM ca svvsaagaarN| caudasaNamaNagAraM sabve tallakkhaNA, jIvA // 8 // gAthArtha -AMca prama2nuM jJAna ane traNa prakAranuM ajJAna e AThe sAkAra upaga che, tathA cAra prakAranuM darzana te cAra nAkAra upaga chee pramANe upaga para mAranA che, ane cho. upaga halAvALA che. (jIvanuM lakSaNa umara che).8dmA 7nI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIra samAsa: Iss -- mAvAI -matijJAna zrutajJAna avadhijJAna mana:paryAvajJAna ne kevalajJAna e pAMca jJAna, tathA mati ajJAna zrata ajJAna vibhAga jJAna e 3 ajJAna. e AThe sAkAra upayoga eTale vizeSa upayoga che, arthAta vastumAM sAmAnya dharma ane vizeSa dharma | zazI e be dhama che temAMthI vizeSa dharmane jANanArA e 8 upaga che. ane cakSu darzana acakSu darzana avadhi darzana kevaLa dazana e cAra darzana upaga vastunA sAmAnya dhamane jANanArA che, mATe anAkAra upayoga athavA nirAkAra upaga gaNAya che. jema agninuM lakSaNa uNutA, vRSabhanuM lakSaNa sAsnA (galagodaThI), yugalanuM lakSaNa pUraNugalana tema jIvanuM mukhyalakSaNa e upayoga che. jIvamAtramAM e bAra upayogamAMnA amuka amuka upayoga avazya hoya, athavA e bAramAMne keIpaNa upayoga jIva padArthamAMja vidyamAna hoya che, ajIvamAM nahi, e rIte jIvanuM lakSaNa e 12 upayoga che. 83 jIvana svarUpa iti mArgaNAsu 14 jIvasamAsAH chavijhi Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jha ||ath ajIvasamAsa prrupnnaa|| rijharaDatI avataH -pUrve jIvasamAsanI prarUpaNA satyaprarUpaNAdvAre karI, have tethI viparIta avasamAsanI prarUpaNA paNa karavI ucita Sii hovAthI ajIva prarUpaNA darzAvAya che- | evaM jIvasamAsA, bahabheyA vaNiyA samAseNaM / evamiha bhAvarahiyA, ajIvadavvA uvinnnnyaa||cen nAthArtha -e pramANe jIvasamAsa (jIvanA bheda) saMkSepathI ghaNA prakAranA kahA, have e pramANe jema 12 upayoga rUpa | bhAvavALA jIvasamAsa kahyA tema ahiM upayoga rahita achavadravye-ajIvasamAsa-achavanA bheda paNa jANavA yogya che. 84 mAvAI - e pramANe 14 chavabhedarUpa 14 jIvasamAsa ane 14 guNasthAnarUpa jema 14 jIvasamAsa ghaNA prakAranA eTale gati Adi 14-62 mAgaNabhede saMkSepathI kahyA, tema jIva svabhAvathI rahita (upaga rahita evAM achavadra arthAta avasamAsa 5Na jANavA yogya che, tethI have ajIvasamAsanI prarUpaNA karAya che. 84 avataraNa-pUrva gAthAnI sUcanA pramANe ajIvasamAsa-achavanA bheda A pramANe te uNadhammAdhammA, AgAsa arUviNo tahA kaalo|khNdhaa desa paesA, aNuttiviya poggalA ruuvii||85|| jAvArtha-puna: te achavabhede A pramANe-dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya tathA kALa e 4 arUpI ajIva karakara Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nItra // 6 // kanyA che, ane skaMdha deza pradeza tathA paramANu e cAra prakAranAM pudgalAstikAya rUpI ajIvadravya che. [ e rIte pAMca achadravyA che temAM 4 arUpI ane 1 rUpI dravya che]. // 8 // mAvArtha:--vaNuMgadha rasa ne sparzI e cAra rUpa kahevAya, jethI e cAra jemAM heAya te dI ane varNAdi jemAM na hoya te avI. ahiM dharmAstikAya adharmAstikAya AkAzAstikAya ane kALa e 4 dravyo vagadharasasparzI rahita hovAthI arUpI ajIva che, ane pudgalAstikAya e ekaja dravya vayuikta hovAthI rUpI ajIva che, ahiM asti=pradezanA jaya-samUha te astikAya. kALa sivAyanAM dravye pradezeAnA piMDarUpa hovAthI pAMca dravyA astikAya che, ane kALanA pradezeA na hovAthI kALadravya astikAyanathI. tathA ya=sapU` bhAga, saMpUrNa dravya, pherAnyUna bhAga vA nyUna dravya, pravezakadhanA sa'badhavALA eka paramANurUpa vibhAga ane skaMdhathI chUTo aNu te paramANu e cAra vibhAgamAM dharmAstikAyadravya skaMdha deza ne pradeza e 3 vibhAgavALuM che, tevIja rIte adharmAstikAya ane AkAzAstikAya paNa traNa traNa vibhAgavALuM hAvAthI huM bheda thayA, kALadravya avibhAgI hovAthI ekaja prakAranuM gaNatAM 10 le, ane pudgaladravya cAre vibhAgavALuM hAvAthI 4 bheda sahita ajIvanA 14 bheda che. TapA avatarana:-pUrva gAthAmAM pAMca ajIvaLyA nAma mAtrathI kahIne tathA temAM rUpI arUpI vibhAga darzAvIne have A gAthAmAM e 5 ajIvadravyAnA svabhAva kahe che gAvagAha lakkhaNANi kamaso ya vattaNaguNo ya / rUvarasagaMdhaphAsAi kAraNaM kammabaMdhassa // 86 // jAvArtha:--gatilakSaNu sthitilakSaNa avagAhalakSaNa ane vartanAguNu tathA rUpa rasaga dha sparzIdanu ane karmaba MdhanuM kAraNu e anukrame ajIvadravyanA svabhAva che. 585 samAsaH ajIvanA medapramedo // 6 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhacArya:-dharmAstikAyanA guNa athavA vALuM athavA svabhAva athavA anya svata: gati tA jIna puddhane gatimAM upakAraka thavAnA eTale sahAyaka thavAnA che. jaLamAM matsya svazaktithI tare che, parantu jaLa vinA matsya tarI zake nahiM temaja havAnI shAya vinA pakSI uThI zake nahiM tema dharmAstiya vinA jIva pudagale gati karI zake nahiM, e rIte dharmAstikAyane gatisahAyaka guNa che. tethI viparIta sthira thatA jIva pudgaleAnI sthiratAmAM adharmAstikAya sahAyaka che. AkAzadravyanA guNa jIva pulane avakAza-jagyA ApavAnA che, ane kALanA vattanAguNa che. e pramANe anukrame dharmAstikAyAdi dravyeAnA guNa che. tathA rUpa rasa gadha ne sparze e cAra lAjIvALuM temaja dharmamadhanuM raNa purvAMgaladravya che. e rIte pAMca majIvananA jhuthu svabhAva tA. 25 // ityajIvasamAsaM saprasaMgaM // samAptaM ca satpadaprarUpaNA // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIta- kA // atha dravyapramANaM dvAraM dvitIyAnuyogaH // avataraNa--satpada prarUpaNA Adi ATha anuyAga vaDe jIvasamAsa kahevAnA prastuta graMthAdhikAramAM prathama satpaMda anuyogadvAra vaDe jIvasamAsanuM vaktavya samApta thayuM. have khIjA dravyadramALa anuyAga vaDe jIvasamAsa kahevAnA prasaMgamAM pramANunA prathama cAra prakAra che ( dravyapramANa kSetrapramANa ityAdi ) te A gAthAthI darzAvAya che-- davve khette kAle, bhAve ya cauvvihaM pamANaM tu / davva paesaMvibhAgaM, paesamegAiyamaNaMtaM // 87 // gAthAtha--dravyapramANa-kSetrapramANu-kALapramANa-bhAvapramANa e cAra prakAranuM pramANa [ mApa ] che, tyAM dravyapramANa te pradezajanya ane vibhAgajanya ema e prakAranuM che, temAM pradezajanya draSyapramANa eka pradezathI prAraMbhIne ananta pradeza sudhI (ananta prakAranuM ) che. 87NA mAvArtha:--jenA vaDe vastu pramIyate pramANavALI karAya eTale sabyoki vaDe mapAya te saMkhyAdi mApanuM nAma tathA jenAvaDe padArthane oLakhI zakIe-samajI zakIe te pramALa che. temAM dravyeAnI sakhyAdi mapAya te dravyapramALa, kSetranuM mapAya te kSetratramALa, samayAdi kALa vaDe mapAya athavA samayAdi kALanuM mApa te trimALa ane vastune vastunA guNa-svarUpa vaDe ApavI-samajavI, jema jIvane jJAnAdi vaDe pudgalane varNAdivaDe mApavuM te mAvapramALa, athavA jJAnAdinuM ane varNAdikanuM (vastunA guNanu') pramANa samAsaH dravyapramANa AdinuM varNana // 6 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * nanananana * te bhAvapramANu. e rIte pramANa 4 prakAranuM che. emAM je pradezajanya dravyapramANu te eka paramANuM hayaNuka caNaka ityAdi bhAvatuM anaMtapradeza sudhI gaNutAM pudagalAstikAya ananta pramANuvALe che, athavA e pudagalAstikAmAMthI ekaja pudagalapanI apekSAe yANaka-bhyaNuka yAvat anantapradezI sudhI gaNatAM kaI saM pramANa keI asaMkhya ne anantapramANa che. | ti varAnanya mALanuM II avasara - A gAthAmAM vibhAgajanya dravyapramANu pAMca prakAranuM che te kahe che-- mANummANapamANaM paDimANaM gaNiyameva ya vibhAgaM pattha kuDavAi dhanne, caubhAgavivaDiyaM ca rse||8|| pArtha -mAna unmAna avamAna pratimAna ne gaNita e pramANe vibhAgajanya pramANu 5 prakAranuM che. tyAM dhAnya dravyamAM prastha (2) kaDava ItyAdi mA5 che, ane rasadathamAM (vI Adi pravAhI dravya mApavAmAM ) thatupala bAdathI cAra cAra bhAga vadhatuM pramANa che. 88 mAvA:-vibhAgajanya dravyapramANa 5 prakAranuM che. 1 mAna pramANa, 2 unmAna pramANa, 3 pramANu pramANa 4 pratimAnapramANu, mAM 5 gaNita pramANu, temAM mAna pramANa dhAnya mApavA mATe che. te A rIte-pI hathelI te 'asalI, evI be amalIe eka pasalI, be pasalIe 1 aMjalI rUpa setikA (mApa vizeSa), 4 setikAne kuDava, 4 kaDavane prastha, 4 prasthane aDhaka, 4 Ahakane kotha, 60 ADhakane hAne kuMbha, 80 Ahakane madhyamakuMbha, 100 Ahakane mATe kuMbha, 800 Ahakane vAha, A pramANe vaDe magadha dezamAM vIhI Adi dhAnya apAya che. tathA ghI tela Adi rasa (pravAho ) dravya mApavA mATe cAra palathI prAraMbhIne mANI sudhInuM pramANa che, te A pramANe-356 palanI mANI e rasanuM utkRSTa mApa che, tenA 64mA bhAge 1 e dhAnyanAM mApa katarI kADhelA kASTanAM pAzerIyAM vigerethI hoya che. jethI vadhatI thIkhA sudhI bharIne mapAya che. * * Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAva % samAsa: HIRI c* dradhyapramANa Adinu varNana 4 5lanuM pramANa, te sAthI hAnuM pramANa che, tethI vadhatu 8 palanuM 5 32 5hanuM ja nuM pramANa che. tema mANInA hisAbe adhI mANI mANI ItyAdi paNa che, e pramANa paNa kerelA kAnA mApavALAM che, (telathI nahiM). 88 avatara-pUrva gAthAmAM mAna pramANu kahIne A gAthAmAM umAna avamata pratimAna ne gati e ja pramANu kahe che-- kaMsAiyamummANaM, avamANaM ceva hoidNddaaii| paDimANaM dharimesuya, bhaNiyaM ekkAiyaM gnnimN||8|| jApA-kAM Adi dhAtuone tevI te unmAna pramANe, tathA daDa dhanuSa AdithI mApavuM te avamAna pramANu, suvarNa | satI bAda parima dravye tolavAmAM pratimAna pramANa, ane zrIphala di gaNima daLenI eka be Adi gaNatrI karavI te gaNita pramANu kahevAya. ATalA * mAthAtha-kAMsu Adi dhAtuo tela karIne mapAya che te anana pramANa kahevAya, ane te adha karSathI bhAra sudhInuM pramANa che. tyAM palane 8me bhAga te adha katha, palane cothA bhAga te 1 karyuM, palane ardha bhAga te ardha pala, 105 palanI tulA, 10 tulane ardha bhAra, ane 20 tulAne bhAra e pramANe telanAM mApa te unmAna pramANa che. tathA bhUmi kSetra vastra Adi mApavAne 8 ane eka aMgula, 12 aMgulanI veta, 2 veMtane hAtha, 4 hAthane daDavA anura 2000 dhanuSane gAu, 4 gAune jeksa, asaMkhya janane rajaju ItyAdi mApa te avamAna pramANa kahevAya. tathA suvarNa rUpuM matI ityAdi jhaverAta mApavA mATe rati- |R dharI-vAla Adi mApa che, tyAM 1 caThI te guMja [vA rati ] kahevAya, evI 1 guMjanI kAkaNI, trIjo bhAga nyUna be A zuM [16 )ne 1 vAla, vAlane kamamASa, 12 kamamAsa 1 aDala, 16 kamamASane 1 suvarNa e sarva pratibhAne kahe vAya. tathA zrIphala Adi gaNavA gya dravyane 1-2-3 ityAdi zIrSapraheli sudhI gaNavAM te gathI nagita pramANe kahevAya. * ***** 62 ** * Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pramANe 88-89mI gAthAmAM pAMca prakAranAM vimAna pramALa kahyAM, ghaTanA ayasaraLa--pUrva gAthAmAM karelA pramANeAmAMthI avamAna pramANunuM kaMIka vizeSa rUpa kahe che--- daMDa dhaNU juganA liya, akkho musalaM ca hoi cauhatthaM / dasanAliyaM ca rajjuM viyANa avamANasaNNAe // gAthArtha:- Da-dhanuSa-yuga-nAlikA-akSa-ane muzala e sarva 4 hAtha pramANanAM che, e uparAnta 10 nAlikA pramANunI 1 rantu e sarva pramANu avamAna saMjJAvALAM jANavAM. ghA AcAryaH--lAkamAM vAstu bhUmi vigere hAthathI mapAya che. kSetra ( khetIkAranAM kSetro ) cAra hAthanA 1 vAMsa rUpa daMDa vaDe mapAya che, mAga-patha gAu yAjana AdikathI mapAya che, kRpa vigere khAta 4 hAthanI yaSTikA ( lAkaDI vizeSa )thI mapAya che, e pramANe deza deza bheThe jUdA jUdA avamAta pramANuthI mApaNI thAya che, te kAraNathI ekaja sarakhAM kruDa yuga Adi avamAna pramANe! A gAthAmAM darzAvyAM che. tathA 10 nAlikA eTale 40 hAthanI rajju (dArI ) heAya che [ jenA vaDe kUvA Adi khAta mapAya che] AnA || kruti jyapramALa menAH // avataraNa--pUrva' dravyapramANunA 5 prakAra kahIne have kSetrapramALanu svarUpa he che-- khettapamANaM duvihaM, viyANa ogAhaNAe niSpannaM / egapaesogADhAi, hoi ogAhaNamaNegaM // 91 // gAthArtha:--kSetrapramANu be prakAranuM che, 1 vibhAga niSpanna, 2avagAhanA niSpanna, temAM avagAhanA niSpanna pramANa eka zAkAza pradeza Adi zeThe ane prakAranu che. 1 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vIra- 18 samAsaH dravyapramANa AdinuM varNana za. mAvArtha-eka paramANu eka Akaza pradezamAM avagAhe samAya che. be paramANune piMDa paNa eka AkAzapradezamAM samAya Rii che, e rIte yAvat traNa cAra saMkhyAta asaMkhyAtane anaMta ane piMDa paNa eja AkAzapradezamAM samAya che. ekaja AzcagamI pradezamAM aneka aNuone samAveza te AkAzane avakAzadAna guNa ane pudagalane vicitra pariNAma e ja hetu che. e pramANe) jema eka AkAzapradezamAM eka paramANuthI prAraMbhI anaMtapradezI skaMdha sudhI ananta vagaNa samAveza thAya che tema be AkAzapradezamAM be paramANunA piDathI prAraMbhIne anantapradeza piMDa (46) sudhIno samAveza thAya che. traNa AkAzapradezamAM | tripadezI kaMpathI anantapradezo &Sa sudhInI anantavaNAone samAveza thAya che, yAvatuM saMkhya AkAzapradezamAM saMkhyapradezI kaMpathI ane asaMkhya pradezI AkAzapradezamAM asaMkhyapradezI kaMdhathI prAraMbhIne ananta vagaNAone samAveza thAya che. e rIte 1ii eka AkAzapradezAvAha be AkAzadezAvagAha ItyAdithI asaMkhya AkAzapradezAvagAha sudhInA asaMkhyabheda avagAha niSpanna kSetra pramANunA che. ahiM keTalAka AcAryo "avagAhaniSpanna" ne badale "pradezaniSpanna" kahe che te paNa avirodhI che, kAraNake e kSetrapramANu AkAzanA pradeza vibhAgethI utpanna thayela che. te ni savAnivRtna thI kAnina kSetramANa | 91 - avataraNa-pUrva gAthAmAM prathama avagAha niSpanna kSetrapramANu kahIne have A gAthAmAM vibhAga niSpanna kSetrapramANu kahe che- | aMgula vihatthi rayaNI kucchI dhaNu gAuyaM ca seDhI y| payaraMlogamalogokhettapamANassa pavibhAgA // 9 // #aa . nAthArtha -vi=vividha mArA prakAravALuM kSetrapramANu te vibhAgajanya kSetrapramANu, ane te aMgula veta ratni (hAtha) kukSI, dhanuSa gAu jojana zreNikatara leka aleka e rIte aneka prakAranuM che. gAthAmAM jana pada upalakSaNathI grahaNa karavuM. 9rA mAvArtha-gAthArthavat sugama che. vizeSa e ke A sarva kSetrapramANe vastunI laMbAI pahoLAI uMcAI mApavAne vyavahAramAM * * Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 18 upayogI che, ane avagAhanA pramANu AmapradezanI saMkhyAnA AdhAravALuM eka ja prakAranuM hovAthI eTaluM vyavahAropayogI nathI, temaja avagAhanA pramANamAMthI vibhAgapramANu utpanna thAya che. i92 avasaraLa-pUrva gAthAmAM vibhAga pramANamAM je aMgulajhamANa karyuM, te azulapamAMzu paNa aneka prakAranuM che te darzAvAya che- tivihaM ca aMgulaM puNa, ussehaMgula pamANa AyaM ca / ekekkaM puNa sivihaM. sUI payaraMgula ghaNaM ca // 13 // jAthArtha-puna: aMzula traNa prakAranuM che, utsadha aMgula, pramANa aMgula, Atma aMgula. punaH te aMzula sUcIgula pratara aMzula ane ghana aMgula ema traNa traNa prakAranuM che (tethI 9 prakAranuM aMgulapamANu che ). i93 mAvAI-utsadha eTale anukrame vRddhi, athavA utsadha eTale jIvanA zarIrAdikanI uMcAI labAI e artha che, jethI AgaLa kahevAtI rIti pramANe paramANuthI prAraMbhIne anaMtaguNa ane ATha ATha guNa adhikatAe vRddhi pAmeluM aMgula te kaMku, athavA je aMgula vaDe chAnAM zarIra AdinI uMcAI laMbAI mapAya te kaya guru, tathA utsudhAbulanA pramANuthI hajAragaNA pramANuvALu aMzula te pramANa kagTa, athavA pramANu prAsa ( utkRSTa pramANune prApta thayeluM) amula te kamAirguNa athavA pramAzubhUta purUSa zrI RSabhadeva ane bhavanacakravatInuM aMgula te jhamAna guru, tathA je kALamAM je pramANu yukta (sAmudrika zAstrokta uMcAI yukta, arthAt sva aMgulathI 108 aMgula uMcA) uttama purane AtmA tenuM aMzula te tamArA aMguru bina bhinna fja kALe bhinna bhinna pramANunuM hoya che. punaH e traNe traNa prakAranA che te A pramANe e traNe prakAranA aMgula 1 aMgula jeTalI dIgha eka sUInA AkAranI AkAzaA pradezanI paMkti-zregi te vi aMguru, suci aMgulanA pradezanA varga jeTalA AkAza pradezano thara-57 ke je 1 amula dIdha jhara Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: utsedha Adinu svarUpa aMgula vIraITa ane 1 aMzula pahoLA hoya che te tira guNa, naDAImAM vA ucAImAM eka pradezIja hoya che. tathA aMzulavatI AkAza prazAne | ghana karatAM jeTalA AkAza pradeza thAya teTalA pradezane ghanacarasa te ghana aMDhi. emAM laMbAI pahoLAI. ane jADAI traNe aMgula pramANu hoya che. jema 000 A rIte traNa AkAzapradezanI paMkti te sUci aMgula, 66 A rIte 9 pradeza te pratarAMgula ane III. uparAuparI traNa pratara te ghanAMgula, jemAM 27 AkAzapradeza hoya che 93 thALa -have A gAthAthI uSAMzulanI kamavRddhi darzAvAya che4 sastheNa sutikkhaNavichettuM bhettuM ca jaMkira na skaa| taM paramANu siddhA vayaMti AI pamANANaM // 9 // | mNArtha--atyaMta tIkSaNa vaDe paNa nizcaya je chedI bhedI zakAya nahi e paramANu hoya che, ane evA paramANune Daa siddha purUSa-sarvara sarva pramANenI Ari kahe che. 94 | nANA-utsadhAMgulanuM pramANa prApta karavAmAM AgaLa kahevAtAM ulakagzvalvikA Adi pramANamAM sarvathI prathama pramANa | paramANu che, kAraNa ke paramANuthIja pramANabhedanI zarUAta thAya che, ane Adi pramANu rUpa paramANu eTale ati sakSama hoya che ke jene ati tINu zastrathI paNa chedI bhedI zakAya nahi, evA sUkSma paramANune zrI sarvajJa bhagavaMte sarva pramANenI (slaphaNa RphrikA Adi pramANa bhedanI) Adi kahe che. punaH kahevAmAM jo ke sUkama paramANu che tepaNu e anantapradezI skaMija jANu, paratu pudagalAstikAyane prAraMbharUpa athavA eka aNurUSa paramANu nahi, kAraNa ke te eka aNurUpa pudgala paramANu te neyika paramANu che, ane pramANenI AdimAM gaNAte paramANu te vyavahAra paramANu che, ane te ananta aNuone piDa-kaMdha che.94A avasara-amAthAnI AdivALA paramANune vyavahAraparamANu kahyo te zuM paramANu paNa vyavahArika ne nathika hoya che ? e iaa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznanA samAdhAnavALI A gAthA kahe che-- paramANu so duviho sumo taha vavahArio ceva / suhumo ya appaeso vavahAranaeNaNaMtao khaMbho // 95 // gAthArtha-- je paramANu kahevAya che te paNa be prakAranA che, sUkSmaparamANu (nizcaya paramANu), temaja vyavahAra paramANu. emAM sUkSma paramANu te apradezI che, ane vyavahAranayathI je paramANu kahevAya che te ananta pradezI koMdha che5A mAthAthe--parama satkRSTa anu=aNu te varmAjI, e atha pramANe eka aNu te paramANu che, ke je pudagalAmAM antima kAraNa che, kAraNa ke paramANunI utpattimAM kaI kAraNa nathI. puna: e paramANu dvidezAdi kAnu liMga-hetu che, mATe paramANu e antima kAraNa che, ane paramANu AdithI banatA dvipradezI Adi skaMdhA kAraNa ane kAya ane che. jema dvipradezI skaMdha e paramANunuM kAya che. ane traNa pradezI svadhanu kAraNa che, tripradezI kadha dvipradezInu kAya che, ane catuHpradezInu kAraNa che. e pramANe paramANu sivAyanA sarva puddagalA uttarAttara kAraNu kAryaM rUpa che, tevI rIte paramANu koInuM kAyA~ nathI paratu hiMdezAnanuM kAraNa tA che ja. praznaH--jo e rIte paramANu sarjanu antima kAraNa che, te sava pramANenA zyAdi paramANu kema nahi, anantapradezo neja pramANAnA Adi kema kahyo ? uttara:--jo ke pudgala zedezamAM sarvathI Adibheda-prathamabheda paramANu che, parantu e naiRRyikaparamANu vyavahAramAM upayogamAM AvatA nathI, upayAgamAM AvanAra te anantapradezI skaMdha ja hoya che, jethI vyavahArApayeAgI pramANeAmAM naiRRyika paramANune Adi pramANa na gaNutAM vyavahAraparamANu ke je anantapradezanA skaMdharUpa che tene Adi pramANu gaNyo che. zalpA *** Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva najharjana /lA || avatA -pUrva gAthAmAM be prakAranA paramANu kahIne have A gAthAmAM vyavahArI paramANuvaDe ullaphazuklaphiNukA Adi uttara- | samAsa: ttara pramANabhede je rIte bane che te kahevAya che- paramANU ya aNaMtA sahiyA ussaNhasaNDiyA ekkaa| sA'NaMtaguNA saMtI sasahiyA so'Nu vvhaarii||16|| utsedha jAthArtha -ananta paramANu vALI eka uzlaphaNalakSiNakA, ane evI anantaguNI uslakSaNazlakSiNakAo ekatra thaI chatI kAlarAti Rii eka slaNakSaNikA thAya che, ane e glazuklakSiNA te paNa vyavahArIparamANu kahevAya. 96 aMgulanuM | mAvA-ananta vyavahArI paramANuo maLIne 1 ulakSaNaklaNikA thAya che, kA prabaLatAe-atyanta bakSaLasUkama- I|| na svarUpa | bArIka kavi nhAnA mApavALI te IkjhiT. arthAt AgaLa kahevAtA sarva pramANamAM atizaya nhAnA pramANa | vALI te 340 punaH evI anantaguNa ula0 maLIne 1 kaTTakTivA thAya che, e paNa ahiM vyavahArI paramANu kahevAya. kakSA-je ananta paramANunI eka dazya thaI che te anantamAM dareka paramANu vyAvahArI paramANu prathamaja kahyo che, ane ja A blabhaNazlakSiNakAne paNa punaH vyavahArI paramANu kahyo, te e rIte vyavahArI paramANu be vAra kema karo ? uttaraH-blakaNakSaNikAne vyavahArI paramANu kahyA te upacArathI kahyo che, kAraNa ke e vyavahArI paramANu banavAmAM Adi I kAraNa ethI hAne vyavahArika padamANa che, mATe prathama kahe vyavahArI aNu pramANonI AdirUpa ane prAyaH sUkSama hovAthI anupacarita vyavahArI paramANu che, ane bIjI vAra kahele vyavahArI paramANu prAya: bAdara che, ane kadaSTie vicAratAM eja bAdara aNu paramANu che, mATe vyavahArika paramANu che, athavA upacArathI vyavahArika paramANu che, [vRttimAM ene upacArathI vyavahArI paramANu kahyA che]. 96 che Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ja * * avasara-ananta paramANuothI banela vyavahAra aNu paNa je (94 mI gAthAmAM kahyA pramANe) cheTI bhedI zakAya e nathI te zuM ananta paramANuthI banelA save ka evA hoya che ke koI chetI bhedI zakAya evA 5Nu skaMdha hoya che? te kahe che- | khaMdho'NaMtapaeso atthegaio jayammi chijjejaa| bhijeja va evaio no chijje nova bhijjejjA // 97 // jAthArtha - A jagatamAM keTalAka anantapradezI raka che evA che ke je cheDI zakAya che, athavA bhekI zakAya che, ane keTalAka anantapradezI ka evA paNa che ke je cheDI zakAtA nathI temaja bhedI zakAtA paNa nathI. chA mAthArtha -paramANuo, DhipradezI ska, videzI ka yAvata saMkhyAtapradezI kaMdhe ane asaMkhyapradeza skaMdha e savA ska dha pAMce Indriyene agrAhya che, sUthama che ane chedI bhedI zakAya evA nathI. te uparAntanA keTalAka anantapradezI audhe te paNa pAMca Indriyone agrAhya sUkama ane chedI bhedI zakAya tevA nathI, paraMtu te uparAntanA keTalAka anantapradezI skaMdhemAMnA keTalAka kahe bAdara pariNAmI ane keTalAka ska dha suthama pariNAmI che jethI je kaMdhe bAdaraparithAmI che teja indriyagrAdA tathA chedI bhedI zakAya evA hoya che, mATe je chedI bhedI na zakAya evA anantapradezI sUkama skaMdhane ja ahi vyavahArI paramANu kahyo che, ane tyAMthI prAraMbhIne utsadhAMgula Adi pramANamAM e vyavahArI aNu kAraNa bhUta che. chelachA aghatana-chedI bhedI na zakAya evA sUphamapariNAmo sakaMdhane pUrva gAthAmAM vyavahArI paramANu tarIke gaNIne have chetI bhedI zakAya evA bAdara pariNAmI ska che ke je lakSaNazleSuikAthI uparanA che ane utsadhAMgulanuM pramANu banavAmAM nimittabhUta che tevA bAdara pariNAmI rakadha athavA pramANabhedane A gAthAmAM kahe che * * * *na Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-2 paramANU tasareNU rahareNU aggayaM ca vAlassa / likkhA jUyA ya javo, aTuguNavivaDDiyA kmso||9||, samAsaH rAjA-paramANu-urvareNa-trasaraNu-rathareNu-vALane ama (vAlAma), zIkha, jU, java e anukrame ATha ATha guNA vadhatA hatI pramANuvALA che. li98 - mAvArtha -pUrvokta lakSaNukSaNikA rUpa vyavahArI ATha paramANu maLIne 1 thAya. gAthAmAM jeke urvareNu ko nathI aMgula Adi tepaNa paramANunA upalakSaNathI urvareNu paNa grahaNa kare , kAraNa ke siddhAntamAM aneka sthAne urvareNu kahyo che, ane yukti aMgularnu yukta paNa che. te urdhvareNuthI ATha guNe , tethI ATha guNe , tethI ATha guNe pATAba, tethI ATha gaNI chINa, tethI ATha guNI - ane tethI AThagu thaya. e rIte anukrame ATha ATha guNa pramANu jANavA. ahi jALImAMthI gharamAM paDatA dIrdha sUryaprakAzamAM uDatA rajakaNe te dareNu, vAyunI preraNAthI uDate rajakaNa te tray, | cAlatA rathanA cakrathI ukhaDatA rajakaNa te thereju, ATha ratharaNune kurUkSetranA yugalikane eka vAlAjha, tethI AThaguNe harivarSa ramyapha kSetranA yugalikane vAlAjha, tethI AThaguNe himavaMta hiraNyavaMta yugalikane eka vAlAjha, tethI AThagu mahAvideha manuSyane vAlAma, tethI AThaguNe bharatairavata manuSyane vAlAma, e pramANe vAlAjha bhinna bhinna pramANunA che te paNa sAmAnyathI ahiM bharatairavata manuSyane vAlA" grahaNa kara. tethI anukrame AThaguNI tIkha jU ne java te prasiddha che. emAM "java" zabdathI javA dhAnyanA dANAnA madhya bhAganI jADAI samajavI. 98 avataraNa:-pUrva gAthAmAM vyavahArI paramANuthI java sudhI kahIne have tyAra bAda AgaLa kayA kyA pramANabheda che? te A dA || gAthAmAM kahe che-- nika-ra -- kana Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanikala aTrevaya javamajjhANi, aMgulaM ucca aMgulA paao| pAyA ya do vihatthI, do ya vihatthI bhave hattho // 99 // nAthArtha -ATha yava madhyane aMgula, cha agulane pAda-paga, be paganI vaeNta, ane be vetane 1 hAtha thAya che, ane be | hAthanI kukSI thAya che. chellA mAvArtha -ATha yavamaLane 2 vAI, 6 use dhAMgulane eka paga eTale paganI pahoLAI, evA be paganI eka veMta ane be vaMtano eka hAtha. e rIte 24 aMgulane 1 hAtha thAya, ane 12 AMgaLanI 1 veMta thAya, tathA gAthAmAM kukSI pramANa | kahyuM nathI te paNa adhyAhArathI "be hAthanI 1 kukSI" e pramANe kukSIpramANa jANavuM, 92 mI gAthAmAM A graMthamAM kukSI bheda kahela che, temaja AgamAM paNa kukSipramANa kahyuM che, e rIte utsadhAMgula Adi keTalAka pramANabhede kahyA. pAllA attara-kukSipramANuthI AgaLa paNa hajI pramANabhede che te kahe che- cauhatthaM puNa dhaNuyaM, dunni sahassAi gAuyaM tesiN| catvAri gAuyA puNa, joyaNamegaMmuNeyavvaM // 10 // jAdhArtha-punaH cAra hAthane dhanuSa, te be hajAra dhanuSane 1 gAu, ane cAra gAune eka jana jANu. 10 mAvAI-be kukSi athavA cAra hAthane 1 dhanuSa athavA 96 aMgulane eka dhanuSa, tevA 2000 dhanuSa eTale 8000 (ATha hAra ) hAthane eka gAu, ane cAra gAu eka ejana. vibhAgapramANa saMbaMdhi A graMthanI ja 92mI mULa gAthAmAM ejanathI AgaLa je ke zreNi pratara Adi pramANe kahyAM che, paraMtu jInAM zarIra mApavAnA upayogamAM AvatA A utsadhAMgulajanya pramANabhedamAM tene kaMIpaNa upayoga nathI, zarIrenAM mApa jana sudhInA vibhAgapramANuthI thaI zake che mATe ahiM jana | sudhInAja vibhAga pramANe kahyA che. te ni jevagurujhanA tarinane 2 vitasthAptikSetramANam II I100 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lava li7nI - -- - ka - avataraNa -e pramANe utsudhAMzula ane pada Adi:[ pAda veMta Adi] kSetrapramANa ke je utsadhAMgula pramANunA paNa hoya kI samAsaH | che te kahIne ghamAzaMguru, tathA pramANagulathI banatA pAda ta Adi kSetrapramANu kahe che- ussehaMgulamegaM, havai pamANaMgulaM dupaMcasayaM / osappiNIe paDhamassa aMgulaM cakavahista // 10 // utsedha nAthArtha-be pAMcaso ulledhAMgula [ 1000 ulledhAMgula] malIne eka pramANugu thAya che, ane e pramANa caMguDha avasapi & aMgula Adi NInA pahelA cakravatInuM hoya che. 10 pAsa aMgularnu mAvArtha-1000 ulleSAMzulanuM 1 pramANugula kahyuM ane te pramANagula jevaDuM aMgula avasarpiNInA pahelA cakavatInuM heya che, jema A avasarpiNImAM bharata cakravatInuM 1 aMzula 1000 ulleSAMzula jevaDuM hatuM. :- avasarpiNInA pahelA cakravatI athavA pahelA tIrthaMkaranA zarIranI uMcAI 500 dhanuSa eTale 96 aMgulanA dhanuSa pramANe pa0096448000 (aDatAlIsa hajAra) utsadhAMgula hatI, ane eja uMcAI pitAnA aMgulathI 120 aMgula hatI, kAraNake pahelA tIrthaMkara vA cakravatInI uMcAI pitAnA aMgulathI 120 AtmAMzula hoya che, te e rIte 48000 ubhedhAMgulane || 120thI bhAga ApatAM bharatacakravartIne 1 aMgula (pramANAMgula) 400 ulleSAMzula jeTale thAya che te ahiM 1000 guNe ko te kevI rIte ? nA uttarabharata cakrInuM pramANa aMgula laMbAImAM te je ke 400 ulledhAMgula ja che, paraMtu pramANagulanI rAA aMgula pahoLAI paNa che, mATe je pahoLAI rahita gaNIe te 400 ulledhAMgulanuM pramANagula che, ane paheLAInA guNAkAra sAthe gaNIe te 4004rA=1000 ulledhAMgulanuM eka sUcI pramANagula thAya che, ane e kSetraphaLanA hisAbe jANavuM. vAstavika laMbAI 400 * -- - * - - * * - Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara va SARRARRORROR ra-% ulleSAMgula jeTalIja che te pratarapramANAMgulInI laMbAI jANavI. pRthvI parvatAdinAM pramANa, pratarapramANuAMgulathI thAya che, paraMtu sUcI pramANAMgula vaDe nahi. [ e pramANe vRddha saMpradAyathI ane anya zAthI jANavAmAM AvyuM che, tatva zrI sarvajJa jANe-vRttiH ] bharatacakravatInA 6 aMgulane (pramANua gulane ) 1 pAda-paga, be padanI veta, 2 veMtane hAtha, 2 hAthanI kukSI, 2 kukSIne athavA 4 hAthane dhanuSa, 2000 dhanuSane 1 pramANugAu, ane 4 gAune eka pramANuAMgulI jana. 101 avataraNa-pramANu gula vaDe pRthvI parvate AkAza ItyAdi kSetranuM mApa thAya che, ane zreNi pratara Adi pramANe kSetranAMja che tethI A vibhAgapramANamAM zreNi pratara Adi pramANabhede kahevAya che, (ke je vibhAgapramANunI mULa gAthA 92momAM kahela che). teNaMguleNaM jaM joyaNaM tu etto asNkhgunnyaaro| seDhI payaraM logo, logA'NaMtA alogo y||10|| jAthArtha -te pramANa aMgula vaDe je janapramANu prApta thAya che. tevA yojanathI asaMkhyaguNa jananI 1 zreNi, tethI asaMkhyaguNa zreNinuM 1 pratara, tevAM asaMkhyaguNa pratane 1leka, ane tevA anantalAkane aleka che. 10rA . mAvAI-ulleSAMgulathI pramANuAMgula 400 guNe che, jethI ulledhAMgulI ejanathI pramANAMgulI jana paNa 400 guNe maTe che, evA asaMkhya pramANAMgulI cejana dIdhuM ghanIkRta samarasa lekAkAzanI 1 AkAzapradezapaMkti-eni kahevAya che. arthAt aniyata pramANuvALA 14 2jA uMcA ane aniyana laMbAI paheLa IvALA lokAkAzane buddhivaDe sarva bAjuthI sarakhA pramANuvALe dhana banAvatAM 72 ucA 7 2 lAMbA 7 2januM paheLe thAya che, jethI e ghanAkanI dareka zreNi 7 rajaju lAMbI ane 1 pradeza nahI hoya che. punaH evI eka zreNamAM jeTalA AkAzapradeza che teTalI zreNie ekaja sapATImAM lagalaga rahelI hoya * *- * ** - : Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ID: samAsa: * utsedha aMgula Adi lA aMgularnu svarUpa nIva ane jeTaluM thAya teTaluM sarva kSetra te ? ghara kahevAya, e matara 7 rAjAnuM lAMbu 7 rajaju pahoLuM samarasa hoya che, ane huM eka AkAzapradeza jeTaluM che, punaH e prataramAM jeTalI zreNio che athavA eka zreNimAM jeTalA AkAzapradeza che, teTalAM prata uparAuparI thappI baMdha karavAthI ghanaTo thAya che, jethI evA vanalakanuM pramANa 7 2jaju lAMbu paheluM ne uMcu sama ghana devAya che. II68 ]sA evA ananta kAkAza pramANu eka aleka che, ke jenuM pramANa ananta jana lAMbe pahoLe naDe ane sarva madhyamAM kAkAza jevaDA pilANavALA ane kAkAzathI cAre tarapha sarva bAju e nakakara goLa daDA sarakhe che, jemAM kevaLa AkAza sivAya bIje kaI padArtha nathI. II rati pramANuTa /102ll avatara:-e rIte unsela aMzula ane pramANu aMgulanuM svarUpa tathA tenAthI banatA pramANabhede kahIne have A gAthAmAM zrI yAbhApuranuM svarUpa kahevAya che- 6 je jammi juge purisA, aTThasayaMgulasamUsiyA huNti| tesi sayamaMgulaM jaM. tayaM tu AyaMgulaM hoi // 10 // . jAthArthaH--je yugamAM je kALamAM) je purUSe pitAnA aMgulavaDe ekase ATha aMgula ucA haya, teonuM pitAnuM je aMgula te ahiM AtmAgula gaNAya che. 10 mAyArtha-suSamaduSamAdi kALamAM cakravatI vAsudeva vigere rAjapurU vA sulakSaNa purUSe pitAnA aMgulavaDe 108 aMzula ucA | hoya che, mATe tevA sulakSaNa purUSanuM aMgula te gAmanusa. ahiM "pitAnA aMgulathI 108 aMgula ucAIvALA purU" ema kahevAthI uttama lakSaNavALA purUja grahaNa karavA, jethI lakSaNazAstramAM kahelAM pramANa Adi lakSaNavALA purUSanuM pitAnA aMgulathI saMpUrNa 108 aMgula uMcA hoya, athavA kiMcita jUnAvika hoya tepaNuM temanuM aMgulI te mArA guru kahevAya. nakara keka 68 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jajara rakajhaka avAra-unsedhAMgula Adi traNa aMgulabheda kSetrapramANunA che, tethI e traNa vaDe je je kSetra mapAya che te A gAthAmAM darzAvAya chedehss UsaeNa u, giha sayaNAI ya aaymaannennN| dIvudahibhavaNayAsA, khettapamANaM pamANeNaM // 10 // -zarIrane utsadha (zarIranI uMcAI) ulledhaaMgulavaDe mapAya che, ghara zakhyA vigere vastuo AtmAgulanA pramANu vaDe | mapAya che, ane dvIpa samudra bhavana kSetra e sarvanuM pramANa pramANuAMgulavaDe thAya che. ll10 - mAvA-nArakanuM 500 dhanuSanuM devanuM 5 hAthanuM, manuSyanuM 3 gAunuM ane tiryaMcanuM sAdhika 1000 cojana zarIra kahyuM che te dhanuSa hAtha gAu ne jana utsadhAMgulathI jANavA. tathA ghara Asana zayyA Adika vastuonAM mApa te te vakhatanA meTA maMDalAdhipationA (cakravatI vAsudeva vigere pRthvI bhaktAonA) aMgulanA mApathI thAya che, ane dvIpanAM pramANa samudranAM pramANa bhavananAM pramANu vimAnanAM pramANu bharata Adi kSetronAM pramANu, cauda rajajulakanuM pramANu parvatanAM pramANa nadIonAM pramaNa sarovaranAM pramANa jagatIonAM pramANa ItyAdi kSetrapramANe pramANugulathI (utsadhathI 400 guNa pramANuthI) thAya che. | ti pramANatDhama // samAnaM 1 kSetra pramANam II10mAM avataraNaH--vibhAga pramANamAM antargata dravya pramANu Adi 4 vibhAgapramANamAM dravyapramANu ane kSetra pramANu kahIne have | phAinAnanuM svarUpa kahevAya che - - kAloti ya egaviho, kAlavibhAgoya hoi nnegviho| samayAvaliyAIo, aNaMtakAlotti nnaayvyo||105|| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trI samAsaH || II kALanA vibhAgonuM svarUpa ********CHOS RESEOS jApA-kALa sAmAnyathI eka ja prakArane che, ane vibhAgakALa aneka prakArane che, ane te samaya Avali Adi vibhAgavALe anantakALa sudhI jANu. 105 " mAvAI: sAmAnyathI kALa eka ja prakArane che, kAraNa ke sAmAnya vizeSAtmaka vastu sAmAnyathI 1 prakAranI ne vizeSadhamavaDe aneka prakAranI gaNAya che, tema kALa sAmAnya dhameM eka prakAra che, paraMtu vibhAgathI eTale vizeSa dharmothI aneka prakAra che. te vizeSa dharma athavA vizeSabheda samaya Avali prANa staka lava muhUra divasa pakSa mAsa Rtu varSa yuga popama sAgarepama, avasarpiNI utsarpiNI kALacakra ne pugala parAvarta sudhInA che. punaH e kALa annavALo che ke anta vinAne ? te bAbatamAM kahe che ke-kALA kALa anata che eTale antarahita che. bhUtakALamAM paNa ene anta na hovAthI anAdi che, ane bhaviSyamAM anta thavAne nathI mATe ananta che e rIte kALa anAdi ananta che, paraMtu sAdi ananta athavA anAdi sAnta nathI. arthAta kALa pahelAM kaI vakhata hete ne amuka vakhatathI zarU thayo ema nathI, temaja bhaviSyamAM koI vAra nahiM hoya ema paNa nathI, mATe jema jagata anAdianaMta che tema kALa paNa anAdiananta che. kemake chae dravya anAdiananta che. (ahiM vidyamAnapaNe | vicArIe te koIpaNa vakhate kALa 1 samayamAtraja hoya che, kAraNa ke pUrvasamaya vyatIta thaye, ane bhAvIsamaya hajI AvyuM nathI e rIte e be samaye avidyamAna hovAthI vidyamAnakALa 1 samayaja hoya che, ane teja vAstavika kALa che. samaya Avali ItyAdi bhede te kevaLa vyavahAra kALanAja che, ke je kALa suryacaMdranI gatinA AdhAre che. #l10pa avasara-pUrva gAthAmAM vibhAgakALa aneka prakArane kahyo te aneka prakAra kahevAya che-- & kAlo paramaniruddho, avibhAgItaM tujANa smotti| te'saMkhAAvaliyA, tA saMkhejA ya uusaaso||106|| 1 % Takakara : 6. **** Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ra * nAthArtha-jene vibhAga na thaI zake e atisaMkSipta (atisUphama) je kALa te na jANu, ane tevA asaMkhyasamayenI T6 vaDhiyA, tathA tenI saMkhyAta AvalikAone ? maraothANa thAya che. 106 mAvArthakamaLanAM 100 patra vedhavAnA daSTAnta tathA jINuM vasa phADavAnA draSTAnta ItyAdi aneka daSTAnta je zAzvaprasiddha che te daSTAnta vaDe ati sUkSama kALavibhAga ke jenA be vibhAga kevali bhagavate paNa joyA jANyA nathI tevA atisUkSma nirvi|| bhAya kALanuM nAma maya, tevA 'asaMkhya samayenI 1 AvalikA, ane evI saMkhyAnI AvalikAne 1 zvAsechavAsa. (4167772163773=444646 AvalikAne eka ucchavAsa), emAM 2223 sAdhika AvalikAne eka uzvAsa ne eTalIja AvalikAne 1 nizvAsa e pramANe AvalikAthI zvAsevAsanuM pramANa kahyuM. 106 avatA-pUrva gAthAmAM saMkhyAta AvalikAne eka zvAsocchavAsa kahyo te game te purUSane ke koI amukane zvAsocchavAsa? te A gAthAmAM darzAve che- hANagallassAso, eso pANutti sannio eko|paannuu ya satta thovo thovAsatteva lvmaah||107|| jAthA-hara ( AnaMdI) ane anavakalpa (nirogI) purUSane je zvAsocchavAsa teja ahiM prANa nAmane eka zvAsavAsa jANu, tathA evA sAta prANune eka staka ane sAta stokane eka lava kahyo che. 10NA 1 asaMkhyAtanA 9 bhedamAMthI cethA jadhanya yukta asaMkhyAta jeTalA samayanI 1 AvalikA thAya che, 4 navatatvamAM samayAvalI muddattA ItyAdi kALabhai, tathA giaa dothI sata zI gAthAmAM 16777ra16 AvalikAne 1 muhUrta kahyo che, ane | | mudattanA zvAsesa 3773 thAya che. -*- - *** ** Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva samAsaH kALanA, vibhAgonuM mArtha-ciMtAgrasta tathA prathama ane vartamAnamAM vyAdhi vaDe pIDita hoya temaja vRddhAvasthA vaDe jarjarita hoya tevA purU| ne zvAsecchavAsa ati zIdhra vA ati vilaMbavALo hovAthI vyavasthita hete nathI mATe nizcita yuvAna nirogI ane AnaMdI purUSane je atvarita avilaMbita zvAsocchavAsa tene zrI sarvae ? kALa rUpa kALabheda tarIke gaNya che, evA sAta prANune ? sto ane 7 oNkane ? va kahyA che. 10chA | aTuttIsaM tu lavA, addhalavo ceva nAliyA hoi| do nAliyA muhutto, tIsa muhuttA ahorttaa||108|| nAthArtha -ADatrIsa lava tathA ardha lava te (28 lavanI) 1 nAlikA thAma che, be nAlikAno [ be ghaDIne ] 1 muhurta thAya che, ane trIsa muhUttane 1 ahorAtra thAya che. 108 mAghArthaH-gAthArthavat sugama che. nAlikA eTale 1 ghaDI, ne 60 ghaThIne divasa. [ vartamAnakALanA cAlu TAIma pramANe 24 | miniTanI ghaDI ne rA ghaThIne 1 kalAka ane 24 kalAkane eka divasarAtra ]. 108 athatA A gAthAmAM eka muhUrtanA zvAcchavAsa keTalA hoya? te kahe che- hai|tinni sahassAsatta ya, sayANi tesattarIya ussaasaa| ekkekkassevaiyA, huMtimuhattassa ussaasaa||109|| jAthArtha -traNa hajAra sAtasene tahAMtera zvAsocchavAsa ekeka muhUttanA jANavA. 10lA bhAvArtha-7 prANane 1 staka ane 7 oNkane 1 lava hevAthI eka lavanA 49 zvAsocchavAsa thAya, punaH eka muddattanA 77 lava che tethI (49477=)3773 zvAsocchavAsa 1 mahattamAM thAya che. 10lA 1 prAcIna laukIka gaNatrI mujaba 6* vipaLanI paLa ne 60 paLanI ghaDI ne 60 ghaDIne divasarAtra. IIchaol Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avataraNa:--aheArAtrathI uparanA kALabhede A traNa gAthAmAM darzAvAya che | pannarasa ahorattA, pakkho pakkhA ya do bhave mAsA / do mAsA uusannA, tinni ya riyavo ayaNamegaM // 110 // do ayaNAI varisaM, taM dasaguNavaDiyaM bhave kamaso / dasa ya sayaM ca sahassaM, dasa ya sahastA sayasahassaM // 119 // vAsasaya sahassaM puNa, culasIiguNaM havejja puThavaMgaM / puvvaMgasaya sahassaM, culasIiguNaM bhave puvvaM // 192 // gAthArtha:--paMdara ahArAtranA 1 pakSa (pakhavADIuM), be pakSanA 1 mAsa che, e mAsanuM nAma RRtu che, ane traNa RtunuM ? gayana thAya che. 11nA e ayananu | varSa, ane tyAMthI saguNa vadhatAM vadhatAM anukrame A saMkhyA ( kALabheda ) thAya che, dasa se va te 1000 ( eka hajAra varSa), tethI dasaguNA 10000 (uza hajAra) varSe, tethI dazaguNA te rukSa varSa, 5111mA te lAkha varSane vaLI cArmAMsIguNA karatAM (84 lAkha varSInuM) | pUrvIna, ane tenA cA*sI lAkhaguNAM pUrvAMganu pUrva varSa thAya che. 112 mAvArtha:--gAthAvat sugama che. vizeSa e ke-lAkhathI dasaguNu daza lAkha, tethI daza guNu kroDa tethI dasaguNA dasakroDa ityAdi gaNatrI che, parantu te aMkasaMkhyA jANavA mATe che, ahiM to kALapramANune adhikAra heAvAthI dasalAkha kroDa dazakroDa ItyAdi saMkhyApramANu na gaNutAM 84 lAkha varSanuM pUrvAMga kahyuM che, ne pUrvAMgane pUrvAMge guNatAM [8400000x8400000=7056000, 0000000] sittera lAkha punahajAra koka varSa thAya che. kALanI mA gaNatrI jIvAnAM AyuSya mApavAnA upayogamAM Ave che, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I7 nakkara jema zrI RSabhadevanuM AyuSya 8400000 pUrva [caryAsI lAkha pUrvanuM ], saMdhyAtavaSI jInuM AyuSya koDa pUrva varSanuM | samAsa: [10000000 pUrvanuM ] hAya che. ItyAdi 110-111-112 asaT:-pUrva gAthAmAM pUrva sudhInuM pramANu kahyuM, te te eka pUrvanAM keTalAM varSa thAya? te A gAthAthI kahevAya che- kALanA 3 puvvassa u parimANaM, sayariM khala hoMti koddilkkhaao| chappannaM ca sahassA, boddhavvA vaaskoddiinnN|| se vibhAgornu jAvArtha-pUrvamAM varSanuM pramANa sittera lAkha ane chappanahajAra kroDa varSa jANavAM. 113 svarUpa mANArtha-84 lAkhane 84 lAkha guNatAM 7056 000 kroDa varSa Ave che teTalA varSanuM 1 pUrva jANavuM, athavA pUrvAgane pUrvAge guNatAM paNa eja pramANe Ave. 113 - avAjA--pUrvathI upara paNa kALanI gaNatrI che te A be gAthAmAM kahe che- puvvaMgaM puvvaMpi ya, nauyaMgaM ceva hoi nauyaM ca naliNaMgaM naliNaM piya, mahAnaliNaMgaM mhaanlinnN||114|| paumaM kamalaM kumuyaM, tuDiyamaDaDamavava hahayaM ceva / auyaMga auya pauyaM, taha sIsapaheliyA ceva // 115 // jAthArtha -pUrvAga-pUrva-nayutAMga-nayuta-nalinAMga-nalina-mahAnalinAMga-mahAnalina-pAMga-pa-kamalAMga-kamala-kumudAMga-kumudatruTitAMga-Tita-aDaDAMga-aDaDa-avavAMga-avava-hahukAMga-hahaka-ayutAMga-ayuta-prayutaraMga-prayuta-zIrSaprahelikAMga-zISa prahelikA e kALanI gaNatrInAM nAma che. 114-115 mAtha-pUrvAga ane pUrvanI saMkhyA te prathama kahI che, ane tethI AgaLanI gaNatrI A pramANe-pUrvane 84 lAkhe guNatAM %95-%-% % Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 nayutAMga Ave, tene punaH 84 lAkhe guNatAM 1 nayuta thAya, nayutane 84 lAkhe guNatAM nalinAMga thAya, nalinAMgane cArAnI lAkhe guNatAM nalina thAya, nalinane corAsI lAkhe guNatAM mahAnalinAMga thAya, ne mahAnalinAMgane corAsI lAkhe guNatAM mahAnalina thAya. e pramANu padma ityAdi saMkhyA paNa padhAMga ne padma e rIte be be jANavI, gAthAmAM padmathI huka sudhInI saMkhyAmAM aMga padavALuM nAma joke nathI kahyuM, paNa e dareka nAma aMgapada sahita be be jANavAM. tathA prayuta ane zIrSaprahelikA pada paNa aMga sahita be be nAmavALAM jANavAM, jethI sarva nAme pUva gathI prAraMbhIne zIrSaprahelikA sudhImAM 28 jANavAM, tyAM zIrSaprahe. likAne chele aMka 194 AMkaDAne thAya che te A pramANe-[ 7582632530730102411579735675696406218 668480801832960000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 e 4) pramANe 54 AMka ne 140 zanya maLI 194 AMkaDAnI saMkhyA te zIrSa prahelikA kahevAya che, ahi kavacit kavacita zAstromAM nAmane vA kamane taphAvata paNa Ave che tethI samaha na kara. 114-11pA avataraNa-zIrSaprahelikAnA aMkathI AgaLa-upara kaI saMkhyA gaNavI che? te kahe cheevN eso kAlo, vAsaccheeNa sNkhmuvyaai| teNa paramasaMkhejo, kAlo uvamAe nAyavvo // 116 // jAthArtha - e pramANe A kALa vibhAga pramANu varSa chedavaDe (varSavibhAga vaDe athavA varSanI gaNatrIthI) saMkhyAta kALa kahevAya Rii che, ane tyAMthI AgaLa-upara asaMkhyAta kALa te palyanI upamAvaDe jANu. 116 mAthArtha -e pramANe 10 varSathI zIrSaprahelikA sudhInA varSa saMkhyAvALA kALabhede [ 10 varSa 100 varSa 1000 varSa - - - Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne vaka samAsa zI # kALanA vibhAgonuM svarUpa zvara phI ityAdi kALabheda ] saMkhyAta kALamAM gaNAya, ane te uparAntane kALa asaMkhyakALa kahevAya che, ane te padyanI (kuvAmAM ramakhaMDa zA bharIne bahAra kADhavAnA) draSTAnta vaDe samajI zakAya che. 11 avatara-pUrva gAthAmAM karelI sUcanA pramANe have palyanI upamAvALA kALanuM pratipAdana karAya che, tyAM prathama upamAsA kALanA pratibheda kahevAya che- paliovamaM ca tivihaM, uddhAraddhaM ca khettapaliyaM c| ekeka puNa duvihaM, bAyarasuhumaMca nAyavvaM // 117 // jAthArtha -pApama kALa traNa prakAra che. 1 uddhAra pApama, 2 addhA pApama, 3 kSetrapa9pama. te dareka punaH bAdara ane sUkSma ema be be prakAre jANa. 117. bhAvArtha -nya eTale dhAnya bharavAne vAMsanI cIpane koThe, temAM rAmakhaMDa bharI bahAra kADhavAnI 3pama vaDe oLakhAte kamaLa te pUjona mULabhedathI athavA upayogI bhedathI traNa prakArane che, ane pratibhedathI 6 prakAra che te A pramANe 1 bAdara uddAra palyo0 5 bAdara kSetra palyo 2 sUkSma uddhAra palyo | # sUma cA | 6 sUkSma kSetra palyo / AgaLa kahevAze te rIte palyamAM bharelA vAlAzrovaDe dvIpasamudranuM saraLa-a5hAra je pApamathI thAya te popamanuM nAma kAra popama. je pApama vaDe zraddhA kALanuM eTale jIvenA AyuSanuM tathA utsarpiNI avasarpiNI AdinuM pramANa karAya te nA rAjA jyorUma. tathA je pApamamAM kSetra= AkAza pradezane ayahAra karAya che te kSetra jyo. e darekanI bAda2 sUkSamatA AgaLa darzAvAze. 117nA * 10 jarnara-***** I72I. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avataraNaH--A gAthAmAM ttvanuM svarUpa darzAvAya che-- jaM joyaNavicchiNNaM, taM tiuNaM pariraeNa savisesaM / taM caiva ya uvviddhaM, palaM paliovamaM nAma // 118 // gAthArthaH--je paLya-kUvA 1 ceAjana vistAravALA hAya, ane te kUvA paridhivaDe triguNathI kaMika vizeSa-adhika hAya, temaja teTaleAja (1 yeAjanaja) uMDe hoya tevA palyanu" nAma palya kahevAya, ane (tenI upamAvALA kALa te) paDyeApama kahevAya. 118aa mAvArtha:--je kuvA utsedhAMzula pramANathI 1 ceAjana lAMkhA 1 ceAjana paheALA 1 ceTajana uMDA samavRtta-dhanavRtta hAya, ane te paridhithI--bhyAsathI (vistArathI ) traNa guNNA adhika hoya che [ cAjana ne eka ceAjananA 6ThTho bhAga kiMcit nyUna eTalA deAya che). (118aa avatA--e dhanavRtta padhdhane je prakAranA rAmakha`DathI bharavAmAM Ave che te prakAra kahe che-- gAhiya behiya tehiyANa ukkosa sattarattANaM / sammaTTaM saMniciyaM, bhariyaM vAlaggakoDINaM // 119 // gAthArtha:--eka divasanA ugelA be divasanA traNa divasanA yAvat sAta divasanA ugelA vAlAgra koTithI TheTha sudhI ane khIcAkhIca bharelA evA te pakSya jANavA. 5119aa AvAya--zI muDAvyA bAda eka divasamAM athavA yAvat cha divasamAM ugelA vAlAma koTi agrakeTa eTale atisUkSma e atha pramANe kUvAmAM bharavAnA vALakhaDa ati sUkSma hAvAthI e dareka blAlAgakeATi" kahela che. evI vAlAmake Tie vaDe ghanavRtta palyane evI rIte sapUrNa sajajaDa ane gADha vaDe kUvA bharavA, tyAM rAmakhaMDanu nAma ahiM bharavA ke kUvA uparathI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva samAsa: I/7 Rcha65 palyopama sAgaropamanuM svarupa cakavatinuM sinya cAlyuM jAya tepaNu saheje dabANa na thAya, varSAda varase tepaNu jaLa aMdara na saMcare, agni saLagave tepaNu vALane bALI zake nahiM evI rIte rAmakhaMDathI bharele je kUvo teja ahi palya athavA popama kahevAya che. 11lA | avasara-pUrva gAthAmAM kahyA pramANe ramakhaMDa bharIne tyArapachI zuM karavuM? te kahe che- | tatto samae samae, ekkeke avahiyammi jo kaalo| saMkhejjA khala samayA, bAyarauddhArapallaMmi // 120 // jAthArtha -tyAra bAda samaye samaye ekeka vAlAma apaharatAM eTale kALa thAya teTale kALa vAdAra pratyekane jANu, ne | te saMkhyAtAja samaya thAya che. 12nA mAvA-pUta ghanavRtta kuvAmAM bharelA vAlAgomAMthI pratisamaya ekeka vAlAza bahAra kADhIe te sakhyAtAja samaya thAya, che kAraNa ke khIcAkhIca bharelA vAlAzo e kuvAmAM saMkhyAtAja samAyA che, paNa asaMkhyAta samAyA nathI. I pkSa evaDA mATa jojana jevaDA kuvAmAM evA bArIka rAmakhaMDa sarakhyAtAja kema samAya? ane je saMkhyAnAja samAya te zIrSaprahelikAnI aMdaranA aMka jeTalAja samAya ? ke ethI adhika samAya ? uttara:-ghanavRtta kuvAne badale prathama eka ejanane ghanasamarasa ku bhare, temAM eka aMgulamAM vIsa lAkha sattANu hajAra ekase vIsa ramakhaMDa kSetrasamAsamAM kahyA pramANe samAya, tene 24 guNA karatAM 1 hAtha dIrghazreNimAM samAya, tene 2000 guNA karatAM 1 gAu dIrghazreNimAM samAya, ane tethI ja guNa rema 1 yojana dIrghazreNimAM samAya, e rIte 1 zreNi pUrNa thaI tyArabAda e zreNimAM samAyelA temane varga karIe teTalA sema 1 ejananA samarasa prataramAM samAyA, ane prataramAM samAyalA remane vaga karIe teTalA rema saMpUrNa kuvAmAM agrabhAga sudhI samAya, ane ku remathI bharAI-pUrAI jAya, e rIte guNA % IkagrA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-ka - darara rararara rA kArAthI ane vargathI gaNI zakAya eTalAja rAmakhaMDa saMpUrNa kuvAmAM samAtA hovAthI samaye samaye ekeka bahAra kADhatAM samaya paNa saMthAtaja thAya, ane saMkhyAta mAtra samaya thavAthI eka palakArAmAM-nimeSamAtramAM asaMkhya kuvA khAlI thaI jAya, jethI cakSanA palakArAthI paNa asaMkhyAtamA bhAga jeTale e alpa kALa vAvADaja vovana kahevAya, emAM ramakhaMDa jo ke bArIka che che topaNa sUkama uddhAra mATe jevA sUkama karavAnA che tenI apekSAe A ramakhaMDa asaMkhyAtaguNa moTA che, mATe bAdara palyopama gaNAya. ane te saMkhyA zIrSa prahelikAthI kama heAya che. 12nA avataraNa-pUrva gAthAmAM bAdara uddhAra palyopamanuM svarUpa kahIne have A gALAmAM sUkSma 34 gottama kevI rIte thAya ? che. te kahe che- ekkakkamao loma, khmsNkhejjkhNddmhissN| samacheyANaMtapaesiyANa pallaM bharejAhi // 12 // jAthArtha-te vAra pachI ekeka ramakhaMDanA asaMkhyAta asaMkhyAta adazya khaMDa (sUkSama kakaDA ) karIne te samachedI (dareka sarakhA) anantapradezI skadhAnerathI kU bhara (athata kuvAmAM prathama bharelA dareka vALanA asaMkhyAtamA bhAga jevaDA sarakhA kakaDAothI ghanavRtta pha bharo) 121 - mAvA-sukSama uddhAra popama pramANa mATe bAdara uddhAra palyamAM jevA ramakhaDa bharyA hatA te darekanA asaMkhya asaMkhya bhAga karavAthI te dareka suthama ramakhaDanuM pramANa bAdara paryApta pRthvIkAyanA zarIra jevaDuM thAya che ema pUrvAcAryo kahe che, ane te dareka khaMDa ananta ananta pradezane skaMdha che, jethI pahelI vakhate kuvAmAM saMkhyAta khaMDa samAyA hatA tene badale have A vakhate kuvAmAM asaMkhyAta rAmakhaMDa samAya che. 121 rakasara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva samAsa: ||74 atharALa e rIte ghanavRtta palpamAM asaMkhya remakhaMDa bharIne zuM karavuM? te kahe che- | tatto samae samae, ekeke avahiyammi jo kaalo| saMkhejjavAsakoDI, suhame uddhArapallammi // 122 // jAthArtha -tyArabAda samaye samaye ekeka vAlA apaharatAM eTale kALa thAya eTale eTale saMkhyAta koDavarSa jeTale kALa sUkSama uddhArapalyamAM (sU0u palyane) thAya che. 122aa mAvAI--evA sUkSamakhaMDanA bharelA kuvAmAMthI samaye samaye eka eka sUmakhaDane bahAra kADhatAM lagabhaga lAkha game varSa XII jeTalA asaMkhyAta samaya lAge che, jyAre prathama te saMpUrNa kuvo khAlI karatAM paNa saMthAta samayaja thatA hatA) kemake temAM saMkhyAta bAdarakhaMDa hatA have te darekanA asaMkhya asaMkhya khaMDa kapyA, temAMnAM eka eka sUmakhaMDane samaye samaye bahAra kADhatAM saMkhyAta kroDavarSa thAya che.) 12rA te avatara-pUrvokta bAdara sukSama uddhAra 55mathI bAdara ane sUkSama uddhAra sAgaropama paNa thAya che, te A gAthAmAM palyopama sAgaropamanu svarupa zA darzAvAya che-- eesiM pallANaM, koDAkoDI haveja dsgunniyaa| taM sAgarovamassa u, ekasta bhave parImANaM // 123 // - nAthArtha - e banne uddhAra palyopamanI dasaguNI keDIkeDI te dareka (bane) uddhAra sAgaropamanuM pramANa thAya che [arthAt 10 koke50ne 1 sAgaropama thAya]. 123 - mAthA-bAdarauddhAra ane samauddhAra e ane jemAM dasa keDAcheDI palyopamane eka sAgarepama thAya che, jethI 10 sI keDAcheDI bAdarauddhAra popamane 1 bAdarauddhAra sAgarepama, ane 10 kaDAkoDI sU0uddhAra 50ne 1 sU0uddhAra sAgaropama IIchA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 * * jA thAya che. ahiM sAra samudranI 31ma upamA-draSTAnta vaDe mapAte kALa te thAkArottama. 123 avatA-Adara ane sUkSma uddhAra 55ma athavA sAgaropamanuM kALa pramANa darzAvIne have e kALapramANathI kaI vastu mapAya che te A gAthAmAM darzAve che- hai jAvaiyo uddhAro, aTThAijANa sAgarANa bhve| tAvaiyA khalu loe, havaMti dIvA samuddA ya // 124 // 8 jAthA -aDhI uddhAra sAgaropamane ( sU sAne) jeTale kALa thAya teTalAja dvIpasamudro A lokane viSe che. 124 ke mANA-aDhI samauddhAra sAgaropamane mATe jeTale vAlA garAzi (jeTalA rAmakhaMDa) thAya, athavA rA sU0 u0 sArunA #aa jeTalA samaya thAya teTalA dvIpasamudro che. athavA sU0uddhAra 25 ke. ke. palyopamanA jeTalA samaya teTalA dvIpa'samudro che. e rIte sU0uddhAra popama vA sAgarepamanuM pramANa dvIpasamudronI saMkhyA jANavAmAM upayogI thAya che, paraMtu bAdara u0 paze | vA sAgaropama koI5Na varatanuM pramANa jANavAmAM upayogI nathI. bAda2nuM pramANu te sUkamanuM pramANa sahaje samajI zakAya te kAraNuthI ja kahyuM che, ane e rIte AgaLa kahevAtAM sarve bAdara pramANe kevaLa sUrma pramANu samajavAnI sugamatA mATe ja kahelA 81 che, bIje kaMI upayoga nathI. 124 avataor--A gAthAmAM vAra aA copamanuM pramANu kahe che- vAsasae vAsasae, ekeke bAyare avhiymmi| bAyaraaddhApalle, saMkhejjA vAsakoDIo // 125 // 1 ahiM dvIpa samudonuM bhinna pramANa na vicAravuM, paraMtu ekatra pramANa eTaluM jANavuM. kaI paNa graMthamAM eTalA dvIpa che, ane eTalA nA samudra che, ema kaheluM dekhAtuM nathI. mATe bannenuM bheguM pramANa (rA sUusAnA samaye jeTaluM) jANavuM. * va ka Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gara samAsa: I/7AIL | palyopama sAgaropamanu svarupa jAthArtha -dara so se varSe ekeka bAdara rAmakhaMDa AhastAM-bahAra kADhatAM eTale kALa thAya teTale bAdaraaddhA palyopamane kALa kahevAya, ane te saMkhyAta koDavarSa pramANa che. 135 mAvA-uddhAra paranA pramANa mATe ekeka bAdara vAlAca samaye samaye kADhavAmAM AvatuM hatuM tene badale addhA 50 nA pramANa mATe eja ekeka bAdara vAlAne so so varSe kADhavAne heAya cheane e pramANe saMpUrNa ku khAlI thatAM saMkhyAta kroDa varSe vyatIta thAya che. 125 avataraNa - A gALAmAM sUkA pavananuM pramANa kahe che- vAsasae vAsasae, ekeke avahiyammi suhummmi| suhume addhApalle, havaMti vAsA asaMkhejA // 126 // jAthArtha dara so so varSe sUkSama vAlAne apaharatAM sUkSama addhA papama thAya che, ane te ku khAlI thatAM asaMkhyAta varSo thAya che. 126 mAvArtha-bAdaraaddhA pApamanA pramANa mATe bAdara vAlAjha kADhavAmAM AvyA hatA tene badale ahiM dareka ramakhaMDanA asaMkhyAta sUkSamakhaMDa karIne ku bharIne dara so so varSe ekeka sUma rAmakhaMDa kADhatAM te ghanavRtta ka asaMkhyAta vaSe eTale asaMkhyAta koDavarSe khAlI thAya che, mATe eTale kALa te sUaddhA palyopamane kahevAya. 126 avAra-e pramANe bAdara addhA ane sUkSma addhA pApamanuM pramANu kahIne have e banne prakAranA sAgaropamanuM | pramANu kahe che. | eesiM pallANaM, koDAkoDI haveja dsgunniyaa| taM sAgarovamassa u, parimANaM havai ekkassa // 127 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " nAthArtha -e bAdara ane sUphamaaddhA papamenI dasaguNI keDIkaThI thAya tyAre eka sAgaropamanuM pramANu thAya (arthAta 10 ke koi addhA pApane 1 addhA sAgara thAya che.] 12nA mAvArtha-10 kaDAkaDI bAdaraaddhA 55mane 1 bAdaraaddhA sAgaropama, ane 10 koDAkaDI sUphamaaddhA 50ne sU0 addhA sAgaropama hoya che. 127nA avataraNaH--A graMthamAM samaya AvalikA ItyAdithI sAgarepama sudhInA ja kALabheda kahyA, ane siddhAntamAM te sAgarepama avasarpiNI pudgalaparAvata e paNa uparAntanA kALabhede kahyA che, ane te kALajo A addhA sAgara5mathIja bane che mATe A addhA sAgaropamanA varNana prasaMge te zeSa bhedanuM pramANa paNa kahevAya che- dasasAgarovamANaM puNNAo TuMti koddikoddiio| osappiNIpamANaM, taM cevussappiNIe vi||128|| ussappiNI aNaMtA, poggalapariyaDao munneyvvo| te'NatAtIyaddhA, aNAgayaddhA aNaMtaguNA // 129 // na jAthArtha -saMpUrNa dasa keDAcheDI sAgaropama / 1 avasarpiNInuM kALapramANa che, ane teTalAja kALapramANunI 1 utsarpiNI che. tevI ananta utsarpiNIo maLIne (utsa0 avasa0 maLIne) 1 pudgalaparAvata jANu, tevA ananta pudgalaparAne atIta addhA-bhUtakALa, ane anAgatALa-bhaviSyakALa tethI 57 (bhUtakALathI) anantaguNa che. 128-12lA : mAvArtha-10 kaDAkeDI sUkSmaaddhA sAgaropamanI eka avasarpiNI ane eTalAja pramANanI eka utsarpiNI thAya che, e avasane utsa0 6-6 ArakavALI che, jemAM suSamasuSama nAme pahele Araka 4 kaDAkoDI sAgaropamane, bIje suSama Araka 3 kekesA0, trI suSamaduSama Araka 2 keke.sAne, cethA duSamasuSama Are 42000 varSa juna 1 ke.ke. sAgarepamane, Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI samAsa: Ill utsarpiNI Adi kAlabhedanuM svarupa - pAMcame duHSama Are 21000 varSane, chaThTho duHSamaduHSama Are 21000 vaSane che. tathA 10 ke.ke.sAnI utsarpiNI ulaTA kramavALI che, jethI pahele duHSamaduHSama Araka 21000 varSane, bIje duSama Araka 21000 vaSane, trIje duHSa suSama 4ra00% varSa nyUna 1 ke kensAne, ethe suSamaduSama Are 2 kekesA, pAMcamAM suSama Are 3 keTakesAine, ane chaThTho suSamasuSama Are 4 kosAne che. e rIte utsarpiNI 10 kekA.sA.nI caDhatA Ayu baLa varNa Adi zubhabhAvavALI che, ane avasarpiNI pratisamaya hIna hIna AyuSya varNa baLa Adi bhAvavALI che, jenuM vizeSa svarUpa banthAntarathI jANavuM. tathA ananta utsava anata avasa, maLIne eTalA ananta kALavALe ? pu rAvarta kALa thAya che, te dravya kSetrakALa ane bhAvathI cAra prakArano che, ane e dareka bAdara tathA sukama maLIne 8 prakAra che, jenuM savistara svarUpa anyArathI jaNavuM. evA ananta pudagalaparivata bhUtakALamAM vyatIta thaI gayA mATe bhUtakALanuM pramANa pudgala parivatathI anantaguNa che, ane bhaviSyakALamAM hajI (bhUtakALe vyatIta thayela ananta parivartethI) paNa anantaguNa pudgalaparivate vyatIta thaze, te kAraNathI bhUtakALathI bhaviSyakALa anantaguNa che. punaH keTalAka AcAryo kahe che ke-jeTale bhUtakALa vItya teTaleja bhaviSyakALa sarakhe vyatIta thavAne che mATe banne kALa sarakhA pramANunA che." e paNa eka apekSAvAda che, beya vAta yathArtha samajAya tevI che. ahiM bAdaraaddhA palyopama sAgaropamanI prarUpaNA kevaLa sUphamaaddhA pa0 sAgaro ne samajavAnI sugamatA mATe ja karI che, prayajana kaMIja nathI, prajana te kevaLa sUkamaaddhA palyopama ane sUtra addhA sAgaropamanuM ja che. 128-12lA avatara-sUphamaaddhA pa0 ne sU0 addhA sAgaropamanuM zuM prajana che? te kahe che- &| suhumeNa ya addhAsAgarassa mANeNa savvajIvANaM / kammaThiI kAyaTThiI bhavaThiI yAvi nAyavvA // 130 // - -* * * I7dhA * Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jAthArthasUmaaddhA sAgarepanA (ane pApamanA) pramANuvaDe sarva jIvanI je kamarasthiti kAyasthiti ane vyavasthiti che || te mApavA cAgya jANavI. 1a , . . .' ' ' '' : " ',' ' ' "" 1 mAvAI-sUkamaaddhA palyopamavaDe ane sUphamAhA sAgarepamavaDe chavAnI maisthiti mapAya che, te A pramANe jJAnAvaraNIya kamanI 30 ke.ke. sAgarepama sthiti, dazanAvaraNIya venIya ane antarAya kamanI 5Na jJAnAvaraNIya jeTalIja. mamahanIyamanI 70 keDIkeDI sAga, AyuSyanI 33 sAgaropama sthiti, nAmakama gotrakamanI 20 ke ke sAgare sthiti che. e utkRSTa karma sthitiomAM je sAgarepama kahyA che te sAva sUkamaaddhA sAgaropama jANavA. tathA svAyamAM ne svAyamAMja aneka bhava karavAnA kALanuM pramANa te vAristhati, tyAM pRthvIkAyAdi 4 sthAvare svIkAryomAM asaMkhyAta utsa0 avasa sudhI asaMkhyAta bhava kare, | vanaspati (sAdhAraNa vana0) vanaspatimAM anatAkALa sudhI ananta bhava kare. trasakAya nasakAyamAM 2000 (be hajAra) sAgaropama II sudhI utpanna thAya, ItyAdi savistara kAyasthiti banyAntarathI jANavI. tathA bhava eTale vivakSita janmanA ekaja bhavanI sthiti te masthiti eTale AyuSya. tyAM nArakanI bhAvasthiti 33 sAgaropama, devanI paNa eja, tiryaMcanI 3 popama, manuSyanI paNa 3 popama ItyAdi. e rIte sUkSmaaddhA sAgaropamanuM prayojana karyuM. 13 ' , 1. avataraNaH--e pramANe aDhA 5. sAgare kahIne have kSetrapamo vAro nuM svarUpa tathA tenA bAdara sUkamale A gAthAmAM kahe che-- | bAyarasuhumAgAse, khettapaesANa smymvhaare| vAyarasuhumaM khetaM, ussappiNIo asaMkhejA // 13 // jAthArtha-bAdara ane sUkSama ramakhaMDathI bharelA kuvAmAM te ramakhaDeviDe kuvAnuM je AkAza [ghanavRtta jana jeTallI rAThAyaluM rajUra karaze Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra samAsa: I77LA palyopama sAgaropamanuM svarupa #aa che, te AkAzapradezomAMthI ekeka samaye ekeka AkAzapradeza apaharatAM eTale kALa lAge teTale kALa bAdara ane sakSama kSetrapApama giii kahevAya, ane te apahAramAM asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNIo vyatIta thAya./13 mAvA-bAdarauddhAra jevA bAdaramakhaMDathI bharelA kuvAmAM ekeka bAdaramakhaDe jeTaluM AkAza rahyuM che te aMgulanA saMkhyA tamA bhAga jeTaluM che. ane tevA dareka avagAhamAM asaMkhya asaMkhya AkAzapradeza che, te eka ramakhAMDa vaDe vyApta thayelA asaMkhya AkAzapradezamAMthI samaye samaye ekeka AkAzapradeza bahAra kADhatAM asaMkhya utsarpiNI avasarpiNI kALa thAya che, te sarva saMkhyAta ramakhaMDa vyApI AkAzapradezane bahAra kADhatAM tethI paNa saMkhyAtaguNI avasarpiNI utsarpiNIo thAya temAM zuM Azcarya mATe e bAdamakhaMDa vyApta AkAzapradezonA apahAra jeTale asaMkhya utsapiNI avasarpiNI kALa te thatA hobagovA. tathA sUkSmauddhAra pathamAM bharelA ramakhaMDa jevA sUma ramakhaMDathI bharelA kuvAmAM dareka sUmakhaMDe je AkAzapradeze * paya che te teTalAja AkAzapradezomAMthI ekeka pradezane ekeka samaye apaharatAM asaMkhya kALa lAge, jethI sarva romakhaDavya pI pradezane pratisamaya apaharatAM tethI paNa asaMkhyaguNu kALa lAge te svAbhAvika che, ane te asaMkhya utsarpiNI avasarpiNI eTale che, taphAvata e ke bAdara kSetrapathane je asaMkhyakALa che tethI sUkSma kSetrapAlyane kALa asaMkhyaguru che. ti sukSetrovana | ' athavA sUkSama ramakhaDavaDe bharelA kuvAmAMthI ramakhaDane spazelA ane nahiM spazelA AkAzapradezane pratisamaya bahAra kADhatAM je kALa lAge teTale kALa sUkSma kSetra1pama kahevAya. kama-sUma rAmakhaDAvaDe khIcakhIca bharelA kuvAmAM paNa che evA AkAzapradeza che ke je rAmakhaDone na pazya hAya ! ane jethI A bIjo artha paNa saMgata thatuM hoya! I77LI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - pharAra:-rAmakhaMDane sparzelA AkAzapradezathI nahiM sparzelA AkAzapradeza asaMkhyaguNA che. ane tevA apUNa AkAzapradezathI banatuM kSetra5lyopama prathama kahelA spaSTa AkAzapadezothI banelA papamathI asaMkhyAtaguNa moTuM che. AkAzapradeza rAmakhaMDathI atisUkSama che mATe aspRSTa hoya che. je ti kkSetroma vitIyakarthaH || prazna:-sUkSetrapApamanA e bIjA arthamAM je spaSTa ane askRSTa banne prakAranA AkAzapradeza bahAra kADhavAnA che te | kuvAmAM ramakhaDa bharavAnuM zuM prayojana ? "kuvAnA sarva AkAzapradeze bahAra kADhatAM je kALa lAge teja sU0 kSetrapApama" ema kahevAmAM zuM virodha sattara:-rAmakhaMDa na bhare te pahelA prakAravALo kSetrapalepama banI zakatuM nathI mATe ramakhaDene kuvAmAM bharavAnI jarUra che. jaH-pahelA prakAranA sU0 55manI prarUpaNa karavAnIja ahiM zuM jarUra che ? kevaLa bIjA prakAravALA sU0 palyopamanI prarUpaNa kAyama rAkhIe te zuM virAdha ?. uttara:-bAramA draSTivAda aMgamAM dravyapramANanI prarUpaNAmAM keTalAMka dravyanuM pramANu spaSTa AkAzadezAvALA kSetrapabhepamathI mapAya che, ne keTalAMka dravyanuM pramANa khUchApUrNa AkAzamazevALA kSetrapalyopamathI mapAya che, jethI pahelA arthavALA paLe5manI prarUpaNAnI paNa jarUra che, ane te anusAre bIjA arthavALA palyopamamAM ramakhaMDa bharavAnI paNa jarUra che. | ti kSetraplyopmsvruupm // asaraLa -- kSetrapApamathI banatA kSetra sAgaropamanuM pramANu kahevAya che- eesiM pallANaM, koDAkoDI haveja dsgunniyaa| taM sAgarovamassa u, ekkasta bhave parImANaM // 132 // - - - - - - - Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIva // 8 // *4) * gAthArtha evA . kSetra palyApamanI dasa gaNI kaDAkADI ( arthAt 10 gADAkADI kSetra pratyeAmama ) te eka kSetra sAgamamanuM pramANa che. 5132aa AvArtha.--10 kADAkAMDI khAdara kSetra paDyeApamanA 1 bAdara kSetra sAgaropama ane 10 kADAkoDI sUkSma kSetra pakScApamane 1 sUkSma kSetra sAgaropama, emAM khAdara kSetra pakSepama ne sAgarogama te sUkSmane sugamatAthI samajavA mATe che, prAya: kaI upayoga nathI, upayegI te ghaNe sthaLe sUkSma kSetra palyA sAgarA che. 5132aa athanaraLA--sUkSma kSetra paDyeApamane sAgaropama zu upayAganA che? te kahe che-- eeNa khettasAgara - utramANeNaM haveja nAyavvaM / puDhavI daga agaNi mAruya hariyatasANaM ca parimANaM // 133 // jAcAryae sUkSma kSetra pakSepa ane sAgapamanI upamAvarDa pRthvIkAya aplAya agnikAya vAyukAya vanaspatikAya ane trasajIveAnuM pramANa thAya che ema jANavu'. ll133aa bhAvArthaH-gAthAtha vat sugama che. vizeSa ke-pRthvIkAyAdi keTalAka jIvAnuM pramANa kSetra palyApama sAgarAthI je rIte mapAya che te keTaluMka tA A graMthamAMja darzAvavAmAM Avaze, ane zeSa pramANa to draSTivAda nAmanA bAramA aMgamAM savistara kahyuM che. kRti tRtIyaM kAlapramANam saprabhedam // 173 // avasara:--e pramANe vibhAgapramANudvAramAM dravyapramANu kSetrapramANa ane kALapramANu kahIne have ceAthuM mAtratramALa darzAvAya che-gunnnogunnniphnnN, guNaniSpannaM tu vannamAIyaM / noguNaniSpannaM puNa, saMkhANaM no ya saMkhANaM // 134 // samAsaH palyopama |sAgaropama svarupa // 7 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jAthA - bhAvapramANu be prakAranuM che) guNaniSpanna bhAva pramANa ane neguNaniSpanna bhAva pramANu. temAM guNaniSpanna bhAvapramANu che te vaNa Adi, ane guNaniSpanna bhAvapramANa te saMkhyApramANa ane saMkhyA pramANa. 134 - mAvAI-vastune jJAnAdi ane vadi pariNAma te mAva, ane e bhAva svataH pramANu (varatu svarUpa bAdhaka hovAthI bhAva eja pramANu te mAtraHTT, te guNaniSpanna ane naguNaniSpanna ema be prakAranuM che. temAM vaNuM baMdha rasa spazane saMsthAna e pAMca guNarUpa pramANu te niqnna pramANa, ane saMkhyAtAdikanuM pramANa tathA jJAnadarzanAdi gunI saMkhyA te normnipUna kamAna. [ahiM jJAnadAnAdi guNe che, paraMtu tenI bhedasaMkhyAnI apekSAe guNa zakhada saMbhavita che.] 134 - agharANaH--A gAthAmAM saMkhyA pramANunA bheda kahe chesNkhaannN puNa duvihaM, suyasaMkhANaM ca gaNaNasaMkhANaM / akkharapayamAIyaM, kAliyamukkAliyaM ca suyaM // 135 // jaLA-punaH saMkhyA be prakAranI che, zratasaMkhyA ane gaNita saMkhyA, temAM akSara pada vigere bhede te zrutasaMkhyA, temAM kAlika utkAlika e zrata che ke jemAM akSara pada Adi zratasaMkhyA che. 135 - mAvAI:-atasaMkhyA aneka prakAranI che. te kramazaH A pramANe-paryAyasaMkhyA-akSarasaMkhyAsaMghAtasaMkhyA-padasaMkhyA-pAdasaMkhyA -gAthAsaMkhyA-kasaMkhyAvesTakasaMkhyA-niyuktisaMkhyA-anuyAgadvArasaMkhyA-udezasaMkhyA-adhyayana saMkhyA-kutaskaMdhasaMkhyA-aMgasaMkhyA. tyAM ekeka akSaranA paNa ananta ananta paryAya hovAthI zrutapaga ananta che, "a" "ka' A9i akSare saMkhyAta che, % athavA kava ItyAdi akSaranA saMga te saMpAta kahevAya, tevA saMdhAta (eTale saMyuktAhAra-DAkAra) saMkhyAta che, tathA ghaTa paTa * 2- 3 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - voka - II7% - -- - ItyAdi ( aneka akSara maLIne thayela) saMkhyAta che, gAthAmAM cAra caraNamAMnuM eka caraNa te ghaTTa kahevAya, te saMkhyAta che. | gAthAe saMkhyAta che, glaeNka saMkhyAta che, cheda vizeSa vedanA saMkhyAta che, nikSepa niryukti, upaghAta niyukti ane sUtrasparzI lAla niryukti e 3 prakAranI niryukti che, vyAkhyAnanA upAya rUpa satpada prarUpaNAdi ane upakrama Adi dvArA rUpa anurorarra saMkhyAta che, deza, dayana ne asvayaM saMkhyAta che, AcArAMga Adi aMgazrata saMkhyAta ( 12 ) che. A rIte paryAyAdi zratasaMkhyA kahI saMkhyApamA| paraMtu zrata karyuM ke jemAM e paryAyAdi saMkhyA che te kahe che-kAlika ne ulkAlika e be prakAranuM kRta che. temAM AcArAMga jA janA meuttarAdhyayanAdi kAsTikata che, ane dazavaikAlika AvazyakajI Adi vaTavAsthata che. cAra akALa vinA cAre prahara bhaNuya te IPL mevAke utkAlika ane rAtanI tathA divasanI pahelI chelI pirisImAM-praharamAM bhaNAya paraMtu bIjA trIjA (madhyanA be) praharamAM na bhaNAya te kAlika. ulkAlikamAM aMgazrata kevaLa daSTivAda (bAramuM aMga) eka ja che, zeSa 11 aMga kAlika che. / iti zratakaMTyA pramALa II135mAM avatanar - A gAthAmAM gaNitaehavA kahevAya che saMkhejamasaMkhenaM, aNaMtayaM ceva gnnnnsNkhaannN| saMkheja puNa tivihaM, jahannayaM majjhimukkosaM // 136 // gathArtha-saMkhyAta asaMkhyAta ane ananta e traNa prakAranI gaNita saMkhyA che, temAM saMkhyAta traNa prakAranuM che, jaghanya madhyama ne utkRSTa. 136 TI7RI mAthA-gAthArthavat sugama che, vizeSa bhAvArtha graMthakartA gAthAthI ja kaheze. 136 agrLa-pUrva gAthAmAM saMkhyAta traNa prakAranuM kahIne have asaMkhyAtanA nava bheda kahe che- * -- * Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - rara rararararara tivihamasaMkheja puNa, parittajuttaM asaMkhayAsaMkhaM / ekkakaM puNa tivihaM, jahaNNayaM majjhimukkosaM // 137 // thArtha-puna: asaMkhyAta traNa prakAranuM che, parita asaMkhyAta, yukta asaMkhyAta ane asaMkhya asaMkhyAta. punaH e paNa gii dareka traNa traNa prakAranuM che, jaghanya madhyama ane utkRSTa. e pramANe nava prakAranuM asaMkhyAta che. 13chA mAvArtha-gAthAthavata sugama che. vizeSArtha kahevAze. 13chA che. avatarayr--A gAthAmAM 9 prakAranuM ananta kahe che- tivihamaNaMtaMpi tahA, parittajuttaM aNaMtayANaMtaM / ekekaMpi yativihaM, jahaNNayaM majjhimakkosaM // 13 // jANArtha--ananta paNa e rIte (asaMkhyAta pramANe) traNa prakAranuM che, 1 parita ananta, yukta anaMta, ane anaMtAnaMta. # punaH e dareka paNa jaghanya mAdhyama ne utkRSTa ema traNa traNa prakAranuM che (jethI anaMta 9 prakAranuM che). 138 mAvA-gAthArthavatu sugama che, vizeSArtha AgaLa kahevAze, ahi vizeSa e che ke ananta jo ke sAmAnyathI 9 prakAranuM kahyuM che, paraMtu utkRSTa anaMtAnaMtarUpa navame bheda- zUnya hovAthI ananta 8 prakAranuM che. 138 avatAna-asaMkhyAtanA nava bhedanI rIte anaMtanA paNa 9 bheda che, parantu AThamA anaMta sudhInA anaMta saMkhyAvALA padArtho vA bhAve vidyamAna che, ne navamA anaMta jevaDI mahAna saMkhyAvALe kaI padArtha vA bhAva vidyamAna na hovAthI navamuM ananta zUnya che, jethI anata 8 prakAranuM ja che ema kahyuM che, e rIte gaNita saMkhyA 20 vA 21 prakAranI che tene saMkSipta saMgraha A pramANe Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAM samAsaH saMkhyAta asaMkhyAta ane anaMta - 1 jaghanya saMkhyAta 8-5 madhyama yukta asaMkhyAta .. 15-7 utkRSTa paritta ananta ke ? ; 2 madhyama saMkhyAta -6 utkRSTa yukta asaMkhyAta 16-4 jaghanya yukta ananta 3 utkRSTa saMkhyAta 10-7 jaghanya asaMkhya asaMkhyAta 17-5 madhyama yukta ananta , 4-1 jaghanya parita asaMkhyAta 11-8 madhyama asaMkhya asaMkhyAta 18-6 utkRSTa yukta ananta 5-2 madhyama parizna asaMkhyAta 12-9 utkRSTa asaMkhya asaMkhyAta | 19-7 jadhanya anantAnanta 6-7 utkRSTa paritta asaMkhyAta 13-1 jaghanya parita ananta 20-8 madhayama anantAnanta 7-4 jadhanya yukta asaMkhyAta 14-2 madhyama paritta ananta [21-9 utkRSTa anantAnanta zUnya e pramANe 3 prakAranAM saMkhyAta, 9 prakAranAM asaMkhyAta, ane 8 ke 9) prakAranAM ananta maLI gaNita saMkhyA 20 (vA 21) prakAranI che. 138 tAH-pUrva gAthAomAM saMkhyAtAdi gatisaMkhyAnA prakAra sAmAnya mAtra nAma gaNatrIthI kahIne have te saMkhyA prakAranuM pramANa jANavAne upAya kahe che- jaMbuddIvo sarisavapuNNo sasalAgapaDimahasalAgAhiM / jAvaiyaM paDipUre, tAvaiyaM hoi saMkhenaM // 139 // dhArthajaMbudvIpa jevA anavasthitapalya zalAkA pratizalAkA ne mahAzalAkA e traNe sahita cAre palya sarSa pUrNa (sarasavathI bharapura) karIe to te cAre palya jeTalA sarSavaDe pUrAya-bharAya teTalA sarSa pe utkRSTa saMkhyAta pramANa che. 13lA ~- I8nA - Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *- * ' mAtA-jaghanya saMkhyAta 2 nI saMkhyA che, ekane saMkhyAmAM gaNela nathI, kAraNa ke koIpaNa eka padArtha mATe saMkhyA vivakSAnI (eka zabda balavAnI jarUra nathI. tathA bethI uparAnta 3-4 yAvat sa hajAra lAkha kroDa abaja parArdha ItyAdi | aMka sarva madhyamasaMthAta che, te hakaSTasaMkhyAtamAM 1nyUna sudhInA saMva aMka me'yamasaMkhyAta che, mATe prathama te utkRSThasaMkhyAtanI || saMkhyA (aMka) keTalI? te jANavA mATe cAra palya bharelA ne khAlI karelA sarvapinI saMkhyAnA dAnathI kahI che, kAraNa ke utkrAIsaMkhyAtanI saMkhyA evaDI moTI che ke lAkha thAjanane jaMbUdvIpa aDAthI bharI daIe tepaNuM utkRSTasakhyAtane AMka na zI lakhI zakAya mATeja palya sapanA draSTAnathI samajAvela che te A pramANe che utkRSTa saMkhyAta mATe 45ghasarSa 5nuM draSTAnta che 'jabUDhIpa jevaDA eka lAkha pejana lAMbA pahoLA goLa, traNa lAkha soLa hajAra base sattAvIjhathI pejanathI adhika pariSivALA, ane ratnaprabhA pRthvInA pahelA ratnakAMDa sudhI nIce ekahajAra yojana uMDA cAra palpa (pyAlA AkAranA dhAnyanA keThA II sarakhA) kapIe. punaH te patyanA kAMThA upara 8 ejana ucI jagati ane te upara be gAha ucI vehIkA maLI 8 ejana kAMThAnI jagati paNa jabUDhIpanI jagati sarakhI kapIe, athavA jamUdvIpaneja 1000 ejana uDA karavAthI je 5lma thAya tevAja e cAra palya jANavA. emAM prathama anavasthita 5lya, bIjo zalAkA 5lya, trIjo pratizalAkA palpa, cAye mahAzalAkA palyA. temAMthI pahelA anavasthita palyane sarasa vaDe zikhA paryanta saMpUrNa bharIe, tyArabAda e bharelA palayane kaI deva upADI temAMthI eka eka sarasavane ekeka dvIpa samudra prakSepatAM je rIpe vA samudra sarva saSa' khAlI thAya, tevaDA dvIpa vAM samudra jevaDo lAMbe paLe parantu uDAImAM 1000 jana jeTaluM ja ka9pI tene paNa vedikAthI upara ziMkhA sahita sa. pAthI bhara, ane eka anavasthita khAlI thayo ema jANavAne bIjA palpamAM eTale zalAkA palyamAM eka sarSapakazuM prakSepa. * --* Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- hell tyArabAda je anavasthita palya sapAthI bharI rAkhyA che tene upADI punaH AgaLa AgaLanA dvIpa samudramAM ekeka sapa nAkhatAM e khInne anavasthita je dvIpa vA samudre khAlI thAya te drIpa vA samudra jevaDA lAMkhA paheALA ane hajAra Ajana uMDA pazca vedikAthI upara zikhA sahita saOpAthI saMpUrNa bharavA, e trIjo anavasthita bharyo jANavA, ane bIjo anavasthita khAvI thayAnI sAkSI tarIke eka sapakaNu zalAkA pazcamAM prakSepatAM zalAkA palyamAM e kaNa 'paDyA, e rIte vAraMvAra meTA mATA vadhatA vadhatA pramANavALA anavasthita patyeAne bharI bharI khAlI karavAthI tenA sAkSIkA vaDe zalAkA padma pazu vedikA upara zikhA sahita evA bharAya ke jemAM eka dANu! paNa na umerAya, ema karatA chello anavasthita bharelA paDyo che, ane zalAkA palya paNa bharAi gayA che, jethI e pazca bharelA paDyA che, jethI e emAMthI prathama zalAkA patye upADIne chellA bharAyalA anavasthitathI AgaLa AgaLanA dvIpa samudramAM ekeka kaNa praznepatAM je dvIpa vA samudre zalAkA palya khAlI thAya tyArabAda te dvIpa samudrathI AgaLa AgaLanA dvIpa samudramAM anavasthitane upADI khAlI karatA javuM, ane zalAkA palya eka ja khAlI thayA ema jANavAne pratizalAkA palpamAM zalAkAnI sAkSI tarIke eka saOpakaNu prakSepavA, e pramANe pratizalAkAmAM 1 sarUpa paDayo, zalAkA palya khAlI paDyA have ane anavasthitane khAlI karatAM 1 pahelA anavasthita ke je lAkha yeAjana pramANuvALA che te avasthita pramANavALA hovAthI te khAlI thatA zalAkApazcamAM sarasavane eka dANA nakhAtA nathI paNa bIjI vArathI bharelA te khAlI thAya tyArathIja nakhAya che. jI karmagraMtha TIkA gASA 75 2 ahiM e dhyAnamAM rAkhavuM' ke kAIpaNa dvIpamAM ke samudramAM sarasavanA khe dANA nAkhavA nahi, tema nAkhyA vinA javA devA nahi. tathA je khAzeA upADI khAlI karavAnA hAya tene tenI pahelAnA pyAlo bharI rAkhyA bAda upADavA. jema ke zalAkA bharAyA bAda tene upADavA hAya tyAre anavasthita bharI rAkhyA bAda upADavA. tathA pratizilAkA upADavA hoya tyAre zilAkA ane anavasthita bharI rAkhyA bAda upADavA. samAsaH saMkhyAta asaMkhyAta ane anaM tanA meda pramedAdi // 8 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatAM je dvIdhe vA samudre te khAlI thayA te dvIpa nA samudra jevaDA meATo anavasthita sapAthI bharI devA, jethI anavasthita bharelA paDayo che. punaH e zarelA anavasthita sahita pUrva krama pramANe bIjA aneka anavasthitAne khAlI karatAM tenA sAkSI zeA vaDe punaH zalAkA palya bharavA, ane pUrvokta krama pramANeja aneka zalAkA bharI khAlI karI zalAkAnA sAkSI kaze| vaDe pratizalAkAne paNa zikhA sahita bharavA, ahiM pratizalAkA bharAI gayA bAda punaH aneka anavasthitA vaDe zalAkA palyane bharavA, ane tyAra Ada anavasthita bharI rAkhavA, jethI traNa padma bharelA paDayA che. temAMthI prathama pratizalAkAne upADI jyAMthI sA~panA kaNa nAkhavA bAkI che te dvIpa samudromAM khAlI karI eka sAkSI kaNa mahAzalAkAmAM nAkhavA, e rIte karavAthI mahAzalAkAmAM 1 kaNa paDyA, pratizalAkA khAlI che, ane zalAkA tathA anavasthita che e bharelA paDacA che, jethI have zalAkAne upADI pratizalAkA je dvIpa vA samudre khAlI thayela che tethI AgaLanA dvIpa samudromAM khAlI karI 1 kaNu pratizalAkAmAM nAkhavA, jethI mahAzalAkAmAM 1 kaNa, pratizalAkAmAM 1 kaNa, zalAkA khAlI, ne anavasthita bharelA che, tethI anavasthitane upADI zalAkA jyAM khAlI thayA che. tyAMthI AgaLanA dvIpa samudromAM khAlI karavA, ne e pramANe aneka anavasthitA vaDe punaH zalAkA bharavA ane aneka zalAkA zarI khAlI karIne tenA sAkSI kA vaDe punaH pratizalAkA bharavA, ane vAraMvAra pratizalAkA bharI khAlI karI tenA sAkSI kA vaDe mahAzilAkA bharavA, e rIte mahAzilAkA Adi cAre palya sapUrNa bharAI rahe te pramANe pUrvokta vidhi karavA. e pramANe e cAre pakSyanA sapA tathA dvIpa samudromAM praznapelA sarva saSa'peA te sava' maLIne je sapa sakhyA thAya temAMthI 1 satya nyUna karIe te vRSTa kuMvAta jeTalA sapA kahevAya. ne sava* sapanI sakhyA te namya paritta arpavAta jeTalA (arthAt pahelA asakhyAta jeTalA) gaNAya. jaghanyaparitaasa khyAtathI [ saSa'pa saMkhyAthI ] eka adhika e adhika ityAdithI prAraMbhIne utkRSTa parita asa`khyAtathI 1 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * l8ra * * * jhA nyUna sudhInI madhyavatI sava saMkhyAo nathati utsAha kahevAya, paraMtu u0pariNasaMkhyAtanI saMkhyA keTalI? te jANavAne A prakAra che-je rakama hoya te rakamane teTalIvAra patibaha sthApI paraspara guNAkAra karaze te abhyAsa guNAkAra kahevAya, samAtA jemake 10nI rakama hoya te 10x10x1041141081411410 e rIte sthApIne paraspara guNatAM prathama guNAkAra 100, zrI 1000, trIje 10000, ceAthe 100000, pAMcame 1000000 chaThThI 10000000 (kroDa), sAtame 10 kroDa, saMkhyAta AThamo 100 kroDa, ne navamo 1000 kroDa (1000,0000000) eTale guNAkAra thAya, jethI e nava guNAkArathI Avela asaMkhyAta 1000 kroDa te 10no abhyAsa guNAkAra jANa, e pramANe jaghanya parita asaMkhyAtanI saMkhyAno abhyAsa guNAkAra karIe ane anNto jaghanya yukta asaMkhyAta Ave, ane temAMthI 1 bAda karatAM hoi pti , vATyAta Ave, tathA khAda karele 1 umeratAM IST nadhanya yuvara atyAta Ave. eka AvalikAnA samaye e ja yu. asaMkhyAta jeTalAja che. ' ' ' pamedAdi jaghanya yukata asaMkhyAtane rAzi abhyAsa karatAM jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta Ave, temAMthI 1 bAda karatAM utkRSTa yukta jhi asaMkhyAta Ave, temAMthI 1 bAda karatAM ane jaghanya yukta asaMkhyAtathI 1 Adi aSika e sava madhyavatI saMkhyAmAM | madhyama yukata sabaMnyAta che, ane ja. asaMkhyAta asaMkhyAtamAMthI 1 bAda karatAM jai yuvata , te 1 bAda karela punaH || umeratAM nanya mahaMtharNaMda, tethI ekAde adhikathI yAvat u0 asaMkhyasaMkhyathI 1 jUna sudhInI sava madhyavatI' saMkhyAo madhyama avaMdhyAvaMya kahevAya. ne 1 sahitanI eja saMkhyA 3 vasaMthAlaMdA gaNAya. ' ' ' te pUvekta jadhanya asaMkhyAsaMgano abhyAsa guNAkAra karatAM anya varita anaMta thAya, tethI ekAdi adhithI prAraMbhIne ji utkRSTa paritAnaMtathI eka nyUna sudhInI madhyavatI sarva saMdhyAe madhyama tAnaMta ane bAda karela 1 umeratAM athavA ja I8zA |ii yu anaMtamAMthI 1 jUna te utkRSTa paritAnaMta thAya. punaH jaLa paritAnaMtane abhyAsa guNAkAra karatAM ja yukta anaMta, temAM | * ** --*- * - Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdithI adhikathI thAvat ucuta anaMtamAM 1 jUna sudhInI sarva madhya saMkhyAo, prathama gurUtta anaMta, ane Ada karela 1 I umeratAM, athavA ja anaMtAnaMtamAMthI 1 bAda karatAM 3Q yuvA anaMta thAya. tathA jayukta anaMtane abhyAsa guNAkAra,Ijha karatAM anya anaMtAnaMta thAya. tethI ekAdi adhikathI cAvatu uanaMtAnaMtathI 1 jUna sudhInI madhyavatI, sarva saMkhyAo madhyama anaMtAnaMta ane jaghanya anaMtAnaMtathI, 1 nyUna te 3jI yuti anaMta che. tathA jaghanyayukta anaMtane abhyAsa guNAkAra karatAM 10 anaMtAnaMta, Ave. tethI ekAdi adhikathI yAvat anaMta saMkhyAsthAne te madhyama anaMtAnaMta, ane utkRSTa anaMtAnaMta to cheja nahi e ATha prakAranAM anaMta zrI anuyAgadvAramAM kAAM che. ||jghny asaMkhyaasaMkhyAtAdikano matAMtare saMkhyAprakAra // keTalAka AcAryo jaghanyukta asaMkhyAta sudhInI saMkhyA upara pramANe kahIne jaghanya asaMkhyAsaMkhyAta viMgere saMkhyAmAM | banAvavA mATe judI vivakSA kare che, te A pramANe-jaghanya yukta asaMkhyAtane vaga karIe (arthAta e aMkane eja aMka sAthe eka vAra guNIe) te jagha0 asaMkhAsaMkhyAla Ave. [.jIvasamAsa vRttimAM eja rItine cAlu paraMparAvatuM varNavI che. parantu matAMtararUpe jaNAvI nathI, ane javayukta asaMkhyAtanA rAziabhyAsa guNAkArathI ja asaMkhyasaMkhya thAya e vAtane I matAMtara tarIke paNa darzAvI nathI ]. punaH' e jadhanya asagAsaMkhyAtanI saMkhyAne prathama varga karI te vagane paNa vagara karI punaH te vaga vagarane varga karIne e rIte traNavAra vRddhivarga karIne je saMkhyA Ave temAM A nIce kahelI daza asaMkhya vastuo Daa umeravI te 10 vastuonAM nAma 1 kavacamAsa nimAM te utkRSTa asaMkhyAkhyAtane ja matAMtare kahela che, parA, jalana asakhtAsaMkhyAtane nahi. kAraNa ke jadhanyAsaMkhyAkhyAne jamu asaMkhyAtanA varmathIja banAvela che (ke je rati anyaEmAM 'matAMtara tarIke che ). Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 asaMkhyAta 1 kAkAzanA sarva AkAzapradeza 6 pratyeka jIvenAM zarIra 2 dhamastikAyanA pradeza 1 | 7 sthitibaMdhanA adhyavasAya samAsa: L5 nigada zarIro 8 anubhAgasthAne 3 adharmAstikAyanA pradeza .9 keganA avibhAga paricheda saMkhyAta ja eka jIvanA Atmapradeza 1 10 utsarpiNI avasarpiNInA samaya. e 10 asaMkhya vastuo umerIne je saMkhyA Ave tene pazu pUrvokata rIte traNa vAra vagara kara, e trivagita karelI | saMkhyAmAMthI 1 jUna karIe te karI zaiebhASa# Ave, ane nyUna karelA 1 ne umeratAM AvelI saMkhyA athavA trivata IInA eka pUrNa saMkhyA te jJAnya ti anaMta kahevAya. ene abhyAsa guNAkAra te ba0 guNa anaMta, e jaghanya yukta anaMta jeTalAja pramedAdi abhavya jIve che, ane te AgaLa kahevAtA AThamA anaMta jeTalA bhavyathI anaMtamA bhAga jeTalA che). jayuanaMtathI ekAdi adhikathI yAvata u&Na yuktAnaMtamAM 1 jUna sudhI sava madhyama yuktAnaMta, bAda karela 1 sahita utkRSTa yuktAnaMta, ane te ja yuktAnaMtanA abhyAsa guNAkArathI 1 jUna jeTaluM u0 yuktAnaMta che, ane te eka sahita jaghanya anaMtAnaMta | che, e jaghanya anaMtAnaMtane traNa vAra vaga" karI A cha anaMta vastuo umeravI te A pramANe sarva siddha cha. sarva nigoThavatI che, sarva vanaspati cha, traNa kALanA samayo, sarva pudgugala paramANue, sarva AkAzanA - (kAlekanA) | pradeze, e huM ananta vastuo te trivatimAM umerIne je saMkhyA Ave tene punaH traNa vAra vagita karatAM paNa utkRSTa anaMtAnaMta na Ave tethI temAM kevaLajJAnanA ane kevaLadarzananA paryAya umeravA, jethI 3ys ganaMtAnaMta prApta thAya, ema A prakaraNanI cUrNimAM kahyuM che [ItivRtti]" A utkRSTa anaMtAnaMtamAM sava anaMtane samaTha AvI gayo che, mATe ethI l8 ja - * Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa kaI moTI saMkhyAbheda banatuM nathI. e pramANe anya mate saMkhyA prakAra darzAvyuM. te si 1 anansAni | ti 3 laMDyAta |9 asaMkhyAta 9 anaMtAni // 139 // avatA-have noullAkamaLa kahe che- nosaMkhANaM nANaM, saNacaraNaM nayappamANaM c| paMca cau paMca paMca ya, jahANupubIe nAyavvA // 140 // jAvA-no saMkhyA bhAvapramANu te jJAnapramANu dazanapramANu cAritrapramANune nayapramANu ema cAra prakAre che, ane e cArenA anukrame pratibheda 5-4-5-5 jANavA. 140nA mAvArthane saMkhyA eTale gaNita saMkhyA sivAya zeSa saMkhyA pramANu te noraMbhAbamAja ane e bhAvapramANune bheda hovAthI nasaMkhyA bhAvapramANu kahevAya, te jJAnAdika bhere aneka prakAranuM A pramANe cheH--jJAna bhAvapramANu 5 prakAranuM te matijJAnAdi bhedathI prasiddha che, dazana bhAvapramANu 4 prakAranuM te cakSuddazanAdi bhede prasiddha che, cAritra bhAvapramANu te sAmAyikacAritrAdi bhede 5 prakAranuM prasiddha che, tathA naya bhAvapramANu nigama-saMgraha-vyavahAra-jusUtra-zabdanaya e pAMca leke prasiddha che, aneka dhamaka vastunA eka dhamane mukhya karIne samajAvanArI vivakSA te nA-jo ke samadhirUDha ne evaibhUta sahita cha che te paNa e bene zabda| nayamAM antagata gaNIne pAMca naya kahyA che. . sAta nayane saMkSipta artha che ke na eTale vastumAM sAmAnya dharmane pazu mukhya karI mAne ane vizeSa dharmane 5zu mukhya karI mAne jethI sAmAnya | vizeSamAMthI koI paNa eka ja ma dhavALo nahiM tetho jemAM eka gama nahiM te nainanAma,. ahiM kA ne lepa thatAM . nigama zabda Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIja IkazA RA- kaccha | the. ata A nava vastune sAmAnya dhamALI 17 ravIkAre che, te vize rAnI pazu svI che. sthA. sAmAnya najA! | ane vizeSa dharmavALI vastu che temAthI vizeSane gauNa karI sAmAnya dhamaneja. je svIkAre che, arthAt varatu sAmAnya nA maet dharmAtmaka che ema mAne che, jethI ghaTa kahevAthI jakAtanA sava ne sarva prakAranA ghaTane saMgraha lakSyamAM rAkhIne ja ghaTa vastu mAne che. e kAraNathI lAkhe ghaTa samahane ghaTa ekaja che ema kahe che, paranta ghaTa e che ke traNuM che ityAdi anekapaNAne mArA svIkAte naIM. ' e rIte jagatamAM kaI paNa vastu ekaja che ema mAne che. e rIte sarva vizene saMgraha karIne ja bhAva prmaavastu mAnate henathI e vaMdana kahevAya che. tathA vyavahAra eTale kamari, jethI tu hajamAM jaivika pravartatI heya NamA jJAna manAtI hoya te rIte mAne te vyavahAranaya, athavA lake vastune jevA jevA vizeSa dharmathI oLakhI zake tevA vizeSa dharmavALI vastu AdituM I mAnavI te nA, jema sAmAnya ghaTa kahevAthI lokavyavahAra na cAle paranta kRtikAvaTa athavA rApaTa athavA be Ta III varNana ityAdi kaMIpaNa vizeSaNa pUrvaka hoya te oLakhI zake mATe lekavyavahAropaye vizeSa dharma mukhya karIne vastu mAnavI te jI gayAnava. A natha vizeSa dharmane mAne che. , tu eTale saraLa sUtra-vyavahAravALe te naya. prathamanA traNa na vastunA traNe kALa mAne che, tyAre A naya vastune vartamAnakALa mAne che, arthAt vastunA je dharmo bhUtakALamAM vyatIta thayA ane bhAvIkALamAM je dhamI utpanna thaze tevuM dhamevALI vasatu mAnatA nathI, paraMtu vartamAnakALamAM vamatu je dharmavALI varte che te pramANe mAne che, temaja upapILI paravastunA saMbaMdhathI vastune oLakhate nathI paraMtu vastune svasaMbaMdhathI oLakhe che, jethI "daza dravyaprANune dhAraNa kare tene jIva" kahetA nathI paraMtu jJAnAdi kAne dhAraNa karavAthI jIva kahevAya" ema mAne. e rIte vyavahAranayathI jusUtranaya vizeSa zuddha che. e cAre naya anaya chekAraNa ke koIpaNa zabdathI vA dhArelA arthane svIkAre che, jema indra kahe ke puraMdara drakA 4 - 5 che ke puraMdara || 8SA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R | kaho ke zacImatti kahe ke getrasiva kahe te paNa- e sarva zaherI %i varatune mAne che, ane e sarva zabdavALI ekaja vasta Indra che ema svIkAre che, paranta zakhanI vyutpattithI thavA e pramANe ja vastu hoya te te vastu svIkAravI evA AgrahavALA nathI. tathA zabdanaya vastune oLakhAvanAra zabdane mukhya mAne che, vastune gauNa mAne che. temaja samAna vacana ane samAna liMgavALA eka vastu vAcaka aneka zabdane paNa mAne che, parantu bhinna liMga bhinna vacana svIkAratA nathI, tethI bAjusUtrathI zabdanaya vizeSa zuddha che. A naya ekavacana bahuvacanathI temaja traNe liMganI bhinnatAthI vastune bhina mAne che. ghaTaH kuMbhaH eka ja vastu paraMtu ghaTa thI dhaTo bhinnavarata che, kAraNa ke ekavacana bAcana bhinnavastu che, temaja hA ruke e [ajAcaka be zabda] bhinnaliMga I4 levAthI dAsa te kalaza nahi ne kalatra te dArA nahi ema mAne che. temaja vRkSa vRkSo vRkSAH e traNe judI vastu che ema mAne che. | RjAramaya niSamaliMga viSamavacanane mAne che, ane mA naya samaliMga samavacana mAne che e vizeSa caDhatA che), ekaja varatune oLakhAvanArA bhinna bhinna paryAya zabdanA arthane samamiti=samAcare-anusare te mahinA. A naya paryAya zI jinnatAe vastu paNa ligna mAne che, kAraNa ke je zabdane je vyutpatti artha che te vyutpatti ane anusaravAthI judA judA zabdanA vyutpatya jUdA jUdA che to te athavALI vastune paNa jANI jUdI che. jemake jinAta=paramezvayaMpaNathI Iddha kahevAya, ane nitiH=IndrANIne pati te cipati kahevAya. mATe Indra jaThI vastu che, ne zacipati paNa judI vastu che, | arthAta ddha ne cipati eka vastu nahiM. e rIte gaMgAnadI ne suranarI eka nahiM, temaja ghaTa kuMbha kaLaza e traNe judI judI vastu che. e rIte A naya zabdanayathI vizeSa zuddha che. tathA A naya vastu svakriyAmAM na vatatI hoya parantu vartavAnA | svabhAvavALI hoya te gyatAthI pa7 vastune svIkAre che. je pANI nahi bharelA ghaTane paNa dhaTa mAne che, Indra sabhAmAM besI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivaibhavane nahiM anubhavatA devarAjane paNa indra kahe che, nahiM paherelA kapaDAne. paNapaDha-kahe che. eTalI A nayamAM ha7 | evabhUtanayanI apekSAe azuddhatA che. samAsaH - zabdane je vyutpatyartha thaM teja artha te vastumAM sAkSAt bhUta-vartate hoya tejate zavALI te vastu kahevAya. jemake ghane artha jaladhAraNa ceSTA che, tethI je vakhate ghaTamAM jaLa bhareluM hoya te vakhate ghaTa kahevAya, khAlI ghaDAne ghaTa na kahevAya. no saMkhyA IndrasabhAmAM besI vaibhavane anubhavatA hoya teja Indra kahevAya, paraMtu IndrANI pAse rahelAne Indra ne kahevAya. e rIte A jhA bhAva prmaanaya sarvavizuddha che, emAM samadhirUDha ne evabhUta e be naya zabdanayanIja vizeSatAvALA hovAthI zabdanayamAM antargata gaNIne maNamA jJAna sAta nayane badale ahiM pAMca naya gaNyA che. 14nA Adinu varNana " avatAra - jJAna pramANane matyAdi bheda pAMca prakAranuM kahIne punaH e jJAna pramANu pratyakSa ane parokSabhede be prakAranuM paNa che, te A gAthAmAM darzAve chepnyckkhN ca parokkhaM, nANapamANaM samAsao duvihN| paJcakkhamohimaNakevalaM ca pArokkha misutte||141||12 mAthArtha -pratyakSa pramANa ane pakSa pramANu e pramANe jJAna pramANu saMkSepathI be prakAranuM che, tyAM avadhijJAna mana:paryAya | jJAna ane kevaLajJAna e traNa pratyakSa jJAna pramANa che, ane matijJAna tathA zratajJAna e be jJAna parokSa jJAnapramANa che. ti141 - mAthAH- eTale AtmA-jIva tene ti-Azrita je jJAna, arthAt jIvane IndriyonI apekSA vinA je sAkSAt jJAna te pratyakSa zAna ane akSa eTale jIvane g=IndriyAdivaDe jJAna te parokSajJAna pramANa che. arthAt matijJAna ane zrutajJAna te Indriya ane |8 mananA nimittathI thAya che, ane indriya ane mana e be vastuo pudgalasvarUpa hovAthI AtmAthI ghabhinna che, mATe e para karaakabara Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalanA AlabanavaDe thatAM hAvAthI matijJAna ane zrutajJAna parAkSapramANa che. e tAtvika atha che, parantu vyavahAramAM te IndriyathI thatA sAkSAt jJAnane pratyakSa pramANu leAkavyavahArathI kahela che, je kAraNathI siddhAntamAM paNa pratyakSapramANu be prakAranuM kahyuM che. Indriya pratyakSa ane nAindriya pratyakSa. tyAM cakSu AdithI ghaTAdi padArthonuM jJAna te phandriya pratyakSa lekavyavahArathI che, tene sAMvyavahArika pratyakSa kahela che. ane no zabda sathA niSedhavALA hovAthI sarvathA indriyanimitta vinA jIvaneja sAkSAt Adha thAya te nondriya (jIva) pratyakSa jJAna kahevAya. [arthAt jIvapratyakSa ane indriya pratyakSa e be bhedavALuM pratyakSapramANu vyavahArathI che]. 51415 avatA--pUrva gAthAmAM matijJAna zrutajJAnane vyavahArathI je Indriya pratyakSa kahela che, te indriya pratyakSanA ja kaMIka vizeSabheda kahe che-- iMdiyapaJcakakhaMpiya, aNumANaM uvamayaM ca mainANaM / kevalibhAsiya atthANa, Agamo hoi suyaNANaM // 142 // cArcaH-parAkSamati rUpa jJAnapramANamAM IndriyAne pratyakSa che. te indriya pratyakSa ane cakSu Adi indriyAne je sAkSAt nathI te indriya parAkSa matijJAna che. ane te anumAna ane upamAnathI e prakAranuM che. ahiM leAkavyavahArathI indriyajanya jJAna paNa indriya pratyakSa ane indriya parAkSa ema e prakAranuM kahyuM]. tathA kevalI bhASita arthone je Agama-bedha te zrutajJAna jANavuM. 5142aa AvArtha--ahiM matijJAna traNa prakAre che, indriyAne sAkSAt dekhAtA ghAdi padAthaeNAnuM vA zabdAdinuM jJAna te ndriya pratyakSa, ane indriyAthI para te phandriya parokSa jJAna. temAM dhUma dekhIne agninuM jJAna thAya ityAdi rIte liMgathI thatuM jJAna te anumAMna Indriya Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rijha parokSa, ane gAyu. sUrae gavaya () hoya che., esa mathasa kenI emI jANIne jaMgalamAM gayelAne gAya sarakhAM himati IMaa AkAravALA te' gavaya dekhIne "A gAya sarakhA aThAravA che mATe gavAya che. e nizcaya thAya te jamAna IndriyaparokSa pramANa II kahevAya. e traNa prakAranuM paNa matijJAna che. ane kevaLajJAnI bhagavatee prarUpela dvAdazAMgI rU5 zrutajJAna te zabdapramANa kahevAya, A II8nA e paNa IdriyaparokSajJAna che, e rIte anumAna pramANa upasAnapramANa ne zabdapramANa e traNa pramANajJAna pasala pramANa che, ane Ijhano thAM | indriyapratyAjJAna te pratyakSapramANu lekavyavahArathI che. te ddhi nA ba 14rA | mAra kana NamA jJAna amAsa --e rIte jJAnapramANu kahIne have nakhamALa: jAgiyA ne nAmamALanA anukrame 4-5-5 bheda kahe che-- AdinuM | cakkhudaMsANamAI, saNacaraNaM ca saamiymaaii| negama saMgaha vabahAmAsusupa ceva sahanayA // 11 // varNana 4 jANa-cakSudazana Adi 4 prakAranuM darzana pramANa che, sAmAyika cAstri Adi pAMca prakAranuM cAritrapramANu che, ane naga| manaya saMgrahanaya vyavahAranaya ajusUtranaya tathA zabdanAya che pAMca prakAranuM nayamamANa che. 143 mAvAIcakSudarzana Adi 4 darzana 5 cAritra ane pAMca nayane saMkSipta bhAvArtha pUrve kahyo che, tethI ahiM punaH nahiM kahevAya. tathA cakSudazanAdi dazana vigere paNa jIvanA guNa che te tene guru pramANamAM antargata gaNavA joIe tene badale guNapramANuthI bhinna bhAva pramANu tarIke kema gaNyAM? evI AzaMkA paNa ahiM na karavI, kAraNa ke e dazanAdi guNane bhAvapramANa tarIke jUdA gaNavAthI bhedavistAra thAya che, ane lodavistArathI karelI vyAkhyA ziSyanI buddhine vizeSa vyutpanna kare che I8ddA (nipuNa kare che) mATe sArthaka che. / rati mAtrAmA II samApta ja DhaLyAti.ghatuSiH pramargAnuyoga: 143 avataraNa-pUrvokta dravyAdi bhede cAra prakAranuM nyAdipramANa (dravyapramANu zetrapramANu kALapramANane bhAvapramANu) samApta thayuM, -* *--*-- **-* Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e dravyapramANu kAravaDe dravyonuM mA5 karAya che, te kAraNathI e cAre pramANane dravyapramANu dvAra kahyuM che. have ahiM prastuta | adhikAra 14 guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsane (14 jIvabhedane) hovAthI eja 14 guNasthAnarUpa 14 chavadrane dravya kSetra kALa ane bhAvathI pramANuvA yogya-jANavA yogya hovAthI te guNasthAnarUpa jIvasamAsamAM cAra prakAranuM dravyapramANu kahevAya che-- micchAdavvamaNaMtA, kAleNosappiNI annNtaao| khetteNa bhijjamANA, havaMti logA annNtaao||14|| na jAthA-mithyASTi chavadravyo ananta che, kALa vaDe ananta utsarpiNI avasarpiNI pramANa che, ane kSetrathI bheda pADIe che te ananta kAkAza jeTalAM che. 14jA mAvA-mithyAdaSTi guNasthAnavALA cha dravya pramANuthI vicArIe te ananta che, kALapramANuthI vicArIe te ananta utsapiNI avasarpiNInA jeTalA samaya teTalA che, ane kSetrathI mApIe-vicArIe te ananta kAkAzanA jeTalA (ananta) I AkAzapradeza che teTalA che. e rIte traNe pramANu spaSTa kahyAM. praja-bhAvapramANathI ( mithyAdaSTi nuM mApa kema na kahyuM? uttara: dravyAdi traNa pramANu kahevAmAM bhAva pramANa antargatapaNe kahevAI gayuM jANavuM, kAraNa ke ahiM saMkhyA pramANa te bhAvapramANunA pratibheda tarIke pUrve kahyuM che, ane te anantarUpa saMkhyA dravyAdi traNe pramANamAM mApa tarIke sAthe sAtheja kahevAI che mATe bhAvapramANanI prarUpaNa ahiM jUdI kahI nathI. e rUti niSpAdara nIvAnA TULyAtrimANam 14jA avataraNa -sAsvAdana saMbaMdhi dravyAdipramANu kahe che- Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gas I87nI ka egAiyA bhajjA, sAsAyaNa taha ya smmmicchaay|ukosennN duhavi, pallassa asaMkhabhAgo u||145|| DA ubhA jApA-sAsvAdane samyagdaSTie tathA sabhyamithyASTie (mizraSTi) vikalpa ekAdi hoya che, ane utkRSTathI 55manA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA-asaMkhyAta hoya che. i15aa RAthAnamAvA-sAsvAdana ane mizraguNasthAna abruva hovAthI e be guNasthAnavatA cha lekamAM kadAcita sarvathA detA nathI, komA jethI e guNa ne virahakALa vataoN hoya che te vakhate e be guNavALo ekapaNu jIva lekamAM hoI zakatA nathI, ane viraha- jIvornu kALa pUrNa thaye je hoya e be guNamAM cha vate) te jaghanyathI 1-2 che te ane utkRSTathI kSetrapa95manA rila asaMkhyAtamAM bhAganA jeTalA samaya athavA AkAzapradeza hoya teTalA vatatA hoya che. [ahiM kSetrapApama zabdamAM kSetra zabdavaDe kSetrapramANu ane papama zabdavaDe kALapramANa paNa prApta thayuM ane bhAvapramANa te pUrvokta yukti pramANe atargata hovAthI e be guNanAM cAre dravyapramANu kahA. 14pA -have aviratAdi guNavata" nu dravya pramANu kahe che- pallAsaMkhiyabhAgo, avirayasammA ya desavirayA y| koDisahastapurAttaM, pamattaiyare u sNkhejjaa||146|| jAthArtha -avirata samyagdaSTi che ane dezavirata dravyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA asaMkhyAtA hoya che, pramatta cha hajArajheDa pathakatva ane apramatta cha saMkhyAta (pramattathI a95) hoya che. 146 mAvArtha-avirata dezavirata pramatta ane apramatta e cAre guNasthAna dhruva hovAthI lekamAM sarvakAla hoya che, virahAkALI | hoya nahiM. temAM avirata guNasthAnI jIve jaghanyathI kSetrapaTopamanA asaMkhyAtemAM bhAganA kAzapradeza jeTalA ane Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTathI paNa eTalA ja hoya che, te paNa jaghanyathI utkRSTa asaMkhyAtaguNa jANavA. dezavirato paNa eTalAja che te paNa aviratathI dezaviratane palyAsaMkhyayabhAga nAne gaNave. tathA pramatta guNasthAnI che jaghanyathI 2000 kroDathI adhika ane utkRSTathI 9000 kroDa hoya che, te paMdara karmabhUminI apekSAe gaNavA parantu koI eka ja kSetramAM eTalA nahiM. tathA apramatta guNavatI cha saMkhyAta kahyA che te paNa pramattathI ghaNAja ochA jANavA. e gAthAmAM kahela guNasthAna kahyAM. 146 avatara-apUrvakaraNa anivRtti ane sUkSmasaM5rAya upazAntameha ane kSINameha e pAMca guNasthAnavatI jIvenuM dravya pramANu A gAthAmAM kahe che- egAiya bhayaNijjA, pavesaNeNaM tu jAva cupnnaa| uvasAmagovasaMtA, addhaM par3a jAva saMkhejjA // 147 // jAthA-upazAmaka ane upazAnta cho [8-9-10-11 guNa vatI cho] bhajanAe jaghanyathI 1-2 Adi hoya che, ane utkRSTathI 54 hoya che te pravezaAzrayi jANavuM, ane e guNasthAnanA kALa Azrayi vicArIe te saMkhyAta hoya che. - | mAyA- mehanIya karmanA upazAmaka eTale 8-910 mAM guNavato che ane upazAnta eTale 11 mA guNasthAnavatI 80 jI e cAre cha lokamAM kaI vakhate hoya che, ane keI vakhate sarvathA nathI hotA. jethI e adhruva guNasthAne che mATe 8i sattAvaDe bhajanIya kahevAya. ane e cArene virahakALa pUrNa thatAM jaghanyathI 1-2 jIva e guNamAM praveza karatA hoya che, utkRSTathI samakALe upazamazreNimAM 54 cho praveza karatA hoya che, ane aneka samaya sudhI praveza karIne u50zreNimAM A sarva bhegA thayelA jIvo gaNIe to saMkhyAta jI hoya che. gAthAmAM kahelA sadaM addhA zabdane artha upazamazreNine anta mu pramANu kALa ArabathI samApti sudhI nANu. jethI kaMIpaNa eka guNa0mAM vA cAra guNamAM ekatra thayelA che nava-na Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: * * guNasthAnakomA jIvornu alpabahutva gaNIe te saMkhyAtaja hoya che. e rIte pratyekamAM vA sAmudAyikapaNe cAre guNa0mAM pravezatA 1thI 4 54 ane pravezelA 8ii saMkhyAta che hoya che. 14chA - avasaraLa-pUrva gAthAmAM upazamaka ne upazAntanuM dravya pramANu kahIne have A gAthAmAM kSapaka ane kSINumehanuM dravyaprazA mA kahe che- khavagA ukhINamohA, jiNA upavisaMti jAva attrsyN| addhAe sayapuhattaM koddipuhttNsjogiinnN||148|| na jAthArtha -kSapaka [ 8-9-10mA guNasthAnavatI cha ] ane kSINahI chava (12mAM guNavatI jI ) 1 thI 108 sudhInI saMkhyAmAM praveza kare che, ane kSapakazreNinA samagra kALanI apekSAe zatapRthawva jIvo pravezelA hoya che. tathA sayogI kevalIo kroDapRthakatva hoya che. I148 mAvAI-kSapakazreNinA 8-9-10mAM guNavatI jI kSepaka kahevAya, ane 12mA ' guNavatI kSINamAhI kahevAya. e cAramAMnA pratyeka guNasthAnamAM athavA samagra kSapakazreNimAM samakALe pravezatA jI 1 thI 108 sudhI hoya che, e cAre | zabaAdhava che. eTale virahakALa pUrNa thaye 1 thI 108 sudhIne praveza hoI zake che. ane pratyekamAM vA kSapakazreNimAM pravezelA cha zatapRthatva [ 200 thI 900 sudhI) hoya che. tathA 13 muM sogI kevalI guNasthAna sadAkALa vatatuM hovAthI dhruva che, re temAM jaghanyathI vA utkRSTathI koDapRtharva jI tulya zabdathI kahyA che (te paNa jaghanyathI 2 kroDa ane utkRSTathI 9 koDa * je ke gurthasthAnanA samaya asaMkhya che. paraMtu pravezaka cho kevaLa garbhaja manuSya ane temAM paNa cAritracha saMkhyAta mAtraja hovAthI pratisamaya praveza heya nahiM tethI asaMkhyAtacha pravezelA na hoya.' - rara I88nA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kevali samakALe vatatA jANavA ) tathA ayogI guNasthAna koI vakhate lekamAM hoya ne kavacit na paNa hoya tethI adhruva jA che, jyAre hoya tyAre e guNamAM jaghanyathI 1-2. Adi ane utkRSTathI saMkhyAtA agIo hoya che. 148 ti 24 jIvanamAseSu dravyapramANadvAram // ||mithyaarssttau 4 gatiSu dravyapramANadvAram // avara -pUrve sAmAnthI 14 guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsamAM dravya pramANudvAra sAmAnyathI kahIne have vizeSathI kahevA &aa mATe 4 gatimAM kahevAnI IcchAe prathama A gAthAmAM narakagatimAM chavadravyapramANu kahe chepddhmaae asaMkhejjA, seDhIo sesiyAsu puDhavIsu / seDhIasaMkhabhAgo, havaMti micchA uneriyaa||149|| jAthArtha-pahelI pRthvImAM asaMkhyAta zreNi jeTalA mithyASTi nAraka jIvo che, ane zeSa 6 narakapRthvIomAM zreNinA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA mithyAdaSTi nArake che. 14lA mArtha-jIvasamAsamAM chavadravyapramANu kahevAnA prasaMge mithyASTi guNasthAnamAM [ mithyA jIvasamAsamAM ] sAmAnyathI ananta cho kahyA che te cAre gatinA samudAya paNe kahyA che, jethI dareka gatinA jUdA jUdA jI vicArIe te miAdaSTi jIvasamAsamAM pahelI pRthvInA nAraka cha ghanIkRtalAkanI asaMkhya zreNiemAM jeTalA AkAzapradeza heAya teTalA asaMkhyAta che, ane zeSa 6 pRthvInA pratyekanA mithyASTi che ghanIkRtakanI eka ja zreNinA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che. ahiM che ke cha pRthvIomAM eka aNinA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA tulya kahyA che tepaNuM anukrame nIce nIcenI pRthvImAM asaMkhyAtamA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA jaNavA. , Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: gatiyomA jIvonuM alpabahutva zaza " tathA svAna guThThamAM vartatAM sAte pRthvInA nArake apruva che, je hoya te utkRSTathI sAtemAM kramazaH hIna hInatara | kSetra50nA asaMkhyAtamA bhAganA samaye jeTalA vA AkAzapradeza jeTalA hoya che. vizvamAM vatatA aphavA sAte narakanAM che paNa sAsvAdanavat ANavA, tathA kudara jIvasamAsamAM vatatA cha sAte pRthvImAM dhruva hoya che ane te kSetrapa0 I nA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA hoya che. dezavirata jIvasamAsa te sAte pRthvIomAM che ja nahi. 14lA avataraNa-pUrva gAthAmAM jIvasamAsamAM narakagatinA chadravyanuM pramANu kahIne have A gAthAmAM chavasamAsamAM tiryaMcajI gatinA chavadravyanuM pramANu kahe che-- tiriyA haMti aNaMtA, payaraM paMcidiyA avhrNti| devAvahArakAlA, asaMkhaguNahINa kAleNaM // 150 // na jAthArtha - tiryaMca chavadravyo sAmAnyathI ananta che, paraMtu paMcendriya tiyA devApahAranA kALathI rinI saMkhyA vaDe apaharAtA prataranA kALathI ] asaMkhyaguNahIna kALa vaDe samasta eka AkAza pratarane apahare eTalA moTA asaMkhyAta pramANa che. bhAvArtha -mithyASTi jIvasamAsamAM (guNasthAnamAM) sAmAnyathI ekendriyAdi tiye ananta che, parantu vizeSathI vicArIe to ghanIkRtakAkAzanA eka AkAzapratarane deve jeTalA kALe apahere che te kALathI asaMkhyaguNahIna kALa vaDe teja samagra pratarane apahare eTalA (arthAt devAthI asaMkhyaguNA) tiryacapaMcendriya che. ahiM tAtparya e che ke-pratisamaya ekeka AkAzapradeza grahaNa karatAM sarva paMcendriya tiryaMcA samagra eka AkAzapratarane jeTalA kALe apahare che te kALa, ane eja pratarane ra pratisamaya apaharatAM eTale kALa lAge te kALa, e bene sarakhAvIe te paMcendriya vaDe apaherAtAM pratarane kALa deva vaDe apaharatA prataranA kALathI asaMkhyaguNahIna thAya, kAraNa ke deve ghaNu a5 che, ane paMcendriya tiryacA tethI -kw Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * asaMkhyaguNa che mATe tirtha pratarane jaladI pUrNa kare, ane devo a5 hovAthI pratarane ghaNe kALe apahare e tAtparyA. tAvika rIte pacendriya tiryaMcA kSetrathI eka prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhya kaDAkaDI ejanamAM rahelI nI asaMkhya zreNionA AkAzapradeza tulya che, jethI eka jIva aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jevaDA pratarakhaMDane apahare te ekaja samayamAM samagra pratara apaharAya. athavA eka prataranA aMgulAsaMkhyAbhAga jevaDA jeTalA khaMDa thAya teTalA tiryaMca -paMcendriya che. 15nA avasaraLa e rIte mithyASTi jIvasamAsamAM tiryaMcagatinA chavadravyonuM pramANu kahIne punaH mithyASTimAMja vaikriyalabdhivALA tiryaMcenuM dravya pramANa keTaluM ? te A gAthAmAM kahe che- paDhamaMgulamUlassAsaMkhatamo shseddhiaayaamo| uttaraviubbiyANaM, pajjattayasannitiriyANaM // 15 // thArtha--aMgula pramANu pratirakSetranA pahelA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza teTalI sUcI zreNionA AcAma jeTalA ( eTalI dIghasUcI zreNionA AkAzapradeza jeTalA) paryApta saMsi tiryaMce uttarakriya labdhivALA hoya che. mAvA-eka prataramAMthI eka aMgulapramANu vistAravALuM pratara laIne temAM je asaMkhyAta zreNie che te zreNisaMkhyAnAM vargamULa asaMkhyAta thAya, paraMtu temAMthI pahelA vargamULane je aMka Ave ( javAba Ave) teTalI sAtarAja dIrdha zreNi laIe, temAM jeTalA AkAzapradeza che teTalA mithyAdaSTi gaja tiya"capaMcendriya paryApta cha kriyalabdhivALA hoya che. e kSetrathI dravyapramANu kahyuM, ane kALathI vicArIe to asaMkhya utsarpiNI avasarpiNInA jeTalA samaya teTalA che. aparyApta ja x asaMkhya dIpa samudromAM hasti masja haMsa vigere tirthaM capacendriya vaipilabdhivALA hoya che. (Iti kRti ) * * Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T - samAsa: II1nA - jIvornu alpabahutva - saMjJAne kriyalabdhi hoyaja nahiM. 15u atharA-A gAthAmAM paryApta paMcendriya tiya"nuM chavadravya pramANu kahe che- saMkhejjahINakAleNa,hoi pajjattatiriya avhaaro|'sNkhejjgunnenn tao.kAleNa tirikkha avhaaro||152|| jApAdeva vaDe eka pratarane apaharatAM eTale kALa lAge teTalA kALathI saMkhyAtaguNahIna kALa vaDe paryApta pandraya tii tiya" eka khatarane apahare che, ane tethI paNa asaMkhyAtaguNahIna kALa vaDe sava tiya"capacendriyene apahAra thAya che. 15rA, mAyA-150mI gAthAnA bhAvArthamAM kahyA pramANe eka pratarane devApahArakALa ghaNe che, kAraNa ke deve alpa che, ane tethI tiya capacendriyo vaDe eka khatarane apahArakALa asaMkhyaguNahIna che, kAraNa ke paryApta ane aparyApta ane prakAranA tiya"zapathatine ekatra gaNatAM devAthI asaMkhyaguNa che, tethI pratarApahA2kALa asaMkhyaguNahIna che. parantu je kevaLa paryApta A tiya"capacendriyene nI sAthe sarakhAvIe te deva vaDe apaharAtA eka prataranA kALathI paryApta pati vaDe a5harAtA pratarane kALa (asaMkhyaguNahIna nahiM paraMtu ) saMkhyAtaguNahIna che. ane deva vaDe harAtA pratarane kALa tethI saMkhyAtaguNa adhika che, kAraNa ke deve a5 che ane te rethI paryApta saMsi tiryaMcapacendriya saMkhyAtaguNa" che. 150 mI gAthAmAM paryAptAparyApta tiya capaMcendriya thI asaMkhyaguNa kahA, ne A gAthAmAM kevaLa paryApta tiru5cendriya thI saMkhyAtaguNa kahyA eTaleja taphAvata e be gAthAnA vaktavyamAM che. ahiM vRttimAM prajJApanAjIne anusarIne 99 belanA mahAdaMDakanuM a5( 1 A prathama je A devathI paryApta tiya saMkhyAta guNA kahyA paraMtu prajJA panAmA devethI paryApta tirtha paNu asakhyAta guNA kA che. - - - II10thI - - - Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --***** --* ja bahu kahyuM che te vRttithI jANavuM. 152 avataraNa -e pramANe mithyASTi jIvasamAsamAM sAmAnyathI paMcendriya tiya"nuM dravyapramANu kahIne paMcendriyanA sAmAnyapaNAne aMge ekendriyAdi jIvonuM dravyapramANu kahevAnuM bAkI che te choDIne paNa prathama manuSyagatimAM manuSyanuM dravyapramANu kahe che saMkhejjA pajjattA,maNuyA 'pajjattayA siyA nsthi| ukkoseNa jai bhave, seDhIe asaMkhabhAgo u||153|| #ii zALA-paryAptA manuSyo saMkhyA ja hoya che, ane aparyApta manuSyo te aputra hovAthI kadAcit sarvathA paNa na hoya, ane je hoya te utkRSTathI zreNinA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA [ aparyApta (samUcchima) manuSpo] hoya che. 153 - mAvAmanuSya gaja ane sammaSThima ema be prakAranA che temAM garbhaja manuSyo paryApta ane aparyApta ema be prakAranA hoya che, ane sammalDiMma manuSyo te aparyAptAja hoya che ane antamuhUrta AyuSyavALA hoya che, tethI gAthAmAM paryApta 8 manuSya kahevAthI garbhaja manuSya jANavA, ane aparyApta manuSya kahevAthI garbhaja aparyApta manuSya ane sarva sammarDoima manuSya jANavA. temAM garbhaja manuSyo paryAptA prava hovAthI sadAkALa saMkhyAtaja vartatA hoya che ane aparyApta sanmuzkeima manuSya te aphavA hevAthI kadAcit lakamAM sarvathA hetA nathI. tathA paryAptA garbhaja manuSya saMkhyAta kahyA te keTalI saMkhyAvALA hoya te darzAve che-chaThThA vargane pAMcamAM varga vaDe guNatA jeTalA Ave teTalA garbhaja manuSya hoya che. te A pramANeeka varga ekaja hovAthI 1ne AMka vagarahita gaNAya, jethI 2 ne varga-4 e prathamavarga. 4ne vaga 16 e bIje vagara, 16 ne vaga 256 e trIjo varga, tene 65536 eca varga, 65536 ne vaga 429467296 e pAMcamo vaga, ane ene 1 ekendriyanuM savistara dravya pramANu cAlu adhikAramAM ja AgaLa kahevAze. - -* = Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA RzA 8aa vaga 184874407370551616 e cho vage. ene pAMcamA vaga vaDe eTale 4294967ra96 vaDe guNatAM 92281625-- eIR[ set Saa 14ra64337593543950336 e 29 AMkaDA jeTalA paNa gabhaja manuSya jadhanyapade hoya che. e paryAptagabhaja manuSyanA ITI | dhavarAzi kahyo... jhI tathA gabha ja aparyApta ane saMsmRmi aparyApta e banne prakAranA aparyApta manuSya akuva hevAthI lekamAM kavacit hoya gatiyomA zA ne kavacit na paNa hoya, kAraNa ke aparyApta garbhaja manuSyane utpatti virahakALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 12 muhU, | jIvornu tathA sammaskima manuSyane utpatti virahakALa jadhanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 24 muhUrta siddhAntamAM kahyo che. [gabhaja alpapAdutva manuSyanuM AyuSya ghaNuM dIdha hovAthI teone yuvarAzi che] jethI banne prakAranA manuSyamAM pUrve utpanna thayelA hoya teonuM antamuM AyuSya pUrNa thatAM sarvathA nilepa 5NuM thAya che, tethI bane aparyApta manuSya adhura che, tyArabAda punaH utpanna thavAthI e aparyAptA ane pUrvokta paryAptA e sava" maLIne utkRSTathI manuSya eka zreNinA asaMkhyAtamA bhAgavatI AkAzapradeza jeTalA asaMkhyAta che. 153 avatA--A gAthAmAM bIjI rIte kSetrathI manuSyarAzi keTaluM che te kahe che- ukkoseNaM maNuyA seTiM ca haraMti svpkkhitaa| aMgulapaDhamayatiyavaggamUlasaMvaggapalibhAgA // 15 // thA-aMgulapramANa zreNinA pahelA vargamULane trIjA vargamULa sAthe saMvagita karatAM-guNatAM je pavibhAga-khaMDa Ave IRI teTalA ekeka khaMDa sAthe ekeka manuSyane apaharIye ane te uparAnta eka manuSya adhika hoya che te prakSepavAthI samagra zreNi 1 bIjI zata e che ke 2-4-8-16 ema 96 vAra digapaMkhyA karatAM 96 me aMka paNa jadhanya manuSyarAzi jeTalo Ave che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | apaharAya eTalA asaMkhyAta manuSya utkRSTapaDhe che. 154 mAvArtha-jeTalA sarva manuSyo che te uparAnta je ekaja manuSya adhika hota te te manuSya saMkhyA vaDe ekeka zreNikhaMDane apaharatAM samagra zreNi apaharAta. te zreNikhaMDanuM pramANu e che ke eka aMgula dIdhazreNinA AkAzaprAnI saMkhyAnAM || traNa vAra vargamULa karI pahelA sAthe trIjuM vargamULa guNatAM je saMkhyA Ave teTalI saMkhyAvALA AkAzapradezanA ekeka khaMDa vaDe ekeka manuSyane saharIye te samagra zreNi saMharAtAM 1 khaMDa bAkI rahe, tethI je 1 manuSya adhika hota te tevA khaDethI manuSya saMkhyA vaDe samagra zreNi saMharAta. ahiM jema 256 nAM traNa vargamULa 16-4-2 thAya temAM 16 ne 2 sAthe guNatAM 32 Ave tethI 3ra-32 pradeza jeTalA khaDe vaDe samagra zreNinA jeTalA khaMDa thAya temAMthI 1 khaMDa dhUna eTalA zA utkRSTa manuSyo che. 8. ahiM manuSyagatimAM sarve (14) jIvasamAsa che, temAM miyAdRSTi jIvasamAsamAM sammarima sarva manuSya che, ane garbha ja manuSya ghaNu che, zeSa sAsvAdanAdi jIvasamAsamAM manuSya saMkhyAnuM pramANu yathAyogya saMkhyAta saMkhyAta che te svataH vicAravuM. I [kAraNa ke jIvasamAsamAM dravyapramANu sAmAnyathI pUrve kahyuM che te uparathI vicAravuM sugama che.] 154 avataraNa -have paMcendriyane cAlu adhikAra hovAthIja A gAthAmAM devagatimAM bhavanapati Adi devenuM dravyapramANu kahe che hai| seDhIo asaMkhejA, bhavaNe vaNa joisANa payarasta / saMkhejajoyaNaMguladosayachappannapalibhAgo // 155 // 2. nANA--bhavanapati deva prataranA asaMkhyAtamA bhAgavatI asaMkhyAta zreNionA AkAza pradeza jeTalA che, vyakta ISaa prataranA saMkhyAta yojana pramANavALA jeTalA bhAga thAya teTalA che, ane jatiSIo prataranA 256 aMgulapramANuthI jeTalA bhAga thAya teTalA che. 15pA kalakavizva Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi samAsa: gatiomA jIvona alpabAhutva mAvA-saMkhyAta jana dIrghazreNi jevaDA eka prataranA jeTalA bhAga thAya teTalA (asaMkhyAta) vyantara deva che, 256 aMgula dIrdha zreNi jevaDA (dIrdha zreNi pramANu) eka prataranA jeTalA bhAga thAya teTalA jyotiSIdevA che. ane prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM je asaMkhyAta zreNio hoya tenA jeTalA AkAzapradeza teTalA bhavanapatide che.. e rIte vyaktarothI jyotiSa saMkhyAtaguNa che, (ane bhavanapatithI vyantaro asaMkhyAtaguNa che). i15pA avataraNaH--bhavanapati vyantara tiSI devenuM dravyapramANu kahIne have A gAthAmAM saudharmakalpAdi devenuM dravya| pramANu kahe che-- sakkIsANe seDhIasaMkha uri asaMkhabhAgo u| ANaya pANayamAI pallassa asaMkhabhAgo u||156|| jAthA-zaka ka95nA (saudharma kaha5nA) dave ane IzAna kalpanA re asaMkhya zreNi jeTalA che, ane te uparanA sanakI kumArAdi deva eka zreNinAM asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che, tathA Anata prANuta Adi de tra55manA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA che. 156 | mAvArtha -eka prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalI asaMkhyAta zreNio hoya tenA jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA jhI saudharma ka95nA deve che, ane teTalAja IzAnadevakanA deve che, te paNa saudharma devathI saMkhyAtaguNa hIna IzAnade che, arthAt IzAnadethI saudharmadeva saMkhyAtaguNA che. te uparanA sat kumArathI saMsAra sudhInA 6 kapanA re ekaja zreNinA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA AkAzapradeza teTalA che, topaNu sahasArathI zukradeve asaMkhyaguNa, tethI lAMtakade asaMkhyaguNa tethI brahmade asaMkhyaguNa, tethI mAhendra asaMkhyaguNa ane tethI sanakumArade asaMkhyaguNa che] tathA AnatAdi 4 I12aa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - nija jha kara4 - -- kalpanA de, tathA pahelA trikanA bIjA trIkanA ne trIjA trikanA vaiveyaka tathA anuttara e pratyeka kSetrapApamanA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA AkAzapradeza teTalA savakALa hoya che, te paNa anuttarAthI trIjA trikanA re saMkhyAtaguNa, tethI bIjA trikanA pahelA trikanA aDutanA AraNanA prANutanA je AnatanA devo anuMkame saMkhyAtaguNa saMkhyAtaguNa che. e rIte kI vaimAnikadevenuM dravyapramANu kahyuM. 15 jasara-pUrve ratnaprabhApRthvInA nAraka ane saudharma IzAnaka95nA ra, ane bhavanapatinI saMkhyA sAmAnyathI eka prataranA asaMkhyAtamA bhAgavatI asaMkhya zreNie jeTalI kahI, paraMtu pratarane asaMkhyAta bhAga te asaMkhya kaDakeDI jana jeTalo paNa hoya ne saMkhyA keDADI jana jeTaluM paNa hoya te keTalA vistAravALe gaNu? te kahe che- seDhIsUipamANaM, bhavaNe ghamme taheva sohmme| aMgulapaDhamaM viya tiya samaNaMtaravaggamUlaguNaM // 157 // jALA-aMzula pramANu sUcizreNionI saMkhyAnA pahelA samAMtara vargamULathI guNe teTalA bhavanapatI, bIjA samAMtara vargamULe guNe teTalA dhamAM pRthvInA nAraka che, ane trIjA samanatara vargamULathI guNe teTalA sIdhamara che. 15chA mAthArtha -aMgula pramANu dIrghazreNinA jeTalA AkAzapradeza teTalI sUcIzreNionI saMkhyAnuM paheluM bIju ne tronuM vargamULa karI mULa saMkhyAne samanantara vargamULa pahelA sAthe guNatAM je saMkhyA Ave teTalI zreNinA AkAza pradeza pramANa bhavanapatide che. dhAro ke aguNapramANu kSetramAM ra56 sUcIzreNie che te paheluM vargamULa 16 bIju trIjuM 2 Ave tene anukrame sthApatAM 256-16-4-2 saMkhyA thaI. temAM 256 ne 16 thI guNatAM 4096 Ave teTalA bhavanapatire che, tyArabAda 16 ne 4 vaDe guNatAM 64 Ave teTalA dhamapRthvInA (ratnaprabhAnA) nAraka che, ane ravaDe guNutAM 8 Ave teTalI zreNi pramANu- asata * * * Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta K kalpanAe saudha kalpanA jevA che. e rIte traNe va mULanA samanantara guNukArAthI bhavanapati AdikanI saMkhyA tAtvika rIte asakhya sakhya RNuvI [vruttikartA kahe che ke A apabahutva prajJApanAdikane anusaratuM nathI]. 157aaaa avasaranaH--A gAthAmAM zarkarAprabhAdi pRthvInA nArakanuM, ane sanakumArAdi devAnuM kaiMka vizeSathI dravyapramANa kahe che-- bArasa dasa aTTheva ya, mUlAI cha ti dunni narapasuM / ekkArasa nava satta ya, paNagacaukaM ca devesu // 158 // gAthArtha:--nAraka pRthvIemAM sAtamI pRthvIthI khIjI pRthvI sudhInA nArA anukrame eka zreNinA bAramA-dasamA-AThamAchaThThA trIjA ne khIjA vargImULa jeTalA che, ane deveAmAM ulaTA krama pramANe sanat. mAhendrathI prAra'bhIne sahasrAra sudhInA deve ceAthA pAMcamA sAtamA navamA ne giramA vamULa jeTalA che. 5158 ASArthaH--eka pradeza jADI ne sAta rajajI dIdha eka AkAzazreNinA pradezeAnI saMkhyAnAM asakhyAtA vargamULa thAya che, parantu nAraka jIvAnuM dravyapramANu vicArIe tyAre eka zreNinA pradezanAM 12 vAra vamULa karatAM 12mA vargImULanA je aMka Ave teTalA sAtamI pRthvInA nAraka che, dazavAra vargamULa karatAM dazamA vargamULanA je javAba Ave teTalA chaThThI pRthvInA nAraka che, e rIte 8 vAra vamULa karatAM AThamA : nagamULa jeTalA pAMcamI pRthvInA nAraka che. chaThThA vamULa jeTalA ceAthInA nAraka ane trIjA vargamULa jeTalA trIjInA ane bIjA vargamULa jeTalA khIjI pRthvInA nAraka che. devezamAM paNa e pramANe ulaTA krame vicAratAM ceAthA vagamULa jeTalA sanat. mAhendra deve che, pAMcamA vargamULa jeTalA brahmakalpanA devA che, sAtamA vamULa jeTalA lAntakadeve che, navamA varkIMmULa jeTalA zukradeve che, ane agiAramA va mULa jeTalA sahasAradeve che. AnatAdi devA te pUrve kahyA pramANe kSetrapalyAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kahyA che te pramANeja samAsaH gatiomAM jIvonuM alpabahutva // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavA. vRttikartA kahe che keH "A gAthAnuM vyAkhyAna arvAcIna AcAryoe e rIte karyuM che, parantu e prakAranuM apamahutva koipaNa AgamamAM kaheluM dekhAtuM nathI, ane prajJApanAjInA mahAda'Daka sAthe adhabesatuM paNa nathI, mATe e khAkhatamAM satya zuM che te kevalI vA bahuzruta jANe.] II kRti thatuntina paMcendriyALAM dravapramALam // 158aa ayataLa--cAre gatinA paMcendriya jIvAnuM dravyapramANu kahIne have tiryaMcagatimAM pUrve nahi kahelA khadaraparyApta pRthvIkAya akAya ane pratyeka vanaspatikAyanuM dravyapramANa kahe che (teuvAyunuM pramANa 160 mI gAthAmAM kahevAze) bAyarapuDhavI AU, patteya vaNassaI ya pajjattA / te ya payaramavaharijaMsu aMgulAsaMkhabhAgeNaM // 159 // gAthArtha:--mAdaraparyApta pRthvIkAya, bAdaraparyApta akAya, ane bAdaparyApta pratyeka vanaspatikAya e traNe dareka agulanA asakhyAtamA bhAga jeTalA khaMDavaDe samagra eka pratarane apahare che [e rIte dareka asaMkhya asakhya che]. 5159lA AvArtha:--eka 'gula dIgha eka pradeza jADI eka AkAzapradeza zreNinA asakhyAtamA bhAgavatI AkAzapradeza vaDe eka samagra prataranA pradezAne bhAge, ane bhAgatAM je javAma Ave teTalA bAdaraparyApta pRthvIkAya jIve che, athavA eka prataranA a'gulAsa'khyAttamA bhAga pramANa jeTalA kha'Da thAya teTalA mApa pRthvI jIvA che. eTalAja bApa0 akAya jIvA che, eTalAja A050 pratyeka vanaspati jIvA che, e rIte traNe jIva sakhyA tulya kahevA chatAM paNa khAparyApta pratyeka vanathI mA050 pRthvI asabhyaguNa che, tethI bApu makAya have masaAguNa che [vRttimAM A traNa jIveAnI vyAkhyA judI rIte karI che parantu A kahela atha' paNa tene anusarIneja ghaTatA che, tAtvika pheraphAra ka'I paNa nathI. kevaLa graMthanabheda che, mATe sakhyAmAM kai pheraphAra thatA nathI. 15nA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ un avataraNa--pUrva gAthAmAM . paryApta khAdara pRkhyAdi traNa kahIne have A gAthAmAM bAdaraparyApta agnikAcanI ane bAdaraparyApta vAyukAyanI sakhyA kahe che-- pajjanta bAyarANala asaMkhayA huMti AvaliyavangA / pajjanta vAyukAyA, bhAgo logassa saMkhejjo // 160 // gAthArtha:--AlikAnA asakhyAta varga kare teTalA bAiparyApta agni che, ane leAkanA sakhyAtamA bhAga jeTalA khAdara paryApta vAyu jIvA che. 16nA mAvArtha.--eka AlikAnA jeTalA asaMkhyAta samaya che tenA asaMkhya vargo karavA, te vargomAM ane AvalikAmAM jeTalA samayeA hoya teTalA asakhyAtA paryApta khAdara agnijIvA che, ane leAkAkAzanA saMkhyAtamA lAge asaMkhya pratAnA jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA khadaraparyApta vAyukAya jIvA che, e sAmAnyapramANu kahyuM. 516nA avataraNaH--AvalikAnA asakhya vaga ane leAkAkAzanA saMkhyAtamA bhAga e be pramANa sAmAnya mAtra che mATe te saMbaMdhi vizeSataH pramANa kahe che AvalivaggA'saMkhA, ghaNassa aMto u bAyarA teU / pajjata bAyarANila havaMti payarA asaMkhejjA // 161 // gAthArtha-- AvalikAnA asaMkhya vaga kahyA te AbalikAnA ghanathI, aMdara jeTalA jANavA, teTalA bAdaraagni che, ane asa khyAta pratarA jeTalA paryApta bAdara vAyukAya che, e agni vAyunuM vizeSataH pramANa jANavuM.] 1615 AdyArthI--pUrva gAthAmAM AvalikAvatI samayAnA asabhya varSAM kahyA te asakhya vaga te AlikAnA ghana jeTalA paNa hAya tethI nyUna paNa hAya ane tethI adhika paNa hAca, tA mAdara agninA dravyapramANamAM asaMkhyAta vaga te keTalI saMkhyAnA samAsaH ekendriya jIbonuM pramANa // 1 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - javAbavALo hoya ? AvalikAnA ghana jeTalo? ke ghanathI paNa adhika? ke ghanathI nyUna? e AzaMkAnA uttaramAM ahiM kahe che ke ke-AvalikAnA asaMkhyAta vaga karavAnA kahyA te AvalikAne ghana pUrAya eTalA, vaNa nahi paNa AvalikAnA ghanathI nyUna 18 javAba jeTalA vagara javA. tema asanuM ka95nA e 10 samayanI AvalikAne dhana 1000 thAya to AvalikAnA vaga eTalA karavA ke jene kula savaLe 1000 saMpUrNa na thAya, jethI 8-9 varga karIe te 800 athavA 900 thAya, eTalAja asatka95nAe bAdaraparyApta aMgni che.' - tathA kAkAzanA saMkhyAmAM bhAgamAM saMkhyAta pratare te kaI rIte hoyaja nahiM asaMkhya pratarAja hoya mATe bAdara vAyu lokanA saMkhyAmA bhAgavatI asaMkhya pratonA jeTalA AkAzapradeza teTalA jANavA. lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jhi paNa asaMkhyAta pratara hoya che, paraMtu saMkhyAmAM bhAgamAM rahelAM asaMkhya pratara ghaNuM hoya che. - e pramANe pAMce bAdaraparyApta ekendriyanu dravyapramANu jUdI jUdI rIte kahyuM, paraMtu paraspara alpabahatva vicArIe te phI bAdaraparyApta agni savathI aha5, bA 50 pratyeka vanaspati tethI asaMkhyaguNa, tethI bA 50 pRthvIkAya asaMkhyaguNa, tethI bA050 aSkAya asaMkhyaguNu, tethI A050vAyu asaMkhyaguNe che. 16 avatAra -e pramANe bAdaraparyApta pAMze ekendriyanuM dravyapramANu kahyuM, ane have aparyApta bAdara pAMca, sUmaparyApta pRthvI jaLa agni vAyu e 4, eja 4 aparyApta, e traNa rAzi pratyeka zarIrI ekendrionA kahevA bAdha che ane sUkama bAdara sAdhAraNa vanaspati aparyApta paryApta e ja maLI: 7 ekendriya rAzionuM pramANu kahevuM bAkI che, te pramANu jUdI jUdI rIte kahevAya che rajha, rijhara - - - - sesA tiNi virAsI, vIsuM loyA bhave asNkhejaa| sAhAraNA u causuvi, vIsu loyA bhave'SAMtA // 162 - Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zI JOI samAsA I ekedriya jIborDa pramANa thA-pratyeka zarIrI ekendriyanA zeSa traNa rAzi(nA 13 chavabheda) dareka jUdA jUdA asaMkhyAta kAkAza pramANa che, ane sAdhAraNuM vanaspatinA cAre rAzi dareka jUdA jUdA ananta kAkAza pramANa che. 162 mAthA-pratyeka zarIrI ekendriyanA pAMcanA 4 rAzi che, te A pramANe-Adara paryAsa, bAdara aparyApta, sUkama paryApta ne sUkama apagraha, temAM bAdara paryApta pAMca ekendriyanA eka rAzinuM dravyapramANu kahevAI gayuM che, jethI bAkI rahelA traNe rAzinuM darekanuM pramANu asaMkhya lokAkAza pramANa che, arthAt bAdara aparyApta pRthvI asaMkhya lekAkAzanA jeTalA AkAzapradeza teTalA che, e rIte traNa rAzinA zeSa 12 jIvabheda paNa dareka asaMkhya asaMkhya lokAkAza pramANa che. e samAna pramANa kahyuM paraMtu aha5bahutva vicArIe te bAdara aparyApta pratyeka zarIrI ekendriyethI sUkSama aparyApta pratyeka zarIrI ekendriya asaMkhyaguNa che. tethI sUkSama paryApta pratyeka zarIrI ekendriya saMkhyAtaguNa che (asaMkhyaguNa nahiM). tathA sAdhAraNa vanaspatinA cAre rAzi ke sAmAnyathI dareka ananta ananta kAkAzanA AkAzapradeza jeTalA che te paNa a5bahutva vicArIe te bAdara paryApta sAdhAraNuthI bAdara aparyApta sAdhAraNa asaMkhyaguNa, tethI sUkSma aparyApta sAdhAraNa saMkhyaguNa, tethI sUkSma paryApta sAdhAraNa saMkhyaguNa che. punaH e sAtenuM paraspara a85bahuta vicArIe te bAa50 pratyeka eke- sarvathI a9pa, tethI sUapa0 pratyeka asaM. 14 vaguNa, tethI sUparyApta pratyeka saMkhyAtaguNa, tethI ba05ryApta sAdhAraNa anantaguNa, tethI bA aparyApta sAdhAraNa asaMkhyaguNa, tethI sUkama aparyApta sAdhAraNa asaMkhyaguNa, tethI sUkSama paryApta sAdhAraNa saMkhyAtaguNa e rIte 7 rAzinuM paraspara alpabadutva karyuM. 162 nananana 25 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- -- - javAtA -keTalAka bAda2 paryAvAyu che vikriyalabdhivALA paNa hoya che tenuM dravyapramANu A gAthAmAM kahe chebaayrvaau samaggA,bhaNiyA annusmymuttrsriiraa| pallAsaMkhiya bhAgeNa'vahIraMtitti savve vi // 16 // thArtha uttarakriya zarIravALA samagra bAdaravAyu che pratisamaya apaharatAM popamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA samaye vaDe apaharAya eTalA te sarve paNa bAdara paryApta uttarakriya vAyu kahyA che. 163 - mAthA-sUmakSetra 55manA asaMkhyAtamA bhAganA jeTalA samaya che 'teTalA vikriyalabdhivaMta bAdaraparyApta vAyu che, vaikriyalabdhi paryAptaneja hoya che aparyApta ne nahiM, temaja uttarakriya karelA che sarvadA eTalA hoya che ja. vizeSa e ke labdhivaMta vAyue kRtakriyathI paNa ghaNA che. ahiM keTalAka AcArya kahe che ke-"bAdaraparyApta vAyu sarve paNa vaikriyavaMtaja DI hoya che, paraMtu e kathana asaMgata jaNAya che, kAraNa ke sava bAdara paryApta vAyu te lokanA saMkhyAmAM bhAga jeTalA kahyA che, ane vikriyavaMta vAyu te kSetra5lyAsakhyabhAga pramANa che, temaja AgamamAM paNa sava bAdara paryApta vAyuone vaikriya zarIra thI kahyuM nathI paraMtu keTalAkane ja kahyuM che. 163 jayarALa -pUrve ekendriyanA sarva bhedenuM dravyapramANu kahIne have A gAthAmAM dvIndriya trIndriya caturindriya ne paMcendrinuM dravyapramANa kahe che-- beiMdiyAiyA puNa, payara pajjatayA apajjattA / saMkhejjA saMkhejjeNaM'gulabhAgeNa'vaharejjA // 16 // 1 maMthamAM eTalA samaye vaDe apahAra kahyo che te paNa A arthaneja maLa che. - -- - -- - Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIra 2aa. nANA -paryApta hIndriyAdi cAra male aMgulanA saMkhyAtama bAga vaDe samagra pratara apahara eTalA che, ane apa- jI 'eMsA hIndriyAdi cAra jIvale pratyeka agulanA asaMkhyAtamA bhAga vaDe samagra pratara apahare eTalA che. 164 4 nA # mAvArtha-eka bAju eka paryApta hIndriya mUkIe ane bIjI bAju aMgulazreNinA saMkhyAmAM bhAga jeTalA AkAzapradezene eka khaMDa kADhIne goThavIe, e pramANe karatAM jyAre zrIndriya paryApta sarva jIva eka bAjU goThavAI jAya teja samaye beiMdriyAdi samagra AkAzaprata2 5Na tevaDA tevaDA khaDA goThavAya che, athavA sava paryApta hIndriya ne aMgulanA saMkhyAmAM bhAga | jIvornu jeiTalA pradezavALe ekeka khaMDa ApIye te samagra pratara khaMDita thaI jAya, e rIte asaMkhyAta paryApta hIndriya che. eja pramANa pramANe paryApta trIndriya caturindriya ne paMcendriya paNa eTalAja che. | tathA aparyApta dvIndriyane darekane abalanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA AkAzaprAne ekeka khaMDa ApIe te samagra jhi eka AkAzamatara khaMDita thaI jAya eTalA asaMkhya aparyApta hIndriya jIve che, e rIte aparyApta triIndriya ne aparyApta caturiddhi ne a505cendriya paNa eTalAja che. e bemAM paryApta hIndriyAdithI aparyApta hIndriyAdi asaMkhyaguNa che. e AThe jIvabhedanuM paraspara apabahuta A pramANe- 1 paryApta caturindriye a85 5 apayata paMcendriya asaMkhyAtaguNA 2 paryApta paMcendriyo vizeSAdhika. 6 apakSa caturindriya vizeSAdhika - 3 paryApta hIndriya vizeSAdhikAra 7 aparyApta triIndriya viroSASika ' dA 4 paryApta trI ivizeSAdhika 8 aparyApta hIndriya vizeSAdhika Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiM paMcendriyanuM pramANuM sAmAnyathI kahyuM, ane pUrve cAra gatire kahevAyuM che tethI punarUkti doSa nathI. e trasabhedanuM aha5bahutva jANuMvuM. 164 aSatAH --e pramANe nArakAdi chavadravyanuM prAyaH avasthita (sarvakALa vatatuM) dravyapramANu kahIne have jIdravyamAM anavasthita rAzio ke je rAzi koI vakhata lekamAM vidyamAna heya ne kaI vakhata sarvathA na hoya evI virahakALavALI ) rAzio kahe che. 16pA maNuya apajjatA''hAramissaveuvdhi cheya parihArAsuhamasarAgovasamA, sAsaNa missA ya bhynnijjaa|| errorrtha-aparyApta manuSya-AhArakazarIrI-vaikriyamizrakAmagI-che pasthApanIya cAritrI-parihAra cAritrI-sUmasarAgIupazAmaka (8-9-mAM guNasthAnI ) ane upazAntahI-sAsvAdanI-ane mizradaSTi e 11 rAzi bhaMjanIya che. 165 mAvA-manuSyagatimAM gabhaja manuSyane utpatti virahaMkALa jaMghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI 12 muhUrta che, ane sanmu| viThThama manuSyano utpattiviraha jAnyathI 1 samaya ne utkRSTathI 24 muhU siMddhAntamAM kahyo che, jayAre e virahakALamAM navA manuSyo utpanna na thAya, pUrvotpanna gaMbha je aparyApta manurthe keTalAka maraNa pAme, keTalAka paryApitae racI rahyA hoya te vakhate, temaja pUrvotpanna samRUima manuM te enDahU AyuSyavALA hovAthI sarve maraNa pAmI jAya te vakhate aparyApta manuSyano abhAva hovAthI aparyApta manuSyanI bhajanIya sattA ( adhuva sattA) siddha thAya che. tathA AhAraka zarIrane utkRSTathI 6 mAMsa viraha kahelo hovAthI ahAraka munionI paNa AMdhruva sattA prApta thAya che. (kAraNuM ke AhAraka zarIre zA lokamAM utkRSTathI 6 mAsa sudhI kadAci nathI haijatAM ene jadhanyathI 1 samaya na hoya, ane je leya te jaghanyathI 1-2-3 nijanaka Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIta - savA hoya, ane utkRSTathI samakALe sahaapRthakatva (9000 sudhI) hoya che. tathA vaikriyamizrakAyogI te ahiM deva nAke jANavA. deva ane nArakane 12 muhUrva utkRSTa utpatti viraha kahyo che, tethI jyAre e 12 muhUtta daramyAnamAM kaIpaNa navA samAsaH deva ke nAraka utpanna na thAya, ane pUrvotpanna deva nArake antamuhUtta bAda saMpUrNa kAyAgI thayA hoya te vakhate vaikriyamizrakAyayogIone abhAva hovAthI vi.mizrayegIonI achuvasattA prApta thAya che. tathA chedacAritrIone viraha jaghanyathI 63000 virhkaalvarSa ane utkRSTathI 18 kekasAgaropama, parihAra cAritrIone viraha jaghanyathI '84000 varSa ane utkRSTathI 18 ke ke vALI sAgaropama anya zAstromAM kahela che temaja A graMthamAM paMNu AgaLa kahevAze. tathA 8-9-10mAM guNasthAnI ja upazama rAzio ane apavita ema be prakAranA che, ane upazAnta mahI te kevaLa upazamazreNigataja hoya che. tyAM upa0 zreNine I8 viraha utkRSTathI varSapRthatva ane kSapakazreNine viraha utkRSTa 6 mAsane anyatra kahyo che ne A graMthamAM paNa kahevAze. tathA sAsvAdana ane mizra guNasthAnIone viraha jaghanyathI samaya ne utkRSTa pa5mane asaMkhyAtama bhAga A graMthamAM AgaLa kahevAze. e rIte e sarva rAzio viraha kALavALA hovAthI, e sarva rAzionI adhuvasattA siddha che, ane e adhruvabhAva A graMthamAM 5Nu AgaLa prAyaH sarva pragaTa karavAmAM Avaze. I ti kAyAthaH 165 avasAna -e rIte dravyapramANudvAramAM chavadravyanuM pramANu kahIne tene upasaMhAra kare che- hai evaM je je bhAvA, jahiM jahiM huMti paMcasu giisu| te te aNumajittA, davvapamANaM nae dhIrA // 166 // meM 1 pAMcamA ArAnA chellA divase cAritra dhamane nAza thavAthI ane AvatI utsarpiNInA trIjA ArAnI zarUAtamAM cAritra dharmanI pravRtti // 97 // | thatI hovAthI chedepasthApanIya cAritrane hAra virakALa saMbhave che. parihAra vizuddhine avasaH pAMcamA chaThThA ane utsapine pahelA bIna mArAmAM abhAva hovAthI tene cArAthI hajAra varSane virakALa saMbhave che. kane - - Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va - ra - - - - - - nAthA - e pramANe pAMca gatiomAM je je gatimAM je je bhAve hoya te te bhAvanuM anumAna karIne dhIra purUSa te 8 te gatimAM chavadravyonuM pramANa jANe. 166 jI mAtA-siddhigati sahita pAMca gatiomAM miyA daSTipaNuM Adi bhAve je je gatimAM je je rIte saMbhavatA hoya te rIte zAstromAM kahyA pramANe temaja A cAlu graMthamAM kahyA che te pramANe vicArIne te te gatimAM te te mithyASTi Adi jIvasamAsamAM chavadravyanuM pramANu buddhimAna purUe svataH jANavA gya che. // rati nIvaDyAnam 16dA | apa bagIka thaipaNa tANa - basaraLA-e pramANe chavadravyanuM pramANu kahIne achavadravyanuM pramANu kahe che- tinni khalu ekkayAI, addhAsamayA va pogglaa'nnNtaa| dunni asaMkhejapaesiyANi sesAbhave'NaMtA // 167 // - jana-dharmAstikAya adhamastikAya ne AkAzAstikAya e traNa dravya ekaja che, ane kALadravyarUpa samayadravyo tathA | pudagala dravya ananta che, punaH dhama adhama e be dravyo asaMkhyapradezI che, ane zeSa traNa dravyo anantapradeza che. 16LA | mAvAI-achavadravya pAMca che-1 dharmAstikAya, 2 adharmAstikAya, 3 AkAzAstikAya, 4 kALa, 5 pudgalAstikAya. e S] pAMca achavadravyamAM dharmA, adhama ne AkAza e traNa dravya ekeka che, arthAt ekeka pUrNa raka"dharU5 che, ane kALadravyarUpa | samaye tathA pudgalAstikAya e ananta dravya che, arthAt samaye anaMta che, ane pudgale-paramANuo paNa ananta che. ahiM samaya te koIpaNa samaye eka ja vartamAnakALa rUpe vidhamAna hoya che ane bhUtakALavatI ananta samaya vyatIta thaI javAthI vidyamAna nathI, temaja bhaviSyakALanA ananta samaye hajI utpanna thayA nathI mATe avidyamAna che te paNa e bhUta bhAvInA - - - - - % Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAva samAsa: // 98 // ajIva dravyornu pramANa ananta samayanI kathaMcita sattA (kAIka apakSama sattA mAnelI che tethI kALane ananta samaya kahyA che, anyathA vidyamAna che ke 5Na vakhate lekamAM ekaje samaya vitate hoya che. have e pAMce achavadrAne pradezathI vicArIe te ghamastikAyanA asaMkhya pradeza che, adharmAstikAyanA asaMkhya pradeza zI che, kAraNa ke e banne dravya lekAkAza mAtramAM vyApta che, ane lokanA AkAzapradeza asaMkhya ja che, tathA AkAzadravya leka jIne aloka banne maLIne [ eka alokanA paiNu ] anantapradeza che. tathA pudgaladravyamAM paramANu ananta che, dvidezI raka | sI ananta che thAvat anantapradezI kahe paNa ananta che, e rIte paMdUgaladravyo athavA anaMtapradezI pudgalanA pradeza athavA DhipradezAdi vagaNuonA samudita samudita pradeza ananta ananta levAthI pudgalanA pradeza ananta che. tathA bhUta, bhaviSya 4 ne vetamAna e traNe kALane sAmAnyathI eka kALadravya gaNatAM kALadravyanA samayo ananta che. kALadravya e pAMca dravyonI vatanA rUpa hovAthI enA pradezo nathI paraMtu pradezarUpa avibhAga sarakhA samayo che te ananta che. athavA vivakSita kaIpaNa eka vartamAna samaye anantadravyamAM darekamAM ekeka vartamAna samaya dravyabhede bhinna bhinna gaNIe te vartamAna samaye paNa ananta kahI zakAya mATe vidyamAna kALadravya paNa ananta che. e pramANe ajIva dravyapramANu kahyuM. ti anaivaSyamALaF II hamA 1 2 nIvAnavAmarLaar16 167nA rUpA za zIvAnIvA kSetramAra ) araja-vaMtapa paravaLa Adi 9 anuyogamAM satpada prarUpaNa anuga tathA dravyapramANunuga jIva ajIva samAsamAM Bii kahIne have jIvAjIvasamAsamAM trIjuM kotradAra kahevAno prasaMga che, temAM prathama kSetra zabdane vyutpatyartha kahe che makakakara I8 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khettaM khalu AgAsaM, tavvivarIyaM ca hoi nokhetaM / jIvA ya poggalA vi ya, dhammAdhammatthiyA kAlo // 168 // gAthArtha:--kSetra te AkAzaja che, ane tethI viparIta te nakSetra, ane te jIva tathA pudgala tathA dharmAstikAya adharmIstikAya ane kALa e pAMca mokSetra che. 168aa mAvArtha:--uttara paryAyanI prApti thatAM pU paryAyanA nAza thavAthI je dravyanI adara anya padArtho vilaya pAme che--kSaya pAme che te dravya "kSIyante asmina vavALI kRti kSetra" e vyutpattithI kSetra kahevAya che, athavA je dravyamAM prANIA paraspara kSivRti-hinnatti=haNAya che te kSetra dravya che, ane te AkAzaja che, tethI e AkAza sivAyanAM sarvAM dravyeA ( dharmAstikAyAdi pAMce dravyeA ) mokSetra che. e pramANe sarvAM dravya 6 che, ethI anya koi vastu jagatamAM che ja nahi~. 1685 avasarana--pUrva gAthAmAM kSetra zabdano atha vA svarUpa kahyuM, have ahiM satpada prarUpaNA Adi huM anuyAga vaDe 14 jIvasamAsa [ 14 guNasthAna ane 14 jIvabheda ] kahevAnA cAlu adhikAra che, ane jIvasamAsa te nAraka Adi jIvabheda rUpa che mATe te nAkAdi jIvA keTalA kSetramAM rahyA che te dehanI avagAhanA vaDe samajAya che mATe nAraka Adi jItabhedonA zarIranI avagAhanA kahevAya che. satta SaNu tinnirayaNI, chacceva ya aMgulAI uccattaM / paDhamAe puDhavIpa, biuNA biuNaM ca sesAsu // 169 // jAvArtha:-----pahelI pRthvImAM sAta dhanutra traNa hAtha ne cha aMzula (7 40 3 hAtha 6 'gula) eTalI zarIranI uMcAI che, ane zeSa pRthvIAmAM tethI dviguNa dviguNu zarIranI uMcAI che e nArakajIvanuM kSetrapramANa jANavuM ], Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAvA -ratnaprabhA pRthvImAM 13 aMtare che, temA pahelA prataramAM utkRSTa zarIrapramANa 3 hAthanuM che, ane 13 mA prata utkRSTa zarIra chA dhanuSa 6 aMgula che, eja pahelI pRthvInA nArakanuM utkRSTa zarIra jANavuM, ane bIjI Adi pRthvIomAM anukrame samAsa: bamaNuM bamaNuM zarIra kahyuM che te dareka pRthavInA chellA kataranuM jANavuM, te A pramANe ratnaprabhAmAM chA dha0 6 a dhumaprabhAmAM 125 dhanuSa * ekeMdriyAdi rAkarAmabhAmAM 1pa dha0 12 aM tamaHprabhAmAM 250 dhanuSa jIvonA vAlaMkAmabhAmAM ke dha0 paMkamabhAmAM 62aa dha0 zarIrarnu tamastamaHprabhAmAM 500 dhanuSa pramANa ahiM ratnaprabhAnA 13 pratara, zarkarAmabhAnAM 11 khatara, vAlukAnAM 9 pratara, paMkaprabhAmAM 7 pratara, dhUmaprabhAnA 5 prakara, tamaHprabhAnAM 3 pratara ne tamastamaHprabhAmAM 1 pratara che. e pRthvIomAM uparanI pRthvInuM utkRSTa zarIrapramANu teja nIcenI pRthvImAM jaghanya zarIrapramANa jANavuM, athavA uparanI pRthvInA chellA prataramAM je dehapramANu teja nIcenI pRthvInA pahelA prataramAM zarIrapramANa che. e sarva utkRSTapramANu bhavadhAraNIya kriya zarIranuM che, ane uttarakiya zarIra te sarva pRthvoemAM svAbhAvika | zarIrathI dviguNa-bamaNuM bamaNuM jANavuM. jemake-pahelI pRthvImAM svAbhAvika zarIra chA dho 6 aM0 che te uttarakriya zarIra 15 dha0 12 aM0 che, ane e rIte sAtamI pRthvInA nArakenuM svAbhAvika zarIra 500 dhanuSa ( gAu) che te teonuM uttarakriya zarIra 1000 dhanuSa (bA gA) hoya che. punaH sarve nArakenuM jaghanyazarIra je utpatti samaye hoya te aMgulanA # asaMkhyAtamA bhAganuM svAbhAvika zarIra hoya che, ane uttarakriya te prAraMbhatI vakhate a'gulanA saMkhyAmAM bhAga jeTaluM hoya |#aa | i21 1 dareka pRthvIenA sarva kataramAM zarIra pramANa jAgRvuM heya te anya graMthethI tenI gaNitanI rIti mujaba jANavuM. R- 4 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. | ti nAza zarIra thotram | atharALa--e pramANe narakagatinA chanuM kSetrapramANu kahIne have tiryaMcagatinA chAnuM kSetramANu kahevAnI IcchAe prathama zrIndriyAdikanuM zarIrapramANu kahe che [ekendriya prathama kahevA yogya che te paNa AgaLa kahevAze]. bArasa ya joyaNAI, tigAuyaM joyaNaM ca boddhavvaM / beiMdiyAiyANaM, hariesu sahassamabbhahiyaM // 17 // jApArtha - hIndriyAdi traNa vikendriyanuM zarIra pramANu utkRSTathI anuM krame 12 ejana 3 gAu ane 1 jana jANavuM, tathA haritakAyanuM (vanaspatikAyanuM) zarIrapramANa 1000 (hajAra) ejanathI kaMIka adhika jANuvuM, 170 mANArva-kIndrimAM zaMkha vigere 12 jana jevaDA hoya che. tathA cakravatinA sinya vigere nivAsenI nIce AsAlika jAtine jIva utpanna thaI tarata antarmumAM 12 yojana pramANane thaI maraNa pAmatAM jamInamAM moTo khADo paDatAM te cakravatinuM sanyAdi vinAza pAme che te 'AsAlika jIva paNa 12 jana pramANune che. tathA kAnakhajUrA vigere trIndriyajInuM 3 gAu ane bhramara Adi caturindriya jIvenuM zarIra 1 janapramANa hoya che. tathA vanaspatikAyamAM utsudhAMzulathI eka hajAra jananA uMDA samudrAdi meTA jaLAzayamAM rahelI latAo vallo ne kamaLa vigere vanaspatio kaMIka adhika eka hajAra janapramANa che, evI moTI vanaspatio ulleSAMzula pramANuvALI 1000 jananI uMDAImAMthI vadhatA vadhatA pANI upara | tare che. tethI kaMIka adhika hajAra vaijana ucAI kahI che. tethI vadhAre uMDA samudrAdimAM vadhelA kamaLa Adi padmadrahanA sA kamaLanI jema pRthvIrUpa che 5Nu vanaspati rUpa nathI, e rIte e cArenuM utkRSTa zarIrapramANu kahyuM. ane e cArenuM jaghanya 1 ahiM e AsAlika jIvane dIndriyamAM game che, paraMtu dha anya graMthamAM ene samucchika paMcendriya kahe che, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bana - zarIra pramANe te utpanna thatI vakhate aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM ja hoya che. pRthvIkAya AdikanuM zarIra pramANa to che samAsa: jaghanyathI ane utkRSTathI paNa aMgulane asaMkhyAtame bhAga AgaLa kahevAze. 170mA bagasarA -A 171thI 15 gAthA sudhImAM tiryaMca paMcendriyanA 20 bhedanuM zarIrapramANu kahe cheI? 00maka &| jala thala khaha sammucchima tiriyaapajasayA vihsthiio| jalasammucchimapajjattayANa aha joyaNasahassA JekeMdriyAdi jIvonA 1 jAthA-samRdghima aparyApta jalacara sthalacara uraH'parisarpa bhujaparisarSa ane khecara e pAMca prakAranA tiryaMca pAMcendri zarIrak 8] conuM zarIrapramANu 1 veta pramANu hoya che, ane samUrNima paryApta jaLacare 1000 jana dehapramANuvALA hoya che. 171 pramANa jo bhAvArtha-samUriIma aparyApta jalacarAdi nuM 1 veta pramANu utkRSTa zarIra jANavuM, jaghanyathI te aMgulAsaMkhyabhAga pramANa che. samUrNima jalacare nadI taLAva vigere nAnA jaLAzayomAM jaghanyathI aMgulAsapeyabhAga pramANu utpanna thAya che ane svayaMbhUramaNa samudramAM mahAna jalacaro 1000 yojanapramANane hoya che [vRttimAM laghu jaLAzayomAM utpanna thayelAnI jaghanya avagAhanA aMgulAsaMkhyayabhAga lIdhI te samyaka samajAya tevI nathI, kAraNake koIpaNa dArika zarIrI jIva prAraMbhamAM na utpanna thatI vakhate keIpaNa sthAne aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge utpanna thAya che, te ladhu jaLAzayomAM jaLacaranuM jaghanya | zarIra ne svayaMbhUramaNamAM utkRSTa zarIra hoya te kaI rIte haze te samajavA yogya che. punaH A prakAra kevaLa samUha jaLacaro jhA mATeja lakhyo che bIjA koI mATe evI vilakSaNatA darzAvI nathI mATe satya zuM haze te zrI bahuzrutagamya.] e pramANe 20 | bhedamAMthI 6 bhedanuM zarIra pramANu karyuM. 1715 IIkamI 1 nAthAmAM upasipa ne bhujaparisarpa nathI kA, parantu nimAM kahata che. * e 2 A gAthAmAM 5 aparyAptanuM veMta pramANu zarIra kahyuM che te aparyApta jaLacarAdinuM kahyuM che, jethI e jIvo aparyApta avasthAmAM paNa evA - - - - ane Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - --* ne uraparisappA joyaNa sahassiyA gabbhayA uukosN| samucchima pajattaya, tesiM ciya joynnpuhttN||172|| nAthArtha - bhajaparyApta ura parisarSa utkRSTathI eka hajAra yojana avagAhanA (zarIrapramANa) vALA hoya che, ane eja sammumiparyAtA teonI yojana pRthakatvaja avagAhanA che. 172 mAvArtha-saMpa ajagara ItyAdi ura parisapa paryAyAnuM jaghanya dehapramANu utpanna thatI vakhate aMgulane asaMkhyAtame bhAga jhI che, ane utkRSTa dehapramANu hajAra yojana pramANu che, te aDhIdvIpathI bahAranA dvIpasamudromAM utpanna thayelAonuM ja jANavuM. punaH eja samUrNima urasa jaghanyathI aMgulAsaMkhyayabhAga dehavALA che ne utkRSTa yojana pRthakatva [2 thI 9 yojana sudhInA ] dehapramANuvALA che [te paNa bahAranA dvIpasamudromAM sabha] in1ra bhuyaparisappA gAuyapuhattiNo gabbhayA va ukkosN| samucchimapajjattaya, tesiM ciya dhaNupuhattaM ca // 17 // jAthArtha -garbha ja paryApta bhuja parisarpo utkRSTathI gAu pRtharva 2 thI 9 gAu sudhInA deha pramANuvALA che, ane eja samRzcima paryAptAonI dehAvagAhanA dhanuSyapRthakatva pramANa che. 173 bhAvArthagAthArthavatuM sugama che. vizeSa ke evI moTI kAyAvALA e bane che paNa aDhIdvIpathI bahAranA dvIpasamudromAM | utpanna thayelA jANavA. 173 meTA zarIravALA haze ema samajAya che jema paryApta mAsAlika atarmamAM 12 jana pramANune thAya che, tema aparyApta che paNa antarmumAM &ii evI meTI avagAhanAvALA thatA hoya te saMbhavita che paraMtu A prakAranI aparyAyanI avagAhanA anya koI prathAmAM dekhAtI nathI mATe zA tatva zrI amRtama. - * Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIna - | jalathalagabbha'pajattA, khahathalasamucchimA ya pajjatA / khahagabbhayA u ubhae, ukkoseNaM dhaNupuhuttaM // 174 // gAthArthaH--gaja jalacara aparyApta, gaja sthalacara: aparyApta, sampUmi khacara paryApta ane samUrcchama sthalacara paryApta tathA gajakhecaranA banne bheda e cha jIvabhedanI avagAhanA utkRSTathI dhanuSa pRthaktva pramANu che 5174nA >>E! mAvArtha:--gA~ja jalacara aparyAptanuM dehapramANu dhanuSa pRthaktva, gajasthalacara aparyAptanuM eTale gajacatuSpada aparyApta gaCja ura:sapaparyApta ane gaMja bhuja pirasa aparyApta e traNe prakAranA sthalacarAnuM, tathA samyUjimaprecara paryAsanuM samUmi sthalacara paryApta eTale samUcatuSpada paryAptanuM (ura:sarpanuM ane bhujarasapa'tuM dehapramANa kahevAI gayuM che), tathA anne prakAranA gajakhecaranu eTale gabhajakhecara aparyAptanu ane gaMjakhecara paryAptanuM e 8 tiryaMcapa'cendriyAnu utkRSTa dehapramANa dhanuSa pRthaktva pramANa che (A gAthAmAM 8 ti. paMce. kahevAyA che). jaghanya zarIra pramANu tA sabhedomAM a'gulanA asakhyAtamA bhAga jeTaluM ja che. 5174aa jalagabhayapajjattA ukkosaM huMti joyaNasahassaM / thalagabbhayapajjattA chaggA ukkosavvehA // 175 // gAthArtha:--gaja jaLacara paryAptAnuM utkRSTa zarIra eka hajAra ceAjananuM che, ane gaja sthalacara paryAptAnI utkRSTa zarIranI uMcAI 6 gAu che 17pAA mAvArtha:--garbhaja jalacarA svayaMbhUramaNa samudramAM 1000 (hajAra) yAjana jevaDA mahAnlR kAyAvALA che, ane gaja sthaLacarA eTale hasti Adi catuSpade utkRSTathI 6 gAu kAyAvALA che te aDhI dvIpamAM devakurU uttarakura kSetramAM paNa che. e annenu jaghanya zarIra teA aMgulanA asa MkhyAtamA bhAga jeTaluMja che. e pramANe 171 thI 175 sudhInI 5 gAthAomAM samAsaH ekeMdriyAdi jIvonA 4 zarIranuM pramANa || Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaMcapacendriyanA sava 20 bhedanu' 'dehapramANa kahyuM. 17pA avatarana--tiryaMca paMcendriyanA 20 bhedanI avagAhanA kahI tathA te pahelAM vikalendriyayAnI avagAhanA sAthe pratyeka ane sAdhAraNa vanaspatinI paNa avagAhanA kahI, jethI ekendriyAmAM have pRthvIkAyAdikanI avagAhanA kahevI bAkI che te ane manuSyagatinI avagAhanA kahe che. | aMgula asaMkhabhAgo, bAyarasuhumA ya sesayA kAyA / savvesiM ca jahaNaNaM, maNuyANa tigAu ukkosaM / 176 / nAthArtha:--pUrve kahela sthAvarakAyAthI zeSa rahelA khAdara sthAvarakAyA ane sUkSma sthAvarakAyAnuM [bA. sU. pRthvIkAyAdikanu"] zarIra pramANa jaghanyathI ne utkRSTathI banne prakAre ane pUrva kahelA sajIvabhedonu jaghanya zarIrapramANa te aMgulanA 1 A 20 bhedamAM 10 paryApta ane ane 10 aparyApta che, temAM dhaNA bhedonA zarIrapramANanA zrIpratApanA Adi siddhAnto sAthe visaMvAda che te A pramANe-171 mI gAthAmAM 5 sammU aparyAptanuM utkRSTazarIrapramANa 1 veta kahyuM che ane 174 mI gAthAmAM garbha ja aparyApta tiryaMcAnuM dehapramANu utkRSTathI dhanuSu pRthakatva kahyuM che te bAbatamAM tatva zuM che te zrIbahuzruta jANe, kAraNu * paryApta avasthAmAM je chavA hajAra yeAjana pramANanA hoya che te vA paNa aparyApta avasthAmAM teA utkRSTathI agulanA asakhyAtamA bhAga jeTalAja zarIravALA che, ema zrIprajJApanA AdikamAM kahyuM che. tathA sAnmayA 3 samaNu e 174 mI gAthAmAM gajaparyApta khecarAnI mAka aparyApta gaja`carAnI paNa utkRSTI dhanup pRthakatva avagAhanA kahI che, te paNa pRthava zabda bahu prakAranA hAvAthI vAstavika keTalI avagAhanA te barAbara samajI zakAtI nathI (khe dhanuSa pramANu tA jayanyatho paNa levA yogya hoi zake), vaLI bIjI vAta e che ke-samma>>ima paryApta catuSpadAnI avagAhanA zrIprajJApanAdikamAM gAu. pRthakatva kahI che ane A granthatI 178mI gAthAmAM dhanutyu pRthakta kahI che mATe e bAbatamAM paNa tattva zuM che te zrI atizayajJAnIe jANe, (e rIte A granthamAM avagAhanA sabandhi visaMvAda zronnattikartAe spaSTa darzAvyA che.). Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva nxzA asaMkhyAtamA bhAga che, ane manuSyAnuM utkRSTa dehapramANa traNa gAunu che 176 mavArthaH--pUrve sthAvarAmAM vanaspatinuM dehapramANa kahevAI gayuM che, tethI have bAkI rahelA pRthvIkAya apkAya agnikAya ne vAyukAya e cAre khAtaranu' tathA cAre sUmanu jaghanya ane utkRSTa dehapramANu agulanA asakhyAtamA bhAga che. temaja purvokta dvIndriyAdi sarvAM jIvabhedonu utkRSTa dehamAna kahyuM che parantu mULagAthAomAM jaghanya dehamAna kahyuM nathI te te sarvAM bhedenuM jadhanya dehamAna paNa azulanA asaMkhyAtamA bhAga che. temaja manuSyAnuM jaghanya dehamAna AgaLa kahevAze nahi te paNa 'gulanA asakhyAtamA bhAga che, ane tenu' [gaja manuSyanuM-yugalika manuSyanu] utkRSTa dehapramANu 3 gAunu kahyuM che. 1765 avataranA--A gAthAmAM devAnu zarorapramANa kahevAya che-- bhavaNavaivANamaMtara joisavAsI ya satta rayaNIyA / sakkAisattarayaNI, ekkekkA hANi jAvekkA / 177 / gAthArtha:--bhavanapati vANunyantara ane jyAtiSavAsI (yeAtiSi) e traNa nikAyanA devAnuM satu. zarIrapramANu sAta rahnikA [sAta hAtha] che, tathA vaimAnika nikAyamAM zaka (saudharma) Adikanu [sau. izAnanu] zarIra cha hAtha pramANa che, tyAMthI uparanA devenuM zarIrapramANa ekeka hAtha hIna--yUna karatAM cAvat 1 hAtha sudhI che. 177aaaa mAvArtha:--bhavanapati byantara ane jyAtiSI e traNa nikAyanA sarvAM devAnu... paryAptanuM zarIra sAta hAtha pramANu hAya che, utpanna thatI vakhate aMgulanA asakhyAtamA bhAganI avagAhanAvaDe utpanna thai aparyApta avasthA pUrNa thatAM antamu mAtramAM sAta hAthanuM zarIra thAya che. tathA vaimAnika devAmAM saudhama IzAna e be kalpanA devAnuM jagha. zarIra aMzulanA samAsaH ekeMdriyAdi jIvanA zarIranuM pramANa // 22 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asa`khyAtamA bhAganuM ane utkRSTa 7 hAthanuM che, tethI uparanA sanakumAra ane mAhendra e e devAnu jaghanya AyuSyavALAnu utkRSTa sAta hAtha ane utkRSTa AyuSyavALAnuM utkRSTathI 6 hAthanu zarIra che, tethI uparanA prazna ane lAntaka devAmAM jaghanya AyuSyavALAnuM zarIra 6 hAthanuM ane utkRSTa AyuSyavALAnuM pa hAthanuM zarIra che, tethI uparanA zukra ane sahAra devAmAM jaghanya AyuvALAnuM pa hAtha ne utkRSTa AyuvALAnuM 4 hAtha jeTaluM zarIra che, tethI uparanA AnatathI acyuta sudhInA 4 kalpanA daivAmAM jaghanya AyuvALA Anata devAnuM zarIra 4 hAthanuM che, ane utkRSTa AcuvALA azruta kalpanA devenuM zarIra 3 hAthanuM che, tethI uparanA nava caiveyakamAM pahelA traiveyakanA jaghanya AyuvALA devAnuM zarIra 3 hAthanuM che, ane utkRSTa AyuvALA navamA traiveyaka devAnu zarIra be hAthanuM che. tethI uparanA 5 anuttaramAM jaghanya AyuvALA vijyAdi devAnuM zarIra be hAthanuM che ane utkRSTa AyuvALA sarvAtha vAtuM sanu zarIra 1 hAtha che. A sava zarIra pramANa bhavadhAraNIya zarIranu (mULa vaikriyanu) jANavu, ane 12 mA kapa sudhImAM cAre nikAyatA devAnu utkRSTa uttara vaikriyazarIra 1 lAkha ceAjana che, ane eja uttaravakriyanu jadhanyapramANa prAraMbha vakhate agulanA sakhyAtamA bhAga hoya che. traiveyaka ane anuttara devAne uttaravaikriya karavAnI labdhi hAya parantu svabhAvathI ja teo uttaravaikriya racatA nathI. punaH A zarIrapramANa ekeka sAgaropamanI AyuvRddhine anusAre 'bhinna karyuM che te anya granthAthI jANavA ceAgya che ! kRti nIvameva nIvalamAleSu kSetratramALana 5177aaaa // atha 14 guNasthAnajIvasamAsamAM kSetrapramANam // avasara:--e pramANe 14 jIvabhedarUpa 14 jIvasamAsaNAM kSetrapramANu kahIne have 14 guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsamAM kSetrapramANa dvAra kahe che 1 e sAgarApamamathI 33 sAgarApama sudhInA AyuSyamAM 31 zarIrapramANa jUdA jUdA kalA che, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautra IIR // micchAya savvaloe, asaMkhabhAge ya sesayA huMti / kevali asaMkhabhAge, bhAgesu va savvaloe vA // 178 // gAthArtha:--mithyASTi guNasthAnavALA jIvA sa leAkAkAzamAM vyAsa che, ane zeSa 13 guNasthAnavatI jIvA lAkanA asa'-- khyAtamA bhAge che. emAM paNa kevalI bhagavA (13mA guNusthAnavALA) leAkanA asakhyAtamA bhAgamAM asakhyAta bhAgAmAM ane salAkamAM paNa hoya che. / / 178 mavArtha:--mithyA dRSTiemAM sUkSma ekendriyA save mithyAdaSTi hoya che, ane te jIvA sa leAkAkAzamAM sapUrNa paNe vyAsa che mATe mithyAdaSTie salAkamAM che. zeSa dvIndriyAdi trasajIvo tA lAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAMja hAvAthI savalAkamAM nathI. ane sAsvAdanAdi 13 guNasthAnavatI jIvA prAya: trasa hAya che (keTalAka khadaraparyAsa ekendriyA paNa sAsvAdanI che) te kAraNathI zeSa 13 guNasthAnavatI jIvA lAkanA asaMkhyAtamA bhAge gaNAya. punaH e 13 kuNunI vyAptimAM eTalA apavAda che ke 13 mA guNasthAnavatI sayeAgIkevalI kevila samudghAta kare che tyAre samudghAtanA pahelA khIjA samaye daMDakapATa avasthA vakhate leAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAM varte che, manthAna karatI vakhate trIjA samaye asakhyAta bhAgAmAM hoya che, ane ceAthe samaye antara pUrti vakhate samagra leAkabhyAsa thAya che. 178aaaa avataraNaH--pUrva gAthAmAM mithyAdaSTiene saleAkavyAsa kahyA te te ekendriya Adi ghaNA prakAranA hoya che te zuM te sarve prakAranA jIvabhedavALA mithyAdaSTie jANavA ? ke amuka mithyAdaSTie savaleAkaLyAma che? te A gAthAmAM kahe che tiri egiMdiya suhumA, savbe taha bAyarA apajjattA / savvaivi savvaloe, sesA u asaMkhabhAgaMmi // 179 // samAsaH mithyAdRSTi |Ati nIbonaa kSetranuM pramANa "z|| Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha:--tiryaMca gatinAja ane te sUkSma pRthvIkAyAdi pAMce kAyanA paryApta ane aparyApta sarve, tathA sa khadaraaparyApta ekendriyA e jIvA savalAkamAM vyApta che, ane zeSa sarva jIvabhedo lAkanA asakhyAtamA bhAgamAM che. 179nA mAvArtha:--cAra gatinI apekSAe tiryaMcagatinA jIvA saleka byAsa che. punaH tiryaMcagatimAM paNa sUkSma pRthvIkAyAdi pAMca nikAyanA aparyaMta ne paryApta maLI 10 jIvabheda ane mAdaraekendriya aparyApta pAMce nikAyanA gaNatAM 15 prakAranA ekendriyA salAka vyApI che. ahiM vanaspatinA sAdhAraNa ane pratyeka bheda gaNIne 22 ekendriya gaNIe tApaNu aparyApta paryAsa pratyeka vanaspati salAkamAM byAsa na heAvAthI ekendriyanA 15 bheda satra vyAsa che. AdaraparyApta pAMca ekendriya niyatasthAnavatI hAvAthI lAkanA asaMkhyAtamA bhAge vyApta che. prazna:--siddhAntamAM sUkSma ekendriyA vinA koipaNa jIvabhedane salakavyApI kahyA nathI te A gAthAmAM khAdaraaparyApta ekendriyAne salAkavyApI kai rIte kahyA ? uttara:--e vAta satya che, parantu jIvabhedenuM leAkavyApIpaNuM traNa rIte cheH-1 svasthAnathI, 2 355AtathI, 3 samuddAtathI, tyAM sUkSma ekendriyA svasthAnAdi traNe rIte savalAkavyApI che, ane mAdara ekendriyA te upapAtI ane samudghAtathI saleAkavyApI che, ane svasthAnathI leAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAM vyApta che. emAM upapAta te bhavAntaramAM jatA jIvA AzrayI jANuvA, samudlAta te maraNusamuddAta ane svasthAna te utpattisthAna jANavu. jethI bhavAntaramAM jatAM vigrahagatie vatA Adara aparyApta ekendriyA savalAkavyApI che, ane maraNasamudghAtamAM vatatA bAdara aparyApta ekendriyA paNa vakradaMDavatI hAvAthI salAkavyApI che, anyathA svasthAna AzrayI tA yAM bAdaraparyApta ekendriyA che tyAMja bAdara aparyApta ekendriya che jethI bAdara paryApta ane Adara aparyApta ekendriyA svasthAna AzrayI tulya che. ane teonA ratnaprabhA pRthvI Adika tathA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra pa0 pramANa vimAna dvIpa e sava svasthAne che. ahi bAdara aparyAptA agnikAya te kevaLa samudraghAtathI ja sarvavyApI che parantu upapAtathI nahiM. e bAbatane vistAra zrI prajJApanA sUtrethI jANavA yogya che. e sivAyanA zeSa misyAdaSTi ekendriye bAdara amAsa paryApta vAyu ane bAdaraparyApta vanaspati vajIne zeSa traNa sthAvara u5pAta ane samudraghAta banne vaDe paNa (arthAt traNe rIte) lakAsaMkhyaya bhAgavatI che. bAdaraparyApta vanaspatine vicAra bAdaraparyApta pRthvI Adivat jANu. e rIte e kendriyanI lekavyApti | Imar kahI [bAdaraparyApta vAyukAyanI lAkathApti kahevI bAkI che te AgaLanI gAthAmAM kahevAze]. 179o 4. jhAka kIavataraNa AdaraparyApta cAra ekendriyanI lekavyApti pUrvagAthAnI vRttimAM kahI ane ba050 vAyukAyanI lekavyApita hai vonA kSetrarnu | kahevI bAkI hatI te A gAthAmAM kahe che pajatta bAyarANila saTTANe log'sNkhbhaagesu| uvavAyasamugghAeNa sabalogammi hoja Nhu // 18 // jAvA-paryApta bAdaravAyu jI svasthAnathI lekanA asaMkhyAta bhAgomAM che, ane upapAtathI tathA samudughAtathI sarva lakamAM vyApta hoya che. 1801 mAvA-paryApta bAdaravAyu svasthAnathI-ghanavAyu ane tanavAyu Adine AzrayI lekanA asaMkhya bhAgamAM varte che. lakane je kaMI pilANane bhAga che te sarvamAM bAdara vAyu saMcare che. phakta meruparvata jevA ati ghana parvata Adi sthAnamAM nathI, ane te lekane ekaja asaMkhyAtame bhAga levAthI zeSa sava asaMkhya bhAgamAM bAdaravAyu vyApta che. pUrve bAdara- | paryApta vAyujI je lekanA 'saMkhyAmAM bhAgapramANu kahyA hatA te te bAdaraparyApta vAyunI saMkhyAne aMgeja kahyA hatA, [liaa 1 ektinA dravya pramANu kAramAM bAdaraparyApta vAyujInI saMkhyA kSetrathI mA5mI vakhate "vAyuwnyA mAro rokANa ne paryAvAyu (ba05vAyu)lokanA saMkhyAmAM bhAganA jeTalA AkAzapradeza teTalA che." ema 16 mI gAthAmAM kahela che. -- - Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane ahiM te svaavagAha kSetraAzrayI leAkanA asa`khyabhAga kahela che mATe emAM pUrvApara vizeSa kaIja nathI. tathA upapAta ane samuddAta AzrayI salAka vyApta che. 180 rUti nIbalamAne kSetrapramALama || avataraNa --e pramANe jIvadravyAnuM [jIvasamAsamAM] kSetrapramANa dvAra kahIne have ajIvasamAsamAM kSetrapramANu kahevAne prasaMga che teApaNu sUtranI gati vicitra hAvAthI ajIvasamAsamAM kSetrapramANa kahevAnuM bAkI rAkhIne te pahelAM AgaLa kahevAtA spanAdvAra sAthe kSetradvAranA je taphAvata-vizeSatA che [athabheda che] teja A gAthAmAM kahevAya che. saTThANa samugdhAeNuvavAeNaM ca je jahiM bhAvA / saMpaikAle khettaM tu phAsaNA hoi samaI // 189 // gAthArtha:--svasthAna vaDe samuddhAta vaDe ane upapAta vaDe je bhAvA vatamAnakALe jyAM jyAM vatA hAya te te sthAna kSetra kahevAya, ane svaronA tA samatItakALe (bhUtakALe) varyAM hoya te paNa kahevAya. [ vata mAnAvagAha te kSetra ane atItAvagAha sahita kSetra te sparzanA ], 51815 mAvArtha:--vastuonuM kSetra traNa prakAre che. svasthAnakSetra, samudghAtakSetra, ne upapAtakSetra. e traNa rIte padArthonA cAM-jeTalA sthAnamAM saMbhava hAya teTalA sthAnanuM nAma kSetra, tyAM svasthAna eTale vastunuM utpattisthAna, arthAt vikSita vastunI utpatti jeTalA kSetramAM hAya teTalA kSetranuM nAma svasvAna kSetra, utpattisthAnathI maraNusamuddAta vaDe anyatra jatAM jeTaluM kSetra upayegI thAya teTalA kSetranuM nAma samutthAta sthAna, A sthAnanI vizeSa vivakSA jIvAstikAyane aMge che, kAraNa ke vikSita jI maraNusamuddhAtAdi samuddhAta vaDe je dIrdhAdi kSetra vyApta kare che te dIrdhAdi AkAravALuM kSetra samulyAta sthAna che. tathA samruddhAta rahita maraNamAM vigrahagatie be bhava vacce je dIdha kSetra vyApta kare teTaluM kSetra 3papAta sthAna kahevAya. ahiM jIvasamAsamAM AUR Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva 205 * sparzanAno najIkana e sthAnene adhikAra hevAthI jIvAstikAyanA kSetrarUpeja e traNe sthAna keIpaNa vakhate vartamAnakALa AzrayI jANavAM. achavAstikAmAM pudgalAstikAyanA sthAnenI vivakSA judI rIte thaI zake che mATe e traNa sthAne ajIvasamAsane age nathI. samAsaH | tathA pUrvakALamAM paNa je kSetra vigraha gati vaDe sparzAyuM hoya tene paNa lakSamAM laIe te tenA sthAnane jUnA kahevAya. | jema dezavirata jIvanuM svasthAna tiryagalekamAM ja hoya che, paraMtu dezavirati jIva maraNa samuddaghAta vaDe bAramA azrutaleka kSetra ane paryanta dIrgha daMDAkAra thaI zake che tethI samughAta kSetra 46 rajaju gaNAya che, ane maraNa pAmatAM vigrahagatie paNa te dIgha daMDAkAra thavAthI 6 rajaju u5pAta kSetra gaNAya, tathA utpanna thayA bAda paNa tadana najIkanA bhUtakALamAMja cha rAja taphAvata | spazelA hevAthI 6 rajajunI sparzanAvALe gaNAya. ahiM pUrvabaddha narakAyu chava sarvavirati pAme che mATe tevA sarvavirata zrutajJAnInI chaThThI narake paNa utpatti hovAthI tyAM sudhInA 5 rajaju ane urva devalokamAM anuttare paNa utpanna thatA hovAthI 7 rAju maLI 12 rajavanuM spezanA kSetra che.' avasaraLa - A gALAmAM avasamAsamAM kSetra kahe che- loe dhammA'dhammA loyA'loe ya hoi AgAsaM / kAlo mANusaloe, u poggalA savvaloyammi // 182 // mAthArtha -dharmAstikAya ane adhamastikAya saMpUrNa lekamAM che, AkAzAstikAya lekamAM ane alAkamAM che, kALa manuSya-8i Holl x ghaNA graMthamAM azrutadevaloka ratnaprabhAthI 5 rajaju dUra kare che, ane A graMthamAM e gAthAnI vRttimAM dezaviratine ayyata sudhI javAmAM 6 2ju sparzanA kahI che te matAntara rUpe saMbhave. ***navara Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekamAM che, ane pudgale sarvalekamAM che. 182 - mAvAI--dharmAstikAya ane adharmAstikAya lokAkAzamAM sarvatra vyApta che. jethI lokAkAne eka paNa pradeza e nathI ke jemAM dharmAstikAya ane adharmAstikAyane ekeka pradeza na haya, e pramANe traNa vastuo (dharmA, adharmA kAkAza) eka sarakhA AkAravALI paraspara anugata, ane samAna kSetravALI che, mATe kAkAzanA dareka pradezamAM eka pradeza dharmAne eka pradeza adharmAne rahyo che, ane tethI jeTalA pradeza kAkAzanA teTalAja tulya saMkhyAvALA dharmAnA pradeza che, ane teTalAja tulya adharmAnA pradeza che. tathA je vizAkha saMsthAna lekAkAzanuM che te ja vaizAkha sasthAna dharmAnuM tathA adhama nuM che. tathA AkAzAstikAya kAkAzamAM ane lekAkAzanI bahAra paNa che, tyAM kAkAzanuM ane lokabahAranuM AkAza bhinna nathI, paraMtu jeTalA AkAzamAM dharmA, adhama, vyApta che teTalAja AkAzanuM nAma lekAkAza ne zeSa sava alakAkAza gaNAya. jethI lokabahAra aleka anantAnanta yojana ane apAra che, ane kAkAza te 14 rajaju pramANu parimita che. tathA kALadravya aDhI dvIpa jeTalA [4500000-pIstAlIsa lAkha jana pramANu ] manuSya kSetramAM ja kahyuM tenuM kAraNa ke 2] samaya AvalikA muhu divasa mAsa varSa Adi vyavahArakALa sUrya caMdranI gatinA AdhAre che, ane sUrya caMdranI gati mAtra 4 manuSyakSetramAM ja che. anyathA dravyanI vatanA rUpa nizcayakALa (vAstavika kALa) te lokAlelakamAM sarvatra che. tathA pudgalAstikAyamAM paramANu DhipradezathI anantapradezI sudhInA dareka prakAranA che e dareka saMpUrNa kAkAzamAM che mATe pudgalanuM kSetra savaka che. 18rA thanAra (sanI thALa) kSetradvAram IISamArUM 1 kSetram II avatAna-e pramANe daMtapavahavaLavA ItyAdi prastuta dvAramAM trIjuM kSetradvAra kahIne have sUnA (4thuM dvAra ) kahe che - vara-ja-rararaka Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: dharmAsti kAyAdinI | sparzanAcaM pramANa jIva- 8 AgAsaM ca aNaMtaM, tassa ya bahumajjhadesabhAgammi / supaiTTiyasaMThANo, logo kahio jiNavarohiM // 18 // jAthArtha -AkAza ananta che, ane tenA ati madhya dezo supratiSTha saMsthAnavALe leka zrI jinavarAe kahyo che. 183 GIR0thA mAvAtha-ananta yojanAtmaka AkAzanA atyaMta madhyabhAgamAM dharmAstikAyAdi paMcadravyAtmaka leka rahelo che, ane te supratiSThA athavA Akhalaka AkAravALo che, sarva bAjue paDatA bhAjanAdikane savA=smalanA karanAra, aTakAvanAra arthAta bhAjanAdikane nahi paDavA denAra te Akhalaka, ane jemAM bhAjana Adi -sArI rIte ti=rahI zake che te supratiSTha e koI evA AkArane AdhAra padArtha che ke je AdhAravastu nIcethI vadhu vistAravALI tyArabAda uparathI anukrame sAMkaDI, jema udhu vALeluM kuMDu vA zarAvaluM, punaH te upara bIjA cattA sarAvalA je AkAra e be maLIne supratiSaTha kahevAya, evA AkAravALo leka che, ahiM supratiSTha AkAravALo laka kahyo temAM supratiSTha e upalakSaNa che jethI punaH te upara uMdhA sarAvalAne AkAra paNa grahaNa kare. jethI nIce uMdhu sarAva ne upara sarAvanuM saMpuTa goThavatAM je AkAra thAya te supratiSThA AkAra loko che, paraMtu kevaLa supratiSaTha sarakhe nahi, kAraNa ke lekamAM supratiSTha AkAra pAMcamA brahmaka5 sudhI che, mATe tyAMthI siddhikSetra sudhI AkAra adhika grahaNa kara. 183aaaa avataUT:supratiSTha AkAravALo leka adholoka madhyaloka ne udghaleka e pramANe 3 vibhAgavALe che, mATe te traNa lakanA jUdA jUdA AkAra kahe che majjhe uvariM vettAsaNa jhallarI muiNgnibho|mjjhimvitthaaraahiy-codsgunnmaayo loo||18|| II? III Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAthArtha:--herUnA adheAlAka vetrAsana AkArane, madhyamAM rahelA madhyalAka alarI-vAjItra vizeSa sarakhA, ane uparanA udhvalAka mRdaMganA AkAra sarakhA kahyo che, tathA madhyama vistArAdhikathI cauda guNA dIghalAka je. 1845 mAvArthaH--netaranuM gu'thela gALa AkAranuM besavA jevuM. Asana vizeSa te vetrAsana kahevAya, ke je nIcethI adhika vistAravALA ane uparathI anukrame sAMkaDuM hoya che tenA sarakhA adheAleka che. kAraNa ke nIce 7 rajju vistAra ne upara 1 rajI vistAra che. tathA banne bAjunAM mukha ati vistAravALAM hoya evuM geALa AkAranuM vAjIMtra vizeSa te jhArI athavA jhAlara kahevAya, ke je anne bAjue dAMDIthI vA hAthathI sarakhI rIte vagADI zakAya che, te jhAlara sarakhA AkAravALeA madhyalAka eTale tIoNlAka che, kAraNa ke tIAleAkanA uparanA bhAga paNa sAdhika 1 rajju vistAravALA tathA nIcenA bhAga paNa sAdhika 1 rajju vistAravALeA che, ane madhyabhAga 1800 ( aDhArasA ) ceAjana uMcA che. tathA mR"ga e paNa eka vAjIMtra vizeSa che ke je madhyabhAgamAM adhika vistAravALuM ane upara nIce anukrama hIna hIna vistAravALuM che, e pramANe udhvaleAka paNa tIrjhAlAnI uparathI anukrame adhikAdhika vistAravALA thatAM pAMcamA brahmakalpanA sthAne pAMca rajju vistAravALA thai punaH tyAMthI hIna hIna vistAravALe thatAM panta siddhikSetrasthAne 1 rajju vistAravALA thayA che. tathA madhyama vistAra je 12ntu pramANathI kiMcit adhika che, tethI cauda guNA eTale kaika adhika 14 raMntu jeTalI lakhAI athavA uMcAi che. muLamAyagomAM meM alAkSaNika hAvAthI muLa Ayo=guNu dIdha" e atha thAya che. 14 ranu ucAI A pramANe-ratnaprabhAnA vistAranA ati madhyabhAge merUnA ati madhyabhAgamAM 8 rUcaka pradeza che, temAM uparanA 4 rUcaka pradezathI tiyag vistAravALuM paripUrNa 1rantu pramANanuM urdhva pratara ane nIcenA 4 rUcakapradezathI nikaLeluM tevaDuMja paripUrNa 1 rajjIvALuM paripUrNa adheApratara che, e pramANe tIcchAmAM uMcAinA (1800 ceAjananA) ati madhyabhAgamAM tIo saMpUrNa 1 ratnuM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava IT vistAravALAM be pratare te madhyama be pratare che, te madhyavatI be prataranA paripUrNa rajajumAM kiMcit adhika pramANu umerI 14 3 guNa karatAM kaMIka adhika 14 2nuM thAya teTalI lekanI UMcAI vA laMbAI che. [ ahiM lokanI ucAI sAdhika 14 rAju samAsa: Raa kahI ane anyatra savA sthAne saMpUrNa 14 jajIpramANu kahI che, mATe e be bAbatanA visaMvAdamAM tatva zrI sarvajJa jANe. I107ii, Iti vRttiH] 184 dharmAsti avataraNa pUrva gAthAmAM kahyA pramANe leka je traNa vibhAgamAM vaheMcAyeluM che te madhyaka kayA kayA padArtho vaDe pRSTa kAyAdinI vyApta che te A gAthAthI prAraMbhIne darzAve che-- sparzanAnuM jamA ) majjhe ya majjhaloyassa, jaMbudIvo ya vsNtthaanno| jAyaNasayasAhasso, vicchiNNo merunaabhiio||185|| mAvArtha-madhyalekanA ati madhyabhAgamAM vRtta AkAravALe lAkha jananA vistAravALo ane merU nAbhivALo [ jenA | nAbhisthAne(=ati madhyabhAge) merU parvata che] evo pahele jabUdvIpa nAmane dvIpa che. 185 | bhAvArtha - tiryaMga lekamAM asaMkhyAta dvIpa samudra che, temAM sarvathI pahele jaMbUDhIpa nAmane dvIpa sava dvIpa samudronI | abhyantara bhAge sarva dvIpa samudrothI vIMTAya che. enA uttarakurU kSetramAM zAzvata jaMbUvRkSa che te upara A dvIpanA adhipati anAdaMta devanuM sthAna che, te adhipati devanA nivAsavRkSa uparathI A dvIpa paNa jaMbudvIpa e nAme oLakhAya che, athavA &aa e nAma zAzvata che. te samavana AkAre thALInA AkAre gALe che. tene vyAsa 1 lAkha jana che, ane e pachI I u201 | jaMbadvIpanA ati madhyabhAgamAM maLI 1 lAkha yojana UMce meru pata nAmane parvata che. punaH e jaMbudvIpa meTAM 7 kSetra It ane 6 moTA kulagiri parvatevALe che, zeSa nAnA parvate kSetro nadIe vigere ghaNu zAzvatapadArtho te anyagraMthathI jANavA karava -- ka Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAgya che. 185aa avasara:--e ja'bUdvIpane vIMTAine je lavaNu samudrAdi samudro ane dvIpeA rahyA che te dvIpa samudronAM nAma darzAve che-- taM puNa lavaNo duguNa, vitthaDo savvao parikkhivai / taM puNa dhAyaisaMDo, taduguNo taM ca kAloo // 186 // nAcArya --te ja badrIpane punaH lavaNusamudra nAmanA samudra amaNA vistAra vaDe sarva bAjuthI vIMTAI rahyo che, ane te lavaNusamudrane punaH dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpa vIMTAyalA che te paNa dviguNu vistAravALA che, ane te dhAtakIkhaDane kAleAda samudra vIMTAI rahyo che te paNa dhAtakIthI bamaNA vistAravALA che. 187mA mavArtha:--lavaNu eTale lUNa sarakhA khArA jaLavALA samudra te lavaNusamudra jamUdrIpathI amaNA vistAravALA hAvAthI e lAkha ceAjananA cakravAla viSNubhavALA che, te ja adbIpanI AsapAsa pharatA valayAkAre vIMTAi rahyo che, eneA vRttabyAsa ja sahita pAMca lAkha ceAjana che, ene eka bAjunA valayanyAsa be lAkha ceAjana che, punaH e lavaNusamudrane tethI bamaNA vistAravALA eTale 4 lAkha valayaviSNubhavALA [parantu vRttabyAsa 13 lAkha ceAjanavALA] dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpa sarva bAjue valayAkAre vIMTAi rahyo che, e dvIpanA uttarakurUkSetramAM dhAtakI (dhAvaDI ) nAmanuM zAzvatavRkSa che tethI vRkSanA nAme e dvIpanuM dhAtakIkhaMDa nAma che, athavA e nAma zAzvata che. punaH te dhAtakIkhaMDane [vRttabyAsa 29 lAkha yeAjana parantu ] 8 lAkha valacavyAsavALA pANI sarakhA svAdayukta jaLavALA kAleAda nAmanA samudra vITAI rahyo che. .186aa taM puNa pukkharadIvo, tammajjhe mANusottaro selo / etAvaM naraloo, bAhiM tiriyA ya devAya // 177 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva 208 drAdinu . jAthArtha -te kAleda samudrane punaH puSkaradvIpa nAmane dvIpa vIMTAI rahyo che, tenA madhyabhAgamAM mAnuSottara pati che, eTaleja manuSyalaka che, ane tethI bahAranA dvIpa samudromAM phakta tiryaMca ane deja che (manuSya nathI). 187aa samAsa: nANA-ratnamaya zAzvata akara-kamaLa vaDe zAbhIta levAthI ekaradvIpa' nAmanA dvIpa vaDe te kAleda samadra vITAyela IkA che. e puSkaradvIpane valayavyAsa 16 lAkha jana che, ane vRttavyAsa 61 lAkha jana che, tyAM 16 lAkha ejananA valaya- sI asaMkhya vyAsamAM ati madhyabhAge mAnuSettara parvata nAmane parvata che, tyAM sudhI ja manuSyakSetranI maryAdA che, tethI ardhapuSkara dvIpane |ii dvIpamA valayavyAsa 8 lAkha jana ane vRttavyAsa 5 lAkha yejana che, eTaluM ja manuSyakSetra che. kAraNa ke manuSyanI sadA sthiti | janma ne maraNu e traNe eTalA 45 lAkha jana kSetramAM ja thAya che, tyAMthI bahAra kaI devAdika najIka prasUtikALavALI ane e varNana laI jAya to paNa koI upAye ( anya devAdikanA saMharaNathI) te strI punaH manuSyakSetramAMja zIda Ave ane prasUti thAya. e I% rIte mRtyu ati najIka AveluM hoya evA manuSyane kaI devAdika saMharI manuSyakSetra bahAra mUke to punaH eja devanI buddhi karatAM athavA bIja devAdikanA prayoge paNa te manuSya aMdara AvInaja maraNa pAme. tathA vidyAre strI sahita AThamAM naMdIzvara dvIpa sudhI jAya che, tyAM strI sAthe viSayakrIDA kare tepaNu gabha na rahe, e rIte manuSyanuM janma maraNa ne sadA avasthiti mAnuSettara parvatanI aMdaranA kSetramAMja hovAthI eTaluM 5 lAkha yojanavALuM kSetraja manuSyakSetra che, e manuSyakSetrathI bahAranA asaMkhya dvIpa samudromAM catuSpadAdi tiryo ane vyantarAdi devaja rahe che. temAM keTalAka devonAM bhavanAdi hoya ane keTalAka maharthika devanI te rAjadhAnI-nagarIe paNa che ke jemAM teone janma cyavanAdi sarva tyAMja hoya che. 187 IkI 208 evaM dIvasamuddA, duguNaduguNavittharA asNkhejaa| evaM tu tiriyalogo, sayaMbhuramaNodahi jAva // 18 // raktanarikA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bottor nAthArtha -e pramANe dviguNa dviguNa vistAravALA dvIpasamudro asaMkhyAta che, ane e rIte paryantavatI svayaMbhUramaNa samudra sudhI tIcchaka jANa. 188 mAvA-puSkaradvIpa je trIje dvIpa kahyo tene vITAIne bIjA asaMkhya dvIpasamudro paNa e rIte ja lavaNa dhAtakI Adivat rahyA che te anukrame A pramANe 3 puSkaradvIpane vIMTIne puSkarasamudra, tene vIMTIne 4 varUNuvaradvIpa, tene vATIne varUNasamudra, tene vIMTIne 5 kSIravaradvIpa, tene viTIne kSIravarasamudra, tene vIMTIne 6 kRtavaradvIpa, tene vIMTIne kRtavarasamudra, tene vIMTIne 7 IkSuvaradvIpa, tene vIMTIne IkSuvarasamudra tene vIMTIne 8 naMdIzvaradvIpa, tene vIMTIne naMdIzvarasamudra, tene vIMTIne 9 arUNavaradvIpa, tene vIMTIne arUNuvarasamudra, tene vIMTIne 10 arUNAvAsa(arUNA5pAta)dvIpa, tene vIMTIne arUNAvAsasamudra, tene vIMTIne 11 kuMDalavaradvIpa, tene vIMTIne kuMDalavarasamudra, tene vIMTIne 12 zakhavaradvIpa, tene vIMTIne zaMkhavarasamudra, tene vIMTIne 13 rUcakavaradvIpa, tene vIMTIne rUcakavarasamudra, e pramANe anuyAgadvAra cUrNi pramANe rUcakavaradvIpa 13me che, parantu sUtramAM (anugadvAra sUtramAM) arUNAvAsa ne zaMkhavaradvIpa lakhelA dekhAtA nathI tethI rUcakavaradvIpa 11 me Ave che mATe tatva zrIsarvajJa jANe. e 13mAM rUcakadvIpane rUcakasamudra bAda rahelA asaMkhya dvIpa samudranAM sarvanAM nAma kahI zakAya nahiM, tethI have ahiMthI asaMkhya asaMkhya dvIpa samudro ullaMghana karatAM karatAM vacce vacce je ekeka asaMkhyAta dvIpa samudra Ave che tenAM nAma A pramANeprathama asaMkhyAtama bhujagavaradvIpa bhujagavarasamudra, tyAMthI asaMkhya ullaMdhIne asaMkhyAta bojo kuzavaradvIpa kuzavarasamudra, tyAMthI asaMkhya dvIpa samudra bAda trIje asaMkhyAtamo koMcavaradvIpa koMcavarasamudra, e pramANe asaMkhya asaMkhya dvIpa samUdrone ulaMdhI ullaMghIne je je nAmavALA ekeka dvIpa samudra Ave che te darzAve che--jeTalAM AbharaNanAM nAma, vacanAM nAma, gaMdhanAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIva m?.aa nAma, kamaLanAM nAma, tilaka Adi vRkSanAM nAma, pRthvIe nidhie ratnA vadharA nadI patA vijayA vakSaskAra kalpa devalAka indro kurUkSetra merU AvAsa phUTa nakSatra cadrAdi e sarvAMnAM jeTalAM nAma che te sarva prazasta vastunAM nAmevALA dvIpa samudro vacce vacce rahelA che tyArabAda punaH asaMkhya dvIpa samudro vItyA bAda devadvIpa devasamudra, nAgadvIpa nAgasamudra, yakSadvIpa yakSasamudra, bhUtadvIpa bhUtasamudra ane paryanta svayaMbhUramaNadvIpa ne svayaMbhUraaNusamudra, e pAMce pazu asakhya asaMkhya dvIpa samudrone atare aMtare rahyA che. e sa maLIne paNa asakhya dvIpasamudra jANavA, ane savA~thI ante svayaMbhUramaNadvIpa ne tyArabAda tene vIMTIne svayaMbhUramaNusamudra rahyo che, te svacabhUramaNasamudranI pantavatI vedikAthI-jagatIthI 12 ceAjana dUra alAka che, ane e 12 yAjanamAM ghanAdadhyAdi traNa valayAnA anya AvelA che. praznaH--AbharaNu Adi nAmavALA dvIpa samudro jo ke asaMkhya sabhyane antare ekeka rahela che te te ThIka parantu antaravatI asakhya dvIpasamudro kayA nAmavALA che? uttara:--pratyeka antaramAM rahelA asakhya dvIpasamudro leAkamAM jeTalI prazasta vastuo zakha dhvaja Adi che te nAmavALA che. siddhAntamAM kahyuM che ke-goyamA ! nAvAho ghumA nAmA sumAtrA ghumA dhaMdhA tumAsa sumA jAyA chyA TIvalamuddA nAmathe nairdi pattA[=he bhagavana ! dvIpasamudro kayA nAmavALA kahyA che? he gautama! leAkamAM jeTalAM zubha nAme| zubha rUpe zubha gadhA zubha rase zubha spardhA che teTalA nAmevALA 'dvIpasamudro che. 1 A graMthamAM dvIpa samudronA nAmanI vaktavyatA kaIka jUdA prakAranI che, kAraNake siMhAntAmAM bhujaMga kuca kau'ca ne rUcaka sudhI nirantara gaNAvelA che, ane tyArabAda dvIpasamudro "mAAraNu vattha gadha" ityAdi nAmAvALA che ema kahyuM che, paNa sAntara ke nirantara te spaSTa nathI kahela tApaNu nirantara gaNutrInA prasaMgamAM kahela hAvAthI te paNa kauMcajJApasamudrathI pachInA che, mane A graMthamAM vRttimAM nirantara sAntaranA bheda kahyA che. mATe samAsaH asaMkhyadvIpa samudrAdinuM varNana ||x1]] Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * // ti tirthanTavarpanA ||188 avatA-pUrva gAthAmAM madhyalake sparzIyalI vastuo kahIne have alaka kayA kayA jIvAdi padArtho vaDe sparzAya che? te jANavA mATe aleka sparzanA kahe che-tyAM aleka sAta pRthvIvaDe pRSNa-yukta che te sAta pRthvInA vistAra antara vigere svarUpa A gAthAthI prAraMbhIne kahevAya che-- tiriyaM lomAyAmaM, pamANaheTA u savvapuDhavINaM / AgAsaMtariyA u, vicchinnayarA u heTeTrA // 189 // nANA-adhelokamAM sarva pRthvIone tIrtho vistAra-tIrachu pramANa te te sthAnavatI kAkAzanI tIchI laMbAI pahoLAI pramANa che, punaH e sAte pRthvI vacce vacce lokAkAza vaDe antarita che, ane nIce nIce adhika adhika vistAravALI che. 189aaaa mAyA-tIThThalekanI (madhyalokanI) nIce ratnaprabhA Adi nAmavALI sAta naraka pRthvIo che, te darekane vistAra te ] te sthAne jeTalA lokAkAzane vistAra teTalA vistAravALI che. jemake-madhyalokano atimayabhAga ratanaprabhA pRthvInA uparanA | jA taLIye che. tethI madhyalokanA vistAra pramANe ratnaprabhA pRthvIno uparane tIrtho vistAra paNa saMpUrNa 1 rAjIpramANe che. arthAt | | ratnaprabhAnI laMbAI pahoLAI pUrvathI pazcima athavA uttarathI dakSiNa 1 rajajupramANa che. bIjI zarkarAmabhA pRthvI uparanA taLIye | lagabhaga 2 rajaju vistAravALI che, e pramANe thAvat sAtamI pRthvI uparane taLIye dezona 7 2ju vistAravALI che, ane tatva je heya te satya. - 1 enuM bIjuM nAma madhyaka che. madhyama pariNAmavALe hevAthI e bhUdhamaleka kahevAya e paNa anva che. * Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva ||?? | tenI nIce rahelA leAkAkAzanA anta lagabhaga 7 rajju vistAravALA che, jethI ratnaprabhAnuM sarvoparitala bhUmitala eka rajju ane sAtamI pRthvI nIcenuM sarvAntima AkAzaprattara lagabhaga 7 rajju vistRta che, zeSa pAMca pRthvIe ane tenA AkAza vigere pradeza hAni vRddhine anusaratA vistAravALA che. tathA ratnaprabhA pRthvInI bhUminI jADAI eka lAkha e'sI hajAra ceAjana che, tenI nIce bhUminA AdhArarUpa ghanAdadhyAdi 3 valayeA che, ne tenI nIce asakhya hajAra ceAjana pramANu AkAza che, tyAsmAda bIjI pRthvInA piMDa Ave che, e rIte mIjI trIjI vacce yAvat chaThThI sAtamI vacce paNa asakhya hajAra ceAjana AkAza hAvAthI e sAta pRthvInA 6 AMtarAmAM 6 leAkAkAzanA khaDa che, ane meA AkAzakhaMDa sAtamI pRthvInI nIce che. tathA e pRthvIe nIce nIce apeAleAkanI pradezavRddhi pramANe anukrame adhika adhika tIrthya vistAravALI che, e vAta prathama kahI che. e pramANe adheAleAkanuM sAmAnya svarUpa karyuM. 1895 tiohoya 'svaronA || AvatAH--adheAlAkanI sparzanA kahIne have che te) kahe che uleAkanI spardhAnA (ulAka kayA kayA jIvAdi padArtho vaDe pRSTa uDDuM paesavuDDI, niddiTThA jAva baMbhalogotti / aSdhuTThA khalu rajjU, teNa paraM hoi parihANI // 190 // gAthArtha:-- leAkamAM urdhva pradezavRddhi jyAM sudhI pAMcamA brahmadevaleAka sADAtraNa rajju vistAravALA thAya tyAMsudhI kahevI, ane tyArabAda anukrame pradezahAni kahevI (te cAvata leAkanA anta Ave tyAMsudhI kahevI). 5190nA 1 e spanA atyaMta sakSipta kahI che, vizeSa vistAra granthAntarathI jANavA. samAsaH gojotA di lokanI spazenAnu pramANa || Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mAvArtha-pUrva kahela saMpUrNa 1 rajaju vistAravALAM be atimadhya pratomAM je uva pratara che tyAMthI urvamukhI lekavRddhi aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI uMcAI sudhImAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI thAya che, e rIte vadhatAM pAMcamA brahmadevaleka sudhImAM 3 rAju vistAra thAya che arthAt 1 rajaju vistAra mULathI che bIje re, rajaju vistAra vadhe che. tyAMthI u52 jatAM punaH eja ame tIrtho vistAra ghaTatAM ghaTatAM kA rahanu paryanta lagabhaga-1 2jAnuM vistAra rahe che. e rIte madhyavatI kSullaka pratarathI 7 2Aju uMcA uaekamAM vA rajaju vRddhivALA ane 3 raju navALA che, jethI chavAchavAdi padArthoe urvaka 7 2jAnupramANu spa che, athavA 7 rajajupramANu uMcA ane aniyata vistAravALA urva leke eTaluM kSetra jIvAjIvAdivaDe sparzAvyuM che. 1ii ti kaToka vanA | khAtA-e pramANe 7 2januM pramANu urvaleka jeTalA AkAzane ' chavAchavAdi padArtho paryA che e sAmAnyathI kahyuM, paraMtu saudharmAdi sudhInA bhinna bhinna AkAzapaDoe keTaluM keTaluM kSetra ane te kSetramAM rahelA jIvAdi padArtho paryA &ii che? te kahe che IsANami divaDDA, aDDAijAya rajju maahide| paMceva sahassAre, cha accupa satta logate // 191 // . jApAI IzAna devaloka sudhInA AkAzamaMDe 1 2jI (daDha rajaju) urvakSetra sparyuM che, mAhendra sudhImAM rA rAju kSetra spazanA che, sahasAra adhImAM 5 jaju sparzanA che. ayyata sudhImAM 4 6 raju ane lokAnta sudhImAM 7 raju * A vakataba bhinna che. anya vaNA mAM to saudharma 1, mahendra 2, sAMta3, sahasAre 4, amyune 5, raiveyakAMte 6 ne kAMte che Daa rAju kahyA che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra sparzanA che. 191 jIva - mAvA-pUrvokta urva kSullaka pratarathI arthAt lokanA madhyabhAgathI sauSama IzAna devaloka sudhImAM jIvAdi padArthoe 1 || IkA raju urva kSetra sparyuM che. tyAMthI eka rajaju upara jatAM sanaskumAra mahendra e be devaloka sudhImAM jIvAdi padArthoe madhya- IjhI kI rAnI lekathI rA rajaju pramANu urthakSetra sparyuM che. tyAMthI rA rajaju uMce jatAM vacce vacce brA lAntaka zukra e traNa devaloka ja vItyA bAda paryanta sahasAra devaloka che, te sahasAra sudhImAM 5 rajaju kSetraspanA che, tyAMthI upara 1 rajaju uMce jatAM ISING vA vacce Anata prANata e che ka95 AvyA bAda paryanta AraNa ne amRta e be kaha5 che, ayuta ka95 sudhImAM jIvAdi IIkAra' padArthoe madhyalokathI prAraMbhIne 6 rajaju sparyA che. ane tyAra bAda 1 rajaju uce jatAM vacce 9 greveyaka 5 anuttara siddhazilA | Daa maM pRthvI AvIne paryane siddhakSetra athavA lokone anta Avelo che eTale e lokAnta sudhI 7 rajaju urva kSetra sparzanA che. [ahiM mAhethI uparanA rA rajajumAM brahmadevaloka Adi 3 kapa keTale keTale dUra che? te tathA 5 thI 6 ane 6 thI 7 mI junI vacce vacce AnatAdi tathA vekAdi sthAna keTale keTale dUra che? te A graMthamAM spaSTa kahela nathI temaja e sthAnanuM nAma paNa ahiM kahyuM nathI, mATe te saMbaMdhi savistara spaSTatA anya graMthethI jANavI../ rati rojhApuranA ||195 avataraNa -chAdi padArthoe pUrva gAthAmAM kahyA pramANe traNa leka spasya che te vAta te ThIka, paraMtu AgaLa kahevAze te pramANe mithyAdaSTi Adi jIvasamAe je kSetra spazela che te mithyAdaSTi jIvo svarUpe rahyA chatAja sparze che ke kaI anya avasthA vizeSavALA thaIne adhakAdi kSetra sparze che? uttara-svarUpe paNa spaze che ane avasthA vize paNuM spaze* che. have je sparUpe sparzatA hoya te te sahaje samajI zakAya tema che, paraMtu avasthAvizeSe sparzatA hoya te kaI avasthA vizeSe sparze che? e bAbatanA samAdhAnamAM uttara e che ke-sAta samuddaghAta rUpa avasthA vizeSa vaDe sparze che. to te sAta * * Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hortatura samuddaghAta kayA kayA che te A gAthAmAM darzAve che- veyaNa kasAya maraNe, veubviya teyae ya aahaare| kevaliyasamugyAe, satta ya maNuesunAyavvA // 192 // thAI-vedanA samuddaghAta, kaSAya samudraghAta, maraNasamughAta, vaikriya samughAta, tejasa samudRghAta, AhAraka samughAta ane kevali samuddhAta e sAta samudraghAta manuSyane viSe [ gajaparyApta saMkhyAtAyuvALA manuSyane ] hAya che. 192aa T sparzanA prasaMgamAM 7 samudaghAta - mAvA-ra-ekIbhAve uttaraprabalapaNe ghAMta vedanIya Adi karmapradezane ghAta-nAza jemAM thAya te muvata. emAM vedanIyAdi kamanA anubhavajJAna vaDe jIve ekarUpa thAya che, eTale e sivAya bIjA jJAnano anubhava thato nathI tethI jIva ane vedanIyAdinuM anubhavajJAna e be (veDhanIyAdi samudughAta vakhate) ekarUpa thaI jAya che mATe e rIte ahiM ekIbhAva jANavo. punaH evA ekIbhAva pUrvaka vedanIyAdi kamene ghaNe nAza thAya che mATe jIvanA evA prakAranA prayatnavizeSane muddAta kahyo che te A pramANe ? venA muvata-azAtA vedanIyathI utpanna thayelI pIDA vaDe vyAkuLa thayelo jIva anantAnaH karmaska vaDe vyApta evA pitAnA Atmapradezane zarIrathI bahAra paNa pheMke che, ane te bahAra kADhelA jIvapradezo vaDe udara mukha bAhu Adi pilANa bhAgane tathA kaMdhAdikanA (khabhA vigerenA) AMtarAeAne pUrI laMbAImAM ne pahoLAImAM zarIra mAtra kSetrane vyApone (arthAt zarIra kSetrapramANa ghana iMDAkAra thaIne, evI avasthAmAM antamuhUra sudhI rahe che, ane e anamu kALamAM azAtA vedanIyana ghaNA karmapradezane (udIraNa vaDe udayamAM lAvI) nijere che, ane tyArabAda samudraghAtathI nivRtta thaIne Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpastha thAya che. ', , ' ' . s Ill samage || 2 vAra lAgata-koThAdi tIvra kaSAyathI vyAkuLa thayela chava vedanIya samudughAtavat ghana iMDAkAra thaIne antarmu mAtra rahIne teTalA kALamAM kaSAya mehanIyanA ghaNA karmapradezene nirjarI svarUpastha thAya che. A vakhate kliSTa pariNAmavALA hI thavAthI ghaNA kyAya mohanIyakamane bAMdhe che.' hai avasthA |ii viro - rU mA ramuNAta-maraNanuM anamuM bAkI rahe te vakhate jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe ane utkRSTathI sparzanAnA asaMkhya yojana sudhI Atmapradezane dIrdha daMDa racI agrabhavamAM je sthAne utpanna thavAnuM che te sthAne te daMDAkArane prakSepe che, II pi ane te utpattisthAnane jAgati vaDe eka samaye ja sparze che, ane vAkagati vaDe utkRSTathI cAye samaye sparza che. ane II linaevI avasthAmAM antamuhUrta mAtra rahI teTalA kALamAM AyuSya karmanA ghaNA pudgale nijare che [kaI jIva pahelA e ja svarupa | maraNa samudraghAtathI nivRtta thaI sthasthAne AvI svarUpastha thaI punaH samudaghAta racI utpattisthAne dIrdha daDAkAre pahoMcI 18 anta" tevI avasthAvALo rahI tyArabAda pUrvabhavanA zarIramAMthI Atmapradeze ASI laIne maraNa pAmI tyAM parabhavamAM utpanna thAya che. e rIte bIjA samuddaghAtamAM maraNa pAme che, e bIjo samughAta zrIbhagavatIjImAM kahela che, e rIte AyuSyanA ghaNA karmapradezanI nirjarA thAya che. ' 1 ja ziva frSAta vaiddhitha zarIra racavAnI labdhivALe deva vA manuSya vA tiyaca vikriya zarIra racatI vakhate jadhanyathI | | aMguhane saMkhyAta bhAga sIdha ane utkRSTathI saMkhyAta jana dIrdha daMDAmAra zarIrathI bahAra kADhIne vaikriyazarIra nAmakarmanA zIrA yathA bAdara yugalene nijarathA pUrvaka vaidiyazarIra race che, ane antamuM evI avasthAmAM rahyA bAda samughAtathI nivRtta thaI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpastha thAya che [ahiM svarUpastha thavuM eTale vikriyane upasaMhAra karI mULa dehastha thavuM ema nahiM, parantu racAyelA vaikriyazarIramAMja rahIne samudraghAtathI nivRtta thavuM e artha jANa.] - 5 tenA samuti--tejasthAnI labdhivALe sAdhu Adi keI anya upara krodha pAmyo hoya te sAta ATha pagalAM pAcho khasIne jadhanyathI aMgulanA saMkhyAmAM bhAgapramANu ane utkRSTathI saMkhyAta janapramANu dIrdha Atmapradezane daMDAkAra zarIrathI bahAra racIne jenA para krodha thayo hoya tevA manuSyAdikane bALI muke che, e paNa antamuM pramANa che, ane teTalA kALamAM tejasa nAmakamaranA ghaNu kamapradezone nijere che, tyArabAda svarUpastha thAya che. ' 6 sAhAtha vaguNAta-AhAraka zarIra racaMvAnI labdhivALA keIka cauda pUrvadhara muni AhAraka zarIra racatI vakhate jaghanyathI aMgulane saMkhyAta bhAga ane utkRSTathI saMkhyAta janapramANa dIdhadaMDa zarIrathI bahAra racIne pUrvabaddha AhArakazarIra nAmakarmanA pradezane nija ravA pUrvaka AhAraka zarIra race. e avasthAmAM antamuM rahI samudraghAtathI nivRtta thaI svarUpastha [AhAraka zarIramAMja svarUpasthI thAya tyArabAda AhAraka zarIrathI paNa nivRtta thaIne dArikastha thAya.] 7 vaDhi kamupAti-kevalI bhagavAna kevalI muddaghAta karatI vakhate prathama prazasta garUpa AvakaraNa anta pramANunuM kare te vakhate paNuM udIraNAkaraNa vaDe ghaNu kamapradezane udayadvArA nijare che, tyArabAda samudraghAta kare temAM prathama samaye adhe lakAnathI ulakAnta sudhIne zarIra viSkabhapramANu razUla dIrdhadaMDAkAra race, bIje samaye eja daMDAkAramAMthI pUrva pazcima lakAnta sudhI AMtmapradezane tIccha vistArI kapATa sarakhe AkAra race, trIje samaye temAMthIja uttaradakSiNa lokAnta sudhI vistArIne maLyAne AkAra race, A vakhate loka paNe pUrAyelo hoya che, ane manthAnanA atarA mAtra pUravAnA bAkI hoya che. tyArabAda raiye samaye AMtarA pUrIne ane te sAthe lekanA niSNu paNa sava pUrAI javAthI kevalI bhagavAna samagra lekA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI // 113 // kAzamAM sabyApI thAya che, tadanantara pAMcame samaye AMtarA saharI, chaThThuM samaye mathAna saharI, sAtame samaye kapATa saharI ADame samaye daMDa saharI audArika zarIramAM svarUpastha-druhastha thAya che. e ATha samayamAM ghaNA vedanIya geAtra ane nAmakamanA pradezeAne nija re che. prazna:--lAkanA madhyabhAge rahelA kevalI bhagava'ta trIjA samayamAM paNa samagra leAkavyApI thaI zake che te cAthA samayeja AMtarA pUravAnuM kema kahyuM ? uttara:--lAkanA madhyabhAga merUparyaMtanA madhyabhAge che, te sthAne kevalIneA prAya: asabhavaja che mATe amadhyabhAge rahelA kevalI trIje samaye samagra lekavyApI thatA nathI te kAraNathI ceAthe samaye AMtarA pUrIne sa leAkavyApI thavAnuM kahyuM che teja yukta che. 192 avasara:pUrva gAthAmAM manuSyane cha samuddAta kahyA tA zeSa jIvAne keTalA hoya? te A gAthAmAM kahe che-- pajjattabAyarAnila, neraiesu ya havaMti cacAri / paMca suratiriyapaMciMdiesu sesesu tigameva // 193 // gAthArtha:paryAsa AdaravAyu ane nAraka e ene cAra cAra samuddhAta hoya che, deva ane tiryaMca paMcendriyAmAM pAMca samududhAta ane zeSa sarva jIvAmAM traNaja samuddAta hAya che. 193 1 mArtha:--paryApta bAdaravAyumAM keTalAka vAyujIvA vaikriya labdhivALA hAya che, tethI te jIvane vedanA kaSAya maraNu ne vaikriya e 4 samudghAta che, ane nArakane teA bhavapratyayathIja vaikriyalabdhi hAvAthI teone paNa eja 4 samuddAta che. tathA devAne ane tiryaMca paMcendriyAne AhAraka tathA kevalI samuddhAta vinA zeSa pAMca samuddAta che, jethI nArakAnA samuddhAtanI apekSAe sA jIvabhedomAM samudghAto "ThThA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devane ane garbhaja tiryaMne taijasalabdhi adhika che. e sivAyanA zeSa che te vAyu sivAyanA ekendriye vikasendriyane asaMgni paMcendriya e sarvane vedanA kaSAya ne maraNa e 3 samudraghAta hoya che. 193aaaa avatara-pUrva gAthAmAM sAta samughAta ane kayA chone kayA samughAta hoya te kahIne A gALAmAM sAta samudjI ghAtane kALa kahe che- | daMDa kavADe ruyae, loe cauro ya pddiniyttte| kevaliya aTusamae, bhinnamuhuttaM bhave sesA // 19 // thArtha -kevali samuddaghAtamAM daMDa kapATa rUcaka (maMthAna) ne lekapUti e cArane ekeka samaya maLI 4 samaya ane punaH nivRtta thatAM paNa pazcAnupUvIe 4 samaya maLI kevalI samughAta 8 samayane che, ane zeSa che e samuddaghAta antamuMo antarmunA che. 194 mAvArtha -gAthArthAvat sugama che. ll194 mAtA -pUrve 14 rajaju sparzavA yogya kSetra kahIne tyArabAda te kSetrane sparzanArA nI avasthAvizeSa rUpa 7 samudUghAta kahyA, ke je avasthA vizeSa vaDe kSetrane paze che. tyArabAda have e kSetrane sparzanArA je mithyASTi Adi 14 jIvasamAsa che te jIvasamAsamAM kayo jIvabheda (kayA guNasthAnavALA jIva) kayA kSetrane athavA keTalA rajajukSetrane sparze che te sparzanA A gAthAthI prAraMbhIne kahe che-- micchehiM savvaloo, sAsaNamissehiM ajayadesehiM / puTThA caudasabhAgA, bArasa aTTha chacceva // 195 // pArtha -mithyASTie sarva leka sparyo che, sAsvAdana mizra avirata ne dezavirata e cAra jIvalee lekanA 14 RASHISH RUSAASTRICA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI samAsa: I14 guNasthAnanA mede jIvonI sparzanA bhAgamAMthI bArabhAga AThabhAga AThabhAga ane chaja bhAga anukrame spardhA che. 15" mAvA-ahiM sparzanA eka jIvaAzrayI nahi paraMtu aneka jIvAzrayI gaNavI, jethI aneka sUkSma ekendriya Adi miAdaSTi e svarUpe ane avasthAvizeSe eTale maraNusamudRghAta vaDe ema banne rIte saMpUrNa leka sparze che, ane sarvakALa sudhI spazele che. ahiM lekanI laMbAI-uMcAInA 14 bhAga karIe tevA eka bhAgane 1 rajaju gaNave, jethI mithyASTiee lekanA cauda bhAga sarvadA saMpUrNa svaryA che. sAsvAdana samyagdaSTie lekanA caudIyA bAra bhAga sparze che, te A pramANe-chaThThI pRthvIne sAsvAdana samyagdaSTi nAraka tIrachalakamAM maraNa samughAtavaDe utpanna thAya tene chothI tiyagaka sudhImAM pAMca 2AnuM spazanA che, ane tiryaMgaka- ! mAno tiryaMca vA manuSya sAsvAdana samyagdaSTi jIva urvIlokamAM siddhazilA pRthvImAM utpanna thAya tene 7 2jajunI spazanA | che, e pramANe e be jIvanI apekSAe sAravAdananI sparzanA samakALe 12 rajaju pramANu prApta thAya che. (eka jIvanI apekSAe te sAsvAdananI 7 rAju ja sparzanA hoya). praznaH--tiyaMgakavatI jIva sAsvAdana sahita tamastamAM pRthvImAM pRthvIkAyapaNe upaje, te alakamAM 6 rajajunI sparzanA, ane teja bIjo jIva siddhazilAmAM upaje te 7 rajajunI sparzanA hoya, te e be jIvanI be sparzanAe maLIne 13 rajAnunI sparzanA patru saMbhave te teTalI sparzanA kema na kahI ? 3ttara-sAsvAdana samyagdaSTinI parabhatpatti adhamukhI nathI paraMtu prAyaH urvamukhI che, te kAraNathI 13 rajajunI spa-1 zI nA ghaTatI nathI zvaHsAsvAdana samyagdaSTie sAtamI pRthvImAM paNa che te chaThThI pRthvInA nAraka kema kahyA? 24mA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P orno uttara-sAtamI pRthvInA sAsvAdanI nArake sAsvAdana bhAvamAM vatatA maraNa pAmatA nathI, paraMtu sAsvAdana bhAva tajIne ja maraNa pAme che mATe ahiM sAtamI pRthvInA sAsvAdanIne aMge spazanA ghaTatI nathI. mizradRSTinI spazanA 8 rajAjIpramANu che te A pramANe -mizra guNasthAnamAM maraNa thatuM nathI mATe maraNusamuddaghAtanI apekSAe mizranI sapanA ghaTatI nathI, jethI ahiM vaikriyasamudhAtanI apekSAe mizranI spazanA ghaTe che te A rIte-bAramA arayuta svargane deva pUrva saMgativALA (pUrvabhavanA saMbaMdhavALA) bhavanapatyAdi mitra devane acuta devalekamAM laI jAya tyAre ratnaprabhAthI azruta sudhInA 6 rajAnunI sparzanA, ane sahastrAra sudhInA mizradaSTi deve pUrvasaMgatika mitra nArakanI vedanA upazamAvavAne athavA pUrvadherI nArakane vizeSa vedanA upajAvavA mATe trIjI pRthvI sudhI jAya tyAre ratnaprabhAthI vAlukAprabhA sudhInA be rajaju adhika maLI mizradaSTine 8 rajajunI 5zanA gaNavI. athavA bIjI rIte vicArIe te mizradaSTivALA sahasAra deva pUrvasaMgatika mitra nArakanI vedanA upazamAvavAne athavA pUvarI nArakane vizeSa vedanA upajAvavA mATe trIjI pRthvI jAya te 72jaju spazanA, ane sahasArAdi nIcene mizradaSTi deva ayyatanA mitradevanI sAthe amyuta svarge jAya tyAre sahasArathI amyuta sudhInI 1rajaju maLI 8 2jAnunI sparzanA mizraguNasthAnanI jANavI. arcyuta devakane mizradaNi deva pUrI vA pUrvAmitra nArakane vedanA vadhAravA vA ghaTADavA trIjI pRthvIe jAya te e rIte ekaja jIvanI apekSAe paNuM 8 rajajunI sparzanA mizradaSTine kema nahi? tathA trIjI pRthvI sudhIja devanuM gamana kema I ethI nIce kema nahi? uttara:- sahasArathI uparanA deva apa sneha ane a5 varavALA hevAthI pUrvabhavanA mitra vA zatru nArakane anugrahAdi karavAnA prayajanavALA nathI, paraMtu devabhavamAM vartamAna mitranI sAthe snehavALA che, jethI bhavanapatyAdi devane pitAnA deva Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % % NI??ll % % lekamAM lAve che.) tathA naraka pRthvIomAM devenuM gamanAgamana trIjI pRthvI sudhIja vizeSa che (kvacit kaI deve cothI pRthvImAM simAla | paNa pUrvokta kAraNe sItendravat jAya che paraMtu te ati ala5 hevAthI ahiM tenI vivakSA nathI.) e rIte mizradaSTinI spazanA be rIte kahI. avirata samyagdaSTinI paNa 8 rajanuM spezanA che ane te paNuM mizradaSTinI spazanAvatuM jANavI. ahiM samyagdaSTinI spazanA 18AjunA sthAnanA | paMcasaMgraha mULaTIkAmAM kahI che te A pramANe che ke avirata samyagdaSTinuM maraNa hoya che, te paNa samyagdarzana sahita trIjI mere vIvopRthvIthI nIcenI pRthvIomAM upajato nathI tema tyAMthI samyaktava sahita AvatA paNa nathI, tema sahasArathI upara jate paNa &nI sparzanA nathI te kAraNathI aviratanI paNa mizradarNivatu 5zanA kahI che. vaLI je (siddhAnta mate) sAsvAdanInI mAphaka chaThThI pRthvIthI 18 | samyatva sahita maraNa pAmI tiryazlokamAM utpanna thAya te (5 2jaju, ane tiyazlokamAM samyakta sahita anuttaravAsI 'Ave te e 7 rajaju maLI) 12 rajajunI sparzanA paNu (siddhAnta pramANe) saMbhavI zake cheja. punaH anuttarathI tiryaglAka ane TO trIjI pRthvI ema be maLIne 8 rajI spazanA paNa saMbhave che. kAraNa ke anuttara samyagdaSTi deva tirthaMkamAM maraNasamRdudhAtathI | | vA IlikA gatie upaje, ane tiryakAdivaTI kSAyikasamyagdaSTi trIjI pRthvImAM jAya te e rIte 9 rajaju aviratanI sparzanA | thAya che." (Iti paMcasaMgraha mULaTIkA). e pramANe jUdI jUdI rIte avirata samyagdaSTinI sparzanA kahI. - dezavirata tiryaMca ane manuSya hoya che, temAM tiryaMcanI gati sahasAra sudhIja che tethI dezavirata tiryaMcane 5 rajaju sparzanA | hoya che, parantu dezavirata manuSya acuta ka95 sudhI utpanna thAya che te kAraNuthI 6 rajaju sparzanA manuSya AzrayI hoya che.. 1 avirata samyagdaSTinI tivazlokamAMthI anuttare utpanna thavArUpa che rAju sparzanA dhaTI zakatI nathI, kAraNa ke anuttaramAM janArA te sava - virataja hoya che, mATe anuttarathI manuSyagatimAM AvatA tiryazlokanI 7 jaju sparzanA avirata samRdchatI hoya che. % % % Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH deva te avirati sabhyaSTi hoya che, tethI devamAM utpanna thatI vakhate dezaviratapaNAnI sparzanA kema gaNAya ? uttara:--dezavirata Adika je bhAva kevaLa manuSyagatimAM maraNAnta samaya sudhI vate che, te bhAvAnI spardhAnA devAdikamAM gaNAya che te Rttugatie utpanna thatA samayanI apekSAe che, kAraNa ke dezivarata jIva maraNanA anya samaye Rjugatie ilikAgati vaDe utpattisthAne vate che, ne tadana'tara samaye pUrvabhavanA dehanA satyAga karI devAyune devagatipaNuM prApta kare che, mATe te utpattisthAna sudhI ilikAgati vaDe jatA dI` AkAravALA te jIva te samaye dezivarata hAvAthI tyAM sudhI dezavirata bhAvanI sparzanA spaSTa samajAya che. 195aa avataraNaH--pUrva mithyASTithI dezavirata guNasthAna sudhInI sparzanA kahIne have pramattAdikanI (6 ThThA guNasthAnAdikanI ) sparzanA kahe che-- seseha'saMkhabhAgo, phusio logo sajogikevalihiM / egAIo bhAgo, bIyAisu NaragapuDhavI // 196 // gAthArtha:--zeSa guNasthAnoe (6-7-8-9-10-11-12-14 e 8 guNasthAnAe ) leAkanA asaMkhyAtamA bhAga sparze lA hAya che, tathA dvitIyAdi naraka pRthvIemAM jatA vA utpana thatA jIvanI ekAdi (1-2-3-4-5-6) bhAga-rajanu spanA hoya che. 1965 mAvArtha:--pramatta apramatta ne apUrNAMkaraNa Adi guNasthAnavALA jIvAe lAkanA asakhyAtamA bhAga sparze hAya che, kAraNa ke bhavAntarAlamAM vatA jIvA sarvAMviratyAdi bhAva tyajIne aviratipaNAmAM vatatA hoya che, te kAraNathI pramattAdi guNasthAnavaMta jIvA (bharatAdi kSetramAM) tIrthyalAkanA jeTalA bhAgamAM svasthAne vatatA hoya teTaluMja kSetra pramattAdikanI spardhAnAvALu Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva kakara 11ddo jANavuM, ane te kSetra lokane asaMkhyAtama bhAgaja che. -dezavirativat jugati vaDe IlikAgatithI anuttara sudhI jatA pramattAdinI sparzanA 7 rajajunI kema nahi? kAraNa ke pramattAdi che anuttaravimAnamAM utpanna thAya che. 3ttara -sutranI gati vicitra hovAthI 7 jAnunI pezanane prakAra hovA chatAM ahi tenI vivakSA karI nathI. e prakAra jaNAvyAnanA | paMcasaMgrahamAM ja tenA kuti e vacanathI vivo che mATe vivakSA ahiM svasthAna kSetraja kahyuM temAM kaMI doSa nathI. nAme vIto- sagI kevalI samudaghAtanA cothA samaye samagra loka spaze che mATe samagInI spazanA samagra lokapramANa che. svisthAnathI IRAnA thanA te sAgakevalIe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tathA ratnaprabhAthI bIjI zarAmabhA pRthvI 1 rajaju dUra nIce che, tethI 1 2jaju nIce trIjI pRthvI che, ema yAvat sAte | pRthvIo anukrame 1-1 rajaju nIce nIce hovAthI ane tIvhaleAka pahelI pRthvIe hevAthI tiyakamAMthI bIjI pRthvImAM janAra athavA bIjI pRthvImAMthI tiryazlekamAM AvanAra e bannene 1 raju sparzanA heya che, temaja trIjI pRthvIe jetA AvatAne 2 rajaju yAvat sAtamIe jatA AvatAne 6 rajaju sparzanA che, jethI ekeka adhika rajaju sparzanA sAtamI pRthvI sudhI jANavI. [ahiM pRthvI eTale bhUmibhAga jANe, ane te sAtamI pRthvIne bhUmibhAga 6 raju nIce che, tyAMthI nIce 1 rajaju sudhImAM te bAdaravAyu ane sUkSma ekendriya che jethI alekAna sudhI jatA AvatAne 7 rajaju sparzanA jANavI. 19ddA avatara-e pramANe guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsamAM kSetrasparzanA kahIne have gatyAdi bheda kSetrasparzanA kahevAnA prasaMgamAM tiryaMca manuSyagatinI samAna vaktavyatAne aMge e benI sparzanA kahevAnI bAkI rAkhI prathama devagatimAM kSetranA kahe che Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | IsANaMtA micchA, sAsaNa nava missa avirayA aTTha / aTu sahassAraMtiya, chlccuyaa'sNkhbhaagupi||197|| thArtha -bhavanapatithI IzAna sudhInA mithyASTi ane sAsvAdanI re nava vastu paze che, mizradaSTi ane aviratamyagdaSTie ATha raju sparze che, sana thI sahasAra sudhInA devo 8 rajaju sparze che, amyuta 6 rajaju spaze che ane uparanA (veyaka tathA anuttara) deve lokanA asaMkhyAtamA bhAgane spaze" che. 17 : mAthAbhavanapati vyantara ane jatiSI de pUrvokta kAraNuthI (mitra nArakanI pIDA upazamAvavA ane zatru nArakane pIDA vadhAravA) nIce trIjI pRthvI sudhI jAya che (asurakumAranA paramAdhAmI de nArakane pIDavA trIjI pRthvI sudhI jAya che te prasiddha che) jethI 2 rajajunI sparzanA thaI, ane eja de siddhazilA pRthvImAM bAdarapRthvIkAyapaNe utpanna thavAthI 7 junI urvasparzanA thaI, jethI e be maLIne traNa nikAyanA devanI 9 rajaju trasparzanA hoya che. e rIte 9 raja sparzanA miyAdaSTi che ane sAsvAdanI rAnI jaNavI. tathA saudharma IzAna ka95nA mithyAdaSTi ane sAsvAdanI nIce trIjI pRthvI sudhI pUrvokta kAraNe Ave te 3 rajaju adhe sparzanA. ane siddhazilAmAM pRthvIkAyapaNe utpanna thatAM pA raju uparzanA maLI 9 rAju kSetrasparzanA saurAInA mithyAdaSTi sAsvAdanI dene heya che. eja IzAna sudhInA mizraSTi ane samyagdaNi de nIce trIjI pRthvI sudhI mitra vA verI nArakanA prajane jAya, ane pUrvasaMgatika deva sAthe bAramA svarge jAya te [26=8, 3AA+jA=8 e be rIte) 8 jAnI kSetrasparzanA hoya. sanatu kumArathI sahastrAra sudhInA mithyAyAdi cAre guNasthAnavALA de nIce trIjI pRthvI sudhI ane upara acuta sudhI jatAM pUrvokta rIte 8 rajaju sparzanA thAya che, ANNNNN Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva T??gA | - acuta kapanA de [upalakSaNathI AnaMta prANuta AraNanA paNa de] AsthAnI tiya lekamAM zrIjinavedanAdi prayojana | samAsaH Ave che tethI 6 rajaju sparzanA che. ghana-AnatAdi deve trIjI pRthvIe jAya te teone paNa 8 rajaju sparzanA kema na hoya? bAramA devalokana Indra | sItendra lakSamaNanI vedanA zamAvavA mATe cAthI pRthvI sudhI gayela che ema zAstramAM saMbhaLAya che, te e rIte 9 rajunI || gatiomAM | sparzanA paNa saMbhave che. guNasthAna | uttara-sahasArathI uparanA AnatAdi cAra ka95nA de a9pa nehavALA ne a5 varavALA hovAthI pUrvabhavanA mitra e vIvonArakanI vedanA zamAvavA tathA varI nArakanI vedanA vadhAravA mATe narakapRthvIomAM jatA nathI, te kAraNathI tIrachalAka sudhI- IXIInAzinA nIja 6 rajaju sparzanA kahI che. tathA jeonA mate sItendra ceAthI narake gayA che teonA mate 6 rajajuthI adhika sparzanA paNa saMbhave. vaLI zrI bhagavatIjI AdikanA abhiprAye te vaimAnika devenuM adhegamana sAtamI narakapRthvInA piMDathI niIce paNa che, kahyuM che ke - he bhagavana ! A ratnaprabhA pRthvInI nIce udAra (moTA) meghe utpanna thAya? hA, utpanna thAya. tevA meghAne asure kare ke nAgadeve kare ke deva vimAnika) kare? asura paNa kare. nAga paNa kare deva paNa kare" e AlApaka bIjI pRthvI sudhI kahe, ane trIjI pRthvI nIce asura ane deva e beja megha vikarve nAgakumAra nahi, kAraNa ke nAgakumArade trIjI pRthvInI nIce jaI zakatA nathI, "nIcenI 4 pRthvInI nIce meghanI vikuNA kevaLa devaja kare" kAraNa ke cAthI pRthvInI nIce asure paNa zaLjaI zakatA nathI. e pramANe vimAnika dAnuM gamana sAte. pRthvInI nIce kahyuM che, ane A graMthamAM te trIjI pRthvI sudhIja ??gA vimAnikaeNnuM gamana [nAgakumAravat ] kahyuM che, mATe e bAbatamAM tatva zrI sarvajJa jANe. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'acyuta vA~thI uparanA traiveyaka ane anuttara devAnuM sparzanAkSetra lAkanA asakhyAtamA bhAga che te svasthAna AzrayI jANavuM, kAraNa ke e devenuM gamanAgamana kyAMya nathI, A sthAne maraNa pAmatA caiveyakAdi devanI 7 rantu pramANu (tiya glAka sudhI) adheApanA che, tApaNa tenI vivakSA karI nathI. II kRti taiva naratispardhAnAkSetra / / 1976) avatA--pUrva gAthAmAM devagati narakagatinuM spanAkSetra kahIne have A gAthAmAM tiryaMcagatinuM ane manuSyagatinuM spanA kSetra kahe che-- naratiriehi ya logo, sattAsANehi cha'jayagihI hiM / miste'saMkhabhAgo, vigaliMdIhiM tu savvajagaM // 198 // nAvArtha:--manuSyevarDa temaja tiryaMceAvarDa salAka sparzAyale che, sAsvAdanavatI tiryaMca manuSyAe sAta rajju spardhA che, avirata ane dezavirata tiryaMca manuSyAe 6 rajju spardhA che, mizraSTi tigmae leAkanA asaMkhyAtamA bhAga sparmAM che, ane vikalendriyAe sarva jagat sparyuM che. 198 AvArtha:--kevalI samudghAtamAM ceAthe samaye kevalI bhagavAna salAka vyApta thavAthI manuSyagatinI spanA salAka kahI che. keTalAka AcAryaM "mithyASTi manuSyA traNe leAkamAM upaje che, ane traNe leAkamAMthI AvIne nAraka devAdi jIvA manuSyamAM utpanna paNa thAya che, mATe e rIte traNa leAkamAM gati AgatinI apekSAe mithyAdaSTi manuSyA vedanAsamuddhAta ane mAraNAMtikasamuddhAta vaDe salAkamAM vyApta che." ema kahe che, parantu e vyAkhyAna ghaTatuM nathI. kAraNa ke manuSya mAtra aDhIdvIpa jeTalA ati alpa kSetramAM che, temaja sakhyAmAM paNa ati alpa che, tethI te bIjA jIvAmAM upajatAM ane bIjethI manuSyakSetramAM manuSyapaNe upajatAM temAM vedanA ane maraNu samudghAtanI pazu vivakSA karIe tepaNa sa.lAkamAM vyApIpaNuM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva // 118 // saMbhave nahi. zrI prajJApanAjImAM paNa "sarva paMcendriya jIvA upapAtathI svasthAnathI ane samudghAtathI ema traNe rIte leAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che" ema kahyuM che. mATe kevalI samuddAta vinA manuSyA koI paNa rIte salAka vyApI nathI. [Iti vRtti bhAvArtha: '. ane tiryaMceAe tA mithyAdi sUkSma ekendriyAdi jIvAnI apekSAe salAka spA che e spaSTa paNe samajAya cheja. sAsvAdanI tiryaMcuM ne manuSyA 7 rajjunI spardhAnAvALA che, kAraNa ke siddhazilAmAM AdarapRthvIpaNe upaje che. punaH sAstrAdanI jIvAnI maraNugati prAyaH urdhva hoya che mATe siddhazilAnI apekSAe 7 rA kahyA, nahitara nIce sAtamI pRthvImAM pRthvIkAyapaNe upajatAM 76 ne 6 mA maLI 13 rajajunI paNa spanA gaNAya, parantu tema gaNI nathI. tathA chaThThI narathI sAsvAdanI nAraka tiya glAkamAM joke upaje che, parantu e bhavanI vacce vatatA hAya tyAre te agrabhavanA AyuSyanA udayavALA che tApaNu agrabhavanuM zarIra jyAMsudhI pAmyA nathI tyAMsudhI te nAraka tarIkeja gaNAvAthI te paMzanA ahiM svIkArI nathI, jo e spanA svokArAya te sAsvAdana tiryaMcamanuSyanI 12.2ntu spanA paNa thAya. avirata samyagdaSTi tathA dezaviratanI utkRSTa utpatti bAramA devaleAka sudhI hovAthI e be guNasthAnavALA manuSyAnI sparzanA 6 rajI pramANa che. tiryaMceA te sahasArathI upara upajatA nathI. mATe e be guNasthAnAvALA tiryaMcanI sparzanA 5 rantu che. mizraSTi guNasthAnavALA tiryaMca manuSyA maraNa pAmavAnA abhAve svasthAnavatI ja gaNatAM tenI sparza'nA leAkanA asakhyAtamA bhAga che. vikalendriyA upapAta ane samuddAta vaDe sarvalAkavyAsa che, vasthAnathI to prAyaH tIrthyalAkamAMja hAvAthI kaMIka adhika samAsaH gatiomAM guNasthAna melenIno nI sparzanA "rA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryazlokamAtra (lekane asaMkhyAtamo bhAga) sparze che, e pramANe A graMthane abhiprAya che, paraMtu zrI prajJApanAjImAM te utpAda, samuddaghAta ane svasthAna e traNevaDe lokAkhyabhAga kahyA che ane teja saMgata samajAya che, kAraNake vikasendriya apa che mATe, e bAbatamAM tatva zrI sarvajJa 'jANe manuSyane sarvavyApIja A graMthamAM kahyA che]. 198 nathatirA-pUrvokta jIvemAM savizeSapaNe bAdaraparyApta vigerenI sparzatA kahe che- + pAyarapajattAvi ya, sayalA viyalA ya samuha uvvaae| savvaM phosaMti jagaM, aha evaM phosnnaannugmo||199|| * nANA-AdaraparyApta ekendriye, sakalendriya (paMcendriya). tiryaMcA, ane vikalendriya samudUghAtavaDe ane upapAtavaDe sava jagatane sparze che. e pramANe sparzanAnugama (ceAthe sparzanAdvAra), kahyuM . ll19aaaa - mAthA-bAdaraparyApta e kendriyo u5pAta ne samudraghAtavaDe sarva jagane sparze che. ahiM u5pAta te vigrahagativaDe parabhavamAM upajavA rUpa jANa, paMcendriya tiryA temaja vikalendriya paNa e rIte sarva jagatane sparze che, e A graMthane abhiprAya che. prajJApanAmAM te paMcendriya tiryaMce, bAdaraparyApta pRthvI pANI ne agni tathAM sAmAnyathI paMcendri ane vikalendrio e sarve e95 hovAthI utpAda samudughAta ne svasthAna e traNe rIte e dareka lokanA asaMdhyAtamAM asaMkhyAtamA bhAganeja sparze che A ema kahe che. A gALAmAM sUkSama ekendrita kahyA nathI tenuM kAraNa ke teonI savaleka sparzanA prathama kahevAI gaI che. vaLI | | aparyApta mAtra ekendriya te A graMthanA abhiprAyathI svasthAnavaDe paNa sarvavyApI che te paNa ahiM kahyA nathI. prajJApanAjInA . . A prayakartA vikasenidrAthI paNa alpa saMkhyAvALA manuSyane paNa. je sa thApI kalA che te vikalenindra je manuSyathI ghaNuM che tene salekavyApI che te yukta che paraMtu yukti badhabesatI nathI. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva nanananana // 119 // abhiprAye te bAa50 ekendriyo u5pAta ne samughAtavaDeja sarvalekavyApI che, parantu svasthAnavaDe nahiM. kAraNake teo bAdaraparyAptanI nizrAe utpanna thAya che. e pramANe sparzanAnugama kahyo. 1llA ti nIva'mAre sthanAnuyor || ' ' samAsaH avatara-pUrve jIvasamAsamAM sparzanAdvAra kahIne [ dhaMtavahavaLavA ItyAdi 9 anugamAMne jo sparzanAnuga kahIne] |kA have ajIvasamAsamAM spanAnuga kahe che paritaaaidgNlogphddN,gynnmnnaagaaddhmev savvagayaM / kAlo naralogaphuDo, poggala puNa svvlogphuddaa||20|| kAyAdinI sparzanAnuM jAthArtha -dharmAstikAya ne adharmAstikAya e pahelAnA be ajI sarvalokamAM spazelA che, gagana anavagADhaja che (AkAza pramANa keIpaNa dravyamAM rahyuM nathI), ane sarvavyApI che, kALadravya manuSyakSetrane sparze che, ane pudgale te sarvalakane spazelA che. mAvAI--dharmAstikAya ne adhamastikAyana ekeka pradeza ekeka AkAzapradezamAM avagAhIne sarva kAkAzamAM saMpUrNa avagAhI mahela che tethI sarvakamAM vyApta che. tathA dharmAdi dravyo AkAzamAM rahela hevAthI dharmAdi dravyo jema Adheya che tema | AkAzadravya Adheya nathI kAraNa ke AkAzadravya ke anya dravyanA AdhAre rahyuM nathI tethI AkAzane sparzanA nathI. punaH e AkAzadravya lekamAM ane alakamAM sarvavyApta che. tathA kALadravya manuSyakSetra vyApI che tenuM kAraNa ke samaya Avali divasa | varSa Adi vyavahArakALa caMdra sUryanI gatinA AdhAre che, ane caMdra sUryanI gati mAtra manuSyalekamAMja che, anyathA dravyanI vatanArUpa nizcayakALa te AkAzavat sarvavyApI che. tathA pudgalamAM sarva prakAranA pudgale [paramANu-DhipradezI-tripradeza yAvata ( 1 cauda chavasamasamAM ghaNuM jIvasamAsamAM sparzanAnuyoga kahyo che, te uparathI keTalAka zeSa chavabhedamAM bAkI rahela sparzanAnuga 5Nu yathAsaMbhava vicArIne kahe. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtapradezI sudhInI sava vagaNAo] prAyaH dareke dareka salekavyApta che. koI AkAzapradeza e nathI ke jemAM amuka vargaNA na hoya. [acitta mahAkaMdhAdi keTalIka vagaNAo evI paNa che ke je sarvavyApI nathI]. 200|| kRti gautramANa svaranA4aanuyogH samApta // iti spazanAnuyogaH samAptaH // nIvAnIvaramANe ja jAnuNona: I | avatara -uMaavenLavA ItyAdi anuyAgamAM chavAivasamAsamAM 4 anuga kahIne have pAMcame pAchAnuyora kahe che-- kAlo bhavAukAyaTriI ya taha gunnvibhaagkaalNc| vocchAmi ekajIvaM, nANAjIve paDuccA ya // 201 // thArthaH--bhavAyukoLa, kAyasthitikALa ane guNavibhAgakALa e traNa prakAranA kALa eka jIva AzrayI ne aneka jIvaAzrayI ja kahIza. /2015 bhAvArthaeka bhavamAM jIva jeTalo kALa rahI maraNa pAme teTale kALa mAyAjha, enuM bIjuM nAma AyuSya paNa kahevAya, jema devanArakane 10000 varSa jaghanya ane 33 sAgaropama utkRSTa e bhavAyukALa. tathA vivakSita eka jAtivALA jIvabhedamAM aneka bhava karatAM te sarva bhavane samagrakALa te kAyasthitikALa, jema pRthvIkAyamAM ne pRthvIkAyamAMja vAraMvAra janma maraNa | kare te asaMkhya utsarpiNI avaapiNI sudhI kare tyArabAda avazya kAyaparAvartana thAya, jethI e asaMkhyakALa te pRthvIkAyane ! kAyasthitikALa kahevAya, tathA 14 guNasthAnane darekane kALa te guNavibhAgakALa. e pramANe traNe prakArane kALa ekajIvaAzrayI tathA aneka jIvaAzrayI jeTalo saMbhave teTale A pAMcamA kALAnuyogamAM kahevAnuM che. ra01 avasAnaH-pAMca kALAnuyoga kahevAnA prasaMgamAM prathama sAte naraka pRthvIemAM ekeka jIva AzrayI bhavAyukALa keTale? *AXACIO**NASIREIRA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * te A gAthAmAM kahe che- vIva egaM ca tini sattaya, dasa sattaraseva huNtiyaaviisaa| tettIsa uyahinAmA, puDhavIsu ThiI kamukkosA // 202 // | samAsa jAkArya-1-3-~10-1-1ra-33 eTalA udadhi nAmavALe utkRSTa kALa (eTalA sAgarepamane kALa) anukrame sAte sI 220 pRthvIomAM jANavo. 202 yogamA bhAvArtharatnaprabhAmAM nArakanuM utkRSTa AyuSya 1 sAgarepama, zarkarAmabhAmAM 3 sAgaropama, trIjI pRthvImAM 7 sAru, cethI pRthvImAM 10 sA., pAMcamI pRthvImAM 17 sAru, chaThThI pRthvImAM 22 sA., sAtamI pRthvImAM 33 sAru utkRSTa AyuSya che. pramANa avataraNa-pUrva gAthAmAM sAte pRthvIomAM utkRSTa AyuSya kahIne have A gALAmAM sAte pRthvIomAM jaghanya za AyuSya kahe che paDhamAdi jamakosaMbIyAdisa sA jahaniyA hoi| ghammAe bhavaNavaMtara vAsasahastA dasa jahannA // 20 // zALI helI Adi pRthvIomAM je utkRSTa AyuSya che teja bIjI Adi pRthvIonuM jaghanya AyuSya che. ane pahelI | ghamAM pRthvImAM tathA devamAM bhavanapati ane vyantara nikAyanA devenuM jaghanya AyuSya dasaDajAra (10000) varSanuM che. 203 iii | mANArtha-pahelI pRthvInA nAthyanuM riTa abutha 1 sAgarempama che, teja bIjI pRthvInA nArakenuM jadhanya AyuSya (1sA0) tamAM che. ane bhraSTa 3 sAgareTa che, tyAre bIjInuM jaghanya 3 sAgare che. e pramANe cethI pRthvImAM 7 sAru, pAMcamI pRthvImAM Rii 10 sAi, chaThThomAM 17 sAru, ne sAtamImAM 22 sAgaropama jaghanya AyuSya che. emAM pahelI pRthvInuM jaghanya AyuSya kahevAyuM zaTI120nI J8L nathI te 10jAra varSanuM che, temaja cAra devanikAyamAM bhavanapati ane vyaktara e be devanikAyamAM paNa jaghanya AyuSya 10 | * * ja * * * Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajAra varSanuM che, je pahelI pRthvInA jaghanya Ayu kahevAnA prasaMge kahyuM. ra0A avarAnA--A gAthAmAM bhavanapati Adika devAnuM utkRSTa AyuSya kahe che-- asuresu sAramahiyaM, saGkaM palaM duve ya desUNA / nAgAINukosA, pallo puNa vaMtarasurANaM // 204 // gAthAya--dakSiNu asurakumAra devAnuM utkRSTa AyuSya 1 sAgaropama ne uttaravatI devAnuM tethI kaika adhika che, nAgakumAra Adi nava nikAyanA bhavanapatimAM dakSiNanikAya devAnuM deDha pakSepama ne uttaranikAya devAnuM kaMIka nyUna e paDyeApama che, ane antara devenuM * utkRSTa AyuSya eka pacepama pUrNa che. 204aa avAya--sura kumArAdi daze jIvanati menI nIce dakSiNa dizAmAM ne uttara dizAmAM e e vibhAge vhe'AyelA heAvAthI dakSiNu asura kumArAdi ne uttara asura kumAdi nikAyavALA. kahevAya che, temAM pahelA dakSiNavatI asura kumAreAnuM utkRSTa AyuSya 1 sAgaropama pUrNa che, ane uttarapatI surAnuM eka sAgarAthI kaIka adhika (palyAmanA asakhyAtamA bhAga jeTaluM adhika) che. zeSa huM nikAyAmAM dakSiNatIonuM utkRSTa AyuSya 15 (doDha) paDyeApama che, ane uttaravatI devAnuM uAyuSya e paceApasathI kAMika nyUna (palyAne asaMkhyAtamA bhAga nyUna) che. tathA 'byantaranikAyanA devA paNa dakSiNanikAya. ne uttaraniAya che, parantu te khanne nikAyanA devAnuM utkRSTa AyuSya paripUrNa 1 palyeApama pramANa che. devIonuM AyuSya vicArIe teA dakSiNu asurakumAranA indra camarendranI devIonuM DDA paDyeApama, ne uttara asukunA indra khatrIndranI devIonuM 4aa pakSeApama che, zeSa huM nikAyamAM dakSiNa dhruvInuM aSa palseApama ane uttara devIonuM eka palyApamamAM kaika nyUna AyuSya che, byantara 1 ahiM vAvyataranikAya jUdI nathI kahI tethI- antaHvata vAsubdhataranA paNa tulya bhasthitikALa jANuvA. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva I12? nanananana devIomAM te AThe nikAyanI banne dizAonI devIonuM utkRSTa Ayu ardha palyopama che, ane e Da6 nikAyamAM (athavA vANuvyantaranI 16 nikAya maLI para nikAyamAM) jaghanya AyuSya te dazahajAra varSa che. i204 samApta javAbaH-pUrva gAthAmAM bhavanapati ne vyantara e be devanikAyamAM bhavasthitikALa kahIne have tiSI devene bhavasthitikALa kahe che alwAnuplltttth bhAga pallaM ca sAhiyaM joise jahaniyaraM / hevillukkosaThiI, sakkAINaM jahaNNA sA // 205 // | yogamA - nAthArtha -pApamane AThamo bhAga, jyotiSInuM jaghanya AyuSya che, ane Itara utkRSTa AyuSya palyopamathI kaMIka adhika Ayurnu che, tathA zAka Adi devonI je nIcenA kapanI ukAchasthiti teja uparanA ka5nI jaghanya sthiti jANavI. 205 pramANa I " mAthA-gAthAmAM sAmAnyapaNe jotiSIonuM AyuSya kahyuM che, paranta pAMca jyotiSIonuM tathA devIeAnuM bhinna bhinna hA kahyuM nathI te A pramANe-caMdra, saya, graha, nakSatra, tArA, e pAMca de ne tenI devIo maLI 10 prakAranA jotiSIo che, Ik te darekanuM jaghanya utkRSTa AyuSya A pramANe ja05thepama u050 ja059opama u050 caMdradevanuM 0 1-100000 varSa. | grahadevInuM 01 mAM caMdrajevInuM hA - - 01-50000 , , , , nakSatradevanuM - , - 01 sUryadevanuM nakSatradevInuM . 01 01 sAdhika. sUryadevInuM kAma mA-500 " | tArAdevanuM ( 18 ) zai2 grahadevanuM . . . 1 | tArAdevInuM 1/8 ( 18 sAdhika, Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha e pramANe jotiSInA 10 bhedanuM darekanuM utkRSTa jaghanya AyuSya jANavuM. tathA saudharma Adi ka95mAM ane kapAtItamAM (vaimAnikanikAyamAM) je nIcenuM utkRSTa AyuSya te uparanuM jaghanya AyuSya e sAmAnyathI kahyuM, paraMtu keTaluM AyuSya che te have kahevAze. 205 athavAhave A gAthAmAM vimAnika devenuM jaghanya ne utkRSTa AyuSya kahe che- ' do sAhi satta sAhiya, dasa caudasa sattareva atttthaaraa| ekkAhiyA ya etto, skkaaisusaagruuvmaannaa|| nANAH e, bethI adhika, sAta, sAtathI adhika, 10-14-1-18 ane ahiMthI AgaLa ekeka sAgaropama adhika eTalA sAgaropamanI sthiti zakrAdi devenI (sodhamaka9pAdi devenI) kahI che. 206 mAthA-sIMdhama kaha5nI 2 sAgaropama. izAna ka95nI 2 sAgarethI kaMIka adhika, sanatakumAranI 7 sAgara0, mAhendranI 7 thI adhika, brahama devakanI 10, lAMtakanI 14, zukranI 17 ane sahastrAranI 18 sAgarepama utkRSTa sthiti che, tyArabAda uparanA devalokanI Anata AdikanI ekeka sAgara0 adhika sthiti hovAthI AnatanI 19, prANutanI 20, AraNanI 21, ayyatanI 22, pahelA saiveyakanI 23 bIjA nI 24, trIjAnI 25, thAnI 26, pAMcamAnI 27, chaThThAnI 28, sAtamAnI 29 AThamAnI 30, navamAnI 31, pAMca anuttaranI 33 sAgarepama sthiti che. ahiM graMthamAM jo ke AnatathI ekeka sAgarapama vRddhi kahelI hovAthI pAMca anuttaranI 32 sAgaropama sthiti thavI joIe, paraMtu cAlyAno viroSa vratipattiH e nyAye 4 anuttaranI 33 sAgarepama utkRSTa sthiti che. e pramANe vimAnikane ubhAvasthitikALa jANu. have vaimAnika dene jaghanya sthitikALa pUrva gAthAmAM kahyA pramANe A rIte che-saudhama devenI jaghanyasthiti 1popama Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: IIRRI) - u0 kAlAnuyogA Ayurnu pramANa kakakakaka kaka IzAnanI ja pApamathI kaMIka adhika, sanatkAranI 2 sAgara, mahendranI 2 sAgarabbI kaMIka adhika, zraddhAnI 7 sAru, lAMtanI 10, zukranI 14, sahasrAnI 17, anatanI 18 prANutanI 19, AraNanI 22 ayyatanI 21, pahelA zaiveyakanI 22 thAvat navamA yakanI 30 sAi, vijayAdi, 4 anuttaramAM 31 sAgarepama jaghanya sthiti che. sarvArthasiddha nAmanA pAMcamA anusuramAM jadhanyasthiti nathI. devokA ja. u0. AyuSyano saMkSipta sNgrh| sIMsAra | 17 sAru 18 sAru che. bhavana 10 huM jAra varSa sadhika 1 sAH | Anata 18 sAru 19 sAru 1 52 prANuta 19 sAva 20 sAru , jyAtiSa , : 1 padaya 1 lAkha varSa. AraNa : 20 sAva 21 sA . saudharma 1 paya 2 sAgara acuta , 21 sA. 22 sAthe, IzAna * sAdhika 1 paya sAdhika 2 sA. ' 1lA 0 22 sA. 23 sAru sana 2 sA0 7 sAru 2jA 0 23 sAru 24 sAva mAheMdra sAdhika 2 sA. sAdhika 7 sAva 3jA - 24 sAru 25 sArA zrA 7 sAru 10 sAru 4thA ra0 25 sAru 26 sAru lAMtaka 10 sAru 14 satra pamAM prave 26 sAru 27 sAru zuka 14 sArA 17 sAru 6ThThA 0i 27 sAru 28 sAru HARRASAH I12 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7mA 0 28 sAru - 29 sAru - 4 anuttare 31 sA. 33 sAru 8mA- gri. 29 sAru 30 sAka | sarjAthe - 4 33 sAha mA greTa 30 sAva - 31 sA. avAra-A gAthAmAM ekendriyane utkRSTa bhavasthitikALa kahevAya che- ' bAvIsa satta tinni ya, vAsasahassANi dasaya ukkosaa| puDhavidagAnilapatteyatarusuteU tirAyaM ca // 207 // nAthArtha-pRthvIkAyanI 22000 varSa, aplAyanI 7000 varSa, vAyukAyanI 3000 varSa, ane pratyeka vanaspatinI 10000 A varSa utkRSTa bhavasthiti che, ane agnikAyanI 60 sthiti 3 aherAtra che. e pramANe ekendriyanI bhavasthiti jANavI. mANArtha -gAthArthavat sugama che. vizeSa ke e bhavasthiti bAdara ekendriyanI jANavI, ane sUkama ekendriyano ra11 mI nI gAthAmAM antamuM pramANu kahevAze. 207. - avatA - A gAthAmAM vikasendriya tiryaMca paMce ane manuSyanuM AyuSya kahe che. . bArasa auNappannaM, chappiya vAsANi divasa mAMsA yaM / beiMdiyAiyANaM, naratiriyANaM tipallaM ca // 20 // jAthA dvIndriyanuM 12 varSa, trIndriyanuM 49 divasa, caturindriyonuM 6 mAsa e pramANe dvIndriyAdikenuM utkRSTa AyuSya jI che, tathA garbhaja manuSya ane garbha ja tiryaMcAnuM utkRSTa AyuSya 3 palyopama che. 208 * mAnika devAmAM 62-pratarAmAM daremAM paNa bhiya jina khAyu che te anyAntasthI jAvuM, kaka kakakakakara Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva samAsa: 122: HORARI sAsuyogmaa Ayurnu pramANa mAvA-gAthAvat sugama che. vizeSa e ke tiryaMcagatinA bhedenA bhavasthiti kALa kahevAnA cAlu adhikAramAM | manuSyanuM AyuSya kahyuM te AyuSyanI samAnatA hovAthI lAghavapaNu mATe che. 208 - avatA-pUrva gAthAmAM paMcendriyatiryaMcanuM AyuSya sAmAnyathI kahyuM che, jethI have A gAthAmAM tenA pratibhedamAM savi. zeSapaNe kahevAya che- jala thala khaha sammucchimapajjatukkosa puvkoddiio| varisANaM culasII, bisattarI ceva ya shssaa|| nAthArtha -paryApta samUrNima jalacara sthalacara ne khecara e traNanuM utkRSTa AyuSya anukrame pUrva krioDa varSa, 84000 varSa, ne 72000 varSa che. 20lA nI mAvAI -gAthAthavat sugama che. paraMtu vizeSa e che ke-sthalacaranuM je pUrva krioDa AyuSya kahyuM te sthalacaranA 3 bhedyamAM kI catuSpadanuM jANavuM, ane uraH sarpanuM pa3000 varSa tathA bhuja sapanuM te 42000 varSa kaheluM che. 20 A avataraNa-pUrva gAthAmAM sammaSThima jalacarAdikanuM kahIne have A gAthAmAM garbha ja paryApta jalacarAdi traNanuM utkRSTa AyuSya kahe chetesiN tugabbhayANaM, ukkosaMhoi puvkoddiio|tinniy pallAbhaNiyA, pallassa asaMkhabhAgo u // 21 // thALuM--e ja traNa garbhanuM utkRSTa AyuSya anukrame pUrvakroDa varSa, traNa pApama, ane 55mane asaMkhyAta bhAga kahyo che. 210 mAvA-garbhajaparyApta jalacaranuM pUrva koDa varSa, ga050sthalacaranuM [ahiM paNa sthalacara zabdathI catuSpada gajanuM 3 popama kakaka kakaka II 23 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROTOR AyuSya, ane ga050 becaranuM popamane asaMkhyAta bhAga AyuSya che. emAM gabha ja catuSpada ane garbha ja khecara e be asaMkhya varSanA yuvALA kahyA te yugalika catuSpade devakupha uttarakura kSetranA hasti vigere naNavA, ane pakSIo antadvIpAdinA jANavA, tathA garbhaja sthalacaranA traNa bhedamAM catuSpadonuM AyuSya kahyuM, ane uraHsarpa tathA bhujasapanuM utkRSTa AyuSya [ ga0paryAptanuM ] pUrva koDa varSa che. kAraNa ke pUrvakoDa varSAyuvALA e jalacara 02Hsapa ne bhujasapa yugalika hotA nathI, kAraNa ke yugalikanuM AyuSya pUrvakaeNDa varSathI samayAdi adhika hoya che, jUna na heya. 21nA avasAnaH-pUta ekendriyAdi chavabhedene jaghanya bhavasthiti kALa kahe che-- eparsi ca jahanna, ubhayaM sAhAra savva suhmaannN| aMtomuttamAu, savvApajjattayANaM ca // 211 // nANA-e pUrvokta bAdarapRthyAdinuM jaghanya AyuSya, tathA sAdhAraNa vanaspati ane sarva sUthama ekendriyanuM banne prakAranuM ( jaghanya ne utkRSTa ) AyuSya tema sarve aparyApta jIvanuM jagha0u0 AyuSya antamuhUtta' pramANa che. 21 mAvArtha-bAdaraparyApta pRthvI jaLa agni vAyu ne pratyeka vanaspati e pAMca ekendriyanuM vikalanuM tathA paryApta samUha ne paryApta garbhaja jalacara rathalacara khecanuM e pUrve utkRSTa AyuSyamAM kahevAyelA jIvabhedanuM jaghanya AyuSya antamuhUtta che, tathA nahiM kahevAyelA sAdhAraNa vanaspati chenuM sarvasUma ekendriyonuM ane sarve aparyAptAonuM jaghanya ane utkRSTa AyuSya antamuM pramANa che. jenuM utkRSTa AyuSya antaryuM. (sUpRthyAdikanuM kahyuM che, teonuM jaghanya AyuSya paNa antamuM kahyuM che te jaghanyapadI antarmuthI utkRSTapadanuM antamuM moTuM jANavuM. e pramANe ekeka jIva AzrayI bhavasthiti kALa kahRAo. l211 1 paryApta dIkriyAdi 5NuM utkRSTa AyuSyamAM kahevAI gayA che. te paNa vRttimAM gayA nathI, ROR Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva I124 thatApUrve ekeka jIvAzrita bhavasthiti kALa kahIne have A gALAmAM aneka jIva AzrayI samudAyapaNe bhAvasthiti | kALa kahevAya che-- samApa: ekkaga jIvA u bahujIviyA usavvaddhaM / mAya apajjattANaM, asaMkhabhAgo u pallassa // 212 // zAtrAnuthArtha -e pUrvokta AyuHsthiti eka jIva AzrayI jANavI, ane ghaNA ja AzrayI vicArIe te te pRthyAdi jozI vanamAM zrI sarvakALa pAmIe, paraMtu aparyApta manuSe te ghaNA jIva AzrayI paLepamanA asaMkhyAtamA bhAga sudhIja hoya. ra12A. Ayurnu mAvApUrve je antamuhurnAdi bhavasthiti kahI te e keka jIva AzrayI A rIte-asaMkhya sUkSama aparyApta pRthvIkAya pramANa mAMnA eka jIvane antamukALa, bAdaraaparyApta eka pRthvI jIvane utkRSTa antarmu kALa, eka sU05ryAsane antamuM kALa, eka bAparyApta pRthvI jIvane 22000 varSa kALa, eka paryApta hIndriyane 12 varSa kALa, eka ga050 manuSyane 3 palyopama kALa e rIte te te jIvarAzimAMnA ekeka jIvane kALa kahyo paraMtu cauda jIvabhedamAMnA koIpaNa eka jIvabheda rUpa samagra jIva rAzi te anAdikALathI anaMtakALa che. jethI code prakAranA jIvarAzie te jagamAM anAdikALathI che ne anantakALa sudhI rahevAnA che, e kaI kALa nahi Ave ke je kALe e cauda jIbhedamAM kaI jIvaleda cAra gatimAMnI koI gati ke pAMca natimAMnI koI jati vidyamAna na hoya, mATe te te jIvarAzinA sarva jInI apekSAe sarva jIvarAzio pravakALa che. | parantu aparyApta manuSya eja eka e chavarAzi che ke je jagatamAM vizeSamAM vizeSa 55manA asaMkhyAtamA bhAga sudhI D] kAyama rahIne tyArabAda avazya zunya thAya, ane te rAzine abhAvakALa paNuM utkRSTathI 12 muharaM sudhI hoya che, ane teTalo III 24 kALa manamAM kevaLa paryApta garbhaja manubeja vartatA hoya paraMtu ekapaNu aparyApta manuSya na hoya. siddhAntamAM manuSyagatimAM Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % janmamaraNane virahakALa 12 muhUtta kahyo che, te kAraNathI aparyApta manuSyo eTalA kALa sudhI manuSya kSetramAM vartatA na hoya. tathA deva nAraka Adi gatimAM ane vikalendrimAM keTalAka vizeSa bhedarUpa jIvarAzione virahakALa je ke kaho che te paNa ahiM mULa jIvarAzinI apekSAe tene abhAva gaNyA nathI. te ti mavasthiti kADha: II ra12A ke vAyarithati jA | avArapAMcamA kALa anuyoga nA traNa vibhAgamAM prathama bhAvasthitikALa kahIne have jIvasamAsamAM kAyasthitikALa A che gAthAthI prAraMbhIne kahevAya che... - ekkekkabhavaM suranArayAo tiriyA annNtbhvkaalN| paMciMdiya tiriyanarA, sattaH bhavA bhvmghnne|| nANA-bhavagrahaNanI apekSAe (bhavanI gaNatrI gaNIe to) deva ane nArakane kAyasthitikALa ekeka bhavapramANa che, tiryaMcagatine kAyasthitikALa anaMtabhavapramANa che, tathA paMcendriya tiryaMca ne manuSyane kAyasthitikALa sAta ATha bhAva pramANa che. je A bhAvArtha- ahiM kAya eTale nikAya athavA tajajAtIya samudAya, jema pRthvIkAya Adi athavA devanikAya Adi. te ekaja nikAyamAM vAraMvAra upajavAne kALa te kAyasthitikALa kahevAya. tyAM deva maraNa pAmIne punaH tarataja bIjA bhavamAM deva na thAya ane nAraka, tarataja bIjA bhavamAM nAraka na thAya jethI devanA ne nArakanA be bhava lagelaga thatA nathI paraMtu ekaja bhava pAmIne deva tathA nAraka bIjA bhave tiryaMca vA manuSya manuSya thAya che mATe deva nArakane kAyasthitikALa 1 bhava jeTaluM che. athavA deva nArakane vyavasthitikALa che paNa kAyasthitikALa nathI ema kahIe te cAle, athavA deva nArakane je bhavasthitikALa teja tene kAyasthitikALa che ema kahIe to paNa cAle. tathA tiryaMcamAM ekendriya che ananta avasarpiNI utsarpiNI kALa Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIra IRI sudhImAM nirantara ekendriyapaNe ananta bhava kare che, mATe tiryaMcane kAyasthitikALa bhavanI gaNatrIe ananta che, temaja te anaMta bhavane sarvasaMkalitakALa paNa ananta che. sAmAnya paNa tiryaMca gatine kAyasthitikALa AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA samAsaH pudgalaparAvarta pramANa che. tathA tiryaMca paMcendriya tiryaMca " paceTamAM ne manuSya manuSyamAM nirantarapaNe sAta ATha kare che, arthAta manuSya ke tiryaMca marIne punaH punaH manuSya ke tiryaMca thAya te sAta vA ATha bhava sudhI thAya che tyArabAda ]*ii kAlAnu navamA bhave avazya anya gati (devagati) pAme che, mATe tiryaMca paMce ne manuSyane kAyasthitikALa 78 bhava che, ahi yogamA sAta bhava saMkhyAta varSAyuvALA ne AThamo bhava thAya te yugalikane ja (asaMkhyAtAyuvALA ) thAya evo niyama che, ane yugalika marIne devagatimAMja jatA hovAthI navame bhava devano hoya che, mATe sAta ne ATha ema be bhava kahyA che. ahiM jo sthitinu satata kALanI vivakSA karIe te saMkhyAtavarSAyu eTale pUrva koDa vaSayavALA sAta bhava ne AThame bhava 3 palyopamane hevAthI pramANa 3 50 7 pUrvakroDa varSa eTale pati manune kAyasthitikALa che, ane deva nArakane 33 sAgarepama che, e rIte zeSa jIvabhedamAM paNa bhavagrahaNa tathA satatakALa vicAra. 213 thatAna-have tirthamAM ekendriyano kAyasthitikALa kahevAya che egidiya hariyaMti ya poggalapariyaTTayA asNkhejaa| aDDAija nioyA, asaMkhaloyA puDhavimAI // 21 // jAthArtha -vanaspati sudhInA pAMce ekendrimAM ekendriyapaNAne kAyasthitikALa asaMkhyAta puMgalaparAvata jeTale anaMta | che, nigoda-sAdhAraNa vanaspatine aDhI pudgalaparAvatuM pramANa ananta kALa che, ane pRthvIkAya Adi pAMce pratyeka zarIrIone i22 darekane jude jude kAyasthitikALa asaMkhyAta lekAkAzanA AkAzapradeza jeTale asaMkhya che. 214nA Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAthAuM-gAthAvatuM sugama che. vizeSa ke-pRthvIkAya pRthvIkAyapaNe nirantara asaMkhya bhava kare che, te sarva bhavane saMkalitakALa kSetrathI asaMkhya lokAkAzanA jeTalA pradeza teTalA samaya pramANu, ane kALathI asaMkhya kALacakra pramANa che. e pramANe apakAyathI pratyeka vanaspati sudhInA pAMca ekendriyane kALa jANavo. sAmAnyathI e kendriyapaNe nirantara upaje te kSetrathI ananta kAkAzanA AkAzapradeza tulya samaya sudhI ane kALathI ananta kALacakra sudhI utpanna thAya che, ane kevaLa nigeda (sAdhAraNa vanaspati) nigAdapaNe upaje te nirantara kSetrathI aDhI pudgalaparAvatuM pramANa ane kALathI ananta kALacaka sudhI upaje, ne tyArabAda avazya anya nikAyamAMja upaje. 14 caNataLA-pUrva gAthAmAM pRthvIkAya Adi sthAvarakAyanI kAyasthiti kahIne have te darekane bAdarAdi bhedatho kAyasthitikALa | sI kahevAya che-- | kammaThiI bAyarANaM, suTumA assaMkhayA bhave logo| aMgulaasaMkhabhAgo, bAyaraegidiyatarUNaM // 215 // e jaNAI-bAdarapRthvIkAya AdikanI pratyekanI kAyasthiti karma sthiti tuya (70 ke kesA) che, sUma pRthvIkAyAdi pratyekanI asaMkhya lekapramANa che, ane bAdara ekendriyanI tathA vanaspatikAyanI kAyasthiti darekanI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA Dii AkAzapradeza tulya samaya jeTalI (asaMkhya kALacakra jeTalI) che. 21pA nA mA-paryAya ane aparyApta bhedanI vivakSA vinA sAmAnyatho bAdara pRthvIkAya Adi cAra nikAyanI darekanI kAyasthiti mohanIyamanI sthiti jeTalI che eTale miyA mohanIyanI 70 kaDAkeDI sAgara0 jeTalI che. tathA paryAya aparyApta bhedanI vivakSA vinA sUkSama pRthvIkAyanI kAyasthiti asaMkhya lekanA AkAzapradeza tuya samayo jeTalI eTale asaMkhya kALacaka Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva nA samApta kAlAnuyogamA vAyasthitinu * * pramANa jeTalI che, tathA pRthvIkAyAdi pAMce bAdaramAM sAmAnyapaNe gaNavAthI bAdara kendriyanI kAyasthiti aMgulanA asaMkhyAtamA. AkAzapradeza tulya samaye jeTalI te paNa kALathI asaMkhya kALacakra jeTalI che, arthAta ke jIva bAdara ekendriyamAMja. vAraMvAra janma maraNuM kare che eTalA kALa sudhI kare, temaja bAira vanaspatimAM paNuM eTalIja kAyarithati che. ra1pa ' , bALa-pUrva gAthAmAM bAdara ane sUkama ekendriyanI kAyasthiti paryApta aparyApta bheda vinA sAmAnyathI kahI, jethI || | have A gAthAmAM paryApta aparyAptanA vizeSabhedathI kahe che | bAyarapajjattANaM, viyala sapajjasa iMdiyANaM ca / ukkosA kAyaThiI, vAsasahassA usaMkhejjA // 216 // jaNA-bAdaraparyApta jIvanI -vikalendriyanI ane saMparyAplendriyanI (pacendriyanI) utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa | tathA saMkhyAtavarSAdi anukrame che. 216, mAthA-ekendriyathI paMcendriya sudhImAM koIpaNa jIvabhedanI parAvRtti pUrvaka jIva je vAraMvAra bAdaraparyApta paNeja utpanna thayA kare te zatapRthakatva sAgara0 sudhI utpanna thAya e kAyasthiti bAdaraparyAptapaNAnI sAmAnyathI che. paraMtu je vizeSabhede vicArIe te bAdaraparyApta pRthvIkAyanI kAyasthiti saMkhyAta hajara varSanI che, e pRthvIkAyarUpa vizeSabhedanI apekSAeja gAthAmAM bAdaraparyAptanI kAyasthiti kahI che, tathA bA50. aplAyanI, bA050 vAyunI ane ba050 pratyeka vanaspatinI kAyasthiti paNa saMkhyAta hajAra varSa che, paraMtu bAdaraparyApta amikAyanI kAyasthiti to saMkhyAta divasa mAtra che, ane bA050 nigadanI kAyasthiti te mAtra antanuM pramANuja che. paryApta hIndriyanI saMkhyAta varSa, ane paryApta triIndriyanI saMkhyAta divasa, ne paryApta caturindriyanI kAyasthiti saMkhyAta mAsanI * * (226aaaa wdarA: Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karakara che. gAthAmAM kahele kaharA zabda vikendrionI kAyasthiti kahevAmAM na kare.' tathA 'pUnatta=saparyApta=saparipUrNa vidaife IndriyanI eTale (paripUrNa indriyavALA ) paMcendinI (paryApta pandriyanI ) kAyasthiti zatapRtharva sAgarepamathI kaMIka adhika che, tethI saMkhyAta hajAra varSane zabda tathA artha paMcendriya mATe na joDatAM taddana ja artha kahe. A gAthAmAM padene anusarIne vicAratAM kAyasthiti visaMvAdavALI che mATe siddhAntane anusAra je saMbhave teja kAyasthiti kahevI. 216 avataraNa:-pUrva gAthAmAM sAmAnyapaNe paMcendriyanI kAyasthiti kahIne have saMkhyAtAyu paMcendriya tirtha narenI saMkhyAtAsaMkhyAtAyuvALA pace tiryaMm naremAM ujavArUpa kAyasthiti kahe che-- 8| tini ya pallA bhaNiyA, koDipahusaM ca hoi puvvANaM / paMcediyatiri narANameva ukkosa kAyaThiI // 217 // ||6| rrLArtha-traNa papama ane pRthakatva pUrNa kroDa varSa e pramANe (eTalI ) utakRSTa kAyasthiti pacendriya tiryaMca manuSyanI (saMkhyAtavarSAyuSkano) che. 21nA mAyA -saMkhyAtavarSanA AyuSyavALo ( eTale pUrvakroDa varSa sudhInA AyuSyavALo) gabhaMja tiryaMca vA garbhaja manuSya hA khyAtavayuvALAja bhava kare te utkRSTathI sAta bhava kare ane AThamo bhava kare te avazya asaMkhyavayavALA (thagali- 1 kanoja)' bhava kare, tyAra bAda navama bhave revaja thAya te kAraNathI saMkhyAtAyu paMcendriya tiryaMcanI kAyasthiti (pati mAM ). 1 zALA padane saMbaMdha viyara padanA vivipe gaNI "viyaRvakasataraMrivALaMsaparyApta (pata) vilejina" e atha' karIe, ane | hA hA padane saMbaMdha vi0 mATe vadi kaMipaNa kALanA vizeSayvAno vicArIe, ane endrinA prasaMgamAM vAsaEdallA 5da sAthe paNa joDIe. te sarve artha saMgata thaI zake che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * nIva * layANa * li27LI * kAlAnuyogamA #AyasthitinuN pramANa * 3 papama ne 7 pUrvoDa varSa che, tevI ja rIte manuSya paMcendriyanI kAyasthiti paNa 3 50 7 pUkko varSa che, e rIte saMkhyAtAyu nara tiryaMcanI kAyasthiti kahI. l21chA ' ' - avataraNaH--have paryApta vigerenI kAyasthiti kahevAya che- pjjttysyliNdiy-shssmbbhhiymuyhinaamaannN| duguNaM ca tasatti bhave,sesavibhAgo muhuttNto||218|| nAthAparyAsanI ne paMcendriyanI kAyasthiti zatapRtharva tathA hajAra sAgaropama che. tathA trasakAyanA bhavanI tethI dviguNa (bamaNI ) kAyasthiti che. e sarva jIvabhedamAM zeSavibhAga[-jaghanya kAyasthiti antamuhUtta pramANa che. 218 mAyA-paryApta jIva vAraMvAra paryApta thAya te kaMIka adhika zatapRthakatva sAgaropama sudhI thAya, ane paMcendriya jIva vAraMvAra cendriyapaNe upaje to kaMIka adhika eka hajAra sAgaropama sudhI utpana thAya. tathA trasa jIva vAraMvAra vasanA bhavamAM upaje che tethI dviguNa [ bamaNa ] kALa sudhI eTale sAdhika be hAra sAgaropama sudhI ( saMkhyAtavaSa adhika 2000 sA0 sudhI) upaje. 216mI gAthAmAM paMcendriyanI kAyasthiti kahI che te ahiM punaH kema kahI? tene uttara eja ke tyAM paryAptavizeSaNa pUrvaka (paryApta paMcendriyanI) kAyasthiti kahI ane ahiM te kevaLa paMcendriyanI paryAptAparyApta sahita paMcendriyanI | athavA paryAptaparyAptA bhedanI vivakSA vinA sAmAnyathI paMcendriyanI ] kAyasthiti kahI che. ( ahiM gAthAne padapUrvaka artha karIe ! te paryAptanI kAyarithati 1000 sAgara sAdhika prApta thAya che, paraMtu siddhAntane anusAra te sAgarezatapRthava ja kAyasthiti che. jethI "sAdhika 1000 sAgara0" e artha paMcendriya pada sAthe vAstavika saMbaMdhavALe che), punaH bIjA AcAryo A gAthAne artha "paryApta paMcendriyanI kAyasthiti 1000 sAgara sAdhika" e pramANe kare che * * * * * I12nA * % Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parantu e atha siddhAntAnusArI nathI. kAraNa ke siddhAntamAM teA paryAptapa`ce0nI kAsthiti sAdhika zatapRthakatva sAgaro kahI che, (ne pacenIja kAyasthiti sAdhika 1000 sAgarA kahI che). e rIte A gAthAne padAtha visavAdI thAya che. tathA trasanI 2000 sAthI adhika kAyasthiti ane sarvAMnI jadhanya kAyasthiti antamu' che e vAta te siddhAntane anusaratIja che. e pramANe ekeka jIvAzrita kAyasthiti kahIne nAnAjIvAzrita kAryasthiti kahevA yAgya che, parantu nAnAjIvAzrita kAyasthiti te anAdi anantakALa sarvAMnI tulyaja hAvAthI tenI bhinna prarUpaNA nathI. || ti ne nIvAzritoDane govAzritatha bAyasthitiAH || tatvamAtau zva samAsau masthitivALAyasthiti Aai 5218 avatA:--pUrva bhavasthitikALa ane kAyasthitikALa ekAneka jIvAzrita kahIne have trIjo gutrimALA (14 guNasthAnAne kALa) kahe che-- micchA avirayasammA, desavirayA pamantu iyare ya / nANAjIvapaDucca u, savve kAlaM sajogI ya // 219 // gAthArtha:--mithyAdaSTi, avirata samyagdaSTi, dezavirata, pramatta ne apramatta jIvA aneka jIvanI apekSAe sakALa che, tema sayeAgI kevalI paNa sarvakALa che. 21aa AvArthaH-- mithyAtvAdi guNA jIvAmAM hoya che parantu nirAdhAra hAtA jIvonA kALa kahevAya che--tyAM mithyArdaSTie aneka jIvAnI apekSAe vanaspati anata hovAthI). tathA avirata samyagdaSTie ane dezavirati hAya che. pramattasa'yatA hajArakoDa pRthakatva sadA hoya che, ane apramatta nathI, tethI te guNeAnA AzrayavALA mithyASTi Adi sadAkALa ane sakhyAmAM anaMta hAya che, (sAdhAraNa sadA kSetrapakScApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA munie paNa sadA sakhyAta hoya che. sayAgI kevalIe R Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIma // 128 // sadA kroDapRthakatva pramANu jagatamAM nirantara vatatA hAya che, e rIte cha guNasthAnA jaghanyathI ne utkRSTathI pUrvokta saMkhyA jeTalA hoya cheja, mATe sakALa vidyamAna che. ahiMsAsvAdana mizraguNasthAnano kALa kahyo nathI te AgaLanI gAthAmAM kahevAze. e bene jUdA pADavAnuM kAraNa ke e enA jaghanyakALa alpa che [samaya tathA antamuM che], 21aa avataranA--A gAthAmAM sAsvAdana ane mizraguNasthAnanA kALa kahe che-- pallAsaMkhiyabhAgo, sAsaNamissA ya huti ukkosaM / avirahiyA ya jahanneNa ekka samayaM muhuttato // 220 // gAthArthaH--sAsvAdana ane mizraguNasthAnavALA jIvA anukrame jaghanyathI eka samaya ane antamuhUtta hoya che, ane utkRSTathI patyeApamanA asaMkhyAtamA bhAganA kALa sudhI nirantara hAya che. A22nA mAyAyaH--sAsvAdana guNasthAna jagatamAM sadA vidyamAna nathI, koI kAi vakhate sAsvAdanane sarvathA abhAva (virahakALa ) pazu Apa che. temaja mizraguNasthAna paNa abhAva kALavALu che. tyAM sAsvAdana guNanA kALa jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI 6 AvalikA, ane mizrano jaghakALa ne utkRSTakALa paNa anta pramANunA eka jIva AzrayI che. eTale e e guNusthAnanA virahakALa pUrNa thatAM eka vA e mAdi jIvane jyAre e guNasthAnA 1 samaya tathA anta.mAtra rahIne punaH e enA viraha utpanna thAya te te apekSAe be guNasthAnanA jaghanya satatakALa sAsvAdananA 1 samaya ne mizranA antamu. aneka jIvano apekSAe paNa prApta thAya che. ane utkRSTathI te ebanne guNasthAnA kSetrapakSe pamanA asaMkhyAtamA bhAganA kALa sudhI nirantara vatatA hAya che, jethI eTaleA kALa pUrNa thayA bAda tA e enA virahakALa avasya utpanna thAya che. rara0nA avataraLaH--pUrva gAthAmAM aneka jIvaAzrayI pUrvokta 8 guNasthAnA nirantarakALa kahIne have eja guNasthAnAnA ekeka samAsaH kAlAnu yogamA guNa0 kALanuM pramANa ||22aa Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ totis jIvAzritakALa kahe che-- sAsAyaNegujIviya, ekamasamayAi jAva chaavliyaa| sammAmicchadiTTI, avarukkosaM mahato // 22 // * javArthasAsvAdana guNasthAnane eka jIvaAzrayI kALa eka samayathI prAraMbhIne cha AvalikA sudhIno che, ane mizraSTi guNane kALa jaghanya ane utkRSTa bane kALa antamuM pramANa che [e be guNane eka jIvAzrita ja ukALa kahya]. 221 mAvAsAsvAdana guNasthAnamAM koI jIva ekaja samaya rahI mithyAdaSTi thAya, keI jIva be samaya rahe, kaI traNa", samaya rahe yAvat kaI jIva utkRSTathI 6 AvalikA sudhI rahIne mithyASTi thAya, te kAraNathI sAsvAdane eka jIvAzritakALa jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI 6 AvalikA che. [sAsvAdanathI avazya mithyAdaSTi ja thAya che mATe samayAdi kALa sthira rahyA bAda avazya mithyAtva pAme.] tathA mizradaSTi gusthAnamAM koI eka jIva laghu anta0 rahe keI jIva tethI samaya adhika rahe ema yAvata utkRSTathI paNa kiMcit moTA antamuM sudhI rahIne tyArabAda koI mithyASTi thAya, athavA koI samyagdaSTi paNa thAya. 221 athALa -A gAthAmAM miyA daSTi guNasthAnane kALa eka jIvAzrita kahe che- micchatsamaNAIyaM, apajjavasiyaM sapajavasiyaM ca / sAiyasapajjavasiyaM,muhattapariyaDamadhUNaM // 222 // jaNAI -mithyAtva guNasthAnane eka jIvAzritakALa anAdi apardhavasita, anAdi saparyavasita ne sAdi saparyAvasita ema traNa prakArano che, tyAM sAdi saparyavasita kALa jaghanyathI antamuhUttane utkRSTathI kaMIka nyUna ardha pudgalaparAvarta che. 22 mAvA-mithyAtvane kALa kahevAne prathama kALanI catugI darzAvAya che te A pramANe-je bhAva bhUtakALamAM anAdikALathI kakakakara RR Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIva // 22 // 3 pravatA hatA, vamAnamAM pravarte che te bhaviSyamAM tene anta AvavAnAja nathI te anAhi ananta kALa, tathA je bhAva anAdi kALathI pravarte che, parantu bhaviSyamAM koipaNa kALe tenA 'ta Avaze te te bhAvanA te kALa anAdri sAnta kALa kahevAya. tathA je bhAvanA AraMbha hAya parantu anta na heAya evA bhAva vA tenA kALa sAPage #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvAdi traNane eka jIvAzrita tathA aneka jIvAzrita kALa kahyo. ra22AA avatALa -A gAthAmAM avirati samyagdaSTi dezavirata ne sayogI e traNa guNasthAnane [4-5-13 e traNane ] eka jIvAzritakALa kahe che- tettIsa uyahI nAmA, sAhIyA haMti ajysmmaannN| desajaisajogINa ya, puvANaM koDidesUNA // 223 // nAthArtha-aviratasamyagdaSTine (eka jIvAzrita) utkRSTakALa sAdhika 33 sAgaropama pramANa che, ane dezaviratane tathA sAthe| gakevalIne dezanA pUrva krioDa varSa che. rarayA mAvAI -kaIka muni saMyama avasthAmAM kALa karI anuttaravimAne utkRSTa 33 sAgaropama AyuSyavALA deva thAya to tyAM samyagdaSTija hoya che, ne tyArabAda tyAMthI vI samyaktava sahitaja manuSya thaI jyAM sudhI cAritra na pAme tyAM sudhI apatita samyagdaSTipaNAmAM kevaLa samyakatvaja hoya che, tethI anuttara devanA prathama samayathI prAraMbhIne manuSyamAM cAritra na pAme tyAM sudhIne sabhyatva guNone kALa sAdhika 33 sAgara hoya che. anuttarathI pUrvanA bhavamAM saMyamI munine je ke samyatva te che ja, temaja pachInA manuSyabhavamAM saMyama pAme te paNa samyakatva te heyaja parantu te samyaktatva cethA guNasthAnanA kALamAM na gaNAya, kAraNa ke te vakhate guNasthAna 6-7muM che, ne ahiM te 4thA guNa0no kALa kahevAnuM che mATe saMyama rahita kevaLa samyaktavaneja kALa gaNu yogya che. ahiM 33 sAgara0 uparAnta sAdhika kALa kahyo te bIjA manuSyabhavamAM saMyamaprApti sudhIne samyakatvakALa adhika che tethI. tathA dezavirata ne sagIkevalI paNa janma bAda sAdhika 8 varSanI vaye thAya che. tathA e be guNasthAna utkRSTathI pUrvoDa Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva samAsaH yogamA guru kALay pramANa nonnnnnn varSanA AyuSyavALAne heya che, mATe parvadoDa varSomAM sAdhika 8 varSa jUnA kare teTala (rezana pUrvaDa varSa) kALa dezavirati | tathA sogikevalIne kahyo che. - anuttarathI AvI manuSya thaI saMyamamAsi vinAja je sabhyatvabhAva cAlu che tenA teja samyakatvabhAve azrutadeva| lAkamAM 22 sAgaranA AyuSya utpanna thAya te samyakatva guNane kALa sAdhika paMcAvana sAgaropama kema na hoya ? uttara-evA kamavALuM nirantara samyagdaSTipaNuM nahiM hoya athavA emAM bIjuM kaMI kAraNa haze te te bahuzrata jANe. tathA A bAbatamAM siddhAntamAM paNa cothA guNasthAnane kALa eTaleja kahyo che. [itivRtti - bhAvArtha] : avataravADa-eja 4-5-13mAM guNasthAnane jadhanyakALa kahe che- epAsava jahannaM, khakmANa ajogi khiinnmohaannN| nANAjIve egaM, parAparaThii muhattaMto // 22 // jALuM--e 4-5-13mAM guNasthAne tathA kSepakone (8-9-10mA guNane) kSINumehane ne amIne 5rane apara kALa (utkRSTa ne jaghakALa) aneka jIvaAzrayI tathA eka jIvaAzrayI paNa antamuhUrta pramANa che. ra24 - 1 thI 5saMgraha mULattimAM Aje prasaMgavALI gAthAnA arthamAM kahyuM che ke-je vedAya te vedaka, arthAta prathama sthitigata mithyAtvanA kSayathI | ane dvitIyasitigata miyAtvanA upazamathI utpanna thayela te kSayaTama samRtva ane teja vedaka vA kSApazamika samyakatva avirati | guNasthAna yukta utkRSTathI 33 sAgare sudhI hoya che. te sarvArtha vinAnAdikamAM, ane manuSyabhavaMnAM keTalAM varSa adhika, ane janyathI te antarmu mAtra hoya che, kAraNa ke avirata bhAva sahita kSa50 samyaktava anamuM kALa rahIne tyArabAda mizra athavA miyAta prApta thAya che, athavA ja dezavirati ke saMrvavirati cAritra prApta thAya che." e uparathI siddha thAya che ke kSakSepa sabhyatA anubhavamAM keTalAMka varSo sudhI rahIne dezavirati vA sarvavirati pAmIne amyuta devaloka jAya jethI 55 sAgaro kALa cethA guNane banI zakatuM nathI. kakakaka kakaka IIrUnA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAvArtha-pUrva gAthAmAM avirati samyagdaSTi dezavirati ne sagIkavatrI e traNa guNasthAnane utkRSNakALa kahIne have A sI gAthAmAM e traNene jaghanyakALa kahe che, te anna muhUrta pramANa che. te A pramANe--anAdi mithyASTi kaIka jIva avirati | samyakatvabhAva pAmIne annamuM bAda tarata mithyAtva pAme athavA dezavirati Adi pAme tepaNu guNasthAnane bheda thavAthI antaryu kALa gaNAya. temaja kaIka avirati samyagdaSTi jIva antamuhUtta mAtra dezaviratipaNuM pAmIne tyArabAda aviratipaNuM Daa pAme athavA sarvavirati pAme te guNasthAnabheda thavAthI dezavirati guNasthAnane jaghanyakALa anamuM gaNAya. tathA antakRta kevalI e antamuhUtta mAtra kevalI thaI tarata agIpaNuM pAmI siddha thAya che tethI sagI kevalI guNasthAnane jaghanyakALa antarmuhUrta che. e rIte micchAdaSTi Adi pAMca ne sagI maLI cha guNasthAne eka jIvANita 5Nu jadhanya utkRSTa kALa kahyo. pramattApramattane kALa hajI Dii AgaLa kahevAze. paraMtu te pahelAM pake eTale kSapakazreNigata AThamAM navamA tathA dazamAM guNasthAnane kALa, aneka jIva AzrayI temaja eka chavaAzrayI vicArIe to paNa anDamuM pramANa che. temaja agIne kALa paNa annamuM che, ane te pa'avAkaranA uccArakALa jeTale ( a I u ja lu athavA Da ga Na na ma e pAMca hasva akSarone ati zIba nahiM tema ati vilaMbe nahi evI rIte ucAratAM jeTalA kALa lAge teTa) che. ahiM kSepakanAM gusthAne kALa akhtama kahyo te | darekane bhinna bhinna paNa antamutra ane kSapakazreNine samudita kALa paNa utkRSathI antamutra eka jIvaAzrayI che. temaja aneka chAnI apekSAe paNa aDhI dvIpamAM savanI kSapakazreNione nirantarakALa antarmuthI uparAnta na pravarte. anamuM uparAnta manuSyakSetramAM pakaaiNinuM antara avazya paDe. e rIte kSepakenA guNasthAnane [guNavibhAga kALa] jANave. kSINameha guNasthAnakano paNa roka chava AzrayI: ane aneka jIva AzrayI jadhanya ke utkRSTa anavRtta kALa che ra24 kaor-have pramatta ne apramatta guNasthAnane eka jIvAzrita kALa ne upazamaka tathA upazAntane eka jIvAzrita ne nanananana Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva che samAsaH pramaca Adino jaghanya utkRSTa kALa aneka jIvAzrita kALa kahe bAkI che te kahe che- egaM pamatta iyare, ubhae uvasAmagA ya uvsNtaa| egaM samayaM jahannaM, bhinnamuhuttaM ca ukkosaM // 225 // -pramatta ne apramatta e be guNasthAnane eka jIvAzrita jaghanya kALa eka samaya che, tathA upazamaka (8-910 mA guNasthAnano) ane upazAntane (11mAna) ubhaya rIte [ eka jIvAzrita ne aneka jIvAzrita ] kALa jaghanyathI 1 samaya che, ane e sarvane utkRSTa kALa antamuhUtta pramANa che. ll225 mAvArtha-chaThThA pramatta guNasthAnane tathA sAtamA apramatta guNasthAnane jaghanya kALa 1 samaya che, kAraNake pramatta vA apramatta bhAvamAM ekaja samaya rahIne je maraNa pAme te 1 samaya jaghanyakALa prApta thAya che, je maraNa na pAme te jaghanyathI ane utkRSTathI paNa e beno kALa akhtama hoya che, ane anta bAda te maraNa pAmavAthI athavA pramattakALa pUrNa thatAM apramatte javAthI athavA dezavirati Adi hIna guNa pAmavAthI pramattapaNane abhAva thAya che, ane eja rIte apramatta bhAvamAM [ paNa ukathI antamuM rahI maNa pAmavAthI athavA pramattapaNe pAmavAthI athavA apUrvakaraNa pAmavAthI apramattapaNAne abhAva thAya che. tathA apUrvakaraNa anivRttikaraNa ane sUmasaM5rAya e traNa guNasthAne upazamazreNivatanI apekSAe upazAmaka kahevAya, kAraNa ke apUrvakaraNamAM sava mehanIyane upazAnta karavAnI yogyatA meLavAya che, ne anivRttimAM sarva mohanIya pravRtio upazAnta thAya che, phakta eka saMjavalanalebhaja upazama bAkI rahe che te dazamAM sUmasaM5rAya guNasthAne upazAnta thAya che. e rIte mohanIyakarmanI sava 28 prakRtie upazAta thaI javAthI e upazAnta avasthA je antarmu kALa sudhI avasthitakAyama rahe che te 11muM upazAntAha guNasthAna che. e pramANe e cAre guNasthAnomAM pratyekamAM eka jIva jaghanyathI 1 samaya DA, Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahI maraNa pAme to anuttara devapaNAmAM aviratiguNu pAme che tethI maraNanA kAraNuthI eka samayakALa che, ane je maraNa na pAme te utkRSTathI antamuM sudhI apUrvamAM rahI anivRttimAM jAya, tyAM paNa antamuM rahI anivRttimAMthI sUra [ saMpAyamAM naya; tyAM paNa antama rahI upazAntama 11mA guNa0mAM jAya, ane tyAM paN annamu0 2hI puna: patita che. thaI 10me AvI antarma rahI 9me AvI, tyAM paNa antamuM rahI AThame AvI, tyAM paNa antamuM rahI sAme AvI tyAM paNa annamuo rahI chake AvI chaThThA sAtamAmAM seMkaDo vAra gatyAgati kare che. e pramANe e cAra guNasthAne u0 antarmu-kALa caDhatAM ne utaratAM hoya che, e caDhavA utaravAmAM te e cArene pratyekane antamu kALaja hoya che, paraMtu nyUna kALa hoya nahiM. caDhatAM vA utaratAM e cArane 1 samaya vA be samaya ItyAdi kALa hoya te maraNa pAmavAthIja hoya che. e eka jIvAzrita kALa kahyo. ane aneka jIvAzrita vicArIe te paNa upazamazreNine samagra kALa eka jIvaAzrayI temaja aDhI dvIpamAM aneka jIe karelI aneka upazamazreNi ene samudita-samagra nirantarakALa paNa antarmuthI adhika nathI, mATe aneka jIvAzrita kALa paNa antamuM che. tathA aneka che samakALe u50zreNi prAraMbhIne 1 ja samaya bAda sarva samakALe maraNa pAme te aneka jIvaAzrayI paNa e pratyeka guNasthAnamAM jadhanya samaya kALa che. 22pA avataraNa -e pramANe 14 guNasthAnane eka jIvAzrita tathA aneka jIvAzrita jadhanya utkRSTa kALa kahIne have narakAdi gatiomAM saMbhavatAM guNasthAne kALa je kaMI vizeSatAvALe che te kahevAya che-- 2 micchA bhavaTTiIyA, sammaM desUNameva ukkosaM / aMtomuhuttamavarA, naraesu samA ya devesu // 226 // jAthA-narakagatimAM mithyAtvanI utkRSTa sthiti tenI bhavasthiti jeTalI che, ane samyakatvanI utkRSTasthiti bhavasthitithI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva- 18 karI kaMIka nyUna che. ane devagatimAM mithyAtvano tathA samyakatvanI paNa utkRSTasthiti bhavasthiti samAna-gya che. 226aaaa - mAthArthasava narakamRthvI emAM eka jIvane,mithyAtva hoya to saMpUrNa bhava paryanta hoI zake che, kAravyuM ke manuSyagati jhI samA 18ii mAMthI vA tiryaMcagatimAMthI mithyAtva sahita narakapRthvIomAM nArakapaNe upaje, ane bhavAnta sudhI samyakatva na pAme che tevA // 132 // ja AzrayI jAnyathI 10hajAra varSathI 22 sAgaropama, ne utkRSTathI 1 sAgarepamathI prAraMbhIne 33 sAgaropama sudhInI M narakagati mithyAtvasthiti ( sAta pRthvIonI apekSAe) heAya che. tathA samyakatva (kSapazama samyakatva) dezena bhavasthiti sudhI heya | ane devgche, kAraNake-sAte pRthvIomAM upajatI vakhate amuhUrta sudhI aparyApta avasthAmAM mithaSA sahita hoya che. aparyAptAva- timA gunnsthAmAM samyakatvanI prApti hoya nahi, tethI paryApta avasthAmAM kSayopalsamyakatva pAme te saMpUrNa bhava paryanta rahe te apekSAe khAnono aparyAptAvasthA saMbaMthi antaryuM nyUna utkRSTa bhavasthiti pramANu samyakatvanI utkRSTasthiti nArakane jANavI, ahiM vizeSa e che kALa ke-sAtamI pRthvInA nAkane aparyAptAvasthAmAM mithyAtvaja hoya eTaluM nahiM paratuM bhavAnta maraNa vakhate paNa antamuhUrta zeSa rahetAM miyA sahitaja maraNa pAme che, kAraNuMke sAtamI pRthvIne nAraka manuSyamAM na jatAM tiryaMcagatimAM ja upaje che, ane tiryaMcagatimAM nakabhavathI AveluM samyakatva hAya nahi tethI 33 sAgaropamamAMthI be antamuhUrta nyUna eTale samyakatvakALa sAtamI pRthvInA nArakanI apekSAe che. tathA kSAyikasamyakatvanI apekSAe prathamanI traNa pRthvIomAM saMpUrNa zivasthiti tulya samyakatvakALa jANu. kAraNake kSAyikasamyagdaSTi manuSya pahelI traNa pRthvI sudhI jAya che, te uparAnta 4-5-. [ 6-7 narakapRthvImAM mithyASTija jAya. tathA maraNa pAmatI vakhate pahelI 6 pRthvInA nA2kasamyakatva sahita paNa maraNu pAme, jhI ne sAtamI pRthvIne naraka mithyASTi thaIne ja maraNa pAme-e prAyaH kamagraMthane abhiprAya che. paraMtu siddhAntamAM tene kahyuM I132 che ke pahelI 6 narakamRthvIemAM jIva 50sabhyasahita AvI zake che, sAtamI pRthvI mATe te siddhAnta ne karmatha kaka kakaka Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % bannene ekasarakhe abhiprAya che. tathA sarva pRthvIemAM mithyAtvanI ne samyakatvanI jaghanyasthiti attamuhUrta che, te A pramANe-kaI samyagdaSTi nAraka mithyAtva pAmIne mithyAtvamAM antamuhUrta mAtra rahIne punaH samyakatva pAme te mithyAtvanI jaghanyasthiti antamuM thAya, temaja koI jIva pUrvabhavamAMthI mithyAtva sahita narake utpanna thaI annamuhUrta bAda (aparyApta avasthA vItyA bAda) samyakatva pAme te tenA jIvanI apekSAe paNa nArakanA mithyAtvanI jaghasthiti antamuM che, ema be rIte jadhanyasthiti jANavI. | tathA koI mithyAdaSTi nAraka samyakatva pAmIne antamuhUrta mAtramAM punaH mithyAtva pAme che tevA nArakanI apekSAe samyakatvanI jadhanyasthiti antamuhUrta che. | ti nAthAtI prathamavaturyakuLarathAnapornavo: ThAsa: || - have devagatimAM mithyAtva samyakRtvane jaghanya utkRSTa kALa kahevAya che-bhavana patithI prAraMbhIne navama treiyaka sudhInA deva Saa utpatti samayathI maraNa paryanta miyAdaNi hoI zake che, te kAraNathI je ravanI je utkRSTa bhavasthiti hoya teTalIja mithyAtvanI. | paNa sthiti (bhavasthiti tulya) jANavI, jethI samudAya paNe sAmAnyathI vicArIe te utkRSTathI 10 hajAra varSathI prAraMbhIne 31 sAgaropama jeTalI mithyAtvasthiti jANavI. pAMca anuttara vimAnamAM te koIpaNu deva miyAda inathI, tathA bhavanapatithI zaiveyaka dhInA revemAM keTalAka deva utpatti samayathI maraNu paryanta samyaSTi hoya che tethI devanI samyavasthiti paNa 10 hajAra varSathI Daa prAraMbhIne 73 sAgaropama sudhInI jANavI. jhI -samyatva sahita tiryaMca manuSya je devamAM utpanna thAya te vaimAnika devamAM utpanna thAya che tethI mAnika devamAM ja samyakatvanI sthiti utpattithI bhava paryantanI kahI zakAya, paraMtu bhavanapati vyantara ne jotiSamAM samyakatvanI sthiti bhavaI sthiti tuya kevI rIte hoya? kAraNa ke pUrvabhavanA samyakatva sahitanI e mAM utpatti nathI. kahyuM che ke-"TTiI gIto Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva vibhAgavaMnne na vaMdhaNa gAuM=samyagdaSTi jIva vaimAnika vajIne bIjuM keI AyuSya na bAMdhe." evuM zAstra vacana che. tathA taddabhava samyakatvanI paNa e sthiti na hoya, kAraNa ke koIpaNa jIva aparyApta avasthAmAM navuM samyakatva pAmate nathI, mATe vaimAnika samAsa: sivAyanA traNe nikAyanA devAmAM samyakatvanI sthiti bhavasthitithI kicit nyUna kahevI joIe paranta samAna kaI rIte kahevAya? Iii - 3ttara:-e vAta satya che, paraMtu karmagraMthanA abhiprAyeja samyagdaSTi jIva vaimAnika sivAya anyatra na upaje, paraMtu siddhA- hai narakagati ntanA abhiprAye te virAdhita saMyamavALA vigere je kaI samyakta sahita 5Nu bhavanapatyAdi traNa nikAyamAM utpanna thAya che | nevate kAraNathI cAre nikAyanA mAM samyakatvane kALa bhavasthiti tulya kahyo che te yukta che. e pramANe temAM mithyAtva | vinagrtathA samyatvane kALa kaho. sthAnono - ahiM deva nArakane sAravAdana tathA mizra guNasthAna paNa hoya che, paraMtu tene kALa graMthakartAe gAthAmAM kahyo nathI tenuM kALa kAraNa ke e be guNanA kALa 6 AvalikA ne antamuM che te cAre gatimAM tulya che. mAtra e be guNanA kALamAM manuSyagati AzrayI kaMI vizeSatA che te AgaLa 228mI gAthAmAM kahevAze. ra26 ! avataraNaH--pUrvagAthAmAM narakagati ne devagatimAM mithyAtvane tathA samyakatvane kALa kahIne have A gAthAmAM tiryaMcagatimAM ne manuSyagatimAM mithyAtvane tathA samyatvano kALa kahe che- micchANaM kAyaTriI, ukkosabhavaTriI ya smmaannN| tiriyanaroMgidiyamAiesu evaM vibhaiyavvA // 227 // jAthArtha -tiryaMcagatimAM ne manuSyagatimAM mithyAtvane kALa pitApitAnI kAyasthiti tulya che, ane samyakatvane kALa saMpUrNa | bhavarithatitulya che. tathA ekendriya Adi chavabhedamAM paNa e pramANe mithyAtvAdi saMbhavita guNasthAnene kALa e rIte ja vibhajavA 2all yathAsaMbhava baheMcavA-vicAravA. 22chA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - mAvArthatiryaMcagatinI kAyasthiti asaMkhyAta pagalaparAvarta pramANu A graMthamAMja jIvanI kAyasthiti prasaMge kahI che te kAyasthiti eTale ja mithyAtvane kALa (asaMkhya pugalaparA0 jeTale anantakALa) tiryaMcagatimAM kahyA che. tathA manuSyagatinI kAyasthiti pUrve sAta pUrvakroDa varSAdhika 3 palyopama pramANu kahI che, mATe manuSyagatimAM mithyAtvane kALa paNa 7pUrvakoDa nI varSAdhika 3 palyopama che. tathA tiryaMcagatinI ne manuSyagatinI utkRSTa bhavasthiti 3 palyopama che mATe e be gatimAM samyakatvane kALa 3 palyopama che, te A pramANe-prathama devakurU uttarakurU kSetranA yugalika tiryaMca vA manuSyanuM 3 palyopama AyuSya bAMdhIne tyArabAda kSAyika samyakatva pAme che te kSAyika samyagdaSTi devakurU uttarakurUmAM 3 palyopamanA utkRSTa AyuSyavALe yugalika thAya te apekSAe samyakatvane kALa e gatimAM 3 palyopama pramANa che, paraMtu kSayopazama samyakatvanI apekSAe eTale kALa nathI, kAraNa ke kSayopazama samyakatva sahita te vaimAnikamAMja utpanna thAya che, ane taddabhava saMbaMdhi kSa50 samyakatva te | paryApta avasthAmAM ja utpanna thAya che, paraMtu aparyApta avasthAmAM thatuM nathI, ane e pramANe yugalikone je kSayapasamyakatvane IQ kALa gaNIe te aparyApta avasthA bAda karatAM dezona 3 papama pramANa thAya che, paraMtu pUrNa 3 palyopramANu thatuM nathI. te kAraNutho saMpUrNa 3 55makALa kSAyika samyakatvanI apekSAeja hoya che. [tAtparya e AvyuM ke-yugalikamAM utpanna thata jIva kSAyika samyakatva sahita utpanna thAva, athavA mithyAtva sahita utpanna thAya paraMtu kSaye pazamAdi samyaktava sahita utpanna na thAya] prazna-tiryaMco kSapakazreNi AraMbhatA nathI tethI taddabhava kSAyika samyakatvanA abhAve pArabhavika samyakatvane sthitikALa bhavasthiti tulya hoya che te barAbara che, paraMtu manuSyagatimAM te karmabhUmi manuSya vaDe kSapakazreNi prAraMbhAya che ne kSAyikasabhyatva | pAmI akarmabhUminA manuSyagatimAM paNa utpanna thAya ema tamee kahyuM che te karmabhUmi manuSyabhavamAM taddabhava kSAyikasamyakatva - - - - Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vIva * samApta * // 4 * tiryacagati ane manupya gatimA guNasthAnono kALa * * pAmI punaH anya manuSyabhavamAM-3 patyavALA yugalikamAM utpanna thatAM be bhava saMdhi manuSyagatine kALa ekatra karatAM samyakatvane 3 palyopamathI adhika kALa manuSyagatimAM kema na gaNAya? 3ttara:- e vAta ke satya che paraMtu a5kALa vigere kAraNuthI graMthakartAe sAdhika kALanI vivakSA karI na hoya. upalakSaNathI sAdhika kALa kahevAmAM kaMI doSa saMbhava nathI. - tathA e banne gatimAM mithyAtvane ne samyakatvane jaghanyakALa te devanArakAvata antamuhUrta pramANa svataH vicAra. tathA ekendriyAdi vizeSabhedemAM paNa saMbhavatA mithyAtva samyakatvane kALa tiryaMcagativat bhavasthititulya Adi yathAsaMbhava vicAra jema ekendriyamAM mithyAtvakALa eka jIvAzrita 22000 varSa pudgala parAvartane aneka jIvAzcita svakAyasthiti pramANu (asaMkhya pramANu) che ItyAdi rIte yathAsaMbhava vicAro. ahiM graMthavistAranA bhayathI sAkSAt kahyo nathI. / ti tivatuje mAtra samyaktvayoH kAlaH // 227 // kAtaLar:-pUrve cAra gatimAM mithyAtvane tathA samyakatvane kAi, kahIne have manuSyagatimAMja sAsvAdana ane mizra guNone aneka jIAzrayI kALa kahe che- ___ sAsAyaNamissANaM, nANAjIve paDucca mnnuesu| aMtomuhuttamukkosakAlamavaraM jahuddiTuM // 228 // thArtha -manuSyagatimAM aneka jIvonI apekSAe sAsvAdana ane mizra guNasthAnane utkRSTakALa antamuhUrta pramANa che, ane jaghanyakALa pUrve kahyo te pramANe che. ra28 mAvAI:-manamAM aneka ja sAsvAdana tathA mizrabhAvamAM vartatA hoya te nirantarapaNe antamuhUrtakALa sudhI vatIne * * * * rUNA * Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ka tyArabAda koIpaNa manuSya sAsvAdana tathA mizra guNavALe na hoya, arthAt e be guNasthAna antarmu-kALa sudhI manuSyagatimAM nirantara varyAbAda avazya antara paDe (virahakALa prApta thAya). sAsvAdana mizrane e nAnAjIvAzrita utkRSTa kALa manuSyagati apekSAe kahyo, jethI manuSyagatimAM jaghanya satatakALa paNa ethI laghu antamuhUrta pramANu hoya te samajavuM sugama che. punaH e banne guNasthAnane cAre gatinA che AzrayI utkRSTa satatakALa to pUrve 5yopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTale darzAveja che, tathA sAsvAdanane kALa anekajIvazaci jaghanyathI 1 samaya ne mizrane jaghanyathI antarmuhUrta satatakALa, ane eka jIvaAzrayI sAsvAdanane jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI 6 AvalikA. temaja mizrano jaghanya ne utkRSTa paNa antaH satatakALa te paNa pUrve kahevAI gayo che. e pramANe mithyAtvAdi guNasthAnanuM satatakALanuM (avasthitikALanuM) mAgaNadvAramAM gatidvArane viSe digdarzanamAtra karAvyuM. e rItine anusarIne IndriyAdi zeSa dvAromAM paNa svataH vicArIne kahevuM. 228 atharA -cAlu prakaraNa guNavibhAgakALanuM che tethI 14 guNasthAnarUpa guNone avasthitakALa kahIne have guNane prasaMga | hovAthI zeSa yoga veda saMjJItva Adi guNemAM paNa eka jIvAzritakALa kahevAya che-- kAoga'NaMtakAlaM, vAsasahassA urAla bAbIsaM / samayatigaM kammaio, sesA jogA muhttNto||229|| TwArtha -kAyayogane satatakALa ananta che, oDhArika kAgane. satatakALa 22hajAra varSa, kAmaNagane 3 samaya,ne zeSa zrI savagone satatakALa antamuhUtta che. pararalA bhAvArtha -managa vacanaga ne kAyayoga e traNa yogamAMthI kevaLa kAyayoga ekendriyane hoya che, ne hIndriyAdikane vaca ja ke Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta K nAkriyAga paNu hAya che. tathA ekendriyanI eka jIvAzrita kAsthiti pUrva kahyA pramANe asaMkhyAta pudgalaparAvata che, mATe kAyayeAganA kALa paNu asakhya pudgalaparAvartta pramANa anantakALa che, tyArabAda te| dvIndriyAdimAM utpanna thavAthI vacanaceAgI ke manayAgI thAya che, jethI trasakAyamAM kAyayeAga antarmu. kALa pramANa hoya che, kAraNa ke antamuhUtta antamuhUTMtrasakAyamAM ceAgaparAvRtti hAya che. punaH e kAyayeAgamAM vizeSabhede audArika kAyayeAganA satatakALa 22000 varSa che, kAraNa ke pRthvIkAyanA eka jIvanuM utkRSTa AyuSya 22000 varSa che, tethI u.satatakALa paNa eTaleAja che. praznaH--audArika cAganA e satatakALa eka bhavanI apekSAe tame kahyo, parantu Rjugatie anekavAra pRthvIkAyAdi ekendriyapaNe upajatAM anekabhavaAzrayI asaMkhya kALacakra jeTalA paNa auyeAgane kALa sabhave che te te kema na kahyo? uttara:-jIgativALA ekendriyAnA aneka bhava karavAthI audyArikayeAganA kALa jo ke asakhya cheja, parantu ahiM graMthakartAnI vivakSA eka bhavaAzrayI che, praznaH--jo eka bhava AzrayI che te traNa patyeApama AyuSyavALA tiryaMca manuSyane AzrayI audArikayeAganA kALa 3 patyeApama kema nahi ? uttara:--traNa patyeApamavALA yugalikAne kevaLa kAyayAtra nathI, parantu manayAga ne vacanayAga paNa che, jethI traNa yAganI parAvRttinA kAraNathI auDhAyeAganA ghaNA satatakALa prApta thatA nathI. anta antamuhUn traNeyeAga parAvartana pAme che mATe te AzrayI kALanA vicAra ahiM prastuta nathI, mAtra kAyayeAgina kALa kahevAnA hovAthI ane te ekendriyane hAvAthI bAvIsa hajAra varasanA kahyA che. samAsaH yogano kALa IRI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA kAmaNa kAcayeAgane satatakALa traNa samaya che te cAra samayavALI vigrahagatinI apekSAe che, jo ke pAMca samayavALI vigrahagatimAM cAra samayanA kANuyAga che tepaNa tevA yoga alpa hovAthI ahiM vivakSA karI nathI. e sivAyanA zeSa manayAga vacanayoga vaikriya kAyayeAga vaikriya mizrayAga AhArakayeAga AhAraka mizrayAga ne audArika mizrayAga e save anta kALavALA che. emAM vaikriyayeAgavALA deva nArako jo ke ghaNA AyuSyavALA che, parantu teo traNe yAgavALA hovAthI ahiM vaikriya kAyayeAganA kALa devanAraka AzrayI kahyo nathI, parantu mAtra vaikriya labdhivALA vAyukAyanI apekSAeja vaikriyayeAganA utkRSTakALa antamuM saMbhave che. tathA AhArakayAga tA cauda pUrvadharane hAya che te paNa antamutho adhika kALavALA nathI. ane mizrayAga te aparyAptAvasthAmAMja heAya che mATe antamudeg.pramANa che. [ahiM graMthamAM tathA vRttimAM mizrayoganA satatakALa kahyA nathI te sarvenA anta kALa samajavA sugama hovAthI na kahyA haiAya te sa Mbhavita che.] 22hyA avataraNaH--A gAthAmAM veda ane sannIpaNAnA utkRSTa satatakALa kahe che devI paNapannAu, itthittaM pallasayapuhuttaM tu / purisattaM sannittaM ca sayapuhuttaM ca uyahINaM // 230 // gAthArtha:--devInuM 55(5cAvana) palyopama AyuSya che, srIvenA satatakALa zatapRthatva palyopama che, tathA purUSaveda ne sannIpaNAnA zatapRthakksa sAgarApama che. 5230nA mAvArtha:--ahi vedanI eka bhavAzritane nAnA bhavAzrita sthiti kahevAya che. tyAM eka bhavAzritasthiti 55 palyopamanI che, kAraNa ke izAna devalAkamAM aparigrahitA devInuM utkRSTa AyuSya paMcAvana palyopama che, ethI adhika kAi strInuM mukhya nathI. ane nAnA bhavAzrita vedanA satatakALa vicArIe te pUrva kroDa pRthakatvAdhika so palyopama che, kAraNa ke sau lekanI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva NidA | aparigrahitA devInuM utkRSTa AyuSya pacAsa palyopama che temAM be vAra utpanna thAya, ane kaMIka bhava manuSya strInA pUrva krioDa | varSanA thAya, te A pramANeH-prathama pUrvakroDa AyuSyavALI manuSya strI be traNa bhava karI pacAsa palyopame saudharmamAM aparigrahitA samAsaH devIpaNe utpanna thaI punaH pUrva krioDa varSAyuvALI strI thAya, punaH saudharmamAM pacAsa palyopame aparigrahitA kevI thAya, tyArabAda | avazya koI bIjI vedamAMja utpana thAya, jethI pRthakatva pUrva koDavarSArSika 100 palyopama strIvedane ukUTa satatakALa che. ahiM jA veda ane strIvedanI kAyasthiti saMbaMdhamAM pAMca Adeza che te A pramANe saMnnitrA- 1 manuSya strI vA tiryaMcastrInA pUrvakroDavarSAyuvALA keTalAka bhava karI IzAna devalokanI aparigrahitA devIpaNe 55 palyopamanA | |dino kALa AyuSya be vAra utpanna thAya to pUrvaka pRthakatvAdhika 110 palyopama AvedanI utkRSTa kAyasthiti thAya che. 2 uparanI rAti pramANe IzAnaka95mAM 9 palyopamanA AyuSyavALI parigrahitA devIpaNe be vAra utpanna thAya te pUrvakreDa pRthavAdhika 18 palyopama. * 3 uparanI rIti pramANe saudharmaka5mAM 7 palyopamanA AyuSyavALI parigrahitA devIpaNe be vAra utpanna thAya te pUrva krioDa # pRthakatvAdhika 14 palyopama. - 4 uparanI rIti pramANe saudharmaka9panI aparigrahitA devIpaNe 50 palyopamanA AyuSya be vAra utpanna thAya te pUrvakroDa pRthakvAdhika 100 palyopama. 5 uparanI rIti pramANe traNa palyopamanA AyuSyavALI yugalikI be vAra thAya te pUrva kreDa pRthasvAdhika palyopama pRtharva [sAdhika 6 palyopama]. rUddA e pAMce Adeza chaghane pramANa che, zrI sarvasane te pite sarvajJa hevAthI e pAMcamAne koI eka ja Adeza pramANarUpa SPORLA*XXHARRA! Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya. A graMthakartAe prathavistAranA bhayathI pAMce Adeza na kahetAM gAthAmAM eka ceAtheja Adeza kahyo che. tathA puruSavene kALa nirantarapaNe zatapRthaktva sAgara|pama che. ane jaghanyathI antamuhUrta che, tyArabAda aveka thAya athavA anyaveda pAme, strIvedanA jaghanyakALavat 1 samaya nathI, kAraNa ke upazAMta mAhethI paDI samaya mAtra purUSavedane anubhavI maraNu pAmI anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thAya tyAM paNa purUSavedaja pAme che, mATe purUSavedimAM anta jIvIne tyArabAda maraNa pAmI anya vedamAM utpanna thAya te jaghanyakALa antamu hAya che. tathA navuMlA vedanI sthiti graMthakartAe kahI nathI tepaNa jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaye jeTalA asaMkhyAta pudgalaparAvata pramANa che. e utkRSTa kALa ekendriyano kAyasthitine anusarIne hoya che, traNa vedane sathA upazamAvI tyAMthI paDatAM punaH napuMsakavedane eka samayamAtra anubhavI kALa kare te| anuttaradevamAM purUSavedapaNe upaje che e rIte jaghanyasthiti 1 samaya che. tathA saMjJIpaNuM jadhanyathI antamuhUrta ne utkRSTathI sAdhika sAgaropama zatapRthakatva sudhI hoya che te purUSavedavat vicAravuM, ane asaMjJIpaNuM jaghanyathI antarmuhUtta' tathA utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayeA jeTalA asakhya pudgalaparAvata pramANu te napuMsakaveDhavat vicAravuM, e rIte traNa vedanA satatakALa tathA sannI asaMjJInA satatakALa kahyo. ra30nA avasaraH-- A gAthAmAM yoga ane upayoganA satatakALa kahevAya che-- aMtamuhucaM tu parA, joguvaogA kasAya lesA ya / suratAraesuya puNo, bhavaTThiI hoi lesANaM // 231 // gAthArtha:--megApayoga kaSAya ane lezyAonI utkRSTasthiti antamuhUtta' che, parantu devanArakamAM lesyAonI sthiti bhava sthiti tulya che. ra31| Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIma ||1327 / / mAvArtha:---kAyAgAdi cAgamAM upayAgavALe eTale kAyayeAga vigere yAgamAM jJAnayeAgavALA jIva te kAyayAgApayeAgI, vacanayAgamAM upayAgavALA te vacanayAga yAgI, ane manAyeAgamAM upayAgavALA te manAyeAge payAgI chatra kahevAya. tyAM je yeAgamAM jIva upayAgavALA hoya te yoga pradhAna kahevAya, ane bInta yAga vatA hoya tA paNa te gauNu gaNAya tethI tenA vyapadeza na hoya. jema vAta pItta ne kapha e traNa dhAtumAM jedhAtu vizeSa prabala hAya te vakhate te dhAtu mukhya gaNAya, jema vAyunA prakApa vakhate pitta ane kapha e e dhAtu zarIramAM varte che te paNa mukhya vAcu gaNAya, tema jJAnopayoga pUrNAMka doDavuM uThavuM besavuM ItyAdi kAyaceSTAmAM jIva vartAtA hAya tyAre kAyayeAgI, upayegapUrvaka vacaneAccAra karatI vakhate ( kAyayeAga hAvA chatAM) vacanayogI, ane kAyA vacanayoga sAmAnya hovA chatAM koi vastunA ciMtavanamAM mana tallIna thAya tyAre jIva manAyegI gaNAya. athavA kAyAnA vyApAra tathA vacanoccAra baMdha rAkhI kevaLa ciMtavana te paNa ahiM manAyeAgeApayAga kahevAya. e rIte kAyAne nizceSTa karIne kevaLa vacanAccAra karavA te vacanayegApayAga. e pramANenA traNa yAgamAMnA koIpaNa eka yAgano kALa antamuhUtta sudhIja heya che, antamu khAda anya upayogane sadUbhAva hoya che. emAM eka mukhyayoga vakhate kAine bIjo ekaja yAga tA kAine bIjA e yoga paNa gautru (antata) hAya che, te A pramANe-kevalI bhagavaMtane vacanayoga utkaTa hAya che te vakhate kAyayoga paNa che paraMtu te gauNa che. ane ApaNasarakhAne mana ane kAyA e e yoga paNa gauNapaNe vatA hoya che, tathA kevalIne kAyayoga nirAdhanAkALe kevaLa kAyayeAga ekaja hoya che. ahiM tAtpa e che ke je yAgamAM AtmA upayAgavALA hAya te mukhya che, tenI gaNanA thAya che, bIjA hAvA chatA gauNa che. bAya cAramAM krodha mAna mAyA e traNanA jaghanya ane utkRSTa sthitikALa antarmuhUtta che, ane leAbhanA jaghanya 1 samaya ne utkRSTa antarmuhUta che. e pazu upayeAgaAzrayI vA udayazrI jANavuM, sattAe te! cAre kaSAya rahelA hAya che. tyAM samaR: yogakaSAya ane lezyA onI sthiti // 13 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * upazAntAhathI patita thaI 1 samaya mAtra saMbhane vipAkodaya pravatI" tarata kALa karI devake jatAM cAre kalAne pradezadaya zarU thaI javAthI cAre kaSAyano udaya zarU thaI jAya che. kaMI kevaLa lobhane ja udaya che ema nathI. A pramANe BT lAbhane udaya jaghanyathI eka samaya hoya che ane krodhAdi kaSAyonI jema utkRSTathI aMtamahatta hoya che, ja -je vipAkodayarUpa ekaja udayanI apekSAe lebhane eka ja samaya jadhanyasthitikALa kaho che, ane samaya bADha cAre kaSAyone pradezeAdaya thavAthI cAre kaSAyane udaya zarU thavAnuM kahe che to krodhAdikane 5Nu e rIte jadhakALa 1 samaya kema nahi? # surata zreNithI patAM je samaye saMkrodhane udaya thavAne prasaMga Ave che te ja samaye cAre kaSAyone pradezeAdaya za3 che tethI tebhanI jema krodhAdikane jaghanyakALa 1 samaya prApta thatuM nathI. krodhAdi eka kaSAyane vipAkedaya pravartatAM zeSa traNa kaSAyane ja pradezadaya hoI zake che, te tame cAre kaSAyone pradezeAdaya zI rIte kahe che ? - 3ttara:-anaMtAnubaMdhI Adi cAra cAra bhede krodhAdikaSAya gaNatAM 16 kaSAya che, temAM saM lobhane vipAkedaya varte tyAre jA zeSa 15 kaSAyone prazAya pravarte che, jethI saM bhane kevaLa vipAkodaya 1 samaya anubhavI bIjeja samaye devagatimAM 15 ne pradezadaya zarU thatAM 16 kaSAyone udaya cAlu thaI jAya che. tevI ja rIte zreNithI paDatAM dazamA guNasthAne prathama saM. ja lAbhane vipAkedaya tyArabAda antamuM - vItye navamAM guNasthAne saM bhane vipAkedaya baMdha thaI saM mAyAne vipAkedaya, | tyArabAda antamuhUrta saM0mAyAne vipAkedaya baMdha thaI saMmAnane vipAkedaya ane saM0mAnane vipAkodaya antamuhUrta baMdha thaI saM0 krodhane vipAkedaya (bhA guNasthAne) zarU thatAM ekaja samaya tevI sthitie rahI bIje samaye kALa karI deva * * * Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 138 // gatimAM paNa saMkrodhaneja vipAkodaya cAlu rahevAmAM kaI virodha nathI, ane zeSa 15 kaSAyanA pradezadaya te prathamathI ja zarU thayelA hoya che ja jethI zreNithI paDatAM saMi krodhanA udaya samaye saM0 krodhane vipAkedaya ne zeSa 15ne pradezeAdaya hovAthI samAnuM samakALe 16 kaSAyane udaya pravarte che jethI saM0 kredhane jaghakALa 1 samaya banI zakate nathI, ane upazAntAhathI patita thaI 10mAM guNamAM 1 samaya lebhane vipAkedaya anubhavI bIje samaye kALa karatA devagatimAM te 16 kaSAyane uThaMya cAlu vipAya che. paraMtu dazamAnA prathama samayamAM te saM bhane kevaLa vipAkedaya che ne bIjA kaSAyene pradezeAdaya che ja nahiM te kAraNathI | ne kathAsaM lebhane jaghakALa 1 samaya banI zake che. zreNimAM ne zreNimAM te paDatAM paDatAM jyAM jenA vipAkedaya ne pradezadaya baMdha 4 onI thayA che tyAMthI ja tenA punaH zarU thAya che mATe zeSa 15 kakSAnA pradezeAdaya sUmasaM5rAyamAM prathama saMmayathI zarU thatA nathI, 18 rithati te kAraNathI 1 samaya sthitikALa phakta saMbhaneja che. tathA lesthAone jaghanya vA utkRSTa kALa manuSya tiryaMcagatimAM antarmuno che, ane devanArakone svaAyuSya jeTaluM che, kAraNake manutiyacamAM bhAvalezyA ane dravyalezyA bane amu antamuhUrta badalAyA kare che, ane devanArakamAM bhAvale badala tI rahe paranta dravyalezyA te saMpUrNa bhava paryanta kAyama rahe che, eTaluM ja nahi parantu antamuMpahelAM pUrvabhavamAM maraNa Ijha vakhate paNa eja dravyalezyA, ane maraNa pAmI parabhavamAM jAya tyAM paNa antam 0 sudhI eja dravyalezyA hovAthI devanArakanI dravyalesyAne kALa svaAyuSya uparAnta be antamue adhika che. e pramANe devanArakanI dravyasthAmAM kRSNa nIla ne kApatanI | bhavana vyattaranikAyanA devanI apekSAe jaghanyasthiti 10 hajAra varSa ane utkRSTasthiti sAdhika sAgarepama che. ahi utkRSTa sthiti asurakumAranA AyuSyanI apekSAe che. ane nArakanI apekSAe dazahajAra varSanI jaghanyasthiti pahelI pRthvInI apekSAe kApatalezyAnI che, ne utkRSTasthiti 33 sAgara te sAtamI pRthvInI apekSAe kRSNalezyAnI che. nIlavezyAnI utkRSTasthiti pAMcamI | Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavara pRthvInA pahelA prataranI apekSAe palyAMsaMkhyabhAgAdhika 10 sAgara che, ane kAtinI utkRSTasthiti trIjI pRthvInA pahelA prataranI apekSAe pathAsaMkhyabhAgAdhika 3 sAgara0 che. tajasAdi lesthA narakamRthvImAM cheja nahiM, jethI tejasAdilesthAnI utkRSTa sthiti vaimAnika devenI apekSAe che, te A pramANe -telazyAnI utkRSTa sthiti IzAnaka95nI apekSAe sAdhika be sAgaropama che, padmazyAnI utkRSTarithati pAMcamA devalokanI apekSAe 10 sAgaropama che, ane zukalezyAnI usthiti anuttaranI apekSAe 33 sAgarepama che. emAM sarvatra (pUrvabhavane parabhava saMbaMdhi) be antamuM adhika adhika sthiti paNa jANavI. ra31 . avataraNa-A gAthAmAM jJAna ane cAritraguNane. guNavibhAga kahe che- chAvahiuyahinAmA, sAhiyA maisuohi naannaannN| UNA ya puvvakoDI, maNasamaiya cheyprihaare||232|| thArtha matijJAna, kRtajJAna ane avadhijJAna e traNa jJAnane utkRSTa sthitikALa sAdhika 66 sAgaropama che, tathA manaHparyAvajJAna sAmAyika cAritra che5sthApana cAritra ne parihAra cAritra e cArane utkRSTa sthiti kALa dezanA pUrvakroDa varSa pramANa che. 232 ' mAvArtha -manuSyabhavamAM samyakatva pAmavAthI matijJAna zrutajJAna avadhijJAna upAjI kaIka manuSya sarvavirati pAlana karI anuttaramAM ka3 sAgaropamanA AyuSyavALe deva thaI tyAMthI avI e traNe jJAna sahita manuSyabhavamAM AvI pUvakoDa varSa ApyuSya pUrNa karI punaH anuttaradevamAM 33 sAgara AyuSe utpanna thaI punaH pUrvakroDa varSAyuvALA manuSyabhavamAM e traNe jJAna kAyama rahIne Raa tyArabAda avazya simyakatvanA abhAva Adi kAraNathI] mati ajJAnAdi bhAva pAme. e ukag'kALa ko, ne jaghanyakALa te mati 1 athavA 22 sAgaranA AyuSya traNavAra ayyata ka5mAM utpanna thAya te manuSyanA cAra bhavanA 4 pUrvoDa varSa adhika 66 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' nara kA samAsaH rUzA | mati Adi jJAna ane cAritronI sthiti najara karI jJAna zrutajJAnane annamuhUrtA che, ne avadhijJAnane 1 samaya che, te A pramANe-keIka visaMgajJAnI tiryaMca vAmanuSya samyakatva prApta ji kare, samyakatvanA prabhAvathI tenuM te vibhaLajJAna avadhi svarUpane prApta kare che. te avadhijJAna eka samaya mAtra rahI avadhi jJAnAvaraNanA udayathI jyAre naSTa thAya tyAre jaghanyathI tene eka samayakALa prApta thAya che. ane samyakatvane jaghanyakALa antarmupravarte tyAM sudhI mati ajJAna ne zrata ajJAna te samyakatva prabhAve matijJAna zrutajJAna rUpe pariNamavAthI e be jJAnane jaghanyakALa antamuhurtA che. ahiM tAtparya e ke samyakatvanA prabhAve ajJAna te jJAna svarUpa bane che, mATe e traNa jJAnane kALa samyakatvanA kALane AdhIna che. tathA mana:paryAvajJAna cAritrIneja hoya, ane cAritra pUrva koDa varSanA AyuSyavALAne dezanA nava varSanI ummare prApta thAya che, ane e jJAna parabhavamAM sAthe jatuM nathI tethI mana:paryAvane kALa dezena nava varSa jUnA pUrva krioDa varSa prANu che, tathA jaghanyathI 1 samaya kALa te apramatta5NAmAM utpanna thaI 1 samaya bAda kALa karI devagatimAM jatAM mana:paryava | abhAva thAya che te kAraNathI che. tathA pAyajAritra ane zreDhIgharathAnavAritra paNa mana:paryavavata dezanA pUrva keDa varSa pramANa che. ane jaghanya 1 samayamAtra che. tathA varidAyizudrinA pariNAma paNa 1 samaya prApta thaI bIje samaye kALa karavAthI jaghanya 1 samayamAtra che, ne utkRSTathI dezana ogaNatrIza varSa jUnA pUrva krioDavarSa pramANa che. kAraNa ke parihAracAritra jaghanyathI paNa navamA pUvanI trIjI AcAravastu bhaNyA | bAda thAya che, tethI koIke manuSya dezona 9 varSanI ummare cAritra laI vIsa varSane cAritraparyAya thatAM draSTivAdanI anujJA pAme, eTalA paryAya pahelAM draSTivAdanI anujJAne siddhAntamAM niSedha kare che, te kAraNathI dezanA 29 varSanI umare draSTivAdAntargata sAgaropama kALa bIjI rIte paNa thAya che. kSayapazama samyaktvano kALa je rIte 66 sAgara sAdhika che teja rIte e traNa jJAnane kALa paNa 66 sAgara sAdhika che. III Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamA pUrvanI trIjI AcAravastunI anujJA prApta karI pUrvakroDa varSAyu pUrNa kare te apekSAe parihArane utkRSTa kALa dezana 29 varSa nyUna pUrvakroDavaSa pramANa che. ahiM parihAracAritranI carcA che ke 18 mAsanA nirantara kALavALI che, te paNa parihAra cAritranA avicchinna pariNAma hovAne lIdhe eTale ke parihAra cAritravAna jIvane te cAritranA pariNAma dezena pUrvekreDa paryata TakavAne kAraNe teNe pitAnA jIvanaparyata te cAritranuM pAlana karyuM gaNAya tethI tenI utkRSTa sthiti dezanA 29 varSa nyUna pUrvakraDavarSapramANa thAya che. sUmauMvarA vAritra sUkamaparAya nAmanA 10mA gurthAsthAnarUpa che tene kALa maraNanI apekSAe jaghanyathI 1 samaya che, ane utkRSTakALa te guNunA kALanI apekSAe annamuhUra pramANa che, tadanatara avazya 11mA upazAntAha guNusthAne jAya che, athavA Uaa paDe te navamA thathasthAne Ave che, A rIte caDhavA paDavAnI apekSAe antarmathI cUnakALa hoya nahi. thAkyAtavAritra 12-2--14mAM guNasthAnarUpa che. tyAM 11 mA guNasthAne 1 samaya rahI kALa karI anuttaradeva thAya te #ii (Athe guNasthAna pAmavAthI) 1 samaya jaghanyakALa che, ane dezanA 9 varSe kevaLajJAna prApta karI pUrva krioDa varSanuM AyuSa pUrNa | thatA sudhI kevalI paNe vicare che te rIte yathAkhyAta cAritrane utkRSTa kALa 13mAM guNasthAnavat athavA dezavirati guNasthAnavatu A dezanA pUrvakroDavarSa pramANa che. vajJAnane satatakALa sAdi ananta che, kAraNa ke 13mAM guNasthAne kevaLajJAna prApta thayA bAda siddha avasthAmAM paNa anantakALa | sudhI apratipAtI che, ahiM gAthAmAM kevaLajJAnane sUkamasaparAyacAritrane ne yathAkhyAta cAritrane kALa kahyo nathI kemake e traNene kALa pUrve guNasthAnAdi prasaMge kahevAI gaye che. ra3rA avatALa -A gAthAmAM vibhagAna ane cakSu aca@dazanane kALa kahe che *~-~ Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIra vibhaMgajJAna vibbhaMgassa bhavaThii cakkhussudahINa be shssaaii| NAI apajjavasio, sapajjavasiotti ya ackkhu|| zALArdha-vilaMgajJAnane kALa be bhavarithati eTale che, cakSudarzanane kALa be hajAra sAgarepama, ane acakSudarzanane kALa | Ji4nA |ii anAdi aparyAvasita tathA anAdi saparyavasita [abhavyanI apekSAe anAdia50 bhavyApekSAe anAdisapa0] che. ra33 * mAthArtha -pUrve matijJAna Adi jJAnane kALa kahIne have tenA pratipakSI traNa ajJAnane kALa kahevAya che, temAM vimaMjanane kAra - kALa be bhavasthiti eTale che, te A pramANe-pUvakeDa varSAyuvALA manuSya vA tiryaMcane kaMIka vyakta avasthA thayA bAda guNAbhAsa ||gAvovaDe [ mithyAtvayukta zubha adhyavasAyavaDe] virbhAgajJAna utpanna thaI kALa karI sAtamI pRthvImAM utkRSTa AyuSya utpanna thaI pUrNa ]Anono maDha bhavaparyanta virbhAgajJAna rahe che, tyArabAda tyAMthI kALa karatI vakhate virbhAgajJAna naSTa thAya che, jethI dezAna pUrvakroDa varSAdhika 33 || sAgarepama eTale visaMgane kALa che. tathA mithyASTine vizuddhi vadhatAM visaMgajJAna je samaye utpanna thayuM tenAja bIjA samaye adhika vizuddhivaDe samyakatva prApta thAya che te visaMgajJAna avadhijJAnarUpe pariName che, e rIte virbhAgajJAnane jaghanyakALa 1 samaya che. gAthAmAM matidhRta ajJAnane kALa kahyo nathI te abhavyanI apekSAe anAdi ananta ane bhavyanI apekSAe anAdi sAnta che tathA sAdi sAnta che. temAM sAdi sAnta kALa jaghanyathI antaryuM ne utkRSTa dezona ardha pudagalaparAvarta te samyagdaSTi jIva samyakatvathI patita thaI punaH eTalA kALe samyakatva pAmavAthI samyakatvanA antarakALa tulya jANo. e rIte jJAna 3 ajJAnane ka jaghanya utkRSTa kALa kahyo. tathA labdhirUpa cakSunane utkRSTa kALa behajAra (2000) sAgarepama che. A kALa siddhAnta sAthe vidhavALe che, kAraNake siddhAntamAM || caturindriya paMcendriyapaNAne ekatra satatakALa 1000 sAgaropama kahyo che eTaluM ja nahi paraMtu A granthakartAe pUrve paNa caturindriya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R satatakALa saMkhyAta ane pa'cendriyanA sAdhika hajAra sAgarA kahyA che, te caturindriya paMcendriyavinA anyane cakSulabdhi nathI te sAdhika 2000 sAgaropama cakSudhdhinA kALa kema saMbhave ? mATe siddhAntamAM kahelA sAdhika 1 hajAra sAgaropama kALa yathArtha sabhave che [ e pramANe A graMthanI vRttikartAe vRttimAM spaSTa ullekha karyAM che]. tathA azvallurAna labdhanA utkRSTa kALa abhyanI apekSAe anAdi ananta ne bhagyanI apekSAe anAdisAnta che, kAraNake bhavyajIvane kevaLajJAna kevaLadarzananI prApti bhaviSyamAM thaze te vakhate acakSubdhanA anta thavAnA che. acakSulabdhine sAdisAntapazu nathI, kAraNa ke kevaLajJAna apratipAtI che, tethI kevaLajJAnathI patita thaine punaH acakSulabdhi utpanna thAya ema anatuM nathI. avaSivarona ane varzananA kALa graMthakartAe kahyo nathI. kAraNa ke avadhijJAnAdinA kALa uparathI svaya" vicArI zakAya che, tyAM adhidazananA jaghanyakALa 1 samaya, ne utkRSTa e chAsaDa sAgaropama (132 sAgarA0) sAdhika che, te A pramANe- kAika vibha gajJAnI tiryaMca vA manuSya sAtamI pRthvImAM 33 sAgaropame utpanna thai bhavapayanta samyaktva pAmI ( avadhijJAnI thaI ) puna; samyaktvathI patina thaI vibhagajJAna pAmI eja vibhaga sahita pUkroDavarSAyuvALA ti camAM avigrahagatie utpanna thAya tyAM svabhavante patita vibhagajJAna sahita puna: sAtamI pRthvImAM 33 sAgaropama AyuSya utpanna thAya, puna: bhavapayate samyakatva pAmI ( avadhijJAnI thaI ) samyaktvathI patita thaI eja vibhaga sahita pUrvakrADavarSanA AyuSyavALA tiya "camAM Rjjugatie utpanna thAya, tyAM bhavaparyaMta vibhagajJAnI rahe tethI e pUkroDava sAdhika 1 chAsaTha sAgaropama tiya"ca-narakagati maLIne thayA. tyAra bAda eja tiyA~ca vibhagasahita manuSyagatimAM (pUrvaphroDa varSAyuSye ) utpanna thaI samyaktva sahita adhijJAna pAmIne avidhajJAnanA kahelA kALa pramANe be vAra vintyAdimAM athavA traNa vAra acyutamAM utpana thai bIjA chAsaDa sAgaropama pUrNa kare ane tyArabAda te e jIva muktipada pAme. e pramANe e pUrva kroDavayaM adhika 1 chAsaTha sAgarApama vibhagajJAnanA kALamAM ane bIjA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa vA cAra pUrvakoDavarvAdhika avadhijJAnanA kALamAM avadhidarzana hevAthI avadhidarzanane kALa 5 vA 6 pUrvakroDavaSadhika besI chAsaTha sAgaropama che. ahiM vijJAnane kALa dezona 33 sAgaropama eTale pUrve kahyo che te sAtamI pRthvIne nAraka bhavaparyanta samyaktva pAme paraW]I tyAre ja banI zake che mATe viSayane samyanI prApti avazya kahI che. temaja avadhidarzanane e kALa visaMga ne avadhi be vyi kamamaLIne kahyo che te siddhAntanI apekSAe che, kAraNa ke siddhAntamAM vilaMgajJAnIne avadhidazana kahyuM che [magraMthamAM virbhAgajJAnIne vya ane avadhidarzanane abhAva kahyo che. tathA vilaMgajJAnIo tiryaMca manuSyamAM jugatie ja utpanna thAya che, paraMtu vakragatie utpanna |* siddhano thatA nathI te kAraNathI ahiM visaMgajJAnInI tiya"camAM vA manuSyamAM utpatti Rjugatie kahI che, tathA keTalAka AcAryo te zi avadhidarzanane kALa sAmAnyathI tiryaMcAdigatimAM kaIpaNu honAdhika AyuSya bamaNu karatAM pUrNa kare, paraMtu sAtamI pRthvI, utkRSTa AyuSya ItyAdi niyamita vaktavyatAnuM kaMI prayojana nathI" ema kahe che. tathA kevaLadazanane sAdi anantakALa che te kevaLajJAnanA sAdi anantakALavat samaja sugama che. 233|| mathataf- A gAthAmAM bhavyatva Adi guNene kALa kahe che- bhavvo aNAisaMto, aNAiDaNaMto bhave abhavvo ya / sidhdho ya sAi'Nato, asNkhbhaagNgulaahaaro||23|| zALA-bhavyapaNAne kALa anAdi sAnta che, ane abhavyane kALa anAdi ananta che. siddha sAdi anaMta che, AhArakane kALa aMgulanA asaMkhyAtamAbhAgavatI AkAzapradezatulya samaye jeTaluM che, (anAhArI maLa sAdi ananta che). 234 mAthArtha -mavyava e jIvane anAdi pariNAmI mULa svabhAva che, ane te siddhapaNuM prApta karavAnI yegyatArUpa che, tethI - - cha Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karana *** HOTELES 67- 3 jyAM sudhI siddhatva prApta thayuM nathI tyAM sudhI anAdi ne siddhatva prApta thayA bAda bhavyatvane anta thaye gaNAya tethI anAdi sAnta kALa che. ahiM bhavya paNAne anna thavAthI abhavyapaNu utpanna thAya che ema nathI, kAraNa ke abhavyapaNuM te siddhatva na prApta sA thavAnI yogyatArUpa che tethI tevuM abhavyatva sAkSAta siddha thayelA jIvane kema hoya ? mATe jIvane siddha avasthAmAM nathI maLyapaNuM ke nathI abhavyapaNuM, jethI siddhaparamAtmA nImakhya no mabdha kahevAya che. - tathA amathaa e paNa jIvane siddhatva prApta nahi thavAnI yogyatA rUpa anAdi pariNAma che, ane tene lIdhe siddhapaNuM kadI [ paNa prApta thavAnuM nathI tethI anaMta paNa che, mATe abhavyane kALa anAdi ananta che. e rIte be bhavyaguNane kALa kahyo. tathA hitapaNAne kALa sAdi ananta che, kAraNa ke saMsArI bhavya jIva siddha thAya te vakhate sAdi, ane siddha thayA bAda jhi punaH keIpaNa kALe saMsArI thavAne nathI mATe ananta. tathA mAdArIpaNAne kALa aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANu kALa che. te A pramANe-saMsArI jIva vakagatie parabhavamAM | jato hoya te be bhavanI vacce vadhAremAM vadhAre 3 samaya anAhArI hoya, athavA kevalI samudUghAta avasthAmAM trIje the pAMcame samaye anAhArI hoya athavA aAgIpaNAmAM antarma anAhArI hoya ane siddha avasthAmAM sAdi anantakALa anAhArI hoya che. e sivAyanA kALamAM savA AhArIja hoya che. mATe 256 AvalikA pramANu kSakSakabhava jeTalA jadhanya AyuSyavALI tiyacanA vA manuSyanA bhavamAM jIva pAMca samayanI vakagatie utpanna thavA jAya te mAgamAM traNa samaya anAhArI thaIne utpanna | thAya, ne tyAM utpanna thaI traNa samaya nyUna kSakSakabhava jeTale jaghanyakALa AhArI rahIne puna: anya bhavamAM vakragatie utpana thAya te e be vakragatinI vacce AhArI 5NAne jaghanyakALa traNa samaya nyuna suhalakabhava pramANa che. ane jIva nirantarapaNe avakragatie upaje te asaMkhya kALacAka sudhI upaje che, te kAraNathI eTale kALa vakragatinA abhAve satata AhArIja hoya che. G SIGE ja karakara Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva samAsa IkazA kALavALA bhAvo | ane e asaMkhya kALacakranA samaye aMguLanA asaMkhyAtamAM bhAganA AkAzapradezo jeTalA ja hoya che te kAraNathI zAhane utkRSTa satatakALa paMthakartAe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane kSetra apekSAe ka che. 23jA jhavatA - A gALAmAM kAyayoga Adi guNone jaghanya satatakALa kahe che (pUrve kAyAgAdi je je guNone jaghanyakALa ja kahyA nathI tene tene jaghanyakALa ahiM kahe che). . | kAogI naranANI, micchaMmissA ya cakkhusaNNIya / AhArakasAyI viya, jahaNNamaMtomuhattaMto // 235 // jAthA-kAyAgI manuSyagati jJAna mithyAtva mizra cakSudarzana saMsI AhArI kaSAthI e sarva guNane (vA guNIone ) | jaghanyakALa antarmuhUrta che ra36 mANA- kAyAgane utkRSTa satata kALa pUrve anantakALa kahyA che, ane jaghanyakALa antarmuhUrta pramANa che. kAraNa ke trajIva jaghanya AyuSya sthAvaramAM upajI antamuM ( kSullaka bhavapramANu) jIvI tyAM kevaLa kAyayegI thaI punaH trasamAM utpanna thAya tyAre vacanagI paNa thAya te apekSAe jaghanyakALa antamuhUtta che. athavA kAyaganirodha vakhate kevalI bhagavaMta kevaLa kAyayogI ja hoya che mATe, athavA traNe yoganI labdhivALo saMsI paryApta jIva traNe bheganA upayogamAM antarmu antamuhUrta parAvRtti kare che te apekSAe paNa kAyayogane jaghanyakALa antarmuhUrta che. tathA nara eTale purUSada vA manuSyatva e bannene paNa jaghanyakALa annamuM che, tyAM purUSadane jaghanyakALa pUrve strIvedAdinA satatakALa prasage ko che, ane manuSyapaNAne jaghanyakALa te manuSyanA antamuhUrta AyunI apekSAe che, kAraNa ke tiryaMcagatine chava labdhiaparyApta manuSyapaNe utpanna thaI antamuM ( kSullakabhava) mAtra jIvI puna: tiya"camAM utpanna thAya te apa sa 42 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAe che. ahi deva vA nAraka jaghanya AyuSyavALA manuSyamAM upaje nahi temaja jaghanyAyuvALe manuSya deva nArakamAM paNa upaje nahi te apekSAe ahiM tiryaMcanoja gatigati grahaNa karI che. tayA koI jIva antaryuM. mAtra samyagdaSTi thaIne teTale kALa jJAnIpaNe rahI punaH mithyASTi thAya te apekSAe jJAna vA jJAnIne | jaghanyakALa antamuhUrta pramANa che. (utkRSThakALa te kevalInI apekSAe sAdianantakALa pUrve kahyo che). - tathA samyagdaSTi antamuhurta mAtra mithyAtva pAmI puna: samyagdaSTi thAya te apekSAe mithyAtvane jadhanyakALa annamuM che. jaghanyathI paNa mithyAtve antamuM sudhI avazya rahIne ja tyArabAda samyakatva pAmI zake paraMtu te pahelAM nahiM. (ahiM miyAtvane utkRSTa kALa te anAdiananta abhavyanI apekSAe pUrve kahyo che) - mizrane jadhanya antama kALa che eTaluM ja nahiM paranuM utkRSNakALa paNa antasaha che. vAtanane jaghanya antarmu-kALa caturindriyAdinA jaghanya AyunI apekSAe che. vaMzane ja antamuhUtta kALa bhajanA jaghanya antamuM AyunI apekSAe che. (ane utkRSTa kALa te pUrve zatapRthakatva chesAgaropama kahyo che. sAdArIne jaghakALa annamuhUrta che te AhArInA utkRSTa kALa hevAnA prasaMgamAMja traNa samaya nyUna sulakabhava pramANu kahyo zA che. [utkRSTa kALa te aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradeza jeTalA samaye tulya, eTale asaMkhya kALacaka pramANu peve kahyo che. je kArene kALa abhavyanI apekSAe anAdi anaMta, bhavyanI apekSAe anAdi sAnta ane sAdi sAnta che. emAM sAdi | sAnta kALa jaghanyathI annamuhUrta ane utkRSTathI dezanA ardha pudagalaparAvata' jeTale anantakALa che. tyAM upazAntAha guNasthAne akaSAyI thaI puna: patita thaIne sakaSAyI thAya ane 6-7 me guNasthAne AvI antarmamAM puna: upazamazreNi prAraMbhI ARRANG ER Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] * * vI * * * * | 11 me jaI akavAyI thAya te e rIte antamuhUrtane antare be vAra upazamazreNivaMtane kaSAyane jaghanyakALa antarmuhUrta samAnaH prApta thAya che, ane ekaja vAra 11 me akayAyI thaI zreNithI paDhI punaH dezanA artha pudgala parAvarta sudhI bhava bhramaNa karIne te avazya upazama vA kSepaka zreNi prAraMbhe ja, jethI eTalA antare puna: zreNivaMtane akavAyIpaNuM prApta thatAM kaSAyane utkRSTa kALa dena abdha pudgala paravata thAya che. e rIte A gALAmAM antamuhUrUM pramANa jaghanya kALavALA guNone hai mAtra samaya saMgraha karyo che. ra3pA che. sthiti, : zAmaLA -pUrvagAthAmAM jaghanya annamuhUrta kALavALA guNane saMgraha karIne have A gALAmAM eka samayavALA zu kahe che- ], vIjhA mANI maNa vai urala viubdhiya AhAraya kammajoga annritthii| saMjamavibhAga vibhaMga, sAsaNe egsmyNtu|| jAthArtha- mana-vacana-dArikaga-vaikriyaga-AhAraga-kAmaNaga-anara [napuMsaka]veda-veda-cAritranA vibhAga (5 cA tra)-virbhAgajJAna ane sAsvAdana e sarva guNe jaghanyathI ekeka samayanA kALavALA che. ra36 bhAvArtha-gAthAmAM gon pada maLa Adi dareka pade mAM joDavuM, jethI manogathI. karmayuga sudhInA 6 yogane jaghanyakALa 1 samaya che te A pramANe - koI gabha ja tiryaMca vA manuSya mana:paryAsi vaDe paryApaNuM pAmIne tarata bIje samaye maraNa pAme te manovAne kALa jaghanyathI 1 samaya hoya che. e pramANe keI dvAndriyAdi cha bhASApathati pUrNa karIne tarata boje samaye maraNa pAme te vacana vinane jaghanyakALa 1 samaya thAya che, tathA hArika zarIrI jIva vaiyi racIne punaH audyArikamAM pravezI eka samaya mAtra rahI | maraNa pAme te gauDhAriyAmane jaghanyakALa 1 samaya thAya che. athavA maraNa na pAmatAM kArmagugI vA vaikriyayogI thAya te paNa * * * Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyakALa 1 samaya thAya che. vaikriya racanA vinA te dArikane kALa jaghanyathI antanuM ja hoya che. tathA audArika zarIrI | jIva vaikriya racavAnA prAraMbhamAM ja eka samayamAtra racI bIje samaye maraNa pAme athavA bIje vega pAme te veniyAne jadhanyakALa || 1samaya thAya che, tathA AhAraka labdhivALA cauda pUrvamuni AhArakazarIra yogya pudagalane eka samayamAtra grahaNa karIne bIje ja samaye maraNa pAme te mATaTyogane jaghanyakALa 1 samaya thAya che. graMthakartAe kahelA e AhArakanA eka samayanI vyAkhyA keTalAka AcArya e pramANe kare che, te ayogya samajAya che. kAraNa ke siddhAntamAM AhA zarIrane jaghanya ne utkRSTa kALa antarmuhUrta kahAo che. | te kAraNathI AhArakazarIrI mani kAryasiddhinI prAptinA nikaTakALamAM manogathI vA vacanogathI utarIne puna: eka samaya AhAraka kAcAgamAM vartI dArika zarIramAM praveza kare evI kaI apekSAe AhArakane kALa jaghanyathI 1 samaya graMthakartAe kahyo hoya ema saMbhave che. tathA parabhavamAM vakagatie jIva jAya tyAre traNa samayanI dvivakragatimAM 1 samaya anAhArI vakhateja 1samaya kAmazukrayA hAtha che, ane pUrvapazcAtunA be samayamAM jIva pahelA samaye pUrvabhavanA AhAravALe ane trIjA samaye parabhavanA AhAravALe heya che jethI madhyavartI 1samayamAtraja kAmaNagIne anAhArI hoya che. ahiM karmayugane hetu anAhAraja che, AhArI jIvane kadI paNa kAmaNaga hAcaja nahiM. e pramANe zALAnane jaghanyakALa 1 samaya che. e pramANe kAyamanA pratibhedanA jaghanyakALa kahyA, ahiM (sAta prakAranA kAyagamAMthI) oTArikAdi traNa mizrayoganA kALa kema kahyA nathI? e zaMkAne avakAza nathI, kAraNa ke ahiM mizraNane judA pADyo nathI paraMtu sAmAnyathIja te te zarIrasaMbaMdhi kAyayoga kahyA che, jebI ahi traNe (hArikAdikavAmAM mizraNaneja 1 samaye te kAyayogano dhanyakALa che. tathA manana+navuM+ maya ane Ane jaghanyakALa 1; samaya vedane utkRSTa kALa kahevAnA prasaMgamAM ja kahevAya che te paNa jaghanya A kALa kahevAnuM sthAna ahiMja levAthI puna: kahevAya che, te A pramANe-upazAnamehathI patita thayelI strIe je sthAne strIne Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nISa "x44) udayaviccheda kayA che te sthAne AvI ekaja samaya strIvedano anubhava karI maraNa pAme te tarata khIjeja samaye anuttara devamAM jatAM purUSavedanA udayavALI thAya che mATe srIvedanA jaghanyakALa 1 samaya che. tevIja rIte napuMsakavedIe 11 mAthI patita thaI je sthAne napuMsakavedanA udayaviccheda karyAM che te sthAne AvI napuMsakavedane ekaja samaya anubhava karI maraNu pAme te bIjeja samaye anuttara devamAM purUSavedanA udaya thAya che, jethI e rIte napuMsakavedanA jaghanyakALa 1 samaya thAya che. purUSavedanA jadhanyakALa tA antarmuhUrta pramANu pUrvagAthAmAMja kahyA che. sAmAyiva cAritrAti pAMca prakAranAM cAritranA jadhanya 1 samaya kALa utkRSTakALa kahevAnA prasaMgeja maraNanI apekSAe kahyA che te A pramANe-sAmAyikacAritra Adi pAMca cAritramAMnu kAIpaNa cAritra 1 samayamAtra sparzIne bIjeja samaye maraNa pAme te vi ratibhAva pAmavAthI cAritranA jaghanyakALa 1 samaya thAya che. vimaMjJAnanA jadhanyakALa 1 samaya utkRSTakALanA prasaMge vyAkhyAmAM kahyo che te A pramANe koI mithyASTi sannI tiyA~ca vA manuSya tathA prakAranI vizuddhi pAmI vibha'gajJAna prApta karI khIjeja samaye ativizuddhi pAmatAM samyakatva prApta kare te teja vibhagajJAna avadhijJAnarUpe thAya che mATe e rIte vibhaMganA jaghanyakALa 1 samaya che. sAsvAdranalamyattvanA 1 samaya jaghanyakALa (ne 6 AvalikA utkRSTakALa) te prasiddhaja che, e pramANe jJAnAdi guNeAnA kALa eka jIvaAzrayi kahyA. 236 // avataraNa:--pUrva gAthAmAM jJAnAdi guNenA sthitikALa (guNavibhAgakALa) ekeka jIvaAzrayI kahIne have A gAthAmAM aneka jIvaAzrayI guNuvibhAgakALa kahevAnA prasaMga che, tyAM prathama cAritravibhAgamAM chaMdyopasthApana ane parihAravizuddhi e e cAritranA aneka jIvaAzrayI jaghanyakALa kahe che-- hA hA samAsaH mAtra samaya sthiti nALA bhAvo "xxxaa Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kakakaka kakakakakakaka aDDAijjA ya sayA, vIsapuhattaM ca hoi vaasaannN| cheya parihAragANaM, jahannakAlANusAro u||237|| jAthArtha - depasthApana cAritrIo aneka jIvanI apekSAe niraMtara aDhI varSa che, ane parihAravizuddhi vIza pRthatva varSa che, e jaghanyakALanuM anusaraNa jANavuM, eTale ke e be cAritranI ochAmAM ochI niraMtara eTalo kALa pravRtti hoya che. mArca-aneka che AzrayI nirantara cheDothaTqnavaritra jaghanyathI aDhI varSa sudhI vidyamAna hoya, A nirantarakALa utsarpiNInA trIjA ArAnAM 89 pakhavADIAM vItyA bAda prathama tIrthaMkaranI utpatti thAya tyArathI prAraMbhIne aDhI varSa sudhI de50nI satata pravRtti eja prabhunA tIrthamAM hoya che, tyAra pachInA bIjA 22 prabhunI zAsanamAM te chede pasthApana cAritraneja abhAva che. vAiravivAritrIone jaghanya kALAnusAra (jaghanya satatakALa) vIza pRthakatva varSa che, te A pramANe -10 varSanA AyuSyavALA 9 sAdhuone gaNu 4 29 vaI gayA bAda avasarpiNInA chellA tIrthaMkara pAse parihAracAritra aMgIkAra karI 71 varSa sudhI nirantara paripAlana kare, tyArabAda e navanA AyuSyane ane bIjA 100 varSanA AyuSyavALA 9 sAdhu 29 varSanI vaye | parihAracAritra eja 9 sAdhuo pAse aMgIkAra kare ane 75 varSa sudhI paripAlana kare te e rIte 142 varSa sudhI parihAracAritrane jaghanya nirantarakALa anekanI apekSAe gaNAya. ahiM pahelA navanA gaNu pAse bIjI navanA gaNe parihAra aMgIkAra IR karyA bAda bIjA gaNunA AyuSyane ane trIjo gaNa parihAracAritra aMgIkAra kare nahi, kemake e cAritra tIrthaMkara pAse athavA te x dezAna 9 varSanI vaye cAritra pAmIne tyArabAda mA cArAMga Adi adhyayanapUrvaka 20 varSa jeTalo caritraparyAya thAya tyAre ja daSTivAdanI anujJA prApta thAya che, ane parihAracAritra daSTivAdanA jadhanyathI paNa 9mA pUrvanI trIjI vastu sudhInA jJAnavALAne ja prApta thAya che mATe 29 varSa vItyA bAda e cAritranI prApti karI che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva I45 kALa tIrthaMkara pAse aMgIkAra karela parihArI gaNa pAse aMgIkAra thAya che, te sivAya anya koInI pAse aMgIkAra thAya nahiM. punaH 4i be varSa adhika 7 vIsa varSa jeTalo kALa thavAthI e kALane viMzatipRthakatva kALa kahyo che. [ahiM eka gaNane parihArakALa 71 jhADa samANA varSa jaghanya che paraMtu aneka jIvanI apekSAe vicAra cAlatA hovAthI jaghanyathI be gaNune kALa gaye che. eka gaNune 71varSa kALa te ekajIvanI apekSAe paNa vicArAya che. 23chA ja cheToSaNAatharALa -pUrvagAthAmAM chedepasthApana ane parihArane aneka jIvAzrita jaghakALa kahIne have A gAthAmAM eja be cAritrane II i ane | anekajIvAzrita utkRSTakALa kahevAya che-- lAparihArano koDisayasahassAiM, pannAsaM huMti uyahinAmANaM / do puvakoDiUNA, nANAjIvehi ukkosaM // 238 // nAthA-aneka javaAzrayI che pasthApana cAritrane utkRSTa satatakALa pacAsa lAkha kroDa [50000000000000] sAgarepama ne che ane parihAracAritrane utkRSTa kALa dezena be pUrvaDavarSa pramANa che. 238 mAthA-avasarpiNI kALanA trIjA ArAmAM prathama tIrthaMkaranuM tIrtha pravarte tyArathI prAraMbhIne e tIrtha cAlu rahe tyAM sudhImAM 50 lAkha kroDa sAgaropama paryata chedepasthApana cAritra vidyamAna hoya che, tyAra bAda bIjA tIrthaMkarathI 23 mA tIrthaMkara | sudhInAM 22 tIrthomAM chedepasthApana cAritrano ja abhAva che mATe aneka jIvaAzrayI chedepasthApanane utkRSTa satatakALa prathama tIrthakaranA tIrthakALa eTale kahyA che. parihAravizuddhine aneka jIvAzrita utkRSTa satatakALa dezanA be pUrvoDa varSa jeTale che, te A pramANe avasarpiNI kALanA prathama tIrthaMkara pAse pUrvoDa varSAyuvALe .9 sAdhune gaNu ra9 varSanI ummare parihAracAritra grahaNa karIne e 9 nA AyuSyane Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM ane pUrvoDa varSAyuvALo 9 sAdhune bIjo gaNa eja gaNunI pAse ra9 varSanI vaye parihAracAtri aMgIkAra karI Ayu paryanta | paripAlana kare. tyAra bAda trIjo gaNa parihAracAritra aMgIkAra kare ja nahiM, kAraNa ke tIrthaMkara pAse athavA te tIrthaMkara pAse jhI grahaNa karela parihAracAritrI pAse ja e parihAracAritra grahaNa thaI zake che, paraMtu ethI vadhu paraMparAe 5rihAracAritra prApta |4 thatuM nathI mATe e be gaNanA parihArane kALa saMkalita karatAM 58 varSa nyUna be pUrvakroDa varSa jeTaluM thAya che. e be cAritra bharata eravata kSetramAM pahelA chellA tIrthakaranA tIrthamAM ja hoya che, mahAvidehamAM hAya nahi, jethI e bene satatakALa sAmAyika ] cAritravat anAdi ananta nathI. sumasaM5rAya cAritra aneka jIvonI apekSAe paNa jadhanyathI 1 samaya ne utkRSTathI antamuhUrta sudhI hoya che, kAraNa ke samagra zreNikALa paNa annamuMthI adhika nathI te sUvsaparAyane kALa adhika kyAMthI hoya? tathA yathAkhyAtacAritra mahAvidehamAM niratara hovAthI tene anAdi anantakALa che. gAthAmAM sAmAyika sUvsaparAyane yathAkhyAtane kALa zathakartAe kahyuM nathI te ahiM arthamAM kahyA pramANe svataH vicArI le. ra38 avara -yoga vibhAgene ekajIvAzrita utkRSTa jaghanyakALa pUrve kahyA che tethI have ahiM anekajIvAzrita jaghanya utkRSTa kALa kahevAya che- pallAsaMkhiyabhAgo, veuvviyamissagANa annusaaro| bhinnamuhattaM AhAramissa sesANa sambaddhaM // 239 // thAI: vaikriyamizagIone nirantara utkRSTa kALa popamane asaMkhyAtame bhAga che, AhArakamizagIone annamuhUtta ane zeSa sarva yogIone utkRSTa satatakALa sarvakALa (anAdi ananta) che. 23lA mAvAI -deva nArakene mULa zarIra saMbaMdhi vaikriyoga utpanna thatI vakhate kAmaNa sAthe mizra hoya che, mATe tevA kArmagvaDe Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsaH yogono kALa mika kriyamikaMgano (arthAt deva nArakanAM vaikiyamizrAgane utkRSTa satatakALa 55manA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM che. vIva kahevAnuM tAtparya e che ke-deva ane nArake samudAyapaNe vicArIe te palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga sudhI pratisamaya nirantara utpanna thAya che, tyArabAda devanArakatpattine avaMza virahakAja hoya che, mATe vaikriyamizagIone e kALa devanArakanI apekSAe I4ddA | jANu, ane tiryaMca manuSyane je vekiyamizraga uttaravaikriyanI racanAnA prAraMbhamAM ne pathane karo che te vaikriyamizraga paNa sAthe gaNIye te anAdi anantakALa sudhI nitya prApta thAya che, kemake cAre gatinA samudita vaimizrane nirantarakALa sarvadA che, kAraNu ke vAyukAyAdi tiryaMcAnI vaikriya racanA lekamAM pratisamaya aneka jIvanI apekSAe prApta thAya che. AhArakamizrane utkRSTa nirantarakALa atimuhUrta ja che, te A pramANe -15 kamabhUmimAM AhAraka zarIranI labdhivALA zrI munie antamuhUra sudhI AhArakamizra kAyagamAM nirantara vartatA hoya che, te antarmuhUtta bAda AhAraka kAyAgamAM vartatA hoya che athavA te AhAraka zarIranA virahakALa-antarakALamAM vattatA hoya che. A mahAkamizraga audarika zarIra sAthe || mizra hoya che, e rIte be mizagane kALa kaho. upara kahelA mizraga ane trIje AhArakaga e traNa yoga sivAyanA zeSa satyAdi 4 manoga, 4 vacanoya, audA| rikaga, audArikamizrayeAga vaikriyAga ne kAmaNaga e seve (bAra) ga aneka jIvanI apekSAe sarvakALa sudhI (anAdi ananta) hoya che, kAraNa ke dvIndriyathI paMcendriya sudhInA mAM yathAsaMbhava satyAli vacanAmAM aneka jIvanI apekSAe sarvakALa | | heya che, koIpaNa samaya e nathI ke je samaye lekamAM satyavacanaga Adi vacana gemane keIpaNa vacanaga na hoya, arthAta | traNe kALamAM pratisamaya cAre vacanaga yaja, e rIte cAre managa paNa asaMkhya saMjJIjInI apekSAe nirantara traNe jhI kALa hoya, traNe keraLamAM keIpaNa samaye tiryaMca manuSyanAM samudita audyArika zarIra ne audyArikamizra zarIre asaMkhya lekAkAzanA karA II Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzapradeza jeTalAM asaMkhya hAya che. tethI e e cega paNa traNe kALa vidyamAna che. tathA nAkane devAnAM samudrita vaikriya zarIra ghanaleAkanI asaMkhya zreNIenA asaMkhya AkAza pradeza jeTalAM kAI paNa samaye vidyamAna hoya che, tethI vaikriyayeAga ne vaiyimizrayAga paNa traNe kALamAM prati samaya vatA hoya che, ane kAmaNu zarIrA tA dareka jIvane hAvAthI ane te pratisamaya ana'ta leAkAkAzanA AkAzapradeza jeTalAM ananta vidyamAna hAvAthI ane temAMnA eka asakhyAtamA bhAga tA vakragatimAM nira'tara thatA hovAthI kAmaNu cegI ananta saMkhyAmAM prati samaya vartatA hAya che. prazna:--audArikAdi cAga jo savakALa varte che te AhArakayAga sarvakALa kema nahi ? ittaraH-- AhAraka zarIranA 6 mAsa sudhI virahakALa hoya che, kAraNake AhAraka zarIra racavAnI labdhivALA munie ghaNA alpa sakhyAta che, ane temAMthI paNa AhAraka zarIrane racatA ne racelA suni banne maLIne hajAra pRthakatva ja hoya che, siddhA ntamAM kahyuM che ke-- AhAragAI loe, chammAsaM jA na huMtivi kayAi / ukkoseNaM niyamA, ekaM samayaM jahanneNaM // 1 // a----mahAraka zarIra leAkamAM koI vakhata utkRSTathI cha mAsa sudhI paNa na hAya, ane jaghanyathI 1 samaya na hoya [arthAt leAkamAM AhAraka zarIranA viha-abhAva jaghanyathI 1 samayane utkRSTathI 6 mAsa sudhI hoya che. jethI eTalA kALa leAka AhAraka zarIra rahita hAya che]. // 1 // hutAIM jahanneNaM, evaM do tinni paMca va havaMti / ukkoseNaM jugavaM puhuttamegaM sahassANaM ||2|| artha:--jyAre AhArakazarIra leAkamAM hoya che tyAre jaghanyathI samakALe eka be traNa athavA pAMca hAya che, ane samaDhALe ka Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva samAsaH yogono SGSTESTETSTESTOSTERSHESS utkRSTathI eka hajAra pRthakatva hoya che jarA e pramANe AhAraka tharIrane virahakALa hovAthI AhAraka zarIra sarvakALa nathI. 23 - attara:-"saMtapathaparUvayA" ItyAdi 9 anugamAM pAMcamA kALa anuyoga bhavasthiti kAyasthiti ane guNavibhAgasthiti to e traNa prakAre kahevAne prAraMbha karyo hato te jIva samAsamAM (jIvabhede mAM) kahevAya te saMbaMdhi upasaMhAra ane have achava samAsamAM kahevAnuM che te saMbaMdhi sUcanA A gAthAmAM kare che5 etthaya jIvasamAse, aNumajiya suhmniunnmikuslaa|suhumNkaalvibhaagN, vibhaeja suyammi uvutto| thAi-pUrve kahelA jIvasamAsamAM atisUkama ane nipuNa mativALA kuzaLa paMDitoe zratanA upaga sahita vicArI | vicArIne e kahelA jIvasamAsamAM paNa sUkama kALavibhAga vaheMcava-prarUpa. [arthAt bIjA pratibhedamAM paNa traNa prakArane A kALa kahe]. 24mA mAvArtha-14 guNasthAna rUpa 14 jIvasamAsamAM ane 14 jIvabheda rUpa 14 jIvasamAsamAM daMtapavaghavAyA ItyAdi 9 anuvega kahevAnA cAlu adhikAramAM vAjha nAmane pAMcame anuga samApta thaye, ahiM graMthakartA kahe che ke-A kALAnuga jo ke guNasthAnamAM jIvasthAmAM ane keTalIka mAgaMNAomAM paNa sthalathI kahyo che te paNa sUkSmabuddhi vALA nipuNa paMDitoe ethI paNa vadhu bhedAnabhedamAM AgamanA upayogathI vicArI vicArIne kALAnuyoga sUmapaNe kahe. koIpaNa anuyoga vizeSa vizeSa bhedAna bhedamAM kahevAtuM jAya tema tema te anuga vadhAre sUkSama bane che, jemAM sAmAnyathI ekendriyamAM traNe kALAnuM yega kahevA te skUla, pAMca cha sthAvaramAM kahevA te sUkSama, paryApta aparyApta sahita 12 bhedamAM kahevA te sUkamatara, sUmajAdara bhedathI 22 rakyA, ra47nA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekendriyamAM kahevA te ethI paNa vadhAre sUkama e pramANe jema jema bhedAnabheda vadhArIe, temaja jInA kSetrAdikALa kahevA ItyAdi aneka rIte kALAnuganI sUma sUkamatara prarUpaNA vicArI vicArIne karavA yogya che. jemAMnI keTalIka prarUpaNA zAstramAMthI sAkSAt paNa maLI Ave, ane keTalIka prarUpaNA zAstramAM darzAvelI rIti pramANe karavAnI hoya che. rati nauvaENTRvu mavasthitikaaysthiti-gunnvibhaagsthitiruptriprkaarenn kAlAnuyogaH samAptaH // 240 // avasaT: -pUrve jIvasamAsamAM kALAnuga kahIne have athavasamAsamAM kALAnuyoga ( sthitikALa rUpakALAnuga ) kahevAya che- tinni aNAi aNaMtA, tIyaddhA khallu aNAiyA sNtaa| sAi aNaMtA esA, samao puNa vttttmaannddhaa|| thArtha -dhamastikAyAdi traNa dravyo anAdi anta che, kALa dravyamAM atIta (bhUta) addhA nizcaya anAdi sAnta che, ekhyat addhA (bhaviSyakALa) sAdi ananta che, ne vartamAna addhA te kevaLa 1 samaya mAtra che. ( e cAra ajIvana kALa kahyo) 241 mAthArtha -dhamastikAya adhamastikA AkAzAstikAya kALa ane pudagalAstikAya e pAMca ajIva dravyamAM dharmA, adharmAne | AkAzAstikAya e traNa dravya anAdi ananta che, kAraNa ke dhamastikAya dravya anAdikALathI svayaMsiddha che ne bhaviSyamAM anantakALa sudhI eka ja sthitimAM rahevAnuM che, tevI rIte adhama ne AkAzadravya paNa akRtrima mULa dravya hovAthI anAdi ananta che. kALadravya traNa prakAranuM che, atItakALa bhaviSyakALa ne vartamAnakALa. temAM atitakALa (bhUtakALa) anAdithI che, paraMtu vivaphA samaye vartamAnakALa vatato hovAthI tene anna che, mATe anAdi sAnta che, ane pHT=aikhyatakALa te vivakSA samayarUpa vartamAna samaya pachI che tethI vivakSA samayathI anantara samayathI Adi ane bhAvamAM te kALane kadIpaNu anta nathI mATe ananta hovAthI bhaviSyakALa sAdi ananta che, ane vartamAnakALa je samaye prajJApaka prarUpaNA kare che te ja prarUpaNAne samaya #NARAISSSSSSSSSS Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 148 // HASSASST. ra za rUpA ne ke asaMyamamayAtmaka che tepaNu vivakSita vidyamAna samayane ja vartamAnakALa gaNave. kAraNa ke koI chA paNa vakhate kALane vicAra karIe to vidyamAna kALa vartamAnane ekaja samaya che, te pahelAMnA ananta samaye te vyatIta thaI samAsaH gayelA hovAthI vivakSA samaye vidyamAna nathI, temaja bhaviSyakALanA ananta samaye paNa hajI utpanna thayA nathI tethI vivakSA samaye teo vidyamAna nathI, jethI vidyamAnasamaya te eka vartamAna samaya ja che, mATe vartamAna kALa eka samaya che. 24 jAnavono . ara7 -A gAthAmAM pugala ajIvane sthitikALa kahevAya che kALa jApAmANasta ya, dapaesAINameva khaMdhANaM / samao jahannamiyaro, ustappiNio asNkhejjaa|| I-paramANu pudagalane tathA dvidezAdi kaMdha pudgalane kALa jaghanyathI samaya ne ukaIthI asaMkhya utsarpiNI avasarpiNI jANuM 4rA | bAIka paramANu paramANapaNe chUTo rahe te jaghanyathI 1 samaya chuTA-ekale rahI bIje samaye bIjA ekAdi paramANa che sarAine kaMdhapaNe pariName che, ane utkRSTathI asaMkhya kALacakra sudhI chuTe rahyA bAda te avazya bIjA paramANu vA va sAthe joDAIne skadhapaNe pariName che, ane kaMdhapaNe pariNamatAM eja paramANu "pradeza" evA nAmathI oLakhAya che. e pramANe jema eka paramANune jaghanya utkRSTa kALa kahyo te pramANe be paramANu joDAIne banelA dvidezI skaMdhane tathA traNa para rana banelA tri pradezI skadhane yAvatu saMkhyAtapradeza skaMdhane asaMkhya pradezI audhane ne dareka ananta pradezI skadhane ghaca ne ukAi kALa paramANuvat 1 samaya tathA asaMkhya kALacakra pramANa che. ||jyanIvaramANe ridhatidAsa; || gamANe 2 vauvA I48nA jIbasamAsayoH paMcamaH kAlAnuyogaH // 242 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 6 // atha jIvAjIvasamAsayoH antraanuyogH|| avatara -vaMtapathapUrNavAyA ItyAdi gAthAmAM kahelA 9 anugamAM chavAiva samAsamAM pAMca anuga kahIne antara anuga kahevAnA prasaMgamAM antara eTale zuM te A gAthAmAM kahevAya chejss gamojattha bhave, jeNaya bhAveNa virahio vsi| jAvana uvei bhAvo, so ceva tamaMtaraM havai // 24 // vArthamanuSya Adi je chavabhedanuM je jIvaleimAM (anya jIvabhedamAM) gamana hoya, ane ( anya jIvalehamAM javAthI ) je bhAva vaDe virahita thaIne (anya leimAM ) rahe, (ane te anya bhedamAM rahevAthI) jyAM sudhI teja pUrva bhAva na pAme, eTale virahakALa te attara kahevAya. (tyAga thayele vivaNita bhAva jeTalA kALe punaH pAme teTale madhyavatI kALa te antara vAjha e tAtparya) 243. | mAyA-A akhtara anuyogamAM prathama ye jIva kaI gatimAM utpanna thAya che te kahevA yogya che, ane te pramANe je manuSya Adi chava je narakAdi gatimAM utpanna thAya che, te narakAdi gatiomAM jeTaluM jaghanya vA utkRSTa kALa vasIne punaH manu khyAdipaNuM prApta kare teTale kALa manuSyAdi bhAvane antarakALa kahevAya. e pramANe cauda jIvasamAsane athavA devagatyAdi mAga| zuone antarakALa kahevAnuM che. ra43 avatara-antarakALa kahevA pahelAM antarakALane spaSTa samajavAmAM upayogI gatiprarUpaNA (kaye jIva kaI gatimAM utpanna thAya che te prarUpaNA ) vizeSa upakArI che, ema pUrva gAthAmAMja sucanA karI che te sUcanA pramANe have A gAthAthI prAraMbhIne prathama mati jharaNA sAmAnyathI kahevAya che- 5 kara, Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva HIRI aMtarAnu - | savvA gaI narANaM, sannitirikkhANa jA sahassAro / ghammAe bhavaNavatara, gacchai sayAladiya asannI |244|smaasH Traf-manuSyanI sarva gati hoya che, sannI liya" nI sahastrAra devAka sudhI gati hoya che, asaMjJI paMcendriya ghamamAM bhavanapatimAM ne vyataramAM jAya che ra44 mArA manuSya daMDakanI apekSAe 24 daDakamAM utpanna thAya che, ne sarva jIvalehanI apekSAe 14 chavabhedamAM tathA 563 yogamA jIvabhedamAM utpanna thAya che. gati apekSAe cAre gatimAM temaja pAMcamI siddhigatimAM paNa jAya che. emAM paNa samUrNima la manuSya a manuSya ayugalika tiryaMcagatimAM tathA manuSyagatimAM jAya che, te yugalika manuSya phakta devagatimAM ja, ane te paNa IzAna tiryacona sudhInA svaAyu samAna AyuvALA devAmAM utpanna thAya che. gati tiryaMcapaMcendriya be prakAranA che. saMpicendriya, asaMjJI paMcendriya. temAM saMjJI paMcendriya tiya nArakAdi cAre gatimAM Agati utpanna thAya che, temAM devagatimAM mAtra sahastrAra nAmanA AThamA devaloka sudhI utpanna thAya che, ane te saMkhyAta AyuSyavALA (ayugalika) tiryaMcapaMcendriya ja. asaMkhya varSAyuvALA yugalika tiryaMce te yugalika manuSyavat samAna AyuSyavALA IzAna sudhInA mAMja utpanna thAya che. ane asaMjJI tiya ca paMcendriya je narakamAM upaje te gharmA nAmanI (ratnaprabhA nAmanI ) pahelI pRthvImAM ja (palyopamAsaMkhyayabhAga AyuvALA nArakamAM) utpanna thAya, ane devagatimAM upaje te paNa eTalA ja AyuSyavALA bhavanapati ne cattara nikAyamAM utpanna thAya, paraMtu tivu devamAM utpanna na thAya, kAraNa ke tiSa devemAM jaghanya AyuSya III zA paNa papamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM nathI, paraMtu tethI vadhAre (1/8 eka aSTamAMza palepamanuM ) che, tathA manuSya ane tiryaMca gatimAM upaje te saMkhyAtAyuvALAmAM ne asaMkhyAta AyuvALA ( yugalikamAM ) utpanna thAya che, temAM paNa je yugalikamAM Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thAya te palyopamAsapeya bhAgavALA antadvI 5nA yugalikemAM utpanna thAya che 44 tiriesa teuvAU, sesa tirikkhAya tiriymnnues| tamatamayA sayalapasUmaNuyagaI aannyaaiyaa|245| zrI nAthArtha-teukAya ne vAyukAya tiryaMcagatimAM upaje, e be sivAyanA zeSa tiya tiryA gagatimAM ne manuSya gatimAM paNa jhA utpanna thAya, tamastamA nAmanI sAtamI pRthvInA nAke sakalapamAM (paMcendriya tiya"camAM ) upaje, ne AnatAdi deva manuSyagatimAM ja 5Na utpanna thAya. 24pA mAvArtha -teukAya ne vAyukAya deva manuSya ne narakagatimAM upajatA nathI paraMtu kevaLa tiryaMcagatimAM upaje che, temAM paNa saMkhyAta ayuvALA tiryamAM sarvabhedamAM utpanna thAya che. jo ke ekendriye ne vikalendri sarve deva narakagatimAM upajatA nathI tethI tela vAyu paNa deva narakagatimAM utpanna na thAya te svAbhAvika che, paraMtu jyAM sarve tiyA upajI zake evI manuSyagatimAM paNa agni vAyu upajatA nathI e vizeSa che. punaH agni ne vAyu. manuSyagatimAM upajatA nathI eTaluM ja nahi paraMtu pUrva bhavamAM bAMdhelI manuSya gatine paNa sattAmAMthI kADhI nAkhe che. e agni vAyu sivAyanA sarva vikaLatiya cA (eTale pRthvI-jaLavanaspati-hIndriya-trIndriya-caturindriya eTalA jIvabheda) tiryaMca gatimAM ne manuSyagamAMtija saMkhyAtavarSAyumAM upaje che paraMtu devagati narakagatimAM ne asaMkhyavayuvALA nara tiyAmAM upajatA nathI. e pramANe tiryaMcagati ane manuSyagatinA che je je gatimAM yathAsaMbhava utpanna thAya che te kahIne have narakagatinA ane devagatinA che jyAM kyAM utpanna thAya che te kahevAnA prasaMgamAM prathama narakagatinA jIvanI gati kahe che- sAtamI tamastamAmabhAnA nArake saMkhyAta AyuvALA tiryamAMja utpanna thAya che, zeSa kaMIpaNa jIvalemAM utpanna thatA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva 5gI nathI. jo ke e nArakamAM samyagRSTi nArake manuSyagati bAMdhe che, paraMtu AyubaMdha vakhate ane maraNa vakhate te mithyASTi thaIne samAsa: tiya Ayu bAMdhe che ne tiryaMcamAMja upaje che. tathA Anata Adi de (navamA kapathI prAraMbhIne anuttara sudhInA sava' ) kro kevaLa manuSyagatimAMja upaje che, ne te paNa saMkhyAta AyuvALA paryApta manuSyamAMja upaje che, paraMtu tiya cagatimAM vA yugala- IjhA Bii kamAM u5jatA nathI 245 avasara-pUrva gAthAmAM tiryaMcagati ne manuSyagatinA chanI gati hI, temaja nArakAmAM sAtamI pRthvInA nArakanI ane mA yogA devamAM AnatAdi devenI gati kahI, te e sivAyanA zeSa nAke ane deve kayAM upaje te A gAthAmAM kahe che deva nArapaMcediyatiriyanare, suranaraiyAya sesayA jaMti / aha puDhaviudayaharie, IsANaMtA surA jaMti // 246 // konI gati Agati jALA:-zeSa de ane zeSa nArake paMcendriyatiryaMcamAM ne manuSyamAM utpanna thAya che. temAM IzAnakaha5 sudhInA deve pRthvI| kAya apakAya ne vanaspatikAyamAM paNa utpanna thAya che 246 mANA -sAtamI pRthvI sivAyanA zeSa 6 pRthvInA nAke ane AnatAdi deva sivAya zeSa sahastrAra sudhInA (AThamA kaha5 sudhInA ) deve sAmAnyathI paMcendriya tiya"camAM ane manuSyamAM saMkhyAtavarSAyumAM utpanna thAya che. ahiM mAM vizeSa e che ke-bhavanapati vyantara tiSIo ne saudharma IzAnaka95nA devo te bAdaraparyApta pRthvIkAya bAdaraparyApta apakAya ne paryApta pratyeka vanaspati e traNa ekendrimAM paNa utpanna thAya che, paraMtu zeSa ekendrimAM ne vikasenimAM upajatA nathI. tethI uparAntanA sanatu kumArathI sahastrAra sudhInA re kaIpaNa ekendriyamAM utpanna thatA nathI paraMtu kevaLa saMkhyAta AyuvALA tiryaMca paMcendriyamAM ane saMkhyAta AyuvALA manuSyamAM ja utpanna thAya che. e pramANe cAre gatinA chAnI sAmAnyathI parabhavamAM utpatti darzAvI. 246 * * Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % % % % vAisa -cAlu adhikAramAM antara kALarUpa cho anuga kahevAne che, ne te jInI gativinA sugamatAthI samajAya nahi sa mATe nI gati kahI, punaH antara te gatimAM upajavAnA viraha ane cavavAnA virahathI che. te AgaLa kahevAze, jethI hAla te je jIvasamAsAnI nirantara utpatti ane nirantaracyavana che te javAnuM antara hoya nahi te kAraNathI prathama antaradvAramAM Rii nahi prApta thanArA cha kahevAya che-- cayaNuvavAo egidiyANa avirahiyameva annusmyN| hariyANaMtA logA, sesA kAyA asaMkhejjA // 247 // jAthArtha -ekendriyonuM cavana (maraNa) ne u5pAta (janma) pratisamaya avirahita-nirantara hoya che (mATe ekendrimAM | antarakALa nathI. temAM paNa vanaspatikAya te pratisamaya ananta kAkAza jeTalA pratisamaya upaje che ne mare che, ane zeSa cAra sthAvarakA asaMkhya lokAkAza jeTalA pratisamaya upaje che ne mare che, 241chA mAthArtha -pRthvIkAya akAya teukAya vAyukAya ne vanaspatikAya e pAMca ekendriyanuM myavana-maraNa ne upapAta-utpatti-janma pratisamaya nirantara thAya che tethI ekendriyenA janma ane maraNane antarakALa nathI, praznaHje pAMce ekendriyanuM janma maraNa nitya che te pratisamaya keTalA janme che? ne keTalA mare che? te janma maraNanI niyata saMkhyA kaho. 3rara -pRthvI jaLa agni ne vAyu e cAra ekendriye asaMkhyAta kAkAzanA jeTalA AkAzapradeze che teTalA asaMkhyAta pratisamaya janme che ne pratisamaya maraNa pAme che, ane vanaspatikAya(mAM sAdhAraNa vanaspati) te pratisamaya anantakAkAzanA | jeTalA AkAzapradeza teTalA anantAnana jame che ne teTalA anantAnanta pratisamaya maraNa pAme che. ane pratyeka vanaspati asaMkhya % % ja Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P nIva samAsaH InzA trasakAyamAM utpatti AGHAHSHSHAUSAS lakAkAza pradeza pramANu janme che ane mare che. ra4chA javatALA-pAMca sthAvAnuM pratisamaya janmamaraNa kahIne have A gAthAmAM trasajIva pratisamaya janmamaraNa kare che ke nahi? ane je kare che te satata-nirantara keTalA kALa sudhI janmamaraNa kare che? te satatakALa darzAvAya che- Avaliya asaMkhejaibhAgo'saMkhejjarAsi uvvaao| saMkhiyasamaye saMkhejjayANa aTreva siddhANaM // 248 // jANArtha--asaMkhya rAzivALA trasajIne upapAta-upajavuM nirantarapaNe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga sudhI che, saMkhyAta rAzivALA trasajIne upapAta nirantara saMkhyAta samaya che, ane siddhAne nirantara u5pAta AThaja samaya che. ra48 mAyA-ahiM trasamAM asaMkhya jIvarAzi ne saMkhya jIvarAzi ema be prakAranA rAzi che. temAM hIndriya-trIndriya-caturindriya-paMcendriya tiryaMca-sammalkima manuSya-apratiSThAna narakAvAsa vajIne zeSa nArakAvAsanA nArako, ane sarvAsiddhavimAna vajIne zeSa deve e sAta trasarAzie asaMkhyavarUpa che, ane garbhaja manuSya apratiSThAna nArakAvAsanA nAraka tathA sarvArthasiddha vimAnanA deva e traNa saMkhyAta saMkhyAta hevAthI traNa saMkhyAta jIvarAzi che. tyAM sAta asaMkhya zaziemAM pratyekamAM pratisamaya asaMkhya asaMkhya trasajIne upapAta che ane te paNa nirantara AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga sudhI utkRSTathI che. jethI asaMkhya jIvavALA 7 trasarAzione satata u5pAtakALa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTale, ane pratimamaya asaMkhya asaMkhya jIvapramANa che. tathA saMkhyAtajIvavALA traNa trasarAzimAM pratyekamAM pratisamaya saMkhyAta saMkhyAta chane upapAta che, ane te paNa nirantara saMkhyAta samaya sudhI che, e pramANe satatakALa vicAratAM asaMkhya jIvAtmaka sAna rAzimAM pratyekamAM AvalikAnA asaMkhyAtamAbhAga bAda avazya upapAtaviraha prApta thAya ne traNa saMkhyarAzimAM pratyekamAM saMkhyAtasamaya bAda avazya u5pAta **ROHARRAMAS III Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * *** *** SISUSTUS viraha prApta thAya. jethI trasamAM upajavA racavavAne virahakALa-antarakALa che, ne sthAvamAM u5javA vavAne virahakALa sarvathA nathI, jema u5pAta tema cyavana paNa sarakhI rIte jANavuM, jaghanya virahakALa eka samaya che. ahiM prasaMge vizvane nirantara u5pAta ane virahakALa kahe che-siddha paramAtmAnI utpatti nirantara 8 samaya sudhI che, tyArabAda navame samaye avazya antara paDe, siddhomAM ovana nathI mATe avanane nirantarakALa tathA samayasaMkhyA paNa nathI, kAraNuMke siddha paramAtmA punaH saMsAramAM avataratA nathI. punaH nirantara utpattimAM je vizeSa vaktavya che te A pramANe - jyAre siddhonI utpatti nirantara ATha samaya sudhI cAlu rahe tyAre e AThamAMnA pahelA samaye 1-2-3thAvat 32sudhImAMnI | koI paNa saMkhyA siddha thAya che, bIjA samaye paNa 1 thI 32 sudhImAMnI keIpaNa saMkhyA siddha thAya che, e pramANe ATha samayamAM pratyekamAM 1 thI 32 mAMnI kaI paNa saMkhyAe siddhonI utpatti hoya che, ane e saMkhyAnA niyama pramANe ATha samaya sudhI siddhimArga khullo rahI tyAra bAda avazya baMdha thAya arthAtu jadhanyathI 1 samayane utkRSTathI 6 mAsa jeTale virahakALa utpanna thAya. 33 thI AraMbhIne 48 sudhImAMnI koIpaNa saMkhyAe nirantara siddha thAya te sAta samaya sudhI thAya, tyArabAda AThame samaye | avazya pUrvokta virahakALa utpanna thAya. 49 thI prAraMbhIne 60 sudhImAMnI keIpaNa saMkhyAe siddha thAya te nirantara 6 samaya sudhI thaIne sAtame samaye avazya antara 5De. 61 thI 72 sudhImAMnI koIpaNa saMkhyAe siddha thAya te nirantara 5 samaya sudhI siddha thaIne chaThe samaye avazya antara paDe * ******** Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva samAsaH inzA siddhigati. mAM utpatti Sonntak (virahakALa utpanna thAya). - 73 thI 84 sudhImAMnI koIpaNa saMkhyAe siddha thAya te nirantara 4 samaya sudhI ja siddha thAya, tyArabAda pAMcame samaye avazya antara paDe. 85 thI 96 sudhImAMnI koI5Nu saMkhyAe siddha thAya te nirantara 3 samaya sudhI ja siddha thAya, tyArabAda ceAthe samaye avazya antara 5De. 7 thI 102 sudhImAMnI koIpaNa saMkhyAe siddha thAya te nirantara 2 samaya sudhI ja siddha thAya, tyArabAda trIje samaye | avazya antara 5De. 103 thI 108 sudhImAMnI koIpaNa saMkhyAe siddha thAya te eka ja samaya siddha thaIne bIje samaye avazya samayAdi (1samayathI 6 mAsa sudhInuM keIpaNu) antara paDe. [e nirantara siddhine bIjI rIte kahIe te A pramANe je ATha samaya sudhI nirantara siddhi cAlu rahe te e ATha samayamAMnA pratyeka samayamAM siddha thanArI saMkhyA 32thI vadhAre naja hoya. tema nathI eAchIna hoya (arthAt jaghanyathI 1 siddha thAya). tathA sAta samaya sudhI je nirantara siddhi cAlu rahe te e sAta samayamAMnA keIpaNa samaye siddha thanArI saMkhyA 1thI ochI na hoya ne 48thI vadhAre na hoya. tathA cha samayanI nirantarasiddhimAM siddha thanArI saMkhyA 1thI ocho | nahine 60thI vadhAre na hoya. pAMca samayanI nirantarasiddhimAM siddha thanArI 1thI eAchI nahiM ne 72thI vadhAre na hoya, cAra samayanI nirantarasiddhimAM siddha thanArI saMkhyA 1thI ochI nahiMne 84thI vadhAre na hoya. traNa samayanI nirantarasiddhimAM siddha thanArI saMkhyA 1 thI ochI nahiMne 96thI vadhAre na hoya. be samayanI nirantarasiddhimAM siddha thanArI saMkhyA 1thI ochI nahiMne 102 thI vadhAre na hoya. 1 samayanI siddhimAM 1thI ochA nahine 108thI vadhAre nahi eTalAja cha siddha thAya che. e pramANe SHUSHUSHUSHISH inkarA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka rIte vicAratAM 108 thI adhika ja samakALe siddha naja ja thAya. A abhiprAya graMthakatane siddhAntAdikane anusaratAja | che, e sivAya bIjI koI AcAryane abhiprAya nirantarasiddhinI bAbatamAM kaMIka judA prakAra che te matAntara A pramANe- je ATha samaya sudhI nirantara cAlu rahe te prathama samaye jaghanyathI 1 utkRSTathI 32 jeTalA siddha thAya, bIje samaye jaghanyathI 1 ne utkRSTathI 48 siddha thAya, trIje samaye jaghanya 1 ne utkRSTa 60 siddha thAya, e samaye jadhanya 1 ne utkRSTa 72 siddha thAya, pAMcamA samaye jaghanya 1 ne utkRSTa 84 siddha thAya. chaThThA samaye jaghanya 1ne utkRSTa 96 siddha thAya, sAtamA zall samaye jadhanya 1 ne utkRSTa 102 siddha thAya, ane AThamA samaye jaghanya 1-2 ne utkRSTa 108 siddha thAya, tyArabAda navamAM samaye avazya ramantara 5De. A matAntara siddhAntanI sAthe saMbaMdha besatuM nathI, kAraNa ke zrI prajJApanA Adi siddhAntamAM pUrvokta graMthakartAne kahela abhiprAya maLato Ave che, mATe A bIjA abhiprAyane asAra gaNavAmAM Ave che. e pramANe nirantara siddhinI saMkhyA ane samayanI prarUpaNa karI 248 # je nirantara siddhi e pramANe hoya to pahele samaye 1 ne bIje samaye 108 jIvo te meNe naja jaI zake? uttara-nA. ema na bane, kAraNake e be samayanI siddhi hovAthI pahelA samaye je 1 mekSe jAya te bIje samaye 102 mekSe jAya, paraMtu 107 thI 108mAMnI koIpaNa saMkhyA mANe najAya. punaH nirantara siddhimAM je 1 thI 32, 33 thI 48 ityAdi je graMthAbhiprAya kalyo te saMkhyAnI mukhyatAe nirantara samayasiddhi kahI che, ane prakArAntare bIjo vicAra darzAvyA te niratara samayasiddhinI mukhyatAe saMkhyA prakAra darzAvyo che. jethI samayanI nirantara sidimAM pahelA samaye 97 siddha thavA joIe evo ekAnta niyama nahiM, paraMtu je 97 siddha thAya te nirantara be samaya sudhI ja. e rIte vicAravuM. , Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4+ nirantara siddhinA saMkhyAzcita samaya (saMkhyAnI mukhyatAo) nirantara siddhinI samayAzcita saMkhyA, (samayanI mukhtAe) nava samAsa: 1 thI 32 8 samaya IuparA je 8 samaya sudhI 1thI 32 - siddhi hoya te 7 samaya sudhI che1 thI 48 siddhiti. kAmAM utpatti 7 samaya samaya 6 samaya sudhI, 1 thI samaya 4+4+4+4+4+4+4+4+4 9 me samaye antara 8 me samaye attara 7 mA samaye antara 6 ke samaye antara 5 mA samaye antara 4 thA samaye antara 3 je samaye antara | 2 je samaye attara sarvatra antara jadhanya 1 samaya, utkRSTa 6 mAsa, 9 me samaye antara 8 me samaye antara 7 me samaye antara 6 ke samaye antara 5 me samaye antara 4 the samaye antara 7 je samaye antara 2 je samaye antara 5 samaya sudhI , 4 samaya sudhI ,, | 3 samaya sudhI , ! 1 thI 96 2 samaya sudhI ,, | 1thI 102 1 samaya sudhI e thI 108 A prakAra zAstramAM spaSTa nathI, paraMtu artha lekhakane che, ane te zAstrokta prakAra u5rathI ja prApta thAya tevo che. 96 97 thI 102 107thI 108 samaya 3 samaya 2 samaya 1 samaya rUA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -kx + + + + avatara.--pUrva gAthAmAM nirantara 8 samaya sudhI siddhi darzAvI, paraMtu keTalA samaya sudhI keTalA cha siddhi pAme te vAta (gAthAmAM) kahI nathI te A gAthAmAM darzAve che.bttiisaa aDayAlA, saTThI vAvattarI ya boddhavvA / culasII chaNNaui, durahiya aTThottarasayaM ca / / 249 / / jAthArtha -32-48-60-72-84-96-102-108 e ATha Adi samayanI nirantarasiddhinI saMkhyA jANavI. rajA mAthArtha-saMkhyA AzrayI siddhine nirantara kALa vicArIe te 1thI 32 sudhInA siddho nirantara 8 samaya sudhI jAya, jA 33 thI 48 sudhInI koI paNa saMkhyAe nirantara 7 samaya siddhi hoya. 49 thI 60 sudhImAMnI koI paNa saMkhyAe siddha thAya te nirantara 6 samaya sudhI ja. 61 thI 72 sudhInI keIpaNa saMkhyAe nirantara 5 samaya sudhI siddha thAya. 73 thI 84 sudhInI kaI paNa saMkhyAe nirantara 4 samaya sudhI siddha thAya. 85 thI 96 sudhInI kaI paNa saMkhyAe nirantara 3 samaya Saa sadhI siddha thAya, 7 thI 12 sudhInI koI paNa saMkhyAe nirantara be samaya sudhI siddha thAya, ne 103 thI 108 sudhInI keIIX zA paNa saMkhyAe nirantara ekaja samaya siddha thAya. e vaktavya pUrve paNa kahevAI gayuM che, paranta gAthAne bhAvArtha zanya na raheTR jaI te kAraNathI ahiM punaH lakhela che. tathA e uparathI samayAzrita saMkhyA te svata: vicAravA yogya che. jemake-8 samaya sudhI | jI siddhi cAluM rahe te jaghanya thI 1 ne utkRSTa 32 mokSe jAya, paraMtu sAta samayanI nirantara siddhi hoya ane temAM pahele samaye je 33 thI 48 mAMnI keI paNa saMkhyA hoya te zeSa 6 samayamAM 1 thI 48 mAnI ja koI paNa jUdI jUdI saMkhyA hoI zake jemake- +4++4+4+4+ vika Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva // 154 // e sAta samayanI nirantara siddhimAM je 1 le samaye 1 33 siddha | 33 thI48 samApta cAra vibhAga che temAM koI paNa sthAne 48 thI 2 je samaye vadhu aMka AvyA nathI, e pramANe 6 sama | yAdi nirantara siddhio paNa vicAravI. ja siddhiti ke je samaye prazna:-33 thI 48 nI nirantara siddhi mAmA utpatti 4 the samaye je sAtasamayanI che ane 1thI 32nI siddhi je 8 samayanI che te eka samaye 33 siddha 5 me samaye vA 48 siddha thaIne tyAra bAda 1 nA 32 6 te samaye siddha 8 samaya sudhI thAya ke nahi ? uttara:-nA, tema paNa na bane. kAraNa ke 7 me samaye tamArA pUchelA prakAramAM nirantara siddhi 9 samayanI othe thAya che, ane AghathI paNa 9 samaya nirantara siddhi thAya ja nahi mATe tamArA pUchelA prakAre nirantara siddhi banatI nathI. p je AghathI paNa nirantara siddhi 8 samayanI che te pahele samaye 103 athavA 18 siddha thaIne tyArabAda 1 vA 97 mAMnI keAI saMkhyA sAta samaya sudhI mekSe jAya ke nahi ? : -nA. ema paNa na bane, kAraNa ke emAM prathama samaye 103 vA 108 siddha thayA che jethI evI saMkhyAvALI siddhi Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 samaya ja hAya jethI khIje samaye kAIpaNa siddha na thatAM tarataja antara paDe. mATe saMkhyAzrita samayasiddhi ne samayAzrita sakhyAsiddhi e ene paraspara viSa na Ave te rIte ja nirantarasiddhi vicAravI, kevaLa samayeA upara ke kevaLa saMkhyA upara paNa AdhAra na rAkhavA, parantu bannenA paraspara meLa sAdhavA. Iti nirantarasiddhi e pramANe jIvasamAsamAM jeTalA kALa sudhI utpatti cyavanamAM viraha paDatA nathI teTaleA satata kALa darmyAnmyA IIti nautra samAse nirantarotpatticyavanakAlaH || 249|| avatAH--e pramANe jIvasamAsamAM utpattine nirantarakALa darzAvIne have je je jIvasamAsamAM utpattine ne cyavananA jeTaleA antarakALa--virahakALa sabhave che. te rarzAvAya che-- caDavIsamuhuttA satta divasa pakkho ya. mAsa duga cauro / chammAsA rayaNAisu, cauvIsamuhutta sanniyare // 250 // gAthArthaH--pahelI pRthvAmAM 24 muhUtta, bIjI pRthvImAM 7 divasa, trIjI pRthvImAM 15 divasa (1 pakSa), ceAthI pRthvImAM 1 mAsa, pAMcamI pRthvImAM 2 mAsa, chaThThI pRthvImAM 4 mAsa, ane sAtamI pRthvImAM 6 mAsa virahakALa che. e pramANe ratnaprabhA Adi cha pRthvIemAM anukrame viraha jANavA. tathA (sa'zItaramAM=)asannIne 24 muhUttanA viraha che. mAvArtha:--narakagatimAM je tiryaMce ane manuSyA utpanna thAya che te koIka vakhata te pratisamaya nirantara utpanna thAya che. ane koI vakhata sarvathA utpanna thatAja nathI. tethI jyAre sarvathA utpanna na thAya tyAre naragatimAM utpatti viraha vA utpattinA antarakALa prApta thayeA gaNAya. e pramANe jo utpattinuM antara paDe te keTaluM antara paDe? te kahe cheH-sAte pRthvIomAM AvathIsAmAnyathI vicArIe te jaghanyathI 1 samayane utkRSTathI 12 muhU sudhI keIpaNa tiryaMca vA manuSya sAtamAMnI koIpaNa pRthvImAM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIra RNA nArakapaNe utpanna thAyaja nahi, jethI eghathI sAte pRthvIomAM samudita antarakALa 12 muhUtta pramANa che, A egha antara anyakartAe gAthAmAM kahyuM nathI te paNa anyagraMthamAM kaheluM hovAthI ahiM kahyuM che. e egha antarakALa kahyo. je sAta pRthvIne darekane jude jude utpatti antarakALa vicArIe te A gAthAmAM kahyo che te pramANe pahelI ratnaprabhAmAM | 24 muhurtA pramANa jANa. arthAt ratnaprabhA sivAyanI bIjI che pRthvIomAM nAraka che upajatA hoya te paNa kaIka kALa evo 5Na Ave ke je kALe nirantara 24 muhUra sudhI phakta eka ratnaprabhA pRvImAM kaI na nAraka na upaje, ane te ra4 muhUttamAM &ii bIjI cha pRthvIomAM navA nArake upajatA paNa hoya. - tathA bIjI zarkarAmabhAmAM pRthvImAM utpattine antarakALa-virahakALa 7 divasa che, eTale keTalIka vakhata e paNa kALa Ave 4] che ke je kALe zaka rAmabhA pRthvImAM 7 divasa sudhI kaMI na nAraka sarvathA utpanna na thAya, ne bIjI 6 pRthvIomAM utpanna thatA paNa hoya. trIjI vAlukAprabhAmAM e utpatti virahakALa 15 divasane, jethI paMkaprabhA pRthvImAM evo viraha 1 mAsane, pAMcamI dhUmaprabhAmAM e virahakALa 2 mAsana, chaThThI tamaHprabhAmAM e virahakALa 4 mAsane, ne sAtamI pRthvImAM e virahakALa 6 mAsane hoya che, jethI 6 mAsa sudhI sAtamI pRthvImAM keI na nAraka utpanna thatuM nathI. e sAte pRthvIomAM jaghanya viraha te 1 samayaja che. tathA je rIte utpatti virahakALa kahyo che eja rIte vana virahakALa pazu jANu, arthAta sAte narakapRthvIemAMthI samakALe 12 muhUrta sudhI koI eka paNa nAraka maraNa pAme nahi, ne ratnaprabhAdikamAM judA jUdo vyavana virahakALa vicArIe te keTalIkavAra e kALa paNa Ave che ke je vakhate ratnaprabhA pRthvImAMthI 24 muhuraM sudhI keIpaNa nAraka maraNa |pAmato nathI, e rIte bIjI pRthvImAMthI 7 divasa sudhI yAvata sAtamI pRthvImAMthI 6 mAsa sudhI koIpaNa nAraka maraNa pAme nahiM. // iti 7 narakeSUtpatticyavanavirahaH // naraka ane manuSyano antarakALa CROCHIMISHAHARA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have tiryaMca ane manuSyonI apekSAe zani=saMjJIthI Itara asaMjJI paMcendriyane utpatti cyavanane virahakALa 24 muhUrta che. gAthAmAM e asaMjJI paMcendriyane ja virahakALa kahyA che, tathApi saMjJI paMcendriyAdi vizeSa chavabhede vicArIe te A pramANeHsaMjJI paMcendriya tiryaMcamAM utpattiviraha tathA cyavanaviraha jAnyathI 1 samaya ne utkRSTathI 12 muhura" che. saMjJI ( gabhaja) manuSyamAM utpattiviraha ne avanaviraha utkRSTathI 12 muhUrta che. asannI pacendriya tiryaMcamAM utpattiviraha jaghanya 1 samaya, utkRSTa - antarmuhU che, ane asaMsI (samUcchima) manuSyamAM utpattiviraha jAnyathI 1 samayane utkRSTathI 24 muhUrta che. je pramANe | utpattiviraha kahyA te pramANe vanavirahakALa paNa sarakheja jANe. 250 avataraNa -5 nArakene tathA manuSya tiyAne utpattiviraha tathA vanaviraha kahIne have sAmAnyathI trasajInuM attara trisane virahakALa] kahevAnI prathama sUcanA karI hatI te sUcanA pramANe A gAthAmAM dvIndriyAdi bhinna bhinna bhedapUrvaka trasanuM antara na kahetAM sAmAnya mAtrathIja trasanuM antara kahe che - thAvarakAlo tasakAiyANa egidiyANa tskaalo| bAyara suhume harieyare ya kamaso puNjejaa||251|| | nAthAtha-trasakAyI cha trasakAya tyAgIne puna: trasakAyamAM utpanna thAya te sthAvaranA kALa jeTaluM antara jANavuM. ane pRthvI Adi ekendriyane antarakALa trasakAyanA kALa eTale jANo. tathA bAdarane antarakALa sUkSama ekendriyanA kALa eTale ane sumaekendriyane antarakALa bAdaranA kALa jeTa che, e pramANe anukrame eka bIjAne antarakALa (virahakALa) anukrame praja-jo-jANe. 25 mAthArtha-trasakAya jIva trasakAya choDIne anyatra (sthAvarakAyamAM) upajI punaH trasakAyamAM upaje te tevA prakArane trasakAyane vara ***RAGASHARA! -kana : - Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: pA . REGRES sthAvara Adino antarakALa antarakALa (atrasakAyIpaNAne kALa) jaghanyathI anarmadUtta che, kAraNa ke sthAvarakAyamAM kSullakabhava pramANa 1bhava karIne punaH vasakAyamAM utpanna thatAM e jaghanya antarakALa antamuhurtA prApta thAya che, ane eja trasakAyI jIva sthAvarakAyanA utkRSTa kALa sudhI sthAvarakAyamAM ja vase te sthAvarane utkRSTa satatakALa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya jeTale asaMkhya pudagalaparAvatuM pramANu hovAthI trasakAyane utkRSTa antarakALa 5Na eTaleja (AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAganA asaMkhya samaya pramANe asaMkhya | pudgalaparAvarta jeTala) anantakALa che. - tathA ekendriya jIva ekendriyapaNune tyAga karI trasakAyamAM kSullakabhava pramANane 1bhava karIne puna: ekendriyamAM utpanna thAya te e rIte ekendriyapaNAne jaghanya antarakALa kSullaka bhavapramANu antarmuhUrta che, ane trasakAyane utkRSTa satatakALa (kAyasthiti) Saa pUrve je sAdhika be hajAra sAgarepama kahyA che teTalA kALa sudhI trasAyamAM paribhramaNa karI punaH ekendriyapaNuM pAme te e rIte | ekendriyapaNAne utkRSTa antarakALa paNa sAdhika 2000 (be hajAra) sAgaropama jeTalo che. tathA vAindriya jIva bAdaraekendriyapaNuM choDIne sUphamaekendriyamAM kSullakabhava jeTalA AyuSya utpanna thaI maraNa pAmI kI punaH bAdaekendriyapaNuM pAme te e rIte bAdaraekendriyanuM jaghanya antara antarmuhUrUM pramANa che. punaH sUkSama ekendriyane kI utkRSTa satatakAla (sUeke nI kAyasthiti) pUrve asaMkhya lekAkAzanA pradeze eTale asaMkhya kALacakra pramANu kahela Aii che, tethI bAdara ekendriya jIva bAdara ekendriyapaNuM choDIne eTalA kALa sudhI je sUkSma ekendriyamAM ja paribhramaNa Aii karIne punaH bAdara ekendriya thAya te bAdara ekendriyanuM utkaTa antara e rIte asaMkhya kALacakra jeTaluM (sUkamanI kAyaja sthiti jeTaluM) che. tathA jUna,ndriya jIva sUekendriyapaNuM choDIne kSullaka bhavavALA bAdara chavamAM utpanna thaI maraNa pAmI puna: sUphamapaNuM karavA [ISA UStok Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajanana pAme te e rIte sUie keenuM jaghanya antara antamuhUtta thAya che, ane bAdaranI utkRSTa kAyasthiti 70 keDADI sAgaropama jeTalI hovAthI sUra ekendriya jIva sUra ekendriyapaNuM choDI 70 kaDAkoDI sAgaropama sudhI bAdaranI kAyasthitimAM bhramaNa karI puna: sUTa ekendriyapaNuM avazya pAme, tethI sU0 ekendriyanuM utkRSTa antara bAdaranI (sittera keDIkeDI sAgaropama pramANa) kAyasthiti jeTaluM che. vanaspatikAno jIva vanaspatimAMthI nikaLI pRthvI adi nikAyamAM kSullakabhava jeTalA laghu AyuSya utAna thaI maraNa pAmI punaH vanaspatikAyamAM utpanna thAya te e rIte vanaspatikAyanuM jaghanya antara antamuhUrta che, ane pRthivyAdi avanaspatine kAyasthitikALa asaMkhyakAkAzanA AkAzapradeza tulya asaMkhya kALacakra paribhramaNa karIne punaH avazya vanaspatimAM ja utpanna thAya che mATe vanaspatinuM utkRSTa antara asaMkhya lokatulya asaMkhya kALacakra jeTaluM che. e rIte vanaspatinuM akhtara jANavuM, ' 9IyA kathA tainaskAra vAyukAya ne kathA e darekamAM jaghanya antara kALa antarmuhUtta che. kAraNa ke vivakSita pRthvIkAya jIva akAya Adi koI paNa kAmamAM kSullakabhava jeTalA jaghanya AyuSya utpanna thaI puna: pRthvIkAya thAya te e rIte pRthvI kAyanuM jaghanya akhtara antarmahatta thAya che. ane utkRSTa antara vanaspatinI kAyasthiti jeTaluM anantakALa che. kAraNa ke vivakSita pRthvIkAyane eka chatya akAya AdimAM keTalAka kALa sudhI bhamIne vanaspatimAM paNa utkRSTa kAyasthiti sudhI bhamIne tyArabAda avazya punaH pRthvIkAyamAMja utpanna thAya che, ane vanaspatinI kAyasthiti AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayatulya asaMkhya pudgala parAvarta che, mATe e rIte pRvIkAyanuM utkRSTa akhtara paNa eTalA ja asaMkhya pudagala parAvartatulya anatakALa che. e pramANe jema pRthvIkAyanuM jaghanya utkRSTa antara kahyuM tema akAya Adi pratyekanuM jaghanya antara ne utkRSTa antara yathA saMbhava ananakALa jeTaluM jANavuM jara51 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka nava samA // 157 // pRthvI. kAyAdino antarakALa thatA i-A gAthAmAM vanarapatithI Itara pRthvIkAya aplAya agnikAya vAyukAya ne trasakAyanuM attara tathA pratyeka vanaspatinuM antara kahe che harieyarassa aMtara, asaMkhayA hoMti puggalaparahA / aDDAijjaparahA, patteyatarussa ukkosaM // 252 // A jALA:vanarapatithI Itara pRthvI kAyAdi pAMcakAyanuM antara asaMkhya pudagala parAvata che, ane pratyeka vanaspatinuM (=pratyeka- | paNAnuM) utkRSTa akhtara aDhI pudagala parAvarta che tAraparA bhAvArtha-harita eTale vanaspati, tethI Itara avanaspati eTale pRthvI jaLa agni vAyu ne trasa e pAMca kAyanuM pratyekanuM jaghanya attara antarmuhUrta ane utkRSTa anDara AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgatulya asaMkhya pudgala parAvarta che tenI vigata pUrva gAthAnA bhAvArthamAMja darzAvI che. tathA pratyeka (vanaspati vigere)nuM jaghanya antara antamuhUrta che te pRthvIkAyAdimAM eka kSullaka bhava karI puna: pratyeka vanaspatimAM Ave te apekSAo che, ane utkRSTa antara rAA (aDhI) pudagalaparAvata jeTale anantakALa che, te A pramANe-sAdhAraNa vanaspatinI kAyasthiti rA pudgalaparAvata che, tema pRthvIkAya Adi koIpaNa pratyeka zarIrIjIva pratyakapaNuM choDIne sAdhAraNa vanaspatimAM rA yugalaparA sudhI bhavabhramaNa karIne puna: avazya pratyekapaNuM ja pAme, jethI pratyeka vanarapatinuM utkRSTa antara rA pudgala para che. ahi sAmAnyathI sAdhAraNa vanaspati ne pratyeka vanaspati e benI samudita-ekatra kAyaristhiti asaMkhya pudagalaparAvata' che, paraMtu emAMthI kevaLa sAdhAraNa vanaspatinI kAyasthiti te mAtra rA papalaparA ja che. ahiM gAthAmAM vAtarakSa e padane artha che ke pratyeka vanaspatinuM akhtara jaNAvanAre che paraMtu e padane u5lakSaNa tarIke gaNavAthI kevaLa pratyeka vanarapatinuM ja nahiM paraMtu pRthvIkAyAdi pAMca pratyeka jIvanA darekanA pratyekapaNAnuM antara rA puparA ja kakaka Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kAraNa ke sAdhAraNa ne pratyeka e e ja jIvAza che temAM pratyekanI kAyasthiti asaMkhyakALa cakra che. ne sAdhAraNanI kAyasthiti rA pu.parA che, mATe pRthvIkAya Adi kAIpaNa pratyeka jIvanA pratyekapaNAnu' antara sAdhAraNanI kAyasthitithI ja anI zake che. A2pA avataraLaH-- sAmAnya vanaspatimAM sAdhAraNa vanaspatinu' ne pratyeka vanaspatinuM e enu' antara kahIne have sAdhAraNavanaspatimAM sUkSma sAdhAraNa vanaspati ne bAdara sAdhAraNa vanaspati e e vizeSa bheda che tenu' tathA sAmAnya vanaspatinu antara, temaja tiya"cagati napuMsakaveda ne asajJInuM paNa antara kahe che-- bAyarasuhumanioyA, hariyatti asaMkhayA bhave logA / uyahINa sayapuhuttaM, tiriyanapuMse asaNNIya || 253 || gAthArtha:--mAdaranigAdanu sUkSmanigeAdanuM ane vanaspatinu e traNenu nRdu hRda antara asaMkhyAtaleAkAkAza jeTalu che, tathA tiya "cagatinu" napuMsakavedanuM ne asajJInuM antara zatapRthakatva sAgarApama jeTalu che, AvArtha:--sUkSmanigeAdanI kAyasthiti asaMkhyakALa cakra pramANu che eTaluMja nahi parantu su.nigAdapRthvI-jaLa-agni-- vAyu-pratyeka vanaspati ne trasa e sAtenI ekatra kAyasthiti paNa sakhyaleAkAkAzanA AkAzapradeza jeTalA asaMkhyakALa cakra pramANu che, tethI cAranioyanA ( Adara sAdhAraNa vanaspatinA) eka jIva bAdanigeAdamAMthI nikaLI utkRSTathI sUkSmavanaspatyAdimAM eTalA kALa sudhI bhavabhramaNa karIne puna: mAiniMgeAdamAM ja Ave che tethI khAdaranagAnanuM utkRSTa antara asakhyaleAkatulya asakhyakALacakra jeTalu che. tathA khAdaranigeAda Adi sAta jIvarAzinI ekatrakAyasthiti paNa asaMkhya leAkAkAzanA pradezatulya asaMkhya kALacakra pramANa che Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava // 158|| tethI sUnigodravartI keIka jIva sUnigodamAMthI nikaLI eTalA kALa sudhI bAdaranidAdi sAta jIvarAziomAM bhamIne punaH | sUma nigodamAMja avazya Ave tethI sUnigodanuM utkRSTa akhtara paNa bAdaranigodanA utkRSTa anDaravata asaMkhya kALacaka che. samAsaH tathA pRthvI-jaLa-agni-vAyu-ne trasa e pAMca kAyanI samRdita kAyasthiti paNa asaMkhya lokatubha asaMkhyakALacakra pramANa che, | jethI vanaspatisAyamAMthI koI eka jIva nikaLI pRthyAdi pAMca kAyamAM eTale kALa bhamIne puna: vanaspatimAM ja Ave che tethI nigoda sAmAnya vanaspatinuM u0 antara asaMkhyakALacaka che, tathA e traNenuM jaghanya antara antarmahatta pramANu che, te svAyamAMthI| Adino nikaLI parakAyamAM suhalakabhava pramANu ekaja bhava karIne puna: vakAyamAM AvavAthI che. antarakALa tathA devagati narakagati ne manuSyagati e traNane samuditakALa (kAyasthitikALa) sAdhika zatapRthakRtva (ghaNA seMkaDe) sAga| rapama che, jethI tirthanatine koI eka jIva tiya"cagatimAthI nikaLI devagatyAdi traNe gatimAM eTalA kALasudhI bhramaNuM karIne ID punaH tiryaMcagatimAM avazya upaje che, tethI tithaivAtinuM utkRSTa akhtara sAdhika zatapathaphatva sAgaropama che, ane manuSyagatimAM zA kSakSakabhavapramANu eka bhava karIne tarata tiya"camAM Ave te jaghanya antara antarmahatta thAya che. [ahiM jaghanya antarmu antara || #aa te manuSyagatimAM jaI AvavAthI ja thAya che, kAraNa ke deva nArakane 1 bhava te jaghanyathI paNa dazahajAra varSa pramANe che. tethI ||* e be bhava AzrayI jaghanya antara heya nahi. gAthAmAM kevaLa "zata pathaphatva" kahela che, sAdhikatA kahI nathI te paNa sAdhika zata pRthakatva akhtara jANavuM. - tathA sIveda purUSadane ekatritakALa (kAyasthiti) paNa sAdhika zatapRthakatva sAgarepama che, jethI napuMsakapaNuM choDIne e be // 158 // vedamAM eTalA kALa sudhI bhamIne punaH napuMsakaveda ja pAme che tethI navuM vAvenuM utkRSTa antara sAdhika zatapathakava sAgara che. ahi kevaLa purUSadane satatakALa paNa sAdhika zatapathaphatva sAgara che, je strIvedane satatakALa pUrve kAyasthitimAM kahyA pramANe Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca AdezanI rIte utkRSTa 110 paLepamathI adhika che te ahi adhika gaNutAM paNa sAdhizatapRthakatasAgare5mamAM ja te kALa antagata che ema jANavuM. - tathA saMjJI paMcendriyanI kAyasthiti sAdhika zatapRthaphatva sAgaro che jethI saMjJIpaMce sivAyane koIpaNa ekendriyAdi eka | chava saMjJI paMcendriyamAM eTale kALa bhamIne punaH asarIja (ekendriyAdimAM ja utpanna thAya che, tethI avaMzI mAgaNAnuM antara sAdhika zatapRthakatva sAgarepama che. ahiM sarvatra jaghanya akhtara antaryuM che, te anyatra sulakabhavamAM utpanna thavAthI che. ahiM "ajhI" zabdathI siddhAnta paribhASA pramANe je ajJI paMcendriya samUchima paMcendriya) bahaNa karIye te vanaspati AdikamAM paribhramaNa karavAthI vanaspati Adikane satatakALa antaramAM gaNa paDe ane tema gaNavAthI asaMjJInuM antara asaMkhya pudagalaparAvarta pramANa thAya, ane gAthAmAM te zatapRthakatva sAgarepama akhtara kahyuM che mATe asazI pacendriya na grahaNa kare. e rIte 6 chavabhedenuM antara A gAthAmAM kahyuM. 25 kANatA -A gAthAmAM devagatimAM devabhedanuM juduM juduM antara kahe che - jAvIsANaM aMtomuhattamaparaM snnNkushsaaro| nava diNa mAsA vAsA, aNuttarokkosa uyahidugaM // 25 // jAthArtha-IzAna devaloka sudhInA devenuM jaghanya antara antamuhUtta che, ane utkRSTa antara vanaspatikALa che, tathA sanata kumArathI sahaAra sudhInA devenuM jadhanya antara 9 divasa che, tethI uparanA cAra padenuM jaghanya atara 9 mAsa che, zaiveyaka ane sarvArthasiddha vajita anuttara devanuM jadhanya antara 9 varSa che, ane anuttara devenuM utkRSTa antara be sAgaropama che, ane utkRSTa antara te sarvatra vanaspatikALa che. ra5tA. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva ra676 SARASAASAARISOR mAthArtha -nAva =bhavanapati vyaktara tiSI ne vaimAnikamAM saudharma IzAna ka95nA deve saMkhyAtavarSAyuvALA tiryaMca | paMcendriyamAM (masyAdikamAM) upaje che, ne te jalacarAdikanuM jaghanya AyuSya antarmuhUtta pramANu hoya che, jethI antarmahatta samAsaH pramANane 1 bhava karI puna: bhavanapatideva bhavanabhatimAM utpanna thAya vyantara hoya te vyataramAM ityAdi rIte svanikAyamAM deva thAya te e devenuM jaghanya antara 'antarmuhUrtA che. devonI u- kayu kAro sanakumArathI sahastrAra sudhInA (3-4-5-6-7-8mA kapanA) ke saMjJo paMcendriya tiya camAM ne gabhaMja tpatti ane manuSyamAM saMkhyAta varSanAM AyuSyavALAmAM utpanna thAya che. paraMtu tyAM utpanna thaIne je puna: e 6 devalokamAM utpanna thavuM cyavananuM hoya te jaghanyathI paNa dinapRthakatvanA AyuSyavALe tiyacaja e 6 devalekamAM upaje che, jethI e 6 devakanA gatiryaMcamAM antara | jaI tyAM 9 divasa jeTaluM Ayu pUrNa karI punaH e 6 mAM utpanna thaI zake che tethI e pratyeka ka5nA devenuM juduM juduM Ijha antara 9 divasa pramANunuM che. nava divase mana majabUta thavAthI vizuddha adhyavasAyane saMbhava che, ane tevA vizuddha adhyavasAya | vALA samyagdaSTinuM sahastrAra paryaMta gamana saMbhave che. Anata Adi 4 kapanA deva tiryaMcamAM upajatA nathI temaja tirtha e cAramAM upajatA nathI jethI e cAra kala5nI gati Agati kevaLa garbhaja manuSyamAM che, temAM paNa mAsapRthakatvathI nyUna AyuvALe garbhaja manuSya e cAra ka95mAM upajate nathI paraMtu jaghanyathI paNa mArapRthakavanA (9 mAsanA) AyuSyavALo 'manuSyaja AnatAdimAM u5jI zake che, te kAraNathI AnatAdi Iche 4 kalpane deva garbhaja manuSyamAM AvI 9 mAsa jaghanya Ayu pUrNa karI puna: AnatAdi deva thAya te e rIte e cAra kapanuM 1 manuSya jadhanyathI mAsapRthakatvanA AyuSyavALA ja IzAna sudhI jAya che mATe A antara tiryaMcagatithI thAya che, 2 manuSyathI kaheluM A antara siddhAnta sAthe visaMvAdI che. jAma Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekanu jaghanya antara 9 mAsa che. [granthakartAe "9 mAsa jeTaluM A antara kahyuM che, ne tiryaMca ahi upajatA nathI jethI A antara manuSyagatija prApta thaI zake che. parantu vivAda e che ke-siddhAntamAM kahyA pramANe jaghanyo varSAyuvALA manuSyaja sanatkumArathI anuttara sudhI utpanna thaI zake che te A cAra kalpanA devAnuM jaghanya attara paNa9 varSanu hovu joIe tene badale 9 mAsa kahyuM che te zrI bhagavatIjInA abhiprAyathI virUddha che. zrI bhagavatIjImAM sahasrAra sudhInA devAnuM jaghanya antara antamuhU kahyuM che ne tetiya cagatithI saMbhavita che, tathA AnatathI anuttara sudhInA devAnuM jaghanya antara 9 varSa (va pRthakatva) kahela che te manuSyagatithI saMbhavita che. mATe e rIte devaleAkanuM antara antamuhUtta' ne huM varSoM e e prakAreja banI zake che, ane A graMthakartAe teA anta-divasa-mAsa-varSoM ema cAra prakAre kahyuM che mATe tattva zuM chete zrIbahuzruta jANe" ema vRttikartA abhiprAya darzAve che, parantu 'pacasagrahamAM A gAthAne anusaratuja aMtara kahyu che mATe nirmULa nathI.] 1 A gAthAmAM je antara kahyuM che te antara vRttikartAnA abhiprAya pramANe visaMvAdI che, ane te zrIbhagavatIjInA abhiprAyane anusarIne visaMvAdI haze, chatAM kevaLa nirmUCLa che ema nathI, kAraNu ke zrIpa casagrahamAM paNa daivAnu antara A gAthA pramANeja "te gAthA-- AIsA amarassa, aMtaraM hINayaM muhuttato / AsahasAre accuyaNuttara diNa mAsa vAsa nava // 1 // mULavRttinA artha :-bhavanapati byantarane jyotiSI tathA saudharmIne izAna eTalA devaleAkamAMthI velA deva antamuM mAtramAM puna: tyAMja (bhavanapatyAdikamAM) upajI zake che, sanakumAra mahendra thAlAka lAntaka zukrane sahastrArathI velA deva 9 divasamAMja punaH tyAM devapaNe utpanna thaI zake che. Anata prALuta AraNane acyutathI cyavelA deva 9 mAsamAMja punaH tyAM AnatAdimAM utpanna thAya che. traiveyakane vijayAdikathI AvelA deva 9 varSamAMja punaH traiveyakAdiSaNe utpanna thAya che, kAraNa ke (anta mAM) mana:paryAviDe paryApta thayela avirata samyagdaSTie samyakatvanA prabhAvathIja kaIka vizuddha adhyavasAyavALA jIvA (antamAM) thAnakalpamAM utpanna thAya che, ane 9 divasamAM punaH mananuM jarApaNuM--majabUtAi thavAthI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva % % Ika|| tathA garbhajamanuSya varSa pRthakavanA AyuSyavALe ja daiveyaka anuttaramAM upaje che mATe zreyaka anuttarane deva garbhajamanuSyamAM upajI 9 varSamAM ja maraNa pAmI punaH raiveyaka anuttaramAM jAya te e rIte caitra anudevenuM jaghanya antara 9 varSa che. samAsaH tathA priyaka sudhInA devenuM kada antara 'vanaspatikALa (AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya jeTalA asaMkhya pudugalaparAvata tulya anantakALa)jeTaluM che ra54 devonI u4) ativizuddha avista (avirata samyagdaSTi) sahastrAramAM jAya che, punaH 9 mAsa thatAM (mananuM ativizeSa paririlitapaNuM thatAM) mananAja jarapaNAnA tpatti ane 8] kAraNathI amlatamAM utpanna thAya che. pAMca anuttara vimAnamAM utpatti thavI te dravyacAritrane bhAvacAritra e benA saMyuktapaNAthI che ane te cAri cyavananu tranI prApti 9 varSeja thAya che mATe 9 varSa aMtara aMtara che. antara puna: jIvasamAsanI A 254 mI gAthAnI vRttimAM sarva utkRSTa antara vanaspatikALa jeTaluM zreyaka sudhInA devAnuM kahyuM che paraMtu anuttara devanuM utkRSTa antara karyuM nathI, te paMcasaMgrahamAM to jarA vicAdag=be sAgaropama utkRSTa antara vijayAdi 4 vimAnanA devanuM che te vijayAzrI dimAMthI avI manuSya thaI saudharmakalpamAM utkRSTa AyuvA deva thaI punaH manuSya thaI sarvavirati grahaNa karI punaH vijayAdi cAra vimAnamAM upaje te apekSAe kahela che. zrIpaMcasaMgrahanI mULaTIkAmAM kahyuM che ke- vinacantAcatAvAgataibhaNato sitAromarithatizataimAnig sthivA selvevAya che. Iti vacanAta tathA sarvArthasiddhi de te ekAvatArI hovAthI emAM antara ja nathI e spaSTa che. e rIte devalokamAM jadhanya antara ne utkRSTa antara karyuM. 1 vizeSathI vicAratAM 4 anuttara nuM attara 2 sAgaropama che. punaH e devone ciramAM kahyA che te saMsAramAM vijayAdi devatva be vAraja IR | pAme te apekSAe che, phakta sarvArthasiddha de ekAte ekAvatArI hovAthI e devone atara cheja nahiM, tathA vijayAdi cAra devenuM 2 sAgaropamAM I16bI. antara te be sAgaropama sthitivALA vaimAnikamAM jaIne ahi utpanna thatAM manuSyabhava sahita 2 sAgaropamanuM uSTa antara gaNavA yogya che, paMcarsagrahamAM paNa ema kahyuM che. nA ! Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avataranaH--pUrva gAthAmAM eka deva Azrita antarakALa kahIne have A gAthAmAM sadaiva AzrayI utpAta viraha ne cyavanaviraha kahe che-- nava divasa muhuttA, bArasadiNa dasa muhuttayA huMti / arddha taha bAvIsA, paNayAla asIi divasasayaM // saMkhejja mAsa vAsA, sayA sahassA ya sayasahassA ya / dusu dusu tisu tisu paMcasu, aNuttare palla'saMkha imA / thArthaH--bhavanapatithI prAraMbhIne IzAna sudhInA devalAkamAM darekamAM 24 mUhUtta'nA virahakALa che (gAthAmAM A virahakALa kahyo nathI teApaNa kahevA yogya che) sanatkumArakalpamAM 9 divasa 20 muhUtta, mAhendramAM 12 divasa 10 muhUtta, brahmalokamAM rA divasa, lAntakamAM 45 divasa, zukramAM 80 divasa, sahasrAramAM 100 divasa, 522pA tethI uparanA be kalpamAM ( Anata prANatamAM ) sakhyAtamAsa, tethI uparanA e pamAM ( AraNu acyutamAM ) saMkhyAta vaSaeN, tethI uparanA traNa trileAkamAM sakhyAta se va, sakhyAta hajArava ne sakhyAta lAkha varSa che, ane anuttara pAMcamAM pakSe pamanA asakhyAtamA bhAga upapAtaviraha tathA cyavanavirahanAM e utkRSTa kALa che ArapA mAvArtha:--gAthAmAM koipaNa kAraNathI athavA avivakSArUpa hetuthI IzAna sudhInA devalAkanA virahakALa kahyA nathI parantu kahyA vinA cAle nahiM mATe bhavanapatyAdi pratyekanA virahakALa 24 muhUtta jANavA. arthAt 24 muhUtta sudhI bhavanapatimAM eka paNa navA deva upaje nahiM tema keAI deva cyave paNa nahi evA virahakALa kAI kAI vakhate Ave che. e rIte nyantaramAM ane jyAtiSImAM paNa 24 muhUtta virahakALa jANavA, temaja saudha kalpamAM 24 muhUtta ane IzAna kalpamAM paNa 24 muhUtta do judA virahakALa che. tethI uparanA sanatkumAra 5mAM keTaleka vakhata evA kALa Ave che ke je vakhate 9 divasa 20 muhUtta sudhI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva %e0 % keI na deva upaje nahi tema paNa nahi, tyArabAda temAM ekAdi paNa deva avazya upaje athavA ve. e rIte mahendra kadrupamAM 12 divasa-14 muhUrta virahakALa che. brahmakalpamAM 22 divasa virahakALa che, lAntakamAM 45 divasa, zukramAM 80 divasa, samAsaH ne sahasAramAM 100 divasa virahakALa che, e ATha devAmAM pratyekane bhinna bhinna virahakALa che. tyArabAda AnatamAM saMkhyAtamAsa ne prAkRtamAM saMkhyAtamAsa virahakALa che, ahiM saMkhyAmAsa kahevAthI 1 varSathI nyUna siTeronI 3virahakALa jANu. tyArabAda AraNa azrutamAM saMkhyAta saMkhyAtavaSane viraha che te saMkhyAta varSa eTale 100 varSathI nyuna | tpatti ane varSe jeTale viraha jANu. tathA pahelA traNa veyakamAM saMkhyAta se varSane viraha che, tyAM saMkhyAta se eTale 1000 varSathI I zvAnanuM ochAM varSe jANavAM. bIjA traNa raiveyakamAM saMkhyAta hajAra varSa eTale 1 lAkha varSathI ochAM varSane virahakALa jANu. trIjA antara traNa saiveyakamAM saMkhyAta lAkha varSa [vRttimAM saMkhyAta lAkha eTale 1 kroDathI nyUna varSa evI spaSTa vyAkhyA nathI, mATe eve ghaNAM lAkha varSa ] virahakALa jANu, 5 anuttaramAM 55mane asaMkhyAtame bhAga virahakALa che. ["A graMthakartAe pAMca ||R anuttaramAM 55mAsaMkhyayabhAga virahakALa kahyo che, paraMtu siddhAntamAM 4 anuttaramAM asaMkhyAta kALa, ane pAMcamA anuttaramAM (sarvArthasiddhamAM ) 55manA asaMkhyAtamA bhAga jeTale virahakALa kahyo che. e zrI. bhagavatijInA pAThathI siddha che. te 1. A pramANe vijayAdi deva u5pAta vaDe keTalA kALa sudhI virahavALA hoya che ? gautama ! jaghanyathI 1 samaya utkRSTathI asaMkhya kALa. sarvArtha siddha ra upapAlavaDe keTalA kALa virahavALA kahyA che ? gautama ! jaghanyathI 1 samaya, ukAithI 5amane asaMkhyAtame bhAga. mATe A bAbatamAM tatva zrA kevalI jANe e pramANe vRttimAM kahyuM che. paraMtu zrI kSetralokaprakAzamAM paNa pacemAM 55mane asaMkhyAtamo bhAga viraha kahyA che, jethI ema samajAya che ke 4 anuttaramAM palyAsaMkhyayabhAga nAne IIII gaNave, ne sarvArthanA virahamAM moTo bhAga gaNave jethI bannemAM sarakhI rIte 55mane asaMkhyAtamo bhAga kahevAmAM kaMI - zAka Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % phri virodha samajAtuM nathI. - tathA gAthAmA kahela nathI topaNu siddhagatine u5pAta viraha A pramANe-siddhigatimAM nirantarasiddhi te jaghanyathI 1-2 samaya ne utkRSTathI 8 samaya pUrve kahI che, ane nirantara siddhi bAda ansara paDe te jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTa 6 mAsanuM | anDara paDe arthAta 6 mAsa sudhI koI eka paNa jIva siddhigatimAM jAya nahi, ne tyArabAda avazya ekAdi jIva siddha thAya, ane vanaviraha te siddhigatimAM che ja nahi, kAraNa ke siddhane punaH saMsAramAM AvavAnuM nathI, sAdi ananta sthiti che, te vavAnA abhAve vanaviraha kayAMthI hoya ? pati yAmizritagannAthara; 25-26ddA // guNasthAneSu antarakAlaH // avataraNa -gatyAdileke jIvaleha rUpa jIvasamAsamAM 6ThuM antaradvAra kahIne have 14 guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsamAM antaradvAra kahe che-- micchassa uyahinAmA, be chAvaTThI paraM tu desuunnaa| sammattamaNugayassa ya, puggalapariyaDamadhdhUNaM // 257 // jAthArtha -mithyAtvane utkRSTa antarakALa be chAsaTha sAgaropama che, athavA bIja (anyAcAryamate) rezana be chAsaTha sAgaropama attarakALa che. tathA samyakatvAnugata (samyakatvavALAM 4 thI 11) guthasthAnene pratyekane antarakALa dezena ardha pudgalaparAvata' che ripachA mAthA-mithyASTi chava samyatva pAmIne samyakatvane je satatakALa 66 sAgarepama pUrve kaNe che teTale kALa samyagadaSTi % % Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva kSamA II662| guNasthAna antara rahIne antamuhatta mAtra mizra samyakatva pAmIne mizradaSTi thAya, tyArabAda mizrI punaH samyagdaSTi thaIne punaH 66 sAgaropama | sudhI samyagdaSTi paNe rahI tyArabAda mukti mAM jAya athavA te mithyAtva pAme, jethI e rIte madhyavati mizranA antamuhUtta vaDe adhika be chAsaTha sAgaropama eTale mithyAtvane antarakALa thaye. e pramANe kamaprakRti cUrNimAM ne zrI paMcasaMgraha vRttimAM kahyuM che. e kAma gathika abhiprAya thaze. ane siddhAntanA abhiprAyathI vicArIe te samyagdaSTi jIva mizra samyakatva na pAme ema kahyuM che, jethI anva + adhika be chAsaTha nahi paraMtu saMpUrNa be chAsaTha sAgaropama akhtarakALa thAya che. punaH anyaAcAryo te antarmutta nyUna be chAsaTha sAgaropama akhtarakALa kahe che tene ayukta ja lAge che. kAraNa ke kaI rIte granthAntaro sAthe saMbaMdhavALe nathI. tathA samyakatvAnugata guNasthAne te 4-5-6-7-8-9-10-11 e 8 guNasthAne ne pratyekane antakALa dezanA ardha pudugalaparAvata' jeTalA anantakALa pramANa che. kAraNake e guNasthAnavatI jI samyakatvAdikathI patita thaIne atyaMta ghera AzAtanA karIne mahAraMbhI mahAparigraha thaI eTalA anantakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa karIne tyArabAda prathama pAmelA samyakatvanA |* prabhAvamAtrathI ja anukrame ucatara dazA prApta karo punaH samyakatvAdi guNasthAne avazya prApta karIne siddhigatimAM ja jAya che. * ahi eka antarma mAtrane mATe anya AcAryane matAntara kahyo, tathA siddhAntane mata paNa darzAvyA, paraMtu e anamuM adhika be chAsaTha vA pUrNa be chAsaTha sAgaropamata kevaLa devabhavanI apekSAe ja che, kAraNa ke 33 sAgarepamanA be bhava anuttaranA ane 22 sAgarepama vALA ka bhA amyuka9panA karavAthI be chAsaTha sAgaropama devabhavamAM thAya che, ane tAvika rItete vacce vacce prApta thatA manuSyabhava paNa Kaa samyakatvayukata hovAthI manuSyanA je 5-7 bhava pUrvoDa varSAyuvALA thAya che te gaNavAthI pUrvaka pRthakavAdhika be chAsA sAgaropama jeTa IR samyaktvane utkRSTa kALa che, jethI mithyAtvane uSTa antarakALa 5Nu pUrvadoDa pRthavAdhika be chAsaTha sAgara eTale jANu. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punaH sAsvAdana ane mizra guNasthAnavALA cha samyakatvavALA na hovAthI samyakatvAnugata guNasthAnamAM na ja gaNAya ema sarvathA niSedha nathI, kAraNake samyakatvanA udayavALA je ke nathI tepaNa samyakatvapuMjanI sattAvALA hovAthI sattAmAtranI apekSAe e be guNasthAne samyakatvAnugata gaNuye te gaNI zakAya che, mATe e rIte samyakatvAnugata sAsvAdana mizrane akALa paNa aviratAvit dezanA ardha pudgalaparAvata pramANa jANa, jethI eTale ananakALa vyatIta thayA bAda punaH sAsvAdana vA mizra bhAva pAmIne | athavA keTalAka jIve e be bhAvane pAmyA vinA paNa samyakatvAdi prApta karI avazya mokSe ja jAya che. kSINamahAdi guNasthAne paNa che ke samyakatvAnugata che paraMtu e guNasthAne kSepakanAM hevAthI e guNasthAne paDavAne abhAva | che mATe attarane paNa abhAva che, jethI 12-13-14 e traNa guNasthAnamAM antarakALa sarvathA nathI, I gvAvAnuM zaru | cauda rajAnuM pramANu samagra lekamAM jeTalA pudagalo che te sarvane eka jIva anantabhAva bhramaNa karIne anantabhamAM audArika vaikriya tejasa bhASA zvAsocchavAsa mana ne kAmaNa e sAta padArtharUpe parizumAvIne choDe temAM jeTale anantakALa lAge teTalA anantakALanuM nAma eka kADhaqRAvarta che. anya AcAryo dravyathI kSetrathI kALathI ne bhAvathI ema cAra prakAranA khAdarane cAra prakAranA sUkama maLI 8 prakAranA muddagalaparAvarta gaNe che te A pramANe 2 vAra mULa vArta-sarvalakavatI samagra pudgalastikAyane eka jIva sAmAnyataH audyAriti sAtavargaNApaNe grahaNa karIne choDe temAM je anantakALa lAge teTalA anantakALanuM nAma bApu parAvata'. emAM pratisamaye navA navA pudgale | sAtamAMnI keIpaNa aniyamita vargaNApaNe grahaNa thAya tepaNu grahaNa karyA tarIke gaNavA. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra li26rUDA 2 jUtha dravya vArta-samagra pudagalAstikAyane eka jIva dArikAdi sAtamAMnI koIpaNa eka vivakSita vargaNApaNe | grahaNa karIne cheDatAM je anantakALa lAge teTalA kALanuM nAma sUdra505rAvatI. emAM vivakSitavagaNAthI anyavagaNapaNe pagale || samAsaH rahaNa thatA hoya te paNa te grahaNa karyA tarIke na gaNavA, vaLI teneja ekavAra grahaNa thayA bAda teja pudgale puna: te vagaNapaNe grahaNa thAya tepaNu gaNatrImAM na gaNavA, paraMtu pratisamaya je je navA navA pagale vivakSita vagaNArUpe rahaNa thatA hoya te pudgalaparA ja navA navA pudagalonI gaNatrI karavI, jethI emAM pratisamaya grahaNa karAtI gRhitatavaraNa ne gRghramANu avagaNA e bane || varttanu | prakAranA (bahaNa karAtA) pudagalene gaNatrImAM gaNavA nahiM, e prakAre gaNutAM bApuparA ne anantakALathI A sUdrapura svarupa 50ne anantakALa dhaNeja mATe thAya che. puna: bApuparAvarta te eka ja prakAra che, ane sUdrapu parA te vivakSita ekaja vagaNArUpa hovAthI sAtavagaNA bere sAta prakAra che. jo ke AhAraka sahita dAdA vagANAe ATha che, pa2nuM AhAravagaNA bhavacakamAM 4 vAja bahaNa karAtI hovAthI AhAraka vagaNAne pugalaparAvarta banI zakatuM nathI. 3 vAra kSetra puruqvarta--kAkAzanA samagra AkAzapradezane eka jIva ananta bhavabhramaNamAM nirantarapaNe yA antare ! antare 25zI" spezIne maraNu pAme temAM jeTalA kALa lAge teTalA anantakALanuM nAma bA kSepu05zava0. [ ahiM jIvanI avagAhanA asaMkhya AkAzapradezanI hovAthI maraNa vakhate koIpaNa kSetramAM-sthAne asaMkhya AkAzapradeza avagAhelA hoya che paraMtu te sarva na gaNatAM temAMthI keIekaja AkAzapradeza gaNu. ja sUkSa thotra pukAvAvarta-ba0,pu parAvatamAM vivakSita jIva game te sthAne maraNa pAme topaNa te sthAnane 1 AkAzapradeza iaa . gaNavAne hoya che, ane A parAvartAmAMte je vivakSita sthAne maraNa pAme temane eka AkAzapradeza gaNIne tyArabAda vacce kaMIka bhava karI puna: te gaNelA pahelA AkAzapradezanI zreNimAM rahelA anantara (=sAthe rahelA bIjA ) AkAzapradezamAM maraNa pAme 549+0SHUSHUSHR tes S Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana: tyAre te bIje AkAzapradeza gaNutrImAM gaNave, e rIte anukrame nirantara AkAzapradezamAM [ zreNIbaddha AkAzapradezamAM kramazaH ] maraNa pAmatAM pAmatAM 1 zreNi pUrNa thAya, tyArabAda tenI sAthenI bIjI zreNi maraNuvake kramazaH pUrNa kare e rIte yAvat pratara pUrNa karI eja kame prato paNa anukrame pUrNa karI saMpUrNa kAkAzanA sarva pradezomAM maraNa pAme, temAM jeTale kALa lAge teTalA kALanuM nAma sUkSeogoghA. bAda2 puchaparA0mAM krama vitA jayAM tyAM ma2Nu pAme topaNa tyAMnA AkAzamaze gaNutrImAM gaNatA hatA, ane sU05rAvartAmAM te vivakSita AkAzapradezathI nirantara AkAzapradezamAM kramaza: maraNa pAme tyAre ja tyAM AkAza deza gaNatrImAM gaNAya che, ane evAM kramazaH maraNa te kaMIka bhavane AMtare AMtare hoya che, jethI A sU traparAvata bAphe parAvarta thI ghaNuM maTe che. " are wrap=IqYthara-kaI jIva utsarpiNI ane avasarpiNI rUpa 1 kALacakranA samayamAMnA koIpaNa samaye maNa pAme to te samaya gaNatrImAM gaNu, e rIte kaMIpaNa anukrama vinA kALacakranA sarva samayamAM maraNa pAmatAM je anantakALa lAge tenuM nAma bAkALa puchaparAvarta. A parAvartamAM vivakSitajIva utsavanA pahelA divasanA bAra vAgye maraNa pAme che te bAra vAgyAne 1 samaya gaNIne puna: bIjA bhavamAM 33 sAgaropama Ayu pUrNa karI maraNa pAme te teTale antare maraNa thayelA e samayane bIjo samaya gaNu. e rIte aneka bhavana maraNa vaDe utsavanA ne avasaranA samayenI saMkhyAmAtraja pUravAnI che, emAM utsarpiNIo paNa ghaNI vyatIta thAya te avasarpiNIo paNa ghaNI vyatIta thAya che, paraMtu maraNa vakhatanA samayenA naMbaramAtra purAvA joIe, eka nabaravALA samayamAM anekavAra maraNa thAya te te maraNa nakAmAM gaNIne eka ja samaya gaNu. 6 jUna thAya gog/varta-utsarpiNInA prathama samaye je vivakSita eka jIva maraNa pAmyuM hoya te jIva bIjA bhavamAM eja uvanA bIjA samayamAM te maraNa pAmatuM nathI, paraMtu jaghanyathI paNa 256 AvalikAnA samaya jeTalA dUra samayamAM marama pAme RESTAURANTS Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI kayA nI- Ika che, ne * che, ne chathI 33 sAgaropamanA samaya jeTalA dUra samayamAM maraNa pAme che. tethI e utsarpiNI vyatIta thaIne sAthe pravartatI D] avasarpiNI paNa vyatIta thaI jAya ne bIje kALacaka prAraMbhAya te utsavanA bIjA samaye ja te jIva ne maraNa pAme che te ID IN: samaya gaNatrImAM gaNAya, ne je bIjA kALacakramAM tema na bane te kaMIka kALacakra vItyA bAda paNa teja vivakSita jIvanuM maraNa utsarpiNInA bIjA samaye ja thAya che te samaya gaNatrImAM gaNAya, e rIte utsarpiNInA pahele bIje trIje yAvat paryanta samaye 8.pudglpraaanukrama pUrvaka maraNa thayAM hoya te ja utsarpiNInA sarva samaye (anukrame) maraNavaDe sparzAyalA gaNavA, e rIte utsarpiNI- vartana vata avasarpiNInA paNa sarva samaye krama pUrvaka maraNa vaDe sparzatAM 1 kALacakra pUrNa thAya. e rIte kramapUrvakanA maraNa vaDe svarupa vivakSita ekaja jIva 1 kALacakranA sarva samaye pUrNa kare temAM jeTale kALa lAge teTalA kALanuM nAma sUkAsa puo5RAvarta. A parAvartAmAM eka samayathI bIje samaya gaNatAM jaghanyathI 1 kALagaka ne utkRSTathI asaMkhyakALa vacamAM vyatIta thaI jAya che, jethI asaMkhya mAraNe gaNatrI bahAra thAya che. bAdaramAMte vivakSita naMbaramAM puna: thayeluM maraNa ja gaNatrI bahAra thatuM hatuM, jyAre sUkramamAM te asaMkhyakALa kramAMnAM sarva maraNe nirarthaka thAya che. jethI bAkALaparAvatathI sUkA parAvarta ghaNe mATe kALa che. ahi kALacakramAM prathama je ke utsarpiNI ja che, chatAM kALaparAvatanI gaNatrI utsarpiNIne badale avasarpiNInA pahelA samayathI gaNavAmAM paNa kaMI virodha nathI, je avasarpiNInA prathama samayathI gaNavAne prAraMbha karIe te utsarpiNInA anya samaye pUrNa thAya, jethI 20 ke ke0 sAgaropamanA jeTalA samaya teTalA samaye kramavAra pUrNa karavA. - 7 vATUra mAtra purugharAvarta- bhAva eTale adhyavasAyasthAne ane te jIvanA pariNAma rUpa jANavAM. puna: te adhyavasAya 8aa 164 sthAne paNa sthitibaMdhanAM ne anubhAgabaMdhanAM ema be prakAranAM che, tyAM sthitibaMdhanAM adhyavayasthAnethI anubhAganAM ayavasAyasthAne asaMkhyaguNa che. kAraNa ke ekasthiti bAMdhavAne asaMkhya lokAkAzanA AkAzapradeza jeTalA adhyavasAye upayogI che, 55 56 555 * % Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tevA (sthitibAMdhavAne upayogI) eka sthiti athavasAyamAM asaMkhya lokAkAzanA AkAzapradeza jeTalA anubhAgabaMdhanA (rasabaMdhanA) adhyavasAye che, A pramANe samagra sthitibadhASyavasAya paNa asaMkhyakAkAza jeTalA ne tethI paNa asaMkhyaguNA anubhAgabaMdhAyavasAye che. athavA bIjI rIte gaNIe te eka samayamAM agnikAyamAM pravezatA sUkSma agni cha asaMkhyakAkAzanA AkAzapradeza jeTalA che, tethI sarva agnijI asaMkhyaguNa che, tethI paNa agninI kAyasthiti asaMkhyaguNa che, ne te asaMkhyakALacakra jeTalo che, ane agninI kAyasthitithI saMyamasthAne ne anubhAgabaMdhAthavasAyasthAne asaMkhyagaNa che, ne ! pararapara tulya che. e pramANe ekaMdara rIte vicAratAM anubhAgabaMdhasthAne kSetrathI asaMkhyakAkAzanA AkAzapradeza tulya che. ne kALathI asaMkhyakALacakranA samaye tulya che. e asaMkhya adhyavasAyane jIva anukrama vinA jema tema maraNuthI spaze, arthAt | sava anubhAgAdayavasAyamAM maraNa pAme temAM jeTale kALa lAge teTalA kALanuM nAma ba0 bhAva pudgalaparAvarta kahevAya, ahiM sarva adhyavasAya je ke maraNa cagya nathI tethI maraNane agya adayavasAye bAda karatAM bAkI rahelA sarva adhyavasAyamAM maraNakALa gaNu. asaMkhya lokAkAza pramANa adhyavasAthamAMthI sarvathI prathama jadhanya adhyavasAya, tyArabAda tethI adhika rasavALuM ema anukrame adhika adhikarasavALAM ema naMbavAra goThavIne tyArabAda temAM anukrama vinA maraNakALa keI ekaja vivakSita | chavane gaNave, ane eka sarakhA adhyavasAyamAM anekavAra maraNa thAya che temAMthI eka marakALa prathamane gaNIne bIjA maraNakALa kALanI dIrdhatAmAM upayogI thAya paraMtu adhyavasAyanI saMkhyA gaNavAmAM upayogo na thAya, e rIte anantakALe bA... " bhAvapudagalaparAvata thAya che. 8 (sAmara yDAvAvarta A bhAvapuparAvartAmAM kahelA asaMkhya kAkAzanA AkAzapradeza jeTalA anukrama sthApelA adhyAya| sAyomAM kaI eka vivakSita jIva pahelA ayavasAye maraNa pAmI punaH keTaleka kALe (vacce trIjA Adi aniyata adhyavasAye kiradajaka Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ ' vIva EXHAHAHAHAHAHAHAHAHAH! maraNa karyA bAda) bIjA naMbaravALA adhyavasAye maraNa pAme, tyArabAda punaH keTaleka kALe trIjA naMbaranA adhyavasAye maraNa pAme, samAja | e rIte kamavAra adhyavasAyamAM maraNa pAmatAM eTale kALa lAge tele kALa svabhAvapudagalaparAvata thAya che, emAM jIva prAyaH keTalAMe maraNa karyA bAda bIjA adhyavasAye maraNa pAme ne tyArabAda punaH utkRSTathI ananta maraNe karyA bAda trIje adhyavasAye jhA jo marazu pAme che, jethI ekeka adhyavasAye maraNa pAmatAM ananta anantakALa paNa vItI jAya che, mATe vinA anukramavALA bA0 A mukhathAnabhAva5rAvatI thI anukrama maraNavALA svabhAva5rAvatane kALa ghaNeja mATe che, kornu jghe ATha prakAranA pagalaparAvarta*mAMthI samyakatvAdi gugusthAnenA aMtaranA ardha parAvata mATe paMcAzakacchamAM sakama dravya- nya aMtara pudgalaparAvatuM gaNAvyuM che, kavacita sUkSmakSetraparAvata gaNAvyuM hoya te paNa saMbhavita che. paraMtu kALa vA bhAva parAvata te gaNavAnuM nathI ja. avataraNa-pUrve mithyAdaSTi Adi guNasthAnarUpa jIvasamAsamAM utkRSTa antara kahIne have A gAthAmAM jaghanya antara kahe che. sAsANuvasamasamme, pallAsaMkhejabhAgamavaraMtu / aMtomuhattamiyare, khavagassa u aMtaraM natthi // 258 // jAthAthe-sAsvAdana ane upazama samyaktvanuM jaghanya antara palyopamane asaMkhyAtama bhAga che, ane zeSa sarvaguNasthAnenuM antarmuhUtta che. kSepakane (12-13-14 mA guNa0nuM) akhtara ja nathI-e jaghanya antara kahyuM. 58 mAvArtha-sAsvAdana samyakatvanuM jadhanya antara 55manA asaMkhyAtamA bhAganuM che, arthAt ekavAra sAsvAdana samyakatva vA upazamasamyakatva pAmIne te bhAvathI patita thaI puna: sAsvAdana vA upazama samyakatva jaghanyathI 55mane asaMkhyAtama | 8 bhAga vyatIta thayA bAda pAme. ahi upazamazrethiI paDatAM je sAsvAdana bhAva prApta thAya che, ane upazamazreNimAM je upazama kara Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ x www xxx samyakatva prApta thAya che te banne alapa hevAthI ahi tenI virakSA nathI, tyAre kyA sAsvAdana ne upazama samyakatvanI vivakSA che? te kahe che- je. anAdi miyAdaSTi 26 mohanIyanI sattAvALe hoya, athavA mizra ane samyakatvanA puja havelIne je 26 nI sattAvALe thayela hoya te jIva je pUrve varNavelA krama pramANe upazama samyakatva pAme che, ane eja upazama samyakatvanA roSakALamAM pUrvokta rIte ja paDIne je sAsvAdana, bhAva pAme che, tevA be bhAvavALA cha cAre gatinA hoya che, mATe tevA ja cAre gatimAM vartatA upazama samyakatvanI ane cAra gatimAM vartatA sAsvAdanabhAvanI ahiM vivakSA che, parantu upazamazreNi saMbadhi e be bhAva ati alpavatI hovAthI tenI ahiM vivakSA nathI. mATe e anAdi mithyAdaSTie prApta karela upazama samyakatva athavA be puMja uvelIne apuMcha thayela miyAdaSTie punaH prApta karela upazama samyakatvanA avazeSa kALamAM prApta thayela sAsvAdana samyakatva e be bhAva jo punaH prApta thAya te 55manA asaMkhyAtamA bhAga pahelAM prApta na ja thAya, mATe jaghanya antara palyAsa'kheya bhAga che. praznaH-- upazama samyakatva ne sAsvAda-samyakatva e be bhAva palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga sudhI punaH prApta na thavAmAM koI kAraNa che ke vastuvabhAva ja e che? 3ttara:-e antaramAM kAraNa che, te A pramANe-upazamasamyagdaSTi traNa puMjane avazya utpanna kare che, tethI upazama samya * ahi upazamaNi sivAyanuM" ne anAdi miyAdaSTi vinAnuM upazamasamyaktva hoya che ema siddha thAya che, jeo emaja samaje che ke | #ii upazama samyaktva je pAca vAra kahyuM che temAM eka anAdimiyAdaSTinuM ne cAra vAranI upaNinAM cAra e rIte ja pAMcavAra u5sabhyanI Rii prApti che, te samajavuM A vigatavA yathArtha nathI, arthAta upaNi vinA paNuM upasampa0 cAre gatinA jIvone hoya che ema samajavuM te | yathArtha che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva IkaddA | - tyathI paDI sAsvAdane jaI tyAMthI jIva mithyAtva pAme te mithyAtvamAM e traNa pujanI sattA avazya hoya che, ane jyAM sudhI samAsaH e be puMja sattAmAM hoya tyAM sudhI punaH upazama samyakatva prApta thAya ja nahi, ane upa samyakatva prApta na thAya te upazamanA avazeSa kALarUpa sAsvAdana samyakatva paNa prApta thAya nahi. punaH samyakatva puMja ne mizra puMjanI sattA sAthe mithyAtve gayele jIva prathama samayathI ja bane puMjane uvelavA mAMDe che, arthAt e be pujane mithyAtvapuMjamAM pratisamaya saMkramAve che, e pramANe gunnsthaanpratisamaya ulatAM 55mane asaMkhyAtamAM bhAga lIdhe prathama samyakatvapuMja ulAI sattA rahita thAya che, tyArabAda 55mA- I[D] nu navasaMgeyakALe mizrapuja ulaI ni:sattAka thAya che, e rIte banne pujane moTA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA maLe nya aMtara sarvathA niHsattAka karyA bAda punaH upazama samyakatva pAmavuM hoya te pAmI zake che, jethI eTalA kALe punaH upazamasamyakatva pAme, ne upazamane kALa jaghanya 1 samaya vA utkRSTa 6 AvalikA jeTale bAkI rahetAM anaMtAnubaMdhIne udaya thaye sAsvAdana sabhyatva pAme che, jethI e rIte upazama samyakatva ne sAravAdananuM jaghanya antara 55manA asaMkhyAtamA bhAganuM kahyuM che te sahetuka ne yathArtha che. antomukuttamitha-bIja guNasthAnamAM eTale 1-4-5-6-7-8-9-10-11 e 9 guNasthAnamAM jaghanya antara annamuhurta che, arthAta mithyAtvabhAva tajIne samyakatvamAM antaryuMrahI puna: mithyAtva pAme te mithyAtvanuM jadhanya aMtara antaramuM thAya | che, tevI ja rIte samyakatvathI patita thaI mithyAtve AvI anamuM sudhI rahI punaH samyakatva pAme che tethI samyakatvanuM jaghanya antara | antarmuhU' che. e rIte dezavirati bhAvatajI avirati bhAvamAM vA sarvavirati bhAvamAM antamuM rahI punaH dezaviratipaNuM pAme che, tathA pramattabhAvathI apramattamAM vA dezavirati Adi nIcA bhAvamAM antamuM sudhI rahI punaH pramattabhAva pAme che, tevI ja rIte apramattathI pramattabhAvamAM AvI antamuM rahI punaH apramattabhAva pAme che tethI pramatta apramatta bhAvanuM jaghanya antara Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antamuhUtta che. ahi upazamazreNimAM apramattathI apUrve jaIne punaH apramattabhAvamAM AvatA nathI, paraMtu apUrva anivRtti sUsa'parAya ne upazAntAha sudhI jaIne ane dareka guNasthAnamAM antamu antamuM TakIne tyArabAda upazAntAhathI paDatAM punaH 10 me 9me 8me ne 7me anukrame Ave che, jethI e rIte 7-8-9-10mAM guNanuM jaghanya antara antamuM thAya che. punaH 6-7mAM anekavAra AvA karIne tarata bIjIvAra upazamazreNi prAraMbhI punaH 8-9-10-11 me jAya tyAre upazAntAhanuM (11 mAnuM) jaghanya antara antamuhutta thAya che. e rIte 8-9-10 guNunuM jaghanya antara pahelI vAranI upamo9ithI paDatAM jANyuM, kAraNa ke bIjIvAranI upazamazreNithI gaNatAM antara adhika thAya che, ane 11 mAnuM antarate bIjIvAranI upazamazreNimAM 11 muM guNasthAna pAmatA pahelAMnA kALa jeTaluM jANavuM. e sarva guNasthAnanuM antaryuM. antara upazAmaka jIvanI apAe che, ne pakanI apekSAe te 8-9-10-12-13-14 guNasthAnanuM antara cheja nahiM ti nIvasthAna TUTOAnavo ra18 avataUT:pUrvagAthAmAM guNasthAnenuM jaghanya antara kahIne have lekamAM sarvatra keTaleka kALa sudhI e guNasthAne hoya ja nahi e sarvajIvathathI keTalAMka guNasthAne antarakALa (bIjuM nAma virahakALa) che te kahe che- pallA'saMkhiyabhAgaM sAsaNamissAsamattamaNuesu / vAsapuhattaM uvasAmaesu, khavagesu chmmaasaa||259|| nAthArtha -sAravAdana mizra aparyApta manuSya e traNanuM antara vA viraha 55mane asaMkhyAta bhAga che, upazAmaka gurusthAne viraha varSapRtharva che, ane kSepakene [kSapaka guNasthAnane] utkRSTathI 6 mAsa che. 25 mAthArthI- ahiM koIpaNa bhAvane ekajIvAzrita virahabhAva te antara ane sarvajIvAzrita virahabhAva te virad kahevAya. tyAM pUrve gusthAnene eka jIvAzrita viraha rUpa antarakALa kahIne have sarvajIvAzrita viraha rUpa antarakALa eTale virahakALa kahe che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava H267T %94% ja tyAM sAsvAdana ane mizra e be guNasthAna eka jIvAzrita vicArIe te dezanA ardha pudagalaparAvata kALa pUrve kahyo che, ane sarva jIvAzrita vicArIe te lekamAM popamanA asaMkhyAtamA bhAga sudhI e be guNasthAna keI paNa jIvane heya nahi samApta || e paNa virahakALa keTalIka vAra Ave che, jethI e be guNane utkRSTa virahakALa paLepamAsaMpeya bhAga pramANe che. tathA IA labdhithI ne karaNathI aparyApta manuSya eTale samUchima manuSyo paNa lekamAM palyAsaMkhyayabhAga kALa sudhI hetA nathI, tyArabAda gunnsthaanavazya koIne koI jIva sAsvAdana pAmeja, temaja kaIne keI jIva mizra samyaphatva paNa pAmeja, temaja samUchima manuSyanI || #onuM navapaNa avazya utpatti thAya ja. ahi guNasthAnanA prasaMgamAM samUha manuSyane viraha kahyo te virahakALanA sarakhApaNAthI prasaMge nya aMtara kahyA che, jethI bIjIvAra kaheze nahi. ' upazamazreNivatI 8-9-10-11 mAM guNasthAnane lekamAM varSapRthakatva (lagabhaga 9 varSa sudhI) abhAva hoya che, tyAM sudhI | & lekamAM koI paNa jIva upazamazreNi pAmatuM nathI, tethI e cAra upazAmaka guNasthAne paNa varSa pRthaphatva sudhI abhAva hoya che. tathA kaI kaI vAra utkRSTa mAsa sudhI kaMI jIva kSapakazreNi pAmatuM nathI, jethI kSepakanAM 8-9-10-12 e cAra guNasthAne che. | mAsa sudhI lekamAM abhAva hoya che. punaH siddhigatine viraha pUrve 6 mAsa kahyo che tethI 14 mAM agI guNasthAnane paNa che che! lekamAM 6 mAsa sudhI abhAva hoya che. e rIte zreNivatI guNasthAnanA virahakALa (sayogI vajIne kahyA. - sidhyASTi avirati samyagdaSTi (dezavirati) pramatta apramatta ane sayogIkevalo e pAMca (cha)guNasthAne viraha lekamAM kadI ja paNa nathI, anAdi anantakALa sudhI e 5 (6) guNasthAne lekamAM dhruva che. e pramANe sarva guNasthAnanuM virahakALa rUpa utkRSTa ||67nI antara lokamAM kahyuM, jaghanya antara te sarve guNarathAnenuM [virahakALavALAM sarve guNasthAney] 1 samaya che, ne te AgaLanI | gAthAmAM kahevAze. 25lA kaccha %jhara rA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka % % % % % % avatara:-ahiM jIvanA guNane virahakALa kahevAne cAlu adhikAra hovAthI guNasthAnarUpa guNene virahakALa kahIne vega Adi guNene paNa virahakALa kahevAya che - | AhAramissajoge, vAsapuhuttaM viuvvimissesubArasa huMti muhuttA, sambesu jahaNNao smo||260|| jayArtha: AhAraka mizraNane utkRSTa virahakALa varSa pRthakatva che, vaikriyamizra vegane 12 muhUrta che, ane e sarva guNene jaghanyaviraha 1 samaya che. 26mA mAvArthaH--varSapRthakatva sudhI keIpaNa cauda pUrvadhara muni AhAraka zarIra na race te lekamAM AhArakamizrane virahakALa varSa pRthakatva prApta thAya che. [zrI prajJApanAjI vigeremAM grAhatamArU DhoDu cheHT TT na phrAMti 3 vAyarU-gAralAnA iDhore pukhkhAuM yAvana | mati jAvittaka AhAraka Adi bhAva ( AhAraka siddhatva Adi ) lekane viSe kadAcita 6 mAsa sudhI hatA nathI," e vacanathI | AhAraka mizrano virahakALa utkRSTa 6 mAsa prasiddha che, paraMtu A graMthamAM varSa pRthakatva virahakALa kahyo che te e bAbatamAM tatva zrI sarvajJa jANe.] kAmaNa zarIranI sAthe vaikriya zarIranI mitratA rUpa vaikriyamizrayoga ke je deva nArakane ja hoya che tene utkRSTa virahakALa 12 muhurtA che. kAraNa ke devagati ne narakagatine samudita ekatra utpatti virahakALa 12 muhUtta che, tethI bhavadhAraNIya vaikriyamizrayogane virahakALa paNa 12 muhUtta hoya che. (ahiM zAstromAM devagatine ne narakagatine jUdA jUdA utpatti virahakALa 12 muhurta kahyo che paraMtu banne gatine ekatra virahamALa spaSTa dekhAtuM nathI te paNa saMbhavita che ke keIka vakhata banne gatimAM samakALe virahakALa pravate te be gatine ekatrita utpatti viraha paNa 12 muhUrNa banI zake, jethI vaikriya mizrane 12 % % % %%%- % %E R % Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra samAsa: I68 mahatta viraha paNa banI zake che. ahiM labdhi pratyadhika vaikriya mizranI vivakSA nathI, kAraNa ke 239 mI gAthAnI vRttimAM ghathI vakriya mizrane kALa tiryaMca manuSyanA labdhi pratyayika zarIra sahita vicAratAM savakALa kahyo che, ne devagatine viditpattikALa palyopamAzaMkheya bhAga jeTalo kahyo che, mATe tiryaMca manuSyanA vekriya Azrayi vaikriya mizrayoganuM attaravirahakALa cheja nahiM. yoga - zeSa audArika dArikamizra vaikriya ne kAmaNa e 4 vegane lekamAM virahakALa-abhAva cheja nahiM, kAraNa ke pRthvIkAya Adino Adi sthAvaranI nirantara utpatti che, ne utpanna rAzi paNa nirantara che. tethI utpanna thatA pRvIkAyAdikanI apekSAe kAmaNa- virahakALa deza ane dakikamizraNa nirantara che, ane utpannarAzi nirantara hovAthI dArikaga nirantara che, tathA devanArakane utpanna | rAzi nirantara hovAthI vaikriyAga nirantara che, athavA labdhipratyadhika vaikriyAga paNa pUrvokta rIte nirantara che, paraMtu devanAraka rAzinI utpatti nirantara na hovAthI bhavadhAraNIya vaikriyamizra nirantara nathI). ' hIndriyAdi trasakAyane utpanna rAzi athavA paryApta rAzi nirantara hovAthI vacanagane viraha nathI, ne saMjJI paMcendriya paryApta utpanna rAzi nirantara hevAthI managane paNa virahakALa nathI. tathA AhAraka mizrane je antarakALa vapRthakatva eTale A gAthAmAMja A graMthakartAe kahyo che ne siddhAntamAM 6 mAsa kahyo che tenAja virahakALa eTale AhArakagane paNa virahakALa jANo. e pramANe gAdi guNane virahakALa utkRSTathI kahyo, ne jaghanyathI te sarvatra 1 samaya eTale ja virahakALa kahyo che. 26 pAtALa -A gAthAmAM sAmAyika Adi cAritraguNane virahakALa kahe che-- 8 // 168 // tevaTThI culasII, vAsasahassAiM cheyprihaare| avaraM paramudahINaM, aTThArasa koddikoddiio||261|| Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ghArtha - depasthApanacAritrane parihAracAritrane avaraM=jaghanya virahakALa tresaThahajAra (63000) varSa, tathA 84000 (caryAsI hajAra) varSa che, ne ghare utkRSTa virahakALa 18 kaDAhI sAgaropama che. 261 - mAthAthaavasarpiNInA duHSama nAmanA pAMcamA ArAne ane chedepasthApanacAritra bharata eravatakSetramAM vikeTa pAme che, tyAra bAra 21000 vaSane chaThTho duSamaduSama A vyatIta thAya che, tyArabAda utsarpiNI prAraMbhAya che tene pahele Are duSamaduSama nAmane 21000 varSane che, tyArabAda bIje duSama Ara 21000 varSane vyatIta thAya che. e 63000 varSavALA traNe ArAmAM tIrthakara gaNudhara sAdhu vigere keIpaNuM cAritrI (cAritradharma) hAya nahi, paraMtu utsarpiNInA trIjA ArAmAM prathama tIrthaMkaranI ja utpatti thayA bAda ja e cAritro pravarte che, tethI chedepasthApana cAritrane jaghanyavirahakALa 63000 vaSa" e traNa ArAmAM hoya che. tathA parihAracAritra tIrthakaranA kALamAM vA tIrthakarathI atinikaTakALa sudhI hoya che, tethI avasarpiNInA pAMcamA ArAnA prAraMbhamAMja parihAra cAritra vicacheda pAme che, (parihAracAritra tIrthaMkara pAse vA tIrthaMkara pAse lIdhelA parihAravALA muni pAse ja levAya che) mATe pUrvokta 63000 varSamAM bIjA 21000 varSa umeratAM, 84000 varSa jaghanya virahakALa thAya che, e be cAritrane utkRSTa virahakALa 18 keke sAgarepama A pramANe-utsarpiNInA suSamaduSama nAmane ce Are pravahA to che 50ne parihAra cAritra vize pAme che, e caAra 2 kaDAkaDI sAgaropama che, tyArabAda utsarpiNIne pAMcame Are 3 kalAkeThI sAru, tyArabAda utsarpiNIne chaThTho Are 4 kokosA pUrNa thatAM avasarpiNIne pahele Are ka keDAkeThI sAru, tyArabAda bIje Are 3 kekasAgaropama ane trIjo Aro be ke. ke. sAga pUrNa thaI cethA ArAnA prAraMbhamAM chede pasthApana ne parihAravizuddhi cAritranI utpatti thAya che, jethI utsarpiNInA chellA 9 kaDAkaDI sAi, ne avasarpiNInA pahelA . kevako. sa.0 maLo 18 kokesAne, utkRSTa virahaphALa e be cAritrane thaye. ahiM avasarpiNInA trIjA ArAnA paryanta * * * Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva #o6 keTaleAkakALa pahelA tI karanA zAsanamAM e be cAritra hoya che parantu te alpakALa (1 lAkhapUrva lagabhaga) hovAthI teTale kALa ahiM gaNyA nathI. e rIte jaghanya virahakALa vakhate paNa kaMika hInAdhikatA che tepaNa tenI vivakSA karI nathI. e virahakALa pAMca bharatakSetra ne pAMca airavatakSetra AzrayI che. mahAvidehamAM e e cAritranA sadA abhAva ja che. sAmAyika cAritra ane yathAkhyAta cAritrane lekamAM kadIpaNu virahakALa nathI, bharata aravatakSetramAM jo ke viraha che, parantu mahAvidehakSetramAM e be cAritra saMdA che, kAraNake leAkamAM jaghanyathI 2000 kroDa sAdhu-cArItrI (sAmAyikacAritrI)ne 2 kroDa kevaLajJAnIe [yathAkhyAtacAritrIe] te hoya ja tathA sukSmasa'parAya cAritrane lekamAM jadhanya viraha 1 samaya ne utkRSTa viraha 6 mAsa ( kSepakanI apekSAe )che. e rIte sAmAyikacAritrAdi jIvaguNuMAnA virahakALa kahyA, IIrUti cAritrALAM bihA:||26|| vArAH--pUrNAMgAthAmAM cAritrarUpa jIvaguNAne virahakALa kahIne have A gAthAmAM samyaktva Adi jIvaguNNAne vahukALa kahevAya che.-- sammattasattagaM khalu, virayAviraI ya hoi coTsagaM / viraIe panarasagaM virahiyakAlo ahoratA || 262 // gAthArtha:--samyakatvanI pratipattinA viraha utkRSTathI cha divasa, vitAviratanA ( dezaviratinA ) pratipattiviraha cauda divasa, ane sarvaviratine pratipattiviraha 15 divasa che. [pratipattiviraha eTale abhinavaprAptinA viraha]. 5262aa. mAvArtha:--ahi' samyakatvAdi guNu AzrayI jIva e prakAranA jANavA 1 pratidhamAna, r pratipanna. tyAM samyakatvAdiguNane vamAna samayamAM pAmatA hoya tevA jIvA samyaktvAdiSNujInA pratipadyamAnaka [prAptakaratA], ane samyakatvAdiSNujIne prathama prApta karela evA jIvA te pratipannasamyakatvAdi guNavALA kahevAya. puna: e pratipannasamyaktvAdi guNavALA jIvA prajJApakanI prarU tamAma cAritrano virahakALa "m|| Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNA vakhate paNa samyakatvAdiguNamAM vatatA hoya teja pratipanna gaNavA, paraMtu pUrve pratipanna hoya ne vartamAnamAM te guNa rahita #aaN hoya te pratipanna na kahevAya. e pramANe vicAratAM samyakatvanA pUrva pratipanna cho te sadAkALa asaMkhyAtA cha vatatAja hoya che mATe pratipanane viraha che ja nahi, paraMtu samyakatvanA pratipadyamAtaka che te lekamAM koI vakhata 1 samaya na hoya ne koI vakhata 7 divasa sudhI paNa na hoya, arthAta keIkeI vakhata e kALa paNa Ave che ke je vakhate temAM keIpaNa jIva samyakatva pAmate nathI, e kALa jadhanyathI 1 samaya ne utkRSTa 7 aherAtra jeTaluM hoya che, tyArabAda te kaIne kaI jIva avazya samyakatva pAme ja, A prakAranA virahane samyakatvanI pratipattine (prAptine ) virahakALa kahI zakAya. tathA dezavirati guNanA pUrva pratipanna cha lekamAM sadAkALa asaMkhyAta vate che tethI pratipanane viraha che ja nahi, ja parantu dezaviratinA pratipadyamAnakane (dezaviratinI pratipattine) virahakALa jaghanyathI 1 samayane utkRSTathI 14 aherAtra che. chaL [ahiM "AvazyakajImAM dezaviratinI pratipattine utkRSTa viraha 12 divasa kahyo che, A graMthakartAe 14 divasa kayAMthI kahyA haze tene paramArtha samajAtuM nathI'iti vRtti kartA.]. tathA sarvaviratinA pUrva pratipanna che te lekamAM (mahAvidehamAM) sadAkALa saMkhyAtA vate che, tethI sarvaviratipratipanane viraha che ja nahi, paraMtu keTalIkavAra e kALa Ave che ke je vakhate kaI jIva na sarvaviratiguNa prApta karato nathI, e kALa jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTathI 15 divasa che, e ja sarvaviratipratiprattine vihakALa che. 26rA avataraNa -pUrvagAthAomAM jIvanA keTalAka guNene antarakALa ane virahakALa kahyA, paraMtu sarva guNene antarakALa vA | virahakALa kahe azakaya hovAthI te jANavAnA upAyanI bhalAmaNa mAtraja A gAthAmAM kare che- Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIva |270mAM bhavabhAva parittINaM, kAlavibhAgaM kmenn'nnugmittaa| bhAveNa samukutto, evaM kujaMtarANugamaM // 263 // samAsaH jANArtha-A graMthamAM bhava-gatiAdi ane bhAva-dayikAdi bhAve tenI parAvRttione kALa pUrve kahela che te kALavibhAga anukrame jANIne bhAvathI (mananI ekAgratAthI ) upagavALa thaIne e pramANe atarAnugama kare ziSa guNene antarakALa | vicAre ]. 263 jAsattaramAthA-narakagati Adi bhava ane audayika Adi bhAva e benI antargata paravRttione kALa eTale vivakSitagatimAM dino keTalo kALa rahIne bIjI gatimAM jAya ? athavA te gatimAM keTalekALa rahIne puna: vivakSita gatimAM Ave te bhavaparAvRttikALa virahakALa kahevAya, ane vivakSita audayikAdi bhAvathI eTale audayikAdinA pratibheda 53 bhAva che, temAM upazamanA 2, pazamanA 18, kSAyikanA 9, audayikanA 21 ne pariNAmikanA 3 maLI 53 bhAva che temAMthI koIpaNa eka mULabhAva vA uttarabhAvanuM antara vicAravuM hoya te vivakSita leyA veda kaSAya jJAnAdimAM keTale kALa rahIne tenA pratipakSI anya mULa vA uttarabhAvamAM Ave ? athavA te anyabhAvamAM rahIna puna: te bhAvamAM keTalAkALe Ave ? te bhAvaparAvRtti kahevAya, athavA amuka gatine kALa ane amuka bhAvane kALa keTaluM che ? ke je gati-bhava vA bhAvane choDI anya bhava vA bhAvane avazya prApta kare, evA prakAranA kALavibhAganuM pramANa jANavuM te bhavaparAvRtti vA bhAva parAvRtti kahevAya, e bhavaparAvRttine ane bhAva pavRttine kALavibhAga ghaNe A graMthamAM kahevAI gayA che te uparathI athavA siddhAntomAM paNa vivecana pUrvaka darekane bhinnabhinna kALa je kamatho khyA che tenuM kramathI jANune cittanI ekAgratA vaDe atyaMta upagavALA thaIne pUrvokta jIvagunA antakALane anusAra nahi kahelA |270 x chavaguNene paNa antarakALa kahe, vA vicAra. 263. tinIvaNamarSattarAvaja ||. * A graMthamAM 14 jIbheda 14 guNasthAna ane 14 bhANAonA kramathI bhava ane bhAvanAM kALa pramANu kahevAI gayAM che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avataraNa -e pramANe jIvasamAsamAM antarakALa kahIne have ajIvasamAsamAM (achavAstikAmAM) antarakALanuM pramANu kahe che. Ika. paramANU davvANaM, dupaesAINameva khaMdhANaM / samao aNaMtakAlotti, aMtaraM nasthi sesANaM // 264 // jALA-paramANudrane jaghanyathI eka samaya ane utkRSTa asaMkhyakALa, tathA dvi pradeza Adi ane jaghanya antara| kALa 1 samaya ne utkRSTa anantakALa, zeSa ajIva dravyanuM antara nathI 26jhA. | mAvArtha - chUTA aa pudgalanA aNu te paramANu kahevAya, ane pudagalAstikAyamAM paramANu e ja mULa dravya che, ddhipradezI Adi ra te paramANudravyanuM rUpAntara che athavA sAMgI vikArabhAva che, mATe paramANuo eja mULa pagaladravya che. e paramANunuM antara jaghanyathI 1 samaya ne utkRSTa asaMkhyakALacakra che, arthAt vivakSita keIpaNa eka paramANu asaMkhyakALacaka sudhI bIjA paramANuo sAthe vA raka che sAthe joDAI skaMdhamAM pradeza rUpe asaMkhyakALa sudhI rahI punaH avazya che paDI jAya che. | skiMdhamAM joDAyala ANuM te pradeza evI vizeSa saMjJA che. gAthAmAM paramANunuM asaMkhyakALa antara karyuM nathI mATe adayAhArathI grahaNa karavuM. keIne raka dhenuM je antara anantakALa kahevAze teTaluM ( anantakALa pramANu) antara gaNIne adhyAhAra gaNatA nathI, paraMtu te ayukta che, kAraNa ke siddhAntomAM sarvatra paramANunuM antara asaMkhyakALaja kahyuM che tene pATha "qmAgurU of maMte antare kADho zire ho? govA ! nanaif gk nartha koleoLa kAuM vAruM he bhagavana ! paramANunuM antara keTale dIrghakALa hoya ? gautama! jaghanyathI 1 samaya, utkRSTathI asaMkhyAtakALa (asaMkhya kALacakra)." - tathA be paramANu piMDita thAya te dvidezI kaMdha, traNa paramANune piMDa te tripradezI kaMdha e pramANe thAvat anaMta paramANuo maLIne thayele piDa te anantapradezI audha. e rIte saMkhyAtANuka ka saMkhyAta prakAranA, asaMkhyAtAthuka che stort Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava II7 | asaMkhya prakAranA ne anantANuka kaMdhe ananta prakAranA [ekeka aNunI vRddhinA bhedathI] che. tenAM vivakSita be Adi paramANuvALe samAsaH punaH vizrasADhipradezAdimAMne keI eka rakadha khaMDita thaIne athavA bIjA skaya sAthe joDAIne vivakSita skaMdhapaNuM tyAgI tarata 1 samayamAtramAM pariNAme rivAbhAvika pariNati vaDe] teja vivakSita skaMdharUpe bane che, tethI jaghanya anDara 1 samaya che. tathA te vivakSita paramANuone skaMdha vAraMvAra aneka khaMDarUpe khaMDita thaIne (te kalpanA aneka kakaDA thaIne) tathA bIjA bIjA skanI | paramANu sAthe ananta vAra joDAIne chuTA paDavArUpa ananta soga viyegane anubhava karI e rIte anantakALa sudhI saMgI viyegI mA AdimA thaIne punaH teja ane teTalAja vivakSita paramANuo puna: tevAja kaMdha pariNAme pariName che, mATe skardhanuM utkRSTa antara & virahakALa anantakALa che. e pramANe vivakSita eka pudagala dravya AzrayI antara kahyuM, ne sarva pudgala dravya AyI vicArIe te 4i lokamAM pudagala dravyonuM antara eTale virahakALa che ja nahi, arthAta leka kadI paNa pudagalAstikAyathI rahita thaye nathI thatuM nathI ne thaze paNa nahiM tathA pudagalAstikAya sivAyanAM zeSa dharmAstikAya adhamastikAya AkAzAstikAya ne kALa e cAra ajIva dravyanuM ara nathI tema virahakALa paNa nathI, kAraNa ke dhamAMstikAyAdi dravya mULa dravya che, paraMtu pudgala dravyamAM jema ekANukAdi pratidravya che tema dharmAstikAyAdi dravyanA pratidravya (bhedadravya) nathI tethI antara nathI. ane mULa dravyane vinAza nathI tethI virahakALa paNa nathI. [ kALadravyamAM samaya AzrayI vicArIe te bhUtakALanA samaye vinaSTa che, paraMtu te vinaSTa samaya punaH utpanna thavAnA nathI, ane bhaviSyakALanA samaye je hajI utpanna thayA nathI paNa thavAnA che te paNa bhUtakALa rUpe thaI punaH bhAvIkALarUpa thavAnA | I67 nathI, temaja vartamAna eka samaya te paNa anantara samaye bhUtakALarUpe thaI puna: vartamAnarUpa thavAne nathI, e rIte traNe kALanA | samaye kevaLa kamaza: vinAzabhAvI che paraMtu punarUpattivALA na hovAthI kALanA samayanuM antara nathI, ane lekamAM kALane abhAva Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAne nathI mATe kALane virahakALa paNa nathI. e rIte e cAre achavadravyomAM antara ke virahakALa nathI. ra64pa ti anItrasmaasessvntrkaalH // samAptazca SaSTho'ntarAnuyogaH // che atha 7 mo mAvAnuNonaH (vIvANIvanamAku ) IL. avatA-jIvasamAsane ajIvasamAsamAM haMtA pUravALA ItyAdi 8 anuyAga kahevAnA cAlu adhikAramAM 6 anuyAga kahevAI gayA, jethI have sAtamo mAtra manuyoga kahevAnA prasaMgamAM A gAthAmAM jIvanA ane ajIvanA bhAvanAM nAma kahe cheuvsm khaiomIso, udao pariNAma snnivaaoy| chaddhA jIvasamAsopariNAmudao ajIvANaM265 jAthArtha -upazama bhAva-kSAyika bhAva-mizra bhAva (kSapazama bhAva)-udaya bhAva-pariNAma bhAvasannipAta bhAva e 6 prakArane jIvasamAsa che (arthAt jIvamAM e chae bhAva yathAsaMbhava che, athavA e 6 bhAvamAM sava ne vA jIvaguNene samAveza zI thAya che. ane ajIvamAM pariNAmabhAva ne udayabhAva e beja bhAva che 26pA. mAthArtha-kane upazama eTale udayano abhAva ne sattAne sadUbhAva evI rAkha vaDe DhaMkAyelA agni sarakhI avasthA. | athavA karmano evI upazama avasthA vaDe pragaTa thayele jIvane je upazamaguNa te parAma mAva. tathA kSaya eTale kamane sarvathA nAza te kSAyika bhAva, athavA karmanA kSayathI utpanna thayele je jIvaguNu te paNa kSayiAmAva. tathA e kahelA bhAvArthavALe karmano kSaya ane upazama be saMyuktabhAva, athavA tevA kSapazama bhAvavaDe jIvane pragaTa thayela guNa kSovarAma mAva ke | jemAM kaMIka bujhAyalA agnine rAkhavaDe DhAMkI hoya tevI avasthA kamanI heya te. tathA jJAnAvaraNIyAdi karmo pita pitAnA svarUpe vipAkathI anubhavamAM Ave te vipAkodaya vA rodayarUpa samAva, athavA te te svarUpe vipAkedayamAM AvelAM karmo vaDe jIvamAM Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G nIva samAsa: ja i7. * bhAvornu svarupa ane teno jIvAjIvamA samavatAra ne ajIvamAM je je bhAva-paryAye pragaTa thAya te paNa mAtra tathA vastuo pita pitAnA svarUpe pariName te pariNAma, athavA tevA pariNAmathI jIva ajIvamAM je guNa pragaTa thAya te paNa uriNAma mA. e pAMca mULabhAva che, tethI e 5 bhAvamAM samakALe bene sannipAta-saMga vA traNa bhAvane sannipAta-samakALa saMga vA cAra bhAvane vA pAMca bhAvane sannipAtasaga te chaThTho sannipatimava che. athavA evA sannipAta bhAvathI jIvamAM vA AjIvamAM je guNa-paryAya pragaTa thAya te paNa sannipAtabhAva. ahiM mAtra eTale svabhAva athavA vastuone te te prakArane pariNAma. e pramANe 6 bhAvane sAmAnya artha jANa, ane te bhAve prathama jIvasamAsamAM (jIvabhedamAM) yathAsaMbhava darzAvavAnA che, te A pramANe jIvadravyamAM e chae bhAva che. arthAta 14 jIvabhedarUpa 14 jIvasamAsa athavA 14 guNasthAnarUpa 14 prakArane jIvasamAsa upazamAdi 6 bhAvamAM thathAsaMbhava prApta che, ane zarIrAdi tathA dharmAstikAyAdi ajIva dravyamAM te pariNAmabhAva ne udayabhAva e beja bhAva che, paraMtu upazama Adi cAra bhAva nathI. temAM audArika zarIra audArika nAmakamanA udayathI, vaikriyazarIra vaikriya nAmakarmanA udayathI, AhArakazarIra AhAraka nAmakarmanA udayathI, taijasa zarIra tejasa nAmakamanA udayathI, kAmaNuzarIra kAmaNunAmakarmanA udayathI, manaraka che vacanaka ucchavAsaska paNa te te paryAsinAmakarma Adi karmanA udayathI te te rUpe bane che mATe zarIrAdiska che udaya bhAvavALA che, ane e AThe prakAranA skomAM varNagadha rasa sparza pudgalatva Adi mULa svabhAve che pariNAma bhAvavALA che, jethI e jIvagRhIta che be bhAvavALA che, ane dharmAstikAya Adi zeSa achavadravyo tipitAnA mULa svabhAve pariNamelAM hovAthI kevaLa pariNAma bhAvavALA che, paraMtu udayabhAvavALA nathI. e rIte jIvamAM 6 bhAva, ajIvamAM jIvagRhita skaMdhamAM 2 bhAva, ne dharmAstikAyAdimAM 1 bhAva che. ahiM kamaraka udayamAM Ave che mATe karmaska dha paNa audayikabhAvavALA gaNI zakAya, ane matijJAnAvaraNa Adi karmonA darekanA ananta ananta adhei pite paNa udaya ane pariNAmika - vi) Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *E, +5+5+4+4+4+4+4+4+34 e be bhAvavALA te che ja te uparAnta jJAnAvaraNAdi karmo te 2-4-5 bhAvavALAM che te kahevAze 2 6pA zI avarajI:-pUrva gAthAmAM jIvanA 6 bhAva ne ajIvanA 2 bhAva kahyA, paraMtu e 6 bhAve ATha kama AzrayI vicArIe jhI te ka bhAva kayA karmathI utpanna thayeluM hoya che? te kahe che udaIo uvasamio, khaIomIsoya mohajAbhAvA / uvasamarahiyA ghAisu, hoMti u sesAiM odie|| jAthA - oyikabhAva upazamabhAva kSAyikabhAva ne mizrabhAva (pazamabhAva) e ja bhAva mehanIya karmathI utpanna thAya che, tathA mohanIya sivAyanAM zeSa 3 ghAtakarmomAM (ghAtI karmothI ) upazama bhAva rahita zeSa 3 bhAva( jJAnAvaraNa dazanAvaraNa ne antarAyathI) utpanna thAya che, zeSa cAra aghAtI karmothI kevaLa eka audayikamAvaja hoya che mA266 mAghAI-je kama tyAM sudhI che te kamazrita te bhAva paNa tyAM sudhI hoya tethI te bhAva te kamajanya kahevAya. eTale mAhanIyakamajanya 4 bhAva che, audayika-upazama-kSAyika ne kSayezama. tyAM mehanIya kamanA udayabhAvathI jIvamAM kaSAyAdika pragaTa thAya che, upazama bhAvathI upazama samyakatvane upazama cAritra pragaTa thAya che, mohanIya kSaya thavAthI kSAyika samyakatva ne | kSAyika cAritrA pragaTa thAya che, ane kSapazamabhAvathI dezavirati sarvaviratyAdi pragaTa thAya che. e pramANe mehanIya kamanA audacikaAdi bhAvathI te te prakAranA chavaguNu pragaTa thAya che. ahiM sanipAta bhAvane pariNAmika bhAva paNa che paraMtu sannipAtabhAva ekAdi sAgavALA hovAthI avivakSita che, ne pariNAmika bhAva sarvavyApI hovAthI avivakSita che, mATe je bhAva mukhya mukhya T che tenI ja ahi vivakSA che. e rIte jJAnAvaraNIyAdi 3 ghAtakarmo Azrita audayika kSApazamika ne kSAyika e traNa bhAva che, | jethI jJAnAvaraNanA udayathI jIva ajJAnI, kSayapazamathI dezajJAnI ne kSAyikabhAvathI sarvajJAnI thAya che. darzanAvaraNanA udayathI jIvanI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva samAsa: II7l bhAvanuM | svarupa ane karmomAM bhAvo SISUSTUSTAR nidrA avasthA vA cakSuAdi Indriyane sAmAnyadha avarAya che, kSayapazamathI cakSudarzana Adi dezadazI thAya che, ne kSayabhAvathI sarvadazI thAya che. e rIte antarAyanA udayathI dAnAdi labdhimAM vinavALo thAya che, kSaye pazamathI dezalabdhivALo thAya che, ane kSaya bhAvathI sarvalabdhivALo thAya che. tathA zeSa cAra karmamAM kevaLa audayikabhAva hovAthI jIva sukhI duHkhI, AyuSya, rUpI, ne ucca nIca thAya che. e rIte 8 karmonA pitapatAnA mukhya bhAva jANavA, ane sAnnipAtika vA pariNAmI te sarvakarmAnugata hevAthI mukhya nathI. temAM paNa sannipAta bhAva te sAyagI hovAthI vastuta: bhAva pAMcaja che te AThe kamamAM A pramANe jJAnAvaraNayamAM-audayika-kSapazama--kSAyika ne-pariNAmika () darzanAvaraNIyamAM-audayika kSapazama ne kSAyika pariNAmika (4) vedanIyamAM-audayika-pariNAmika (2) mehanIyamAM-audayika-upazama-kSayopazama-sAyika-pAriNAmika (5) AyuSyamAM audayika-pAriNAmika nAmakamamAM-audayika-pAriNAmika gotrakarmamAM-audayika-pAriNAmika antarAyakamamAM-audayika-kSapazama-kSAyika-pAriNAmika e pramANe mehanIyamAM 5 bhAva, traNa ghAtImAM 4 bhAva, ne 4 adhAtImAM 2 bhAva che. athavA bIjI rIte vicArIe te upazamabhAva 1 mohanIyamAM che, kSapazama bhAva 4 ghAtakarmamAM, audayikabhAva 8 kamamAM, kSAyikabhAva 8 karmamAM, ne pariNAmika bhAva 8 karmamAM hoya che. A gAthAmAM kSAyikabhAva phakta 4 ghAtakamamAM ja kahyA che te karA II72II Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % | vivakSabhede saMbhave che. kAraNa ke ghaNA graMthamAM kahyuM che ke mohassevovasamo, khAovasamo cauNDa ghAINaM / khaya pariNAmiya udayA, aTraha te kammANaM // 1 // atha-upazama bhAva mehanIya karmane ja hoya che, kSaye pazama bhAva 4 ghAtakamene hoya che, ane kSaya pariNAmika tathA udaya e traNa bhAva AThe karmomAM hoya che 1. prazna -jema kamane kSaya bhAva A gAthAmAM AThe kamane kahyo tema A graMthamAM kSaya bhAva ATha kamane na kahetAM phakta | ghAtakamane ja kema kahyo ? - phattara:-jJAnAvaraNadinA kSayathI jema kevaLajJAna Adi viziSTa labdhio prApta thAya che tema 4 aghAtI karmanA kSayathI evI I koI vizeSa labdhio pragaTa thatI nathI tethI vizeSa phaLanA abhAve 4 adhAtI kamene kSaya thAya che chatAM e kSayane kSAyika | bhAvamAM A graMthakartAe na gaye hoya te yukta che. punaH je ke 4 aghAtI karmanA kSayathI siddhatva prApta thAya che, paraMtu te cArenA sAyegika kSayathI ja prApta thAya che jethI koIpaNa eka kamanI kSayajanya koI svataMtra labdhi vA jIva guNa nathI, tethI e cAranA kSayabhAvanI mukhyatA gaNu nathI. prazna-kanA upazamAdi pAMce bhAva gaNyA te karma ajIva hovAthI ajIvamAM upazamabhAva kSaye pazamabhAva ne kSAyikabhAva &ii paNa kema na gaNAya ? jethI ajIvamAM audayika sAthe upazamAdi bhAva gaNatA 5 bhAva gaNavA yogya che. jema udaya karmane thAya che tema upazama paNa kamane pazama paNa kamane ne kSaya paNa kamane ja thAya che te e rIte kamenI apekSAe ajIvamAM pAMce bhAva prApta thaI zake che. % % % % Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava IkaI * * - 3ttara: e vAta satya che ke-zarIraska mAM gaNelA udayabhAvanI apekSAe ajIvamAM paNa udayabhAva je rIte gaye che te rIte kamarakAmAM paNa gaNelA upazama Adi 5 bhAvanI apekSAe ajIvamAM pAMce bhAva gaNI zakAya tema che, parantu sUtramAM || samAsaH sUtrakartAnI vivakSAna pradhAna hovAthI kamamAM 5 bhAva gaNavA chatAM ajIvamAM 5 bhAva na gaNatAM phakta udayane parINAmI bhAva ja gaNyA che, parantu tamArI helI yukti pramANe upazama Adi bhAva gayA nathI, e kAraNathI avamAM 5 bhAva gaNe che te te || bhAvana keTalAkane ja mata che, paraMtu sarva sammata mata nathI, kAraNa ke keTalAka ajIvamAM eka pariNAmabhAva ja gaNe che. svarupa ane prazna:-kamAM 5 bhAva hovA chatAM ajIvamAM be ja bhAva gaNyA te bAbatamAM sUtrakartAnI vivakSA game te he parantu A kammomA | gAthAmAM ATha karmamAM pariNAmika bhAva kema kahyo nathI ? karmomAM pariNAmabhAva nathI ema te nathI ja, kAraNa ke kahelI prAsaM bhAvo gika gAthAmAM "thapariNiA 4jI aougva UMti thaHIkSAyikabhAva pariNAmikabhAva ne udayabhAva e traNa bhAva AThe kamene | hoya che." e vacanathI AThe karmamAM pAristhAmika bhAva kaho che. temaja zrI jinendroe pariNAmI bhAvane sarva vastu samUhamAM jigatanA dareka padArthamAM vyApaka kahyo che, te ATha kamamAM paNa pariNAmI bhAva avazya hoI zake che. uttara:-karmomAM viziSTa bhAva audayikaja che paraMtu pariNAmI bhAva viziSTa-utkRSTa-mukhya nathI, pariNAmI bhAva te sarva | vastumAM vyApaka hovAthI gauNubhAva che, ane ahiM gAthAmAM viziSTa bhAvanI vivakSA che tethI sarvavyApI pariNAma bhAva kahyA nathI. avataraNa-A gAthAmAM kSAyikAdi bhAvathI utpanna thanArI viziSTa labdhio kahe che athavA kSAyikAdi bhAvanA pratibheda kahe che- |17 kevaliya nANadaMsaNa, khAiyasammaMca caraNadANAI / nava khaiyA laddhIo, uvasamie samma caraNaM ca 267 * * * * Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAve--kevaLajJAna kevaLadarzana kSAyika samyakatva kSAyikacAritra ane dAnAdi pAMca sapUrNa labdhie e huM kSAyika labdhie che. ( athavA kSAyikabhAvanA e 9 bheda che], ane upazama bhAvamAM upazamasamyaktva ne upazama cAritra e be ja labdhi [arthAt upazamabhAvanA e be bheda che. e rIte e bhAvanA 11 pratibheda thayA]. 26chA che. mAvArtha:--kevaLajJAna te kevaLajJAnAvaraNIyaka'nA kSayathI ja thAya che parantu upazamAdikathI thatu' nathI, temaja kevaLadezana paNa kevaLadarzanAvaraNIyanA kSayathI ja thAya che, tathA samyaktva jo ke svAvaraNIya kama dazanamAhanIyanA kSayathI upazamathI ane kSaye pazamathI ema traNa rIte thAya che parantu ahiM kSAyika samyaktva te darzanamehanIyanA kSayathI ja thAya che mATe samyakatvanA bhedomAM mA bhAvamAM kSAyika samyakatva gaNavuM, zeSa e bheda pAtapeAtAnA bhAvamAM gaNAze. tathA cAritra paNa cAritramehanIya karmonA kSayAdithI traNa prakAranu che, parantu ahiM te cAritramehanA kSayathI prApta thatu kSAyikacAritra eTale 12-13-14 guNasthAnavatI' yathAkhyAtacAritra teja ahi kSAyikabhAvanA bhedamAM gaNavAnu che. tathA dAna-lAbha-bhAga-upabhAga ne vIyaeN e pAMca labdhio antarAya kramanA kSayathI thAya teA kSAyika 5 labdhi ne kSayApazamathI thAya te e pAMca kSayAzamalabdhio gaNAya che. parantu ahiM kSAyikabhAva gaNavAnA haiAvAthI pAMca kSAyika labdhiAja gaNavAnI cheke je antarAyanA kSayathIja thAya che. e rIte huM prakAranI kSAyika labdhi jJAnA dezanA meAhanIya ne antarAya e cAra ghAtIkanA kSayathIja yathAsa'bhava prApta thAya che. mATe kSAdhivAyanA e 9 bheda gaNavA. darzanamAhanIyakamanA upazamathI je samyaktvaguNu pragaTa thAya te vazamamyastya, ne cAritramAhanIyanA upazamathI je cAritraguNa pragaTa thAya te jIvarAmapAritra 11 mA guNasthAnamAM hAya che, ane e paNa yathAkhyAtacAritra che. e rIte yathAeAtacAritra upazama thAkhyAta ne kSAyiyathAkhyAta ema be prakAranuM che, temAM upazamayathAkhyAtacAritra ahiM upazama bhAvamAM gaNyu' ne kSAyikayathAkhyA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIva I17dhA. rijharajhara...! tacAritra kSAthikanA bhedamAM gaNyuM che e rIte upazamabhAvanA be pratibheda che. 267aa samAsaH avatara-pUrva gAthAmAM kSAvikabhAvanA bheda ane upazamabhAvanA bheda kahIne have A gAthAmAM kSapazamabhAvanA 18bheda [18 kSApazamika labdhio] kahe che- bhAvonA nANA cau annANA, tinni udaMsaNatigaM ca gihidhmmo| veyayacaucAritaM, dANAiga missagA bhaavaa|| uttarabhedornu jAthArtha -cAra jJAna, traNa ajJAna, traNa darzana, gRhastha dharma (dezavirati). vedaka samyakatva (pazama samyaktva), cAra cAritra svarupa (sAmAyika-pa0-parihAra-sUmasapurAya), dAnAdi 5 labdhi, e 21 athavA cAra cAritrane sarvavirati ekaja gaNatAM 18 mizra- ID bhAva che, arthAt e 21 athavA 18 prakArane pazamabhAva che. ra68 mANArtha-jJAnAvaraNIyakamanA 5 prakAramAM matijJAnAvaraNanA kSayopazamathI matijJAna pragaTa thAya che, zrutajJAnAvaraNanA kSapazamathI zrutajJAna, avadhijJAnAvaraNanA kSaye pazamathI avadhijJAna ane mana:paryava jJAnAvarathanA kSaye pazamathI mana:paryAvajJAna pragaTa thAya che. kevaLajJAnAvaraNane kSApazamabhAva hoya nahi, kevaLa kSayabhAvaja hoya che, jethI kevalajJAnAvaraNanA kSayathI pragaTa thatuM kevaLajJAna || kSayikabhAve gaNAya, ane te kSAyikabhAvanA 9 bhedamAM gaNela che, jethI e cAra jJAne sva va AvaraNanA kSaye pazamathI ja thAya che, jethI e cAra Avarane kSaye pazama bhAvaja hoya che, tethI e cAra AvaraNanA kSapazamathI thatI matijJAnAdi cAra labdhio paNa sApazamabhAvanIja che. jo ke matijJAnAvaraNAdi 4 kamene kSayathAya che, paranta te kSayathI te matijJAnAdikane sarvathA abhAvaja III che?7II prApta thAya che. ahiM evI zaMkA na karavI ke te te AvaraNanA kSayathI varaNIya guNe saMpUrNa pragaTa thavAne badale sarvadhA abhAvavALA kema thAya ? tenA samAdhAnamAM eTaluM ja kahevuM basa che ke-e cAra jJAne jIvanA mULaguNa rUpa nathI, paraMtu mULa karA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNanA vikRtiguNA che, mULaguNa te kevaLajJAnaja de, tethI meghAcchAdita sUryanI kiMcit prabhA jema megha dUra thaye naSTa thaI sUryanA saMpUrNa prakAza pragaTa thAya che, tema kricit prabhA sarakhA matijJAnAdi guhye! kevalajJAnAvaraNanA kSaya sAthe naSTa thAya che, ne kevaLajJAna rUpa mULaguNa sapUNa' pragaTa thAya che. e pAMce AvaraNanA kSaya samakALe hAya che, jethI kevaLajJAna pragaTa thavA sAthe cAre vikRtirUpa matijJAnAdi jJAnA samakALe naSTa thAya che. e rIte 4 jJAna kSaye pazamajanya (ne pAMcamu` kevaLajJAna kSayajanya) che. tathA matiajJAna zrutaajJAna ne vibha'gajJAna e 3 ajJAna te jJAnanA abhAva rUpa nathI, parantu mithyAtvanA udayathI mithyAtva yukta hAvAthI viparIta jJAna rUpa che. emAM paNa mati ajJAna matijJAnAvaraNunA kSaye|pazamathI zruta ajJAna zrutajJanAvaraNanA kSayeApazamathI ne vibha'gajJAna avadhijJAnAvaraNunA kSaye pazamathI hAya che, jethI matijJAnAdi 3 jJAna je AvaraNAnA kSaye pazamathI che teja AvaraNAnA kSayApazamathI eja 3 ajJAna paNa che taphAvata eTaleja ke samyagdaSTi jIvanAM e 3 jJAna ne mithyAdaSTi jIvanAM eja traNa jJAna ajJAnasvarUpa gaNAya che, e rIte 3 ajJAnamAM vatuM paNa 'jJAnaja kSayApazamabhAvamAM che. tathA cakSudarzanAvaraNu karmanA kSayApazamathI cakSudarzana, acakSudanAvaraNunA kSayApazamathI acakSudana ne avadhidarzanAvaraNunA kSaye pazamathI avadhidazana pragaTa thAya che, tethI e 3 danaguNa paNa kSayApazamabhAvanA che. tathA cAritramAhanIyanI 25 prakRtimAM 16 kyAya ne 9 nAkaSAya che, temAM anantAnubaMdhi krodhAdi 4 kaSAya samyakatvaguNunA ghAta kare che, apratyAkhyAnI krodhAdi 4 kaSAya dezavirati guNanA ghAta kare che, pratyAkhyAnI krodhAdi 4 kaSAya sarvavirati guNanA ghAta kare che, ne sajvalana krodhAdi 4 kaSAyeA yathAkhyAta cAritranA ghAta kare che, athavA sarvavirati cAritramAM doSa-aticAra 1 saggAnamAM vA mithyAjJAnamAM bannemAM vartatI jJAnamAtrAja ahiM kSayApazama bhAvamAM gaNavI, kAraNake e jJAnamA vatI viparItatA tA udayabhAvamAM ajJAna tarIke gAraze. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva samAsaH (7ddA bhAvonA uttaramedonuM svarupa lagADe che (malinatA upajAve che). e pramANe je je kyAre je je AtmaguNane ghAta kare che, te te kalAnA upazamathI kSaya:- || zamathI ane kSayathI te te bhAva pragaTa thAya che. jethI gRhasthadhAma je dezavirati cAritra te apratyAkhyAnI kavAyanA pazamathI pragaTa thAya che, sAmAyikAdi cAra cAritra rUpa sarvavirati pratyAkhyAnI kavAyanA kSayopazamathI pragaTa thAya che, ane kSopazama samyakatva dazanAmahanIyanA kSapazamathI thAya che mATe dezavirati-sarvavirati-kSapazama samyakatva e traNe guNa kSapazamabhAvanA che. ahiM sAmAyika cAritra chedepasthApana cAritra parihAravizuddhi ne sUkamasaM parAya e cAra cAritra anukrame adhikAdhika sarvaviratinAja pratibheda che, [ athavA viziSTa viziSTatarAdi vizeSatAvALAM e cAre sAmAyikacAritraja che], ke jemAM paheluM sAmA cAritra ne chedepa0cAritra chaThThAthI 9 mA guNasthAna sudhInuM che, parihAravizuddhi 6-7mA guvatI che, ne sUtraMparA cAritra kevaLa dazamAM guNasthAnarUpa che. tathA dAnalabdhi lAbhalabdhi galabdhi upagalabdhi ne vIryalabdhi e pAMca labdhio anukrame dAnAntarAya lAbhAntarAya bhAgAntarAya upagAntarAya ne varyAntarAyanA pazamathI thAya che ne kSayathI thAya che, tethI pazama vaDe thatI e pAMca labdhio dezalabdhirUpa che ne te kSapazamabhAvanI kahevAya. [ane kSayathI thatI kSAyikabhAvanI e 5 labdhio te pUrve kSAyikanA 9 bhavamAM gaNelI ja che e rIte e 18 bhAva mizrabhAva eTale pazamabhA kahevAya, A gAthAmAM cAritra je ke cAra kahyAM che paraMtu ghaNA graMthamAM kSapazamabhAvanA pratibheda 18ja kahelA hovAthI saMkhyAbheda na karavA mATe cAre cAritrane eka sarvavirati bhAvamAM antargata gaNavAM. 268 avatALa -pUrva gAthAmAM kSaye pazama bhAvanA 18 pratibheda kahIne have A gAthAmAM 21 prakAranA dathikabhAva tathA 3 prakAranA pAriNumikabhAva kahe che II17ddA Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gai kAya veya lesA, kasAya annANa ajaya assaNNI / micchAhAre udayA, jiya bhaviyariyattiya sahAvo // gAthArtha:--4gati-6kAya-3veda-6lezyA-4kaSAya-ajJAna-avirati- asaMjJIpaNuM mithyAtva-AhAraka e 28 audiyakabhAva che, ne jIvatva, bhavyatva tethI itaraabhavyatva e traNa svabhAva che-pariNAmabhAva che [ahiM biga maya thara ttiya sahAyo-jIvatva bhavyatva abhavyatva e traNaja svabhAva eTale pariNAmIbhAva che e padAtha che]. aa26aa mAvArthaH--jIvamAM nArapaNuM tiryaMcapaNuM manuSyapaNuM ne devapaNuM e 4 gati paryAya narakagati Adi gatinAmakarmanA udayathI che mATe 9 tti auyikabhAvamAM gaNAya, tathA jIvamAM pRthvI paryAya jaLaparyAya agniparyAya vAyuparyAya vanaspatiparyAya ne trasapa/carUpa (kAcaparyAya che te gatinAmama jAtinAmakama zarIranAmakarma pratyeka nAmakamAM sthAvara nAmakama ItyAdinA udayavALA saMcAgika paryAya che, tethI d AyapAMca udayabhAvamAM gaNAya che. tathA A purUSa ane napuMsaka e traNa jIvaparyAya. strIveda purUSaveda ne napusakaveda e traNa mAhanIyanA udayathI thAya che, mATe rU ver audiyakabhAvamAM gaNAya che. tathA 6 jevA (kRSNa-nIla-kApAta-tejo-padyazuklalesmA) paNa karmanA udayathI che, tyAM je AcAryAM leane kAcanA nisyanta mAne che tene mate kaSAyamehanIya kanA udayathI 6 lezyAe che, puna: je AcAryAM lezyAne ceAgapariNAma mAne che teone mate traNa yAgane utpanna karanAra karmanA udayazrI 6lezyAe che. ane bIjA keTalAka AcAyeluM te ema mAne che ke-jema sasArIpaNuM athavA asiddhapaNuM aThe kramanA ekatra yavALuM che, tema 6 lesyAe paNa samudita AThe kamanA ekatra udayajanya che, e rIte 6 lezyA traNe abhiprAyathI paNa manA udayahetuvALI che mATe auyikabhAvamAM gaNAya che. tathA krodha mAna mAyA lebharUpa 4 kaSAye eja nAmavALA kaSAyamADIyakramanA udayathI thAya che mATe krodhAdi vaSAyo audicakalAvamAM gaNAya che. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva samAsaH II77ii. bhAvonA uttaramedonuM svarupa tathA viparIta bedharUpa matijJAna Adi traNa ajJAne jJAnAvarathama ane miyAtvamehanIyanA udayathI hoya che mATe mAna oyikabhAvamAM gaNAya che. pazamanA 18 bhAvamAM A matijJAnAdi ajJAnane kSapazamabhAvamAM gayuM che, ne ahiM audayika bhAvanA bhedamAM punaH audayikabhAvanuM paNa gayuM tenuM kAraNa ke viparIta vA aviparIta paNa vastune bedhamAtra jJAnAvaraNanA kSapazamathI ja thAya che, mATe vastunA avadhamAtranI apekSAe e traNa ajJAne pazamabhAvamAM gaNyAM che, ane e bedhamAM | je viparIta paNuM te miyAtva mehanIyanA udayathI che, mATe ajJAna rUpa viparIta bAdha jJAnAvaraNa ne mithyAtva e be karmanA saMgI udayavALuM che tethI jJAna udayabhAvamAM gaNAya che. A ajJAnamAM je avabodha che te mAtra na gaNutAM ahiM avabodhanI viparItatAneja mukhya gaNavI. thAya avirati paNa te apratyAkhyAna kaSAya mohanIyanA udayathI hoya che, asaMnnipANuM mana aparyApta nAmakamanA udayathI ane jJAnAvaraNane udayathI che, mithyAdaSTipAgu mithyAtvamohanIyakamanA udayathI che, AhArIpaNuM kSudhAvedanIyama ane AhArapathati Adi karmonA udayathI che, mATe e avirati Adi chavaparyaya audayikabhAvamAM gaNAya che, A gAthAmAM kahelA ane anyatramAM kahelA udayabhAvomAM kaMIka taphAvata che, anyathAmAM 21 udayabhAva kahyA che, A graMthamAM (A gAthAmAM) 28 udayabhAva kahyA che. puna: anyatra asiddhatva gaNela che ane ahiM asiddhatva gaNela nathI, (e paNa vivakSAda saMbhave che). prazna:-tamee udayabhAva 28 kahyA, paraMtu e uparAnta 5 nidrA, vedanA, hAsya, rati arati saMsArIpaNuM asiddhapaNu ItyAdi | Saa bIjA paNa keTalAe bhAva kamanA udayathI che te te sa" udayabhAvo kema gayA nathI ? - 32: e vAta satya che, bIjA paNa dathikamA ghaNA che, paraMtu ahi kahelA udayabhAve upalakSaNa mAtrathI karA che, tethI bIjA paNa je je kamekrayajanya bhAve hoya te sarve udayabhAvamAM gaNuM zakAya che, mATe 28 kahevAmAM virodha nathI. | I77nA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * % 44 45 45 45%%%%%%%% have vALi miyA mAtra rU che te A pramANe -anAdikALathI vastune je mULa svabhAva te pAraNAmika bhAva. temAM jIvanuM jIvavApaNuM athavA jIvapaNuM e anAdi pariNAmika bhAva-svabhAva che, tathA saMsArI jemAM eka jIvarAzi evA svabhAvavALo che jhI ke je potAnuM mULa jIvasvarUpa sAdhana sAmagrI maLatAM avazya pragaTa karI zake evA sAdhyoga sarakhA jAne rAzi te madhya, arthAta mokSe javAnI cogyatAvALA bhAvuka cho te bhavya, ane deva gurU Adi aneka sAdhana sAmagrI maLavA chatAM paNa jIva svarUpe pragaTa na karI zake evA asAdhya roga sarakhA abhAvuka ne rAzi te amegya, arthAta mokSe javAnI cegyatA rahita kevI che te abhavya. emAM bhavya jIvane je mokSe javAnI yogyatAvALA je svabhAva te mukhyatva ne tethI viparIta svabhAva te samagratva. e banne svabhAva jIvanA anAdi sahacArI che, jema jIvamAM jJAnAdi guNe anAdi sahacArI che tema bhavyasvabhAva ne abhavyasvabhAva pazu anAdi sahacArI che. e rIte jIvanA be traNa mULasvabhAve te ahiM pariNAmIbhAvanA 3 bheda kevaLa jIvanI apekSAe gaNyA che, nahitara dharmAstikAya Adi dravyanA aneka mULa svabhAvanI apekSAe ajIvapariNAmika bhAvo aneka prakAranA che. karmothI utpanna thayelA ane kevalajJAnAdi phaLa rUpe pAMca bhAva te kahyA, paraMtu sanipAtabhAva je chako gaye che te bhAvane aMge kaI karma janyatA paNa na kahI ane e bhAvanuM phaLa paNa na kahyuM te te bhAva saMbaMdhi karma karyuM ne phaLa zuM? uttaY: -sannipAtabhAva te audayika Adi : bhAvathI bhinna nathI paraMtu audayikAdi bhAveja jyAre be Adi saMge gaNIe hI te tevA saMgI bhAve teja sannipAtabhAva che, tenA dvisaMgI 10 bhAva, triraMgI 10 bhAva, catuHsaMyegI 5 bhAva, ne pAMca saMyogI 1 bhAva e rIte 26 prakArane sannipAtabhAva che, e 26 sannipAtabhAvomAM mAtra 6 bhAvaja jIvamAM prApta thaI zake che tethI 6 bhAva sat che ne 20 bhAva asat (zUnya) che, tyAM 26 bhAva A pramANe raka kakakakaka 0 zaM? Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI samAsa: 1178 // bhAvonA uttaramedornu svarupa vikasavegI 10 bhAva 1 upazama-kSApazama 6 kSApazama-udaya 2 upazama-kSayika 7 kSApazama-pariNAmI 3 upazama udaya 8 kSAyika-udaya 4 upazama-pariNAmI 9 kSAyika-pariNAmI 5 kSApazama-kSAyika 10 udaya-pariNAmI e 10 dvisaMgI sanipAtamAM 9 me nipAta "kSAyika-pAriNAmika" bhAva siddhamAM che. siddhanuM jJAnadarzanAdi kSAyika bhAve che, ne jIvatva pariNAmikabhAve che. * trikasaMgI 10 bhAva 1 upazama kSayopazama kSAyika 6 upazama audayika pariNAmika 2 upazama kSapazama audayika 7 kSayapazama kSAyika audayika 3 upazama kSapazama pAriNAmika 8 kSapazama kSAyika pariNAmika 4 upazama kSAyika audayika 9 kSayopazama audayika pAriNAmika (4 gatimAM) 5 upazama kSAyika pAriAmika 10 kSAyika audayika pAriNAmika (kevalIne) e trikasaMgonA 10 bhAvamAM 10 me bhaMga kSAtra au0 pATha bhAva kevalIne hoya che, kevaline kSAyikabhAvamAM kevaLajJAnAdi, * | I78| Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * pANyiA ja ati). audayikabhAvamAM manuSyagati Adi, ne pariNAmika bhAvamAM jIvatva che. tathA kSapazama audathika pariNAmika e hame trikathAgI sannipAtabhAva cAre gatimAM hoya che. temAM kSayapazamabhAve matijJAnAdi, audayikabhAve gayAdi, ne pariNAmabhAve jIvatvAdi zreya che. zeSa 8 sannipAta zUnya che, prarUpaNamAtra che. catuHsaMyogI 5 bhAva 1 upazama-kSa50-kSA -auda. 4 upazama-kSA-auda-pariNA - 2 , , , pAriNA - 5 thI 4 , i (4 gati) 3 che o0 che (4 gati) e catuHsaMyogI 5 bhAvamAM u50-0- -pA e trIjo sannipAta cAre gatimAM prApta thAya che. emAM traNa bhAva te trigIvat ne cethA upazama bhAvamAM upazama samyakatvaja hoya che. tathA upazamabhAvane badale kSAyikabhAvavALe pAMcame catuH sagI sannipAta paNa cAre gatimAM hoya che, temAM paNa pAyika bhAvamAM kSAyika samyaktvaja hoya che, zeSa traNa sannipAta jo bhAMgA zUnya che. tathA u50-50-0-80-pAri e paMcaraMgI 1 ja bhaMga thAya che, ane te kSAyika samyagdaSTi jIva upazamazreNi kare tene hoya che, kAraNa ke te zreNivatane upazamabhAvamAM upazamacAritra che, 50 bhAvamAM matijJAnAdi che, kSAyikabhAvamAM kSAyika samyaktva che, auyikabhAvamAM manuSyagati Adi che, ane pArizAmikabhAvamAM chevatva bhavyatva che. e rIte 26 sannipAtabhAvamAM 6 sannipAta prApta che, te A pramANe * * * * * Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa: 27% ajIvamA bhAvonu nirupaNa ARRAR kigI sanipAtamAM 9 mA bhaMga | siddhane zrI jIvasamAsanI vRttimAM bhAMgAnA naMbarane krama sarvamAM | viyegI sannipAtamAM che. bhaga 4 gatimAM tulya rItivALo nathI, tethI A arthamAM cAre sannipAtamAM - 1 bhaMga kenavIne tulaya rIte bhaMga upajAvelA che te rIte vicAravuM. karmagraMthamAM catuHsaMyogIsanipAtamAM je baMga 4 gatimAM puna: sannipAtanA 15 bhaMga kahyA che te traNa bhAMgAne 4 5 mo bhaMga 4 gatimAM gatibhede guNatAM 12 bhaMga ne zeSa traNa bhaMga ekeka gaNIne 15 paMcagI sannipAta 1 bhaMga upazama zreNivaMtane . bhaMga karatA te jIvaprApta 6 bhAMgAnAja pratibhedatulya che. e 4i pramANe bhro sannipAtabhAva 6 vA 26 prakArane kaho. mArA avatara-pUrva gAthAmAM ane 6 bhAva je rIte saMbhave te rIte darzAvIne have A gAthAmAM ajIvane saMbhavita pariNAmika ne dayikalAva yathAsaMbhava kahe che-- dhammAdhammAgAsA kAlottiya paarinnaamiobhaavo| khaMdhA desa paesA aNU ya pariNAma udae ya // 27 // na jAthA-dhamastikAya adhamaratakAya AkAzAstikAya ane kALa e cAra dravya pAriNAmika bhAvavALAM che, ane "dha deza pradeza tathA paramANu e cAre prakAravALe pudgalAstikAya te pariNAmika ne dArika e be bhAvavALe che. ra7nA mAvArtha -dhamastikAya Adi cAra dravya tipitAnA gatiupaSTabha Adi pariNAme pariNamelAM hovAthI pANimika bhAvavALAM | che, puna: e dharmo-pariNAma anAdi sahakArI levAthI anAdi pariNAmI che. tyAM gati pariNAme pravatelA jIva pudagalenI gatimAM sahAyaka thavArUpa anAdi pariNAma dharmAritakAya che. sthiti pariNAme pariNuta thayelA jIva pudgalenI sthitimAM sahAya karavAnA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvarUpa anAdi pariNAma adhamastikAya che. jIvAdi dravyane avakAza ApavAnA svabhAvarUpa anAdi pariNAma bhAva AkAzAstikAyane che, samaya Avali Adi rUpe athavA dravyamAM vartAnA pariNAma vartAvavArUpa anAdi pariNAmabhAva kALadravyane che. e rIte dharmAstikAya Adi 4 dravyane anAdi pariNAmabhAva kahAM. pudgalAstikAya cAra vibhAgamAM vaheMcAyeluM che. jemAM keTalAka (anaMta) te ekeka chUTA aNuo che ke jene paramANu kahevAmAM Ave che. keTalAka dipradezI Adi ananta prakAranA audhe che. e be mUlavibhAga che, ane skaMdhAntavatI paramANuo te pradeza ane ska dhAntarvatI nAnA moTA vibhAga te deza e be bheda aMdhAntargata che tepaNuM vizeSa samaja mATe e bene 5NuM judA bheda tarIke gaNone pudagalAstikAya 4 prakArane kahyo che. e cAre prakAranA pudagalAstikAyamAM dvidezI Adi skache navA navA utpanna thaI jUnA jAnA vinAza pAme che, tethI e sakaLe sAdi pariNAmI che, ane merU parvata varSadhara parvate zAzvata caitya pratimAo ItyAdi bhula haka anAdi pariNAmI che, kAraNa ke e aMdhe anAdi kALathI anantakALa sudhI jevA dekhAya che tevA ne tevA ja traNe | kALamAM prAya: 'tulya che. e pramANe pariNAmabhAva te samagra pudagalAstikAyamAM vyApta che, paraMtu emAM bIje audayikabhAva | # paNa che, ane e dayikabhAva pudagalAstikAyamAM apekSAe sarvavyApI pazu che, kAraNa ke kamene vipAkanubhava te udaya ne teja audayikabhAva, athavA kamenA udayavaDe banela je bhAva te paNa dathikabhAva ema pUrve kahela che, te rIte kamene vipakAnubhavarUpa * 1 zAzvata skaMdhamAMthI pratisamaya je ke anantAnA nAnA moTA & nAza pAmyA kare che, paraMtu jeTalA pramANumAM nAma pAme che teTalA pramANamAM bIjA joDAtA rahe che jethI cakSudraSTithI nitya eka sakho traNe kALamAM dekhAya che, jethI merUparvata AdikamAMthI nAnA moTA che pratisamaya kharatA rahe che paNa tevA bIjA navA sakaMdhe maLavAthI AkAra vA kada badalAtuM nathI, maLavuM vikharavuM e te pudgalane svabhAvaja che. % nakkara Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka nIva samAsaH gatimA alpabahutva audayikabhAva te pudagalAstikAyamAM sarvatra vyApta nathI, kevaLa kamaskamAM vyApta gaNI zakAya. paraMtu varNa gadha rasa sparza ItyAdi paryAne pudagalAstikAyamAM paNa udaya hoya che, ne e udaya sarvavyApI che. e rIte chae dravyomAM yathAsaMbhava 6 prakAranA bhAva kA. / rati nIvaramANe mAtra anuvAH |HIHtha rasoDanuNon: //ra70mAM nInAnIvasamA 8 moDapavAnuyo avataraNa:-jIvAjIvasamAsamAM saMta thavAyA ItyAdi 8 anuyogamAM sAtama bhAva anuga kahIne have 8 me alpabadutva anuga kahevAya che- thovA narA narehi ya asaMkhaguNiyA havaMti neriyaa| tatto surA surehi ya, siddhANaMtA tao tiriyaa||271|| - thAI-manuSyo sarvathI thoDA-alpa che, manuSyathI nAraka asaMkhyaguNa che, te nArakethI deve asaMkhyaguNa che, dethI siddha | anantaguNa che, ane siddhathI tiryaMca anantaguNa che. e pAMca gatinuM a5bahuta kahyuM. 271 - mAvAI-pAMca gatinA chomAM manuSyagatinA cha (manuSya) sarvathI ala5 che, kAraNa ke manuSyo mAtra aDhIdvIpamAMja che, | temAM paNa garbhaja manuSya saMkhyAta che,ne sammariMchama manuSya asaMkhyAta che. tethI temanuNethI) nArake asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke nArakonuM kSetra sAta pRthvIo che. sAtamAM maLI 84 lAkha narakAvAsa che, ekeka narakAvAsa prAya: asaMgAsaMkhya janane che, jethI | | ekeka narakAvAsamAM asaMkhya asaMkhya nArake che, (mATe manuSpathI nArake asaMkhyaguNa che.) nArkethI devo asaMkhya guNa che, kAraNa ke nArakethI e devenuM kSetra ghaNuM che, 10 bhavanapati, 16 vyantaranikAya, jyotiSInikAya, 12 devaloka, 9 zreyaka, 5 anuttara jhI e sarva sthAne devanAM che, ekaika vimAnavAsa paNa prAya: asaMkhya asaMkhya janane che, ekeka vimAnavAsamAM asaMkhya asaMkhya kaka kakaka 280 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | de rahe che, tethI nArakanI apekSAe deve asaMkhyaguNA kahelA che, mahA5bahuvamAM paNa nArakathI de asaMkhyaguNa kahyA che. tathA dethI siddha anantaguNa che, kAraNa ke deva sarva maLIne asaMkhyAta che, ane siddha paramAtmA ananta che, kALa ananta che, | ne cha cha mAse te ekeka jIvanI siddhi avazya thAyaja, temaja siddhigatimAMthI punaH saMsAramAM AvavAnuM che nahi tethI siddha anantaguNa che. tathA siddhAthI tirtha anantaguNa che, kAraNa ke tiryaMcagatimAM asaMkhya nigAda che, ekeka nigodamAM asaMkhya zarIra che ane ekaeka zarIramAM ananta ananta vanaspati che, eTaluM ja nahi paraMtu dareka nigodamAM siddhathI anantaguNa jIve che. (jethI siddha ekaja nigAdavatI' thI anantamA bhAga jeTalA che) e rIte siddhathI tiryaMcagatinA che anantaguNa che. 271 kaparALa-A gAthAmAM tiryaMcAdigatinI strIonuM ane prasaMge nArakAdinuM aha5bahuta kahe che [tiryaMcI mAnuSI ne devIonuM aha5bahutva kahe che ]. thovA ya maNussIo, nara naraya tirikkhio asNkhgunnaa|surdevii saMkhaguNA, siddhA tiriyA aNaMtaguNA mAthArtha -manuSyastrIo sarvathI a95 che, tethI nara-manuSya asaMkhyaguNA che, tethI nArake asaMkhyaguNa che, tethI tiryaca. strIo asaMkhyaguNa che, tethI sura- saMkhyAta guNA che, tethI devIe saMkhyAtaguNI che, tethI siddha anantaguNa che, tethI tiya anantaguNa che. 272 mAthArtha -cAragatimAM jema manuSya sarvathI aha5 che tema manuSyagatimAM manuSyazrIe a5 che. kAraNa ke saMkhyA ja che, tethI manuSe asaMkhyaguNa che. prazna-anya prathAmAM manuSyathI manuSyazrIe sattAvIsaguNI uparAnta sattAvIsa kahI che, je kAraNathI te rathamAM A kaddha Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAma % vedamA alpabahutva % jI pramANe pATha che kenIva- kimI tiguNA tirUvaahiyA, tiriyANaM itthiyA muNeyavvA / sattAvIsaguNA puNa, maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // 28 | battIsaguNA battIsarUva ahiyA ya tahaya devANaM / devIo paNNattA, jiNehiM jiyarAgadosehiM // 2 // artha:-tirtha cinI e traNa guNane traNa rUpa adhika jANavI, ane manuSyanI e sattAvIsa guNI ane teTalI adhika jI (27 adhika ) hoya che .. che. temaja jitelA che rAga dveSa jeNe evA jinezvaree dethI devIo batrIsaguNo ane batrIsa rU5 adhika kahelI che (e rIte granthAntaramAM kahyuM che ). rA je e pramANe anyagraMthamAM manuSya purUthI manuSya strIo ra7 guNI uparAnta 27 kahI che te manuSya ethI manuSya ( purUSa ) 27 mA bhAgathI kiMcit nyuna hoya che te A gAthAmAM manuSyo asaMkhyAta guNa kevI rIte ? saMkhyAtaguNa paNa nathI. - 3ttara:-e vAta satya che. paraMtu e alapabahuta garbhaja manuSya AzrayI che, athata garbha ja manuSyamAM purUSo strIo 27 guNI uparAnta 27 adhika kanyAntaromAM kahI che. A graMthamAM te ( A gAthAmAM te ) gabha ja ne samUchima bane | samudita manuSyanI apekSAe ethI manuSya asaMkhyaguNa kahyA che te satya che. sammariIma manuSya sarva napuMsakadI che ane | asaMkhyAta che, tethI strIothI manuSya asaMkhya guNAja thAya che. (garbhaja manuSyamAM traNe veda che). manuSpothI nArako asaMkhyaguNa che te te pUrvagAthAmAM paNa kahyuM che. tathA nArakethI tiryaMcIe asaMkhyaguNa che. moTA che alpabahutvamAM nArakathI asaMkhyaguNa tiryaMcapurU, ne tiya capurUSathI tiryaMcIe traNuguNI ane 3 adhika kahI che te te % In282 E Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SASTRO **** pramANe nArakothI tiryaMcIe asaMkhya guNa hoya jatathA tiryaMcasIethI (tiya capurU trIjA bhAga jeTalA alpa che tethI te alpabaddhatva karyuM nathI mATe) deve ( purUSadeve) asaMkhyaguNa che, tethI (devethI) devIe saMkhyAtaguNI che, kAraNa ke dethI devIe 32 guNI uparAnta 32 adhika che, tethI devoethI ) siddha anantaguNa che, ane siddhathI tiya ce anantaguNa che ra7rA avatanar:-pUrvagAthAomAM gationuM tathA A vigerenuM a5bahu kahI have A gAthAmAM narakagatinuM antargata ane tiryaMcagatimAM antargata alpa bahu kahe che- thovA ya tamatamAe, kamaso ghammaM tayA asaMkhaguNA / thovA tirikkhapajjattasaMkha tiriyA annNtgunnaa|| zALArtha-mastamaprabhA pRthvImAM nArako sarvathI alpa che, tethI anukrame ghama sudhI (pahelI pRthvI sudhI) nArake asaMkhyaguNa che. tathA tiryaMcagatimAM tiryaMcastrIo savathI alpa che, tethI paryApta tiryaMcaddhi asaMkhyaguNa che, tethI tirya anantaguNa che, ra73. | mAvArtha -sAtamI pRthvInA nAraka sarvathI ala5 che, kAraNa ke phakta pAMcaja narakAvAsanuM eka pratara che, te pAMcamAM paNa madhyane 1 apratiSThAne narakAvAsa lAkha janane che tethI ghaNe nhAne hovAthI temAM saMkhyAtA nAraka rahe che, zeSa 4 narakAvAsa asaMkhya ejananA che te darekamAM asaMkhya nArake che. tethI chaThThI pRthvInA nArake asaMkhyaguNa che kAraNa ke chaThThImAM 3 pratara che, tethI narakAvAsa ghaNA che. tethI pAMcamI pRthvInA nArake asaMkhyaguNa che, emAM 5 pratare che. tethI 4 thI pRthvInA nAraka asaM guNa che temAM cha pratara che. tethI trIjI pRthvInA nAraka asaMkhyaguNa che, temAM 9 pratara che. tethI bIjI pRthvInA nAraka asaM. khyaguNa che, temAM 11 pratara che. tethI pahelI ghama (ratnaprabhA ke pRthvInA nAraka asaMkhyaguNa che, temAM 13 pratare che. e pramANe * * Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava samAsa: Hi68zA tamastamAM pRthvIthI ghama pRthavI sudhI anukrame nivAsa kSetra vizeSa vizeSa hovAthI nArake asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa che. e pramANe nAgatimAM svAsthAne a5mahatva kahyuM. tiya gatimAM svasthAne a5nahu vicArIe te tiryaMcastrIo a5 che, (jo ke purUSa tiryathI te traNa guNI adhika traNa che, paraMtu ahiM paMcendriya tiryaMcapatAnI apekSAe alpa che). tethI paryApta paMcendriyatiyaM asaMkhyaguNa che. praka:-gAthAmAM "paMcendriya" vizeSaNa nathI te ahiM paMcendriya tiya" kaI rIte jANavA ? - 3rara -e vAta satya che ke paMcendriya vizeSaNa gAthAmAM je ke sAkSAt kahyuM nathI te 5Nu tiya"Io paMcendriyaja hoya che, te anusaraNathI ahiM paryAptatiya paNa paMcendriya ja jANavA. temaja gAthAmAM asaMkhyaNa kIdhela che te te asaMkhyaguNa uparathI paNa paMcendriye ja samajI zakAya, kAraNa ke sAmAnyathI paryApta tirtha e vicArIe te paryApta ekendriya tirya ce ananta che, ane tiryaMcIo asaMkhya che tethI tiyacIothI paryApta tiya e gAthAmAM anantaguNa kaheta, mATe tiryaMcIenA anusara huthI temaja asaMkhyaguNa padanA anusaraNathI paryApta pacendriya tiya ci ja asaMkhyaguNa kahelA jANavA. tathA paryApta paMcendriyajhI tiyAthI sAmAnyapade tiryaMce anantaguNa che (sAmAnya tiryAmAM ekendrione paNa samAveza thAya che, ne ekendri Rii ananta che mATe). 273 jhavatAH -pUrva gAthAmAM narakagatimAM tathA tiryaMcagatimAM svasthAne alpabahuta kahIne have A gAthAmAM devagatimAM svasthAne jhA alpabahuta kahe che- thovA'NuttaravAsI, asaMkhaguNavuDi jAva sohammo / bhavaNesu vaMtaresu ya, saMkhejjaguNA ya joisiyA 274 nArako ane devomAM svasthAne alpabahutva HORARIOS I682aaaa Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ka. nAthArtha - anuttaravAsI re savaMthI alpa che, tethI saudhama sudhI anukrame asaMkhyaguNavRddhi kahevI, tethI bhavanapatimAM asaMkhyaguNa, tethI thantaramAM asaMkhya guNa, ne tethI jyotiSI de saMkhyAtaguNa che ra74. mAvArtha - anuttaravAsI ra savathI a95 che, kAraNa ke anuttara devenuM eka ja pratara ne temAM pAMca ja vimAna che, temAM paNu eka madhya vimAna te phakta lAkha pejana jeTaluM nhAnuM che, zeSa 4 vimAne asaMkhya asaMkhya jananAM che tethI madhya vimAnamAM saMkhyAtA deve che, ne zeva 4 vimAnamAM asaMkhya deve che. tethI zaiveyaka asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke saiveyakanAM 9 pratara che temAM sarve maLI 318 vimAna che, tethI amruta (bAramA devaka)mAM devo asaMkhyaguNa che, ahiM che ke pratare cAra che temAM paNa keTalAka bhAga AraNakapane che jethI zaiveyakanAM vimAnethI ayutanAM vimAne aha5 che. paranta prayakanA eka ll ] vimAnagata devasaMkhyAthI amRtanA eka vimAnagata devanI saMkhyA ghaNI moTI hovAthI amRtanA de asaMkhyagaNa hoya temAM || kaMI virodha jevuM nathI. aspRtadethI ApaNuka95nA de asaMkhyaguNa che, tethI prANutakalpanA de asaMkhya che, tethI AnatakalpanA de asaMkhyaguNa che, tethI sahastrAranA de asaMkhyaguNa che, tethI zukraka95nAde asaMthaguNa che, tethI lAMtakanA de asaMkhyaguNa | che, tethI brAlekanA devo asaMkhyaguNa che, tethI mAhendrakalpanA de asaMkhyaguNa che, tethI sanata kumArade asaMkhyaguNa che tethI IzAnaka95nA deve asaMkhyaguNa, tethI saudharmaka95nA deve asaMkhyaguNa che. A a5bahatva A graMthakartAnA abhiprAyavALuM che parantu siddhAntamAM alpabahu judA prakAranuM che te A pramANe siAttata aqvadutva-anuttaravAsI de alpa che, tethI raiveyaka deve saMkhyAtaguNa che, tethI azrutaklapanA deve saMkhyAtaguNA che, tethI ApaNuka95nA deve saMkhyAtaguNa 8, tethI prANutadeve saMkhyAtaguNA che, tethI Avatade saMkhyAtaguNA che, tethI sahasAra de asaMkhyAtaguNa che, tethI zukra asaMkhyaguNa che, tethI lAntakade asaMkhyaguNa che, tethI brAde asaMkhyaguNa che, tethI 63 % Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava samA i28rUA. indriyornu ma alpabahutva karakara mAhendradeve asaMkhyaguNa che, tethI sanaskumAradeve saMkhyAtaguNa che, tethI izAnade asaMkhya guNa che, tethI saudharmade saMkhyAtaguNa che. e pramANe A graMtha ane siddhAnta e bemAM ahiM sudhI taphAvata che. tyArabAda saudharmadevethI bhavanapati asaMkhyaguNa che, ne bhavanapatithI vyantare asaMkhyaguNa che, tethI jatiSIde saMkhyAtaguNa che. A alpabahutamAM visaMvAda nathI. ti274 kAvatarAH-pUrve cAre gatimAM aha5mahatva kahIne have ekendriyAdi vizeSaNavaDe chavabhedamAM paraspara alpabahuta kahe che, arthAt zrI jAti vA Indriya'mAgaNAmAM alpabahuta kahe chepNciNdiyaa ya thovA, vivajjaeNa viyalA viseshiyaa| tattoya aNaMtaguNA, aNidi egidiyA kmso|| TghArtha - jAtimArgaNA paMcendriya cha sarvathI thaDA che, tethI viparyayapaNe vikalendriye vizeSAdhika che (catu. trIhIrA kramazaH vizeSAdhika che), tethI anidrA (siddha) anantaguNa che, tethI ekendriya anantaguNa che. e pramANe be jIvale anukrame anantaguNa che [e jAtimAgaNAnuM aha5bahutva jANavuM'), i275 mAvAI-IndriyamArgaNAmAM paMcendriya sarvathI apa che, tethI caturindriya vizeSAdhika che, tethI trIndriya vizeSAdhika che, tethI zrIndriya vizeSAdhika che, tethI Indriyarahita eTale siddha anantaguNa che, tethI ekendriyo anantaguNa che. ahiM ekendrimAM pRthvIkAyAdika te asaMkhya asaMkhya che, paranta vanaspati ananta hovAthI ane nigAda varupatinA chathI siddha anantamA bhAgamAtra hovAthI ane tenI nidai asaMkhya hovAthI siddhathI ekendriye anantaguNa che. 27pA 1 A gAthAomAM coda mAgaMNAonuM apabahuta kahevAnuM nathI paraMtu kAyamArgaNA sudhI 3 mAgaNuAonuM apabhahurva kaheze. ja | 28rUAA Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avataraNa:--have A gAthAmAM kAyamANAnuM alpabahutva kahe che-- thovAya tasA tatto, teu asaMkhA tao visesahiyA / kamaso bhUdgavAU, akAya hariyA anaMtaguNA // 276 // gAthArtha:--trasajIva sarvathI alpa che, tethI teukAya asaMkhyaguNa che, tethI pRthvIkAya akAya ne vAyukAya anukrame vizeSAdhika che, tethI akAya (siddha) anantaguNu che, tethI harita-vanaspatikAyathavA anantaguNa che. ra76 mAvArtha:--trasakAyajIvA savathI alpa che, kAraNa ke asaMkhyAtaja che, tethI agnikAyajIvA asaMkhyAtaguNa che, agnikAyajIva asaMkhya leAkAkAzanA pradeza pramANu che, tethI pRthvIkAyachavA vizeSAdhika che, tethI aAyajIvA vizeSAdhika che, tethI vAyukAyajIvA vizeSAdhika che, e pramANe e traNa kAya vizeSAdhika che. vAyuthI akAya (kAyarahita siddhajIvA ne ayeAgIchavA e maLIne) anantaguNa che (ayAgI saMkhyAtamAtra hoya che te pazu nirantara nathI, ane siddhajIvA ananta che, ane nirantara paNa che tethI tAttvika rIte siddhajIvAnI apekSAe akAya anantaguNa che.) ane te siddha chavAthI vanaspatikAya anaMtaguNa che. 276aa avatanaH--pUrva gati Adi 'bhede jIvasamAsanu alpabahutva kahIne have A gAthAmAM 14 gurusthAnarUpa jIvasamAsa Azrita apabahutva kahevAya che-- uvasAmagAya thovA, khavaga jiNe appamatta iyare y| kamaso saMkhejjaguNA, desaviraya sAsaNe'saMkhA // 277 // missA'saMkhejjaguNA, avirayasammA tao asaMkhaguNA / siddhA ya anaMtaguNA, tatto micchA anaMtaguNA // gAthArthaH--upazAmakajIvA (8-9-10-11 guNuvatI jIvA) apa che, tethI kSapakajIvA (8-9-10-12 guNavatI jIvA 1 satra 14 jIvabhekarUpaja 14 jIvasamAsa gaNyA nathI pattu nAdi mANuAbhede paNu samAsanA vikSA karI che. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja vIva samAsaH 684 guNasthA nakornu alpabahutva saMkhyAtaguNa che, tethI jina-kevalI (13-14mAM guNavatI ) saMkhyAtaguNa che, tethI apramatta saMkhyAtaguNa che, tethI pramatta jI saMkhyAtaguNa che, e guNasthAnavatI jI anukrame saMkhyAtaguru saMkhyAtaguNa che. tethI dezaviratajI asaMkhyaguNa che, tethI sAsvAdana guNasthAnI cha asaMkhyaguNa che. ra77nA sAsvAdanathI mizraguNasthAnI che asaMkhyAtaguNa che, tethI avirata samyaSTi jIve asaMkhyAtaguNa che, tethI siddha anaMta. | guNa che, tethI mithyAdaSTi anantaguNa che. 278 mAvArtha-upazAmaka zabdathI upazamazreNivatI 8-9-10mAM guNasthAnavALA cha gaNAya che, paraMtu ahiM 11 mA guNasthAnavALA upazAntAhI jIve paNa gaNavA jethI e cAra upazama guNasthAnavALA sarvathI alpa che, kAraNa ke samakALe pravezatA 54 ne pravezelA saMkhyAta hoya che. ane cAre paraspara tulya heya. tethI kSepaka eTale kSapakazreNivatI 8-9-10 mA guNasthAnavALA ne upalakSaNathI 12 mA guNasthAnavALA cha saMkhyAtaguNA hoya che, kAraNa ke samakALe saMpUrNa kSapakazreNimAM vartatA sarva jI zatapRthakatvathI adhika na hoya, (pravezatA 108 ja hoya). e alpabadutva utkRSTapade jANavuM, anyathA keIka vakhata kSapaka alapa hoya ne upazAmaka ghaNuM hoya ema paNa bane, athavA upazAmaka sarvathA na hoya ne kSepaka hoya ema paNa bane | athavA kSepaka koI na hoya ne upazAmaka hoya ema paNa bane, kAraNa ke A guNasthAne virahakALavALAM che. punaH e cAra cAra guNasthAnenuM a65bahu samuditapaNe edhe paNa hoya che, ane cAre guNasthAnanuM bhinnabhinna paNa hoya che. kSapakathI jinasarva eTale sagI ago kevalI samuditapaNe saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke sagIpaNAMmAM ne kSapakazreNimAM ja pravezatA ja 108 thI vadhAre na hoya tethI pravezaka che te tulya che, paraMtu kSapakazreNimAM pravezatA ne pravezelA sarva gaNIe te zatapRthakatva ja hoya che,ne sagIkevalI utkRSTathI kroDapRthakatva samakALe hoya che, ane agIo samakALe utkRSTathI 84lii. rAka Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ii saMkhyAta hoya che, jethI be maLIne pakathI saMkhyAtaguNa che [ahiM kevaLa ayogIo te kSapathI saMkhyAtaguNa thAya nahiM parantu kevaLa sagIe saMkhyAtaguNa che tethI be maLIne saMkhyAtaguNa hoI zake che. jinathI ( sagI agIna samudita saMkhyAthI) apramattamunie (sAtamA ) guNasthAnavatI jI ) saMkhyAtaguNa hoya che. kAraNa ke sagI agI maLIne aha5 saMkhyAta che, ne apramatto hajArakroDa pRthakatvathI (hAra kroDa pRtha0 jeTalA pramothI ) D| alpa saMkhyA jeTalA sa khyAta che. tethI sAdhika 9 koDa jeTalI jina saMkhyAthI apanara hanakoDa pRthakatva saMkhyA saMkhyAtaguNI che, tethI pramatta munie saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke apramattanI hajArakoDa pRthakatva saMkhyA je bahu jaNanI che tethI pramattamunienI hajAra kroDapRthakatva saMkhyA saMkhyAtaguNa (prAya: be traNa guNI saMbhavita ) che. tethI dezavirata 'asaMkhyaguNa che, kAravRke dezavirata manuSya je ke saMkhyA ja che te paNa dezavita masyAdi jaLacara vigere tiya ce asaMkhyaguNa che. tethI sAsvAdana guNasthAnavata cha asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke zavirata te manuSya ne tiya ce ja hoya che, ane sAsvAdana samyagdaSTie te deva nAraka sahita cAra gativALA hoya che. puna: A sAsvAdana guNasthAnIe te kadAcit sarvathA na paNa hoya, ane jyAre jhI hoya tyAre jaghanyathI 1-2 ne ukaNathI cAra gatimAM asaMkhya hoya che. sAsvAdanaguNasthAnavatA jIthI trIjA gurthasthAnavALA jAmitrasamyagdaSTi cha asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke sAsvAdanakALa 1 samayathI 6 AvalikA jeTalo che, ne mizrane kALa jadha nyathI ne utkRSTathI banne rIte antamuhUtta che, tethI sAsvAdanIthI mizradaSTie asaMkhyAta guNA saMbhavita che. e mizraguNasthAnI che paNa keIvAra lekamAM na paNa hoya ne hoya tyAre jaghanyathI 1-2 cAvatuM utkRSTathI asaMkhyAta hoya che. mizraguNasthAnIothI aviratasamyagadaSTi che asaMkhyAta guNa che, kAraNa ke mizrane kALa antamuhUrtA che, ne avistaguru1 kSetrayopamanA ladhu asaMkhyAtamA bhAga jeTalA. ane tyArabAda kaMIka moTA moTA kSetra bhe5manA asaMkhyA mA bhAga jeTala. - ka mara baR- A+ Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niva 285 jIvana sthAnane kALa 33 sAgarepama jeTaluM che te uparAnta aviratasamyagdaSTie cAre gatimAM che. tathA aviratasamyagdaSTiethI siddha samANa anantaguNa che, kAraNa ke aviratasamyagdaSTie jaghanyathI laghu kSetrapApamasaMkhyayabhAga jeTalA che, ne utkRSTathI meTA kSetrapA5mAsaMpeyabhAga jeTalA che, jethI asaMkhyAta ja che ne siddha te ananta che. punaH e banne rAzio lekamAM sarvakALa che. tathA 4 siddhathI mithyAdaSTie anantaguNa che, kAraNa ke anantAnanta vanaspatijIthI siddha anantamAM bhAga jeTalA che, ne saghaLA vanaspati | devanAraka ( bAkaparyApta pratyeka vanaspatinA keTalAka asaMkhya jIva sAsvAdana guNasthAnavALA che te vajIne ) miyAdaSTi che, tathA pRthvI- II ane tikAyAdi sarvamiyAdaSTie maLIne te ananta kAkAyanA AkAzapradeza jeTalA che. ra77-28, rati 24 kathAnA 24 gIva I I guNa* samAseSu alpabahutvam // sthAnakanu | alpabahutva avataraNaH--e pramANe eghathI 14 guNasthAnarUpa 14 jIvasamAsamAM alpabahuva kahIne have cAra gatimAM guNasthAnAzrita a5bahuta kahevAya chesurnre sAsANA, thovA mIsAya saMkhaguNayArA tattoavirayasammA, micchA ya bhave asNkhgunnaa||279|| thAI-devagatimAM ane narakagatimAM pratyekamAM sAsvAdanaguNasthAnavatI cha sarvathI alpa che, ne mizra samyagdaSTie saMdhyAtaguNAkAravALA che (saMkhyAtaguNa che), tethI aviratasamyagdaSTio asaMkhyaguNa che, ne tethI mithyASTie asaMkhyaguNa che [ e be gatimAM dezaviratyAdi guNasthAne che ja nahiM] ra79tA. mAthArtha-devagatimAM sAsvAdana samyagdaSTie utkRSTapade sarvathI alpa che, tethI utkRSTa pade mizradaSTie saMkhyayaguNAkAravALA che jI 28. [ saMkhyAtaguNA che ], mizradaSTiethI samyagdaSTie asaMkhyaguNa che. tethI mithyASTie asaMkhyaguNa che. e cAre guNasthAnavatI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * * * * jIvarAzie dareka asaMkhyAta asaMkhyAta che, jethI e asaMkhyAtamAM ja cAra prakAranI taratamatA che, tathA je rIte e deva| gatimAM a5hatva karyuM te rIte narakagatimAM paNa cAra guNasthAnavatI cAra jIvarAzionuM a5bahatva jANavuM, dezavirati Adi guNasthAne te e banne gatimAM che ja nahiM ra79 avatara-A gAthAmAM tiryaMcagatimAM guNasthAnAzrita adra5bahuta kahe che. tiripasu desavirayA, thovA sAsAyaNA asNkhgunnaa| mIsA ya saMkha ajayA, asaMkhamicchA aNaMtaguNA // | nAthArthe-tiya mAM dezavirata sarvathI aDha5 che, tethI sAsvAdana samyagdaSTie asaMkhyAtaguNA che, tethI mizradaSTie saMkhyAtaguNa che, tethI aviratasamyagdaSTie asaMkhyaguNa che, tethI miyAdaSTie anantaguNa che 28. mAvA -gAthAthavatu sugama che. pramattAdi guNasthAne tiryaMcane che ja nahi mATe tenuM aha5bahuva paNa nathI. tiryaMcAmAM 2-3-4-5 guNasthAnavatI chanA cAra rAzie asaMkhya asaMkhya che, ne mithyASTine rAzi ananta che. 280nA. avataraNa--A gAthAmAM manuSyagatimAM guNasthAnAzrita a5bahuta kahe che- maNuyA saMkhejjaguNA, guNIsumicchA bhave asaMkhaguNA / evaM appAbahayaM, davvapamANehi sAhejjA ||281 // | TwAi-guNasthAnemAM alpabata kahevA prasaMge manuSya saMkhyAtaguNA kahevA, phakta mithyASTimanuSyo ja asaMkhyAtaguNa &ii kahevA, e pramANe guNasthAnAzrita IndriyAdi mAgaNAomAM dravyapramANu vicArIne sAdhavuM-kahevuM. 281aaaa. - mAvAI -manuSyagatimAM 14 guNasthAnanuM paraspara a95bahutva kahevAmAM 13 guNasthAnanuM alpabahuta "saMkhyAtaguNa" padathI kahevAya che, ne mithyAdaSTiguNasthAna kahetI vakhate "asa guNa" pada kahevAya che, te vizeSata: A pramANe * ** * * Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva samAsaH FROSTORU 28ddA | manuSyomA guNasthA nakona alpabahutva manuSyagatimAM jayAre koI vakhate ayogI kevalIo utkRSTapade varte che tyAre zeSa 13 guNasthAnamAM vartavA gya manuSyanI apekSAe sarvathI alpa hoya che, kAraNa ke saMkhyAta manuSya ja agIpaNAmAM vartatA hoya che, tethI utkRSTa pada saMbhavI upazAmake (8-9-10-11 mA guNasthAnI) saMkhyAtaguNa che, te paNa saMkhyAta che. tethI pake (28-9-10-12 mA guNasthAnamAM vartatA manuSya) saMkhyAta guNA che. te sarve saMkhyAta che. tethI sagi kevalIo saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke utkRSTapade kevalI 9 kreDa krioDapRthaphatva hoya che, tethI apramattamunie saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke alpatara hajArakoDapRthakatva jeTalA hoya che, tethI pramattamunie ghaNA hajArakoDa [9000 kroDa hovAthI saMkhyAtaguNA che, tethI dezavirata manuSya saMkhyAtaguNa che, tethI aviratisamyagdaSTi manuSya saMkhyAtaguNa che, tethI sAsvAdanasamyagdaSTi saMkhyAtaguNa che, tethI mizradaSTi manuSya saMkhyAtaguNa che, tethI mithyAdaSTi manuSyo asaMkhyaguNa che. ahiM 12 alpabahuvamAM saMkhyAtaguNa kahevAnuM kAraNake 13 guNasthAne garbhaja manuSyane ja hoya che, ne garbhajamanuSya utkRSTapade paNa saMkhyAta che mATe 13 guNa0nA 12 a5huvamAM saMkhyAtaguNa pada che, ne mithyAdaSTie asaMkhyAtaguNa kahevAnuM kAraNake samUrNima manuSyo asaMkhyAta hoya che, ne te sarve miyAdaSTi ja hoya che. ll ti 4 ratiy TWAnAnvitaMdutvam II - e pramANe manuSyanA ala5bahutvamAM garbhaja manuSyanuM saMkhyAta dravyapramANu ne sammalkima manuSyanuM asaMkhyAtadravyapramANu hovAthI guNasthAnamAM tene anusarIne jema saMkhyAtaguNa a5bahutva utpanna thAya che, tema IndriyAdi mAgaNIomAM paNa dravyapramANu vicArIne guNasthAnAzrita a5bahutva sAdhavuM-kahevuM. punaH te IndriyAdi mAgaNAmAM dravya pramANa dvAra drivyapramANa anucoga 1 A graMthamAMja puve kahyo che tene anusarIne a5hatva vicAravuM. tyAM siddhAntamAM kahela gAdikanuM a5bahuva ahiM sAkSAt kahevAya che te A pramANe-- 1 indriya ne kAyanuM addabhava te 25- 26 mI gAthAmAM ja prathama kahevAI gayuM che mAre have ahi pagathI apabhava vRttikatAM kahe che. OSASTOSOROSOS Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 % % % % rogamAM-sarvathA alpa maneyogI jIva che, kAraNa ke saMjJI paMcendriyaparyApta ne ja mane ga hoya che. tethI vacanayogI jIvo asaMkhyAtagaNa che, kAraNa ke sava trasa vacanagI hoya che. tethI ame gI ( siddho ) anantaguNa che, tethI kAyathegI ||Raa anantaguNa che, kAraNake sarva saMsArIjI kAyamI che. vemAM purUSavedI sarvathI alpa che, tethI strIvedI saMkhyAtaguNa che, tethI avedI ( siddha) anantaguNa che tethI napuMsakavedI anantaguNa che, kAraNa ke ekendriyAdi sava asaMgni jI napuM sadI che, ne saMzimAM paNa napusakverI che. vALamAM akaSAyI jIva ( yathAvAtacAritrIo ne siddho) sarvathI alpa che, tethI mAnakvAyI anantaguNa che ( anaMtasaMsArI jI mAnavALA hovAthI). tethI krodhakaSAyI jI vizeSAdhika che, tethI mAyAkaSAyI vizeSAdhika che, tethI bhakaSAyI vizeSAdhika che. jJAnamAM mana:paryAvajJAnI sarvathA alpa che, kAraNa ke te yatine ja hoya che. tethI avadhijJAnIo asaMkhyaguNa che, kAraNa ke AvadhijJAna samyagdaSTi devane tathA nArakene hoya che ne te asaMkhyAta che. tethI matijJAnI ne zrutajJAnI svasthAne tulya che paraMtu avadhijJAnIothI vizeSAdhika che, tethI vibhaLajJAnIo asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke virbhAgajJAna mithyASTi devanArakone hoya che, ne te samyagdaSTi devanArakethI asaMkhyAtaguNa che, tethI kevalajJAnIo anantaguNa che, siddha ananya che mATe, tethI matijJAnI ne zruta ajJAnI anantaguNa che, ne paraspara tulya che. namAM avadhidazanI sarvathI alpa che, kAraNa ke te samyagdaSTi devanArane che (siddhAnta mate virbhAgajJAnIone paNa che), A tethI cakSudarzanI asa khyAtaguNa che, kAraNa ke sarva caturindriya ne paMcendrine cakSudana che. tethI kevaLadarzanI anantaguNa, % % % Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava I187ii. kAraNa ke siddha ananta che mATe. tethI acakudarzanI anantaguNa, kAraNa ke sarve saMsArI acakSudazanI che (kevalI vaIne | sava saMsArI acakSudarzanI che), samAsaH vAritramAM sarvaviratinavaMta sarvathI aha5 che, kAraNa ke te saMkhyAmAtraja che, tethI dezavirata asaMkhyaguNa che, kAraNa te garbhaja tirthane paNa hoya che, ane garbhaja tiryaMca asaMkhyAta che, athavA dezavirata ja utkRSTapade zretra 55manA asaMkhyAtamAM * yoga Adi bhAga jeTalA che, tethI viratAvirata je siddhajI te anantaguNa che, ane tethI avirata anantaguNa che, padonuM 35thonamAM anAkAra upagavALA a95, tethI sAkAra upagavALA saMkhyAtaguNa, kAraNa ke darzane paganA kALathI jJAnepa- laalpabahutva gane kALa saMkhyAtaguNa che [arthAt dazane paganA antamuothI jJAnepaganuM antamuhUtta saMkhyAtaguNa moTuM che. sAdArImAM aNuhArI jI alapa che, tethI AhArI asaMkhyaguNa che. kAraNake dareka nimedane asaMkhyAta bhAga pratisamaya vigrahagatimAM hoya che, ane vigrahagatimAM vartamAna jI aAhArI che. zeSa sarva dehastha nigedA AhArI hoya che. tethI aNuhArIthI AhArI cha asaMkhyAtaguNa che. gifNamAM aparyApta alpa che, tethI paryApta saMkhyAtaguNa che, e sAmAnya cha AzrayI jAvuM. ane vizeSabhede vicArIe te bAira paryamathI bAira apamA asaMkhyaguNa che, (ahiM sUkSama chamAM aparyAsathI paryAptA saMkhyAtaguNa che, ane bAdamAM sarvatra paryAptathI aparyApta asaMkhyaguNa che, arthAt ekeka paryAptanI nizrAe asaMkhya asaMkhya aparyApta utpanna thAya che, sUkSama jImAM ethI viparIta che ke ekeka aparyAptanI nizrAe saMkhyAnA saMkhyAtA paryApta utpanna thAya che, e rIte levAthI sUkSmamAM viparIta aha5bahuta thAya che, ne sUkamanA kAraNathI sAmAnya jIvemAM 5NuM pUrvokta a5bahuta (apa0thI paryApta saMkhyAtaguNa) Ti28LA utpanna thAya che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmAtimAM bAdarajIvA sarvathI alpa che, tethI sUkSmajIvA asa MkhyAtaguNu che, ahiM sUkSma sAdhAraNa vanaspati ananta che teApaNu anantaguNu thAya nahiM kAraNa ke jema sUnigeAdajIvA ananya che tema Adara nigeAdajIvA paNa ananta che, jethI bAdarajIvAnA anantathI sukSmajIvAnuM ananta asaMkhyAtaguNa mATu' che-e bhAvAtha. madhyamAM abhavyajIvA sarvAMthI alpa che, tethI nAbhavya nAabhavya(siddha) anantaguNa che, tethI bhanyajIve anantaguNa che. phirALamAM bAdarajIvA pazcimadizimAM alpa che, pUrva dizAmAM vizeSAdhika che, dakSiNadizAmAM tethI paNa vizeSAdhika che, ane tethI paNa uttaradizAmAM vizeSAdhika che. sUkSmajIve prAya: cAre dizAmAM tulya che. ahi bAdarajIvAnu` diziomAM je alpabahutva kahyuM te vanaspationA kAraNathI che, kAraNa ke bAdarajIvAmAM vanaspatijIvA thI vizeSa che, ane te bAdaravanaspationI utpatti jaLane AdhIna che, jyAM jaLa vizeSa tyAM khAdaravanaspati paNa vizeSa, ane jyAM jaLa alpa tyAM khAdaravanaspati paNa alpa, puna: ghaNuM jaLa tA samudromAMja hoya che, tyAM samudromAM pUrva pazcima dizAmAM caMdranA dvIpA ne sUryanA dvIpa che, ane drIpAnA sthAne jaLano abhAva che, ane jaLanA abhAve khAdaravanaspatinA paNa abhAva che, [dvApAmAM paNa jaLAzayAdi sthAne badaravanaspati che parantu ati alpa hovAthI avikSita 6], te kAraNathI pUrva pazcima dizAmAM jIvA alpa che, temAM paNa pUrvadizAthI pazcimadizAmAM eka vizeSatA e che ke-1076 yAjana ucA, 12000 yAjana vistAravALA gautamahIpa nAmanA dvIpa lavaNu samudranA adhiSThAyaka susthita devanA che, jethI pazcimadizAmAM dvIpa jeTalA kSetramAM jaLanA abhAva hovAthI bAdavanaspati paNa nathI tethI pUrva dizinA jIvAthI pazcimadizinA jIve alpa hAya che. tethI Adhe pazcima dizAnA jIva cAre dizAthI alpa che, ne pUrvaidizAmAM jIve vizeSa che. punaH dakSiNadizAmAM cadrasUryanA dvIpAnA abhAve jaLa ghaNuM hAvAthI dakSiNa dizAmAM jIve pUrvadizathI paNa vizeSa che, tathA dakSiNuthI uttaradizimAM jIvA vizeSa hAvAnuM kAraNa ke uttaradizimAM sakhyAta ceAjananA vistAravALA dvIpamAM sakhyAta Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava // 8 // ceAjana vistAravALuM mAnasarovara nAmanuM sarovara che. tethI cAre dizAmAM uttaradezamAM jaLa ghaNuM che, tethI jIvA paNa uttaradizamAM ghaNA che. tathA je rIte sAmAnya jIvAnu` dizi Azrita alpabahutva che, teja rIte akAyanu vanaspatikAyanu dvIndriyanuM trIndriyanu caturindriyanuM ne tiryaMca pacenuM diziAzrita apabahutva paNa che. ane agni vAyunuM alpabahutva jUdI rIte che te A pramANe:-merUthI pazcimiizae pazcimamahAvidehanI vijayA anukrame utaratA (nIcA nIcA) pradezavALI che, tethI kSetra bAhulyane lIdhe manuSya vasati paNa vizeSa che ane vizeSa vasatimAM agninA Arabha ghaNA hoya che mATe pazcimadizimAM agninA jIve ghaNA che, temaja e bhUmi DhALa paDatI hovAthI chevaTe 1000 yAjana nIcI gai che, mATe pUvidehathI pazcimavidehamAM pAlANu adhika heAvAthI, ane peAlA bhAganA kAraNe vAyunA sadbhAva vizeSa hovAthI pazcimadizimAM vAyujIvA paNa ghaNA che. sAMoimAM-tIrhAleAkamAM sarvathI alpa chavA che, kAraNa ke tIchalAka tA phakta 1 2jI vistAravALA ne 1800 ceAjana jADA eTalA alpa pramANanA che, tethI uleAkavatI jIvA asaMkhyaguNa che, kAraNa ke tiya kSetrathI ughnakSetra asakhyAtaguNu che, (dezeAna 7 20 ucuM ne 1 rajjuthI pa rajju aniyamita vistAravALu' che). tethI adheAleAkavatI jIvA vizeSAdhika che, kAraNa ke uClAkathI adheAlAkanu kSetra ka MIka vizeSa che. e rIte keTalAMka padonu alpabahutva ahiM darzAvyuM. vizeSa jijJAsue zrIprajJApanAjInA trIjA padamAM je alpabahutva kahyuM che tyAMthI jANavA yogya che. II ti navasamAjJAvvadutvam // avatanaH-- rIte jIviSayaka alpabahutva kahyuM. have ajIvaviSayaka kahevA IcchatA A sUtra kahe che-- dhammA khammA gAtA tinniva kriyA mane thovA tatto anaMtanuLiyA pozajInA to samayaH5282 samAsaH yoga Adi padoM alpabahutva 1186611 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAthA-dvavyArthika nayanI apekSAe dhammAstikAya adhammAstikAya ane AkAzAstikAya e traNa ceDA che ane paraspara tulya che. tenAthI pudagalavya anataguNa che, ane tenAthI samaye-kALa anantaguNa che. mAvA-dravyarUpa artha-'dravya eja artha te dravyAtha. tenuM svarUpa te drathArthatA. eTale ke dravyasvarUpe vicArIe te dhamastikAya adhammastikAya ane AkAzAstikAya e traNa dravya saMkhyAmAM eka eka hovAthI have kaheze te drazyathI a95 che, ane paraspara tulya che. tenAthI paramANu hayaNuka caNuka yAvat anaMta paramANu sudhInA skaMdharUpa pugaladravya anaMtaguNa che. tenAthI paNa jenA ekanA be bhAga na thaI zake tevA kAlanA aMzarUpa samaye anaMtagaNu che. pUrvokta pudagala dravyamAM ekeka paramANuM daLe temaja dvidezAdi skardha bhinna bhinna dravya kSetra kALa ane bhAvanA saMge anantasamaye bhUtakALamAM anubhavyA che, temaja bhinna bhinna dravya kSetra kALa ane bhAvanA vege ananta samaye bhaviSyakALamAM anubhavaze. tAtparya e ke bhinna bhinna dravya kSetra kALa 1 dravyArthika ane paryApArSika ema nayanA be prakAra che. temAM dravyanI mukhyatAe jyAM vicAra karavAmAM AvatuM hoya te dravyArthikanaya, ane paryAyanI mukhyatAe jemAM vicAra karavAmAM AvatuM hoya te paryAyArthikanaya, dravya eTale mULa vastu, ane paryAya eTale muLa vastunI bhinna bhinna avasthA jema jIva e mULa vastu hovAthI dravya che, ane tenI yuvAna vRddha nAraka tiryaMca Adi je avasthAe che te paryAya che. jene mULa dravyane nAza mAnatA nathI, paryAne nAza mAne che, pUrva paryAya naSTa thAya che. uttara payaya utpanna thAya che ane mULa vastu pitAnA svarUpe kAyama rahe che. nIce TIkAmAM nirava vinAza zabda Ave che teno artha e che ke-jemAM dravyane saMbaMdha na hoya eTale ke je dravya nAza pAme che. tene have pachI utpanna thanAra dravya sAthe saMbaMdha na hoya te nirava vinAza kahevAya che, A vinAza ja mAnatA nathI. jene te mAtra paryAyane nAza mAnatA hovAthI dravyanI sAthe saMbaMdha rahe che. jema eka manuSya yuvAna hate pachI vRddha thAya temAM yuvAvasthAno nAza ane vRddhAvasthAnI utpati thAya che paraMtu te manuSya te che ja, manuSya-AtmAne kaMi nAza thato nathI. eTale pUvane pachInI sAthe saMbaMdha rahe che. nnnnnn Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka samAsaH # I86I ajIvadravyonuM alpabahutva kakakaka che ane bhAva-va gaMdha rasa ane sparzanA yoge dareka paramANu temaja DhipradezAdi ka bhinna bhinna samayamAM aneka svarUpane prApta #ii thayA che, ane thaze, eTale aneka prakAranA kavyAdi sAga vaDe anata samaye mati paramANue anubhavyA tema bhaviSyamAM anubhavaze. mATe pudagaladravyathI samaye anaMtaguNa kahyA che ane te barAbara che. atIta samaye naSTa thayA che, ane bhaviSyanA samaye utpanna thayA nathI mATe te hayAta nahi hevAthI dravyarUpa nathI. mAtra vartamAna eka samaya ja hayAta hovAthI teja dravya35 che, ane te eka hovAthI puthI anaMtaguNa nathI ema paNa na kahevuM che joIe, kAraNa ke pUrvanI sAthe pachInAnuM anusaMdhAna rahe che. niranvayavinAza ane asanI utpattinuM anyatra khaMDana karyuM che, paraMtu jyAM pUrvApara saMbaMdha rahetA hoya ke je vastu asatuM na hoya tenuM khaMDana karyuM nathI. kALanI vatanamAM dravyane pUva52 It saMbaMdha rahe che, ane dareka dravya dravyarUpe sata hovAthI kALanA samaye ekAMta asata nathI, mATe pudgalathI anataguNa kahela che te barAbara che. avataraNa -pUrva gAthAmAM dhamastikAyAdi dravyanuM (ajItu) dravyApekSAe a5bahuta kahIne have A gAthAmAM eja ajIvadravyanuM a95bahuta pradezonI apekSAe kahe che- dhammAdhammapaesA, tullA paramANavo annNtgunnaa| samayA tao aNaMtA, taha khapaesA aNaMtaguNA // 28 // -dhamastikAya adhamastikAya e enA pradeza paraspara tulya che. tethI pudagalaparamANuo (pradeze 5Nu) anaMtaguNa che, tethI samaya anantaguNa che, ne tethI AkAzapradeza anantaguNa che. 283 bhAvArtha -dharmAstikAyanA pradeza asaMkhyAta tema adhamastikAyanA pradeza paNa asaMkhyAta che, ane e bannenA pradeza leAkA da II8II rAnuM Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzanA pradeza jeTalA athavA eka jIvanA pradeza jeTalAja tulya asaMkhyAta che, ekapaNu pradeza hInAdhika nathI. jethI jagatamAM dhama adharma lokAkAza ne eka jIva e cAranA pradeza tulya saMkhyAe asaMkhyAta che. tathA paramANuo tethI anaMtakuNA che, kAraNa ke paramANu vigere samagra pudgalAstikAya pradeza apekSAe ananta che. ahi' gAthAmAM "ramANavo paramANuo" kahyA che tethI chUTA paramANuja gaNavA ema nahi paraMtu sarva nA sarva pradezanI saMkhyA ne paramANuonI saMkhyA e banane saMkhyA ekatra gaNIne anantaguNa kahevA. jo ke kevaLa paramANuo paNa anantaguNa che, parantu alpabadutvanI paddhatimAM vastu dezaze nahi paNa sarjAze gaNavAnI hevAthI paramANuo ane sarvaskaMdhanA pradeze banne ja alpabadutvamAM gaNavA. te pudgalapradezathI pUrvokta yukti pramANe kALanA samayo anantaguNa che. tethI AkAzapradeza anantaguNa che. [kALanA samayethI kSetranI anaMtaguNatA zrI bhagavatIjInI vRttimAM sarasa yuktipUrvaka ghaTAvI che tyAMthI jANavI]. I tiranIva hAlaTMyam | avatALa -pUrvagAthAmAM pAMca ajIva pradezanuM a5bahuta kahIne have A gAthAmAM jIva sahita cha dravyanuM alpabadutva | pradezanI apekSAe kahe che- dhammAdhammapaesehitojIvA tao aNaMtaguNA / poggalasamayA khaMpiya, paesao teNa'NataguNA // 28 // jaNA-dhamastikAya ane adhamastikAyanA pradezathI cha tathA jIvapradeza anantaguNa che, tethI pudgala tathA pudaMgala pradeza anantaguNa che, tethI kALanA samaye anataguNa che, ane tethI AkAza paNa pradezo vaDe anantaguNa che 284 mAvArtha-pUrvagAthAnA bhAvArthamAM kahyA pramANe dharmA, adhama nA asaMkhya asaMkhya pradeza (kapradeza jeTalA vA ekajIvanA pradeza jeTalA) che, tethI cha-chavadravyo tathA pradeza anantaguNa che, kAraNa ke dhamAM 1 che, tenA pradeza asaMkhyAta che, Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra samAsa: I1LI che ananta che, ne ekeka jIvanA pradeza asaMkhya asaMkhya (dharmanA pradeza jeTalAja) che te e rIte dharmAnA pradezathI chavadra anantaguNa che te sarva jIvapradeze paNa anantaguNa hoya ja, tathA chavadravyathI ane jIvapradezathI paNa pudagaladrane pudgala pradeza anantaguNa che, kAraNa ke eka jIvanA ekeka pradeza ananta ananta karmavagaNAo che ne te sarve gRhita pudagala che, te uparAnta jIvane agrAhA tathA agRhIta grahaNayogya pudgala vagaNAo tethI paNa anantaguNa che (mATe jIvapradezathI pudagala je anantaguNa che te pugalapradezo te anantaguNa hoya ja che, tethI pUrvokta yuktie kALanA samaye ananta guNa che (kAraNa ke keIpaNa pudagale bhUtakALanA ananta samaye anubhavyA che ne hajI ananta samaye anubhavaze). tethI AkAzapradeza anantaguNa che. 6 dravyanA alpabadutvane saMkSipta saMgrahA 1 dharmAstikAya dravyathI sarvathI a85 2 adharmAstikAya dravyathI (1 thI) tulya 3 (ka) AkAzAstikAya dravyathI (2 thI) tulya 4 dharmAstikAya pradezathI asaMkhya asaMkhyaguNa (3 thI) 5 adhamastikAya pradezathI asaMkhya (4 thI) tulya 6 jIvAstikAya dravyathI ananta (5 thI anantaguNa) 7 jIvAstikAya pradezathI ananta (6 thI) asaMkhyaguNa ajIvadravyornu alpabahuta *OCH SHOXHA HIR Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 pudagalAstikAya dravyathI ananta (7 thI) anantaguNa 9 pudagalAstikAya pradezathI (8 thI) anantaguNa 10 kALa samaye dravyathI (9 thI) anantaguNa 11 kALa samaye pradezathI (10 thI) tulya 12 AkAzAstikAya pradezathI . (11 thI) anantaguNa A a5bahuta 6 dravyanA dravyanuM ne pradezanuM mizra95bahutva karyuM, jethI jIvA5bahuta ajIvA5bahatva ne jIvAjIvamizrAlpabadutva ema traNa rIte alpabadutva anuga kahyo pati 6mo nI nIsamA aqdullAnuyom: || kRti nIvaramAna: 28 avataraNa -e pramANe jIvasamAsa prakaraNa lAvavAvAyA ItyAdi gAthAmAM kahelAM 8 anuga pUrvaka samApta thayuM. have | A prakaraNanA upasaMhAra tarIke A prakaraNa bhaNavAmAM upagavALAne zuM phaLa thAya ? te kahe che bahabhaMgadiTrivAe, didatthANaMjiNovaidANaM dhAraNa patto puNa, jIvasamAsatthauvautto // 285 / / " jayArthaH--je jIva A jIvasamAsanA arthamAM upayukta-upagavALo thAya che teja jIva jinepadiSTa ( sarvase upadezelA ) dezane (jIvAdi padArthone) ghaNA bhaMgavALA draSTivAdamAMthI jANune dhAraNa karavAmAM prAsArtha-samartha thAya che 285aa. | mAvArtha-agiAra age paNa jemAMthI uddharAyalAM che evuM bAramuM draSTivAda sUtra mahAna sUtra che, ne te pazcima-sUtrapUrvAnuyoga-pUrva-cUlikA e pAMca mULa bhedathI (mULa vibhAgathI) temaja ghaNA uttaravibhAgethI vaidumA=ghaNA prakAravALuM che, temAM paNa cothA pUrva nAmanA vibhAgamAM cauda pUrva che. tathA te dRSTivAda sUtramAM jIva achavAdi padArtho zrI gaNadhara bhagavAne zuM dhyA Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIva ERROR samAsaH III. A prakaraNa bhaNavAna phaLa #aa che ke je padArthone zrI jinezvare e arthathI prarUpelA che, mATe evA zrI jinepadiSTa jIvAjIvAdi padArthone jemAM bahu vivaraNa pUrvaka (ghaNA bhAMgA pUrvaka) saMgRhyA che tevA parikamadi bahu prakAravALA athavA jIvAjIvAdikanA ghaNA bhaMgavALA te draSTivAda sUtramAM ghaNA prakAre saMgrahelA jIvAjIvAdi padArthone jANavAmAM tathA dhAravAmAM ( maraNa rAkhavAmAM ) te ja jIva prAsArtha-samatha thAya che ke je jIva A jIvasamA prakaraNamAM samyaka upagavALe hAya, mATe daSTivAdamAMnA te bhAve samajavAne vA yAda rAkha8I vAne A jIvasamAsa prakaraNamAM athavA A jIvasamAsanA arthamAM upayukta-upagavALA thavuM 28pA avataraNa-pUrvagAthAmAM "vasamAsamAM upagavALe jIva draSTivAdamAMnA jIvAdi padArthone smaraNa rAkhavA samartha thAya che" ja e eka prakAranuM phaLa kahIne punaH e sivAya bIjA prakAranuM paNa phaLa thAya che te A gAthAmAM kahe che- 5 evaM jIvAjIve, vittharabhihie smaasnihitte| uvautto jo guNae, tassa maI jAyae viulaa||286|| jAthArtha -e pramANe draSTivAda vigeremAM vistArathI kahelA ane A prakAraNamAM saMkSepathI kahelA jIvAjIva padArthomAM upayoga| vALA thaIne je jIva jIvAjIvAdi padArthone gaNe-vicAre tenI mati-buddhi ativipula-vizALa thAya che 286 mAvAI:-jIvAjIva padArtho bAramA daSTivAda aMgamAM savistara kahelA che ane A jIvasamAsa nAmanA prakaraNamAM teja jIvA| jIva padArthone saMkSepathI kahyA che, mATe A jIvasamAsa prakaraNamAM saMkSepathI kahelA jIvAjIva paDhAmAM upagavALe thaIne je jIva e padArthone samyaphaprakAre tarka vitarkathI vicAre te te jIvanI buddhi e padArtho jANavAmAM atyaMta vistRta thAya che, jene rRti nI - 1 jIvasamAsavRtti "parikama Adi prakArathI dhaNA bhaMgavALuM" ema kahyuM che, te mULa vibhAgenI apekSAe che, paraMtu emAM chavAdi padArtho aneka bhaMgathI (aneka prakAre ) kahelA hevAthI "jIvAdi padArthonA ghaNA bhaMgavALu" ema kahevAmAM virodha nathI ********* | ??? - Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %%% jIvasamAsaprakaraNaM samAptaM // keTalIka vasamA prakaraNunI pratamAM A prakSipta gAthA lakhelI dekhAya che te A pramANejiivaa poggala samayA davva paesAya pajjavA ceva / thovAiM aNaMtAI, visesamahiyA duve'nnNtaa||1|| jAthArtha - pudagale samaya tathA dravya pradeza ane paryAya e 6 vastu anukrame a95, anantaguNa, anantaguNa, vizevizeSAdhika, ane be vAra anantaguNa che [ e rIte 6 vastunAM a95bahutvapade jaNUvAM ] ila. mAvAI:-[A gAthA prati hovAthI pUrvavRttikartAoe enI vRtti karI nathI tepaNu e gAthAnI spaSTatA mATe vRtti lakhuM chuM te A pramANe-Iti vRttikartA ]. jIva pachI pudgala pada che mATe pugalanI apekSAe che a5 che (anantamA bhAga jeTalA che, kAraNa ke ekeka jIva vA ekeka jIvanA dareka pradeza anantAnanta kamaMpudagala yukta che, mATe ja anantamAM bhAga jeTalA adrupa che ane ) tethI jugale anantaguNa che, tethI pUta yukti pramANe kALasamaye anantaguNa che, tethI sarva dravya vizeSAdhika che [ahiM sarva dravyamAM dhamastikAya 1dravya, adharmAstikAya 1 dravya, AkAzA, 1 dravya, jIvAstikAya ananta dravya, pudagala ananta dravya, ne trikAlavatI , ananta samaye paNa anantadravya e ne savaLe karatAM je saMkhyA Ave te saMkhyArUpa anaMta dravya samayathI vizeSAdhika che. ahiM samaye svata: anantadravya che, temAM zeSa pAMca dravyanI saMkhyA samayathI anantamAM bhAga jeTalI ja che mATe te vadhAravAthI vizeSAdhika thAya che. ahiM ekeka samayane siddhAntamAM ekeka dravya tarIke gaNela che. tathA sarva dravyathI e dravyanA sarva pradeza anantaguNa che, kAraNa ke sarva dravyathI eka AkAzavyanA pradezoja anantaguNa che, te sarva dravyanA pradeza sarva dravyethI anantaguNa %%ii Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava samAsa: rA prazasti jI hoya temAM zuM Azcarya tathA sarva pradezathI sava paryAye anantaguNa che, kAraNa ke ekeka pradeza paNa svaparyAyathI ane paraparyAyathI ananta ananta paryAyavALe che mATe. e pramANe prakSipta gAthAne vRtti anusAre bhAvArtha ko. bIjI paNa prakSipta gAthAonA bhAvArtha siddhAntAnusAre kahevA. [je zA mudrita graMtha uparathI A artha lakhyo che te graMthamAM bIjI prakSipta gAthAo lakhelI nathI]. zrIkRttikartA paMthakata A vRttimAM je je vastu lakhI che te prAyaH siddhAnta samudramAMthI vicArIne lakhI che, te paNa emAM matiSathI je kaMIka [ rahyA hoya te sarva doSa buddhimAnee zuddha kara. il zrI jIvasamAsa prakaraNanI A vRtti karIne meM je kaMI punya upArjana karyuM hoya te puNyathI janavarga chavAdi tatvane jANIne zivapada prApta kare. rA zrI praznavAhananA kularUpI jaLa samuhathI utpanna thayela (ugela), pRthvItalamAM vistaratI kIrtirUpe pragaTa thayelI zAkhAvALe, sarvane sarva ISTa vastu ApanAro, jenI uMcI vA uttama chAyAmAM Azrita thayela che ghaNu sukhI bhavyajane jemAM eve, tathA jJAnAdi puSpa vaDe bharele, tathA jJAnAdi lakSamIvALA AcAryo rUpI phaLanA samUhavaDe phaLavALe e kalpavRkSa sarakhe zIrSapurIya A nAmane ga7 che. 3-jA e harSapurIya gacchamAM guNarUpI ranne utpanna thavAmAM haNAcala parvata sarakhA, gAMbhIya guNamAM samudra sarakhA, uMcAImAM | (uttamatAmAM merUparvatanuM anukaraNa karanArA (merUpavata sarakhA), saumyapaNAmAM caMdra sarakhA, samyagrajJAnavaDe vizuddha saMyamavALA, | parA Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI AcArarUpI caryAnA bhaMDAra, zAtivALA, ane sAdhuomAM mugaTa sarakhA evA zrI nalakSmI nAmanA AcArya thayA. pA ratnAkaramAMthI (samudramAMthI) jema ratna utpanna thAya tema A AcAryanA eka ziSyaratna thayA, te evA thayA ke jenA guNa I grahaNa karavAne bRhaspati paNa samartha hoya ema huM mAnate nathI [arthAt bRhaspatithI paNa adhika vidyAvALA thayA]. dA * je ziSyaratnane zrI vIva nAmanA AcAryo zreSTha mannAdi atizanA uttama jaLavaDe vRkSanI mAphaka siMgyA, tevA ziSyaha ratnanA guNa gaNavAne mATe ke samatha thAya? (arthAt e ziSyaratna zrI vIradeva AcAryathI zAsana pAmyA hatA). BiNA je ziSyaratnanI AjJAne moTA rAjAo paNa mastake caDhAvatA hatA, tathA jene dekhIne prAya: atidujane paNa parama AnaMda jhI pAmatA hatA, tathA jenA mukharUpI samudramAMthI nikaLatA ujavala vacanarUpa amRta pIvAmAM tatpara evA de sarakhA ja te deve &aa jema kSIra samudramaMthana karavAmAM pti na pAmyA tema tapti na pAmyA. 8aaaa - je ziSyarane atiduSkara tapa karIne vizvane baMdha ApIne tevA tevA prakAranA pitAnA guNe vaDe zrI sarvajJanuM A zAsana-tIrtha | prabhAvita karyuM evA je ziSyaratnane bhavyajanonI spRhAvALo (bhane I) ane caMdra sarakhe ujavala yaza samagra vizvarUpI AkAzane ujavala karate akhalitapaNe sarva dizAmAM vicare che (vistare che). InlA tathA je ziSyarane yamunA nadInA pravAha sarakhA nirmaLa zrI gunovaidrasUrinA saMsargathI gaMgA nadInI mAphaka sarva pRthvItalane 8 pavitra karyuM. 1mA - tathA je ziSyaratna vivekarUpI parvatanA mastake udaya pAmIne sUryanI mAphaka e ziSya vistaratA kalikALanA prabhAve pragaTa za thayelI dustara ajJAna paraMparAnI maryAdAne lepa karyo che (arthAta ajJAnarUpI aMdhakArane nAza karyo che. tathA pUrva munione lupta Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava samAsaH | thayele AcArarUpI mAga jeNe samyajJAnarUpI rivaDe punaH pragaTa karyo-prakAzita karyo che, evA zrI amathaphevari thayA. te zrI abhayadevasUrivaDe pRthvImAM prasiddhi pAmelA tathA temanA ziSyAhu sarakhA ane gItAtha nahiM te paNa ziSyajanenA saMteSane arthe zrI hemacandrasUrie A jIvasamAsa prakaraNanI vRtti anucI (prathama racAyelI vRttione anusAra racI). 10-11-1ra A graMthamAM akSare akSaranI gaNatrI karatAM sarva graMtha samUhanA anubhavRttavALA leka cha hajAra chase sattAvIsa thAya che. (6627 heka thAya che). 13 prazasti iti jainAcArya zrImad vijayanemisUrIzvara praziSya zrI vallabhavijayajI sadupadezataH paMDita caMdulAla viracitaH ___ zrIjIvasamAsaprakaraNasya bhAvArthaH samAptaH // IRzA Page #393 -------------------------------------------------------------------------- Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KANHYAYKXxxxxx HWANIKesukha zrI jIvasamAsa bhASAntara samApta