Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAnta jayAcArya
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sampAdaka muni madhukara
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : jaina vizva bhAratI . lADanUM [rAjasthAna] prabandha-saMpAdaka : zrIcaMda rAmapuriyA kulapati, jaina vizva bhAratI prathama saMskaraNa : 1960 dvitIya saMskaraNa : 1987 tRtIya saMskaraNa : 1994 mUlya : 75.00 mudraka : jaina vizva bhAratI presa, lADanUM 341306 (rAja.)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya "terApantha kA rAjasthAnI vAGamaya' granthamAlA kA AThavAM puSpa "bhikkhu dRSTAMta" AcArya bhikSu ke katipaya jIvana prasaMgoM kA sundara saMkalana hai| isa tRtIya saMskaraNa meM munizrI madhukarajI ne sarala evaM sarva grAhya rASTra bhASA meM sAMgopAMga prastuti dI hai jisase pratyeka vyakti ko vAstavika sandarbha meM dRSTAMtoM ke lakSya ko samajhane meM sugamatA rhegii| gaNAdhipati pUjya gurudeva zrI tulasI, AcAryazrI mahAprajJa ke nirdezana meM sampAdita yaha grantha aura bhI grAhya bana gayA hai| jaina vizva bhAratI isa grantha ko prakAzita kara gaurava kA anubhava kara rahI hai| AzA hai pAThakavRnda ke lie yaha grantha rUciprada va jJAnavardhaka siddha hogaa| jaina vizva bhAratI, lADanUM (rAja.) dinAMka-17.6.1994 jhUmaramala baiMgAnI maMtrI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtastoSa laMbe samaya se mere mana meM yaha kalpanA thI ki terApantha ke rAjasthAnI vAGmaya kA Adhunika paddhati se saMpAdana ho| yaha kalpanA sAkAra ho rahI hai| kalpanA jaba AkAra letI hai, taba aMtastoSa anirvacanIya ho jAtA hai| isa anirvacanIyatA kI anubhUti meM maiM una sabako sahabhAgI banAnA cAhatA hUM, jinhoMne isa kalpanA ko AkAra dene meM apane adhyavasAya kA niyojana kiyA hai| granthamAlA sampAdana : AcArya mahAprajJa sampAdana : muni madhukara muni mohana, AmeTa muni mahendra purovAk : zrIcandajI rAmapuriyA - gaNAdhipati tulasI 22.5.94 adhyAtma sAdhanA kendra maharolI, dillI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuti prastuta graMtha kA sampAdana terApantha dvizatAbdI IsvI san 1960 ke avasara para zrIcandajI rAmapuriyA ne kiyA thA / terApantha dvizatAbdI ke avasara para AcArya bhikSu sAhitya kA prakAzana kiyA gyaa| prastuta grantha kA sambandha AcArya bhikSu aura jayAcArya donoM se hai / dRSTAMta AcArya bhikSu dvArA pradatta haiM aura unakA eka grantha ke rUpa meM guMphana jayAcArya ne kiyA hai / jayAcArya AcArya bhikSu ke bhASyakAra haiM isalie jayAcArya kI nirvANa zatAbdI ke avasara para isa grantha kA punaH sampAdana kiyA gayA / dvitIya saMskaraNa kA saMpAdana muni madhukara muni mohana 'AmeTa' aura muni mahendra ne kiyA / bhikSu cetanA varSa meM eka naI yojanA bnii| usake anusAra 'terApantha kA rAjasthAnI vAGamaya' isa zIrSaka vAlI graMthamAlA kI parikalpanA kI gii| prastuta graMtha usa graMthamAlA kA AThavAM grantha hai / isake pUrvavartI sAta graMtha 'jIvana darzana' se saMbaddha haiM grantha 1. bhikkhu jasa rasAyaNa grantha 2. bhArImAla caritra RSirAya suyasa RSirAya paMcaDhALiyo jaya suyaza maghavA suyaza grantha 3. mANaka mahimA DAlima - caritra grantha 4. kAlUyazovilAsa grantha 5. saradAra suyaza gulAba suyaza chogAM ko chavaDhALiyo mAM vadanA grantha 6. satajugI caritra ma navaraso hema coDhALiyo svarUpa navaraso svarUpa vilAsa bhIma vilAsa motIjI ro paMcaDhALiyo 1
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivajI ro coDhALiyo udayacaMdajI ro coDhALiyo harakha coDhALiyo hastu kastu coDhALiyo karmacaMdajI rI DhALa "bhikSu dRSTAMta' rAjasthAnI bhASA kA utkRSTa grantha hai / Der3ha zatAbdI pUrva saMsmaraNa sAhitya kI paramparA bahuta kSINa rahI hai| usa avadhi meM likhA hubhA yaha saMsmaraNa graMtha bhAratIya sAhitya meM hI nahIM, apitu vizva sAhitya meM bhI bejor3a hai| zrI majjayAcArya ne prastuta grantha kA saMkalana kara bhASA, darzana aura AcAravAda kI dRSTi se eka anupama avadAna diyA hai| rAjasthAnI bhASA sabake lie sahajagamya nahIM hai| isalie usakA rASTra bhASA hindI meM anuvAda kiyA gayA hai| vizva sAhitya meM isakA mahattvapUrNa sthAna hai, isa dRSTi se isakA aMgrejI Adi vividha bhASAoM meM anuvAda honA jarUrI hai| hindustAna kI anya bhASAoM meM bhI isake anuvAda kI upekSA nahIM kI jA sktii| saMvAda aura saMsmaraNa kA eka jInita grantha janatA ke hAthoM meM pahuMcakara abhinava ullAsa aura rasAtmakatA kI sRSTi kara sakatA hai / ___AcArya bhikSu kA jIvana jitanA prasanna aura nirmala hai utanI hI prasanna aura nirmala hai unakI pratipAdana zailI / ve apanI bAta ko itanI sahajatA se kahate haiM ki vaktavya zabdoM ke jAla meM nahIM ulajhatA, sIdhA zrotA ke hRdaya taka pahuMca jAtA hai, bauddhikatA se pare antardRSTi kI anubhUti hotI hai| prastuta saMskaraNa ke sampAdana meM muni madhukarajI ne atyadhika zrama kiyA hai| dvitIya saMskaraNa meM tIna pariziSTa the| isameM pAMca pariziSTa haiM - 1. hema saMskaraNa 2. zrAvaka saMsmaraNa 3. phuTakara saMsmaraNa 4. zabdAnukrama 5. vizeSa zabdakoza saMsmaraNa sAhitya ke saMkalana kI dRSTi se tathA svAmIjI aura jayAcArya kI paripAzvika bhUmikA ke kAraNa unakI prAsaMgikatA apane Apa siddha hai| yaha saMsmaraNa sAhitya ke kSetra meM eka mahattvapUrNa grantha hogaa| janatA ise par3hakara sAhitya ke rasAsvAda meM AhlAda kA anubhava kregii| gaNAdhipati gurudeva zrI tulasI ne terApantha dharmasaMgha ko sAhitya ke zikhara para ArohaNa kI kSamatA dI hai| prAcIna granthoM kA sampAdana aura nae granthoM kA nirmANa-donoM meM apUrva gati huI hai| usI gati kA eka caraNa vinyAsa hai prastuta grantha / maharolI, dillI -AcArya mahApraja 22.5.94
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ purovAk yaha pustaka AkAra me itanI choTI hone para bhI sAmagrI kI dRSTi se bahuta hI mahattvapUrNa hai / isameM svAmIjI ke 312 jIvana-prasaMgoM kA saMkalana hai| ye jIvana-prasaMga muni zrI hemarAjajI ke likhAye hue haiM jo svAmIjI ke atyanta priya ziSya the aura zAsana ke stambha svarUpa mAne jAte the| ina prasaMgoM ko zrImad jayAcArya ne lipibaddha kiyaa| isa pustaka ke anta meM jayAcArya kI kRti "bhikSajaza rasAyaNa' ke jo dohe uddhRta haiM unase yaha bAta spaSTa hai| ina prasaMgoM meM sahaja svAbhAvikatA hai| raMga car3hAkara unheM kRtrima kiyA gayA ho aisA jarA bhI nahIM lgtaa| ina hUbahU citrita jIvana-paToM se svAmIjI ke jIvana, unakI vRttiyoM, unakI sAdhanA aura unake vicAroM para gambhIra prakAza par3atA hai| svAmIjI kI saiddhAMtika jJAna-garimA, pratyutpanna buddhi, hetu-purassaratA, carcA-pravINatA, prabhAvazAlI upadeza-zailI aura dRr3ha anuzAsanazIlatA Adi kA ina jIvana-prasaMgoM se bar3A acchA paricaya hotA hai / jIvana-prasaMgoM kA yaha saMkalana eka mahattvapUrNa aitihAsika kRti hai jo svAmIjI ke samaya kI jaina dharma kI sthiti, usa samaya ke sAdhu-zrAvakoM kI jIvana-dazA tathA unake AcAra-vicAroM kI yathArtha bhUmikA ko prAmANika rUpa se upasthita karatI huI svAmIjI kI jIvana-vyApI akhaNDa sAdhanA kA eka sundara citra upasthita karatI hai| zrImad jayAcArya ne ina dRSTAMtoM kA saMkalana kara svAmIjI ke jIvana aura zAsana ke itihAsa kI mahattvapUrNa ghaTanAoM ko hI surakSita nahIM kiyA varan usa samaya kI sthiti kA durlabha itihAsa bhI guMphita kara diyA hai, jisake prakAza meM svAmIjI ke vyaktitva aura kartRtva kA sahI mUlyAMkana kiyA jA sakatA hai| muni hemarAjajI kI dIkSA saM0 1853 meM huI thii| unakI dIkSA kA prasaMga bar3A rasapUrNa hai| usameM svAmIjI kI vairAgyapUrNa upadeza-zailI kA utkRSTa udAharaNa milatA hai / sAtha hI usase muni hemarAjajI ke vyaktitva kI sundara jhAMkI milatI hai| isa pustaka meM muni hemarAjajI aura svAmIjI ke sAtha ghaTe hue anya bhI kaI prasaMgoM kA ullekha hai jo donoM kI jIvana-garimA para gaharA prakAza DAlate haiM / muni hemarAjajI dIkSA ke bAda cAra varSa taka svAmIjI kI sevA meM rh| bAda meM svAmIjI ne unakA siMghAr3A kara diyA aura unheM alaga vicaranA pdd'aa| isa pustaka meM die gae prasaMgoM meM se kucha hemarAjajI svAmI ke rUbarU ghaTe hue haiN| kucha unhoMne svAmI jI se sune / kucha dRSTAMta aise haiM jo dUsaroM se unhoMne sune aura prAmANika samajha zrI jayAcArya ko likhaaye| __ svAmIjI se carcA karane ke lie bhinna-bhinna prakRti aura dharmoM ke loga aate| kucha svAmIjI ko nIcA dikhAne ke lie Ate, kucha unakI buddhi kI parIkSA karane, kucha dharma-carcA ke nAma para unase jhagar3A karane, kucha saiddhAMtika carcA karane aura kucha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ caudaha jar3abharata-dUsaroM ke sikhAe hue| jo vyakti jaisA hotA usake anurUpa hetu, tarka, buddhi-kauzala, dRSTAMta athavA sUtra-sAkSI se svAmIjI carcA karate yA uttara dete / liphAphA dekhakara majamUna samajha lenA yaha unakI buddhi kI sabase bar3I vizeSatA thI aura isa vizeSatA ke kAraNa ve Agantuka vyakti ke mAnasa kA citra pahale se hI khIMca lete aura apanI autpAtika buddhi se yukti-purassara pratyuttara de camatkAra-sA utpanna karate / ina dRSTAntoM meM unakI isa vizeSatA ke aneka adbhuta citraNa milate haiM / __unakI vANI sahaja jJAnI kI vANI hai / vaha svayaM sphurita hai / usameM adhyAtma, saMvega tathA vairAgya-rasa bharA huA haiM / nirmala jJAna-razmiyoM kA prakAza hai / spaSTa aura sahI sUjha tathA dRSTi hai| usameM jaina darzana ke maulika svarUpa para divya prakAza hai tathA krAMta vANI kI tIvra bhedakatA aura udbodhana hai| svAmIjI mahAn dharmakathI the| choTe-choTe dRSTAMtoM ke sahAre gUr3ha dArzanika praznoM kA uttara unhoMne itane subodha aura sarala DhaMga se diyA hai ki unheM par3hakara hRdaya vismayavimugdha ho jAtA hai| svAmIjI kI sI dRr3hatA bahuta kama dekhI jAtI hai| nyAya-mArga para calate hue ve vighna-bAdhAoM se kabhI nahIM ghbdd'aae| ve durdAnta yoddhA kA sA morcA lete haiM aura kabhI pIche nahIM taakte| ziSyoM ke sAtha unakA vyavahAra jitanA vAtsalyapUrNa hotA utanA hI avasara para kaThora bhI / anuzAsana ke samaya yadi ve vajrAdapi kaThora the to anya prasaMgoM para kusumAdapi mRdu bhii| carcA ke samaya ve durbhadya vyUha se dekhe jAte haiM / siddhAMta-bala, buddhi-bala, tarka-bala, hetu-bala, paramparA-bala -inakI anokhI chaTA sUrya razmiyoM kI taraha eka cakAcauMdha paidA kara detI hai / gaMbhIra jJAna aura lakSya-bhedI girA samudra kI UrmiyoM kI taraha chala-chala ninAda karate hue dekhe jAte haiM / painI tarka-zakti aura avasara-anukUla vyaGgokti tIkSNa tIra kI taraha sIdhA lakSya-bheda karatI sI lagatI hai| sva-samaya aura para-samaya kA sUkSma viveka unakI lekhanI dvArA jaisA pragaTa huA hai vaisA anyatra nahIM dekhA jAtA / jaina dharma ko malina karane vAlI mAnyatAoM aura AcAra kA dhAna aura tusa kI taraha pRthakkaraNa jaisA unhoMne kiyA anyatra durlabha hai / mithyA abhinivezoM aura mAnyatAoM para unake prahAra tIvra rhe| unakA bala zuddha AcAra para rhaa| kevala veSa ke ve jIvana bhara virodhI rhe| isake lie unheM bar3e kaSTa sahane par3e para ve kabhI pazcAtpada nahIM hue / zuddha zraddhA aura AcaraNa ke sAtha saMyamI kA pramANapurassara veSa ho, yadi sAdhu kA bAnA dhAraNa kiyA ho to usake sAtha zuddha zraddhA aura AcAra bhI ho-yahI unakA pratipAdya rahA / kRtrima brAhmaNI' (116), 'khoTA sikkA' (295), chidravAlI naukA' (301), 'lUkar3I kA caudharapana' (298) Adi dRSTAMta unakI isa bhAvanA ke pratIka haiN| - unhoMne eka vyaMga kiyA hai : 'pati ke marane para strI ko usakI asthI ke sAtha bAMdhakara jalA diyA gayA aura use satI ghoSita kara diyA gayA / yadi koI isa taraha * jabaradastI satI kI gaI strI kA smaraNa kara prArthanA kare he satI mAtA!
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ * pandraha merA bukhAra dUra karo to svayaM krUratA kI zikAra banI vaha satI kyA bukhAra dUra karegI? vaise hI yadi roTI kA bhUkhA koI sAdhu veSa pahare aura usase koI kahe ki tuma zrAmaNya' kA acchI taraha pAlana karanA to vaha kyA khAka pAlana karegA?' (302) aneka dRSTAMtoM meM bar3A sundara tattva-nirUpaNa milatA hai| udAharaNa svarUpa thor3e se dRSTAMtoM kI hama yahAM carcA kareMge / pustaka aura jJAna meM kyA antara hai, isakI bheda-rekhA eka dRSTAMta meM bar3I hI suMdara rUpa se prakaTa huI hai : 'pustaka ke pannoM ko jJAna kahate ho so pustaka ke panne phaTa gae to kyA jJAna phaTa gayA ? panne ajIva haiM, jJAna jIva hai| akSaroM kA AkAra to pahacAna ke lie haiM / pannoM meM likhe hue kA jAnanA jJAna hai / vaha Atmagata hai| svayaM ke pAsa hai| panne bhinna haiN|' (208) saMgaThana kA prazna aneka bAra sAmane AtA hai / svAmIjI ke sAmane bhI vaha AyA thaa| unakA ciMtana hai : 'vicAra aura AcAra kI ekatA ke binA sAdhu jIvana kI ekatA sambhava nahIM / zraddhA aura AcAra kI ekatA ho jAne para dvaidha nahIM ttiktaa| usake abhAva meM vaidha nahIM miTa sktaa|' (206). AiMsTIna se unakI strI ne pUchA-'tumhArA sApekSavAda kyA hai saralatA se btaao|' AiMsTIna ne uttara diyA - 'suhAga rAtri choTI lagatI hai aura eka kSaNa kA bhI agni kA sparza bar3A dIrghakAlIna lagatA hai, yahI sApekSavAda hai| svAmIjI rAtri meM vyAkhyAna diyA karate / jaina sAdhu ko rAtri meM eka prahara ke bAda jora se bolane kA niSedha hai| dveSI hallA macAte --'rAtri bahuta ho gii| savA pahara Der3ha pahara bIta gaI phira bhI vyAkhyAna calatA hai| yaha sAdhu kA kAma nhiiN|' svAmIjI ne eka bAra uttara diyA : 'vivAhAdi sukha kI rAtri choTI mAlUma detI hai| yadi manuSya saMdhyA-samaya mara jAe to duHkha kI vaha rAtri atyanta dIrgha ho jAtI hai / isI taraha jinheM dveSavaza vyAkhyAna nahIM suhAtA unheM rAtri adhika AI dikhAI detI hai| jo anurAgI haiM unheM to vaha pramANa se adhika AI nahIM dikhAI degii|' (18) svAmIjI ne logoM ko samajhAne meM aise sApekSavAda kA aneka jagaha upayoga kiyA hai| dhana aura jJAna ke sAtha gaThabandhana hotA hI hai aisA mAnanA nirI bhUla hai| dhanI jo kucha karatA hai vaha jJAna se hI karatA hai yaha siddhAMta nahIM ho sktaa| uttamojI IrANI bole-'Apa devAlayoM kA niSedha karate haiM para pUrva meM bar3e-bar3e lakhapati karor3apati ho gae haiM unhoMne devAlaya banavAe haiN|' svAmIjI ne pUchA --'tumhAre pAsa 50 hajAra kI sampatti ho jAe to devAlaya banavAoge yA nahIM ?' vaha bolA 'avazya bnvaauuNgaa|' ravAmIjI ne pUchA-'tumameM jIva ke kitane bheda haiM ? kauna-sA guNasthAna hai ? upayoga, yoga, lezyA kitanI hai ?' vaha bolA---'yaha to mujhe mAlUma nhiiN|' svAmIjI bole-'pUrva ke lakhapati karor3apati bhI aise hI samajhadAra hoNge| sampatti milane se kauna-sA jJAna jAtA hai|' (39) ina dRSTAMtoM meM kaI anubhava-vAkya bhare par3e haiM : 'Atma-pradezoM meM klAmanA hue
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ solaha binA nirjarA nahIM hotI' (120), 'dhAna miTTI kI taraha lagane lage taba saMthArA kara lenA cAhie', (121) 'ADambara na rakhane se hI mahimA hai' (125), 'sAdhu gRhastha ke bharose na rahe', (260-261), 'jisa carcA se bhrama utpanna ho vaisI carcA nahIM karanI cAhie' (256) Adi Adi / unakI dRSTi bhaviSya ko bhedtii| ve bahuta Age kI dekhate / unakA kahanA thA chidra se darAra hotI hai / pahale koMpala hotI hai aura phira vRkss| eka bAra kisI ne kahA : 'Apa kAphI vRddha ho cuke haiN| aba baiThe-baiThe pratikramaNa kyoM nahIM karate ?' svAmIjI bole 'yadi maiM baiTha kara pratikramaNa karUMgA to sambhava hai bAda vAle leTe-leTe kreN|' (212) ahiMsA ke kSetra meM unhoMne jitanA socA, vicArA, manana kiyA, maMthana kiyA usakI apanI eka nirAlI dena hai / 'Atmavat sarvabhUteSu' kI bhAvanA ke ve eka sajIva pratIka the / 'chahoM hI prakAra ke jIvoM ko AtmA ke samAna mAno' --- bhagavAna kI yaha vANI unakI AtmA ko bheda cukI thii| ahiMsA viSayaka kitane hI sundara ciMtana isa pustaka meM haiN| svAmIjI se kisI ne pUchA-'sUtroM meM sAdhu ko vAyI --rakSaka kahA hai / jIvoM kI rakSA karanA usakA dharma hai|' svAmIjI ne kahA-'trAyI ThIka hI kahA hai| usakA artha hai jIva jaise haiM unheM 'vaise hI rahane denA, kisI ko duHkha na denA / ' (150) usa samaya eka abhiniveza calatA thA-'hiMsA binA dharma nahIM hotaa|' isa bAta kI puSTi meM udAharaNa dete-'do zrAvaka the| eka ko agni ke Arambha kA tyAga thA, dUsare ko nahIM / donoM ne cane khriide| pahalA unheM yoM hI phAMkane lagA, dUsare ne unheM bhUnakara bhUne banA lie| itane meM sAdhu aaye| pahale ke pAsa kacce cane hone se vaha bArahavAM vrata niSpanna nahIM kara skaa| dUsare ne bhUne baharA kara bArahavAM vrata niSpanna kiyA / tIvra harSa ke kAraNa usake tIrthaGkara gotra kA bandhana huaa| yadi agni kA Arambha kara vaha bhUne nahIM banAtA to isa taraha usake tIrthaGkara gotra kA baMdhana kaise hotA ?' svAmIjI ne uttara meM dRSTAMta diyA- 'do zrAvaka the| eka ne yAvajjIvana ke lie brahmacarya vrata dhAraNa kiyaa| dUsarA abrahmacArI hI rhaa| usake pAMca putra hue| bar3e hone para do ko vairAgya huaa| pitA ne harSapUrvaka usako dIkSA dii| adhika harSa ke kAraNa usake tIrthaGkara gotra kA bandhana huaa| yadi hiMsA meM dharma mAnate ho to santAnotpatti meM bhI dharma mAnanA hogA / hiMsA binA dharma nahIM hotA / taba to abrahmacarya binA bhI dharma nahIM honA cAhie ?' _ kisI ne kahA- 'ekendriya mAra paMcendriya jIva poSaNa karane meM dharma hai|' svAmIjI bole-'agara koI tumhArA yaha aMgochA chInakara kisI brAhmaNa ko de de to usameM use dharma huA ki nahIM ?' vaha bolA-'isameM dharma kaise hogA ?' svAmIjI ne punaH pUchA-'koI kisI ke dhAna ke koThe ko luTA de to use dharma hogA yA nahIM ?' usane kahA-'isameM dharma kaise hogA ?' svAmIjI bole-'dharma kyoM nahIM hogA ?' vaha
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sataraha bolA-'mAlika kI icchA binA aisA karane meM dharma kaise hogA ?' svAmIjI bole'ekeMdriya jIvoM ne kaba kahA-hamAre prANa lekara dUsare ko posso| ekeMdriyoM ke prANa lUTane se dharma kaise hogA ?' (264) kisI ne prazna kiyA : 'eka bAlaka patthara se cIMTiyoM ko mAra rahA thaa| kisI ne usase patthara chIna liyA to use kyA huA ?' svAmIjI ne pUchA : 'chInane vAle ke hAtha kyA lagA ?' usane javAba diyA-'patthara / ' svAmIjI ne kahA tumhI vicAra lo chInane vAle ko kyA hotA hai ?' (124) dUsarA abhiniveza thA--'ekeMdriya ko mAra paMcendriya ko poSaNa karane meM dharma adhika hotA hai|' svAmIjI boleH 'ekeMdriya se dvIndriya ke puNya anaMta hote haiM / drIndriya se trIndriya ke| trIndriya se coindriya ke aura coindriya se paMcendriya jIva ke / eka manuSya paMcendriya ko paise bhara laTa khilA kara usakI rakSA kare to use kyA huA ?' isa prazna kA vaha javAba dene meM asamartha huaa| svAmIjI bole : 'jisa taraha dvIndriya ko mAra paMcendriya ko bacAne meM dharma nahIM, vaise hI ekeMdriya mAra paMcendriya bacAne meM dharma nhiiN|' (248) kisI ne kahA-'bhagavAn ne vanaspati khAne ke lie banAI hai|' svAmIjI ne pUchA : 'gAMva meM agara eka bhUkhA siMha A jAe to tuma kyA karoge ?' vaha bolA : 'maiM bhAga kara gAMva ke bAhara calA jaauuNgaa|' svAmIjI ne kahA : 'bhagavAn ne manuSya ko siMha kA bhakSya banAyA hai / tuma siMha ke bhakSya hokara kyoM bhAga kara gAMva ke bAhara cale jAoge ?' vaha bolA : 'merA jI kaSTa pAne ko taiyAra nhiiN| isalie bhAga kara calA jaauuNgaa|' svAmIjI bole : 'sarva jIvoM ke viSaya meM yahI bAta jaano| mauta sabako apriya hai / usase saba jIva duHkha pAte haiN|' (236) svAmIjI ke sAmane jijJAsA thI-kisI ne paisA dekara sarpa chur3AyA / vaha sIdhA cUhe ke bila meM gyaa| vahAM cUhA nahIM thaa| sarpa chur3Ane vAle ko kyA huA ?' svAmIjI ne kahA : 'kisI ne kAga para golI calAI / kAga ur3a gayA, usake golI nahIM lgii| golI calAne vAle ko kyA hogA? kAga ur3a gayA isase usake golI nahIM lagI yaha usakA bhAgya para golI calAne vAle ko to pApa laga cukaa| isI taraha kisI ne sarpa ko chur3AyA, vaha cUhe ke bila meM gayA andara cUhA nahIM yaha usakA bhAgya / para sarpa ko chur3Ane vAlA to hiMsA kA kAmI ho gyaa|' (272) - svAmIjI ne kahA : 'eka manuSya kisI dUsare manuSya ko kaTArI se mArane lgaa| vaha manuSya bolA-'mujhe mata maaro|' taba vaha bolA-'mere tujhe mArane ke bhAva nahIM haiM / maiM to kaTArI kI parIkSA karatA huuN| dekhatA hUM vaha kaisI calatI hai|' taba vaha bolA-ganImata tumhAre kImata AMkane ko| mere to prANa jAte haiN|' (101) ___ ahiMsA ke kSetra meM kArya aura bhAvanA donoM para dRSTi rakhanI par3atI hai yaha uparyukta udAharaNa se spaSTa hai / svAmIjI ne ahiMsA ke kSetra meM tuccha ekendriya jIvoM ke prANoM kA bhI utanA hI mUlyAMkana kiyA hai jitanA ki sRSTi ke sarvazreSTha
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThAraha prANI manuSya ke jIvana kA / ekendriya jIvoM ke bhI prANa haiM / unheM bhI sukha-duHkha hotA hai / manuSya ke lie unake saMhAra meM pApa nahIM, yaha dharma aura ahiMsA ke kSetra meM nahIM Tika sakatA / svAmIjI kaiyoM ko priya the aura kaiyoM ko apriya / kaiyoM ke lie svAgatArha the aura kaiyoM ke lie eka mahAn bhaya / isa taraha eka hI vyakti ke alaga-alaga rUpa dikhAI dete haiM / isake kAraNa kI svayaM svAmIjI ne hI mImAMsA kI hai| isameM apekSAvAda hai | svAmIjI kahate haiM- 'eka hI pakavAna do manuSyoM ke sAmane AtA hai / nIroga ko vaha mIThA lagatA hai aura rogI ko kar3avA / yaha vastu kA antara nahIM usake bhoktA kA antara hai / samyak dRSTi ko sAdhu acchA lagatA hai aura mithyAdRSTi ko burA / ' (303) 'gAMva ke manuSya do vyaktiyoM ke sAmane Ate haiM / eka vyakti pIliye kA rogI hai| vaha una sabako pIlA hI pIlA dekhatA hai / dUsarA vyakti svastha hai / use ve pIle nahIM mAlUma dete / vaise hI mere zraddhA AcAra unako prapaMca mAlUma dete haiM jinameM svayaM prapaMca hai| jinameM zuddha dRSTi hai unheM mere zraddhA AcAra meM koI khoTa nahIM dikhAI detI / ' (300) svAmIjI ke vicAroM ko sahI rUpa se tolane kI yadi koI zuddha tulA ho sakatI hai to vaha Agama - vANI hai| svAmIjI jaina muni the| jaina zAstroM ke AdhAra para ve fus hue the / unameM unakI ananya zraddhA thI / unake AcAra, vicAra aura vyavahAra meM jinavANI kA pratyakSa prabhAva hai / isa kasauTI para dekhA jAe to ve sau TaMca sone kI taraha khare utarate haiM / svAmIjI ke ina dRSTAMtoM kA zrImad jayAcArya ne apane 'bhikSu yaza rasAyaNa' nAmaka sundara caritra - kAvya meM bharapUra upayoga kiyA hai| saMgItamaya madhura padya meM unheM gumphita kara svAmIjI ke eka mArmika jIvana caritra kI dharohara unhoMne bhAvI pIr3hI ko sauMpI hai| merI 'AcArya saMta bhIkhaNajI' nAmaka pustaka meM aura bhAva sphoTana hai / isI pustaka ke dvitIya khaNDa dRSTAMtoM kA prakaraNAnusAra upayoga kiyA gayA hai / aneka dRSTAMtoM kA hindI anuvAda ( aprakAzita ) meM avazeSa anya yuvAcArya zrI mahAprajJajI kI bahucarcita pustaka 'bhikSu vicAra darzana' meM bhI aneka dRSTAMtoM ke hArda ko spaSTa kiyA gayA hai / svAmIjI ke dRSTAMtoM ko Aja taka hama vyAkhyAnoM meM sunate rahe haiN| prathama bAra mUla rAjasthAnI bhASA ' terApaMtha dvizatAbdI samAroha' (vi0 saM0 2017 ) ke avasara para pustakAkAra rUpa meM pAThakoM ke samakSa Ae the| inakI mahattvapUrNa samAlocanAeM prApta huI aura vidvAnoM ne isa vidhA kI isa mahattvapUrNa kRti ko bahuta sraahaa| sAmprataM mUla aura hindI anuvAda tathA kucha pariziSToM ke sAtha isako prastuta karate hue hameM parama prasannatA kA anubhava ho rahA hai /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ummIsa AcArya pravara, mahAmanasvI yuvAcAryazrI munivaroM kA athaka zrama lagA hai, jisakA sabakA hRdaya se isa kRti kI saMyojanA meM paramArAdhya ( vartamAna AcArya zrI ) mahAprajJa tathA anyAnya mUlyAMkana karanA mere jaise vyakti ke sAmarthya se pare kI bAta hai / AbhArI hUM / vi0 2044 zrAvaNa zuklA 6 1-8-87 zrIcaMda rAmapuriyA kulapati jaina vizva bhAratI, lADanUM
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama 122 kramAMka rAjasthAnI pRSThAMka hilI pRSThAMka 1. bAta karAmAta 121 2. upagAra Ija kIdhI 121 3. cokho-khoTI 122 4. nikamo AraMbha 5. rAjIpo ke verAjIpo 123 6. rAga-dheSa 123 7. sirohI rAva rau pAlakhI 123 8. jiso saMga, viso raMga 124 9. sAMkar3A hatA-hatA husyAM 124 10. sAdha-asAdha 124 11. saradhA ana parUpaNA ro bheda 125 12. devaloka ro jAvaNahAra yA naraka jAvaNahAra ? 126 13. mhArai avaguNa kADhaNA ija hai| 126 14. sAto 127 15. thAre pAne naraka Ija par3I 127 16. kiNa bAta ro prAchitta 127 17. doro ghaNo lAgI 128 18. rAta choTI ne moTI 19. jhAlara vivAha rI ke mUMA rI 128 20. jisau gula visau mITho 128 21. khetI gAMva re goravaM 129 22. lADU khAMDau hai piNa coguNI rau 129 23. nikhedaNI jarUrI 129 24. hiMsA meM puna kiyAM 129 25. kuNa tAra kAr3he ? 26. o jhagar3o mhAM sUM nahIM miTe ? 130 27. sUkhA ThUThAM nai kAI dAhI lAge ? 28. nukhate rA lADU 131 29. zrAvaka ne kasAI sarIkhA 131 30. tAra mAtra vastra rAkhaNo nahIM 132 rrrrrm >>>>xxur 1 1 117" 128 .. 130 ....xxx 131
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAIsa rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 133 14 133 134 134 134 134 135 135 sh sh s 136 136 137 137 138 139 kamAMka 31. vastra rAkhaNI ka nahIM? 32. roTI ra vAste kiyAM choDUM ? .. 33. samajhANa rI kalA 34. jisau deva visau pAvai 35. bhaiMsa byAvai jada padhAro 36. dhasake syUM to tAva na caDhyau 37. jamAI rovA lAga jAvai jada . 38. thAro dhaNI kiNa sUM bhUvo? 39. Dero milyA kisau jJAna Aya jAvai 40. kA kitarAM ne kaM kitarA ? 41. eka bhAgAM pAMcUM bhAMge 42. kaThinAI meM bhI aDola 43. meraNyAM ro moha 44. ghaNo dharma kiNa nai ? (1) 45. ghaNo dharma kiNa nai ? (2) 46. isA potA celA cAhije nahIM 47. kiNa nyAya ? 48. AsaujI ! jIvau cho ke ? 49. sAcA to mhAMne hI kIdhA 50. ekalar3o jIva 51. AtmA sAta ke ATha ? 52. samagata rahaNI kaThaNa 53. uTho! paDikamaNau karo 54. nagajI sAmI ro teja 55. saMkA hai to caracA karAM 56. sIkha kiNane ? 57. kahaNo konI 58. lar3anau hva to mhAtUM lar3a 59. cokA rA naihatA, jImA ekIkA ne. 60. dIvALyo kuNa? 61. samajha jANa 62. pApa kyAM nai ha? 63. ghara kiNarau ? 64. mhai kada kahyau ? 65. mAraNA i chor3o 66. doSa rI thApa sUM sAdhapaNau kima rahasI ? 139 "0000 141 141 141 142 142 142 143 143 143 144 144 145 145 145
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka 67. bhAgala kuNa ? sAbata kuNa ? 68. janamapatrI tau parcha barNa 69. phujALyA sAU na hudai 70. AcArya padavI ANI kaThina 71. viveka 72. mhAMne puNya kisatarai husI ? 73. mUrakha hu te mAna 74. buddhi sUM vicAraya 75. kahaNI karaNI meM phera 76. donUM sAcA 77. cAra AMgula baTakai ra vAsate 78. iNa meM saMkArI ke bAta ? 79. sAhUkAra, devALyo paMcA ne pUcha 80. 81. bar3o mUrakha 82. rakhe, navo kIjayI karolA 83. OM kAMI duHkha tho ? 84. zrAvaka nai samajAya levAM 85. Aja to rahavAM hA 86. isI viNatI kIjo matI 87. bhagavAna ra ghara rA kAsIda 88. so kuNa dekhyA ? 89. Apa rI karaNI moTI hai 90. samadRSTi ra pApa lAge ? 91. eka bhIkhaNa bAkI rahyau hai 92. khAdhI tau mizrI, jANyau jahara 93. A vAMcaNI kuNa dIdhI ? 94. thArI kAMI AsaMga ? 95. iso anyAya to mhe na karAM 96. sobhAcanda sevaga nirApekhI hai 97. phUlAM rau dRSTAMta na mile 98. sAdha ija bAje 99. kimata tUM kara lai 100. sAdha kuMNa ? asAdha kuMNa ? 101. mhAro tau jIva jAvai hai ? 102. U to avasara uNa veLAM ija teIsa rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 25 146 25 146 26 26 26 26 27 27 27 28 28 29 29 29 30 30 31 31 31 31 31 32 32 32 34 37 37 37 38 39 40 41 41 41 41 42 146 147 147 147 148 148 148 150 150 150 150 151 151 151 152 152 152 152 152 153 153 154 155 158 159 159 159 161 162 162 163 163 163 163
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ caubIsa kramAMka 103. bhIkhaNajI the i mAMjo 104. thAlI bhAMgI nahIM 105. lugAyAM gALyAM gAvA lAgI 106. gaihaNo kaThAsUM AsI ? 107. isI doharo jada mukti mile 108. doya ghar3I tau sAMsa roka hI rahAM 109. mhArI mA ghaNI roI 110. DhaMDhaNa re aMtarAya 111. tamAkhU cokhI to hai nahIM ? 112. te buddhi kiNa kAmarI ? 113. lAtara gayA 114. samyagdRSTi ? 115. samadRSTi 116. baNI baNAI bAMmaNI 117. isA bhIkhaNajI kalAvAna 11. tyAga kyUM karo ho ? 119. lAgA DAma pAchA leNI Ave ? 120. klAmanA binA nirjarA 121. dhAna mATI sarIkhI lAge 122. sAdhAM Rs asAtA kyUM ? 123. caracA kiyAM karaNI ? 124. hAtha meM kAMI Ayo ? 125. AparI nAma kAMI ? 126. mizra rI saradhA 127. AraMbha ghaNo huvo 128. bharaNavAlau bUr3e ke mAraNavAlI ? 129. upakAra saMsAra nau ka mokSa nau ? 130. sAdhu kiNa nai sarAva ? 131. pAga kaThA sUM AI ? 132. caracA ghara dhaNI rI taraM 133. nyAya rA arthI nahIM 134. bhagavAna ro mAraga pAtasAI rasto 135. vartamAna meM huve tiko ija kharI 136. pApa uNAne lAgasI 137. naphau bhAva paramANa rAjasthAnI pRSThAMka 42 42 43 43 43 44 44 44 44 45 45 45 46 47 48 49 49 50 50 50 50 50 51 51 51 51 52 52 53 53 53 54 54 54 55 hindI pRSThAMka 164 164 164 165 165 165 166 166 166 166 167 167 167 168 169 171 171 171 171 172 172 172 172 173 173 173 173 174 174 175 175 175 175 176 176
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacIsa rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 176 177 177 178 178 178 178 178 179 179 179 181 182 182 182 182 183 138. bairI nai pokha, te piNa bairI 139. dharma kaThA saM? 140. mokha ro upakAra 141. bhAre karI mAThI gati meM jAya 142. haLakApaNA rai joga syUM tirai 143. jIva haLako kima huvai ? 144. kubada kara nai Apa aLago rahai 145. jada to mhe hA hI nahIM 146. the berAjI kyUM ? 147. saMlekhaNA karaNI par3asI 148. gahUM gahUM aura khAkhalo khAkhalo 149. jatana dayA rau ke kIr3I rau? 150. te ThIka hI cha 151. isA ajANa hai 152. bhagavatI kiso adhammo maMgala hai ? 153. gadhe rI bAta kyUM karo ? 154. pAMcU nai sAtha chor3I 155. samAI nahIM tau saMvara 156. kaThei sUtra meM cAlyo ija huvelA ? 157. gohAM rI dAla na have 158. itarA kArIgara nahIM 159. kevalI sUtra vyatirikta ija huvai 160. kiso kelU lyAsI ? 161. duraMgA kyUM raMgo? 162. khUcaNAM kAr3hatA 163. isA vanIta baNIrAmajI 164. isA svAmIjI avasara nA jANa 165. AMkhyAM gamAvatA dIse hai 166. te levA joga nahIM 167. jAyagA mApa Avo 168. kacco tehija 169. AMguNa kiNarA sUjhyA ? 170. kAMNa rAkhai jyU koI nahIM 171. kAraNIka ro jAbato karatA 172. thArai A saMkA kaThA sUM par3I? 183 183 184 184 184 184 184 185 185 185 185 186 186 186 187 187 187
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ chambIsa rAjasthAno pRSThAMka hindI pRSThAMka 188 188 ~ ~ F8 ~ ~ 188 189 189 192 192 193 193 193 193 194 194 194 s s s kramAMka 173. AMdhA jImaNa vAlA AMdhA i parusaNa vAlA 174. DAMDAM hI sUjha nahIM 175. DhAMkaNI meM usAryo 176. daMDa to u gAma devaM Ija hai 177. sAhamI bola jIsI 178. au pada sAMco ke jhUTho ? 179. bica bolavA rau kAma hIja kAMI ? 180. eka bhIkhaNajI svAmI ija hai 181. khUcaNo kADha to telo 182. nIda meM heTho par3a jAUM to 183. prakRti sudhAravA rau upAya 184. chehar3e jAtAM moryo mArU 185. isA dRr3hadharmI 186. mona nigai na par3I 187. upakAra rai vAste 188. AhAra unamAna syUM dyo 189. A to rIta theTa rI hai 190. thAMrI AjJA rI jarUrata nahIM 191. maryAdA bAMdhI 192. dIkSA dIdhI to saMbhoga bheLI nahIM 193. dikhyA dIjyo dekha-dekha 194. saMkA rau samAdhAna 195. apachaMdApaNau sire nahIM 196. sAmajI aura rAmajI 197. jo ThaMDI roTI choDe te lAr3a chor3a de 198. sar3ako kyUM ? 199. guLa kuNa lyAyo 200. likhajyo matI 201. the pUchyo so prazna saMbhAlo 202. tIna ghara badhAvaNA 203. tiNa sUM barajai 204. svAmIjI bolyA 205. thANe nahIM, khANe vaise hai 206. sArA eka hoya jAvI 207. A caracA to ghaNI jhINI hai w 74 74 74 196 196 196 197 77 77 199 199 9 200 9 9 9 20. 200 201 202 202 202 202 203
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 00 x x x 208 satAIsa kramAMka rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 208. pothI pAnAM nai jJAna 203 209. punya ke mizra? 82 203 210. hiMsA binA dharma nahIM huvai tau ? 211. hai re koI vairI ? 204 212. sUtA sUtA karavA rau ThikANo 213. mahAtmA dharma 214. nIta lArai barakata 215. eka Akhara rau pharaka 205 216. parigraha kiNarau ? 205 217. oLyAM khAMgI kyUM ? 206 218. vyAkaraNa bhaNyAM ho ? 206 219. kevalI rAja kima karai ! 206 220. buddhi binAM samadRSTi kima huvai ? 207 221. o piNa dharma kahiNau . 222. thAre piNa baiThI dIsai cha 208 223. asuddha vAsaNa meM ghI kuNa ghAla 224. pote gaLe jada vastra rai raMga car3hAva 225. saradhaNA eka, para pharsaNA judI 226. bAta nahIM, batuo pyAro 209 227. jAgAM tau parigraha mAMhI hai 209 228. sAmAyaka rI jAbatA 210 229. posA meM paDilehaNa kyUM ? 210 230. so vrata anai avrata donUM I sUka jAvai 211 231. mUna pArasI 232. khola nai dai tau la nahIM 212 233. ihaloka-paraloka meM bhaMDA dIsa 212 234. mAraga kAMI oLakhyau ? 213 235. vartamAna kAla meM mUna 213 236. nIlotI khAvA nai 213 237. kAcariyAM rau aTakyau kisI vivAha rahe hai ? 213 238. jamAro ehala Ija gayo 213 239. isI thAMrI dayA 240. kaTAra koI pUNI nahIM hai 214 241. jada eka ho jAvai 214 242. ThaMDI roTI jIva ka ajIva 215 211 214
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThAIsa rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 215 216 216 216 216 218 218 219 219 90 9 IS 220 220 . 220 221 US 221 221 kramAMka 243. jor3e te Acho ke taur3e te Acho 244. yUM jor3A chAM 245. monai sAtA upajAvaM 246. thAMne dhana hai 247. kaThe darzana devU ? 248. dharama huvai ke pApa ? 249. mhe iso kAma na karAvAM 250. pAne par3apo so hI kharo 251. anyAyI nai pAdharI kare 252. hUM piNa minakhAM ne bheLA karUM 253. bhagavAna rI samaraNa kara 254. pAMca rupiyA to kaThIne jAvai ? 255. bAparAM rau jamArau bigar3atI dIse hai 256. aura hI ghaNI caracA hai 257. saMsAra re moha kI oLakhAMNa 258. saMtoSa Aya gayo 259. mana mai AI to kharI 260. gRhastha ra bharosa rahiNI nahIM 261. hUM mArga jANUM chU 262. isA jagata meM buddhihINa 263. bhAThau nhAkha tau ? 264. ekendrI kada kahyau ? 265. vilApAta kiyA kAMI huvai ? 266. dAna-dayA uThAya dIdhI 267. jhUThI artha ghAlaNI kaThe ? 268. mudai bola baiThA 269. koro suNIyAM na jAya 270. A bA hI hai 271. seMhadI jAgAM chUTa nAhIM 272. hiMsA rA kAmI 273. bakhAMNa sIkha 274. bakhAMNa thor3A 275. nadI re do tIrAM para 276. mhe yA na jANatA 277. thArai lekhaNa kAr3havA rA tyAga hai 222 100 100 222 223 223 101 101 101 223 223 224 224 102 224 225 225 103 103 104 104 225 226 226 226 226 227 227 104 105 105
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ unatIsa 105 106 109 111 kramAMka 278. TaMTo miTyo 279. varatArau samadRSTi devatA rau 280. isau sAdhu rau mArga 281. tiNa meM doSa nahIM 282. saMthAro karaNau 283. vAMdaNA bagar3e jyAMrA gavIja 284. ghara to lUTa liyau nai mAthai vaLe DaMDa 285. vartamAna kAle mUna 286. sAmAyaka ne dhako deI pAI hai 287. ehIja bhAva bhakti karasI 288. abArU TIpaNa teja hai 289. devALI kima Utarai ? 290. dAna mukhya kAyA joga 291. ghI sahita ghATa urahI lIdhI 292. saba gharAM meM gocarI kyUM nahIM jAvI ? 293. jaisA guru vaisA deva aura dharma 294. mhArai karaNI saM kAMI 295. mAhai tAMbo nai Upara rUpo 296. Apa 'jI' kyUM kahavo ? 297. sapUta kapUta 298. codharapaNaM meM khIMcAtAMNa ghaNI 299. dhasakA par3e 300. pILI hI pILI nijara Avai 301. tIna nAvA 302. te kAMI sAdhapaNI pALe ? 303. pakavAna to kar3avA kIdhA 304. mhe kAtIka rA jyotisI chAM 305. mithyAta roga gamAvA rau arthI 306. nIsANe coTa lAge hai 307. o mArga kitA varSa cAlasI? 308. nAma meM phera hai 309. urva to khapa karai hai 310. bhIkhaNajI cokhA sAdha hai 311. na karAvI tau sarAvo kyUM ? 312. thApa kyUM karau ? . rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 228 106 228 106 228 106 228 229 229 107 229 107 229 107 230 108 230 108 230 108 231 231 109 232 110 232 233 112 234 234 235 114 236 236 114 237 115 237 115 237 115 238 238 238 116 238 116 238 117 239 117 239 117 239 117 118 112 114 239 240
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIsa rAjasthAnI pRSThAMka hindI pRSThAMka 281 281 282 282 282 283 243 243 244 244 244 245 246 246 247 247 247 248 248 248 249 249 249 249 284 284 284 285 285 285 kramAMka pariziSTa-1 hema saMskaraNa 1. itarI caracA iM mauna na Avai kAMI ? 2. naraka piNa ajIva jAsI 3. mhAtUM caracA kAMI karI ? 4. kAMI jANa ne batAyo ? 5. hemajI caracA karaso ? 6. dUjI caracA karo 7. mhe kyAMna jAvAM 8. bhIkhaNajI upagAra mAna hai 9. thAMrI zraddhA thAM kana, mhArI mhAM kanai 10. kiNa rA ToLA rI? 11. the to jIvatA baiThA ho ? 12. hiMsA sUM dharma uTha gayo 13. itarI phera kyUM ? 14. mhAMnai asUjhatau leNI nahIM 15. pUNyAM to kataNIyAM meM mokaLI dIse hai 16. kAMI sUsa karUM? 17. o manoratha to phaLato dIsa nahIM 18. kAMI zraddhau ? 19. avrata DAvI kAnI ke jImaNI kAnI ? 20. tIna mikchAmi dukkaDaM 21. kAMI caracA karaNa rau mana hai ? 22. samakita AvaNI dorI 23. Acho deva upadeza 24. chehar3e saMthArI karazAM 25. pahilA punya pacha nirjarA 26. zubha joga Azrava ke nirjarA ? 27. samadRSTi rI mati te matijJAna 28. doyAM meM eka jhUTha 29. dumano cAkara dusamaNa sarIkhau 30. bharata kSetra meM sAdhAM ro viraha 31. tyAga kyUM bhaMgAvo? 32. caracA isI karatA to kisAyaka dIsatA ? 33. UMDI dRSTi 34. saMkA huvai tau caracA pUchalyo 285 286 286 286 286 287 287 287 289 250 250 252 254 291 291 254 255 255 292 255 292 292 292 293 256 256 257 293 257 258 258 259 293 294 295. 296 259 . 296
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka 2 zrAvaka saMsmaraNa pariziSTa 1. the mhAne bhalA lajAyA 2. jA re paMjAryA 3. maune laMgUriyo kahyau 4. ima hIja hAlatA thA ke ? 5. bharabholiyA rI mAlA samAna 6. dIvau kiyA aMdhArI miTa 7. cokhau mAraga kiNa rau ? 8. anna punne mhAMrai nai vastra punnai thAra 9. lADU deI bhATI uraho liyo, uNaneM kAMI thayau ? 10. thAM bicai mhe vadhatA ThaharyA 11. karma kitarA ? 12. kUTaNI kaThe hai ? 13. isI prazna to kabahu na suNyo 14. nava tattva oLakhaNA binAM samakata kima Ave ? 15. isA mAnavI thor3A 16. jIva rau ajIva thayo kAMI ? 17. subha joga saMvara kisa nyAya ? 18. dharma huvI ke pApa ? 19. sAhamIvacchala nai kyUM niSedho ? 20. U vaidya buddhihINa 21. kisI lesyA rA lakhaNa hai ? 22. DorI rAkhyAM piNa doSa ? 23. doya to mhaiM kahyA, Age the kaho 24. maiM pUriyA I pUriyA hai 25. thukamathukkA, dhakkamadhakkA parcha chakkamachakkA pariziSTa 3 phuTakara saMsmaraNa rAjasthAnI pRSThAMka 1. vacana tau tIkho pALyo 2. bacAvo to the I koI nahIM 3. eka ALyau phera cAhijai 4. tUMtarA - tUMtarA karane bikhera dAM 5. phakIra vAlo dupaTI 6. bar3o karma hai nAma ko 263 263 263 263 264 264 264 264 265 265 265 266 267 267 267 268 270 270 270 270 271 271 271 272 272 277 277 277 278 278 279 ikatIsa hindI pRSThAMka 297 297 297 297 298 298 298 298 298 299 299 299 300 301 301 301 303 303 304 304 304 304 305 305 305 308 308 308 308 309 310
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ batIsa 311 7. jANyo eka susalo badhato mAryo 8. bhIkhaNajI ro sAdha to ekalo nahIM phira pariziSTa-4 zabdAnukrama pariziSTa 5-vizeSa zabda * saMzodhana patraka 313 319 323
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. bAta karAmAta bUndI mai savAIrAma ostavALa caracA karatAM bhIkhaNajI svAmI kahyaugAya bhaiMsa rA mahaDhA Agai ghaNI cArau nAkhyAM ogALau krai| jaba teha kahai-monai DhAMDhau kIyau / vairAjI thayau / taba svAmIjI kahyau-the DhAMDhA thayAM mhArau jJAna cArau thAya / ima kahyAM rAjI thayau / pachai savAIrAma guru kIyA / * kisnArapuna ekadA savAIrAma nai bheSadhAryo kahyau-mhai terApanthyAM naiM yUM jAba diyA, yUM jAba diyA, yUM htthaayaa| jada savAIrAma bolyau-doyAM rai jhagar3o lAgAM eka jaNai tau potA rau ghara kisnArapuna kiyau / dUjau kajiyo karato ddrai| ghara kI jAbatA karai, jyUM terApaMthI tau sAdhapaNAM rI jAbatA kara, so bolatA ddrai| the thAMrI ghara kisnArapuna kiiyau| sAdhapaNAM rI jAbatA nhiiN| so mana Avai jyUM bolii| ima kahI kaSTa kiidhau| * jhUThI cugalI eka dina caracA karatAM savAIrAma nai bheSadhArayAM kahyau-the mhAMnai doSIlA kahau, piNa thAMrA gurA nai piNa kiMvAriyAM rau doSa lAgai chai / / jaba savAIrAma kahyau-eka rAjA rau pradhAna rAjA ro mAla khAtrai nahIM, aura dUjA pradhAna dhessii| so rAjA kanai cugalI khAdhI-e Apa ro mAla ur3Avai chai / jaba rAjA doyAM nai bheLA kara puuchyau| taba te cugalakhora kahaiDAvar3A nai darabAra rA pAnA syAhI lekhaNA diidhii|| ___ jada pradhAna kahyau-pAnA syAhI lekhaNA to bhaNavA nai dIdhI chai / e bhaNiyA rAjA rai ija kAma aavsii| rAjA suNIne rAjI thayo / cugala phoTo paGyau / cugala jhUThI cAr3I khAdhI, aNahuMto khUcaNo kADhyau, jyUM the kiMvAr3iyA rau doSa batAvau so the piNa jhUThA cho| 2. upagAra Ija kIdhau pAlI maiM bhIkhaNajI svAmI AjJA leine eka hATa mai ThaharyA / so...." uNa dukAna vAlA rai ghare jAya bAI nai kahyau-e kAtI suda pUnama tAMI jAya ... nhiiN| jada tiNa bAI svAmIjI ne kahyau-mhArI AjJA nhiiN|
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta jada bhikkhu kahyau-comAsai mai piNa tUM kahasI jada parahA jaasaaN| jada bAI kahyau-moneM thAM sarIkhA kahi gayA-caumAsau lAgAM pachai jAya nhiiN| tiNasUM AjJA nhiiN| pachai svAmIjI Apa gaucarI UThyA / udaipuriyA bAjAra mai eka mair3I jAcI / Apa baiThA nai sAdhAM nai mela upagaraNa maMgAya liyaa| dine UMcA rahai / rAtri heThe dukAna mai vakhANa devai / parakhadA ghaNI aavai| loka ghaNA samajyA / ...... sijyAtara nai ghaNauM I kahyau-the jAgA kyUM dIdhI ? au avanIta ninhava chai| __ jaba te kahai-kAtI pUnyU tAMiM nA kahUM nhiiN| pachai thor3A dinAM mai meha ghaNau AyAM pahilI utarIyA tiNa hATa rau pATa bhAgau / saiMkar3A maNa bojha pdd'yau| e bAta svAmIjI suNane kahyau-mhAMnai hATa chur3AI tyAM Upara chadmastha rA sabhAva thI laihara AvA rau ThikAMNau, piNa mhAMsU tau upagAra Ija kIdhau, aisA khimyAvAMna / 3. cokho-khoTo pIpAr3a mai bhIkhanajI sAMmI nai rughanAthajI rau sAdha jIvaNajI kahaisAdhu rau AhAra avrata pramAda mai hai| jada svAmIjI kahai-bhagavAna rI AjJA chai so kAma cokhau| piNa jIvaNajI mAnyau nhiiN| phera svAmIjI pUchyau-sAdhu AhAra karai so kAma cokhau ke khoTau ? jIvaNajI bolyau-sAdhu AhAra karai te khoTau kAma, tyAgai te cokhau kaam| dizAM Adi jAtAM milai / jada svAmIjI pUcha-jIvaNajI ! khoTau kAma kIdhau ke karaNau hai ? ima bAra-bAra pUchatAM laatriyau| kahai-bhIkhanajI ! sAdhu AhAra kara sau kAma cokhoi hai / 4. nikamo AraMbha kaMTALiyA mai bhIkhaNajI svAmI rau mitra gulojI gaadhiyaa| tiNanai svAmIjI pUchyau--gulA ! kAMi khetI kIdhI ? hAM svAmInAtha ! kIdhI ? svAmIjI pUchyau-upata-khapata kIkara hai ? jada gulajI bolyau-svAmInAtha ! rupiyA daza lAgA, kAMyaka haLa rai __ bhAr3A.rA, kAMyaka nitANa rA, kAMyaka bIja rA, sarva dasa rupiyA laagaa| 1. bhIkhaNajI svAmI kA bolacAla meM prayukta nAma / 2. nidANa (kvcit)|
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 5-7 svAmIjI pUchyau-pAcho kitaroka Ayau ? jada gulajI kahyau-svAmInAtha ! rupiyA dazeka rau mAla pAchau aayau| itarAka rupiyA rA maMga, itarauka cArau, itarIka bAjarI-sarva rupayA dazeka rau mAla pAchau Ayo / lAgau jitarau tau A gayau, khetI bAparI mai tau cUka nhiiN| jada svAmIjI bolyA-gulA ! daza rupiyA koThA rI mALI mai par3iyA rahatA to itarau pApa tau na lAgatau / isau Arambha kyUM kIdhau ? 5. rAjopo ke varAjIpo ? desUrI nau nAtho sAdhu, strI beTI mAM chor3a dikhyA liidhii| piNa prakRti karalI, AchI taraha AjJA mai cAlai nhii| tIna varSa Asarai ToLA mai rhyo| pachai / ToLA vArai nikaLa gyau| kanai huMtAM tyAM sAdhAM svAmIjI ne Aya kahyau-nAtho chUTa gyo| ___ jada svAmIjI kahyo-kiNahi re gUMbar3o dUkhato ghaNo nai pachai phUTa gayau to U rAjI huvai ke vairAjI ? / sAdhAM kahyo-rAjI huvai / svAmIjI kahyau-jyU dukhadAI chUTAM verAjIpau nhiiN| 6. rAga-dheSa rAga-dheSa oLakhAyavA svAmIjI dRSTAMta diyau| kiNahi DAvarA rai mAthA mai diidhii| jada tau loka uNanai oLaMbho devai-bhalA AdamI ! chorA nAM mAthA mai kyUM dai ? anai kiNahI DAvarA nAM hAtha mai lADU diyau| tathA mULau diyau| uNanai koI varajai nhiiN| o rAga oLakhaNau doharau, anai U dheSa oLakhaNau sohro| tiNa sU vItarAga kahyA, piNa vItadheSa na kahyA / rAga miTyAM dheSa tau pahilAM ija miTa jaay| 7. sirohI rAva rau pAlakhI jayamalajI rA ToLA mAMhi thI saM. 1852 rai Asarai gumAnajI, durgAdAsajI, pemajI, ratanajI Adi soLe jaNAMnIkaLyA / thAnaka, nitapiNDa, kalAla rau pANI vahiraNau Adi choDa, navau sAdhapaNau pacakhyau, piNa saradhA tau uvAhIja puna rii| jada loka kahivA lAgA-bhIkhaNajI nIkaLyA jyUM e hI vriiklyaa| jada svAmIjI bolyA-siroI nAM rAva vALI pAlakhau khar3au kiyau hai| siroI nAM rAva nAM amarAva, kAmadAra Adi matau kiyau-udaipura, jaipura, jodhapura vALAM rai paalkhii| ApAra i pAlakhI bnnaavo| ima vicAra, vAMsa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta bAMdha, Upara chAyAM karI, lAla vastra oDhAya pAlakhau vnnaayo| pAlakhI ro vAMsa tau lAMka sahita vakra paNe huvai, tiNa mai to samajha nahIM, ana yAM pAlakhau vaNAyo te pAdharau vAMsa ghAla / viparIta paNe diisai| ehavA pAlakhA mai rAva ne vesANa havA khAvA niiklyaa| sAthai manuSa Agai-pAchai ghnnaa| gAma vArai aayaa| jaba kheta kanai rUkha rI chAyAM vizrAma liyau| jada karasaNI bolyAaThai mAM bALo re, mA bALo! choharA choharI biihelaa| ___jada tyAMrA cAkara sAMthe huMtA te bolyA--mA bola re, mA bola / rAvajI hai re, raavjii| ___jada karasaNI bolyA-bUr3a gai bAta ! rAvajI mara gayA ! mhai tau rAvajI rI mAM jANI thii| jada cAkarAM karasaNyAM nai kahyo-jayapura, jodhapura, udayapura vALA re pAlakhI tiNasU yAMre i pAlakhau vaNAyau hai / so rAvajI aThai havA khAvA AyA hai| jada karasaNyAM kahyau-DauLa sarIkho kyaM baNAyo ? svAmIjI kahyau-jaiso siroi nAM rAva rau pAlakhau jiso yAM navau sAdhapaNau pacakhyau hai| piNa saradhA khoTI / jIva khavAyA puna saradha, sAvadya dAna mai puna saradhe, tiNasU samakata cAritra eka hI nahIM / 8. jiso saMga, viso raMga gumAnajI rau sAdha durgAdAsajI tiNanai bhIkhaNajI svAmI kahyau-mhai AdhAkarmI thAMnaka mai doSa batAvatA, jada the mAnatA nhiiN| anai aba uNAMnai choDyAM pachai the i thAnaka niSedhavA laagaa| jada durgAdAsajI bolyA-rAvaNa rA umarAva rAvaNa nai khoTo jANatA thA, piNa goLI rAma kAnI vaahtaa| jyaM uNAM bheLA haMtA, jada mhai piNa thAnaka na niSedhatA / anai the thAnaka niSedhatA jada mhai dheSa krtaa| 9. sAMkar3A hatA-hatA husAM gumAnajI rau sAdha pemajI, hemajI svAmI nai bolyau-hemajI ! tIna tUMbar3A badhatA huMtA te Aja phor3a nhaaNkhyaa| jaba hemajI svAmI kahyau-uNAM mAMhi thI nIkaLa nai navau sAdhapaNau pacakhyA nai tau ghaNA dina thayA, anai tIna tUMbar3A vadhatA Aja paraThyA kahau te kiNa kAraNa ? jada pemajI kahyo-DhIlA par3iyA thA so sAMkar3A hatA-hatA husaaN| pachai hemajI svAmI bhIkhaNajI svAmI nai kahyo-mahArAja ! Aja pemajI isI bAta kahI-"DhIlA paDyA so sAMkar3A batA-hatA husaaN|" __jada svAmIjI bolyA-theM yUM kahyo kyUM nahIM-kiNahI jAvajIva zIla
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 10-11 Adaryo / chava mahInAM pachai bolyau-eka strI mhe Aja chodd'ii| jada kiNa hI kahyo-the zIla AdaryA nai to ghaNA mahInAM thayA hai nI ? jada te bolyo -DhIlA paGyA hA so sAMkar3A batA-hatA husAM / 10. sAdha-asAdha pAdu rA upAzraya mai bhIkhaNajI svAmI nai hemajI svAmI gocarI uThatA thaa| itarai sAmIdAsajI rA doya sAdha melA vastra, khAMdhe pothyAM rA jor3A, vihAra karatA 'bhIkhaNajI kaThai ?', 'bhIkhaNajI kaThe ?" ima karatA AyA / svAmIjI kahyau-mhArau nAma bhIkhaNa / taba uve bolyA-thAna dekhavArI mana mai thii| jada svAmIjI khyau-dekho| jada uve bolyA-the sarva bAta AchI karI piNa eka bAta AchI na krii| svAmIjI kahyau-kAMi ? jada tyAM kahyau-bAvIsa ToLAM rA mhe sAdha tyAMnai the asAdha kaho chote| jada svAmIjI kahyau-the kiNarA sAdha ? jada tyAM kahyau-mhai sAmIdAsajI rA sAdha / jada svAmIjI kahyau-thAMrA ToLA mai iso likhata hai-ikIsa ToLAM ro thAMmeM Avai to dikhyA dei mAMhe leNauM / iso likhata hai so theM jAMNau hau ? jada tyAM kahyau-hAM jAMNA chaaN| jada svAmIjI kahyau-ikkIsa ToLA to the i uthaapyaa| gRhastha nai i dIkhyA dei levau ana tyAMne i dIkhyA dei ne mAMhai levo / iNa lekhai tyAM ikkIsa ToLA nai gRhastha barobara giNyA / so ikkIsa ToLA tau the i uthaapyaa| eka thArau ToLo rahyau sau bhagavAna kahyau-belau prAyazcitta rau AyAM telau deva tau deNavALA ne telo aavai| jo uNAMne sAdha saradhau ho nai phera uNAMne navau sAdhapaNau devau, so thAre lekhe thAne sAdhapaNau aavai| iNa lekhai thAro ToLI piNa uthapa gyo| te suNa nai bolyA-bhIkhaNajI thAMrI budha jbrii| ima kahi jAvA laagaa| svAmIjI kahyau-aTha rahau tau Aja caracA kraaN|| jada te bolyA-mhArai tau rahivA rI thiratA nahiM / ima kahi cAlatA rhyaa| 11. saradhA ane parUpaNA ro bheda eka gAma mai svAmIjI Utar2yA / amarasiMhajI rA do sAdha-IsaradAsa
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta jI, kojIrAmajI aayaa| uvai UtaryA tihAM svAmIjI jAya uubhaa| prazna pUchyau-aNukampA AMNane kiNa hI bhUkhA maratA nai mULA diyA, tiNanai kAMi huvau ? jada uve bolyA-isau prazna tau mithyAtI huvai sau pUcha / jada svAmIjI bolyA-pUchaNavALAM tau pUcha liiyo| piNa kahiNavALA kahyAM mithyAtI huvai tau mata kho| jada te bolyA-mhe to kahAM chAM-mULA~ mai pApa, pApa / jada svAmIjI kahyau-mULAM mai to puna-pApa donUM hai| piNa mULA aNukaMpA ANane ra vAyAM kei mizra kahai / jada kahyau-mizra kahai so paapii| phera pUchyau-keI pApa kahai / jada kahyau-pApa kahai soI paapii| phera pUchyau-keI puna kahai / jada tyAM kahyau-puna kahai soI pApI / jada svAmIjI phera vicAraNA UMDI kara nai bolyA-keI puna saradhai hai| jada tyAM kahyau-saradhasI mana Ai jyUM / jada svAmIjI kahyau-thAre zraddhA puna rii| the puna parUpau nahIM, piNa puna saradhau ho / ityAdika kahi kaSTa karI ThikANe padhAr2yA / 12. devaloka ro jAvaNahAra yA naraka jAvaNahAra ? pAlI mai eka jaNau bhIkhaNajI svAmI suM caracA karatAM Udhau aMvaLau bole / kahai--thAMrA zrAvaka isA duSTI so kiNa hI rA gaLA mAMhiM thI pAsI nahIM kaaddhe| __ ghaNauM viparIta bolatAM svAmI bhIkhaNajI bolyA-thArA nai mhArA mata kaho, samacai i bAta kro| jaba kAMyaka najIka Aya ne kahai-kAMi samacai bAta kahau ? __taba svAmIjI bolyA-eka jaNa rUkhar3A sUM pAsI khaadhii| doya jaNA mAraga jAtA uNanai dekhii| pAsI kADhe te kisoyaka ? anai nahiM kADhe te kisoyaka ? taba te bolyau-pAsI kADhe te mahA uttamapuruSa, mokha rau jAvaNahAra, devaloka rau jAvaNahAra, dyaavNt| ghaNA guNa kiidhaa| nahIM kADhe jiko mahApApI, mahAduSTI, naraka rau jaavnnhaar| jada svAmIjI kahyau-the nai thAMrA guru donUM jaNAM jAtA haa| uNarI pAsI kuNa kADhe ? jaba u bolyau-hUM kADhUM / thArA guru kADhe ka nahIM ? jaba kahai-uve kyAMnaM kADhe / uve to sAdhu hai / jaba svAmIjI kahyau-mokha devaloka rau jAvaNahAra tau tUM tthhryo|
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 13-16 thArai lekhe naraka jAvaNahAra thAMrA guru ThaharyA / jaba ghaNauM kaSTa huvau / jAba devA samarthaM nahIM / 13. mhAre AMguNa kADhaNA ija hai kiNa hI kau - aho bhIkhaNajI ! bAisaToLA vALA thAMrA AMguNa kA hai| jada svAmIjI kahyau - AMguNa kADhai hai ke ghAlai hai ? jaba te bolyo - AMguNa kA hai / jada svAmIjI kahyau - chonI kADhatA / kAMyaka tau uve kADhai, kAMka mhe kADhAM / mhAMrai AMguNa kADhaNA ija hai / 14. sAto pIpAra mai kitarAika jaNAM manasobau karane pUchyau - ho bhIkhaNajI ! lokAM maiM yUM kahai chai - 'sAta-sAta tau desyUM nai eka-eka giNasyUM', tehanoM artha kAMI ? jada svAmIjI kahyau - etau pAdharau artha chai / sAta supArI devai nai eka sAto gaNai / loka suNane acaraja thayA / 1 15. thAMre pAMneM naraka Ija par3I bhIkhaNajI svAmI desUrI jAtAM ghANerAva nAM mahAjana milyA | pUchyau -. thAro nAma kAMI ? svAmIjI bolyA - mhArau nAMma bhIkhaNa / jaba te bolyA - bhIkhaNa, terApanthI te tumheM ? jada svAmIjI ko - hAM, uve hIja / jaba te krodha kara bolyA - thAMro mUMhar3hau dIThA naraka jAya / tivAre svAmIjI kahyau - thAMro mUMhar3hau dIThA ? jaba tyAM kahyau - mhAMrau mUMhar3hau dIThA devaloka nai mokha jAya / jada svAmIjI kahyau - mhaiM to yUM na kahAM - 'muMhar3ho dIThAM naraka svarga jAya' piNa thAMrI kahiNI rai lekhe mUMhadau tau mhe dIThau so mokha nai devaloka tau mhe jAsyAM / anai mhAMrau mUMhar3ho the dIThau so thAMrI kahiNI Rs lekhai thAMrai pAneM naraka Ija par3I / thAMrau 16. kiNa bAta ro prAchitta saMvat aThAre paiMtAlIsa rai varSe pIMpAra comAsau kIdhau / hastujo,
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkha dRSTAMta kastUjI rau pitA jagU gAMdhI, tiNarai caracA karatAM zraddhA baitthii| pachai bhekhadhArI jagU gAMdhI ne kahyau-bhIkhaNajI rI zraddhA khottii| kiNa hI zrAvaka nai vAsatI dIdhA mai I pApa kahai, kiNa hI gRhastha rI vAsatI cora le gayau tiNa mai I pApa kahai / ima cora nai zrAvaka sarIkhau giNa / jada jagU gAMdhI svAmIjI nai e bAta pUchI-e nyAya kima ? jada svAmIjI kahyau---uNAMne pUchaNau-thArI pachevar3I eka tau cora ne le gayau, eka the zrAvaka nai dIdhI, thAMnai kiNa bAta rau prAchitta Avai ? jo uve cora le gayau tiNarau prAchitta na kahai anai zrAvaka nai pachavar3I dIdhI ro prAchita kahai tau uNAre lekhai ija deNau khoTau tthhryo| pachai jagU gAMdhI uNAMnai choDane svAmIjI nai guru kiyaa| 17. dorau ghaNo lAgI saMvat aThAre paiMtAlIse pIpAra caumAsai ghaNAM loka samajyA / jagU gAMdhI piNa samajyau, jiNarau bheSadhAr2yArA zrAvakA nai dorau ghaNau lAgau / jaba loka kahai-bhIkhaNajI jagUjI samajatAM bIjA ne i dorau lAgau piNa khetasIjI lUNAvata nai to dauharo ghaNoM ija lAgau / soca ghaNau karai / jada svAmIjI kahyau-paradeza mai calyAM rI saMbhaLAvaNI AyAM soca tau ghaNA i karai, piNa lAMbI kAMcalI to eka jaNI ija paihrai| tima khetasIjI piNa jaannvau| 18. rAta choTI ne moTI tiNa hija caumAsai vakhANa suNane loka rAjI ghaNA huvai| koI dheSI kahai-rAtri ghaNI AI savA pauhara, dauDha pauhr| - jaba svAmIjI kahai-duHkha rI rAtri moTI lkhaavai| vihAvAdika sukha rI rAtri choTI lakhAvai anai samI sAMjha manuSa maMAM te dukha rI rAtri ghaNI moTI lakhAvai / jyUM vakhANa na gamaiM jyAMnai rAtri ghaNI moTo lakhAvai / 19. jhAlara vivAha ro ke mUMA rI tiNa hi caumAsai kei vakhANa tau na suNe nai aLagA baiThA nidyA krai| jada kiNa hI kahyau-bhIkhaNajI ! the to vakhAMNa devau nai e niMdyA krai| ___ jada svAmIjI kahyau-zvAna rau svabhAva jhAlara vAjyA rovaNa kau, piNa yUM na samajhe yA jhAlara vihAva rI chai ke mUMA rI chai / jyU ai yUM na jANe au vakhAMNa mai jJAna rI bAratA vacai, tiNasUM rAjI hoNau jaThai i rahyau apUThI nidyA karai / yAra niMdyA rau svabhAva cha, tiNasU UdhI sUjhai /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta 20-23 20. jisau guLa visau mITho tiNa pIpAra mai eka gaibIrAMma cAraNa bhagata thayau / te lokAM mai pUjAvai / bhagatAM nai lApasI jImAvai / tiNanai lokAM sIkhAyau tUM bhagatAM nai lApasI jImAvai, tiNamai bhIkhaNajI pApa khai| jaba te gebIrAma ghoTau hAtha mai, gUgharA ghamakAvatau svAmIjI kane Ayau / kahai-he bhIkhaNa bAbA ! hUM bhagatAM nai lApasI jImAUM sau kAMI huvai ? svAmIjI bolyA-lApasI mai jaiso guLa ghAla jaisI mIThI hudai / ima suNane ghaNauM rAjI huvau / nAcavA laagau| bhIkhaNa bAbai bhalau jAba diidhau| loka bolyA-bhIkhaNajI pahilA uttara jANe ghar3a rAkhyau Ija hUMtau / 21. khetI gAMva rai gorave saMvat aThAre tepanai sojata mai comAsau kiidhau| loka ghaNAM samajyA / jaba kiNahi kahyau-bhIkhaNajI ! upagAra to Achau kiyau| ghaNAM nai smjhaayaa| jada svAmIjI bolyA-khetI kIdhI, piNa gAma rai gaurava hai so gadhA Aya na var3IyA tau TikasI, bAkI kAma kaThiNa / 22. lADU khAMDau hai, piNa coguNo rau / svAmIjI nIkaLyA / sAdhaviyAM na huI taThA pahilA kiNahi kahyauthAre tIratha tIna hIja hai / lADU hai piNa khAMDau hai / jada svAmIjI bolyA-khAMDau hai piNa cauguNI rau hai / 23. nikhedaNau jarUrI rIyAM mai bakhANa vAcatAM AcAra nI gAthA suNane motIrAma boharau bolyau-bhIkhaNajI ! bAMdarau bUDhau hUau hatau hI guLAca khelaNI chaur3e nahiM / jyUM the bUDhA thayA tau hI bIjA nai niSedhaNA choDyA nhiiN| " jada svAmIjI bolyA-thorai bApa huMDyAM likhI, thArai dAdai huMDyAM likhI, pATA-pATI theI saMveTyA koI nhiiN| dIpacaMda muNota mana mai dharo deI AparA hetU mitrAM ne kahyau-bhIkhaNajI rau vacana isau nikalyau so pATA-pATI sameTatau dIsai hai| jaba tyAM AparA AparA rupaiyA khAMca liyaa| pachai thor3A dinAM maiM paravAra gayo / pATA-pATI sAMvaTa liyaa|
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu daSTAMta 24. hiMsA mai puna kiyA ? rIyAM mai amarasiMgajI rau sAdhu tilokajI svAmIjI kanai Aya bolyausUtra mai 'anna puNNe', 'pANa puNNe' Adi nava prakArai puNya kahyA hai| bhagavaMte pradezI rI dAnazALA kahI piNa pApazALA na kahI chai, bhagavaMte 'anna puna' kahyau piNa 'anna pApa' na kahyau / ara ! the dAna-dayA uThAya diidhii| svAmIjI bolyA-anukaMpA AMNane koI nai sera bAjarI dIdhI tiNa mai chai to puNya ke ? jada bolyau-hama kyA jANai ? hama tau maMDiyA vAMcate / hama Agarai ke pANI pIdhe / hama dillI ke pANI pIdhe / / jada svAmIjI bolyA-dillI, AgarA mai to gAyAM kaTai / iNa bAta mai kAMI sidhAI ? sUtra bhaNyA hai to kho| ___italai ratanajI jatI lUko Ayau / e bAta suNa tiNanai niSedhane bolyaumhe DhIlA par3a gayA tau hI mAnA eka dANA mai cyAra prajyA, cyAra prANa / te khuvAyAM puNya kima husI ? anai thai muMhapatI bAMdhane kyUM khoTI huvA ? ekendrI khuvAyA puNya kahau chau / ima kaSTa kIdhau jaba cAlato rahyo / 25. kuNa tAra kADhe ? rIyAM meM harajImala seTha kapar3A rI vInatI kIdhI / svAmIjI bolyA-the sAdhAM rai arthe mola leI kapar3au vahirAvau, te mhAMne kalpai nhiiN| ___ jaba seTha bolyau-bIjA tau levai / hUM mola leI vahirAvU maune kAMi huvau ? jada svAmIjI bolyA-uNAMnai ija pUcha levau / ___ jada seTha bolyau-kahiNa maiM to mola le diyAM mai uve hI pApa hI kahai piNa levai tau urahau / mhArA pahiraNa oDhaNa mAMhiMlau kapar3o Apa levau|| ___ jada svAmIjI volyA-u piNa nahiM lyAM / 'bIjA piNa kapar3o le gayA, bhIkhaNajI piNa le gayA'-kuNa tAra kADhe ? 26. o jhagar3o mhAM sUM nahIM miTai harajImala seTha rAgI thayau jada rughanAthajI rau urajojI sAdhu moTo oLiyau leI vAMcavA laagau| bhIkhaNajI uThe amakar3iyai gAMmai kAMcI pANI lIdhau, amakar3iyai gAMma kaMvAr3a jar3ane sUtA, amakar3iyai gAMma nityapiNDa lIdhau, ityAdika aneka doSa pAnAM sU vAcavA laagau| jaba seThajI bolyA-jodhapura jAvau rAjA kanai pukArau / A tau vyAvaTa hai| au jhagar3au mhAM sUM nahIM miTai / the itarA doSa batAvau anai uve kahasI ekai doSa na sevyau| iNarau tAra kisa tarAM kADhAM?
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 27-29 jada urajojI bolyA-bhIkhaNajI piNa mhAMnai kahai-'U thAMne doSa lAgai', 'U thAMna doSa laagai'| jada seTha bolyA-uve tau sUtra rI sAkha saM samace doSa kahai--sAdhAM nai au kAma karaNau nahIM, sAyA nai au kAma karaNau nahIM / ima kahI kaSTa kIdhau / ___ 27. sUkhA TUThA nai kAi dAhI lAge ? pIpAra mai bakhAMNa mai ghaNAM loka suNatAM tArAcaMda siMghavI bolyau-the bakhAMNa suNo ho thAre dAhau lAga jaavelaa| jada svAmIjI bolyA-dAhI lAgai te nIlA rUkha nai lAgai piNa sUkA ThUThAM nai kAMI dAhau lAgai ? suNane loka ghaNA rAjI thayA-bhalau jAba diiyo| 28. nukhate rA lADU kRSNagar3ha mai svAmIjI pdhaarryaa| gocarI utthyaa| bhekhadhArI caracA karavA pUThe aayaa| svAmIjI pAMDiyAM rA vAsa mohalA mai gocarI padhAryA / bheSadhArI mohalA rai muMhaDhe UbhA caracA karaNa rai mte| jada malajI muMhato bolyau-iNa caracA mai svAda na pAvaulA / mokaLI kahyau piNa mAnyau nhiiN| italai svAmIjI gocarI karanai pAchA padhAr2yA / jada bheSadhArIe kahyau- bhIkhaNajI ! the vairAgI bAjau nai iNa mohalA mai nukhatau thayau tiNarA ghara saM pakavAna lAyA ! tivArai bhIkhaNajI svAmI bolyA-iNarau doSa kAMI ? jada bheSadhArIe kahyau-the vairAgI vAjau nai isA kAma karau ! manuSa mokaLA bheLA thyaa| svAmIjI bolyA-mhai tau na aannyaa| jada bheSadhArIe kahyau-na lyAyA hau tau pAtrAM kholau| jada svAmIjI ghaNI beLA tAMi pAtrA kholyA nhiiN| pachai bheSadhArIe pAtrA kholAvA rI ghaNI khAMca kIdhI, jada ghaNAM dekhatAM pAtrA ughaaddyaa| lADU na dIThA, jada bheSadhArI ghaNAM phITA pdd'yaa| __jada malajI kahyau-mhaiM thAne pahilA varajyA hutA-the bhIkhaNajI saM caracA mata karau / ghaNAM lokAM mai bhUDA dIThA / 29. zrAvaka nai vezyA sarIkhI kheravA mai svAmIjI kanai oTau syAla udhau aMvaLau bolyau-the zrAvaka nai diyAMI pApa kahau nai vezyA nai diyAMI pApa kahau chau, iNa lekhai zrAvaka nai vezyA sarIkhA ginnyaa| jada svAmIjI bolyA-oTAjI ! loTI bharanai kAcau pANI thAMrI mAM nai pAyAM kAMi ha ?
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkha dRSTAMta jada te bolyau-pApa huve| jada svAmIjI phera bolyA-eka loTI pANI vezyA na pAyAM kAMi huvai ? jada bolyo-iNamaiM i pApa hudai / jada svAmIjI bolyA - thArai lekhai thAMrI mAM nai vaizyA sarIkhI giNI kAMI ? jaba ghaNau kaSTa hvau| loka bolyA-oTajI mAM nai vaizyA sarIkhI ginnii| 30. tAra mAtra vastra rAkhaNau nahIM DhUMDhAra maiM svAmI bhIkhaNajI pAse zrAvagI caracA karavA aayaa| bolyAmunI ne tAra mAtra vastra rAkhaNau nhiiN| rAkhai te parIsaha thI bhaagaa| jada svAmIjI kahyau-parIsaha kitarA? jaba te bolyA-parIsaha bAvIsa / svAmIjI kahyau-pahalau parIsaha kisau ? jaba tyAM kahyau-khudhyA rau| svAmIjI pUchyau-thArA muni AhAra karai ke nahIM karai ? jaba tyAM kahyau-eka Taka krai|| jaba svAmIjI kahyau-thArA muni prathama parIsaha thI thAre lekhai bhaagaa| jaba te bolyA-bhUkha lAgAM AhAra karai / jada svAmIjI kahyau-mhaii sI lAgAM kapar3o oDhAM / bali svAmIjI pUchyau-thArA muni pANI pIvai ke nahIM ? jaba tyAM kahyau-pANI piNa pIvai / jada svAmIjI kahyau-iNa lekhai thAMrA muni dUjA parIsaha thI piNa bhaagaa| jada te bolyA- tRSA lAgAM pANI pIye / jada svAmIjI kahyau-sItAdika TALavA mhai piNa vastra oDhAM anai jo bhUkha lAMgAM anna khAyAM, tRSA lAgAM pANI pIdhAM parIsaha thI na bhAgai to sItAdi TAlavA vastra rAkhyAM piNa parIsaha thI na bhAgai / ityAdika aneka caracA sUM kaSTa kiidhaa| * kajiyA rai mate AyA dIsau chau hivai dUja dina ghaNAM bheLA hoyane aayaa| svAmIjI dizAM padhAratA thA so sAhamA milyA / karalA hoyane bolyA-mhai tau caracA karavA AyA nai the dizAM jAvau chau ! uNArI nUrANI dekhanai svAmIjI bolyA-Aja tau the kajIyA rai mate AyA dIsau chau ? jaba te bolyA-thAMne kisa tarai khabara par3I ?
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 31-32 svAmIjI kahyau-mhAM mai avadhi Adi jJAna tau chai nahIM / piNa thAMrI nUrANI dekhanai khyau| jada sAca bolyA-AyA tau kajIyA rai matai, dAna dayA rI caracA krnnii| jada svAmIjI bolyA-yAMrA jAba tau ghaNAM i likhyA paDyA hai caracA tau kAlha kIja karar3I thI / pAchai tyAM mAhilA keyaka caracA karane samajyA / 31. vastra rAkhaNau ka nahIM ? eka dina ghaNAM zrAvagiyAM svAmIjI ne kahyau-Apa vastra na rAkhau tau AparI karaNI bhArI ghnnii| jada svAmIjI kahyau-mhai zvetAmbara zAstra thI ghara choDyA hai / tiNamai tIna pachevar3I, colapaTau Adi kahyA hai jiNasU rAkhA hAM / digambara zAstra rI pratIta AyAM vastra nhAkha nagna hoya jAvAMlA / jada kapar3o nahIM raakhaaN| 32. roTI ra vAsata kiyAM choDUM eka bAI svAmIjI saM AhAra nI vInatI ghaNI vAra karai-kade i mhArai ghare i gocarI padhArau / eka dina svAmIjI pdhaarryaa| te dekha ghaNI rAjI hoya vahirAvA laagii| jada svAmIjI pUchyau-thArai hAtha tau dhovaNA par3atA dIsai hai ? jada te bolI-hAtha to dhovaNA pdd'sii| jada svAmIjI pUchayau-hAtha kAcA pANI saM dhovasI ka unhA pANI sUM? jada te bolI-UnhA pANI sUM dhovasU / jada svAmIjI kahyau-kaThe dhovasI ? jada tiNa mokhArI jAgA batAi-aThai dhovasU / jada svAmIjI kahyau-o pANI kaThe par3asI ? jada tiNa kahyau-her3ha pdd'sii| svAmIjI kahyau-ihAM pANI par3atAM vAukAya Adi jIvAM rI ajayaNA hai, so moneM e AhAra leNau na klpai|| jada tiNa kahyau-Apa to AhAra dekhane lIjai, lArai mhe gRhastha kArya kArAM tiNamaiM Aparai kAMi, aTakai ? mhArI saMsAra nI kriyA mhai kisa tarAM chor3A? ____jada svAmIjI kahyau he bAI ! thAMrI karma baMdhavA rI sAvadya kriyA hI tUM nahIM choDai tau roTI rai vAsatai mhArI sAcI kriyA hUM kima choDUM ? ima kahIna cAlatA rhaa| 1. mokhA yA mokhii|
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta 33. samajhANa rI kalA __ mAdhopura maiM bhAyA tau ghaNAM samajyA so gocarI gayAM kahai-AghA padhArau / bAyAM rau mana nhiiN| jada bhAyAM bAyAM nai kahyo-sagaLAM mai sirai tau mastaka, dehI mai uttaratA paga / yAre pagAM mai tau mAthau dyAM tau cokA rI kisI giNata ? ima kahIne samajhAya svAmIjI ne mAMhI lejAyane vahirAyo / e kaLA piNa bhAyAM ne svAmIjI sikhAi disai| 34. jisau deva visau pAvai kApharalA mai sAdha gocarI gayA / eka jATaNI rai dhovaNa, piNa bahirAvai nahIM / kahai-'devai jisau pAvai' so dhovaNa mhAMsU pIvaNI Avai nhiiN|| sAdhAM Aya svAmIjI ne kahyau-eka jATaNI re dhovaNa moklo|' piNa ima kahai / jada svAmIjI padhAryA / bAI nai kahyau-dhovaNa vahirAva / jaba te bAI kahai-'jisau devai, jisau pAvai' so dhovaNa mhAMsU pIvaNI Avai nhiiN| jada svAmIjI kahyau-gAya nai cArau nAkhai te dUdha devai jyU sAdhAM nai dhovaNa diyAM Age sukha pAvai / ima suNane kahyau-lyau mahArAja ! pachai dhovaNa lei ThikANa padhAr2yA / 35. bhaiMsa vyAva jada padhArau khAraciyA mai svAmIjI padhAr2yA / eka bAI kahyau-svAmIjI ! mhArai bhaiMsa vyAvai jada padhArau tau hUM lAhau levU / te kima ! bhaiMsa vyAyAM eka mahinA tAMi dUdha-dahI vAvara devai, piNa vilovai nahIM / te devI re TANe padhArajyo / jada svAmIjI kahyau thArai kada bhaiMsa vyAvai nai kada devI huvai ?mhAMnai kada samAcAra huvai nai mhai AvAM? 36. dhasake syUM to tAva na caDhyau kelavA mai eka bAI kahai-svAmIjI padhArai tau sAdhapaNau levU / ima bAta karavau karai / pachai svAmIjI pdhaarryaa| dhasakA sUM bAI ne tAva car3ha gyau| sAMjhai darzaNa karavA AI jada svAmIjI pUchyau--kAMi thayau ? yUM kyUM bole hai ? jada sairATA karatI kahai-svAmIjI ! Aparau padhAraNau huvau nai monai tAva car3ha gyau| 1. piNa de nahIM (kvcit)| .
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 37-39 jada svAmIjI pUchyau--dikhyA rA dhasakA sUM tonai tAva na caDhyau hai ka / jada tiNa kahyau-mana mai Ai to khrii| jada svAmIjI kahyau-yU dhasako par3e to dikhyA rau tau kAma jAvajIva rau hai| 37. jamAI rovA lAga jAvai jada khairavA ro caturo sAha svAmIjI ne kahyau-mahArAja ! sAdhapaNA rA bhAva uThe hai / jada svAmIjI kahyau- thArau hIyo kAcau hai / ghara rA putrAdika rovai jada the I rovA lAga jAvau tau pachai kAma kaThaNa / jada tyAM kahyau-AMsU tau Aya jAvai / ___ jada svAmIjI kahyau-sAsarai ANau levA jamAI jAya jada strI tau rovai / piNa uNarai dekhAdekha jamAI rovA lAga jAvai jada lokAM mai mUMDI lAgai / jyU sAdhapaNI levai jare uNarA nyAtIlA rovai te to Aparai svArtha / piNa uNarI dekhA-dekha dikhyA leNavAlau rovA lAga jAvai tau bAta viparIta / 38. thAro dhaNI kiNasU mUvo ? pIpAra mai svAmIjI gocarI padhAr2yA / eka bAI ima bolI-bhIkhaNajI rI zraddhA lIdhI tau uNarau dhaNI mara gyo| jada svAmIjI bolyA : bAI ! taM hI bAlaka ija diisai| thAro dhaNI kiNasaM mUvo ? tUM to bhIkhaNajI rI niMdA karai hai| jada aura bAyAM bolI-bhIkhaNajI e hIja chai e hiij| tivAre lacakANI par3ane ghara mai nhAsa gii| 39. Dero milyA kisau jJAna Aya jAvai ? AUvA mai uttamaujI IrAMNI bolyau-bhIkhaNajI the devarA niSedhau chau piNa Agai to bar3a-bar3A lakhesarI kor3esarI tyAM devaLa kraayaa| ... jada svAmIjI bolyA-thAMrA gharai pacAsa hajAra rau Dairau thayAM the devaLa karAvau ke nhiiN| jada te bolyau-hUM karAyU~ / jada svAmIjI pUchyau-thAmaiM jIvarA bheda, guNaThAMNA, upayoga, joga, lezyA kitI? jada te bolyau-yA tau monai khabara nhiiN| ___ jada svAmIjI bolyA- isA samajhaNA Aga I hlaa| Derau milyAM kisau jJAna Aya jAvai?
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 bhikkhu dRSTAMta 40. kA kitarA ne kaM kitarA ? AUvA mai nagajI sAdUlajI ro beTo bolyo - bhIkhaNajI tassuttarI mai 'tA' kitarA nai 'taM' kitarA ? jada svAmIjI bolyA - bhagavatI maiM 'kA' kitarA nai 'kaM' kitarA nai 'khaM' kitarA ? 'khA' 'kitarA ? 'gA' kitarA nai 'gaM' 'kitarA' ? 'ghA' kitarA nai 'ghaM' kitarA ? jaba kaSTa huvau / 41. eka bhAgAM pAMcU mAge ! kiNa hI pUchyau bhIkhaNajI the yUM kahI - eka mahAvrata bhAgAM pAMcU I bhAga yUM sAtha pAMcUMki bhAge ? 1 "jada svAmIjI bolyA - pApa ro udo huvai jada saMsAra mai i jIva duHkha bhogavai / jima eka bhikhyAcara ne zahara meM phiratA phiratAM pAMca roTI ro ATo milyo / roTI karavA lAgau / eka roTI tau utAra nai cUlA lArai melI / eka roTI tavai sikai| eka roTI khIrai sikai| eka roTI rau loyo hAtha mAhai / ana eka roTI rau logo kaThotI mai par3ayau / eka kutto Ayo so kaThotI maiM eka roTI rau loyau te le gayau / tiNa kuttA lArai bhikhyArI nhAThau / heThI par3Iyau so hAtha mAMhilau loyo dhULa mai vIkhara gayo / pAchI Aya dekhe to cUlA lArai roTI par3I huMtI te minakI le gaI / tavai rI tavai baLa gaI / khIrai khIre baLa gaI / iNa rIte eka mahAvrata bhAgAM pAMcU bhAga jAve / 1 42. kaThinAI meM bhI aDola svAmI bhIkhaNajIvIlAI padhAryA karai / AhAra pANI rI saMkar3AI / jada svAmIjI sAdhAM nai kahyau - eka mAsakhamaNa ihAM rahivA rA bhAva hai / jada sAdhu bolyA -- AhAra pANI rI saMkar3AI ghaNI / ghaNaM loka AhAra nahIM | jada svAmIjI eka gaucarI tau bAralA gAma rI karAvai / eka gaucarI bar3e rii| eka gaucarI mahAjanAM rI karAve / so svAmIjI gaucarI uThyA paNa lokAM re baMdhavastI - bhIkhaNajI nai eka roTI devai tau igyArai samAI daMDa rI / jaTha jAya jaThe AhAra- pANI rI jogavAI pUchyAM kahai - mhe to thAnaka samAyakakarAM / 1 gAma mai loka lugAI dheSa ghaNauM eka jAgA AhAra- pANI rI jogavAI pUchyAM te bAI kahai -- mhArI naNaMda thAMnaka samAya kareM / bhIkhaNajI nai roTI dIyAM naNaMda rI samAi gaLa jAvai / ehavI aMdhI saradhA / 1 kaThai bhAyade deva, kaThei bAI de devai / kitarAyaka dina nIkaLyA / -
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 43-44 17 rughanAthajI nai khabara huI jada jodhapura sUM cAlyA AyA / loka bakhANa suNavA AyA paNa tAkIda rA vihAra sUM rughanAthajI ne tAva car3ha gayau / kanai ThoTha ari nai lyAyA te bakhANa de jANai nahIM / jada parakhadA pAchI phirI / bAjAra maikasvAmIjI rau bakhANa suNavA lAga gayA / pachai loka kahai - Apasa mai caracA karau / parcha brAhmaNAM nai sikhAyA mhAre celo avanIta hoya gayau so brAhmaNAM nai dIyAM pApa hai / pachai brAhmaNa svAmIjI kanai Aya baidI karavA lAgA / jada rAmacaMda kaTAriyo bolyo -thAMne diyA rughanAthajI dharma kahai to paccIsa maNa gohAM rI koThI bharI hai te parahI deU~ | jada brAhmaNa, rAmacaMda sArA rughanAthajI kanai AyA / rAmacaMdajI rughanAthajI nai kayau -- the dharma kahau tau paccIsa maNa gahUM brAhmaNAM gAMTha baMdhAya deU / kahau tau gRdharI raMdhAya deUM / kahau tau ATa pIsAya deU / kahau tau roTyAM nai do maNa caNA re ATA rau khATo karAya nai brAhmaNAM nai jImAvUM // ghaNoM dharma huvai so batAvo / jada rughanAthajI bolyA - mhe to sAdha hAM / mhArai kaThai kahaNo hai re ? mhArai tau mUna hai / jada rAmacaMda bolyo - thAMre na kahaNau tau uve kisa tarai sUM kahisI ? thAM vicai to uve saMkar3A cAlai / moTA hoyanai kAMi lokAM na lagAvI ho / caracA karaNI tau nyAya rI caracA karau / yUM kahInai pAchau Ayo / svAmIjI re mAsakhamaNa hoyavA rI tyArI huI | jada bhArImAlajI svAmI nai rughanAthajI kanai melyA-thAMrA zrAvaka caracA rau kahai hai so caracA karaNI huvai tau karau / jada rughanAthajI bolyA - kiNarai caracA karaNI hai ? pachai ghaNoM upagAra kara ghaNAM nai samajhAya svAmIjI vihAra kIdhau / 43. meraNyAM ro moha kaMTALayA mai eka bhAI dikhyA levA tyAra thayau / piNa bolyo - mhAraM mAtArI mohaNIka hai so mAtA jIvai jite to dikhyA AvatI dIsai nahIM / kitarAyaka dinAM pachai mAtA AUkhI pUrI kiyau / pacha phera svAmIjI upadeza dIyo | jada bolyo - svAmIjI ! magarai vyApAra karUM hUM so meraNyAM rI mohaNI lAgI ? jada svAmIjI bolyA - mAtA to eka huMtI te mara gaI piNa meraNyAM to ghaNIM / so kada marai na kada thanai dikhyA Ave ? 44. ghaNau dharma ki nai ? (1) dAna Upara bhIkhaNajI svAmI dRSTaMta dIdho / pAMca jaNAM sIra meM caNAM rau
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 bhikkhu dRSTAMta kheta vAhyau / pAMca sau maNa caNAM niipnaa| pAMcU jaNAM matau kIdhau -- ghara meM dhana tau mokaLau hai / yAM caNAM rau dAna dharma karo / jaba eka jaNa sau maNa vaNAM bhikhAr2yAM nai lUMTAya dIyA / saumaNa rA bhU~gar3A sekAya dIyA / tIjai sau maNa caNAM rI gUgharI karAyanai khavAI | cauthe sau maNa caNAM rI roTayAM karAya pAkhatI khATI karAyanai jImAyA / pAMca meM so maNa caNAM vosirAyane hAtha lagAvA rA tyAga kIyA / sAvadya dAna maiM puNya dharma kahai, jyAMne pUchIjai - ghaNau dharma kiNa na thayau ? 45. ghaNau dharma kiNane ? (2) validAna Upara svAmIjI dRSTaMta dIdhau - eka bUDho Dokarau bhikhyA Sairat phire / ki hI anukaMpA ANane sera caNAM dIyA / jaba Dokarai kina hi nai kahyau - eka jaNa to mona sera caNAM dIyA hai, piNa dAMta nahIM so monai pIse dau / jaba dUjI bAI anukampA ANane pIsa diyA / Age jAne kihi nai kahyo - mone eka jaNai to dharamAtmA sera caNAM dayA hai, dUjI bAI pIsa dIyA, tiNasaM tUM mone roTI kara de / jaba tIjI bAI anukaMpA ANaNa pAMNI ghAlane sera cUna rI roTayAM kara dIdhI / te roTI khAya tRpta thayau / jaba tRSa! ghaNI lAgI jada Age jAyane kahai - hai re koi dharamAtmA ! mona pANI pAvai / hair bAI anukaMpA ANane kAco pAMNI pAyau / eka jaNa to cAMdIyA, dUjI pIsa dIyA, tIjI roTayAM kara dIdhI, ra trikhA lAgI so koI dayAvAna pAMNI pAvai, jada cAMrAM mai ghaNauM dharma kiNanai thayau ? 46. isA potA celA cAhije nahIM TIkamajI rau celI kacaraujI jAlora rau vAsI sarIyArI maiM svAmIjI Ayo / hai bhIkhaNajI kaThai ? bhIkhaNajI kaThai ? jada svAmIjI bolyA - bhIkhaNa mhArau nAMma hai / jada te bolyo - ApaneM dekhavA rI mhArai mana mai ghaNI thI / svAmIjI bolyA - dekho | pache kacaraujI bolyo - maune caracA pUchau / svAmIjI bolyA - the dekhavA nai AyA thAMne kAMi caracA pUchAM / taba te bolyo -kAMyaka tau pUchau / jada svAmIjI bolyA - thAMre tIjA mahAvrata rau dravya, khetra, kAla, bhAva, *
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 47-48 guNa kAMI hai ? jada te bolyau-A to monai koI Avai nahIM, pAnAM maiM maMDI hai| svAmIjI kahyau-pAnI phATa gayau tathA gama gayau ha to kAMI karasau ? jada te bolyau-mhArA gurAM thAMna caracA pUchI, jiNarau thAMne jAba na aayo| __jada svAmIjI kahyau-thAMrA gurAM caracA pUchI tikA hI ja caracA the mone pUchau / uNAMnai jAba dIyau hai to thAne i dyAMlA / jada kacaraujI bolyau-the to mhArai lekhA rA dAdA guru ho so hUM thAMsU kaThA tUM jItUM ? jada svAmIjI bolyA-mhArai to isA potA celA koi cAhIjai nhiiN| 47. kiNa nyAya ? udaipura mai svAmIjI kanai eka bheSadhArI Ayo anai bolyau-moneM caracA puucho| jada svAmIjI kahyau-the ThikANe AyAM ne kAMi caracA pUchAM ? jada bolyau-kAMyaka tau puuchau| jada svAmIjI kahyau-the sannI ke asannI ? te bolyau-hUM snnii| svAmIjI pUchyau-kiNa nyAya ? jada te bolyau-nA, micchAmi dukkaDaM, hUM asnnii| svAmIjI pUchyau-asannI te kiNa nyAya ? jada te bolyau-nahIM, nahIM, micchAmi dukkaDaM, sannI asannI eka hI nhiiN| jada svAmIjI bolyA-te kiNa nyAya ? __ jada te rIsa kara nai bolyau-the nyAya-nyAya karanai mhArau mata bikheryo| jAtau thako chAtI maiM mUMkI rI deI cAlato rahyo / 48. Asaujo ! jovau chau ke ? mAMhaDhA mAMhai svAmIjI rAtri rA vakhAMNa vAMcatAM AsaujI nIMda ghaNI le| . jada svAmIjI kahyau-nIMda Avai hai ? jada AsaujI bolyau-nahIM mahArAja! . / bAra-bAra pUchyau-nIMda yAvaM hai ? jada te kahai-nahIM mahArAja!
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta jada svAmIjI jhUTha rau ughAr3a karavA rai vAsate utpAta buddhI sUM valI pUchyau-AsaujI ! jIvau chau ke ? nahIM mahArAja! 49. sAcA to mhAMnai ho kIdhA sAdhAM mAho mAhI bAta kIdhI jaba khetasIjI svAmI bolyA-abai to akhairAMmajI svAmI AtamA vasa kIdhI dI hai| jaba svAmIjI bolyA-pUrI pratIta nahIM / A bAta kiNa hI akhairAMmajI nai jAya khii| te suNane tyAMne gamI nhiiN| pachai rAjanagara caumAsI kIdhau / tihAM svAmIjI maiM aneka doSa pAnAM maiM utAra AhAra pANI toddyo| caumAsau utAryAM svAmIjI milyA / khetasIjI svAmI akhairAMmajI nai vaMdanA karavA tAkIda tUM gayA, jaba akhairAMmajI bolyA-AMpArai AhAra pAMNI bheLI nahIM / pachai khapa karane akhairAMmajI ne smjhaayaa| jaba akhairAMmajI svAmIjI kanai AMsU kADhanai bolyA-Apa mhArI pratIta na dIdhI jiNasU mhArI mana udAsa thayo / khetasIjI to mhArI pratIta diidhii| jada svAmIjI bolyA-mhe pratIta na dIdhI tauhI the sAcA to mhAMnaiIja kIdhA / garIba sAdha khetasIjI thArI pratIta dIdhI tiNanaiM jhUThI kIdhau / ima suNanai rAjI huvaa| 50. ekalar3o jIva svAmIjI pura padhAr2yA jaba meghau bhATa Aya caracA karavA lAgaukAlavAdI ima kahai-'bhIkhaNajI gAthA maiM to ima kahai-ekalar3I jIva khAsI gotA / anai nava padArtha maiM pAMca jIva khai| tiNa lekhe pAMcalar3I jIva khAsI gotA ima khinnau|' jada svAmIjI bolyA--siddhAM maiM AtamA uve kitI kahai ? jada meghau bhATa bolyo-siddhAM maiM tau kAlavAdI AtamA cAra kahai hai| svAmIjI pUchyau-tyAM cyAra AtamA nai kAlavAdI jIva kahai chai ke ajIva kahai ? jaba megho bhATa bolyau-cyAra AtamAM ne to uve jIva kahai jada svAmIjI bolyA-siddhAM maiM AtamAM cyAra kahai, te cyArAM nai kAlavAdI jIva kahe chai, iNa lekhai caular3o jIva to uNAMrI I tthhryo| eka lar3a mhArI vadhatI ThaharI / ima kahI smjhaayau| te suNanai ghaNo rAjI thyo|
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 51-53 21 51. AtmA sAta ke ATha ? mAdhopura maiM gUjaramalajI zrAvaka rai naiM kesUrAMmajI re caracA rI ar3abI thaI / zrAvaka maiM AtamA gUjaramalajI tau ATha kahai anai kesUrAMmajI sAta khai| gUjaramalajI bolyA-cAritra AtamAM zrAvaka mai nahIM huvai to nIlotI rA tyAga rau kAMI kAma ? italai svAmIjI pdhaarryaa| uNAMrai mAho mAhI ar3avI dekha nai, eka jaNauM naiDau Aya chAne bAta kara sakai nahIM tiNasU dona pAsai bAjoTa mela diiyo| pachai nyAya batAya nai svAmIjI donUM jaNAM ne samajhAya diiyaa| svAmIjI kahyau-zrAvaka maiM pAMca cAritra nahIM te lekhai sAta AtamAIja kaihaNI anai tyAga nI apekSAya dezacAritra kahIyai, ima kahInai ar3abI mettii| 52. samagata rahaNI kaThaNa gUjaramalajI sUM svAmIjI caracA karatAM pAnau bAcana bola kahyau / jada gUjaramalajI kahyau--Apa monai Akhara batAvau / jaba svAmIjI Akhara batAya dIyA nai bolyA-gUjaranalajI ! thArai samakta raihaNI kaThiNa hai| AsatA kacI tiNasU / loka suNanai acarya thyaa| . pachai aMtakAla gUjaramalajI bolyA-kesUrAMmajI Adi bhAyAM nai-svAmI jI zraddhA AcAra aura tau cokhA parUpyA, piNa 'nadI utAM dharma' yA bAta to svAmIjI piNa khoTI pruupii| bhAyAM ghaNauMi kahyau-nadI UtaravA rI AjJA sUtra maiM bhagavAna dIdhI chai tiNasU pApa nhiiN| gUjaramalajI bolyA-hIye besa nahIM / jaba loka bolyA-bhIkhaNajI svAmI kahyau thau, thArai samakta raihaNI kaThaNa hai so vacana Aya milyau| 53. uThau ! paDikamaNau karau pAlI maiM rAtri bakhAMNa uThayAM pachai svAmIjI tau bAjoTa Upara baitthaa| anai do bhAyA (vijayacaMdajI paTavA tathA uNAMrA sAthI) dukAna heThe uubhaa| caracA karatAM-karatAM doyAMnai samajhAyanai guru karAya diyaa| itarai pAchalI rAtri nA paDikamaNA rI belA Aya gaI / sAdhAM ne kahyau-uThau par3ikamaNI karau / sAdha pUchyau-Apa kada virAjyA ? jada svAmIjI kahyau-A tau pUchau---kada soyA ?
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta 54. nagajI sAmI ro teja karer3e svAmIjI padhAr2yA / loka kahai-nagajI sAmI ro teja ghaNau / svAmIjI pUchayau-kAMI teja ? jada loka baulyA-nagajI gocarI padhAryAM kutI ghaNI bhusai / ghaNauMI kahyau-he kutI ! sAdhAM nai mata bhusa, mata bhusa piNa kahyau mAne nahIM / jada TAMga pakar3ane vaNaNa-vaNaNa pheranai pheMka diidhii| kutI pAdharI hoya gai / jaThA pachai phera bhusI nhiiN| jada svAmIjI bolyA-kutI par3I jaThai jAgA pUMjI ke nahIM ? jada te gRhastha bolyA-the pUMjau jAyana / nikamA caNA kADhau / isA mUrkha gRhastha / 55. saMkA hai tau caracA karAM pAlI maiM mayArAMmajI gocarI maiM AhAra maMgAyau tiNasaM ATha roTI badhatI lyAyo / svAmIjI giNI nai kahyau-AhAra maMgAyA uparaMta lyaayaa| jaba mayArAMmajI bolyau-aThai mela dau atthai| jada svAmIjI ATha roTI kADha dIdhI / mayArAMmajI sAdhAM naiM dhAmI piNa koI lai nhiiN| jada bolyau-paraTha devArA bhAva hai| svAmIjI bolyA-paraTha nai dUje dina vigai ttaaljyo| jada krodha karane Udhau baulavA lAgau / kahai-hUM to isA AcArya rAkhU nahIM / akabaka bolyau / kahai-nava padArtha maiM pAMca jIva cyAra ajIva rI zraddhAi jhUThI / eka jIva ATha ajIva hai| jada svAmIjI khimyAkara visvAsI AhAra avera nai bolyA-A thArai saMkA hai to caracA kraaNlaa| ima kahi uNa belAIja tAvar3e mai vihAra kiidhau| utavaNa maiM sUtra uttarAdhena thI saMkA meTa diidhii| prAyazcitta dIdhau / parcha vaiNIrAMmajI svAmI nai sUpa dIdhau / kitarAyaka dinAM maiM chUTa gyau| 56. sokha kiNane ? __ svAmIjI dizA jAtAM eka bheSadhArI sAthai thyau| te nIlAM Upara cAlatau dekhI svAmIjI bolyA-chatai cokhai mAraga nIlAM Upara kyUM hAlau ? jada te bolyau-mhArau nAma lIyau hai tau hUM gAma maiM jAya kahisU bhIkhaNajI nIlA Upara dizAM gyaa| 57. kehaNo konI rIyAM pIpAra bIcai eka bheSadhArI milyau| svAmIjI ne ekaMta le gayau / thor3I velA sUM pAchA padhAryA / jada hema pUcha-svAmInAtha ! ApaneM kAMi bAta pUchI?
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 58-61 svAmIjI bolyA-AlovaNA kiidhii| vali hema pUchayau-kAMi AlovaNA kIdhI ? jada svAmIjI bolyA-kaihaNI nhiiN| 58. lar3anau ha to mhAsU lar3a pura bArai svAmIjI dizA padhAr2yA / jada eka bheSadhArI ADau phiryo| dolau kaMDIyau kADhyau / bhakhara karavA lAgau / jada eka guvALiyau Ayau uNanai kahyau-yAM gurAM saM matakara / bhAramalajI svAmI kanai UbhA jyAM AzrI kahyau yAM tUM kara, lar3anau ha to mhAtUM ldd'| 59. cokA rA naihatA, jImAvai ekIkA nai sAdhupaNI lei cokhau pAlai te moTA puruss| kai kahai-pAMcamAM ArA maiM sAdhupaNau pUrau paLe nahIM, isauhIja abArU nibhai / tiNa Upara svAmIjI diSTaMta dIyau-kiNahI caukA rA naihatA pher2yA, anai jImaNa velA ekIkA nai mAhai AvA daivai| loka kahai-teM caukA rA tau naihatA dIyA nai ekIkA nai AvA dai te kyU / jada kahai-mhArI pauhaca itarI ja hai| amakaDIau to Aparai bApa rai lArai dhUla ur3AI, kirIyAvara kIdhau nhiiN| hUM tau ekIkA nai tau AvA devaM chu / . jaba lokAM kahyau-taI na kIdhau hUMtau tau kuNa thArai bAraNa baiThau ho| tu cokA rA naihatA de nai ekIkA ne jImAvai hai so thArau jamArau bigar3e hai ? jyU levA rI veLAM tau pAMca mahAvrata AdarayA anai pALavA rI veLAM pUrA pALe nahIM tiNarau piNa ihaloka paraloka bigdd'e| 60. dIvALa yo kuNa? ___ sAdhu rau AcAra batAyAM sU kei DhIlA bhAgaLa niMdA jANa / tiNa Upara svAmIjI diSTAMta dIyau-eka sAhUkAra beTA nai sIkha deva-levai jiNa rau pAchau deNau / na dIyAM loka devALyau khai| pAr3osI devALyau te suNanai kaThai / kahai-beTA nai sIkha na dai mhArI chAtI bALe hai / jyU sAdhu sAdhu 'rau AcAra batAvai jada bheSadhArI suNanai kUDai / kahai-mhArI niMdyA karai hai| 61. samajhU jANa koI kahai sAvadya dAna maiM mhArai mauna hai| yUM na kahAM-tU dai| ima kahai
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta ne puNya mizra darasAvai / tiNa Upara svAmIjI dRSTAMta diiyo| kiNa hI strI kahyau--yA loTI mhArai hATe diijo| samajhaM mana maiM jANa potA rA dhaNI nai dIrAi cha / ___jyU sAvadya dAna maiM pUchayAM kahai --mhArai mana hai| rahasya maiM puNya mizra darasAvai / samajhU jANe yArai puNya-mizra rI zraddhA cha / 62. pApa kyA nai ha punya rI zraddhA vALA mizra rI zraddhA vALA caur3e to punya mizra na parUpa piNa mana maiM punya mizra saradha / te zraddhA olakhAyavA svAmIjI dRSTAMta diiyau| kiNa hI strI nai kahai--thAre dhaNI rau nAma pemau hai ? jaba te kahai-kyAM ne ha pemau| nAthU hai ? kyAM nai hra nAthU / pAthU hai ? kyAM nai ha pAthU ? dhaNI ro nAma AyAM aNabolI rhai| jada samajhaNau jAMNa iNa rai dhaNI rau nAma o hIja hai| jyU sAvadya dAna maiM pApa hai ima pUchayAM kahai-kyAM nai hai paap| mizra hai ? kyoM ne ha mizra / puNya hai ? jaba na rahai / jaba samajhU jANe yAMrai puNya rI zraddhA hai| 63. ghara kiNarau bheSadhArIyAM na kahai-thAnaka thArai arthe kIdhau, jada kahai-mhai kada kahyau, thAnaka mhArai vAsate kIjo / tiNa Upara svAmIjI dRSTAMta dIyau-jyU DAvar3o kada kahai-mhArI sagAi kIjau, piNa sagAi kiyAM paraNIje kuNa? ddaavdd'o| bahu kiNa rI bAjai ? DAvar3A rI / ghara kiNa rau maMDai ? DAvar3A ro Ija / tima thAnaka piNa tyAMrI ija bAjai / te hIja mAhai rahai te hIja rAjI h| 64. mhai kada kahyau tathA jamAI kadai kahai-mhArai vAsatai sIrau karau ? piNa jImaiM paraho, jada dUjI bAra phera karai / sIrA nAM sUMsa kahai to kyAMnai krai| jyU meM kahaimhai kada kahyau thAnaka mhArai vAsate krau| piNa tyAM rai vAsate kIdhAM mAhai rahai parahA / jada dUjI bAra phera karai / thAnaka meM rahivA rA tyAga karai tau kyAM ne karAve ? 65. mAraNA i chor3o bheSadhArI kahai-mhai jIva bacAvAM bhISaNajI jIva bacAvai nhiiN|
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 66-68 25 jada svAmIjI bolyA - thAMrA bacAvaNA rahyA, the mAraNAMI chor3au / aMdhArI rAtri meM kiMvAr3a jar3o ho aneka jIva mare hai| kiMvAr3a jar3avA rA saMsa jyU cokIdAra ho so cokI to chor3a lokAM neM kahai - hUM cokI deUM chU / so tau ghaNAM jIvAM rI dayA palai / dIdhI nai coraghAM karavA lAga gayau jAbatArA paisA devau / / jaba loka bolyA - thArI cokI dUra rahI tUM coracAM hI chor3a / tUM dina rAhATa ghara dekha jAvai nai rAtri rA phArai corayAM karai / paiso-paiso ghara baiThA nai paraho desyAM / tU coraghAM chor3a / jyUM ye kahai - hai jIva bacAvAM / svAmIjI bolyAM - thAMrA bacAvaNA rahyA, mAraNAMI chor3au / 66. doSa rI thApa sUM sAdhapaNau kima rahasI ? iima hai - hivar3AM pAMcamau Arau che so sAdhapaNau pUro na paLaM / jada tinai svAmIjI kahyau - cothA ArA maiM telo kitarA dinAM rau ? jada te kahai - tIna dinAM rau / svAmIjI kahyau - eka bhUMgar3au khAvai tau telau rahai ke bhAge ? jada te kahai - bhAga ? vali svAmIjI pUchau - pAMcamAM ArA maiM telau kitarA dinAM rau ? jada tyAM kahyau - tIna dinAM rau / jada svAmIjI bolyA - eka bhUMgar3au khAdhAM telI rahe ke bhAge ? jada kahe - bhAge / jada svAmIjI bolyA - eka mUMgar3au khAdhAM telI paraho bhAge to doSa rI thApa sUM sAdhapaNau kima rahasI ? ArA rai mAthai kyUM nhAkhau ? 67. bhAgala kuNa sAbata kuNa ? keI kahai - a doSa lagAvai tau hI ApAM bicai tau AchA hai / kAcI pANI tau na pIye, strI na rAkhe / tiNa Upara svAmIjI dRSTAMta dIyau - eka jaNa tau tIna ekAsaNA kIyA / ekeka Taka chai chai roTI khAdhI / eka jaNa telo kara AdhI-AdhI roTI khAdhI / yAM maiM bhAgaLa kuMNa nai sAbata kuMNa ? telAvALo bhAgaLa khoTo, ana ekasaNAvALau sAbata cokhau / jyU gRhastha lIyA vrata cokhA pALaM te tau ekAsaNAvALA sarIkhI / anai sAdhapaNa lene doSa sevai te telA maiM roTI khAdhI te sarIkhI / 68. janama patrI tau pachai baNai pAlI maiM lakhajI bIkAneraghau mUMvau jada ikAvana rupIyA thAnaka rai
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 bhikSu dRSTAta nimatta udakIyA / tiNa rupIyAM rI jAgA lei lakar3A rI khaTakara kiidhii| AraMbha thodd'ii| jada svAmIjI nai kiNahi kahyau-iNamaiM kAMi Arambha hai ? vizeSa AraMbha nhiiN| ___ jada svAmIjI kahyau-koI janamaiM jada pahilA aMkUrau karai / janma patrI varSaphala tau pachai huvai / jyU au thAnaka aMkUrA jyUM tau huvau| piNa lAMbA AUkhAvALau dekhelA iNa Upara cUnau car3hatau dIsai hai| pachai kitarAyaka varSA pachai thAnaka Upara cUnau caDhayau, jada TekacaMda pauravALa kahyau-'bhISaNajI kahitA thA iNa thAnaka Upara cUnau car3hatau dIsai", so abai car3he hai / 69. phujALa yA sAU na huvai AgalA nai samajhAvA dRSTaMta karar3A dai, jada kiNahI svAmIjI nai kahyauApa dRSTaMta karar3A devau| - jada svAmIjI kahyau-roga tau gambhIra ko UThyau, anai kahai-mhArai phaMjAlo / piNa phujAlyAM sAU na huvai / halavANI rA DAMma dIyA sAU huvai / jyaM mithyAta rUpIyau roga tau karar3o / te dRSTaMta karar3AM saM dttai| ___70. AcArya padavo ANI kaThina tilokacaMdajI nai candrabhANajI AcArya padavI rau lobha deyanai phttaayo| jada svAmIjI kahyau-thAMne AcArya padavI AvaNI tau kaThina hai nai sUradAsa rI padavI tau Avai tau aTakAva nhiiN| thAnai candrabhANajI UjAr3a maiM chor3atau dIsai hai| kitaraiyaka varSAM pachai caMdrabhANajI tilokacaMdajI nai nijara kacI rau nAma leI UjAr3a maiM choDyau / svAmIjI rau vacana Aya milyau| 71. viveka __eka lAr3a maiM jaihara eka maiM nhiiN| samajhaNau havai te saMkA miTayAM vinA donaM na khAvai / jyaM sAdha-asAdha rI saMkA nIMkaLyAM binA baMdaNA karai nhiiN| 72. mhAMnai puNya kisatarai husI ? bheSadhArI sAvadya dAna maiM puNya kahai / samajU huvai te kImata pakI krai| asaMjatI naiM dIyAM puNya kahau chau, tau the asaMjatI nai devau ke nahIM ? jada kahai--monai tau dIyAM doSa lAgai, mhArau kalpa nhiiN| tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta diiyau|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 73-75 eka puruSa nai kiNa hi kahyo-thArai vAI ro roga hai so satakhaMDiyA mahila thI heTho par3a, so thArI vAI mittai|| jada te bolyau-e vAya nau roga tau thAraii cha, so the piNa pdd'ii| jada te kahai-hUM tau paDUM to mhArA hADakA parahA bhAgai, tUM pdd'| . jada U puruSa bolyau-thArA hADakA bhAgai tau mAharau roga kisatarai jAsI / jyU bheSadhArI kahai-asaMjatI nai dIyAM mhArau sAdhapaNauM paraho bhaag| the devau thAne puNya hai| jada samajU bolyau-thArau sAdhapaNauM bhAgai tau e dAMna dIdhA mhAMnai puNyadharma kisatarai husI ? 73. mUrakha huvai te mAna doya jaNAM rai ghaNAM kALa rau vaira thau / pacha heta kIdhau / tiNanai naihatyau / jImAvA ghare le gayau, bhojana parusI kahai-bhAijI ! jImau / jaba te bolyau-the piNa bheLA jImavA bhesau| U bheLau besa nahIM / jada jImavA Ayau te bolyau-thA vinAM au bhojana jImaNa rA tyAga hai / jo iNa bhojana meM jaihara hai jada tau au bheLo koi vesai nhiiN| anai suddha bhojana hai tau bheLI vesasI / jyUM asaMjatI nai dIyAM puNya kahai / jada samajU kahai -the to na devau anai dUjau devai tiNa maiM puNya btaavau| piNa A bAta to mUrakha huvai tau mAneM / puNya-dharma huvai tau pahilA pote kara dikhAvau jada dUjaui maaNnai| 74. buddhi sUM vicAryo eka bheSadhArI bolyau--bhISaNajI nai kaTArI sU parahA mArUM to behadau miTa jAvai / pachai ketalaM eka kALa tiNarau zILa bhaagau| jada tiNanai sAdhapaNau navauM dIyau / lokAM maiM bAta phailAI- bhISaNajI nai kaTArI sUM mAravA rau kahyau tiNasU dikhyA navI diidhii| __A bAta svAmIjI piNa suNI / buddhi saM vicAracau iNarau zIla bhAgau dIsai chai| pachai te milyau jada svAmIjI pUchayau-thArau zIla ghara-strI sUM bhAgau ke aura strI saM bhAgau ? jada te bolyau-para strI saMto na bhAgau, ghara-strI saM piNa saMghaTA rUpa huau / pUrau tau na bhaagau| tiNa sUM dikhyA navI diidhii| 75. kahaNI karaNI maiM phera kusaLI, tiloka bheSadhArI saMkaDAi maiM cAlavA lAgA / anai mana maiM jANe bhISaNajI rA zrAvakAM ne pherAM / parUpaNAM sAMkar3I karalI karavA lAgA-sAdhU
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta ne tIjA pauhara nIM gocarI krnnii| gAMma maiM rahiNI nhiiN| pacha svAmIjI milyaa| Agai dekhai tau pahilA pohara maiM gocarI krai| svAmIjI pUchyau-the tIjA pauhara nIM gocarI kaho nai pahalA pauhara nIM kyUM krau| jada tar3aka nai bolyA-mhe to dhovaNa pANI rai vAsatai phirAM chaaN| ___ jada svAmIjI bolyA-dhovaNa pANI rau doSa nahIM to doya roTI lyAyAM kAMi doSa ? ___ jada vale bolyA-sAdhU nai laDU khANAM nhiiN| sAdhU naiM ghI khANo nhiiN| sAdhU rai kyA bacherA bacherI jaNAvaNA hai ? sAdhU ne gAMma maiM rahiNA nhiiN| jada svAmIjI bolyA---the kahau chau sAdhU nai laDU khAMNA nahIM tau 'devakI rA putrAM lADU vahirayA', sUtra maiM kahyau chai / .. jada te bolyA-Uve tau moTai puruSa chaa| jada svAmIjI kahyau-moTA puruSa hai so vale khAvai ija hai| jada krodha kara bolyA-tuma terApaMthI dAMna dayA uThAI hai so tumane jagata maiM bhAMDa kara desyaaN| ___ jada svAmIjI bolyA--do hajAra bheSadhArI Age kahai hai, jo ghaTatA hai tau doya hajAra pUrA hUvA / anai Agai doya hajAra hai to doya vadhatA huaa| pachai uThA sUM naiNavai gyaa| svAmIjI rA zrAvakAM rai saMkA ghAlaNa rau upAya karavA laagaa| jada zrAvaka piNa uNAMrA ThAgA rau ughAr3a karavA laagaa| doyAM maiM eka jaNau belai-belai pAraNau karai, tiNaneM kahyau-the tapasyA ThIka karau chau, anai a dUjaurA tau karai nhiiN| jada au bolyau-loLapaNauM chUTAM tapa hra / au loLapI hai| vale dUjA nai zrAvakA kahyau-thAne to uve lolapI kahai chai| taba te bolyau-o tapasyA karai, piNa krodhI chai / jada dUjor3Anai kahyau-thAnai tau uve krodhI kahai chai / jada donUM bheLA hoya jhagar3avA laagaa| jada gRhastha bolyA jor3I tau jugatI milI, kuzalo nai tiloka / U thApai, U Uthapai, kiNa vidha jAsI mokh|| pachai phITA par3ane cAlatA rhyaa| 76. do sAcA bAvIsa ToLA Apasa maiM mAho mAhI uvai tau uNAMnai jhaThA kahai, uvai uNAMne jhUThA khai| jada svAmIjI bolyA kahiNI rai lekhai do sAcA hai| uve hI jhUThA hai anai uve hI jhUThA hai / iNa lekhai do sAca bola hai| 77. cAra AMgula baTakai rai vAsate pAdU maiM eka bhAye kahyau-hemajI svAmI rI pachavar3I moTI dIsai /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 78-80 29 jada svAmIjI lAMbapaNa cor3apaNe mApa dikhAI / unamAMna nIMkalI / pache svAmIjI tineM niSedhyau ghaNau / kahyau- -cyAra AMgula rA baTakA rai vAsatai mhAM sAdhapaNa mhe gamAvAM isA mhAMnai bholA jAMNyA ? itarI thAMne pratIta nahIM to rasatA maiM kAco pANI pIvai tau thAnai kAMi khabara ityAdika ghaNau niSedhyo / jaba te hAtha jor3a nai bolyo - mhArai jhUThI saMkA par3I / 78. iNa meM saMkA rI ke bAta ? ToLA maiM thakAM rughanAthajI sAthai svAmIjI gocarI uThaghA / eka bhAyo carakhau lor3hatI tiNa rA hAtha sUM AhAra vaiharaghau / Age rughanAthajI bolyA - bhIkhaNajI ! saMkA par3I ? jada svAmIjI bolyA - sAkSAt asUjato Ija lIyo / iNamaiM kAMi saMkA par3e / jada rughanAthajI bolyA - bhIkhaNajI ! dRSTi UMDI rAkhaNI / Age thAM sarIkhA eka navau celo gurAM sAthai gocarI maiM asUjatau letAM gurAM neM varajyA, jada gurAM te AhAra na lIyo / pache ekadA vihAra karatAM ujAr3a meM tRSA ghaNI lAgI / gurAM ne kahai - mone tRSA ghaNI lAgI / gurAM kahyau - sAdhU rau mAraga hai seMThau rahai / piNa cailai tRSA marate kAcI pANI pIdhau / moTo prAchita Ayo / nahIMtara thor3A mai I gudaratI / jada svAmIjI jANyo yAMne isauIja darasaM / 79. sAhUkAra, devAlyo kei ima kahai - hivar3A pAMcamI ArI hai| pUrI sAdhapaNI paLe nahIM / jada svAmIjI bolyA- -khata maMDai to sAhUkAra rai mAthai nai devAlyA rai mAthai sarIkhI maMDai-- dhaNI mAMgasI tivArai turata desI / ujara karaNa pAvai nahIM / AkarA dIpatA laihaNA / paNa sAhUkAra devAlyA rI khabara tau mAMgyAM paDe / sAhukAra tau byAja sahita deva ne devAlyA mULa hI mai toTo ghAle / jyUM bhagavaMte sUtra bhAkhyA tiNa pramANa cAlai te sAdha, anai sUtra pramANai na cAla ne paMcamA ArA rau nAma lai te asAdha / 80. paMcAM ne pUcha kiNa hi rai AMkhyAM rI kArI vaida kiidhii| AMkhyAM cokhI huI / vaida badhAi mAMgeM | jada kahai - paMcAM ne pUchasUM / paMca kahasI sUjhato huvo to badhAi sUM /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 bhikkhu dRSTAMta jada vaida bolyau tau ne I kAi dIsai hai ? jada te bolyo-paMca sUjhatI huvI kahisI tau desuuN| jada vaida jANyo badhAI Aya cukii| jyU koi rai zraddhA baisANI tiNa ne kahyau tUM guru kr| taba te kahai doya cyAra jaNAMne pUchatUM tathA AgalA gurAM ne puuchtuuN| te kahasI to guru karatUM / jaba jANyAM iNarai zraddhA pakI baiThI nhiiN| 81. bar3au mUrakha koi bheSadhArayAM ne chor3ane sAcI zraddhA liidhii| guru kIdhA / piNa uNAM ro paracau chuTau nhiiN| vAra vAra jAyavo karai / jada svAmIjI pUchyau--yAMrau paracau kyUM rAkhai ? jada te bolyau-mhArai Agalau saneha hai| jada svAmIjI bolyA-kiNa hI ne mera pakar3a le gyaa| Derau khosa lIdhau / phATakA piNa dIdhA / pachai ghara rA maihanata kara chur3Aya lyAyA / ketale eka kALe melA maiM bheLA thayA / oLakha nai merAM sU milyo| lokAM pUchyauthArai kAMi sa~hada ? jada bolyau-mhArai bhAijI rA hAtha rA phATakA lAgA hai / A bhAijI rA hAtha rI sahalANI hai| jada lokAM jANyau o pUrau mUrakha hai| jyUM yAM kugurAM rA joga sUM to khoTA mata maiM paDyau hau| tiNa ne uttama puruSAM cokho mAraga pamAyo / na te bale kugurAM sUM heta rAkhai to bar3au muurkh| 82. rakhe, navo kajIyau karolA sariyArI meM svAmIjI comAsau kIdhau / kapUrajI potyAbaMdha tihAM huMtau anai potyAbaMdhAM rI vAyAM piNa huuNtii| saMvaccharI AyAM kapUrajI kahyaubhIkhaNajI ! vAyAM sUM bolAcAlI hui so khamAvA jAU / . jada svAmIjI bolyA-khamAvA jAvI chau piNa rakhai navau kajIyau kraulaa| jada kapUrajI kahyau-navau kajIyau kyAMne karU ? __ pacha bAyAM kana jAyanai bolyau-ApAMrai khamatakhAmaNAM hai| the to ajogAI kIdhI piNa mhArai to rAgadveSa rAkhaNau nhiiN| jada bAyAM bolI-ajogAI the kIdhI ke mhai kIdhI? ima Apasa mai mAhomAhi jhagar3o ghaNo laagau| pacha pAchau Ayo svAmIjI ne kahyo-bhISaNajI ! kajiyo to apUThI ghaNo huvii| jaMda svAmIjI bolyA-mhe to thAne pahilA ija kahyau yau|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 83-87 83. aTha kAMi duHkha tho ? hemajI svAmI svAmIjI ne kahyau-tilokajI, caMdrabhANajI, satoSacaMda jI, zivarAmadAsajI, Adi ToLA bArai jUjUvA phirai te sarva bheLA hoyanai ekaThA rahai tau yAMrI I ToLau hoya jaavai| jada svAmIjI bolyA-isI karAmAta huvai to aThA tUM Ija kyUM jAvai ? aTha kAI dukha thau ? 84. zrAvaka nai samajAya levAM bheSadhArI kahyau-bhISaNajI kor3a kasAyAM bicai I khottaa| jada svAmIjI bolyA-uNAMrai lekhai tau yaM hii| kAraNa-kasAi to bakarA mArai, uNArau kAMi bigADIyo ? mhe uNAMrA zrAvaka samajAya levAM uNAMrI mata khaMData karA chAM jiNa sUM kahai chai / 85. Aja to rahavAM hAM bhIkhaNajI svAmI sariyArI tUM vihAra karatAM sAMmaiMjI bhaMDArI pagAM maiM pAga melI bolyau-Aja tau vihAra mata krau| ___ jada svAmIjI bolyA-Aja tau rahAM chAM piNa Aja pachai isI vINatI kIjo mtii| 86. isI viNatI kIjo matI AgarIyA sUM svAmIjI vihAra karatAM bhAyAM haTha ghaNI kiidhii| piNa svAmIjI mAMnI nahIM, vihAra kIdhau / gAma vAre kitIyaka dUra gyaa| bhAramala jI svAmI bolyA-Aja tau bhAyA berAjI ghaNA huA, Apa viNatI na mAnI tiNa suuN| ___ jada svAmIjI bolyA-Aja tau pAchA cAlau piNa Aja pachai isI viNatI kIjau mtii| 87. bhagavAna rai ghara rA kAsIda kelavA maiM paraSadA baiThAM ThAkara mohakamasIMhajI pUchyau-Aphnai gAma-gAma rI viNatIyAM Avai, ghaNA loga lugAi Apanai cAvai, nara-nArI Apane dekhane rAjI ghaNAM huvai, bAI bhAyA nai Apa balabha ghaNAM lAgau, so kAMI kAraNa? Apa. maiM iso kAMI guNa ? ___jada svAmIjI bolyA koI sAhakAra pradeza thau| tiNa ghare kAsIda . melyau / kharacI melii| seThANI kAsIda meM dekhanai rAjI ghaNI hui| unhA
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 bhikkhu dRSTAta pANI sUM uNarA paga dhovAyA / AchI tarai bhojana karane jiimaavai| kanai baiThI samAcAra pUcha / sAhajI DIlAM maiM kIsAyaka chai ? sukhasAtA hai ? sAhajI kaThe pohaDhe hai ! kaThe vesa hai ! kAsIda jima-jima samAcAra kahai tima-tima suNanai ghaNI rAjI huvai| piNa kAsIda meM dekhanai rAjI huvA rau kAraNa dhaNI rA samAcAra kahai tiNa sU / ' tima mheM bhagavAna rA guNa batAvAM chAM, saMsAra mokha rau mAraga batAvAM chAM / tiNa kAraNa loga lugAI mhAMsU rAjI huvai chai / 88. so kuNa dekhyA vale kelavA mai ThAkurAM pUchA kIdhI--Apa AgalA tathA gayA kAla nAM lekhA batAvau chau so kuNa dekhyA hai ? jada svAmIjI pUchyau-thArA bApa, dAdA, par3adAdA Adi pIDhIyAM rA nAma tathA tyAMrI purANI bAtAM jANau hau so kiNa dekhI hai ? jada ThAkara bolyA-bhATAM rI pothyAM maiM bar3erAM rA nAma vAratA maMDI hai tiNa sUM jANA haaN| jada svAmIjI bolyA-bhATAM re jhUTha bolaNa rA sUMsa nhiiN| tyAMrA likhyA piNa the sAcA jANI hau tau jJAnI puraSAM rA bhAkhyA zAstra jhUThA kima huvai ? uvai tau sAcA hI hai| ima suNanai ThAkura ghaNAM rAjI huvA-bhalA jAba dIdhA / 89. Aparo karaNI moTo hai DhaMDhAra maiM eka gAma svAmIjI padhAracA, jada ThAkura adhelI rA TakA pagA maiM melyA / jada svAmIjI bolyA-mhe to TakA paisA kAMi lyAM nhiiN| __ jada ThAkara bolyau-Apa mauhara lAyaka ho piNa mhArI pohaca itarI ja hai / abakai padhArasau jada rupaiyo nijara krtuuN| jada svAmIjI bolyA--mhe tau rupIyau mohara Adi kAi na rAkhAM / ima suNa nai ThAkara ghaNau rAjI huvau| guNagrAma karavA lAgau-AparI karaNI moTI hai| 90. samadRSTi rai pApa lAgai ? pura meM svAmIjI kanai gulAba RSi doya jaNAM sUM. bheSadhArayAM rA zrAvaka ghaNAM sAthe lei nai caracA karavA aayo| bheSadhAryAM rA zrAvaka UMdhA avaLA bolai| ___ jada svAmIjI bolyA-hoLI maiM rAva baNAya sAthai geharIyA tamAsA rUpa huvai / jyUM the yAMne to rAva baNAyA neM theM geharIyA jyUM baNIyA dIso ho / piNa 1. te dhaNI rA samAcAra rA jogasyUM /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 90 jJAna rI bAta to kAMi dIsai nahIM / hi svAmIjI gulAba RSi nai pUchyau - zItaLajI rA ToLA rA sAdhAM sAdha saradhau ke asAdha ? jada te bolyau - asAdha saradhUM chaM / zItaLajI vAlAM saMthArA kIyA tyAMne kAMi saradhau ? jada te bolyau - uNAMrau akAma maraNa / raghunAthajI, jayamalajI Adi ToLA vAlAM nai kAMI saradhau ? jada bolyo - asAdha / uNAMrA ToLA maiM saMthArA kiyA tikai ? jada bolyo - akAma maraNa / pachai bheSadhArayAM rA zrAvaka bolyA - bhISaNajI nai kAMi saradhau ? taba svAmIjI pahilAM hI bolyA - mhe tau yAMne Age dekhyAI nahIM ana mhArai yAMrai zraddhA AcAra mila jAsI tau mhe AhAra pAMNI bheLI kara levAM to mhAMrai aTakAva nahIM / tivArai keyaka tau bheSadhAraghAM rA zrAvaka bikhara gayA / 33 hivai svAmIjI gulAba RRSa nai pUchyau - samadRSTi nai pApa lAge kai na lAge ? jaba te bolyo - na lAge / svAmIjI pUchyau - samadRSTi strI sevai tau ? jada te bolyo - tau piNa pApa na lAge / the pautA maiM samadRSTi jANau ho ye strI sevau tau ? jada bolyau - pApa tau na lAgai, piNa bheSa meM A bAta sobhai nahIM / jada svAmIjI bolyA - mAthai potyau bAMdha nai sevau tau ? ityAdika aneka prazna pUchyA, jada pAchA jAba devA asamartha thayau, ghaNau kaSTa hUvau / jada krodha kara bolyau - mhAMsUM caracA karau hau piNa goghUMdA nAM bhAyA sUM caracA karau to khabara par3e / goghUMdA nAM bhAI tuMgIyA nagarI nAM zrAvaka chai / goghUMdA nAM zrAvaka akabarI mauhara chai / jada svAmIjI bolyA - valai thArai tIkho khetra huvai so batAvo / gulAba RSi battIsa sUtra khAMdhe lIyAM phiratau piNa saradhA khoTI / vale pAMca mahAvratAM rA dravya kSetra kAla bhAva pUchyA / jada bolyau -pAMnAM mai maMDyAM hai / svAmIjI bolyA - pAMnI phATa jAsI tau ? sAdhapaNI the pALo hau kai pAnau pALe ? ityAdika ghaNAM kaSTa kIdhA / * a mhAMrA AgalA guru pachai svAmIjI goMde padhAryA / gode bhAyAM sUM caracA karane samajhAyA / suNanai gulAba RRSa Ayo / svAmIjI sUM caracA karavA lAgo / jada bhAyA bolyA - mahArAja yAMsUM caracA to mhe karasAM / aM mhAMrA AgalA guru hai /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta pachai bhAyAM gulAba RSa sU caracA karanai ghaNoM kaSTa kiidhau| __jada krodha karane baulyau-godhUdA nAM bhAyA ThIkarI rA rupiyA chai / ghaNoM phoTo par3ane cAlato rhyo| __ pachai gaudA rA bhAyA svAmIjI nai aThArai so bAisa pAnAM rI bhagavatI bahirAi / dUjo pannavaNAM sUtra vaharAyo / 91. eka bhIkhaNa bAkI rahyau hai| pAlI mai khaMtivijaya saMvegI rughanAthajI saM caracA kIdhI--kiNahi sAdhAM nai mizrI rai bhoLe laMNa vhiraayau| khaMtivijaya tau kahai-phAka jAMNI pAtre Aya par3ayo tiNa kAraNa, anaiM rughanAthajI kahai-dhaNInai bhULAvaNI athavA paraTha deNau / brAhmaNa nai sAidAra thaapyau| te piNa bolyau-phAka jaaNnno| parcha rughanAthajI AcArAMga kaaddhyau| jada khaMtivijaya rughanAthajI kanai sUM pAnI khosa nai phAr3a nhAMkhyau / ghaNAM loga lugAyAM suNatAM kaSTa kIdhA / jada saMvegIyAM rI bAyAM gAvA lAgI jJAnI guru jItA re jItA sUtara re paratApa jJAnI guru jItA re jiitaa| jada rughanAthajI ghaNAM udAsa huaa| pachai zrAvakA nai kahyau-iNanai jIte jisau to bhIkhaNa hai / mhe bAisaToLA sAcA jyAne i jhUThA pAr3e hai tau au tau pratyakha tAMbA rau rupaiyo hai so iNanai tau haTAvaNau sorau hai| jada tyArAM zrAvaka svAmIjI rA zrAvakA nai kahivA lAgA-thAMrA guru mevAr3a mai hai sau vINatI mela nai bolaavo| pacha svAmIjI piNa mevAr3a thI mAravAr3a pdhaarryaa| pAlI mai uNAMrA zrAvaka svAmIjI ne kahivA lAgA-pUjajI kahyau hai-khaMtivijaya nai caracA kara nai haThAvau / khaMtivijaya Udhau ghaNau bole-DhUMr3hiyAM rA muMhaDhA mai AMguLI ghAtI piNa dAMta dekhyau nthii| eka bhIkhaNa kALiyau rahyau hai / isau Udhau baul| 0 nikSepAM rI caracA pachai svAmIjI vicaratA-vicaratA kApharalA padhAr2yA / khaMtivijaya piNa pIpAra nAM ghaNAM zrAvakA sU devaLa nI pratiSThA huvai tyAM aayo| khaMtivijaya nai ghaNAM loka kahai bhIkhaNajI sUM caracA karaNI / ekadA kuMbhArAM rai vAsa mai mAraga bahatA sAhmau milyo| svAmIjI nai pUchyautAMharo nAma kAMi ? svAmIjI bolyA--mhAro nAma bhIkhaNa / ' ' khativijaya bolyo-uve terApaMthI bhIkhaNajI-te tumhe ? jada svAmIjI bolyA-hAM uveiij|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 91 jada khaMtivijaya bolyau-tamArA thI nikSepAM nI caracA karavI ch| svAmIjI bolyA-nikSepA kitA? te bolyau-nikSepa cAra-nAma, sthApanA, dravya, bhAva / svAmIjI pUchyau-yAM cyArAM mai vaMdanA-bhakti kisA nI krnnii| khaMtivijaya bolyau-cyArU hI nikSepA nI vaMdanA-bhakti krvii| svAmIjI bolyA-eka bhAva nikSepo to mhe piNa vAMdAM pUjAM chAM / bAkI tIna nikSepAM nI caracA rhii| tiNamai prathama nAma nikSepo / kiNahI kumbhAra noM nAma bhagavAna diyau / tiNanai the vAMdo ke nahIM ? jada te bolyo-tiNanai sUM vAMdIya ? prabhU nAM guNa nthii| svAmIjI bolyA-guNa vAlA nai to mhei vAMdAM chaa| ima suNa jAva devA asamartha thyau| hivai thApanAM rI caracA svAmIjI puuchii| ratnAM rI pratimA huvai tau bAMdo ke nahIM ? te bolyau-baaNdaaN| bali pUchyau sonAM rI pratimA huvai tau bAMdau ? te bolyau-baaNdaaN| rUpA rI pratimA huvai tau bAMdau ? te bolyau-baaNdaaN| sarva dhAta rI pratimA havai tau bAMdo ? baaNdaaN| pASAMNa rI pratimA huvai tau bAMdau ? . taba te bolyau-baaNdaaN| valI svAmIjI pUchyau-gobara kI pratimA huvai tau bAMdau ke nahIM ? khaMtivijaya krodha karanai bolyau-tamArA thI nikSepA nI caracA karavI nahIM / tUM to prabhU nI AsAtanA krai| amaneM gameM nthii| ima kahI cAlato rahyau / svAmIjI piNa ThikANa aayaa| 0 hAtha kyUM dhUje hai ? pachai khaMtivijaya nai laukAM kahyau-bhIkhaNajI sUM caracA karI / ima bArabAra kahivA thI khaMtivijaya ghaNAM lokAM sahita Asare daza hATa rai AMtara Aya baitthau| hivai svAmIjI nai lokAM Aya kahyau-khaMtivijayajI caracA karavA AyA hai| so Apa piNa caalii| jada svAmIjI bolyA-mhArA bhAva to aThaiIja chai| khaMtivijayajI itarI dUra AyA hai, caracA karavA rau mana husI to itarI dUra vale Aya jaavailaa| jada lokAM khaMtivijaya ne jAya khyau| Apa caalo| ima kahina eka hATa rai AMtarai lyAya baisANyau / bolyau-aThA sUM to nahIM sarakIsa /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta pachai lokAM svAmIjI nai Aya kahyau - abe tau Apa hI padhArau / jada svAmIjI ana bhAramalajI svAmI padhAryA / hivai caracA mAMDI / svAmIjI bolyA - caracA AcAraMga Adi igyArA aMga sUtrAM rI karaNI / AcAraMga sUtra a0 4 sU0 20,21 mai ehavI kahyau chai "savve pANA savve bhUyA savve jIvA savve sattA haMtavvA - sarva prANa bhUta jIva va haNavA / ettha vi jANaha Natthittha doso - ihAM dharma nai kAje jIva hayAM doSa nahIM / aNAriya vayaNameyaM - e anArya nau vacana chai / " eha pATha svAmIjI batAyau / jada khaMtivijaya bolyo - iNamai khoTa hai / lyAva re celA ! AMpAM rI par3ata / pothI kholane dekha tau / tiNa mai piNa ima hIja nIkalyau / tivAre svAmIjI bolyA - vAco | jada paraSadA mai vAcai nahIM / hAtha dhUjavA lAgau / tivAre svAmIjI bolyA - thAMrau hAtha kyUM dhUjai ? hAtha to cAra prakArai dhUjai - kai to kaMpaNa vAya sUM / kai krodha rai basa hAtha dhUjai / ke caracA mai hAraghAM hAtha dhU / kai maithuna re vazIbhUta / I jada krodha rai basa bolyo -sALA rau mAthau chedIyai / 36 1 jada svAmIjI bolyA - mhAre jagat mai striyAM te mA bahina samAna hai / athAMre ghara meM I koI strI huvai te mhArai bahina / iNa lekhe sALo kahyau huvai ta jANyA / ane ghara mai strI nIM huvai nai monai sALau kaho to jhUTha lAge / anai sAdhapaNa lIyo jada cha kAya haNavA rA tyAga kIyA so monai sAdha tau na saradhau paNa kAya mai to chU ? 'mAthau chediyai kahyau' te moneM haNavA rau kAMi AgAra rAkhyo / ima suNa ghaNau kaSTa huvau / pachai motIrAmajI codharI kahyau - uTho parahA, mhAMnai lajAvo / au tau khimyAvaMta sAdhU chai ane theM arala-barala bolI / ima kahI hAtha pakar3a uThAya le gayo / * phera caracA na kIdhI pache svAmIjI nai khaMtIvijaya pIMpAra AyA jaba lokAM jANyau abai caracA husI / svAmIjI gocarI jAyai jaThairAM zrAvaka kahai - pUjajI kahyau hai - khaMtivijaya sUM caracA kara kaSTa karo | jada svAmIjI bolyA - uvai karasI tau caracA karavArA bhAva chai / pachai sarUpajI mUMhato khaMtivijaya nai jAya kahyo - bhIkhaNajI kahai so caracA karo / x x piNa khaMtivijaya tau phera svAmIjI sUM caracA karI nahIM / svAmIjI mAsakhamaNa rahI vihAra kIdhau / vihAra karatAM khativijaya re upAzraya kanai ubhA rahyA tau piNa khaMtivijaya caracA na kIdhI / guLa Rs badaLe amala phera ekadA pAlI meM khaMtivijaya sUM caracA huI / mizrI rai badaLa lUMga *
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTAMta : 92-94 AyAM khaMtivijaya kahai - pAtra Aya par3aghau tiNa sUM khAya jAMNau / jada svAmIjI bolyA - guLa rai badaLa kiNa hI amala bahirAyo, mizrI rai badaLa somalakhAra bahirAyau te piNa thAMrai lekhe khAya jANI pAtra Aya paGyau tiNa kAraNa ! jaba ghaNoM kaSTa huvau zuddha jAba devA asamartha / 37 92. khAdhI to mizrI, jANyau jahara pIpAra noM vAsI cothajI boharau pAlI meM dukAna mAMr3I / comAso utar2yAM svAmIjI tiNarau kapaDau levA gayA / doya vAsatI bahirAya pUchA kadhI --hUM thAMnai asAdha saradhUM / thAMneM bAsatI dIdhI monai kAMi huvau ? jada svAmIjI bolyA - kiNa hI khAdhI to mizrI nai jANyo jahara tauU mare ke na mare ? jada svAmIjI bolyA - kiNa hI khAdhI tau mizrI nai jANyau jahara to U marekai na mare ? jada U bolyo -na marai / uNarau guNa mAravA rau nahIM / tima mhe sAdha | tyAMnai tumaiM asAdha jANanai vahirAyau tau thArai jANapaNAM khAmI, paNa sAdhAM nai bahirAyAM dharma chai / 93. A vAMcaNI kuNa dIdho ? svAmIjI amarasIMgajI re thAMnaka gayA / mAhai khejar3I no rUkha dekhI svAmIjI bolyA-rAtrI mai laghu paraThatA husyo jada iNarI dayA kima rahai ? taba tyAMrau sAdha svAmIjI rI kUTa kADhanai bolyau / jada svAmIjI bolyA - AkUTa kADhavA rI vAMcaNI thAMrA mana sUM ija sIkhyA ke gurAM dIdhI ? jada amarasIMgajI celA nai nikhedhyau / svAmIjI ne bolyA - o tau chai the mana maiM kAMi ANajo matI / mUrakha 94. thArI kAMI AsaMga gumAnajI rau lau ratanajI bolyo - hUM bhIkhaNajI sUM caracA karUM / jada gumAnajI bolyA - he piNa bhIkhaNajI sUM caracA karatAM saMkAM chA / so thAMrI kAMi AsaMga ? jada ratanajI pUchyau -kyUM saMko ? jada gumAnajI bolyA - bhIkhaNajI caracA kIdhAM tiNaro jAba pakar3a urI jor3akara gRhastha ne sIkhAyanai gAma-gAma khurAba kara deve / tiNa kAraNa bhIkhaNa jI sUM caracA karatAM saMkAM /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 bhikSu dRSTAMta 95. aisau anyAya to mhe na karAM . pAlI meM svAmIjI caumAsau kIdhau jada bAbecAM hATa rA dhaNI ne kahyau-tone bhADo dUNau dyAM tUM hATa mhAMnai dai| jada hATa rau dhaNI bolyauavArU tau svAmIjI uta- hai, so AkhI peDhI rupIyA sUM jar3a devau tau hI na cha / svAmIjI vihAra kiyA pachai bhalAiM liijyo| pachai bAbecAM jeThamalajI hAkama kanai jAya kUciyAM nhaakhii'| kahyau-kai to bhIkhaNajI rahasI ke mhe rhsyaaN| jada hAkama bolyau-isau anyAya to mhe na kraaN| basatI mai tau vezyA kasAI piNa rahai tyAMne I na kaaddhaaN| to bhIkhaNajI nai kima kADhAM ? hAkama dRSTAMta diyau-vijayasiMhajI rau rAja hai motI bALadIyau, tiNare lAkha baLada tiNa sU lakhI bALadIyau bAjatau / te lUNa levA mAravAr3a aavtau| te lokAM rA kheta bhele| jada jATAM vijayasiMhajI kanai pukAra karI-motI bALadIyau mhArA kheta bheLe / rAjAjI bALadIye nai kahyau-jATAM rA kheta bheLa mtii| jada motI bolyau-hUtau AvasU jada yUM hIja husii| rAjAjI kahyauyaM hI hove to mhAre deza meM A mtii| mhArai lUNa hai tau dUjA bALadIyA ghaNAI AvasI / anyAya tau karavA devAM nhiiN| timahIja jeThamalajI kahyau-the jAsyau tau aura vyApArI AMNa vasAvasAM piNa sAdhAM ne kADhAM isau anyAya to mhe na kraaN| jada bAbecAM kUciyAM leI Apa Aparai ghare gyaa| upAya nahIM milyau| * mhe to abe dAna devAM nahIM hive bAbecAM brAhmaNAM ne kahyau-thAna mhe dAna devAM tiNamai bhIkhaNajI pApa kahai chai / mhe to abe dAna devAM nhiiN| jada brAhmaNAM svAmIjI nai Aya kahyau-mhAMnai dIyAM Apa pApa kahau so bAbecA mhAMnai devai nhiiN| jada svAmIjI kahyau-thAMna vAbecA pAMca rupIyA devai tau piNa mhArai nAM kahivA rA tyAga hai| jada brAhmaNAM vAbecA nai Aya kahyau-bApajI pAMca rupIyAM rau hukama kIyau hai / ima suNa vAbecA ghaNAM phITA pdd'yaa| 0 pariSaha khamavA kisAyaka saiThA svAmIjI rAte bakhAMNa vAcai jaThe vAbecA Dholaka bajAvai, gAva, bakhANa meM vighna paaii| jada bhAyAM kahyau-mahArAja ! dUjI jAyagAM utrau| jada svAmIjI bolyA-khetasIjI nava dIkSita hai so dekhA parIsaha 1. pache vAvecA hAkama kana, hAkama ro nAma jeThamala jI tiNA kanai jA kuMciyAM nAkhI (vcit)|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 96 khamavA kisAyaka seMThA hai| kitarA yaka dinAM vedau kIyo, pacha vAbecA lAtara gyaa| * bedau mata karo pajjuSaNa meM indradhvaja kaaddhyau| so svAmIjI rA muMDhA Agai ghaNI beLAM UbhA rahI gAvai bajAvai tAMna krai| jada kei zrAvaka vAbecA sUM bedau karavA lAgA jada svAmIjI kahyau-bedau mata krau| yAMne mata vrjau| kAraNa e pratimAM nai bhagavAna mAMna hai so ke tau bhagavAna kanai karai, anai ke bhagavAna rA sAdhAM kanai krai| jada vAbecA bolyA-e tau samI-samI vicArai / ima kahI cAlatA rhyaa| 96. sobhAcaMda sevaga nirApekhI hai nADolAI rau sobhAcaMda sevaga, tiNanai vAbecAM pAlI mai kahyo - bhIkhaNajI khairavai hai so tyAMrAM avarNavAda vizvara jor3a / satarai prakAra nI pUjA race hai tiNa mAMhi sUM tonai dasa bIsa rupIyA desAM / __jada sobhAcaMda bolyau-bhIkhaNajI sUM bAta karane pachai vizvara jor3asaM / ima kahI khairavai Ayo / svAmIjI ne vaMdanA kIdhI / svAmIjI bolyA-thAro nAma sobhAcaMda ? jada te bolyau-hAM mahArAja ! valI svAmIjI pUchyau-tUM ror3IdAsa sevaga ro beTau ? te bolyau-hAM mahArAja! pachai sobhAcaMda bolyau-Apa bhagavAna nai uthApo ho e bAta AchI na kiidhii| jada svAmIjI bolyA-mhe to bhagavAna rA vacanAM tUM ghara chor3a sAdhapaNau liyau so mhe bhagavAna ne kyAnai uthApAM? vale sobhAcaMda bolyau--Apa devarau uthaapo| jada svAmIjI bolyA-devaLa rau tau hajArAM maNa pathara huvai / mhai to sera doya sera piNa kyAMnai uthApAM? jada te bolyau---Apa pratimAM uthApI pratimAM ne pathara khau| jada svAmIjI bolyA- mhe to pratimAM nai kyAnai uthApAM? mhArai jhUTha bolavA rA rA~sa hai / so mhe to sonAM rI pratimA nai sonAM rI, rUpA rI nai rUpA rI, sarvadhAta rI pratimAM ne sarvadhAta rI kahAM, pASANa rI pratimAM ne pASANa rI kahAM / ima suNa sobhAcaMda ghaNau hrkhyau| aho ! aho ! isA puruSAM rA hUM avaguNa kima bolU? isA puruSAM rA tau guNa karaNA cAhijai ? ima vicAra doya chaMda joGyA / svAmIjI nai suNAya vaMdanA kara pAlI Ayau /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAbecAM pUchyau - chaMda joGyA ? sobhAcaMda bolyo - hAM, jor3ayA / isuNa uNa sevaga nai sAthe lei svAmIjI rA zrAvakAM kanai Aya bolyA - o sobhAcaMda sevaga nirApekhI hai / bhIkhaNajI ne jANai jisA kahisI / kahai bhAI ! bhIkhaNajI kisAyaka ? bhikkha dRSTAMta jada sobhAcaMda bolyo kAMi kahivAvI uNAMrI zraddhA uNAM kanai apAMrI hai / tau piNa vAbecAM mAMneM nahIM, bolyA - tUM kaha / zraddhA pachai sobhAcaMda bolyo - bhIkhaNajI maiM guNa-avaguNa moneM darase jisA kahisUM / jada vAbecA phera bolyA - tonai darase jyUM hI kahai / jada sobhAcaMda chaMda joyA tikA kahivA lAgau / chanda anamaya kathaNI rahiNI karaNI ati AThaMDa karma jipa adhikArI / guNavaMta anaMta siddhaMta kalA guNa prAkama pohoca vidyA puNa bhArI / zAstara sAra battIsa jANe saha kevala jJAnI kA guNa upakArI / paMcaiMdrI kUM jIta na mAnata pAkhaMDa sAdha muniMdra bar3A satadhArI / sAdhavA mukti kA vAsa bandA sahubhIkhama svAma siddhaMta hai bhArI / svAmI parabhava ke svArtha sAcahai vAcahai sUtra kalA vistArI / terA hI paMtha sAcA trihuM loka meM nAga surendra namaiM naranArI / suNi vAta hai sAca siddhaMta sujJAna kI bauhata guNI karaNI balihArI / prathI ke tAraka paMcama Ara meM bhIkhama svAMmI kA mAraga bhArI || 1 // ima suNa vAbecA to saraka gayA / ane svAmIjI rA zrAvaka rAjI hoya bIsa pacIsa rupIyA rai Asare dIyA / 97. phUlAM rau dRSTAMta na milai svAmIjI kanai deharApaMthI Ayanai bolyA - thAneM nadI utarA mai dharma hai to mhe phUla car3hAvAMtiNamai piNa dharma / jada svAmIjI bolyA - eka kAMnI nadI kar3iyAM tAMI ane eka kAMnIM gor3AM sudhI, eka kAMnI sUkI tau mhe sUkI UtarAM / piNa ghaNA pAMNI vAlI do cyAra kosa rI avaLAI sUM I TaLaM tau TALAM / a the phUla car3hAva so eka tau sUkA phUla par3A hai, eka-do-tIna dinAM rA kumaLAyA phUla hai, eka kAcI kaLIyAM hai the kisA car3hAvau ? jada uve bolyA - mhe to kAcI kaLIyAM nakhAM sUM cUMTI cUMTI car3hAvAM / jada svAmIjI bolyA - thAMrA pariNAma tau jIva mAravA rA ana mhAMrA pariNAma dayA pALavA rA / iNa nyAya nadI Uparai phUlAM ro dRSTAMta na mile /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 98-101 98- sAdha ija bAje kiNahi pUchyau-bhIkhaNajI the aura ToLA vALA nai asAdha saradhau tau yAMne amuka ToLe rA sAdha, amuka ToLe rA sAdha yUM kyUM khii| jada svAmIjI bolyA-koirai kirIyAvara thayAM gAma mai nehatA phere| jada kahai-amakar3IyA rai naihato khemAMsAha rai ghara rau| amakar3IyA rai naiMhato pemAMsAha rA ghara rau / ana tyAM devALI kADhayau hau tau hI sAha bAjai / jyU sAdhUpaNau na pALe anai sAdhU rau nAma dharAvai tau te dravya nikSepAre lekhai sAdha Ija baajai| 99. kimata tUM kara le kiNahi pUchyau-etalA ToLA hai jyAM mai sAdha kuNa nai asAdha kuNa ? jada svAmIjI bolyA-koi ne AMkhyAM na sUjhai tiNa pUchyau-sahara mai nAgA kitA nai DhakIyA kitA? __ jada vaidya bolyau-AMkhyAM mai auSadha ghAlanai sUjhatau tau hUM kara deU, nAgA DhakIyA tUM dekhalai / jyU oLakhaNA to mhe batAya dyA, sAdha asAdha taM dekha lai / pelAM ro nAma lei asAdha kahyAM, Agalo kajIyau krai| tiNasUM jJAna to mhe batAya dyAM parcha kImata tUM kara le| 100. sAdha kuMNa ? asAdha kuMNa ? vali kiNahi pUchyau-yAM meM sAdha kuMNa nai asAdha kaMNa ? jada svAmIjI bolyA-kiNa hI pUchyau-saihara mai sAhakAra kuMNa devALyau kuNa ? leyanai pAchau devai te sAhUkAra / leyanai pAchau na devai mAMgyAM jhagar3o karai te devALyau / jyUM pAMca mahAvrata leyanai cokhA pALe te sAdha anai na pALa te asAdha / 101. mhAro tau jIva jAvai hai ? koi bolyo- aNukampA ANanai kAcau pANI pAyAM punya hai, kAraNa uNarA pariNAma cokhA hai jIva bacAvA raa| piNa pAMNI rA jIva haNavArA bhAva nhiiN| jada svAmIjI bolyA-koI kaTArI sUM kiNa hI nai mAravA laagau| jada te bolyau-moneM mAra mtii| jada te AdamI bolyau-mhArA toneM mAravA rA bhAva nhiiN| hUM to kaTArI nI kImata karU chU-A kaTArI kisIyaka vahaNI chai|
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 bhikkhu dRSTAMta jada te bolyo - bUDI thArI kImata, mhArI to jIva jAvai chai / jyUM jIva khavAyAM parINAma cokhA kahai, tyAMrI zraddhA khoTI / 102. U tau avasara uNa veLAM ija bheSadhArayAM ThikANa svAmIjI pUchyau -the kitarI mUratyAM chau / jada uNAM kahyau --he itarI mUratyAM chA / svAmIjI ThikANaM padhAraghAM pachai uNAM ne kiNahi kau - thAne to bhIkhaNajI bhagata kIdhA / jada U bheSadhArI svAmIjI kanai Aya pUchyau -the kitarI mUratyAM chau / jada svAmIjI bolyA- -U tau avasara uNa veLAM ija tho mhe tau itarA sAdha chAM / 103. bhIkhaNajI the i mAMjo svAmIjI ghara mai thakAM dizA gayA / tihAM sojata rA mahAjana rau sAtha thayau / pAchA AyA jada te tau loTIyAM ne bAra-bAra mAMja, kAcA pANI sUM art at | ana bolyau - bhIkhaNajI the i mAMjau / 1 jada svAmIjI bolyA - hUM to loTIyA mai na gayo, hUM tau dizA dUra gayau / jada U bolyo - hUM kisau loTIyA meM gayau / jada svAmIjI bolyA - tau itarau kyUM mAMjo ? jada te bolyo - loTIyo kanai hUMto / svAmIjI bolyA - thAMrau mUMhaDhau mAthau piNa kanai hUMto iNane ragar3o ke nahIM ? 104. thAlI bhAMgI nahIM bheSadhArI kahai - bhIkhaNajI ghara mai thakAM bhAI-bhAI nyArA huvA, jada UkhaLa maiM ghAla thALI bhAMga neM Adho Adha kIdhI / fort prazna hemajI svAmI pUchyau - ghara meM thakAM thALI bhAMgI kahai so bAta sAcI ke jhUThI ? jada svAmIjI volyAM--isA mhe bhoLA nahIM so paihalAMI rupIyA ro pUNa karAM / mhe to au kAma nahIM kIyau / anai amuka saMpradAya rai AcAraja rA guru tau ghara meM thakAM UMTa hIja mAryo / kharavAra leI AvatAM dhAr3a Ai / jada kapar3o I le jAsI anai UMTa I le jAsI / ima vicAra taravAra sUM UMTa phIMcA kATI mAra nhAMkhyau / gRhasthapaNAM rI kAMI bAta ? bAkI mhe to ghara chata thALI bhAMgI nahIM /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 105-107 105. lugAyAM gALyAM gAbA lAgI svAmIjI ghara meM chatAM sAsare jImavA gayA | jada lugAyAM gALyAM gAyavA lAgI 'kuMNa kALajI kAbarI' ima gAvai / jada svAmIjI bolyA -the khoDA AMdhAM nai tau cokhau batAvau nai moneM OMdhI bolI / svAmIjI rau sALo khor3o huMtau / tiNasUM svAmIjI kahyau -- the khoTA na to cokho kahau ane cokhA neM khoTau kaho / ima kahI nai binA jImyAM bhUkhA i uTha gayA / ghara mai thakAI jhUTha nIM cir3a huMtI so jhUTha na suMhAvatau / 106. gaihaNo kaThAsUM Aso ? ghara mai chatAM kaMTALauyA mai koI ro gaihaNau cora le gayo / jada 'boranadI' sUM AMdhA kumhAra nai bolAyau / kuMbhAra re DIla meM devatA Avatau kahe, tiNasaM tehaneM gaihaNa batAvA bulAyo / kuMbhAra svAmIjI ne pUchyau - bhIkhaNajI aThe kiNa rau bharma karai / jada svAmIjI iNa rau ThAgau ughAr3a karavA kahyau - bharma to majanyAM ro kara hai / hi rAtri AMdhe kuMbhAra devatA DIla aNAyau / ghaNAM loka dekhatAM hAkA kare / nhAMkha de re ! nhAMkha de 1 jada loka bolyA -- nAma batAvau / jada bolyau o-o-o-majanyau re majanya, gaihaNA majanyai lIyau / jada atIta ghoTau lei nai uThyau / majanyau tau mhArA bakarA rau nAMma hai, mhArai bakare rai mAthai corI devau / jada lokAM ThAgau jAyo / svAmIjI lokAM nai kauthe sUjhatAM to gehaNau gamAyo ne AMdhA kanAM sUMDhA so gaihaNa kaThAsUM AsI ? 107. isI doharo jada mukti mile bhIkha jI svAmI ne ghara mai chatAM vairAga Ayau / jada kairAM rau osAvaNa tAMbArA loTayA maiM ghAle nai ThAmatAM rI baMDeLa mai meLyau / ghaNI veLAM sUM pItAM kaSTa ghaNa huvau / tivArai vicAryo sAdhapaNau doharau ghaNoM / vale vicAryau iso doharau jada mukti milai / navau sAdhapaNau lIyAM pachai ikAvanAM mere Asara hemajI svAmI nai svAmIjI kahyau -isau jANane sAdhapaNau liyau / piNa isau pAMNI pIvA rau kade i kAma paryo dIsai nahIM / jada hemajI svAmI bolyA - isA vairAga sUM Apa ghara choDyo jada uNAM mai kisa lekhe rahau /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta 108. doya ghar3I to sAMsa roka ho rahAM ToLAMvALAM mAMhI thI nIkaLIyA jada rughanAthajI kahyau-bhIkhaNajI! abArUpAMcamau Arau hai, doya ghar3I cokhau sAdhapaNau pALe to kevaLa jJAna pAMmai / __jada svAmIjI bolyA-yaM kevala jJAna upajai to doya ghar3I tau nAka bhIMcanai I baiThA rhaaN| vali prabhava svAmI Adi paMcamAM ArA maiM huMtA tyAM cokhau sAdhapaNau na pALyau kAMI ? 109. mhArI mA ghaNI roI rughanAthajI rA ToLA mAhI thI nIkaLatAM rughanAthajI AMkhyAM mai AMsU kADhavA laagaa| jada svAmIjI vicAracau-ghara chor3atAM yAM vicai to mhArI mA ghaNI roI huMtI / ima vicAra naiM chor3a dIdhA / 110. DhaMDhaNa ra aMtarAya guNasaThe rA sAla cavada sAdhAM tathA cavadai AryAM sUM devagar3ha meM bhIkhaNajI svAmI virAjyA huMtA, tihAM tIna bheSadhArI Aya bolyAbhIkhaNajI ! mhe tIna jaNAM tyAMne i pUrI AhAra nahIM milyau, to thAM. itarA ThANAM nai AhAra kiNa rIte mile| jada svAmIjI bolyA-dvArakA mai hajArAM sAdhAM nai AhAra pANI milatI thau anai DhaMDhaNa rai aMtarAya so ekalA ne I kaThiNa / 111. tamAkhU cokho to hai nahIM ? ghara mai chatAM rajapUta ne sAthai bolAvau lei kiNa hI gAma jAtAM rajapUta bolyau-tamAkhU binA Agho hAlIjai nhiiN| jada svAmIjI bolyA-ThAkarAM Agai cAlau dina thor3I hai| rajapUta bolyau-tamAkhU binAM abkhaaii| jada svAmIjI pAchai rahI AraNIyau chANau nAnhoM bAMTI pur3I bAMdhane kahyau-ThAkarAM tamAkhU cokhI to hai nahI isar3I hai| jada tiNa rajapUta cibaThI bharanai sUMghI anai bolyau-ThIka Ija hai| jada svAmIjI pur3I uNane suuNpii| isI caturAi karanai kusalai khemai ThikANe aayaa|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 112-114 45 112. te buddho kiNa kAma rI ? sarIyArI meM svAmIjI caumAsau kodhau| vijaisiMhajI nAthajIduvArai AvatAM varSA rA joga saM sarIyArI mai rhyaa| masudI svAmIjI rA darzaNa karabA AyA / prazna pUchavA lAgA-pahalI kUkar3I huI ke aMDau ? pahalI ghaNa hUvau ke aharaNa / pahilAM bApa hUvI ke bettau| ityAdika aneka praznAM rA jAba svAmIjI yukti sUM dIdhA / jada masudI rAjI hoya bolyA-eha prazna ghaNI jAgA pUchyA piNa isA jAba kiNahi dIdhA nhiiN| AparI buddhi to isI hai so kiNa hI rAjA rA masudI thayA huMtA tau ghaNAM dezAM rau rAja eka ghare krtaa| jada svAmIjI bolyA--pachai U jAya ktthe| masudI bolyA-jAya to naraka mai / jada svAmIjI bolyA buddhi jiNAMrI jANIya, je sevai jina dharma / ___ avara buddhi kiNa kAma rI, so par3iyA bAMdhe karma // jiNa buddhi phailAyAM naraka pAne par3e te buddhi kiNa kAma rI, jada masudI ghaNAM rAjI huvaa| 113. lAtara gayA jodhapura mai svAmIjI padhAryA / jada bheSadhArI bheLA hoya caracA karavA aayaa| UMdhI avaLI caracA karavA lAgA-jIva bacAyAM kAMi huvai ? vijayasiMhajI par3ahau pherAyau tehanau kAMi thayau ? ityAdika rAja mai Daur3hI lagAvA laagaa| jada svAmIjI bolyA-zAstra mai rAjA rI naraka gati kahI / ityAdika sarva caracA zAstra khola nai rAjAjI kanai karau / jaba lAtara gyaa| 114. samyagdRSTi ! rughanAthajI svAmIjI ne pUchyau vijayasiMhajI par3ahau pherAyo, tAlAba, kUvAM para gaLanA nkhaayaa| dIvAM para DhAkaNAM dirAyA, bUDhA baMlada nai lAdaNI nahIM, bUr3hA bApa rI cAkarI karaNI, ityAdika kAryAM mai rAjAjI nai kAi huvau ? jada svAmIjI bolyA-rAjAjI samadRSTi hai ke mithyAdRSTi ? ima pUchyAM jAba devA asamartha thayA /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 bhikkhu dRSTAMta 115. samadRSTi kiNahi kahyau-bhIkhaNajI the nai anya sampradAya vALA sarva eka hoya jAvau / jaba svAmIjI bolyA-mahAjana, kuMbhAra, jATa, gUjara, sarva eka thAvau kai nahIM? jada U bolyau-mhe to eka na thaavaaN| yAMrI jAti Ija aura hai| jada svAmIjI bolyA-e piNa mULagA mithyAtvI hai| gAjIkhAM mullAkhAM rA sAthI hai| tiNa pUchyo-gAjIkhAM mullAkhAM kuNa thayA ? z2ada svAmIjI kahyau-eka brAhmaNa-brAhmaNI pradeza gyaa| tyAM brAhmaNa mAla mokaLo kmaayo| ketale eka kALe brAhmaNa AUkhau pUrI kIdhau / jada brAhmaNI paThANa rA ghara mai paitthii| doya putra thyaa| ekaNa rau nAma gAjIkhAM, dUjA rau nAma mullAkhAM dIyau / ketale eka kALe paThANa piNa kALa kara gayau / jada brAhmaNI sarva dhana-putra leI deza aaii| mAla dekha nai nyAtilA ghaNAM Aya bheLA huvA / koI bhUvAjI kahai, koI kAkIjI khai| hivai brAhmaNI kahai-DAvaDAM nai janeu dyau| jImaNakara ghaNAM brAhmaNAM ne jImAyA / janeu devA putrAM nai helau pADyau--Ava re beTA gAjIkhAM, Ava re beTA mullAkhAM! nAma suNa brAhmaNa kopa kara bolyA-he pApaNI! a kAI nAma ? brAhmaNAM rA nAma tau zrIkRSNa, kai rAmakRSNa, kai harilAla, kai rAmalAla, ke zrIdhara ityAdika huvai| anai eha to musalamAna rA rAma hai / kaTArI kADha nai bolyA-sAca bola e kiNa rA peTa rA hai| nahIM tau tonaI mArasAM / nai mheI mrsaaN| jada A bolI-mArau matI / sarva bAta mAMDa ne khii| e tau paThANa rai peTa rA hai| jada brAhmaNa bolyA he pApaNI ! mhAne bhiSTa kiiyaa| aba gaMgAjI jAya sinAMna, mATI rA lepai karI zuddha thaasaaN| __ jada A bolI-vIrA ! yAM dona DAvarAM maiMI tIrtha le jAyanai suddha karau / so phera brahmabhoja karanai jimaatuuN| jada brAhmaNa bolyA-eha to paThANa rA peTa rA mUla gA i asuddha chai so suddha kima huvai| mhai to mUla kA suddha chaaN| thArau anna khAdhau, tiNasUM tIrtha jAya suddha hosyAM piNa a mUlagA asuddha hai te suddha kima huve / bhIkhaNajo svAmI kahyau--koI sAdha nai doSa lAgAM prAchita leI suddha 1. o bI bagatarI sAmAjika sthiti ro citraNa hai / jaina paramparA jAtivAda rI samarthaka kada hI konI rhii|
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 116 havai / piNa au tau mULagA mithyAtvI, zraddhA UMdhI, gAjIkhAM mullAkhAM rA sAthI / te suddha kima huvai / suddha zraddhA Avai anai pachai navI dIkSA rUpa janma thayAM suddha huvai| 116. baNI-baNAI bAMmaNI kiNa hi pUchyau-bhIkhaNajI e piNa dhovaNa UMnhau pAMNI pIya sAdha rau bheSa rAkhai, loca karAvai, au sAdhu kyUM nahIM ? jada svAmIjI bolyA- baNI-baNAI brAhmaNI rA sAthI hai| te baNI-baNAI brAhmaNI kuMNa ? svAmIjI bolyA-eka merAM rau gAMma hau| jaThe uttama ghara nhiiN| mahAjana Avai so dukha pAvai / merAM nai kahyau-aThai uttama ghara nahIM so mhe thAne lAgata dAM chAM anai aThai uttama ghara vinAM roTI pAMNI rI avakhAI pdd'e| jada merAM saihara mai jAya mAhajanAM nai kahyau-mhAre gAma basau thArI uparasaro raakhsaaN| piNa kauI Ayau nhiiN| jada eka DheDhAM rau guru muuau| tiNarI strI gurar3I tiNanai merAM brAhmaNI bnnaaii| brAhmaNI jisA kapar3A paiharAyA / jAgA karAya tulasI rau thAMNau ropyau, jAgAM dhavalakI / meraNiyAM brAhmaNI jisau ghara kara diiyau| doya rupIyAM rA gohUM melyaa| adhelI nAM mUMga, anai eka rupayAM rau ghI melyau| kahyau mahAjana Avai jiNAMnai paisA leI roTIyAM kara ghAlabo kr| ___ mahAjana Avai jyAM nai mera te brAhmaNI rau ghara batAya devai / ketale eka kALa cyAra vyApArI ghaNAM kosAM rA thAkA aayaa| merA nai kahyau-uttama ghara btaao| jada brAhmaNI rau ghara btaayo| __ vyApArI Ayanai bolyA-bAI roTIyAM karanai ghaal| jada iNa gohArI jAr3I roTIyAM kara mAhai surahau ghI ghaalyau| dALa karI tiNamai kAcarIyAM nhAkhI te mahAjana jImatAM bakhANa karai-phalANAM gAma rI rAMdhaNa dekhii| amakar3Iyai saihara nI rAMdhaNa dekhii| bar3A-bar3A saharAM rI ghaNA gAMmAM rI rAMdhaNa dekhii| piNa isI caturAi koI dekhI nahIM / dAla kisIka svAda huI hai| mAhai kAcarIyAM ghAla nai bahuta cokhI baNAi hai| jada A bolI-vIrAM ! kAcarI rA svAda rI tau tIkhaNa milI huMtI tau khabara pdd'tii| jada au bolyA tIkhaNa kAMI ? jada A bolI-kAcariyAM baMdAravA nai churI na milii| au bolyA-churI na milI to kiNa sUM baMdArI ? jada A bolI-dAMtAM saM banAra-banAra nai mAhai nhAMkhI hai / jada au bolyA he pApaNI, mhAMnai bhiSTa kiyA / thALI paTakavA laagaa|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 bhikkhu dRSTAMta jada A bolI-re vIrAM! thAlI matI bhaaNgjyo| amakar3Iye DUma rI mAMganai AMNI hai| vyApArI bolyA tUM jAta rI kuNa hai ? jada A bolI-re vIrAM! hUM baNI-baNAI brAhmaNI chu / jAta rI tau garuDI chu / anai merAM moMne brAhmaNI baNAI cha / mAMDa ne sArI bAta khii| bhIkhaNajI svAmI bolyA-tima a dhovaNa UMnhau pANI pIvai, piNasamakita caritra rahita tiNa sU baNI-baNAI brAhmaNI rA sAthI hai'| 117. isA bhokhaNajI kalAvAna amarasiMhajI rai jItamalajI hemajI svAmI ne kahyau-hemajI ! sojata mai bhIkhaNajI comAsau kiidhau| tihAM najIka amarasiMhajI rA sAdhAM piNa caumAsau kIdhau hu~tau / so lAgate caumAse tau mizravAlA nai uDAvatA ne iso dRSTAnta dIyau-amarasiMhajI rA bar3erAM rughanAthajI jaimalajI rA bar3erAM meM gujarAta thI mAravAr3a mai aannyaaN| jada to mAho mAMhiM gADhI heta yau| doya tIna pIDhI tAMI to heta rhyo| pachai rughanAthajI jayamalajI kauhalojI e bUdarajI rA celA so amarasiMhajI rA kSetra jodhapura Adi urahA liyA / jada heta rahyau nahIM / jyUM eka sAhukAra jihAja mai baisa samudra pAra vyApAra karavA gyau| pAchau AvatAM kapar3e rI maMjUsA mai eka garbhavatI UMdarI AI so vyaaii| . sAhukAra dekhI nai bolyau-iNanai samudra mai nahIM nhAMkhaNI / jAbatA krai| pachai sAhukAra potA rai gharai Ayo / thor3A dinAM mai UMdarI rau parivAra badhyau / jada UMdarI bolI-au sAhukAra upagArI hai| sau iNarau AMpAM nai bigAr3a karaNI nahIM / sAhukAra piNa UMdarA UMdarayAM nai dukha na dai| eka doya pIDhIyAM tAMI to UMdarA UMdarathA bigAr3a karayau nahIM pachai bigAr3a karavA lAgA / sAhukAra nAM kapar3A karaMDiyA kuraTavA laagaa| jyUM do-tIna pIDhIyAM tAMI tau amarasiMhajI rA sAdhAM saM haita raakhyau| pachai amarasiMhajI rA kSetra dAbavA lAgA, zrAvaka-zrAvikA phAravA laagaa| baisate comAsai tau au dRSTAMta diidhau| tiNasU amarasiMhajI vALA tau rAjI rahyA / mizravAlA ne samajhAvA laagaa| ___pachai utarate caumAsai phataicandajI goTAvata baulyau-bhIkhaNajI mizravAlA ne ija niSedho piNa e punyavALA ner3A baiThA tyAMne kyUM nahIM niSedhau / ____jada svAmIjI bolyA-eka jATa khetI baaii| javAra ghaNI niipniiN| paakii| cyAra cora Aya nai siTTAM rI gAMThAM baaNdhii| jATa dekha utpAta saM vicAra, Aya nai bolyau-thArI jAti kAMI hai ? .. 1. sAdhu ro veSa dhAra ne zraddhA, cAritra thI rahita huve| tiNarI oLakhANa hetu e dRSTAMta diyo /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 118-119 eka jaNa bolyau hUM tau rajapUta / dUjau bolyo - hUM mahAjana | tIjI bolyo - hUM brAhmaNa / cauthau bolyo - hUM jATa hUM / jada jATa bolyau rAjapUta nai - Apa to dhaNI ho so lekhe rau levI ho / mahAjana boharI hai so ThIka | brahmaNa puNya rau levai so hI ThIka | piNa au jATa kiNa lekhai leve ? iNanai mhArI mA kana olUMbho divAvasUM / ima kahi gAMTha paTaka, javAra mai le jAya bAMvaLiyA rai uNarI pAga sUM bAMdha dIyau / phera pAchau Aya nai bolyo - mhArI mA kahyau hai rajapUta to lekha leve, dhaNI hai / bANyo te piNa ThIka boharo hai / piNa brAhmaNa kisai lekhe leve ? brAhmaNa tau dayau / binA dIyau kima ? cAla mhArI mA kanai / ima kahI iNanai paNa pakar3a le jAya nai bAMvaLiyA re bAMdha dIdhau / phera Ayanai bolyau - rajapUta tau lekhai levai piNa bAMNyAM kiNa lekhe le ? tUM kisa dina mauneM dhAna dIyau ho ? anai kada mhArau bauharI thayau / ima kahi le jAyane tIjai bAMvaLiyA re iNa neM bAMdha dIyau / phera pAchau Ayanai bolyo -- ThAkarAM ! dhaNI huvai so jAbatA kareM kai coraghAM kareM ? ima kahI iNaneM I pakar3a le jAyane bAMdha dIyau / rAvaLe jAne pakar3Aya dIyau / buddhi sUM cyArAM ne pakar3ayA mAla rAkhyau / ane eka sAthai cyArAM sUM jhagar3atau tau kada pUgatau / jyU mizravALAM mAhi sUM to kei samajhAyA abe punavALAM rI bArI / pachai puna rI zraddhA vALA nai niSedhavA lAgA / isA bhIkhaNajI svAmI kaLAvAMna / 49 118. tyAga kyUM karau ho ? kihi kau - moneM asaMjatI nai dAna devA rA tyAga karAvI / jada svAmIjI bolyA - the mhArA vacana saradhIyA pratItIyA rucIyA jiNa sUM tyAga karo ho ke mhAMne bhAMDavA nai tyAga karo ho / ima kahi nai kaSTa kIdhau / 119. lAgA DAma pAchA leNI Ave ? para maiM eka jaNa guru kIdhA / tiNarA gharakAM DarAyau / kahe-pAcho jAyanai samakata de Ava / jada te pAchau Ayanai bolyo - thAMrI samagata pAchI urahI lyau / saMsa karAyA te pAchA urahA lyau / jada svAmIjI bolyA - DrAma lAgA piNa pAchA leNI Ave hai kai ?
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 bhikkhu dRSTAMta 120. klAmanA binA nirjarA pura sU vihAra kara bhIlavAr3e AvatAM mAraga meM hemajI svAmI kheda pAyA | jada candrabhAMNajI codharI ne kahyau- -Aja tau kheda ghaNI pAmI / jada candrabhAMNajI codharI ko - bhIkhaNajI svAmI kahitA thA pradezAM maiklAmanA thayAM vinAM nirjarA huvai nahIM / 121. dhAna mATI sarIkhau lAge riNihi gAma mai jIvo muMhato nagajI bhalakaTa neM kahai bhAijI ! bhIkhaNajI svAmI kahitA thA-dhAMna mATI sarIkhI lAge jada saMthA karaNoM bAkI Aukho thor3I jAMNIjai / jaisI Aja Aya bItI hai piNa mhAMsUM saMthArI huvai nahIM / ima karatAM tiNa hija rAtri AukhI pUrI kIdhI / 122. sAdhAM re asAtA kyUM ! kihi pUchyau - mahArAja ! sAdhAM re asAtA kyUM huve ? jada svAmIjI bolyA - kiNa hi bhAThau uchAlane heThe mAthau mAMDyo ana parcha bhAThau uchAlaNa rA tyAga kIyA to Age bhAThau uchAlyau te tau lAge pache sUMsa kIyA to pachai na lAge / jyUM Age pApa karma bAMdhyA te tau bhogavai pache pApa rA tyAga kIyA tiNa rau duHkha na par3e / 123. caracA kiyAM karaNI ? dAmojI sIhavA gAma rau vAsI pAlI meM bheSadhArayAM rai thAnaka jAya bheSadhArayAM sUM caracA kIdhI / tiNa mai keyaka jAba tau dIyA ne keyaka jAba AyA nahIM / pache svAmIjI ne kahyo - caracA kIdhI piNa jAba pUrA AyA nahIM / jada svAmIjI bolyA - dAmAM sAha ! bodI dhUNI nai doya tIra leI saMgrAma mAMDyAM kima jIte / tIrAM ro bhAthar3I pUThe bAMdha juddha kIyAM jIte / jyUM bheSadhAr2yAM sUM caracA karaNI tau pakkA jAba sIkhane karaNI kaccA jAba sUM na karaNI / I 124. hAtha meM koI Ayau ? for hi pUcha - bhIkhaNajI koI bAlaka bhAThA sUM kIDyAM mArato tiNa rau bhAThI khosanai urahau lIyau tiNa nai kAMI thayo ? jada svAmIjI bolyA - uNarA hAtha meM kAMi Ayau ?
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 125-128 jada U bolyau-uNa re hAtha mai bhAThau aayau| jada svAmIjI bolyAabai thaii vicAra levau| 125. Apa rau nAma kAI ? pura bhIlavADai bicai svAmIjI padhAratAM, DhUMDhAra nI tarapha rau eka bhAyau milyau / tiNa pUchyau-Aparau nAma kAMI ? jada svAmIjI bolyA-mhArau nAma bhIkhaNa jada U bolyau-bhIkhaNajI rI mahimA tau ghaNI suNI hai so Apa ekalA rUkha heThe baiThA ho / mhai to jANyau sAthai ADaMbara ghaNau husI / ghor3A hAthI ratha pAlakhI pramukha ghaNau kArakhAno husii| __ jada svAmIjI bolyA-iso ADambara na rAkhAM jada hija mahimA hai sAdha rau mAraga auhIja hai / ima suNanai rAjI huvii| 126. mizra rI saradhA kAcau pANI pAyAM puNya saradhai te puNya rI saradhAvALA bolyAbhIkhaNajI ! mizra rI zraddhA ghaNI khoTI hai| ____jada svAmIjI bolyA-kiNarI eka phUTI kiNarI doya phuuttii| jyU yAM rI to eka phUTI hai anai thAMrI donUM phUTI hai| 127. AraMbha ghaNo huvo rughanAthajI vAlA bolyA-bhIkhaNajI ! dekho jodhapura meM jaimalajI vAlA re thAnaka AdhAkarmI Arambha ghaNauM hUau / jada svAmIjI bolyA-yAM rai to AraMbha thayau anai bIjAM rai AraMbha hUMtau dIsai hai / kacA rA pakA huMtA dIsai hai / 128. maraNavAlo bUr3e ke mAraNavAlo ! kiNahi pUchyau-bhIkhaNajI ! koI bakarA mAratAM nai bacAyau tiNanai kAMI thyau| jada svAmIjI bolyA-jJAna sUM samajhAyanai hiMsA chor3AyAM to dharma ch| svAmIjI doya AMgulI UMcI karanai kahyo-au tau rajapUta nai au bakarI yAM doyAM mai bUr3e kuMNa ? maraNavAlI bUr3e ke mAraNavALI bUr3e ? naraka nigoda mai gotA kuNa khAsI? jada U bolyau-mAraNa vAlau bUDai ? jada svAmIjI bolyA-sAdhU bUr3atA nai tArai rajapUta ne samajhAvai bakarA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta na mAryAM tUM gotA khaasii| ima jJAna sUM samajhAya nai hiMsA chor3Avai te mokha rau mAraga hai / piNa sAdhU bakarA nau jIvaNau bAMchai nhiiN| jima eka sAhakAra rai doya bettaa| eka tau karar3I jAgAM rau RNa mAtha karai anai dUjI karar3I jAgAM rau RNa UtArai / pitA kiNanai varajai ? RNa mAthai kara tiNa nai baraja piNa RNa utArai tiNa neM na brjai| jyU sAdhU tau pitA samAna hai anai rajapUta nai bakarA donU putra samAna hai| yAM doyAM mai karma RNa mAthai kuMNa karai ? nai karma RNa utArai kuMNa? rajapUta to karma rUpa RNa mAthai karai hai anai bakarA AgalA bAMdhyA karmarUpa RNa bhogavai/utArai hai| sAdhU rajapUta nai varajataM karmarUpa RNa mAthai mata kr| e karma bAMdhyAM ghaNAM gotA khaasii| ima rajapUta nai samajhAyanai hiMsA chor3Avai / 129. upakAra saMsAra nau ka mokSa nau vali saMsAra nAM upakAra Uparai anai mokSa nAM upakAra Upara svAmIjI dRSTAMta dIyau-kiNa hI nai sarpa khAdhau / gAraDU jhADau deI bcaayau| jada U pagAM lAga bolyau, itarA dina to jItaba mAitAM rau dIyau anai abai Aja sUM jItaba Aparau diiyau| mAtA pitA bolyA-the mhAMnai putra diiyo| bahinAM bolI-the mhAMnai bhAI diiyau| strI rAjI huI-cUr3o-cUnar3I amara rahasI so Aparau paratApa hai / sagA sambandhI rAjI huvA-Achau kAma kIdhau lAkha rupIyA devai te bicai e upakAra moTo, piNa e upakAra saMsAra nau / hive mokSa nau upakAra kahai chai-kiNahi meM sarpa khaadhau| ujAr3a meM tihAM sAdhu aayaa| jaba te kahai monai sarpa khAdho jhADau devau| jada sAdhu kahai-mhAMnai jhAr3o Avai tau hai piNa deNau na kalpai / jada U bolyo-moneM okhadha btaabau| sAdhU bolyA-oSadha jANAM chAM piNa batAvaNI nahIM / jada ka bolyauyUMhI mUMhaDhau bAMdhyAM phirau ho ka kAMI thAM mai karAmAta piNa hai| - jada sAdhu bolyA-mhAMmai karAmAta isI hai jadi mhAro kahyau mAnai kiNa hi bhava mai phera sarpa khAvai nhiiN| jada U bolyo-jikAi batAvo / jada sAdhu bolyA sAgArI saMthArau karadai-iNa upasarga thI bacyo jada tau bAta nyArI nahIM to cyArUMi AhAra nAM tyaag| ima sAgArI saMthArI karAya navakAra sikhAyau / cyArU zaraNAM diidhaa| pariNAma cokhA rkhaayaa| Aukhau pUrI kara devatA huvau, mokSa gAmI huvau| au upakAra mokSa nau / 130. sAdhu kiNa ne sarAvai ? vali saMsAra mAM tathA mokSa nAM mAraga Upara svAmIjI dRSTAMta dIyo
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 131-133 eka sAhUkAra rai doya striyAM ekaNa to rovaNa rA tyAga kiyA, dharma mai dhaNIM smjhe| eka jaNI dharma mai samajha nhiiN| ketale eka kALe pradeza mai bharatAra kALa kIdhau / suNanai dharma mai na samajhe te to rovai bilApAta krai| samajhate rovai nahIM samatA dhAra nai baitthii| loga lugAI ghaNAM bheLA huvaa| te sarva rovai tiNanai sarAvai-e dhanya hai, pativratA hai / na rovai tiNanai niMdai-A pApaNI tau mUoija bAMchatI thI iNare AMsU I Avai nhiiN| anai sAdhu kiNanai sarAvai ? sAdhu tau na rovai tiNanai sarAvai / e pratyakSa mokSa rau mAraga nyArau nai loka rau mAraga nyaarau| 131. pAga kaThA tUM Ai ? keI kahai-AjJA bArai dharma / jada svAmIjI bolyA-AjJA mAhI dharma tau bhagavAna rau parUpyau / piNa AjJA bArai dharma kahau te kiNa rau parUpyau ? jyUM kiNahi pUchayau-thArai mAthai pAga te kaThA sUM AI? jada sAhUkAra huvai te to paitau batAvai-sAidAra bharAve, amakar3IyA bajAja kanai lIdhI / amakar3IyA raMgareja kanai raMgAI / anai coranai lyAyau huvai tiNa saM paito batAvaNI Avai nahIM thor3A mai aTaka jAvai / jyaM AjJA bArai dharma kahai tathA avrata sevAyA dharma kahai, te ThAma-ThAma aTakai, paiMto pUgAvaNI Avai nhiiN| 132. caracA ghara dhaNI rI tarai koI svAmIjI kanai caracA karavA aayau| dAna dayA rI vrata avrata rI caracA karatAM Thor3a Thor3a aTakai / arar3a barar3a bolai / nyAya rI eka caracA chor3a dUjI pUcha, dUjI chor3a nai tIjI pUche, piNa prathama nyAya rI caracA te pAra pugAvai nahIM / jada svAmIjI bolyA-ghara rau dhaNI kheta bAr3he te to prAMcha rI prAMcha utArai / anai cora Aya paDai tau bATA barar3au karai-eka kaThA sUM tor3e, eka kaThA sUM tor3e, jyUM the ghara rA dhaNI hoya nyAya rI eka caracA pAra pUgAya dUjI karau / cora jima mata krau| 133. nyAya rA arthI nahIM bheSadhArI caracA karatAM AcAra saradhA rI nyAya rI caracA chor3ane jIva bacAvA rau baidau ghaal| jada svAmIjI bolyA-kubadI cora huvai tikau caurI karane jAtI lAya lagAya jAvai / loka tau lAya rai dhandhe lAga jAvai nai Apa mAla leyanai cAlato rahai / jyUM AcAra tau zuddha pAlaNI Avai nahIM tiNa sUM AcAra saradhA rI nyAya
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadRSTAMta 4 caracA chor3ane lokAM sUM lagAvaNI bAtAM kareM - e jIva bacAyA pApa kahai, dAna dayA uThAya dIdhI, bhagavAMna nai cUkA kahai / ima lokAM nai lagAvai piNa nyAya rA arthI nahIM / 134. bhagavAna rau mAraga pAtasAI rastau kumArga sumArga Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau / bhagavAna rI mAraga anai pAkhaMDIyAM rI mAraga kima olakhIyai / bhagavAna rau mAraga tau pAtasAI rastA jehavau so kaThaii aTakai nahIM / anai pAkhaMDIyAM rau mAraga DhAMDhAM rI DAMDI samAna / thor3I DAMDI dIse Age ujAr3a / jyUM thor3au so dAMna zIlAdika batAne parcha hiMsA meM dharma batAvai / 135. vartamAna mai huve tiko ija kharau keI pAkhaMDI ima kahai - bhIkhaNajI rI isI zraddhA, bakarI bacAyA parcha U kUMpaLAM khAve kAcI pANI pIvai aneka AraMbha kareM tiNa rau pApa pAchai sUM Avai / jada svAmIjI bolyA - mhArai tau A saradhA - asaMyatI neM bacAyAM U aneka AraMbha karasI tiNarI anumodanAM rau pApa uNa velA ija bhagavAna dekhyau jitarau lAga cUko, ane the tapasA rau dhAraNo koI nai karAvI 'AgamIyA kALa nIM tapasyA nai dharma moneM husI' ima jANane | jada thAMre lekha asaMyatI neM cAya AraMbha karasI te AgamIyA kALa nau pApa piNa thAMneM lAgasI thAMrI zraddhA rai lekhe / kAraNa dharma AgamIyA kALa nau pAchA sUM Avai tau pApa piNa lAgasI ana bhagavaMte to kahyau - asaMjatI nai baccAyAM jitarau pApa jJAnI puruSAM dekhyau titarau UNa velA ija lAga cUkau / 136. pApa uNA naiM lAgasI fare pUcho - koI nai sUMsa karAvI te sUMsa parahA bhAMge to thAMneM pApa lAge / jada svAmIjI bolyA - kiNahi sAhUkAra so rupIyAM rau kapar3o becyo / napho mokaLI thayau / leNavALa eka-eka rA do-do kIdhA tau uNarau naphau uNa sAhUkAra rai na Avai / tathA U kapar3au leNa vALau Age jAyane sarva kapar3o bALa deva to toTau uNarA ghara meM par3e piNa sAhUkAra rai ghara mai nahIM / jyUM mhe sUMsa dirAyA tiNarau napho mhAMnai hva cUkau Agalau sUMsa cokhA pALasI tau ant unai / ana bhAMgasI tau pApa uNanai lAgasI piNa mhAMne na lAge / 1
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 137-140 55 137. naphau bhAva pramANa phera svAmIjI dRSTAMta dIyo / kiNahi dAtAra sAdhU nai ghRta bahirAyo / sAdhU harAi rAkhI / tiNa ghRta sUM aneka kIDyAM mUI to pApa sAdhU nai lAgI piNa dAtAra nai na lAgau / ane sAdhU te ghRta haraSa sahita tapasI nai dIdho pote na khAdhI tiNare tIrthaGkara gotra baMdhyau te napho sAdhU rai thayo / Apa AparA bhAva pramANa nahuvai / 138. bairI nai pokhe, te piNa bairI kahi pUchyau - asaMjatI jIva nai pokhyAM pApa kahau chau te kiNa nyAya ? jada svAmIjI bolyA - kiNahi Rs rupIyAM rI noLI kar3iyAM baMdhI dekhane caura lAre nhAThau / Age to sAhUkAra anai lArai caura nhAThI jAya / inhAsatAM caura Akhur3a nai heTho paDyau jaba kiNa hi cora nai amala khavAya pANI pAyana seTho kayau / tau te amala khavAvaNa vALo sAhUkAra rau bairI jANavau, bairI nai sAjha dIyau tiNa kAraNa / jyUM cha kAyA rAhaNavAvALA neM pokha te chakAyA rau bairI jANavau, bairI nai sAjha dIyau tiNa mATai / 1 139. dharma kaThA sUM ? kiNahi kheta bAyau / kheta pAkau / itale dhaNI re bALau dukhaNI Ayo / jada kihi auSadha dei sAMtarI kIdhau / sAjo huvau jada kheta kATyau / sahAja deNavALA neM piNa pApa lAgau / jyUM pApI re sAtA kIdhAM dharma kaThA sUM / 140. mokha ro upakAra kiNahi rAjA daza cora pakar3ayA / mAravA rau hukama dIdhau / tivAraM eka sAhUkAra araja kIdhI - mahArAja ! eka-eka caura nAM pAMca-pAMca sau rupIyA deU caurAM nai chodd'o| rAjA ko caura duSTa ghaNAM hai so chor3avA yogya nahIM / sAhUkAra phera kau -nava tau chor3au / tau piNa rAjA mAMnai nahIM / ima sAhUkAra ghaNI araja kadhI jada pAMca sau rupaiyA laiyanai eka caura nai choDyau / nagarI nAM loka sAhUkAra nai dhina dhina kahIvA lAgA, guNa-grAMma kareM - baMdI chor3Aya nai moTo upakAra kIdhau / caura piNa ghaNau rAjI huvau / sAhajI mhAM sUM ghaNau upakAra kIdhau / pache caura potA rai ThikANa Aya aura caurAM rainyAtIlA nai samAcAra hyA / te suNanai dveSa caDhaghA / te caura orAM nai lei Ayo / saihara ra daravAje cIThI bAMdhI - nava caura mArayA tiNarA igyArA guNAM ninrAMNavai manuSa mArayAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 bhikkhu dRSTAMta pache viSTAla kara sUM / sAhUkAra nai na mArU / sAhUkAra nA beTA potA sagA saMbaMdhyA ne piNa na mArUM / pachai manuSa mAravA lAgau / kiNarau i beTI mArayau, kiNarau i bhAi mArayo, kiNarau i bApa mArayau / saihara meM bhayaMkAra maMDayau, nagarI nAM loka sAhUkAra nai niMdavA lAgA / tiNa rai gharai jAya rovA lAgA - re pApI thAra dhana ghaNo huMtau tau kUvA mai kyUM nahIM nhAkhyo / caura chuDAyanai mhArA manuSa marAyA / sAhUkAra lAtarIyo / saihara chor3ane dujai gAma jAya vasyau / ghaNau dukhI thayo / je loka guNa karatA tehIja avaguNa karavA lAgA / saMsAra nau upakAra iso hai / mokha rau upakAra kareM te moTo tiNa mai jokho nahIM / 141. bhAre karI mAThI gati meM jAya sarIyArI mai bauhare khIMvasarai pUchyau - naraka mai jIva jAvai tiNa neM tANai kuNa ? jada svAmIjI bolyA - kUvA mai patthara nhAkhe tiNa nai khecaNavALI kuNa ? bhAre karI Aphei taLe jAya tima jIva karma rUpa bhAre karI mAThI gati / 142. haLakApaNAre yoga syUM tiraM vali bohara khIMvasaraM pUchyau - jIva devaloka meM jAvai tiNa nai le jAvaNa vALI kuNa? jada svAmIjI bolyA - lakar3A ne pANI mai nhAMkhyAM, UMcau Avai te kuNa hI yA nahIM paNa haLakApaNA re yoga sUM tirai / tima jIva piNa karme karI goat thayAM devagati meM jAvai / I 143. jIva halakau kima huvai ? kiNa hI pUchyau - jIva halakau kima huve ? jada svAmIjI bolyA-paiso pANI mai melyAM DUbai ane uNa ho paisA nai tApa lagAya kUTa-kUTa ne bATakI kIdhI te tirai / uNa bATakI mai paiso melai tau te paisopi tiraitima jIva tapa saMyamAdi karI AtamA haLakI kIdhAM tirai / 144. kubada kara nai Apa alago kahai koI sAdhAM rI nidyA kareM ane Apa kubada karane aLagau rahai / tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau - kiNa hI gAma mai eka cugala rahato / so ekadA kojavAlA AyA jyAMneM lokAM rau dhana dhAna batAya dIyo /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 145-148 phojavALA keyaka tau gayA anai keyaka gayA nhiiN| gAma rA loka bAre nhAsa gayA thA so keyaka pAchA aayaa| cugala dhana dhAna batAyAM rI bAta suNa nai lokAM oLUbhau dIdhau, are ! isA kAma krai| jaba U cugala phaujavALAM nai suNAyanai bolyau-hUM batAvatau tau amakar3IyA nau khor3o uThe gaDyau te batA devatau, phalAMNA rau khoDau uTha gDayau te batA devtau| uNaro dhana phalAMNI jAgAM gaDyau te piNa batA devatau / ima kubada karane bAkI rahyA te piNa batAya dIdhA / tima niMdaka kubadI huvai te niMdyA karatau kUr3a bolane aLago rahai / 145. jada to mhe hA hI nahIM keyaka svAmIjI nai kahivA lAgA-isI saradhA tau kaThe i suNI nhiiN| the dAna dayA uThAya diidhii| jada svAmIjI bolyA-pajjuSaNAM mai koI na AkhA ghAlai nahIM, ATau ghAlai nhiiN| pajjuSaNa dharma rA dinAM mai o dharma jANe tau au dAna deNau baMda kyUM kIyau / A bAta nau ghaNAM kALa AgalI hai, jada to mhe hA hI nahIM phera A thApa kiNa kiidhii| 146. the berAjo kyUM ? keyaka bolyA-bhIkhaNajI ! thArAM zrAvaka koI nai dAna deva nhiiN| isI zraddhA thAMrI hai| jada svAmIjI bolyA-kiNahI zahara meM cyAra bajAja rI hATAM hutii| tiNa mai tIna tau vivAha gayA / pAchai kapar3Adika nAM grAhaka ghaNAM AyA / hiva eka bajAja rahyau te rAjI huvai ke bairaajii| ___ jada te bolyA-rAjI huvai / jada svAmIjI bolyA-the kahI bhIkhaNajI rA zrAvaka dAna nahIM devai tau je levALa te sarva thAreIja AsI / au the kaho te dharma thAraiIja huve, the berAjI kyaM thayA / the niMdyA kyUM karau / ima kahi kaSTa kIdhau / pAchau jAba devA samartha nhiiN| 148. saMlekhaNA karaNI par3asI svAmIjI navI dikhyA lIdhAM pachai ketalai eka varse tIna jaNIyAM dikhyA levA tyArI thai / jada svAmIjI bolyA-the tIna jaNIyAM sAthai dikhyA levI anai kadAcita ekaNa rau viyoga par3a jAvai tau doyAM nai kalpa nahIM so parcha saMlekhaNAM karaNI par3asI / thAro mana huvai tau dikhyA liijyo| ima Ara karAya tIna jaNIyAM ne sAthai dikhyA diidhii| pachai mokaLI AryA thaI piNa svAmIjI rI nIta TheTa sUM i isI tIkhI huNtii|
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta 148. gahUM-gahUM aura khAkhalo-khAkhalo dayA Upara svAmIjI tIna dRSTaMta dIyAcaura hiMsaka ne kusoliyA, yAMre tAI ho sAdhAM dIyau upadeza / yAMne sAvadha rA niravadya kIyA, ehavI cha ho jina dayA dharma resh| bhava jIvAM tumai jina dharma olakhau // 1 // kiNahI mesarI nI hATe sAdhu UtarayA / rAtre caura AyA / hATa kholii| sAdhu bolyA-the kuMNa ho ? jaba te bolyA-mhe caura chAM / sAhUkAra hajAra rupaiyAM rI thelI mAhai mehalI hai sau mhe parahI le jaasyaaN| jaba sAdhAM upadeza dIdhau-caurI nA phala mAThA hai| Agai naraka nigoda nAM dukha bhogavaNA pdd'sii| bhinna-bhinna karane bheda btaayaa| e dhana khAsI to ghara kA sagalAI, anai dukha thAne bhogavaNau pdd'sii| ima samajhAyanai caurI nAM tyAga karAyA / sAdhAM rA guNagrAma cora karatAM thakAM prabhAta thyo| italai hATa ro dhaNI Ayau / per3hI nai namaskAra karI thor3I so laTakau sAdhAM nai i kodhau / caurAM nai dekha nai pUchayau-the kuMNa ho ? te bolyA-mhe cora chAM / the huMDI baTAya nai hajAra rupIyAM rI thelI mAhai melI, so mhe dekhatA haa| rAtri mai Aya levA laagaa| sAdhAM upadeza de samajhAyA nai caurI nAM tyAga kraayaa| so yAM sAdhAM rau bhalo hoijyo| mhAMnai DUbatAM nai raakhyaa| mesarI suNanai sAdhAM re pagAM paDyau, guNa gAvA lAgau-mhArI hATe Apa bhalAM i utar2yA / mhArI thelI raakhii| eha dhana caura le jAvatA to mhArA cyAra beTA kuMvArA rhitaa| abai cyArUM i parahA paraNAvasU / te Aparau upagAra hai| __ mesarI ima kahyau, piNa sAdha tiNarau dhana rAkhavA upadeza na diiyo| corAM nai tAravA upadeza diiyo| kasAI bakarAM nai mAraNahAra hAtha mai kattI sAdhAM kanai Aya Ubhau rahyo / jada sAdhAM pUchyau-tUM kuMNa hai ? jada U bolyo-hUM kasAI chu| jada sAdhAM pUchyau-thAre kAMi kisaba ? jaba te bolyau-ghare bIsa bakarA baMdhyA tyAMre galai kattI kara nai becasU / jada sAdhAM upadeza dIyau-sera dhAMna khAMNoM par3e tiNa rai arthe isA pApa karai? - jada kasAI bolyau-monai to bhagavAna kasAI rai gharai melyo hai so monai doSa nhiiN|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 149 ___jada sAdha bolyA-bhagavAna kyAMne mehalai ? Agai mAThA karma kIyA tiNasaM kasAi rai kula UpanI / vale isA karma karai to naraka mai jAya pdd'sii| ima bhinna-bhinna karane smjhaayau| bakarA mAravA rA jAvajIva pacakhAMNa karAyA / kasAi bolyau -mhArai gharai bIsa bakarA baMdhyA hai so Apa kaho to nIlo cArau nIrU nai kAco pANI paauuN| Apa kahau tau evar3a mai UcherU ? Apa kahau tau kaDi ghAlane bAjAra mai chodduuN| Apa kaho to Apane ANa sUpU / dhovaNa unhau pANI paajyo| sUkhI cArau nhaakhjo| sAdhAM ro evar3a nyArau ucherau| jaba sAdha bolyA thAre sUsA rau jAbatau kiijai| saMsa cokhA paaljai| ima iMsAM rI bhaLAvaNa devai piNa bakarAM rI bhaLAvaNa na devai / ___ kasAi sAdhAM rA guNa gAvai-moneM hiMsyA chor3Ai taaryo| bakarA jIvatA bacIyA te piNa harakhata huaa| koI eka puruSa para strI no laMpaTa / te sAdhAM kanai para strI gamana no pApa suNona, tyAga kiyA ghaNau rAjI hoya sAdhAM rA guNa gAve-Apa mauneM DUbatA ne tAryo / naraka jAtAM nai raakhyau| anai uvA strI zIla Adaryo suNanai uNare kanai Ayanai bolI-hUM to thAM Upara ikatArI dhAra baiThI thii| so ke to mhArI kahyau mAno mo sAga gRhavAsau karau, nahIM to kUvA mai jAya pdd'tuuN| jaba tiNa kahyau-moneM to uttama puruSAM para strI no ghaNau pApa batAyau / tiNa sU mhai tyAga kIdhA / mhArai tau thAM sUM kAma nahIM / jaba strI krodha rai vasa kUvA mai jAya pdd'ii| hivai cora samajyA ana dhana dhaNI rai rhyau| kasAi samajyo nai bakarA bacyA laMpaTa zIla Adaryo nai strI kU vA mai pdd'ii| caura kasAi laMpaTa yAM tInAM nai tAravA nai upadeza sAdhAM diiyo| AM tInAM ne sAdhA taarryaa| e tIna i tiryaa| tiNa rau sAdhAM nai dharma thyo| anai dhaNI rau dhana rahyo, bakarI jIvAM bacyA tiNarau tau dharma anai strI kUvA mai par3I tiNa ro pApa sAdhAM meM nhiiN| kei ajJAnI kahai--jIva bacyA ana dhana rahyo tiNa rau dharma / tI uNarI zraddhA rai lekhai strI mUI, tiNa rau pApa piNa lAgai / 149. jatana dayA rau ke kIr3o ro? kiNa hi kahyau jIva bacIyA te dharma / jada svAmIjI bolyA-kIr3I nai kIr3I jANe so jJAna ke kIr3I jJAna ? jada U bolyau-kIr3I ne kIr3I jANe so jJAna /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. bhikkhu dRSTAMta kIr3I na kIr3I saradha so samyaktva ke kIr3I samyaktva ? jada te bolyo - kIr3I ne kIr3I saradhai te samyaktva / kar3I mAravA rA tyAga kiyA tikA dayA ke kIr3I rahI jikA dayA ? jada U bolyau -kIr3I rahI tikA dayA / jada svAmIjI bolyA - kIr3I bAyarA sUM ur3a gaI tau dayA ur3a gaI ? jada U vimAsI vicAranai bolyo - kIr3I mAravA rA tyAga kiyA tikA yA paNa kIr3I rahIM so dayA nahIM / jada svAmIjI bolyA - jatana dayA rA karaNA ke kIr3I rA karaNA ? jada u bolyau -- jatana dayA rA karaNA / 150. te ThIka ho cha~ ki hi kau -sUtra maiM sAdhU nai jIva rAkhaNA kahyA / jada svAmIjI bolyA - etau ThIka hI hai / jyUM rA jyU rAkhaNAM kihi nai dukha deNau nahIM / 15. isA ajANa hai bheSadhAraghAM rA zrAvakAM re pUrI pichANa nahIM, tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau - koI bhAMDa sAdhU ro rUpa baNAyanai Ayo / tinai pUche the kiNarA ToLA rA ? jada tiNa kau - he DUMgaranAthajI rA ToLA rA / thAMrau nAma kAMi ? kahai - mhAro nAma pattharanAtha / kAM bhaNIyA ho ? taba te kahai -bhaNIyau tau kAMi nahIM piNa bAisaToLA rA tau cokhA ne terApaMthI khoTA yA jANUM chU / jada the moTApuruSa | tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM ima kahi vAMde | isA ari hai paNa nyAya niraNau nahIM / 152. bhagavatI kiso adhammo maMgala hai ? svAmIjI bhagavatI bAMcatAM eka jaNau Aya bolyo - svAmI ! dhammo maMgala kahau / jada svAmIjI bolyA - bhagavatI suNau / jada te bolyau - svAmIjI ! 'dhammo maMgala suNAvau' / jada svAmIjI bolyA -- 'bhagavatI kisI adhammau maMgala hai' / yo hI dhammo maMgala Ija hai / gAMma jAtAM sakuna levai gadhA tItara bolAve, jyUM suNI te bAta aura, anai nirjarA hetai suNau te bAta aura /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 153-156 153. gadhe rI bAta kyUM karau ? kiNahi pUchayau-ujAr3a mai sAdhu thAko nai sahaje gADI Avato thau tiNa gADA Upara sAdhU nai vaisANanai gAMma mai ANyau, uNanai kAMI thayo ?. jada svAmIjI bolyA-gADI nahIM ho nai puMNIyA gadheDA AvatA te Upara baisAMNanai gAMma mai ANyau tiNa nai kAMi thayau ? jada U bolyau-gadhA rI bAta kyUM krau| svAmIjI bolyA-the gADai basAMNa ANyA dharma kaho to gadhe baisANa AMNyAM hi dharma / sAdhU rai to donUM hI akalpanIka hai / 154. pAMcU nai sAthai chor3I phatajI Adi pAMca jaNyAM ne caMDAvala mai svAmIjI kahyau-thArai kapar3I cAhIje so levI / tyAM mAMgyau tiNa pramANe dIdhau / mana mai saMkA par3I kapar3I badhato dIsai / tivArai akhairAmajI svAmI nai melane tyAMre ThikANe sUM kapar3I maMgAyanai mApIyo / kapar3o badhato nIkaLayo / pachai svAmIjI tyAMnai ghaNI nissedhii| AgamIya kALa nI apratIta jAMNa ne pAMcaM jaNyAM nai sAthai chor3a diidhii| 155. samAI nahIM to saMbara DhUMDhAra mai eka bhAyau / tiNa ra bIrabhANajI saMkA paadd'ii| pachai svAmIjI kanai Ayo / sAmAyaka nau upadeza dIyau / jada te bolyau-sAmAyaka to na karU, kadAca sAmAyaka mai thAMne svAmIjI mahArAja kahiNI Aya jAvai to monai doSa laage| jada svAmIjI bolyA-eka muhurata nau saMvara kara / ima kahI saMvara karAya pachai uNa sUM caracA kara bhinna-bhinna bheda batAya uNa rI saMkA meTanai pagAM lagAya diiyo| 156. kaThei sUtra mai cAlyo ija huvelA nAthajI dvArA mai naiNasiMhajI rau jamAI udepura sUM Ayau / naiNasiMhajI kahyau-mahArAja yAMnai smjhaavo| jada svAmIjI samajhAvA lAgA / sAdhAM nai AdhAkarmI thAnaka mai rahINau nhiiN| jada te bolyo-ThIka hai, na rahiNI / vali svAmIjI kahyau-keyaka sAdha nAMma dharAya nai AdhAkarmI thAMnaka mai ravai hai| jada te bolyau-revai chai to kaTheyaka sUtra mai cAlyau huvailaa|
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta valI svAmIjI bolyA - sAdhU ne kiMvAr3a jar3anau nahIM, nitya piMDa eka ghara nau leNau nahIM / 62 jada U bolyo - A bAta to sAcI khii| kiMvAr3a jar3e so sAdhu re kAMi rUkhAlanoM hai / kiMvAr3a jar3e so sAdha hIja nahIM / jada svAmIjI kahyau -- kei kiMvAr3a jar3e hai / eka ghara nau nitya piMDa laive hai | jada te bolyo - hAM mahArAja ! kivAr3a jar3e hai, nitya piMDa laive hai, tau kaTheyaka sUtra mai cAlyoija huvelA / jada svAmIjI jANyo o to samajato koi dIse nahIM, buddhi tIkhI nahIM tiNasUM / 157. gohAM rI dALa na huve koI sUM caracA karatAM buddhI to jAbaka kAcI dekhI ana loka kahai-- svAmIjI iNane samajhAvo / jada svAmIjI bolyA - dAla huvai tau mUMga moTha caNA rI huvai piNa gohAM rI dALa na huvai / jyUM haLukarmI budhavaMta huvai te samajha piNa buddhIhINa na samajhe / 158. itarA kArIgara nahIM kahi ko-Apa udyama karau tau kAnI kAnI halukarmI jIva jagata mai ghaNAM i hai sama jisA / jada svAmIjI bolyA - makarANAM rA patthara mai pratimA hoyavA rau guNa to hai piNa itarA karaNavAlA kArIgara nahIM / jyU samajai jisA to ghaNA i hai paNa itarA samajhAvaNavAlA nahIM / 159. kevala sUtra vyatirikta ija huvai vaiNIrAmajI svAmI svAmIjI ne kahyau - hemajI nai bakhAMNa askhalata paravarA muMha to Avai nahIM jor3atA jAya anai bakhANa detA jAya / jada svAmIjI bolyA -- kevalI sUtra vyatirikta Ija huvai / uNArai sUtra kAma nahIM / 160. kiso kelU lyAsI ? vaiNIrAmajI svAmI bAlapaNe thA | jada svAmIjI syUM kahyau - hIMgalU sUM pAtrA raMgaNA nahIM / jada svAmIjI bolyA - mhArai tau pAtrA raMgIyA i hai, thArai saMkA huvai tau tUM taraMga |
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 161-163 jada baiNIrAmajI svAmI bolyA-mhArA kailar3A thI raMgavA rA bhAva hai| jada svAmIjI bolyA-kaila levA jAya jada UlI kAMnI tau pILo kacA raMga rau kelU anai Age lAla pakA raMga rau kelU parayo dekha nai thAre lekhe pahilA dekhyau so hI leNau / cokhau kelU herai tau dhyAna to suraMga raMga rau ija tthhryo| ima kahina samajhAyA pachai samajha gyaa| 161. duraMgA kyUM raMgau ? koI kahai-pAtrAM nai duraMgA kyUM raMgau ? jada svAmIjI bolyA-kathaMvAM rI nigai caukhI tarai par3e / eka raMga saM dUje raMga Upara Avai jada dIsaNau soharau / korau hIMgalU bojhala piNa huvai| kALI phoro huvai / bAsI utAraNI soharo / ityAdi aneka kAraNa sUjUjUvA raMga daivai to piNa sUtra mai varajyA nhiiN| 162. khUcA kADhatA bAlapaNe baiNIrAmajI svAmI caNAM kAr3hatA / svAmIjI Apa binAM joyAM binAM pUMjyA paga srkaayaa| __ eka dina baiNIrAmajI svAmI tI aLagA baitthaa| dekhanai svAmI guptapaNe pUMjanai paga sarakAyo nai sAdhAM ne kahyau-U beNo aLago baiThau dekhai hai| itale baiNIrAmajI svAmI bolyA-U svAmIjI binAM joyAM paga srkaayo| svAmIjI ne aura sAdha hasavA laagaa| pachai sAdhAM kahyau-pUMja nai paga srkaayo| jada lacakANAM par3ayA anai pagAM Aya laagaa| 163. isA vanIta baiNIrAMmajo pIpAra mai baiNIrAMmajI svAmI dUjI hATe baitthaa| svAmIjI helI pADyau-o baiNIrAma ! o baiNIrAma ! ima doya-tIna helA pADyA piNa pAchA bolyA nhiiN| __ jada gumAnajI luNAvata ne kahyo-baiNo chUTato dIse hai / jada gumAnajI baiNIrAMmajI svAmI nai jAya kahyau-thAMne helA pADayA bolyA nahIM tiNa sUM svAmIjI A bAta kahI-'baiNI chUTatI dI hai| ima suNa nai baiNIrAmajI svAmI DarIyA Ayanai pagAM laagaa| jada svAmIjI bolyA-re mUrakha ! helo pAiyAM piNa pAchau bole nahIM? baiNIrAMmajI svAmI naramAI karane bolyA mahArAja maiM suNIyau nhiiN|
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 pache ghaNIM naramA karI / isA vanIta to baiNIrAMmajI svAmI isA jabara bhIkhaNajI svAmIjI / bhikkhu dRSTAMta 164. isA svAmIjI avasara nA jANa baiNIrAmajI svAmI ko - hUM thalI mai jAUM candrabhANajI sUM caracA karUM / jada svAmIjI bolyA - thArai uNAM caracA karavA rA tyAga hai / iso hija avasara dekhane au tyAga karAyA / isA svAmIjI avasara nAM jANa / 165. AMkhyAM gamAvatA dIse hai meMNAjI AryA ne anai baiNIrAMmajI svAmI nai (AzrayI nai ) svAmIjI bolyA - AMkhyAM ro oSadha ghaNau karai so AMkhAM gamAvatA dIsa hai / tau piNa oSadha chor3a nahIM / pache AMkhyAM ghaNI kaccI par3a gaI / oSadha ghaNau kIdhau ti sUM AMkhyAM nai jokho thayo / 166. te levA joga nahIM gujarAta sUM siMghajI Aya nAthadvAre meM svAmIjI kanai dIkSA lIdhI / pache kitarA eka dina to ThIka rahyau / pachai sirayArI mai ayogya jANane chor3a dayau / te mAMha para ho gayau / pachai khetasIjI svAmI bolyA - siMghajI nai prAyazcitta dei nai pAcho uraho lyo, hUM jAyanai lyAvUM / jada svAmIjI bolyA - te levA joga nahIM / tau piNa kamara bAMdhane lyAvA nai tyAra thayA / jada svAmIjI kahyau - uNAM bhelo theM AhAra kIdhI hai tau thAM bhelau AhAra karavA rA tyAga hai / ima suNanai moTA puruSa koi lyAvA nai gayA nahIM / isA jabara bhIkhaNajI svAmI / pache siMghajI rA samAcAra suNyAM U tau rALI or3hane gharaTI rai jor3e sUta hai / ******* 167. jAyagAM mApa Avo doya sAdhAM re mAhomAhi ar3abI lAgI / svAmIjI kanai AyA / iNa loTa mAhI thI pANI rA TapakA par3atA / U tau kahai - itI dUra Ayo, kahai - itarA pAMvar3A / paraspara vivAda kreN| samajhAyA samajha nahIM / jada svAmIjI kahyau --theM donUM jaNAM DorI le jAyanai jAgA mApa Avo / jada donUM jaNAM ar3abI chor3ane suddha hoya gayA /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 168-171 . 168. kacco tehija balI doya sAdhAM rai Apasa mai ar3abI lAgI / U kahai-tUM lolpii| anai U kahai-tuM lolpii| ima paraspara vivAda karatA svAmIjI kanai AyA to piNa jhor3a chor3e nhiiN| jada svAmIjI bolyA-dona jaNAM vigai rA tyAga karau, AjJA rau AgAra rAkhau / pahilA AjJA mAMgai tehija kaco / eka jaNa cyAra mAsa rai Asarai vigai na khAdhI, pachai AjJA maaNgii| jada dUjA re i vigai rau AgAra hoya gyau| 169. AMguNa kiNarA sUjhayA ? nAthajIdvArA mai chapane rai varSe svAmIjI rai vAya rA kAraNa sUM 13 mAsa rai Asarai rahiNau par3a yau| tihAM hema gocarI gayA dAla caNAM rI nai mUMgA rI bheLI huii| svAmIjI dekhanai pUchyau-A caNA rI mUMgA rI dAla bheLI kuMNa kiidhii| jada hemajI svAmI bolyA-maiM bhelI aannii| jada svAmIjI bolyA kAraNa vALA rai bAsate UdIra nai mAMganai nyArI lyANI tau jihAM i rahI, eha bheLI kyaM kiidhii| jada hemajI svAmI bolyAajANa meM bheLI hui / jada svAmIjI ghaNA niSedhyA / jada ekanta jAyagAM jAya sUtA / udAsa thayA / pachai svAmIjI AhAra kara Ayanai kahyau-AMguNa AparI AtamA rA sUjhayA kai mhArA sUjhayA ? jada hemajI svAmI bolyA--mahArAja ! oguNa to mhArA i suujhyaa| jada svAmIjI bolyA-ThIka hai / Aja pachai sAvaceta rhii| uTha, jA AhAra kara, ima kahIne AhAra kraayau| 170. kAMNa rAkhai jyUM koI nahIM kApharalA mai khetasI svAmI nai hemajI svAmI gaucarI gayA / tihAM dhovaNa vinAM cAkhyAM bheLo thayo / tivArai khetasIjI svAmI kahyau-hemajI ! Aja binAM cAkhyAM dhovaNa bheLo kIyau hai, mAphaka na nikaLIyau tau svAmIjI 'isA niSedhatA dIsai hai, bAkI kAMNa rAkhai jyU koi nhiiN| pachai kApharalA nAM devarA mai pANI cAkha dekhyau / cokho nIkalyau / jada mana rAjI huvii| 171. kAraNIka ro jAbato karatA kAraNa vAlA sAdha rai vAsatai dAla maMgAvatA to doya kAnIM meltaa| kAi cirakI huvai, kAI khArI huve, kiNa hI mai lUNa dhaNI hudai, kiNa hI meM
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta laMNa thor3I huvai / kAraNIka nai kAI bhAvai kAI na bhAvai / tiNa sU jUjUA melatA / isI kAraNIka rau jAbatA krtaa| 172. thArai AsaMkA kaThA tUM par3I ? kAMkarolI mai saihalotAM rI paula mai svAmIjI utrcaa| pacAvanAM rai varsa / rAtri mai paula rI bArI kholanai svAmIjI bArai dizA gyaa| jada hemajI svAmI pUchyau-mahArAja ! bArI kholavA rau aTakAva nahIM kAMi? jada svAmIjI bolyA-e pAlI rau cauthajI saMkalacau darzana karavA Ayau / ghaNo saMkIlau tau au chai piNa iNa bAta rI saMkA tau iNarai I na pdd'ii| tau thArai A saMkA kaThA tUM par3I? jada hemajI svAmI kahyau-mahArAja mhArai saMkA kyAMne par3e, hUM to pUchA karU chu / ___ jada svAmIjI bolyA-tUM pUche chai iNa rau aTakAva nahIM / iNarau (khir3akI kholaNa rau) aTakAva husI to mhe kyAMnai kholsaaN| 173. AMdhA jImaNavALA AMdhAi parasaNa vAlA jyAMrI AcAra khoTau zraddhA piNa khoTI isA to samadRSTahINa guru nai isA hI zraddhA bhraSTa samaktahINa zrAvaka / te kahai-mhAnai bhIkhaNajI sAdha zrAvaka saradhai nhiiN| jada svAmIjI bolyA-koyalAM rI tau rAba, kALA bAsaNa mai rAMdhI, amAvasa nI rAtrI, AMdhA jImaNa vALA, AMdhAi parusaNa vAlA, jImatA jAya nai khUkhArau karai, kahai-khabaradAra ! kALau kuMkhau ttaaljo| kAMI TAlai / sarva kALI hI kALI bheLI huvii| jyUM zraddhA AcAra mai ThikANauM nahIM te sAdha zrAvaka kima huvai / 174. DAMDA i sUjha nahIM. bheSadhAryA rA zrAvaka bolyA-bhIkhaNajI ! iNa bAta rau tAra kADhau / jada svAmIjI bolyA-tAra kAMi kADhe DAMDA i sUjha nahIM / jyUM AdhAkarmI Adika moTA doSa hI sUjha nahIM to choTA doSAM rI khabara kima pdd'e| 175. DhAMkaNI maiM usAryo vAyarai vaMga gharaTI maaNddii| pIsatI jAya jyUM uDatau jAya / AkhI rAtrI pIsanai DhAMkaNI mai usaaryo| jyU sAdhapaNau zrAvakapaNI leyana jANa
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTAMta : 176-179 67 jAne doSa lagAvai ane prAyazcitta leveM nahIM tyAMrai lArai kyUM hI vizeSa rahe nahIM / 176. daMDa tau u gAma deva Ija haiM dhAmalI mai Aya vinA bhaLAyAM comAsau kiyau / tihAM AhAra pANI rI kaDAi ghaNI par3I / kiNa ho svAmIjI nai pUchyau - mahArAja ! dhAmalI mai Ayya binA bhaLAyAM comAMsa kiyau tyAM nai kAMI daMDa desau ? jada svAmIjI bolyA - prathama daMDa to U gAMma devaiIja hai / bacyo khucyo vai AsI jada desyAM / pachai bheLA thayA jada tyAM Aya ne prAchita deI sudha kadhI / 177. sAhamI bolai jIsI dhanAjI rI prakRti kaDalI jANanai svAmIjI vicAryo A bhAramalajI bhI kaThina hai / sAhamI bolai jIsI hai| yUM jANane chor3aNa rau upAya kara na kaLA suM para chor3a dIdhI / 178. au pada sAMco ke jhUTho ? chai lezyA huMtI jada vIra mai, hUMtA AThUM karma / chadmastha cUkA tiNa samaiM, mUrakha thApe dharma / catura nara samajhau jJAna vicAra | A gAthA jor3I jada bhAramalajI svAmI kahyau - 'chadmastha cUkA tiNa samai' au pada paraho pherI, loka baidau kareM jiso hai / jada svAmIjI bolyA - au pada sAcau ke jhaThau ? jada bhAramalajI svAmI kahyau hai to sAcau / jada svAmIjI bolyA - sAco hai to lokAM rI kAMI giNata hai / nyAya mAraga cAlatAM aTakAva nahIM / 179. bica bolavA rau kAma hoja kAMI ? sambat aThArai tepanai svAmIjI sojata comAsau kIdhau / pachai vicaratAvivaratA mAMDhai padhAryA / tihAM sarIyArI sUM gRhasthapaNe me hemajI svAmI darzaNa karavA AyA / pauLa rA cautarA Upara tau svAmIjI poDhyA ana haiTha mAMcau bichAyana hemajI svAmI sUtA | jada sAdha nai svAmIjI mAho mAhi sAdha AryA ne kSetrAM mai melavA rI bAtAM karai- uNa sAdha nai una gAMma
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta mai melaNau, phalANai nai amuka gAMmeM melnnau| piNa sarIyArI melavA rI bAta na kiidhii| jada hemajI svAmI bolyA-svAmInAtha sarIyArI mai sAdha Ayanai melavArI bAta hI na kIdhI ? jada svAmIjI karar3A vacanai karI ghaNA niSedhyA / kahyau-gRhastha suNatA bAta hIja na karaNI, sAdhAM rai vica bolavArau kAma hIja kAMi ? jada hemajI svAmI nai karalI ghaNo lAgI / mUna sAjha nai sUya rhyaa| 0 mhAM jIvatA lesI ka ? pachai prabhAte hemajI svAmI tau darzaNa karanai sarIyArI kAMnI nIMbalI rau mAraga lIdhau anai svAmIjI kuzalapurA kAnIM vihAra kiidhau| Age jAtAM svAmIjI ne kAMyaka sakuna pAla havA jada pAchA phiryaa| Apa piNa nIMbalI kAMnI padhAr2yA / hemajI svAmI rI cAla tau dhIrai nai svAmIjI rI cAla utAvaLI so Aya puugaa| helau pADyau-hemar3A ! mheI AyA haaN| jada hemajI svAmI UbhA rahinai baMdanA kiidhii| jada svAmIjI bolyA-Aja to thAM Upara hIja AyA ho / jada hemajI svAmI bolyA-bhalAI pdhaaryaa| aba svAmIjI bolyA-tane sAdha-paNau leU-leU karatAM nai lalacAvatAM nai tIna varsa rai Asarai huA hai abai samAcAra pakA kahi dai|| jada hemajI svAmI bolyA-svAmInAtha ! sAdhapaNI levArA bhAva kharAkharI hai| svAmIjI bolyA-mhAM jIvatA lesI kai calyA pachai lesI ? A bAta suNanai ghaNI karaDI laagii| svAmInAtha ! isI bAta kyAnai krau| Apa rai saMkA huvai tau nava varsI pachai kuzIla rA tyAga karAya devo| jada svAmIjI bolyA-tyAga hai thaarai| caTa tyAga karAvatA Ija havA / tyAga karAyanai bolyA-paraNIjavA rai vAsatai nava varSa the rAkhyA hai ke ? hAM svAmInAtha! jada svAmIjI phera bolyA--eka varsa tau paraNIjatAM lAgai pAchai ATha varsa rahyA / tiNa mai eka varsa strI pIhara rahai / pAchai rahyA sAta varsa / tiNa mai dina rA tyAga hai thArai / pAchai rahyA sADhA tIna varsa / sADhA tIna varsa mai pAMca titha rA tyAga hai| pAchai rahyA doya varsa nai cyAra mAsa rai Asarai rhyaa| ima saMkocatA-saMkocatAM pauhara rau lekhau Adi karatAM ghar3iyAM rai lekhai cha mAsa rau kuzIla Asarai bAkI rhyo| * vale svAmIjI bolyA-paraNyAM pachai eka doya choharA-choharI huvai nai strI mara jAvai jada sarva ApadA potA rai gale pdd'e| dukhI huvai| pachai sAdhapaNau
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 179 AvaNau kaThina hai| ima kahInai vale upadeza devA lAgA-jAvajIva sIla Adara lai, jor3a lai hAtha / italai khetasIjI svAmI bolyA-'jor3a lai-jor3a lai, hAtha jor3a lai'', svAmIjI kevai hai / jada hAtha joddyaa| svAmIjI pUchyau sIla adarAya deU / ima doya vAra puuchyau| jada hemajI svAmI bolyA adarAya devii| jada svAmIjI jAvajIva paMca padAM rI sAkha kara tyAga karAya diiyaa| hemajI svAmI bolyA-- aba sarIyArI begA pdhaarjo| ___ jada svAmIjI bolyA-abArU to hIrAMjI nai melAM hAM, sAdha rau par3ikamaNau parahau sIkhajai / ima kahinai nIMbalI maiM aayaa| e sarva bAta UbhAM kiidhii| nIbalI mai AMyAM pacha hemajI svAmI kanai miThAi thI, tehanau bAramau vrata niipjaayo| 0 Apa bar3o bhArI kAma kIdhau bhAramalajI svAmI ne svAmIjI khyau| aba thArai nacItAI thaI / Agai tau mhe hA, anai abai pAkhaMDyAM sU caracAdika rau kAma par3e tau hemajI hai Ija / hemajI svAmI bolyA-mhaiM sIla Adaryo te bAta abArU lokAM maiM prasiddha na krnnii| jada svAmIjI bolyA hUM na karU / hemajI svAmI tau sarIyArI AyA nai svAmIjI celAvAsa pdhaarryaa| baiNIrAMmajI svAmI ne sarva bAta khii| hemajI zIla Adaryo, piNa kahyau-bAta prasiddha na krnnii| baiNIrAMmajI svAmI suNanai ghaNAM rAjI huvaa| svAmIjI ne ghaNAM prazaMsyA-Apa bar3I bhArI kIdhI / mhaiM ghaNI I khapa kIdhI, piNa kAMi Taba lAgI nahIM, Apa AchI kIdhI / anai sIla Adaryo te bAta prakaTa karaNI, chAMne na raakhnnii| Apa bhalAI mata kho| baiNIrAMmajI svAmI bAta prasiddha kara diidhii| celAvAsa rA bAI bhAI rAjI ghaNAM hUA / mhe to pahilA i jANatA hA hemajI dikhyA lesii| ___0 gAma meM kuMvArA DAbarA ghaNA i pachai svAmIjI sarIyArI padhAr2yA / hemajI svAmI vanolA jImai / mahA sudi 13 zanaizara vAra dikhyA rau mahUrta tthhraayau| pachai bAbA rau beTau bhAI rAvala jAya pukaaryo| ____ jada ThakurAMNI svAmIjI nai cAkarAM sAthai kahivAyau-gAma mai rahijo mtii| jada gAMma rA paMca bheLA hauyanai hemajI svAmI ne sAtha leI rAvaLe gayA ! jada ThakurANI hemajI nai gaihaNA kapar3A sahita dekhanai bolA hUM tInai yaM kA 1. jor3a le (kvcit)|
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhuTa par3a sahita paraNAya desyUM / mhArA daulatasiMha rau sUMsa hai / jada hemajI svAmI jAba dIdhA - paraNAvau tau gAMma mai kuMvArA DAvarA I hai | mhArai tau saMsa hai / ima kahI svAmIjI kanai Aya baiThA / svAmIjI gAMma meM rahivA rI AjJA leyane paMca piNa pAchA AyA / * parcha teraha thayA mAgha sudI 15 pachai hemajI svAmI rai cha kAyA haNavA rA tyAga hUMtA so nyAtilAM ko - phAguNa bida dUja rai sAhave bahina nai paraNAya nai dikhyA jo / so uNAM kahyo mAnyau / pache svAmIjI nai Aya pUchyau / 70 1 jada svAmIjI niSedhyA / re bhoLA ! anartha karai hai / eka dina piNa na ulaMghaNau / pache pAchA Ayanai je bIja rai sAhavai bahina paraNAya dikhyA laiNI sat kAgada kIdhI hUMto sau phAr3a nhAkhyo, nai gharakA ne kahyau - the isA dagA karau | mhArau tyAga bhaMgAvI / jada loka bolyA - bhIkhaNajI samajhAyA dIsai hai / pache ikavIsa dina nolAjImI nai mAgha sudI 13 nai 1853 gAma bArai, bar3alA re nIca hajArU manuSya bheLA thayA ghaNAM ochava mocchava sahita svAmIjI re haste dikhyA lodhI / sarva bAre sAdhatA pachai teraha thayA / taThA pachai badhavau kIdhAdhotara thai / baMka calIyA mai kahyau -saM0 1853 pachai dharma rau ghaNau udyota husI, te bAta Aya milI / dikhyA deI svAmIjI vihAra kIdhau / pachai ghaNau upakAra thayau / 180. eka bhokhaNajI svAmI ija hai kaccha deza thI TIkama dosI pAlI meM Ayau / aneka bolAM rI saMkA par3I mevA / jada pAlI meM bheSadhAr2yAM rA zrAvakAM kahyau - ToDaramalajI thAMrI saMkA meTa desI / the thAnaka maiM cAlau / ima kahI thAnaka maiM le gayA / TIkama dosI ToDaramalajI sUM caracA kiidhii| TIkama dosI rA praznAM rA jAba AyA nahIM / jada TIkama dosI bolyo - yAM praznAM rA jAba daiNavALA tau eka bhIkhaNa jI svAmI ija hai aura koi disai nahIM, ima kahI ThikANa Ayau / talAyaka dinAM pachai svAmIjI mevAr3a sUM mAravAr3a padhAryA / sarIyArI hoya nai guNasaTha varSa pAlI caumAsau kIdhau / TIkama dosI mokaLA prazna pUchayA / jyAMrA jAba svAmIjI dIdhA / TIkama dosI bolyo - baMkacUliyA mai
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 181-184 kahyau-'saMvata aThAre tepanA pachai dharma rau udyota hosI', iNa vacana rai lekhe to tepanAM pahilI sAdha nahIM, ima saMbhavai / ___jada svAmIjI bolyA ihAM sAdha nahIM, isau tau kahyau nahIM / saM0. 1853 pachai dharma rA ghaNA upakAra AsarI udyota kahyau chai| tepanA pahilA thor3I udyota chau tepanA pachai ghaNau udyota / ima nyAya batAya smjhaayo| 181. khUcaNo kAr3he to telo bhAramalajI svAmI bAlaka thA jada svAmIjI kahyau-gRhastha khUcaNau kADhe tisau kAma na karaNau / gRhastha khUcaNau kADhe tau telA ro dNdd| jada bhAramalajI svAmI bolyA-koI jhUThauI khUcaNau kADhe to ? jada svAmIjI kahyau --jhUThau khaMcaNau kADhe to AgalA pApa udai aayaa| tau piNa bhAramalajI svAmI bar3A vanIta piNa thA sau vacana aMgIkAra kara lIdhau / isA uttama puruSa khUcaNI kaDhAvai kiNa lekhai / 182. nIMda meM heTho par3a jAUM to? bAlapaNe bhAramalajI svAmI nai AkhI uttarAdhena UbhA-UbhA cItAraNI isI AjJA svAmIjI diidhii| jada bhAramalajI svAmI bolyA svAmInAtha kadAcita nIMda maiM heTho par3a jAUM tau ? jada svAmIjI pAchau pharamAyo-pUMja nai khUNa UbhA rahau / iNa rIte UbhA AkhI uttarAdhena rI sajhAya aneka bAra kiidhii| isA vairAgI puruSa / 183. prakRti sudhAravA rau upAya sAdha AyA~ rI prakRtI karar3I dekhatA to tiNa rI khor3a khAmI meTavAneM ima daSTAMta detA--kaSAya rau TUka, jANai bAsati rau TUka, sarpanI parai phaM, ima kahi nai prakRtI sudhAravA ro upAya krtaa| 184. chehar3e jAtA moro mArU bheSadhArI bakhAMNa vAMNI deva sUtra siddhata vAca, chehaDai jIva khuvAyAM puna mizra parUpai, sAvadya anukaMpA mai dharma kahai tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyobAyAM rAtri mai saMsAra lekha cokhA-cokhA gIta gAvai anai chaihar3e jAtAM moryo mArU gAvai / jyU bheSadhArI pahilo tau bakhANa mai aneka bAMtA kahai, piNa chaihar3e sAvadyadAna sAvajja dayA meM puNya mizra parUpai /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 bhikkhu dRSTAMta 185. isA dRr3hadharmI vijaicaMdajI paTavA ne AsakaraNa dAMtI kahyau - vijaicaMdajI thAMrA guru bhIkhaNajI kamAr3a kholane mer3I mai UtaryA / ima suNanai vijayacaMdajI bolyA -na UtaraM / jada AsakaraNa kau - vijaicaMda bhAI ! mhArI pratIta to rAkha / jada vijayacaMdajI bolyA - thArI pratIta pUrI hai / tUM jhUThA bola hai / ima kahi niSedha dIyau, piNa sAdhAM nai Ayanai pUchIyauI nahIM / pache A bAta svAmIjI suna bolyA - vijaicaMda paTavA re jANai kSAyaka samyaktva dIsai hai | sAdhAM maiM aneka doSa loka kahai hai / iNa nai suNAvai hai, piNa sAdhAM ne pAchau pUchavArI ija kAma nahIM, isau dRDhadharmI / 186. mauna nirge na par3IM eka divasa vijaicaMdajI AthaNa rA svAmIjI kanai sAmAyaka par3ikamaNI karavA AyA / bAdaLAM mai dina dIsai nahIM jada svAmIjI ne arja karImahArAja, udaka cukAya dirAvau / jada svAmIjI udaka cukAya dIyau / pachai tAvar3au dIThau dina ghaNau nIlIyo, jada svAmIjI bolyA - sAdhAM rai rAta rA pAMNI pINau nahIM, gRhastha ra rAta rA sUMsa na huvai, te rAtri nA piNa parahau pIye | jada vijaicaMdajI hAtha joDane pagAM payau ane bolyA - moTA puraSAM ! Apa to avasara nAM jANa chau, mone nirge na pdd'ii| isau sAdhAM rau vanIta so pakI naramAI karI / 187. upakAra Rs vAste sAMmI jI svAmI ne kahyau - hemajI ! bhIkhaNajI svAmI mhAM sAdhAM nai tau hATa mai baisANatA / kaMTha milANavALA bhAyA ADA vaisatA / parasevau ghaNau hutau / upakAra rai vAsate kaSTa rau aTakAva nahIM, ima svAmIjI phuramAvatA / unhAle caumAsa sarIyArI pakI hATai bakhAMNa detA, bhIkhaNajI svAmI bhAramalajI svAmI donUM Age jor3e virAjatA, pAkhatI kaMTha milAvaNa-vALI bhAyo baisato, bIjA sAdha mAhai baisatA / garamI rau bar3au kaSTa / iNa para pariSaha sahine upakAra kIdhau /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 188-189 188. AhAra unamAna syUM dyo saM0 1856 rai varsa nAtha duvArai caumAsau pAMca sAdhAM tUM kiidhau| bhAramalajI svAmI (1) khetasIjI svAmI (2) hemajI svAmI (3) to ekaMtara karatA / svAmIjI AThama cavadasa rA uvAsa krtaa| udairAmajI belaibelai pAraNau / pAraNAM mai aambil| khetasIjI svAmI udairAmajI nai AhAra adhikau dev| jada svAmIjI varajyau / belA rau pAraNau hai AhAra unamAna sU dau| to piNa adhika devA rI ceSTA dekhanai svAmIjI phuramAyau-khetasI ! udarAMmajI rI mota thAre hAthai huMtI dIsai hai| svAmIjI rau vacana Aya milyo kitalAyaka varsI pachai mAravAr3a mai igasar3ha rI sAla udarAMmajI AMbala barddhamAna tapa karatAM ikatAlIsa olI to huI eka aThAI kiidhii| aThAI rau pAraNau khAracIyAM kiidhau| DIla mai kAraNa jAMNanai celAvAsa bhAramalajI svAmI kanai AvatAM kArolIyA gAma mai thaakaa| jada bhopajI tapasI celAvAsa Ayanai samAcAra khyaa| jada khetasIjI svAmI hemajI svAmI bhopajI tapasI jAya bhopajI rai khAMdhe baisANa celAvAsa leya AyA / ghAsa rau bichAvaNI karanai kahyau--Apa likhaNI kAMI karo, udairAmajI svAmI nai pANI pAvo / jada khetasIjI svAmI, hemajI svAmI donaM jaNAM AyA / khetasIjI svAmI maurAM pAchai hAtha deyana baiThA kiidhaa| itale AMkhyAM phera diidhii| bhAramalajI svAmI pharamAyau--saradhau tau thArai cyArUI AhAra nAM tyAga hai / khetasIjI svAmI rA hAtha maihIja cAlatA rhaa| jada khetasIjI svAmI kahyau-monai svAmIjI phuramAyau tho ke khetasI! udairAMmajI rI mota thArai hAtha AvatI dIsa hai| so mhArA hAtha maiM Ija cala gyaa| svAmIjI rau vacana Aya milyau| 189. A to rota theTa ro hai sojata rA bAjAra mai chatrI tyAM svAmIjI viraajyaa| varajajI nAthAMjI Adi sAta AryAM aura gAma thI aayaa| svAmIjI nai Aya baMdaNAM kiidhii| utaravA nai jAgA caahiijai| jada svAmIjI potai UTha nai najIka upAzrI jar3ayau hUMtI tyAM AyAM rai sAthai AyA / bolyA-chaire koI bhAyau iNa upAzrA rI AjJA dennvaalo| jada eka bhAyo bolyau-mhArI AjJA hai / aura jAgAM tUM kuMcI lyAyana kamAr3a khola diiyaa| pachai mAhai AryAM nai utArane Apa pAchA ThikANe
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkha dRSTAMta padhArIyA / eha samAcAra nAthAMjI re muMha suNyA jyUM hIja likhyA chai / AryAM nai kamAr3a kholAyanai na UtaraNau isI parUpai te ajANa chai / A to rIta theTa bhIkhanajI svAmI thakA rI hai| 190. thAMrI AjJA rI jarUrata nahIM khairavA rA bhagajI dikhyA nai tyAra thyaa| jada kAkA bAbA rA bhAI baihadau ghaNau koyau / kahai--mhArI AjJA nhiiN| jada svAmIjI pharamAyau- thAMrI AjJA rau kAraNa nhiiN| ___ pachai bar3I bahina rI AjJA leI dikhyA diidhii| pachai tyAM baihadau ghaNau kiidhau| svAmIjI re muMhaDhA-muMhaDha jhagar3au ghaNAM dinAM tAMI kIdhau piNa svAmIjI kAMi giNata rAkhI nhiiN| __ pachai svAmIjI bhagajI nai pUchyau-tonai uve pAchau le jAvailA to tUM kAMi karailA / jada bhagajI bolyau-ghara mai le jAvai tau mhArai cyArUiM AhAra nAM tyAga hai / e bAta saM0 1859 rI / pachai dikhyA diidhii| sAThe caumAso sarIyArI kIdhau / tihAM caumAsA mai te kAkA bAbA rA beTA bhAI baihadau mokaLo kIdhau / svAmIjI nyAya mAraga cAlatAM koI rI giNata rAkhI nhiiN| 191. maryAdA bAMdhI desUrI vAlA nAthUjI sAdha nai jIbha rau lolapI jANanai ghRta dUdha dahI miSTAna kar3Ai vigai khAvA rI maryAdA sAdhAM rai bAMdhI saM0 1859 re varsa / 192. dikhyA dodhI tau saMbhoga bheLau nahIM .. vIrabhAMNajI ne svAmIjI pharamAyau-panA nai dikhyA devA rI AjJA nahIM / anai jo dikhyA dIdhI tau AMpAM rai AhAra pANI rau saMbhoga bheLI nahIM pachai vIrabhAMNajI panA nai dikhyA diidhii| jada svAmIjI AhAra pANI nau saMbhoga tor3a naaNkhyau| pachai indrayAM sAvajja isI viparIta saradhA le uThyau / 193. dikhyA dojyau dekha-dekha oTA sonAra nai dikhyA diidhii| tathA vIrAM kuMbhArI nai dikhyA diidhii| te samapaNe pravartyA nahIM, tiNasU mahAjana binAM aura nai dikhyA devA rI ruci uutrii|
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 dRSTAMta : 194-195 194. saMkA rau samAdhAna TIkama dosI rai aneka bolAM rI saMkA par3I / guNatIsa oliyA rai Asarai likhanai lyaayau| caracA karavA lAgau / bolai ghaNau / jada svAmIjI oLiyA bAMca-bAMca meM uNarA jAva likhanai bacAya detaa| chabIsa oLiyAM rai Asara tau saMkA meTa diidhii| jada ghaNau royau anai bolyau Apa na huMtA to mhArI kAMDa gati haMtI / Apa tIrthaMkara kevalI samAna ho| ityAdika ghaNAM guNa kiiyaa| svAmIjI rI jor3AM suNanai ghaNo rAjI huvii| bolyo e jor3A nahIM, eha to sUtrAM rI niyukti ch| ghaNI sevA kara nai pAchau kacha deza gayau / vale saMkA par3I, jada cauvihAra saMthArau kiidhau| mhArI saMkA tau sImaMdhara svAma mettsii| pandraha dinAM rai Asarai saMthArau Ayau / AUkhau pUrau kiiyo| 195. apachaMdApaNo sire nahIM caMdrabhANa nIkaLavA lAgau jada svAmIjI bolyA-saMlekhaNA saMthArau karaNau sirai piNa sAdhAM ne choDane apachaMdApaNau sire nhiiN| jada U bolyau-mhaiM nai bhAramalajI dona jaNAM saMlekhaNAM karAM / jada svAmIjI bolyA-AMpe dona jaNAM kraaN| jada caMdrabhANajI bolyA-thAM sAthai tau na karUM bhAramalajI sAthai kruu| svAmIjI phera kahyau-AMpe karAM / pachai caMdrabhANa tilokacaMda donUM jaNAM mAMna ahaMkAra rai ghasa TolA bArai nIkalyA / te saha vistAra tau svAmIjI kRta rAsa thI jaannvii| te jAtA thakA bolyA-visvA to mhArAi ghaTelA piNa thAMrA zrAvakA nai tau dAhe balIyA Akar3A sarIkhA karU to mhArau nAma caMdrabhANa hai| jada caturojI zrAvaka bolyau-the to thor3A koza hAlau ana hUM kAsIda melanai ThAma-ThAma khabara karAya desU so thAne mana karanai piNa koi baMcha nhiiN| so dAhe balIyA Akar3A jisA the ija huvolaa| bAda mai uThA sU cAlatA rhaa| pachai Agai rughanAthajI milyA / tyAM kahyo-theMmhAM mai parahA aavau| thArI rIta rAkhasAM / vai uNAM rI bAta mAnI nhiiN| 0 bhIkhaNajI to pagai hai ? pachai royaTa rA bhAyAM meM kiNahi kahyau-bhIkhaNajI rA ToLA saM caMdrabhANa tilokacaMda dona bhaNaNahAra sAdha nIkala gyaa| jada zrAvaka bolyau-bhIkhaNajI tau pagai hai ? to kahai-uvai to hai| jada bhAyA bolyA-bhIkhaNajI hai tau sAdha aura mokalA I hRtA dIsai
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta hai| yAM nIkalyAM rau ligAra aTakAva nhiiN| 0 Apa bar3I tolI ___ pachai svAmIjI uNAnai avaguNavAda bolatA jANInai uNAre lAre-lAre vihAra kIdhau / tiNa sU eka varSa mai sAta sau koza Asarai cAlaNau par3ayo / theTa cUrU tAMi pdhaaryaa| khetrAM meM kaThei Tipa lAgI nhiiN| uNAM donAM vihAra karatAM aneka kUr3a kapaTa kIdhA-jiNa gAma jAvatA tiNa gAma rau mAraga to na pUchatA, ana dUjA gAma rau mAraga pUchatA, kAraNa lAre bhIkhaNajI AvailA tiNa sUM / pAchai lAre sU svAmIjI padhAratA, ana lokAM ne pUchatA uve kisa gAma gayA hai ? ____ jada loka kahai phalANe gAma rau mAraga pUchatA haa| pachai svAmIjI potA rI buddhI saM vicAra nai dekhatA uNa gAMmarau mAraga pUchyau hai, tau phalANe gAma gayA disa hai, so tiNa hija gAMma caalau| jada sAdha kahatA--Uve tau uNa gAma rau mAraga pUchyau--kahatA thA, anai Apa aThi nai kyUM padhAro ? jada svAmIjI pharamAyau-hUM jANU chU uNArI kapaTAi / uNa gAma ro mAraga pUchyau tau uNa gAma nahIM gayA aThineM ija gayA disai hai| Age jAyana dekhatA tau baiThA laadhtaa| anai kadei gocarI karatA miltaa| sAdha dekhane var3o Azcarya karatA / Apa bar3I tolii| uve lokAM rai saMkA ghAle te ThAma-ThAma svAmIjI saMkA meTa nisaMka kIyA / zrAvaka-zrAvikA nai suddha kara dIyA / uNAMne oLakhAya diiyaa| moTA puruSa bar3au udyama kIyau / bhalo jina mAraga dIpAyau / 0 vaMdaNA to karasyAM hija cUrU kAnIM padhArayA jada Agai caMdrabhANajI tilokacaMdajI pahilA sirAMmadAsajI ne saMtokhacaMdajI nai phaMTAya nai AhAra pANI bheLI kara laayau| pachai svAmIjI padhArayA jada sivarAMmadAsajI saMtokhacaMdajI svAmIjI ne AMvatAM dekhanai mathena baMdAmi kahina UbhA thyaa| __ jada candrabhANajI kahyau---ApAM rai yAra AhAra pANI tau bheLI nahIM nai the baMdaNAM kyUM kIdhI ? jada sivarAMmadAsajI saMtokhacandajI bolyA-ApAM rA guru hai so vaMdanA tau karasyAM ija / pachai uNAM doyAM sUM svAmIjI bAta kara nai samajhAyA / candramANa nai oLakhAya dIyau / _ pachai svAmIjI tau pAchA mAravAr3a pdhaaryaa| lArA sU uNAM caMdrabhANa tilokacaMda sUM AhAra pANI tor3a diiyau| uNAMnai oLakha piNa liiyaa| bolyA-yAM ...........jisA svAmIjI kahatA thA jisAi ja niikliyaa| pachai sivarAMmadAsajI saMtokacaMdajI donUM sulabha paNeM rahyA / uve do i vimukha
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 dRSTAMta : 196-198 rahyA to piNa svAmIjI uNAMrI giNata rAkhI nhiiN| isA sAhasika puruSa ekAMta nyAya rA arthii| - 196. sAmajI aura rAmajI sAMmajI rAmajI baMdI rA vaasii| zrAvagI jAti rA baid| dona bhAI velA rA / uNIyArau sUrata eka sarIkhI disai / kelave dikhyA levA aayaa| tihAM sAMmajI dikhyA lIdhI saM0 1838 re vrse| pachai thor3A dinAM pachai nAthajIduvArA mai ghaNAM vairAga saM ghaNAM mahochava sUM raMgUjI nai khetasIjI svAmI eka dina dikhyA liidhii| jina mAraga rau udyota ghaNo thyo| pache thor3A dinAM sU rAmajI svAmI dIkSA liidhii| khetasIjI svAmI saM sAmajI tau bar3A anai rAmajI choTA / ketale eka kALe sAMma rAma rau ToLI kIdhau / nyArA vicarI nai svAmIjI rA darzaNa karavA vihAra karane aavai| jada khetasIjI svAmI sAmajI rai bhoLe rAmajI neM baMdaNA karai eka sarIkhau uNiyArau tiNa suuN| jada te kahe-hUM rAmajI chu, sAMmajI tau uvai chai / iNa mujaba ghaNIM vAra kAma pddyo| jada svAmIjI buddhI saM kahyau-rAMmajI the pahilA khetasIjI ne baMdanAM parahI karo, jada khetasIjI jANa lesI lArai bAkI rahyA jikai sAmajI chai| . isI buddhI svAmIjI rii| 197. je ThaMDI roTo chaur3e te lAr3a chor3a dai koTAvALA dolatarAmajI re ToLe rA cyAra sAdha svAmIjI bheLA AyA / vadhamAMnajI (1) bar3o rUpajI (2) choTo rUpajI (3) sUrataujI (4) tiNa mai choTo rUpajI bolyau-monai ThaMDI roTI na bhAvai / jada svAmIjI AhAra nIM pAtI karatAM ThaMDI roTI Upara eka-eka lADU mela dIyau / kahyau-je ThaMDI roTI chor3e te lADU hI chor3a devii| unhIM roTI levai tiNarai lADU na aavai| jada anukrameM Apa AparI pAMtI uThAya liidhii| koI nai piNa ThaMDI unhIM bolavA rau kAma nahIM / 194. tar3ako kyUM ? gAMma jADhaNa mai Asarai chava sAdhAM sUM svAmIjI pdhaaryaa| gAMma mai eka rAjapUta rai aarau| jihAM doya bheSadhArI AyA so ArA mAhI thI lApasI le aayaa| pachai sAdhAM nai piNa lokAM kahyau-ArA mAhI thI aura sAdha
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 bhikkhu dRSTAMta lApasI lyAyA so the piNa lei aavau| jada sAdhAM kahyau-mhAMnai tau ArA mai jANau kalpai nhiiN| pachai sAdhAM Ayanai svAmIjI ne samAcAra kahyA jada svAmIjI jANyoM pAlI jAvAM chAM koi mhAro nAma aNahaMto ija le levai / ima vicArI nai bheSadhArI kanai jAya pUcha yau-the ArA mAhi thI lApasI lyAyA ke nahIM lyAyA ? ___jada uvai bolyA-the kyUM pUchau, thAre mhAre kisau AhAra pAMNI bheLI svAmIjI bolyA-thei pAlI jAvI ho ana mheI pAlI jAvAM chAM so lyAyA to hovo the anai koI nAma levai mhArau iNa vAsate pUchAM hAM so mhArA pAtrA to the dekha levau anai thAMrA mhAMnai dikhAya devau| jada taDakanai bolyA--mhaiM lyAyA-lyAyA nai phera lyaayaa| jada svAmIjI bolyA-taDakau kyUM yUM ja kaho nI mhArai rIta hai so mhe lyaayaa| ima buddhi kari sAca bolAya ThikANe aayaa| 199. guLa kuNa lyAyo ? svAmI ToLA mai chatAM darajI rai gocarI gyaa| jada darajI bolyothArau celau kAle guLa le gayau so Aja dina thAMnai kalpai koi nahIM / jada svAmIjI ThikANe Ayanai sarva nai pUchyau-kALe darajI rau guLa kuNa lyAyau ? jaba sarva naTa gyaa| jada svAmIjI sarva nai leyanai darajI rai ghare AyA darajI nai kahyau--guLa le gayau te yAM mAhilau kuMNa? / jada darajI eka choTau sAdha hu~tau tiNanai btaayau| jada svAmIjI tiNa nai jANa lIyau ehija guLa lyAya na naTa gayau dIsai ima ThAgA rau jhUTha rau ughAr3a kara diiyo| 100. likhajo matI pIpAr3a mai bheSadhArayAM rau zrAvaka mAlajI svAmIjI sUM caracA karatAM / svAmIjI pUcha yau-mAlajI ! chava kAya rA jIva khAvai tau kAMi huvai / ___ jada tiNa kahyau-pApa ha / valI pUcha yau-khavAyAM kAMi ha ? tiNa kahyau-pApa h| ___ jada svAmIjI bolyA- bhAramalajI syAhI gALa nai likhajyau-mAlajI pANI pAyAM pApa kahai hai| jada mAlajI utAvaLI bolavA lAgau-mhe pANI pAyAM pApa kada kahyau ?
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 201-202 79 jada svAmIjI bolyA - pAMNI cha kAyA mAhai cha ke bAre ? jada bolyo - hai - hai hai likhajo matI - likhajo matI / ima kahi kaSTa hoyane cAlato rahyau / 201. the pUchyau so prazna saMbhALau bhIlaur3e svAmIjI virAjyA tihAM bheSadhAr2yAM rau zrAvaka Aya prazna pUchyau - bhIkhaNajI ! kiNahi zrAvaka sarva pApa rA tyAga kiyA tiNaneM AhAra paNa bahiyAM kAMI huvai ? jada svAmIjI bolyA - dharma huvai / jada uNa kahyau - thAMre tau zrAvaka nai dIyAM pApa rI zraddhA hai, the dharma kyUM kau jada svAmIjI bolyA - the pUchyau so prazna saMbhALI / zrAvaka sarva pApa rA tyAga kiyA, jada te zrAvaka rau sAdha Ija thayau / te sAdha nai dIyAM dharma Ija chai / 202. tIna ghara vadhAvaNA svAmIjI bAIsaTolA mAhi thI nIkalI navau sAdhapaNau pacakhavAne tyAra thA | jada kanai sAdha thA jyAMrI prakRti dekhii| bhAramalajI svAmI rau pitA kiznaujI jyAMrI prakRti kaDalI / AhAra vadhatau maMgAvai / adhikAi rI roTI uttaratI lai nahIM / cokhI na dai jada kajIyau kareM / 1 jada bhIlaur3A meM bhAramalajI svAmI nai kahyau -- thAMro pitA tau sAdhapaNA lAyaka nahIM so parau chor3asyAM / thAMro kAMI mana hai ? jada bhAramalajI svAmI kahyau - mhArai tau Apa sUM kAma hai / AparI icchA Avai jyUM kIjai / pachai kiznaujI ne svAmIjI kahyau thArai mhArai AhAra pAMNI koi nahIM / ima nisuNI kiznaujI bolyo - mhArA beTA nai le jAsUM / jada svAmIjI bolyA -U na Avai, Avai tau uNarI icchA / jada jabarI sUM bhAramalajI svAmI nai leyanai dUjI hATe jAyanai baiTho / AhAra pAMNI ANane karAvA lAgau / jada bhAramalajI svAmI bolyA -- hUMtau na karUM / nitya dhAmai piNa karai nahIM / tIjo dina Ayo valI ghaNI manuhAra karavA lAgau / jada bhAramalajI svAmI kau - thArA hAtha rau AhAra karavA rA jAvajIva tyAga hai / pache bhIkhaNajI svAmI nai AMNa sUpyA / bolyo - au to thAsUM ija rAjI hai / thAM kanaiIja rAkhau / theM navI dikhyA na lodhI hai jitarai mhAraui ThikAMNau
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 bAMdhau / bhikkhu dRSTAMta jada svAmIjI le jAyane jaimalajI na saMpyA / jada jaimalajI bolyA - dekhau bhIkhaNajI rI buddhi / kiznAjI nai mhAMne saMpatAM tIna ghara badhAvaNAM huaa| mhe to jANAM mhArai celau pAne par3ayau / kiznaujI jANai mhArau ThikANI baMdhyau / bhIkhaNajI dekheM mhArau dAlidra Talyau / pache ketalaiyaka kALe kisanaujI Adi doya sAdha ArA mAhI thI lApasI lyA cukAya nai vihAra kIdhau mAraga meM tRSA ghaNI lAgI / lApasI khAyor3au anai unhAle rA dina / tRSA sahI piNa kAcau pAMNI na pIdhau / AUkhau pUrau kara gayA / ArA mAhi thI lApasI lyAyA so tau uNAM rai TauLA rI rIta hai piNa ma mai dRr3ha rahyA / kALa kara gayA piNa kAco pAMNI na pIdhau / 203. tiNa sUM barajai svAmIjI kanai tathA sAdhAM kanai loka bakhAMNa suNavA Avai / tyAMne bheSadhArI varajai | jada svAmIjI dRSTAMta dIyo - jinaRSa jinapAla ne reNAdevI tIna bAga tau varajyA nahIM anai dakSiNa nau bAga varajyau / jhUTha bolI / sarpa khAvA rau bhaya batAyau / jAMNyau dakSiNa ra bAga jAsI tau mona khoTI jAMNa sI / ThAgArau ughAr3a hoya jAsI / yUM jANanai dakSiNa rau bAga varajyau / jyU bheSadhArI bAIsa TaulA, corAsI gaccha, tIna so tresaTha pAkhaMDa, tyAMre jAtAM tau vizeSa na varajai anai sudha sAdhAM kanai jAtAM varajai / kAraNa bhIkhaNajI gayAM mhAMne khoTA jAMNa lesI / uve mhAMrA zrAvaka urahA lesI tiNasUM varaja / 204. svAmIjI bolyA - tathA bheSadhArI lokAM nai sAdhAM sUM bhir3akAve | jada svAmIjI bolyAAge bhagU purohita paNa beTA nai bhir3akAyA kahyau - sAdhAM rau vizvAsa kIjo matI / bApa rA kahaNA sUM beTAM piNa sAdhAM ne khoTA jAMNyA / pachai sAdhAM sUM milyA jada bApa nai khoTau jAMNane sAdhapaNau lIdhau / jyU bheSadhArI paNa sAdhAM nai khoTA kahai / piNa uttama jIva huvai te sAdhAM saMgata karane oLakhaNA karane ThAya Avai / 205. thANai nahIM, khANaM vaise hai AchA - AchA khetra dekhane bheSadhArI thANai besa / jada svAmIjI bolyA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 206 208 thA na baisai, khANa baise hai / asala thANau tau amIcaMdajI rau so saiMtAlIsa mAravAr3a mai vikhau paDyau, jada dUjA thANAMvALA tau caumAsA mai paga-pagAM bihAra kara gayA anai amIcandajau tau comAsA meM pIpAra sUM bhAdravA vida 14 pajjusaNA maiM rAta rA bAjarI rA gAr3A Upara vesIne gayA / mAraga mai tRSA lAgI jada kAcau pANI pIdhau / pAMNI pIdhau / tiNa sUM jists jATa rA hAtha rau / te piNa aNagala kharauthANa amIcaMdajI rau so pagai na hAlyA / 206. sArA eka hoya jAvau kiNa hI svAmIjI ne kahyo-theM nai bIjA ToLA eka hoya jAvau / jada svAmIjI bolyA - the ne Ar3I jAti giMvArAdika bheLA huvo kai nahIM ? 81 te bolyo - nahIM huvAM / jada svAmIjI bolyA -tima hija mhe nai bheSadhArI bheLA na huvAM / Ar3I jAta te mahAjana rai gharai janama lIyAM te bheLau huvai| jyUM bheSadhArIyAM nai piNa samagata AyAM sAdhapaNau lIyAM bheLA huvAM / 207. A caracA tau ghaNI jhINI hai bheSadhAr2yAM rA zrAvaka bolyA - paDimAdhArI zrAvaka nai sUjhatau AhAra pANI dIyAM kAMI huve ? jada svAmIjI bolyA - koI nai kAcau pAMNI pAvai tathA mULA khavAvai ti mai the kAMi saradhau chau ? jada te bolyA - mhAne tau par3imAMdhArI kau Ija batAvau, bIjI bAta mai to mhe na samajhAM | jada svAmIjI dRSTaMta dIyau -- koI bolyo mone kIr3I kuMtha dikhAvA, jada tinai pUchyau - tonai hAthI dIse hai ke nahIM ? dIse nahIM | jada tiNa nai kahyo - kisa tarai sUjhasI / jada te bolyo - kai hAthI tau mone hAthI paNa to na sUbhai tau kIr3I kuMthUA jyU jIva khavAyAM mai pApa te piNa the na jAMNau tau paDimAMdhArI nai avrata sevAyAM pApa thAMre kima baise ? A caracA tau ghaNIM bhINI hai / 208. pothI - pAnAM nai jJAna keI kahai - pothI nai AMgaNa melaNI nahIM, pUTha deNI nahIM / pothI pAMnAM te tau jJAna hai, tyAMrI AzAtanA karaNI nahIM /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta jada svAmIjI bolyA - pothI pAMnAM nai theM jJAna kahau chau tau pothI - pAnAM phATa gayA to kAMi jJAna phATa gayau ? athavA pothI pAnAM sar3a gayA to kAMI jJAna sar3a gayau ? pAnAM ur3a gayA to kAMi jJAna ur3a gayau ? pAnAM baLa gayA tau kAMi jJAna vaLa gayau ? pAnAM cora le gayA tau kAMi jJAna nai cora le gayA ? pAnAM to ajIva hai, jJAna jIva hai / AkharAM rA AkAra te to oLakhaNAM rai vAsatai chai / pAnAM maiM likhyA tyAMrau jAMNapaNI te jJAna chai, te AtamA chai, Apare kanai chai, ane pAnAM anerA chai / 82 209. punya ke mizra ? bheSadhArI gRhastha nai kahai - anerAM nai annAdika dIdhAM punya hai yA mizra hai ? jada gRhastha bolyo - thArai AhAra badhyAM the anerA nai dyau kai nahIM ? jada te kahai - mhe tau na dyAM devA rau mhArI kalpa nahIM / devAM tau mhAMrau sAdhapaNI bhAgai ane the anerA nai devau tiNamai thAMnai puNya hai yA mizra hai ? tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau - jiko vAyaro vAjyAM hAthI ur3a jAya to ruirI pUMjI kyUM nahIM uDai / avazya uDai Ija / jyU sAdhU sUM anerA nai dAna devA thI sAdha rau vrata bhAge to gRhastha nai pApa kyUM nahIM lAge ? lAgai ija / 210. hispA binA dharma nahIM huve tau ? vali dRSTaMta dei kahai--tyAga kIdhA, anai eka hisyAdharmI kahai - hiMsyA binAM dharma nahIM huvai / doya zrAvaka thA tiNa mai eka jaNa tau agni AraMbha nA jana kIdhA / donaM jaNAM paise paise rA caNAM lIyA / sogana na kIdhA tiNa bhUMgar3A kIdhA / ane saugana kIdhA te korA caNAM cAba rahyau hai / itale mAsakhamaNa ra pAraNa munirAja padhAryA / so jiNarai tyAga nahIM, tiNa tau bhUMgar3A vahirAya ne tIrthaMkara gotra bAMdhyo / anai tyAgavAlI vaiTho julakajulaka jovai / U kAMI vahirAvai / tau nyAya hiMsA thI dharma huvai| anai hiMsA binA dharma na huvai / ima kahai tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau zrAva huMtA / tiNamaiM eka zrAvaka tau jAva-jIva lagai zIla Adau / ana eka jaNa kuzIla nA tyAga kIyA / paraNIjIyo / pachai tirai pAMca putra thayA / moTA huvA / dharma meM samasyA / vairAga Ayo / doya beTAM nai harakha sUM dikhyA dIdhI / ghaNau harakha Ayau tiNa saM tIrthaMkara gotra yau /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 211-214 the hiMsyA mai dharma kahau so thAre lekhai kuzIla mai piNa dharma tthhryo| hiMsA binAM dharma nahIM tau kuzIla binA piNa dharma nahIM thAre lekhai| ima kahyAM kaSTa thayo / pAchau jAba devA asamartha / 211. hai re koI vairo ? koI nai berI na karaNoM / tiNa Upara svAmIjI dRSTata dIyau hai re koI berI ? jada saMsAra mai tau kahai-dai nI udhAro / anai dharma lekhai hai re koI bairI ? to kahai-pUchai nI karalI crcaa| karalI caracA pUchyAM jAba na Avai jada Aphe I berI huvai| hai re koi berI? to kahai-kADha nI khaMcaNau / khaMcaNau kADhyA Agala meM doharI lAgai jada krodha mai Aya nai Aphe I berI huvai / 212. sUtA-sUtA karavA rau ThikANo . bhIkhaNajI svAmI nai kiNahI kahyau-Apa tau pukhatA ho / varsI meM ghaNA ho so paDikamaNau baiThA ija karau / itarI kheda kyAM nai krau| ___ jada svAmIjI bolyA-mhe jo paDikamaNI baiThA-baiThA karAM to lAralA sUtA-sUtA karabA rau ThikANo hai| 213. mahAtmA dharma pura mAhai svAmIjI pharamAyo-dasa prakAre zramaNa dharma / jada jaicaMda vIrAMNI bolyo-mahArAja ! daza prakArai yati dhrm| jada svAmIjI pharamAyau-bhalAi mahAtmA dharma kaho niiN| __ 214. nIta lArai barakata koI sAdha bAra-bAra upayoga cUka, piNa nIta mai pharaka nahIM tiNa Upara svAmIjI dRSTata dIyo-dhAMna rau kuNako paGyau dekhanai kiNahi sAdha nai gurAM kahyau-o dhAna rau kuNako paGyo hai so paga dIjyo mtii| jada tiNa kahyau-svAmInAtha ! koi devU niiN| thor3I bAra thI phiratophiratau Ayanai paga de diidhau| jada guru bolyA-thAMne iNa Upara paga deNau varajyo tho nI ?jada U sAdha bolyau-svAmInAtha ! upayoga cUka gyau| jaba dUjI belA phera phiratAMphiratAM paga de ghAlyau / vali gurAM niSedhyo, Agai thAMne varajyo tho nii| jada vale bolyo-mahArAja ! upayoga cUka gyo|
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta jada guru bolyA - aba paga lAge hai to saverai vigai rA tyAga hai / thor3I velA sUM phiratA phiratAM vale paga de dIyau / ima upayoga cUkane vAra-vAra paga lAgoM to te kuNakA upara paga devA thI nai vigai TAlavA thI rAjI nahIM / piNa upayoga mai khAmI hai| nIta suddha hai, doSAM rI thApa nahIM ti sUM / nIta sApha piNa, upayoga cUkai karmA nA udaya thI tehathI asAdha na huvai | ane moha nAM udaya thI jANa jANa neM doSa seve, doSa ro thApa kareM, doSa prAchatapi na leve tiNasUM asAdha huvai / 215. eka Akhara rau pharaka fare pUcho - thAMrai nai phalANA rai kAMi phera ? jada svAmIjI bolyA - eka Akhara rau pharaka / eka akAra nau phera / sAdha ra anai asAdha ra eka Akhara ro phera hai / tehIja mhAMrai nai yAMrai phera hai / 216. parigraha kiNarau ? koI thAna ra artha rupIyA udakai / jada svAmIjI bolyA - e rupIyA thAnaka mai rahai jyAMrA hIja jAMNavA jiNa Upara dRSTaMta -- amakaDIyA gar3ha mai itaro khajInI te khajInau gar3hapati no Ija jANavau / sthAnaka rai artha rupIyA te piNa parigraha thAnaka mai rahai jyAMrau hIja jAMNavI | 84 217. oLa yAM khAMgI kyUM ? mI svAmI likhau karatA hA / svAmIjI nai pAnau batAyau / oLyAM khAMgI dekhane svAmIjI bolyA - karasaNI haLa khar3e te piNa cAmAM pAdharI kAMDha hai / so oLyAM bAMkI kyUM likhI / oLyAM pAdharI likhaNI / jada majI svAmI bolyA - tahata svAmInAtha ! 218. vyAkaraNa bhaNyAM ho ? Farari kanai eka brAhmaNa Ayane pUchayau - sAdhAM ! vyAkaraNa bhaNyAM ho ? svAmIjI bolyA - mhe to vyAkaraNa koI bhaNyA nahIM / jada brAhmaNa bolyo - vyAkaraNa bhaNyAM binA zAstra nA artha huvai nahIM / jada svAmIjI bolyA - the to vyAkaraNa bhaNyA ho ? . jada U bolyau -- hUM tau vyAkaraNa bhaNyau chU / ye zAstra nAM arthaM kara levau / jada U bolyo - hUM to zAstra nAM artha kara levUM /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 219-220 jada svAmIjI pUcho - 'kayare magge akkhAyA' iNa artha kahau / jada U brAhmaNa bolyau -kayare-kahatAM kera / magge kahatAM mUMga / akkhAyAkahatAM AkhA na khANA / jada svAmIjI bolyA - au to artha Ayau nahIM / 65 jada U bolyo - iNarau artha kima chai / jada svAmIjI bolyA - ' kayare' kahatAM kisA, ' magge' kahatAM mokSa rA mArga, 'akkhAyA' kahatAM tIrthaMkare kahyA / ehanau artha ima chai / 219. kebalI rAja kima kareM ! saMvata 1854 svAmIjI 4 sAdhAM sUM khairavai caumAsA kIdhau / tihAM pajjusaNAM meM keyaka zrAvaka gacchavAsyAM kanai suNavA gayAM / upAzraya bakhAMNa suNanai pAchA svAmIjI kanai AyA nai kahivA lAgA - - svAmInAtha! Aja upAzraya maiM khAMNa suNIyau tiNamai isI bAta bAcI- kurmAputra kevalajJAna UpanA pachai 6 mAsa rAja kIdhau / etalai doya sAdha Aya UbhA / vaMdanA na karI / jada kurmAputra bolyA - mhAMne kevalajJAna Upanau hai nai the vaMdanA na karau so kina kAraNa ? jada sAdha bolyA - Apa kevalI chau piNa liMga gRhastha nau chai tiNa kAraNa Apane vaMdanA mhe na kIdhI / jada kurmAputra bolyA --ThIka kahI / abai jANIyau / A bAta Aja upAzraya suNI so sAcI hai kAMI ? jada svAmIjI bolyA- -A bAta sAcI jANa jiNamai samakta hI nahIM / rAja karate to moha karma rA udaya thI kreN| anai kevalI moha karma nai kSaya kiyau / so kevalI thayA pachai rAja kima kareM / A bAta bAcaNavAlA meM tau samakta pratakha na dIse / piNa thAM suNavA vALAM rI piNa saMkA par3e hai / ima kahI samajhAya dIyA | 1 220. buddhi binAM samadRSTI kima huve ? kailavA meM nagajI AMkhyAM akhama zrAvaka hutau / buddhi ghaNI koi nahIM / bIrabhAMNajI kahyau he nagajI nai samadRSTI kIdhau / jada svAmIjI bolyA - samadRSTi Ave jisI tau uNarI buddhi dIse nahIM so samadRSTI kisata kIdhau, kAMI sIkhAyau / jada bIrabhAMjI bolyA - 'olakhaNA doharA bhava jIvAM' A DhAla sikhAi / ana eka naMdaNa maNIyArA nau bakhAMNa sIkhAyau / parcha kailavai svAmIjI padhAraghA / nagajI nai svAmIjI pUchyau - tUM naMdaNamaNIyArA nau bakhANa sIkhyau hai, 'so au maNIyau lakar3A rau hai ke sonA rau hai,
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhiksa dRSTAMta kai rudrAchImAlA rI hai? jada nagajI bolyau-zAstra mai cAlyau hai so maNIyo sonA ro halA lakar3A rau rudrAcha rau kIkara husii| vali svAmIjI pUchyau re nagajI ! 'sAdhavIyAM nai jar3aNau cAlyo' so e dhaviyAM gAr3aliyA lohArAM nI choTI dhaviyAM hai ke bIjA lauhArAM nI moTI dhamaNi te moTI dhaviyAM hai ? jada nagajI bolyau- nAnhIM dhaviyAM kyAMna huvai mahArAja zAstra mai kahyau hai so dhaviyAM moTI husii|| pachai svAmIjI mana mai jANa liyau sau buddhi binAM samagati kima huvai / bIrabhAMNajI samadRSTi kIyau kehatA, so bAta kacI ThaharI / 221. o piNa dharma kahiNau bheSadhArI kahai-koI nai rupIyA dIyAM uNarI mamatA UtarI tiNa rau dharma huau| ___jada svAmIjI bolyA-kiNa hi re bIsa haLa rI tathA bIsa bIghA rI khetI hu~tI so dasa bIghA tathA dasa haLa rI khetI kiNa hI brAhmaNa nai dIdhI tau uNa rai lekhai yA piNa mamatA UtarI / au piNa dharma tiNarai lekhai kahiNau / 222. thAre piNa baiThI dosa chai pAlI mai hIrajI jatI svAmIjI dizA padhArayA jada sAthai-sAthai jAya / UMdhI-UMdhI caracA pUcha / tiNa rI zraddhA-hiMsA mai dharma 1 samyaktvI ne pApa na lAgai 2 sarva jagata rA jIva mArayAM eka samoM saMsAra badhai nahIM 3 sarva jIva nIM dayA pALyAM eka samoM saMsAra ghaTai nahIM 4 hoNahAra huvai jyUM huvai karaNI rau kAma nahIM, kevalI dekhyau jada mokSa parahau jAsI 5 ityAdika viruddha zraddhA svAmIjI kanai kahai / jada svAmIjI pAchau jAba dIdhau nahIM / mAraga cAlatAM na bolaNau jiNa kaarnn| jada hIrajI bolyA-mhe kahI jikI zraddhA thorai piNa baiThI dI hai jiNa sUM the pAchau jAva dIdhau nhiiN| jada svAmIjI bolyA-koI bhaMDasUro bhiSTau khAtau hau / sAhukAra dizAM jAto sehajai dRSTi par3I dekhanai bhaMDasUro bolyau-sAhajI rau piNa mana huau dI hai| ____ jyUM the piNa bolo ho / piNa thAMrI asuddha zraddhA bhiSTA samAna jANA chAM so mana karane i baMchA nhiiN|
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 dRSTAMta : 223-226 223. asuddha vAsaNa meM gho kuNa ghAlai ? eka dina hIrajI prazna viparItapaNe pUchavA lAgau / kahai--moneM iNaro jAva devau| jada svAmIjI bolyA koI bhiSTA saM bharIyau ThIkarau leI aayo| kahai-iNameM moneM ghI tola do| tau asuddha bAsaNa mai ghI kuNa ghAlai ? ____jyaM asuddha khoTau viparIta huvai tiNanai zuddha jAba batAyAM guNa dIsai nhiiN| jiNasUM abArU jAba na devAM / 224. pote gaLaM jada bastra ra raMga car3hAvai vairAgI rI vANI suNyAM vairAga Avai / tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau -kasUbo potai gaLe jada vastra rai raMga caDhAvai / piNa kasUbA rI gAMTha bAMdhai to piNa vastra ra raMga na caDhe pote na gaLyo tiNa tuuN| ___ jyU suddha zraddhA AcAravaMta vairAgI sAdhu pote vairAga mai lIna huAM aura re vairAga caDhAvai / ___225. saradhaNA eka, pharzaNA judI koI kahai-sAdha rau dharma aura nai gahastha rau dharma aura / jada svAmIjI bolyA-cothA guNaThANA rI chaThA guNa ThANA rI anai teramA guNaThANA rI, zraddhA to eka chai| anai pharzaNA judI chai / kAcA pAMNI mai apakAya rA asaMkhyAtA jIva anai nIlaNa rA anaMtA jIva cothA chaThA teramAM guNaThANA vALA sarva saradhai parUpai / piNa pharzaNA mai phera-cothA pAMcamAM guNaThANA rA dhaNI tau pAMNI ro Arambha karai hai / anai sAdhu rai tyAga hai e pharzaNA judI hai| hiMsyA mai pApa cauthA pAcamAM chaThA teramAM guNaThANA vALA sarva saradhe pruupai| iNa lekhai saradhaNA tau ek| ana cothA pAMcamAM vALA hiMsyA karai hai anai sAdhU rai hiMsyA rA tyAga hai| e pharzaNA judo hai| piNa saradhaNA judI nhiiN| cauthA teramA guNaThANA vALA rI saradhA eka chai / teramA guNaThANA vALA rI zraddhA sUM cauthA guNaThANA vALA rI zraddhA maiM pharaka paDyAM cauthA guNaThANA rau paihalai guNaThANe Aya jAvai / 226. bAta nahIM, vatuo pyAro royaTa mai svAmIjI sAlabhadra rau vakhAMNa dIdhau, so bhAyA suNanai ghaNAM rAjI huaa| svAmInAtha ! Agai sAlabhadra rau bakhAMNa tau ghaNI vAra suNyau,
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 bhikkhu dRSTAMta piNa iNa rIte to Age suNyo nahIM / jada svAmIjI bolyA - bakhAMNa tau UhIja hai piMNa kahiNa vALA re mUMhaDhA phera hai / 227 jAgAM tau parigraha mAMhI hai ki hi pUchayau --- posAvALA nai jAgA dIdhI jiNarau kAMI huvai ? jada svAmIjI bolyA - uNa kahyau - mhArI jAgA maiM posA karo, ima kahiNa vAlA nai dharma / jada phera pUchayau - jAgA dIdhI jiNa nai kAMi huvau | jada svAmIjI bolyA- - jAgA kisI AdhI dIdhI hai / jAgAM maiM posA rI AjJA dIdhI jiNa dharma hai | jAgA tau parigaha mAhai chai, te sevyAM sevAyAM, dharma nahIM / sAmAyaka posA rI AjJA deva te dharma hai / 228. sAmAyaka rI jAbatA koI kahai - sAmAya mai pUMjane khAja khaNeM tau zrAvaka ne dharma hai / vinAM pUjyAM khAja khaNe to pApa lAge / jada svAmIjI bolyA - kIr3I mAchara sAmAyaka mai caTakau dIyau te caTako kAyA hai dIyoM ke sAmAyaka ra dIyau ? jada tiNa kau - caTako kAyA rai dIyau / jada svAmIjI bolyA - pUjene khAja khaNai hai so jAbatA sAmAyaka rI kara hai kai kAyArI kareM hai ? jada uNa UMdhI zraddhA sUM kahyau - jAbatA sAmAyaka rAkara hai| jada svAmIjI bolyA - khAjana khaNatau tau hI sAmAyaka rA jAbatA tau aThI ghaNI huMtI / je binA pUjyAM khAja khANavA rA tyAga / jo pUMja nahIM khAja khaNaNI nahIM / khAja na khaNai tau macharAdika nA caTakA sahyAM nirjarA ghaNI huMtI / tiNa sUM sAmAyaka ghaNI puSTa huMtI / tiNa kAraNa pUMja so sAmAyaka rI jAbatArai arthena puuNje| ane je caTakau kAyA rai dIyau piNa sAmAyaka rai nadIyo ima tau tehija kahai / tau kAyA rI jAbatA rai arthe zarIra pUMjai nai khAja khaNai chai / paNa sAmAyaka rI jAbatA rai arthe pUjai nahIM / je aDhAI dvIpa bAralA tica zrAvaka sAmAyaka posA kareM te kisI pUMjaNI rAkhe chai ? anai sAmAyikarI jAbatA tau tyAMrai piNa tIkhI chai / ajaiNA na karai te hIja sAmayika rI jAbatA chai / 229. posA maiM paDilehaNa kyUM ? posA maiM zrAvaka koI tau bastra ghaNA rAkhai, koi thor3A rAkhe / ghaNA rAkhe
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 230-231 =$ for Rs ghaNI avrata / thor3A rAkhe jiNa rai thor3I avrata | jada koI kahai - posA par3ihaNa na karai tau uNanai prAchita kyUM deve ? jada svAmIjI bolyA -posA maiM aNapar3ilehyA upagaraNa bhogavaNa rA tyAga / tiNa par3ilehyA tau nahIM ane bhogavyA jiNa lekhe tyAga bhAgA / tirau prAchatta Avai / posA mai piNa zarIra avrata meM hai / te zarIra nIM sAtA vastrAdika AghA pAchA pUMjaNAdika karai te sAvadya chai / je vastra rAkhyA jiNarau par3ilehaNa na kareM anai na bhogavai tau vizeSa kaSTa Upajai, ti sUM posau apUThau puSTa huvai| te kaSTa sahiNa rI samarthAI nahIM, tiNa sUM vastrAdika par3ilehI nai bhogavai chai / jima koI rai achayo pAMNI pIvA rAtyAga / hivai te pANI chAM pIvA ra vAsatai piNa dayA rai vAsate nahIM / nahIM chANai tau dayA apUThI cokhI paLa | te kima ? je na chANa jada pINau nahIM / je achAMNyau pIvA rA tau tyAga anai chAM nahIM tau pINau par3eIja nahIM / iNa vAsate je chAMNa te potA rI avrata sevA rai vAstai chAM / tiNa meM dharma nahIM / 230. so vrata ana avrata donUM I sUka jAye I keI haihai-zrAvaka rI avrata sIMcyAM vrata vadhai / tiNa Upara kuheta lagAvabarA rUkha mai AMba rUkha Ugau / nIMba rI jar3IyA meM pANI kUDhayAM nIMba nai AMdonUM I praphullita huvai, jyUM zrAvaka rI avrata sIMcyAM vrata avrata donUM dhai jada svAmIjI bolyA - ima avrata sIMcyAM vrata badhai tau tiNa rai lekhe zrAvaka strI sevaiti piNa avrata sevI tiNa sUM vrata puSTa huvai / tathA nIMba rI jar3IyA mai agni nhAkhyAM donUM baLa jyUM kiNa hi jAvajIva sILa Adaracau tau avrata bALI tiNa raM lekha vrata avrata donUM baLa / tathA gRhastha nai pAraNA karAyAM avrata sIMcI, tiNa sUM vrata vadhatI kahai tau tiNa ra lekha uvAsa kIyAM karAyAM avrata sUkAM vrata piNa sUka jAvai / ima hiMsyA, jhUTha, corI, maithuna, parigraha sevyAM sevAyAM avrata sIMcI tau uNa rai lekha vrata piNa vadhatI kahiNI / tathA hisyA, jhUTha, corI, maithuna, parigraha tyAga kIyAM karAyA avrata sUkai tau tiNa rai lekha vrata piNa sUkI kahiNI / 231. mUna pArasI kaI kahai - sAvadya dAna mai puna pApa mizra na kahiNau tiNa sUM sAvadya dAna he mUMna rAkhAM /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTa jada svAmIjI munI rau dRSTaMta dIyo- jyUM eka munI gAMma mai Ayo / sAthai maukA celA / ATo ghI guLa mUMhaDhA sUM bola nai tau mAMge nahIM, piNa sAnI karane mAMge | AMguLIyA UMcI karai - itarA sera ATo itarA sera ghI itarI dAla itarau guLa / jada gAMma rA caudharI paTavArI ochau dhAmai jada celA nai huMkArau karane ghara hATAMrA kailU phor3Avai / jada loka baulyA : "muni mUna pArasI bhaNe, haMkAre ghaTa kAyA haNe / abolyAMI Udama kareM, tau bolyA kahau kAha gati karai / / " svAmIjI bolyA - jisI uNa munI rI mUMna jisI sAvadya dAna mai yAMrai mUMna hai| mUMhaDhA sUM tau mUna kahitA jAo piNa zrAvaka-zrAvikA ne jImAyAM puna mizra rI AmanA karai / lADUAM rI dayA paLAvA rI AmanA karai / 232. khola nai dai tau lai nahIM bheSadhArI pote hAtha to kamAr3a jar3eM ughAr3e anai gRhastha khola nai devai tau ve nahIM tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau - jima koI mAnavI para gAma jAtAM bhaMgI bhIMTa lIyau / unai pUchyau tUM kuNa? jada tiNa kahyau hUM bhaMgI chU / jada tiNa kahyau - mhArau bhAto bhIMTa liyo / ikahitAM mAho mAhi gAli rAli bolatAM bathobatha Aya gayA / bhaMgI Upara Aya baiThau / bhaMgI kahai - mauna chor3a / jada u kahai - chor3a nahIM / jada bhaMgI kahai - tUM kahai jyUM karU mone chor3au / jada U baulyau -- thArI strI kanai caukau darAya korA ghar3A mai pAMNI maMgAya mahAjana rA hATa sUM ATo leI isI rI isI roTI karAya devai tau choDUM / jada bhaMgI kabUla karI / uNa kahyau - jiNa rIte strI kanai roTI karAya dodhI / je samajaNI huvai te uNaneM mUrakha jAMNe / je bhaMgI rI bhIMTI tau na khAdhI bhaMgI rI kadhI khAdhI tiNa sUM uNanai viveka rau vikaLa jAMNa / jyU gRhastha kamAr3a khola nai devai te tau levai nahIM ane aMdhArI rAtri mai hAtha sUM kamAr3a jar3e ughAr3e tiNa rI saMka Ane nahIM /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 233-236 233. ihaloka - paraloka meM mUMDA dIse I keI kahai-- kAraNa par3IyAM sAdhU nai asUjhatI leNI / anai zrAvaka nai piNa alpa pApa bahuta nirajarA hai / jada svAmIjI bolyA - rajapUta rau beTI saMgrAma karatAM nhAMsa jAvai te sUra kima kahI / tiNa nai rAjA paTau kima khAvA de / lokika maiM AbarU kima hai / jyU bhagavaMta rA sAdhu bAje neM kAraNa par3IyAM asUtau dIyAM, alpa pApa bahuta nirajarA kahai, asUjhatA rI thApa kareM, te ihaloka paraloka meM bhUMDA dI 234. mAraga kAMi oLakhyau ? hakarmI jIva khoTA guru chor3ane sAcA guru karai / jada bheSadhArI tathA tyAMrA zrAvaka kahai-- pAlI meM vijaicaMda paTavau rUpIyA deI nai zrAvaka kareM hai / jada svAmIjI bolyA - thAMrA zrAvaka rUpIyA sATai parahA jAvai jada uNAM thAMrau mAraga kAMi olakhyau ? anai rupiyA sATai aM samajyA kahau chau tau bAkI paNa parahA jAtA dIsa hai / iNa lekha thAMrau mAraga uNAM oLakhyau nahIM / 235. vartamAna kAla mai mUna sAvadya dAMna daivai levai sAdhu nai pUche to vartamAna kAla mai mUna rAkhaNI / tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau -halavANI rA chehar3A donUM kAnIM baLaM anai vIcai tthNddii| uThI sUM pakaDyA hAtha baLai nai dUjA chehar3A sUM pakar3e tauhI hAtha baLa | vicAsaM pakayAM hAtha na baLa / jyU vartamAna kALe sAvadya dAna mai puNya kahyAM cha kAya rI hiMsyA lAge / pApa kahyAM antarAya par3e / tiNa sUM te kALa mai mUna rAkhaNI / 236. nIlotI khAvA neM keI kahai - bhagavAna nIlotI khAvA nai baNAI hai / jada svAmIjI bolyA - thArai lekha nAhara AyAM tUM kyUM nhAse / tonai I bhagavAna nAharA rau bhakSa baNAyo hai / so thArai lekha nAhara rai khAvA nai toneM I baNAyau / jada U bolyau - mhArau jIva doharau huvai, dukha pAvai / tau sarva jIva paNa ima hIja jAMNa / mAr2yAM dukha pAvai hai /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta 237. kAcariyA rau aTakyau kisI vivAha rahai hai ? hemajI svAmI dikhyA levA tyAra thayA, jada kiNahi grahastha svAmIjI ne kahyo-mahArAja hemajI dikhyA levA tyAra thayA piNa tamAkhU rau vyasana hai / jada svAmIjI bolyA---kAcariyAM rau aTakyau kisau vivAha rahe hai ? 238. jamArau ehala Ija gayo pura mai chAjU khAbhIyau svAmIjI kanai Aya nai 'AbUgar3ha tIrtha tAjA' A DhALa kahivA lAgau / tiNa mai gAthA-AbUgar3ha tIrtha nahIM juhaaryo| tiNa aihala jamArau haaryo| jada svAmIjI bolyA-AbUgar3ha the juhArayau ke nahIM juhAryo ? jada chAjUjI bolyo-mahArAja ! mhe to AbUgar3ha koI juhAryo nahIM / jada svAmIjI bolyA-iNa lekhai thArau jamArau tau aihala Ija gyo| jada chAjUjI bolyo-bApajI ! mhArA gaLA mai Ija ghaalii| 239. isI thAro dayA pura mAhai bhAMnI khAbhIyo svAmIjI kanai Aya bolyau-mahArAja bhIlor3A mai dayA pALI / sAta rupIyAM rA pakavAna muramurIyAM Adi huMtA tiNa mai solaha jaNA cUkAya gyaa| kaLAkaMda badhIyo so AthaNa rA dahI mai nhAkha sabara-sabara sabora gyaa| ___ jada svAmIjI kahyau-tuM kahitau I iso loLapaNI karai hai so khAtAM kisoyaka anartha kIdhau huvailaa| jada bhAMnI khAbhIyo bolyau--mhAre sAthai varSa pAMceka rau DAvarau tho so uNanai tau hAtha pakar3a uThAya diyau-kAle au kIsau upavAsa karelau ima kahi nai / __ jada svAmIjI bolyA-the to isau AhAra kIyau hai so strIyAdika thI akArya hI kara ubhau rahai anai DAvar3I to isau kAma karato nahI / so toneM tau pokhyo nai uNanai uThAya diyo so isau thAro dharma nai isI thAMrI dayA 240. kaTAra koI pUNI nahIM hai bhIkhaNajI svAmI rughanAthajI kanai ghara chor3avA tyAra thayA jada svAmIjI rI bhUA bolI-dikhyA lIdhI tau hUM kaTArI khAyanai mara jAsUM / / jada ghara maiM chatAM svAmIjI bolyA-pUNI nahIM hai so peTa mai ghAlai / kaTArI ghaNI karalI hai so isI bAta kyUM kara /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 241-242 241. jada eka ho jAve bheSadhArI kahai-mhe eka chAM / ana bhIkhaNajI nyArA hai| jada kiNa hI kahyau-thAre mAhomAhi vaNe nahIM nai bhIkhaNajI sU caracA rau kAma par3ayAM ekai kyUM thaavau| jada bheSadhArI bolyA-rajapUtAM rai bhAyAM-bhAyAM rai tau mAhomAhi vaNe nahIM piNa cora nai kAr3havA sarva ekai hoya jAvai / e bAta svAmIjI suNIne dRSTaMta dIyau-vAsa-vAsa rA kutAM rai mAhomAhi to kjiiyo| uNa vAsa rA kuttA dUjA vAsavALA nai AvA dai nhiiN| dUjA vAsavALA svAna uNa vAsavALA nai AvA de nahIM / Apasa mai mAhomAhi kajIyA ghaNA krai| anai hAthI nIkaLyAM sagaLA bheLA hoyanai bhUsavA lAga jAvai / tyAM svAna rai mAhomAhi kada eko thau ? piNa hAthI rI veLAM sarva ekai hoya jaavai| ___isau svAna rau svbhaav| jyaM bheSadhArI mAhomAhi uve to uNArI zraddhA khoTI kahai / uve uNAMrI zraddhA khoTI kahai, mAhomAhi aneka bolAM rau phera Apasa mai keyaka sAdha piNa na saradhai / ane sAdhAM sUM caracA rau kAma par3e jada svAna jyaM eka hoya jAvai / 242. ThaMDI roTI jIva ka ajIva keyaka tau lALa vALI ThaMDI roTI mai beMdrI jIva kahai / pagAM mai bALA jyUM roTI meM lALA, jyaM kahai anai keyaka ToLA vAlA ThaMDI roTI bahira nai parahI khAe chai / jiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau-koI mUThI bharyA caNAM gohUM khAvai tau uNanai sAdhu kahIje ke asAdhu kahIjai ? jada te bolyA -- gohUM khAe tiNanai to asAdha kahIjai / jada svAmIjI bolyA-gohUM khAe tiNane asAdhu kahIjai laTAM khAe jiNane sAdhu kima kahiye / je ThaMDI roTI meM jIva kahai tyAMre lekhe ThaMDI roTI khAe te laTAM rA khANahAra / te lA rA khANahAra meM sAdhu kima kahiye / iNa nyAya ThaMDI roTI meM jIva kahai tyAMra lekhai ThaMDI roTI khAvaNahAra asAdha ThaharyA / ana je ThaMDI roTI khAe tyAMne pUchoja-jhUTha bole te sAdha ke asAdha ? jada te kahai asaadh| jada svAmIjI bolyA-the to ThaMDI roTI nai ajIva kahI ana uve beiMdrI jIva kahai / ima thArai lekhai ija jhUThAbolA / uNAM ne kahoja-tyAM jhUThAbolA . nai sAdhu kima kahIje? tathA the to ThaMDI roTI nai ajIba kaho ana uve ThaMDI roTI mai jIva kahai /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta anai ajIva nai jIva saradhai tiNa nai mithyAtvI kahyA chai| ima thAre lekhai ThaMDI roTI mai jIva kahai tyAne mithyAtvI kahIjai / ima uNAM rai lekha uve asAdha anai uNAre lekha uve asAdha / anai mukha sU kahai mhe mAhomAhi sAdha saradhAM chaaN| ehavI tyAMrai mithyAtva rUpIyau aMdhArau ghaTa mai ch| 243. jor3e te Acho ke tor3e te Acho kiNahI kahyo-bhIkhaNajI ! the to jor3A ghaNI karau / jada svAmIjI bolyA-eka sAhukAra rai do beTA 1 eka tau jor3e ne eka tor3e gamAvai / hive jor3e te Achau, ke tor3e gamAvai te Acho ? saMsAra nai lekhe jor3e tiNanai Acho kahai / tor3e gamAvai tiNanai Achau na khai| ima kahIM kaSTa kiidhau| 244. yUM jor3A chAM AgarIyAM meM pratApajI koThArI bolyau-svAmInAtha ! Apa jor3A kisatarai karau chau| ___jada svAmIjI eka TopasI meM sapeto hu~to italai bAyaro vAjyo / ehavau prastAva dekha nai Apa gAthA jor3atA thakA Ija bolyA nhAnI sI eka TopasI mAhe ghAlyau spetau| jatna ghaNA kara raakhjo| nahIM to par3elA reto // 1 // e gAthAM jor3atA bolyA-yUM jor3A chaaN| jada pratApajI suNanai ghaNau rAjI huau| 245. monai sAtA upajAvai - zrIjIdubArA maiM chapanA rai varsa eka dAdUpaMthI Ayau / svAmIjI rau bakhAMNa suNanai ghaNau rAjI huau| suNatAM-suNatAM eka dina svAmIjI ne kahai-Apa zrAvakAM na kaho so monai sAtA upajAvai / ... : ... ... ... .. :: .. :: jada svAmIjI bolyA-zrAvakA nai kahina tonai jImAvau, bhAvai pAtrA mAhi thI kADha naiH devI / grahastha nai kahiNo huvai tau roTayAM baMdhatI vahiranai Ija tone parahI devaaN| .. ..... ::: . jada dAdUpaMthI bolyau-tau thAre zraddhA lokAM ne varajavA rI nA kahivA rI hai|
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 246-248 jada svAmIjI bolyA-detAM nai nA kahau bhAvai thAMro khoslyau| pachai dAdUpaMthI cAlato rahyo / 246. thAne dhana hai potA nI mahimA badhAravA chaLa sUM bolai te oLakhAyavA arthe svAmIjI dRSTaMta diyau-kiNa hi belau kIyo / te Apa rau belau cAbI karavA upavAsavALA rA guNa karai-tuM dhana hai so iNa karalI Rtu mai upavAsa kIyau hai| jada upavAsavALI bolyau-mhe to upavAsa Ija kIyau hai, piNa the belo kIdhau hai so thAne dhana hai| ima chala vacana karI Apa rau beloM cAvau karai te mAnI ahaMkArI jaannvau| 247. kaThe darzana devU ? rughanAthajI rI mA piNa ghara chor3ane uNAM mai bheSa lIyo hUMtau / so DIla mai kAraNa paDyau / jada rughanAthajau bolyA-bhIkhaNajI saMsAra rai lekhai mhArI mAM nai darzana diijau| jada svAmIjI darzana devA gyaa| thAnaka jAyane tyAM AryA nai puuchyau| __jada AryA kahyau --uvai tau gocarI gyaa| jada svAmIjI pAchA aayaa| jada rughanAthajI kahyau-the darzana dIyA ? jada svAmIjI bolyA-kisI ThIka kiNa mer3I Upara gocarI karai, so hUM kaThe darzana devaM ? A bAta ToLA mAhi thakAM rI chai / 248. dharama huvai ke pApa ? . keI hiMsAdharmI kahai--ekeMdrI vigai paMceMdrI rA punya ghaNA tiNa tUM ekeMdrI mAra paMceMdrI bacAyAM dharma ghaNau huve / / __jada svAmIjI bolyA-ekeMdrI thI beMdrI rA punya anaMta guNA / beMdrI thI teMdro rA punya anaMta guNA / caureMdrI thI paMceMdrI rA punya anaMta guNA / anai koI paMceMdrI marato huvai tiNanai paisAbhara laTAM khavAya nai bacAyau tiNaneM dharma huvai ke pApa huvai ? ima pUchayA jAva devA asamartha thyo| ... svAmIjI bolyA-jima beMdrI mAra paMceMdrI bacAyAM dharma nahIM tima ekeMdrI mAra paMceMdrI bacAyAM dharma nhiiN|
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta 249. mhe iso kAma na karAvAM hiMsAdharmI ima kahyau-AcArya upAdhyAyAdika bar3au sAdhu hatau te viSaya rau bAhyau grahastha hoyavA laagau| jada koI zrAvaka AparI bahina beTI sUM akArya karAya nai pAchau thira kIdhau / tiNa rau bar3au lAbha huvau| __ jada svAmIjI bolyA-thArA guru bhraSTa huMtA huvai tau thArI bahina sUM isau kAma karAvau ke nahIM ? jada te bolyA--mhe to isI kAma na kraavaaN|| __ jada svAmIjI bolyA-the iNa bAta rau dharma kahau tau isau kArya kyUM na kraavau| the isau kAma na karAvau tau bIjA re bahina beTI kiNarai UgalatU par3I hai| isI UMdhI parUpaNA tau kuzIlIyA kupAtra huvai sau karai / 250. pAne paDyau so hI kharo ___ aDhAI sau belA Adi tapa pUrau thayAM pachai Apa-Apa rI sAmagrI mai lADa darAvai chai / __ jada svAmIjI bolyA-e Aparai mutalaba lADU darAvai chai| jAMNai mhAMnai I vhiraavsii| jada kiNa hI kahyau-sAmInAtha au lAr3a kisA sagalAI vahirai cha / jada svAmIjI dRSTata dIyau-eka sAhukAra rI beTI paraNIjai jada caMvarI mai brAhmaNa veda pATha bhaNatI potA rI DAbarI kanai ghI corAvA rI dhuna uThAIghI core, ghI core, ghI core| ____ jada DAvarI bolI-syAM mai corU, syAM mai corU, syAM mai corU, syAM mai coruu| jada brAhmaNa bolyau -korU karavU, korU karavU, korU kavU, korU karavaM / jada DAbarI bolI-susa jAsI, susa jAsI, susa jAsI, susa jaasii| __ jada brAhmaNa bolyau-tumhArA bApa nau syUM jAsI, tumhArA bApa nau syUM jAsI, tumhArA bApa nau syUM jAsI, tumhArA bApa nau syUM jaasii| jada tihAM gItAM mai jATaNI baiThI thI te ghI coravA rI dhuna mai samajha gii| jada jATaNI gIta mai gAvA lAgI-suNajau hau vanarI rA ho bAbA thArau ghRta mUsata hai| - jada brAhmaNa jATaNI ne kahyau-raMDe ma karI sNvaadN| ajhai arddha smaayre| svAmIjI bolyA-jyU tiNa brAhmaNa korA karavA mai ghI coraayau| susa
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 251-253 97 1 jAau to piNa jAMNyau pAMnai paDyau sohI kharI / jATaNI nai Adho ghRta piNa deNau ThaharAya diyau / tima bheSadhArI piNa sAmagrI meM lADU darAvai te sarva na hirA kAMyaka choharA-choharI piNa khAya jAvai / to piNa dekhe pAMne par3o sohI kharau / ima Aparai mutaLaba e rIta ThaharAi hai / 251. anyAyI ne pAdharau kareM nyAya rI sIkha na mAMnai anai ajogAI anyAya karai, tinai pAdharau karavA Upara svAmIjI dRSTaMta dIyo / eka sAhukAra rI havelI muMhaDhai rAvaLIyAM tamAsa mAMDyau | jada sAhUkAra varajyau - iNa ThAMma tamAsau mata karo / lugAyAM bahU-beTI suNe the mUMhaDhA sUM phITA bolau / te kAraNa mhArI havelI rai mUMhadai tamAsau mata karo / ima samajAyA piNa rAvaLIyAM mAnya nahIM / tamAsau mAMDyau / loka DhaNA bheLA huA / rAbaLIyAM tAMna kara rahyA / jada sAhukAra havelI Upara nagArAM rI jor3I car3hAya choharA ne kahyau - nagArA bajAvau / jada choharA nagArA bajAvA lAgA | jada rAmata mai bhaMga par3ayau / loka bikhara gayA / rAvaLIyAM rai hAthe dAna piNa na Ayau nai bhUMr3A piNa dIThA / jyUM koI nyAya rI sIkha na mAne anyAya karai jada buddhivaMta buddhi kara kaSTa karai / kaLA caturAI kara anyAI nai pAdharau karai / 252. hUM piNa manuSAM nai bheLA karU sAdhukhA de | tahAM paraSadA mokaLI dekhane upagAra mokaLoM dekhane jada bheSadhArI tathA bheSadhArayAM rA zrAvaka sAdhAM rI niMdyA kareM, lokAM neM bheLA karai, tiNa Upara svAmIjI dRSTAMta dIyau - kiNa hI sAhUkAra ra hATe garA ghaNA / bhIr3a ghaNI dekhane par3osI devAlyau tiNa nai gamai nahIM / jANyA iNa itarI bhIr3a to hUM paNa manuSAMne bheLA karU / ima vicAra kapar3A nhAMkha nAgI huau / nAcavA lAgau / manuSya tamAsau dekhavA ghaNA bheLA huA / jada au mana mai rAjI huau / jyUM sAdhAM kanai paraSadA dekhane bheSadhArI tathA tyAMrA zrAvakAM nai gamai nahIM jada te piNa kadAgraha kreN| manuSa bheLA karai / 253. bhagavAna rau samaraNa kara saMvata 1855 pAlI caumAsai khetasIjI svAmI rai kAraNa Upanau rAtri dizAM rau ulaTI rau / jada svAmIjI hemajI svAmI na jagAyanai khetasIjI svAmI raste par3adhA so Apa khAMca pakar3ane le AyA / svAmIjI bolyA-saMsAra nIM mAyA kAcI / khetasIjI sarISau yUM hoya
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 bhikkha dRSTAMta gayau / pachai khetasIjI svAmI nai suvAMNa nai sarAMNA mAhi thI navI pachevar3I kADha nai auDhAya dIdhI / thor3I veLA chai sAvaceta thayA / mahaDhe bolavA laagaa| jada kahyau-Apa rUpAMjI nai AchItarai bhnnaavjo| jada svAmIjI bolyA-tUM to bhagavAna rau samaraNa kara / rUpAMjI rI ciMtA kyA nai karai / pachai khetasIjI svAmI rau piNa kAraNa miTa gayo / 254. pAMca rUpiyA tau kaThone jAve supAtradAMna rI kaLA sIkhAvavA Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau-kiNahi gAma mai sAdhAM caumAsau kIdhau / ekAMtara grahastha rai aMtarAya tUTai tau doya mahinA joga milyAM pAMtarai-pAMtarai pAva-pAva ghI vahirAvai tau caumAsA mai 15 sera rai Asarai thyo| 4 tathA 5 rupIyA rai Asarai thayau / tiNamai rasAMNa Avai tau tIrthakara gotra bAMdhai / koI aneka bhava chedakara deva / anai chakAya rA pratipAlaka rai sAtA Upajai / anai grahastha rai ArA mausara mai vyAhava maiM aneka rupIyA lagAvai tiNa maiM pAMca rupIyA tau kaThInai jaavai| e zIkha zrAvakA nai tArivA bhaNI svAmIjI diidhii| 255. bAparAM rau jamArau bigar3atau dosai hai kiNa hI sAhUkAra Arau kIyau / ghaNA gAma naihatyA / loka jImatAM kAMyaka bAradAMnI ghaTa gayau / jada para gAma rA AyA te to jImyAM nahIM to piNa kahai---ArA jagA rA hai so ghaTatAi AyA hai badhatAI AyA hai / vale ve hija kahai ghar3I do ghar3I pachai jImasAM kAMI kAraNa nahIM / anai eka jaNau uNa sAhUkAra rau dvaiSI bAjAra mai Aya gadarA Upara tau loTai hai anai mUMhaDhA sUM kahai Arau bigaDyau re bigddyau|| ___ jada kiNahI pUchyau--kariyAvara mai guLa gALavA mai tau theI saimala Ija husau na, bAradAMnI ghaTayau kyUM ? ___ jada U bolyau-nahIM sA / mhAMnai pUchyau hI kdii| mhAMne pUchyau huvai tau bAradAMno ghaTai Ija kyUM ? ane Arau vigaDai Ija kyuuN| jada bali uNa nai pUchyau-the jImyAM ke nhiiN| jada U bolyau-mhe-tau AchItarai jIma liiyaa| pahilAI jAMNatA thA / iNarai bAradAMnI ghaTatau dI hai| hivai svAmIjI bolyA-isA pUtalA kupAtrAM nai pokhyA so Arau kAMI bigar3e bAparAM rI jamArau bigar3atau dIsa hai| 256. aura hI ghaNI caracA hai AmeTa mai pura rA bAi bhAi vAMdavA aayaa| tyAM caracA karatAM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 257-259 pUchyau -chaha prajyA dasa prANa jIva ke ajIva ? jada koI to jIva kahai / koI ajIva kahai / ima Apasa mai tAMNa ghaNI karavA lAgA / pachai svAmIjI nai Ayane pUchA kIdhI - mahArAja ! chaha prajyA dasa prAMNa jIva kai ajIva ? jada svAmIjI baulyA - jiNa caracA meM bharma huvai te caracA karaNI ja nahIM aura hI ghaNI caracA hai / ima kahI samajhAya dIyA / tAMNa meTa dIdhI / 257 saMsAra Rs moha ko oLakhAMNa 99 saMsAra nau moha oLakhAvA svAmIjI dRSTAMta dauyau / koi paraNyAM pachai bAla avasthA mai AuSau pUrI kara gayau / jada lauka mai ghaNau bhayaMkAra macyau / loka hAya-hAya karatA kahai - bAparI choharI rau kAMi ghATa husI / bAparI 12 varsarI rAMDa huI so dina kiNa rIta sUM kATasI / ima vilApa karai / svAmIjI bolyA - loka tau jAMNa e dayA kareM hai piNa to uNarA kAMma-bhoga bAMche hai | jANai U jIva tau rahyo huMtau tau 24 DAvarA DAvarI hutA / A sukha bhogatI tau ThIka ima bAMche piNa yA na jAMNai A ghaNA kAmabhoga bhogavatI mAThI gati mai jAtI / jiNarI ciMtA nahIM tathA U kisI gati mai gatikA piNa ciMtA nahIM / jJAnI puruSa huvai te tau maraNa jIvaNa rau harSa soga na ANa / 258. saMtoSa Aya gayau hemajI svAmI ghara mai chatAM eka bahina thI tinai mAmI Aya maumALa le gayau / hemajI svAmI ciMtA karavA laagaa| bhIkhaNajI svAmI kanai Aya kau - svAmInAtha ! Aja tau mana udAsa ghaNau / bahina rI mana mai ghaNI Avai / asavAra lAre melane pAchI bolAya leU, mana mai tau isI Avai / jada svAmIjI bolyA - isA saMsAra nAM sukha kAcA / saMjoga rau vijoga par3a jAvai / zArIrika mAnasIka dukha Upajai jarai bhagavaMta mokSa rA sukha sAsvatA sthira kahyA hai, jaThai sukhAM rau kadei virahau par3e Ija nahIM e svAmIjI rA vacana sune saMtoSa Aya gayau / 259. mana meM AI tau kharI eka Aya pAlI meM belo kIyo / pache pAraNA rI AjJA mAMgane ArA vALArA ghara sUM dUja dina pAraNA karavA lApasI ANau / svAmIjI ne dikhaaii| pUche svAmIjI vicAraghau ne pUchyau -- the belau kayau so iNa lApasI re vAste Ija na kIdhI hai ? sAca bola /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 dRSTa jada AryA bolI - svAmInAtha ! mana meM AI to kharI | jada svAmIjI aura sAdha sAdhavyAM nai ArA rai jai dina jANau varaja arat | AcArya nai sAdha - sAdhvI tyAMrI varajaNA na kIdhI / 260. grahastha ra bharose rahiNo nahIM saMvata 1857 svAmIjI pura caumAsau kIdho / so phaujavALA AvatA jAne svAmIjI vihAra karavA lAgA / jada bhAyA bolyA - Apa vihAra kyUM karau / jada svAmIjI bolyA- Age aThe TauLAvALAM comAsau kIdhau / phauja rAjoga sUM gAma rA loka kaI parahA gayA / piNa ToLAvALA bolyA - mhe to caumAsA mai bihAra na karAM / isI aba sUM vihAra na kadhau / pache phauja AI ToLAvALA nAgorayAM rI guvArI mai jAya rahyA / tyAMneM pakar3ane ko mAla batAvo / maracAM rI dhUI dIdhI / maracAM rau tobar3au mUMhaDhe bAMdhyo / parISaha ghaNau dIdhau / tiNa kAraNa vihAra karaNa rA bhAva hai / rahivA rA bhAva nahIM / jada bhAyA bolyA - mahArAja ! Apa vihAra mata kro| mhe ApaneM AchI tarai lei jAvasAM / Apanai melane jAvAM nahIM | jada svAmIjI susatA rahyA / pache phoja rau haLabaLI par3ayau jada bhAyA to rAtri rA kAnI kAnI nhAsa gayA / prabhAte svAmIjI piNa vihAra karane guralA padhArayA / keI bhAyA piNa guralAM AyA / tyAMne svAmIjI kahyo - theM kahatA hUMtA mhe Apanai lei jAsAM piNa the to nhAsa nai urahA AyA | jada bhAyA bolyA - mhe magarI Upara UbhA dekhatA thA / uve svAmIjI padhArai, uve svAmIjI padhArai / jada svAmIjI bolyA - aLagA UbhA dekhyAM kAMI huvai / the kahatA thA sAthai rahisAM paNa sAthai tau rahyA nahIM / so grahastha rau kAMi bharosau / grahastha ra bharose rahiNau nahIM / 261. hUM mArga jANUM hUM balI sUM vihAra karane svAmIjI celAvAsa padhAre jada mArga pUchavA lAgA | jada jaicaMdajI zrAvaka bolyau - svAmInAtha ! mArga tau hU jANa chU sukhe sukhe padhArau / Age nIlAM meM le jAya nhAMkhyA / mArga cokho lAdhau nahIM / jada svAmIjI jaicaMdajI ne ghaNau niSedhyo- tUM kahito tho nI-hUM mArga jAMNUM chaM / jada jaicaMdajI bolyo - haMtI mArga cUka gayau / svAmIjI bolyA - grahastha re bharose rahiNau nahIM /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ } wr dRSTAMta : 262-265 262. isA jagata mai buddhihINa dUjo koI jAba devai tiNamai I na samajhe anai AparI bhASA rau I Apa ajANa te Upara svAmIjI dRSTAMta dIyo / eka bAI bolI-mhArau bharatAra akhara likhai te bIjA sUM bacai nhiiN| jada dUjI bAI bolI-mhAro bharatAra akhara Apa likhai so Apa rA likhyA Apa sU I na baMcai / isA jagata meM buddhihINa / jyU kei AparI bhASA rA Apa hI ajANa / tyAMne kevalI bhASyA dharma rI olakhaNA kisa tarai aavai| 263. bhAThI nhAkha tau ? sAdhU gocarI mai AhAra maMgAyAM sUM badhatau lyAyo / jada svAmIjI pUchyau-AhAra badhato kyU ANyau / jada U bolyo-jorAvarI saM nhAMkha dIyau / jada svAmIjI bolyA-jorAvarI tUM bhAThI nhAkhai, to levI ke nahIM ? 264. ekendro kada kahyau ? ekendrI mAra paMceMdrI poSyAM lAbha hai ima kiNa hi kahyau / jada svAmIjI bolyA- thAro aMgocho kiNahi khosa nai brAhmaNa nai dIyau tiNa mai lAbha hai ke nahIM ? athavA kiNa hi rau khoDau khosa nai lUTAya dIyau tiNa mai lAbha hai ke nahIM ? | jada kahai-au tau lAbha nahIM / uNa dhaNI rA mana binA dIdhau tiNa saM / jada svAmIjI bolyA-ekeMdrI kada kahyau mhArA prANa lUTanai orAM ne pokho // iNa nyAya ekeMdrI nI corI lAgI tiNa sUM lAbha nhiiN| 265. vilApAta kiyA kAI huvai ? dukha UpanAM loka vilApAta karai tiNa Upara svAmIjI dRSTAMta dIyokiNa hI sAhUkAra gohAM rA khoDA bhrcaa| Upara dara lIpa nai tIkhA kiyaa| eka pAr3osI tiNa piNa khoDA mai dhUla khAta kacarau nhAkhanai dara lIpa nai Upara sApha kIdhau / gohAM rA bhAva aayaa| eka-eka rA doya-doya huve| sAhUkAra khor3o khola baicavA laagau| pAr3osI piNa gohAM rI sAI lei garAka sAyai lyAya khor3o kholyau / mAhai khAta nIkalyau / rovA lAgau / dekhA dekha loga piNa rovA lAgA / dekho bAparA rai gohUM cAhIjai nai khAta niiklyau| ima kahi rovA laagaa|
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkha dRSTAMta - jada kiNa hI samajhaNe pUchyau-are the mAhai ghAlyau kAMi tho| jada rovatau bolyau-mhaiM ghAlyau tau yo hIja thau / jada U bolyau ghAlyo khAta to gohUM kaThAsU nIkalasI ? jyUM jIva jisA punya pApa bAMdhyA tisA udaya Avai / vilApAta kIyAM kAMI huvai / 266. dAna-dayA uThAya dIdhI celAvAsa rA jujhArasiMhajI ThAkura, tyAM kanai rughanAthajI Aya bolyAmhArai celau bhIkhaNa hai so bakarA bacAyAM pApa kahai hai| dAna-dayA uThAya diidhii| jada svAmIjI Aya bolyA-ThAkarAM, kalAla rA ghara nau pAMNI sAdhu nai leNau ke nhiiN| jada ThAkara bolyA-kalAla rA ghara nau tau sAdhu nai leNI nhiiN| jada svAmIjI bolyA-iNAM nai pUchau ai levai kai nhiiN| jada rughanAthajI UTha nai cAlatA rhyaa| 267. jhUThau artha ghAlaNau kaThe ? gaMdoca mai rughanAthajI svAmIjI sU caracA karatAM AvasagasUtra kADhanai batAyau / o dekhau kAusaga bhAMganai I uMdarA nai minakI kanAM saM chaur3Aya dennau| jada svAmIjI uNArA ToLA mAhai thakAM saM0 1811 rA sAla rau Avasaga kADha batAyo / o thArA dekhA dekha likhyau| tiNa mai tau au artha koI maMDyau nhiiN| jada rughanAthajI bolyA-mhaiM tau ora nI dekhAdekha o athai ghAlyau hai| jada svAmIjI bolyAH-isau jhUThau artha ghAlaNau kaThe hai ? jada potIyAbaMdhaNIyAM bolI-mhArA pAtrA mai UnhI pANI so lyau iNa mai pAMnA parahA gALau / jada rughanAthajI nai ghaNau kaSTa thayau / jina mAraga rau udyota thayau / ghaNA loka smjyaa| 268. mudai bola baiThA svAmIjI sUM koi caracA karatAM mudai zraddhA rA bola baiThA to piNa bolyo-Apa kahI so bAta to ThIka chai / piNa keI bola pUrA gAhya mai Avai nahIM / jada svAmIjI dRSTAMta dIyau / dasa sera cAvalAM rau carU calA Upara caDhAyAM UparalA cokhA sIjyA hAtha sUM dekhyAM tau saiNo huvai te heThalA piNa sIjyA jANe anai mUrkha huvai te jANe UparalA tau sIjyA piNa heThe korA nahIM
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 269-271 103 - ima vicAra he hAtha ghAlai tau hAtha baLa / jyaM catura huvai to mudaM bola baiTha jaNa bIjA bola piNa sAcA Ija husI / 269. koro suNIyAM na jAya svAmIjI sUM caracA karatAM nyAya niraNo batAyAM piNa mAnai nahIM / jada svAmIjI bolyA -- kiNahi rogI nai veda oSadha pAvA lAgau / kahai-- o oSadha pI jA roga jAtau rahasI / jada rogI bolyo - mUMhaDhA maiM to ghAlUM nahIM / mhArA maurAM mai kUr3a dau / oSadha cokhau hai tau morAM meM kUr3haghAMI roga paraho jAsI / jada veda bolyo - pIdhAM binA tau roga na jAya / jyUM sUtra ro vacana sAdhAM rau vacana saradhyAM mithyAtva rUpa roga jAya / piNa saradhyAM binAM korI suNIyAM na jAya / 270. AbA hI hai / saM0 1854 re varsa caMdU vIrAM nai ToLA bAre kADhI | jada pIpAra mai AyA nai hemajI svAmI virAjyA tiNa hATa ghaNA bheSadhArI rA zrAvaka suNatAM sAdha ArA avaguNavAda bolavA lAgI / jada loka bolyA-yA dekhau yAMrA TolA mAhai haMtI so abe bhIkhaNajI rA ToLA rA avarNavAda bola hai / jada svAmIjI sAhamalI hATa sUM uThanai padhAranai bolyA - A kahai tiNa rau the sAca mAnau ho to A Age rughanAthajI rA ToLA mai phatUjI rI celI tI | jada phatUjI Rs mAthai doSa rau mejara paDyau jada pahalI tau A caMdUjI yUM tI thI sUrya mai kheha huvai tau mhArI guruNI meM kheha huvai / pache iNa hija, bAI rau oDhavA rau cosarau kapar3o jAca guruNI nai oDhAya nai navI dikhyA darAi | tikA AbA hI hai / e svAmIjI rau vacana suNanai loka kAMnI kAMnI bikhara gayA | caMdUjI piNa cAlatI rahI / tiNa rau bApa vijaicaMda lUNAvata Adi nyAtIlai fpaNa tiNa nai ajoga jANI / 271. seMhadI jAgAM chUTai nAhIM ari rai zraddhA baiThI to piNa kuguru rau saMga chor3e nahIM / tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyo / gAr3A rA behUM cIlA rai bIca mai susale ghara kIdhau / AtAM jAtAM mAthAM meM DasI rI lAge / tau piNa ThikANI choDai nahIM / itarai jai susale ko -- aThai mAthA mai lAgai so yA jAyagA parahI chor3o | jada susalo bolyo - seMhadI jAyagA chUTai nahIM /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTa sAcI zraddhA rI rahisa baiThI tau piNa AgalA seMhadA kuguru tyAMrau saMga chor3e nahIM / 104 272. hiMsA rA kAmI saM0 1855 pAlI meM hemajI svAmI TIkamajI sUM caracA karatAM eka mesarI bolyo - sarpa ne cyAra paisA deI kALabelyA kanAM thI chur3Ayau tiNa rau kAMI thayau ? jada TIkamajI bolyau - cokhau dharma thayau / jada U mesarI bolyo - te sarpa pAdharo UMdarAM nA bila mA gayau / jada TIkamajI bolyo - mAMhai aMdarau husI nahIM tau / e bAta hemajI svAmI svAmIjI ne Aya kahI / jada svAmIjI bolyA - kiNahi kAgalA nai goLI bAhI / kAgalau ur3a tau kAgalA rau AuSau Ubhau / piNa golI vAvaNavALA nai tau pApa lAga cUka | jyUM sApa choDAyau te sApa uMdarAM nA bila mAhai gayau / mAhai UMdarau nahIM tau UMdarA mAthe bhAga / piNa sarpa nai chor3AvaNa vALau tau hiMsA rau kAmI Thahara cUkau / bhIkhaNI svAmI hemajI svAmI ne kahyau isau jAba deNau / 273. bakhAMNa sIkha hemajI svAmI dikhyA lei dasavaikAlika sIkhyA / pachai uttarAdhyayana sIkhavA lAgA / 'jada svAmIjI bolyA - bakhAMNa sIkha / kaMThakalA hai tiNa sUM / mudai upagAra to bakhANa rau hai / moTA purasA rai isI upagAra nIM nIta / 374. bakhANa thor3A hemajI svAmI ne bhAramalajI svAmI kahyau -mhe ToLA vALA mAhai thI nIkalyA | jada ketalA eka varSAM tAMI caumAsA mai aMjaNA devakI rau vakhANa tIna-tIna bAra bAMcatA / bakhANa thor3A tiNa kAraNa / 275. nadI Rs do tIrAM para saM0 1824 bhIkhaNajI svAmI to caumAsau kaMTAlIyai kIdhau / bhAramala jI svAmI nai bagar3I karAyau / bIca meM nadI vahai so moTApuruSAM pahilA kahi rAkhyau tiNa saM nadI rI UlI tIra tau svAmIjI padhAratA anai pailI tIra * bhAramalajI svAmI padhAratA / mAhomAhi vAtAM kara hetu yukti sIkha mati
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 dRSTAMta : 276-078 AchI tarai darzana deI pAchA kaMTAlIya padhAra jAtA / ane bhAramalajI svAmI bagar3I padhAratA / A bAta bhAramalajI svAmI kahitA thaa| 276. mhe yA na jANatA bhIkhaNajI svAmI hemajI svAmI ne khyau| mhe uNAnai choGayA jada pAMca varsa tAMi tau pUrI AhAra na milyau / ghI copara tau kaThe / kapar3o kadAcit vAsatI milatI te savA rupIyA rii| tau bhAramalajI svAmI kahitA pachaivarI Aparai karau / jada svAmIjI kahitA-eka colapaTau thArai karau eka mhArai krau| AhAra-pAMNI jAcanai ujAr3a mai sarva sAdha parahA jAvatA / rUkharA rI chAyAM to AhAra pAMNI melane AtApanA laitA, AthaNa rA pAchA gAMma mai aavtaa| iNa rIte kaSTa bhogavatA / karma kaatttaa| mhe yA na jANatA mhArau mAraga jamasI, nai mhAMmai yaM dikhyA lesI nai yaM zrAvaka zrAvikA hsii| jANyau AtmA rA kAraja, sArasAM mara pUrA desAM ima jANanai tapasyA krtaa| pachai koi-koi rai saradhA baisavA laagii| samajhavA laagaa| jada thirapAlajI phatacandajI Adi mAhilA sAdhAM kahyau-loga tau samajhatA dIsai hai| the tapasA kyUM karau / tapasA karaNa mai to mhe chAM Ija / the tau buddhivAMna chau so dharma rau udyota karau / lokAM nai smjhaavo| jada parcha vizeSa khapa karavA lAgA / AcAra anukaMpA rI jor3AM karI vrata avrata rI jor3A karI / ghaNA jIvAM nai smjhaayaa| pachai vakhAMNa jongyaa| 277. thAra lekhaNa kADhavA rA tyAga hai bAlapaNA mai bhAramalajI svAmI likhaNau karatA jada bAra-bAra lekhaNa kaDhAyavI karai / pachai bhIkhaNajI svAmI bolyA-thArai lekhaNa kADhavA rA tyAga hai / jada Aphei kAr3havA lAgA / ima karatA-karatAM lekhaNa kADhavA rI kaLA ghaNI cokhI aaii| 278. TaMTI miTyo kiNa hi rai rogAdika UpanA hAya tarAya karai jada svAmIjI bolyAyaM na karaNau / rogAdika UpanAM gADhau raihnno| jyaM kiNa hi rai mAthai daiNau ho / devA rA pariNAma nahI haMtA / piNa pailai jabarI saM lIyA / jada mUrkha to vilApa krai| samajhaNau have te dekhai daiNau miTayau / pachai I deNA par3atA to pahalA TaMTau mittyau| mAthA rau RNa
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta miTayau / jyaM rogAdika UpanAM saiNau jANe baMdhyA karma bhogavyAM TaMTau miTayo / yUM jAMNanai vilApa na krai| 279. varatArau samadRSTI devatA rau svAmInAtha bakhAMNa mai bhairUM zItalA nai nissedhai| jada hemajI svAmI bolyA-Apa devatA nai niSedhau so doSa krailaa| jada svAmIjI bolyA-varatArau samadRSTI devatA rau hai so phor3A pAr3e tau samadRSTI iMdra vajra rI devai tiNa sUM DaratA sAdhAM nai dukha na dev| 280. isau sAdha rau mAraga svAmojo bolyA-mUMo manuSya kAma Avai tau sAdhu saMsAra lekhai gRhastha rai kAma Avai / sAdhu kanai koI Ayau / pAMca rupIyA bhUla gyau| dUjau le gayau / sAdhu jAMNa iNarA rupIyA hai / anai U le gayau, Aya nai pUcha-mhArArupIyA aThe thA so kuNa le gayau ? tau sAdhu batAvai nahIM / eka dharma suNAvA rau sIMjArau hai / bAkI sAvadha kAmAM rai lekhai sAdhu gRhastha rai kAma Avai nahIM, isau sAdha rau mAraga hai| 281. tiNa mai doSa nahIM bhokhaNajI svAmI grahastha rI thakI pAr3ihArI sUI kataraNI churI rAtri eka tathA ghaNA dinA rAtri rAkhatA / ___ jada bheSadhArI bolyA-sAdha nai sUI rAtri rAkhaNI nahIM / churI kataraNI piNa rAtri rAkhaNI nhiiN| jada svAmIjI bolyA-bAjoTa mai loha rA khIlA hai / tathA zaMkha patthara patthara nA orIyA piNa pAr3ihArA rAtri rahai chai / tathA loha rA hamAMmadastA Adi piNa pADihArA rAtri grahastha rA thakA rahai, tiNa mai doSa nhiiN| tau sUI kataraNI churI e piNa gRhastha rA thakA pAr3ihArA rAtri rahai, tiNamai doSa nhiiN| 282. saMthArau karaNau bheSadhArI bolyA-sUI bhAgai to telA rau prAchita Avai / jada svAmIjI bolyA-thArai lekhai bAjoTa bhAgai tau saMthArau karaNau / 283. vAMdaNA bagar3e jyArA gavIja bheSadhArI bolyA-bhIkhaNajI mai AcAra nI jor3A gAvai hai so bAMdaNAM
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 dRSTAMta : 284-286 gAvai hai| jada svAmIjI bolyA-vAMdaNA tau bagaDai jyAMrA gavIjai hai| zuddha rIta pramANe cAlai jyAMrA vAMdaNA koI gavIjai nhiiN| 284. ghara to lUTa liyau nai mAthai vale DaMDa pIpAra mai bhIkhaNajI svAmI gAthA kahI acita vasta nai mola lraavai| sumati gupta huvai khaMDa jii| mahAvata to pAcUMi bhaage| caumAsI rau daNDa jo sAdha ma jANau iNa calagata saM / AcAra kI caupAI, DhAla 1 kI pAMcavIM gAthA / A gAthA suNanai maujIrAmajI bauharau bolyau-are jasU urahau Ava re ! are jasU urahau Ava re / ghara tau lUTa lIyau ne mAthai vale DaMDa karai / jyU bhIkhaNajI mahAvrata to pAMcUI parahA bhAgA kahai / anai vale caumAsI rau daMDa kahai ch| jada svAmIjI bolyA-pAMca mahAvrata bhAgA pachai caumAsI rau daMDa na kahyau hai / ihAM tau ima kahyau-mahAvrata pAMca bhAgai piNa katarA bhAgai ? caumAsI ro daMDa Avai jitarA bhAgai ima kahI smjhaayaa| 285. vartamAna kALe mUna keI kahai sAvadyadAMna mai bhagavAna maMna kahI hai so vartamAna kALa vinA piNa mana raakhnnii| pUnya pApa na khinnau| tiNa Upara svAmIjI daSTaMta dIyau-tIna jaNAM rai isI saradhA / eka jaNau sAvadyadAna mai punya saradhai / eka eka jaNau sAvadyadAna mai mizra saradhai / eka jaNau sAvadyadAna mai pApa saradhai / yAM tInaM jaNAM abhigraha kiyau A saMkA miTai tau ghara mai rahivA rA tyAga / abe e saMkA kADhavA darabAra mai tau jAe nahIM / ato saMkA kADhavA sAdhAM kanai Ija Avai / hivai sAdhAM ne pUchayAM sAdhu kahai mhArai mana hai / to tyAMrI saMkA kima miTai / iNa lekhai vartamAna kALe mUna / suyagaDAMGga zru0 1 a0 11 tathA zru0 2 a0 5 artha mai mUna kahI / anai upadeza meM bhagavatI za0 8 u0.6 bhagavAna gautama ne kahyau-tathArUpa asaMjatI nai sacitta acitta sUjhatI dIyAekaMta pApa iNa-nyAya upadeza mai cha jisA phala batAya samajhAya sAdhapaNau parahau devai / 286. sAmAyaka nai dhako deI pAI hai kei kahai-sAdhu sAmAyaka par3Avai nahIM tau pAr3aNI sIkhAvai kyUM ?
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ nie dRSTAMta jada svAmIjI bolyA-sAdhu sAmAyaka par3Avai nhiiN| so kisI sAmAyaka nai dhako deI pAI hai / eka mUhartta nI sAmAyaka kiidhii| anai eka muhUrta thayAM sAmAyaka tau Aya gii| pADai so to doSa aticAra nIM AlovaNA karai hai / te AlovaNA rI bhagavAna rI aajnyaa| jiNa syUM pADavA rI TI sIkhA hai / anai vartamAna kAla meM par3Avai nhiiN| so te UTha nai paraho jAya tiNa AzrI par3Avai nahIM / piNa doSa rI AlovaNA karAyAM sIkhAyAM doSa nhiiN| 287. ehoja bhAva bhakti karasI eka jaNau svAmIjI sUM caracA karatAM Udhau avaLau bolai / jada svAmI jI nai kiNa hi kahyau-- mahArAja ! e Udhau aMvalau bolai tiNa sU kAMI caracA kro| ___ jada svAmI bolyA-nAnhoM bAlaka samaja na AI jitarai bApa rI mUMchAM khaaNce| pitA rI pAga mai devai / piNa samaja AyAM pachai U hIja cAkarI karai / jyUM sAdhAM rA guNa na oLakhyA jitarai e Udhau avalau bolai guNa oLakhyAM pacha ehIja sevA bhakti karasI / 288. abArU TIpaNA teja hai ___ sAdha rAte vakhANa deva / bheSadhArI piNa rAte vakhANa devai / sAdha bAjAra mai Utarai / dekhAdekha bheSadhArI piNa bAjAra mai uutrai| ima dekhAdekha kArya karai / piNa zuddha zraddhA AcAra vinAM pAdharI na par3e / tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau-eka sAhUkAra mai pote to samajha nahIM ana pAr3osI nI dekhAdekha vyAgAra karai / pAr3osI vastu kharIdai tikA vastu o piNa khriidai| jada pAr3osI vicArayau o dekhAdekha kara hai ke mAMhe samajha hai / jada pAr3osI beTA nai kahai, abArU TIpaNAM teja hai, so desAvarAM sUM khriidnnaa| thor3A dinAM mai eka-eka rA doya-doya huvai hai| __eka bAta suNa nai sAhUkAra desAvara jAya nai TIpaNAM jUMnA navA khriidyaa| so pUMjI rau nAsa thyau|| jyaM sAdhAM rI dekhAdekha bheSadhArI piNa kArya karai piNa zuddha zraddhA AcAra vinA kAMI garaja paLe nhiiN| 299. devALau kima Utara ? kiNahi kahyau-bheSadhArI piNa tapasA mAsakhamaNAdika krai| loca karAvai / dhovaNa UnhauM pAMNI pIvai / yA karaNI yAMrI yUM hI jAsI kAMI ?
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 290-291 109 jada svAmIjI bolyA-kiNahi lAkha rupIyAM rau devALo kADhyau / parcha paisA rau tela AMNyau tiNarau paisau parahau dIyau yau paisA rI sAhUkAra / rupIyA rA gohaM ANyA nai rupIyo paraho dIyau tau rupIyA rau sAhakAra / ima paisA rupIyA rau tau sAhUkAra thayau piNa lAkha rupIyAM rau devALo kADhyau tiNa rau sAhUkAra nahIM / jyaM pAMca mahAvrata pacakhI AdhAkarmI sthAnaka niraMtara bhogavai / ityAdika aneka doSa sevai / tiNa rau prAchita piNa nahIM levai / o moTo devALI, loca sU nai tapasyA sU kaThe uutre| pachai mAsakhamaNAdika pacakhe nai cokho pALe te tapasA nau sAhUkAra piNa pAMca mahAvrata bhAMgyA te devALau kima Utarai ? 290. dAna mukhya kAyA joga kiNahi kahyau-ughAr3e maMhaDhe bolanai sAdha nai vahirAvai tau vahirI levai anai eka dANA Upara paNa paga lAgAM levai nhiiN| ghara asUjhatau giNa te kiNa kAraNa ? jada svAmIjI bolyA-sAdhAM nai vahirAvai te mukhya kAyA rau joga hai| tiNa kAyA rA joga saM cAlatAM UThatAM besatAM ajaiNA karatAM vahirAvai tathA vahirAvatAM pheMka devai anai tiNanai pahilA sAdhAM Are kIyau hai tau ghara asUjhatau hra / anai sAdhU Are kIyau nahIM ana te UThatau ajaiNA karai tau UhIja asUjhatau thyau| ughAr3e mukha bolai te vacana rau joga hai, te bolatAM ajaiNA saM ghara tathA bolaNAvALI eka hI asUjhatI nahIM hai / uvavAi mai kahyau- je niMdyA karane devai tau leNau / tau je nidyA karai gALa bolai te kisI jaiNA karai hai iNa kAraNa bolavArI ajaiNA saM teha ne asUjhatI na kahIyai tiNa sUM tiNarA hAtha sUM lIyAM doSa nhiiN| 291. ghI sahita ghATa urahI lIdho saM0 1855 rai ASAr3ha mahIne nAthajIduvArai svAmIjI ghaNA sAdha AryAM tUM viraajyaa| tihAM ajabUjI gaucarI uThayA / kiNahi ghI bhiraayo| Age gayAM eka bAI ghATa vahirAya ne pUchyau-the kiNa rI AryoM ? jada tyAM kaTau-mhe bhIkhaNajI svAmI rA ToLA rii| jada te bolI-he rAMDAM! the. pailakeI mhArI roTI le gii| urahI do mhArI ghATa / ima kahi ghATa levA laagii| jada eka vrajavAsaNI vara-he kIkI ! atIta nai dIyau pAchau mata lai
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 bhikkha dRSTAMta ____ jada te bolI-kuttA nai nhAMkha desU piNa iNAM kanAM sUM to uraho lesUM / ima kahi ghI sahita ghATa jabarI sUM urahI liidhii| ajabUjI e bAta svAmIjI nai Aya khii| - jada svAmIjI ghaNA vimAsavA laagaa| pachai bolyA-iNa kaLikALa mai nahIM piNa devai, nA piNa kahai jANanai asUjhatA piNa hove, piNa deI nai uraho levai e bAta to navIja sunnii| vrajavAsaNI rA kahiNa thI bAta gAma mai phailii| uNarA dhaNI nai loka kahai --hATai tau the kamAvau nai ghare thAMrI bahU kamAbai / U piNa mana mai lAjai / thorA dinAM pachai rAkhar3I re dina tau ekAeka beTau mara gyau| thor3A dinAM mai dhaNI piNa mara gyau| jada sobhajI zrAvaka tuko joddyau| bAdara sAha rI dIkarI, kIkI thAMrau nAma / ghATa sahita ghI le liyau, ThAlI kara dIyau ThAMma ? pachatAvau kitarAyaka kALa pachai uNarai ghare sAdha gocarI gayA / vahirAyavA laagii| sAdhAM pUchayau--thAro nAma kAMI ? jada bolI-uvA hUM pApaNI chu / AryAM rA pAtrA mAhi thI ghATa lIdhI te| koI to parabhava mai dekhai mhai iNa bhava mai dekha lIdhA pApa nA phaLa / ima kahi pachatAvA laagii| 292- saba gharAM mai gocarI kyaM nahIM jAvau saM0 1856 nAthajIduvArA mai hemajI svAmI, svAmIjI ne kahyau-AMpai zrAvakAM re Ija gocarI jAvAM anukrama gharAM rI gocarI jAvAM nahIM so kAraNa kaaNii| jada svAmIjI bolyA-aTha dveSa ghaNau tiNa sUM anukrame gocarI na kraaN| , jada hemajI svAmI bolyA-Apa phuramAvau tau hUM jaauuN| jada svAmIjI bolyA-bhalAi jaavau| jada mohanagar3ha mai gaucarI phiratAM ekaNa ghare gocarI gyaa| pUchayauAhAra-pANI rI jogavAI hai ? jada te bAI bolI-roTI laMNa Upara par3I hai| : jada hemajI svAmI maiDI Upara dUjo ghara hai tihAM gaucarI gyaa| Uparalai ghara bAI UMdhI aMvaLI bolI-ghaNau jhor3a kiidhau| piNa roTI diidhii| ghaNI beLA laagii| jada heThalI bAI jANyau e sAdha mhArA ija dIsai / pAchA heThA UtaratAM bAI bolI-Apa padhArau AhAra vhirau| ima kahi vahirAvA roTI
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 293 111 hAtha mai lIdhI / jada hemajI svAmI kahyo--bAI ! tUM kahitI thI roTI khUNa para par3I hai| ___ jada uvA bolI-mhaiM to terApaMthI jANyA thA tiNa saM khyo| jada hemajI svAmI kahyau-bAI ! chAM tau terApaMthI j| thArI mana hva tau dai| jada dorI sI binA mana bolii-lyau| __ pachai AgalA gharAM gyaa| AhAra-pANI rI jogavAI pUchI, jada te kahaimhArai tau terApaMthyAM na roTI devA rA tyAga hai| jada hemajI svAmI bolyA-roTI devA rA tyAga hai ? pANI va tau pANI vahirAva / jada UTha nai pANI vhiraayau| pachai svAmIjI nai Ayanai samAcAra sunnaayaa| svAmIjI suNanai rAjI huaa| 293. jaisA guru vaisA deva aura dharma gurAM rI kImata Upara svAmIjI tAkar3I rI dAMr3I rau dRSTaMta dIyojima tAkar3I rI DAMDI rai tIna beja huvai| bicalA beja mai pharaka ha tau antarakANI ha / vicalau beja taMta ha tau antarakANa na pdd'e| jyUM deva guru dharma vica mai guru AyA / jo guru cokhA hai tau deva piNa cokhA hai| dharma piNa cokho batAvai / guru khoTA ha tau deva mai pharaka pAr3a devai anai dharma mai I pharaka pADa devai| ___jo guru milai brAhmaNa -tau deva batAvai ziva, anai dharma batAvai brAhmaNa jiimaavau| guru milai jo bhopA tau-deva batAvai dharma raajaa| dharma batAvai bhopA jImAvau pAtI levau| guru milai kAmar3iyA tau-deva batAvai raamdevjii| dharma vatAvai jamA rI rAta jagAvau kAmar3I jiimaavau| guru milai mullA tau-deva batAvai allA / dharma batAvai jabai krau| era caraMtI mera crNtii| kheta caraMtI baha teraa| hukama AyA allA sAhiba rA so galA kATUM teraa| ... anai jo guru milai nigraMtha tau-deva batAvai asala arihaMta / dharma bhagavAna rI AjJA meN| gajI, meMmaMdI, vAsatI / tIna ekaNa gota / jiNanai jaisA guru milyA, tisA kADhiyA pota / iNa dRSTate jaisA guru mile taisA I deva ana dharma batAvai /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 bhikkha dRSTAMta ___294. mhArai karaNI sUM kAI keI ajANa kahai-mhe to oghA muhapatI nai vAMdAM / mhArai karaNI sU kAI kaam| tiNa Upara svAmIjI bolyA-oghA nai vAMdyAM tirai tau ogau to hai hai UMna rau anai UMna hovai hai gAr3ara nI / jo oghA nai vAMdyAM tirai tau gADara nAM paga pakaraNA-dhina hai mAtA tUM so thAro ogau paidAsa huva hai| ___ anai muhapatI ne vAMdyAM tirai tau muhapatI tau hovai hai kapAsa rI anai kapAsa huvai vaNa rau / jo muhapatI nai vAMdyAM tirai tau| vaNa nai namaskAra karaNau-dhanya hai so thArI muhapatI huvai hai| 295. mAhai tAMbo ne Upara rUpo koI kahai-e bheSadhArI doSa lagAvai tau piNa grahastha vicai to AchA hai| tiNa Upara svAmIjI dRSTata dIyau-eka sAhUkAra nI hATe prabhAte koI paiso leI aayau| kahai sAhajI paisA rau guLa hai ? jada tiNa paisau leI vAMdanai uraho lIyo / guLa de dIyau / jANyau prabhAte tAMbA nANA rI bohavaNI huii| dUje dina rupIyau leI Ayau / kahai sAhajI rupIyA rA TakA hai / jada tiNa rupIyA leI vAMdanai uraho lIyau / TakA giNa dIyA / mana mai rAjI huau Aja rUpA nANA rau darzana ho| tIjai dina khoTau rupIyo leI Ayau / kahai sAhajI rupaiyA rA TakA hai ? jada te rAjI hoya baulyau-mhArai kAla ko garAka Ayau / rupIyau hAtha mai leI dekhai to khoTau / mAhe tAMbo nai Upara ruupo| alagau nhAMkha nai bolyau-prabhAte khoTA nAMNA rau darzana huau| jada U bolyau -- sAhajI vairAjI kyUM huaa| parasUM to mhai paiso ANyau so tAMbo nAMNau vaaNdyau| kAle rupIyau ANyau so rUpo nANau bAMdyau / anai iNamai tau tAMbau rUpo dona hai so doya vAra vAMdo / jada U bolyau-re mUrakha ! para tau ekalau tAMbo ho so ThIka / kAle ekalau rUpo ho so vizeSa cokhau / uve tau nyArA-nyArA hA / tiNa sUM khoTA nahIM / ana iNarai mAhai tau tAMbo anai Upara rUpA rau jhoLa tiNa sUM e khotto| e kAma rau nhiiN| iNa dRSTate paisA samAna tau grahastha zrAvaka / rupIyA samAna sAdhu / khoTA rupIyA samAna bheSadhArI / Upara bheSa tau sAdha ro nai lakhaNa grahastha raa| e khoTA nAMNA sriissaa| nAM to sAdha meM nAM grahastha mai adhabera / e bAMdavA joga nahIM zrAvaka hI prazaMsavA joga ArAdhaka / sAdhu hI prazaMsavA joga ArAdhaka / piNa khoTA nAMNA rA sAthI bheSadhArI ArAdhaka nhiiN|
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 dRSTAMta 296 296. Apa 'jI' kyUM kahavo ? kiNa hi kahyau-ToLAvALA nai vaMdaNA kIyAM uve kahai--dayA pAlau' / keI pAchau khamAvai / anai Apa 'jI' kahau so kAraNa kAMI ? jada svAmIjI bolyA-nAthAM nai kahai-Adeza / jada uve kahai Adi puruSa kaM / pote Adeza bhailai nhiiN| potA mai guNa nahIM tiNasUM / Adeza kiyau te Adi puruSa kU bhalAyo / gusAMi nai kahai namo nArAyaNa / jada te bolyA-nArAyaNa / iNarau mudau o mhAM meM karAmAta koI nahIM hai / namaskAra nArAyaNa kU kro| vaiSNu ne kahai rAma-rAma jada uve kahai raamjii| uNAM piNa rAmajI nai bhalAyau / pote jhelyau nahIM / phakIra nai kahai sAMi sAhiba / jada U kahai sAhiba / uNa piNa sAhiba nai bhlaayau| jatI nai kahai gurAMjI baMdanAM / jada uve kahai-'dharma lAbha' / dharma karo to lAbha husI / mhArai bharosai rahijo mtii| bheSadhArI nai kahai khamAuM svAmI, vAMdUM svaamii| uve kahai dayA pALI / dayA pAlyAM nihAla husau piNa mhAMne vAMdyAM koI tirau nahIM / iNa rau mudau yo hai| e piNa vaMdaNA jhelai nhiiN| ghara meM mAla vinA haMDI sIkAraNI Avai nhiiN| anai sAdhAM ne vaMdanA krai| jada uve kahai-'jI' thAMrI vaMdanA mhe satakArI thAne vaMdaNA rau dharma hoya cuuko| koI kahai-'jI' kahiMNo kaThe cAlyo hai| tiNa rau uttara-rAyapraseNI mai sUrIyAbha vaMdanA kIdhI jada bhagavAna cha bola khyaa| tiNa mai 'jIyameyaM sUriyAbhA !' evaMdanA karau te thArau jIta AcAra hai ima khyau| koI kahai 'jIya' zabda sUtra mai hai, the 'jI' eka akSara Ija kima kaho chau| teha nau uttara-e 'jIya' zabda nau eka akSara 'jI' te deza hai| te deza kahyA doSa nahIM / sUtra mai kaThaka tau vacana rau pATha vayaNa Avai aneM kaThaka 'vaya' Avai / ihAM piNa deza Ayau / tathA dharmAstikAya nai kaThaka to dhammatthikAe ehavI pATha / kaThaka 'dhammA dhamme AkAse' / ____ ihAM piNa deza kahyo-tima 'jIya' e pATha nau deza 'jI' ima kahive doSa nhiiN|
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkha dRSTAMta 297. sapUta kapUta svAmInAtha bolyA-dharma tau dayA ma hai| jada hiMsAdharmI bolyA---dayA-dayA syUM pukArau chau| dayA rAMDa par3I ukharalI mai lautte| jada svAmIjI kahyau-dayA tau mAtA kahI / uttarAdhyayana a0 24 mai ATha pravacana mAtA kahI chai| tiNa mai dayA Aya gii| jima koI sAhakAra Aukhau pUrau kIyau / lArai tiNa rI strI rhii| so sapUta huvai so to tiNa mAtA rA yatna karai anai kapUta huvai te UMdhA avaLA bolai / / jyUM dayA rA dhaNI to bhagavAna te to mukti gyaa| lAre sAdha zrAvaka sapUta te to dayA mAtA rA yatna karai / anai thAM jisA kapUta pragaTIyA so rAMDarAMDa kahinai Ija bolaavii| 298. codharapaNe mai khIMcAtAMNa ghaNI sAdhapaNI leI zuddha na pALe anai sAdharau nAma dharAvai nAma dharAya puujaavai| tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyo-eka musalA rai pAchai doya chALI nAhara doddyaa| jada susalI nhAsanai bila mai paisa gyau| bila mai Agai lUkar3I baiThI tiNa pUchacau-tU sAsa dhamaNa hoya nhAsanai kyaM Ayo ? susalI kubadI te bolyau--aTavI nA janAvara bheLA hoya na monai codhara paNau devai / so haM to koI leUM nahIM / tiNa sUM nhAsa nai urahau aayau| jada laMkar3I bolI--are ! codharapaNA mai to bar3o svAda hai| jada susalau bolyau-thArau mana huvai tau tUM lai| mhArai to koI cAhIjai nahIM / jada lUkar3I caudharapaNI levA bArai niiklii| ____ jada donUM chAlI nAhara ubhA hA / so dona kAna pakar3a liyA / sada lohI jharatI pAchI aaii| jada susalai pUchayau-pAchI kyUM aaii| taba lakar3I bolI-codharapaNe mai khAMcAtAMNa ghaNI so kAna tUTa gayA - tiNa sUM pAchI Ai / jyUM sAdhapaNau leI cokho na pALe doSa lagAvai prAchita na ana sAdha rau nAma dharAvai / lokAM mai pUjAvai te ihaloka paraloka mai lUkar3I jyUM khurAba hai / naraka-nigoda mai gotA khAvai / 299. dhasakA par3e . kiNa hi kahyau-bhIkhaNajI ! jihAM the jAvau tihAM lokAM rai dhasakA pdd'e| jada svAmIjI-bolyA-gAraGa Avai gAma mai te kahai DAkaNiyAM ne
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 300-302 115 prabhAte nIlA kAMTAM mai bALasAM jada dhasakA DAkaNiyAM re par3e / tathA tyAMrA nyAtIlAM rai par3e / piNa dUjA loka tau rAjI huvai / jyU sAdha gAma mai AyAM bheSadhArI hINa AcArI jyAM rai dhasakA par3e / kai tyAMrA zrAvakAM re dhasakA par3e / anai halukarmI jIva hva te tau ghaNA rAjI hna / javakhAMNa suNasAM supAtra dAna desAM, jJAna sIkhasAM, sAdhAM rI sevA karasAM, ima rAjI huvai / 300. pIlA ho pIlau nijara Ave svAmIjI saMcaracA karatAM koI aMdho avaLau bole- thAMrI zraddhA kapaTa rI | AcAra mai prapaMca ghaNau / jada svAmIjI bolyA - mhArI zraddhA AcAra tau cokhau hai / piNa thAMnai isa dIse hai / Apa rI AMkhyAM meM pILiyau ghaNau vApariyau manuMSa pILA I pILA diis| piNa thArI AMkha meM jada loka bolyA - manuMSa tau pharahA phUTarA hai / pIliyA hai / tiNa sUM manuMSa thAMrI nijara meM pILA Ave hai / jyUM zraddhA tau potArI kapaTa rI / guru potA rA khoTA sU nahIM anai sAdhAM nai khoTA kahai, kapaTa rI zraddhA kahai / 301. tIna nAvA cokhA guru khoTA guru Upara nAvA no dRSTaMta svAmIjI dIyau - tIna nAvA / eka to kATha kI sAjI nAvA, eka phUTI nAvA, eka patthara nIM nAvA / sAjI nAvA samAna tau sAdhu Apa tirai orAM nai tArai / phUTI nAvA samAna bheSadhArI, Apa Dubai bhoLAM ne Dabovai / patthara kI nAvA samAMna tIna sau tesaTha pASaMDI te pratyakSa viruddha dIsai / samabhUM prathama tau tyAne mAMne nahIM | kadAca jo guru kiyA to chor3aNA soharA / phUTI nAvA sarISA bheSadhArI tyAMnai chor3aNAM doharA / cutara buddhivAMna chodd'e| 302. te kAMI sAdhapaNau pALa bhUkhA maratAM roTI rai vAsatai veSa pahare tyAMne kahai sAdhapaNau cokho pALajo | jada svAmIjI dRSTaMta dIyoM-pati mUvAM tiNarI strI nai sIr3hI re bAMdhane bAle ti ne kahai satI mAtA tejarA tor3ajyo / tau uvA kAMI tejarA todd'e| jyaMM bhUkhAM maratAM roTI re vAsatai bheSa pahare te kAMIM sAdhapaNe pALa 1
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkha dRSTAMta 303. pakavAna to kar3avA kIdhA kugurAM rA pakhapAtI nai sAdhu suhAvai nhiiN| te Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau-jImaNavAra meM tAvavALo jImavA gayo / bIjA lokAM nai kahai-pakavAna tau kar3avA kiidhaa| jada loka bolyA-mhAMnai to cokhA laagai| tona kar3avA lAgai so thArA DIla ma jura hai| jyUM mithyAta rUpIyau roga tiNa nai sAdhu cokhA na lAge / 304. mhe kAtIka rA jyotiso chAM kiNahi kahyau-bhIkhaNajI the DhALAM mai ToLAvALAM rA carita oLaSAyA so thAMne kisI khabara pdd'ii| ___ jada svAmIjI bolyA-mhe ASAr3a mahInAM rA jyotasI nahIM chAM / kAtI mahinAM rA jyotasI chaaN| jyaM ASAr3a mahInAM rau jyotasI huvai te AgUca kAtI mahinAM rau dhAna rau bhAva batAvai / jyaM mheM AgamIyA kALa AzrI na khii| ane kAtI mahInAM rau jyotaSI te bhAva varte tehIja kahai / . jyUM mhe vartamAna cirata dekhyA jisA btaayaa| 305. mithyAta roga gamAvA rau arthI mithyAta rUpIyau roga gamAvA rau arthI tiNanai saradhA AcAra rI DhALAM vizeSa pyArI lAgai tiNa Upara svAmI dRSTaMta dIyau-jyU vaida kahai-lau tejarA rI goLI, lau tejarA rI golI / tau tejarau gamAvA rau arthI tiNanai tejarA rI goLI vizeSa pyArI laagai| jyUM zraddhA AcAra rI DhALAM sAdha zrAvaka nai tau pyArI lAgai Ija hai| anai uNAnai vizeSa pyArI laagai| 306. nIsANe coTa lAge hai mithyAta miTAvA svAmIjI hetu yukti dRSTaMta devai / jada kiNa hi pUchayau -itarA hetu yukti dRSTata kyU AMNau / jada svAmIjI bolyA-nIsAMNai coTa lAgai hai| nIsAMNA vinA coTa nhiiN| jyUM mithyAta gamAvA nai arthe hetu yukti dRSTaMta devAM haaN|
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 307-310 307. o mArga kitA varSa cAlasI ? kiNa hi pUchayau-Apa ro isau sAMkar3o mAraga kitarAika varSa cAlato dIsai hai ? jada svAmIjI bolyA-saradhA AcAra mai seMThA rahai / vastra pAtra upagaraNa rI maryAdA na lopai / thAnaka nahIM bNdhiijai| taThA tAIM mAraga cokhau hAlatau dIsai hai| ___ AdhAkarmI thAnaka baMdhyAM vastra pAtra rI maryAdA lopa devai kalpa lopana rahivau karai, jada DhIlA par3e, anai maryAdA pramANe cAlai jitarai DhIlA na pdd'e| 308. nAma meM phera hai ___ AdhAkarmI thAnaka mai rahai anai ghara choDyA kahai, tiNa Upara svAmIjI dRSTaMta dIyau-jyaM jatI rai upaasrau| matheraNa rai pozAla / phakIra rai takIyau / bhaktAM rai astala / phuTakara bhaktAM rai mNddhii| kAnaphar3AM rai aasnn| saMnyAsAM rai maTha rAmasanehiyAM rai rAmaduvArau, kaThe yaka kahai rAmamohilo / ghara rA dhaNI rai ghara / seTha rai havelI / gAma rA dhaNI rai koTarI / kaThe yaka kahai rAvalo / rAjA rai maihala tathA durabAra / anai sAdhAM rai thAnaka / nAma mai phera hai, bAkI sagalA ghara rA ghara hai| __kaThe ka kaso bUhI / kaThe yaka kudAlA bhaa| piNa cha kAyA rau Arambha tau jyUM rau jyUM parahau huau| 309. uve tau khapa karai hai amarasoMgajI rai bar3ero bohatajo nai kiNahi pUchyau-zItaLajI rA sAdhAM mai sAdhapaNau hai ? jada bohatajI kahyau-uNA mai tau kihAM thI, hUtau momeM I na saradhUM / jada phaira pUchyau-bhIkhaNajI mai sAdhapaNau hai ? jada bohatajI kahyauuNA mai tau huvai tau aTakAva nhiiN| uve tau khapa karai hai| 310. bhokhaNajI cokhA sAdha hai jaimalajI pura mai vakhANa detAM ghaNI pariSadA mai kiNa hi gRhastha pUchyaubharI sabhA mai mizra bhASA bolyAM mahAmohaNI karma baMdhai / bhIkhaNajI sAdha hai ke asAdha ? ___jada jaimalajI bolyA-bhIkhaNajI cokhA sAdha hai, piNa mhAMnai bheSadhArIbheSadhArI kahai tiNa tUM mhe I nihnava kahAM chAM /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 bhikcha dRSTAMta 311. na karAvau tau sarAvo kyUM ? jaitAraNa mai dhIro pokharaNau tiNanai ToDaramalajI kahyo-bhIkhaNajI kahai thor3A doSa saM sAdhapaNau bhaagai| jo yUM sAdhapaNau bhAgai tau pArzvanAthajI rI 206 AryAM hAtha paga dhoyA, kAjaLa ghAlyA, DAvarA DAvarI ramAyA te piNa maranai indra nIM iMdrANiyAM huI anai ekAvatArI huii| __jada dhIrajI pokharaNa kahyau-pUjyajI, ApAM rI AryAM rai kAjaLa ghalAvau hAtha-paga dhauvAvau, DAvarA DAvarI ramAvA rI AjJA dau / so e piNa ekAvatArI hoya jaavai| jada ToDaramalajI kahyau--re mUrakha, mhe iso kAma kyAMna kraaN| jada dhIrajI kahyau-na karAvau tau uNAM nai sarAvau kyUM / 312. thApa kyaM karau? phera ToDaramalajI dhIre pokharaNa nai kahyau-bhIkhaNajI sUtra nau pATha uthApyau / sAdhu nai asUjhatau doyAM alpa pApa bahuta nirjarA bhagavatI mai kahyau jada dhIrajI kahyau-pUjyajI, Apa gocarI padhArayA mhArai, kaToradAna mai lADU hai / te kaToradAna gohAM mai hai so bAre kADha vahirAya desU / mhAre I alpa pApa bahuta nirjarA husii| jada ToDaramalajI kahyau-re mUrakha, mhe kyAM nai lyaaN| jada dhIrajI kahyau-na lyau tau thApa kyUM karau ? upasaMhAra e dRSTAMta keyaka tau svAmIjI re muMDhe suNyAM / keyaka aura jAgAM piNa suNyAM / tiNa anusAre maMr3AyA, koI saMkSepa hu~to tiNaneM unamAna nyAya jANanai vadhArayau / vistAra jANanai sNkocyo| tiNa mai koI viruddha Ayau huvai tathA jhUTha lAgau huvai Aghau pAchau viparIta kahyau huvai tau "micchAmi dukkddN|" dahA . saMvata ugaNIse tIe, kArtika mAsa majhAra / sudi pakha terasa titha bhalI, sUryavAra zrIkAra 1 hema jIta RSa Adi de, dvAdaza saMta dipaMta / zrIjIdvArA zaihara mai, koyau caumAsau dhara khaMta 2 hema likhAyA harSa sUM, likhyA jIta dhara khaMta / sarasa rasai karo sobhatA, bhIkkhU nAM dRSTaMta 3 utpatiyA buddhi AgalA, bhIkkhU guNa bhaMDAra / hitakArI dRSTaMta tasu, sAMbhaLatAM sukhakAra 4
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI anuvAda
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. bAta karAmAta bUMdI meM savAIrAma ostavAla se carcA karate samaya bhikSu ne kahA- "gAya aura bhaiMsa ke muMha ke Age adhika cArA DAlane para ve use idhara-udhara bikhera dete haiN|" vaha bolA-"mujhe pazu banA diyaa|" vaha nArAja ho gyaa| taba svAmIjI ne kahA- "tuma yadi pazu ho gae, to merA jJAna cArA ho jaaegaa|" aisA kahane para vaha rAjI ho gyaa| phira usane bhikSu ko guru banA liyaa| 0 kRSNArpaNa kisI samaya veSadhArI sAdhuoM ne savAIrAma se kahA- "hamane terApaMthI sAdhumoM ko isa prakAra uttara diyA, isa prakAra uttara diyA, unheM parAsta kara diyA / taba savAIrAma bolA--''do janoM ke jhagar3A hone para eka AdamI apane ghara ko kRSNArpaNa kara detA hai / dUsarA kalaha karane se DaratA hai, apane ghara ko surakSA karatA hai| isI prakAra terApaMthI sAdhu apane sAdhupana ko surakSA karatA hai / vaha aMTa-saMTa bolane se bhaya khAtA hai / tumane apanA ghara kRSNArpaNa kara rakhA hai / tumhAre sAmane apane sAdhupana kI surakSA kA prazna nhiiN| isalie tuma jaisA mana meM AtA hai, vaisA bolate ho|" yaha kaha kara usane una veSadhArI sAdhuoM ko niruttara kara diyaa| 0 mUThI cugalI eka dina carcA karate samaya veSadhArI sAdhuoM ne kahA-"tuma hameM doSI batalAte ho / para tumhAre guruoM ko bhI choTe kivAr3a kholane kA doSa lagatA hai| taba savAIrAma ne kahA-"kisI rAjA kA eka maMtrI rAjasva kA gabana nahIM karatA / dUsarA maMtrI usase dveSa rakhatA thA, isalie usane usakI zikAyata kI-"yaha rAjasva kA gabana karatA hai|" rAjA ne dAnoM ko ikaTThA kara pUchA, taba cugalakhora maMtrI ne kahA-"isane baccoM ko sarakArI panne, syAhI aura lekhanI dI hai|" taba usa maMtrI ne kahA-"maiMne baccoM ko panne, syAhI aura lekhanI dI hai, ve unheM par3hAne ke lie dI haiM / ve zikSita hone para sarakArI sevA meM hI lgeNge|" yaha suna rAjA prasanna ho gyaa| cugalakhora maMtrI lajjita ho gyaa| __ jaise cugalakhora maMtrI ne jhUThI cugalI kI aura jhUThA doSa batalAyA , vaise tuma bhii| choTA kiMvAr3a kholane kA doSa batalAte ho, isalie tuma bhI jhUThe ho|" ____2. upakAra hI kiyA pAlI meM bhIkhaNajI svAmI AjJA le eka dukAna meM Thahare / eka AcArya ne usa dukAna vAle ke ghara jAkara usakI patnI se kahA- "ye kArtika zuklA pUrNimA taka 1. mAcArya bhikSu ke lie prastuta kRti meM svAmIjI, bhikkhu, bhikSu Adi prayoga kiyA gayA hai|
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 bhikSu dRSTAMta tumhArI dukAna nahIM chodd'eNge|" taba usa bahina ne svAmIjI se kahA-"tumheM vahAM rahane kI merI AzA nhiiN|" tava bhikSu ne kahA- "caturmAsa meM bhI tuma kahogI taba hama yahAM se cale jaaeNge|" usa samaya vaha bahina bolI-"mujhe tumhAre jaise hI sAdhu kaha gae haiM ki caturmAsa zurU hone para ve yahAM se nahIM jAeMge / isalie merI AjJA nhiiN|" / usake manA karane ke bAda AcArya bhikSu svayaM gocarI ge| udayapuriyA bAjAra meM dukAna kI dUsarI maMjila kI yAcanA kii| usake prApta ho jAne para Apa svayaM vahAM baiTha gae, sAdhunoM ko bheja upakaraNa maMgavA lie / dina meM ve usa dUsarI maMjila para rahate aura rAta ko ve nIce dukAna meM vyAkhyAna dete / pariSad kAphI juTa jAtI / bahuta logoM ne sambodhi prApta kii| AcAryajI ne zayyAtara (dukAna-mAlika) se bahuta kahA"tumane inheM jagaha kyoM dI? ye avinIta haiM, nilava (mithyA prarUpaNA karane vAle) haiN| taba usane kahA--"kArtika pUrNimA taka to manAhI nahIM kruuNgaa|" kucha dinoM bAda bahuta varSA huI / svAmIjI jisa dukAna meM pahale Thahare the, usa dukAna kA zahatIra TUTa gyaa| saikar3oM mana vajana nIce girA / isa bAta ko suna svAmIjI ne kahA- 'jo hameM dukAna chur3Ane meM rahe, una para chadmastha svabhAva ke kAraNa Akroza kI lahara Ane kA prasaMga thA / para unhoMne hamArA upakAra hI kiyA / (yadi hama vahAM rahate to Aja kyA hotA ?)" aise the svAmIjo kSamAzIla / 3. acchA yA burA? pIpAr3a meM AcArya rughanAthajI ke ziSya jIvaNajI ne AcArya bhikSu se kahA"sAdhu AhAra karatA hai, vaha 'avata' aura 'pramAda, hai| taba svAmIjI ne kahA-"jo kAma bhagavAna kI AjJA meM hai, vaha acchA hai|" para jIvaNajI ne yaha bAta mAnI nahIM / phira svAmIjI ne pUchA-"sAdhu AhAra karatA hai vaha kAma acchA hai yA burA ?" jIvaNajI ne kahA- 'sAdhu AhAra karatA hai, vaha burA kAma hai; tyAga karatA hai, vaha acchA kAma hai|" ___ zauca Adi ke lie jAte-Ate samaya rAste meM milate, taba svAmIjI pUchate"jIvaNajI ! burA kAma karake Ae ho yA jAkara karanA hai ?" isa prakAra bAra-bAra pUchane se jIvaNajI sakapakA gae aura bole-'bhIkhaNajI ! sAdhu AhAra karatA hai, vaha acchA hI kAma hai|" 4. binA lAbha kA Arambha kaMTAliyA meM bhIkhaNajI svAmI kA mitra thA, nAma thA gulojI gAdiyA / usase svAmIjI ne pUchA-gulA ! tumane khetI kI hai ? / "hAM, svAmInAtha ! kI hai|" svAmIjI ne pUchA-"upaja kitanI huI aura kharca kitanA lagA? gulajI bole- "svAmInAtha ! dasa rupaye lage haiN| kucha hala jotane ke bhAr3e ke,
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 5-7 kucha nidAI ke aura kucha bIja ke / kula dasa rupaye lage / " svAmIjI ne pUchA - " vApasa kitane Ae ?" taba gulajI ne kahA - " svAmInAtha ! lagabhaga dasa rupayoM kA mAla vApasa AyA-kucha rupayoM ke mUMga, kucha cArA, kucha bAjarI, saba daza rupayoM kA mAla vApasa AyA / jitanA lagA, utanA A gayA / becArI khetI kA koI doSa nahIM / " . 123 taba svAmIjI bole - "gulA ! ye daza rupaye koThe ke Ale meM par3e rahate to tujhe itanA pApa to nahIM lagatA / aisA Arambha kyoM kiyA ? " 5. prasannatA yA aprasannatA desUrI kA nAtho nAma kA sAdhU / usane strI, mAM aura putrI ko chor3a dIkSA lI, para usakI prakRti kaThora / vaha acchI taraha AjJA meM nahIM calatA / vaha lagabhaga tIna varSa gaNa meM rahA, phira usase alaga ho gyaa| vaha jinake pAsa thA, una sAdhuoM ne svAmIjI se kahA--"nAtha gaNa se alaga ho gayA / " - taba svAmIjI bole - "kisI ke phor3A bahuta darda karatA thA aura vaha phUTa gayA; to vaha rAjI hai yA nArAja ? " "aise hI duHkhadAyI ke alaga ho jAne para aprasannatA nahIM hotI / " 6. rAga-dveSa rAga-dveSa kI pahacAna karane ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA koI bacce ke sira para mAratA hai, taba loga use ulAhanA dete haiM 'bhale AdamI ! bacce ke sira para kyoM mAratA hai ?' aura kisI ne bacce ke hAtha meM laDDU diyA, mUlI dI, use koI nahIM barajatA / " isa rAga ko pahicAnanA kaThina hai aura usa dveSa ko pahicAnanA sarala hai / isIlie zAstrakAra ne vItarAga' kahA, vItadveSa' nahIM / rAga bAda meM miTatA hai aura dveSa pahale hI miTa jAtA hai / 7. sirohI rAva kA 'pAlakA' saM0 1852 ke lagabhaga AcArya jayamalajI ke saMpradAya se pemajI, ratanajI Adi solaha sAdhu alaga ho ge| sthAnaka, se pAnI lene Adi kucha bAtoM kA parityAga kara unhoMne nayA para 'puNya' ke viSaya meM zraddhA to vahI thI / taba loga kahane se alaga hue, vaise hI ye bhI alaga hue|" taba svAmIjI bole - "unhoMne sirohI ke rAvajI kA "pAlakA" banAyA hai / sirohI- rAva ke sAmantoM aura kAmadAroM ne vicAra kiyA ki udayapura, jayapura aura jodhapura narezoM ke pAsa pAlakI hai| apane bhI pAlakI bnaaeN| aisA soca, bAMsa ke DaMDoM ko bAMdha, usa para chAyA karane ke lie Upara lAla vastra DAla " pAlakA" banAyA | pAlakI kA bAMsa to mur3A huA hone ke kAraNa Ter3hA hotA hai, isa bAta ko ve samajha nahIM pAe aura unhoMne jo 'pAlakA' banAyA, usameM sIdhe bAMsa DAla diye / isalie vaha bhaddA pAlakA bana gyaa| vaise pAlake meM rAva ko biThA havA khAne ke lie nikale / usake sAtha Age aura pIche aneka loga gAMva bAhara taka aae| usa samaya kheta ke pAsa gumAnajI, durgAdAsajI, nitya - piMDa, kalAla ke ghara sAdhupana svIkAra kiyA, lage- "jaise bhIkhaNajI saMgha
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 bhikkhu dRSTAMta vRkSa kI chAyA ke nIce unhoMne vizrAma kiyaa| taba kisAna bole-"yahAM mata jalAo re, mata jalAmo / bacce aura bacciyAM ddreNge| - taba rAvajI ke sAtha vAle karmacArI bole -"mata bolo re, mata bolo / ye rAvajI haiM re, rAvajI / taba kisAna bole-"bAta Duba mii| rAvajI mara gae? hamane to socA-rAvajI kI mAM mara gaI hai|" taba karmacAriyoM ne kisAnoM se kahA-"jayapura, jodhapura vAloM ke pAsa pAlakI hai| isalie rAvajI ke 'pAlaka' banAyA thA, ataH rAvajI yahA~ havA khAne ke lie Ae haiN| taba kisAna bole- ise 'Dola' (ratho yA baikuMThI) jaisA kyoM banAyA ? svAmIjI bole-"jaisA sirohI rAvajI kA pAlakA, vaisA hI inake nae sAdhupana kA svIkAra / kintu zraddhA mithyA hai / ye jIva khilAne meM puNya mAnate haiM, sAvadha dAna meM puNya mAnate haiM, isalie inameM samyaktva aura cAritra- donoM meM se eka bhI nhiiN|" 8. jaisA saMga, vaisA raMga gumAnajI ke sAdhu durgAdAsajI se bhIkhaNajo svAmI ne kahA- "hama AdhAkarmI (sAdhu-nimitta kRta) sthAnaka meM doSa batalAte, taba tuma mAnate nahIM aura aba unase (AcArya jayamalajI se) alaga ho jAne ke bAda tuma bhI AdhAkarmI sthAnaka kA niSedha karane laga ge|" taba durgAdAsajI bole-"rAvaNa ke sAmanta use burA jAnate the, phira bhI golI rAma kI ora hI dAgate the / vaise hI hama unake sAtha the, taba hama bhI sthAnaka kA niSedha nahIM karate the aura Apa sthAnaka kA niSedha karate, taba hama Apase dveSa karate the|" 6. dhIme-dhIme dRr3ha hoMge gumAnajI ke sAdhu pemajI ne hemarAjajI svAmI se kahA-"tIna tumbe adhika the, ve Aja phor3a ddaale|" ___taba hemarAjajI svAmI ne kahA-"unase alaga hokara nayA sAdhupana svIkAra kie hue tumako bahuta dina ho ge| phira tIna tumbe adhika the, ve Aja phor3a DAle, usakA kyA kAraNa ? taba pemajI ne kahA-hama zithila ho gae the, so aba dRr3ha dhIme-dhIme hoNge| phira hemarAjajI svAmI ne bhIkhaNajI svAmI se kahA-"mahArAja ! Aja pemajI ne aisI bAta kahI- "hama zithila par3a gae, so aba dRr3ha dhIme-dhIme hoNge|" taba svAmIjI bole--tumane yoM kyoM nahIM kahA-kisI ne AjIvana zIlavata svIkAra kiyaa| chaha mahInoM ke bAda vaha bolA-"eka strI maiMne Aja chor3I hai|'' taba kisI ne kahA- "tumheM zIla svIkAra kie to bahuta mahIne ho cuke haiM ?" taba vaha bolA-"zithila par3e the, aba dRr3ha dhIme-dhIme hoNge|" 10. sAdhu-asAdhu pAdu ke upAzraya meM bhIkhaNajI svAmI aura hemarAjajI svAmI gocarI ke lie jA rahe the| itane meM sAmIdAsajI ke do sAdhu malina vastra pahane, kaMdhoM para pustakoM kA jor3A
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 11 125 uThAe hue, vihAra karate hue, "bhIkhaNajI kahAM hai ? bhIkhaNajI kahAM hai?" yaha kahate hue aae| svAmIjI ne kahA- 'merA nAma hai bhiikhnn|" taba ve bole- "Apako dekhane kI mana meM thii|" taba svAmIjI ne kahA- "dekho|" taba ve bole-'Apane saba bAta acchI kI, para eka bAta acchI nahIM kii|" . svAmIjI ne pUchA - "kyA ?" taba unhoMne kahA---''hama bAIsa saMpradAyoM ke sAdhu haiM, unheM Apa asAdhu batalAte taba svAmIjI ne pUchA---''tuma kinake sAdhu ho?" taba unhoMne kahA-"hama sAmIdAsajI ke sAdhu haiN|" taba svAmIjI ne kahA- "tumhAre saMpradAya meM aisA likhata (vidhAna) hai ki ikkIsa saMpradAyoM meM se koI sAdhu tamhAre saMpradAya meM Ae to naI dIkSA dekara use saMpradAya meM milaaeN| aisA likhata hai, kyA tuma jAnate ho?" taba ve bole -'hAM ! hama jAnate haiN|" taba svAmIjI ne kahA- "ikkIsa saMpradAya ko to tuma logoM ne hI asAdhu sthApita kara diyaa| gRhastha ko dIkSA dekara apane meM milAte ho aura unheM bhI dIkSA dekara apane meM milAte ho| isa hisAba se ikkIsa saMpradAyoM ko tumane gRhastha ke barAbara samajha liyaa| isa dRSTi meM ikkIsa saMpradAyoM ko tumane hI asAdhu sthApita kara diyaa| eka tumhArA sampradAya bacA / bhagavAna ne kahA"jise do upavAsa kA prAyazcitta prApta ho, use koI tIna upavAsa kA prAyazcitta de, to dene vAle ko tIna upavAsa kA prAyazcitta Ae .' tuma unheM (ikkIsa saMpradAyoM ko) sAdhu mAnate ho aura phira unheM naI dIkSA dete ho, so tumhAre hisAba se tumheM naI dIkSA lenI hogii| isa hisAba se tumhArA saMpradAya bhI asAdhu Thahara jAtA hai / " yaha suna ve bole"bhIkhaNajI ! ApakI buddhi prabala hai|" yaha kahakara jAne lge| __ svAmIjI ne kahA- "yadi tuma yahAM raho, to Aja carcA kreN|" taba ve bole-- "hamArI yahAM rahane kI sthiratA nahIM hai / " yaha kahakara ve calate bane / 11. mAnyatA aura prarUpaNA kA bheda eka gAMva meM svAmIjI Thahare hue the| vahAM amarasiMhajI ke do sAdhu-IsaradAsajI aura mojIrAmajI aae| ve jahAM Thahare vahAM svAmIjI gae aura unase prazna pUchA"kisI vyakti ne anukampA lA bhUkha se pIr3ita AdamI ko mUlI dii| usameM kyA huA?" jaba ve bole-"aisA prazna, jo mithyAtvI hotA hai, vahI pUchatA hai|" taba svAmIjI bole-"pUchane vAloM ne to pUcha liyA, para uttara dene vAlA uttara dene se mithyAtvI banatA ho, to uttara mata do|" taba ve bole-"hama to mUlI meM pApa batalAte haiN|" taba svAmIjI ne kahA- "mUlI meM puNya aura pApa donoM haiN| para anukampA lA
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 bhikkhu dRSTAMta mUlI khilAne para kucha loga 'mizra' kahate haiN|" taba unhoMne kahA ..."jo 'mizra' kahatA hai, vaha paapii|" phira pUchA-"koI pApa kahatA hai ?" ve bole ---"jo pApa kahatA hai, vaha bhI pApI / " phira pUchA- "koI puNya kahatA hai ?" taba bole-"jo puNya kahatA hai, vaha bhI paapii|" taba svAmIjI gaharI vicAraNA kara bole-"kucha loga puNya mAnate haiN|" taba ve bole-"vahI mAnegA, jo mana meM jcegaa|" taba svAmIjI bole-"tumhArI mAnyatA puNya kI hai / tuma loga puNya kI prarUpaNA nahIM karate, kintu use mAnate ho|" ityAdi bAteM kara unheM niruttara kara sthAna para pdhaare| 12. svargagAmI yA narakagAmo pAlI meM eka vyakti svAmIjI se carcA karate samaya anTa-sanTa bolA / usane kahA"tumhAre zrAvaka aise duSTa haiM ki kisI ke gale meM phAMsI kA phaMdA nahIM nikAlate / " vaha bahuta viparIta bolane lagA, taba svAmI bhIkhaNajI bole-"tumhArA aura hamArA mata kaho / samuccaya meM hI bAta kro|" taba kucha pAsa Akara bolA-"kyA samaccaya meM bAta kahaM ?" ___ taba svAmIjI bole - "eka AdamI ne vRkSa se laTaka kara phAMsI le lo / usa mArga se jAte hae do vyaktiyoM ne use dekhA-"eka phAMsI ke phaMde ko kholatA hai. vaha kaisA aura jo phAMsI ke phaMde ko nahIM kholatA, vaha kaisA ?" taba vaha bolA--"jo phAMsI ke phaMde ko kholatA hai, vaha mahAna, uttama puruSa hai, mokSagAmI, svargagAmI aura dayAlu hai / " isa prakAra usake aneka guNa batalAe / "phAMsI ke phaMde ko nahIM kholane vAlA mahAn pApI, mahAn duSTa aura narakagAmI hai / " taba svAmIjI ne kahA---"tuma aura tumhAre dharmaguru donoM jA rahe ho to usake phAMsI ke phaMde ko kauna kholegA ?" taba vaha bolA- "maiM kholuuNgaa|" "tumhAre guru kholeMge yA nahIM ?" taba vaha bolA-"ve kyoM kholeMge; ve to sAdhu haiM / " ___ taba svAmIjI bole-"mokSagAmI aura svargagAmI to tuma Thahare aura tumhAre hisAba se narakagAmI tumhAre guru tthhre|" taba vaha apane hI tarka meM ulajha gayA aura uttara dene meM asamartha rahA / 13. mujhe to avaguNa nikAlane' hI haiM kisI ne kahA-"bhIkhaNajI ! bAIsa saMpradAya vAle tumhAre avaguNa nikAlate taba svAmIjI bole- 'avaguNa nikAlate haiM yA bhItara DAlate haiM ?" taba baha bolA-"nikAlate haiN|"
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 14-16 taba svAmIjI ne kahA" bhale hI nikAle", kucha eka ve avaguNa "nikAla" rahe haiM, kucha - eka maiM " nikAla" rahA huuN| mujhe to avaguNa "nikAlane " hI haiM / 14. 'sAto' 127 pIpAr3a meM kucha logoM ne manasUbA kara pUchA - " bhIkhaNajI ! lokabhASA meM yoM kahA jAtA hai - "sAta-sAta dUMgA aura eka-eka ginU~gA / " usakA artha kyA hai ?" taba svAmIjI bole --- "usakA artha bilkula sIdhA hai| sAta supArI dete haiM aura eka " sAtA " ginate haiM / " loga yaha sunakara Azcaryacakita ho gae / 15. tumhAre lie naraka hI bacA bhIkhaNajI svAmI desUrI jA rahe the| bIca meM ghANerAva ke mahAjana mile| unhoMne pUchA - "tumhArA kyA nAma hai ?" svAmIjI bole - "merA nAma hai bhIkhaNa / " taba ve bole - " bhIkhaNa terApaMthI, ve ho tuma !" taba svAmIjI ne kahA - "hAM, vahI hUM / ' taba ve krodha ke sAtha bole - " tumhArA muMha dIkha jAne para AdamI naraka meM jAtA taba svAmIjI ne kahA - "tumhArA muMha dIkhane para ? taba ve bole - "hamArA muMha dIkhane para AdamI devaloka aura mokSa meM jAtA hai / " taba svAmIjI ne kahA- "hama to yoM nahIM kahate - kisI kA muMha dIkhane para koI svarga yA naraka jAtA hai / parantu tumhAre kahane ke hisAba se tumhArA muMha hamane dekhA ; ataH mokSa aura devaloka meM to hama jaaeNge| aura hamArA muMha tumane dekhA hai, ataH tumhAre kahane ke anusAra tumhAre hisse meM naraka hI rahA / " 16. prAyazcitta kisa bAta kA ? saM0 1845 ke varSa (svAmIjI ne) pIpAr3a meM cAturmAsa kiyA / hastujI aura kasturAMjI kA pitA thA jagU gAMdhI / use carcA karate samaya svAmIjI kI mAnyatA meM vizvAsa paidA ho gayA / usake bAda veSadhArI sAdhu ne jagU gAMdhI se kahA - " bhIkhaNajI kI mAnyatA galata hai - kisI zrAvaka ko bAsatI' dene meM bhI pApa kahate haiM aura kisI gRhastha kI cAdara cora le gayA, usameM bhI pApa kahate haiM / isa prakAra cora aura zrAvaka ko sarIkhA ginate / " taba jagU gAMdhI ne svAmIjI se yaha bAta pUchI - "yaha kaise nyAya saMgata hogA ?" taba svAmIjI ne kahA - "unase pUchanA - "tumhArI cAdara koI curA kara le gayA 1. sAtA-supArI, siMghor3A khAraka Adi kI pAMca-pAMca athavA sAta-sAta kI saMkhyA, jo vivAha ke samaya kanyA yA vara pakSa meM dI- lI jAtI hai / 2. khAdI kA eka prakAra / isa viSaya meM eka dohA hai--gajI memUMdI, bAsatI' 1
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 bhikkhu dRSTAMta athavA tumane apanI cAdara kisI zrAvaka ko de dI, ina donoM meM se tumheM kisa bAta kA prAyazcitta karanA hogA ?" yadi ve cora cAdara ko curA kara le gayA, usakA prAyazcitta na batalAye aura zrAvaka ko cAdara dI, usakA prAyazcitta batalAe, to unake hisAba se hI zrAvaka ko cAdara denA doSapUrNa ThaharatA hai / " isake bAda jagU gAMdhI ne unako chor3a svAmIjI ko guru banA liyaa| 17. bahuta apriya lagA saMvat 1845 meM pIpAr3a cAturmAsa meM bahuta logoM ne svAmIjI ke vicAroM ko svIkAra kiyaa| jagU gAMdhI ne svAmIjI ke vicAroM ko svIkAra kiyA, vaha veSadhAriyoM ke zrAvakoM ko bahuta akharA / taba logoM ne kahA- "bhIkhaNajI ! jagU ne Apake vicAroM ko svIkAra kiyA, vaha dUsaroM ko bhI akharA, kintu khetasIjI lUNAvata ko bahuta jyAdA akharA / vaha bahuta ciMtA karatA hai|" taba svAmIjI ne kahA-"koI paradeza meM mara gayA, usakI khabara Ane para ciMtA to bahuta loga karate haiM para lambI kaiMcUlI to eka hI pahanatI haiN'|" 18. rAta choTI aura bar3I usI (pIpADa ke) cAturmAsa meM (svAmIjI kA) vyAkhyAna suna loga bahuta rAjI hote the / koI dvaSI kahatA --"rAta bahuta calI gaI / savA prahara yA Der3ha prhr|" taba svAmIjI ne kahA ---- 'duHkha kI rAta bar3I lagatI hai| vivAha Adi ke prasaMga para sukha kI rAta choTI lagatI hai / ThIka saMdhyA ke samaya para manuSya mara jAtA hai, to vaha duHkha kI rAtri bahuta bar3I lagatI hai| isI prakAra jinako vyAkhyAna acchA nahIM lagata', unheM rAta bahuta bar3I lagatI hai| 16. jhAMjha vivAha ko yA zava yAtrA kI ___ usI (pIpAr3a ke) caturmAsa meM kucha loga vyAkhyAna nahIM sunate, dUra baiThe niMdA karate haiM / taba kisI ne kahA - "bhIkhaNajI ! Apa to vyAkhyAna dete haiM aura ye niMdA karate taba svAmIjI ne kahA--"jhAMjha ke bajane para kutte kA svabhAva rone kA hotA hai, para vaha yoM nahIM samajhatA ki yaha jhAMjha vivAha kI hai yA zava yAtrA kI / vaise hI ye yaha nahIM samajhate ki vyAkhyAna meM jJAna kI bAta AtI hai, usase rAjI honA to kahIM rahA, pratyuta niMdA karate haiN| inakA niMdA karane kA svabhAva hai, isalie inheM ulaTI bAta sUjhatI hai|" 20. jaisA gur3a vaisA miThAsa usa pIpAr3a meM eka gevIrAma nAma kA cAraNa 'bhakta' thaa| logoM meM pUjA jAtA thaa| vaha anya bhaktoM ko lapasI khilAtA thaa| use logoM ne bahakAyA-"tuma bhaktoM ko lapasI khilAte ho, usameM bhIkhaNajI pApa kahate haiN|" taba vaha bhakta gevIrAma hAtha meM ghoTA le, dhuMdharu bajAtA huA, svAmIjI ke pAsa 1. strI vidhavA hone para lambI kaicUlI pahanatI hai|
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 dRSTAMta : 21-24 AyA aura bolA- "he bhISaNa bAbA ! maiM bhaktoM ko lapasI khilAtA hUM, usameM kyA hotA hai|" ___ svAmIjI bole-"lapasI meM jaisA gur3a DAlA jAtA hai, vaha vaisI hI mIThI hotI yaha suna vaha bahuta rAjI huA, bhIkhaNa bAbA ne bahuta acchA uttara diyaa| loga bole -"bhIkhaNajI ne mAno pahale hI uttara ghar3a rakhA thaa|" 21. khetI gAMva kI sImA para"" saM0 1853 meM svAmIjI ne sojata meM caturmAsa kiyaa| bahuta logoM ne svAmIjI ke vicAra ko svIkAra kiyaa| taba kisI ne kahA-'bhIkhaNajI ! mApane upakAra to acchA kiyA, bahuta logoM ko tattva samajhA diyaa|" taba svAmIjI bole-'khetI to kI hai, para gAMva kI sImA para / yadi gadhe usameM nahIM ghuseMge, to vaha Tika pAegI, anyathA usakA TikanA kaThina hai / " 22. laDDU khaNDita hai para hai bUMdI kA svAmIjI apane guru se pRthak ho gae / sAdhviyoM kI dIkSA nahIM huI thI, taba kI bAta hai| kisI ne kahA-"tumhAre tIrtha tIna hI haiN| laDDU hai, para vaha khaNDita hai|" taba svAmIjI bole-"khaNDita to hai, para hai vaha caugunI/cAra guNA cInI, ghI kaa|" 23. samAlocanA bhI Avazyaka rIyAM gAMva meM svAmIjI ne vyAkhyAna meM AcAra kI gAthA khii| use suna motIrAma boharA bolA-"bhIkhaNajI! bandara bUr3hA ho jAtA hai, phira bhI gUlAMceM bharanA nahIM chodd'taa| vaise hI tuma bUr3he ho gae, phira bhI tumane dUsaroM kI TIkA-TippaNI karanA nahIM chor3A hai| taba svAmIjI bole- "tumhAre bApa ne huNDiyAM likhIM, tumhAre dAde ne huNDiyAM likhIM, tumane bhI pATa-pATie samaTe nhiiN|" dIpacaMda muNota ne mana meM soca apane sAthI-mitroM se kahA- 'bhIkhaNajI kA aisA vacana nikalA hai, isalie lagatA hai ki isake pATa-pATie simaTa jaaeNge|" taba saba ne apane-apane rupae TAna lie / kucha hI dinoM meM usakA divAlA nikala gayA, pATa-pATie simaTa gae---vyApAra Thappa ho gyaa| 24. hiMsA meM puNya kaise ? rIyAM gAMva meM amarasiMhajI kA sAdhu tilokajI svAmIjI ke pAsa Akara bolA"sUtra meM anna-puNNa, pAna-puNya Adi nava prakAra ke puNya batalAe haiN| bhagavAna ne pradezI kI 'dAnazAlA' kaho, para pApazAlA nahIM khii| bhagavAna ne 'annapuNya' kahA, para 'annapApa' nahIM kahA / are ! tumane to dAna-dayA uThA dii|" svAmIjI bole-"kisI ne anukampA kara kisI ko sera bAjarA diyaa| usameM 1. yaha vAkyAMza hai / isakA artha hai-dukAna uThAI nahIM, divAlA nikAlA nahIM /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 bhikkhu dRSTAMta puNya to hai na ?" taba vaha bolA-"hama kyA jAne ? hama to likhA humA par3hate haiN| hamane AgarA kA pAnI piyA hai, hamane dillI kA pAnI piyA hai|" taba svAmIjI bole-"dillI aura AgarA meM to gAyeM kaTatI haiM / isameM (dillI aura bAgarA kA pAnI piyA, usameM) kauna sI vizeSatA huI ? sUtra par3he ho, to btlaao|" ___ itane meM laMkA gaccha kA ratanajI yati aayaa| usane yaha bAta sunI aura tilokajI ko Tokate hue bolA- "hama zithila ho gae haiM, to bhI anAja ke eka dAne meM cAra paryApti, cAra prANa mAnate haiM / use khilAne se puNya kaise hogA? aura tuma mukha-vastrikA bAMdha kara kyoM kharAba hue, jabaki tuma ekendriya jIva ko khilAne meM puNya batalAte ho?" isa prakAra use niruttara kara diyA, taba vaha calA gyaa| 25. vAstavikatA kauna jAnegA? rIyAM gAMva meM harajImalajI seTha ne kapar3A lene kI prArthanA kI / svAmIjI bole "tuma sAdhuSoM ke lie vastra mola lekara dete ho, to use hama nahIM le sakate / " / taba seTha bolA--"dUsare sAdhu to lete haiN| maiMne vastra kharIda kara diyA, usameM mujhe kyA humA ?" taba svAmIjI bole-"unhIM ko pUcha lo|" taba seTha bolA- .. "kahane meM to ve bhI kharIda kara vastra dene meM pApa hI batalAte haiM, para use svIkAra to kara lete haiN|" "hamAre pahanane-oDhane ke vastroM meM se koI vastra Apa leN| taba svAmIjI bole-"vaha bhI nahIM leNge| dUsare sAdhu bhI vastra le gae aura bhIkhaNajI bhI vastra le ge| isameM vAstavikatA kA patA kauna lagAegA ?" 26. yaha jhagar3A hamase nahIM nipaTegA harajImalajI seTha anurAgI ho gayA, taba AcArya rUghanAthajI kA sAdhu urajojI eka laMbA kAmaja lekara par3hane lgaa| bhIkhaNajI ne amuka gAMva meM sacitta pAnI liyA, amuka gAMva meM kivAr3a banda kara soe, amuka gAMva meM nitapiMDa AhAra liyA-ityAdi aneka doSa usa patra se par3hane lgaa| taba seTha bolA-"tuma jodhapura jaao| rAjA ke pAsa jA pukAra kro| yaha to bakavAsa hai / yaha jhagar3A hamase nipaTane vAlA nahIM hai / tuma itane doSa batalAte ho aura bhIkhaNajI kaheMge - 'hamane eka bhI doSa kA sevana nahIM kiyaa|' isakI sacAI hama kaise jAna pAeMge ?" ___ taba uraNojI bolA-"bhIkhaNajI bhI hameM kahate haiM, tumheM yaha doSa lagatA hai, tumheM yaha doSa lagatA hai|" ___taba seTha bolA-"bhISaNajI to sUtra ke sAkSya se samuccaya meM (kisI kA nAma lie binA) kahate haiM.---"sAdhuloM ko yaha kAma karanA nahIM hai, sAdhuoM ko yaha kAma karanA nahIM hai|" yaha kaha use niruttara kara diyaa|
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 27-29 131 27. sUkhe ThUThoM ko kyA zItadAha lage? pIpAr3a meM vyAkhyAna ke samaya bahuta logoM ke sunate hue tArAcaMda siMghI bolA"tuma vyAkhyAna sunate ho, tumheM zItadAha laga jAegA, kumhalA jaaoge|" . taba svAmIjI bole -"zItadAha hare vRkSoM ko jalAtA hai, para vaha sUkhe DhUMThoM ko kyA jalAegA ?" yaha suna loga bahuta rAjI hue kahane lage-"acchA uttara diyA / " 28. mRtyubhoja ke laDDa kizanagar3ha meM svAmIjI padhAre / gaucarI ke lie ge| veSadhArI sAdhu carcA karane unake pIche-pIche aae| svAmI "pAMDiyA ke bAsa" mohalle meM gocarI ke lie ge| veSadhArI sAdhu usa mohalle ke mor3a para carcA karane kI dRSTi se khar3e the|" taba malajI mehatA ne kahA--- "isa carcA meM tuma svAda nahIM paaoge|" bahuta kahA-para unhoMne unakI eka bAta nahIM maanii| itane meM svAmIjI gocarI kara vApasa aae| ___ taba veSadhArI sAdhuoM ne kahA- "bhIkhaNajI ! tuma vairAgI kahalAte ho, isa mohalle meM 'mRtyubhoja' thA, vahAM se pakavAna lAe ho?" taba bhIkhaNajI svAmI ne kahA--- "isameM doSa kyA?" taba veSadhArI sAdhu bole- "tuma vairAgI kahalAte ho aura aisA kAma karate ho ?" bahuta loga ikaTThe ho ge| svAmIjI bole- "hama to mRtyubhoja ke pakavAna nahIM laae|" taba veSadhArI sAdhuoM ne kahA-"yadi nahIM lAe ho, to pAtra dikhlaao|" svAmIjI ne bahuta dera taka pAtra nahIM dikhlaae| pIche veSadhArI sAdhuoM ne pAtra dikhalAne ke lie bahuta Agraha kiyA / taba bahuta logoM ke sAmane unhoMne pAtra dikhalAe / unameM laDDu nahIM / taba veSadhArI sAdhu bahuta lajjita hue| taba malajI ne kahA-"maine tumheM pahale hI barajA thA ki bhIkhaNajI se carcA mata kro| kyA lAbha huA ? bahuta logoM meM tumane apanI pratiSThA gNvaaii|" 26. zrAvaka aura kasAI kherave meM svAmIjI ke pAsa oTo siyAla aMTa-saMTa bolA-"tuma zrAvakoM ko dene meM bhI pApa kahate ho aura kasAI ko dene meM bhI pApa kahate ho| isa dRSTi se tumane zrAvaka aura kasAI ko samAna gina liyaa|" ___ taba svAmIjI bole- "aoTojI ! tumhArI mAM ko loTA bhara kara sajIva pAnI pilAne se kyA hotA haiM !" taba vaha bolA --"pApa hotA hai ?" . taba svAmIjI phira bole-"vezyA ko loTA bhara kara sajIva pAnI pilAne se kyA 1. "bhikkhu dRSTAMta' mUla rAjasthAnI vibhAga meM 'kasAI' ke sthAna para bhUla se 'vezyA' mudrita ho gayA hai|
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 bhikhkhu dRSTAMta hotA hai ?" taba vaha bolA- "isameM bhI pApa hai|" taba svAmIjI bole-"tumhAre hisAba se tumane mAM aura vezyA ko kyA samAna gina liyA?" taba baha bahuta kaThinAI meM phaMsa gayA / loga bole-"moTojI ! tumane mAM aura vezyA ko sarIkhA mAna liyA ?" ___30. muni vastra kaise rakha sakatA hai ? DhaMDhAr3a pradeza meM svAmI bhIkhaNajI ke pAsa kucha sarAvagI carcA karane ke lie Ae aura bole---"muni dhAge jitanA bhI vastra nahIM rakha sakatA / jo rakhate haiM, ve pariSaha se dUra bhAgate haiN|" taba svAmIjI bole ---"parISaha kitane haiM ?" taba ve bole-"parISaha baaiis|" taba svAmIjI bole-"pahalA parISaha kauna-sA hai|" taba ve bole- "pahalA parISaha bhUkha kA hai|" svAmI ne pUchA- "tumhAre muni AhAra karate haiM yA nahIM ?" taba ve bole--- "do dina se eka bAra karate haiN|" taba svAmIjI bole-"tumhAre muni tumhAre hI hisAva se prathama parISaha se parAjita ho ge|" taba ve bole ---"hamAre muni bhUkha lagane para AhAra karate hai|" taba svAmIjI bole---"hama bhI ThaMDa lagane para kapar3e oDhate haiN|" svAmIjI ne phira pUchA-."tumhAre muni pAnI pIte haiM yA nahIM ?" taba unhoMne kahA-"pAnI bhI pIte haiN|" taba svAmIjI bole- "tumhAre muni isa hisAba se dUsare parISaha se bhI parAjita ho ge|" taba ve bole- "ve pyAsa lagane para pAnI pIte haiN|" taba svAmIjI bole-"hama bhI sardI Adi se bacane ke lie vastra oDhate haiM / aura yadi bhUkha lagane para anya khAne tathA pyAsa lagane para pAnI pIne se ve parISaha se parAjita nahIM hote haiM, to ThaMDa Adi se bacane ke lie vastra rakhane para bhI hama pariSaha se parAjita nahIM hote|" ityAdi manekavidha carcA se ve nirutara ho ge| * tuma lar3ane kI dRSTi se Ae ho? phira dUsare dina ve bahuta ikaTThe hokara Ae / svAmIjI zaucArtha jaMgala jA rahe the| ve sAmane mile / TeDhe hokara bole--"hama to carcA karane Ae aura Apa zauca ke lie bAhara jA rahe haiM ?" unake ceharoM kI bhAva-bhaMgimA dekhakara svAmIjI bole-"Aja to tuma laDne kI dRSTi se Ae lagate ho|"
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 31-32 taba ve bole --"Apako isa bAta kI kaise khabara par3I ?" svAmIjI bole-"hamameM avadhi Adi atIndriya jJAna to nahIM hai, phira bhI tumhAre cehare kI bhAva bhaMgimA dekhakara hamane khaa|" taba ve saca bole- "hama Ae to lar3ane kI dRSTi se hI the, dAna-dayA kI carcA karanI thii|" taba svAmIjI bole--"dAna-dayA ke uttara to bahuta likhe par3e haiN| carcA to kala vAlI hI kar3I thii|" bAda meM unameM se kucha loga carcA kara svAmIjI kI zaraNa meM A ge| 31. savastra yA nirvastra eka dina bahuta sAre sarAvagI logoM ne svAmIjI se kahA-"yadi Apa vastra na rakheM, to ApakI karanI (tapasyA) bahuta kaThora hogii|" ___taba svAmIjI ne kahA- "hamane zvetAmbara zAstroM ke mAdhAra para ghara chor3A hai| unameM tIna cAdara, colapaTTA Adi rakhane kA vidhAna hai, isalie hama vastra rakhate haiM / yadi digambara zAstroM ke prati vizvAsa ho jAe, to hama vastroM ko chor3a nagna ho jAeMge, phira vastra nahIM rkheNge|" 32. roTo ke lie kaise chor3a ? eka bahina bahuta bAra svAmIjI se AhAra lene ke lie prArthanA kiyA karatI thIkabhI mere ghara bhI Apa gocarI ke lie pdhaareN| eka dina svAmIjI usake ghara para padhAre / vaha svAmIjI ko bahuta rAjI huI aura AhAra dene lgii| taba svAmIjI ne pUchA-"lagatA hai, tumheM hAtha to dhone pdd'eNge|" taba vaha bolI-"hAtha to dhone pdd'eNge|" taba svAmIjI ne pUchA-"hAtha sajIva pAnI se dhoyogI yA garama pAnI se ?" taba vaha bolI-"garama pAnI se dhouuNgii|" taba svAmIjI bole- "kahAM dhoogI ?" taba usane nAlI kI ora saMketa karate hue kahA-"yahAM dhouuNgii|" taba svAmIjI ne kahA-"yaha pAnI kahAM giregA ?" taba usane kahA -"yaha nIce giregaa|" svAmIjI ne kahA-"nIce pAnI girane se vAyukAya Adi jIvoM kI hiMsA hogI, . isalie maiM tumhArA AhAra nahIM le sktaa|" taba vaha bolI-"Apa to AhAra dekhakara le leN| hama gRhastha haiM aura apanA kArya karate haiM, usameM Apako kyA Apatti hotI hai ? hamArI sAMsArika kriyA hama kaise chor3eMge ? ___ taba svAmIjI ne kahA- 'he bahina ! tumhArI isa karma baMdhana karane vAlI sAvadha kriyA ko bhI tuma nahIM chor3atI ho to roTI ke lie maiM apanI niravadya kriyA ko kaise choDUM ?" yaha kaha kara svAmIjI vahAM se cale ge|
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 bhikkhu dRSTAMta 33. samajhAne kI kalA mAdhopura meM aneka loga AcArya ke anuyAyI bane / gocarI jAne para ve kahateAge padhAro | bahaneM yaha nahIM cAhatIM / taba bhAiyoM ne bahinoM se kahA isa zarIra meM sabase UMcA sira hotA hai aura sabase nIce paira hote haiM / inake pairoM meM hama zira jhukA haiM, phira cauke kI kyA bAta ? aisA kaha, unheM samajhA, svAmIjI ko bhItara le jAkara AhAra kA dAna diyA / lagatA hai ki yaha kalA bhI bhAiyoM ko svAmIjI ne sikhalAI thI / 34. jaisA diyA jAtA hai vaisA pAtA hai| 'kApharalA' gAMva meM sAdhu gocarI gae / eka jATanI ke ghara meM dhovana pAnI thA, para vaha sAdhuoM ko de nahIM rahI thI / usane kahA--- jaisA diyA jAtA hai, vaisA milatA hai / maiM dhovana pAnI nahIM pI sakatI / ( isalie ise nahIM de sakatI / ) sAdhuoM ne Akara svAmIjI se kahA- eka jATanI ke ghara para dhovana pAnI bahuta hai| kintu vaha de nahIM rahI hai taba svAmIjI vahAM padhAre aura bahina se kahA:-" dhovana kA pAnI do / " taba usa bahina ne kahA- "jaisA diyA jAtA hai vaisA milatA hai aura mujhase dhovana pAnI pIyA nahIM jaataa|" (isalie ise nahIM de sakatI / ) taba svAmIjI ne kahA - "gAya ko ghAsa DAlI jAtI hai aura vaha dUdha detI hai / aise hI sAdhuoM ko dhovana pAnI dene se sukha milatA hai / ' yaha suna kara usane kahA--"lo mahArAja ! " svAmIjI dhovana pAnI le apane sthAna para A ge| 35. bhaisa kA prasava ho, taba AeM khAracI meM svAmIjI pdhaare| eka bahina ne kahA - ', svAmIjI ! merI bhaiMsa kA prasava ho taba padhAre, taba maiM dUdha dene kA acchA lAbha le sakatI hUM / vaha kaise ? bhaiMsa ke prasava hone para eka mAsa taka usakA dUdha-dahI devI ke car3hA khA-pI lete haiN| usakA bilaunA nahIM karate / bhaiMsa ke prasava ke samaya Apa padhAreM / " taba svAmIjI bole --''kaba tumhAre bhaiMsa kA prasava ho, kaba hameM samAcAra mile aura kaba hama Ae ? 36. dIkSA ke Dara se to jvara nahIM huA ? hear meM eka bahina kahatI hai- "svAmIjI yahAM padhAreMge, taba sAdhvI banUMgI / ' isa prakAra vaha bAta karatI rahatI hai| kucha dinoM bAda svAmIjI vahAM padhAra ge|" svAmIjI ke Ane ke Dara se usako jvara car3ha gyaa| sAMjha ke samaya vaha darzana karane AI / taba svAmIjI ne pUchA - "kyA huA ? isa prakAra kyoM bolatI ho / " taba subakatI huI vaha bolI - "svAmIjI Apa padhAre aura mujhe jvara ho gayA / " taba svAmIjI ne pUchA - " dIkSA ke Dara se to jvara nahIM huA hai ?
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 37-40 135 taba vaha bolI-"yaha bAta mana meM AI to thii|" taba svAmIjI ne kahA-"yoM dahalatI ho, to kaise kAma hogA? dIkSA kA kAma to jIvana bhara kA hai|" ___37. yadi dAmAda rone laga jAe kheravA ke cataro zAha ne svAmIjI se kahA-"mahArAja ! mana meM dIkSA lene kA vicAra uTha rahA hai|" taba svAmIjI ne kahA- "tumhArA hRdaya durbala haiM / tumhAre putra Adi rone lagate haiM, taba yadi tuma bhI rone laga jAo, to kAma kaThina hogaa|" taba usane kahA-"AMsU to A hI jAte haiN|" taba svAmIjI ne kahA-"dAmAda sasurAla meM apanI strI ko lAne jAtA hai, taba usakI strI to rotI hai, para usake dekhA-dekhI dAmAda bhI rone laga jAe, to vaha logoM meM bhaddA lagatA hai / isI prakAra koI sAdhu banatA hai, taba usake sambandhI rote haiM, yaha to unakA svArtha hai, para unake dekhA-dekhI dIkSA lene vAlA rone laga jAe, to bAta bigar3a jAtI haiN|" 38 tumhArA pati kaise marA ? pIpAr3a meM svAmIjI gocarI padhAre / eka bahina ne isa prakAra kahA-- "amuka bahina ne bhIkhaNajI kI mAnyatA svIkAra kI, usase usakA pati mara gyaa|" taba svAmIjI bole-"bahina ! tU bhI avasthA meM choTI lagatI haiN| tU to bhIkhaNajI kI niMdA kara rahI hai, phira terA pati kaise mara gayA ? ____ taba pAsa meM khar3I bahinoM ne kahA- "bhIkhaNajI ye hI haiN|" taba vaha lajjita hokara ghara meM bhAga gii| 36. sampatti milane se kauna-sA jJAna A jAtA hai ? AUvA meM uttamojI IrANI bolA-'bhIkhaNajI ! tuma devAlaya kA niSedha karate ho para purAne jamAne meM to bar3e-bar3e lakhapati aura karor3apati logoM ne devAlaya banAe the|" taba svAmIjI bole-"tumhAre ghara meM pacAsa hajAra kI sampatti hone para devAlaya karAoge yA nahIM ? taba vaha bolA-"maiM kraauuNgaa| taba svAmIjI ne pUchA-'tumhAre meM jIva ke bheda, guNasthAna, upayoga, joga, lezyA kitanI? taba vaha bolA-"yaha to maiM nahIM jaantaa|" taba svAmIjI bole-"aise hI samajhadAra pahale hue hoMge ! sampatti milane mAtra se kauna-sA jJAna A jAtA hai ? 40. 'kA' kitane aura 'ka' kitane ? bhAUvA meM sAdulajI kA beTA nagajI bolA- "bhIkhaNajI ! "tasttarI" ke pATha
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta 136 meM 'tA kitane aura 'taM' kitane ? taba svAmIjI bole - "bhagavatI meM 'kA' kitane 'kaM' kitane, 'khA' kitane 'kha' kitane, 'gA', kitane aura 'gaM' kitane, 'ghA' kitane aura 'ghaM kitane ? " taba vaha niruttara ho gayA / 41. eka ke khaNDita hone para, saba khaNDita kisI ne pUchA - " bhIkhaNajI ! tuma aise kahate ho ki eka mahAvrata ke khaNDita ho jAne para pAMcoM hI mahAvrata khaNDita ho jAte haiM", yaha kaise ? taba svAmIjI bole - "jaba pApa kA udaya hotA hai, taba jIva saMsAra meM hI duHkha bhogatA rahatA hai / " jaise, eka bhikSAcara ko zahara meM ghUmate hue pAMca roTI kA ATA milA / vaha roTI banAne lagA / eka roTI seka kara usane cUlhe ke pIche rakhI, eka roTI tave para sika rahI hai, eka roTI aMgAroM para sika rahI hai, eka roTI kA loMdA hAtha meM hai, eka roTI kA ATA kaThautI meM hai / usa samaya eka kuttA AyA / vaha kaThautI meM par3e hue eka roTI ke ATe ko le bhAgA / usa kutte ke pIche bhikhArI daudd'aa| vaha lar3akhar3A kara nIce gira gyaa| usake hAtha meM roTI kA loMdA thA, vaha dhUla meM mila gyaa| vApasa Akara dekhA to jo roTI cUlhe ke pIche rakhI thI, vaha billI le gaI, jo tave para thI vaha tave para hI jala gaI tathA jo aMgAroM para thI, vaha aMgAroM para hI jala gaI / isa prakAra eka mahAvrata ke khaNDita hone para pAMcoM hI mahAvrata khaNDita ho jAte haiM / 42. pratikUlatA meM bhI ajeya svAmI bhIkhaNajI bilAr3A pdhaare| strI aura puruSa bahuta dveSa karate / AhAra aura pAnI bhI pUrA nahIM milatA / taba svAmIjI ne sAdhuoM se kahA- eka mAsa taka yahAM rahane kA bhAva hai / taba sAdhu bole- yahAM AhAra- pAnI kI bahuta kaThinAI hai / aneka vyakti AhAra isa sthiti meM svAmIjI ne eka sAdhu ko AsapAsa ke gAMvoM meM bhejanA zurU ' kiyaa| eka sAdhu ko rAvaloM meM aura eka sAdhu ko gAMva ke mahAjanoM ke ghara bhejane lage / svAmIjI svayaM AhAra lAne ke lie gae kintu mahAjanoM meM yaha niSedha vyavasthA kI gaI thI 'bhIkhaNajI ko eka bhI roTI degA use gyAraha sAmAyika kA daMDa bhugatanA pdd'egaa| jahAM jAte aura bhojana-jala ke bAre meM pUchate vahAM uttara milatA- hama to sthAnaka meM sAmAyika karate haiM / kisI eka sthAna para AhAra- pAnI ke bAre meM pUchane para usa bahina ne kahAmerI nanada sthAnaka meM sAmAyika kara rahI hai| bhIkhaNajI ko roTI dene se usakI sAmAyika naSTa ho jAegI, aisI ulTI zraddhA / kahIM bhAI AhAra -pAnI de detA aura kahIM bahina AhAra- pAnI de detI / isa prakAra kucha dina bIta gae / AcArya rughanAthajI jodhapura se cala kara Ae /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 43-44 137 loga vyAkhyAna sunane aae| ve lambe vihAra karake Ae the isalie unheM jvara ho gyaa| unake pAsa jo sAdhu the ve anapar3ha the / ve vyAkhyAna denA jAnate nahIM the| taba pariSad jaise AI vaise hI lauTa gii| bAjAra meM kucha loga svAmIjI kA vyAkhyAna sunane laga gae / kucha dinoM bAda logoM ne kahA Apa paraspara carcA kareM / eka dina brAhmaNoM ko ukasAyA / merA ziSya avanIta ho gayA, vaha brAhmaNoM ko dAna dene meM pApa kahatA hai / brAhmaNa svAmIjI ke pAsa A vivAda karane lage / usa samaya rAmacaMdra kaTAriyA bolA- yadi tumheM dAna dene meM AcArya raghunAthajI dharma kaheM to merI koThI meM 25 mana anAja bharA par3A hai vaha sArA kA sArA dAna kara dUMgA / taba brAhmaNa aura rAmacandra sAre loga AcArya (raghunAthajI ) ke pAsa Ae / taba rAmacandra ne kahA- merI koThI meM 25 mana anAja par3A hai| yadi Apa brAhmaNoM ko dene meM dharma kaheM to maiM 25 mana gehUM inakI poTalI meM DAla dUM / Apa kaheM to ghUgharI banAkara inheM khilA dUM, Apa kaheM to ATA pisA kara de dUM / Apa kaheM to roTiyAM banA do mana canA kI kaDDhI banA brAhmaNo ko bhojana karA dUM / jisameM jyAdA dharma ho vaha Apa batAeM / -- taba aAcArya raghunAthajI bole hama to sAdhu haiM hama kaise kaha sakate haiM, bhAI ! hama isa viSaya meM mauna haiN| taba rAmacandra bolA- Apa isa viSaya meM kucha nahIM kaha sakate to bhIkhaNajI kaise kaheMge ? ApakI apekSA to ve kaThora AcAra pAlate haiM / Apa bar3e haiM phira logoM ko kaise ukasAte haiM ? carcA karanI ho to nyAya kI carcA kI jaae| vApisa lauTa AyA / yaha kaha kara vaha svAmIjI ko rahate eka mAsa hone ko AyA / taba Apane bhArImAlajI svAmI ko AcArya raghunAthajI ke pAsa bhejaa| Apake zrAvaka carcA karane kI bAta karate haiM / yadi carcA karanI ho to kareM / AcArya raghunAthajI ne kahA - kise carcA karanI hai re ! vahAM bahuta upakAra huaa| bahuta logoM ko tattva samajhAkara AcArya bhikSu vahAM se vihAra kara ge| 43. meraNiyoM kA moha kaMTAliyA meM eka bhAI dIkSA lene ko taiyAra huA, para vaha bolA- "merA apanI mAM ke prati moha hai / ataH merI mAtA jIvita hai, taba taka lagatA hai maiM dokSA nahIM le pAUMgA / " kucha dinoM bAda usakI mAM kI mRtyu ho gaI usake bAda svAmIjI ne use phira upadeza diyA / maiM pahAr3I ilAke meM vyApAra karatA huuN| vahAM meriNayoM' gayA hai / " / taba vaha bolA- - svAmIjI ! ke prati mere mana meM moha ho svAmIjI bole - "mAM to eka thI so mara gaI, para meraNiyAM to bahuta haiM / ve saba kaba mareM, kaba tUM dIkSA le ?" 44. adhika dharma kise ? ( 1 ) dAna para bhIkhaNajI svAmI ne eka dRSTAMta diyaa| pAMca vyaktiyoM na sAjhedArI meM
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka bhikkhu duSTAMta noM kI khetI kI / 500 mana cane paidA hue| pAMcoM janoM ne vicAra kiyA - " ghara meM dhana to bahuta hai / ina canoM kA dAna kara dharma kamAeM / " eka vyakti ne 100 mana cane bhikhAriyoM ko lUTA diyA / dUsare ne 100 mana canoM ke bhUMgar3e bhUnAe / tIsare vyakti ne 100 mana canoM kI 'ghUgharI' karake khilAI / cauthe vyakti ne 100 mana canoM kI roTiyAM karAI aura sAtha meM kaDhI banA kara khilAI / pAMcaveM vyakti ne 100 mana canoM kA visarjana kara unheM chUne kA bhI tyAga kara diyA / jo sAvadya dAna meM puNya-dharma batalAte haiM unheM pUchanA cAhie ki inameM adhika dharma kise huA ? 45. adhika dharma kite (2) eka bUr3hA AdamI bhIkha svAmIjI ne dAna ke viSaya meM eka aura dRSTAMta diyaa| mAMgatA huA ghUma rahA thaa| kisI ne anukaMpA kara use sera cane die| taba usa bUr3he ne kisI se kahA - " eka AdamI ne to mujhe sera cane die para mere dAMta nahIM hai, isalie tuma inheM pIsa ke ATA banA do|" taba dUsarI bahina ne anukapA kara canoM ko pIsa ATA banA diyA / use Age jA kisI se kahA- mujhe eka dharmAtmA ne to sera cane die| dUsarI bahana ne unheM pIsa ATA banA diyA / tuma mujhe usa ATe kI roTiyAM banA do| taba tIsarI bahina ne usa sera ATe meM namaka aura pAnI milA usakI roTiyAM banA diiN| vaha roTI khAkara tRpta ho gayA / kucha dera bAda use bahuta pyAsa lagI / taba vaha Age jAkara bolA--" hai re koI dharmAtmA, jo mujhe pAnI pilAe / " taba cauthI bahina ne anukaMpA kara sajIva jala pilAyA / eka vyakti ne sera cane die, dUsare ne pIsa ke ATA banA diyA, tIsare ne usakI roTiyA~ banA dIM, cauthe ne use pAnI pilaayaa| ina cAroM meM adhika dharma kise huA ? 46. aisA pautra - ziSya nahIM cAhie TIkamajI kA ziSya jAlora vAsI kacarojI siriyArI meM svAmIjI ke pAsa AyA aura bolA - "bhIkhaNajI kahAM haiM ? bhIkhaNajI kahAM haiM ?" " taba svAmIjI bole -" bhIkhaNa merA hI nAma hai / ' n! taba vaha bolA - " mere mana meM Apako dekhane kI bar3I utkaMThA thI / taba svAmIjI bole -"lo dekha lo / " phira kacarojI bolA - "mujhe Apa koI prazna pUcheM ?" svAmIjI bole ---"tuma dekhane Ae ho, phira tumheM kyA prazna pUcheM ? " vaha bolA -- " kucha to puucho|" 1. 'mera' jAti kI mahilAeM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 47-48 taba svAmIjI bole -"tumhAre tIsare mahAvrata ke dravya, kSetra, kAla, bhAva jora guNa kyA hai ?" ___ taba kacarojI bolA--"yaha to maiM nahIM jaantaa| yaha panne meM likhA huA hai|" taba svAmIjI ne kahA---"yadi pannA phaTa gayA yA guma ho gayA, to kyA karoge ?" taba vaha bolA-'mere guru ne tumheM prazna pUchA, usakA tumheM uttara nahIM aayaa|" taba svAmIjI bole--"tumhAre guru ne mujhe jo prazna pUchA, vahI prazna tuma mujhe pUcha lo / unako uttara diyA hai, to tumheM bhI dege|" taba kacarojI bolA-"mere hisAba se tuma to mere dAdA-guru ho| ataH tumheM maiM kaise jIta pAUMgA ?" taba svAmIjI bole- "mujhe aise pautra-ziSya nahIM caahie|" 47. isakA hetu kyA hai ? udayapura meM svAmIjI ke pAsa eka veSadhArI sAdhu AyA aura bolA- "mujhe mApa prazna puuche|" taba svAmIjI bole-"tuma hamAre sthAna para Ae ho, phira kyA prazna pUche ? taba vaha bolA- "kucha to pUche ? taba svAmIjI ne kahA --- "tuma saMjJI (samanaska) ho yA asaMjJI (amanaska)?" taba vaha bolA-"maiM saMjJI huuN|" svAmIjI ne pUchA-"tuma saMjJI ho, isakA nyAya btaao| taba vaha bolA- "nahIM, nahIM, maiMne galata kaha diyA, usake lie "micchAmi dukkar3a", maiM asaMjJI huuN|" svAmIjI ne pUchA--- "tuma asaMjJI ho usakA nyAya btaao|' taba vaha bolA-"micchAmi dukkaDaM / " maiM na saMjJI hUM, na asaMjJI huuN| taba svAmIjI bole--"saMjJI-asaMjJI donoM nahIM ho, yaha kisa nyAya se ?" taba vaha roSa meM Akara bolA-"tumane 'nyAya, nyAya' kara hamArA saMpradAya vikhera diyaa|' vaha jAte-jAte chAtI meM mukke kA prahAra kara gyaa| 48. AsojI ! jI rahe ho? mAMDhA meM svAmIjI rAta ko vyAkhyAna de rahe the| mAsojI nIMda bahuta le rahe the| taba svAmIjI ne kahA-"AsojI ! nIMda A rahI hai ?" AsojI bolA-nahIM mhaaraaj|" bAra-bAra pUchA- "nIMda A rahI hai ?" usane bAra-bAra kahA-"nahIM, mahArAja !" taba svAmIjI ne usake asatya ko pragaTa karane ke lie apanI pratyutpannamati ke prayoga karate hue pUchA-"AsojI ! jI rahe ho?" "nahIM, mahArAja !" 1. "mithyA duSkRta'-prAyazcitta /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 bhikkhu dRSTA 46. saccA to mujhe hI kiyA muni akherAmajI ke bAre meM sAdhu paraspara bAta kara rahe the| taba khetasIjI svAmI bole -"aba to akherAmajI svAmI ne apanI AtmA ko vaza meM kiyA hai, aisA lagatA hai / " taba svAmIjI bole - "mujhe pUrI pratIta nahIM hai / " yaha bAta kisI ne akharAmajI taka pahuMcA dI | unheM vaha bAta acchI nahIM lagI / muni akharAmajI ne rAjanagara meM caturmAsa kiyA vahAM unhoMne svAmIjI ke bAre meM aneka doSa panne meM likhakara saMgha se apanA sambandha viccheda kara liyA / caturmAsa pUrA hone para akhairAmajI svAmIjI se mile / khetasIjI svAmI bar3I tatparatA ke sAtha unheM vaMdanA karane ge| taba aqharAmajI bole "maiM saMgha se alaga ho cukA hUM / khetasIjI svAmI ne prayatna kara akhairAmajI ko smjhaayaa| taba akharAmajI AMsU bahAte hue svAmIjI se bole - Apane merI pratIti nahIM kI usase merA mana udAsa ho gayA, jabaki khetasIjI ne merA vizvAsa dilAyA thA / taba svAmIjI bole - " maiMne pratIti nahIM kI, yaha ThIka hI thaa| tumane saccA to mujhe hI bnaayaa| becAre khetasI ne tumhArA vizvAsa dilAyA, tumane usI ko jhuThalAyA / " yaha suna ve (akharAmajI) rAjI ho gae / 50. "ekalar3o " jIva svAmIjI pura pdhaare| megho bhATa Akara carcA karane lagA - "kAlavAdI aisA kahate haiM ki bhIkhaNajI upadeza kI gAthA meM to aisA kahate hai, "akelA jIva saMsAra meM bhramaNa karegA" aura nava padArtha meM pAMca ko jIva batalAte haiN| isa dRSTi se "ekalar3A " jIva saMsAra meM bhramaNa karegA aisA nahIM, kintu "pAMca lar3A" jIva saMsAra meM bhramaNa karegA, aisA kahanA caahie|' taba svAmIjI bole - kAlavAdI siddha jIvoM meM kitanI AtmA batalAte haiM ? " taba megho bhATa bolA - " ve siddhoM meM cAra AtmA batalAte haiM / " taba svAmIjI ne pUchA - kAlavAdI cAra AtmAoM ko jIva kahate haiM yA ajIva ?" taba megho bhATa bolA -- " ve cAra AtmAoM ko jIva batalAte haiM / " taba svAmIjI bole - " ve siddhoM meM cAra AtmA batalAte haiM aura ve una AtmAoM ko jIva batalAte haiN| isa dRSTi se "colar3A" jIva to unhoMne hI mAna liyA / eka "lar3a" hamArI adhika huI / " yaha kaha use samajhA diyA | svAmIjI kA uttara suna vaha bahuta prasanna huA / 51. AtmA sAta yA ATha ? mAdhopura meM zrAvaka gUjaramalajI aura kesUrAmajI paraspara carcA meM ulajha gae / jamalajI ne zrAvaka meM ATha AtmAeM' batalAI aura kesUrAmajI ne sAta / 1. mUla AtmA kI taraha AtmA kI paryAya bhI AtmA kahalAtI hai / unakA vargIkaraNa karane se AtmA ke ATha prakAra hote haiM /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 52-54 141 gUjaramalajI bole --"yadi cAritra AtmA zrAvaka meM na ho to usake sacita vanaspati khAne ke tyAga kA kyA artha ?" __ itane meM vahAM svAmIjI padhAre / unake paraspara bar3he hue vivAda ko dekhakara koI kAnoM meM bAta na kara sake' isa dRSTi se svAmIjI ne apane donoM ora paTTa rakhavA die / phira apekSA-dRSTi kA prayoga kara donoM ko samajhAyA / svAmIjI ne kahA-"zrAvaka meM pAMcoM hI 'cAritra'' nahIM hote, isa dRSTi se usameM AtmAeM sAta kahI jA sakatI haiM aura tyAga kI apekSA usameM AMzika cAritra hotA hai isa dRSTi se usameM AtmAeM ATha kahI jA sakatI haiM / yaha kaha kara unakI ulajhana sulajhA dii| 52. samyaktva rahanA kaThina gUjaramala se carcA karate samaya svAmIjI ne pannA paDha kara eka tattva btlaayaa| taba gUjaramalajI ne kahA- "Apa mujhe akSara par3hAeM taba svAmIjI ne akSara par3hA die / ___svAmIjI ne kahA--'gUjaramala ! tuma samyaktva ko rakha sakoge, yaha kaThina lagatA hai| kyoMki tumhArI AsthA kaccI hai|" yaha suna kara logoM ko Azcarya huaa| jIvana kI saMdhyA meM gUjaramala ne kesUrAmajI Adi bhAiyoM se kahA- "svAmIjI kI mAnyatA aura AcAra sambandhI prarUpaNA to sahI hai, para muni nadI ko pAra kare, usameM dharma hai' yaha prarUpaNA svAmIjI kI bhI sahI nahIM hai|" / bhAiyoM ne bahuta kahA----"bhagavAna ne nadI pAra karane kI AjJA sUtra meM dI hai| isa lie usa pravRtti meM pApa nahIM hai|' gUjaramalajI bole--"yaha bAta hRdaya meM nahIM baitthtii|" taba loga bole- 'bhIkhaNajI svAmI ne kahA thA, 'tuma samyaktva ko nahIM rakha sakoge, vaha vacana pramANita ho gayA / " 53. uTho pratikramaNa karo! pAlI meM rAtrIkAlIna vyAkhyAna samApta hone para svAmIjI paTTa para virAja rahe the aura do bhAI (vijayacaMdajI paTuA aura unake sAthI dukAna ke nIce khar3e the| carcA karate-karate donoM ko anuyAyI banA diyaa| itane meM pazcima rAtrI ho gaI, pratikramaNa kA samaya A gyaa| sAdhuoM se kahA- "uTho, pratikramaNa karo !" [sAdhuoM ne pUchA -.-"Apa kaba virAja gaye ?" svAmIjI ne kahA- "yaha to pUcho ki Apa kaba soye ?''] 54. nagajI svAmI kA teja karer3A meM svAmIjI pdhaare| loka kahate haiM-"nagajI svAmI kA teja bahuta hai|" svAmIjI ne pUchA-"kyA teja hai ?" taba logoM ne kahA---'nagajI svAmI gaucarI padhArate haiM, taba kuttI bahuta bhauMkatI (bahuta kahA-~re kuttiyA ! sAdhuoM ko dekha mata bhauMka, para vaha kahA nahIM mAnatI / taba unhoMne kuttiyA kI TAMga pakar3a use ghumAyA aura pheMka diyaa| vaha sIdhI 1. jaina zAstroM meM pAMca prakAra kA cAritra batalAyA gayA hai / ve sAdhu meM hI hote haiM /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 ho gaI / usake bAda usane bhauMkanA baMda kara diyA / " taba svAmIjI bole --- " kuttiyA girI, vahAM jagaha kA pramArjana kiyA yA nahIM ?" taba ve gRhastha bole- "tuma vahAM jAkara usakA pramArjana karo / vyartha hI doSa batalAte ho / aise mUrkha the ve gRhastha ! bhikkhu dRSTAMta 55. zaMkA hai to carcA kareM pAlI kI ghaTanA hai / mayArAmajI gocarI meM jitanI roTiyAM maMgAI thIM, unase ATha roTiyAM adhika le aae| svAmIjI ne gina kara kahA - "AhAra maMgAyA, usase adhika lAe ho / " taba mayArAmajI bolA - "jo adhika ho, use yahAM rakha do, yahAM rakha do / " taba svAmIjI ne ATha roTiyA nikAla use de diiN| mayArAmajI ne dUsare sAdhuoM ko lene kA anurodha kiyA, para kisI ne unheM liyA nahIM / taba vaha bolA - " ina roTiyoM ko vidhivat ekAnta meM DAla dene kA vicAra hai|" svAmIjI ne kahA - " aisA karo to dUsare dina vigaya (dUdha, dahI, Adi) kA varjana kara denA / " taba Akroza meM Akara aMTa-saMTa bolane lagA - " maiM to aise AcArya ko mAnya nahIM kruuNgaa|" usane aMTa-saMTa bolate hue kahA- "nava padArthoM meM pAMca jIva aura cAra ajIva, yaha mAnyatA hI mithyA hai|" unameM eka jIva aura zeSa ATha ajIva haiM / " taba svAmIjI kSamApUrvaka use Azvasta kara AhAra ko sameTa, bole -Ao, tumheM zaMkA hai, to usakI carcA kareMge / " aisA kaha kara ve usI samaya dhUpa meM hI vihAra kara gaye / uttarAdhyayana sUtra ke AdhAra para usakI zaMkA miTA dI / prAyazcitta diyA aura muni veNIrAmajI ke pAsa rakha diyaa| kucheka dinoM ke bAda vaha saMgha se alaga ho gayA / 56. sIkha kise ? svAmIjI zaucArtha jA rahe the / eka veSadhArI sAdhu sAtha ho gayA / use hariyAlI para calatA dekha svAmIjI bole- "yaha sApha mArga rahA, phira hariyAlI para kyoM calate ho ?" taba vaha bolA - " mere bAre meM yadi kisI ko yaha kahA, to maiM gAMva meM jAkara kahUMgA ki bhIkhaNajI hariyAlI para zauca nivRtti kara rahe the / 57. maiM nahIM batA sakatA yAM aura pIpAr3a ke bIca meM eka veSadhArI sAdhu milaa| svAmIjI ko ekAnta meM le gyaa| thor3I dera se vApasa A ge| taba muni hemarAjajI ne pUchA - "svAmInAtha ! . usane Apa se kyA pUchA. ?" svAmIjI bole--" usane apane doSoM kI AlocanA kI / " muni hemarAjajI ne pUchA - " kina donoM kI AlocanA kI thI ?" taba svAmIjI bole -"maiM nahIM batA sakatA / "
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTAMta : 58-60 143 58. lar3anA ho to mujhase lar3o pura ke bAhara svAmIjI zauca-nivRtti ke lie gae / eka veSadhArI sAdhu unake sAmane A rAstA roka kara khar3A ho gayA / aura unake cAroM tarapha golAkAra lakIra khIMcI aura bakajhaka karane lgaa| taba eka caravAhe ne Akara use kahA-"ina gurujI se jhagar3A mata kr|" bhArImAlajI svAmI kI ora iMgita karate hue bolA 'vivAda karanA ho to ina se kara lar3anA ho to mujha se ldd'|" 59. nimaMtraNa sabako, bhojana eka ko sAdhupana svIkAra kara use bhalI-bhAMti pAlatA hai, vaha mahAn puruSa hotA hai / kucha kahate haiM -"pAMcameM Are meM pUrA sAdhupana nahIM pAlA jA sakatA hai / isa samaya aisA hI sAdhupana pAlA jA sakatA hai|" isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyaa| kisI ne bhoja ke lie pUre parivAroM ko nimaMtraNa diyaa| bhojana ke samaya vaha pratyeka parivAra meM se eka-eka vyakti ko bhItara le jAtA hai, zeSa sabako bAhara hI roka detA hai| logoM ne kahA ---- "tumane pUre parivAra ko sAmUhika nimaMtraNa diyA aura unameM se eka-eka ko bhojana karane bhItara le jAtA hai, yaha kyoM ? taba vaha bolA ... "merI sAmarthya itanI hI hai|" usane Age kahA-"amuka ne apane pitA ke pIche dhUla ur3A dI, mRtyu-bhoja kiyA hI nahIM / maiM eka-eka ko to bhoja karAtA huuN|" taba logoM ne kahA- "tuma bhI mRtyu-bhoja nahIM karate to kauna tumhAre dvAra para Akara dharanA detA ? pUre parivAroM ko sAmUhika nimaMtraNa dekara eka-eka ko bhojana karAte ho, isase tumhArA janma bigar3atA hai|'' isI prakAra dIkSA lete samaya pAMca mahAvrata svIkAra karatA hai aura AcaraNa ke samaya unakA pUrA pAlana nahIM karatA, usake ihaloka aura paraloka-donoM bigar3a jAte the 60. divAliyA kauna? sAdhu kA AcAra batAyA jAtA hai, use kucha zithila AcAra vAle niMdA mAnate haiM / isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA - eka sAhUkAra apane beTe ko zikSA detA hai-"jisase udhAra le, usakI rAzi loTA denI cAhie / na lauTAne vAle ko loga divAliyA kahate haiN|" usakA par3osI divAliyA thA, vaha yaha suna kara jala-bhuna jAtA hai| vaha kahatA hai-"yaha beTe ko zikSA nahIM de rahA hai, merI chAtI ko jalA rahA hai hRdaya para AghAta lagA rahA hai|" isI prakAra koI sAdhu-sAdhu kA AcAra batalAtA hai, use suna kara veSadhArI sAdhu jala-bhuna jAtA hai aura kahatA hai-"yaha merI niMdA kara rahA hai|"
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 bhikkhu dRSTAMta 61. samajhadAra jAna letA hai| kucha loga kahate haiM, "sAvadya dAna ke viSaya meM hama mauna rahate haiM / hama aisA nahIM kahate ki 'tU de'|" ve isa prakAra kahate haiM aura usameM puNya aura mizra' kA pratipAdana karate haiM / isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA kisI strI ne kahA -"yaha loTA hamArI dukAna meM de denaa|" samajhane vAlA mana meM jAnatA hai ki usane vaha apane pati ko dene ke lie diyA hai| isI prakAra sAvadya dAna ke viSaya meM pUchane para kahate haiM ki isa viSaya meM hama mauna haiM / chipe-chipe puNya aura mizra kA pratipAdana karate haiN| samajhane vAlA jAna letA hai ki sAvadya dAna ke viSaya meM inakI puNya aura mizra kI mAnyatA hai / 62. kisane kahA pApa hai ? puNya aura mizra kI mAnyatA vAle pratyakSa to puNya aura mizra kI prarUpaNA nahIM karate, para mana meM to puNya aura mizra kI mAnyatA rakhate haiM / usa zraddhA kI pahicAna karavAne ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA kisI strI ko koI kahatA hai- "tumhAre pati kA nAma 'pemo' hai ?" "kisane kahA pemo hai ?" "nAtha hai ?" "kisane kahA nAthU hai ?" "pAthU hai ?" "kisane kahA pAthU hai ?" pati kA mUla nAma Ane para vaha mauna ho jAtI hai| usase samajha lenA cAhie ki usake pati kA nAma yahI hai| isI prakAra "kyA sAvadya dAna meM pApa hotA hai ?" yaha pUchane para kahate haiM "kisane kahA pApa hai ?" "kyA mizra hai ?" "kisane kahA mizra hai ?" "kyA puNya hai ?" yaha pUchane para ve mauna ho jAte haiN| taba samajhane vAlA jAna letA hai, inake 'puNya' kI mAnyatA hai / isI prakAra mizra ke bAre meM bhI yahI bAta lAgU hotI hai| 63. ghara kisakA basegA? veSadhArI sAdhuoM ko koI kahatA hai-"sthAnaka tumhAre lie banAyA huA hai|" taba ve kahate "hamane kaba kahA hamAre lie sthAnaka bnaaeN|" isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyaa| lar3akA kaba kahatA hai 'merI sagAI (maMganI) kara do ? para sagAI karane para byAha kauna karegA? - 1. jisa pravRtti meM puNya aura pApa kA mizraNa ho, use mizra kahate haiM /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTAMta : 64-66 "vaha lar3akA hI karegA / " "vaha vadhU kisakI kahalAegI ?" "lar3ake kI / " "ghara kisakA basegA / " " lar3ake kA hI basegA / " isa prakAra sthAnaka kinakA kahalAegA ? unhIM sAdhuoM kA / ve hI usa sthAnaka meM rahate haiM / ve hI prasanna hote haiM / 64. hamane kaba kahA ? 145 dAmAda kaba kahatA hai ki mere lie haluA bnaao| para banane para vaha khA letA hai / vaha use khA letA hai, isalie dUsarI bAra bhI usake lie haluA banA diyA jAtA hai / yadi vaha haluA khAne kA tyAga kara letA hai to phira vaha kisalie banAyA jAegA ? isa prakAra ye sAdhu kahate haiM, 'hamane kaba kahA hamAre lie sthAnaka banAo,' unake lie banAe gae sthAnaka meM ve raha jAte haiM / taba unake lie ve banAye jAte haiM / yadi ne sthAna meM rahane ke tyAga kareM, to phira gRhastha kisalie banAe ! 65. mAranA to chor3o veSadhArI sAdhu kahate haiM- "hama marate jIvoM kI rakSA karate haiM, bhIkhaNajI nahIM karate / " taba svAmIjI bole - "tumhArI rakSA kI bAta dUra rahI, mAranA to chor3o / aMdherI rAtrI meM daravAje banda karate ho aneka jIva mara jAte haiN| yadi daravAje ko banda karane kA tyAga karo, to aneka jIvoM kI rakSA ho jaaegii| jaise koI caukIdAra thA, usane caukIdArI to chor3a dI aura corI karane laga gyaa| logoM ko kahatA hai 'maiM caukIdArI karatA hUM, isalie mujhe surakSA karane ke lie paise do / ' taba loga bole- 'tumhArI caukIdArI dUra rahI, tuma corI karanA to chodd'o| tuma dina meM dukAna aura ghara dekha jAte ho aura rAta ko saiMdha mArate ho, corI karate ho / paise tumheM ghara baiThe hI de deMge, tuma corI karanA chor3a do / ' vaise hI veSadhArI sAdhu kahate haiM- 'hama jIvoM kI rakSA karate haiM / ' svAmIjI bole - 'tumhArI rakSA kI bAta dUra rahI tuma unheM mAranA chor3o / ' 66. doSa kI sthApanA karane para sAdhupana kaise rahegA ? kucha loga aisA kahate haiM - "abhI pAMcavAM ara hai| isalie pUrA sAghupana pAlA nahIM jA sakatA / " taba unako svAmIjI ne kahA--"cauthe ara meM 'telA' (tIna dinoM kA upavAsa) kitane dinoM kA hotA hai ?" taba unhoMne kahA - "tIna dina kA hotA hai|" svAmIjI ne kahA - "eka mUMgar3A (bhUnA huA canA) khA le, to telA rahatA hai, yA TUTa jAtA hai ?
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 taba unhoMne kahA - " TUTa jAtA hai / svAmIjI ne phira pUchA - " pAMcave ara meM "telA kitane dinoM kA hotA hai ? taba unhoMne kahA - "tIna dinoM kA hotA hai / svAmIjI ne pUchA - ' isa samaya eka bhUMgar3A khA lene para telA rahatA hai yA TUTa jAtA hai ? taba unhoMne kahA - "TUTa jAtA hai / taba svAmIjI bole - 'taba tuma paMcama kAla ke sira para kyoM doSa mar3hate ho ? eka mUMgar3A khA lene para telA TUTa jAtA hai, to doSa kI sthApanA karane para sAdhupana kaise rahegA ? bhikkhu dRSTAMta 67. tyAga ko tor3ane vAlA kauna aura pAlane vAlA kauna ? kucha loga kahate haiM - "ye (zithilAcArI sAdhu) doSoM kA sevana karate haiM, phira bhI apane se to acche haiM / ye sajIva jala nahIM pIte, strI kA sevana nahIM karate / isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA - eka vyakti ne tIna ekAsana kie| pratyeka dina usane chaha-chaha roTiyAM khAIM / eka vyakti ne telA (tIna dina kA upavAsa) kiyA aura pratyeka dina AdhI-AdhI roTI khaaii| ina donoM meM tyAga ko toDane vAlA kauna aura pAlane vAlA kauna ? telA karane vAle ne tyAga ko tor3A aura ekAsana karane vAle ne tyAga kA pUrA pAlana kiyA / isI prakAra gRhastha svIkAra kie hue vratoM kA samyak pAlana karatA hai, vaha ekAsana karane vAle jaisA hai aura jo sAdhupana ko svIkAra kara doSoM kA sevana karatA hai vaha to tele meM roTI khAne vAle jaisA hai / 68. janmapatrI to bAda meM banatI hai pAlI kI ghaTanA hai| lakhajI bIkAnera nimitta ikkAvana rupaye dene kI ghoSaNA kii| una lakar3I kA phATaka lagA diyaa| isameM vizeSa AraMbha kahA - " isameM kauna-sA Arambha hai / koI vizeSa AraMbha nahIM huA / " - maraNAsanna thA, taba usane sthAnaka ke rupayoM se eka jagaha kharIda kara vahAM nahIM huA taba kisI ne svAmIjI se taba svAmIjI ne kahA- "koI janmatA hai, usa samaya usake janma kA samaya aMkita kiyA jAtA hai, janmapatrI aura varSaphala to bAda meM banate haiM / vaise hI isa sthAnaka kI sthApanA to ho gaI hai, lambe AyuSya vAlA dekhegA, isa para bhavana khar3A ho rahA hai|' phira kucha varSoM bAda usa sthAna meM bhavana khar3A hone lagA, taba TekacaMda poravAla ne kahA- bhIkhaNajI kahate the - yahAM bhavana khar3A hogA so aba ho hI gayA / 66. phUlajhar3I se kyA hogA ? sAmane vAloM ko samajhAne ke lie kar3e dRSTAMta kA prayoga kiyA jAtA / taba kisI ne svAmIjI se kahA- - " Apa kar3e dRSTAMta kA prayoga karate ho / " taba svAmIjI ne kahA-"roga to gaMbhIra bAta kA huA aura kahatA hai, ise
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 70-72 phUlajhar3I se dAga do / " para phUlajhar3I se miTegA Aga meM tape hue lohe ke kuza' ke dAgane se / aise hI mithyAtva kA roga bar3A jaTila hai, vaha kar3e dRSTAMta ke binA kaise miTa sakatA hai ? 147 dAgane para baha roga kaise milegA ? vaha 70. AcArya pada to milanA kaThina hai| candrabhANajI ne tilokacaMdajI ko AcArya pada kA pralobhana dekara svAmIjI se vimukha kara diyaa| taba svAmIjI ne kahA - " tumheM AcArya pada to milanA kaThina hai / lagatA hai, sUradAsa - pada mila jaae| yaha bhI lagatA hai, tumheM candrabhANajI jaMgala meM chor3egA / " kucha varSoM bAda candrabhANajI ne tilokacaMdajI ko dRSTi kI durbalatA ke kAraNa jaMgala meM chor3a diyA / svAmIjI kA vacana satya ho gayA / 71. viveka eka laDDU meM jahara milA huA hai aura dUsare meM nahIM hai / kintu samajhadAra AdamI nirNaya kie binA donoM meM se kisI ko bhI nahIM khaataa| isI prakAra sAdhu aura asAdhu kA nirNaya kie binA kisI ko bhI vaMdanA nahIM karatA / 72. hameM puNya kaise hogA ? veSadhArI sAdhu sAvadya dAna meM puNya kahate haiM / samajhadAra AdamI usakA sahI mUlyAMkana karatA hai / "tuma asaMyatI ko dene meM puNya batalAte ho, so use dete ho yA nahIM ?" taba ve kahate haiM- "hama sAdhu haiN| isalie asaMyatI ko dene se hameM doSa lagatA hai, use hama nahIM de sakate / " isa viSaya meM svAmIjI ne eka dRSTAMta diyA - eka puruSa se kisI ne kahA" tumhAre zarIra meM vAyu kA roga hai, so sAta maMjile makAna se chalAMga bharo, tumhArA vAyu kA roga miTa jAegA / " taba vaha bolA -- "yaha vAyu kA roga to tumhAre zarIra meM bhI hai, pahale tuma chalAMga bhro| " 1. rAjasthAnI koSa khaNDa 4 pRSTha meM 'halavAnI' ke antargata uddhRta / 2. cUrU se vihAra kara candrabhANajI aura tilokacaMdajI juhAriyA jA rahe the| rAste meM candrabhANajI ne eka golAkAra kuMDala banAyA / usameM cITiyAM cala rahI thIM / tilokacaMdajI se pUchA - "batAo, yahAM kyA hai ?" ve bole "mujhe kucha bhI dikhAI nahIM detA / taba caMdrabhANajI ne kahA- tumheM khar3e-khar3e cIMTiyA dikhAI nahIM detIM, isalie tuma aba akele cala nahIM skte| aba tuma mAraNAntika saMlekhanA zurU kara do| unhoMne kahA - "abhI zarIra durbala nahIM hai / maiM saMlekhanA prAraMbha kaise kara sakatA hUM ? Apa mere Age-Age caleM, maiM Apake pIche-pIche calUMgA / unhoMne kahA - "yaha saMbhava nahIM hai / " usa samaya candrabhANajI jaMgala meM hI unakA saMbaMdha viccheda kara Age cale gaye / svAmIjI ne jo kahA, ve donoM bAteM eka sAtha satya ho gaI /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 bhikkhu dRSTAMta taba vaha bolA-"chalAMga lagAne se merI to haDDiyoM kA kacUmara nikala jaaegaa| tumhIM chalAMga lgaao|" ___taba vaha bolA-"tumhArI haDDiyoM kA kacUmara nikala jAegA, to merA vAyu kA roga kaise miTegA ? ___ vaise hI veSadhArI sAdhu kahate haiM, "asaMyatI ko dene se hamArA sAdhupana bhagna ho jAtA hai / tuma do, tumheM puNya hogaa|" taba samajhadAra AdamI ne kahA-"jisa dAna se tumhArA jisa sAdhupana bhagna hotA hai, usa dAna se hameM puNya kaise hogA ?" 73. yaha bAta to mUrkha mAna sakatA hai (isI viSaya meM dUsarA dRSTAMta) do manuSyoM ke paraspara laMbe samaya se vaira-virodha cala rahA thaa| bAda meM unhoMne paraspara mela-milApa kara liyA / eka vyakti dUsare ko nimaMtraNa dekara bhojana karAne apane ghara le gyaa| bhojana parosa kara bolA-"bhAI sAhaba ! bhojana kreN|" taba vaha bolA-"tuma bhI mere sAtha bhojana karane baittho|" vaha usake sAtha bhojana nahIM krtaa| taba vaha bolA-"yadi tuma sAtha meM bhojana nahIM karoge, to mujhe bhI bhojana karane kA tyAga hai|" usakA niSkarSa thA ki yadi bhojana meM viSele dravya milAe hue haiM, taba to yaha bhojana nahIM karegA aura yadi vaha zuddha hai to sAtha meM bhojana kara legaa| aise hI asaMyatI ko dAna dene meM pUNya batalAte haiM taba samajhadAra AdamI jAna letA hai ki ye svayaM to dete nahIM aura dUsaroM ko dene meM puNya batalAte haiN| kintu yaha bAta to jo mUrkha hogA, vahI mAnegA / yadi usameM puNya ho, to pahale svayaM vaisA kareMge, dUsarA vyakti tabhI use maanegaa| 74. buddhi ko pakar3a eka veSadhArI sAdhu bolA-"yadi bhIkhaNajI ko kaTAre se mAra DAlUM to hamArA jhagar3A hI samApta ho jaae|" kucha samaya bAda usakA zIla bhaMga ho gayA / taba use naI dIkSA dI gii| logoM meM yaha bAta phailAI gaI ki isane bhIkhaNajI ko kaTAra se mArane kI bAta kahI, isalie ise naI dIkSA dI gii| yaha bAta svAmIjI ne bhI sunii| Apane apanI buddhi se vicAra kiyA-"lagatA hai, isakA zIla bhaMga huA hai|" eka dina vaha milA taba svAmIjI ne pUchA- "tumhArA zIla tumhArI saMsArapakSIyA patnI se bhaMga huA athavA anya strI se bhaMga huA?" . taba vaha bolA-"para strI se bhaMga nahIM huA aura apanI saMsArapakSIyA strI se bhI sparza rUpa bhaMga humA, pUrNa bhaMga nahIM huaa| phira bhI naI dIkSA dI gii|" 75. kathanI-karaNI kA antara veSadhArI sAdhu kusalojI aura tilokajI kaThora caryA meM calane lge| unakI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 75 nIti yaha thI ki isa prakAra hama bhIkhaNajI ke zrAvakoM ko apane pakSa meM kara sakate haiN| bar3I kaThora prarUpaNA karane lage-"sAdhu tIsare prahara meM hI gocarI kre| gAMva meM na rhe|" kucha dinoM bAda svAmIjI mile / Apane dekhA ki ve pahale prahara meM gaucarI kara rahe the| taba svAmIjI ne pUchA- "tuma tIsare prahara meM gocarI karanA batalAte ho phira pahale prahara meM gocarI kaise kara rahe ho? / taba ve tar3aka kara bole- "hama to dhovana pAnI lAne ke lie ghUma rahe haiN|' svAmIjI bole-"dhovana pAnI lAne meM doSa nahIM hai, to roTI lAne meM kyA doSa hogA?" ve phira bole-"sAdhu ko laDDU nahIM khAnA cAhie, use ghI nahIM khAnA caahie| unheM kauna-se baccoM aura bacciyoM ko paidA karanA hai ?" ___ svAmIjI bole-"tuma kahate ho, 'sAdhu ko laDDU nahI khAnA cAhie,' to 'devakI ke putroM ne laDDU kA dAna liyA'-yaha sUtroM meM batalAyA gayA hai, vaha kaise ?" taba ve bole---- "ve to mahAn puruSa the|" taba svAmIjI bole-"mahAn puruSa hote haiM, ve hI khAte haiN|" taba ve krodha kara bole - "tuma terApaMthiyoM ne dAna-dayA kA lopa kara diyA, isalie hama tumheM logoM kI dRSTi meM girA deNge|" svAmIjI bole--"do hajAra veSadhArI sAdhu pahale se hI yaha bAta kaha rahe haiM, unameM yadi do kama haiM, to tuma usa saMkhyA ko pUrA kara do aura yadi do hajAra pUre haiM to tuma do adhika ho jAmoge ?" vahAM se ve neNave gAMva meM ge| svAmIjI ke zrAvakoM ko zaMkita banAne kA prayatna karane lage / taba zrAvaka bhI unakI ThagAI ko prakaTa karane lge| una donoM meM eka bele-bele pAraNA (prati do divasIya upavAsa ke bAda bhojana) karatA thA / zrAvakoM ne use kahA--- "tuma to tapasyA ThIka karate ho| tumhArA dUsarA sAthI tapasyA nahIM kara rahA hai|" taba vaha bolA -"tapasyA lolupatA chUTane para hotI hai merA sAthI khAne kA lolupa hai|" taba zrAvakoM ne usake sAthI se kahA-"tapasyA karane vAlA tumheM lolupa batalAtA hai|" taba vaha bolA -- "vaha tapasyA karatA hai, para krodhI hai|" taba unhoMne tapasyA karane vAle se kahA-"tumhArA sAthI tumheM krodhI batalAtA hai| taba ve donoM ikaTThe ho paraspara jhagar3ane lage / yaha dekha loga bole "joDI to jugatI milI, kuzalo ne tiloka / U thApa U Uthapa, kiNa vidha jAsI mokha // "ina donoM kI kaisI jor3I milI hai / paraspara eka dUsare ko hIna batalA rahe haiN| inakA mokSa kaise hogA? phira tiraskRta ho vahAM se cale ge|
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 bhikkhu dRSTAMta 76. donoM saca eka hI bar3e saMpradAya ke avAntara saMpradAyoM meM baMTe hue sAdhu paraspara eka dUsare ko jhUThA batalAte the / taba svAmIjI bole - " kathanI kI dRSTi se donoM saca haiM / " ve bhI jhUThe haiM isa dRSTi se donoM saca bola rahe haiM / 77. cAra aMgula vastra khaNDa ke lie pAdU meM eka bhAI ne kahA- "hemajI svAmI kI cAdara pramANa se bar3I laga rahI hai / taba svAmIjI ne lambAI aura caur3AI donoM ora se nApa kara use dikhA dI / vaha pramANopeta nikalI / taba svAmIjI ne use bahuta ulAhanA diyA / Apane kahA "cAra AMgula ke vastra-khaNDa ke lie kyA hama apanA sAdhupana khoeMge ? kyA tuma hameM itane bhole samajha rahe ho ? tumheM itanI hI pratIti nahIM hai to koI sAdhu yadi mArga meM sajIva jala pI le yA aura kucha kara le, to tuma kahAM-kahAM usake pIche jAoge ? isa prakAra use bahuta kar3I cetAvanI dI / taba vaha hAtha jor3a bolA - "mujhe jhUThA hI saMdeha ho gayA, Apa kSamA kareM / " 78. isameM zaMkA kI kyA bAta ? terApaMtha - dIkSA se pUrva svAmIjI apane gurujI ke sAtha gocarI ke lie gae / eka bhAI carakhA kAta rahA thA, usake hAtha se AhAra kA dAna liyA / taba gurujI bole - " bhIkhaNajI ! kyA zaMkA huI ?" taba svAmIjI bole - " sAkSAt akalpanIya AhAra kA dAna liyA, usameM phira zaMkA kI kyA bAta ? " taba gurujI bole - " bhIkhaNajI ! dRSTi gaharI rakhanI caahie| pahale tumhAre jaisA eka nayA ziSya guru ke sAtha gocarI gayA thaa| akalpanIya AhAra lete samaya usane guru ko varajA thA / taba guru ne vaha AhAra nahIM liyA / phira kisI samaya jaMgala meM vihAra karate samaya use bahuta pyAsa lagI / usane guru se kahA "mujhe bahuta pyAsa lagI / ' guru ne kahA -- " sAdhu kA mArga hai, dRr3hatA rkho| para ziSya pyAsa se chaTapaTA rahA thaa| usane sajIva jala pI liyaa| use bar3A prAyazcitta prApta huA / anyathA thor3e prAyazcita meM hI usakA kAma nipaTa jAtA / " taba svAmIjI ne socA - "inakI dRSTi hI aisI hai / " 76. sAhUkAra - divAliyA kucha sAdhu kahate haiM- "abhI pAMcavAM ara hai, pUrA sAdhupana nahIM pAlA jA sakatA / taba svAmIjI bole - " RNa patra sAhUkAra aura divAliyA donoM ke lie likhA jAtA hai-- jaba RNa dAtA mAMgegA taba turanta rupaye lauTA deMge / usameM koI Apatti nahIM kareMge / camakate hue khare rupae leMge / " "para sAhUkAra aura divAliyA kA patA to vApasa mAMgane para hI calatA hai / sAhUkAra byAja sahita lauTA detA hai aura divAliyA mUla se bhI mukara jAtA hai / " isI prakAra bhagavAn ne sUtra kA nirUpaNa kiyA, usake anusAra jo calatA hai vaha sAdhu aura pAMcaveM ara kA nAma lekara jo usake anusAra nahIM calatA vaha asAdhu hai /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 80-82 151 80. paMcoM ko pUchUgA eka vaidya ne kiso AdamI kI AMkho kI zalya-cikitsA kI / mAMkha ke ThIka hone para vaidya ne puraskAra maaNgaa| ___ taba vaha bolA - "paMcoM ko pUchaMgA / yadi paMca kaheMge, 'tujhe dIkhane laga gayA, taba maiM tumheM puraskAra duuNgaa|" taba vaidya bolA- "tumheM kaisA dikhAI detA hai ?" taba vaha phira bolA-"paMca kaheMge ki 'tujhe ThIka dikhAI de rahA hai, taba tumheM puraskAra duuNgaa|" vaidya ne socA-"puraskAra mila cakA!" isI prakAra kisI ko siddhAMta samajhAkara kahA jAtA hai, 'aba tuma guru svIkAra karo,' taba vaha kahatA hai, 'do-cAra vyaktiyoM ko pUNUMgA aura pahale jo guru haiM, unheM bhI pUDUMgA / ve kaheMge to guru-dhAraNA kara luuNgaa|' taba jAna lenA cAhie isane siddhAMta ko ThIka se nahIM smjhaa| 81. bar3A mUrkha kisI vyakti ne veSadhArI sAdhuoM ko chor3a saccA siddhAMta svIkAra kara liyA aura svAmIjI kA anugAmI bana gayA, parantu veSadhArI sAdhuoM se saMga-paricaya nahIM chor3a pA rahA thaa| vaha bAra-bAra unake pAsa jaataa| taba svAmIjI ne pUchA- "unakA saMga-paricaya kyoM rakhatA hai ?" taba vaha bolA--"mere mana meM unake prati pahale kA sneha-bhAva hai| taba svAmIjI vole -"kisI vyakti ko 'mera' pakar3a kara le gaye aura usakA ghara-bAra lUTa liyA, usakI piTAi bhI kI / bAda meM ghara vAle parizrama kara use chur3A lAe / kucha samaya bAda mele meM ikaTThe hue / vaha 'meroM ko pahicAna unase milA / taba logoM ne pUchA- "inake sAtha tumhArI kyA jAna-pahicAna hai ?' taba vaha bolA-mere zarIra para bhAI sAhaba ke hAtha kI coTa lagI hai, yahI bhAI sAhaba se merI jAnapahicAna hai|" taba logoM ne jAna liyA, 'yaha pUrA mUrkha hai|' isI prakAra ina kuguruoM ke yoga se koI mithyA mArga kI ora jA rahA thaa| taba sadguru use acche mArga para le gae aura yadi vaha una kuguruoM se saMga-paricaya rakhatA hai, taba vaha bar3A mUrkha hai| 82. kahIM nayA jhagar3A khar3A na ho svAmIjI ne siriyArI meM caturmAsa kiyaa| vahAM potiyAbaMdha mata kA kapUrajI nAma kA sAdhu thA aura usa mata kI kucha zrAvikAeM bhI thIM / saMvatsarI-parva AyA, taba , kapUrajI ne svAmIjI se kahA- "bhIkhaNajI ! zrAvikAoM se khaTapaTa ho gaI, ataH unase kSamAyAcanA karane jA rahA huuN|" svAmIjI bole-"tuma kSamAyAcanA karane jA rahe ho, para kahIM nayA jhagar3A khar3A na kara do|"
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 bhikkha daSTAMta taba kapUrajI ne kahA-"nayA jhagar3A kyoM karUMgA?" usake bAda meM vaha zrAvikAoM ke pAsa jAkara bolA-"apana paraspara kSamAyAcanA karate haiM / tumane to bahuta ayogya vyavahAra kiyA, para mujhe to rAga-dveSa nahIM rkhnaa|" taba zrAvikAoM ne kahA- "ayogya vyavahAra tumane kiyA hai yA hamane ?"isa prakAra paraspara jhagar3A bar3ha gyaa| vApasa Akara svAmIjI se bolA-"bhIkhaNajI ! jhagar3A to ulTA bar3ha gyaa|" tava svAmIjI bole- "hamane tumheM pahale hI kahA thaa|" 83. yahAM kauna-sA duHkha thA hemajI svAmI ne svAmIjI se kahA - "tilokajI, candrabhANajI, santoSacandajI, zivarAmadAsajI Adi gaNa se pRthak hokara alaga-alaga ghUma rahe haiM / ve saba ikaTThe hokara eka sAtha raheM, to unakA bhI eka gaNa bana sakatA hai| taba svAmIjI bole--- "aisI karAmAta ho, to yahAM se kyoM jAte ? yahAM kauna-sA duHkha thA?" 84. hama to hRdaya parivartana karate haiM kisI veSadhArI sAdhu ne kahA-'bhIkhaNajI karor3a kasAiyoM se bhI jyAdA bhArI / taba svAmIjI bole-"unakI dRSTi se to yaha bilakula ThIka hai| kAraNa, katAI to bakaroM ko mArate haiM / unhoMne kahane vAloM kA kyA bigAr3A ? aura hama to unake zrAvakoM kA hRdaya parivartana karate haiM / phalataH zrAvaka unake sampradAya se TUTa jAte haiM / isalie ve aisA kahate hai| 85. Aja to raha jAte haiM bhIkhaNajI svAmI siriyArI se vihAra kara rahe the| taba sAmo bhaMDArI unake caraNoM meM apanI pagar3I rakha kara AgrahapUrvaka bolA-"Aja Apa vihAra na kreN|" taba svAmIjI bole-"mAja to hama raha jAte haiM, para bhaviSya meM aisA AgrahapUrNa anurodha mata krnaa|" 86. Aja to vApasa caleM svAmIjI AgariyA se vihAra kara rahe the, taba bhAiyoM ne vahAM rahane ke lie atyaMta Agraha kiyaa| para svAmIjI ne use svIkAra nahIM kiyA / ve vihAra kara gae / gAMva ke bAhara kucha dUra ge| taba bhArImAlajI svAmI bole-'Apane prArthanA nahIM mAnI, isalie becAre bhAI bahuta khinma aura rUMAse ho ge| taba svAmIjI bole-"Aja to vApasa caleM, (para unheM samajhA denA ki) bhaviSya meM bhAgrahapUrNa anurodha na kreN|" 87. hama bhagavAna ke ghara ke sandezavAhaka hai kelavA meM pariSad jur3I huI thii| vahAM ke jAgIradAra ThAkara mokhamasiMhajI ne svAmIjI se pUchA- "gAMva-gAMva se Apake pAsa prArthanAeM AtI haiN| bahuta puruSa aura
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 dRSTAMta : 88-89 striyAM Apako cAhate haiM / ve Apako dekhakara bahuta prasanna hote haiM unheM mApa bahuta priya lagate haiM / isakA kyA kAraNa ? ApameM aisA kauna-sA guNa hai ?" taba svAmIjI bole- 'koI sAhUkAra paradeza gayA huA thaa| usane apane ghara sandezavAhaka bhejA aura kharce ke lie rupae-paise bhI bheje| seThANIjI sandezavAhaka ko dekhakara bahuta rAjI huiiN| garama pAnI se usake paira dhulAe / bhalI-bhAMti khAnA pakA kara use khilaayaa| usake pAsa baiThakara apane pati ke samAcAra pUchane lagIM--"sAhajI zarIra meM kaise haiM-unakA svAsthya kaisA hai ? unake zarIra meM sukha-zAMti haiM ? sAhajI kahAM sote haiM ? kahAM baiThate haiM ?' sandezavAhaka jaise-jaise samAcAra batalAtA hai, vaise-vaise vaha sunakara bahuta rAjI hotI hai| para sandezavAhaka ko dekha prasanna hone kA kAraNa yaha hai ki vaha usake pati kA samAcAra use batalAtA hai / "isI prakAra hama bhagavAn ke guNa aura unakA sandeza logoM ko batalAte haiN| saMsAra se mukta hone kA mArga batalAte haiM / yahI kAraNa hai ki puruSa aura striyAM hamase bahuta prasanna rahatI haiN|" 88. yaha kisane dekhA? kisI samaya kelavA meM ThAkara mokhamasiMhajI ne pUchA-"Apa bhaviSya aura atIta kA lekhA-jokhA batalAte haiM / vaha kisane dekhA hai ?' taba svAmIjI bole --- "tumhAre bApa, dAde aura paradAde hue / tuma una pIr3hiyoM ke nAma aura unakI purAnI bAteM jAnate ho, ve saba kisane dekhe haiM ?" taba ThAkara bole-"bahI bhAToM kI pothiyoM meM purakhoM ke nAma aura bAteM likhI huI haiM unake AdhAra para hama jAnate haiN|" taba svAmIjI bole -"bahIbhAToM ke jhUTha bolane kA tyAga nahIM hai| unakI likhI huI bAtoM ko bhI tuma saca mAnate ho, taba phira jJAnI puruSoM dvArA kahe hue zAstra asatya kaise hoMge ? ve satya hI haiN|" yaha suna ThAkara bahuta prasanna hue aura bole-"Apane bahuta acchA samAdhAna kiyaa|" 89. merI sAmarthya itanI hI hai DhuMDhADa (jayapura rAjya kA eka pradeza) ke eka gAMva meM svAmIjI pdhaare| vahAM ke jAgIradAra ne svAmIjI ke caraNoM meM aTThannI' ke Takke rakhe / svAmIjI bole- "hama to Takke-paise nahIM lete|" taba jAgIradAra bolA-'Apa mohara lAyaka hai, para merI sAmarthya itanI hI hai / agalI bAra Apa padhAreMge taba pUrA rupayA bheMTa kruuNgaa|" taba svAmIjI bole- "hama to rupae, mohara Adi kucha bhI nahIM rkhte|" yaha suna jAgIradAra bahuta khuza huaa| vaha guNagrAma karane lagA-"ApakI karaNI dhanya hai|" 1. AdhA rupyaa| 2.do paise kA sikkA /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta 90. samyakadRSTi ko pApa nahIM lagatA? pura kI ghaTanA hai / RSi gulAvajI do sAdhuoM sahita svAmIjI ke pAsa carcA karane aae| veSadhArI sAdhuoM ke aneka zrAvaka unake sAtha the| ve zrAvaka aMTa-saMTa bolane lge| tava svAmIjI ne kahA- "holI meM kisI ko rAva banA.tamAzabIna 'geriA' (holI khelane vAle) usake sAtha hote haiN| usI prakAra RSi gulAbajI ko rAva banA tuma loga geriA bane ho, aisA lagatA hai / jJAna kI bAta to kucha dikhAI nahIM detii|" phira svAmIjI ne RSi gulAbajI se pUchA--"zItalajI ke sampradAya ke sAdhuoM ko tuma sAdhu mAnate ho yA asAdhu ?" taba ve bole--"asAdhu mAnatA huuN|" "zItalajI ke sAdhu anazana karate haiM, unheM tuma kyA mAnate ho ?" taba ve bole---"akAma-maraNa / " "rughanAthajI, jayamalajI Adi sampradAyoM ke sAdhuoM ko kyA mAnate ho?" taba ve bole- "asAdhu mAnatA huuN|" "unake sAdhu anazana karate hoM, use kyA mAnate ho ?" "akAmamaraNa / " "phira ve zrAvaka bole-Apa bhIkhaNajI ko kyA mAnate haiM ?" unake uttara dene se pahale hI svAmIjI bole-"hamane inheM pahale kabhI dekhA hI nhiiN| hamArI aura inakI mAnyatAeM tathA AcAra paramparAeM mila jAeM, to hameM inake sAtha saMghIya sambandha sthApita karane meM koI saMkoca nahIM hogaa|" usa samaya unameM se kucha zrAvaka to vahAM se cale ge| ____ aba RSi gulAbajI se svAmIjI ne pUchA- "samyak-dRSTi ke pApa kA bandha hotA hai yA nahIM?" taba unhoMne uttara diyA-"nahIM hotaa|" taba svAmIjI ne pUchA - "yadi samyagdRSTi strI kA sevana kare to ?" taba vaha bolA-"pApa nahIM lgtaa|" "tuma apane Apako samyakSTi mAnate ho; yadi tuma strI kA sevana karo ?' taba bole--"pApa to nahIM lagatA, para sAdhu ke veSa meM yaha bAta zobhA nahIM detii|" ___ taba svAmIjI bole-"sira para vastra lapeTa kara yadi strI kA sevana karo to?" ityAdi aneka prazna puuche| taba ve uttara dene meM asamartha rahe / bahuta ulajha ge| taba krodha meM Akara bole'Apa hamase carcA kara rahe haiM; yadi gogundA ke bhAiyoM se carcA kareM, to Apako patA cale / gogundA ke bhAI 'tuMgiyA nagarI ke zrAvaka' haiN| vahAM ke zrAvaka 'akabarI mohara' haiN|" 1. mokSa ke uddezya-rahita maraNa /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 91 155 taba svAmIjI bole- "isase bhI jyAdA teja kSetra ho to batA do|" RSi gulAbajI AgamoM kI battIsI ko kaMdhoM para uThAe ghUmate the / parantu mAnyatA sahI nahIM thii| svAmIjI ne unase pAMca mahAvratoM ke dravya, kSetra, kAla aura bhAva ke bAre prazna kie| taba bole-"ye saba panne meM likhe haiN|" svAmIjI bole-''pannA phaTa jAegA to? sAdhupana tuma pAlate ho, yA pannA pAlatA hai ?" ityAdi praznoM se ve bahuta ulajhana meM phaMsa ge| 0 ye hamAre pahale ke guru haiM kAlAntara meM svAmIjI gogundA pdhaare| vahAM ke bhAiyoM se carcA kara unheM terApaMtha kA anuyAyI banA liyaa| yaha suna kara RSi gulAbajI vahAM Ae aura svAmIjI se carcA karane lage / taba bhAI bole -"mahArAja ! inase to carcA hama kreNge| ye hamAre pahale ke guru haiM / " phira bhAiyoM ne RSi gulAbajI se carcA kara unheM niruttara kara diyaa| ___ taba ve krodha meM Akara bole- goguMdA ke bhAI ThIkarI ke rupae haiM / " bahuta khinna hokara cale ge| gogundA ke zrAvakoM ne 1822 pannoM ke bhagavatI sUtra kA dAna diyA aura prajJApanA sUtra kA bhii| 61. eka bhIkhana bAkI bacA pAlI kA prasaMga hai / saMvegI sAdhu khaMtivijayajI ne AcArya rughanAthajI se carcA kI-"kisI gRhastha ne sAdhuoM ko bhikSA meM mizrI ke badale namaka de diyA to kyA kiyA jAya ?' ___ khaMtivijayajI bole- "vaha sAdhu ke pAtra meM A gayA isalie use khA lenA caahie|" AcArya rughanAthajI ne kahA--"yA to vaha namaka dene vAloM ko vApasa kara diyA jAe yA usakA vyutsarga kara diyA jaae|" unhoMne eka brAhmaNa ko madhyastha banAyA thaa| usane kahA-"vaha khAnA caahie|" phira AcArya rughanAthajI ne AcArAMga kI prati nikaalii| usa samaya khaMtivijayajI ne AcArya rughanAthajI ke hAtha se pannA chIna, use phAr3a ddaalaa| bahuta logoM ke bIca unhoMne AcArya rughanAthajI kI avamAnanA kii| taba khaMtivijayajI ke pakSa kI bahineM gAne lagIM "jJAnI guru jIta gae, jIta gae / sUtra ke pratApa se hamAre jJAnI guru jIta ge|" ___ taba AcArya rughanAdhajI bahuta udAsa ho ge| phira unhoMne apane zrAvakoM se kahA"ina khaMtivijayajI ko jIta sake vaisA to bhIkhaNa hI hai| hama 'bAIsa Tole' sacce haiM, unheM bhI vaha asatya ThaharA detA hai, to yaha to sAkSAt tAMbe kA rupayA hai, ise haTAnA to bahuta sarala hai|
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 bhakkhu taba AcArya rughanAthajI ke zrAvaka svAmIjI ke zrAvakoM se kahane lage " tumhAre guru mevAr3a meM haiM so prArthanA kara unheM yahAM bulAo / " kucha dinoM bAda svAmIjI mevAr3a se mAravAr3a pdhaare| pAlI meM AcArya rughanAthajI kahA hai, 'Apa khaMtivijayajI se carcA bahuta karate haiM - maiMne DhUMDhiyoM ke muMha meM bhI dAMta nahIM milaa| eka sAMvare raMga prakAra vaha avAMchanIya zabdoM kA prayoga karatA ke zrAvaka svAmIjI se kahane lage - "pUjyajI ne kara unhe niruttara kreN| ve ulTI- sulTI bAteM aMgulI DAla kara dekha liyA hai, para mujhe kahIM vAlA bhIkhana bAkI bacA hai|' hai / " isa nikSepoM kI carcA kucha dinoM bAda svAmIjI vihAra karate-karate kApharalA gAMva ( mAravAr3a) meM pdhaare| khaMtivijayajI bhI pIpAr3a ke aneka zrAvakoM ke sAtha maMdira kI pratiSThA ke lie vahAM Ae / unheM aneka logoM ne kahA--' "Apa bhIkhaNajI se carcA kareM / " eka dina kumhAroM ke mohalle meM svAmIjI jA rahe the| sAmane ve bhI A ge| unhoMne svAmIjI se pUchA"tumhArA nAma kyA ? " / svAmIjI bole- "merA nAma bhIkhaNa / " khaMtivijayajI bole "jo terApaMthI bhIkhaNajI haiM, ve tuma hI ho ? " taba svAmIjI bole -"hAM, maiM vahI hUM / " taba khaMtivijayajI bole - " tumase nikSepoM kI carcA karanI hai / " svAmIjI bole - "nikSepa kitane haiM ?" ve bole - " nikSepa cAra haiM-nAma, sthApanA, dravya aura bhAva / " svAmIjI ne pUchA - " inameM se vaMdanA - bhakti kina nikSepoM kI karanI cAhie hai" khaMti vijayajI bole -- 'cAroM hI nikSepoM kI vaMdanA - bhakti karanI caahie|" bhI vaMdanA - pUjA karate haiN| zeSa tIna svAmIjI bole- " eka bhAva nikSepa kI hama nikSepoM kI carcA rhii| inameM pahalA nAma nikSepa rakha diyaa| use tuma vaMdanA karate ho yA nahIM ?" hai| kisI kumhAra kA nAma bhagavAna taba khaMtibijayajI bole - "usako kyA vaMdanA kareM ? usameM prabhu ke guNa nahIM hai|" svAmIjI bole - " guNa vAle ko to hama bhI vaMdanA karate haiM / " isakA uttara dene meM ve sakapakA gae / phira svAmIjI ne sthApanA nikSepa ke viSaya meM carcA zurU kI " ratnoM kI pratimA ho to usako vaMdanA karate ho yA nahIM ?" ve bole - " vaMdanA karate haiM / " phira pUchA - "sone kI pratimA ho to ?" ve bole - " vaMdanA karate haiN|" "cAMdI kI pratimA ho to ?"
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 91 157 . "vaMdanA karate haiN|" "sarvadhAtu kI pratimA ho tI ?" "vaMdanA karate haiN|" "pASANa kI pratimA ho to?" "vaMdanA karate haiN|" "gobara kI pratimA ho, to vaMdanA karate haiM yA nahIM ?" taba khaMtivijayajI krodha meM Akara bole-"tumase nikSepoM kI carcA nahIM kreNge| "tuma to prabhu kI AzAtanA karate ho, vaha hameM acchI nahIM lagatI" yaha kaha kara vaha vahAM se cale ge| svAmIjI bhI apane sthAna para A ge| 0 hAtha kyoM kAMpa rahA hai ? phira khaMtivijayajI se logoM ne kahA - "Apa bhIkhaNajI se carcA kreN|" isa prakAra logoM dvArA bAra-bAra kahane para khaMtivijayajI bahuta logoM ke sAtha bAjAra meM Ae aura svAmIjI jahAM Thahare hue the, vahAM se dasa dukAnoM kI dUrI para baiTha ge| phira logoM ne svAmIjI se kahA- "khaMtivijayajI carcA karane Aye haiM so Apa vahAM cleN|" ___ taba svAmIjI bole-"merA to yahIM rahane kA bhAva hai / khaMtivijayajI itanI dUra Ae haiM / yadi carcA karane kA mana hogA, to itanI-sI dUra aura A jaaeNge|" taba logoM ne khaMtivijayajI se jAkara kahA-"Apa cleN|" isa prakAra una para dabAba DAla eka dukAna ke antara para lA biThA diyaa| ve bole -"yahAM se to eka paga bhI Age nahIM srkNgaa|" phira logoM ne kara svAmIjI se kahA - "aba to Apa bhI pdhaareN|" taba svAmI jI aura bhArImAlajI svAmI padhAre / aba carcA prArambha huii| ___ svAmIjI bole-"carcA sUtroM se sambandhita karanI hai aura AcArAMga Adi gyAraha aMgoM se sambandhita carcA karanI hai| AcArAMga sambandhI carcA karane lge| taba svAmIjI bole----"AcArAMga sUtra meM aisA kahA hai "dharma ke nimitta jIvoM ko mArane meM doSa nahIM hai, yaha anArya vacana hai|" yaha pATha svAmIjI ne dikhaayaa| taba khaMtivijayajI bole-"yaha pATha azuddha hai / re ziSya ! apanI prati laa|" usa . pothI maMgA kara dekhI to usameM bhI vaisA hI pATha nikalA / taba svAmIjI ne kahA "par3ho / taba unhoMne pariSad ke bIca par3hane se AnAkAnI kii| unake hAtha kAMpane lge|" ____ taba svAmIjI bole-"tumhArA hAtha kyoM kAMpa rahA hai ?" cAra kAraNoM se hAtha kAMpate haiM eka to kaMpana vAyu se hAtha kAMpate haiM, athavA krodha ke kAraNa hAtha kAMpate haiM, athavA carcA meM hAra jAne para hAtha kAMpate haiM,
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 bhikkhu dRSTAMta athavA maithuna ke Aveza se hAtha kAMpate haiN| taba ve krodha ke Aveza meM bole-"sAle kA sira kATa ddaalN|" taba svAmIjI bole-"jagat kI sabhI striyAM mere mAM aura bahina ke samAna haiM / aura yadi tumhAre ghara meM koI strI ho, to vaha merI bahina hogii| yadi isa dRSTi se sAlA kahA ho, to ThIka hai / aura yadi tumhAre ghara meM strI na ho aura mujhe sAlA kahate ho, to tumheM jhUTha lagatA hai / aura tumane sAdhupana svIkAra kiyA, tumane chaha kAya ke jIvoM ko mArane kA tyAga kiyA thA / tuma mujhe sAdhu bhale hI mata mAno, para kama se kama maiM trasakAya meM to huuN| merA sira kATane ko kahA, to kyA sAdhupana svIkAra karate samaya mujhe mArane kI chUTa rakhI thI?' yaha suna ve niruttara ho ge| phira motIrAmajI caudharI ne kahA- "yahAM se uTho ! hameM lajjita kara rahe ho ? ye to kSamAzIla sAdhu haiM aura tuma aMTa-saMTa bola rahe ho|" aisA kaha hAtha pakar3a unheM yahAM se le ge| 0 phira carcA nahIM kI ____ kucha dinoM bAda svAmIjI aura khaMtivijayajI pIpAr3a aae| taba logoM ne socA, aba inameM paraspara carcA hogii| svAmIjI jahAM gocarI jAte haiM, vahAM AcArya rughanAthajI ke zrAvaka kahate haiM- "pUjyajI ne kahA hai-khaMtivijayajI se carcA kara unheM niSprabhAva kro|' taba svAmIjI bole ---"ve kareMge to unase carcA karane kA bhAva hai|" phira sarUpajI mehatA ne khaMtivijayajI ke pAsa jAkara kahA-bhIkhaNajI carcA karane ko taiyAra hai, isalie tuma unake sAtha carcA kro|" para ve svAmIjI se carcA karane ko taiyAra nahIM hue| svAmIjI ne pUre eka mAsa taka vahAM raha kara prasthAna kara diyaa| svAmIjI vihAra kara jA rahe the, khaMtivijayajI ke upAzraya ke pAsa khar3e rahe, phira bhI khaMtivijayajI ne koI carcA nahIM kii| * gur3a ke badale aphIma usake bAda pAlI meM eka dina khaMtivijayajI se carcA huii| khaMtivijayajI ne kahA-mizrI ke badale namaka A jAe, to vaha pAtra meM gira gayA, isalie khA lenA caahie|" taba svAmIjI ne kahA-"kisI ne gur3a ke badale aphIma de diyA aura mizrI ke badale somala kSAra de diyaa| vaha bhI tumhAre anusAra khA lenA cAhie, kyoMki vaha bhI pAtra meM A girA hai|" taba ve hataprabha ho gae / sahI uttara dene meM apane Apako samartha nahIM paayaa| 62. khAI mizrI, jAnA jahara pIpAr3a nivAsI cothajI boharA ne pAlI meM dukAna zurU kii| caturmAsa pUrNa hone para svAmIjI usakI dUkAna para vastra-yAcanA karane ge| usane do vAsatI kA dAna dekara pUchA-"maiM tumheM asAdhu mAnatA huuN| tumheM vAsatI kA dAna diyA, usameM mujhe kyA huA?" .
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 93-95 159 taba svAmIjI bole-"kisI ne mizrI khAI aura jAnatA hai ki maiMne jahara khA liyA hai, to vaha maratA hai yA nahIM ?" saba vaha bolA-"nahIM maratA, kyoMki usakA guNa mArane kA nahIM hai|" svAmIjI bole-"vaise hI hama sAdhu haiM aura tumane hameM masAdhu jAna kara dAna de diyA, to vaha tumhAre jJAna kI khAmI hai; kintu sAdhu ko dAna dene meM dharma hI hotA hai|" 63. nakala karane kA pATha kisase par3hA svAmIjI amarasiMhajI ke sthAnaka meM ge| usake bhItara khejar3I kA per3a dekha kara svAmIjI bole-"rAta ke samaya yahAM prasravaNa DAlate hoMge ? taba isa per3a kI dayA kaise palegI?" taba unakA sAdhu svAmIjI ke zabdoM kI nakala karate hue bolA / taba svAmIjI bole-"yaha nakala karane kA pATha apane mana se hI par3hA yA gurujI ke pAsa paDhA?" taba amarasiMhajI ne apane ziSya ko rokA aura svAmIjI se kahA- "Apa kucha mana meM mata laanaa|" 64. tumhArI kauna-sI sAmarthya ? gumAnajI kA ziSya ratanajI bolA--' maiM bhIkhaNajI se carcA karanA cAhatA huuN|" taba gumAnajI bole- "hama bhI bhIkhaNajI se carcA karane meM sakucAte haiM, taba tumhArI kauna-sI sAmarthya ?" taba ratanajI ne pUchA ---"Apa kyoM sakucAte haiN|' taba gumAnajI bole-"bhIkhaNajI se koI carcA karatA hai, taba ve kisI uttara ko pakar3a, usa viSaya para gItikA banA dete haiN| phira gahasthoM ko sikhA dete haiM / isase carcA karane vAle kI gAMva-gAMva meM apakIrti hotI hai| isa dRSTi se hama bhIkhaNajI se carcA karate sakucAte haiN| 95. hama aisA anyAya nahIM kareMge svAmIjI ne pAlI meM cAturmAsa kiyA / usa samaya bAvecAjI ne dUkAna ke mAlika se kahA -- "tumheM dugunA kirAyA deMge, tuma yaha dUkAna hameM de do|" taba dUkAna ke mAlika ne kahA- abhI to vahAM svAmIjI Thahare hue haiM, yadi tuma pUrI dUkAna ko rupayoM se pATa do to bhI maiM vaha tumheM nahIM duuNgaa| svAmIjI ke vihAra kara jAne ke bAda bhale tuma le lenaa| phira bAvecAjI ne hAkima jeThamalajI ke pAsa jA apane-apane ghara kI cAbhiyAM unake sAmane DAla dI aura kahA-yA to yahAM bhIkhaNajI raheMge yA hama raheMge / taba hAkima bole-'aisA anyAya to hama nahIM kareMge / bastI meM vezyA aura kasAI rahate haiM, unheM bhI hama nahIM nikAlate to phira bhIkhaNajI ko hama kaise nikaaleNge|' hAkima ne dRSTAMta diyA-vijayasiMhajI ke rAjya meM motI nAma kA banajArA thaa| usake lAkha baila the, isalie vaha 'lakkhI banajArA' kahalAtA thA / vaha namaka lene ke lie
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 bhikkhu dRSTAMta mAravAr3a meM AtA thA / vaha logoM ke khetoM ko ujAr3a detaa| taba jAToM ne rAjA vijaya siMhajI ke sAmane pukAra kI--motI banajArA hamAre khetoM ko ujAr3a detA hai| taba rAjAjI ne motI banajAre se kahA-'jAToM ke khetoM ko mata ujaaddo|' taba motI bolA-'maiM to AUMgA taba aise hI hogaa|' rAjAjI ne kahA- "aise hI hogA to phira hamAre deza meM mata AnA / yadi hamAre pAsa namaka hai to dUsare bahuta banajAre aaeNge| hama kisI ko anyAya nahIM karane deNge|" isa dRSTAMta ke AdhAra para jeThamalajI ne kahA - tuma cale jAoge to dUsare vyApAriyoM ko lAkara basA deMge. kintu sAdhuoM ko nikAlane kA anyAya hama nahIM kreNge| taba bAvecAjI apanI-apanI cAbhiyAM le apane-apane ghara cale ge| aba hama tumheM dAna nahIM deMge kucha samaya bAda bAvecA logoM ne brAhmaNoM se kahA-hama tumheM dAna dete haiM, usameM bhIkhaNajI pApa batalAte haiM, isalie aba hama tumheM dAna nahIM deNge| taba brAhmaNa svAmIjI ke pAsa Akara bole-hameM dAna dene meM Apa pApa batalAte haiM, isalie bAvecA hameM dAna nahIM dete haiN| taba svAmIjI ne kahA-tumheM bAvecA loga pAMca rupaye deM to bhI mujhe manAhI karane kA tyAga hai| __taba brAhmaNoM ne bAvecA logoM se kahA---bApajI ne pratyeka brAhmaNa ko pAMca-pAMca rupaye dene kA Adeza diyA hai| yaha suna bAvecA loga bahuta lajjita hue| 0 parISaha sahane meM kitanA dRr3ha svAmIjI rAtrI meM vyAkhyAna dete the| usa samaya bAvecA loga Dholaka bajAte, gAte aura vyAkhyAna meM vighna DAlate / taba bhAiyoM ne kahA-mahArAja ! Apa dUsarI jagaha ThahareM / taba svAmIjI bole-khetasIjI navadIkSita hai| hama dekhanA cAhate haiM ki yaha pariSaha sahane meM kitanA dRr3ha hai / kucha dinoM taka vighna DAlA, phira bAvecA loga thaka kara mauna ho gye| ___0 sagar3A mata karo paryuSaNa ke dinoM meM bAvecA logoM ne indradhvaja kI yAtrA nikaalii| unhoMne svAmIjI ke sAmane bahuta samaya taka khar3e rahakara gAyA, bajAyA aura tAneM milAI / taba kucha zrAvaka bAvecA logoM se jhagar3A karane lge| taba svAmIjI ne kahA-jhagar3A mata kro| inheM roko mata kAraNa ki ye pratimA ko bhagavAn mAnate haiM / ye yA to bhagavAn ke pAsa gAnA-bajAnA karate haiM yA bhagavAn ke sAdhuoM ke pAsa / ___ taba bAvecA loga bole-bhIkhaNajI hara bAta ko samyagdRSTi se grahaNa kara lete haiM / aisA kahate hue ve Age bar3ha ge|
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 96 66. yaha zobhAcaMda sevaka niSpakSa nADolAI meM zobhAcaMda nAma kA sevaka thA / use pAlI meM bulA kara bAvecAjI ne kahA-'bhIkhaNajI kherave gAMva meM haiM / tuma unake viSaya meM nindAtmaka kavitA likho| sataraha prakAra kI pUjA racI jA rahI hai| usameM se tumheM dasa-bIsa rupaye deNge|' taba zobhAcaMda bolA-bhIkhaNajI se bAta karane ke bAda unake bAre meM nindAtmaka kavitA likhUgA / yaha kaha kara vaha kherave meM aayaa| svAmIjI ko vaMdanA kI svAmIjI bole-tumhArA nAma zobhAcaMda ? taba vaha bolA--hAM mahArAja ! phira svAmIjI ne pUchA-taM roDIdAsa sevaka kA beTA hai ? taba vaha bolA-hAM, mahArAja ! phira zobhAcaMda bolA-bhApa bhagavAn kI utthApanA karate haiM, yaha bAta Apane acchI nahIM kii| taba svAmIjI bole -hama to bhagavAn ke vacanoM ke AcAra para ghara chor3a sAdhu bane haiM, phira hama bhagavAn kI kaise utthApanA kara sakate haiM ? phira zobhAcaMda bolA-Apa devAlaya kI utthApanA karate haiM ? taba svAmIjI bole-devAlaya meM hajAroM mana patthara hotA hai / hama to sera do sera patthara kI bhI utthApanA kahAM karate haiM-kahAM uThAte haiN| taba vaha bolA-Apa pratimA kI utthApanA karate haiM, pratimA ko patthara kahate haiM / taba svAmIjI bole-hama pratimA kI utthApanA kahAM karate haiM ? hameM jhUTha bolane kA tyAga hai / isalie hama sone kI pratimA ko sone kI pratimA, cAMdI kI pratimA ko cAMdI kI pratimA, sarvadhAtu kI pratimA ko sarvadhAtu kI pratimA aura pASANa kI pratimA ko pASANa kI pratimA kahate haiN| ___ yaha sunakara zobhAcaMda bahuta harSita huaa| aise puruSoM kA avaguNa maiM kaise bolU ? aise puruSoM kA to mujhe guNAnuvAda karanA cAhie-yaha socakara usane svAmIjI kI stuti meM do chaMda likheM / svAmIjI ko sunA, unheM vaMdanA kara, vaha pAlI A gyaa| bAvecA logoM ne pUchA-kyA tumane chaMda banAe ? zobhAcaMda bolA-hAM, banAe / basa, yaha sunakara zobhAcaMda ko sAtha le svAmIjI ke zrAvakoM ke pAsa Akara bole -yaha zobhAcaMda sevaka niSpakSa AdamI hai / bhIkhaNajI ko yaha jaisA jAnatA hai vaisA hI kahegA / kaho bhAI ! bhIkhaNajI kaise haiM ? taba zobhAcaMda bolA-'kyoM kahalAte ho ? unakI mAnyatA unake pAsa hai aura apanI mAnyatA apane pAsa / ' phira bhI bAvecA baMdhu mAne nahIM / ve bole -tuma kho| - phira zobhAcaMda bolA-mujhe bhIkhaNajI meM guNa yA avaguNa jo bhI dikhatA hai vaisA kahUMgA / taba bAvecA loga bole-'tumheM jaisA lage vaisA kho|' taba zobhAcaMda ne jo chanda banAe unheM sunAne lagA--
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 bhikkhu dRSTAMta chanda anabhaya kathanI rahiNI karaNI ati AThi karma jipaM adhikaarii| guNavaMta anaMta siddhata kalA guNa prAkama pohoca vidyA puNa bhaarii| zAstara sAra battIsa jANa sahu kevala jJAno kA guNa, upakArI / paMcaiMdrI kU jIta na mAnata pAkhaMDa sAdha muniMdra bar3A stdhaarii| sAdhavA mukti kA vAsa bandA sahu bhikkhama svAma siddhata hai bhaarii| svAmI parabhava ke sAdhana sAcahai vAcahai sUtra kalA vistaarii| terA ho paMtha sAcA trikaM loka meM nAga surendra namaiM nrnaarii| suNi bAta hai sAca siddhata sujJAna ko bohata guNI karaNI blihaarii| pRthvI ke tAraka paMcameM Ara meM bhISaNa svAmI kA mAraga bhArI // 1 // ina chaMdoM ko suna bAvecA loga vahAM se cupacApa saraka ge| svAmIjI ke zrAvaka bahuta prasanna hue / unhoMne khuzI meM jhUmate hue zobhAcaMda ko lagabhaga 20-25 rupayoM kA puraskAra diyA / 67. phUloM ke dRSTAMta kI tulanA nahIM ho sakatI svAmIjI ke pAsa deharAvAsI loga Akara bole-'tumheM nadI pAra karane meM yadi dharma hai to mUrti ke sAmane hama phUla car3hAte haiM, usameM bhI dharma hogaa|' taba svAmIjI bole-eka mora nadI kA jala kaTi taka hai, dUsarI ora usakA jala ghuTanoM taka hai aura tIsarI ora vaha sUkhI hai to hama usa sUkhI nadI se jAne ko prAthamikatA deNge| adhika jala vAlI nadI ko do-cAra kosa kA cakkara lekara bhI TAlane kA prayatna karate haiM / aura tuma jo phUla car3hAte ho, vahAM eka ora sUkhe phUla par3e haiM, dUsarI ora do-tIna dina ke kumhalAe phUla par3e haiM aura tIsarI ora kaccI kaliyAM haiN| tuma kauna se car3hAoge ? taba ve bole-'hama to kaccI kaliyoM ko nakhoM se tor3a-tor3a kara cddh'aayeNge|' taba svAmIjI bole-tumhArA pariNAma (bhAva) to jIva-hiMsA ke abhimukha hai aura hamArA pariNAma dayA kI ora abhimukha hai / isa nyAya se sAdhu dvArA nadI pAra karane ke sAtha phUloM ke dRSTAMta kI tulanA nahIM ho sktii| 68. sAdhu hI kahalAtA hai kisI ne pUchA-bhIkhaNajI ! tuma anya saMpradAyoM ke sAdhuoM ko sAdhu nahIM mAnate to unheM ye amuka saMpradAya ke sAdhu, ye amuka saMpradAya ke sAdhu-aisA kyoM kahate ho ? ___ taba svAmIjI bole-kisI ke ghara mRtyubhoja hone para gAMva meM nimaMtraNa diyA jAtA hai-amuka ko nimaMtraNa hai khemAzAha ke ghara kA, amuka ko nimaMtraNa hai pemAzAha ke ghara kA, aura yadi unhoMne divAlA nikAla diyA ho to bhI ve 'zAha' hI kahalAte ___isI prakAra koI sAdhupana nahIM pAlatA aura sAdhu kA nAma dharAtA hai to vaha dravya-nikSepa kI dRSTi se sAdhu hI kahalAtA hai /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 99-102 9. mUlyAMkana tuma kara lenA kisI ne pUchA -- itane saMpradAya haiM unameM sAdhu kauna aura asAdhu kauna ? taba svAmIjI bole- kisI ko AMkhoM se dikhAI nahIM detA / usane vaidya se pUchA - zahara meM naMge kitane haiM aura vastra pahane kitane haiM ? taba vaidya bolA- AMkhoM meM davA DAla kara tumhArI dRSTi maiM lauTA dUMgA, phira tumhIM dekha lenA kitane naMge haiM aura kitane vastra pahane haiM / isI prakAra pahacAna to hama batalA dete haiM, phira isakA nirNaya tuma svayaM kara lenA / kisI kA bhI nAma lekara asAdhu kahane se vaha jhagar3A karane laga jAtA hai / ise dhyAna meM rakha kara sAdhu-asAdhu ke lakSaNa to hama de deMge, unakA mUlyAMkana tuma kara lenA / 100. sAdhu kauna ? asAdhu kauna 163 eka bAra phira kisI ne pUchA- ina (amuka-amuka saMpradAyoM) meM sAdhu kauna aura asAdhu kauna ? sAdhu kauna aura sAdhu kauna taba svAmIjI bole -- kisI ne pUchA, zahara meM sAhUkAra kauna aura divAliyA kauna ? eka samajhadAra AdamI ne uttara diyA- RNa lekara lauTA detA hai, vaha sAhUkAra aura RNa ko nahIM lauTAtA tathA mAMgane para jhagar3A karatA hai, vaha divAliyA / isI prakAra pAMca mahAvratoM ko svIkAra kara unakI samyak pAlanA karatA hai vaha sAdhu aura jo unakI samyak pAlanA nahIM karatA vaha asAdhu hai / ho ? 101. mere to prANa jA rahe haiM koI bolA - anukaMpA lA kaccA jala pilAne se puNya hotA hai, kyoMki usakA pariNAma (bhAva) acchA hai, jIva ko bacAne kA hai, kintu jala ke jIvoM kI hiMsA karane kA nahIM hai / taba svAmIjI bole - eka AdamI dUsare ko kaTArI se mArane lagA / taba vaha bolA- mujhe mata mAra / taba mArane vAlA bolA- merA tujhe mArane kA bhAva nahIM hai| maiM to kaTArI kA mUlyAMkana kara rahA hUM-- isa kaTArI meM kitanI mAraka kSamatA hai / taba vaha bolA - samudra meM DUba jAe tumhArA mUlyAMkana mere to prANa jA rahe haiM / isI prakAra jIvoM ko khilAne-pilAne meM jo puNya kahate haiM unakI mAnyatA sahI nahIM hai / 102. vaha avasara to svAmIjI ne anya saMpradAya ke sAdhuoM ke usI samaya thA sthAna para pUchA- tuma kitanI mUrtiyAM taba unhoMne kahA - hama itanI mUrtiyAM haiM / svAmIjI apane sthAna para A gae / pIche se kisI vyakti ne una sAdhuoM se kahA- tumheM to bhIkhaNajI ne 'bhagata'
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 bhikkhu dRSTAMta (saMnyAsI) banA diyaa| taba usa anya saMpradAya ke sAdhu ne svAmIjI ke pAsa Akara pUchA-Apa kitanI mUrtiyAM haiM ? taba svAmIjI bole- vaha avasara to usI samaya thA / hama to itane sAdhu haiM / 103. bhIkhaNajI ! tuma bhI loTe ko mAMjo svAmIjI ke gRhastha jIvana kI ghaTanA hai| eka dina ve zauca ke liye jaMgala jA rahe the taba sojata kA mahAjana sAtha meM ho gyaa| vApasa lauTe taba sojata kA mahAjana loTe ko bAra-bAra mAMjatA hai aura sajIva jala se bAra-bAra dhotA hai| usane kahAbhIkhaNajI ! tuma bhI loTe ko mAMjo / taba svAmIjI bole-maiM to loTe meM jaMgala nahIM gayA thA / maiM to loTe se dUra jaMgala gayA thaa| taba vaha bolA-maiM kauna-sA loTe meM gayA thA ? taba svAmIjI bole ....taba loTe ko itanA kyoM mAMjate ho ? vaha bolA -- loTA pAsa meM thaa| svAmIjI bole -- tumhArA muMha aura sira bhI pAsa meM thaa| inheM mAMjate ho yA nahIM? 104. hamane to thAlI ke do Tukar3e nahIM kie anya sampradAya ke sAdhuoM ne kahA - bhIkhaNajI jaba ghara meM the aura apane bhAI se alaga hue taba baTavAre ke lie eka thAlI ko Ukhala meM DAla usake do Tukar3e kara ddaale| hemajI svAmI ne svAmIjI se yaha bAta pUchI-jaba Apa ghara meM the taba Apane thAlI ke do Tukar3e kie yaha bAta saca hai yA jhUTha ? taba svAmIjI bole hama to aise bhole nahIM the ki pahale hI rupaye kA pauna rupayA kara ddaaleN| hamane to aisA nahIM kiyaa| para amuka AcArya ke guru, jaba ghara meM the taba UMTa ko mAra DAlA / ve kisI dUsare gAMva se vastra kI gAMTheM lA rahe the| rAste meM Dakaita mila gae / taba unhoMne socA .... ye DAkU kapar3A chIna leMge aura UMTa ko bhI le jAyeMge / yaha soca kara unhoMne talavAra se UMTa kI TAMge kATa kara use mAra DAlA / gRhasthAvasthA kI kyA bAta ? (vahAM kucha ghaTanAeM ho bhI sakatI haiN| phira bhI hamane to ghara meM rahate hue thAlI ke do Tukar3e nahIM kie| 105. jaba striyAM gAne lagI svAmIjI ghara meM the taba bhojana karane ke lie sasurAla meM gae / striyAM 'gAliyAM' gAne lagIM.--'yaha kauna hai kAlA aura citkbraa|' taba svAmIjI bole- tuma laMgar3e aura aMdhe ko to acchA batalAtI ho aura mere viSaya meM ulTA gA rahI ho| svAmIjI kA sAlA laMgar3A thaa| isa dRSTi se svAmIjI ne kahA- tuma kuDaula ko suDaula aura suDaula ko kuDaula batA rahI ho / yaha kahate hue svAmIjI bhojana kie binA bhUkhe hI uTha ge| gRhasthAvasthA meM bhI unheM jhUTha se cir3ha thI / unheM jhUTha acchA nahIM lagatA thA /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 106-108 165 106. gahanA kahAM se AegA? svAmIjI ghara meM the taba unake gAMva kaMTAliyA meM koI cora kisI kA gahanA curAkara le gyaa| taba boranadI gAMva se eka aMdhe kumhAra ko bulaayaa| usake zarIra meM devatA AtA hai, aisA kahA jAtA thA, isa dRSTi se use corI gae gahane kA patA lagAne ke lie bulaayaa| usa kumhAra ne svAmIjI se pUchA-bhIkhaNajI ! yahAM kisa para bahama kiyA jAtA taba svAmIjI ne usakI ThagAI ko pragaTa karane ke lie kahA--bahama to majanUM para kiyA jA rahA hai| rAta kA samaya huaa| aMdhe kumhAra ne apane zarIra meM devatA kA praveza kraayaa| bahuta logoM ke sAmane vaha jora-jora se cillAne lagA-DAla de re, DAla de| loga bole-cora kA nAma btaao| taba vaha bolA --o ! o ! majanUM re majanUM / gahanA majanUM ne liyA hai| vahAM eka atIta (saMnyAsI) baiThA thA / vaha apanA ghoTA lekara uThA aura bolAmajanUM to mere bakare kA nAma hai / usa para tuma corI kA Aropa lagAte ho ? taba logoM ne jAna liyA, yaha ThagI hai| svAmIjI ne logoM se kahA -tuma AMkha vAloM ne to gahanA khoyA aura aMdhe se nikalavAnA cAhate ho, taba vaha gahanA kahAM se AegA? 107. tabhI to usase mukti milegI bhIkhaNajI svAmI ghara meM the taba unake mana meM vairAgya utpanna huaa| taba unhoMne kara kA osAmana tAMbe ke loTe meM DAla eka-dUsare para rakhe hue bartanoM kI paMkti meM rkhaa| bahata samaya bAda use pIyA to bahuta kaSTa huaa| taba unhoMne socA, sAdhupana bahuta kaThina hai / phira socA, aisA kaThina hai tabhI to usase mukti milegii| naI dIkSA svIkArane ke bAda saM. 1849 ke lagabhaga svAmIjI ne hemajI svAmI se kahA hamane kaSTa kI bAta jAnakara sAdhupana svIkAra kiyA thA, para vaisA (kaira kA osAmana) jala pIne kA kAma kabhI nahIM pdd'aa| taba hemajI svAmI ne kahA -- aise vairAgya se Apane ghara chor3A taba Apa amuka saMpradAya meM kaise rahate ? 108. do ghar3I sAMsa rokA jA sakatA hai svAmIjI AcArya rughanAthajI ke saMpradAya se alaga hue taba unhoMne kahAbhIkhaNajI abhI pAMcavAM ara hai / koI do ghar3I bhI zuddha sAdhupana pAlatA hai to vaha kevalI ho jAtA hai| taba svAmIjI bole-yadi aise hI kevalajJAna utpanna hotA ho to do ghar3I to nAka ko banda karake bhI baiThe raha sakate haiM / aura prabhavasvAmI Adi pAMcaveM ara meM hue| kyA unhoMne zuddha sAdhupana nahIM pAlA ?
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 bhikkhu dRSTAMta 106. merI mAM ne adhika AMsU bahAe the svAmIjI AcArya rughanAthajI ke saMpradAya se alaga hue taba AcAryajI kI AkhoM AMsU chalaka pdd'e| taba svAmIjI ne socA- inakI apekSA ghara chor3ate samaya merI mA adhika AMsU bahAe the| aisA soca unhoMne abhiniSkramaNa kara diyA / 110. DhaMDhaNa ke aMtarAya thA saMvat 1859 kI ghaTanA hai / devagar3ha meM caudaha sAdhu aura caudaha sAdhviyoM ke sAtha svAmIjI virAja rahe the| vahAM tIna vezadhArI sAdhu Akara bole- bhIkhaNajI ! hama tIna sAdhu haiM, unheM bhI pUrA AhAra pAnI nahIM milatA to Apa itanI saMkhyA meM haiM to Apako AhAra- pAnI kaise milatA hai ? taba svAmIjI bole- dvArakA meM hajAroM sAdhuoM ko AhAra- pAnI milatA thA, para DhaMDhaNa muni ke aMtararAya thA, isalie una akele ko AhAra pAnI milanA kaThina ho rahA thA / 111. taMbAkU acchI to hai nahIM svAmIjI gRhasthAvasthA meM the taba upahAra Adi lekara nimaMtraNa dene ke lie rAjapUta ke sAtha kisI dUsare gAMva jA rahe the / taba rAjapUta bolA- bhIkhaNajI ! taMbAkU ke binA aba maiM Age nahIM cala sakatA / taba svAmIjI bole - ThAkara sAhaba ! Age caleM, sUrya asta hone vAlA hai / rAjapUta bolA- taMbAkU ke binA aba to nahIM calA jA sakatA / taba svAmIjI ne kucha pIche raha, jaMgalI kaMDe ko mahIna pIsa usakI pur3iyA banA lI aura kahA -ThAkara sAhaba ! acchI taMbAkU to hai nahIM, aisI-vaisI hai / taba rAjapUta ne eka ciUMTI bhara kara use sUMghA aura kahA ThIka hI hai, kAma cala jAegA / taba svAmIjI ne vaha pur3iyA rAjapUta ko sauMpa dii| isa cAturya se ve kuzala-kSema ke sAtha apane sthAna para pahuMca ge| 112. vaha buddhi kisa kAma kI svAmIjI ne siriyArI meM caturmAsa kiyA / jodhapura nareza vijayasiMhajI nAthadvArA jA rahe the / varSA ke kAraNa siriyArI meM tthhre| unake kucha ucca adhikArI vahAM svAmIjI ke darzana karane Ae aura prazna pUchane lage / pahale murgI huI yA aMDA ? pahale ghana yA aharana ? pahale bApa huA yA beTA ? ityAdi aneka praznoM ke yuktisaMgata uttara svAmIjI ne die / taba ve adhikArI prasanna hokara bole- ye prazna hamane bahuta sthAnoM para pUche, para aise uttara kisI ne nahIM die| ApakI buddhi to aisI hai ki Apa kisI rAjA ke maMtrI hote to aneka dezoM kA rAjya usa rAjA ke adhIna kara dete / taba svAmIjI bole - mara kara vaha kahAM jAtA hai ? adhikArI bole- jAtA to naraka meM hI / taba svAmIjI bole - vahI buddhi acchI hai jo jinadharma kA sevana karatI hai| baha
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 113-115 buddhi kisa kAma kI jisase manuSya karma kA baMdha karatA hai / jisa buddhi ke vistAra se manuSya naraka meM jAe vaha buddhi kisa kAma kI / taba ve madhikArI bahuta prasanna hue| 113. ve ThaMDe par3a gae svAmIjI jodhapura padhAre / taba veSadhArI sAdhu ikaTThe hokara carcA karane Ae / ve ulTI-sIdhI carcA karane lage-jIva bacAne se kyA hotA hai ? vijayasihajI ne 'amArI' kI ghoSaNA karAI, usase unako kyA huA ? ityAdi praznoM ko ve rAjadvAra taka le jAne lge| taba svAmIjI bole --zAstroM meM rAjA kI naraka gati batalAI gaI hai ityAdi sArI carcA zAstra khola kara rAjAjI ke sAmane kro| yaha suna ve ThaMDe par3a ge| 114. samyagadaSTi yA mithyAdRSTi ? AcArya rughanAthajI ne svAmIjI se pUchA-vijayasiMhajI ne apane rAjya meM 'amArI' kI ghoSaNA karAI, jalAzayoM para pAnI chAnane ke lie galane rakhavAe, dIoM para Dhakkana DalavAe, bUr3he beloM para bhAra lAdanA baMda karavAyA aura bUDhe mAtA-pitA kI sevA karane kA nirdeza diyaa| ina saba kAmoM meM rAjAjI ko kyA phala haA ? taba svAmIjI bole-rAjAjI samyagdRSTi haiM yA mithyAdRSTi ? aisA pUchane para unhoMne koI uttara nahIM diyaa| 115. saba eka ho jAo kisI ne kahA -bhIkhaNI ! tuma aura amuka-amuka saMpradAya vAle eka ho jaao| taba svAmIjI bole -tuma mahAjana, kumhAra, jATa, gUjara ye saba eka ho sakate ho yA nahIM ? taba vaha bolA-hama to eka nahIM hoMge kyoMki unakI jAti hI bhinna hai| taba svAmIjI bole-ve bhI mUlataH mithyAdRSTi haiM, gAjIkhAM aura mullAkhAM ke sAthI haiN| usane pUchA- gAjIkhAM mullAkhAM kauna the ? taba svAmIjI bole- eka brAhmaNa aura eka brAhmaNI donoM paradeza ge| vahAM brAhmaNa ne bahuta dhana kamAyA / kucha samaya bAda brAhmaNa mara gyaa| taba brAhmaNI eka paThAna ke ghara meM calI gaI / usake do putra hue| eka kA nAma rakhA gAjIkhAM aura dUsare kA nAma mullAkhAM / kucha samaya bAda vaha paThAna bhI mara gayA / taba brAhmaNI dhana aura putroM ko le bhapane deza loTa aaii| usake dhana ko dekhakara bahuta sage-saMbaMdhI ikaTThe hue / koI usako buA kahatA hai, koI cAcI kahatA hai| aba brAhmaNI ne kahA-ina baccoM ko yajJopavIta do| usane usake upalakSa meM bhoja kiyA aura bahuta brAhmaNoM ko bhojana krvaayaa| yajJopavIta dilAne ke lie putroM
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta 168 ko pukArA - Ao re beTe gAjIkhAM ! Ao re beTe mullAkhAM ! ye nAma suna brAhmaNa kupita hokara bole- he pApInI ! ye kyA nAma ? brAhmaNoM ke nAma to zrIkRSNa, rAmakRSNa, harikRSNa, harilAla athavA rAmalAla, zrIdhara - ityAdi hote haiM / gAjIkhAM, mullAkhAM to musalamAnoM ke nAma haiM / ve kaTAra nikAla kara bolesaca batA, ye kisake putra haiM ? yadi saca nahIM batAyA to tumheM mAreMge aura hama bhI mareMge / taba vaha bolI- mAro mata / maiM saca saca batA detI huuN| taba usane sArI bAta unheM batA dI aura kahA - ye paThAna se utpanna putra haiM / taba brAhmaNa bole- he pApInI ? tumane hameM bhraSTa kara diyaa| aba hama gaMgAjI meM nahA, usakI miTTI kA lepa kara zuddha hoMge / taba vaha bolI- bhAI ! ina donoM baccoM ko bhI sAtha le jAo aura zuddha kara do, lauTane para maiM tuma sabako brahmabhoja dUMgI / taba brAhmaNa bole- ye to paThAna se utpanna hone ke kAraNa mUlataH azuddha haiM / ye zuddha kaise hoMge ? hama to mUlataH zuddha haiM / tumhArA anna khAyA isIlie tIrthayAtrA kara zuddha hoNge| para ve mUlataH azuddha haiM, phira ve zuddha kaise hoMge / bhIkhaNajI svAmI ne kahA- kisI sAdhu ko doSa lagatA hai to vaha prAyazcitta kara zuddha ho jAtA hai / para ve ( amuka-amuka saMpradAya vAle) mUla se hI mithyAdRSTi haiM, unakI zraddhA viparIta hai, gAjIkhAM aura mullAkhAM ke sAthI haiM, ve zuddha kaise hoMge ? samyagdRSTi Ae aura unakA naI dIkSA rUpa janma ho taba ve zuddha ho sakate haiM / " 116. banI banAI brAhmaNI kisI ne pUchA -- bhIkhaNajI ! ye bhI dhovana kA pAnI aura garma pAnI pIte hai' sAdhu kA veza rakhate haiM, loca karAte haiM, phira ye sAdhu kyoM nahIM ? taba svAmIjI bole- ye banI banAI brAhmaNI ke sAthI haiM / vaha banI banAI brAhmaNI kaise ? svAmIjI bole - eka mera jAti ke logoM kA gAMva thaa| vahAM koI ucca jAti kA ghara nahIM thA / jo bhI mahAjana AtA hai vaha duHkha pAtA hai / una mahAjanoM ne 'meroM' se kahA- yahAM koI ucca jAti kA ghara nahIM hai, isalie hama tumheM RNa dete haiM / ucca jAti ke ghara ke binA bhojana-pAnI kI kaThinAI hotI hai / taba 'mera' logoM ne zahara meM jA mahAjanoM se kahA- Apa hamAre gAMva meM vasa jaaeN| hama ApakA sammAna rakheMge, surakSA kreNge| para vahAM koI AyA nahIM / usa samaya eka DheDha jAti ke logoM kA guru mara gayA thaa| usakI patnI ko meroM ne brAhmaNI bnaayaa| use brAhmaNI jaise kapar3e pahanA die / usake lie sthAna banAyA aura tulasI kA podhA ropaa| sthAna kI cUne se putAI kI / meraNiyoM ne usa ghara ko 1. AcArya bhikSu ne tAtkAlika jAtIya mAnyatAoM ke AdhAra para pracalita usa kahAnI kI vastusthiti ko spaSTa karane ke lie kevala ullekha kiyA hai| yaha unakI apanI mAnyatA nahIM hai /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta 117 brAhmaNI ke ghara jaisA banA diyA / usake ghara meM do rupaye ke gehUM, aThannI ke maMga aura .eka rupaye kA ghI rakha diyA / use kahA-jo mahAjana Ae, usase paise le, roTiyAM banA, use khilAyA kr| ___ aba usa gAMva meM koI mahAjana AtA hai to mera loga use usa brAhmaNI kA ghara batalA dete / eka bAra cAra vyApArI bahuta dUra se calate, thake-mAMde vahAM aae| unhoMne meroM se kahA-koI ucca jAti kA ghara ho to batAo taba unhoMne brAhmaNI kA ghara batA diyaa| vyApArI Akara bole-bahina ! roTiyAM banA, hameM parosa / taba usane gehUM kI moTI-moTI roTiyAM banA, gAya ke ghI se cupdd'aa| dAla banAI, usameM kAcarI ddaalii| ve vyApArI khAte samaya bhojana kI prazaMsA karane lage - hamane amuka gAMva kI rasoI pakAne vAlI strI dekhI, amuka zahara kI rasoI pakAne vAlI strI bhI dekhii| bar3e-bar3e zaharoM aura aneka gAMvoM kI rasoI pakAne vAlI striyAM dekhIM, para aisI caturAI kahIM bhI nahIM dekhI / dAla kaisI svAdiSTa banI hai| usameM kAcarI DAlane se vaha kaisI svAdiSTa banI hai / taba vaha brAhmaNI bolI-bhAI ! kAcarI ke svAda kA to 'tIkhaNa' milatA taba patA cltaa| unhoMne pUchA- --yaha 'tIkhaNa' kyA hai ? taba vaha bolI-kAcarI ko chIlane kI charI / taba ve bole -- churI nahIM thI to kAcarI ko kisase chIlA ? taba vaha bolI-dAMtoM se chIla-chIla kara vaha dAla meM DAlI hai / taba ve bole--re pApInI ! tumane hamako bhraSTa kara diyA / ve thAlI ko Upara se grine lge| taba vaha bolI-re bhAI ! thAlI ko tor3a mata denA / maiM use amuka 'Doma' se mAMga kara lAI huuN| ___ vyApArI bole-tuma kisa jAti kI ho ? __taba vaha bolI- maiM banI banAI brAhmaNI huuN| maiM jAti se to DheDha hUM / 'mera' logoM ne mujhe brAhmaNI bnaayaa| usane Adi se aMta taka sArI bAta sunaaii| bhIkhaNajI svAmI bole- isI prakAra ye dhovana, pAnI aura garama pAnI pIte haiM, para samyaktva aura cAritra se rahita haiM isalie ye banI banAI brAhmaNI ke sAthI haiM / 117. aise haiM bhIkhaNajI kalA-kuzala amarasiMhajI ke jItamalajI ne hemajI svAmI se kahA-hemajI ! bhIkhaNajI svAmI ne sojata meM caturmAsa kiyA thaa| vahAM unake pAsa hI amarasiMhajI ke sAdhuoM ne caturmAsa kiyA thaa| caturmAsa ke prAraMbha meM bhIkhaNajI svAmI mizra dharma kI mAnyatA vAloM kA khaMDana karate the / unhoMne aisA dRSTAMta diyA thA--amarasiMhajI ke purakhe AcArya rughanAtha jI, AcArya jayamalajI ke purakhoM ko gujarAta se mAravAr3a meM lAe the| taba unake paraspara bahuta prema thaa| do-tIna pIr3hI taka vaha prema banA rhaa| phira rupanAthajI,
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta jayamalajI aura kohalojI, jo bhUdharajI ke ziSya the, ne amarasiMhajI ke kSetroM - jodhapura Adi ko apanA banA liyaa| taba prema TUTa gayA / wwr jaise eka sAhUkAra jalapota meM baiTha samudra ke usa pAra vyApAra karane gayA / vaha vahAM se lauTa rahA thA taba kapar3e kI sandUka meM eka garbhavatI cUhiyA A gii| usakA prasava huA / sAhUkAra ne dekha kara kahA - ise samudra meM nahIM DAlanA hai / vaha usakI sArasamhAla karane lagA / phira sAhUkAra apane ghara A gyaa| phira kucha dinoM meM cUhiyA kA parivAra bar3hA / taba cUhiyA bolI - yaha sAhUkAra upakArI hai| isalie hameM isako nukasAna nahIM pahuMcAnA hai| sAhUkAra bhI cUhe aura cUhiyA ko kaSTa nahIM detA / eka-do pIr3hI taka to cUhe aura cUhiyA ne sAhUkAra ko nukasAna nahIM phuNcaayaa| phira ve nukasAna karane lage / ve sAhUkAra ke kapar3oM aura karaMDiyoM ko kuredane lage / isI prakAra do-tIna pIr3hiyoM taka amarasiMhajI ke sAdhuoM se prema rkhaa| usake bAda ve amarasiMhajI ke kSetra para apanA adhikAra jamAne lage, zrAvaka-zrAvikAoM ko apane pakSa karane lage / caturmAsa ke prAraMbha meM yaha dRSTAMta diyA aura mizra-dharma kI mAnyatA vAloM ko samajhAnA zurU kiyaa| usase amarasiMhajI ke pakSa ke loga prasanna rahe / phira caturmAsa kI samApti ke samaya phatehacaMdajI goTAvata bolA - bhIkhaNajI ne mizra dharma kI mAnyatA vAloM kA hI khaMDana kiyA, kintu ye puNya kI mAnyatA vAle nikaTa baiThe haiM, inakA khaMDana kyoM nahIM kiyA ? taba svAmIjI bole - eka jATanI ne khetI kI / jvAra kI bahuta paidAvAra huI / cAra coroM ne bhUTTe tor3e aura unakI gAMTheM bAMdhI / jATa ne unheM dekhA, apanI sahaja buddhi se vicAra kara unake pAsa Akara bolA- tumhArI jAti kyA hai ? eka vyakti bolA maiM rAjapUta hUM / dUsarA vyakti bolA- maiM mahAjana hUM / tIsarA vyakti bolA- maiM brAhmaNa hUM | cauthA vyakti bolA- maiM jATa hUM / taba jATa bolA rAjapUta se. - Apa mAlika haiM, Apane bhuTTe lie haiM, yaha ucita bAta hai / mahAjana vyApArI hai-- RNa dene vAlA hai. isane bhuTTe lie yaha bhI ucita hai / brAhmaNa puNya kA dAna letA hai, vaha bhI ThIka hai / parantu jATa kisa hisAba se letA hai ? ise maiM merI mAM ke pAsa le jAkara upAlaMbha dilAUMgA / yaha kahakara usakI gAMTha ko nIce DAla, jvAra ke kheta meM dUra le jA, use usI kI pagar3I se babUla ke tane se bAMdha diyA / phira vaha jATa vApasa Akara bolA- merI mAM ne kahA hai, rAjapUta to mAlika hai, vaha letA hai to ucita hai / baniyA RNa dene vAlA hai, vaha letA hai to bhI ucita hai|
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 118-121 para brAhmaNa kisa hisAba se letA hai ? vaha diyA huA letA hai / binA diyA kaise letA hai ? calo, merI mAM ke pAsa-yaha kahakara use bhI pakar3a kara le gayA aura babUla ke tane se bAMdha diyaa| . phira lauTa kara vaha jATa bolA-rAjapUta letA hai to vaha ucita hai, parantu banie ! tuma kisa hisAba se lete ho ? tumane kisa dina mujhe bIja die the ? aura kaba tuma merai RNadAtA bane the ? yaha kahakara use bhI le jA babUla ke tane se bAMdha diyaa| __cauthI bAra Akara bolA - ThAkura sAhaba ! mAlika surakSA karane ke lie hai yA corI karane ke lie? yaha kaha kara use bhI pakar3a le gayA aura babUla ke tane se bAMdha diyaa| phira vaha rAvale meM gayA aura una cAroM ko baMdI banavA diyaa| usa kisAna ne apanI buddhi se cAroM ko baMdI banA apanA mAla rakha liyA / yadi vaha eka-sAtha cAroM se lar3atA-jhagar3atA to vaha unase kaise nipaTa pAtA? isI prakAra mizradharma kI mAnyatA vAloM meM se kucha logoM ko to pahale samajhA diyA, aba puNya kI mAnyatA vAloM ko samajhAne kI vArI hai / bAda meM puNya kI mAnyatA vAloM kA bhI khaMDana karanA zurU kara diyaa| aise haiM bhIkhaNajI kalA-kuzala / 118. tyAga kisalie kisI ne kahA -mujhe asaMyatI ko dAna dene kA tyAga kraao| taba svAmIjI bole-tumane mere vacanoM para zraddhA, pratIta aura ruci kI hai isalie tyAga kara rahe ho yA mujhe badanAma karane ke lie tyAga kara rahe ho ? aisA kahane para vaha mauna ho gyaa| 119. kyA dAgA huA vApisa liyA jA sakatA hai ? pIpAr3a meM eka vyakti ne svAmIjI ko guru bnaayaa| usake ghara vAloM ne use dhamakAyA aura kahA-vApasa jAkara guru-maMtra de aao| vaha vahAM jAkara bolA-tumhArA guru-maMtra vApasa lo| jo tyAga karAe, ve bhI vApasa le lo| taba svAmIjI bole- kyA dAgA huA vApisa liyA jA sakatA hai ? 120. prakaMpana ke binA nirjarA nahIM pura se vihAra kara bhIlavAr3A Ate samaya mArga meM hemajI svAmI ko bahuta kaSTa humA / unhoMne candrabhAnajI caudharI se kahA Aja to hameM bahuta kaSTa huaa| taba candrabhAna jI caudharI ne kahA bhIkhaNajI svAmI kahate the ki Atma-pradezoM meM prakaMpana hue binA nirjarA nahIM hotii| 121. jaba anAja miTTI jaisA lagane lage riNIhI gAMva meM jIvojI mehatA ne nagajI bhalakaTa se kahA-bhAijI ! bhIkhaNajI svAmI kahate the, jaba anAja miTTI jaisA lage taba anazana karanA caahie| kyoMki usase patA calatA hai ki Ayu bahuta kama zeSa rahA hai / Aja vaisA bIta rahA hai, para maiM
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 bhikkhu dRSTAMta to anazana kara nahIM sktaa| vaha aisI bAta kara rahA thA aura usI rAtri meM usakA dehAvasAna ho gyaa| 122. sAdhu ke bImArI kyoM ? kisI ne pUchA-mahArAja ! sAdhuoM ke bImArI kyoM hotI hai ? svAmIjI bole--kisI AdamI ne patthara ko AkAza kI ora uchAlA, zira usake nIce kara diyA, bhaviSya meM patthara uchAlane kA parityAga kiyA, kintu pahale jo patthara uchAlA hai usakI coTa to lagegI hii| phira patthara nahIM uchAlegA to coTa nahIM lgegii| aise hI pApa-karma kA bandhana kiyA usako to bhugatanA hI par3egA, pIche pApa kA tyAga kara liyA to use duHkha nahIM bhugatanA pdd'egaa| 123. carcA kaise kareM? sIhavA gAMva ke vAsI dAmojI ne pAlI meM anya saMpradAya ke sAdhuoM ke sthAnaka meM jA unase carcA kii| usane kucha praznoM ke uttara die aura vaha kucha praznoM ke uttara nahIM de sakA phira usane svAmIjI se kahA-maiMne carcA kI para unake praznoM kA pUrA uttara nahIM de skaa| __ taba svAmIjI bole --dAmAzAha ! jIrNa-zIrNa dhanuSya aura do-tIna bANa lekara yuddha zurU karane vAlA kaise jItegA ? tIroM se bharA tarakaza pITha para bandhA ho tabhI yuddha meM koI jIta sakatA hai| isI prakAra manya saMpradAya vAloM se carcA karanI ho to pUre uttara denA sIkha kara hI karanI caahie| yadi vaisA na ho to nahIM karanI caahie| 124. usake hAtha meM kyA AyA? kisI ne pUchA-bhIkhaNajI ! koI bAlaka patthara se cIMTiyAM mAra rahA thaa| usake hAtha se patthara chIna liyA, use kyA humA ? taba svAmIjI bole-usake hAtha meM kyA AyA ? taba vaha bolA-usake hAtha meM to patthara aayaa| taba svAmIjI bole-aba tuma hI soca lo| . 125. ApakA nAma kyA hai ? svAmIjI pura aura bhIlavAr3A ke bIca meM the| vahAM DhaMDhADa se AyA huA eka AdamI milaa| usane pachA-ApakA nAma kyA hai ? taba svAmIjI bole-merA nAma bhIkhaNa hai / taba vaha bolA-bhIkhaNajI kI mahimA to bahuta sunI hai| phira Apa akele hI vRkSa ke nIce kaise baiThe haiM ? hamane to jAna rakhA thA ki Apake sAtha bahuta ADaMbara hogA, ghor3e, hAthI, ratha, pAlakI Adi bahuta ThATha bATa hogaa| ___taba svAmIjI bole-hama aisA ADambara nahIM rakhate tabhI hamArI mahimA hai / sAdhu kA mArga yahI hai| _. yaha sunakara vaha bahuta prasanna huaa|
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 126-129 173 126. mizra dharma kI mAnyatA ____ jo sajIva pAnI pilAne meM puNya mAnate haiM, ve puNya kI mAnyatA vAle bolebhIkhaNajI ! mizra dharma kI mAnyatA bahuta kharAba hai| taba svAmIjI bole-kisI kI eka AMkha phUTI aura kisI kI donoM hI phUTa gaI / isI prakAra unakI eka AMkhaphUTI hai aura tumhArI donoM hI AMkheM phUTa gaI haiM / 127. hiMsA hone vAlI hai AcArya rughanAthajI ke loga bole --bhIkhaNajI ! dekho, jodhapura meM jayamalajI vAloM ke sthAnaka AdhAkarmI haiM / usameM hiMsA bahuta huI hai| taba svAmIjI bole- unake to hiMsA huI hai aura dUsaroM ke hiMsA hone vAlI hai / lagatA hai kacce makAna pakke baneMge / 128. marane vAlA DUbatA hai yA mArane vAlA kisI ne pUchA-bhIkhaNajI ! kisI manuSya ne marate hue bakare ko bacAyA, usameM kyA huA ? taba svAmIjI bole--jJAna se samajhA-bujhA kara hiMsaka ko hiMsA se bacAne meM dharma hotA hai / svAmIjI ne do aMguliyoM ko Upara kara kahA-- kalpanA karo yaha eka aMgulI rAjapUta aura dUsarI aMgulI bakarA / ina donoM meM kauna DUbatA hai ? marane vAlA DUbatA haiM yA mArane vAlA ? naraka-nigoda meM kauna gotA lagAegA ? __ taba vaha bolA-mArane vAlA DUbegA / ___ taba svAmIjI bole - sAdhu Dabane vAle ko tArate haiM, rAjapUta ko samajhAte haiMbakare ko mArane se tujhe saMsAra samudra meM gotA laganA pdd'egaa| isa prakAra use jJAna se samajhA-bujhAkara hiMsA se bacAnA mokSa kA mArga hai / parantu sAdhu bakare ke jIne kI icchA nahIM krtaa| jaise eka sAhUkAra ke do lar3ake haiM / eka lar3akA adhika byAja lene vAle se RNa letA hai aura dUsarA lar3akA usake RNa ko cukAtA hai, pitA kise varjegA ? RNa lene vAle ko barjegA, utarAne vAle ko nahIM varjegA / isI prakAra sAdhu pitA ke samAna hai| rAjapUta aura bakarA-ye donoM putra ke samAna haiM / ina donoM meM karma rUpI RNa ko kauna sira para car3hAtA hai ? aura karma rUpI RNa ko kauna cukAtA hai ! rAjapUta to karma rUpI RNa sira para car3hAtA hai aura bakarA apane kie hue karmoM ko bhoga apanA RNa cukAtA hai / sAdhu rAjapUta ko bajate haiM-tuma karma rUpI RNa ko sira para mata cddh'aao| karma kA baMdha karane para tumheM saMsAra-samudra meM bahuta gotA lagAnA par3egA / isa prakAra rAjapUta ko samajhA-bujhAkara use hiMsA se bacAte haiM / - 126. upakAra : saMsAra kA yA mokSa kA saMsAra ke upakAra aura mokSa ke upakAra para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-kisI ko sarpa kATa gayA / gAruDika ne jhADA dekara use bacA liyA / taba vaha caraNoM meM sira jhukA kara bolA- itane dina to jIvana mAtA-pitA kA diyA humA thA mora mAja se
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 bhikkhu dRSTAMta jIvana ApakA diyA huA hai| mAtA-pitA bole - tumane hameM putra diyA hai / bahinoM ne kahA - tumane hameM bhAI diyA hai| strI prasanna hokara bolI- merI cUr3iyAM aura cunarI amara rahegI, yaha tumhArA hI pratApa hai / sage-saMbaMdhI bhI rAjI hokara bole- tumane bahuta acchA kAma kiyA / lAkha rUpaye dene se bhI yaha upakAra bar3A hai| kintu yaha upakAra saMsAra kA hai / ra mokSa kA upakAra batAyA jAtA hai kisI ko jaMgala meM sarpa kATa gyaa| vahAM sAdhu A phuNce| vaha bolA- mujhe sarpa kATa gayA isalie Apa jhAr3A deM / taba sAdhu bole- hama jhAr3A denA jAnate to haiM para de nahIM sakate / taba vaha bolA- mujhe davA batAo / sAdhu bole- hama davA jAnate to haiM para batA nahIM sakate / taba vaha bolA- - tuma aise hI muMha bAMdha kara phirate ho yA tumhAre meM kucha karAmAta bhI hai ? taba sAdhu bole- hamAre meM aisI karAmAta hai ki tuma yadi hamArI bAta mAno to tumheM kisI bhI janma meM sAMpa nahIM kATegA / taba vaha bolA- vaha kyA hai mujhe batAo / taba sAdhu bole- tuma vikalpa sahita anazana kara do-isa upasarga se baca jAUMgA to bhojana karUMgA anyathA anna aura jala kA tyAga karUMgA / isa prakAra use savikalpa anazana karAyA, namaskAra maMtra sikhAyA, arhat - siddha- sAdhu aura dharma ina cAroM zaraNoM se use sanAtha banAyA, usakI bhAva dhArA ko pavitra bnaayaa| vaha vahAM se mara kara devatA ho gayA, mokSagAmI bana gayA / yaha mokSa kA upakAra hai / 130. sAdhu kise sarAheMge ? saMsAra aura mokSa ke mArga para svAmIjI ne eka aura dRSTAMta diyA - eka sAhUkAra ke do striyAM thiiN| eka ne rone kA tyAga kara diyA / vaha dharma ke rahasya ko jAnatI thii| dUsarI dharma ke marma ko nahIM samajhatI thii| kucha samaya bAda usakA pati paradeza meM kAla kara gyaa| jo strI dharma ke marma ko nahIM samajhatI thI, vaha pati ke dehAvasAna kA samAcAra suna kara rotI hai, vilapatI hai aura jo strI dharma ke marma ko samajhatI hai vaha AMsU nahIM bahAtI kiMtu samatA dhAra kara baiThI hai| bahuta strI-puruSa ikaTTha hue| ve saba rone vAlI kI prazaMsA karate haiM - yaha dhanya hai, pativratA hai| aura jo nahIM rotI usakI nindA karate haiM - yaha pApinI to cAhatI thI ki pati mara jaae| isakI AkhoM meM mAMsU bhI nahIM haiM / 131. pagar3I kahAM se AI ? kucha loga kahate haiM -- bhagavAn kI AjJA ke bAhara bhI dharma hotA hai / taba svAmIjI bole- AjJA meM dharma hai- yaha to bhagavAn ke dvArA pratipAdita hai / AjJA ke bAhara dharma hai - yaha kisake dvArA pratipAdita hai ? jaise kisI ne pUchA- tumhAre sira para pagar3I hai, vaha kahAM se AI ? taba jo sAhUkAra hotA hai vaha to usakI utpatti kA mUla srota batA detA hai| vaha sAkSI
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 132-135 175 karA detA hai - amuka bajAja se kharIdI, amuka raMgareja ke pAsa maiMne raMgAI / jo vyakti pagar3I curA kara lAyA ho, vaha usakA mUla srota nahIM batA pAtA / vaha thor3e meM aTaka jAtA hai| isI prakAra jo AjJA ke bAhara dharma batalAtA hai dharma batalAtA hai, vaha sthAna-sthAna para aTaka jAtA hai| jA pAtA / tathA avrata kA sevana karAne para vaha mUla srota taka use nahIM le 132. carcA ghara ke mAlika kI taraha karo koI svAmIjI ke pAsa carcA karane AyA / meM carcA karate hue vaha sthAna-sthAna para aTakatA hai, eka carcA ko chor3a bIca meM hI dUsarI zurU kara detA hai, zurU kara detA hai, kintu prathama nyAyasaMgata carcA kA nirvAha nahIM karatA / dAna-dayA aura vrata - avrata ke viSaya aTa-saMTa bolatA hai / nyAya saMgata dUsarI chor3a, bIca meM tIsarI taba svAmIjI bole - ghara kA mAlika phasala ko kATatA hai to vaha vyavasthita rUpa meM kramabaddha kATa letA hai| aura yadi kheta meM cora ghusa jAtA hai to vaha phasala ko astavyasta rUpa meM kATatA hai-eka paudhA kahIM se tor3atA hai tathA dUsarA paudhA kahIM se tor3atA hai / isI prakAra tuma loga cora kI bhAMti mata kro| ghara mAlika kI bhAMti nyAya kI eka carcA ko pAra taka pahuMcA kara phira dUsarI zurU karo / 133. ve nyAya ke arthI nahIM haiM anya saMpradAya ke sAdhu AcAra aura saiddhAntika mAnyatA kI nyAyasaMgata carcA ko chor3a bIca meM jIva bacAne kI bAta ko lA vigraha khar3A kara dete haiM / jAte samaya lAya lagA detA hai / taba svAmIjI bole -- kuTila cora corI karake loga lAya ko bujhAne meM laga jAte haiM aura vaha mAla lekara caMpata ho jAtA hai / isI prakAra AcAra to zuddha pAla nahIM sakate, ataH AcAra aura saiddhAntika mAnyatA kI nyAyasaMgata carcA ko chor3a logoM ko ukasAne vAlI bAteM karate haiM - ye jIva bacAne meM pApa batalAte haiM ! inhoMne dAna-dayA ko uThA diyA hai ! bhagavAn ko cUkA huA batalAte haiM / isa prakAra logoM ko ukasAte haiM para ve nyAya ke arthI nahIM haiM / 134. bhagavAn kA mArga svAmIjI ne kumArga aura sumArga para pADiyoM ke mArga kI pahacAna kaise kareM / rAjapatha jaisA hai dRSTAMta diyA - bhagavAn ke mArga aura bhagavAn kA mArga to rAjapatha jaisA hai| vaha kahIM bhI bIca meM nahIM rukatA / pADiyoM kA mArga pazuoM kI pagaDaMDI jaisA hai-thor3I dUra pagaDaMDI dikhAI detI hai aura Age jhADI-kADa A jAte haiM / isI prakAra ve thor3A-sA dAna-zIla Adi batalAte haiM, phira hiMsA meM dharma batalA dete haiM / 135. jo vartamAna meM hotA hai vahI satya hai kucha pASaMDI aisA kahate haiM bhIkhaNajI kI aisI mAnyatA hai ki kisI ne marate bakare ko bacAyA aura vaha bAda meM aneka prakAra kI hiMsA karegA, usakI anumodanA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 bhikkhu dRSTAta kA pApa jitanA jJAnI puruSoM ne dekhA hai, use usI samaya laga gyaa| tuma loga kisI ko tapasyA kA dhAraNA (usake pahale dina bhojana) karAte ho aura bhaviSya meM vaha tapasyA karegA, usakA phala mujhe bhI milegA, yaha soca kara dhAraNA karAte ho, taba tumhAre hisAba se marate hue asaMyatI ko bacA lene para vaha bhaviSya meM jo bhI hiMsA karegA urAkA pApa tumheM lagegA, yaha tumhArI mAnyatA se phalita hotA hai| isakA kAraNa yaha hai ki bhaviSya meM tapasyA karegA usakA lAbha tumheM milatA hai to jise bacAyA, vaha bhaviSya meM hiMsA karegA, usakA pApAMza bhI tumheM lgegaa| jJAnI puruSoM ne to aisA kahA hai--marate hue asaMyatI ko kisI ne bacAyA use jitanA pApa jJAnI puruSoM ne dekhA utanA usI samaya laga cukaa| bhaviSya meM vaha jo karegA usakA puNya-pApa use nahIM milegaa| 136. pApa usI ko lagegA kisI ne pUchA-tuma kisI ko tyAga karAte ho aura vaha tyAga ko tor3a detA hai to tumheM pApa lagatA hai| taba svAmIjI bole-kisI sAhUkAra ne sau rupayoM kA kapar3A becaa| use kAphI lAbha huA / kharIdadAra ne eka-eka rupaye ke do-do rupaye kamAye / kintu usakA lAbha usa becane vAle sAhUkAra ko nahIM miltaa| aura kapar3A kharIdane vAlA Age cala kara sArA kapar3A jalA detA hai to usakA nukasAna usI ko bhugatanA hotA hai, para sAhUkAra ke ghara meM vaha nukasAna nahIM hotaa| isI prakAra hamane kisI ko tyAga dilAe, usakA lAbha hameM mila cukA / tyAga lene vAlA yadi apane lie hue tyAga ko ThIka DhaMga se pAlegA to lAbha usI ko milegA aura yadi vaha apane tyAga ko tor3egA to usakA pApa usI ko lagegA, vaha hameM nahIM lagegA / 137. jaisA bhAva vaisA lAbha svAmIjI ne eka aura dRSTAMta diyA-kisI dAtA ne sAdhu ko ghI kA dAna diyaa| sAdhu ne asAvadhAnI brtii| usa ghI se aneka cIMTiyA marI to unakA pApa sAdhu ko lagA kintu vaha dAtA ko nahIM lgaa| aura usa sAdhu ne vaha ghI saharSa kisI tapasvI sAdhu ko diyA, svayaM nahIM khaayaa| usake tIrthaMkara gotrakarma kA baMdha hubhaa| usakA lAbha sAdhu ko huA | apane-apane bhAva ke anusAra lAbha hotA hai / 138. duzmana kA sahayoga karane vAlA bhI duzmana kisI ne pUchA- asaMyatI jIva ke poSaNa meM pApa batalAte ho, isakA nyAya kyA ___taba svAmIjI bole-kisI sAhUkAra ke rupayoM kI naulI kamara meM baMdhI huI thii| use dekha cora ne usakA pIchA kiyaa| Age sAhUkAra aura usake pIche cora daur3a rahA hai| isa prakAra daur3ate-daur3ate cora lar3akhar3A kara nIce gira gyaa| taba kisI ne cora ko aphIma khilA, pAnI, pilA kara taiyAra kara diyaa| usa aphIma khilAne vAle ko mAhUkAra kA duzmana mAnanA cAhie kyoMki usane duzmana kA sahayoga kiyA hai|
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 139-140 177 isI prakAra chaha kAya jIvoM ko mArane vAle kA poSaNa karatA hai use bhI chaha kAya ke jIvoM kA duzmana mAnanA cAhie kyoMki usane duzmana kA sahayoga kiyA hai islie| 136. dharma kahAM se hogA? kisI ne kheta boyaa| phasala pakane ko AI itane meM usake mAlika ke neharumA nikala aayaa| taba kisI ne davA dekara use svastha banA liyaa| vaha svastha huA taba usane phasala kATI / sAhAyya karane vAle ko bhI hiMsA kA pApa lagA / isI prakAra hiMsA karane vAle kA sAhAyya karane para dharma kahAM se hogA ? 140. mokSa kA upakAra karane vAlA mahAn hotA hai kisI rAjA ne dasa cora pkdd'e| unheM mArane kA Adeza diyA / taba eka sAhUkAra ne prArthanA kI-mahArAja ! yadi Apa coroM ko mukta kara deM to maiM pratyeka cora ke badale meM pAMca sau-pAMca sau rupaye duuNgaa| rAjA ne kahA- cora bahuta duSTa haiM / ve chor3ane ke yogya nahIM haiM / sAhUkAra ne phira kahA- yadi Apa sabako mukta na kareM to nau coroM ko to chor3a rAjA ne usakI bAta nahIM maanii| isI prakAra sAhUkAra ne bahuta prArthanA kii| taba pAMcasau rupaye lekara eka cora ko chor3a diyaa| nagarI ke loga sAhUkAra ko dhanyadhanya kahane lge| usakA guNAnuvAda kiyA-isane cora ko chur3A kara bahuta upakAra kiyA hai / cora bhI bahuta prasanna huA / usane socA-sAhUkAra ne mere para bahuta upakAra kiyA hai| aba cora ne apane ghara jAkara coroM ke sage-saMbaMdhiyoM ko sAre samAcAra sunAe / ve sArI bAteM suna bahuta ruSTa hue / vaha cora unheM sAtha le aayaa| zahara ke daravAje para eka patra TAMga diyA / usameM likhA thA -nau coroM ko mArA gayA hai, unakA pratizodha lene ke lie nau ke gyAraha gunA--99 vyaktiyoM ko mArane ke bAda samajhautA kara lUMgA / sAhUkAra ko nahIM maaruuNgaa| sAhUkAra ke beTe, pote aura sage-saMbaMdhiyoM ko bhI nahIM maaruuNgaa| isa sUcanA ke bAda vaha manuSyoM ko mArane lgaa| kisI ke beTe ko mArA, kisI ke bhAI ko mArA, kisI ke pitA ko maaraa| nagara meM hAhAkAra ho gayA / nagarI ke loga sAhUkAra kI nindA karane lge| usake ghara jAkara rone lge| re pApI ! yadi tumhAre ghara meM dhana adhika thA to use tumane kUe meM kyoM nahIM DAlA? tumane cora ko chur3A hamAre parivAra ke logoM ko maravA diyaa| sAhUkAra udvigna ho gayA / vaha zahara ko chor3a dUsare gAMva meM jAkara basa gyaa| bahuta duHkhI huaa| jo loga usake guNa gAte the ve hI usake avaguNa gAne lge| saMsAra kA upakAra aisA hai| mokSa kA upakAra karane vAlA mahAna hotA hai| usameM koI khatarA nahIM hai|
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 bhikkhu dRSTAMta 141. bhAra nIce le jAtA hai siriyArI kI ghaTanA hai| vorA khivesarA ne pUchA--naraka meM jIva jAtA hai, use nIce kauna khIMcatA hai ? __ svAmIjI bole-koI kUe meM patthara DAlatA hai use nIce kauna khIMcatA hai ? vaha svayaM ke bhAra se apane Apa nIce tala taka calA jAtA hai| isI prakAra karma ke bhAra se bhArI banA huA jIva apane Apa naraka meM calA jAtA hai / 142. halkApana Upara lAtA hai borA khivesarA ne eka aura prazna pUchA-jIva devaloka meM jAtA hai, use Upara kauna le jAtA hai ? ____taba svAmIjI bole- kATha ko pAnI ke aMdara DAlane para vaha Upara A jAtA hai / use koI Upara nahIM laataa| para vaha apane halkepana ke kAraNa Upara Akara tairane laga jAtA hai| isI prakAra jIva bhI karmoM se halkA hone para apane Apa Upara devagati meM calA jAtA hai| 143. jIva bhArahona kaise hotA hai ? kisI ne pUchA----jIva halkA kaise hotA hai ? taba svAmIjI bole-paisA pAnI meM DAlane para DUba jAtA hai aura usI paise ko tapA, kUTa-pITa kara usakI kaTorI banA lene para vaha tairane laga jAtI hai / usa kaTorI meM rakhA humA paisA bhI tairane laga jAtA hai| isI prakAra jIva tapa, maMyama Adi ke dvArA halkA ho jAtA hai / aura halkA hone ke kAraNa vaha tara jAtA hai / 144. nindA karatA hai para pragaTa nahIM hone detA koI sAdhuoM kI nindA karatA hai aura apanI cAlAkI ke kAraNa logoM ke sAmane apane Apa ko pragaTa nahIM hone detaa| usa para svAmIjI ne dRSTAMta kiyA-kisI gAMva meM eka cugalakhora rahatA thaa| eka bAra usa gAMva meM phojo Ae / usane unheM logoM ke dhana-dhAnya kI jAnakArI de dii| kucha phojI cale gae aura kucha phojI vahIM Thahara ge| gAMva ke loga bAhara bhAga ge| kucha loga vApasa A gye| logoM ne sunA ki cugalakhora ne phojiyoM ko dhana-dhAnya ke bAre meM jAnakArI dii| unhoMne cugalakhora ko ulAhanA diyA-are, tUne aisA kAma kiyA ? taba vaha phojiyoM ko sunA kara bolA-yadi maiM phojiyoM ko jAnakArI detA to amuka kA dhana vahAM gar3A huA hai, amuka kA dhana vahAM gar3A huA hai aura amuka kA dhana vahAM gar3A huA hai, yaha saba batA detA / isa prakAra cAlAkI se usane jo bAkI the unake dhana kI bhI jAnakArI de dii| ... isI prakAra jo nindaka cAlAka hotA hai vaha nindA karatA. humA bhI jhUTha bola kara apane Apako nindA se alaga rakha letA hai-nindaka ke rUpa meM pragaTa nahIM hone detaa| . 145. usa samaya to hama the hI nahIM kucha loga svAmIjI ko kahane lage--aisI mAnyatA to kahIM bhI nahIM sunI / tumane
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 146-148 dAna-dayA kA lopa kara diyaa| taba svAmIjI bole--paryuSaNa meM koI yAcaka ko anAja nahIM detA, ATA nahIM detA / paryuSaNa dharma ke dina haiM / yadi anna dAna ko dharma mAneM to una dinoM meM dAna denA baMda kyoM kiyA? yaha bAta to bahuta purAnI hai| usa samaya to hama the hI nahIM / phira yaha sthApanA kisane kI ? 146. tuma duHkhI kyoM hote ho? kucha loga bole---bhIkhaNajI tumhAre zrAvaka kisI ko dAna nahIM dete / aisI tumhArI mAnyatA hai| taba svAmIjI bole-kisI zahara meM vastra kI cAra dukAne thiiN| usameM se tIna vyApArI kisI zAdI meM cale gaye / pIche se kapar3A kharIdane vAle grAhaka aae| taba jo eka vyApArI zeSa thA vaha rAjI hotA hai yA nArAja? taba ve bole-rAjI taba svAmIjI bole-tuma kahate ho bhIkhaNajI ke zrAvaka dAna nahIM dete to jo dAna lene vAle haiM ve saba tumhAre hI pAsa aaeNge| tuma kahate ho vaha dharma tumhIM ko hogaa| phira tuma duHkhI kyoM hote ho aura niMdA kyoM karate ho ? aisA kaha unheM hataprabha kara diyA / ve vApasa uttara nahIM de ske| 147. saMlekhanA karanI par3egI svAmIjI ke naI dIkSA lene ke kucha varSoM bAda tIna striyAM dIkSA lene ko taiyAra huI / taba svAmIjI bole--tuma tInoM sAtha meM dIkSA letI ho aura kadAcit eka kA viyoga ho jAe to phira tuma do kaise raha pAogI, kyoMki mAtra do sAdhviyoM kA rahanA sammata nahIM hai / isalie tumheM saMlekhanA (samAdhi-maraNa kI taiyArI ke lie kI jAne vAlI tapasyA) karanI par3egI / tumhArA mana ho to dIkSA len|| isa prakAra unheM yaha svIkAra karA kara una tInoM ko sAtha meM dIkSA dii| bAda meM aneka sAdhviyAM ho gii| para isa viSaya meM prArambha se hI svAmIjI kI nIti bahuta udAtta aura vizuddha thii| . 148. mUla-mUla aura prAsaMgika-prAsaMgika dayA ke viSaya meM svAmIjI ne tIna dRSTAMta die--cora, hiMsaka aura vyabhicArIina tInoM ko sAdhuoM ne samajhAyA / ye pApamaya pravRtti kara rahe the, unheM niSpApa banA diyaa| yaha jina dharma kI dayA kA rahasya hai| he bhavya jIvo ! tuma jinadharma ko phcaano| (1) kisI mAhezvarI kI dUkAna meM sAdhu tthhre| rAta ke samaya vahAM cora aae| unhoMne dUkAna ke daravAje khola die / sAdhu bole-tuma kauna ho? taba ve bole-hama cora haiM / sAhUkAra ne hajAra rupayoM kI thailI bhItara rakhI hai / use hama le jaaeNge| taba sAdhuoM ne upadeza diyA-corI kA phala bahuta burA hotA hai| bhaviSya meM naraka aura nigoda kA duHkha bhugatanA pdd'egaa| isa prakAra burAI kA vizleSaNa kara use samajhAyA-isa dhana kA upayoga saba kareMge aura isakA pariNAma tumheM bhugatanA pdd'egaa|
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 bhikkhu dRSTAMta isa prakAra unheM samajhA-bujhA corI ke tyAga krvaae| cora sAdhuoM kA guNagrAma kara rahe the| usa samaya prabhAta ho gayA / itane meM dukAna kA mAlika A gyaa| dukAna ko namaskAra kara thor3A-sA sAdhuoM ke caraNoM meM bhI jhukaa| coroM ko dekhakara pUchA-tuma kauna ho? ve bole-hama cora haiN| tumane huMDI bhugatA kara hajAra rupayoM kI thailI bhItara rakhI, use hama dekha rahe the / aura rAta meM A use lene lge| sAdhuoM ne hameM dekhA aura hameM samajhA-bujhA kara corI kA tyAga karavA diyaa| bhalA ho ina sAdhuoM kaa| inhoMne hameM bacA diyA, jo hama DUba rahe the| mAhezvarI yaha bAta suna sAdhuoM ke caraNoM meM luTa gayA aura unakA guNa gAne lagA-merI dukAna meM Apa Thahare, yaha bahuta acchA huA / Apane merI thailI bacA lii| yaha dhana yadi cora le jAte to mere cAra beTe kuMbhAre raha jAte / aba una cAroM ko byAha dUMgA / yaha ApakA upakAra hai| mAhezvarI ne aisA kahA para sAdhunoM ne usakA dhana bacAne ke lie coroM ko upadeza nahIM diyaa| unhoMne coroM kA kalyANa karane ke lie upadeza diyA thaa| (2) bakaroM ko mArane vAlA kasAI hAtha meM churI lie hue sAdhuoM ke pAsa Akara khar3A ho gayA / sAdhuoM ne pUchA--tuma kauna ho ? taba vaha bolA-maiM kasAI huuN| taba sAdhuoM ne pUchA-tumhArA kyA dhandhA hai ? taba vaha bolA-- ghara meM bIsa bakare baMdhe huye haiN| unake gale para churI calA kara becuuNgaa| taba sAdhuoM ne use upadeza diyA-sera bhara anAja ke lie aisA pApa karate ho ? taba kasAI bolA-mujhe bhagavAn ne kasAI ke ghara janma diyA hai, isalie yaha merA doSa nhiiN| taba sAdhu bole bhagavAn kyoM bhejegA ? pahale hI tumane bure karma kie isalie tuma kasAI ke ghara meM janme aura phira aisA karma karoge to tamhAre lie naraka taiyAra hai| isa prakAra vibhinna rUpoM meM sAdhuoM ne use samajhAyA aura bakaroM ko mArane kA yAvajjIvana pratyAkhyAna karA diyaa| kasAI bolA - mere ghara para bIsa bakare baMdhe hue haiN| Apa kaheM to unheM harI ghAsa khAne ko DAlUM aura ThaMDA pAnI pilAUM ? Apa kaheM to unheM bher3oM aura bakariyoM ke samUha meM carAne ko bhejUM ? Apa kaheM to unake kAna meM kar3I DAlakara bAjAra meM chor3a dUM ? aura Apa kaheM to Apako lAkara sauMpa dUM? Apa unheM dhovana yA garama pAnI pilAnA, sUkhA cArA khilAnA / Apa apane bakariyoM ke samUha ko alaga se carAne bhejnaa| ___ taba sAdhu bole-tuma apane pratyAkhyAna kI surakSA karanA, use acche DhaMga se pAlanA / isa prakAra sAdhu use tyAga pAlane kA nirdeza dete haiM, para bakaroM kI saMbhAla kA nirdeza nahIM dete| kasAI sAdhuoM kA guNa gAtA hai -merI hiMsA chur3A dii| mujhe tAra diyaa| bakare
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRtTAMta : 149 181 jIvita rahe, isalie ve bhI harSita hue| (3) eka puruSa thA parastrI kA laMpaTa / usane sAdhuoM ke pAsa parastrI gamana se hone vAle pApa ko sunA aura use tyAga diyaa| vaha bahuta prasanna humA aura usane sAdhuoM kA guNAnuvAda kiyA-maiM saMsAra samudra meM DUba rahA thA, Apane mujhe tAra diyaa| Apane mujhe naraka meM jAte huye ko bacA liyaa| usa strI ne sunA ki mere premI ne zIlavata svIkAra kara liyA hai, taba vaha usake pAsa Akara bolI-maiM to tumhAre sAtha ikatArI kie huye baiThI thii| so yA to merA kahanA mAno, mere sAtha gRhavAsa karo anyathA maiM kueM meM gira jaauuNgii| taba usane kahA--mujhe sAdhuoM ne parastrI gamana kA bahuta pApa batalAyA, isalie maiMne usakA tyAga kara diyaa| aba mujhe tumase koI kAma nahIM hai / taba vaha strI krodha ke bhAveza meM A kueM meM gira gii| ___ tAtparya kI bhASA meM cora pratibuddha huye aura dukAnadAra kA dhana baca gayA; kasAI pratibuddha huA aura bakare baca gae, vyabhicArI puruSa ne zIla svIkAra kiyA, strI kueM meM gira gaI / sAdhuoM ne cora, kasAI aura vyabhicArI-tInoM ko pApa se bacAne ke lie upadeza diyaa| una tInoM ko sAdhuoM ne tAra diyaa| ve tInoM tara gae / usakA sAdhuoM ko dharmalAbha huaa| dUkAnadAra kA dhana bacA, bakaroM kA jIvana bacA-usakA dharma aura strI kueM meM gira gaI usakA pApa sAdhuoM ko nahIM lgtaa| ___kucha ajJAnI kahate haiM---jIva bace aura dhana bacA usase use dharma hotA hai to usakI mAnyatA ke anusAra strI mara gayI usakA pApa bhI use lgegaa| 146. yatna dayA kA yA cIMTI kA ? kisI ne kahA-jIva bacA vaha bhI dharma hai / taba svAmIjI bole-koI cIMTI ko cIMTI jAnatA hai vaha jJAna hai yA cIMTI jJAna taba vaha bolA-koI cIMTI ko cIMTI jAnatA hai vaha jJAna hai / phira svAmIjI ne pUchA- cIMTI ko cIMTI mAnatA hai vaha samyaktva hai yA cIMTI samyaktva hai ? taba vaha bolA -cIMTI ko cIMTI mAnatA hai vaha samyaktva hai| phira svAmIjI ne pUchA-cIMTI ko mArane kA tyAga kiyA vaha dayA hai yA cIMTI bacI vaha dayA hai ? taba vaha bolA-cIMTI bacI vaha dayA hai| taba svAmIjI bole-cIMTI havA se ur3a gaI to kyA usakI dayA bhI ur3a gaI ? taba vaha vimarzapUrvaka vicAra kara bolA-cIMTI mArane kA tyAga kiyA vaha dayA, cIMTI bacI vaha dayA nhiiN| taba svAmojI bole-yatna dayA kA karanA cAhiye yA cIMTI kA karanA cAhie? taba vaha bolA-yatna dayA kA karanA caahie|
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 bhikSu dRSTAMta 150. vaha ThIka hI hai kisI ne kahA-sUtroM meM kahA hai sAdhu ko jIva bacAnA cAhiye / taba svAmIjI bole- vaha ThIka hI hai| jIvoM ko vaise hI rakhanA cAhie jaise ve haiM, kisI ko duHkha nahIM denA cAhie / 151. aise hote haiM ajJAnI anya sampradAya ke zrAvakoM ko pUrI pahacAna nahIM, usa para svAmIjI ne dRSTAnta diyA-koI bahurUpiyA sAdhu kA rUpa banA kara aayaa| use pUchA-tuma kisa sampradAya ke ho? taba vaha bolA-maiM DUMgaranAthajI ke sampradAya kA huuN| tumhArA nAma kyA hai ? usane kahA-merA nAma pattharanAtha hai| tuma kyA par3he ho ? taba vaha bolA-par3hA kucha bhI nahIM hUM, para yaha jAnatA hUM ki bAIsa Tole acche haiM aura terApanthI bure / 'taba tuma mahApuruSa ho' yaha kaha kara unhoMne tIna pradakSiNA se vidhipUrvaka use vandanA kii| aise ajJAnI haiM / ve nyAya aura nirNaya karanA nahIM jAnate / . 152. bhagavatI kauna sA adhammo maMgala haiM ? svAmIjI bhagavatI kA vAcana kara rahe the| eka vyakti ne Akara kahAsvAmIjI ! 'dhammo maMgala' kho| taba svAmIjI bole-bhagavatI suno| vaha phira bole-svAmIjI dhammo maMgala sunaao| taba svAmIjI bole -bhagavatI kaunasA 'adhammo maMgala hai' yaha 'dhammo maMgala' hI hai| gAMva jAte samaya zakuna liyA jAtA hai, gadhe aura tItara ko bulavAyA jAtA hai / vaise hI 'dhammo maMgala' sunanA cAhate ho to bAta alaga hai aura nirjarA ke lie sunanA cAhate ho, vaha dUsarI bAta hai| 153. gadhe kI bAta kyoM karate haiM ? kisI ne pUchA-jaMgala meM koI sAdhu thaka gyaa| sahaja-bhAva se koI bailagAr3I A rahI thii| usa bailagAr3I para sAdhu ko biThA kara gAMva meM lAyA gayA, usase kyA humA ? taba svAmIjI bole-bailagAr3I nahIM, kiMtu savArI ke gadhe A rahe the| una para biThA kara sAdhu ko gAMva meM lAyA gayA, taba usako kyA huA ? taba vaha bolA-gadhe kI bAta kyoM karate haiM ? taba svAmIjI bole-tuma bailagAr3I meM biThA kara lAne meM dharma kahate ho to gadhe
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 154-156 183. para biThA kara lAne meM bhI dharma hogaa| sAdhu to una donoM kI hI savArI nahIM kara sktaa| 154. pAMcoM kA eka sAtha pRthakkaraNa caMDAvala kI ghaTanA hai| phattUjI Adi pAMca sAdhviyoM se svAmIjI ne kahAtumheM jo vastra cAhie vaha le lo| unhoMne jo mAMgA vaha unheM diyaa| mana meM zaMkA utpanna huI ki vastra pramANa se adhika honA cAhie / taba svAmIjI ne muni akherAmajI ko vahAM bhejA aura sAdhviyoM ke sthAna se unake vastra maMgavA kara unakA nApa kiyA / taba vastra pramANa se adhika nikle| taba svAmIjI ne unheM bahuta ulAhanA diyaa| ve bhaviSya meM vastra Adi kI maryAdA rakha sakeMgI-aisA vizva sa paidA nahIM huA, isalie svAmIjI ne una pAMcoM sAdhviyoM kA eka sAtha saMgha se sambandha-viccheda kara diyaa| 155. sAmAyika nahIM to saMvara kara DhUMDhADa pradeza meM eka bhAI thaa| use vIrabhANajI ne zaMkAzIla banA diyaa| yaha svAmIjI ke pAsa AyA / svAmIjI ne use sAmAyika karane ko khaa| taba vaha bolA-sAmAyika to nahIM kruuNgaa| (maiM aba Apako sAdhu nahIM mAnatA) sabhava hai sAmAyika meM Apake liye mere muMha se 'svAmI mahArAja' yaha zabda nikala jaae| aisA kahane se mujhe sAmAyika meM doSa lgegaa| taba svAmIjI bole --tU eka muhUrta kA saMvara kara / saMvara kI preraNA de use saMvara karA diyaa| phira usase carcA kI, bhinna-bhinna prakAra se tattva ko samajhA, usakI zaMkA meTa dii| vaha svAmIjI ke caraNoM meM praNata ho gyaa| 156. kahIM sUtra meM AyA hogA svAmIjI nAthadvArA meM virAja rahe the| naNasiMhajI kA dAmAda udayapura se vahAM AyA / naNasiMhajI ne kahA-mahArAja ! Apa inako smjhaaeN| taba svAmIjI use samajhAne lge| usane kahA-sAdhu ko AdhAkarmI (sAdhu ke nimitta banAe hue) sthAnaka meM nahIM rahanA caahiye| taba vaha bolA-ThIka hai, nahIM rahanA cAhiye / svAmIjI ne Age kahA--kucha vyakti sAdhu kahalAte haiM aura AdhAkarmI sthAnaka meM rahate haiN| taba vaha bolA-yadi rahate haiM to kahIM sUtra meM AyA hogaa| phira svAmIjI bole-sAdhu ko kiMvAr3a banda nahIM karanA cAhiye, eka ghara se pratidina mAhAra nahIM lenA caahiye| ___ taba vaha bolA---yaha bAta Apane bilkula ThIka kahI / kiMvADa banda kara sAdhu ko kisakI surakSA karanI hai ? kiMvAr3a banda karane vAlA sAdhu hI nahIM hotaa| taba svAmIjI ne kahA-kucha sAdhu kiMvAr3a banda karate haiM, pratidina eka ghara kA mAhAra lete haiN| taba vaha bolA-hAM mahArAja ! kiMvADa banda karate haiM, pratidina eka ghara kA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 AhAra lete haiM to kahIM sUtra meM AyA hogA / taba svAmIjI ne jAna liyA ki yaha samajhane vAlA nahIM hai kyoMki isakI buddhi prakhara nahIM hai / bhikkhu dRSTAMta 157. gehUM kI dAla nahIM hotI svAmIjI kisI se carcA kara rahe the, taba unhoMne dekhA ki isakI buddhi bilkula kamajora hai / logoM ne kahA- svAmIjI ! Apa ise samajhAeM / taba svAmIjI bole- mUMga, moTha aura cane kI dAla ho sakatI hai, para gehUM kI dAla nahIM ho sakatI / isI prakAra jisake karma kA lepa kama hotA hai aura jo buddhimAna hotA hai vaha samajha sakatA hai, kintu buddhi se hIna AdamI nahIM samajha sakatA / 158. utane kArIgara nahIM kisI ne kahA- Apa udyama kareM to cAroM tarapha aise sulabhabodhi jIva haiM jo samajha sakate haiM / taba svAmIjI bole - makarANA ke patthara meM pratimA hone kI kSamatA to hai, para hara patthara ko pratimA banAne ke lie jitane cAhie utane kArIgara nahIM haiN| isI prakAra samajha sakane vAle to bahuta haiM para utane samajhAne vAle nahIM haiM / 15. kevalI zruta-vyatirikta hI hote haiM veNIrAmajI svAmI ne svAmIjI se kahA - hemajI ko askhalita aura vyavasthita rUpa se vyAkhyAna kaMThastha nahIM haiN| ve racanA karate jAte haiM aura vyAkhyAna dete jAte haiM / taba svAmIjI bole - kevalI zruta-vyatirikta hI hote haiM / unake zruta se koI prayojana nahIM hotA / 160. kaunasA khaparela lAoge veNIrAmajI svAmI abhI choTI avasthA meM hI the / taba unhoMne svAmIjI se kahA - hiMgula se pAtra nahIM raMgane cAhie / raMganA / taba svAmIjI bole- mere to pAtra raMge hue hI haiM, tumheM zaMkA ho to tuma mata idhara pAsa meM pIlA aura taba veNIrAmajI svAmI bole- merA to khaparela se raMgane kA bhAva hai / taba svAmIjI bole- tuma khaparela lene jAoge, taba kacce raMga kA khaparela par3A hai aura Age lAla aura pakke raMga kA khaparela par3A hai / tumhAre anusAra pahale pAsa meM jo dikhAI diyA vahI lenA caahie| aura yadi acchA khaparela khojA jAe to dhyAna to acche raMga kA hI huaa| vaha kaha kara svAmIjI ne unheM samajhAyA / aura ve samajha gae / 161. duraMge kyoM raMgate ho ? koI kahatA hai - pAtroM ko do raMga meM (lAla aura kAlA) taba svAmIjI bole- unameM kuMthuoM (sUkSma jIvoM) kA jAtA hai| ve eka raMga se dUsare raMga para Ate haiM taba saralatA kyoM raMgate haiM ? acchI taraha se patA laga se dikha jAte haiN| korA
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 162-164 185 hiMgula bojhila bhI hotA hai| kAlA raMga halkA hotA hai| usa para se cikanAhaTa utAranA AsAna hotA hai / ityAdi aneka kAraNoM se pAtroM ko kaI raMgoM se raMgA jAtA hai| sUtra meM aneka raMgoM se raMgane kA niSedha nahIM hai / 162. khAmiyAM batAte rahate veNIrAmajI svAmI choTI avasthA meM the taba ve khAmiyAM batAte rahate - svAmIjI ! Apane binA dekhe aura binA pramArjana kie paira pasAra die / eka dina veNIrAmajI svAmI kucha dUra baiThe the / svAmIjI ne guptarUpa se pramArjana kara paira pasAre aura sAdhuoM se kahA- dekho, vaha beNA dUra baiThA dekha rahA hai / itane meM veNIrAmajI svAmI bola uThe vaha dekho, svAmIjI ne binA dekhe paira pasAra die / taba svAmIjI aura pAsa baiThe dUsare sAdhu muskarAne lge| sAdhuoM ne kahAsvAmIjI ne pramArjana kara paira pasAre haiM / taba veNIrAmajI zarmAye hue svAmIjI ke pAsa A pairoM meM par3a gae / 163. aise the vinamra veNIrAmajI pIpAr3a kI ghaTanA hai veNIrAmajI svAmI dUsarI dUkAna meM baiThe the / svAmIjI ne unheM - bho veNIrAma ! o veNIrAma ! - isa prakAra do-tIna bAra pukArA / para ve vApasa bole nahIM / taba svAmIjI ne gumAnajI luNAvata se kahA- lagatA hai beNAM saMgha se alaga hogA / taba gumAnajI veNIrAmajI svAmI ke pAsa jAkara bole-Apako svAmIjI ne pukArA, Apa bole nahIM, isa para svAmIjI ne kahA- lagatA hai beNA saMgha se alaga hogA / yaha sunakara veNIrAmajI svAmI bhayabhIta ho gae aura svAmIjI ke pAsa A unake caraNoM meM gira par3e / taba svAmIjI bole - re mUrkha ! pukArane para vApasa bolatA nahIM hai ? taba veNIrAmajI svAmI vinamratA ke sAtha bole- mahArAja! maiMne sunA nahIM / unhoMne bahuta vinamratA kI / aise the vinIta veNIrAmajI svAmI aura aise the zaktizAlI svAmIjI / karUM / 164. aise the svAmIjI avasarajJa veNIrAmajI svAmI ne kahA- maiM thalI pradeza meM jAUM aura candrabhAnajI se carcA taba svAmIjI bole- tumheM unase carcA karane kA tyAga hai| aisA hI avasara dekhA, isalie vaha tyAga karA diyaa| aise the svAmIjI avasarajJa / 165. saMbhava hai AMkheM gavAM baiTheM meMNAjI sAdhvI aura veNIrAmajI ko lakSya kara svAmIjI ne kahA- - ye AMkhoM meM
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 bhikhkhu dRSTAMta davA jyAdA DAlate haiM / saMbhava hai kahIM AMkha gavAM baiThe / phira bhI unhoMne davA DAlanA nahIM chodd'aa| kucha samaya bAda unakI A~kheM bahuta kamajora ho gaI / AMkhoM meM davA adhika DAlI, isalie AMkhoM ko kSati phuNcii| - 166. vaha vApasa lene yogya nahIM nAthadvArA kI ghaTanA hai / gujarAta se eka anya sampradAya kA sAdhu siMghajI AyA aura svAmIjI ke pAsa usane dIkSA lii| kucha dina vaha ThIka rahA, phira ayogya samajha siriyArI meM use saMgha se alaga kara diyaa| vaha mAMDhA gAMva calA gyaa| phira khetasIjI svAmI bole---siMghajI ko prAyazcitta dekara use saMgha meM vApasa leM / maiM jAkara use le AtA huuN| taba svAmIjI bole- vaha lene yogya nahIM / phira bhI khetasIjI svAmI kamara kasa kara use lAne ke lie taiyAra ho ge| taba svAmIjI bole-usake sAtha tumane yadi AhAra kara liyA to tumhAre sAtha hameM AhAra karane kA tyAga hai, yaha sunakara khetasIjI svAmI siMghajI ko lAne nahIM ge| aise the zaktizAlI bhIkhaNajI svaamii| bAda meM siMghajI kA samAcAra sunA ki vaha (kisI gRhastha ke ghara meM) gudar3I oDha cakkI ke pAsa so rahA hai| 167. bhUmi ko nApa Ao do sAdhu paraspara Agraha karane lage / ve donoM svAmIjI ke pAsa Ae / isake tuMbe meM se pAnI kI bUdeM gira rahI thiiN| eka kahane lagA -itanI dUra bUMdeM girI / dUsare ne kahA-itane kadamoM taka bUMdeM girI / isa prakAra paraspara vivAda karane lage / samajhAne para bhI nahIM samajha paae| taba svAmIjI ne kahA-tuma donoM rassI lekara jAo aura usa sthAna ko nApa Ao / taba ve donoM Agraha chor3a sIdhe sarala ho ge| 168. lolupa vaha hogA do sAdhu paraspara Agraha karane lage / eka kahatA hai-tuma lolupa ho / dUsarA kahatA hai--tuma lolupa hai / isa prakAra vivAda karate-karate ve svAmIjI ke pAsa phuNce| phira bhI unhoMne vivAda nahIM chodd'aa| taba svAmIjI bole-tuma donoM 'vigaya' (dUdha dahI, ghI Adi) khAne kA tyAga karo, AjJA kI chUTa rakho / jo pahale vigaya khAne kI AjJA mAMgemA, vaha lolupa hogaa| eka sAdhu ne lagabhaga cAra mahInoM taka vigaya nahIM khAI, phira usane AjJA mAMgI, taba dUsare sAdhu ke apane Apa vigaya khAne kI chUTa ho gaI / isa prayoga se ve apane Apa samajha ge| 166. avaguNa kisakA dekha rahe ho ? ___ saM0 1856 kI ghaTanA hai / svAmIjI vAyu kI bImArI ke kAraNa nAthadvArA meM lagabhaga teraha mAna rahe / vahAM muni hemarAjajI gocarI ge| ve cane kI aura mUMga kI
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 170-172 187 dAla ikaTThI le aae| svAmIjI ne use dekha pUchA-yaha cane kI aura mUMga kI dAla kisane ikaTThI kI ? taba hemajI svAmI bole- maiM milAkara lAyA huuN| taba svAmIjI bole-bImAra sAdhuoM ke lie ceSTA pUrvaka mAMga alaga-alaga lAnI to kahIM rahI, para jo alaga-alaga thIM unheM tumane ikaTThA kyoM kiyaa| taba hemajI svAmI bole-anajAna meM ye ikaTThI ho gii| taba svAmIjI ne unheM bahuta ulAhanA diyaa| taba ve ekAMta sthAna meM jAkara leTa gae / udAsa ho ge| bAda meM svAmIjI ne AhAra kara unake pAsa Akara kahAavaguNa apanI AtmA kA dekha rahA hai yA merA ? taba hemajI svAmI bole-mahArAja! avaguNa to apanA hI dekha rahA huuN| taba svAmIjI bole-ThIka hai| Aja ke bAda sAvadhAna rhnaa| uTho, jAo, AhAra kara lo| yaha kaha kara unheM AhAra karA diyaa| 170. ve kisI ko mApha nahIM kareMge kApharalA gAMva meM khetasIjI svAmI aura hemajI svAmI gocarI ge| vahAM kaI prakAra kA dhovana-pAnI thaa| unakA svAda cakhe binA unheM ikaTThA kara diyaa| taba khetasIjI svAmI ne haihA-hemajI ! Aja cakhe binA dhovaka-pAnI ko ikaTThA kara diyA hai / yadi vaha ThIka nahIM nikalA to svAmIjI itanA ulAhanA deMge ki kucha kahA nahIM jA sakatA / ve kisI kI lihAja nahIM rakheMge / usake bAda kApharalA ke maMdira meM usa dhovakapAnI ko cakha kara dekha / vaha acchA nikalA / taba unakA mana prasanna ho gyaa| 171. bImAra ke lie aisI vyavasthA karate svAmIjI bImAra sAdhuoM ke lie dAla maMgAte taba unheM do tarapha rakhate -kucha tIkhI hotI, kucha kahavI hotI, kisI meM namaka jyAdA hotA, kisI meM namaka kama hotaa| bImAra ko konasI rucatI hai, kaunasI nahIM ructii| isalie ve unheM alaga-alaga rakhate / bImAra ke lie aisI vyavasthA karate / ___ 172. tumhe yaha zaMkA kyoM huI? saM 0 1855 kI ghaTanA hai / svAmIjI kAMkarolI meM 'sahalItAM kI pola' meM Thahare hue the / rAta ke samaya pola kI khir3akI khola kara svAmIjI dehacintA se nivRtta hone ke lie bAhara gae / ___ taba hemajI svAmI ne pUchA -mahArAja ! kyA khir3akI kholane meM koI Apatti nahIM hai| ___ taba svAmIjI bole -yaha pAlI kA cothajI saMkalecA darzana karane AyA humA hai / yaha bahuta zaMkAzIla hai / para isa bAta kI zaMkA to isake bhI nahIM huI / tumheM yaha zaMkA kyoM huI ? ___ taba hemajI svAmI ne kahA-mere mana meM zaMkA kisalie ho ? maiM to aise hI pUcha rahA huuN|
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 bhikkhu dRSTAMta taba svAmIjI bole- tU pUchatA hai isameM koI Apatti nahIM hai / isa khir3akI ko khAlane meM koI Apatti hogI to hama kyoM kholege ? 173. aMdhe hI khAne vAle aura aMdhe hI parosane vAle jinakA AcAra truTipUrNa hai aura mAnyatA bhI truTipUrNa hai, aise hI samyakadRSTi hIna guru aura aise hI zraddhA bhraSTa aura samyakadRSTi hIna zrAvaka / ve kahate haiM hameM bhIkhaNajI sAdhu aura zrAva+ nahIM mAnate / taba svAmIjI bole - koyaloM kI 'rAba' banAI / use kAle bartana meM pakAyA / amAvasa kI rAta / aMdhe hI khAne vAle aura andhe parosane vAle / ve khAte haiM aura ekadUsare ko sAvadhAna karane ke lie khaMkhArate hue kahate haiM - khabaradAra koI kAlI cIja khAne meM na A jAe / para kauna kyA TAle ? saba kucha kAlA hI kAlA ikaTThA ho rahA hai| isI prakAra jinakI mAnyatA aura AcAra kA koI ThikAnA nahIM hai, ve sAdhu aura zrAvaka kaise hoMge ? 174. DaMDe bhI nahIM dikha rahe haiM anya sampradAya ke kucha zrAvaka bole- bhIkhaNajI ! isa bAta kA tAra (niSkarSa ) nikAleM / taba svAmIjI bole- tAra kyA nikAleM, DaMDe bhI dikhAI nahIM de rahe haiM / jaise dharma (sAdhu-nimitta bane hue) Adi bar3e doSa bhI dikhAI nahIM de rahe haiM to choTe doSoM kI khabara kaise par3egI ? 175. utanA bacA jo Dhakkana meM samA gayA jidhara havA kA vega thA udhara eka bur3hiyA ne cakkI calAnA zurU kiyA / vaha jaise pIsatI hai vaise hI ATA ur3atA jAtA hai| usane rAta bhara pIsA aura utanA hI bacA jo Dhakkana meM samA gayA / isI prakAra jo sAdhupana aura zrAvakapana ko svIkAra kara, jAna jAna kara doSa lagAte haiM aura usakA prAyazcitta karate nahIM, unake zeSa kucha bacatA nahIM / 176. daMDa to gAMva hI de rahA hai sAdhviyoM ne svAmIjI ke nirdeza ke binA dhAmalI gAMva meM caturmAsa kiyaa| vahAM AhAra- pAnI milane meM bahuta kaThinAI rahI / kisI ne svAmIjI se pUchA - sAdhviyoM ne Apake nirdeza ke binA dhAmalI meM caturmAsa kiyA hai unheM Apa kyA daMDa deMge ? taba svAmIjI bole- prathama to unheM vaha gAMva daMDa de hI rahA hai / ( bacA khucA daMDa ve AeMgI taba dege / ) caturmAsa ke bAda jaba ve sAdhviyAM AIM taba unheM prAyazcitta dekara zuddha kara diyA / 177. sAmane bolane vAlI hai dhannAjI kI kaThora prakRti ko dekha svAmIjI ne socA, ise nibhAnA bhAramalajI
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 178-179 189 ke lie kaThina hogaa| yaha sAmane bolane vAlI hai| aisA soca use saMgha se alaga karane kA upAya khojA aura bar3I caturAI ke sAtha parokSa meM hI saMgha se alaga kara diyaa| 178. yaha saccA hai yA jhUThA ? 'bhagavAna mahAvIra meM jaba chahoM lezyAeM thIM aura AThoM hI karma the, taba usa chadmastha avasthA meM bhagavAn ne landhi kA prayoga kiyaa| isa pramAda ko mUrkha vyakti dharma batalAte haiN| svAmIjI ne jaba isa gAthA kI racanA kI bhAramalajI svAmI ne kahA-'chadmastha cukA tiNa same' - isa pada ko Apa badala deN| isa pada ko lekara loga jhagar3A kara sakate haiN| taba svAmIjI bole-yaha pada saccA hai yA jhaThA ? taba bhAramalajI svAmI bole-hai to saccA / taba svAmIjI bole yadi yaha saccA hai to phira logoM kI kyA cintA ! nyAyamArga para calane meM koI Apatti nahIM hai / 176. bIca meM bolane kI jarUrata hI kyA ? saMvat 1853 ko ghaTanA hai| svAmIjI ne sojata meM caturmAsa kiyaa| usake bAda vihAra karate-karate mAMDhA meM padhAre / hemajI svAmI taba gRhasthAvasthA meM the| svAmIjI ke darzana karane siriyArI se mAMDhA gAMva meM Ae / pola ke cabUtare para svAmIjI so rahe the aura nIce khATa DAla kara hemajI svAmI so ge| usa samaya svAmIjI aura sAdhu paraspara sAdhu-sAdhviyoM ko vibhinna kSetroM meM bhejane kI bAta kara rahe the---amuka sAdhu ko amuka gAMva bhejanA aura amuka sAdhu ko amuka gAMva bhejanA / paraMtu siriyArI meM kisI sAdhu yA sAdhvI ko bhejane kI bAta nahIM kii| taba hemajI svAmI bole-svAmInAtha ! siriyArI meM kisI sAdhu-sAdhvI ko bhejane kI bAta hI nahIM kI ? ___ taba svAmIjI ne unheM kaThora zabdoM meM ulAhanA diyaa| Apane sAdhuoM se kahAgRhasthoM ke sunate hue aisI bAta hI nahIM karanI cAhie / hemajI svAmI kI ora abhimukha hokara kahA- tumheM sAdhuoM kI bAtacIta ke bIca meM bolane kI jarUrata hI kyA ? yaha bAta hemajI svAmI ko bahuta kar3I lago / ve mauna sAdha kara sote rahe / mere jIte jI sAdhu banegA yA.......? prabhAta huA / hemajI svAmI darzana kara siriyArI kI ora jAne vAle nImalI ke mArga se cale aura svAmIjI ne mAMDhA se kuzalapura kI ora vihAra kiyaa| Age jAte samaya svAmIjI ko apazakuna hue| taba ve vApasa mur3a nImalI kI ora cala par3e / hemajI svAmI to dhIme-dhIme cala rahe the aura svAmIjI kI raphtAra teja thii| ve hemajI svAmI ke nikaTa pahuMca ge| pIche se unhoMne pukArA-hemar3A ! hama bhI A rahe haiM yaha suna hemajI svAmI khar3e rahe aura unhoMne svAmIjI ko vaMdanA kii| __taba svAmIjI bole-mAja to hama tuma para hI Ae haiN|
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 bhikkhu dRSTAMta taba hemajI svAmI bole-bhale padhAre / svAmIjI bole - sAdhupana lUMgA-lUMgA-isa prakAra lalacAte hue tujhe lagabhaga tIna varSa ho gae / aba tU pakkI bAta kara / taba hemajI svAmI bole--svAmInAtha ! sAdhupana svIkAra karane kA vicAra pakkA svAmIjI bole-mere jIte jI legA yA marane ke bAda? yaha bAta sunI, unheM bahuta apriya lgii| svAmInAtha ! Apa aisI bAta karate haiM / yadi Apako zaMkA ho to mujhe nau varSa ke bAda abrahmacayaM sevana kA tyAga karA deN| svAmIjI bole-tujhe tyAga hai, isa prakAra tatkAla tyAga karA die| tyAga karA kara bole-tumane byAha karane ke lie nau varSa rakhe haiM na ? hAM, svAmInAtha! ___ taba svAmIjI bole-eka varSa to byAha karane meM laga jaaegaa| zeSa ATha varSa bace / usameM bhI strI eka varSa taka apane pIhara meM rhegii| zeSa bace sAta varSa / usameM bhI dina meM mabrahmacarya sevana kA tyAga hai| zeSa bace sAr3he tIna varSa / pAMcoM tithiyoM meM abrahmacarya sevana kA tujhe tyAga hai| zeSa bace lagabhaga do varSa cAra mahIne / isa prakAra kAla ko sameTate-sameTate paharoM aura ghar3iyoM ke hisAba meM aae| taba abrahmacarya sevana kA kAla bacA lagabhaga chaha maas| svAmIjI ne eka bAta aura kahI-byAha ke bAda eka yA do putra aura putrI ko janma dekara patnI mara jAtI hai taba sArI ApadA svayaM ke gale para A jAtI hai, duHkhI ho jAtA hai / phira sAdhupana svIkAra karanA kaThina ho jAtA hai / yaha kahakara svAmIjI ne hemajI svAmI ko phira upadeza diyA-tU yAvajjIvana brahmacarya ko svIkAra kara / hAtha jor3a / ___ yaha bAta cala rahI thI itane meM khetasIjI svAmI bole-jor3a, jor3a, hAtha jor3a, svAmIjI kaha rahe haiM / taba hemajI svAmI ne hAtha jor3a lie| ___ taba svAmIjI ne pUchA-kyA tumheM brahmacarya vrata svIkAra karA dUM ? svAmIjI ne ise dohraayaa| taba hemajI svAmI bole-svIkAra karA deN| taba svAmIjI ne paMca pada kI sAkSI se yAvajjIvana abrahmacarya sevana kA tyAga karA diyA / hemajI svAmI bole-aba Apa siriyArI meM jaldI padhAranA / taba svAmIjI bole-abhI hama vahAM sAdhvI hIrAMjI ko bheja rahe haiM mo sAdhu kA pratikramaNa tU sIkha lenaa| yaha kaha svAmIjI nImalI meM A ge| pIche kI sArI bAta unhoMne mArga meM khar3e-khar3e kI thii| hemajI svAmI ke pAsa miThAI thii| svAmIjI ne, unake anurodha para, use svIkAra kiyaa| 0 Apane bhArI kAma kiyA nImalI kI ghaTanA hai| svAmIjI ne bhAramalajI se kahA-aba tumhAre lie
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 179 191 nizcintatA ho gaI hai / pahale to hama the, aba anya matAvalaMbiyoM se carcA karane ke lie tumhAre pAsa hemajI hai hii| isa carcA ke bAda hemajI svAmI bole- maiMne brahmacarya vrata svIkAra kiyA hai isakI carcA logoM meM na kreN| taba svAmIjI bole- maiM nahIM kruuNgaa| hemajI svAmI siriyArI cale gae aura svAmIjI celAvAsa pdhaare| vahAM svAmI jI ne veNIrAmajI svAmI se kahA-hemajI ne brahmacarya vrata svIkAra kara liyA, para usane kahA hai abhI isa bAta ko logoM meM prasiddha na kiyA jaae| hemajI ke brahmacarya kI bAta sunakara veNIrAmajI svAmI bahuta prasanna hue| unhoMne svAmIjI kI bahuta prazaMsA kIApane bhArI kAma kiyaa| unhoMne kahA - maiMne bahuta prayatna kiyA thA para koI saphalatA nahIM milI / Apane acchA kAma kiyA aura unhoMne jo brahmacarya vrata svIkAra kiyA hai use pragaTa karanA hai, chupAkara nahIM rakhanA hai / Apa bhale hI mata kaheM / veNIrAmajI svAmI ne vaha bAta prasiddha kara dii| celAvAsa ke bhAI bahuta prasanna hue| unhoMne kahA- hama to pahale hI jAnate the ki hemajI dIkSA leNge| kuAMre lar3ake bahuta haiM svAmIjI siriyArI padhAre / hemajI svAmI kI zobhAyAtrA nikAlI jA rahI thI aura unheM bhoja die jA rahe the / dIkSA kA muhUrta nizcita huA~-mAgha zuklA trayodazI, shnivaar| unake bar3e bApa ke beTe ne rAvale meM jAkara zikAyata kii| taba ThakurAnI ne apane karmacAriyoM ke sAtha svAmIjI se kahalAyA-Apa hamAre gAMva meM na rheN| taba gAMva ke paMca ikaTThe ho, hemajI svAmI ko sAtha le rAvale meM ge| ThakurAnI hemajI svAmI ko kapar3oM aura gahanoM se alaMkRta dekha bolI-maiM tumheM isI veSa meM kapar3oM aura gahanoM sahita byAha duuNgii| mere putra daulatasiMha kI saugaMdha khAkara yaha kaha rahI huuN| taba hemajI svAmI ne ThakurAnI ko uttara diyA-yadi Apa kisI kA byAha karanA cAhatI haiM to gAMva meM kuAMre lar3ake bahuta haiN| mujhe to zAdI karane kA tyAga hai yaha kaha kara ve svAmIjI ke pAsa A ge| svAmIjI ke gAMva meM rahane kI svIkRti lekara paMca bhI vApasa A ge| * aba teraha sAdhu ho gae hemajI svAmI ke mAgha zuklA pUrNimA ke bAda chaha kAya ke jIvoM kI hiMsA karane kA tyAga kiyA huA thaa| unake jJAtijanoM ne kahA - phAlguna kRSNA dvitIyA ke dina tumhArI bahina kI zAdI kA muhUrta hai / usa dina bahina ko byAha kara phira tuma dIkSA lenaa| hemajI svAmI ne unakA kahA mAna liyaa| hemajI svAmI ne svAmIjI se Akara pUchA-kyA maiM aisA karUM? ... taba svAmIjI ne ulAhanA kI bhASA meM kahAM-he bhole AdamI ! tU anartha kara rahA hai / tujhe eka dina kA bhI atikramaNa nahIM karanA hai| hemajI svAmI apane ghara aae| phAlguna kRSNA dvitIyA ke dina bahina kI zAdI ke bAda dIkSA lenA hai, aisA patra jo unase likhavAyA gayA thA, use phAr3a ddaalaa|
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 bhikkhu dRSTAMta unhoMne ghara vAloM se kahA-Apa loga mere sAtha aisA dhokhA karate haiM mere tyAga kA bhaMga karavA rahe haiN| taba logoM ne kahA ... lagatA hai inheM bhIkhaNajI kA bodhapATha mila gayA hai / ikkIsa dina taka zobhA yAtrA aura bhoja kA kArya saMpanna kara saMvat 1853, mAgha zuklA trayodazI ke dina gAMva ke bAhara, vaTa vRkSa ke nIce, hajAroM manuSyoM kI upasthiti meM bar3e utsava ke sAtha svAmIjI ke hAthoM unakI dIkSA saMpanna huii| isase pUrva svAmIjI ke saMgha meM bAraha sAdhu the, aba teraha ho gae-hemajI svAmI terahaveM sAdhu bane / usake bAda saMgha bar3hatA gayA-saMgha meM vRddhi hotI gii| ___'baMkacUlikA' nAmaka prakIrNaka meM kahA gayA hai ki samvat 1853 ke bAda dharma kA bahuta-udyota hogaa| vaha bAta hemajI svAmI kI dIkSA ke sAtha caritArtha ho gaI / unheM dIkSita kara svAmIjI ne vahAM se vihAra kara diyaa| unakI dIkSA ke pazcAt bahuta upakAra huaa| 180. eka mAtra bhIkhaNajI svAmI hI haiM TIkama DosI kaccha deza se pAlI meM aayaa| usake aneka viSayoM meM sandeha utpanna ho gayA thA use miTAne ke lie| taba anya sampradAya ke zrAvakoM ne kahA-ToDaramalajI tumhAre sandehoM kA nivAraNa kara deMge / tuma sthAnaka meM clo| yaha kahakara use sthAnaka meM le ge| usane ToDaramalajI se carcA kii| use apane praznoM ke santoSajanaka uttara nahIM mile / taba TIkama DosI bolA-mere praznoM kA uttara dene vAle eka mAtra bhIkhaNajI svAmI hI haiM, koI dUsarA mujhe dikhAI nahIM detA, yaha kahakara vaha apane sthAna para jA gyaa| kucha dinoM bAda svAmIjI mevAr3a se mAravAr3a padhAre / pahale siriyArI Ae / vahAM se prasthAna kara sambat 1859 kA cAturmAsa pravAsa pAlI meM kiyaa| TIkama DosI ne svAmIjI se aneka prazna pUche ! svAmIjI ne unake uttara die| TIkama DosI bolAbaMkacUlikA meM kahA gayA hai, samvat 1853 ke bAda dharma kA udyota hogaa| isa vacana ke anusAra samvat 1853 se pUrva sAdhu nahIM, aisI saMbhAvanA hotI hai| taba svAmIjI ne kahA-saMvat 1853 se pUrva sAdhu nahIM hoMge, aisA vahAM nahIM kahA gayA / yaha kahA gayA hai ki dharma kA bahuta upagAra hogaa| isa dRSTi se dharma ke udyota kI bAta kahI gaI hai / saM0 1853 se pahale udyota alpa huaa| usake bAda udyota adhika hogaa| isa yukti se use samajhA diyaa| 181. khAmI batAe to tele kA prAyazcitta bhAramalajI svAmI bAla-muni the, taba svAmIjI ne kahA- 'koI gRhastha khAmI batalAe, aisA kAma tujhe nahIM karanA caahie|" gRhastha khAmI batalAe vaisA kAma yadi tU karegA, to tujhe eka tele kA prAyazcitta karanA hogaa| taba bhAramalajI svAmI bole-'yadi koI jhUTha-mUTha khAmI batalA de, to ?" taba svAmIjI ne kahA-"koI jhUTha-mUTha khAmI batalAe, to samajha lenA pahale
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 182-185 kie hue pApa udaya meM pAe haiN|" __ bhAramalajI svAmI bar3e vinIta the| unhoMne svAmIjI kA vacana zirodhArya kara liyaa| aise vinIta aura uttama puruSa hote haiM, ve kisI ko khAmI batAne kA avasara hI kaise deMge? 182. nIMda meM gira jAUM to svAmIjI ne bAla-muni bhAramalajI ko yaha AjJA dI-"tuma khar3e-khar3e (kaNThastha) samagra uttarAdhyayana sUtra kA punarAvartana kiyA kro|" taba bhAramalajI svAmI bole-svAmInAtha ! kadAcit nIMda meM nIce gira jAUM, to! taba svAmIjI ne vApasa kahA-"kone kA pramArjana kara, usake sahAre khar3e rho|" isa prakAra bhAramalajI svAmI ne aneka bAra samagra uttarAdhyayana sUtra kA svAdhyAya kiyA / aise the ve vairAgI puruSa ! 183. Adata badalane kA upAya sAdhuoM aura sAdhviyoM kI kaThora prakRti ko dekhate to unakI skhalanA aura khAmI ko miTAne ke lie svAmIjI isa prakAra dRSTAnta dete the-"kaSAya karanA mAno agni ko prajvalita karanA hai; kaSAyI manuSya sAMpa kI bhAMti phuphakAratA hai / " yaha kahakara prakRti ko sudhArane kA prayatna karate / 184. anta meM 'moriyo mArU' gAte haiM anya sampradAya ke sAdhu vyAkhyAna dete haiM, sUtra-siddhAnta kA vAcana karate haiM aura anta meM jIvoM kI hiMsA karane meM puNya aura mizra dharma kI prarUpaNA karate haiM aura sAvadya anukampA meM dharma batalAte haiM, isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"bahine rAtrI jAgaraNa meM laukika daSTi se acche-acche gIta gAtI haiM aura anta meM "moriyo mArU'' kA gIta gAtI haiN| isI prakAra anya sampradAya ke sAdhu vyAkhyAna ke prArambha meM to aneka bAteM kahate haiM, kintu anta meM sAvadya dAna aura dayA meM puNya bhora mizra kI prarUpaNA karate haiN| 185. aise haiM ye dRDhadharmI AsakaraNa dAMtI ne vijayacaMdajI paTavA se kahA-"vijayacaMdajI ! tumhAre guru bhIkhaNajI kiMvAr3a khola mer3I meM tthhre|" yaha sunakara vijayacaMdajI bole-"mere guru isa prakAra nahIM Thaharate / " . taba AsakaraNajI ne kahA- "bhAI vijayacanda ! merA vizvAsa to kr|" taba vijayacaMdajI bole-tumhArA pUrA vizvAsa hai tuma sadA jhUTha bolate ho|" aisA kahakara use parAbhUta kara diyaa| sAdhuoM ke pAsa jAkara unheM pUchA taka nhiiN| yaha bAta svAmIjI ke kAnoM taka pahuMcI, taba svAmIjI bole-"aisA lagatA hai, 1. lar3akI kI vidAI meM gAe jAne vAlA gIta /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta mAno vijayacandajI paTavA kSAyaka samyaktva ke dhanI haiN| kucha loga sAdhuoM meM aneka doSa batalAte haiM, inheM sunAte haiM, para ve una doSoM ke bAre meM sAdhuoM ko pUchate taka nhiiN| aise haiM ve dRddhdhrmii| 186. mujhe patA nahIM calA eka dina sAMjha ke samaya vijayacandajI svAmIjI ke pAsa sAmAyika aura pratikramaNa karane aae| AkAza meM bAdala chAe hue the, isalie kitanA dina zeSa hai| isakA patA nahIM cala rahA thaa| taba unhoMne svAmIjI se prArthanA kI-"mahArAja! Apa pAnI pI, use cukatA kara deN|" taba svAmIjI ne pAnI pI use cukatA kara diyaa| bAda meM dhUpa niklii| dina kAphI zeSa thaa| taba svAmIjI bole-"sAdhuoM ko rAtri meM pAnI nahIM pInA hai / gRhastha ke rAtri meM pAnI pIne kA tyAga nahIM hotaa| isalie ve rAta ko pAnI pI lete haiN|" yaha sunakara vijayacandajI svAmIjI ke caraNoM meM gira par3e aura bole ---"he mahApuruSa ! Apa avasara ke jAnakAra haiM, para mujhe usakA patA nahIM claa|" * aise the ve sAdhuoM ke vinIta / unhoMne svAmIjI ke sAmane bahuta vinamratA kii| 187. jahAM upakAra ho, vahAM kaSTa kyA ? nAnajI svAmI ne hemajI svAmI se kahA-hemajI ! bhIkhaNajI svAmI hama sAdhuoM ko dukAna meM biThAte aura gAne meM svara milAne vAle bhAI hamAre idhara-udhara baiTha jAte / pasInA bahuta A jaataa| svAmIjI kahate----jahAM upakAra ho, vahAM kaSToM kI koI cintA nhiiN| garmI ke dinoM meM aura caturmAsa meM siriyArI kI pakkI hAToM meM svAmIjI vyAkhyAna dete the| bhIkhaNajI svAmI aura bhAramalajI svAmI Age sAtha-sAtha baiThate aura unake pArzva meM gAne meM svara milAne vAle bhAI baiThate / dUsare sAdhu hATa ke bhItara baitthte| garmI kA bahuta kaSTa thaa| isa prakAra kaSTa sahakara upakAra kiyaa| 188. jitanA pacA sake utanA do samvat 1856 kI ghaTanA hai| svAmIjI ne pAMca sAdhuoM ke sAtha nAthadvArA meM caturmAsa kiyaa| bhAramalajI svAmI, khetasIjI svAmI aura hema rAjajI svAmI tInoM ekAntara (eka dina upavAsa aura eka dina AhAra) karate the| svAmIjI aSTamI aura caturdazI ko upavAsa karate the| udarAmajI svAmI bele-bele kI tapasyA karate aura pAraNA meM AyaMbila (kevala eka anna aura jala) krte| ___ khetasIjI svAmI udarAmajI ko AhAra adhika dete, taba svAmIjI ne unheM barajA aura kahA-"udairAmajI ke do dina ke upavAsa kA pAraNA hai / ye jitanA AhAra pacA sake, utanA hI do|" svAmIjI ke kahane para bhI khetasIjI svAmI udarAmajI ko adhika AhAra dene kI ceSTA krte| yaha dekha svAmIjI ne kahA-"khetasIjI ! udairAmajI kI mRtyu tumhAre hAthoM hogI, aisA lagatA hai|"
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTAMta : 189-190 195 .. svAmIjI kA vacana mila gayA svAmIjI svargavAsI ho ge| saM0 1861 kI ghaTanA hai / udarAmajI mAravAr3a meM vihAra karate hue "AyaMbila vardhamAna tapa" kara rahe the| usakI 41 paMktiyAM sampanna ho gii| usake bAda eka aThAI (ATha dina ke upavAsa) kii| isakA pAraNA khAraciyAM gAMva (mAravAr3a jaMkzana ke pAsa) meM kiyaa| unake zarIra meM koI Akasmika vedanA ho gii| ve bhAramalajI svAmI ke pAsa celAvAsa jA rahe the / kintu ve karAr3I gAMva pahuMcate. pahuMcate thaka gae / taba tapasvI bhopajI celAvAsa gae aura unhoMne bhAramalajI svAmI ko sAre samAcAra batAye / taba khetasIjI svAmI, hemajI svAmI aura tapasvI bhopajI Adi gae aura unheM kaMdhe para biThA kara celAvAsa le mAe / ghAsa kA bichaunA kara usa para - sulA diyaa| sAdhvI hIrAMjI ne hemajI svAmI ke pAsa Akara kahA-"Apa lekhana kyA kara rahe haiM ? yaha grantha kI pratilipi kyA kara rahe haiM ? tapasvI udarAmajI ko pAnI pilaaeN|" taba khetasIjI svAmI aura hemajI svAmI donoM mAe / khetasIjI svAmI ne uderAmajI ko pIche se hAthoM kA sahArA de bitthaayaa| itane meM unakI mAMkheM khiMca gii| bhAramalajI svAmI ne kahA-"yadi tuma bhItara se jAgRta ho aura svIkArate ho to tumheM cAroM AhAra kA tyAga hai|" ve khetasIjI svAmI ke hAthoM meM hI cala base / taba khetasIjI svAmI ne kahA--"mujhe svAmIjI ne kahA thA-udairAmajI kI mauta tumhAre hAthoM hogii| so unakI mauta mere hAthoM meM hI huii| svAmIjI kA vacana mila gyaa|" 186. yaha rIta purAnI hai sojata ke bAjAra meM eka chatarI thI, vahAM svAmIjI tthhre| barajUjI, nAthAMjI Adi 7 sAdhviyAM kisI dUsare gAMva se vahAM aaii| svAmIjI ko vaMdanA kara unhoMne kahA-Thaharane ke lie sthAna caahie| taba svAmIjI svayaM uThe / pAsa meM hI eka upAzraya thA, usakA daravAjA banda thA, sAdhviyoM ko sAtha le vahAM Ae aura bole-"yahAM koI bhAI hai, isa upAzraya meM rahane kI svIkRti dene vAlA ? taba eka bhAI bolA-"merI svIkRti hai|" usane dUsare sthAna se kuJcI lA, tAlA khola, kiMvAr3a khola die| usa upAzraya meM sAdhviyoM ko ThaharA kara svAmIjI apane sthAna meM bA ge| yaha ghaTanA nAthAMjI ke mukha se sunI, vaise hI likhI hai| 'sAdhviyoM ko kiMvAr3a khola kara nahIM ThaharanA cAhiga'-aisI prarUpaNA karane vAle anajAna haiN| sAdhviyAM kiMvAr3a khulavA kara raha sakatI haiM, yaha rIta TheTa svAmIjI se calI A rahI hai| 160. tumhArI svIkRti kI jarUrata nahIM kheravA vAsI bhagajI dIkSA ke lie taiyAra hue| taba unake cacere bhAiyoM ne bahuta vigraha khar3A kara diyaa| ve aisA kahane lage, "isa dIkSA meM hamArI svIkRti nahIM hai|" taba svAmIjI ne kahA-"tumhArI svIkRti kI jarUrata bhI nahIM hai|"
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 bhikkhu daSTAMta phira bhagajI ne bar3I bahina kI svIkRti lekara dIkSA grahaNa kii| isa para una cacere bhAiyoM ne bahuta vigraha khar3A kara diyaa| svAmIjI ke sammukha bahuta dinoM taka ve jhagar3A karate rahe, para svAmIjI ne usakI koI paravAha nahIM kii| eka dina svAmIjI ne bhagajI se pUchA- "tujhe ve jabaradastI vApasa ghara meM le jAe to tU kyA karegA? taba bhagajI bole--- "yadi ne mujhe ghara meM le jAe to mujhe cAroM AhAra karane kA tyAga hai| ____saM0 1860 kA caturmAsa svAmIjI ne siriyArI meM kiyaa| usa caturmAsa meM bhagajI ke cacere bhAiyoM ne phira bahuta vigraha khar3A kiyaa| para svAmIjI nyAya-mArga para the, isalie unhoMne kisI kI paravAha nahIM kii| 161. maryAdA kA nirmANa desUrI se dIkSita sAdhu nAthUjI khAne ke bahuta lolupa the| use dhyAna meM rakha kara svAmIjI ne sAdhuoM ke lie ghRta, dUdha, dahI, cInI aura "kaDAI vigaya" (miThAI tathA talI huI cIje), khAne kI maryAdA kii| yaha ghaTanA samvat 1859 kI hai| 192. saMghIya sambandha nahIM rahegA svAmIjI ne vIrabhANajI se kahA-"tumheM pannA ko dIkSA dene kI AjJA nahIM hai / yadi tumane use dIkSA dI to apane paraspara saMghIya sambandha nahIM rhegaa| isa para bhI vIrabhANajI ne pannA ko dIkSA dii| taba svAmIjI ne vIrabhANajI kA saMgha se sambandhaviccheda kara diyA / taba vIrabhANajI ne "iMdriyAM sAvadha hai"- isa viparIta mAnyatA kA pratipAdana zurU kara diyaa| 193. dekha-dekha dIkSA denA svAmIjI ne oTA sunAra aura vIrAM kumhArI ko dIkSita kiyaa| unakI pravRttiyAM muni-jIvana ke anukUla nahIM rhiiN| isaliye mahAjana ke sivAya dUsaroM ko dIkSita karane kI svAmIjI ke mana meM ruci nahIM rhii| 164. zaMkA kA samAdhAna TIkama DosI aneka viSayoM meM saMdigdha ho ge| vaha lagabhaga unatIsa panne likha kara lAyA / vaha carcA karane lgaa| bahuta bolatA thaa| taba svAmIjI ne usake panne paDha uttara likha diye aura ve use paDhA die / lagabhaga 26 pannoM meM jo jijJAsAeM likhI huI thIM, unakA to samAdhAna kara diyaa| taba usakI AMkhoM meM AMsU kI dhAra bahane lgii| vaha gad-gad svara meM bolA-'svAmIjI ! yadi Apa nahIM hote, to merI kyA gati hotI? Apa tIrthakara, kevalI samAna haiN|' usane isa prakAra bahuta guNAnuvAda kiyaa| svAmIjI kI racanAoM ko suna vaha bahuta prasanna huaa| vaha bolA-'ye racanAeM kyA haiM ! ye to sUtroM kI niyuktiyAM haiN|' vaha laMbe samaya taka upAsanA kara vApasa apane pradeza kancha calA gyaa| . kaccha meM jAne ke bAda phira usake mana meM sandeha ke bAdala umar3a Ae / taba usane AjIvana caturvidha AhAra kA pratyAkhyAna kara anazana kara diyaa| usane kahA-'aba
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 195 197 mere sandehoM kA samAdhAna sImaMdhara svAmI kreNge| pandraha dina ke anazana ke pazcAt usakA dehAvasAna ho gyaa| 195. svacchaMdacArI honA zreya nahIM caMdramANajI saMgha se alaga hone lage, taba svAmIjI ne kahA-'saMlekhanA aura anazana karanA zreya hai, parantu sAdhu-saMgha ko chor3a svacchaMdacArI honA zreya nhiiN| taba ve bole---'maiM aura bhArImAla donoM saMlekhanA zurU kreN|' taba svAmIjI bole-'apana donoM kreN| taba caMdrabhANajI bole-'Apake sAtha to nahIM kruuNgaa| bhAramalajI ke sAtha kara sakatA huuN|' svAmIjI ne phira apanA saMkalpa doharAyA-'apana donoM kreN|' phira caMdrabhANajI aura tilokacaMdajI donoM mAna-ahaMkAra ke vazIbhUta ho saMgha se alaga ho gae / usakA vistAra svAmIjI kRta 'rAsa' se jAna lenA cAhie / ve jAte samaya bole -'logoM meM sAkha to hamArI hI ghaTegI para Apake zrAvakoM ko to zItadAha se jale huye Aka ke samAna karUM, to samajhanA merA nAma caMdrabhANa hai| taba catarojI zrAvaka bolA-"tuma thor3I dUra jAo, maiM sandeza-vAhaka bheja kara gAMva-gAMva meM sandeza pahuMcA duuNgaa| koI bhI tumheM antaHkaraNa se nahIM cAhegA-koI tumhArA sAtha nahIM degaa| phira zItadAha se jale huye Aka jaise tuma hI bnoge|" bAda meM ve vahAM se cala pdd'e| kucha dUra jAne para unheM AcArya rughanAthajI mile| unhoMne kahA -'tuma hamAre sAtha A jaao| hama tumhArI rIti ko mAnyatA deNge|' unhoMne ise asvIkAra kara diyaa| 0 bhIkhaNajI to vidyamAna haiM ? phira kisI ne royaTa ke zrAvakoM se kahA- "caMdrabhANa aura tilokacaMda donoM paDhelikhe sAdhu bhIkhaNajI ke saMgha se alaga ho gae haiN|" taba zrAvaka bole-'bhIkhaNajI to vidyamAna haiM ?' "ve to haiN|" taba ve zrAvaka bole--"bhIkhaNajI haiM, to paDhe-likhe sAdhu aura bahuta ho jaaeNge| ve nikala gae, usase kiJcit bhI antara Ane vAlA nahIM hai|" * Apane bhArI nirNaya kiyaa| svAmIjI ne anubhava kiyA-ye logoM meM niMdA kareMge, AsthA utArane kA prayatna kreNge| yaha saMgha ke hita meM nahIM hogaa| isa dRSTi se svAmIjI ne unakI pIche-pIche vihAra kiyA / phalataH svAmIjI ko eka varSa meM sAtaso kosa (lagabhaga 2240 kilo mITara) calanA pdd'aa| TheTa cUrU taka pdhaare| zraddhAlu kSetroM meM kahIM bhI unake paira jame nhiiN| una donoM ne apane vihAra ke daurAna aneka pravaMcanAeM kI--jisa gAMva meM jAnA hotA usa gAMva kA mArga nahIM pUchate aura dUsare gAMva kA mArga pUchate aura aisA isalie karate ki hama jina gAMvoM meM jAeM, una gAMvoM meM bhIkhaNajI svAmI na aae| pIche se svAmIjI padhArate aura logoM ko pUchate-'ve kauna se gAMva gae haiM ?'
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 bhikca eSTAta taba loga kahate-'ve amuka gAMva kA mArga pUchate the|' phira svAmIjI apanI buddhi se vicAra kara dekhate, amuka gAMva kA mArga pUchA, para ve gae amuka gAMva meM haiM / taba svAmIjI kahate-'hama amuka gAMva meM cleN|' ___ taba sAdhu kahate-'unhoMne to amuka gAMva kA mArga pUchA thA, aisA loga batalAte the| aura Apa amuka gAMva meM kyoM padhAra rahe haiM ?' taba svAmIjI ne kahA---'maiM unakI cAlabAjI ko jAnatA huuN| jisa gAMva kA mArga pUchA, vahAM nahIM gae haiM, kiMtu jahAM hama jAnA cAhate haiM, vahIM gae haiM, aisA lagatA hai|' Age jAkara dekhate, to ve usI gAMva meM Age baiThe milate aura kabhI-kabhI gocarI karate hue milate / sAdhu unheM dekhakara Azcarya krte| ve kahate-'Apane bhArI nirNaya kiyaa|" ve sthAna-sthAna para logoM ko zaMkita banAte aura svAmIjI pIche se unakI zaMkA ko miTA dete / phira se zrAvaka-zrAvikAoM ko nirmala banA dete / unakI pahicAna karA dete| isa prakAra usa mahAn puruSa ne bar3A udyama kiyA aura jina-mArga kI bar3I prabhAvanA kii| 0 vandanA to kareMge hI svAmIjI cUrU kI ora padhAre, taba caMdrabhANajI aura tilokacaMdajI ne pahale hI zivarAmadAsajI ora saMtoSacaMdajI ko apane pakSa meM kara apane sAtha milA liyaa| bAda meM svAmIjI padhAre, taba zivarAmadAsajI aura santoSacandajI svAmIjI ko Ate dekha 'matthaeNa vaMdAmi' kahakara khar3e ho ge| taba caMdrabhANajI ne kahA-'apanA aura inakA saMghIya-sambandha eka nahIM hai, phira tumane inheM vaMdanA kyoM kI ?' taba zivarAmadAsajI aura saMtoSacaMdajI bole-'ye apane guru haiN| inheM vaMdanA to kareMge hii|' bAda meM svAmIjI ne una donoM se bAta kara unheM samajhA liyaa| unheM caMdrabhANajI ke caritra kI pahicAna karA dii| svAmIjI vApasa mAravAra padhAra ge| pIche se unhoMne caMdrabhANajI aura tilokacaMdajI se apanA sambaMdha-viccheda kara diyaa| unake caritra ko pahicAna bhI liyaa| ve bole-'inheM svAmIjI jaise chalanA karane vAle batalAte the, ve vaise hI nikle| bAda meM zivarAmadAsajI aura saMtoSacaMdajI donoM saMgha ke anukUla rhe| caMdrabhANajI aura tilokacaMdajI vimukha rhe| phira bhI svAmIjI ne unakI paravAha nahIM kI / aise the ve sAhasika puruss| ve the ekAMtataH nyAya ke pakSadhara / 166. sAmajI aura rAmajI bUMdI nivAsI sAmajI aura rAmajI donoM bhAI sarAvagI the aura jAti se baMda / ve donoM eka sAtha janme hue the| unakI AkRti aura sUrata eka jaisI thI / ve kelavA meM svAmIjI ke pAsa dIkSA lene aae| zAmajI ne vahAM dIkSA le lii| yaha saMvat 1838 kI bAta hai| kucha dinoM bAda nAthadvArA meM bahuta vairAgya aura bar3e utsava ke sAtha khetasIjI
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 197-198 svAmI aura raMgujI ne eka sAtha dIkSA lI / jina-mArga kA bahuta udyota huaa| phira kucha dinoM bAda rAmajI svAmI ne dIkSA lii| zAmajI khetasIjI svAmI se dIkSA-paryAya meM bar3e the aura rAmajI choTe the| kucha samaya bAda sAmajI aura rAmajI kA siMghAr3A bnaayaa| ve alaga vihAra kara svAmIjI ke darzana karane aae| taba khetasIjI svAmI ne sAmajI ke badale rAmajI ko vaMdanA kI, kyoMki ve donoM hI eka jaise laga rahe the| taba rAmajI ne kahA- 'maiM rAmajI hUM, sAmajI to ve haiN|' yaha ghaTanA bahuta vAra ghaTa jaatii| taba svAmIjI ne apanI nirmala mati se kahA-'rAmajI ! tuma pahale khetasIjI ko vaMdanA kiyA kro| taba khetasIjI apane Apa jAna legA ki jo ye khar3e haiM, ve sAmajI haiM / aisI thI nirmala prajJA svAmIjI kii| 167. jo ThaMThI roTo chor3e, vaha laDDU bhI chor3e koTA vAle AcArya daulatarAmajI ke sampradAya ke cAra sAdhu vardhamAnajI, bar3o rUpajI, choTo rUpajI sUratojI svAmIjI ke saMgha meM dIkSita ho ge| choTA rUpajI bolA- 'mujhe ThanDI roTI nahIM ructii| taba svAmIjI ne AhAra kA saMvibhAga kiyA aura pratyeka ThaMDI roTI para eka-eka laDDU rakha diyA aura kahA ---'jo ThaMDI roTI chor3e, vaha laDDU bhI chor3a de| jo garma roTI legA, vaha laDDU nahIM le paaegaa|' taba sabane dIkSA-paryAya ke krama se apanA-apanA vibhAga le liyaa| kisI ne ThaMDI yA garama kI carcA hI nahIM kii| 198. tar3aka kara kyoM bolate ho? jADhaNa gAMva meM chaha sAdhuoM ke sAtha svAmIjI padhAre / usa gAMva meM eka rAjapUta ke ghara mRtyubhoja thaa| vahAM kisI sampradAya ke do sAdhu Ae aura mRtyu-bhoja vAle ghara ' se lapasI le Ae / svAmIjI ke sAdhuoM se bhI logoM ne kahA-'dUsare sAdhu mRtyu-bhoja vAle ghara se lapasI lAe haiM, tuma bhI vahAM se le aao|" taba sAdhuoM ne kahA-"hama mRtyu-bhoja vAle ghara se bhikSA nahIM lA skte|" sAdhuoM ne sthAna para Akara svAmIjI se sArI bAta kahI / taba svAmIjI ne socA'hama pAlI jA rahe haiM, koI vyakti vyartha hI hamArA nAma isa ghaTanA ke sAtha jodd'egaa|' yaha socakara svAmIjI ne una sAdhuoM ke pAsa jAkara pUchA-'tuma mRtyubhoja vAle ghara se lapasI lAe yA nahIM ?' taba ve bole-'tuma kyoM pUchate ho ? kyA tumhAre aura hamAre bhojana-pAnI kA sambandha hai ?' svAmIjI bole---- 'tuma bhI pAlI jA rahe ho aura hama bhI pAlI jA rahe haiM / so lapasI lAe to tuma aura koI nAma legA hamArA, isalie hama pUchate haiM / hamAre pAtra tuma dekha lo aura tumhAre pAtra hameM dikhalA do| __ taba ve tar3aka kara bole....'lAe, lAe aura phira laae|' taba svAmIjI bole....'tar3aka kara kyoM bolate ho? yahI kaho ki hamAre lAne kI rIti hai, isalie hama lAe haiN|' isa prakAra apanI buddhi se yathArtha kahalavA kara apane
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 sthAna para thA gae / bhikkhu dRSTa 166. gur3a kauna lAyA ? svAmIjI jaba sthAnakavAsI saMpradAya meM the, taba eka darajI ke ghara gocarI gae / taba vaha darajI bolA- 'tumhArA celA kala gur3a le gayA thA, isalie Aja tuma bhikSA kaise loge ?' ae svAmIjI ne sthAna para Akara saba sAdhuoM se pUchA - 'kala amuka darajI ke ghara se gur3a kauna lAyA ?' para saba sAdhuoM ne inakAra kara diyaa| bAda meM svAmIjI saba sAdhuoM ko sAtha lekara darajI ke ghara aae| usa darajI se pUchA - ' kala jo gur3a le gayA thA, vaha inameM se kauna sA hai, tuma pahicAna kara batAo / ' taba darajI ne usa sAdhu kI ora iMgita kiyA, jo avasthA meM choTA thA, nAma thA rAyacaMda aura amuka AcArya kA ziSya thA / 'taba svAmIjI ne jAna liyA ki yahI hai jo gur3a le gayA thA, kiMtu isane svIkAra nahIM kiyA / ' isa prakAra svAmIjI ne ThagI aura jhUTha ko anAvRta kara diyA / 200. patra likhanA mata pIpAr3a kI ghaTanA hai / anya sampradAya kA zrAvaka mAlajI svAmIjI se carcA kara rahA thaa| svAmIjI ne pUchA- 'mAlajI ! chaha kAya ke jIvoM ko khAne se kyA hotA hai ?' taba usane kahA - 'pApa hotA hai / ' phira svAmIjI ne pUchA - 'chaha kAya ke jIvoM ko khilAne se kyA hotA hai ?' usane kahA - 'pApa hotA hai / ' taba svAmIjI bole- bhAramalajI ! syAhI taiyAra kara likha lo - mAlajI pAnI pilAne meM pApa kahatA hai / ' taba mAlajI teja svara meM bolane lagA - 'maiMne pAnI pilAne meM pApa kaba kahA ? ' taba svAmIjI bole - ' pAnI chaha kAya ke bhItara hai yA bAhara ?" taba vaha bolA-' hai, hai aura hai / para mata likhanA, mata likhanA / ' isa prakAra vaha hataprabha hokara vahAM se calA gayA / 201. apane prazna ko dekho svAmIjI bhIlavAr3A meM virAja rahe the| vahAM anya saMpradAya ke eka zrAvaka ne svAmIjI se pUchA - 'bhIkhaNajI ! kisI zrAvaka ne sarva pApoM kA tyAga kara diyA, use bAhAra -pAnI dene meM kyA hogA ?" taba svAmIjI bole- 'dharma hogA ?' taba usane kahA - 'zrAvaka ko dene meM Apa to pApa mAnate haiM, phira Apane dharma kaise kahA ?"
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 202 201 taba svAmIjI bole--'tumane jo prazna pUchA, use dekho, zrAvaka ne sarva pApa kA tyAga kara diyA, taba vaha sAdhu ho gayA aura sAdhu ko dene meM dharma hI hotA hai|' 202. tInoM ghara badhAiyAM svAmIjI sthAnakavAsI saMpradAya se alaga hokara naI dIkSA lene ko taiyAra hue| taba apane pAsa ke sAdhuoM kI prakRti kI ora dhyAna diyA / bhAramalajI svAmI ke pitA kisanojI the, unakI prakRti bahuta ugra thii| ve AhAra jyAdA maMgavAte aura vaha adhika maMgAI huI roTI sAdhAraNa hotI, to use nahIM lete| acchI roTI nahIM dI jAtI, to kalaha karane laga jAte / taba bilAr3A meM svAmIjI ne bhAramalajI svAmI se kahA'tumhArA pitA to sAdhupana ke yogya nahIM hai / use hama alaga kara deMge / bolo ! tumhArA kyA mana hai ? taba bhAramalajI svAmI ne kahA-'mujhe to Apase kAma hai / ' bhApakI jaisI icchA ho vaise kreN| svAmIjI ne kisanojI se kahA-aba tumhArA aura hamArA pArasparika saMbaMdha nahIM hai| yaha suna kisanojI bole-maiM apane putra ko sAtha le jaauuNgaa| tava svAmIjI bole-vaha hamAre sAtha na Ae to usakI icchaa| taba kisanojI jabaradastI se bhAramalajI svAmI ko sAtha le dUsarI dukAna meM cale gae / unhoMne AhAra pAnI lA bhAramalajI se AhAra karane ko khaa| taba bhAramalajI svAmI ne kahA-maiM to AhAra pAnI nahIM kruuNgaa| ve pratidina manuhAra karate haiM para bhAramalajI svAmI AhAra nahIM krte| tIsarA dina AyA / taba manuhAra kii| taba bhAramalajI svAmI ne kahA-Apake hAtha se AhAra karane kA yAvajjIvana tyAga hai| taba kisanojI ne bhAramalajI svAmI ko svAmIjI ko sauMpa diyaa| bole-yaha Apase hI rAjI hai / ise Apa apane pAsa rakheM / Apane naI dIkSA nahIM lI taba taka merI bhI koI vyavasthA kara deN| taba svAmIjI ne unheM AcArya jayamalajI ko sauMpa diyA / taba jayamalajI bole'bhIkhaNajI kI buddhi ko dekho| kisanojI ko hameM sauMpA, isase tInoM ghara badhAiyAM bttiiN| hamane jAnA, hameM eka celA milaa| kisanojI ne dekhA, unheM sthAna mila gayA aura bhIkhaNajI ne dekhA, unakI ApadA Tala gii|' kucha samaya bAda kisanojI Adi do sAdhu mRtyu-bhoja se lapasI lA use khA, vihAra kara ge| mArga meM pyAsa bahuta lgii| lapasI khAI huI thI, garamI ke dina the / unhoMne pyAsa ko sahA, para sajIva jala nahIM piyaa| Akhira kisanojI kAla kara ge| mRtyubhoja se lapasI lAe, yaha to unake saMpradAya kI rIti hai| para ye niyama meM dRr3ha rahe, kAla kara gae, para sajIva jala nahIM piyaa|
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 bhikkhu duSTAMta 203. isalie barajate haiM svAmIjI ke pAsa athavA unake sAdhuoM ke pAsa loga vyAkhyAna sunane Ate, unheM amuka saMpradAya ke sAdhu barajate / taba svAmIjI ne eka dRSTAMta diyA - rayaNAdevI ne jinaRSi aura jinapAla ko tIna dizAoM ke bagIcoM meM jAne kI manAhI nahIM kI, kevala dakSiNa dizA ke bAga meM jAne kI manAhI kI / vaha jhUTha bolI, usane bhaya dikhalAyA vahAM jAne para sAMpa kATa khaaegaa| usane socA, 'yadi ye dakSiNa ke bagIce meM jAyeMge to merI krUratA ko jAna leMge, merI ThagAI pragaTa ho jAegI / ' yaha soca usane dakSiNa ke bagIce meM jAne kI manAhI kI / isa prakAra amuka saMpradAya ke sAdhu bAIsa ToloM, caurAsI gacchoM tathA 363 pASaNDiyoM ke pAsa jAne kI prAyaH manAhI nahIM karate, kiMtu zuddha sAdhuoM ke pAsa jAne kI manAhI karate haiM / kAraNa ki bhIkhaNajI ke pAsa jAne para ve hameM azuddha mAna leMge aura bhIkhaNajI hamAre zrAvakoM ko apane pakSa meM kara leMge, isalie ye apane zrAvakoM ko barajate haiM / 204. svAmIjI bole amuka sampradAya ke sAdhu logoM meM sAdhuoM ke prati virodha-bhAva paidA karate the / taba svAmIjI bole - " atIta meM bhRgu purohita ne apane putroM ko bahakAyA aura hA sAdhuoM kA vizvAsa mata krnaa|" usake kahane se usake putroM ne bhI sAdhuoM ko burA mAna liyaa| bAda meM ve sAdhuoM se mile, taba ve apane pitA ko mithyAbhASI jAna kara muni bana gae / isI prakAra amuka-amuka saMpradAya ke sAdhu sAdhuoM ko burA batalAte haiM, parantu jo uttama manuSya hote haiM, ve sAdhuoM ke saMparka meM A, unakI vAstavikatA ko pahicAna ThIka sthAna para A jAte haiM / 205. 'ThAne' nahIM, khAne ke lie amuka saMpradAya ke acche-acche sthAna dekhakara 'ThAne' baiTha jAte the - sthiravAsa kara lete the / taba svAmIjI ne kahA - "ye 'ThAne' nahIM baiThate haiM, khAne baiThate haiM / " asalI sthiravAsa to amIcaMdajI kA hai| saM0 1847 meM mAravAr3a meM mahAmArI phailI / taba dUsare sthiravAsa vAle caturmAsa meM padayAtrA kara vihAra kara gae aura amIcaMda jI caturmAsa meM aura paryuSaNoM meM bhAdra kRSNA caturdazI ke dina rAta ke samaya bAjarI se bharI huI gAr3I ke Upara baiTha kara ge| mArga meM pyAsa lagI taba anachanA sajIva jala jATa ke hAtha se piyA / isa dRSTi se asalI sthiravAsa to amIcaMdajI kA thA so ve pairoM se nahIM cale / 2060 saba eka ho jAeM kisI ne svAmIjI se kahA - " Apa aura anya saMpradAya ke sAdhu eka ho jAeM / " taba svAmIjI ne pUchA - "tuma mahAjana ho, so mahAjana aura gaira mahAjana eka ho sakate ho yA nahIM ?"
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 207-209 203 taba vaha bolA - " nahIM ho sakate / " taba svAmIjI bole- - " isI prakAra sAdhu aura kevala veSadhArI sAdhu eka nahIM ho sakate / itara jAti mahAjana kula meM janma lene se hI mahAjana ho sakatI hai / isI prakAra 'kevala veSadhArI' sAdhuoM kA samyaktva aura cAritra meM janma ho jAne arthAt samyaktva aura cAritra A jAne para hI hama eka ho sakate haiM / 207. yaha carcA bahuta sUkSma hai veSadhAriyoM ke zrAvaka bole - " pratimAdhArI zrAvaka ko zuddha dAna dene se kyA hotA hai ?" taba svAmIjI bole - "koI kisI ko sajIva jala pilAtA hai aura kaMda-mUla khilAtA hai, usameM tuma kyA mAnate ho ?" taba ve bole---"hameM to pratimAdhArI zrAvaka ke bAre meM hI batAo, dUsarI bAta meM to hama nahIM samajhate / " taba svAmIjI ne dRSTAMta diyA- koI bolA mujhe cIMTI aura kuMthuA dikhAo / taba usane pUchA- tumheM hAthI dikhAI detA hai yA nahIM ? taba vaha bolA- 'hAthI to mujhe dikhAI nahIM detA / taba usane kahA- 'hAthI bhI tumheM dikhAI nahIM detA, to cIMTI aura kuMthuA kaise dikhAI degA ? " isI prakAra kisI ko jIva khilAne meM pApa hotA hai, use bhI tuma nahIM jAnate, to phira 'pratimAdhArI ko agrata sevana karAne meM pApa hotA hai', yaha mAnyatA tumhAre hRdaya meM kaise paiTha pAegI ? yaha carcA to bahuta sUkSma hai / " 308. pustaka aura jJAna kucha loga kahate haiM - " pustaka ko jamIna para nahIM rakhanA cAhie aura usakI ora pITha kara nahIM baiThanA caahie| kyoMki pustaka- panne to jJAna hai / usakI AsAtanA ( avinaya ) nahIM karanI cAhie / taba svAmIjI bole --" pustaka pannoM ko tuma jJAna kahate ho, to pustaka - panne phaTa gae, to kyA jJAna phaTa gayA ? pustaka panne jIrNa ho gae, to kyA jJAna bhI jIrNa ho gayA ? panne ur3a gae, to kyA jJAna bhI ur3a gayA ? panne jala gae, to kyA jJAna bhI jala gayA ? panne curA lie gae, to kyA jJAna bhI curA liyA gayA ? panne to ajIva haiN| aura jJAna jIva hai / akSaroM kA AkAra to pahicAnane ke lie hai; jo panne meM likhA huA hai, usakA bodha jJAna hotA hai, vaha AtmA hai aura vaha apane pAsa hI hai / panne bhinna haiM- AtmA se anya haiM / 20. puNya yA mizra amuka saMpradAya ke sAdhu gRhasthoM se kahate the - "bhikhArI Adi ko anna Adi dene puNya hotA hai athavA mizra hotA hai / " meM taba gRhastha bole - "yadi tumhAre AhAra adhika A jAe, to tuma bhikhArI Adi ko dete ho yA nahIM ?" taba unhoMne kahA - "hama to nahIM dete| aisA karanA hamArI maryAdA meM nahIM hai /
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 bhikSu dRSTAMta yadi hama deM, to hamAre sAdhupana meM doSa lagatA hai / aura tuma bhikhArI Adi ko dete ho, usameM tumheM puNya hotA hai athavA mizra hotA hai|" ___ isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"jisa bavaMDara se hAthI ur3a jAtA hai, usase rUI kI pUnI kyoM nahIM ur3egI ? avazya hI udd'egii|" "isI prakAra sAdhu se anya bhikhArI Adi ko dAna dene se sAdhu kA vrata TUTa jAtA hai, to phira gRhastha ko pApa kyoM nahIM lagegA? lagegA hii|" 210. hiMsA ke binA dharma nahIM hotA to? hiMsA dharmI kahate haiM--hiMsA ke binA dharma nahIM hotaa| ve dRSTAMta dekara kahate haiM-do zrAvaka the| unameM se eka ne agni ke AraMbha kA tyAga kiyA aura dUsare ne nahIM kiyaa| donoM ne eka-eka paise ke cane lie| jise agni ke AraMbha kA tyAga nahIM thA, usane canoM ko bhuna kara bhaMgar3e banA lie aura jisane agni ke AraMbha kA tyAga kiyA thA, vaha kore cane cabA rahA thaa| itane meM eka mAsa ke upavAsa ke pAraNe ke lie munirAja usake ghara padhAre / jise tyAga nahIM thA, usane bhaMgar3e dekara tIrthakara gotra baMdha kara liyA aura jise tyAga thA vaha Tugara-Tugara dekhatA rhaa| vaha kyA dAna degA? ___ 'isa prakAra hiMsA se dharma hotA hai, hiMsA ke binA dharma nahIM hotA' jo isa prakAra kahate the, usa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"do zrAvaka the| unameM se eka ne AjIvana brahmacarya vrata svIkAra kiyA aura dUsare ne abrahmacarya kA tyAga nahIM kiyaa| zAdI kii| bAda meM usake pAMca putra paidA hue| unhoMne dharma kA tattva smjhaa| unameM do vairAgI bane / pitA ne una donoM ko harSollAsa ke sAtha dIkSA kI svIkRti dI / bahuta harSollAsa AyA usase usane tIrthaMkara gotra kA baMdha kara liyaa| tuma hisA meM dharma kahate ho to tumhAre matAnusAra abrahmacarya meM bhI dharma hogaa| tumhAre matAnusAra hiMsA ke binA dharma nahIM hotA, to abrahmacarya ke binA bhI dharma nahIM hotaa| isa prakAra uttara suna kara vaha hataprabha aura vApasa uttara dene meM asamartha ho gyaa| 211. kyA koI hai re bairI ? 'kisI ko bairI nahIM banAnA caahie|' isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA"kyA koI hai re bairI ? loka-bhASA meM kahA jAtA hai, kisI ko RNa dekara dekho|' (RNa cukAnA nahIM cAhatA, isalie apane Apa bairI bana jAtA hai / ) kyA koI hai re bairI ? dharma kI bhASA meM kahA jAtA, "kisI se kar3e prazna pUcha kara dekho|' use kar3e prazna kA uttara nahIM AtA hai, to vaha apane Apa bairI bana jAtA hai| "kyA koI hai re bairI ?" taba kahA jAtA hai, kisI kI khAmI batAkara dekho / khAmI batAne para use apriya lagatA hai, taba vaha apane Apa bairI bana jAtA hai|"
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 212-216 205 212. leTe-leTe kareMge kisI ne bhIkhaNajI svAmI se kahA--"Apa vRddha haiN| ApakI Ayu bahuta adhika hai| isalie Apa pratikramaNa baiThe-baiThe kreN| Apa khar3e hone kA itanA kapTa kyoM karate taba svAmIjI bole- "yadi hama baiThe-baiThe pratikramaNa kareMge, pIche hone vAle leTeleTe kareMge, yaha saMbhava hai| 213. mahAtmA-dharma pura kI ghaTanA hai / svAmIjI ne kahA- "daza prakAra kA zramaNa-dharma hai|" taba jaicaMda vIrANI bolA -"mahArAja ! daza prakAra kA yati-dharma / " taba svAmIjI ne kahA- "bhale hI daza prakAra kA mahAtmA-dharma kaho na !" 214. jaisI nIti vaisA phala koI sAdhu bAra-bAra asAvadhAnI karatA hai, para usakI nIti meM antara nhiiN|' usa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"anAja kA kaNa par3A humA dekha kara kisI sAdhu se guru ne kahA --'yaha anAja kA kaNa par3A hai, isa para paira mata rkhnaa|' taba vaha bolA---'svAmInAtha ! paira nahIM rkhuugaa|' thor3I dera bAda idhara-udhara ghUmatA huA AyA aura usa anAja ke kaNa para paira rakha diyaa| taba guru bole-'tumheM isa para paira rakhanA barajA thA na ? taba vaha sAdhu bolA-'svAmInAtha ! mer| dhyAna nahIM rahA / ' taba guru bole-'aba isa para paira rakha diyA, to kala sabere tumheM 'vigaya' khAne kA tyAga hai|' thor3I dera bAda phira idhara-udhara ghUmatA huA AyA aura usa para paira rakha diyA / isa prakAra asAvadhAnI ke kAraNa usane bAra-bAra usa para paira rakhA, kintu vaha usa anAja ke kaNa para paira rakhanA aura vigaya-varjana karanA cAhatA nahIM hai| usakI sAvadhAnI meM kamI hai / doSa kI sthApanA nahIM haiM, isalie usakI nIti zuddha hai| yadi nIti zuddha ho, para karmoM ke udaya se asAvadhAnI ho jAe, to usase koI asAdhu nahIM banatA / aura moha ke udaya se jAna-bUjha kara doSoM kA sevana karatA hai, unakI sthApanA karatA hai aura unakA prAyazcitta bhI nahIM karatA, usase vaha asAdhu hotA hai / 215. eka akSara kA antara kisI ne pUchA- "tumameM aura amuka saMpradAya vAloM meM kyA antara hai ? taba svAmIjI bole -"eka akSara kA antara hai-eka akAra kA antara hai / sAdhu aura asAdhu meM 'akAra' kA antara hotA hai, vahI hama meM aura inameM antara hai / 216 .parigraha kisakA? koI sthAnaka ke lie rupae dene kI ghoSaNA karatA hai / taba svAmIjI bole-"ye
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 bhikkhu dRSTAMta rupae, jo sthAnaka meM rahate haiM, unhIM ke mAnane caahie|" isa viSaya ko samajhAne ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA "amuka gaDha meM itanA khajAnA hai; vaha khajAnA gaDhapati kA hI hotA hai / " "isI prakAra sthAnaka ke nimitta jo rupaye haiM, vaha parigraha sthAnaka meM rahane vAloM kA hI mAnanA caahie|" 217. paMktiyAM TeDhI-meDhI kyoM ? hemajI svAmI pratilipi karate the| unhoMne svAmIjI ko apanA likhA huA pannA dikhlaayaa| paMktiyoM ko TeDhA-meDhA dekha svAmIjI bole-"kisAna hala jotatA hai, vaha bhI hala kI rekhA ko sIdhA banAtA hai| tUne paMktiyAM Ter3hI-meDhI kyoM likhI ? paMktiyAM sIdhI honI caahie| taba hemajI svAmI bole-"ThIka hai, svAmInAtha !" 218. kyA Apane vyAkaraNa paDhA hai ? svAmIjI ke pAsa eka brAhmaNa AyA aura usane pUchA-"sAdhujI ! Apane vyAkaraNa paDhA hai ?" svAmIjI bole--"hamane vyAkaraNa nahIM pddhaa|" taba brAhmaNa bolA--"vyAkaraNa paDhe binA zAstra kA artha nahIM samajhA jA sakatA / " taba svAmIjI bole-"tuma to vyAkaraNa paDhe ho?" taba vaha bolA -"maiM to vyAkaraNa paDhA huuN|" "tuma to zAstra kA artha samajha lete ho?" taba vaha bolA- "maiM to zAstra kA artha samajha letA huuN|" taba svAmIjI ne kahA-"kayare magga makkhAyA-isa pATha kA artha kro|" taba vaha brAhmaNa bolA-"kayare" kA artha hai-kara, "magga" kA artha hai-mUMga aura 'akkhAyA' kA artha hai-unheM 'AkhA'-akSata rUpa meM arthAt binA tor3e nahIM khAnA caahie|" taba svAmIjI bole--yaha artha to sahI nahIM hai / " taba vaha bolA-"isakA artha kyA hai ?" taba svAmIjI bole-"kayare" kA artha hai-kitane, 'magga' kA artha hai-mokSamArga, aura akkhAyA kA artha hai-tIrthaMkaroM dvArA AkhyAta-kahe gae haiN| isa pATha kA artha yaha hai|" 219. kevalI rAjya kaise bhogegA? saMvat 1854 kI ghaTanA hai / svAmIjI ne cAra sAdhuoM ke sAtha khairavA meM caumAsA kiyA / vahAM paryuSaNa ke dinoM meM kucha zrAvaka gacchavAsiyoM (yatiyoM) ke pAsa vyAkhyAna suna vApasa svAmIjI ke pAsa Ae aura kahane lage-"svAmInAtha ! Aja hamane upAzraya meM vyAkhyAna sunA, usameM aisI bAta kahI gaI--kUrmAputra ne kevalI hone ke bAda chaha mAsa
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 dRSTAMta : 220 taka rAjya kiyA thaa| usa avadhi meM kucha sAdhu unake pAsa Akara khar3e ho gae, para unhoMne vaMdanA nahIM kii| - taba kUrmAputra bole- 'mujhe kevalajJAna utpanna huA hai, phira tuma vaMdanA nahIM karate ho, isakA kyA kAraNa ? taba sAdhu bole-'Apa kevalI haiM, paraMtu Apa gRhastha ke veSa meM haiM, isalie hamane vaMdanA nahIM kii|' taba kUrmAputra bolA-'tumane ThIka kahA / aba maiM isa bAta ko samajha gayA huuN|' "yaha bAta hamane upAzraya meM sunI hai / kyA yaha saca hai ?" . taba svAmIjI bole--- "isa bAta ko jo saca mAnatA hai, vaha samyagdRSTi nahIM / jo rAjya bhogatA hai, vaha mohakarma kA udaya hai aura kevalI moha-karma ko kSINa karake hotA hai; so kevalI hone ke bAda rAjya ko kaise bhogegA ? isa bAta kA vAcana karane vAle meM samyagdRSTi nahIM hai, aisA pratyakSa dikhAI detA hai| aura tuma jaise zrotAmoM kA mana bhI saMzaya se bhara jAtA hai / isa prakAra kaha kara svAmIjI ne unheM samajhA diyaa| 220. buddhi ke binA samyagdRSTi kaise hogA? kelavA meM nagajI nAma kA eka zrAvaka thA, vaha acakSu thaa| vaha jyAdA buddhimAna bhI nahIM thaa| vIrabhANajI ne kahA -"hamane nagajI ko samyagdRSTi vAlA banA diyA taba svAmIjI bole-'samyagdRSTi Ae, aisI to usakI buddhi hI nahIM lgtii| phira use samyagdRSTi vAlA kaise banAyA aura use kyA sikhAyA ?" taba vIrabhANajI bole --- "olakhaNA dorI bhavajIvAM'-yaha gItikA use sikhaaii| aura eka 'nandaNa manihAre kA vyAkhyAna' sikhaayaa|" kucha dinoM bAda svAmIjI kelavA padhAre / svAmIjI ne nagajI se pUchA- "tumane 'nandaNa manihAre kA vyAkhyAna' sIkhA hai, so vaha 'maNiyA' (manakA) lakar3I kA hai yA sone kA hai yA rudrAkSa kI mAlA hai ?" taba naganI bolA-"vaha manakA zAstroM meM AyA hai, isalie vaha sone kA hogA, lakar3I kA yA rudrAkSa kI mAlA kA kaise hogA ?" taba svAmIjI ne pUchA--- "re nagajI ! 'sAdhavIyAM ne jar3aNo cAlyo'-so yaha 'dhaviyA' (dhauMkanI) gADie luhAroM kI choTI 'dhaviyAM' hai yA dUsare luhAroM kI bar3I 'dhaviyAM'-dhauMkaniyA haiM ?" ___ taba nagajI bolA-"ve choTI kyoM hoMgI ? zAstroM meM kahA hai, to ve bar3I hI hoNgii|" ___ svAmIjI me mana meM jAna liyA jisameM buddhi nahIM, vaha samyagdRSTi vAlA kaise hogA ? vIrabhANajI ne kahA-nagajI ko samyagdRSTi vAlA banA diyA, yaha bAta kamajora niklii|
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta 221. yaha bhI dharma hogA amuka sampradAya ke sAdhu kahate haiM-"kisI ko rupayA dene se una rupayoM para hone vAlI mamatA miTa jAtI hai, vaha dharma hai|" taba svAmIjI bole-"kisI kisAna ne bIsa haloM yA bIsa bIghoM kI khetI kii| usane dasa haloM yA dasa bIghoM kI khetI kisI brAhmaNa ko de dii| to una sAdhuoM ke anusAra usa kisAna kI usa khetI para se mamatA miTa gaI / unake anusAra yaha bhI dharma hogaa|" 222. Apake bhI gale utara gaI pAlI kI ghaTanA hai| svAmIjI zaucArtha jaMgala meM gae taba hIrajI yati unake sAtha-sAtha gae / aMTa-saMTa prazna pUche / unakI mAnyatA thI-(1) hiMsA meM dharma hotA hai / (2) samyak dRSTi ko pApa nahIM lgtaa| (3) saba jagat ke saba jIvoM ko mAra dene para bhI saMsAra-bhramaNa kA eka kSaNa bhI nahIM bddhtaa| (4) saba jIvoM kI dayA karane para bhI saMsAra-bhramaNa kA eka kSaNa bhI nahIM ghtttaa| (5) jaisI niyati hotI hai, vaisA hI hotA hai-kriyA karane kI AvazyakatA nahIM, kevalI ne dekhA hai, usa samaya mokSa meM calA jaaegaa| ityAdi viruddha mAnyatAeM unhoMne svAmIjI ke sAmane rkhii| taba svAmIjI ne unakA uttara nahIM diyaa| rAste calate sAdhu bola nahIM sakate; isalie svAmIjI mauna rhe| taba hIrajI bole-"maiMne jo kahA, ve mAnyatAeM, Apake bhI gale utara gaI, aisA lagatA hai, isIlie Apane mere praznoM kA uttara nahIM diyaa|" taba svAmIjI bole-"koI sUara mailA khA rahA thaa| koI sAhUkAra zauca se nivRtta ho rahA thaa| sahaja hI usakI dRSTi usa sUara para pdd'ii| taba vaha sUara bolA -lagatA hai sAhajI kA mana bhI mailA khAne ke lie lalacA gayA hai|" ____ "isI prakAra tuma bhI kahate ho / kintu hama tumhArI isa azuddha mAnyatA ko maile ke samAna mAnate haiN| isIlie usakI mana se bhI bAMchA nahIM karate / " 223. azuddha bartana meM ghI kauna DAle ? eka dina hIrajI ne svAmIjI se viparIta prazna pUche aura bole-"mujhe inakA uttara deN|" taba svAmIjI bole-"koI mala se bharA huA bartana le AyA aura bolA'isameM mujhe ghI tola do|' para azuddha bartana meM ghI kauna DAlegA? ___ "isI prakAra jo azuddha, burA baura viparIta ho, use zuddha uttara dene meM bhI koI guNa nahIM hotaa| isalie abhI hama tumhAre praznoM kA uttara nahIM deNge|" 224. dUsare para raMga taba car3hatA hai ___ "vairAgI kI vANI sunane se vairAgya utpanna hotA hai'-isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"kasUMbA svayaM galatA hai, taba vaha vastroM ko raMga sakatA hai| kasUbA kI gAMTha bAMdha dene para bhI usakA vastra para raMga nahIM car3hatA, kyoMki vaha svayaM ghulA huA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 dRSTAMta 225-227 nahIM hai / " isI prakAra zuddha mAnyatA aura AcAra vAlA vairAgI sAdhu, jo svayaM vairAgya meM lIna hai, dUsaroM para vairAgya kA raMga caDhA detA hai / ' 225. mAnyatA eka, sparzanA bhinna-bhinna kucha loga kahate haiM- " sAdhu kA dharma bhinna hai aura gRhastha kA dharma bhinna hai / " taba svAmIjI bole - "cauthe guNasthAna kI aura terahaveM guNasthAna kI tattva viSayaka mAnyatA to eka hai, kintu unakI sparzanA bhinna-bhinna hai-- cauthe kA sparza samyagdRSTi karatA hai aura terahaveM kA sparza kevalI karatA hai| sacitta jala meM asaMkhya jalIya jIva hote haiM aura phaphUMdI meM ananta jIva hote haiM, isakI mAnyatA evaM prarUpaNA cauthe, pAMcave, chaTThe aura terahaveM guNasthAna vAle sabhI karate haiM / kintu sparzanA meM antara hai-- cauthe aura pAMcave guNasthAna vAle jala ke jIvoM kI hiMsA karate haiM, aura sAdhu ke una jIvoM kI hiMsA karane kA tyAga hotA hai / yaha sparzanA cauthe aura pAMcave guNasthAna se bhinna hai / aura prarUpaNA cauthe, pAMcaveM, chaThe aura mAnyatA to eka hai / kintu cauthe aura tyAga hotA hai; isa dRSTi se unakI se "hiMsA meM pApa hotA hai-- usakI mAnyatA terahaveM guNasthAna vAle sabhI karate haiM, isa dRSTi pAMcaveM vAle hiMsA karate haiM aura sAdhu ke hiMsA kA sparzanA bhinna-bhinna haiM, para mAnyatA bhinna nahIM / " cauthe aura terahaveM guNasthAna vAloM kI mAnyatA eka hai| vAloM kI mAnyatA teharaveM guNasthAna kI mAnyatA se bhinna ho guNasthAna meM calA jAe - midhyAdRSTi ho jAe / " 226. vacana nahIM, vaktA pyArA hotA hai royaTa meM svAmIjI ne zAlibhadra kA vyAkhyAna diyA; so bhAI use sunakara bahuta prasanna hue| ve bole - svAmInAtha ! pahale bhI zAlIbhadra kA vyAkhyAna bahuta bAra sunA hai, para isa bAra jaisA sunA vaisA kabhI nahIM sunA / ' taba svAmIjI bole - " vyAkhyAna to vahI hai, para kahane vAle ke muMha kA antara hai / " yadi cauthe guNasthAna jAe, to vaha pahale 227. jagaha to parigraha hai kisI ne svAmIjI se pUchA - " pauSadha karane vAle ko sthAna diyA, usako kyA huA ? taba svAmIjI bole - " usane kahA- 'merI jagaha meM poSadha karo, yaha kahane vAle ko dharma hotA hai / ". taba phira pUchA - " jagaha dI, usameM kyA huA ?" taba svAmIjI bole - " kyA usane jagaha sadA ke lie de dI ? usane apanI jagaha meM pauSadha karane kI svIkRti dI, vaha dharma hai / jagaha to parigraha hai, usake sevana karane aura karAne se dharma nahIM hotA / sAmAyika aura poSadha kI svIkRti detA hai, vaha dharma hai / "
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 bhikkhu dRSTAMta 228. sAmAyika kI surakSA koI kahatA hai-"sAmAyika meM zarIra kA pramArjana kara khujalAnA dharma hai aura zarIra kA pramArjana kie binA use khujalAtA hai, to use pApa lagatA hai|" taba svAmIjI bole--"cIMTI aura macchara sAmAyika meM kATa khAe, to zarIra ko kATA yA sAmAyika ko|" taba vaha bolA--- "zarIra ko kaattaa|" taba svAmIjI bole-"zarIra kA pramArjana karake khujalAtA hai, to vaha surakSA sAmAyika kI karatA hai, yA zarIra kI ?" taba vaha viparIta mAnyatA ke AdhAra para bolA- "surakSA sAmAyika kI karatA taba svAmIjI bole-"vaha nahIM khujalAtA, to sAmAyika kI surakSA to aura jyAdA hotii| jo binA pramArjana kie khujalAne kA tyAga hai| sAmAyika meM pramArjana kie binA zarIra ko nahIM khujalA sakatA / yadi zarIra ko na khujalAtA, macchara Adi ke kATane ko sahana karatA, to nirjarA adhika hotii| usase sAmAyika aura adhika puSTa hotA / isa dRSTi se jo zarIra kA pramArjana karatA hai, vaha sAmAyika kI surakSA ke lie nahIM karatA / macchara ne zarIra ko kATA, sAmAyika ko nahIM kATA, ye to ve bhI kahate haiM / zarIra kI surakSA ke lie usakA pramArjana karate haiM aura use khujalAte haiM, kintu sAmAyika kI surakSA ke lie pramArjana nahIM karate / DhAI dvIpa (manuSya-kSetra) ke bAhara samudroM meM rahane vAle tiryaca zrAvaka sAmAyika aura pauSadha vrata kA abhyAsa karate haiM, ve kauna-sI pramArjanI rakhate haiM ? sAmAyika kI surakSA ve bhI bahuta sAvadhAnI se karate haiM / ayatanA (masaMyama) na karanA hI sAmAyika kI surakSA hai / 226. pauSadha meM pratilekhana kyoM ? pauSadha meM koI zrAvaka vastra adhika rakhatA hai, koI kama rakhatA hai| jo adhika rakhatA hai, usake adhika avata; jo kama rakhatA hai, usake kama avrata / taba koI prazna karatA hai-"yadi koI pauSadha meM pratilekhana na kare, to use prAyazcitta kyoM diyA jAe ?" taba svAmIjI bole-"pauSadha meM apratilekhita' vastroM ko bhogane kA tyAga hotA hai / usane pratilekhanA nahIM kI aura unheM kAma meM letA hai, isalie usake tyAga kA bhaMga hotA hai| usakA prAyazcitta prApta hotA hai| pauSadha meM bhI zarIra avrata meM hai| usa zarIra kI sukha-suvidhA ke lie vastroM ko idhara-udhara karatA hai, unakA pramArjana karatA hai, vaha sAvadha hai| ___"poSadha ke samaya jo vastra apane pAsa rakhe, unakA na to pratilekhana karatA hai aura na unheM kAma meM letA hai, to usase vizeSa kaThinAI ko sahanI hotI hai| usase pauSadha aura adhika puSTa hotA hai| kaSTa sahane kI sAmarthya nahIM hai, isalie vastroM kA pratilekhana kara unako kAma meM letA hai / 1. jina vastroM kI pratilekhanA na kI ho| .
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ TE . dRSTAMta : 230-231 211 "jaise kisI vyakti ko anachanA jala pIne kA tyAga hai / vaha jala ko chAnatA hai, pIne ke lie chAnatA hai, dayA ke lie nahIM chAnatA hai| yadi vaha nahIM chAnatA hai, to dayA aura adhika puSTa hotI hai|" "vaha kaise?" "yadi vaha nahIM chAnatA hai, to pI nahIM sakatA, kyoMki use anachanA jala pIne kA tyAga hai / ana chane jala pIne kA tyAga hai, isalie yadi vaha jala nahIM chAnegA, to jala pI nahIM skegaa| isa dRSTi se vaha jala ko chAnatA hai, vaha apanI avrata (chUTa) kA upabhoga karane ke lie chAnatA hai / usameM dharma nahIM hai / 230. to saMyama aura asaMyama donoM sUkheMge kucha kahate haiM- "zrAvaka ke asaMyama kA siMcana karane se saMyama baDhatA hai / " usa para ve kuhetu kA prayoga karate haiM-nIma ke per3a meM Ama kA per3a paidA ho gyaa| nIma kI jar3a meM pAnI sIMcane se nIma aura Ama donoM hI praphullita ho jAte haiN| isI prakAra zrAvaka ke asaMyama kA siMcana karane se donoM baDhate haiN|" taba svAmIjI bole-"isa prakAra asaMyama kA siMcana karane se saMyama baDhatA hai, to unake anusAra zrAvaka yadi abrahmacarya kA sevana karatA hai, vaha asaMyama kA sevana karatA hai, usase saMyama bhI puSTa honA caahie| aura nIma kI jar3a meM agni DAlane se nIma aura Ama donoM jala jAte haiM, jaise kisI ne AjIvana brahmacarya svIkAra kiyA, usane asaMyama ko jalA DAlA; praznakartA ke anusAra usake asaMyama aura saMyama donoM hI jala jAne caahie|" "gRhastha ko pAraNA karAne meM asaMyama kA siMcana huA, usase saMyama baDhatA hai, aisA jo kahate haiM, unake anusAra upavAsa karAne para asaMyama sUkhatA hai, to saMyama bhI sUkhanA caahie|" ___"isI prakAra hiMsA, asatya, corI, abrahmacarya aura aparigraha kA sevana karAne se asaMyama kA siMcana hotA hai, to praznakartA ke anusAra saMyama baDhatA hai' vaha bhI kahanA cAhie / aura hiMsA, asatya, corI, abrahmacarya aura parigraha kA tyAga karane-karAne se yadi asaMyama sUkhatA hai, to unake anusAra 'vrata sUkhatA hai' yaha bhI kahanA hogaa|" 231. mauna kI bhASA kucha kahate haiM-"sAvadya dAna ke viSaya meM 'puNya, pApa aura mizra hotA hai,' yaha nahIM karanA cAhie; isalie hama usake viSaya meM mauna rakhate haiN|" taba svAmIjI ne maunI bAbA kA dRSTAMta diyA-"koI maunI bAbA eka gAMva meM aayaa| usake sAtha bahuta sAre cele the| ve ATA, ghI, gur3a ityAdi mukha se bola kara nahIM mAMgate, kintu saMketa jatA kara mAMgate haiM / aMguliyoM ko UMcA kara saMketa karate haiMitanA kilo ATA, itanA kilo ghI, itanI dAla aura itanA gudd'|" ___"taba gAMva ke caudharI aura paTavArI kama denA cAhate haiM, taba vaha apane celoM ko 'hUMkAra' se saMketa kara gharoM aura dukAnoM ke khaparela se bane chappara tur3avA detA hai|" taba loga bole-"yaha maunI bAbA mauna ke saMketa kI bhASA bolatA hai aura
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 bhikkhu dRSTAMta 'hUMkAra' se hI chaha kAyA ke jIvoM ko marA detA hai| yaha anabolA rahakara hI Udhama macA detA hai, to bolatA to na jAne kyA kara DAlatA ?" svAmIjI bole-"jaisA usa maunI bAbA kA mauna thA, vaisA hI inakA sAvadha dAna ke viSaya meM mauna hai| ye mukha se to 'mauna' kahate jAte haiM aura zrAvaka-zrAvikAoM ko bhojana karAne meM puNya aura mizra kI AmnAya-mAnyatA batalAte haiN| laDDU khilAkara dayA pAlane kI prarUpaNA karate haiN|" 232. khola kara dene para nahIM lete amuka saMpradAya ke sAdhu svaya kiMvAr3a baMda karate haiM aura kholate haiM, kintu gRhastha kiMvAr3a khola kara AhAra dete haiM, to ve nahIM lete, isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA jaise koI AdamI para-gAMva jA rahA thaa| use koI bhaMgI chU gyaa| .. usase pUchA--"tuma kauna ho?" taba usane kahA- "maiM bhaMgI huuN|" taba usa bhAdamI ne kahA- "tumane merA bhojana chU liyaa|" isa prakAra ve paraspara gAlI-galauja karane lage aura gutthaMgutthA ho gae / vaha AdamI bhaMgI ko nIce girA Upara baiTha gyaa| bhaMgI ne kahA- 'tU mujhe chodd'|' taba vaha bolA-'maiM tujhe nahIM chodduuNgaa|' taba bhaMgI ne kahA- 'tUM jaise kahegA, vaise karUMgA / tUM mujhe chor3a de|' taba vaha bolA-'tumhArI patnI apane hAtha se lIpa-pota kara 'cokA' banAe, kore ghar3e meM pAnI lA, mahAjana kI dukAna se ATA lA, jaisI merI roTI hai, vaisI-kIvaisI roTI banA kara de, to maiM tujhe chor3a sakatA huuN|' __taba bhaMgI ne usakI sArI zarte svIkAra kara liiN| jaisA usane kahA, usI rIti se bhaMgI ne apanI strI se roTI banavA dii| ___jo samajhadAra hogA, vaha usa AdamI ko mUrkha mAnegA, jisane bhaMgI dvArA chuI huI roTI to nahIM khAI, kintu usake dvArA banAI huI roTI khA lii| isase use loga viveka-zUnya maaneNge| "isI prakAra gRhastha kiMvAr3a khola kara AhAra dete haiM, vaha to nahIM lete aura aMdherI rAta meM svayaM kiMvAr3a baMda karate haiM bhora khosate haiM, usakI mana meM zaMkA bhI paidA nahIM hotii| 233. donoM loka bigar3a jAte haiM kucha kahate haiM-"roga Adi kAraNa kI sthiti meM sAdhu ko azuddha AhAra le lenA cAhie mora usa sthiti meM mAhAra dene gale zrAvaka ko pApa alpa hotA hai, nirjarA jyAdA hotI hai|" taba svAmIjI bole-"rAjapUta kA beTA saMgrAma karate-karate bhAga jAtA hai to use zUra kaise kahA jAe ? use rAjA jAgiradArI kaise bhogane degA? laukika vAtAvaraNa meM usakI pratiSThA kaise surakSita rahegI ?"
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 234-238 213 isI prakAra jo bhagavAna ke sAdhu kahalAte haiM aura vizeSa kAraNa kI sthiti meM azuddha AhAra dene para alpa pApa aura bahuta nirjarA batalAte haiM, azuddha AhAra dene kI sthApanA karate haiM, ve ihaloka aura paraloka meM bure dikhate haiM / " . 234. phira mArga kyA pahicAnA ? alpa karma vAle jIva jhUThe guru ko chor3a sacce guru ko svIkAra karate haiM, taba anya saMpradAya ke sAdhu aura unake zrAvaka kahate haiM- "pAlI meM vijayacaMda paTavA logoM ko rupae dekara zrAvaka banAtA hai|" taba svAmIjI bole- "tumhAre zrAvaka rupayoM ke bala para apanA dharma badala lete haiM, taba unhoMne tumhArA mArga kyA pahicAnA ? tuma kahate ho ki ve rupayoM ke bala para dUsare dharma meM cale jAte haiM to zeSa loga bhI rupayoM ke bala para dUsare dharma meM cale jaaeNge| isase lagatA hai, tumhAre zrAvakoM ne tumhAre mArga ko nahIM phicaanaa| 235. vartamAna kAla meM mauna . "koI sAvadya dAna detA hai, letA hai, usa samaya usa viSaya meM sAdhu ko usake lAbhA-lAbha ke bAre meM pUchane para use vartamAna kAla meM mauna rahanA caahie|"- isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"kuza ke donoM chora Aga se garama ho uThate haiM aura vaha bIca meM ThaMDA rahatA hai / idhara se pakar3ane para hAtha jalate haiM aura dUsare chora para pakar3ane para bhI hAtha jalate haiM, para use bIca meM se pakar3ane para hAtha nahIM jalate haiM / ___ isI prakAra vartamAna kAla meM sAvadya dAna ke viSaya meM puNya kahane se chaha kAya ke jIvoM kI hiMsA lagatI hai aura pApa kahane se dAna dene vAloM ke aMtarAya hotA hai, isalie vartamAna kAla meM mauna rakhanA caahie|" 236. hariyAlI khAne ke lie banAI hai koI kahatA hai-- bhagavAn ne hariyAlI khAne ke lie banAI hai / taba svAmIjI bole---"tumhAre kathanAnusAra tuma bAgha ke Ane para kyoM bhAga jAte ho? tujhe bhI to bhagavAn ne bAgha kA bhakSya banAyA hai ? tumhAre matAnusAra tujhe bAgha ke khAne ke lie banAyA hai|" taba vaha bolA- "merA jIva chaTapaTAtA hai aura duHkha pAtA hai|" "saba jIvoM ke bAre meM tU aise hI soca / ve bhI mAre jAne para duHkha kA anubhava karate haiN|" 237. kAcarI ke binA kauna-sA vivAha rukegA ? hemajI svAmI dIkSA lene taiyAra hue, taba kisI gRhastha ne svAmIjI se kahA"hemajI dIkSA lene ko taiyAra hue haiM, para unameM tambAkU kA vyasana hai|" taba svAmIjI bole-"kAcaroM ke binA kauna-sA vivAha ruka jAegA ?" __238. janma vyartha ho gayA pura kI ghaTanA hai| chAjU khAbiyA svAmIjI ke pAsa Akara "AbUgaDha tIratha
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 bhikkhu dRSTota tAjA" yaha gItikA gAne lgaa| usameM eka gAthA hai-"jisameM AbUgaDha tIrtha meM jA usakI vaMdanA nahIM kI, usane apanA janma vyartha hI gamA diyaa|" taba svAmIjI bole-"tumane AbagaDha jA usakI vaMdanA kI yA nahIM?" taba chAjUjI bolA-"mahArAja ! maiMne to AbUgaDha kI vaMdanA nahIM kii|" taba svAmIjI bole-' isa hisAba se tumhArA janma to vyartha hI gayA ?" taba chAjUjI bolA-"Apane ulTI phAMsI mere gale meM hI DAla dii|" 236. aisI hai tumhArI dayA ! pura kI ghaTanA hai / bhAno khAbiyA svAmIjI ke pAsa Akara bolA-'mahArAja ! bhIlavADA meM 'dayA pAlI gaI', usameM sAta rupayoM ke pakvAnna, bhajiyA AdI the / usameM se adhikAMza sAmagrI ko solaha AdamI khA ge| kucha kalAkaMda bacA, use bhI sAMjha ke samaya dahI meM DAla svAda le-le kara khA ge|" taba svAmIjI ne kahA- "tU kahane meM bhI itanI lolupatA darasA rahA hai, to khAte samaya na jAne tumane kaisA anartha kiyA hogA ?" taba bhAno khAbiyA bolA--"hamAre sAtha eka pAMca varSa kA baccA bhI thA; use hAtha pakar3a kara uThA diyaa| yaha kala kyA upavAsa karegA? yaha kaha kara use uThA diyaa|" taba svAmIjI bole- "tumane to aisA AhAra kiyA hai, jisase abrahmacarya kA sevana kara sakate ho, para baccA to aisA kAma nahIM krtaa| tujhe to bhojana karAyA aura usa bacce ko uThA diyA / aisA hai tumhArA dharma aura aisI hai tumhArI dyaa|" 240. kaTAra koI pUnI nahIM hai ! bhIkhaNajI svAmI AcArya rughanAthajI ke pAsa dIkSA lene ko taiyAra hue| taba svAmIjI kI bUA bolI-"yadi tumane dIkSA lI, to maiM kaTAra bhoMka kara mara jaauuNgii|" taba svAmIjI bole-"kaTAra koI pUnI nahIM hai, jo peTa meM bhoMkI jAe / kaTAra ko bhoMkanA bar3A kaThina kAma hai / tuma aisI bAta kyoM karatI ho?" 241. taba eka ho jAte haiM veSadhArI sAdhu kahate haiM-"amuka-amuka saMpradAya vAle hama sabhI eka haiM, bhIkhaNajI hamase nyAre haiN|' taba kisI ne kahA- "tuma logoM ke paraspara anabana calI hai aura bhIkhaNajI se jaba carcA karanI hotI hai, taba tuma eka kaise ho jAte ho?" taba ve bole-"rAjapUta logoM meM bhAiyoM ke paraspara anabana calatI hai para cora ko nikAlane ke lie saba eka ho jAte haiN|" ___ yaha bAta svAmIjI ne sunI, taba unhoMne dRSTAMta diyA- "alaga-alaga mohalloM ke kutte paraspara lar3ate haiN| isa mohalle ke kutte usa mohalle ke kutte ko apane yahAM nahIM pAne dete aura usa mohalle ke kutte isa mohalle ke kuttoM ko apane yahAM nahIM Ane dete / ve paraspara lar3ate hI rahate haiN| aura jaba udhara se hAthI gujaratA hai, taba saba eka sAtha
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 242-243 use bhaukane laga jAte haiM / una kuttoM ke paraspara kaba ekA thA ? para jaba hAthI mAtA hai, taba saba eka ho jAte haiN|" aisA hai kuttoM kA svabhAva / isI prakAra amuka-amuka saMpradAya ke sAdhu paraspara 'ka' 'kha' kI mAnyatA ko galata batalAtA hai aura 'kha' 'ka' kI mAnyatA ko galata batalAtA hai| unake paraspara aneka mAnyatAoM kA antara hai| ve paraspara eka-dUsare ko sAdhu bhI nahIM mAnate aura jaba sAdhuoM se carcA karane kA kAma par3atA hai, taba ve eka ho jAte haiN| 242. bAsI roTI sajIva yA ajIva ? amuka-amuka saMpradAya vAloM meM kucha to bAsI roTI, jise tor3ane para lAra jaisI nikalatI hai, meM dvIndriya jIva batalAte haiN| ve aisA kahate haiM - "jaise paira se naherUvA nikalatA hai, vaise hI roTI meM lAra nikalatI hai|" aura unameM se kucheka bhikSA meM bAsI roTI prApta kara khA lete haiN| isa viSaya para svAmIjI ne dRSTAMta diyA "koI muTThI bharakara cane aura gehUM khAtA hai, use sAdhu kahA jAe yA asAdhu ?" . taba ve bole-"gehUM khAne vAlA asAdhu kahalAegA?" taba svAmIjI bole--"yadi gehUM khAne vAlA asAdhu kahalAegA, to kRmiyoM ko khAne vAlA sAdhu kaise kahalAegA ? jo bAsI roTI meM jIva batalAte haiM, unake matAnusAra bAsI roTI khAne vAlA kRmi khAne vAlA hotA hai / kRmi khAne vAle ko sAdhu kaise kahA jAe ? isa nyAya se bAsI roTI meM jIva batAne vAloM ke matAnusAra bAsI roTI khAne vAle asAdhu tthhre|" "aura jo bAsI roTI khAte haiM, unase pUchA jAe-jo jhUTha bolatA hai, vaha sAdhu yA asAdhu ?" taba ve kaheMge--"asAdhu / " taba svAmIjI bole- "tuma to bAsI roTI ko majIva batalAte ho; aura ve bAsI roTI meM dvIndriya jIva batalAte haiN| isa prakAra tumhAre hI matAnusAra ve asatyabhASI khlaaeNge| phira unheM sAdhu kaise kahA jAe ?" "tathA tuma to bAsI roTI ko ajIva batalAte ho aura ve bAsI roTI meM jIva batalAte haiM / aura ajIva ko jIba mAnatA hai, use mithyAtvI kahA jAtA hai| tumhAre matAnusAra bAsI roTI meM jIva mAnane vAle mithyAtvI khlaaeNge|" ___ "isa prakAra 'ka' ke matAnusAra 'kha' asAdhu haiM aura 'kha' ke matAnusAra 'ka' asAdhu haiM / aura ve kahate haiM - 'hama paraspara eka-dUsare ko sAdhu mAnate haiM / aisA mithyAtva rUpI andhakAra unake ghara meM hai| 243. jor3ane vAlA acchA yA tor3ane vAlA ? kisI ne kahA-'bhIkhaNajI ! tuma jor3eM (racanAeM) bahuta karate ho|" taba svAmIjI bole- "eka sAhUkAra ke do putra the / eka jor3atA hai, aura dUsarA tor3atA hai, gamAtA hai / jo jor3atA hai vaha acchA yA tor3atA hai, gamAtA hai vaha acchA ? saMsAra kI dRSTi meM jo jor3atA hai, vaha acchA kahalAtA hai ; jo tor3atA hai, gamAtA hai vaha acchA nahIM khlaataa|" yaha sunakara vaha avAka raha gyaa|
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikhkhu dRSTAMta 244. racanA isa prakAra karate haiM AgariyA kI ghaTanA hai| pratApajI koThArI bolA-"Apa racanAeM kisa taraha karate haiM ?" svAmIjI ke pAsa eka Topaso' thii| usameM saphedA ghulA huA thaa| itane meM havA clii| isa vAtAvaraNa ko dekha Apa eka pada kI racanA karate hue bole-"yaha choTIsI TopasI hai| isameM saphedA ghulA huA hai| yatna karake rakhanA, anyathA isameM bAlU gira jaaegii| isa pada kI racanA karate hue bole-racanA isa prakAra karate haiN|" yaha sunakara pratApajI bahuta prasanna hue| 245. mujhe bhojana karAeM saMvat 1856 kI ghaTanA hai / nAthadvArA meM svAmIjI ke pAsa eka dAdUpaMthI sAdhu aayaa| svAmIjI kA vyAkhyAna suna bahuta prasanna huaa| vaha pratidina vyAkhyAna sunane lgaa| eka dina usane svAmIjI se kahA-'Apa zrAvakoM se kaheM ki ve mujhe bhojana kraaeN|" taba svAmIjI bole-"cAhe zrAvakoM se kaha kara tumheM bhojana karAeM aura cAheM apane pAtra meM se nikAla kara roTI deN| koI pharka nahIM pdd'egaa| yadi gRhastha ko bhojana karAne ke lie kahanA ho to roTiyAM adhika lAkara tumheM de deN|" / taba dAdUpaMthI bolA- "isakA artha yaha huA ki ApakI mAnyatA dAna dete hue logoM ko barajane aura manAhI karane kI hai|" taba svAmIjI bole- "dene vAle ko manAhI karo yA tumhAre pAsa se chIna lo, eka hI bAta hai|" yaha sunakara dAdUpaMthI calA gyaa| 246. tuma dhanya ho apanI mahimA baDhAne ke lie jo chala-kapaTa pUrvaka bolate haiM, unakI pahicAna ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"kisI ne belA kiyaa| vaha apane bele kI mahimA baDhAne ke lie upavAsa karane vAle kA guNAnuvAda karatA hai-tU dhanya hai ! so isa bhayaMkara garmI kI mausama meM tUne upavAsa kiyA hai / taba upavAsa karane vAlA bolA-"maiMne to upavAsa hI kiyA hai, para tumane belA kiyA hai, tuma dhanya ho|" isa prakAra chalanApUrNa vacana ke dvArA apane bele kI mahimA baDhAnA cAhatA hai, use abhimAnI aura ahaMkArI jAnanA cAhie / 247. darzana dene kahAM jAUM? AcArya rughanAthajI kI mAM bhI ghara chor3akara sAdhvI banI thii| usake zarIra meM koI bImArI ho gaI / taba rughanAthajI ne kahA- "bhIkhaNajI ! merI saMsAra pakSIyA mAtA ko darzana de maao|" 1. raMga gholane kI choTI davAta /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 248-249 217 taba svAmIjI darzana dene ge| sthAnaka meM jAkara sAdhviyoM se unake bAre meM puuchaa| _____ taba sAdhviyoM ne batAyA- "ve to gocarI gaI huI haiN|" taba svAmIjI vApasa aae| taba AcArya rughanAthajI ne kahA- "darzana de Ae ?" . taba svAmIjI bole-"mujhe kaise patA cale ve kisa 'meDI" para gocarI kara rahI haiM ? maiM kahAM darzana dene jAUM?" yaha bAta taba kI hai, jaba svAmIjI rughanAthajI ke saMpradAya meM the| 248. dharma huA yA pApa ? kucha hiMsAdharmI kahate haiM-ekendriya jIvoM kI apekSA paMcendriya jIva puNyavAn hote haiN| isalie ekendriya jIva ko mAra kara paMcendriya jIva kI rakSA karane meM bahuta dharma hotA hai| taba svAmIjI bole-"ekendriya kI apekSA dvIndriya ke puNya anaMta gunA hotA hai| dvIndriya ko apekSA trIndriya kA puNya anaMta gunA hotA hai| zrIndriya kI apekSA caturindriya kA puNya anaMta gunA hotI hai| caturindriya kI apekSA paMcendriya kA puNya anaMta gunA hotA hai / koI paMcendriya jIva mara rahA ho, use paisA bhara kRmi khilA kara koI bacA le to usa bacAne vAle ko dharma huA yA pApa ?" isa prakAra pUchane para vaha uttara dene meM asamartha ho gyaa| svAmIjI bole--"jaise dvIndriya jIvoM ko mAra kara paMcendriya ko bacAne meM dharma nahIM hai, vaise hI ekendriya ko mAra kara paMcendriya ko bacAne meM dharma nahIM hai|" 246. maiM to aisA kAma nahIM karUMgA? hiMsAdharmI ne isa prakAra kahA-"koI AcArya yA upAdhyAya jaisA bar3A sAdhu thA / vaha viSaya-vAsanA ke vaza meM hokara gRhastha hone lgaa| taba kisI zrAvaka ne apanI bahina-beTI dvArA usakI vAsanA-pUrti karA kara use vApasa sAdhupana meM sthira kara diyaa| usase use bar3A lAbha huaa|" ___ taba svAmIjI bole-"tumhArA guru bhraSTa ho rahA ho, to tuma apanI bahina-beTI ke dvArA usakI vAsanA pUrti karAoge yA nhiiN|" taba vaha bolA-"maiM to aisA kAma nahIM kruuNgaa|" taba svAmIjI bole-"tuma isameM dharma batalAte ho, to phira aisA kAma kyoM nahIM karate ? tuma yadi aisA kAma nahIM karate ho, to dUsare ke kisake bahina-beTiyAM phAlatU par3I haiM ?" . "aisI auMdhI prarUpaNA to kuzIla aura kupAtra hote haiM, ve karate haiM / " 1. makAna kI Upara kI maMjila, mAlA yA mahala /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 bhikkhu dRSTAMta 250. jitanA hAtha lage, utanA hI acchA DhAI sau belA Adi tapa kI saMpannatA para apane-apane samAja meM laDDU baMTavAte haiN| taba svAmIjI bole -- "ye apane matalaba se laDDU baMTavAte haiM / mana meM jAnate haiM, inameM se hameM bhI milegaa|" taba kisI ne kahA - " svAmInAtha ! ye sabhI laDDU to nahIM lete ?" taba svAmIjI ne dRSTAMta diyA - "eka sAhUkAra kI beTI kA byAha ho rahA thA / usa samaya vivAha maMDapa meM brAhmaNa ne vedapATha karate hue apanI lar3akI ke dvArA ghI curavAne ke lie eka dhuna zurU kI "ghI curA, ghI curA / ghI curA, ghI curA / " taba brAhmaNa-putrI bolI"kisameM curAUM, kisameM curAUM / kisameM curAUM, kisameM curAUM // " taba brAhmaNa bolA "nayA choTA ghar3A, nayA choTA ghar3A / nayA choTA ghar3A, nayA choTA ghar3A ||" taba brAhmaNa-putrI bolI- "susa jAegA, susa jAegA / susa jAegA, surA jAegA / " taba brAhmaNa bolA " tumhAre bApa kA kyA jAegA, tumhAre bApa kA kyA jAegA 1 tumhAre bApa kA kyA jAegA, tumhAre bApa kA kyA jAegA || " usa samaya gIta gAne vAlI mahilAoM meM eka jATanI baiThI thii| vaha ghI curAne kI dhuna kA artha samajha gaI / taba vaha jATanI apane gIta meM gAne lagI "dulahana ke pitA, suno ! tumhArA ghI curAyA jA rahA hai / " taba brAhmaNa ne dhuna kI laya meM jATanI se kahA "tuma isa bAta ko mata phailAo, AdhA terA aura AdhA merA // " svAmIjI bole - "jaise usa brAhmaNa ne nae zikore meM ghI curAyA, vaha jAnatA thA ki utanA hI acchA hai / ' amuka saMpradAya ke sAdhu kucha susa jAegA, phira bhI usane socA, 'jitanA hAtha lage jATanI ko AdhA ghI denA bhI svIkAra kara liyaa| isI prakAra apane samAja meM laDDU baMTavAte haiM ve saba unheM bhikSA meM nahIM dete| unameM se kucha baccebacciyAM khA jAte haiM / phira bhI socate / jitanA milA, utanA hI acchA / " isa prakAra apane svArtha pUrti kI paddhati calAI hai / 251. anyAya kA pratikAra jo nyAya kI sIkha nahIM mAnatA, kuTila vyavahAra aura anyAya karatA hai, use pATha paDhAne ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA- " eka sAhUkAra kI havelI ke sAmane
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 dRSTAMta : 252-253 rAvala (khela karane vAlI TolI) ne khela tamAzA zuru kiyaa|" ___ taba sAhUkAra ne unheM barajA- isa sthAna para tuma tamAzA mata kro| tuma azlIla bolate ho / hamAre ghara kI bahu-beTiyAM sunatI haiN| isalie tuma hamArI havelI ke sAmane tamAzA mata kro| isa prakAra seTha ne unheM samajhAyA, para unhoMne seTha ko bAta nahIM maanii| tamAzA zuru kara diyaa| bahuta loga ikaTThe hue| rAvala tAna bajA rahe the| taba sAhUkAra ne apanI havelI para nagAr3oM kI jor3I caDhAI aura baccoM se kahA'nagAr3e bjaao|' taba bacce nagAr3e bajAne lge| khela meM bhaMga ho gyaa| loga bikhara gae / rAvaloM ko dAna bhI nahIM milaa| unakI bhaddI bhI lgii| "isI prakAra koI nyAya kI sIkha na mAne, anyAya kare, taba buddhimAna apanI buddhi ke dvArA use hataprabha kara detA hai, kalA aura cAturya ke dvArA use pATha paDhA detA 252. maiM bhI manuSyoM ko ikaTThA karUM sAdhu vyAkhyAna dete haiM, vahAM bar3I pariSad aura bar3e upakAra ko dekhakara amuka saMpradAya ke sAdhu aura unake zrAvaka sAdhuoM kI niMdA kara logoM ko ikaTThA kara lete haiN| usa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA "kisI sAhUkAra kI dukAna para bahuta grAhakoM aura bhIr3a ko dekhatA hai, vaha usa divAlie par3osI ko acchA nahIM lgtaa| usane socA-'isakI dukAna para itanI bhIr3a hai, to maiM bhI manuSyoM ko ikaTThA karUM / ' yaha soca kapar3oM ko DAla, naMgA ho nAcane lgaa| tamAzA dekhane ke lie bahuta loga ikaTThe ho ge| taba vaha mana meM rAjI huaa|" . isI prakAra sAdhuoM ke pAsa bar3I pariSad dekhate haiM, vaha amuka saMpradAya ke sAdhu aura zrAvakoM ko acchA nahIM lgtaa| taba ve bhI kadAgraha-vAda-vivAda khar3A kara manuSyoM ko ikaTThA kara lete haiN| 253. tU bhagavAna kA smaraNa kara saM0 1855 kI ghaTanA hai / pAlI caturmAsa meM khetasIjI svAmI ke rAta ke samaya dasta aura vamana kA prakopa ho gyaa| taba svAmIjI ne hemajI svAmI ko jagAyA aura khetasIjI svAmI rAste meM mUcchita hokara gira gae the, unheM donoM hAtha pakar3a kara le Ae / svAmIjI bole-"saMsAra kI mAyA vicitra hai| khetasIjI jaisA (majabUta AdamI) aise ho gyaa|" khetasIjI svAmI ko sulA diyA aura sirahAne meM se naI cAdara nikAla unheM oDhA dii| thor3I dera bAda ve saceta ho gae, bolane lge| unhoMne kahA-"Apa rUpAMjI ko acchI taraha pddhaanaa|" taba svAmIjI bole-"tU to bhagavAn kA smaraNa kr| rUpAMjI kI ciMtA kyoM karatA hai ?"
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 bhikkhu dRSTAM zikSA-pada 254. pAMca rupayoM kA kahIM patA hI nahIM calatA supAtradAna kI kalA sikhAne ke lie svAmIjI ne zikSA vacana kahA - " kisI gAMva meM sAdhuoM ne caturmAsa kiyaa| eka dina ke antarAla se sAdhu gRhastha ke ghara bhikSA ke lie jAe to cAra mAsa meM do mAsa jAnA hotA hai| bhikSA ke dina prati bAra koI pAva-pAva ghI kA dAna de, to caturmAsa meM lagabhaga pandraha sera ghI hotA hai| usakI kImata cAra-pAMca rupae hotI hai| usa dAna meM utkRSTa rasAnubhava hotA hai, to utkRSTataH tIrthaMkara - gotra-karma kA bandha hotA hai / koI vyakti aneka saMsAra bhramaNa ke aneka bhavoM ko kama kara detA hai / aura chaha kAya kI pratipAlanA karane vAle muni kI zArIrika AvazyakatA pUrti hotI hai / gRhastha ke mRtyu bhoja, vivAha Adi prasaMgoM meM aneka rupae lagate haiM, unameM pAMca rupayoM kA to kahIM patA hI nahIM calatA / " zrAvakoM ko tArane ke lie svAmIjI ne yaha zikSA dI / 255. becAre kA janma bigar3a jAtA hai kisI sAhUkAra ne mRtyu bhoja kiyA / usane aneka gAMvoM ko nyotA diyaa| logoM ke bhojana karate samaya kucha sAmagrI kama ho gaI / dUsare gAMvoM se jo Ae the, unhoMne thor3I dera bhojana nahIM kiyA aura kahA - "bar3e mRtyu-bhojoM meM aise hI hotA AyA hai| kabhI ghaTa jAtA hai, kabhI baDha jAtA hai|" unhoMne phira kahA---" ghar3I do ghar3I bAda bhojana kara leMge, koI khAsa bAta nahIM / " eka AdamI usa sAhUkAra kA virodhI thA / vaha bAjAra meM A, gadde para leTa gayA aura kahane lagA-' - "mRtyu-bhoja bigar3a gayA re, bigar3a gayA / " taba kisI ne pUchA - " isa bhoja kI prArambhika sAmagrI juTAne meM to tuma bhI sAtha rahe hoMge ? phira vaha sAmagrI ghaTI kyoM ? " taba vaha bolA--" nahIM sAha ! mujhe pUchA bhI kaba thA ? yadi mujhe pUchA hotA, to sAmagrI kama hI kyoM hotI aura bhoja bigar3atA hI kyoM ? " phira usase pUchA gayA - " -"tumane bhojana kiyA yA nahIM ? taba bolA - " maiMne to khUba DaTa kara khAyA hai| maiM to pahale hI jAnatA thA ki isake sAmagrI kama ho jaaegii|" aba svAmIjI bole - "aise kupAtra puruSoM kA poSaNa karane se bhoja kyA bigar3atA hai, becAre bhoja karane vAle kA janma bhI bigar3a jAtA hai / 256. aura bhI bahuta viSaya hai AmeTa meM pura ke bhAI-bahina vaMdanA ke lie aae| paraspara kI carcA meM chaha paryAptiyAM aura dasa prANa jIva haiM yA ajIva ? taba kisI ne kahA - " "jIva haiM", kisI ne kahA "ajIva haiN|" isa prakAra paraspara bahuta khIMcAtAna karane lge| bAda meM svAmIjI ke pAsa Akara pRcchA kI - "mahArAja ! 1 usa samaya kA mUlya hai / pUchA gayA
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 257-258 221 chaha paryAptiyAM aura dasa prANa jIva haiM yA ajIva ?" ____taba svAmIjI bole-"jisa viSaya kI carcA karane se bhrama paidA ho, vaisI carcA karanI hI nahIM caahie| aura bhI bahuta viSaya haiM carcA karane ke lie|" yaha kaha kara unheM samajhA diyA, unakI khIMcAtAna ko samApta kara diyA / 257. sAMsArika moha kI pahicAna sAMsArika moha kI pahicAna ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA -"koI vyakti byAha karane ke bAda choTI avasthA meM hI mara gyaa|" taba logoM meM bahuta bhayaMkara sthiti bana gii| hAya-hAya karate hue loga bole-"bevArI lar3akI kA kyA hAla hogA ? becArI bAraha varSa kI avasthA meM hI vidhavA ho gaI ! yaha kisa prakAra dina kATegI ?" isa prakAra loga vilApa karane lge| svAmIjI bole -"loga socate haiM ki aisA karane vAlA usakI dayA kara rahA hai, para vAstava meM vaha usa lar3akI ke kAma-bhoga kI bAMchA kara rahA hai| ve jAnate haiM ki yadi vaha lar3akA jIvita rahA hotA to isake do-cAra bacce-bacciyAM ho jAte / yaha lar3akI sukha kA bhoga karatI, to acchA rahatA-ve isa prakAra kI bAMchA karate haiM / para ve yaha nahIM socate ki yaha bahuta kAma-bhoga kA sevana karatI, to adhogati meM jaatii| isakI unheM koI cintA nahIM aura vaha lar3akA kisa gati meM gayA, usako bhI unheM koI cintA nahIM / jo jJAnI puruSa hote haiM ve jIvana yA maraNa kA harSa yA zoka nahIM krte| 258. saMtoSa ho gayA hemajI svAmI jaba ghara meM the, taba kI ghaTanA hai| unakI bahina ko mAmA apane ghara le gyaa| hemajI svAmI cintA karane lge| unhoMne bhIkhaNajI svAmI ke pAsa Akara kahA - "Aja to merA mana bahuta udAsa hai / bahina kI yAda bahuta satA rahI hai| mana meM aisI A rahI hai ki ghur3asavAra ko bhejakara use vApasa bulA luuN|" / taba svAmIjI bole---"sAMsArika sukha aise hI kSaNika hote haiM / saMyoga kA viyoga ho jAtA hai| zArIrika aura mAnasika duHkha paidA ho jAtA hai| isIlie bhagavAn ne mokSa ke sukhoM ko zAzvata aura sthira kahA hai / vahAM sukhoM kA kabhI viraha nahIM hotaa|" svAmIjI kA yaha vacana suna hemajI svAmI ke mana meM saMtoSa ho gyaa| 256. yaha bhAvanA mana meM to AI thI pAlI kI ghaTanA hai / eka sAdhvI ne velA kiyaa| bAda meM pAraNA kI AjJA le mRtyu-bhoja vAle ghara se lapasI le AI / vaha svAmIjI ko dikhAI / svAmIjI ne mana meM vicArA aura use pUchA-"kyA tumane yaha belA isa lapasI ke lie hI to nahIM kiyA hai ? saca btaao|" taba sAdhvI ne kahA-"svAmInAtha ! usakI bhAvanA mana meM AI to thii|" taba svAmIjI ne saba sAdhu-sAdhviyoM ke lie niyama banA diyA ki mRtyu-bhoja vAle ghara meM dUsare dina bhI gocarI ke lie na jAe / AcArya ke pAsa sAdhu-sAdhviyAM hoM unake lie yaha niyama lAgU nahIM kiyA gyaa|
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 bhikkhu dRSTAMta 260. gRhastha ke bharose na raheM samvat 1857 kI ghaTanA hai| svAmIjI ne pura meM caturmAsa kiyaa| yaha patA calA ki yahAM phaujeM A rahI haiM / ' taba svAmIjI ne vahAM se vihAra karane kI bAta socii| taba bhAI bole- "Apa vihAra kyoM kara rahe haiM ?" taba svAmIjI bole-"pahale yahAM bhamuka sampradAya ke sAdhuoM ne caturmAsa kiyA thA, usa samaya phauja ke Ane se gAMva ke kucha loga vahAM se cale gae / taba una sAdhuoM ne kahA-'hama to caturmAsa meM vihAra nahIM kreNge|' isa Agraha se unhoMne vihAra nahIM kiyaa| bAda meM phauja aaii| ve sAdhu "nAgor2yA rI gavAr3a" meM cale ge| phaujiyoM ne unheM pakar3a kara kahA-"dhana kahAM hai, batAbho ?" ve bole nahIM, taba unake nAka meM micoM kA dhuAM diyA aura unake muMha para mirgoM kA thelA bAMdha diyaa| isa prakAra bahuta kaSTa diyaa| isa ghaTanA ko dhyAna meM rakha kara yahAM se vihAra karane kA bhAva hai| yahAM rahane kA bhAva nahIM hai|" ___ taba bhAI bole-"Apa vihAra na kreN| (yadi aisI hI sthiti banI aura hameM jAnA par3A to) hama Apako acchI taraha le jAeMge, hama Apako yahA chor3akara nahIM jaaeNge|" taba svAmIjI vahAM Thahara ge| bAda meM phauja kI halacala baDhI / taba bhAI to rAtoMrAta idhara-udhara bhAga ge| savere svAmIjI bhI vihAra kara guralA gAMva padhAra ge| kucha bhAI bhI vahAM aae| svAmIjI ne unase kahA-"tuma kahate the, hama sAtha meM cleNge| para tuma to rAtoMrAta pahale hI bhAga kara A ge|" ___taba bhAI bole- "hama pahAr3I para khar3e dekha rahe the| ve svAmIjI padhAra rahe haiM, ve svAmIjI padhAra rahe haiN|" taba svAmIjI bole-"dUra khar3e hokara dekhane se kyA hotA ? tuma kahate the 'hama sAtha rheNge|' so sAtha meM to rahe nahIM / gRhastha kA kyA bharosA ? "gRhastha ke bharose nahIM rahanA caahie|" 261. maiM mArga jAnatA hUM svAmIjI nIMmalI se vihAra kara celAvAsa padhAra rahe the, taba ve mArga pUchane lge| sava jaicandajI zrAvaka bolA--"svAmInAtha ! mArga maiM jAnatA huuN| Apa sukhe-sukhe pdhaareN|" Age vaha svAmIjI ko hariyAlI meM le gyaa| mArga banda ho gyaa| taba svAmIjI ne jaicandajI ko bahuta ulAhanA diyA-"tU kahatA thA ki maiM mArga jAnatA huuN|" 1. usa samaya meM phaujeM-choTI-choTI Tukar3iyAM lUTa-khasoTa ke lie gAMvoM meM ghUmA karatI thiiN| choTe-choTe rAjyoM meM paraspara saMgharSa calatA rahatA thaa| eka-dUsare ke pradeza meM ve ghusa jAte aura lUTa-khasoTa krte|
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 262-265 223 taba jaicandajI bolA- "maiM to mArga bhUla gyaa|" taba svAmIjI ne kahA- "gRhastha ke bharose nahIM rahanA caahie|" .. 262. aise hote haiM buddhihIna ! dUsarA koI uttara detA hai, use nahIM samajha pAtA aura svayaM kyA kaha rahA hai, vaha bhI nahIM jAnatA, aise vyakti ke viSaya meM svAmIjI ne dRSTAMta diyA - "eka sahelI bolI-'merA pati aise akSara likhatA hai, jinheM koI dUsarA paDha nahIM sktaa|" ___'taba dUsarI bolI-merA pati aisA likhatA hai, jo svayaM likhA humA svayaM hI nahIM par3ha sktaa|' ___"jagat meM aise buddhihIna hote haiM, aise hI kucha loga hote haiM--svayaM kI bhASA se svayaM anabhijJa / aise loga kevalIbhASita dharma ko kaise pahicAna sakate haiM ?" ___263. koI patthara DAla de to? eka sAdhu gocarI se pAyA aura jitanA AhAra mamAyA thA usase adhika le aayaa| taba svAmIjI ne pUchA-AhAra adhika kyoM lAyA ? taba vaha bolA -"jabaradastI DAla diyaa|" taba svAmIjI bole-'jabaradastI se koI patthara DAla de, to loge yA nahIM ? 264. ekendriya ne kaba kahA? kisI ne kahA- "ekeMdriya jIva ko mAra kara paMcendriya kA poSaNa karane se lAbha hotA hai|" taba svAmIjI bole-"kisI ne tumhArA aMgochA' chIna kara brAhmaNa ko de diyaa| usameM lAbha hai yA nahIM ? athavA eka AdamI ne kisI ke gehUM ke koThe para kabjA kara use luTA diyA, usameM lAbha hogA yA nahIM ?'' . taba vaha bolA--"isameM to lAbha nahIM, mAlika ke mana ke binA diyA islie|" taba svAmIjI bole- ekeMdriya ne kaba kahA-'mere prANa lUTa kara dUsaroM kA poSaNa krnaa|' isa nyAya se ekeMdriya ko mArane vAlA usake prANoM kI corI karatA hai, isalie usameM lAbha nhiiN| 265. vilApa karane se kyA hogA ? ___ duHkha Ane para loga vilApa karate haiM, isa viSaya para svAmIjI ne dRSTAnta diyAkisI sAhUkAra ne gehUM ke koThe bhre| Upara se una para ThappA mAra, lipAI putAI kara unheM majabUta banA diyaa| usake eka par3osI ne bhI koThe meM dhUla, khAda aura kacarA DAla, usake Upara ThappA mAra, lipAI kara use sApha kara diyaa| gehUM ke bhAva teja ho gae-- dugune ho ge| sAhUkAra apane koThe ko khola gehUM becane lgaa| par3osI ne bhI grAhakoM se gehUM 1. aMga poMchane kA vastra
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 bhikkhu dRSTAMta becane kI sAI (agrima rAzi ) lI, unheM sAtha lAyA aura koThA kholaa| usake bhItara khAda nikalI / taba vaha rone lagA / usake dekhAdekhI loga bhI rone lage / 'dekho ! becAre ke gehUM nikalanA thA, aura khAda nikalI' - yaha kahakara be rone lage / 'taba kisI samajhadAra ne pUchA- are ! tU ne isa koThe ke bhItara DAlA kyA thA ? ' taba vaha rotA huA bolA- 'maiMne DAlI to khAda hI thI / ' taba vaha bolA--' tUne khAda DAlI thI, to gehUM kahAM se nikalegA ? isI prakAra jIva ne jaise puNya pApa kA bandha kiyA hai vaisA hI udaya meM bhaaegaa| vilApa karane se kyA hogA ? 266. dAna-dayA kA lopa kara diyA celAvAsa ke ThAkura kA nAma thA jujhArasiMhajI / AcArya rughanAthajI unake pAsa jAkara bole - " bhIkhaNa, jo merA celA hai, vaha bakaroM ko bacAne meM pApa batalAtA hai / usane dAna aura dayA kA lopa kara diyA | taba svAmIjI ne Akara unase kahA- "ThAkara sAhaba ! kalAla ke ghara kA pAnI sAdhu ko lenA cAhie yA nahIM ?" taba ThAkura bole -" kalAla ke ghara kA pAnI to sAdhu ko nahIM lenA cAhie / " taba svAmIjI bole - "inako pUcheM, ye lete haiM yA nahIM ?" taba AcArya rughanAthajI vahAM se uThakara cale gae / 267. aisA artha kyoM likhA jAe ? 11 doca kI ghaTanA hai| AcArya rughanAthajI svAmIjI se carcA kara rahe the| unhoMne Avazyaka sUtra kI pustaka khola kara svAmIjI ko batAyA - "yaha dekho ! isameM likhA hai - kAyotsarga kA bhaMga karake bhI villI se cUhe ko bacAnA cAhie / ' taba svAmIjI ne jaba ve unake sampradAya meM the, taba samvat 1811 meM likhI huI Avazyaka kI prati nikAla kara unheM batAI aura unhoMne kahA- "yaha prati maiMne ApakI prati ko dekhakara likhI hai| isameM to vaha artha likhA huA nahIM hai / " taba AcArya rughanAthajI bole- hamane to dUsaroM kI prati ko dekhakara yaha artha likhA hai / " taba svAmIjI bole - "aisA jhUThA artha kyoM likhanA cAhie ?" taba "potiyAbandha" sAdhviyAM bolIM- "hamAre pAtra se garma jala lo aura una pannoM ko jala meM bhigo kara galA / " taba AcArya rughanAthajI mauna rhe| jina-mArga kA udyota huaa| bahuta logoM ne tatva ko samajhA / 268. mUla tattva to samajha meM A gayA koI AdamI svAmIjI se carcA kara rahA thA / mUla tasva to usakI samajha meM A gayA, phira bhI vaha bolA - "Apa kahate haiM vaha bAta to ThIka hai, para kucha viSaya pUrI taraha se samajha meM nahIM Ate / "
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 269-271 225 taba svAmIjI ne dRSTAnta diyA - dasa sera cAvaloM kA caru culhe para caDhAyA / Upara ke cAvaloM ko sIjhA huA dekha kara sayAnA AdamI jAna letA ki bhItara ke cAvala bhI sIjha gae haiM aura mUrkha AdamI socatA hai- Upara ke cAvala to sIjha gae para bhItara ke cAvala abhI sIjhe nahIM haiM - yaha socakara bhItara hAtha DAlatA hai, to usakA hAtha jala jAtA hai / isI prakAra catura AdamI mUla tattva ko samajha lene para jAna letA hai ki dUsare tattva bhI sahI haiM / 266. sumane mAtra se roga nahIM calA jAtA svAmIjI se carcA karate samaya nyAya nirNaya kI bAta batAne para bhI kisI ne bAta nahIM mAnI, taba svAmIjI bole - "kisI rogI ko vaidya auSadha pilAne lagA / usane kahA - "yaha auSadha pI lo, tumhArA roga calA jaaegaa|" taba rogI bolA -- muMha meM to DAlUMgA nahIM, merI pITha para uMDela do / yadi rSadha acchA hai, to merI pITha para uMDelane se hI roga calA jaaegaa| taba vaidya bolA - pIe binA to roga nahIM jAegA / isa prakAra sUtra aura sAdhu kA vacana mAnane se mithyAtvarUpI roga jA sakatA hai para use mAne binA, kevala sunane mAtra se vaha roga nahIM calA jAtA / 270. yaha vahI hai samvat 1854 kI ghaTanA hai / svAmIjI ne candra aura vIrAM -- ina donoM sAdhviyoM ko saMgha se pRthak kara diyA / pIpAr3a meM aisA prasaMga banA- ve donoM sAdhviyAM jahAM hemajI svAmI virAja rahe the, usa dukAna para Akara bahuta sAre anya sampradAya ke zrAvakoM ke sunate hue saMgha ke sAdhuoM aura sAdhviyoM kA avarNavAda bolane lagIM / taba loga bole - "dekho ! ye bhIkhaNajI ke saMgha meM thIM aura aba ye unake saMgha ke avarNavAda bola rahI haiM / taba svAmIjI sAmane kI dukAna meM virAja rahe the, vahAM se uTha kara Ae aura kahA -- " yaha candU jo kahatI use tuma saca mAnate ho, to jAnate ho yaha pahale AcArya rughanAthajI ke sampradAya meM phattujI kI celI thii| usa samaya phattujI ke sira para koI doSa kA Aropa aayaa| taba yaha candU isa prakAra kahatI thI- 'yadi sUrya meM koI kalaMka ho, to merI guruNI meM koI doSa hogA / ' aura bAda meM isI candU ne kisI bahina kI oDhanI mAMga kara lI aura apanI guruNI ko use oDhA kara naI dIkSA dilaaii| yaha vahI hai / " svAmIjI kA yaha vacana suna kara loga cAroM ora bikhara gae / candujI bhI calatI banI / usake pitA vijayacanda lUnAvata tathA anya jJAtiyoM ne bhI use ayogya samajha liyA / 271. paricita sthAna chUTatA nahIM kucha logoM ke svAmIjI kA siddhAnta samajha meM A gayA, phira bhI ve amuka sampradAya kA saMga nahIM chor3a rahe the / isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA - bailagAr3I ke
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 bhikkhu dRSTAMta do pahiyoM ke Ane-jAne kI lIka ke bIca meM kisI kharagoza ne apanA ghara basAyA! baila-gAr3iyoM ke Ate-jAte samaya usa kharagoza ke sira para gAr3I ke nIce bAndhI huI rassI kI coTa lagatI / phira bhI vaha usa sthAna ko nahIM chor3atA thaa| itane meM dUsare kharagoza ne kahA- "yahAM tumhAre sira para coTa lagatI hai, isalie isa sthAna ko tuma chor3a do|" vahAM rahane vAlA kharagoza bolA-paricita sthAna chUTatA nahIM hai| isI prakAra sacce siddhAMta kA rahasya samajha meM A gayA, phira bhI pUrva paricita kuguru kA saMga chUTa nahIM paataa| 272. vaha hiMsA kA kAmI ho cukA samvat 1855 kI ghaTanA hai| pAlI meM hemajI svAmI TIkamajI se carcA kara rahe the, taba eka mahezvarI bolA-"sapere ko cAra paisA dekara usase kisI sarpa ko mukta karAyA, usameM kyA huA ?" taba TIkamajI bolA-"acchA dharma huaa|" taba vaha mahezvarI bolA--"vaha sarpa sIdhA cUhoM ke bila meM gyaa|" taba TIkamajI bolA-"bila meM cahA yadi nahIM hogA to?" yaha bAta hemajI svAmI ne svAmIjI ke pAsa Akara kahI / taba svAmIjI bole-"kimI ne kaue para golI calAI / koA ur3a gayA / kaue kA AyuSya zeSa thA, para golI calAne vAle ko to pApa laga cukaa| isI prakAra sAMpa ko mukta karAyA aura vaha cUhoM ke bila meM gayA / yadi bila meM cUhA nahIM hai to vaha usakA bhAgya hai, para sarpa ko mukta karAne vAlA to hiMsA kA kAmI ho cukaa|" bhIkhaNajI svAmI ne hemajI svAmI ko kahA-"tumheM isa prakAra kA uttara denA thaa|" 273. vyAkhyAna kaNThastha kara hemajI svAmI ne dIkSA lekara dazavakAlika kaMThastha kiyA; usake bAda uttarAdhyayana sUtra kaMThastha karane lge| taba svAmIjI bole-"tU acchA gA sakatA hai| isalie vyAkhyAna kaMThastha kara / vAstava meM upakAra to vyAkhyAna se hotA hai|" aisI thI usa mahApuruSa kI upakAra kI nIta / 274. hamAre pAsa vyAkhyAna kama the bhAramalajI svAmI ne hemajI se kahA-"hama bAIsa TolA se alaga hue, taba kucha varSoM taka caturmAsa meM aMjanA aura devakI kA vyAkhyAna tIna-tIra bAra vAMcate, kyoMki usa samaya hamAre pAsa vyAkhyAna bahuta kama the|" 275. navI ke do taToM para samvat 1824 kI ghaTanA hai| bhIkhaNajI svAmI ne caturmAsa kaMTAliyA meM kiyA aura bhAramalajI svAmI kA caturmAsa bagar3I meM kraayaa| donoM ke bIca meM nadI
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 276-277 bahatI thI / svAmIjI dvArA pahale hI kahA huA thA, padhAra jAte aura usa taTa para bhAramalajI svAmI jAte / sIkha aura sumati kA zikSaNa aura bhalI bhAMti darzana de kara padhAra jAte tathA bhArImAlajI svAmI bagar3I padhAra jaate| 227 nadI ke isa taTa para svAmIjI paraspara bAteM kara, hetu, yukti, svAmIjI vApasa kaMTAliyA yaha bAta bhAramalajI svAmI 276. hama aisA nahIM jAnate bhIkhaNI svAmI ne hemajI svAmI se kahA - "hamane chor3A, taba pAMca varSa taka hameM pUrA AhAra bhI nahIM milaa| to bAta hI kahAM ? vastra ke rUpa meM kabhI-kabhI "vAsatI" kI kImata savA rupayA thI / bhAramala kahatA - 'Apa isakA uttarIya ( pachevar3I yA cAdara ) kareM / ' taba maiM kahatA - 'eka colapaTTA (adhovastra ) tuma karo aura eka mere lie karo / ' unheM (apane pUrva guru ko ) ghI aura cikanAI kI milatA; usake thAna "hama saba sAdhu gocarI meM AhAra pAnI lAkara jaMgala meM cale jAte / AhArapAnI ko vRkSoM kI chAMha meM rakha kara hama sUrya kA Atapa lete / zAma ko gAMva meM lauTa Ate / " isa prakAra hama kaSTa sahate the / karma-bandhana ko tor3ate the / hama aisA nahIM jAnate the ki hamArA mArga jamegA aura hamAre saMgha meM isa prakAra strI-puruSa dIkSA leMge aura isa prakAra zrAvaka-zrAvikA hoMge / hamane socA thA AtmA kA kArya siddha kareMge, apane lakSya kI pUrti ke lie prANa nyochAvara kara deMge / yaha socakara hama tapasyA karate the / bAda meM koI-koI vyakti hamAre siddhAntoM meM vizvAsa karane lagA, tattva ko samajhane lagA / taba thirapAla, phataicanda Adi hamAre sAtha vAle sAdhuoM ne kahA- lagatA hai loga tattva ko samajheMge phira Apa itanI kaThora tapasyA kyoM karate haiM ? tapasyA karane ke lie to hama haiM hI / Apa buddhimAna haiM, Apa dharma kA udyota kareM, logoM ko tattva samajhAyeM / usake bAda hama vizeSa puruSArthaM karane lage / hamane AcAra aura anukaMpA kI caupaiyAM racI, vrata avrata kI caupaI rcii| bahuta logoM ko tattva samajhAyA phira vyAkhyAnoM kI racanA kI / 277. tumhArI lekhanI banAne kA tyAga hai| bacapana kI bAta hai, bhAramalajI svAmI pratilipi karate the, taba bAra-bAra lekhanI banavAte rahate the / eka dina bhIkhaNajI svAmI bole - "tumhArI lekhanI banAne kA tyAga hai / " taba ve apane Apa banAne lage / aisA karate-karate ve lekhanI banAne kI kalA meM pravINa ho ge| 1. barU kI lekhanI cAkU se chIla kara taiyAra kI jAtI hai usakA muMha ghisatA hai, taba use bAra-bAra chIla kara banAnA hotA hai /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 bhikkhu dRSTAMta 278. calo, jhaMjhaTa miTA kisI ke bimArI hotI hai, taba vaha hAya ! trAhi karane laga jAtA hai / taba svAmIjI bole - " aisA nahIM karanA caahie| bImArI hone para dRDha rahanA cAhie / " "jaise kisI ke sira para RNa thaa| vaha RNa cukAnA nahIM cAhatA thA, kintu RNadAtA ne zakti prayoga se apanI pUMjI vApasa le lI / taba mUrkha AdamI to vilApa karatA hai aura samajhadAra hotA hai, vaha socatA hai - 'calo, merA RNa cukaa| bAda meM hI denA par3atA, to pahale hI bhaMjhaTa miTA; sira kA RNa utara gayA / ' isI prakAra bimArI hone para jo sayAnA hotA hai, vaha socatA hai - ' baMdhe bhoga lie; calo bhaMjhaTa samApta huA / ' yaha soca vaha vilApa nahIM karatA / 279. yaha samyagdRSTi devatA kA yuga hai| svAmInAtha vyAkhyAna meM bhairava aura zItalA ko mAnane kA niSedha karate the; taba hemajI svAmI bole- "Apa devatA ko mAnane kA niSedha karate haiM, to ve upadrava khar3A kara deMge / taba svAmIjI bole - "yaha samyagdRSTi devatA kA hai, to samyagdRSTi indra usa para vajra prahAra kara detA hai| ko kaSTa nahIM dete / hue karma yuga hai| so koI upadrava karatA isalie ve Darate hue sAdhuoM 280. aisA hai sAdhu kA mArga svAmIjI bole - " yadi mRta manuSya kisI ke kAma Ae to sAdhu se kisI gRhastha ke kAma aae| sAdhu ke pAsa koI vyakti AyA / vaha vahAM bhUla gayA / koI dUsarA unheM uThA le gayA / sAdhu jAnatA hai - 've rupae 'ka' 'kha' unheM le gayA / 'ka' Akara pUchatA hai - 'yahIM mere rupae raha gae; gayA ?' sAdhu use nahIM batAtA ki 'kha' le gayA / hI sAjhedArI hai| bAkI sAvadya kAryoM kI dRSTi aataa| aisA hai sAdhu kA mArga ! " sAMsArika dRSTi pAMca rupaye ke haiM aura unheM kauna le kyoMki unakI kevala dharma sunAne kI se sAdhu gRhastha ke koI kAma nahIM 281. isameM koI doSa nahIM bhIkhaNI svAmI gRhastha ke ghara se kucha samaya ke lie mAMga kara lAI huI sUI, ca, chUrI ko eka rAta yA aneka rAta taka apanI nizrA meM rakhate the / taba anya saMpradAya ke sAdhu bole - "sAdhuoM ko rAtri ke samaya sUI nahIM rakhanI cAhie / chUrI aura kaiMcI bhI rAtri ko nahI rakhanI cAhie / taba svAmIjI bole - "paTTa meM lohe kI kIleM rahatI haiM tathA zaMkha, patthara aura davA, caMdana Adi ghisane ke patthara yA kharala - ye saba mAMga kara lAI huI vastueM rAta ko rakhI jAtI haiN| isI prakAra lohe kA hamAmadastA Adi gRhastha ke ghara se kucha samaya ke lie mAMga kara lAI huI vastueM bhI rAta ko rakhI jAtI haiM; isameM koI doSa nahIM hai to phira sUI, kaiMcI, chUrI bhI gRhastha ke ghara se kucha samaya ke lie mAMga kara lAI huI yadi rAtri ko rakhI jAtI hai, to usameM kucha doSa nahIM hai /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ detTAMta : 282-285 229 282. to phira anazana karanA hogA amuka saMpradAya ke sAdhu bole- "sUI TUTa jAne para sAdhu ko tele kA prAyazcitta AtA hai|" __ taba svAmIjI bole- tumhAre anusAra bAjoTa TUTa jAe to phira anazana karanA hogaa| 283. mRtyu ke gIta amuka saMpradAya ke sAdhu bole - "bhIkhaNajI AcAra kI gItikAeM gAte haiM, taba lagatA hai ki ve mRtyu ke gIta gAte haiN|" taba svAmIjI bole-"mRtyu ke gIta bigar3e hue logoM ke gAe jAte haiM; jo zuddha rIti ke anusAra calate haiM, unake ....."nahIM gAe jaate|" 284. ghara lUTa liyA aura Upara se daMDa pIpAr3a kI ghaTanA hai| svAmIjI ne eka gAthA gAI-"acitta vastu ko jo . kharIdavA kara lete haiM, unakI samiti aura gupti khaNDita ho jAtI hai / pAMcoM hI mahAvrata bhagna ho jAte haiM aura cAturmAsika prAyazcitta prApta hotA hai / aisA AcaraNa karane vAle ko sAdhu mata jaano|" yaha gAthA suna maujIrAmajI borA bolA-"o jazu ! yahAM A dekha , ghara to laTa liyA aura phira Upara se daMDa aura thopa diyaa| isI prakAra bhIkhaNajI pAMcoM mahAvratoM kA bhaMga ho gayA aisA kahate haiM tathA Upara se cAturmAsika prAyazcitta aura thopate haiN|" __taba svAmIjI bole---pAMca mahAvrata kA bhaMga ho jAne ke bAda cAturmAsika prAyazcitta nahIM batalAyA gayA hai, kintu yahAM yaha batalAyA gayA hai ki pAMca mahAvratoM kA utanA bhaMga hotA hai, jitane bhaMga kI zuddhi ke lie cAturmAsika prAyazcitta prApta hotA hai / " yaha kaha kara unheM samajhA diyaa| 285 kevala vartamAna meM mauna kucha kahate haiM- "sAvadya dAna ke viSaya meM bhagavAna ne mauna rakhane ko kahA hai| isalie kevala vartamAna kAla meM hI nahIM, sadaiva mauna rakhanA cAhie, puNya yA pApa nahIM kahanA caahie|" usa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-"tIna janoM kI aisI mAnyatA thI-eka vyakti sAvadya dAna dene meM puNya mAnatA thA; dUsarA usameM mizra dharma mAnatA thA aura tIsarA usameM pApa mAnatA thaa| ina tInoM ne eka saMkalpa kiyA-'yaha sandeha miTa jAe, to ghara meM rahane kA tyAga hai / " aba isa sandeha ko dUra karane ke lie ve rAjya-darabAra meM to nahIM jaaeNge| ise dUra karane ke lie to sAdhuoM ke pAsa hI aaeNge| sAdhuoM ko pUchane para kaheMge-'hamAre to mauna hai|' phira unakA saMdeha kaise miTegA ? isa dRSTi se mauna vartamAna kAla meM (sAvadya dAna dene ke prasaMga meM hI) rakhanA caahie| sUtrakRtAMga (1 / 11; 2 / 5) ke artha meM aise prasaMga meM mauna rakhane ko kahA hai / aura upadezakAla ke saMdarbha meM bhagavatI sUtra (816) meM bhagavAna ne gautama se kahA-'tathArUpa asaMyatI
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 bhikkhu dRSTAMta ko sajIva, ajIva; zuddha, azuddha, dAna dene meM ekAMta pApa hai|' isa nyAya se upadeza kAla meM 'jaisA phala hotA hai, vaisA' batAkara, unheM samajhA (unake saMkalpAnusAra) dIkSA de denI caahie| 286. sAmAyika ko dhakkA dekara thor3e hI 'parAte' (girAte) haiM ? kucha kahate haiM- "sAdhu sAmAyika ko 'parAte' nahIM-samApta nahIM karAte, to use pUrA karAne kA pATha kyoM sikhalAte haiM ?" taba svAmIjI bole-"sAdhu sAmAyika ko 'parAte' nahIM, so kyA use dhakkA dekara thor3A hI girAte (parAte) haiM ? eka muhUrta ke lie sAmAyika kiyA aura eka muhUrta kA kAla pUrA hone para sAmAyika apane Apa pUrA ho gyaa| use 'pAratA' (samApta karatA) hai, vaha to doSoM aura aticAroM kI AlocanA karatA hai| vaha AlocanA bhagavAna kI AjJA meM haiN| isalie 'pArane' kA pATha sikhalAte haiM; kintu vartamAna kAla meM use 'parAte' nahIM haiM; kyoMki sAmAyika pUrA karane para vaha uThakara calA jAegA / isa dRSTi se use pUrA nahIM karAte / parantu doSa kI AlocanA karAne aura usakA pATha sikhAne meM koI Apatti nahIM hai / 287. yahI bhAva se bhakti karegA eka vyakti svAmIjI se carcA karate samaya aMTa-saMTa bolatA thaa| taba svAmIjI se kisI ne kahA--"mahArAja ! yaha aMTa-saMTa bolatA hai, usase Apa kyA carcA karate - svAmIjI bole-"choTA baccA jaba taka nahIM samajhatA hai, taba taka vaha apane pitA kI mUMcha ko khIMcatA hai aura usakI pagar3I ko bhI utAra pheMkatA hai / kintu samajha mAne ke bAda vahI apane pitA kI sevA-cAkarI karatA hai| isI prakAra yaha jaba taka sAdhuoM ke guNoM ko nahIM pahicAnatA hai, taba taka aMTa-saMTa bosatA hai / guNa kI pahicAna hone ke bAda yahI bhAva se bhakti kregaa| 288. abhI paMcAMga kA bhAva teja haiM hama rAtrI ko vyAkhyAna dete aura amuka saMpradAya ke sAdhu bhI rAtrI ko vyAkhyAna dete| hama bAjAra meM Thaharate; aura dekhA-dekhI ve bhI bAjAra meM tthhrte| isa prakAra dekhA-dekhI kAma karate haiM, para zuddha mAnyatA aura AcAra ke binA kAma siddha nahIM hotaa| isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA--"eka sAhakAra thaa| vaha svayaM samajhadAra nahIM thaa| vaha par3osI kI dekhA-dekhI vyApAra karatA thaa| par3osI jo vastu kharIdatA, use vaha bhI kharIda letaa| jaba par3osI ne socA-'yaha merI dekhA-dekhI kara rahA hai yA isameM svayaM kI samajha hai ?' taba par3osI ne apane beTe se kahA---'abhI paMcAMgoM ke bhAvoM meM tejI hai; isalie paradezoM se paMcAMga hameM kharIda lene haiN| thor3e dinoM meM dugune dAma uTha jaaeNge|' ____ sAhUkAra ne yaha bAta sunI aura vaha paradeza meM jA, nae aura purAne paMcAMgoM ko kharIda laayaa| usakI pUMjI naSTa ho gii| isI prakAra amuka saMpradAya ke sAdhu bhI sAdhuoM kI dekhA-dekhI kAma karate haiM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 dRSTAMta : 289-290 para zuddha mAnyatA aura AcAra ke binA koI kAma siddha nahIM hotaa| 286. yaha divAlA kaise pUrA hogA ? kisI ne kahA-veSadhArI sAdhu bhI eka mAsika upavAsa Adi tapasyA karate haiM; loca karAte haiM, dhovana aura garama pAnI pIte haiN| kyA unake yaha kriyA vyathaM hI jAegI? ___taba svAmIjI bole-."kisI ne lAkha rupayA kA divAlA nikaalaa| usake bAda eka paise kA tela kharIda kara liyA aura usakA paisA cukA diyaa| vaha 'eka paise' kA sAhUkAra hogA / eka rupae kA gehUM lAyA aura rupayA cukA diyA; vaha 'eka rupae' kA sAhUkAra hogaa| isa prakAra paise va rupae kA sAhUkAra humA, para lAkha rupae kA divAlA nikAlA, usa dRSTi se vaha sAhUkAra nhiiN|" isI prakAra pAMca mahAvratoM ko svIkAra kara jo nirantara sAdhu ke nimitta bane hue sthAna meM rahate haiM, isa prakAra ke aura bhI aneka doSoM kA sevana karate haiM, unakA prAyazcitta nahIM karate, yaha bar3A divAlA hai / yaha loca aura tapasyA ke dvArA kahAM pUrA hogA ? ____eka mAsika upavAsa kI tapasyA kI jAtI hai aura usakI bhalIbhAMti pAlanA kI jAtI hai / usa tapasyA kI dRSTi se vaha sAhUkAra hai, para pAMca mahAvratoM meM jo doSa lagAyA gayA, vaha divAlA usa tapasyA se kaise pUrA hogA? 260. dAna mukhyataH kAyika prayoga hai kisI ne kahA -"koI mukha para vastra Adi die binA bolakara sAdhu ko dAna detA hai, to vaha letA hai / aura dAtA kA anAja ke eka dAne para paira Tika jAtA hai, to usake hAtha se sAdhu dAna nahIM letA aura usake ghara se usa dina ke lie bhikSA agrAhya ho jAtI hai|" taba svAmIjI bole-"sAdhu ko koI dAna detA hai, usameM mukhyataH kAyika prayoga hotA hai| calate, uThate, baiThate, kAyika prayoga dvArA ayatanA (hiMsA) karake koI sAdhu ko dAna detA hai, dAna dete samaya koI phUMka mAra detA hai aura sAdhu ne usake hAtha se bhikSA lenI svIkAra kara lI hai, to usake ghara se usa dina ke lie bhikSA agrAhya ho jAtI hai| aura yadi sAdhu ne usake hAtha se bhikSA lenA svIkAra na kiyA ho aura uThate samaya usane ayatanA (hiMsA) kI ho, to usI ke hAtha se bhikSA agrAhya hotI hai| ___ muMha para vastra Adi die binA bolanA vAcika prayoga hai| isa prakAra bolane se ayatanA (hiMsA) hotI hai, para usase usa ghara kI tathA usa dAtA ke hAtha se bhikSA lenA agrAhya nahIM hai / aupapAtika sUtra meM eka prakAra kA abhigraha hai ki koI dAtA niMdA karatA huA bhikSA de, tabhI vaha usake hAtha se lI jA sakatI hai| to jo nindA karatA hai, gAlI bakatA hai, vaha kaunasI yatanA karegA ? isa dRSTi se vAcika ayatanA ke kAraNa dAtA ke hAtha se bhikSA agrAhya nahIM hotii| isalie usake hAtha se bhikSA lene meM koI doSa nahIM haiN|
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTota 261. gho sahita ghATa vApasa le lI saMvat 1855 ASAr3ha mAsa kI ghaTanA hai| svAmIjI bahuta sAdhuoM aura sAdhviyoM ke sAtha virAja rahe the / sAdhvI ajabUjI gocarI ke lie gii| kisI ne ghI kA dAna diyaa| dUsare ghara meM eka bahina ne 'ghATa' (daliyA) kA dAna dekara pUchA- 'tuma kisa Tole kI sAdhvI ho?" taba sAdhvI ajabUjI ne kahA- "hama bhIkhaNajI svAmI ke Tole kI haiN|" taba vaha bahina detI huI bolI-"pichalI bAra bhI tuma mere ghara se roTI le gaI thii| (Aja phira A gaI) merI 'ghATa' mujhe vApasa de do|" yaha kahakara vaha ghATa vApasa lene lagI, taba taka eka vrajavAsinI ne use barajA- "he kIkI ! 'atIta' (sAdhu) ko diyA huA dAna vApasa mata le| taba vaha bolI-kuttoM ko khilA dUMgI, para inake pAsa se to vApasa le luuNgii| yaha kahakara usane jabaradastI vaha ghATa ghI-sahita vApasa le lii| ajabUjI ne svAmIjI ke pAsa Akara yaha sArI ghaTanA sunaaii| taba svAmIjI bahuta vimarza kara bole- "yaha kalikAla hai| isameM aisA ho sakatA hai| kucha loga dAna nahIM dete, kucha loga dene se inkAra kara dete haiM aura kucha loga jAnabUjha kara azuddha (jisake hAtha se bhikSA grAhya nahIM hotA vaisA) ho jAte haiN| parantu dAna dene ke bAda vApasa lene kI bAta pahale nahIM sunii| yaha to koI naI bAta huI vrajavAsinI ne isa bAta ko gAMva meM phailA diyaa| usa (kIkI) ke pati ko loga kahane lage-"dukAna para to tuma kamAte ho, aura ghara meM tumhArI strI kamA rahI hai|" yaha sunakara vaha bhI mana meM lajjita hotA hai / kucha dinoM bAda rakSA-pUrNimA ke dina akasmAt usakA putra cala bsaa| aura kucha dinoM bAda 'kIkI' kA pati bhI mara gyaa| taba zobhajI zrAvaka ne eka tukkA racA "tU bAdarazAha kI putrI hai / kIkI terA nAma hai| tUne ghI sahita ghATa vApasa le lI, pAtra ko khAlI kara diyaa|" _ pachatAvA kucha samaya bAda usI bahina (kIko) ke ghara sAdhu gogharI ge| vaha sAdhuoM ko dAna dene lagI / sAdhuSoM ne pUchA-"tumhArA nAma kyA hai ?" taba vaha bolI-"maiM vahI pApinI kIkI hUM, jisane sAdhviyoM ke pAtra se ghATa vApasa lI thii| koI to pApa kA phala parabhava meM dekhatA hai| maiMne to vaha isI janma meM dekha liyaa|" yaha kahakara vaha pachatAne lgii| 292. saba gharoM meM gocarI kyoM nahIM jAte ? saMvat 1856 nAthadvArA kI ghaTanA hai| hemajI svAmI ne svAmIjI se kahAapana zrAvakoM ke ghara gocarI ke lie jAte haiN| anukrama se jo ghara Ate haiM, vahAM gocarI ke lie nahIM jAte (sAmudAyika gocarI nahIM karate) isakA kyA kAraNa hai ? taba svAmIjI bole-"yahAM logoM meM dveSa bhAvanA bahuta hai| isalie krama vAra
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 293 gocarI nahIM karate / " taba hemajI svAmI bole - " Apa AjJA deM, to maiM jaauuN|" "1 'bhale hI jAo / ' taba svAmIjI boletaba hemajI svAmI mohanagaDha meM gocarI karate-karate kisI eka ghara meM gocarI ke lie gae aura pUchA - "kyA AhAra pAnI banA huA hai ? taba bahina bolI - "roTI namaka para par3I hai / " taba hemajI svAmI dUsare mAle para gocarI ke lie ge| usa ghara kI bahina aMTasaMTa bolI, bahuta jhagar3A kiyaa| Akhira roTI de dii| isameM kAphI samaya laga gayA / taba nIce ke ghara vAlI bahina ne socA - ye sAdhu hamAre hI sampradAya ke lagate haiM / hemajI svAmI vApasa nIce Ae, taba vaha bahina bolI - "Apa padhAreM aura AhAra kA dAna leM / yaha kahakara usane dAna dene ke lie roTI hAtha meM lI / " taba hemajI svAmI ne kahA - " bahina ! tU kahatI thI, roTI namaka para par3I hai / " taba vaha bolI- - " maiMne Apako terApanthI sAdhu jAnA thA; isalie vaha bAta kahI / " taba hemajI bole - "hama haiM to terApanthI hI / tumhArA mana ho to do / " taba vaha bar3I muzkila se binA mana bolI "lo|" isake bAda hemajI svAmI agale ghara meM gae / AhAra- pAnI ke bAre meM pUchA / taba vaha bolI "mujhe to terApanthI ko roTI dene kA tyAga hai / taba hemajI svAmI bole de do / taba usane uThakara pAnI kA dAna diyA / hemajI svAmI ne sthAna para Akara sAre samAcAra svAmIjI ko sunAe / svAmIjI suna kara bahuta prasanna hue / "roTI dene kA tyAga hai / to pAnI ho to pAnI kA dAna 263. jaisA guru vaisA deva aura dharma guru kA mUlya kitanA hotA hai, isa para svAmIjI ne tarAjU kI daNDI kA dRSTAMta diyA - " jaise tarAjU kI daNDI ke tIna chidra hote haiM, bIca ke chidra meM yadi pharka hotA hai to tarAjU kA santulana bigar3a jAtA hai, aura bIca kA santulana ThIka hotA hai to usakA santulana ThIka ho jAtA hai| vaise hI deva, guru aura dharma - ina tInoM ke bIca meM haiM / guru yadi guru acche hote haiM, to deva bhI acche hote haiM aura ve acche dharmaM ko batAte haiM / aura yadi 'guru kharAba hote haiM to deva meM bhI antara lA dete haiM aura dharma meM bhI antara lAte haiM- apanI-apanI dRSTi kA antara A jAtA hai / yadi guru brAhmaNa hotA hai to ziva ko deva batAtA hai aura dharma batAtA haibrahmabhoja / yadi guru bhopA hotA hai to dharmarAja ko deva batAtA hai aura dharma batAtA haibhopoM ko bhojana karAo aura dakSiNA do / yadi guru 'kAmaDiyA' hotA hai to rAmadevajI ko deva batAtA hai aura dharma batAtA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSu dRSTAMta hai-jamme kI rAta jagAo aura kAmar3I ko bhojana kraao| yadi guru 'mullA' hotA hai, to vaha 'allAha' ko deva batAtA hai aura dharma batAtA hai-halAla krnaa| yadi guru nirgrantha milatA hai, to vaha asalI arhat ko deva batAtA hai aura dharma batAtA hai- bhagavAn kI AjJA meN| isa dRSTAnta ke anusAra jaisA guru milatA hai, vaise hI deva aura dharma ko vaha batalAtA hai| 264. hameM kriyA se kyA matalaba koI ajJAnI kahatA hai- "hama to rajoharaNa aura mukhavastrikA ko vaMdanA karate haiM, hameM kriyA se kyA matalaba ?" ___isa para svAmIjI bole- yadi rajoharaNa ko vaMdanA karane se koI taratA hai, to rajoharaNa to Una se banatA hai aura Una bher3a se paidA hotI hai| yadi rajoharaNa ko vaMdanA karane se koI taratA hai, to use bher3a ke paira pakar3anA cAhie-he mAtA ! tU dhanya hai, tumase rajoharaNa banatA hai| ___aura yadi mukhavastrikA ko vandanA karane se koI taratA hai, to mukhavastrikA hotI hai kapAsa se aura kapAsa 'banI' se banatA hai| yadi mukhavastrikA ko vaMdanA karane se koI taratA hai, to use 'banI' ko vaMdanA karanI cAhie-tU dhanya hai, tumase mukhavastrikA hotI hai| 265. bhItara tAMbA, Upara cAMdI kA jhola koI kahatA hai- "ye veSadhArI sAdhu doSa kA sevana karate haiM, phira bhI gRhastha kI apekSA to acche haiM / " usa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA--"eka sAhUkAra kI dukAna meM savere koI paisA le kara AyA aura kahA-zAhajI ! paise kA gur3a hai ?' taba dukAnadAra ne usa paise ko namaskAra kara use le liyaa| usane socA-savere-savere tAMbe ke sikke se vyavasAya kA prArambha huA hai|' dUsare dina vaha rupayA lekara AyA aura kahA-zAhajI ! rupaye kI rejagI hai ?" taba dukAnadAra ne rupaye ko namaskAra kara use le liyaa| rejagI gina use de dii| mana meM prasanna huA--."Aja cAMdI ke sikke kA darzana humaa|" ___ tIsare dina vaha khoTA rupayA lekara AyA aura bolA-'zAhajI ! rupaye kI rejagI hai ?' taba vaha dukAnadAra prasanna hokara bolA-'merI dukAna para kala vAlA hI grAhaka AyA hai| usane rupayA hAtha meM lekara dekhA, to vaha khoTA thaa| bhItara tAMbA aura Upara caaNdii| vaha usa rupaye ko pheMka kara bolA-'savere-savere nakalI rupaye kA darzana humA / ' taba vaha bolA-'zAhajI ! Apa nArAja kyoM hue ? parasoM maiM paisA lAyA thA, taba tumane tAMbe ke sikke ko namaskAra kiyA thA; kala maiM rupayA lAyA thA, taba tumane cAMdI ke sikke ko namaskAra kiyA thA; aura isameM to tAMbA aura cAMdI donoM haiM, isalie ise tuma do bAra namaskAra kro|'
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 dRSTAMta : 296 I taba vaha bolA- 're mUrkha ! parasoM to akelA tAMbA thA, vaha ThIka hai / kala akelI cAMdI thI, vaha aura adhika ThIka hai / ve donoM alaga-alaga the / isalie nakalI nahIM para isameM bhItara tAMbA aura Upara cAMdI kA jhola haiM; isalie yaha khoTA hai| yaha kisI kAma kA nahIM / isa dRSTAMta ke anusAra paise ke samAna gRhastha sAdhu hotA hai aura nakalI rupaye ke samAna veSadhArI hotA sAdhu kA aura bhItarI lakSaNa gRhastha kA / vaha khoTe sikke jaisA hotA hai-vaha na gRhastha meM aura na sAdhu meM, kintu 'vagherA' jaisA hotA hai / zrAvaka prazaMsA ke yogya aura ArAdhaka hotA hai / sAdhu bhI prazaMsA ke yogya aura ArAdhaka hotA hai / para khoTe sikke ke sAthI veSadhArI ArAdhaka nahIM haiM / vaha vaMdanA ke yogya nahIM hotA / zrAvaka hotA hai, rupaye ke samAna hai, jisakA bAharI veSa to 266. Apa 'jI' kyoM kahate ho ? kisI ne kahA-Tole vAloM ko vaMdanA karane para ve vaMdanA kI svIkRti meM kahate haiM- 'dayA pAlo aura kucha kSamA-yAcanA karate haiM / tathA Apa 'jI' kahate haiM, isakA kAraNa kyA haiM ? taba svAmIjI bole - " nAthoM ko namaskAra karate samaya 'Adeza' kahA jAtA hai, taba svIkRti meM ve kahate haiM 'Adi puruSa ko' ve svayaM Adeza ko nahIM jhelate; svayaM meM guNa nahIM hai isalie jo 'Adeza' kahA, use 'Adi puruSa' ke prati samarpita kara diyA / gusAiyoM ko namaskAra karate samaya 'namo nArAyaNa' kahA jAtA hai, taba ve svIkRti meM kahate haiM 'nArAyaNa' / isakA kAraNa yaha hai ki ve kahate haiM 'hamameM koI karAmAta nahIM hai, namaskAra nArAyaNa ko karo / ' vaiSNavoM ko namaskAra karate samaya kahA jAtA hai, 'rAma rAma' taba ve svIkRti meM kahate haiM 'rAmajI', unhoMne bhI namaskAra ko rAma ke prati samarpita kara diyA, svayaM nahIM bhelA / phakIroM ko vaMdanA karate samaya kahA jAtA haiM- "sAMI sAhaba", taba ve svIkRti meM kahate haiM 'sAhaba', usane bhI namaskAra 'sAhiba' ko samarpita kara diyA / yatiyoM ko namaskAra karate samaya kahA jAtA hai, 'gurAMjI ! vaMdanA! ve vaMdanA kI svIkRti meM kahate haiM 'dharma lAbha' - 'dharma karoge to lAbha hogA; hamAre bharose mata rahanA / ' Tole vAle ko vaMdanA karate samaya kahA jAtA hai - 'kSamA-yAcanA karatA hUM svAmI ! vaMdanA karatA hUM svAmI !' ve svIkRti meM kahate haiM, 'dayA pAlo' - dayA pAloge to nihAla ho jAoge, para hameM vaMdanA karane mAtra se tuma nahIM taroge / isakA tAtparya yaha hai, ve vaMdanA ko svIkAra nahIM karate / ghara meM mAla nahIM hai to huNDI ko kaise svIkAreMge ? sAdhuoM ko vaMdanA kI jAtI hai, taba ve kahate haiM, 'jI! tumhArI vaMdanA kA hama anumodana karate haiM; tumheM dharma ho cukA / koI pUchatA hai - ' jI kahanA kahAM se AyA ?' isakA uttara - 'rAjapraznIya sUtra kA prasaMga hai| sUryAbha deva ne bhagavAna mahAvIra ko
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta vaMdanA kI, taba bhagavAna ne chaha vAkya kahe-usameM eka vAkya hai-'jIyameyaM sUriyAbhA' isakA artha hai-'tuma vaMdanA karate ho, yaha tumhArA 'jIta'-kalpa yA AcAra hai|' ___ 'koI pUchatA hai-"jIya" zabda sUtra meM haiM; Apa phira 'jI' eka hI akSara kaise kahate haiM ?' "isakA uttara--'jI' yaha eka akSara 'jIya' zabda kA eka deza (aMza) hai / deza ke kahane meM koI doSa nahIM hai| sUtroM meM 'vacana' ke lie kahIM to pATha 'vayaNa' AtA hai, aura kahIM 'vaya' AtA hai / yaha bhI vacana zabda kA vAcI hai| dharmAstikAya ke lie kahIM to 'dhammatthikAya' pATha AtA hai aura kahIM 'dhammAdhamme AgAse' arthAt kevala 'dhamma' zabda kA prayoga hotA hai / yaha bhI dharmAstikAya kA eka deza hai| isI prakAra 'jiya' isa pATha kA 'jI' eka deza hai / isake prayoga meM koI doSa nahIM hai| 267. sapUta aura kapUta beTe svAmInAtha ne kahA-"dharma to dayA meM hai|" taba kucha hiMsAdharmI bole- "dayA-dayA kyA pukArate ho ? dayA 'rAMDa' ghUre meM par3I lauTa rahI hai|" taba svAmIjI ne kahA- "dayA to 'mAtA' kahI gaI hai| uttarAdhyayana sUtra (a0 24) meM ATha pravacana mAtAeM kahI gaI haiN| unameM dayA samAviSTa hai / jaise kisI sAhUkAra ne AyuSya pUrA kiyaa| pIche usakI patnI rhii| jo sapUta hotA hai, vaha apanI mAtA kA yatna karatA hai aura kapUta hotA hai, vaha apanI mAtA ke lie aMTa-saMTa bolatA hai, mAtA ko 'raMDkAra' kI gAlI bakatA hai| isa prakAra dayA ke pati to bhagavAna the; ve mukti cale ge| pIche jo sAdhu maura zrAvaka sapUta haiM, ve dayA mAtA kA yatna karate haiM aura jo tumhAre jaise kapUta pragaTe haiM ve usake lie raMDkAra kI gAlI kA prayoga karate haiN|" ___ 268. 'caudharAhaTa meM to khIMcAtAna bahuta hai' sAdhupana svIkAra kara use nahIM pAlate aura sAdhu kA nAma dharAte haiM, isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA-'eka kharagoza ke pIche do baghere daudd'e| kharagoza bhAga kara apanI khoha meM ghusa gyaa| Age vahAM lomar3I baiThI thii| usane pUchA-terA sAMsa dhoMkanI bana rahA hai, taM daur3e-daur3e kyoM AyA ? kharagoza cAlAka thA / vaha bolA-'jaMgala meM jAnavara ikaTThe hokara mujhe caudharAhaTa de rahe the| para maiM use svIkAra nahIM karanA cAhatA thA; isalie bhAga kara yahAM A gayA huuN|' taba lomar3I bolI-'caudharAhaTa meM to bar3A svAda hai|' taba kharagoza bolA-'terA mana ho to tU use svIkAra kara le / mujhe to nahIM caahie| taba lomar3I codharAhaTa lene bAhara niklii| bAhara donoM baghere khar3e the| unhoMne usake donoM kAna khIMca lie / taba lahUluhAna hokara vApasa bhItara aaii| taba kharagoza ne pUchA-vApasa kyoM bhAI ?
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 200-301 237 taba lomar3I bolI-'caudharAhaTa meM khIMcAtAna bahuta hai| donoM kAna cale gae isalie vApasa AI huuN|' isI prakAra sAdhupana svIkAra kara use acchI taraha nahIM pAlate, doSa lagAte haiM, prAyazcitta nahIM karate aura sAdhu kA nAma dharAte haiM, logoM meM pUjAte haiM, ve ihaloka aura paraloka meM lomar3I kI bhAMti kharAba hote haiM, naraka aura nigoda meM gotA lagAte haiM / 266. dila dahala uThate haiM kisI ne kahA-bhIkhaNajI ! jahAM tuma jAte ho, vahAM logoM ke dila dahala jAte taba svAmIjI bole-'gAMva meM maMtravAdI AtA hai| vaha kahatA hai----'savere DAyanoM ko gIle kAMToM meM jlaauuNgaa|' taba DAyanoM ke dila dahala uThate haiM aura unake jJAtijanoM meM bhI AtaMka chA jAtA hai, para dUsare loga to rAjI hote haiN| isI prakAra sAdhu jaba gAMva meM Ate haiM, taba jo veSadhArI aura zithilAcArI hote haiM, unake dila dahala jAte haiM athavA unake zrAvaka kAMpa uThate haiN| kintu jo dharma premI hote haiM, ve to bahuta rAjI hote haiN| ve socate haiM--'vyAkhyAna suneMge, supAtra dAna deMge, jJAna sIkheMge, sAdhuoM kI sevA kareMge' -isa prakAra ve prasanna hote haiN|" 300. pIlA hI pIlA dikhAI detA hai svAmIjI se carcA karate samaya koI aMTa-saMTa bolA-tumhArI zraddhA kapaTapUrNa hai| AcAra meM bahuta prapaMca hai| __ taba svAmIjI bole-hamArI mAnyatA aura AcAra to acchA hai, para tumheM aisA hI dikhAI detA hai / apanI AMkhoM meM pIliyA hotA hai taba saba manuSya use pIle-pIle dikhAI dete haiM / vaha logoM se kahatA hai-Ajakala gAMva meM pIlApana bahuta ho gayA hai / saba manuSya pIle hI pIle dikhAI dete haiN| taba loga bole- manuSya to saba acche haiM, sundara haiN| tumhArI AMkha meM pIliyA kA roga hai, isalie tumheM saba pIle dikhAI dete haiN| ___isa prakAra mAnyatA to kapaTapUrNa apanI hai aura guru svayaM ke ayogya haiM / yaha bAta dikhAI nahIM detI aura sAdhuoM ko ayogya batalAtA hai aura unakI mAnyatA ko kapaTapUrNa kahatA hai| 301. tIna naukAeM acche aura bure guru para svAmIjI ne naukA kA dRSTAMta diyA - tIna naukAeM haiMeka to kASTha kI akhaMDa naukA hai / dUsarI kASTha kI phUTI huI naukA hai aura tIsarI patthara kI naukA hai| akhaMDa naukA ke samAna sAdhu hotA hai jo svayaM taratA hai aura dUsaroM ko tAratA hai / phUTI huI naukA ke samAna veSadhArI hotA hai, jo svayaM DUbatA hai aura dUsaroM ko DubotA hai| patthara kI naukA ke samAna tIna sau tiresaTha pASaMDI hote haiM / ve pratyakSa viruddha dikhAI dete haiN| samajhadAra AdamI prathamataH to unheM mAnatA nahIM aura kadAcit guru kie hue hoM
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikkhu dRSTAMta 238 to bhI unako chor3anA usake lie sarala hai| phUTI naukA ke samAna veSadhArI hote haiM unheM chor3anA kaThina hotA hai + koI catura buddhimAna hotA hai vahI unheM chor3a sakatA hai / 302. vaha kyA sAdhupana pAlegA ? bhUkhe marate hue roTI ke lie sAdhu kA veza pahana lete haiM / unheM kahA jAe ki sAdhupana acchA pAlanA / isa viSaya para svAmIjI ne dRSTAMta diyA - pati ke marane para usakI strI ko rathI ke bAMdha kara jalAte haiM aura kahate haiM- satImAtA ! tejarA ( hara tIsare dina Ane vAlA jvara) dUra kara denA / vaha kyA 'tejarA' tor3egI ? jo bhUkhe marate hue roTI ke lie sAdhu kA veza pahanatA hai vaha kyA sAdhupana pAlegA ? 303. pakavAna kar3abe banAe kuguru ke pakSapAtI ko sAdhu acche nahIM lagate / isa viSaya ko samajhAne ke lie svAmIjI ne dRSTAMta diyA - eka jvaragrasta AdamI kisI jImanavAra meM bhojana karane gayA / vaha dUsare logoM se kahane lagA- pakavAna bahuta kar3ave banAe / taba loga bolehameM to acche lagate haiM / tujhe kar3ave lagate haiM to patA calatA hai ki tumhAre zarIra meM jvara hai / isI prakAra jisameM mithyAtvarUpI roga hotA hai use sAdhu acche nahIM lagate / 304. hama kArtika ke jyotiSI haiM kisI ne kahA- bhIkhaNajI ! tumane apanI racI huI gItikAoM meM vezadhArI sAdhuoM ke cAritra kI pahacAna dI hai, so tumheM usakA kaise patA calA ? taba svAmIjI bole- hama ASAr3ha mahIne ke jyotiSI nahIM haiM / hama kArtika mahIne jyotiSI haiN| jaise ASAr3ha mahIne kA jyotiSI hotA hai, vaha Age kArtika meM hone vAle anAja kA bhAva batalAtA hai / isI prakAra hamane bhaviSya kI dRSTi se nahIM kahA hai / kArtika mahIne kA jyotiSI jo bhAva calatA hai vahI batAtA hai / isI prakAra hamane jo vartamAna kA AcaraNa dekhA, vahI batalAyA hai / -- 305. jo mithyAtva roga ko miTAnA cAhatA hai jo mithyAtvarUpI roga ko miTAnA cAhatA hai, use tattvajJAna aura AcAra saMbaMdhI after acchI lagatI haiM / isa viSaya para svAmIjI ne dRSTAMta diyA - jaise koI vaidya kahatA hai, 'tejarA' miTAne ke lie golI lo / jo koI tejarA miTAnA cAhatA hai use vaha 'golI bahuta acchI lagatI hai / isI prakAra tattvajJAna aura AcAra saMbaMdhI gItikAeM sAdhu aura zrAvakoM ko to priya lagatI hI haiM, kintu use vizeSa priya lagatI hai jo midhyAtvarUpI roga ko naSTa karanA cAhatA hai / 306. nizAne para coTa lagatI hai mithyAtva ko miTAne ke lie svAmIjI hetu, yukti aura dRSTAMta dete haiM / taba kisI ne pUchA- Apa itane hetu, yukti aura dRSTAMta kA prayoga kyoM karate haiM ?
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 307-310 239 taba svAmIjI bole-nizAne para coTa lagatI hai| usake binA coTa kahAM kI jAe ? ___ isI prakAra mithyAtva ko naSTa karane ke lie hama hetu, yukti aura dRSTAMta kA prayoga karate haiN| 307. yaha mArga kaba taka calegA? kisI ne pUchA- "ApakA aisA saMkarA mArga kitane varSoM taka calegA ?" taba svAmIjI bole-.--"siddhAMta aura AcAra meM jaba taka daDhatA rahegI. vastra-pAtra Adi upakaraNoM kI maryAdA kA atikramaNa nahIM hogA; sAdhuoM ke lie (AdhAkarmI) sthAnaka nahIM baneMge; taba taka mArga bhalI-bhAMti clegaa| . sAdhu ke nimitta sthAnaka banane, vastra aura pAtra kI maryAdA kA atikramaNa karane, vihAra-kalpa kA ullaMghana kara eka sthAna para rahane se zithilatA AtI hai| jaba taka maryAdA ke anusAra calate haiM; taba taka zithilatA nahIM AtI hai| 308. kevala nAma kA antara hai AdhAkarmI sthAnaka meM rahate haiM aura apane Apako gRhatyAgI kahate haiM, isa para svAmIjI ne dRSTAMta diyA -"jisa prakAra yati ke upAzraya, matherana (mahAtmA) ke pozAla (pAThazAlA) phakIra ke takIyA, bhaktoM ke asthala, phuTakara bhaktoM ke maDhI, kanaphar3oM ke Asana, saMnyAsI ke maTha, rAmasnehiyoM ke rAmadvArA, jise kahIM-kahIM rAmamohallA kahA jAtA hai, gRhastha ke ghara, seTha ke havelI, gAMva ke ThAkura ke 'koTar3I' yA 'rAvalA', rAjA ke mahala yA darabAra, sAdhuoM ke sthAnaka-ina saba meM nAma kA antara haiM, vAstava meM to saba ke saba ghara haiN| kahIM 'kassI' calI hai, kahIM kudAla calI hai; kintu chaha kAya ke jIvoM kI hiMsA to vaisI kI vaisI huI hai|" 309. ve bahuta khapate haiM amarasiMhajI ke pUrvaja bohatajI se kisI ne pUchA- 'zItalajI ke sAdhuoM meM kyA sAdhupana hai ?' taba bohatajI bole-'unameM kahAM se AegA, maiM apane meM bhI nahIM mAnatA ?' taba phira pUchA-'kyA bhIkhaNajI meM sAdhupana hai ?' - taba bohatajI ne kahA-'unameM to honA sambhava hai, kyoMki ve bahuta khapate ... 310. bhIkhaNajI acche sAdhu haiM AcArya jayamalajI pura meM vyAkhyAna de rahe the| bahuta pariSada ke bIca kisI gRhastha ne pUchA-- pariSad ke bIca mizra bhASA bolane se mahAyohanIya karma baMdhatA hai, Apa sApha-sApha batAeM, bhIkhaNajI sAdhu haiM yA asAdhu ? taba AcArya jayamalajI bole- 'bhIkhaNajI acche sAdhu haiM, para ve hameM 'veSadhArI' kahate haiM, isalie hama unheM nihnava kahate haiN|'
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 bhikkhu dRSTAMta 311. sarAhanA kyoM karate haiM ? jetAraNa meM dhIro pokaraNA thA / ToDaramalajI ne usase kahA- 'bhIkhaNajI kahate haiM ki thor3e doSa se sAdhupana TUTa jAtA hai| yadi isa prakAra sAdhupana TUTa jAye, to pArzvanAtha kI do sau chaha sAdhviyAM hAtha-paira dhotI thIM, AMkhoM meM aMjana AMjatI thIM, bacce-bacciyoM khilAtI thIM, ve bhI mara kara indra kI indrANiyAM huI aura ekAvatArI ( eka janma ke bAda mokSa jAne vAlI ) huIM / taba dhIrajI pokaraNA ne kahA- 'pUjyajI ! apanI sAdhviyoM kI AMkhoM meM aMjana aMjAo, hAtha-paira dhulAo, aura baccoM-bacciyoM ko khilAne kI anumati do, jisase ve bhI ekAvatArI ho jAeM / ' taba ToDaramalajI ne kahA- 're mUrkha ! hama aisA kAma kyoM kareMge ?' taba dhIrajI bolA- 'yadi Apa aisA kAma nahIM karate haiM, to unakI sarAhanA kyoM karate haiM ?? 312. sthApanA kyoM karate haiM ? eka bAra ToDaramalajI ne dhIrajI pokaraNA se kahA- 'bhIkhaNajI ne sUtra ke pATha ko ulaTa diyA / bhagavatI meM kahA hai ki sAdhu ko azuddha AhAra dene se 'alpa pApa aura bahuta nirjarA' hotI hai / ' taba dhIrajI ne kahA - 'pUjyajI ! Apa mere ghara gocarI AeM, mere kaToradAna meM laDDU haiM, vaha kaToradAna gehUM ke Dhera meM rakhA huA hai / use bAhara nikAla kara Apako laDDU kA dAna dUMgA / mujhe bhI 'alpa pApa aura bahuta nirjarA' hogI / ' taba ToDaramalajI ne kahA- 're mUrkha ! hama kyoM leMge ?' taba dhIrajI ne kahA - 'Apa nahIM lete haiM ?" haiM, to phira usakI sthApanA kyoM karate upasaMhAra inameM se kucha dRSTAMta svAmIjI ke mukha se sune, kucha dUsaroM ke pAsa sune / unake anusAra ye hamane likhAe / kucha saMkSipta the, unheM anumAna aura yukti ke AdhAra para vistRta kiyA aura kucha vistRta the, unheM saMkSipta kiyaa| isa saMkalana kArya meM koI viruddha bAta kahI gaI ho tathA asatya kA prayoga huA ho, Age-pIche yA koI viparIta kahI gaI ho, to usake liye maiM apane duSkRta kI AlocanA karatA hUM / bUhA 1. saMvat 1903, kArtika mAsa, zukla pakSa, trayodazI aura ravivAra ke dina / 2. hema, jIta Adi bAraha sAdhu nAthadvArA meM cAturmAsika pravAsa kara rahe the / 3. hemarAjajI svAmI ne ye dRSTAMta likhAe aura yuvAcArya jItamala ne ye likhe / bhikSu ke dRSTAMta yA saMsmaraNa AkarSaka aura rasa se paripUrNa haiM / 4. AcArya bhikSu matpattikI buddhi (pratibhA) ke dhanI aura guNoM ke bhaMDAra the ! unake ye dRSTAMta hitakara haiM aura zrotA ko sukha dene vAle haiM /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa hema saMsmaraNa
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ hema dRSTAMta [hemajI svAmI ghara meM thakA caracA kiidhii| jAba dIdhA te pote muMhaDhA sUM likhAyA, te likhiye chai-] 1. itarI caracA i mauna na Avai kAMI ? bheSadhAryAM tUM pahilA bolavA rA tyAga jada amarasiMhajI rA thAnaka maiM jAya UbhA / sAdhAM pUchyau-the kaThA rA? jada hemajI svAmI bolyA-sarIyArI raa| ima kahI tyAMne caracA pUchI-sAmAyaka jIva ke ajIva ? jada te sAdha bolyo-bhIkhaNajI rA zrAvakA saMcaracA karavA rI mhArA gurAM rI AjJA nhiiN| bica maiM dUjI bAta karane thor3I velA sUM hema pUchyau-thAro oghau jIva ke ajIva ? jada U bolyo-oghau ajIva hai| itarI caracA i monai na Avai kAMI ? jada hemajI svAmI bolyA-the kahitA thA bhIkhaNajI rA zrAvakA sUM caracA karavA rI mhArA gurAM rI AjJA nahIM, to aba A oghA rI caracA kyUM batAI ? ke sorI caracA to batAya dIdhI ne doharI caracA na Avai jarai kahai-mhArA gurAM rI AjJA nahIM, ima kahi kaSTa karInai urahA aayaa| 2. naraka piNa ajIva jAsI sarIyArI mai TIkamajI ne pUchyau-jIva mArai te dharma ke pApa ? jada TIkamajI bolyA-pApa / vale pUchyau-jhUTha bole jiko dharma ke pApa ? jada TIkamajI bolyA-pApa / corI karai jiko dharma ke pApa ? phera TIkamajI kahyo-pApa / vale pUchyau-maithuna, parigraha sevai jAva 18 pApa sevai te dharma ke pApa ? TIkamajI bolyA-pApa / jada vale hemajI svAmI pUchyau-pApa jIva ke ajIva ? TIkamajI kahyo-pApa to ajIva hai|
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta jada hemajI svAmI ko - thAMrai lekha ajIva jIva nai mArai, ajIva jhUTha bole, ajIva corI karai, ajIva strI sevai, ajIva parigraha jAva 18 pApa sevai, tau naraka piNa ajIva jAsI ? jada TIkamajI bolyA--bhIkhaNajI yUM kahai nai mhe yUM kahAM / ima kahitA huvA kAma calAyau / 244 3. mhAsUM caracA kAMI karau bhArImAlajI svAmI re bAvA rau beTau bhAI DUMgarasI nAma / te piNa amarasiMghajI rA ToLA maiM ghara choDyau / te sarIyArI Ayau / AkAra zarIra bhAramalajI svAmI re uNiyArai dIse / hemajI svAmI caracA pUchavA lAgA / jada te bolyo - hUM to bhAramalajI rau bhAI chU / mhAMsUM caracA kAMI karau / jada hemajI svAmI bolyA - ThIka hai thA sUM na karAM / uttama puruSAM rA nAma sUM, saraNA suM kaSTa na kIdho / 4. kAMI jANa ne batAyau ? pAlI meM TIkamajI kanai caracA karavA gyaa| thAnaka meM makor3o hAlatI dekhI tyAM sAdha 'savAI' nAme te bolyo - hemajI ! makor3o-makor3o " jada TIkamajI bolyo -thAMne makor3o batAyo, iNanai kAMI thayau ? jada hemajI svAmI bolyA - mhArau pApa TaLAvA nai batAyo ke makor3A rI mohanI re artha batAyau ? jada TIkamajI bolyo - thAMrI pApa TaLAvA ne rakhe hemajI nai pApa lAgailA yUM ne batAyo / jada hemajI svAmI savAI nai pUchyau - the kAMI jANane batAyo / makor3o bApa mara jAsI yUM jANa ne batAyA hai ke ? jada savAI bolyo - "mhai tau bAparau makor3o mara jAsI" yUM jANa nai batAyau / jada hemajI svAmI TIkamajI ne kahyau -the pelA re badale jhUTha kyUM bolau ? au to kahai -mAMkA re vAste, the kahau - thAMrau pApa TaLAvA batAyo, iNa lekha o jhUTha the kyUM bolau ? ima kaSTa kara ThikANa AyA / 5. hemajI caracA karasau ? jI svAmI dIkSA lIdhA pachai caracA kIdhI te likhiye chai - saM0 1855 varSa bhikSu 1 bhArImAla 3 khetasIjI 3 hemajI svAmI 4, cyAra sAdhAM pAlI ataratavat | pache zrAvaNa mahIne kelavA rA capalota udairAMmajI pAlI
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 6 245 Aya dIkSA lIdhI, jada 5 ThANA thyaa| hemajI svAmI nai udayarAMmajI, lor3hA rA vAsa maiM gocarI utthyaa| mukanai dAMtI kahyau-gurAM ne kahau so TIkamajI saM caracA krai| jada hemajI svAmI bolyA-TIkamajI rau mana huvai tau mhAsU I krau| pachai mukanai dAMtI kahyau-TIkamajI sUM caracA the karasau ? jada hemajI svAmI bolyA-karavA rA bhAva hai| pachai TIkamajI ghaNA lokAM sUM vAsa rai mahaDhe UbhA tyAM gocarI karane AMvatA hemajI svAmI AyA jada TIkamajI pUchyau---hemajI caracA karasau ? jada hemajI svAmI bolyA-thArau mana huvai tau karavA rA bhAva hai| ima kahI nai hemajI svAmI caracA pUchatA huvA-kahau nava padArtha maiM sAvadha kitarA, niravadya kitarA ? sAvadha niravadya nahIM kitarA? . jada TIkamajI bolyA-jIva nai Azrava sAvadya niravadya dona, ajIva, puNya, pApa, baMdha sAvadha i nahIM niravadya i nahIM, saMvara, nirjarA mokSa, nirvdy| e TIkamajI rI zraddhA to nahIM piNa tyAMnai teraha dvAra mUMhaDhe Avai tiNa sUM Apa ro pallo choDAyavA A caracA khii| jada hemajI svAmI bolyA-Azrava jIva ke ajIva ? jada tyAM kahyau---Azrava ajIva / jada hemajI svAmI bolyA-the Azrava ne ajIva kahau tau Azrava ne sAvadya niravadya donUM kahyA anai ajIva nai sAvadha niravadya eka hI na kahyau, te lekhe Azrava ajIva na tthhryau| ima kahyAM kaSTa huvau / zuddha jAba devA asamartha / piNa mUhar3hA bolyau, hUM kahUM jyUM hI sUtra meM hai, bhagavatI mai hai, jada nAyakavijai jatI upAzrA mAMhi thI bhagavatI ANa sNpii| jada TIkamajI 'bAramA zataka rai pAMcavA uddezaka mai, 'krodha mai, AzA mai. tRSNA mai, rudra mai, caMDa mai, varNAdika 16 bola pAvai' kahyA, te pATha kaaddhyaa| jada hemajI svAmI bolyA-the pahilA kahyau jya batAvau / Azrava, sAvadha, niravadya do anai Azrava ajIva ima kahitA thA so to pATha nIkalyau nhiiN| 6. dUjo caracA karau pachai nAyakavijai upAzrA mAMhe le gyau| hemajI svAmI pUrva diza leI baiThA TIkamajI pazcima dize baitthau| loka bolyA-iNa caracA mai tau mhAMnai samajha na pdd'e| dUjI caracA krau| TIkamajI piNa bolyA---caracA dUjI krau| jada hemajI svAmI bolyA-AgalI caracA rau ija jAba devau| ima ghaNI bAra AMhamA sAMhamA kaihaNau pdd'yo| 1. bhagavaI 12 / 103-107 /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 dRSTAMta pache TIkamajI bolyo - bhagavAn gozAlA ne bacAyo jiNa ro kAMI ? jada hemajI svAmI bolyA - sUtra mai kahyau huvai so kharI | jada TIkamajI bhagavatI rau pATha kADhyau / anukaMpA re arthe gozAlA nai 'bacAyo tiNa rau artha TIkamajI bAcai nahIM / ada hemajI svAmI bolyA - e artha bAcau kyUM nahIM ? tau piNa TIkamajI bAcai nahIM / jada nAyaka vijaijI bolyA - urahA lyAvau, hUM bAcUM / ima kahI pAnA leI vAcavA lAgau - " gozAlA nau saMrakSaNa bhagavAna kIyo te sarAgapaNA thI / dayA nA ekarasapaNA thI / je bhaNI sarvAnubhUti sunakSatra-muni nau saMrakSaNa na raste vItarAgapaNA thI labdhi nA anupajIvikapaNA thI" e artha bAcyau / jada hemajI svAmI bolyA - ihAM tau gozAlA nai bacAyau te sarAgapaNA thIko chai / jada jatI piNa kau - ihAM tau sarAgapaNau kahyau chai / jada TIkamajI bolyA - bhagavAna tapasyA kIdhI jikA I sarAgapaNA mai karI / jada majI svAmI bolyA - tapasA sarAgapaNau kaThe hai, tapasyA to kSayopazamabhAva hai / vItarAgapaNA mAhilI vAnagI hai / jaba TIkamajI kaSTa huvau / zuddha jAba devA asamartha / 7. mhe kyAna jAvAM kiNa hI bhIkhaNajI svAmI ne kahyau - loDhAM rA upAzrA mai hemajI TIkamajI syUM caracA karai hai, loka ghaNA bheLA huvA, so Apa pdhaarii| jada svAmIjI bolyA - mhe kyAMne jAvAM, jIta husI tau ThIka ija hai / anai hAra jAsI to dUjI vAra karatI rahelA / itale jetasI iMdojI bAlaka thA so daur3a svAmIjI ne Ayakau - so caracA mai ApAMrI jIta huI nai uThe upAzrA maiM TIkamajI kaSTa huvA, jAba de nahIM / 8. bhokhaNajI upagAra mAne hai kastUramala jAlorI prazna pUchyo - mUMgAM rI koThI bharI jIva mokaLA paGyA, abe kAMI karaNau ? jada TIkamajI bolyau -jIva zALA mai aLAyadA mela deNA / hemajI svAmI ne pUchyau- - Apa kAMI kahau ? jada hemajI svAmI bolyA - mhe to kahAM chAM - koThI re hAtha na
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ hATAMta : 9-11 240 lgaavnnau| maMgA ro saMghaTo ina krnnau| ima kahI nai "dravya lAya lAgI, bhAve lAya lAgI" anukaMpA caupAI/iNa DhALa rI mokaLI gAthA kahI, tiNa mai kahyo-"kUA vArai-lAya bArai kADhU, so o tau upagAra kIyo iNa bhava rau" o pada AyAM loka bolyA-bhIkhaNajI upagAra mAMna hai ? jada hemajI svAmI bolyA-o upagAra mAMna hai| jada loka ghaNA rAjI huvA / itarai catarAzAha Aya bolyA-caracA AchI huI mAho mAMhI heta rhyo| aba pdhaaro| jada ThikANa pdhaarryaa| svAmIjI nai Aya samAcAra khyaa| svAmIjI suNanai ghaNA rAjI huvaa| svAmIjI e caracA pAnA mai utAra liidhii| 9. thArI zraddhA thAM kana, mhArI mhAM kanai ___pAlI rai bAre dizA gayA jada TIkamajI bolyA-thAMre anukaMpA koI nahIM, the jIva bacAvI nhiiN| jada hemajI svAmI bolyA-mhArai anukaMpA ghaNI tIkhI hai| bhagavAna kahyau jiNa rIte hiMsA chaur3Aya devaaN| anai the kahI-mhe jabarI saM bacAvAM, tau au nIlo UgI hai, tihAM gAya Aya khAvA lAgI, the dekho to chor3AvI ke nahIM ? jada jAba aTaka gayo / muLaka nai bolyA-thAMrI zraddhA thAM kana, mhArI zraddhA mhAM kana, ima kahI cAlatA rhaa| 10. kiNa rA ToLA ro ? jodhapura meM bhekhadhAraNiyAM ne hemajI svAmI pUchyau-the kiNarA ToLA rI? jada te rIsa karanai bolI-thArA gurAM rau mAthI muMDyau tyAMrA ToLA rii| jada hemajI svAmI bolyA-mhArA guNAM rau mAthau tau saghalA pelI nAI mUMDyau tau the nAI rA ToLA rI ho / jada khIsANI par3ane cAlatI rhii| 11. the to jIvatA baiThA ho? nAthadvArA mai saM0 1878 re rughanAthajI rA sAdha bolyA-the thAnaka rau doSa kaho to bhAramalajI calyA, mAMDI karI, 11 so rupIyA lagAyA, o thAnai pApa kitarau lAgau ? / __ jada hemajI svAmI bolyA-uNAMne to calyAM pachai mAMDI mai besAMNyA, tiNa sUM sAdhAM nai pApa lAgai nahIM, jyUM thAna piNa muMvAM pachai thAnaka mai vesANa to thAMna I pApa na lAgai piNa the to jIvatA thAnaka mai baiThA ho tiNa sUM thAne pApa lAgai, jada suNanai vakha-vakha haMsavA lAga gyaa|
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 hema dRSTIta 12. hiMsA sUM dharma UTha gayo vIlAvAsa mai eka devarApaMthI bolyau-hiMsA binA dharma huvai ija nahIM hiMsA binA dharma huvai tau batAvau ? . jada hemajI svAmI bolyA-the aTha baiThA ho anai jAvajIva nIlotI rA tyAga vairAga sU kIdhA o dharma thayau ke nahIM ? ... jada o baulyau-o tau dharma thyo| jada hemajI svAmI bolyA-aThe kAMI hiMsA huI ? tathA the vairAga sUM aTha baiThA ija zIla Adaryo au dharma to thayau, ane aThe kAMi huI ? ima hiMsA vinA dharma huvai / ane hiMsA mai dharma hoNau tau jihAM i rahyau, hiMsA sUM dharma UThe cha / kihAM i sAdha padhAr2yA dekhanai gRhastha rAjI huvau / asaNAdika vahirAvA uThyau / harSa sUM AMvatAM eka dANA para paga lAgau, to sAdha vahirai nhiiN| itarI hiMsA sUM i dharma UTha gyo| 13. itarau phera kyUM ? pAlI mai saMvegiyAM rA zrAvaka bolyA-"tIrthakara hoNahAra nai vaMdanA krnnii|" jada hemajI svAmI bolyA-the pratimA karAvA pASANa ANyau, te pASANa rI pratimA hoNahAra chai, te pASANa nai vAMdI ke nahIM ? jada jAba devA asamartha thyaa| bali tyAMne kahyau-pratimA thaI piNa-pratiSThI nahIM, to piNa tehanai na vAMdau / anai pratiSThayAM pachai vaMdau, tau pratiSThayAM pahilA to kAMI guNa na hu~tau ? anai pratiSThayAM pachai kAMI guNa badhyo ? tIrthaMkara nau jIva to narakAdika mai paDyA tathA garbha mai chai, tyAMne piNa vAMdau ana je pASANa ANyau tehanI pratimA kIdhI piNa pratiSThI nahIM, tau piNa na vAMdo, thAre lekhai itarau antara kyUM ? jina pratimA jina sArakhI, giNau tau itarau phera kyUM ? 14. mhAMnai asUjhatau leNI nahIM hemajI svAmI gocarI padhAryA / eka ghara vahiratAM dUjA gharavALI kiMvAr3a khola dIyau uNanai pUchyAM te kahai mhe kauI kholyau nhiiN| kiMvAr3a rI sAMkaLI hAlatI dekhanai bolyA-the abArU kiMvAr3a kholyau dIsai hai, tiNa sUM sAMkaLI hAla hai, jada uvA bolI-the to yUM ghaNA karo, bIjA to yUM karai nhiiN| jada hemajI svAmI bolyA-mhAMnai asUjhatau leNI nhiiN|
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 15-18 249 15. puNyAM to kataNIyA mai mokaLI dose hai hemajI svAmI gocarI padhAryA / eka bAI kiMvAr3a khola dIyo / tiNanai pUchyau-the kiMvAr3a kyUM kholyau ? ____jada te bAI bolI-hUM tau kAtatI thI, so puNyAM rai vAsatai kholyau Aparai vAsatai kholyau nhiiN| jada hemajI svAmI tiNa rau kAtaNa rau kataNIyau dekhyau| mAMhai mokaLI puNyAM dekhanai kahyau bAI tUM kahitI thI puNyAM lyAvA kholyo so puNyAM to kataNIyA mai mokaLI dIsa hai, ima kahyAM dabakIja gii| 16. kAMI sUMsa karU ? sIhavA meM mAnA khetAvata ne kahyau --rAtrI rA khAvA rau sUsa krau| jada mAnajI bolyau-rAtri rau sUMsa kIyA candramA verAjI huvai / dina rA sUMsa kIyAM sUrya berAjI huvai| abai kAMI sUsa karU ? jada hemajI svAmI bolyA-amAvasa nI rAtri nau sUMsa krau| jada bolyau-ThIka hai, karAya devo| 17. o manoratha tau phaLatau dosa nahIM celAvAsa mai hIrajI jatI UMdhI-UMdhI caracA krai| jada hemajI svAmI bolyA-hIrajI thAMne rAjAjI hukama devai "thArau mana huvai jyUM karo" tau the kAMI karo? __jada hIrajI bolyA-DhUMDhiyA to eka na rAkhU, sarva nai mhArA hAtha sUM mArU / jada hemajI svAmI bolyA-mhAMsaM tau TALo kIje, AMpAMrai tau heta hai| jada hIrajI bolyau-saghaLA pahilA tonai mArU / jada hemajI svAmI bolyo-o to thAMro mana rau manoratha koI phaLatau dIsa nahIM / khoTI bhAvanA kyUM bhaavau| 18. kAI zraddhau ? - jodhapura mai kiNa hI pUchyau-vijaisiMga jI amArI par3ahau phairAyau, tiNa rau kAMI ? jada hemajI svAmI bolyA-e mAnasiMgajI jalaMdharanAthajI rI pUjA kare, tiNarau the kAMI zraddhau ? jaba pAchau zuddha jAba devA asamartha /
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ hema dRSTAMta 19. avrata DAvI kAnI ke jImaNo kAnI ? sarIyArI mai bheSadhArI pUchayau-bhIkhaNajI jor3a kIdhI hai"sAdha nai zrAvaka ratanAM rI mALA, eka moTI dUjI dUjI nAnhI re / guNa gUMthyA cyArU tIrtha nA, avrata raha gaI kAnI re / catura vicAra karInai dekho|" so A avrata DAvI kAnI rahI ke jImaNI kAnI rahI ? jada hemajI svAmI bolyA-asaMkhyAtA pradezAM mai i avrata chai, asaMkhyAtA pradezAM mai i vrata cha, guNa jUvau jUvau chai, vrata sUM avrata nyArI hai, iNa lekhai kAnI khii| 20. tIna micchAmi dukkaDaM pAlI mai saM0 1875 hemajI svAmI gocarI padhAratAM rUpavijejI saMvegI upAzrA nI bArI rai mUMhaDhe helau pADyau-hemaRSa ! Avau, hemaRSa ! Avo, caracA kraaN| ___ jada hemajI svAmI baiThA / saMvegiyAM rI zraddhA rA loka bheLA ghaNA thyaa| rUpavije bolyo-mahaDho syAnai arthe bAMdhyau ? jada hemajI svAmI bolyA-dayA nai arthe / jada rUpavijai bolyau-dayA syA nI ? jada hemajI svAmI bolyA-dayA vAyukAya nI / rUpa0-vAyukAya nA jIvAM rA zarIra copharzI ke aThapharzI ? jada hemajI svAmI bolyaa-atthphrshii| rUpa0-bhASA nA pudgala caupharzI ke aTha pharzI ? jada hemajI svAmI kahyau-bhASA nA padgala cauphrshii| jada rUpavijai bolyo-caupharzI thI aThapharzI kima haNAvai ? jima pUNI paDyA pADI kima marai / jada hemajI svAmI bolyA-pUNI par3ayAM pADI na marai, anai so maNa nIM zilA par3ayA to pADI mrai| jyU bhASA bolatAM aThapharzI navau acitta vAyarau UThe tiNa aThapharzI navA vAyarA sUM vAyu kAya rA jIva hnnaay| ima kahyAM rUpavijai nai jAba na aayo| . jada phera bolyo-yUM jIva marai tau tIna jAgAM baaNdhau| heThe 1 mahaDhe 3 nAka 3 / hema-chIMka karai jaThe piNa ADau hAtha deNau kahyo ? chIe, jaMbhAie, vAyanisaggeNaM e tasuttarI mai pATha kahyA ? ke nahIM ? jada rUpavijai bolyo-kahyA tau chai / iNa caracA mai piNa kaSTa thyo| jada rUpavijai phera bolyau jIva tau mAracau mare nahIM, bAlyau baLe
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 20 251 nahIM, kATIyo kaTa nahIM, bAr3hIyo bar3he nahIM, ima jIva na marai jaba hiMsA kima lAge ? jada hemajI svAmI bolyA - bhagavatI mai kahyo - " AdhAkarmI bhogavyAM chakAya rau ghAtI kahIjai ane nirdoSa bhogavyAM cha kAya nau dayAvAna kIjai / " jo jIva mAryo na marai, to AdhAkarmI bhogavyAM cha kAya nau ghAtI kyUM kau ? aThe paNa rUpavijai kaSTa thayau / valI hemajI svAmI bolyA- jo ughAr3e mukha bolyAM vAyukAya rA jIva mUvAna saradhI the, to mUMhaDhA ADI mukhapatI kyUM rAkhau ? jada rUpavijai bolyo - amhai tau vacana zuddhi ne arthe muhapatI rAkhAM chAM / jada hemajI svAmI bolyA - tau vacana zuddhi adhUrI kyUM ? kiNahika velAM tau muhapattI muMhaDA ADI rahe nai kiNahika velA pUrI jaiNA rahe nahIM, ughAr3e mukha bolo, so vacana zuddhi piNa pUrI nahIM, ihAM piNa rUpavijai kaSTa thayo / va hemajI svAmI bolyA - gotama pUchyau "indra bhASA bolai te sAvadya kai niravadya ? jada bhagavAna bolyA - " indra ughADe. mukha bolaM te to sAvadya anai mukha hAtha tathA vastra deI bolai te niravadya / " bhagavatI ( zataka 16 / sU0 38, 39) maiM A bAta kahI chai ka~ nahIM ? jada rUpavijai bolyo -- kahI to che / ihAM piNa rUpavijai ghaNau kaSTa thayo / valI hemajI svAmI prazna pUchyau --nava padArtha meM sAvadya ketA ? niravadya ketA ? sAvadya niravadya nahIM ketA ? nava padArtha mai jIva ketA ? ajIva ketA ? nava tattva kiNa ne kahIje nai nava padArtha kiNanai kahIjai ? jada rUpavijai bolyau -- ehano syUM dharmAstikAya adharmAstikAya etau pudgala chai / jada hemajI svAmI bolyAdyo micchAmi dukkaDaM / dharmAstikAya, adharmAstikAya pudgala kaThai hai / pudgala to rUpI ana e arUpI hai / valI rUpavijai bolyau -kALa jIva ajIva donUM chai / jada hemajI svAmI bolyA - dUjI micchAmi dukkaDaM phera do / kA jIva ajIva donUM kaThai hai ? jIva ajIva Upara vartte hai, piNa kAla to ajIva chai / jada rUpavijai krodha mai Ayau / hAtha dhUjavA lAga gayA / jada hemajI svAmI bolyA - thAMrA hAtha kyUM dhUjai ? hAtha tau cyAra prakAre dhUjai / kai tau kaMpaNa vAya sUM 1, ke krodha re vaza 2, ke caracA mai hAr2yAM hAtha dhU 3, ke mithuna re vaza 4 | jada vizeSa rosa mai Ayau / loka bheLA ghaNA
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 hema dRSTAMta huvA / itara aThI rA zrAvaka piNa aayaa| mAIdAsajI kheravA vALI bolyau--abe Apa utthau| jada UThavA laagaa| jaba rUpavijai pallau pakar3a lIyo / kahai-caracA kraaN| jada hemajo svAmI bolyA-AgalA micchAmi dukkaDaM dau, pachai phera caracA kraaN| jada rUpavijai bolyo-pache desU / jada hemajI svAmI bolyA-the jANau hUM paMDita chaM. piNa cavadai pUrvadhArI piNa vacana mai khalAya jAvai, so iNa bAta rau kAraNa nahIM, tiNa saM micchAmi dukkaDaM de ghaalau| jada bolyau-AMpai sAthai desaaN| jada hemajI svAmI bolyA-cUkai vacana mai jiNanai micchAmi dukkaDaM Avai / na cUke jiNanai na Avai / the tau vacana meM cUkA, tiNa thAMnai tau micchAmi dukkaDaM Avai anai hUM nahIM cUkasaM, tau moMne kiNa lekhe-AsI ? iNa lekhe the tau micchAmi dukkaDaM de ghaalau| tau piNa micchAmi dukkaDaM deva nhiiN| phera loka bolyA-abe uThau / phera uThavA laagaa| jada rUpavije oghau pakar3a liiyau| jada hemajI svAmI bolyA thAMne tau khimyAvAna suNyA hai, the yUM kAMI karau ? / jada te bolyau-tume jAo matI caracA krau| jada hemajI svAmI bolyA-AgalA micchAmi dukkaDaM dIyAM vale caracA huvai / jada ghaNau khisANau par3ayo / kAyau hoya gyo| loka bolyA-abe uttho|| jada hemajI svAmI bolyA-the kahau, tau aba mhe jAvAM / jada rUpavijai bolyau-tumhe asaMjatI nai amhe jAvA ro syAne kahizAM? jada hemajI svAmI bolyA-mhAMnai asaMjatI jANau, jAvA rau na kahiNau tau AvA rau kyUM kahyau ? Avau hema RSa ! Avau hema RSa ! ima bolaayaa| iNa lekhai tIjau micchAmi dukkaDaM thAre lekhai phera Avai / ima kahi rUpavijai nai kaSTa kara ThikANe aayaa| jina mAraga rau udyota ghaNo thyo| 21. kAMI caracA karaNa rau mana hai ? saM0 1849 re varSa hemajI svAmI (ghara mai chatAM) anai bhImajI kAMTheDa donaM bhIlaur3A mai zItaladAsajI rA ToLA rA hIrajI kanai jAya uubhaa| jada hIrajI pUchyau-the kisA gAMma raa| jada bhImajI bolyau-mhe sarIyArI naaN| tyAM pUchyau-thArai guru kuMNa?
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 dRSTAMta : 21 jada bhImajI bolyau-bhIkhaNajI rA sAdha uThe hai, tyAM kanai piNa jAvA hAM / ane uThe jaimalajI rI AryAM hai, tyAM kanai piNa jAvAM haaN| pache hemajI svAmI ne pUchyau-thAMre guru kuMNa ? jada hemajI svAmI tIkhA bolyA-mhArai guru hai pUjazrI bhIkhaNajI svaamii| jada hIrajI bolyau-isA tIkhA bolau hau kAMI caracA karaNa rau mana hai ? jada hemajI svAmI bolyA-thArau mana huvai tau bhalA I krau| jada hIrajI pUchyau-gAyAM ghara mai baLatI thI tiNa rA ghara rau kiMvAr3a kholyau, tiNa nai kAI thayau ? jada hemajI svAmI bolyA-the kiMvAr3a kholau ke nahIM ? jada hIrajI bolyau-mhe to kiMvAr3a khola devaaN| jada hemajI svAmI bolyA---mhe to kahAM A bhAvanA i khoTI "kada gAyAM vaLe nai hUM vAre kADhU," isI bhAvanA i AchI nhiiN| isI bhAvanA tau bhAvaNI-"sAdhu Ave to hUM bakhAMNa suNaM, AhAra pAMNI vahirAvU, sAmAyaka poSA karU," e bhAvanA tau cokhI ane gAyAM baLavA rI tau bhAvanA i khottii| jada hIrajI kaSTa huvau yA caracA chor3anai dUjI caracA karavA lAgau / bhIkhaNajI kahai.--"thor3A doSa sUM sAdhapaNau bhAgai" so e bAta milai nhiiN| jima eka sAhUkAra re pradezAM thI mAla rI jihAjAM AI so ar3atAlIsa oryo bharI itale eka jAcaka Ayau sAhUkAra nI viradAvaLiyAM bolI / jada sAhUkAra rAjI huvau / ar3atAlIsa oryo nI kuMcyAM muMhaDhA Age mela diidhii| kahe eka kUcI uThAya lai| jiNa orI mai mAla nikaLe so thAro / jada eka kaMcI uThAya nai orI kholI dekhai tau sIMdarA sUM bhrii| pAchau Aya nai kaheseThajI siMdarA nI orI nikaLI so sIMdarA saM kAI pAsI leuM ? tivAre dUjIbAra sAhUkAra te kUcI sarva kaMciyA bhelI nhAkha nai kahai-phera uThAvau / jada tiNa vale kaMcI liidhii| so uvA kI uvA sIMdarA nI orI nI kaMcI AI / oro dekha nai pAchau Aya kahai-seThajI uvA sIMdarA nI orI ja AI, mhArA bhAga mai sIMdarA ija hai| jada sAhUkAra gumAsatAM nai pUchayau-jovau siMdarAM nA koI dAMma lAgA ? jada gumAsatAM bahI dekha nai kahyau-48 hajAra rupaiyA laagaa| te sIMdarA jihAjAM rA laMgar3a nAMkhavA nAM huNtaa| jada tiNa na 48 hajAra rupIyA dIdhA / hIrajI bolyau-tyAM sIMdarA nA i 48 hajAra rupIyA AyA to jihAjAM mAhilA mAla rA to aneka lAkhAM rupIyA hosI / jyUM jihAjAM rA mAla samAMna sAdhupaNau, ane sIMdarA nA dAMma jisA doSa sUM khAlI kima huvai ? jada hemajI svAmI bolyA-ikyAsI pATIyAM rI jihAja piNa vica eka pATIyau koI nahIM, vesaNa vAlA bhoLA mAMhe mAla bhara nai jihAja calAI
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 hema dRSTAMta jANyau 40 pATIyA to aThI 40 pATIyA uThI vice eka pATIyo nahIM tiNa sUM jihAja kima DUbe ? ima vicAra caalyaa| samudra re bIca mai jihAja DUba gaI jyUM doSa rI thApa karai tiNa rau sAdhupaNau nIpajai nhiiN| ima kahyA hIrajI kaSTa huvau| jada phera bolyau-sAhUkAra eka jAgA kraaii| hajAroM rupIyA lagAyA / varSA Rtu mai meha AyauM kaThaika cavavA lAgau tau jIhA jAgA kAI par3a gii| jyUM kiMcita doSa syUM sAdhapaNau kima bhAga ? jada hemajI svAmI bolyA jAgA to the kahI jisIja bhArI, piNa nIMva chANA rI dIdhI, varSA ghaNI AI, jada te jAgA thor3A mai par3a gaI, jyUM sAdhupaNau pacakhyau piNa zraddhA rUpa nIMva i zuddha nahIM anai doSa rI thApa karai, doSa nai dosa na srdhai| tiNa mai samakta sAdhapaNI eka hI nahIM, ihAM piNa hIrajI kaSTa thayo / ima hIrajI ne kaSTa karanai tihAM sAmAyaka karane mIThA kaMTha sUM dayA bhagavatI rI DhALa kahI / tyAMrA zrAvaka suNanai rAjI huvA, pUchyau A DhALa kiNa kIdhI ? jada hemajI svAmI kahyau-yA DhALa bhIkhaNajI svAmI kiidhii| jada loka bolyA-isI bhIkhaNajI rI zraddhA hai| aThe bhIkhaNajI AyA thA, 15 dina rahyA / mhe to kanai gayA nhiiN| pachai dUje dina thAnaka mai sAmAyaka karavA gayA, jada nA kahi dIyo / aThe sAmAyaka karo matI, pachai bAjAra meM Aya sAmAyaka kIdhI, naMdaNa maNIyArA nau bakhAMNa mAMDyo, ghaNA lokAM suNyo, rAjI ghaNA huvA / jANyau bhIkhaNajI rA zrAvaka piNa isA hai, sau sAdhAM rau kAMI khinno| pachai cyAra jaNAM ne guru kraayaa| pachai pAchA sarIyArI AyA / yA ghara mai chatAM rI bAta hai| 22. samakita AvaNI dorI pIpAr3a mai eka jaNA ne kahyau-"sAcI saradhA dhArau", sAcA guru karau, baiTe piNa upadeza dIyau / anai hemajI svAmI piNa khyo| ____jada ka bolyo-itarA varSa to mhe kADhayA, abe AtmA na kALo kisI lgaauuN| jada hemajI svAmI kahyo-dharma saM sAcA deva gurAM tUM tau kALI miTai hai, iNa sU kALI lAgai vahIM, to piNa samasyA nhiiN| isA mUrakha jIva nai samakata AvaNI dohrii| 23. Achau deva upadeza ghara mai thakA hemajI svAmI re ratanajI bhalagaTa sUM sIjAro thau| te
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 24-26 255 ratanajI tau dharma mai samajha nahIM, bhAMga piiye| anai hemajI svAmI lokAM ne upadeza deI smjhaavai| hemajI svAmI rI jAti to AchA bAgarecA ratanajI rI jAti bhalakaTa / piNa ratanajI tau dharma mai samajha nhiiN| hemajI svAmI dharma mai samajhe / orAM ne piNa smjhaavai| jada sevaga bolyau jor3I to jugatI milI, hemA nai rataneza / bhalakaTa sakhoLa bhAMgar3I Achau devai upadeza / 24. chehar3e saMthArau karazAM ghara mai thakAM hemajI svAmI nai eka pokharaNI brAhmaNa Udhau avaLI bole -"the bhIkhaNajI rA zrAvaka ho so anna binA mrsau|" jada hemajI svAmI bolyA-mhe bhIkhaNajI rA zrAvaka chAM so chehar3e saMthArA krshaaN| so anna binA I ja mrshaaN| jada te kaSTa hoya jAto rhyo| 25. pahilA punya pachai nirjarA khetasIjI svAmI nai kiNa hi pUchayau-zubha joga varte jada pahilA puna baMdhai ke nirjarA huvai ? ___ jada khetasIjI svAmI dRSTata diiyo| uNanai pUchayau-pahilA pAMnar3A ke dhAMnar3A! jada u bolyau-pahilA pAMnar3A, pachai dhAMnaDA / jyaM zubha joga pravarte jada pahile same ija punya baMdhe, tiNa samaya azubha karma caLe to kharA, piNa jharai AgaLe samaya / bhagavatI za0 1 sUtra 31 mai karma caLavA rau samaya anai nirjaravA nau samaya jUo-jUo kahyau, tiNa kAraNa pahilA punya baMdha nai pachai nirjarA khii| 26. zubha joga Azrava ke nirjarA ? kiNa hi pUchyau-zubha jogAM nai Azrava kahIje ke nirjarA kahIje ? jada khetasIjI svAmI bolyA-zubha jogAM nai Azrava piNa kahIje nai nirjarA piNa kahIje / jada uNa kahyau-vastu to eka zubha joga tiNane Azrava nai nirjarA au do kima kahIjai ? ___ jada khetasIjI svAmI dRSTata deI bolyA-kiNa hi mAnavI ne bApaI kahIjai nai beToI kahije te kiNa nyAya ? uNarA bApa nI apekSAya tau beTau kahIjai anai uNarA beTA nI apekSAya uNanai bApa khiijai| jyUM zubha jogAM sUM punya piNa baMdhe nai azubha karma piNa jhare / punya baMdhe iNa lekhe to zubha jogAM nai Azrava kahIjai, ana azubha karma
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 hema dRSTAMta jhar3e, iNa lekhai zubha jogAM nai nirjarA kahIjai, uttarAdhyeyana a0 34gAyA 57 meM tejU padma sukala lesyA nai dharma lesyA kahI, anai chaha lesyA nai karma lesyA piNa kahI, tejU padma sukala lesyA sU punyabaMdhai, tiNa lekhai tau karma lesyA kahI, anai tejU padma sukala sUM azubha karma jhare, tiNa lesyA nai dharma lesyA kahIje, dharma lesyA kahau bhAve nirjarA kahau / karma lesyA kahau, bhAve Azrava khau| 27. samadRSTi rI mati se matijJAna khetasIjI svAmI bolyA-bhagavatI nai rAmacirata sAdhu gAvai, so hUM to barAbara jAMgUM / sAdhu satya bhASA bole sAvadha bolavA rA tyAga te lekhe, naMdI sUtra mai samadRSTi rI mati jJAna hI chai te lekhai / 28. doyAM mai eka jhUTha pAlI mai bhAramalajI svAmI khetasIjI svAmI jodhapuriyA vAsa mai gocarI padhAryA / tihAM TIkamajI piNa aayaa| loka bolyA-caracA kro| jada bhAramalajI svAmI TIkamajI ne kahyo-nitya piMDa leNau sUtra mai to varajyau hai nai the levau, so doSa jANau hau ke nahIM ? ___ jada TIkamajI bolyau-mhe to nhAMkhItau dhovaNa nitya levAM, tiNarau doSa nhiiN| jada bhAramalajI svAmI bolyA-the dhovaNa rau nAma kyUM levI, pANI piNa nitya vahiro chau| jada TIkamajI bolyau-mhe pANI na vahirAM / jada bhAramalajI svAmI bolyA-the pANI vahirau chau| ima vAra-vAra khyau| jada loka bolyA-ai to kahai-mhe nitya pAMNI na lyAM, the kahau chau ai levai hai, so doyAM mai eka nai tau jhUTha lAgai hai| jada bhAramalajI svAmI bolyA-e nitya Unhau pAMNI eka ghara nau levai te piNa kalAla rau bahirai chai| jada TIkamajI kaSTa thyau| vale bhAramalajI svAmI bolyA-e nitya AhAra piNa eka ghara nau levai chai / te kima je Aja vahiryo anai dUje dina bihAra karatAM phera uNa ghara rau levai iNa lekhai AhAra piNa nitya piMDa levai chai / jada TIkamajI zuddha jAba devA asamartha thayau / parcha ThikANa Aya bhIkhaNajI svAmI nai samAcAra kahyA A piNa caracA saM 1855 rai varSa kiidhii|
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 29-30 257 29. dumano cAkara dusamaNa sarIMkhau saM0 1877 AmeTa mai koI koI bhAyA saMkIlA huMtA aura grahastha zrAvaka zrAvikAM kanai avarNavAda bolai / e bAta bhAramalajI svAmI kelavA mai suNI nai hemajI svAmI ne kahyau - "hemajI ! aura ghaNA gAmAM rA loka tau darzana karavA AyA anai AmeTa vALA AyA nhiiN| isa bAra bAra pUchai / jada hemajI svAmI bolyA - AMmeTa vAlAM ne bAra- bAra kyUM pUchyau / jada bhAramalajI svAmI bolyA - uve saMkIyA doya cyAra jaNAM Asarai chai, jyAMne parA choDAM nA kahI devAM, aThI rA zrAvaka the bAjau matI / nyArA kIMyA pachai loka uNAMrI bAta mAne nahIM / jiNa TANe eka dIpA sAdhu ne ToLA bAre kADhyau tau so bhAramalajI svAmI bolyA - dIpA nai choDyau jyUM uNAM nai I chor3a devAM / isI moTA puruSAM rI buddhi / jiNasUM aura rai saMkA na par3e / "dumano cAkara dusamaNa sarIkho" loka mai iM yUM kahai, te kAraNa chor3aNA dhAryA / 30. bharata kSetra meM sAdhAM ro viraha bhekhadhArI tathA bhekhadhAryAM nA Avaka bolyA - bhIkhaNajI kahai - bharata kSetra meM sAdhAM ro viraha par3ayo nirantara nahIM, ikavIsa hajAra varSa, ima jor3a pichai nai sUtra meM chedopasthApanIya cAritra noM viraha jaghanya 63 hajAra varSa no utkRSTo 18 kor3A kor3a sAgara no kahyo chai so ihAM bharata mai thor3A kALa rau viraha kima saMbhavai, e vAratA suNI nai hemajI svAmI uNAMne jAba de dIyau / pache bhAramalajI svAmI nai pUchayau - chedopasthApanIya caritra nau jaghanya 63 hajAra varSa sU ochau na kahyau tau ihAM bharata mai cAritra noM viraha kima saMbhava ? jada bhAramalajI svAmI bolyA -- pAMca bharata, pAMca eravata 10 kSetrAM mai samakALe chaTho Aro 21 hajAra varSa no, pahilo Aro 21 hajAra varSa no, jo Aro 21 hajAra varSa nau evaM 63 hajAra varSa cAritra na huvai ane bIjA ArA nA tIna varSa sAr3hA ATha mAsa pachai tIrthaMkara janameM, 30 varSa ghara mai rahI dIkSA leve taThA pachai chedopasthApanIya cAritriyA sAdhu huvai / ima 63000 hajAra varSa jAbhau viraha kahyau chai / anai ihAM bharata mai thor3A kALa rau sAdhAM rau viraha thayo dIsa tau aura dhAtakI khaMDa rA bharata eravata tathA arddhapukharArddha nA bharata eravata maiM sAdha rahyA hosI, iNa nyAya chedopasthApanIya no viraha samakAle na kahIye / jada hemajI svAmI bolyA - 10 kSetrAM rI rIta to eka hai sau ihAM bharata viraha thayA 10 kSetrAM meM i viraha cAhije ?
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 hema dRSTAMta jada bhAramalajI svAmI bolyA-aThA rI draupadI to dhAtakIkhaMDa rA bharata mai le gayA ana dhAtakI khaMDa rA bharata mai draupadIkuNa thaI nai, aThe kuNa ANI ? iNa nyAya sArI bAtAM eka sarIkhI rau karAra nhiiN| . 31. tyAga kyUM bhaMgAbo ? AmeTa meM TIkamajI rI celau jeThamala tiNaM sU bAta karatAM hemajI svAmI kahyau-kalAla rau pANI lyAvA rA to tyAga kro| jada jeThamala bolyau-hUM na lyAvU / jada hemajI svAmI bolyA-na lyAvo to tyAga krau| jada jeThamala bolyo-mhAre to tyAga hai / ThikANe gayAM TIkamajI bolyA e-tyAga kyaM kIdhA ? jada pAlo Aya bolyau-hemajI mhAre mevAr3a mai tyAga hai| piNa mAravAr3a mai koI nhiiN| jada hemajI svAmI bolyA-zIla Adi aneka bIjA sUsa piNa iNa lekha mevAr3a mai chai, anai mAravAr3a mai nahIM / pahilA tyAga karatAM AgAra rAkhyau nahIM te tyAga bhAMgaNau nahIM / pachai TIkamajI milyA / jada kahyau--hemajI ! chaLa karanai saMsa karAvaNA nhiiN| jada hemajI svAmI baulyA-kalAla rAM pANI rA tyAga kIyA so Achau kAma kIdhau / te tyAga the kyUM bhaMgAvau / 32. caracA isI karatA to kisAyata dosatA ? sarabAra bAre nAnagajI rau hIrAlAla milyo / tiNa pUchyau-nava padArtha meM asti bhAva ketA ? nAsti bhAva ketA ? asti nAsti bhAva ketA? jada hemajI svAmI bolyA-iNa caracA rau hUMjAba deU chU anai jo kahIsau the A caracA na AI, tau sUtra batAvaNau pdd'elaa| jada hIrAlAla bolyau-the kaho sAdhu ne kiMvAr3a jar3aNo nahIM ityAdika aneka bola kaho, so sarva sUtra meM maMDyA hai ? jada hemajI svAmI bolyA-mhe to kiMvAr3a jaDaNau (cUliyA no) niSedhAM chAM so sUtra meM kAr3ha btaavaaN| jada hIrAlAla bolyo-the sUtra meM kAMI batAvo, gaye kAle anaMtA sAdhAM kiMvAr3a jar3iyA vartamAna kAle anaMtA sAdha kiMvAr3a jar3e hai, AgamiyA kAle anaMtA sAdha kiMvAr3a jdd'sii| jada hemajI svAmI baulyA-gaye kAle anaMtA sAdhA kiMvAr3a jaDiyA kahI chau so thAM sarIkhA anaMtA jar3IyA, Agamiye kAle piNa thAM sarIkhA anaMtA jar3asI, piNa the kahyau-vartamAna kAle anaMta jar3e hai so vartamAna kAle
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 33-34 259 anaMtA manuSya piNa nahIM, so anaMtA sAdha vartamAna kAle kivAr3a kima jar3e iNa bAta rau "micchAmi dukkaDaM" do| jada u bolyo-"micchAmi dukkaDaM" thAne Avai, the dyau| jada hemajI svAmI bolyA-micchAmi dukkaDaM Avai tau thAne anai mhArau nAma levau apUThI caura koTavAla nai daMDai / jada hIrAlAla akabaka bola cAlato rahyo / thAnaka mai Ayanai bolyohUM terApaMthiyAM tUM caracA karivA bAjAra mai jaauuN| jada mAMDalagaDha vAlI sadArAma jI mahato bolyau the caracA karivA mata jaaau| vAra-vAra kahyo, piNa mAnai nahIM / balI sadArAmajI bolyAM--uNAM tUM caracA karavA jAvo to pahilA mhArA pUchyA rau tau jAba dedyau-dharma bhagavAna rI AjJA mAMhai ke AjJA bArai ? jada hIrAlAla bolyau-AjJA maahai| jada sadArAMmajI kahyau-page seMThA rahIjo ima kahI roTI jImavA ghare gayo / lAre hIrAlAla Ayanai bolyau-maMhatAjI dharma to AjJA mAhai piNa cha nai bAre piNa chai| ___ jada sadArAmajI bolyA-terApaMthyAM saM caracA isI karatA to kisAya ka dIsatA ? ima kahI kaSTa kiidhau| 33. UMDI dRSTi bhAramalajI svAmI nhAMnI, nhAMnI DAbarIyAM nai bolAvai sIkhAvai caracA pUcha, vizeSa bAta karai, guru karAvai / jada kiNa hi kahyau mahArAja ! choTI DAvarIyA nai vizeSa bataLAvI, so iNa mai koI guNa ? __ jada bhAramalajI svAmI bolyA-ai DAvarIyAM mauTI hubAM zrAvikA huMtI dIsai sAsarA pIhara mai ghaNAM ne samajhAvai / ai samajyAM ghaNI beTA beTArI bahuA beTayAM, dohityAM, ghaNAM samajhavArau ThikANI hai tiNa kAraNa yAMnai vizeSa bataLAvAM / moTA puruSAM rI isI UMDI dRSTi / isI upagAra Upara nIta / 34. saMkA huvai tau caracA pUchalyo pIpAr3a mai veNIrAMmajI svAmI nai dekhanai cauthamalajI boharI bolyobhIkhaNajI ! abe the piNa bAlakAM nai mUMDavA laagaa| svAmI bolyA-saMkA huvai tau caracA puuchlyo| jada tiNa Aya pUchyau-sAdhAM mokSa kise guNaThAMNa jAya ? jada veNIrAMmajI svAmI bolyA-guNaThAMNa mokSa na jAya guNaThAMNoM chUTAM mokSa jAya / jada suNanai rAjI huvo|
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 zrAvaka saMsmaraNa
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dRSTAMta 1. the mhAMne bhalA lajAyA candrabhAMNajI pura kA vAsI / tilokajI celAvAsa rA vaasii| e donUM ToLA bAre nIkaLanai pura aayaa| mana mai jANyau huvailA, jAMNa pura ko khetara samajhAya lesAM / candrabhAMNajI rau bhAI neNacaMda Aya bolyo-the mhAMne bhalA ljaayaa| svAmI bhIkhaNajI nai choDa the nyArA thayA ihaloka paraloka donUM bigaaddyaa| ghaNAM niSedhyA jada vihAra kara gayA / zrAvaka piNa isA seNtthaa| 2. jA re paijAr2yA ! AmeTa mai pemajI koThArI nI baina caMdUbAI nai candrabhANajI kahyau-thana to bhIkhaNajI kRpaNa kahitA thA, paisau tau ghaNau I pAyau piNa dAMna rau guNa nahIM / ima kahitA thaa| jada caMdUbAI bolI-jA re paijAr2yA ! mhArA gurAM sUM tUM mana bhaMgAvai hai| momai guNa na dekhyo husI to kahyau husI / moTA puruSa hai / ima kahi niSedha dIyau / zrAvikA piNa isI seMThI / 3. mauneM laMgUriyo kahyau AmeTa meM amarA DAMgI nai candrabhAMNajI kahyau tau ne to bhIkhaNajI laMgUriyo kahitA thaa| 'yUMhI AMhamau-sAMhamau phirai, piNa majau nahIM, ima kahitA thaa| jada au suNa nai adhara hoya gayau / monai laMgUriyau kahyo / pachai chehar3e saMkIlo thayau / jada bhAramalajI svAmI chor3aNau vicAryo / pachai saradhA bhRSTa thayo / e theTa sUM I kaccau hu~tau / 4. ima hoja hAlata thA ke ? caMdrabhANajI, tilokacaMdajI devagar3ha rA cAlyA sarIyArI AyA / gAma maiM dhIre-dhIre hAle / jada lakhUbAI, kalUbAI bolI-Aja kaThA rA cAlyA AyA ho?
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zrAvaka dRSTAMta jada uvai bolyA-devagar3ha rA hAlyA aayaa| jada do bAyAM bolI-ima hIja hAlatA thA kai ? iNa cAla sUM hAlyAM to dina doya tInaka lAgai, jada AvIjai / ima kahI niSedha diiyaa| 5. bharabhoLiyA rI mALA samAna vijecaMda paTavau pAlI mai lokAcAriyo gayo / eka moTI loTI bharane sinAMna karai / jada bAvecA bolyaa| vijecaMda bhAI ! tumhe DhaDhIyA, sau pANI meM paisanai sinAMna piNa na krau| jada vijacaMdajI bolyA-hUM thAne bharabhoLiyA rI mALA samAMna jAMgeM chu / hoLI rA dinAM meM chohariyA bharabhoLiyA karai-o mhArai khoparau, au mhArai nALera, nAma diyA, piNa hai gobara nau gobara / jyUM the manuSya jamArau pAyA piNa dayA dharma rI oLakhaNA binA pasu sarIkhA ho| 6. dIvau kIyAM aMdhArau miTa vijacaMdajI nai kiNa hi kahyau the au maya kAMI jhAlyo, mhe to mhAro I dharma caukho jANAM chAM, the dharma dhAryo jiNarI mhAneM to nigai par3e nahIM caukho hai kai khoTo hai ? ___ jada vijacaMdajI bolyA-ghara mai tau aMdhArau nai geDiyA saM kuTai tau aMdhAro kada jAya / dIvau kIyAM aMdhArau miTai jyUM gyAna rUpIyo dIvo ghaTa meM karai, jada mithyAta rUpIyau aMdhArau miTai / 7. cokho mAraga kiNa rau ? vijecaMdajI ne ghaNA lokAM suNatAM pAlI rA korTa hAkama pUchyau-cokho mAraga kiNa rau? jatI, saMvegI, 22 ToLA, terApaMthI itAM mai cokho mAraga kiNa ro? jada vijecaMdajI baulyA-jiNa mai ghaNAM guNa so hI mAraga cokho / 8. anna punne mhArai nai bastra punne thAra royaTa meM bheSadhArI bolyA anna dIyAM punya sUtra mai kahyau hai| jada bhAyA bolyA-sIjArai punya karasAM, pachebar3I thAMrI nai gohUM mhArA, the kahI jiNa ne poTa baMdhAya devAM / anna punne to mhAre nai vastra punne thaarai|| jada bheSadhArI bolyA-mhe sAdha hAM, mhAnai sacitta ro saMghaTTo I kaThe karaNI hai| jada phera svAmIjI rA zrAvaka bolyA-acitta rau punya karAM, pAMca roTI
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 9-11 265 to mhArI anai doya roTI thAMrI, ima sIMjArai punya karAM, thAro bharoso kAI badaLa jAvau tau| 9. lADU deI bhATau uraho lIyo, uNanai kAMI thayo ? bIlArA mai jeThA DaphariyA nai bheSadhAryA kahyau-koI choharau bhAThA sUM kIr3a yAM mAratau thau, tiNanai lADU deI bhAThau urahI lIyau uNanai kAMI, thayau ? jada jeThaujI bolyA-yUM mata kahau yUM kahau / mAthA mai TAkara nI dIdhI nai bhAThau urahau liyau vale dUjI velA mAre nahIM, iNa mai kAMI thayau ? ___ lADU dIyAM tau vale mArai jAMNa phera lAr3a desii| piNa TAkara nI dIdhI, tiNa nai kAMI thayau ? jada kaSTa hoya gyaa| 10. thAM bice mhe vadhatA ThaharyA phera jeThaujI ne bheSadhAr2yA kahyau-dau rupIyA deI bakarau chor3ayau uNanai kAMI thayau ? . jada jeThaujI bolyau-mhe to pAMca rupIyA deI nai piNa choDAya devaaN| thAMrA mUMhar3hA Agai dasa bakarA mArai nai eka pachebar3I dIdhAM vau tau 'dasUI bakarA paharA choDUM' ima kahai tau the devau ke nahIM ? jada kahai-mhe to koI devAM nahIM, mhArau mAraga nahIM / ___jada jeThaujI bolyau-au tau dharma mhArai kanai tau chai anai thArai kanai au dharma nahIM, iNa lekhai thAM vice mhe vadhatA ThaharyA iNa dharma rI thAre cheTI prii| ima kahI kaSTa kiidhaa| 11. karma kitarA ! saM0 1864 devagar3ha mai AsakaraNajI rau celau cutarojI kanai Ayanai kahaimonai caracA puuchau| jada cutarojI bolyA-thAMnai kAMI caracA pUchAM ? jada U bolyau-kAMyaka tau pUchau / jada cutarojI bolyA-thArai karma kitarA? jada U bolyo-mhArai karma bAra hai| jada cutarojI pUchyau-kisA-kisA? jada uNa doya tIneka nAma batAya nai bolyo-Agai to koI Avai nhiiN| pachai U AsakaraNajI kanai Ayanai samAcAra kahyA-mhaiM bhIkhaNajI rA zrAvaka sUM caracA kiidhii| jada AsakaraNajI pUchyau-kAMI caracA kIdhI ? jada uNa kahyau-mone pUchyau-thAre karma kitarA ?
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dRSTAMta jada mhaiM kahyo-mhArai karma baarai| jada AsakaraNajI ko-karma bArai kaThe hai, ATha hI toraNA musakala pAchau jAya nai kahi Ava mhArai karma ATha hIja hai| jada u pAchau Ayanai bolyo mhArai karma ATha hai, bArai kahyA jiNarau 'micchAmi dukkaDaM' hai| jada cutarojI bolyA-thArAM gurAMra karma kitarA ? jada bolyo A mauMne to khabara nhiiN| 12. kuMTaNau kaThe hai| sarIyArI nAM bauharojI ane khIMvasaraijI nai koTA mai bheSadhAryA rA zrAvaka thAnaka mai le gyaa| tiNanai bheSadhAryAM pUchyau-kaThai rahau ? jada bauharojI bolyA-sarIyArI rahA chaaN| jada bheSadhArI bolyA-sarIyArI maiM to UM bhIkhaNa cora rahai chai| aThe Avai to iso kUTAM / mhArA sAdha le gyau| jada boharaijI kahyau-sAdha nai kUTaNI kaThe hai| jada bolyA-zrAvakA kanai kuuttaavaaN| jada bauharojI bolyA-zrAvakA kanai piNa kUTAvaNAM kaThai hai| bhIkhaNajI sAdha na saradhai . jada uNArA zrAvaka bolyA-UMcA cAlo ima kahi UMcA le gyaa| ai dekhau gulAba RSa belai-belai pAraNI karai, ATau khAe cAsa mai ghola nai / gulAba RSa bolyau-hUM belai-belai pAraNau karUM, ATau khAU, cAsa mai ghola nai anai siyAlA mai eka aMcalau oDhaM to piNa maune bhIkhaNajI sAdha na srdhai|| jada bauharaujI bolyA-mhArai nIlIyo baLada hai, the to ATau khAau anai UM ATo I na khAe, cAro Ija carai, the to acaMlau oDho ho ana U auDhe I koI nahIM ughAr3o Ija rahai, ima sAdha huvai tau uNa nai I sAdha kahIye / jada gulAba RSa bolyau-dekho-dekho mauna DhAMDhau kahai / ___ jada bauharaujI bolyA-mhaiM to DhAMDo koI kahyau nahIM thAMrA mUMhaDhA sUM the hI kahau chau| 0 AvA rau kahiNo kaThe haiM / itale phataicanda bheSadhArI bolyau-caracA karaNI hai to mhAM kAnI aav| jada boharaujI bolyau-AvA rau kahiNau kaThe hai| 'micchAmI dukkaDaM' do / uNAM kanai gayo thAnaka adhUrI lIpyo dekhanai baulyau-pUrau lIpAyau koI nhiiN|
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTAMta : 13-15 267 jada U bolyau--mhai kada lopAyA hai, gRhastha lopyau hai / ima sadoSa AdhAkarmI bhogavai anai kapaTa kareM ehavA nai olakha te uttama jIva jAMNavA / 13. isau prazna tau kabahu na suNyau svAmIjI rA zrAvakAM dillI kAMnI kA bheSadhAraghAM nai caracA pUchI - nava padArtha maiM jIva ketA nai ajIva ketA ? jada U bheSadhArI bolyau - pUja balAkIdAsajI dekhyA, pUja harIdAsajI dekhyA ityAdika aneka nAMma lIyA, bar3e bar3e moTe puruSa dekhyA piNa 'nava padArtha jIva ketA ana ajIva ketA' isI aDabaMga prazna to kabahu na suNyo / kahI to jIva kA 14 bheda hUM kahUM, kaho to ajIva kA 14 bheda hUM kahUM, kaho to puna kA 9 bheda hUM kahUM, kaho to pApa rA 18 bheda hUM kahUM jAva kaho to mokha rA 4 bheda kahUM, piNa nava padArtha meM jIva ketA nai ajIva ketA ? isau prazna tau kabahu na supyau / ima bhaNaNahAra bAjai piNa nava padArtha rI oLakhaNA nahIM / 14. nava tattva rI oLakhaNA binAM samakata kima AvaM ? dillI kAMnI kA bheSadhAr2yAM ne svAmIjI ke zrAvakAM prazna pUchyau - navapadArtha meM jIva ketA ana ajIva ketA ? jada U bheSadhArI bolyo- pAMca jIva neM cAra ajIva kahUM to zraddhA bhIkhaNajI rI / cAra jIva ne pAMca ajIva kahUM to zraddhA rughanAthajI rI / eka jIva ne ATha ajIva kahUM to zraddhA bagatarAmajI rii| eka jIva eka ajIva sAta jIva ajIva rI prajyAya kahUM to zraddhA amarasIMgajI rI / ATha jIvana eka ajIva kahUM to zraddhA khIMvasIjI rI / sAta naya cAra nipekSA lagA kara deva gurAMnA prasAda kara sUtra nI yukti lagAya kara kahUM eka jIva eka ajIva sAta jIva ajIva rI avasthA / ima nava tatva oLakhaNA nahIM, mana icchA pramANa parUpa tyAMne samakita kima Avai / 15. isA mAnavI thor3A tI kharatarAMnA zrI pUja jinacaMda sUrI AyA / upAzrA mai ghaNA loka baiThA bakhANa bAcatAM Azrava rau kathana Ayau jada bolyA - Azrava ajIva / jada cainajI zrImAla svAmIjI rau zrAvaka bolyau - zrIjI mahArAja ! Azrava jIva hai / jada zrIpUjajI bolyA - Azrava ajIva hai /
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 jada cainajI bolyo - Azrava jIva hai / jada zrIpUjajI bolyA -thai khoTI dhArI hai / jada cainajI bolyo - Apa Ija khoTI dhArI hai / zrAvaka dRSTAMta zrIpUjajI bolyA - A caracA AMpe pachai karasAM / bakhANa UThayAM loka ThikANe gayA / zrIpUjajI caracAvAdI siddhantI jatyAM nai bolAyA / kahai - sUtra dekho, Azrava jIva hai ke ajIva niraNaya karau / jada caracAvAdiyAM niraNaya kara Aya kahyau -sUtra rai nyAya tau Azrava jIva hai | jada zrIpUjajI cainajI nai bolAyo, kahai - Azrava jIva hai ane haiM ajIva ko so mhAMre 'micchAmi dukkaDaM' chai / taune khamAvAM chAM / abArUM tau kahAM chA, piNa khamAvaNau tau kAle paraSadA maiM hosI / dUje dina prabhAta rA khANa mai parakhadArA vRMda mai zrIpUjajI bolyA - cainajI mhaiM kAle Azrava nai ajIva ka ana the jIva kahyau so theM tau sAMcA nai mhe jhUThA, mhAMrai micchAmi dukkaDaM hai / thAne khamAvAM chAM / iNarIte mAMna melai / isA mAnavI thor3A / 16. jIva rau ajIva thayau kAMI ? kharatarAM nAM zrI pUja raMgavijayajI jinacaMdasUrI kRSNagar3ha huMtA / tihAM bhAramalajI svAmI 10 sAdhAM sUM kRSNagar3ha padhArIyA | navA saihara meM UtaryA / bagIcI mai caracA TheharAI / 35 sAdha nAnagajI rA, ugarAjI rA, amarasIMgajI rA ityAdi caracA karavA AyA / 9 sAdhAM sUM bhAramalajI svAmI padhAryA / saikar3oM loka bheLA thayA / AzravarI caracA cAlI / nAnagajI rau nihAlajI tau bolyo - Azrava ajIva, anai bhAramalajI bolyA - Azrava jIva hai, svAmIjI bolyA karmA nai grahai te Azrava, karmA nai grahai te tau jIva hai, ajIva tau karmAM grahai nahIM / balI svAmIjI bolyA - gRhastha tau AzravI ana sAdhapaNau lIyA sAdhU te saMvarI | Azrava ajIva kahau to kAMI ajIva rau jIva thayo ? sAdhu bhraSTa hoya grahastha thayau tau kAMI sAdhU saMvarI jIva thau grahastha thI to kaI jIva rau ajIva thayau ? ima caracA karane kaSTa kIdhau / suddha jAba devA tau samartha nahIM / jada bolyA - " sAdha nai ajIva kahe re / " "sAdha ne ajIva kahai re !' ima hAkI kara uThA / svAmIjI piNa Aparai ThikANai padhAryA / * a caracAlAyaka nahIM pache svAmIjI rI AjJA leI khetasIjI svAmI hemajI svAmI rAyacaMdajI svAmI gaurI uThyA, jada jinacaMda sUrI brAhmaNa nai melana upAsarA mai 1 bolAyA / sAdhAM nai AvatA dekhane zrI pUjajI pATa sUM heThA Utara nai AMgaNa baiThA / sAdhAM nai besANa nai bolyA - Apa iNAM sUM caracA karau, so o caracA lAyaka nahIM hai| O
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 16 269 eka dRSTaMta suNau-eka sAhUkAra rI havelI doya sAdha gaucarI gayA / Upara pagatiyA rI nAla car3hatA aMdhArau dekhanai pAMchA phiryA / Upara sUM helo pAr3e-"UMcA padhArau-"UMcA padhArau' / sAdha tau pAchA phira gyaa| thor3I belA thI doya sAdha phera aayaa| UMcA jAya AhAra pAMNI bhiryau| grahastha kahyau-pahilA doya sAdha AyA, so to pAchA phira gayA, anai Apa UMcA padhArayA / jada uve sAdha bolyA-"uve pAkhaMDI thA, so pAkhaMDa kara gayA"ima kahi uve piNa gyaa| thor3I belA sUM doya sAdha phera AyA tivAre grahastha bolyA-doya sAdha pahilA AyA so to nALa sU pAchA phira gayA, pachai doya sAdha Aya beharanai uNAM nai pAkhaMDI kahi gayA, anai aba Apa AyA ho jada uve sAdha bolyA-pahilA AyA, so to asala sAdha aMdhArau dekhanai pAchA gyaa| pachai doya sAdha AyA te hINaAcArI, doya mUrkha-pote to pAlai nahIM, anai pAlai jiNasU dveSa-niMdyA karai / anai mhAM sUM to paLe koI nahIM / bhekha re oTai roTI mAMga khAvAM / pahilA AyA jike dhanya hai| ima kahi te piNa gyaa| zrI pUjajI bolyA-pahilA jyUM tau the, dUjA jyUM ai maThadhArI thAnaka bAMdha baiThA te, ana tIjA jyUM mhe mhAM sUM to paLe koI nahIM so the yAMsU caracA karau, piNa ai caracA lAyaka nhiiN| e bAta suNa nai-sAdha tInUM ThikANa Aya nai bhAramalajI svAmI nai sarva samAcAra kahyA / 0 aThA syUM vihAra kara jAijyo nahIM tau"" pachai bhAramalajI svAmI jaipura Aya comAsau kIdhau anai hemarAjajI svAmI mAdhopura kAMnI vihAra kiidhau| 22 kosa rai Asare gayA Age nadI bahitI dekhI, jada mana mai vicAracau--kRSNagar3ha mai bheSadhArthI anhAkha kadAgraha kIdhau tau comAsau kRSNagar3ha huvai tau ThIka, ima citava vihAra pAchau karane kRSNagar3ha padhArayA / doya jAgAM AjJA mAMga eka hATa meM UtarayA / pachai bheSadhArayAM uNanai sIkhAya nai jAgAM chor3Aya diidhii| jada dUjI hATa jAcI / jada uThe prathIkAya AMNa nhaakhii| pachai umedamala zrAvagI rI hATe AjJA mAMgI uutryaa| jada bheSadhArI Aya bolyau-the dagAdAra terApaMthI ho, mhArAM piMData-piMData tau vihAra kara gayA, anai the chala karane AyA, ke tau aThA saM vihAra kara jAijau, nahIM tau pAtarAM bAjAra mai ThokarAM rai mUMhaDhe bUhA phirailaa| hemajI svAmI suNanai mUna rAkhI / comAsau lAgau / bakhANa mai loka mokaLA Avai, piNa saMvacharI nau posI eka huau nahIM / pachai loka samajhyA / so dIvAlI rA pAMca posA huA / jaipura mai e samAcAra suNanai bheSadhArI tau berAjI huA nai bhAramalajI svAmI rAjI huaa| saM0 1869 rau comAsau kRSNagar3ha kIdhau taThAM tUM kSetra nI nIMva laagii|
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zrAvaka dRSTAMta 17. subha joga saMvara kisa nyAya ? rIyAM mai rAjamalajI bauharau ratanajI kanai gayau / caracA karatA ratanajI bolyau-subha joga te sNvr| jada rAjamalajI kahyau-saMvara nau svabhAva to karma rokaNa rau hai / anai subha jogAM sUM to punya baMdhe, piNa rukai nahIM, tiNa sUM subhajoga saMvara kisa nyAya? ___ jada ratanajI bolyau-subha joga pravarte tiNa velA asubha joga rA karma lAgai te nyAya, subha joga sNvr| jada rAjamalajI boharI bolyau--iNa lekhai asubha joga nai I saMvara kahau, asubha joga varte tiNa velA subha joga rA karma na lAgai te lekhai / jada ratanajI bolyau-sUtra meM to ajoga saMvara Ija kahyau hai mhArai paraMparA thI subha jogAM nai saMvara kahAM chAM / 18. dharma huvau ke pApa ? bhagavAnadAsajI nambarIyau nagara seTha / saMvegiyAM rI zraddhA / te pAlI mai ratanajI ne pUchayau-kAcA pANI rI loTI mai mAkhI par3I bArai kAMDhe tiNa ne dharma huvI ke pApa? jada ratanajI jAba mai aTakyau, dharma kahai to hiMsyA mai dharma, deharApaMthyAM rI zraddhA mai milai / pApa kahai to zraddhA uThe, jada krodha rai vaza akabaka bolavA lAgo the jAMNo haM nagara seTha cha, lokAM ne DarAvaM, piNa mhe na DarAM ityAdika bolavA laago| 19. sAhamIvacchala nai kyUM niSedhau ? phera bhagavAnadAsajI bolyA-zrAvaka nai pokhyA kAMI huvai ? jada ratanajI bolyA- belA rA pAraNA vALA zrAvaka nai pokhyAM dharma hai| jada bhagavAnadAsajI bolyA-sAdha belA rA pAraNA vALA nai dIdhA tathA pAraNA vinA I zrAvaka nai pokhyAM dharma kyUM na kahau ? ana ima sarva zrAvakA meM pokhyAM dharma kaho to mhArA sAhamIvacchala ne kyUM niSedhau ? aTha piNa suddha jAba na aayau| 20. U vaidya buddhihINa pIpAra mai daulajI laMNAvata saM ratanajI caracA karatAM krodha mai Aya bolyau-sItaMgiyA nai dUdha mizrI pAvai jyUM sItaMga ghaNau vadhai /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 21-24 271 ___ jada daulajI bolyau-U vaidya hIyAphTa buddhihINa / uNarau caMdra bala khisagayau so sItaMga nau roga jANe nai phera dUdha mizrI pAvai / jada zuddha jAba devA asamartha thyo| 21. au kisI lesyA rA lakhaNa hai ? RNahi gAMma vAlau jIvaujI / tiNa neM kisanadAsajI gumAnajI rau sAdha bolyau- sAdhu meM lesyA 3 bhalIja hai, mAThI lesyA nhiiN| itale jorajI kaTArIyau Ayau / jada kisanadAsajI bolyau-au Ayau jIvalA ro bhrmaayau| jada jIvojI bolyau-ai kisI lesyA rA lakhaNa hai, the yUM bolau hau so / jada kisanadAsajI baMdha ho gyau| 22. DorI rAkhyAM piNa doSa ? saMvata 1879 re comAsA mai pADihArI churI rAtri pIpAra mai hemajI svAmI raakhii| bhIkhaNajI svAmI bhAramalajI svAmI rI rIta thii| grahastha rI thakI pADihArI rAkhatA, tiNa suM raakhii| jada bhekhadhArI kadAgraha ghaNo kIyau / aNahUMto doSa batAvA lAgA / RNa hi gAMma vAlA jIvojI nai kahyau-- grahastha rI thakI piNa churI rAtri rAkhaNI nhiiN| jada jIvojI bolyau-iNa meM kAMI doSa ? jada bheSadhArI bolyA-rAtri mAhomAhi jhagar3I thAya rIsa rai vasa churI saM marai tathA mAre, e doss| - jada jIvojI bolyau-tau nAMgalA, DorayAM piNa na rAkhaNI DorI saM piNa pAsI khAya UbhA rahai, tau thArai lekhai DorI rAkhyAM piNa doSa hai| 23. doya to mhaiM kahyA Agai the kaho svAmIjI rA zrAvaka nai bheSadhArI bolyA-chai kAyA rA nAma Avai hai ? jada tiNa kahyau-Avai hai, prathIkAya apakAya ityAdi nAma kahyA jada bheSadhArI bolyau-o to gota hai, nAma kaThe hai ? - jada uNa zrAvaka nai 2 I nAma AvatA hA so bolyau-iMdI thAvarakAya, baMbhI thAvarakAya e-2 nAma khyaa| jada bheSadhArI bolyau-Agai khii| ___ jada U zrAvaka bolyau---mhAM kanai sIkhaNa mate hai doya tau mhaiM kahyA thAMne bhAvai tau Agai khii|
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zrAvaka dRSTAMta 24. se pUriyA I pUriyA hai saMvata 1856 re varSa nAthadvArA mai bhIkhaNajI svAmI vAyarA kAraNa sUM 13 mahInAM rai Asarai rahyA / bhIloDA rA 4 jaNA AyA / pUrau nAbe rau 1 ratanajI chAjera bhairUMdAsa caMDAlyau 3 eka jaNI phera o cyArUM jaNA svAmIjI sUM ghaNA dina caracA kara nai samajha nai guru kIyA / thAMnaka karAyau tiNa mai rahe jada majI svAmI bhairUMdAsa nai pUchyau -the sAdha kaDAI meM kisAyaka ? jada bhairUMdAnajI bolyau -A saradhA nai au AcAra dekhatA to se pUrIyA I pUrIyA hai / jada majI svAmI pUcho - pUrIyA kAMI ? jada bhairUMdAsajI bolyo - eka gAMma rau ThAkura tiNa rai bhaktAM rau iSTa / sau bhaktAM nai jImAya caraNAmRta le paga dhoya nai pIye / so ekadA ghaNA bhaktAM nai jImAya caraNAmRta laitAM potArA gAMma rau pUrIyo meghavAla bhakta thayau te piNa tyAM bhaktAM bheLau huMtau tiNarI caraNAmRta letAM mUMhar3hA sAhamau joyau olakhyo / jada bolyo - pUrIyA tUM re ! jada U bolyo - maune kAMI kahI ThAkarAM ! se pUrIyA I pUrIyA hai, koI mAhe ragar3a hai, koI thorI hai, koI bAvarI hai, kAMI saiMdhA rA IMja lAgU ho kAMI ? bhairUdAsajI bolyo - jyU A saradhA AcAra dekhatA aura se pUrIyA sarISA hai / 25. thukamathukkA dhakkamadhakA pachai chakkamachakkA svAmI bhIkhaNajI saMvata 1857 rai varSa bhIloDe padhArayA / AcAra saradhArI DhALAM rAte bakhANa mai kahivA lAgA / paraSadA ghaNI AI / keyaka nAgaurI Adi ghaNA khAMNa uThyAM pachai svAmIjI ne ANa darAI kAle vihAra kiyau tau tIrthaMkarAMnIM ANa hai / sIla bhAga tyAMrA TolA majhe, tiNa nai dikhyA dai tAMma re piNa choTA rai page pADai nahIM, isar3au karai ajJAnI kAma re 'tumhe jojo aMdhArau bhekha maiM' A DhAla the kahI / so "kirau sIla bhAgau anai kineM bar3au rAkhyo" iNa bAta rI kALe tAra kADhaNo hai| mUMhaDhA mAMhi thI akabaka bolai, piNa svAmIjI tau mUMna rAkhI / jada ghaNarAjajI nAgorI bolyo - devaLa rI pratimA baiThI jyUM baiThA ho, pAchA bolo kyUM nahIM, to piNa svAmIjI mUMna rAkhI, jada lAtara nai jAtA
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 25 273 rahyA / kusAla bAgora vAlau jada ToLA mai hUM to te bolyo-iNa khetra mai svAmIjI rai AvA rau kAma Ija kAMI hai ? jada svAmIjI bolyA-au tau kAcau / ___ svAmIjI nai ghaNarAja Udhau avaLI bolyau, A bAta sivadAsajI gAMdhI rANAMjI rau pradhAna phauja mai hu~tau tyAM suNanai oLUbho melyau| yUM ghoTo leI bhIkhaNajI kanai jAya ajoga bolyau / iso sUro hai to phoja sAhamo jAyanai kajIyo karai niiN| sAdhAM tUM kyUM kajIyau krai| pachai bhairUMdAsa caMDAlyau bolyau-ai Apa saM kajIyau karai, piNa sarva thor3A dinAM mai AparA Ija ThaharatA dIse hai / tiNa Upara eka dRSTAMta suNI-dillI meM pAtasAha rAja karai / mUMhar3hA Age rAva rughnaath| agravAla jAti / nyAva, tapAsa, sarva kAma ro karatA / deza mai hukama prasiddha hai / tiNa dillI mai eka garIba agaravAlo potA rA putra ne jhuggo, TopI peyarAya siNagAra nai goda leI bAjAra mai Ayo jada kiNahi hAMsI karI putra nai siNagArayau hai, so kAMI rAva rughanAtha rI beTI saM sagapaNa karavA rau matau hai ? jada o bolyau-iNa bAta ro moso kAMI bAhave, jAti nyAta sudha huvai koI rai dhana ghaNau ha koI re thor3o huvai tau piNa sagapaNa rau aTakAva nahIM, ima kahI te garIba agaravAlo rAva rughanAtha rI kacer3I meM saikar3oM loka baiThA tihAM Aya bolyau-rAva rughanAtha ! tumhArI lar3akI, hamArA lar3akA, sagapaNa krau|" jada rUghanAtha rI kunijara dekha nai mahar3hA AgalA niSedha gALyAM bolane raikArA tUMkArA deI bArai kAr3ha dIyau / pAchau bAjAra mai Ayau / lokAM pUchyau-sagapaNa kIyau ? jada U bolyau-thukkamathukkA to huA hai| bIje dina DAvarA nai siNagAra goda leI, phera kacer3I mai jAya bolyorAva rughanAtha ! tumhArI lar3akI hamArA lar3akA sagapaNa karau" jada dhakkA deI vArai kar3hAya diiyau| __phera lokAM pUchyau-sagapaNa kIyau jada bolyau-dhakkamadhakkA to huA hai / hAko suNanai rAtri mai strI pUchyau-doya dina thayA kacer3I mai bedo kyUM huvai ? jada rAva rughanAtha kahyau-eka daladrI agaravAlo beTA nai goda leI Aya nai kahai--"tumhArI lar3akI, hamArA lar3akA, sagapaNa krau|" iNa kAraNa hAko huvai| ___ jada strI pUchyau--DAvarau kisoyaka hai ? jada rAva rughanAtha kahai-DAvarau tau phUTa rau hai, piNa ghara mai khAlI hai| striyAM kahyau-thAM jiso kaThA lyAsyau ? the to pAtasAha rA kAma rA karatA, isau dUjo nahIM, uNarA ghara mai nahIM to ApAM rA ghara meM dhana ghaNI I hai, so U dhanavaMta hu~tau kAMI veLA laage|
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrAvaka dRSTAMta ima suNa ne rAva rughanAtha rai piNa hIya baitthii| hivai tIje dina te garIba agaravAlau putra nai goda leI kacer3I mai jAya bolyauM-"rAva rughanAtha ! tumhArI lar3akI, hamArA lar3akA, sagapaNa karau" jada striyAM UMcI baiThI thI, so vaDAraNAM nai mailanai DAvarA ne bulAya liyo / punyavaMta dekhanai tilaka kara sagAI kara, gaihaNA kapar3A paiharAya, pAlakhI baisANa nai sIkha dIdhI / ghaNA loka sAthai, char3IdAra sipAI, dAsa pramukha vRnda sahita bAjAra mai hoya bhArI mahilA mai DerA karAyA lAkho rUpIyAM tUMpa dIyA bAjAra mai pAlakhI jAtI dekhanai loka bolyA-thukkamathukkA, dhakkamadhakkA vAlo sagapaNa kara chakkamachakkA kara Ayau hai / ima jAti nyAti sudha hu~tau tau sagapaNa moTe ThikANe huau| bhairUMdAsa bolyo-jyUM Apa suddha sAdhapaNI pALI ho so sarva Aparai pagAM par3atA dIsai hai|
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa phuTakara saMsmaraNa
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta hemajI svAmI mahaDhA sUM etI vAratA likhAI saMvat 1903 caumAsA 1. vacana to tIkhau pAlyau sojata maiM aNaMde paTavai kayau hu~to-'iNa bhIkhaNIyA rau mahaDhau na dekhuu'| ima bAra-bAra krodha rai basa bolyau| pApa rA udA thI sAta mai dina AMdhau hoya gayau / loka bolyA-vacana tau aNaMdejI tIkhau paalyau| AMdhA hoya gayA so bhIkhaNajI rau mUMhaDhI kade I dekhai nhiiN| loka mai ghaNI niMdyA pAyo / 2. bacAvo to the I koI nahIM pIpAra mai maujIrAmajI bauharA nI beTI rai kAraNa par3ayau / jada urajojI sAdha thAnaka mai thA tyAnai bolAvA Ayau kahai-ghare pdhaarjai| jada urajojI bolyA-kAMI kAma ? jada maujIrAmajI bolyA-- DAbarI rai asAtA ghaNI / talaphA taur3e hai, so kAI jaMtra maMtra kalavANI karo, jyUM choharI rai sAtA huvai / jada urajojI bolyA-mhArai sAdhAM rai karaNI kaThe hai| jada maujIrAmajI bolyA-the kahau chau nI mhe jIva bacAvAM chAM nai bhIkhaNajI jIva bacAvai nhiiN| yUM hI kahau-'jIva bacAvAM-jIva bacAvAM, piNa bacAvo to the I koI nhiiN| 3. eka ALa yo phera cAhije jodhapura mai jaimalajI raithAnaka huvai jada rAyacaMdajI bolyau-eka ALyau to aThai cAhijai / sobhAcaMda phophaliyau bolyo- aThai ALyau kyUM cAhije ? jada rAyacandajI bolyA-aTha pothI pAnA par3ayA rhai| jada sobhAcandajI bolyA-eka ALyau iNa jAgA phera cAhIjai / jada rAyacandajI bolyau-aTha ALyau kyUM cAhIjai ? jada sobhAcanda bolyau-aTha AparA mahAvrata par3ayA rahasI / gAMma-gA~ma kaThe lIyAM phirau|
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 dRSTAMta ___. tUMtarA-tUMtarA karane bikhera dAM __ bhIkhaNajI svAmI nIkalIyA jada rughanAthajI jaimalajI ne kahayo-AMpe to ghaNA chAM anai au 13 jaNA hai| hImata pakar3I to tUMtarA-tUMtarA karane bikhera daaN| jada jaimalajI bolyA-"sAhipUrA nA rAjA Upara rANAjI rI phauja AI, kajIyo karavA laagaa| piNa rANAjI rI phoja ro jora lAgau nahIM, te kAraNa eka to sAhipurA nau koTa bhArI, daulI pANI sUM bharI khaaii| mAhai topAM rau jora ghaNo anai rANAMjI rI phauja mAhilA jhagar3o karai te amarAva piNa sAhipurA vALA sUM toraNa mate nhiiN| so cha mahInA tAMI khapIyA lAkhAM rupIyA upar2yA piNa sAhipurau hAtha Ayo nahIM / phauja pAchI ThikANe gii|" jyU bhIkhaNajI sUM AMpe caracA karAM yAMrau vAMsau karAMto eka to yAra sUtrAM rau jora ghaNau, kAMma paDyAM sUtra dikhaavai| pote AcAra mai seThA phera AMpa mAhi rahaga so AMpAM rI mAhilI vAtAM jANe so yAM sU caracA kIdhAM ApAM rA tUMtarA-tUMtarA kara nai vikhera devailA yAMrI titha na karA to maiM sAMkaMDA cAla to ApAM rau Ija jaza husI / rughanAthajI rA celA tIkhA cAla hai yUM loka khsii| ima kahI jaimalajI tau vAMsau na kiiyo| anai rughanAthajI vAMsau kIyau / caracA ThAma-ThAma karI jada uNAMrA zrAvaka Ija ghaNA samasyA / 5. phakIra vAlo dupaTau __ svAmIjI navau sAdhapaNI levA tyAra thayA / jada jodhapura jaimalajI bheLI caumAsau kIdhau / jaimalajI rA sAdhAM rai zraddhA baitthii| thirapAlajI phataicandajI Adi rai vale jaimalajI rai piNa zraddhA baitthii| au samAcAra rughanAthajI sunnyaa| jada sojata rA bhAyAM kanai kAgada likhAyane jodhapura mailyaa| jaimalajI nai kahivAyau thArai zraddhA bhIkhaNajI rI baiThI suNI hai so thAMrA ToLA mAhilA cokhA-cokhA sAdha cokhI-cokhI AryAM dekhasI te to lesii| bAkI ghaNAM nai lADai koDai ghara chor3AyA te sarva thAMnai rovsii| nAma to bhIkhaNajI rau husI ToLo bhIkhaNajI rau bAjasI thAro nAma piNa vizeSa rahai nhiiN| phakIra vAlo dupaTau husI / jima eka phakIra nai dupaTo rAjA dIyo / so sAhUkAra nau beTau paraNIjai jada phakIra kanai dupaTau maaNgyau| jada phakIra bolyo-monai jAMna sAMtha le jAvau tau devU / jada sAhUkAra dupaTau leI phakIra nai sAthe le liiyau| hivai jAMna uNa gAmarai goravai uutrii| bIMda dekhavA loka aayaa| vIMda ne sarAvai, gaihaNA kapar3A bhArI bIMda piNa rUpavaMta ghaNau, piNa dupaTo to ghaNau I bhaarii| dupaTA nai loka ghaNau sarAvai / jada phakIra bolyau-dupaTau hama garIba rau hai| jada sAhUkAra varajyo re ! bola matI sAMI ! Agai saihara mAhai gyaa| phera
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSTIta : 6-7 279 loka vIMda rI, gaihaNA kapar3A rI prasaMsA karai, piNa kahai, dupaTau tau vAha vAha I hai jada phakIra phera bolyau-dupaTau tau hama garIba rau hai| vale sAhakAra varajyo re sAMI ! boLa matI / ima hija toraNa rai mahaDhe loka dupaTA nai sarAvai, jada phakIra kahai-- dupaTau tau hama garIba rau hai / jada sAhUkAra jAMNyau varajyau to hI rahai nhiiN| jada dupaTau nhAMkha dIyau, au thArI dupaTau aba jAtau rhai| "rughanAthajI jaimalajI nai kahivAyau / jyU vihAva tau sAhUkAra nAM beTA rau| anai ghaNI prasaMsA dupaTA rI jyUM sAdha sAdhavI to thAMrA lesI anai ToLI bhIkhaNajI rau bAjasI e samAcAra suNa nai jaimalajI rA paraNAMma bhAga gyaa| jada jaimalajI bolyA-bhIkhaNajI hUM to gaLA tAMI kaLa gayo / paMDatAM rai jAMNI varata hai / the cokhau paalau| 6. bar3o karma hai nAma ko jaimalajI jaipura AyA jada pharasarAMma kukarai caumAsA rI vINatI kiidhii| jada jaimalajI bolyA-mhAro caumAsI huAM vAMdavAM ne bAI bhAI keI Avai / durbala piNa keI AzA dharanai Avai so thAMsU sajhai nhiiN| tiNa kAraNa aThe caumAsau karaNa rau avasara nhiiN| jada pharasarAma bolyo-A hajAra rupIyAM rI thailI AparA pATa heThe AMNa melI hai / phera cAhIjai tau piNa aTakAva nhiiN| piNa caumAsau aThai karau / pachai caumAsau jaipura jaimalajI kIdhau / sAMmIdAsajau jaipura caumAsau kIyo / hivai pajjusaNa saMvaccharI AyAM posAM rI khAMcAkhAMca ghaNI mNddii| keI to jaimalajI kAMnI le jAvai nai keI sAMmIdAsajI kAMnI le jAvai / ima karatA sau posA to jaimalajI rai thayA nai so posAI sAMmIdAsajI rai thayA / eka bhAyo posau karaNa Ayo AthaNa rau / jada khAMca nai sAmIdAsajI kAMnI le gyaa| prabhAte giNIyA sau jaimalajI re to posA 100 huaa| anai sAMmIdAsajI rai 101 thyaa| jada jaimalajI bolyA dharma to chai jima chai, bar3o karma hai nAma ko| eka bhAyA nai khAMcatAM, sikko rahi gayo sAMma ko| 7. jANyau eka susalo vadhatI mAryo nagajI jAti rau gUjara / tiNa ghara chor3a nai bheSa pahirayau / te dona guru celA vihAra karatA thakA kare. aavai| mAraga maiM eka cora uThyau / so gurAM rA to kapar3A khosa lIyA / nagajI rA levA lAgau / jada nagajI bolyau-thAM kanai taravAra hai mhArai loha rau saMghaTTo karaNau nahIM / sau zastra alagA mela dai / jaba tiNa zastra dUrA melyA / kapar3A levA Aghau Ayo / jada nagajI cora rA donUM bAhuMDA pkyaa| pachai kUTavA lAgau jada tiNarI guru bolyau-re ! anartha karai / manuSa mArai hai| jada nagajI bolyau-yUM sAdhAM nai khose jada vicarasA
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 dRSTIta kisatare sUM / mheM to ghara meM I ghaNA I susalA mAryA thA jAMNyo eka susalI aad mAryo / eka telau prAchita rau urahI lesUM / piNa iNanai tau choDUM nahIM / pachai guru ghaNau kayau mAra matI / jada kamaDarI dorI sUM donUM hAtha pUThe bAMdha gAMma rai gorave ANane chor3a dIyau / 8. bhIkhaNajI rau sAdha tau ekalo nahIM phira rUpacaMda choTau / svAmIjI rA darzaNa karavA AMvato mArga mai tArAcaMdajI svAmI milyA / tyAM pUchyau -- the kiNarA sAdha ? jada rUpacaMda bolyo - hUM bhIkhaNajI rauja / jada tArAcaMdajI bolyA - bhIkhaNajI rau sAdha to ekalau nahIM phireM / jada rUpajI bolyo - hUM ToLA bArai chU / mo meM sAdhapaNI koI nahIM, mauneM vaMdanA karau matI / ima kahinaiM Aghau cAlyo / mAraga maiM cora uThyau / taravAra kADha kahai - kapar3A nhAMkha de | jada rUpajI pAtrA dikhAyA / jaba cora bolyokamafDa khola | jada rUpajI trisUla caDhAya mUMchAM rau keza tor3ane bolyo - iNa pIpala per3a Age jAvA deUM tau asala guru noM mUMDyau I nahIM / jada cora nhAsa gayau / pache rUpajI bar3I rAvaLiyA jAya sAmI bhIkhaNajI rA darzaNa kIyA pacha rUpajI idragar3ha gayau / tehanau vistAra tau ghaNau hai /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ hema dRSTAMta muni hemajI ne gRhastha avasthA meM aneka vyaktiyoM se carcA kii| praznoM ke uttara diye / una uttaroM ko unhoMne svayaM likhaayaa| ve isa prakAra haiM 1. kyA itanI carcA hI mujhe nahIM AtI? hemajI ke veSadhAriyoM se svayaM calAkara pahale bolane kA tyAga thaa| vaisI sthiti meM amarasiMhajI ke sthAnaka meM jAkara khar3e ho gae / sAdhuoM ne pUchA- kahAM ke ho ? hemajI svAmI bole-siriyArI kA huuN| itanA kahakara unase carcA ke rUpa meM prazna pUchA- sAmAyaka jIva yA ajIva ? taba vaha sAdhu bolA- bhIkhaNajI ke zrAvakoM se carcA karane kI mere guru kI AjJA nahIM hai| bIca meM dUsarI bAta karake thor3I dera ke bAda hemajI svAmI ne pUchA- tumhArA oghA (rajoharaNa) jIva hai yA ajIva ? taba vaha bolA -- itanI carcA hI mujhe nahIM AtI kyA ? oghA ajIva hai| taba hemajI svAmI bole- tuma kahate the na bhIkhaNajI ke zrAvakoM se carcA karane kI mere guru kI AjJA nahIM hai, to aba yaha oghe kI carcA kyoM batalAI ? yA yoM mAnUM ki sarala prazna to batalA diyA aura kaThina prazna nahIM AtA taba kahate ho-mere guru kI AjJA nahIM / isa prakAra niruttara kara vApasa A ge| 2. naraka meM bhI ajIva jAegA? siriyArI meM TIkamajI se pUchA--jIva mAre, vaha dharma yA pApa ? TIkamajI bole-paap| phira pUchA-jhUTha bole vaha dharma yA pApa ? TIkamajI bole-paap| corI kare, vaha dharma yA pApa ? TIkamajI ne kahA-pApa / phira pUchA--maithuna, parigraha sevana kare yAvat 18 pApa sevana kare vaha dharma yA pApa? TIkamajI bole-paap| taba phira hemajI svAmI ne pUchA-pApa jIva yA ajIva ? TIkamajI-pApa to ajIva hai| taba hemajI svAmI ne kahA-tumhAre kathanAnusAra ajIva jIva ko mAre, ajIva bhUTha bole, ajIva corI kare, ajIva strI kA sevana kare, ajIva hI parigraha yAvat aThAraha pApa kA sevana kare, to naraka meM bhI ajIva jAegA?
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 hebha dRSTAMta taba TIkamajI bole-bhIkhaNajI aisA kahate haiM aura hama aisA kahate haiM yaha kahakara jhUTha bolakara kAma nikaalaa| 3. mere se kyA carcA karate ho ? bhArImAlajI svAmI ke bAbe kA beTA bhaaii| usakA nAma thA DUMgarasI / vaha amarasiMhajI kI sampradAya meM sAdhu bnaa| vaha siriyArI aayaa| usakA AkAra, zarIra, bhAramAlajI svAmI jaisA lagatA thaa| hemajI svAmI usase carcA pUchane lage, taba vaha bolA-maiM to bhAramAlajI kA bhAI hUM, mere se carcA kyA karate ho ? taba hemajI svAmI bole-ThIka hai tumhAre se carcA nahIM karUMgA / uttama puruSoM kA nAma aura zaraNa lene para usase carcA nahIM kii| 4. kyA samajhakara batalAyA ? (hemajI svAmI) pAlI meM TIkamacandajI ke pAsa carcA karane gaye / sthAnaka meM makor3e ko calate dekhakara unakA savAI nAmaka sAdhu bolA-hemajI ! makor3A........ makor3A........... ___ taba TIkamajI bole- hemajI ! isane tumako makor3A batalAyA, isako kyA huA? ___ taba hemajI svAmI ne kahA- mujhe pApa se bacAne ke lie batAyA yA makor3e para moha A gayA isalie batAyA ? TIkamajI bole- hemajI ko pApa lagegA, yaha samajhakara pApa se bacAne ke lie btlaayaa| taba hemajI svAmI ne savAI se pUchA- tumane kyA samajhakara batalAyA ? 'makor3A becArA mara jAegA' yaha samajhakara batalAyA kyA ? taba savAI bolA-maiMne to becArA makor3A mara jAegA, yaha samajhakara btlaayaa| ___ taba hemajI svAmI ne TIkamajI se kahA- tuma dUsaroM ke badale meM jhUTha kyoM bolate ho? yaha to kahatA hai --makor3e ke lie aura tuma kahate ho pApa se bacAne ke lie, isa hisAba se yaha jhUTha kyoM bolA ? isa prakAra niruttara kara sthAna para aae| 5. hemajI carcA karoge? hemajI svAmI ne dIkSita hone ke bAda carcA kI, vaha isa prakAra hai --saM0 1955 meM bhikSu 1 bhAramala 2 khetasIjI 3 aura hemajI svAmI 4 / ina cAra sAdhuoM ne pAlI meM cAturmAsa kiyaa| usake bAda zrAvaNa mAsa meM kelave ke capalota udarAmajI ne pAlI meM Akara dIkSA lI, taba 5 sAdhu hue / hemajI svAmI aura udarAmajI 'lor3hA ke vAsa' meM gocarI ge| mukana dAMtI ne kahA-gurujI ko kaho ki TIkamajI se carcA kre| taba hemajI svAmI ne kahA-TIkamajI kA mana ho to mere se hI carcA kro| taba mukana dAMtI ne kahA -tuma TIkamajI se carcA karoge ? muni hemajI-hAM karane kA vicAra hai /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 5-6 283 TIkamajI bahuta se logoM ke sAtha vAsa ke Age khar3e the / vahAM gocarI karake muni hemarAjajI Aye, taba TIkamajI ne pUchA-hemajI ! carcA karoge ? taba hema muni ne kahA- tumhArA mana ho to karane kA vicAra hai, yaha kahakara carcA cher3ate hue kahA--nava padArtha meM sAvadha kitane ? niravadya kitane ? na sAvadya, na niravadya aise kitane ? taba TIkamajI bole-jIva aura Azrava sAvadha niravadya donoM, ajIva puNya, pApa, baMdha, sAvadya niravadya donoM nahIM, saMvara, nirjarA, mokSa niravadya / yaha TIkamajI kI mAnyatA nahIM para unako teraha dvAra kA thokar3A kaMThastha thA isa kAraNa apanA pallA chur3Ane ke lie yaha uttara diyaa| taba hemajI svAmI ne pUchA-Azrava jIva yA ajIva ? TIkamajI-Azrava ajIva / taba hemajI svAmI ne kahA- tuma Azrava ko ajIva kahate ho to pahale Azrava ko sAvadha niravadya donoM kahA aura ajIva ko sAvadha niravadya eka hI nahIM kahA, usa hisAba se to Azrava ajIva nahIM tthhraa| aisA kahane para niruttara ho ge| sahI uttara dene meM asamartha hote hue bhI bole- maiM kahatA hUM vaise hI sUtra bhagavatI meM hai| taba jatI nAyakavijayajI ne upAzraya meM se bhagavatI lAkara sauNpii| taba TIkamajI ne bhagavatI ke bArahaveM zataka ke pAMcaveM uddezaka ke una pAThoM ko nikAlA- jinameM krodha, AzA, tRSNA, rUdra aura caMDa meM varNAdika 16 bola batalAe haiN| taba hemajI svAmI boletumane pahale kahA 'Azrava sAvadya niravadya donoM haiM aura ajIva' vaise batAo / para vaisA pATha nikalA nhiiN| 6. dUsarI carcA karo usake bAda jatI nAyakavijaya unako upAzraya meM le gyaa| hemajI svAmI pUrva dizAbhimukha tathA TIkamajI pazcima dizAbhimukha baitthe| loga bole-- isa carcA meM to hameM kucha samajha meM nahIM AtA / dUsarI carcA kro| TIkamajI ne bhI kahA-dUsarI carcA kro| ___ taba hemajI svAmI ne kahA-pahalI carcA kA hI uttara do| isa prakAra aneka bAra Amane-sAmane kahanA pdd'aa| usake bAda TIkamajI bole-bhagavAn ne gozAlaka ko bacAyA usameM kyA huA ? hemajI svAmI bole- Agama meM kahA hai, vahI sahI hai / taba TIkamajI ne bhagavatI kA pATha nikAlA para anukaMpA ke lie gozAlaka ko bcaayaa| isa pATha kA artha par3hakara nahIM sunaayaa| hemajI svAmI bole-isa pATha ke artha ko kyoM nahIM par3ha rahe haiM ? phira bhI TIkamajI ne artha nahIM pddh'aa| taba jatI nAyakavijayajI bole-idhara lAo, maiM par3hatA hUM, yaha kahakara patra hAtha meM lekara par3hane lage-gozAlaka kA saMrakSaNa bhagavAn ne sarAgapana ke kAraNa--"- dayA 1. bhagavatI zataka 12 sU0 103-107 /
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 hema dRSTAMta hokara kiyA kintu sarvAnubhUti aura sunakSatra muni kA saMrakSaNa vItarAga tathA labdhyupajIvI na hone ke kAraNa nahIM kareMge yaha artha par3hakara sunaayaa| taba hemajI svAmI bole-yahAM to sarAgapana ke kAraNa gozAlaka ko bacAyA yaha kahA hai| taba jatIjI ne bhI kahA- yahAM to sarAgapana kahA hai| taba TIkamajI bole-bhagavAn ne tapasyA kI vaha bhI sarAgapana meM kii| taba hemajI svAmI bole- tapasyA sarAgapana kahAM hai ? tapasyA to kSayopazama bhAva hai| vItarAgapana kA namUnA hai| taba TIkamajI kucha javAba nahIM de sake aura niruttara ho ge| 7. hama kyoM jAeM ? kisI ne bhIkhaNajI svAmI se kahA-lor3hoM ke upAzraya meM hemajI TIkamajI se carcA kara rahe haiN| loga bahuta ikaTThe ho gae haiM isalie Apa pdhaareN| svAmIjI ne kahA-hama kyoM jAeM ? jaya hogI to acchI hI hai| agara hAra jAegA, to dUsarI bAra carcA karatA rhegaa| itane meM do bAlaka jetasI aura iMdojI daur3ate hue Akara svAmIjI se boleupAzraya kI carcA meM hamArI vijaya huI / TIkamajI niruttara ho ge| 8. bhIkhaNajI upakAra ko mAnate haiM kastUramala jAlorI ne prazna pUchA-mUgoM se bharI koThI meM bahuta se jIva paidA ho gae, aba kyA karanA cAhie? taba TIkamajI ne kahA-jIvazAlA meM eka tarapha rakha dene cAhie / hemajI svAmI se pUchA- Apa kyA kahate haiM ? ___muni hema - hama to kahate haiM-koThI ke hAtha hI nahIM lagAnA, mUMgoM kA sparza hI nahIM karanA, yaha kahakara anukaMpA caupI kI 'dravye lAya lAgI, bhAve lAya lAgI' isa DhAla kI kAphI gAthAeM sunAI / usameM kahA- "kUA bAra, lAya bArai kA?, so au tau upagAra kIyo iNa bhava rau'-arthAt kule meM gire hue athavA lAya meM phaMse hue vyakti ko koI bAhara nikAlatA hai, to yaha isa bhava saMbaMdhI (laukika) upakAra hai| isa pada ko sunakara loga bole- bhIkhaNajI bhI upakAra ko mAnate haiM / taba muni hema ne kahAisa upakAra ko to mAnate haiM / taba loga khUba prasanna hue| itane meM caturAzAha Akara bole-acchI carcA huii| paraspara prema rahA / aba pdhaaro| taba apane sthAna para padhAra gae / svAmIjI ko sAre samAcAra sunaae| svAmIjI sunakara atyaMta prasanna hue| unhoMne isa carcA ko patra meM likha diyaa| 6. tumhArI zraddhA tumhAre pAsa, hamArI zraddhA hamAre pAsa pAlI ke bAhara zaucArtha gae usa samaya hemajI svAmI se TIkamajI boletumhAre anukaMpA nahIM hai / tuma jIvoM ko bacAte nahIM ho| taba hemajI svAmI ne kahA hamAre yahAM anukaMpA bahuta gaharI hai| bhagavAn ne jaise kahA hai, usI taraha hama hiMsA chur3A dete haiN| tuma loga kahate ho, hama balapUrvaka
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 9-13 285 bacAte haiM, to sAmane yaha harA ghAsa UgA hai, gAya Akara ise khAne lagI, tuma dekha rahe ho to isako chur3Aoge yA nahIM ? taba uttara aTaka gyaa| muskurAkara bole'tumhArI zraddhA tumhAre pAsa, hamArI zraddhA hamAre pAsa' yaha kahakara calate bne| 10. kisake sampradAya kI? jodhapura meM kucha itara sampradAya kI sAdhviyoM ko muni hema ne pUchA-tuma kisakI sampradAya kI ho? taba ve tamaka kara bolI- tumhAre guru kA zira mUMDA, unake saMpradAya kii| taba hemajI svAmI ne kahA--mere guru kA mastaka to sabase pahale nAI ne mUMDA thA to kyA tuma nAI ke Tole kI ho ? taba khIsiyAnI-sI hokara vahAM se calI gii| 11. tuma to jIvita baiThe ho ? saM0 1878 ke varSa nAthadvArA meM rughanAthajI ke sAdhu bole-tuma sthAnaka banAne ko doSa batalAte ho, to bhAramalajI svargastha hue, taba baiMkuThI banAI / gyAraha sau rupaye lagAe, yaha tumheM kitanA pApa lagA? taba muni hemajI ne kahA ---- unako to divaMgata hone ke bAda baiMkuThI meM biThAyA, usa kAraNa sAdhuoM ko pApa nahIM lgaa| usI taraha tumheM bhI divaMgata hone ke bAda sthAnaka meM biThAe to tumheM bhI pApa na lage para tuma to jIvita sthAnaka meM baiThe ho ataH tumheM pApa lagatA hai / yaha sunakara har3a har3a'haMsane lge| 12. hiMsA meM dharma kahAM? vIlAvAsa meM eka deharAvAsI (mUrtipUjaka) bolA hiMsA ke binA dharma hotA hI nahIM, agara hotA ho to batalAo ? tava hemajI svAmI bole - tuma yahAM baiThe ho aura vairAgya se yAvajjIvana taka hariyAlI khAne kA tyAga kara diyA, yaha dharma huA ki nahIM ? taba vaha bolA -yaha to dharma huaa| taba hemajI svAmI bole yahAM kyA hiMsA huI ? tathA tumane yahAM baiThe hI vairAgya se zIlavrata svIkRta kiyA to yaha dharma huA, yahAM kyA hiMsA huI ? isa prakAra hiMsA ke binA to dharma hotA hai para hiMsA meM dharma hone kI bAta to kahIM rahI, hiMsA se to dharma samApta hotA hai / kahIM para sAdhu Aye, unheM dekhakara gRhastha bahuta prasanna huaa| AhAra Adi dene ke lie utthaa| harSa se Ate samaya eka sacitta dAne para paira laga gayA to sAdhu usase nahIM vaharate / itanI-sI hiMsA se hI dharma nahIM rhaa| 13. itanA aMtara kyoM? pAlI meM saMvegI sampradAya ke zrAvaka bole--bhAvI tIrthaMkara ko vandanA karanI caahie| taba hemajI svAmI bole-tuma pratimA banAne ke lie pASANa lAe, usa pASANa kI pratimA hone vAlI hai, usa pASANa ko vandanA karate ho yA nahIM ? isakA uttara nahIM de ske|
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 duSTAMta phira unase kahA - pratimA bana gaI, para usakI pratiSThA nahIM huI to usako vaMdanA nahIM karate ho, pratiSThA hone ke bAda kauna sA guNa bar3hA ? (bhAvI) tIrthaMkara kA jIva narakAdika meM yA garbha meM hai, to bhI unako vaMdanA karate ho aura pASANa lAe usakI pratimA banA lI para pratiSThA nahIM huI, to bhI vaMdanA nahIM karate / 'jina pratimA jina sArakhI', arthAt jina pratimA ko jina jaisI mAnate ho to phira itanA antara kyoM ? 14. hameM akalpanIya nahIM lenA hai mI svAmI eka ghara meM gocarI gae / taba dUsarI gharavAlI ne kivAr3a khola diyA / usase pUchA to bolI- maiMne nahIM kholA / kivAr3a kI sAMkala ko hilatI dekhakara bole - sAMkala hila rahI hai isase to aisA lagatA hai ki tumane abhI kivAr3a kholA hai / taba vaha bolI- Apa to pUchatAcha bahuta karate haiM, dUsare aise nahIM karate / taba hemajI svAmI bole- bahana ! hameM akalpanIya nahIM lenA hai na ? 15. puniyAM to bartana meM kAphI hai hemajI svAmI gocarI ge| eka bahana ne kholA ? kiMvAr3a khola diyA / usase kiMvAr3a taba vaha bolI- maiM to sUta kAta rahI thI ataH punI ke lie kholA hai, Apake lie nahIM / taba hemajI svAmI ne usake punI rakhane vAle bartana ko dekhaa| usameM kAphI puniyAM dekhakara kahane lage -bahana ! tUne kahA -punI lAne ke lie kholA, para lagatA hai, isa bartana meM kAphI puniyAM haiN| aisA kahane para vaha sahama gaI / 16. kyA tyAga karU ? sIhavA gAMva meM mAnajI khetAvata ko kahA - rAta meM khAne kA tyAga karo / taba mAnajI bole - rAtri bhoja kA tyAga karUM to candramA nArAja ho jaae| dina meM khAne kA tyAga karUM to sUrya aprasanna ho jAe / aba kyA tyAga karUM ? taba hemajI svAmI bole - amAvasa kI rAta meM cAMda-sUraja donoM hI nahIM rahate / usameM khAne ke tyAga kro| taba vaha bolA- ThIka hai, tyAga karavA do / 17. yaha manoratha to phalita hotA nahIM lagatA celAvAsa meM hIrajI nAmaka jatI ko ulaTI-sIdhI carcA karate dekhakara hemajI svAmI ne kahA - hIrajI ! agara tumheM rAjAjI AjJA de de -'tumhArA mana ho vaise karo' to tuma kyA karo ? taba hIrajI bole - DhUMDhiyoM ko to eka hI na rakhUMgA, sabako apane hAtha se mArUMgA / hemajI svAmI bole- mujhe to chor3a denA / apane to Apasa meM prema hai / hIrajI bole - sabase pahale to tumheM hI mArUMgA / taba hemajI svAmI bole- yaha to tumhAre mana kA manoratha phalita hotA nahIM phira yaha qharAba bhAvanA kyoM rakhate ho ? lagatA,
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 dRSTAMta : 18-20 18. kyA samajhate ho? jodhapura meM kisI ne pUchA--vijayasiMhajI (nareza) ne amArI paDaha pazu vadha na karane kI ghoSaNA karavAI / usakA unheM kyA huA ? taba muni hema bole- ye mAnasiMhajI jalaMdharanAthajI kI pUjA karate haiM, usako tuma kyA samajhate ho ? (zraddhate ho) taba vApasa pratyuttara nahIM de sake / 16. avrata dAyIM tarapha yA bAyIM tarapha ? eka itara sampradAya ke sAdhu ne siriyArI meM pUchA -bhIkhaNajI ne jor3a kI hai__ "sAdha nai zrAvaka ratanAM rI mAlA, eka moTI dUjI nAnhI re| guNa gUMjyA cyArUM tIratha nA, avata raha gaI kAnI re // catura0 (sAdhupana aura zrAvakapana ratnoM kI mAlA hai, eka bar3I aura dUsarI choTI / vaha kathana cAra tIrtha ke guNa graMthana kI dRSTi se haiN| isase avrata eka ora raha gii|) to yaha avrata bAyIM ora rahI yA dAyIM ora ? taba muni hemajI svAmI ne kahA-jIva ke asaMkhyAta pradezoM meM avrata hai aura asaMkhyAta pradezoM meM hI vrata hai| guNa pRthak-pRthaka hai| vrata se avrata alaga hai, isa apekSA se alaga kahI hai| 20. tIna micchAmi dukkaDaM saM0 1875 pAlI meM gocarI jAte samaya hemajI svAmI ko saMvegI sAdhu rUpavijaya ne upAzraya kI khir3akI se AvAja dI-hema RSi ! Ao, hema RSi ! Ao, carcA kareM / muni hema Akara baiTha gae / saMvegI sampradAya ke loga kAphI ikaTThe hue| rUpavijaya bole-muMha kisalie bAMdhA hai ? hemajI svAmI dayA ke lie| rUpavijaya--dayA kisakI ? hemajI svAmI dayA vAyukAya kii| rUpavijaya-vAyukAya ke jIvoM ke zarIra cAra sparzI hai yA ATha sparzI ? hemajI svAmI-ATha sparzI / rUpavijaya-bhASA ke pudgala cAra sparzI hai yA ATha sparzI ? hemajI svAmI-bhASA ke pudgala cAra sprshii| rUpavijaya --cAra sparzI se ATha sparzI kI hiMsA kaise ? punI Upara par3ane se pADI (bhaiMsa kI bachar3I) maratI hai ? hemajI svAmI-pUnI par3ane se pADI nahIM maratI para sau maNa kI zilA par3ane se to pADI maratI hai, vaise hI bhASA bolate samaya ATha sparzI acita vAyu paidA hotI hai, usa ATha sparzI nayI vAyu se vAyukAya ke jIva marate haiM / aisA kahane para rUpavijaya ko uttara nahIM aayaa| taba phira rUpavijaya bolA-aise jIva mare taba to tIna sthAnoM ko bAMdho / 1. nIce kA sthAna 2. muMha aura 3. naak| muni hema-ThIka hai / chIMka Ae taba mukha para hAtha denA batalAyA hai| 'chIe, jaMbhAie, vAyanisaggeNaM' yaha pATha 'tassauttarI' (Avazyaka) sUtra meM kahA hai yA nahIM ? zA
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 hema dRSTAMta rUpavijaya-kahA to hai| isa carcA meM bhI niruttara ho gyaa| taba rUpavijaya phira bole-jIva mArane se nahIM maratA, jalAne se nahIM jalatA, kATane se nahIM kaTatA, bAr3hane se nahIM bddh'taa| isa prakAra jaba jIva nahIM maratA hai, taba hiMsA kaise lage ? taba hemajI svAmI bole- bhagavatI sUtra meM kahA gayA hai-AdhAkarmI AhAra Adi bhogane se chaha kAyA kA ghAtI kahA jAtA hai aura nirdoSa bhogane se chaha kAyA kA dayAvAna kahA jAtA hai / agara jIva mArane se na mare, to AdhAkarmI bhogane se chaha kAya kA ghAtI kyoM kahA ? yahAM bhI rUpavijaya niruttara ho ge| phira hemajI svAmI ne kahA-agara ughAr3e mukha bolane meM vAyukAya kI hiMsA nahIM mAnate ho to mukha ke Age vastra kyoM rakhate ho ? rUpavijaya-hama to vacana-zuddhi ke lie mukhavastrikA rakhate haiM / hemajI svAmI bole-vacana-zuddhi adhUrI kyoM ? kabhI to mukhavastrikA mukha ke Age rahatI hai aura kisI samaya pUrI yatanA nahIM rahatI, ughAr3e mukha bolate ho, isalie vacana-zuddhi bhI pUrI nhiiN| ___phira hemajI svAmI bole ---gautama ne bhagavAna mahAvIra se pUchA---indra bhASA bolatA hai, vaha sAvadya yA niravadya ? bhagavAn ne kahA-indra ughAr3e, mukha bole vaha to sAvadya aura mukha ke Age hAtha yA vastra rakhakara bole vaha nirvdy|" bhagavatI meM yaha bAta kahI hai yA nahIM? rUpavijaya bolA- kahI to hai| yahAM bhI rUpavijaya niruttara ho gyaa| phira hemajI svAmI ne prazna pUchA-nava padArtha meM sAvadha kitane, niravadya kitane ? sAvadha niravadya nahIM, kitane ? nava padArtha meM jIva kitane ? ajIva kitane ? . nava padArtha kise kahate haiM ? chava dravya kise kahate haiM ? taba rUpavijaya bolA - isakA kyA ? dharmAstikAya adharmAstikAya-ye to pudgala haiN| taba hemajI svAmI ne kahA- lo 'micchAmi dukkaDaM' dharmAstikAya, adharmAstikAya pudgala kahAM hai ? pudgala to rUpI hai aura ye arUpI hai| phira rUpavijaya bolA--- kAla jIva-ajIva donUM hai| hemajI svAmI bole - dUsarA 'micchAmi dukkaDaM' phira lo| kAla jIva ajIva donoM kahAM hai ? jIva ajIva donoM para kAla vartato hai para kAla to ajIva hai| yaha suna rUpavijaya garma ho gyaa| hAtha kAMpane laga gae / taba hemajI svAmI bole tumhAre hAtha kAMpa kyoM rahe haiM ? hAtha to cAra kAraNoM se kAMpate haiM-1. kaMpana vAyu se, 2. krodha ke kAraNa, 3. kAma/viSaya kI preraNA se athavA 4. carcA meM parAjita hone se yaha sunakara vizeSa roSa meM A gyaa| loga bahuta ikaTThe hue| itane meM idhara ke zrAvakra bhI Aye / mAIdAsajI khairavA vAlA bolA aba uttho| hemajI svAmI jaba uThane lage taba rUpavijaya ne pallA pakar3a liyA aura bolA-carcA kreN|
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTAMta : 20-21 289 taba hemajI svAmI bole- pahale vAle 'micchAmi dukkaDaM' lo, usake bAda phira carcA kareM | taba rUpavijaya bole- bAda meM lUMgA / taba hemajI svAmI bole- tuma samajhate ho maiM paNDita hUM para caudaha pUrvadhArI bhI vacana meM skhalita ho jAte haiM / yaha koI aisI bAta nahIM isalie micchAmi dukkaDaM svIkAra kara lo / taba bolA --- apana sAtha meM svIkAra kreNge| taba hemajI svAmI bole - jo vacana meM skhalita ho usako micchAmi dukkaDaM AtA hai nahIM cuke usako nahIM AtA / tuma skhalita hue isalie tumheM to 'micchAmi dukkaDaM' AegA para maiM truTi nahIM karUMgA to mujhe kisa kAraNa se AegA ? isalie micchAmi dukkaDaM le lo| phira bhI 'micchAmi dukkaDaM' nahIM letA hai / phira bole- aba uTho / phira uThane lage taba rUpavijaya ne rajoharaNa pakar3a liyA / taba hemajI svAmI bole- tumheM to kSamAvAna sunA hai, tuma aise kyA karate ho ? rUpavijaya bole tuma jAo mata, carcA karo / taba hemajI svAmI bole- pahale vAle 'micchAmi dukkaDaM lo, phira carcA ho / taba bahuta lajjita aura hairAna ho gayA / logoM ne kahA- aba uTho / taba hemajI svAmI bole- tuma kaho to aba hama jAeM / taba rUpavijaya bole- tumheM asaMyati ko hama jAne kA kaise kaheMge ? taba hemajI svAmI bole- hamako asaMyati samajhate ho to, jAne kA nahIM kahanA to Ao hema RSi ! Ao hema RSi ! aise Ane kA kahakara kaise bulAyA ? isa hisAba se tIsarA 'micchAmi dukkaDaM' tumhAre kathana ke anusAra phira AegA / isa prakAra rUpavijaya ko niruttara kara vApasa sthAna para Ae / jina mArga kA bahuta udyata huA / kyA carcA karane kA mana hai ? muni hemajI svAmI ( gRhasthAvAsa meM ) aura bhImajI zItaladAsa kI sampradAya ke hIrajI ke pAsa jA khar3e hue| taba hIrajI ne pUchA- tuma kisa gAMva ke ho ? taba bhImajI bole- hama siriyArI ke / unhoMne pUchA- tumhAre guru kauna haiM ? taba bhImajI bole- bhIkhaNajI ke sAdhu vahAM hai, unake pAsa bhI jAte haiM aura vahAM jayamalajI kI sAdhviyAM haiM unake pAsa bhI jAte haiM / usake bAda hemajI svAmI se pUchA- tumhAre guru kauna ? taba hemajI svAmI ne apane lahaje meM UMce svara meM kahA mere guru haiM pUjya zrI 21 saM0 1849 ke varSa kAMTher3a donoM bhIlavAr3A meM
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29. hema dRSTAMta bhIkhaNajI svaamii| taba hIrajI bole-aise UMce bolate ho to kyA carcA karane kA mana hai ? hemajI svAmI bole-tumhArA mana ho to bhale hI karo na ? hIrajI ne pUchA-gAyeM ghara meM jala rahI thIM usa ghara kA dvAra kholA, usako kyA huA? taba hemajI svAmI bole-tuma dvAra kholo yA nahIM ? hIrajI bole-hama to dvAra khola deN| hemajI svAmI-hama to kahate haiM--yaha bhAvanA hI kharAba hai--'kaba gAyeM jale aura maiM bAhara nikAlUM', "sAdhu Ae to maiM vyAkhyAna sunUM, AhAra-pAnI baharAUM, sAmAyika pauSadha karUM" yaha bhAvanA to acchI hai, para gAyoM ke jalane kI to bhAvanA hI kharAba hai| ___ taba hIrajI niruttara ho gye| isa carcA ko chor3akara dUsarI carcA karane lge| bhIkhaNajI kahate haiM- "thor3e doSa se sAdhupana bhaMga ho jAtA hai'' yaha bAta sahI nahIM hai / -- udAharaNa ke rUpa meM eka sAhUkAra kI paradeza se mAla se bharI huI jahAjeM AIM / usameM 48 koThariyAM mAla se bharI huI thii| itane meM eka yAcaka aayaa| sAhUkAra kI viradAvaliyAM yazo-gAthA gaaii| taba sAhUkAra prasanna huaa| usane sabhI ar3atAlIsa koThariyoM kI cAbiyAM sAmane rakha dI aura bolA- eka cAbI uThA le, usa koTharI meM jo mAla nikale vaha teraa| taba usane eka cAbI uThAI kholakara dekhA to usa koThArI meM rasse bhare haiM / vApisa Akara bolA- seThajI ! usameM to rasse bhare haiM, usase kyA maiM phAMsI lUM ? taba dUsarI bAra sAhUkAra usa cAbI ko saba cAbiyoM ke sAtha meM DAlakara bolA-aba utthaao| taba usane phira cAbI utthaaii| para isa bAra bhI vahI kI vahI ghAbI hAtha aaii| koTharI dekhakara vApisa Akara bolA-seThajI ! usI koTharI kI cAbI hAtha meM AI hai| mere bhAgya meM ye rasse hI haiN| __ taba sAhUkAra ne munImoM se pUchA-jAMca karo, ina rassoM ke kitane rupaye lage haiM ? taba munImoM ne khAte dekhakara kahA-48 hajAra rupaye lage haiN| ve rasse jahAja ke the / taba seTha ne usako 48 hajAra rupaye diye| hIrajI bole- una rassoM ke hI 48 hajAra rupaye Aye taba jahAja ke andara kA mAla to kaI lAkha rupayoM kA hogA ? vaise hI jahAja ke mAla ke sAmAna sAdhupana, rassoM ke paisoM ke samAna doSa / una thor3ese doSoM se sAdhupana samApta kaise ho ? taba hemajI svAmI bole-81 takhtoM kI jahAja para usameM bIca kA eka takhtA nahIM / baiThane vAle bhole logoM ne usameM mAla bhara kara jahAja claayaa| socA-4. takhte idhara haiM aura 40 takhte udhara haiN| bIca meM eka takhtA nahIM hai, usase jahAja kyA DUbegA? yaha ciMtana kara cle| samudra ke bIca jahAja DUba gii| vaise hI doSa kI sthApanA kare, unakA sAdhupana kaise sadhegA?
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 22-23 291 yaha bAta sunakara hIrajI niruttara ho gae / taba phira bole-sAhUkAra ne eka makAna banAyA / hajAroM rupaye lagAe / varSARtu meM varSA aaii| kahIM-kahIM cUne lagA to kyA pUrA makAna gira gayA? vaise hI thoDe se doSa se sAdhapana kaise samApta hogA? taba hemajI svAmI bole-makAna to tumane kahA vaisA hI vizAla para usakI nIMva meM gobara ke kaMDe bhare / varSA bahuta aaii| taba vaha makAna thor3e meM hI gira gyaa| vaise hI sAdhupana svIkAra kiyA para zraddhA rUpI nIMva hI zuddha nahIM tathA doSoM kI sthApanA kare aura doSa ko doSa na samajhe, usameM samyaktva, sAdhupana eka hI nhiiN| isa prasaMga meM bhI hIrajI ke pAsa kucha kahane ko nahIM rhaa| taba hemajI svAmI ne vahAM para sAmAyika karake apane mIThe kaMThoM se 'dayA bhagavatI' kI DhAla gaaii| unake zrAvaka sunakara bahuta prasanna hue| pUchA--yaha DhAla kisakI hai ? hemajI svAmI ne kahAyaha DhAla bhIkhaNajI svAmI ne banAI hai| taba loga bole- aisI bhIkhaNajI kI zraddhA hai / ve yahAM Ae the pandraha dina rahe / hama to pAsa meM gae nhiiN| . usake bAda hemajI svAmI dUsare dina sthAnaka meM sAmAyaka karane gae taba vahAM sAmAyaka karane kI manAhI kara dii| taba Apane bAjAra meM Akara sAmAyika kii| naMdana maNihAre kA vyAkhyAna prAraMbha kiyA / logoM ne sunA / bahuta prasanna hue| kahane lage-bhIkhaNajI ke zrAvaka bhI aise haiM, to sAdhuoM kA kyA khnaa| usake bAda cAra vyaktiyoM ko guru dhAraNA karavAI aura taba vApasa siriyArI Ae / yaha hemajI svAmI gRhasthapana meM the taba kI ghaTanA hai| 22. samyaktva AnI muzkila pIpAr3a meM eka vyakti ko hemajI svAmI ne kahA-saccI samyaktva svIkAra karo, sacce guru ko dhAraNa kro| usake beTe ne bhI kahA / taba vaha bolA-itane varSa to bIta gaye, aba AtmA ke kAlA kyoM lagAUM / taba hemajI svAmI bole-sacce deva guru aura dharma se to kAlA miTatA hai, inase kAlA lagatA nahIM, phira bhI samajhA nhiiN| aise mUrkha jIva ko samyaktva AnI muzkila hai| 23. Acho deve upadeza gRhasthapana meM hemajI svAmI kI ratanajI bhalagaTa ke sAtha uTha baiTha thii| hemajI svAmI kI jAti to AchA bAgarecA, ratanajI kI jAti bhalagaTa / para ratanajI to dharma meM samajhatA nahIM, bhAMga pItA hai / hemajI dharma meM svayaM samajhate the tathA auroM ko bhI samajhAte the| taba eka sevaka ne tukkA jor3A jor3I to jugatI milI, hemo ne rataneza / malakaTa sakole bhAMgar3I, Acho deva upadeza /
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 duSTa 24. aMta meM saMthArA kareMge gRhasthapana ke samaya hemajI svAmI ko eka puSkarNA, brAhmaNa ulaTA-sIdhA bolate hue kahane lagA---- -"tuma bhIkhaNajI ke zrAvaka ho so anna binA maroge" taba hemajI svAmI ne isa bAta ko sahI rUpa meM lete hue kahA- hama bhIkhaNajI ke zrAvaka haiM, ataH aMta meM saMthArA kareMge / isalie ThIka bAta hai anna binA hI mreNge| yaha sunakara vaha niruttara hokara calatA banA / 25. pahale punya, pIche nirjarA khetasIjI se kisI ne pUchA - zubha yogoM kI pravRtti hotI hai usa samaya pahale punya baMdhatA hai yA nirjarA hotI hai ? taba khetasIjI svAmI ne udAharaNa dete hue pUchA- pahale pAna hotA yA dhAna ? taba vaha bolA --pahale pAna hotA hai usake bAda dhAna / khetasI svAmI - usI taraha zubha yogoM kI pravRtti hotI hai taba pahale samaya meM hI punya baMdhate haiM / usa samaya azubha karma calita to hote haiM, parantu jhar3ate agale samaya meM haiM / bhagavatI zataka - 1 meM karma ke calita hone kA tathA nirjaraNa hone kA samaya alaga-alaga batalAyA hai usa kAraNa se pahale punya baMdhatA hai aura pIche nirjarA hotI hai, aisA kahA hai / 26. zubha yoga Azrava yA nirjarA kisI ne pUchA -zubha yoga Azrava hai yA zubha yoga nirjarA ? taba khetasI svAmI ne kahA -zubha yoga Azrava bhI hai aura zubha yoga nirjarA bhI hai / taba vaha bolA- vastu to eka zubha yoga, use Azrava aura nirjarA donoM kaise kahA jAtA hai / kisI eka hI vyakti ko bApa bhI taba khetasIjI svAmI ne dRSTAMta dekara kahA kahate haiM aura beTA bhI kahate haiM / vaha kaise ? apane bApa kI apekSA se vaha beTA kahalAtA hai aura apane beTe kI apekSA se vaha bApa kahalAtA hai / usI taraha zubha yoga se punya bhI baMdhate haiM aura azubha karma bhI jhar3ate haiM punya baMdhate haiM isa apekSA se zubha yoga Azrava hai aura azubha karma jhar3ate haiM isa apekSA se zubha yoga nirjarA hai / uttarAdhyayana a0 34 gA0 57 meM tejU, padma, zukla lezyA ko dharmalezyA kahA hai aura chahoM lezyAoM ko karma lezyA bhI kahA hai / tejU, padma aura zukla lezyA se punya baMdhate haiM usa apekSA se karma lezyA aura tejU, padma aura zukla se azubha karma jhar3ate haiM, isa apekSA se dharma lezyA kahA hai / dharma lezyA kaho bhale nirjarA kaho, karma lezyA ko bhale Azrava kaho / 27. samyagdRSTi kI mati : matijJAna khetasIjI svAmI bole- bhagavatI aura rAmacaritra ko sAdhu gAte haiM / maiM use barAbara mAnatA hUM, kyoMki sAdhu satya bhASA bolate haiM / unake sAvadya pApakArI bhASA bolane kA tyAga hai / naMdI sUtra meM kahA hai - samyag dRSTi kI mati, matijJAna hI hai, isa apekSA se /
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ipTAta : 28-30 293 28. donoM meM eka jhUTha bhAramalajI svAmI aura khetasIjI svAmI pAlI ke jodhapuriyA bAsa meM gocarI padhAre / TIkamajI bhI vahAM Aye / logoM ne kahA - carcA kro| taba bhAramalajI svAmI ne TIkamajI se kahA-nityapiMDa lenA Agama meM to varjita hai para tuma lete ho, usameM doSa samajhate ho yA nahIM ? taba TIkamajI bole-hama to pariSThApana karane jaisA dhovana nitya lete haiM, usameM doSa nhiiN| taba bhAramalajI svAmI ne kahA- dhovana kA nAma kyoM lete ho ? pAnI bhI to nitya lete ho| taba TIkamajI bole-hama pAnI nahIM lete haiN| taba bhAramalajI svAmI bole tuma pAnI lete ho / aise bAra-bAra kahA / taba loga bole .. ye to kahate haiM hama nitya (eka ghara se) pAnI nahIM lete| tuma kahate ho ye lete haiM, to donoM meM eka ko jhUTha lagatA hai| taba bhAramalajI svAmI bole- ye nitya piMDa garma pAnI eka ghara kA lete haiM, vaha bhI kalAla ke ghara kaa| taba TIkamajI mauna ho ge| phira bhAramalajI bole-ye AhAra bhI eka ghara kA nitya lete haiN| vaha kaise ? Aja AhAra liyA aura dUsare dina vihAra karate samaya phira usa ghara kA lete haiN| isa hisAba se AhAra bhI nityapiMDa lete haiN| taba TIkamajI sahI uttara nahIM de ske| usake bAda sthAna para Akara bhIkhaNajI svAmI ko sAre samAcAra sunAe, yaha carcA bhI saM0 1855 ke varSa kI hai| 21. dumanA sevaka duzmana jaisA saM0 1877 AmeTa meM kaI bhAI zaMkAzIla the ve gRhastha zrAvaka-zrAvikAoM ke pAsa avarNavAda bolate rahate haiM, yaha bAta bhAramalajI svAmI ne kelave meM sunI taba hemajI svAmI se kahA hemajI ! aura aneka gAMvoM ke loga to darzana karane Ae para AmeTa vAle nahIM Ae / yaha bAta bAra-bAra puuchii| taba hemajI svAmI ne pUchAApane AmeTa vAloM ke lie bAra-bAra kaise pUchA ? taba bhAramalajI svAmI bolevahAM ve do cAra vyakti zaMkAlu se haiM unheM chor3a deM tathA manA kara de aura kaha deM ki tama hamAre zrAvaka mata khlaao| alaga karane ke bAda loga unakI bAta nahIM maaneNge| inhIM dinoM dIpajI nAmaka eka sAdhu ko gaNa se alaga kiyA thaa| bhAramalajI svAmI bole- dIpajI ko chor3A vaise unako bhI chor3a deM, jisase dUsaroM ke zaMkA na pdd'e| aisI thI mahApuruSoM kI buddhi / 'dumano cAkara duzmaNa sarIkho' dumanA sevaka duzmana jaisA hotA hai-aisI lokokti hai isa kAraNa se unheM chor3ane kA nizcaya kiyA / 30. bharata kSetra meM sAdhuoM kA viraha eka sampradAya ke sAdhu tathA unake zrAvaka bole-bhAramalajI kahate haiM-bharata
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ hema dRSTAMta kSetra meM sAdhuoM kA viraha ikkIsa hajAra varSa niraMtara nahIM pdd'aa| aisA jor3a meM kahA hai aura Agama meM chedopasthApanIya cAritra kA viraha jaghanya 63 hajAra kA aura utkRSTa 18 koDa-kroDa sAgara kA kahA hai, taba bharata meM thor3e kAla kA viraha kaise saMbhava ho sakatA hai ? yaha bAta sunakara hemajI svAmI ne unako uttara diyaa| bAda meM bhAramalajI svAmI se pUchA---'chedopasthApanIya cAritra kA viraha jaghanya 63 hajAra varSa se kama nahIM, aisA kahA hai to yahAM bharata kSetra meM cAritra kA yaha viraha kaise sambhava hai ? taba bhAramalajI svAmI bole ---pAMca bharata, pAMca airAvata ina daza kSetroM meM eka hI samaya meM ikkIsa hajAra varSa kA chaThA ArA, ikkIsa hajAra varSa kA pahalA ArA aura ikkIsa hajAra varSa kA hI dUsarA ArA, isa prakAra 63 hajAra varSa chedopasthApanIya cAritra nahIM hotaa| dUsare Are ke 30 varSa sAr3he ATha mahIne ke bAda tIrthaMkaroM kA janma hotA hai| ve 30 varSa ghara meM rahakara dIkSA lete haiM, usake bAda chedopasthApanIya cAritra vAle sAdhu hote haiM isalie 63 hajAra varSa se kucha adhika viraha kahA gayA hai| yahAM bharata meM thor3e kAla taka sAdhuoM kA viraha huA to lagatA hai dhAtakI khaMDa ke bharata airAvata tathA ardha puSkara ke bharata airAvata meM sAdha rahe hoNge| isa nyAya se chedopasthAnIya cAritra kA viraha niraMtara nahIM kahA gayA hai / taba hemajI svAmI bole...-10 kSetroM kI rIti to eka hai, isa kAraNa se bharata meM viraha ho to 10 kSetroM meM bhI viraha honA caahie| taba bhAramalajI svAmI bole --- yahAM kI dropadI ko dhAtakI khaMDa ke bharata meM le gyaa| to dhAtakI khaMDa ke bharata meM dropadI kauna huI aura yahAM kauna lAyA ? isa nyAya se sabhI bAteM eka jaisI hI hoM, yaha Avazyaka nhiiN| 31. tyAga bhaMga kyoM karavAte ho? AmeTa meM TIkamajI ke ziSya jeThamala se bAta karate hue hemajI svAmI ne kahAkalAla (zarAba banAne aura becane vAlI jAti) ke ghara se pAnI lAne kA to tyAga kro| taba jeThamala bolA-maiM to nahIM laataa| hemajI svAmI- nahIM lAte ho to tyAga kro|' taba jeThamala bolA--mujhe to tyAga hai / sthAna para jAte hI TIkamajI ne kahAyaha tyAga kyoM kiyA? taba vApasa Akara bolA--hemajI ! ve tyAga mere mevAr3a meM rahUM to hai, para mAravAr3a meM rahUM to nahIM hai| taba hemajI svAmI bole-to kyA zIla Adi dUsare aneka tyAga bhI isa hisAba se mevAr3a meM raho to hai, mAravAr3a meM nhiiN| pahale tyAga karate samaya AgAra rakhA nahIM, ve tyAga bhaMga nahIM karane haiN| ____ bAda meM TIkamajI mile taba kahA-hemajI chala karake tyAga nahIM karavAne caahie|
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTAMta : 32 295 taba hemajI svAmI bole- kalAla ke pAnI kA tyAga kiyA, yaha acchA kAma kiyA / ve tyAga bhaMga kyoM karavAte ho ? 32. aisI carcA karate to kaise lagate ? saravAra gAMva ke bAhara nAnagajI kA (ziSya) hIrAlAla milaa| usane pUchA - nava padArtha meM asti bhAva kitane ? nAsti bhAva kitane ? asti nAsti bhAva kitane ? taba hemajI svAmI bole isa prazna kA maiM uttara detA huuN| agara tuma kahoge ki isakA uttara sahI nahIM AyA to usakA Agamika pramANa batalAnA par3egA / taba hIrAlAla bolA- 'sAdhu ko kivAr3a banda karane nahIM / ' Adi aneka bola tuma kahate ho, kyA ve saba sUtra meM likhe haiM ? tatra hemajI svAmI bole -- hama to kiMvAr3a banda karanA niSiddha karate haiM, usakA Agamika pramANa batalAte haiM / taba hIrAlAla bolA- tuma Agamika pramANa kyA batalAoge ? gata kAla meM anaMta sAdhuoM ne kivAr3a banda kiyA, vartamAna kAla meM anaMta sAdhu kiMvAr3a banda karate haiM, bhaviSya meM bhI anaMta sAdhu kivAr3a baMda kareMge / taba hemajI svAmI bole gata kAla meM anaMta sAdhuoM ne kiMvAr3a banda kiyA kahate ho to tumhAre jaise ananta sAdhuoM ne banda kiyA / bhaviSya meM bhI tumhAre jaise anaMta banda kareMge para tumane kahA- vartamAna kAla meM anaMta baMda karate haiM, yaha kaise ? vartamAna kAla meM anaMta manuSya bhI nahIM, to anaMta sAdhu vartamAna kAla meM kiMvAr3a kaise baMda karate haiM ? isa bAta kA 'micchAmi dukkaDa' lo / taba vaha bolA- 'micchAmi dukkaDa' tumheM AtA hai, isalie tuma lo I hemajI svAmI -'micchAmi dukkaDaM' AtA to tumheM hai aura nAma lete ho merAulTA cora koTavAla ko daNDita kare / taba hIrAlAla ulaTA-sIdhA bolakara calA gayA / sthAnaka meM Akara volA maiM terApaMthiyoM se carcA karane ke lie bAjAra meM jAtA hUM / taba mAMDalagar3ha vAlA sadArAmajI muMhatA bolA- tuma carcA karane ke lie mata jaao| bAra-bAra kahA para mAnA nhiiN| taba sadArAmajI bole- unase carcA karane jA rahe ho to pahale mere praznoM ke to uttara de do| batAo - dharma bhagavAn kI AjJA meM hai yA AjJA bAhara ? taba hIrAlAla bolA- AjJA meM / taba sadArAmajI ne kahA- dekho bAta meM majabUta rahanA, aisA kahakara bhojana karane ke lie ghara cale gaye / pIche hIrAlAla Akara bolA- muMhatAjI dharma to AjJA meM bhI hai aura AjJA bAhara bhI hai| taba sadArAmajI ne kahA-terApaMthiyoM se aisI carcA karate to kaise lagate ? aisA kahakara niruttara kara diyA /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ hema dRSTAMta 33. gaharI dRSTi bhAramalajI svAmI choTI-choTI lar3akiyoM ko batalAte haiM, sikhalAte hai, carcA pUchate haiM / vizeSa bAta kara gurudhAraNA karavAte haiM / taba kisI ne kahA-mahArAja ! choTI bAlikAoM ko vizeSa batalAte haiM, kyA isameM koI vizeSa guNa hai ? taba bhAramalajI svAmI ne kahA-ye bAlikAeM bar3I hone para zrAvikAeM hotI lagatI hai / susarAla aura pIhara meM bahuta logoM ko smjhaaeNgii| inake samajhane para inake pati, beTe, beToM kI bahueM, beTiyAM, nAtI, potI isa prakAra bahuta vyaktiyoM ke samajhane kI sambhAvanA hai, isalie inako vizeSa batalAte haiN| mahApuruSoM kI aisI gaharI dRSTi, aisI upakAra karane kI nIti / 34. zaMkA ho to prazna pUcha lo pIpAr3a meM vaiNIrAmajI svAmI ko dekhakara cauthamalajI boharA bolA-bhIkhaNajI ! aba tuma bhI bAlakoM ko dIkSA dene lge| svAmIjI bole- zaMkA ho to carcA pUcha lo| taba usane Akara pUchA-sAdhujI ! mokSa kauna se guNa-sthAna meM jAtA hai ? taba vaNIrAmajI svAmI bole-guNasthAna meM mokSa nahIM jAtA hai| guNasthAna kI avasthA samApta hone para mokSa jAtA hai| yaha sunakara prasanna hue|
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka saMsmaraNa (dRSTAMta) 1. tumane hamako khUba lajjita kiyA / caMdrabhANajI pura ke vAsI / tilokacaMdajI celAvAsa ke vAsI / donoM saMgha se alaga hokara pura gAMva meM aae| mana meM socA hogA ki pura kSetra ke logoM ko samajhA leMge / candrabhANajI kA bhAI naiNacanda Akara bolA - tumane hamako khUba lajjita kiyA / svAmI bhIkhaNajI ko chor3akara alaga hue| isa loka aura paraloka donoM ko bigAr3a liyA / isa prakAra bahuta bhartsanA kI, taba vihAra kara gaye dRr3ha the / / zrAvaka bhI itane 2. jA re paMjArA ! AmeTa meM pemajI koThArI kI bahina caMdUbAI se candrabhANajI ne kahA- tujhe to bhIkhaNajI kaMjUsa batalAte the / ve kahate the - dhana to khUba pAyA hai, para dAna kA guNa nahIM hai| taba candUbAI apanI mevAr3I bhASA meM bolI -jA re paMjAracA ! tU merA guru se mana bhaMga karavAnA cAhatA hai ? mere meM guNa nahIM dekhA hogA to kahA hogA / ve mahApuruSa haiN| aisA kahakara usako DAMTa diyA / zrAvikA bhI itanI dRr3ha / 3. mujhe laMgUriyA kahA AmeTa meM amarA DAMgI ko candrabhANajI ne kahA - "tere lie bhIkhaNajI kahate the - yaha to laMgUriyA hai, aise hI idhara-udhara ghUmatA hai para majA nahIM, yaha sunakara vaha adhIra ho gayA / mujhe laMgUriyA khaa| usake bAda anta meM vaha zaMkAzIla ho gayA / taba bhAramalajI svAmI ne use chor3ane kA vicAra kiyaa| usake bAda zraddhAbhraSTa ho gayA / yaha prArambha se hI kaccA thA / 4. aise hI calate the kyA ? candrabhANajI, tilokacaMdajI devagar3ha se calate hue siriyArI aae| gAMva meM dhIredhIre calate dekhakara lakhUbAI kalUbAI ne pUchA- Aja kahAM se calakara Aye ho ? taba ve bole - devagar3ha se calakara Ae haiM / taba donoM bahaneM bolI- aise hI calate the kyA ? isa gati se calane se to do tIna dina lgte| aisA kahakara Toka diyA / 1. " mevAr3a meM pejAra jUte ko kahate haiM /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrIvake dRSTAva 5. bharamoliyoM' kI mAlA ke samAna vijayacandajI paTavA pAlI meM lokAcAra meM zAmila hokara aae| eka moTA loTA bhara kara snAna kara rahe the taba bAMvecoM ne kahA - vijaicanda bhAI ! tuma loga DhUMDhiyA ho / pAnI meM pesakara snAna bhI nahIM karate / taba vijayacaMdajI ne kahA- maiM tumheM bharamoliyoM kI mAlA ke samAna jAnatA hUM / holI ke dinoM meM lar3akiyAM bharamoliyAM banAtI hai - yaha merA khoparA, yaha merA nAriyala - ye nAma diye para hai to gaubara kA gaubara / vaise hI tumane manuSya janma pAyA para dayA dharma kI pahacAna binA ajJAnI jaise ho / 6. dIpaka jalAne se hI andherA miTatA hai| vijayacaMdajI ko kisI ne kahA- tumane yaha kyA mata pakar3A hai, hama to hamAre hI dharma ko acchA samajhate haiM / tumane dharma dhAraNa kiyA isakA hameM to kucha patA nahIM lagatA ki acchA hai yA burA ? taba vijayacandajI ne kahA- ghara meM to andherA aura lAThI se pITe to andherA miTatA hai / dIpaka jalAne se hI andherA miTatA hai, vaise hI jJAna rUpI dIpaka hRdaya meM jalAe taba mithyAtva rUpa andherA miTe | 7. acchA mArga kisakA ? vijayacandajI ko bahuta se logoM ke bIca pAlI ke korTa meM yati saMvegI, bAIsa TolA, terApaMthI itanoM meM acchA mArga kisakA ? taba vijaya candajI ne kahA- jisa meM adhika guNa ho, vahI mArga acchA hai / 8. anna puNya hamAre aura vastra puNya tumhAre royaTa meM itara sampradAya ke sAdhu ne kahA - anna dene se puNya hotA hai, yaha sUtra meM kahA haiM / taba bhAiyoM ne kahA - sAjhedArI meM puNya kreNge| pachevar3I ( caddara) tumhArI aura gehUM hamAre / tuma kaho usako gaTharI meM bAMdha kara de de / anna puNya hamAre aura vastra puNya tumhAre / taba unhoMne kahA- hama to sAdhu haiM / hameM sacitta kA sparza hI kahAM karanA hai / taba phira svAmIjI ke zrAvaka bole - acitta kA hamArI aura do roTI tumhArI isa prakAra sAjhedArI meM kyA badala jAo to / bilArA meM jeThA DaphariyA ko itara sampradAya ke patthara se cIMTiyoM ko mAra rahA thA, usako laDDU dekara kyA huA ? 1. gaubara se banAI huI vibhinna vastuoM kI AkRtiyAM / 'hAkama ne pUchA puNya kreN| pAMca roTI to puNya kareM tumhArA bharosA 6. laDDU dekara patthara ko vApasa liyA, usako kyA huA ? sAdhuoM ne kahA- koI baccA patthara vApasa liyA, usako
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTAMta : 10-12 taba jeThojI bole-aise mata kaho, aise kaho, mastaka meM TakorA mArA aura patthara ko vApasa le liyA phira dUsarI bAra nahIM mAregA, isameM kyA huA ? __laDDU dene para to phira mAregA, socegA phira laDDU deNge| para TakorA mArA, usako kyA huA ? taba niruttara ho ge| 10. tumhAre se hama adhika hue phira jeThojI ko unhoMne kahA-do rupaye dekara bakarA chur3AyA usako kyA huA ? taba jeThojI bole- hama to pAMca rupaye dekara bhI chor3A deNge| tumhAre sAmane dasa bakaroM ko mAre aura vaha eka pachevar3I dene para dasoM bakaroM ko chor3a dUM, aisA kahe to tuma use pachevar3I (caddara) doge yA nahIM ? taba bole- hama to nahIM deMge / (caddara denA) hamArA mArga nahIM hai| taba jeThojI bole- yaha dharma hamAre pAsa to hai aura tumhAre pAsa yaha dharma nahIM, isa apekSA se tumhAre se hama adhika hue / isa dharma kI tumhAre kamI pdd'ii| aisA kahakara niruttara kara diyaa| 11. karma kitane ? saM0 1864 devagar3ha meM AsakaraNajI kA ziSya cutarojI ke pAsa Akara bolA-- mujhe carcA puucho| taba cutarojI ne kahA-tumheM kyA carcA pUche ? taba vaha bolA--kucha to puucho| taba cutarojI bole-tumhAre karma kitane ? taba vaha bolA-mere karma bAraha haiN| taba cutarojI ne pUchA- kauna-kauna-se haiM ? taba usane do-tIna ke to nAma batAe, phira bolA-Age ke nAmoM kA patA nahIM, usane AsakaraNajI ke pAsa Akara samAcAra kahe--maiMne bhIkhaNajI ke zrAvakoM se carcA kii| taba AsakaraNajI ne pUchA- kyA carcA kI ? taba vaha bolA--mujhe pUchA-tumhAre karma kitane haiM ? taba maiMne kahA- mere karma bAraha haiN| taba AsakaraNajI ne kahA-karma bAraha kahAM hai ? ATha hI tor3ane muzkila haiN| vApisa jAkara batalA-mere karma ATha hI haiN| taba vaha vApisa jAkara bolA- mere karma ATha hai, bAraha kahA usakA 'micchAmi dukkaDaM' / taba cutarojI ne kahA-tumhAre guru ke karma kitane ? . taba bolA-yaha to mujhe khabara nhiiN| 12. pITanA kahAM hai ? siriyArI vAsI boharAjI aura khIMvesarAjI ko koTA meM anya sampradAya ke zrAvaka sthAnaka meM le ge| unheM veSadhAriyoM ne pUchA-kahAM rahate ho? . taba boharAjI bole-siriyArI meM rahate haiM /
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dRSTAta taba veSadhArI bole--siriyArI meM to vaha bhIkhaNa caura rahatA hai / yahAM Ae to aisA pITeM, kyoMki vaha hamAre sAdhuoM ko le gyaa| taba boharAjI ne kahA-sAdhu ko pITanA kahAM hai / taba kahAM - zrAvakoM se piittaaeN| taba boharAjI bole- zrAvakoM se bhI pITAnA kahAM hai ? * bhIkhaNajI sAdhu nahIM samajhate taba unake zrAvaka bole- Upara calo, aisA kahakara Upara le ge| ye dekho, gulAba RSi, bele-bele do-do dina ke upavAsa ke bAda pAraNA karate haiN| usameM bhI chAcha gholakara ATA khAte haiM / gulAba RSi bolA--maiM bele-bele pAraNA karatA hUM, chAcha meM gholakara ATA khAtA huuN| zItakAla meM eka aMcalA/caddara aur3hatA hUM, to bhI bhIkhaNajI mujhe sAdhu nahIM smjhte| taba boharojI bole ---mere eka nIlA baila hai, tuma to ATA khAte ho, para vaha to ATA hI nahIM khAtA, sUkhA ghAsa hI khAtA hai| tuma caddara or3hate ho, vaha to or3hatA hI nahIM hai, ughAr3A rahatA hai| aise agara sAdhu hoM, to usako bhI sAdhu kahA jaae| taba gulAba RSi bolA - dekho, dekho mujhe Dhora kahate haiN| ___taba boharAjI bole-maiMne to Dhora nahIM kahA -- tuma apane mukha se hIM kaha rahe ho| Ane kA kahanA kahAM hai ? ___ itane meM phatehacanda veSadhArI bolA-carcA karanI hai to merI tarapha aa| taba boharAjI bole-Ane kA kahanA kahAM hai ? 'micchAmi dukkaDaM lo'| unake pAsa gyaa| sthAnaka ko adhUrA lIpA huA dekhakara bole-pUrA lIpAyA nahIM kyA ? taba vaha bolA - maiMne kaba lIpAyA hai ? gRhasthoM ne lIpA hai / isa prakAra sadoSa AdhAkarmI kA sevana karate haiM aura mAyA karate haiM / aise vyaktiyoM ko pahacAnate haiM unheM uttama jIva samajhanA caahie| 13. aisA prazna to kabhI nahIM sunaa| svAmIjI ke zrAvakoM ne dillI kI tarapha ke veSadhAriyoM se prazna pUchA-nava padArthoM meM jIva kitane aura ajIva kitane ? taba vaha veSadhArI bolA-pUjya bulAkIdAsajI ko dekhA, pUjya haridAsajI ko dekhA, ityAdika aneka nAma liye| bar3e-bar3e moTe puruSoM ko dekhA, para nava padArtha meM jIva kitane aura ajIva kitane ? aisA aDabaMga/vicitra prazna to kabhI nahIM sunaa| kaho to maiM jIva ke 14 bheda batalAUM, kaho to ajIva ke 14 bheda batalAUM, kaho to puNya ke 9 bheda batalAUM, kaho to pApa ke 18 bheda batalAUM yAvat kaho to mokSa ke cAra bheda batalAUM para nava padArtha meM jIva kitane ? aura ajIva kitane ? aisA prazna to kabhI nahIM sunaa| isa prakAra par3he-likhe (paNDita) kahalAte haiM, para nava padArtha kI pahacAna nhiiN|
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 14-16 ___301 14. nava tatva kI pahacAna ke binA samyaktva kase Ae ? / dillI kI tarapha ke veSadhAriyoM ko svAmIjI ke zrAvakoM ne phira prazna pUchAnava padArtha meM jIva kitane aura ajIva kitane ? taba vaha veSadhArI bolA - pAMca jIva aura ajIva kahUM to zraddhA bhIkhaNajI kii| cAra jIva aura pAMca ajIva kahUM to zraddhA rughanAthajI kii| eka jIva aura ATha ajIva kahUM to zraddhA bagatarAmajI kii| eka jIva, eka ajIva, sAta jIva ajIva kI paryAya kahUM to zraddhA amarasiMhajI kii| ATha jIva aura eka ajIva kahUM to zraddhA khIMvasiMhajI kii| sAta naya, cAra nikSepa kI apekSA se devaguru ke prasAda se sUtra kI yukti lagAkara kahUM to eka jIva, eka ajIva aura sAta jIva, ajIva kI paryAya / isa prakAra nava tattva kI pahacAna nhiiN| mana meM jaMce vaise prarUpaNA karate haiM, unheM samyaktva kaise aae| 15. aise manuSya virale haiN| lATotI meM khataragaccha ke zrI pUjya jinacaMda sUri aae| upAzraya meM bahuta logoM kI upasthiti meM vyAkhyAna dete samaya Azrava kA prasaMga aayaa| taba bole -Azrava ajIva hai| taba cainajI zrImAla svAmIjI kA zrAvaka bolA ---zrIjI mahArAja! Azrava jIva hai / taba zrI pUjyajI ne kahA--- Azrava ajIva hai / taba cainajI ne kahA - Azrava jIva hai| taba pUjyajI bole terI dhAraNA galata hai| taba cainajI bolA ApakI dhAraNA hI galata hai| zrI pUjyajI yaha carcA hama bAda meM kreNge| vyAkhyAna samApta hone para loga apane ghara ge| zrI pUjyajI ne carcAvAdI siddhAMtoM kI jAnakArI rakhane vAle yatiyoM ko bulaayaa| kahA -sUtroM ko dekho, AMdhava jIva hai yA ajIva ? yaha nirNaya kro| taba carcAvAdiyoM ne nirNaya kara kahA sUtra ke anusAra to Azrava jIva haiM / taba zrI pUjyajI ne cainajI ko bulAyA / bole --Azrava jIva hai| maiMne ajIva kahA, isalie 'micchAmi dukkddN'| tumhAre se khamatakhAmaNA hai| abhI to kaha rahA huuN| kSamApanA (khamatakhAmaNA) to kala pariSad meM hogii| dUsare dina prabhAta ke vyAkhyAna meM bharI pariSad meM zrI pUjyajI bole --cainajI ! maiMne kala Azrava ko ajIva kahA aura tUne jIva kahA, tU saccA hai, maiM jhUThA, isalie mere 'micchAmi dukkaMDa' hai / tere se khamatakhAmaNA hai| isa prakAra ahaM chor3ane vAle manuSya virale haiN| 16. jova kA ajIva ho gayA khataragaccha ke zrI pUjya raMgavijayajI aura jinacaMda sUrI kizanagar3ha meM the|
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 zrAvaka dRSTAMta bhAramalajI svAmI 9 sAdhuoM ke sAtha kizanagar3ha pdhaare| naye zahara meM utare / carcA ke lie bagIcI kA sthAna nizcita huA / nAnagajI, ugarAjI, amarasiMhajI ityAdi ke 35 sAdhu carcA ke lie Ae / 9 sAdhuoM se bhAramalajI svAmI pdhaare| saiMkar3oM loga ikaTThe ho gae / Azrava kI carcA calI / aura bhAramalajI karmoM ko grahaNa nAnagajI ke ziSya nihAlajI ne to kahA Azrava ajIva hai svAmI ne kahA--Azrava jIva hai, karmoM ko grahaNa kare, vaha Azrava / kare vaha to jIva hai, ajIva to karmoM ko grahaNa karatA nhiiN| phira ne kahA -gRhastha to AzravI aura sAdhupana lene ke bAda sAdhu vaha to bhAramalajI svAmI saMvarI hotA hai / zrava ko ajIva kahate ho to kyA ajIva kA jIva ho gayA ? sAdhu bhraSTa hokara gRhastha ho gayA to kyA sAdhu saMvarI jIva thA vaha gRhastha AzravI ho gayA to kyA jIva kA ajIva ho gayA ? isa prazna se niruttara ho ge| sahI uttara nahIM de sake / taba 'sAdhu ko ajIva kahate haiM, sAdhu ko ajIva kahate haiM' ? isa prakAra hallA macAte hue uTha gae / bhAramalajI svAmI bhI apane sthAna para padhAra gae / * ye carcA ke yogya nahIM / bhAramalajI svAmI kI AjJA lekara khetasIjI svAmI, hemajI svAmI aura rAyacaMdajI svAmI gocarI pdhaare| taba jinacaMdasUrI ne brAhmaNa ko bhejakara unheM upAzraya meM bulAyA / sAdhuoM ko Ate dekhakara zrI pUjya paTTa se nIce utarakara AMgana para baiThe / sAdhuoM ko biThAkara bole- Apa inase carcA karate haiM para ye carcA karane yogya nahIM haiN| eka dRSTAMta suno:-- eka sAhUkAra kI havelI meM do sAdhu gocarI gae / Upara per3iyoM kI nAla car3hate samaya vahAM aMdherA dekhakara ve vApasa lauTa ge| Upara se gRhastha AvAja detA hai- UMce padhAro, UMce padhAro / para sAdhu to vApasa cale gae / thor3I dera ke bAda do sAdhu phira Ae / Upara jAkara AhAra- pAnI liyA / gRhastha bolA-- pahale do sAdhu Ae, ve to vApasa cale gae, aura Apa Upara padhAre / taba ve bole -- ve to pAkhaNDI the / pAkhaNDa kara gae aisA kaha kara ve bhI cale gae / thor3I dera bAda do sAdhu phira Ae, taba gRhastha bolA- do sAdhu pahale Aye ve to sIr3hiyoM se hI vApasa cale gae, usake bAda do sAdhu Aye, bhikSA lI aura unako pAkhaMDI kahakara cale gae aura aba Apa Ae ho / taba ve sAdhu bole - pahale Ae, ve to asalI sAdhu, jo aMdhArA dekhakara vApasa lauTa ge| usake bAda do sAdhu Ae ve hIna AcArI, dohare mUrkha svayaM to pAlate nahIM aura jo pAlate haiM, unase dveSa niMdA karate haiM aura hamase to pUrA sAdhupana palatA nahIM / veSa kI oTa meM roTI mAMga kara khAte haiM / pahale Ae ve dhanya haiN| aisA kahakara ve bhI cale gae / zrI pUjyajI ne udAharaNa sameTate hue kahA- pahale kI taraha to Apa dUsare vAloM jyoM ye maThadhArI, sthAnaka bAMdhakara baiThe ve aura tIsare vAloM jyoM hama / hama se pUrA sAdhupana nahIM palatA hai / isalie tuma inase carcA karate ho, para ye carcA karane lAyaka
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 17-18 nahIM haiM ! yaha bAta sunakara tInoM sAdhuoM ne sthAnaka para Akara bhAramalajI svAmI ko saba samAcAra sunAe / o yahAM se vihAra kara denA nahIM to 303 bhAramalajI svAmI ne jayapura Akara caturmAsa kiyA aura hemarAjajI svAmI ne mAdhopura kI tarapha vihAra kiyA / 22 koza taka ge| Age nadI bahatI dekhI, taba mana meM vicAra kiyA kizanagar3ha meM veSadhAriyoM ne anhAkha / bahuta kadAgraha kiyA / to caumAsA kizanagar3ha meM ho to ThIka rahe, aisA soca vApasa vihAra kara kizanagar3ha padhAre / do sthAnoM para AjJA lekara eka dukAna meM utare / / bAda meM veSadhAriyoM ne usa dukAna vAloM ko sikhalAkara jagaha chur3avA lI / taba dUsarI dukAna meM AjJA lekara virAja gae / virodhiyoM ne vahAM para pRthvIkAya bikhera dii| taba ummedamala sarAvagI kI dukAna meM AjJA lekara tthhre| taba veSadhArI Akara bolA- tuma terApaMthI dagAdAra ho, hamAre paNDita - paNDita to vihAra kara gaye aura tuma chala karake Ae ho / yA to yahAM se vihAra kara jAo, nahIM to pAtra bAjAra meM ThokareM khAeMge / bolA hemajI svAmI ne yaha sunakara bhI mauna rakhI / caturmAsa lagA / vyAkhyAna meM loga khUba Ate para saMvatsarI para eka bhI pauSadha nahIM huaa| bAda meM loga samajhe | dIvAlI para pAMca pauSadha hue / jayapura meM ye sAmAcAra sunakara veSadhArI to aprasanna hue aura bhAramalajI svAmI prasanna hue / saM0 1869 kA caturmAsa kizanagar3ha kiyA, usake bAda kSetra kI nIMva lagI / 17. zubha yoga saMvara kisa nyAya se ? yAM meM rAjamalajI boharA ratanajI ke pAsa ge| carcA ke prasaMga meM ratanajI zubha yoga, saMvara hai / taba rAjamalajI ne kahA saMvara kA svabhAva to karma rokane kA hai / aura zubha rukate nahIM isalie zubha yoga saMvara kisa nyAya se ? zubha yoga pravartamAna ho usa samaya azubha yoga ke karma nahIM lagate, isa nyAya se zubha yoga saMvara / yoga se to puNya baMdhate haiM, taba ratanajI bolA taba rAjamalajI boharA bolA isa hisAba se to azubha yoga ko hI saMvara kaho, azubha yoga pravartamAna ho usa samaya zubha yoga ke karma nahIM lagate usa hisAba se / taba ratanajI bolA- sUtra meM to ayoga saMvara hI kahA hai / hamArI paraMparA se zubha yogoM ko saMvara kahate haiM / 18. dharma huA yA pApa ? bhagavAnadAsajI prasiddha nagaraseTha / saMvegiyoM kI zraddhA / unhoMne pAlI meM ratanajI pUchA - kacce pAnI ke loTe meM makkhI par3a gaI use bAhara nikAle usako dharma huA yA pApa ? se taba ratanajI uttara dene meM aTaka ge| dharma batalAe to hiMsA dharma, deharApaMthiyoM
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zrAvaka dRSTAMta kI zraddhA meM mila jaae| pApa batalAe to zraddhA samApta ho jaae| taba krodha meM Akara nagaraseTha huuN| logoM ko DarAtA hUM para maiM akabaka bolane lagA - tuma samajhate ho maiM nahIM DaratA - isa prakAra bolane lagA / 16. sAdharmika vAtsalya kA niSedha kyoM karate ho ? bhagavAnadAsajI ne phira ratanajI se pUchA - zrAvaka ko poSaNa dene se kyA hotA hai ? ratanajI bole - belA ( do dina kI tapasyA) ke pAraNe vAle zrAvaka kA poSaNa karane se dharma hotA hai / taba bhagavAnadAsajI bole - bele ke pAraNe vAle sAdhu tathA binA pAraNA vAle sAdhu ko dene se kyA hotA hai ? ratanajI bole- dharma hotA hai| taba bhagavAnadAsajI bole- phira pAraNe vAle tathA pAraNe binA hI zrAvaka kA poSaNa karane ko dharma kyoM nahIM kahate ho ? aura isa prakAra saba zrAvakoM ke poSaNa ko dharma kahate ho to hamAre 'sAdharmika vAtsalya' kA niSedha kyoM karate ho ? isa prasaMga meM bhI sahI uttara nahIM AyA / 20. vaha vaidya buddhihIna pIpAr3a meM daulajI lUNAvata se carcA karate bolA- sannipAta meM Ae rogI ko dUdha mizrI hai / samaya ratanajI krodha meM Akara pilAe to sannipAta adhika bar3hatA taba daulajI bolA vaha vaidya (hIyAphUTa) buddhihIna hai / usakA candrabala idharaudhara ho gayA / (buddhi bala ghaTa gayA) jo sannipAta kA roga jAnatA hai, phira bhI dUdha mizrI pilAtA hai / 21. ye kauna-sI lezyA kA lakSaNa hai ? 'RNahi' gAMva vAle jIvojI ko gumAnajI ke ziSya kizanadAsajI ne kahAsAdhu meM 3 bhalI lezyA hI hai, mAThI ( kharAba) lezyA nahIM hai / itane meM jorajI kaTAriyA AyA / taba kizanadAsajI halkI bhASA meM bolA'o Ayo jIvalA ro bharamAyau' (yaha AyA jIvojI kA bhramita kiyA huA) taba jIvojI bolA tuma yoM bolate ho ye kaunasI lezyA kA lakSaNa hai ? taba kizanadAsajI cupa ho gayA / 22. DorI rakhane meM bhI doSa ? saMvat 1879 ke pIpAr3a caturmAsa meM hemajI svAmI ne pADihArika churI rAta meM rkhii| bhIkhaNajI svAmI, bhAramalajI svAmI ke samaya meM rakhane kI vidhi thI / gRhastha ko vApasa dI jAne vAlI pADihArika vastu rakhate the, usI hisAba se rakhI / taba veSadhArI ne khUba kadAgraha kiyaa| na hone vAle doSa batAne lagA / RNahi grAma vAle jIvojI se kahA - gRhastha ko vApasa dI jAne vAlI churI rAta ke samaya pAsa meM nahIM rakhanI cAhie / taba jIvojI bole- isameM kyA doSa hai ?
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 23-25 305 taba veSadhArI bole - rAtri meM paraspara jhagar3A hone para krodha ke basa churI se mara jAe yA mAra de, yaha doSa hai / taba jIvojI bolA -- taba to nAMgalA, pustaka bAMdhane kI DoriyAM bhI nahIM rakhanI cAhie kyoMki DorI se bhI phAMsI khA le to tumhAre hisAba se DorI rakhane meM bhI doSa hai / 23. do to maiMne batAe, Age Apa batAo / svAmIjI ke zrAvaka se veSadhArI ne kahA- chaha kAya ke nAma jAnate ho ? taba usane kahA- jAnatA hUM / pRthvIkAya, apakAya, ityAdi nAma btaae| taba veSadhArI bolA- ye to gotra haiM, nAma kahAM hai ? taba usa zrAvaka ko do hI nAma Ate the, iMdIthAvara kAya, baMbhIthAvara kAya, ye do nAma batA diye / taba veSadhArI bolA Age batAo ? taba vaha zrAvaka bolA -- maiM to abhI sIkha rahA huuN| do to maiMne batA die, tuma jAnate ho to Age ke batalAo ? 24. saba pUrIyA hI pUrIyA hai / saM0 1856 ke varSa bhIkhaNajI svAmI vAyu ke kAraNa se 13 mahinA karIba nAthadvArA meM rahe / bhIlavAr3A ke cAra bhAI Ae / 1. pUro nAMve kA, 2. ratanajI chAjer3a, 3. bhairUMdAsa caMDAlyA, eka vyakti aura ina cAroM ne svAmIjI se bahuta dinoM taka carcA kara acchI taraha se samajhakara guru banAyA / hemajI svAmI ne bhairUMdAsa se pUchA tumane sthAnaka banAyA / usameM rahate haiM ve sAdhu AcAra meM kaise haiM ? bhairUMdAsa bolA yaha zraddhA aura yaha AcAra dekhate to saba pUrIyA hI pUrIyA hai / hemajI svAmI ne pUchA -pUrIyA kyA hai ?. bhairUMdAsa bolA - eka gAma kA ThAkara bhaktoM ko iSTa kI taraha pUjatA thA / vaha bhaktoM ko bhojana karavAkara caraNAmRta lekara paira dhokara pItA thaa| eka bAra bahuta se bhaktoM ko bhojana karavAkara vaha caraNAmRta le rahA thA / usake gAMva kA bhakta banA- pUrIyo nAmaka meghavAla bhI unameM thA / usakA caraNAmRta lete samaya ThAkara ne usake muMha kI tarapha dekhA / use pahacAna liyA / taba bolA-pUrIyA tUM re ! taba vaha bolA- mujhe kyA kahate ho, ThAkara sAhaba ? saba pUrIyA hI pUrIyA hai / koI saragar3A hai, koI thorI hai, koI bAvarI hai, kyA paricita ko hI pUrIyA kaha rahe ho ? bhairUMdAsa bolA - vaise hI yaha zraddhA aura AcAra dekhate aura saba pUrIyA jaise haiM / 25. thukka thukkA, dhakkamadhakkA bAda meM chakkamachakkA svAmI bhIkhaNajI 1857 ke varSa bhIlavAr3e pdhaare| AcAra zraddhA kI DhAleM
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dRSTAMta rAta ke vyAkhyAna meM kahane lge| pariSad khUba AI / kucha nAgorI Adi kAphI logoM ne vyAkhyAna samApta hone ke bAda svAmIjI ko saugaMdha dilAte hue kahA-kala vihAra kiyA to 24 tIrthaMkaroM kI saugaMdha hai / sIla bhAMga tyAMrA TolA mo, tiNa ne dikhyA dai tAma re / piNa choTA re page pAr3e nahIM, isar3o kara ajJAnI kAma re // __ tumheM joya jo andhAro bheSa meM yaha DhAla tumane kahI--- "to kisakA zIla bhaMga huA aura kisako bar3A rakhA" isa bAta kA kala tAra nikAlanA/nirNaya karanA hai / isa prakAra muMha se aka-baka bolane lge| para svAmIjI ne mauna rkhii| taba ghaNarAja nAgorI bolA-devatA kI pratimA baiThe vaise baiThe ho, vApasa bolate kyoM nahIM ? phira bhI svAmIjI mauna rahe, taba hairAna hokara cale ge| kusAlajI (bAgora ke) usa samaya saMgha meM the, bole- isa kSetra meM svAmIjI ke Ane kA matalaba hI kyA hai ? taba svAmIjI bole -- yaha to kaccA hai| svAmIjI ko ghaNarAja ne ulaTI-sIdhI bAteM kahI ! yaha bAta rANAjI ke pradhAna zivadAsajI gAMdhI, jo phauja meM the, ne sunii| to ghaNarAja ko upAlaMbha bhejA aura kahalAyA-tUM ghoTA lekara bhIkhaNajI ke pAsa jAkara ulaTA-sIdhA bolA, itanA sUravIra hai to phauja ke sAmane jAkara lar3AI kara na / sAdhuoM se kalaha kyoM karatA hai| bhairUMdAsa caMDAlyA bolA- ye Apase kalaha karate haiM, para thor3e dinoM meM ye saba Apake hI baneMge aisA lagatA hai / isa prasaMga para eka udAharaNa suno-- dillI meM bAdazAha rAjya karate the| unake sAmane nyAya, nigarAnI aura saba kAmoM kA kartA, agravAla jAti kA rAva rughanAtha, jisakA hukma deza meM prasiddha thA / usI dillI meM eka garIba agravAla apane putra ko acche kapar3oM Adi se sajA kara goda meM lekara bAjAra meM aayaa| taba kisI ne upahAsa karate hue kahA - putra ko aisA sajAyA hai, kyA rAva rughanAtha kI lar3akI se sambandha karane kA vicAra hai ? taba vaha bolA-isa bAta kA upahAsa/majAka kyA karate ho, kisI ke pAsa dhana adhika ho, kisI ke pAsa thor3A ho phira bhI jAti Adi zuddha ho to sambandha meM Apatti jaisI bAta nhiiN| aisA kahakara vaha garIba agravAla rAva rughanAtha kI kacaharI meM pahuMca gyaa| saikar3oM loga baiThe the| vahAM Akara bolA-rAva rughanAtha ! "tumhArI lar3akI se hamAre lar3ake kA saMbaMdha kro|" taba rAva rughanAtha kI kudRSTi dekhakara unake sAmane kAma karane vAloM ne gAliyAM bolate hue usakA apamAna kara bAhara nikAla diyaa| vaha vApasa bAjAra meM aayaa| logoM ne pUchA-saMbaMdha kara diyA? taba vaha bolA-thukkama-thukkA to huA hai / dUsare dina usI taraha lar3ake ko sajAkara phira kacaharI meM jAkara bolA"tumhArI lar3akI, hamArA lar3akA saMbaMdha karo" taba dhakkA dekara bAhara nikalavA diyaa|
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 25 307 phira logoM ne pUchA-saMbaMdha kara diyA taba bolA-dhakkama-dhakkA to huA hai| .. hallA sunakara rAtri meM strI ne pUchA--do dina hue kacaharI meM ho hallA kyoM hotA hai ? taba rAva rughanAtha ne kahA--putra ko goda meM liye eka daridrI garIba agravAla Akara kahatA hai ... "tumhArI lar3akI se hamAre lar3ake kA saMbaMdha karo" isalie hallA hotA hai / taba strI ne pUchA -lar3akA kaisA hai ? rAva rughanAtha bolA- lar3akA to sundara hai, para ghara meM kucha nahIM hai| strI ne kahA tumhAre jaisA kahAM se lAoge ? tuma to bAdazAha kA kAma karane vAle ho, vaisA dUsarA nahIM milegA / usake ghara meM dhana nahIM to hamAre ghara meM to bahuta hai phira usake dhanavAna hone meM kyA samaya lagatA hai| yaha sunakara rAva rughanAtha ke dila meM bhI yaha bAta baiTha gii| tIsare dina vahI garIba agravAla kacaharI meM Akara phira vaise hI bolaa| striyoM ne Upara se dekhA to baDAraNa/naukarAnI ko bhejakara lar3ake ko bulA liyaa| sundara/svarUpavAna dekhakara tilaka lagA kara saMbaMdha kara liyA aura gahanA tathA vastra pahanA kara pAlakI para biThAkara sammAna pUrvaka vidA kiyaa| bahuta se logoM se ghire char3IdAra sipAhI aura sevakoM ke jhuMDa ke sAtha bAjAra mArga se mahaloM meM DerA jamA diyA / lAkhoM rupaye sauMpa diye / bAjAra se pAlakI jAtI dekhakara loga bole-thukkama thakkA, dhakkama dhakkA vAlA saMbaMdha kara "chakkamachakkA" kara AyA hai| isa prakAra jAti, kula zuddha thA isalie acche gharAne se saMbaMdha huaa| bhairUMdAsa bolA --vaise hI Apa zuddha sAdhutva pAlate ho isalie sabhI Apake caraNoM meM hI Ate lagate haiN|
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ phuTakara saMsmaraNa hemajI svAmI ne saMvat 1903 ke caturmAsa meM ye bAteM svayaM likhAI / 1. vacana to pakkA nibhAyA sojata meM aNaMde paTave ne kahA thA - "isa bhIkhaNIyA ( halkA nahIM dekhUM " krodha meM Akara bAra-bAra aise bolA / pApa ke udaya se aMdhA ho gayA / loga bole aNaMdejI ne vacana to pakkA nibhaayaa| bhIkhaNajI kA mukha kabhI nahIM dekheNge| logoM meM bahuta niMdA huI / zabda ) kA muMha vaha sAta meM dina aMdhe ho gae a 2. bacAte to tuma bhI nahIM pIpAr3a meM maujIrAmajI boharA kI beTI bImAra par3a gaI / taba sthAnaka meM urajo jI nAmaka sAdhu the| maujIrAmajI unheM bulAne ke lie Ae / bole- ghara para padhAro | urajojI bole- kyA kAma hai ? maujIrAmajI - baccI bahuta bImAra hai / tar3apha rahI hai / isalie koI yaMtramaMtra Adi kA prayoga karo, jisase lar3akI ThIka ho / taba urajojI bole- hama sAdhuoM ko aisA karanA kahAM hai / taba maujIrAmajI bole tuma kahate ho na hama jIva bacAte haiM aura bhIkhaNajI jIva nahIM bacAte / aise hI kahate ho jIva bacAte haiM, jIva bacAte haiM, para bacAte to tuma bhI nahIM / 3. eka AlA phira cAhie jodhapura meM jayamalajI ke sthAnaka bana rahA thA / taba rAyacaMdajI boleeka AlA to yahAM cAhie / zobhAcaMdajI phophaliyA bole- yahAM AlA kisalie cAhie ? taba rAyacaMdajI bole -- yahAM pustaka panne par3e raheMge / taba zobhAcaMdajI bole - eka AlA isa jagaha phira caahie| taba rAyacaMdajI bole yahAM AlA kyoM cAhiye / taba zobhAcandajI bole -yahAM Apake mahAvrata par3e rheNge| gAMva-gAMva kahAM lie phiroge ? 4. eka-eka kara chinna-bhinna kara deM bhIkhaNajI svAmI alaga huvai taba rughanAthajI ne jayamalajI se kahA- hama to bahuta haiM aura ye 13 vyakti haiM / himmata karo to eka-eka karake chinna-bhinna kara deM /
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta 309 taba jayamalajI bole -- zAhapurA ke rAjA para rANAjI kI phauja ne car3hAI kI / lar3AI karane lage / para rANAjI kI phauja kA dAva nahIM lagA / usakA kAraNa eka to zAhapurA kA koTa majabUta, usake cAroM ora pAnI se bharI khAI, aMdara topoM kI bahulatA aura rANAjI kI phauja meM lar3ane vAle adhikArI bhI zAhapurA vAloM se tor3ane ke mata meM nahIM / chaha mahIne taka ceSTA kI lAkhoM rupayoM kA pAnI huA / para zAhapurA hAtha nahIM lagA / phauja vApisa ThikAnoM para gaI / vaise hI bhIkhaNajI se hama carcA kareM unakA pIchA kareM to eka to unake AgamoM kA adhyayana bahuta hai / kAma par3ane para pramANa dikhalA dete haiM / svayaM AcAra meM dRr3ha, phira hamAre meM rahe hue haiM, ve hamArI aMdara kI bAteM jAnate haiM ataH inase carcA karane se ye hameM hI chinna-bhinna kara deMge, isalie inakI ora dhyAna na deM / saMyama * se calate haiM to hamArA hI yaza hogA / loga kaheMge rughanAthajI ke ziSya kaThora patha para calate haiM / aisA kahakara jayamalajI ne to pIchA nahIM kiyA / rughanAthajI ne kiyA / sthAna-sthAna para carcA kI taba unake hI zrAvaka adhika samajhe / : 5 5. phakIra vAlA dupaTA svAmIjI naI dIkSA lene ke lie taiyAra hue| taba jodhapura meM jayamalajI ke sAtha caturmAsa kiyA / jayamalajI ke sAdhuoM ke mana meM zraddhA jama gaI / thirapAlajI,' phatecaMdajI Adi tathA jayamalajI ke mana meM bhI zraddhA baiTha gaI hai ye samAcAra rughanAtha jI ne sune / taba sojata ke zrAvakoM se kAgada likhavA kara jodhapura bhejA aura jayamalajI ko kahalAyA tumhAre bhIkhaNajI kI zraddhA jamI aisA sunA hai / ve tumhArI saMpradAya ke acche-acche sAdhuoM tathA acchI-acchI sAdhviyAM ko to le leNge| zeSa jinako tumane bahuta harSollAsa ke sAtha ghara chur3avAyA hai ve saba tumheM roeMge / nAma to bhIkhaNajI kA hogA, saMpradAya bhIkhaNajI kA kahalAegA, tumhArA nAma bhI vizeSa rahegA nahIM / phakIra vAlA dupaTA hogA - eka phakIra ko rAjA ne dupaTA diyA / eka sAhUkAra ne apane beTe ke vivAha prasaMga para phakIra se dupaTA maaNgaa| phakIra bolA-mujhe bArAta meM sAtha le jAo to dUM / taba sAhUkAra ne dupaTA lekara phakIra ko sAtha meM le liyaa| bArAta gAMva bAhara ThaharI / vara ko dekhane ke lie loga Ae / vara kI prazaMsA karate hue ve kahate haiM--- gahane kapar3e sundara haiM, vara rUpavAna hai para dupaTA to bahuta hI kamAla kA hai / dupaTe kI loga khUba prazaMsA karate haiM / taba phakIra bolA-- dupaTA to mujha garIba kA hai / taba sAhUkAra ne manA kiyA-re sAMI ! bola mata / Age zahara meM gae / phira loga vara kI, gahanoM, vastroM kI prazaMsA karate haiM para kahate haiM dupaTA to vAha-vAha hI hai / taba phakIra phira bolA- dupaTA to hama garIba kA hai / phira sAhUkAra ne TokAre sAMI bola mata, isI prakAra toraNa ke pAsa loga dupaTe kI prazaMsA karate haiM to phakIra vahI bAta duharAtA hai| taba sAhUkAra ne socA- yaha manA rahegA, isalie dupaTe ko pheMka diyA aura kahA - yaha terA dupaTA, karane se to nahIM aba yahAM se ravAnA
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dRSTAMta ho jaa| .. rughanAthajI ne jayamalajI se kahalavAyA- jaise vivAha to sAhUkAra ke beTe kA aura prazaMsA dupaTe kI, vaise hI sAdhu, sAdhvI to tumhAre legA / aura saMpradAya bhIkhaNajI kA khlaaegaa| ye samAcAra sunakara jayamalajI ke vicAra badala gae / taba jayamalajI ne kahAbhIkhaNajI ! maiM to gale taka DUba gayA huuN| Apa jaise paMDitoM se kyA chipA hai / Apa acchI taraha se saMyama paalo| 6. bar3A karma hai nAma kA jayamalajI jayapura Ae taba parasarAma kUkare ne caturmAsa kI binatI kii| taba jayamalajI ne kahA- hamArA caturmAsa hone se darzanArtha aneka bhAI bahana AyeMge / kucha durbala vyakti bhI AzA lekara aaeNge| ataH tumhAre se yaha kAma nahIM jmegaa|' isalie yahAM caturmAsa karane kA avasara nahIM hai| taba parasarAma bolA - yaha hajAra rupayoM kI thailI Apake paTTa ke nIce lAkara rakhI hai aura cAhie to bhI rukAvaTa nahIM, para caturmAsa yahAM kro| usake bAda jayamalajI ne jayapura caturmAsa kiyaa| sAMmIdAsajI ne bhI jayapura meM caturmAsa kiyA / paryuSaNa saMvatsarI ke samaya pauSadhoM kI khUba khIMcAtAna prAraMbha huii| kaI to jayamalajI kI tarapha le jAte haiM, kaI sAMmIdAsajI kI tarapha le jAte haiM aisA karate-karate sau pauSadha to jayamalajI ke yahAM hue aura sau pauSadha hI sAMmIdAsajI ke yahAM hue| zAma ke samaya eka bhAI pauSadha karane ke lie AyA / taba use khIMca kara sAmIdAsajI kI tarapha le gae / savere ginA to jayamalajI ke yahAM to sau pauSadha hue aura sAMmIdAsajI ke eka sau eka hue / taba jayamalajI bole dharma to cha jima chaH, baDo karma hai nAma ko| eka bhAyA ne khAMcatAM, sikko rahi mayo sAMma ko / 7. samajhaMgA, eka kharagoza adhika mArA nagajI jAti kA gUjara thaa| vaha ghara chor3a kara sAdhu bnaa| guru ziSya vihAra karate hae karer3e gAMva A rahe the| mArga meM eka cora A dhmkaa| usane guru ke kapar3e to chIna lie aura nagajI ke chInane lgaa| taba nagajI bolA- tere pAsa talavAra hai mujhe loha kA sparza karanA nahIM hai isalie zastra ko alaga rakha de| taba usane zastra dUra rakha diyaa| vastra lene ke lie Age bddh'aa| taba nagajI ne cora ke donoM bAMhe pakar3I aura use pITanA prAraMbha kiyA taba usake guru bole- are ! anartha kara rahA hai / manuSya ko mAra rahA hai| . ....: taba nagajI bolA- aise sAdhuoM ko lUTA jAegA to vicareMge kaise ? maiMne to ghara meM hI bahuta kharagoza mAre the samajhUgA eka kharagoza aura maaraa| prAyazcitta rUpa meM eka telA le lUMgA para isako to nahIM chodduuNgaa| guru ne bahuta kahA mAra mata / / taba kamara (kaTi) bAMdhane kI DorI se donoM hAtha pIche bAMdha kara gAMva ke bAhara lAkara chor3a diyaa|
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMta : 8 311 8. bhIkhaNajI kA sAdhu to akelA nahIM phiratA ___ svAmIjI ke darzana karane ke lie Ate samaya choTe rUpacaMda ko rAste meM tArAcaMdajI svAmI mile / unhoMne pUchA- - tuma kisake sAdhu ho ? taba rUpacaMda bolAmaiM bhIkhaNajI kA huuN| taba tArAcaMdajI bole-bhIkhaNajI kA sAdhu to akelA nahIM ghuumtaa| taba rUpacaMda bolA - maiM Tole/saMgha se bAhara huuN| mere meM sAdhupana nahIM hai| mujhe vaMdanA mata kro| aisA kaha kara Age claa| rAste meM cora A dhmkaa| talavAra nikAla kara bolA - kapar3e rakha de / taba rUpajI ne pAtroM ko dikhaayaa| taba cora bolA- kamara khola / taba rUpajI bhRkuTi car3hA, mUMchoM kA keza tor3a kara bolA-isa pIpala ke per3a se Age jAne dUM to asalI guru kA mUMDA hI nhiiN| taba cora bhAga gyaa| usake bAda rUpajI ne bar3I rAvaliyA meM jAkara svAmI bhIkhaNajI ke darzana kiye aura vahAM se indragar3ha calA gyaa| usakA vistAra to bahuta hai /
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ka) vyakti nAma aMjaNA 104 akharAma ( muni) 20,61 ajabU ( sAdhvI ) 109, 110 aNaMdA paTavA 277 amarasiMha (muni) 5, 10,37,48,117, 243, 244,267, 268 amarA DAMgI 263 amIcanda (muni) 81 AsakaraNa ( muni) 265, 266 AsakaraNa dAMtI 72 AsojI 19,20 indojI 246 IsaradAsa (muni) 5 ugarAjI (muni) 268 uttama IrANI 15 udayarAma (muni) 73,245 udarAma ( muni) dekheM udayarAma udarAma capalota 244 umedamala zrAvagI 269 urajojI ( muni) 10,11,277 oTA sonAra 74 oTo syAla 11,12 kacarojI ( muni) 18, 19 karajI (muni) 30 kalubAI 263 kastUjI (sAdhvI) 8 pariziSTa- 4 zabdAnukrama kastUramala jAlorI 246 kisanadAsa 271 kisanojI 79,80 kulo 27, 28 kusAlajI ( muni) (bAgora nivAsI ) 273 sUrAma 21 kojIrAma (muni) 5 kolojI (muni) 48 khaMtivijaya (muni) 34 se 37 khIMvasI (muni) 267 khetasI ( muni) 20,38,64,65,69,73, 77,97,98,244,255, 256,268 khetasI lUMgAvata mAMsAha 41 gAjI khAM 46, 47 gumAna (muni) 3, 4,37,271 gumAna luNAvata 63 gulA dekheM gulojI gAdiyA gulAba RSi 32, 33, 34,266 gulojI gadiyA 2,3 gUjaramala 21 bIrAma cAraNa 9 gozAlA 246 gautama 107, 251 ghaNarAja nAgaurI 273 candU (sAdhvI) 103 candU bAI 263 candrabhANa (muni) 26,31,64,75,76, 263 candrabhAna caudharI 50 catarAzAha dekheM caturosAha.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 caturo zrAvaka (caturojI ) 75, 265, 266 caturo sAha 15,247 cainajI zrImAla 267, 268 cotha boharo 37,259 cotha saMkalecA 66 chAjU khAbhIo 92 gAMdhI 78 jayamala (AcArya) 3,33,48,51,80, 117,253,277,278, 279 jalaMdharanAtha 249 jasU 107 jinaRRSa 80 jinacanda sUrI 267, 268 jinapAla 80 jItamala (muni) 48, 118 jIvaNa ( muni) 2 jIvo muMhato 50,271 bhArasiMha (ThAkura) 102 jeThamala ( muni) 258 jeThamala (hAkama ) 38 jeThA DaphariyA 265 jetasI 246 jaicanda 100 jaicanda vIrAMNI 83 jaimala (AcArya) dekheM jayamala (AcArya) jorajI kaTAriyA 271 TIkama ( muni) 18,104,243 se 247, 256, 258 TIkama DosI 70, 75 Tekacanda poravAla 26 ToDaramala (muni) 70, 118 DUMgaranAtha 60 DUMgarasI 244 DhaDhaNa (muni) 44 tArAcanda ( muni) 280 tArAcanda saMghavI 11 bhikkhu dRSTAM tiloka, tilokacanda ( muni) 10, 26, 27, 28,31,75,76,263 thirapAla ( muni) 105,278 dAmo 50 dIpacaMda muNota 9 durgAdAsa 3,4 devakI 28, 104 dropadI 258 daulajI lUMNAvata 270,271 daulatarAma (muni) 77 daulatasiMha (ThAkura) 70 dhannA (sAdhvI) 67 dhIro pokharaNI 118 naMdaNa maNIyArA 85, 254 nagajI 85,86 gajI gUjara 279 nagajI bhalakaTa 50 nagajI sAdUlajI 15 nagajI sAmI 22 nAMnajI svAmI 72 nAthAMjI (sAdhvI ) 73,74 nAthU (muni) 3,74 nAthU 24 nAtha dekheM nAthU (muni) nAga ( muni) 258, 268 nAyaka vijai (jatI) 245,246 nihAla ( muni) 268 naiNacanda 263 siMha 61 pattharanAtha 60 pannA (muni) 74 pAthU 24 pArzvanAtha 118 pUriyo meghavAla 272 pemajI (muni) 3, 4 pemajI koThArI 263
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 4 pemAMsAha 41 pemo 24 pratApa koThArI 94 pradezI (rAjA) 10 prabhava svAmI 44 phattU (sAdhvI) 61,103 phattaicanda (muni) 105,266,278 phattaicanda goTAvata 48 pharasarAma kUkarA 279 bagatarAma (muni) 267 barajUjI (sAdhvI) 71 balAkIdAsa 267 bUdarajI 48 beNIrAma (muni) 22,62,63,64,69, 259 bohatajI (muni) 117 bhagajI (muni) 74 bhagavAnadAsa 270 bhagU purohita 80 bhAnau khAbhIyo 92 bhAramala dekheM bhArImAla (AcArya) bhArImAla 17,23,31,36,67,69,71, 72,73,75,78,79,104,105, 244,247,256,257,258,259, 263,268,269,271 bhikkhu bhikSu AcArya dekheM bhISaNa (AcArya) bhIkhaNa (AcArya) 1 se 12, 15 se 18, 20,21,22,24,26,27,29,30, 31,34 se 44, 46 se 51,57,64, 66,70,72,75,76,79,80,83, 92,94,95,99,102,104 se 107, 109,114,116,117,118,243, 244,246,250,253,254,255, 257,259,263,265,266,267, 271,272,273,277,278,280 315 bhIma (muni) 48 bhIma kAMTher3a 252,253 bhairUMdAsa caMDAlyo 272,273,274 bhopajI (muni) 73 majanyo (bakare kA nAma) 43 mayArAma (muni) 22 malajI muMhato 11 mAIdAsa khairavAvAlA 252 mAnasiMga 249 mAnA khetAvata 249 mAlajI 78 mukanai dAMtI 245 mullA khAM 46,47 megho bhATa 20 meNAMjI (sAdhvI) 64 mohakamasiMha 31 mojIrAma boharA 107,277 motI bAladiyo 38 motIrAma caudharI 36 motIrAma boharA 9 raMgavijaya (AcArya) 268 raMgUjI (sAdhvI) 77 raghunAtha (AcArya) dekheM rughanAtha (AcArya) ratana (muni) 3,37,270 ratana (jatI) 10 ratana chAjer3a 272 ratana bhalagaTa 254,255 rAjamala boharA 270 rAma 4 rAMmajI (muni) 77 rAmakRSNa 46 rAmacanda kaTAriyA 17 rAmadeva 111 rAmalAla 46 rAyacanda (muni) 268,277 rAvaNa 4
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ rughanAtha (AcArya) 2,10,17,29,33, 34,44,45,48,51,75,92,95, 102,103,247,265,278,279 rughanAtha (rAva) 273,274 rUpacanda bar3A (muni) 77 rUpacanda choTA (muni) 77,280 rUpavije (muni) 250,251,252 rUpAMjI (sAdhvI) 98 reNAdevI 80 roDIdAsa sevaga 39 lakhajI bIkAnerI 25 lakhI bAladiyo dekheM motI bAladiyo lakhU bAI 263 vardhamAna 77 varajUjI (sAdhvI) 73 vijayacaMda paTavA 21,72,91,264 vijayasiMha (rAjA) 38,45,249 vijecanda lUNAvata 103 vIrabhAMNa (muni) 61,74,85,86 vIrAM (sAdhvI) 103 vIrAM kuMbhArI 74 zivarAmadAsa (muni) 31,76 zItaladAsa (muni) 33,117,252 zItalA 103 zrIkRSNa 46 zrIdhara 46 saMtokhacanda (muni) 31,76 sadArAma mUMhatA 46 sarUpa mUMhatA 36 sarvAnubhUti (muni) 246 savAI (muni) 244 savAIrAma ostavAla 1 sAMmajI (muni) 77 sAMmIdAsa (muni) 5,279 sAMmajI bhaMDArI 31 sAlabhadra 87 bhikkha dRSTAMta siMhajI 64 sivadAsa gAMdhI 273 sunakSatra (muni) 246 sUratojI 77 sUryAbha (sUrIyAbha) 113 sobhAcanda phophaliyA 277 sobhAcanda sevaga 39,40 svAmIjI dekheM bhIkhaNa (AcArya) harajImala seTha 10 harilAla 46 harIdAsa (muni) 267 hastUjI 7 hIrajI (muni) 252,253 hIrajI (jatI) 86,87,249 hIrAM (sAdhvI) 69,73 hIrAlAla (muni) 258,259 hemajI (muni) dekheM hemarAja (muni) hemarAja (muni) 4,5,22,28,31,42, 43,48,50,62,65 se 70,72,73, 84,97,99,103,104,105,110, 111,118,243 se 255,257, 258,259,268,269,271,277 (kha) grAma nAma AUvA 15,16 AgarA 10 . AgariyA 31,94 AbUgaDha 92 AmeTa 98,257,258,263 indragaDha 280 utavaNa 22 udaipura 3,4,19,61 RNihi dekheM riNihi kaMTAliyA 2,17,43,104,105 kAMkar3olI (kAMkarolI) 66 karer3e 22,279
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 4 kuzalapurA 68 kApharalA 14,34, 65 kArolIyA 73 kelavA 14,31,32,85,244,257 koTA 77,266 kRSNagaDha 11,268, 269 khAraciyA 14,73 kheravA (khairavA) 11,15,39,74,85 guralA 100 gaMdoca 102 godA (goghuMdA) 33,34 ghANerAva 7 caMDAvala 61 cUrU 76 celAvAsa 69,73, 100,102,249, 263 jADhaNa 77 jAlora 18 jaitAraNa 117 jaipura 3, 4,269,279 jodhapura 3, 4, 10, 17,45,48,51,247, 249,277,278 tuMgiyA nagarI 33 dillI 10,267,273 devagaDha 44,263,264,265 desUrI 3, 7,74,75 dvArakA 44 dhAmalI 67 nADolAI 39 nAthajIdvArA dekheM nAthadvArA nAthadvArA 45,61,64, 73,77, 94, 109, 110,118,247, 272 nIMbalI 68,69,100 naiNavA 28 pAna 5,28 220 pAlI 1,6,21,22,25, 34, 36 se 39, 50,66,70,78,86,91,97,99, 104,244,247, 248, 250, 256, 264,270 pIpAr3a (pIpAra ) 2,7,8,11,15,22, 34,36,37,63,78,81,103, 1 107,254,259,270,271, 277 pura 20,23,32,50,83,92,98, 100, 263 bagar3I 104,105 bAgora 273 balAr3A (bIlArA) 16,79,252,265, 272 bUndI 1,77 bora nadI 43 bhIlavAr3A (bhIlor3A) 50,51, 252,272 makarANA 62 mAMDalagaDha 259 mAMDhA (mADhA) 19,67 mAdhopura 14,21,269 mohanagaDha 110 rAjanagara 20 rAvaLiyAM (bar3I ) 280 riNihi 50,271 yAM 9,10,22,270 royaTa 75,87,264 loTotI 267 vAr3A dekheM bAr3A vIlAvAsa 248 zrIjIdvArA dekheM nAthadvArA sarabAra 258 sarIyArI dekheM siriyArI sAhipurA 278 sirayArI (siriyA) 18,30,31,45, 56,64,67,68,69,70,72,74, 243,244,250,252,263,266,
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ = siroi (sirohI) 3,4 sIhavA 50, 249 sojata 9,67,73,277,278 (ga) sampradAya nAma kanaphar3A 117 kAlavAdI 20 kharataragaccha 267 gacchavAsI 85 gusAMI 113 corAsIgaccha 80 terApaMtha 1,7, 28,34,264 terApaMthI dekheM terApaMtha dAdUpaMthI 94, 95 devarApaMthI (deharApaMthI) dekheM saMvegI nAtha 113 potiyAbandha 30, 102 bAisaTolA ( bAvIsa TolA) dekheM sthAnaka - vAsI bhikkhu dRSTa matheraNa 117 rAmasanehI 117 vaiSNu 113 saMvegI 40, 248, 264,270 sthAnakavAsI 7,28,34,60,79,80, 264 (gha) grantha nAma AcArAMga 34, 36 Avasaga sUtra 102 uttarAdhyayana 22,71, 104, 114, 256 dazavaikAlika 104 pannavaNA 34 kalIyA 70 bhagavatI 34,60,107,245, 246,251, 254,255,256 rAmacarita ( rAmacaritra) 255, 256 rAyapraseNI 113 sUyagaDAGga 107
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajogAI aDavI aNagala ALayadA AMguNa Akhur3ane AghA ADI jAti ANI AthaNa Abaru AraNIyo chANI Aro ukharalI upata khapata uparasaro kaMdho / aMvaLI UlI evar3a aihala ogAlo oLiyau osAvaNa kajiyo karasaNI kaSTa kIdhau koNa kAyo kiriyAvara pariziSTa -5 vizeSa zabdakoza ayogya vyavahAra ulajhana / vivAda anachamAM alaga avaguNa lar3akhar3Akara Age hIna jAti sasurAla se patnI ko lAne jAnA sAyaMkAla ijjata jaMgalI kaMDA mRtyubhoja ukarar3I upaja aura kharca dekhabhAla / surakSA aMTasaMTa idhara bher3oM aura bakariyoM kA samUha nirarthaka idhara-udhara bikheranA eka prakAra kA lambA kAgaja bhIge kaira Adi kA pAnI hu kalaha kisAna niruttara kara diyA lihAja khinna mRtyubhoja pRSTha 30 21 81 246 6 55 14 81 15 72 91 44 77 114 2 47 6 104 59 92 1 10 43 1 4 1 65 252 23 dRSTAnta 82 51 205 ma. 12 138 33 206 37 186 233 111 190 297 4 116 12 275 148 238 1 26 107 1 7. 1 170 hema. 20 59
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 bhikkhu dRSTAMta kisaba 148 kuNako 214 dhandhA anAja kA kaNa kubuddhi/cAlAkI phATaka zrama kapar3e kI gAMThe sr wre 144 309 -kubada khaTakara khapa kharavAra khAMgI khAMca khisANo paDayo khUcaNo TeDhI 217 28 252 hema.20 r a 83 Agraha ruSTa ho gayA doSa/galtI kaSTa/parizrama dhAna kA koThA salaTa jAtA uchala-kUda gAMva kI sImA khoDau 101 212 265 78 gudarato 2 gulAMca mms dazA 257 cugalI 217 goravo ghATa cADI cAmAM cibaThI cosarI chamastha jAbatA hala ke dvArA khIMcI rekhAeM ciUMTI oDhanI kevalajJAna se pUrva kI avasthA dw' 270 1 surakSA ~ 1 jogavAI niw 23 bhakhara TaMTau jvara milane kI saMbhAvanA bakajhaka jhaMjhaTa saphalatA Takore 105 Taba TAkara 265 278 177 zrAvaka. 9 183 203 9 TUka ThAgA ThoTha DAvar3A DIla DerI ThagAI anapaDha baccA lar3akA zarIra sampatti rUpa Dhora/pazu 247 DoLa DhAMDho
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 5 302 8. mr dizAM s 30 mr b 0 h 0 mRtyubhoja nUrAMNI 30 27 M WW pAMne pAsa meM tAkIda zIghratA tIkhaNa churI tejarA hara tIsare dina Ane vAlA jvara thANo sthiravAsa, zocArtha devI re TANa ninhava mithyA prarUpaNA karane vAle ninAMNa nidAI nukhatau bhAva bhaMgimA neharAi asAvadhAnI parakhadA pariSada parahA jAsAM cale jAeMge. hisse meM pAkhatI pAdharau sIdhA pukhatA avasthA prApta vizvAsI paMto utpatti kA mUla srota prAMcha rI prAMcha kramabaddha phujAlo phUlajhar3I se dAgo phIMcA phITA azlIla phITo par3ayo lajjita huA phorau halkA baMDela bartanoM kI paMkti baDerA pUrvaja bATA barar3o asta-vyasta bAparI becArI bAradAnau prAraMbhika sAmagrI bIhelA DareMge baido vivAda bolAvau nimaMtraNa ke lie upahAra maracA rau taubar3au mirgoM kA mukhauTA maura pITha/pRSTha bhAga maumALa nanihAla rAMdhaNa rasoI pakAne vAlI 212 131 53 mr ur TAMgeM 104 251 w A 1 107 117 132 W W 1 44 100 111 260 188 258 116
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 bhikkhu dRSTAMta gudar3I laihara rAmata khela . rAlI rAvaLIyA rAvala (khela karane vAlI eka jAti) rIrATA karatI subakatI huI lacakANI par3anai lajjita hokara lAMka sahita mur3A huA lAtariyo sakapakA gayA lAhau lAbha Akroza vatuo bAta karane vAlA vAya ra vaMga vAyu ke vega kI tarapha vAvaranA kAma meM lenA vAsatI eka prakAra kA khaddara kA vastra vyAvaTa vivAha ke avasara para taiyAra kI gaI phar3adI 10 viravI mahAmArI/akAla vizvara nindAtmaka kavitA viSTAlo samajhautA saMkar3A saMyamita sAidAra sAkSI sAU acchA/ThIka sAjI akhaNDa sijyAtara jisake makAna meM caritrAtmA kA rAtri pravAsa ho sIjArau bhAgIdArI/sAjhedArI 106 sIMdarA rassiyAM 253 sItaMgiyo sannipAta se pIr3ita 270 niyama/tyAga halavANI loha kI char3a 205 140 121 301 280 hema. 21 zrAvaka.20 hema. 16 248
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMzodhana patraka paMkti zuddha hastujI pRSTha 56 1 moTI kasAI 57 azuddha hastujo moTo vezyA sarIkhI vezyA nai diyAI vezyA sarIkhA 43 * * 4.000 11 29 GWKG - kArAM sarIkhA kasAina diyAI kasAI sarIkhA karAM utaratA pache lUNa saradhai besau 27 W X 9 W IS uttaratA pacha laMNa saradha 76 bhesau pacha EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE paMkti azuddha zuddha 27 kahai rahai koI na koI nai nau tau 148 147 saradha saradhai basAMNa baisANa AgamIya AgamIye bolA bolI karane karane Upara kahyo / suANyAM pacha hIrAMjI ra hemajI | svAmI ne (kahyo23 sirAMma- sivarAma dAsajI dAsajI 'lAyau lIyo __ varaja varajai khANa amI- amIcandajau candajI kyAMna - kyAMne kara karai DhaNA . ghaNA 20 dekhanai dekhai ko kI pUcha parcha scAmIjI svAmIjI 21 21 athe artha baLa 25m pacha bAyAM pache bAyAM kana kane khANa 32 3 vesa vaise 37 11,12 SH dIdho? dIdhI? . kaTALauyA kaMTALiyA tiNa saM tiNa sU ThAmatAM ThAma * 4.4.js. 3 4 4 4 4 4 4 4.3 24 buddho buddhI 20 100 baMlada baLada rAma nAma mAhajanAM mahAjanoM saM sUM kana kanai mAtha mAthai * Norm 31 495 102 103 111
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 pRSTha . 112 114 pRSTha 257 258 119 148 paMkti azuddha zuddha 6 huva huvai 22 sada jada 7 ho hI ThaMDI tumhArA tumhArA jisa 26 kaTAre kaTAra 3 dUjI dUjI 259 263 264 264 265 bhikkhu dRSTAMta paMkti azuddha zuddha 5 isa ima 19 kisAyata kisAyaka 22 koI kAI 23 hAlata hAlatA tInaka tIneka maya mata 15 paharA parahA batAya batAyA bhairUMdAna bhairUMdAsa suNana suNanai 17 sAMmI- sAMmI dAsajau dAsajI 3 148 250 272 273 279 256 samajhAva samajhAva se te sarIkho sarIkho 7
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
_