Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramapUjanIya upAdhyAya brIma caMtilaka viracita saMsakRta mahAkAvyanuM gujarAtI bhASAntara maMtrIzvaranuM jIvanacaritra bhAga-1 : prakAzaka :. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramapUjanIya upAdhyAya zrImad caMdratilaka viracita saMskRta mahAkAvyanuM gujarAtI bhASAntara abhayakumA maMtrIzvaranuM jIvanacaritra L cc bhAga-1 - prathama AvRtti : 500 : bhASAMtara kartA : motIcaMda odhavajI bhAvanagarI " ona Lis-E + + 2) zALA : prakAzaka H zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa kramAMka:00775 22111: 09.03 by aiE kans : preraka H pa.pU. prAcIna zrRtoddhAraka AcAryadeva zrImad vijaya pa.pU. sarasvatIlabdhaprasAda AcAryadeva zrImad vijaya ratnasuMdarasUrIzvarajI mahArAjA hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA : saMpAdaka : 5.pU.paMnyAsa pravarazrI satyasuMdaravijayajI gaNivarya piplate [fl> 1]]]]v p kiMmata : 160-00 OM mAM
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRpA varSA siddhAntamahodadhi saccAritracUDAmaNi-suvizAlagacchasarjaka AcAryadevazrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA nyAyavizArada-vardhamAnataponidhi-gacchAdhipati AcAryadevazrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA samatAsAgara-saMyamasamarpaNAdiguNagaNArNava pa.pU.paMnyAsapravarazrI padmavijayagaNivarya AjJAprasAdaH siddhAntadivAkara-gItArthagacchAdhipati AcAryadevazrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ : lAbhArthI : sfis P399 sarasvatI labdhaprasAda pa.pU.A.bha. zrImad vijayaratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM nAgapura vardhamAna nagara zve. jaina saMghanA AMgaNe thayela prathama upadhAna tapanI ArAdhanA nImItte pravacana prabhAvaka paMnyAsa satyasuMdara ma.sA.nI preraNAthI A graMthano saMpUrNa lAbha sakala jaina samAja (nAgapura) adhyakSa : vijaya darjhA (sAMsada rAjyasabhA)
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3:: prAptisthAna :: zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. caMdrakumAra bI. jarIvAlA 6, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva'I' roDa, muMbaI-400 002. phona naM.: 2281 8390 caMdrakAMtabhAI saMghavI 6-bI, azokA kompalekSa, janatA hospiTala pAse, [ pATaNa (u.gu.) mo.: 99094 68572 T akSaya zAha 506, padma epArTamenTa, jaina derAsaranI sAme, sarvodayanagara, muluMDa(ve.), muMbaI-400 080. mo.: 95945 55505 TAIpa seTIMga - mudraka jaya jinendra grAphIksa (nItina zAha - jaya jinendra) 30, svAti sosAyaTI, senTa jhevIyarsa hAIskula roDa, navaraMgapurA, amadAvAda-14. mo. 98250 24204 phona : (o) 256 2 16 23 (ghara) 2656 2795 E-mail : jayjinendra90@yahoo.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA - prathama AvRttinI zizu ! jagatamAM janmI, tallaNa raDatuM vastra vinAnuM tuM, mAtApitA-usaMge beThuM-dekhI sarva koI hasatuM. 1 jIvana jIvana tuM evuM, dIrgha mRtyu-nidrAne vaza thAtAM, tuM pote jA hasatuM, melI tujano sAtha sakaLa raDato. 2 | (eka aMgreja kavi.) eka saMskRta vidvAne "dharme tatparatA mukhe madhuratA dAne samutsAhitA, mitre'vaMcakatA gurau vinayitA citte'tigmbhiirtaa| AcAre zucitA guNe rasikatA zAstre'tivijJAnitA, rUpe sundaratA prabhau bhajanitA satsveva sNdRshyte||" A zlokamAM gaNAvelAM lakSaNothI upayukta evA uttamapuruSonAM samagra -jIvana atyanta upayogI che. eo vidyamAna chate emanAM pratyakSa nirUpaNathI, ane eo nAmazeSa thaye, emanAM zravaNa-mananathI vyavahAra ane paramArthaubhayanA AdarzarUpa banI, ApaNuM jIvana uccatara karavAmAM e sahAyabhUta thAya che. kAraNa ke, pUrvAvasthAmAM, (kadAci) pratikULatArUpI saritAne oLaMgavA mATe svAzrayarUpI pUla bAMdhI, uttarAvasthAmAM, zuddhabuddhi ane udAra aMtaHkaraNane sahAyaka banAvI, rAga ane dveSane kaTTarazatru gaNI, dUra taH tyajI daI, jana maMDaLanA kalyANane arthe ane guNasaMtatinI utpattine arthe, pUrvAnubhavano upayoga teo kevI rIte kare che e sarvanuM emAM nirUpaNa kareluM hoya che. 1. nirgamana kara. 2. dharmane viSe tatparatA, vANIne viSe madhuratA, dAna devAmAM utsAha, mitra prati niSkapaTatA, gurUprati vinaya, cittanI ati gaMbhIratA, AcArane viSe pavitratA, guNIjana para anurAga, zAstranuM paripUrNa jJAna, rUpane viSe saundarya ane paramAtmAnI bhakti A sarvauttamapuruSomAM draSTigocara thAya che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrve grIsa - roma Adi pAzcimAtya dezonA itihAsakAroe potAnA yA samakAlIna ke pUrvakAlIna mahApuruSonAM vRttAnta lakhI emanAM nAma amara karavAno yogya prayAsa karyo che; tema vartamAna samayanA caritra nirUpako paNa - potAnI iSTa vyaktine amara karavAnI aMtaHkaraNanI lAgaNI, ane mukhyatve che. karIne e vyaktinA kIrtikathanadvArA samudAyanI unnatino paripUrNa vizvAsa-e ubhaya vicArathI nAmAMkita puruSone jagaprasiddha kare che. jyAre Ama che tyAre je mahApuruSe eka vakhate (1) potAnI vastRtvazaktithI, (2) atyanta gahana siddhAntone vikasita karanArA potAnA sAmarthyathI, (3) manojJa, duprekSya (dazzling) ane sarvAze yuktimatuM pramANone grahaNa karI lenArA potAnA vicArabaLathI ane (4) vizALa Azayo tathA - asmalita puruSArthathI, atyanta vyagratAe AkuLa chatAM paNa niSkalaMka ane : bahudezI dakSatAe pUrNa-kAryabhAra vahana karanAra rAjyanItijJa amAtya tarIke, jANakvacit namIne to kvacit namAvIne dIrgha dRSTi pahoMcADI dareka kArya karyuM che; vaLI svataMtra sattA vinA paNa pradhAnapadanuM nirvahaNa karI, zAsana ane sAdhutAnA A saMmIlanathI potAnA pUrNa mahatvanI chApa pADI uttamaprakAranI nipuNatA siddha karI ApI che; tathA rAjakuLamAM banatA aneka virodhavALA prasaMgo zamAvavArUpa AyAsamaya pharajo bajAvatAM, prapaMca karavAmAM pravINa ane kAvatarAM karavAmAM kuzaLa kahevAtA polIsa khAtAnI aMgabhUta mAraphADa karyA vinA paNa vijayaparaMparAo meLavI atyanta abhinaMdanIya cAturya darzAvyuM che; eTaluM ja nahIM paNa, uttamaprakAranI kAryazakti, aMgIkRta kAryamAM akhaMDita utsAha ane dezakALane anusaratA vartana vaDe, potAnI kIrtine akSaya ane ajarapada prApta karAvyuM che;evA eka zAstraprasiddha nararatnanuM jIvanacaritra janasamAjanI aihika temaja AmuSmika unnatinuM uttama sAdhana thaze-evI dhAraNAthI A abhayakumAra 1. "abhayakumAra maMtrIzvaranI buddhi hojo" e ApaNA dara navA varSanA daphataramAM mAMgaLika arthe lakhAtA aneka utkarSa sUcaka vAkyomAnuM eka che. e parathI paNa samajAya che ke abhayakumAranI buddhi tIvra ane samayocita hoI ne ja dRSTAntAspada thaI paDI hovI joIe.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ | maMtrIzvaranuM jIvanacaritra mULa saMskRtamAMthI gujarAtImAM lakhI prasiddhimAM karI mUkavAno yoga Avyo che. ne bIjuM A kAvyane viSe kartA-kavi upAdhyAye aneka ati upayogI viSayono anupama saMgraha karyo che. dharmanuM yathArtha svarUpa, tatvano yatnapUrvaka, nirNaya, svarganarakAdikanAM sukhadu:khano tAdeza citAra, prAsaMgika uttama strIpuruSonI nAnI moTI upakathAo tathA sarvathA adhika kevaLI bhagavaMtano, saMsArI jIvane upakAra karanAro upadeza ItyAdi prakaraNonA prasphoTanane yoge jANe A vairAgyarasanA pravAhanI nadIo vahetI karI che; to evA amUlya amRtamaya jharaNAmAMthI sarvavivekI jano yathArUci pAna kare e paNa A prayAsano eka hetu che. | vaLI graMthakAre A graMthamAM dharmanA adhikAranI sAthe prastuta maMtrIzvaranI buddhikaLAnA dRSTAMto ane camatkArI kAryonI noMdha letAM, uttama kavitvazaktidarzaka ucca kalpanAo tathA prauDha paNa sarala zabdazailI sahita sthaLe sthaLe bhinna bhinna RtuonAM varNana, gAma-nagara-parvatAdi pRthvInA vibhAgonA Abehuba citro, sRSTisauMdaryadarzaka sthaLono manahara Alekha-vagere abhuta rasamaya kAvyakaLAnA cittane AphlAda upajAvanArA viSayo rUpI puSpone aneka artha- camatkRti, vividha vRtta ane navanavIna alaMkAro rUpI dorIo vaDe guMthIne, A graMtharUpI puSpahAranI evI manapasaMda rIte racanA karI che ke e saMskRta hArano saMskRtanA adhikArIo ekalA ja upabhoga na le paNa gurjarI bhASAno vidvadvarga suddhAM e jue-nirakhe-hastane viSe grahaNa kare ane hoMze hoMze enI parimalathI AkarSAI ene sadAkALa potAnA kaThapradezane viSe AropaNa karI rAkhe-evI paNa eka prabaLa IcchAne lIdhe bhASAMtara kartA e puSpahArane-e manahara ane nityasuvAsita hArane gurjara janamaMDaLane arpaNa kare che. to sarva guNajJa ane mahAnubhAva Aryajano ene sAdara paridhAna karaze evI abhilASA rAkhavAmAM Ave che. mAnavInI abhayakumAra magadhadezanA rAjyakartA zreNika mahIpAlano putra hato. yuvarAja zreNika potAnA pitAnI hayAtImAM eka vakhate pitAthI rIsAIne dUra
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezAMtara jato rahe che. tyAM koI bhadrazreSThInI naMdA nAme putrI sAthe enAM lagna thAya che. naMdAne garbha rahe che. evAmAM enA pitA prasenajit rAjAne prANahara vyAdhi thAya che ane zreNika kyAM che enA uDatA samAcAra maLe che. pitA putrane bolAvI le che. AjJAMkita putra paNa vRddha pitAno Adeza zIra para caDAvI emanI sevAmAM hAjara rahevAne cAlI nIkaLe che. naMdAne pote koNa che e viSe eka samasyA ApI jAya che. to paNa naMdA e samajI zakatI nathI. Bir the thingylkes ahIM prasenajit rAjAno vyAdhi vadhI paDavAthI enuM mRtyu nIpaje che ane yuvarAja gAdInazIna thAya che. pAchaLa naMdAne putra prasave che. te moTo thAya che ane potAno pitA kyAM che e svAbhAvika prazna mAtAne puche che. mAtA paNa zreNike jatI vakhate e ApelI nizAnI putrane batAve che. vidvAna putra turata samajI jAya che ke pote eka rAjaputra che ane enI mAtA eka rAjapatnI che. pachI mAtAmahanI AjJA laI mAtAnI sAthe pitAne nagara javA nIkaLe che. te vakhate zreNikarAjA potAnA aneka maMtrIomAM maMtrIzvara-sarvathI zreSTha maMtrI -Prime Minister- nI padavI ApavAne mATe parIkSA le che. te parIkSA sarva koIne mATe-prajAjanane mATe koI paNa dezAMtarathI AvelA pravAsIne mATe paNa khullI hatI. vaya sudhAMnuM pramANa bAMdhyuM nahotuM. paNa e parIkSAmAM koI uttIrNa (vijayI) thatuM nathI. AbALa vRddha sarva-adhikArI varga paNa sarva nAsIpAsa thAya che. evAmAM mosALamAM rahI je potAnA atula buddhibaLa vaDe sakaLa vidyAno abhyAsa karI pAraMgata thayo che, evo vidvAna abhaya tyAM AvI pahoMce che. rAjAnI parIkSA viSe sAMbhaLI pote eka umedavAra tarIke bahAra paDe che ane vaye nAno paNa catura abhaya vijayI nIvaDe che. rAjA vijayI abhayane potAnI pAse bolAve che; ane oLakhANa nIkaLe che. pitA putrane bheTe che ane mukhya amAtyanI mudrikA arpaNa kare che. Ama putraabhaya pitA-zreNikarAjAno maMtrI thAya che. (ahIM pahelA sarganI samApti thAya che.) A pramANe amAtyanI padavI prApta karIne abhayakumAra rAjA, prajA,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ubhayanAM hitanAM kAryo kevI kuzaLatAthI bajAvI Ape che e vagere pachInA sargomAM varNaveluM che. na abhayakumAra maMtrInI kharekharI rAjanItijJatA to e ja che ke pote jeno putra che eno pAcho amAtya paNa pote ja chatAM, eke tarapha svArthavRttithI na dorAtAM rAjAnuM-potAnA pitAnuM hita sAcavI jANe che ane eja samaye pAcho paramArthI evo e prajAnAM mana paNa raMjana karI jANe che. AvA eka namunedAra maMtrInuM jIvanacaritra prajAne leza paNa bodhaprada jaNAIne AvakAradAyaka thaI paDaze to huM A mAro prayAsa phaLIbhUta thayelo samajIza; ane A caritrano uttara bhAga, je vizeSa camatkArI ane upadezAtmaka hoIne utarAvasthAne prApta thayelA manuSyonA svabhAvataH zaMkAzIla hRdayonA praznonA uttara ApI samAdhAna karavAmAM eka guru ke mahAtmA yogI samAna che te paNa, -prajA sanmukha mukavAne bhAgyazALI thaIza. chevaTe; A saMskRta mahAkAvyanuM gujarAtI bhASAntara meM mArAthI banyuM teTaluM zuddha karyuM che, jarUra jaNAI tyAM tyAM phUTanoTa ApI che, ane vaLI rahI gayelI phUTanoTa, TIkA vagere mATe graMthane chevaTe pariziSTa suddhAM mukavA bhUlyo nathI-chatAM "manuSya mAtra doSane pAtra che" to huM A mArA prayAsamAM rahI gayelI harakoI bhUlo mATe vAcaka varganI kSamA cAhuM chuM. vaLI bhASAntara karatAM zaMkA paDelI tyAM, mane sadA ziSyadRSTithI nIhALanAra mArA guruvarya paMnyAsajI zrImadgaMbhIravijayajI mahArAje, ane munirAja zrI cAritravijayajIe samAdhAna kareluM che e bAbatamAM eozrIno aMtaHkaraNapUrvaka upakAra mAnI A prastAvanA samApta karuM chuM. bhAvanagara ASADhIbIja, vi.saM.1964 lI. Jupse UPS bhASAntara kartA. ml 156 ki
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimocana..... eka guDha nItizAstranuM jIvana jyAre aMdhAdhUMdhInuM paryAya banI gayuM che. mana kurukSetra banyuM che. hRdaya hullaDa ane ramakhANonuM medAna banyuM che, ne eTale ja, 'menejamenTa cANakya' jevA pustako vizvanA bajAramAM dhUma macAvI rahyA che. Dubato mANasa taraNuM jhAle... kALa banI gayo che A vikarALa prazna...Howto Manage? duniyA lagabhaga ajANa che eka menejamenTa -guruthI jenI buddhi cANakayane paNa Takkara mAre evI hatI jenuM nAma hatuM maMtrIzvara abhayakumAra. prastuta pustaka e mAtra emanuM "jIvanacaritra' nathI, paNa eka "gUDha nItizAstra" che, eka utkRSTa kakSAnI "menejamenTa - gAIDalAIna" che. jIvananA koI paNa jAtanA prazno - samasyAo-Apattio hoya. pharI pharI A pustaka vAMco, ane AmAMthI ukela-samAdhAna maLI raheze. * kheMcAyAM ne lAMbA thayA vinA tamArA lakSyane kema AMbavuM ? eno ukela vIMTI"nI ghaTanAmAM che. dareka ghaTanAne pojhiTIva-eTITyuDathI jovAnI kaLA 'sulasAzokanI ghaTanAmAM che. azakyane zakya banAvavAnI enarjI akAlamegha'no prasaMga Ape che. 'gRhakalaha'nA apaseTavAtAvaraNamAM 'seTiMga' kaI rIte karavuM, eno izAro 'zreNikazaMkA'nI ghaTanAmAM che. ochA prayAse vadhu ne sAruM pariNAma zI rIte meLavavuM, eno aNasAra 'ekadaMDiyA mahela'nI nirmANa kathA Ape che. * rastAnA kAMTAne mAtra dUra karavAno ja nahIM, paNa e kAMTAne ja phUla banAvI devAno upAya "Apracora'nI ghaTanAmAM che. * pArivArika prema ane aucityanI parAkASThA "kaumudI mahotsava'nI ghaTanA dekhADI Ape che. bhalabhalA buddhimAnone paNa vaza karavAnI kaLA 'rauhiNeyagrahanA prasaMgamAM che. to sImita buddhi - sAdhanAthI asIma kAryasiddhinuM bIja 'Adrapratibodha'nI ghaTanAmAM che. abhayakumAra = menejamenTa. parivAra jevA laukika prayojanothI mAMDIne
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama pada jevA lokottara prayojanane siddha karavA mATenA saphaLa kimiyAo maMtrIzvara abhayakumAra ApI rahyA che. AvA paramaprAjJa, atulya medhAvIne buddhinA betAja bAdazAha jevA AtmA paNa sAmethI maLatI rAjagAdIne lAta mArIne cAritranA paMthe prasthAna kare, e ghaTanA jagatanA bhalabhalA buddhizALIone saMgIna vicAraNAmAM garakAva karI de evI che. buddha to e che ke je bhautika padArtho khAtara AtmakalyANanI upekSA kare che... azAzvata khAtara zAzvatanI avagaNanA kare che. hajAro puNyAtmAo Aje aDhI hajAra varSa pachI paNa e mahApuruSane yAda kare che... ne daranUtana varSanI prabhAte copaDAnA prathama pRSTha lakhe che... "abhayakumAranI buddhi hojo." e buddhi jeNe seMkaDo ApattiothI to nistAra karyo ja... saMsAra sAgarathI paNa nikhAra karyo. Aje A abhayakumAra 'TopaklAsa'nA devaloka - anuttara vimAnamAM paramaAnaMdamAM jhUmI rahyA che. have mAtra eka ja bhava... ne mokSanuM sarvotkRSTa sukha emane svAdhIna. AnuM nAma buddhi... pharI pharI mAMgavAnuM mana thAya... abhayakumAranI buddhi hojo . AtmIya paMnyAsapravara zrI satyasuMdaravijayajI ma.sA. eka kuzaLa saMpAdaka che. pUrve paNa temaNe aneka daLadAra sAttvika graMthonA saMpAdana karelA che. e ja zRMkhalAmAM Aje A pANIdAra motI umerAI rahyuM che. e AnaMdanIya - anumodanIya che. samyakajJAna prasAranI temanI A yAtrA avirata bane evI aMtaranI zubhecchA saha viramuM chuM. jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya, to micchAmidukkaDam. bhA. (1) va-3 vi.saM. 2068 zrI pArzvanAtha jaina saMgha lI zrI Adi- sImaMdharadhAma kI samA, vaDodarA. prAcIna zratoddhArakapa.pU.AcAryadeva zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNasevaka AcArya kalyANabodhisUri
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA sarga pahelo: maMgaLAcaraNa, jaMbUdvIpa bharatakhaMDanuM varNana, magadhadezajo kuzAgrapuranuM varNana. prasenajitu rAjA-enuM aMtaHpura, putra-janma-parIkSA, - zreNikakumAranuM anupamabuddhibaLa. "bhaMbhAsAra" zreNika, zreNikanuM videzagamana, bhadrazeThanuM Atithya. vivAha-prArthanA svIkAra. naMdAnuM varNana. naMdA garbhavatI. | prasenajitu rAjAnI mAMdagI. pitA-putrano meLApa, rAjyAbhiSeka. zreNikarAjAnAM kAryAnuSThAna. naMdAnA dohada, abhayakumArano janma, janmamahotsava, nizALagaraNuM. abhayakumAranI vidvattA, mA dIkarAnI vidAyagiri, abhayakumArano buddhiprabhAva samAgamaoLakhANa......... pRSTa 1 thI 47 sudhI. sarga bIjo : praveza mahotsava. sI. naMdA paTTarANIpade. sapatnInuM viSamacitra. abhayakumArano vivAhamaMDapa. vadhUnAM vastrAlaMkAra. abhayakumAra vararAjA, pANigrahaNa-maMtrIzvaranI padavI. nAgasArathi-satI sulatA. prazaMsA parIkSA, putra-prArthanA. batrIza putrono janma. ceTakarAjA enI sAta putrIo. dharma-pAMca prakAranI zuddhi. suyeSTA-eno paTTa para Alekha. pitAnI nirAzA putrano prayAsa. sujayeSTAnI tIvra abhilASA. kAryasiddhi. "rAmanuM svapna bharatane phaLyuM." ! harSa ane kheda-lAbha ane maMtrIputra. tapasvI guruno bhaktimA ziSya ! tapasvIno parAbhava-saMkalpa niyANuM callaNAno bhayaMkara dohada, azokacaMdra uphI "kuNita"no janma. pRSTa 48 thI 96 sudhI. sarga trIjo : zAstra pAragAmI svapnapAThako. navI rANIno navo dohada. abhayakumArano mitra-devatA. akALe varSA enuM varNana. meghakumArano janmadAsIno harSoveza. yauvanAvasthA-pANigrahaNa. daMpatIno goSTIvinodasamasyApUrti. samasyApUrti (zarU). zrI vIrabhagavAnanuM samavasaraNa. deva-manuSyatiryaMcanI parSadA, udyAnapALakanI vadhAmaNI, prabhunA atizaya-zreNikarAjAnI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ stuti. prabhunI dezanA-nArakInuM svarUpa, manuSyabhavanAM duHkha. "ghera ghera mATInA cUlA." zrAddhadharma enA aticAra. zrAddhadharma enA aticAra (zarU). samavasaraNane bhaviSe baLi-eno prabhAva. meghakumArano viraktabhAva, vatsala mAtAno satvavaMta Rputra, dIkSA mahotsava, navadIkSitanuM saMkliSTa citta. pUrvabhava-grISmaRtunuM varNana. vanane viSe mahAna dAvAgni, tiryaMca chatAM paNa dayAnI oLakhANa. duSkara tapazcaryA. abhayakumAranuM "TAImaTebala" buddhizALI maMtrIzvaranI uttama bhAvanA... pRSTa 97 thI 15ra sudhI. sarga cothoH zizira RtunA saMtApa zreNika rAjAnI zaMkA. "muMDAvyA pachI vAra zo pUchavo?" ekadaMDIo mahela. rAjArANI ke devadevI? cora pakaDavAnI yukti. kariyANuM sAruM avazya khapanAruM. pativratA padminInI pUrNa pratijJA, prabhAtano samaya, coranuM pakaDAvuM. zrI vIraprabhunuM punaH Agamana. "ghera beThAM gaMgA." kaumudI mahotsava. mana ane mudrA coranArataskararAjA. rAjAne rAgarANIne vairAgya. lohakhura cora. cora pitAno coraputra rohiNeya. prajAnI phariyAda-rAjAno kopa. rohiNeya pakaDAya che. abhayakumAranI buddhino uThAvana che IndrajALa ke svapna? ThagabAja corano chevaTa pazcAttApa, vairAgya-zuddhi... pRSTa 153 thI 196 sudhI. | sarga pAMcamo - abhayakumAra-eno mitra AdrakumAra. anupamabheTa. pUrvabhavanuM smaraNa. mitradarzananI utkaMThA. AdrakumAra pratyeka buddha sAdhune varanArI zrImatInI yovanAvasthA. pitAno Agraha-putranI dalIla. bhAvinI prabaLatAAdrakamuni saMsArI, gRhasthAzramanAM bAra varSa. "dharmanI" vyAkhyA. gozALA sAthe ) vAdavivAda. hastIno "mokSa" AAkamuninuM mokSagamana. jinadatta zeTha ane enuM nA kuTuMba. lakSmIno nAzadAridraya. yogI jevo jaNAto puruSa. bhUtanuM smaraNa - vartamAnanuM avalokana. dharmano prabhAva - punaHbhAgyano udaya. AnaMdamAM vighna
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ - amRtamAM viSa, daridraziromaNi vipra seDubaka. mUrkhaziromaNinI yAcanA. kRtanI * putrono prapaMcI pitA. vidhAtAnI anukULatA deha ja svarga. seDubakanA uttara bhava. kalpadruma chatAM dAridratA? satvavaMta rAjA-devatAnI anupamabheTa. Ape tevuM maLe. [ vAve tevuM laNe. gADarIo pravAha to mUkhaneja zobhe. viSano parityAga-amRtanuM grahaNa. 1iIkArI lIdhA pRSTa 197 thI 252 sudhI. pariziSTa ane TippaNI... pRSTa 253 thI .. gi Lag Ja hAla
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sarvajJAya nmH| * malayabhAra maMtrIzvara jIvana caritra sarga pahelo | Adau dharmopadeSTAraM kevalAlokabhAskaram / surAsuranataM vande zrInAbheyajinezvaram // 1 // harayo'pi namasyanti yeSAM pAdAn batAnizam / te'nyepyajitanAthAdyA jayanti jinakuMjarAH // 2 // yasya kAntiH svarNavarNollasantI caitypaadpe| sthitA'dhAdgaruDasyAbhAM sa vIraH zreyase'stu me // 3 // svasyAsadapi yo vastu svaziSyebhyaH kimapyadAt / zrIgotapamagaNendrAya tasmai labdhimate namaH // 4 // zrIsudharmagaNAdhIzamukhyA duHprasabhAntimAH / nivasantu mama svAnte zrIyugapravarAgamAH // 5 // 1. A "abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvana caritra" eka mahAkAvya che; kAraNa ke "mahAkAvya"nAM kahelAM sarva lakSaNothI e sameta che. kartA kavi zrIcaMdratilaka GpAdhyAya AzIrnamaskriyA vastunirdezo vA'pi tanmukham (mAzI, nabharAra hai vastu nirdezathI kAvyano prAraMbha karavo joIe) e vacana pramANe (e traNamAMthI eka) namaskAra 3pI bhaMgalathI vyano mAraMbha 5re che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ "prathama dharmopadezaka, 'kevaLajJAnarUpI prakAzavALA sUrya, ane sura temaja asuro jemane namana kare che evA zrI RSabhadeva bhagavAnane huM vaMdana karuM chuM.1 indro paNa jemanA caraNane aharniza name che evA ajitanAtha Adi bIjA jinavaro paNa jayazALI varte che.2 jemanI dedipyamAna hemavarNI kAnti azokavRkSane viSe rahI chatI garUDanI kAntine dhAraNa karatI hatI evA zrI vIraprabhu mArA kalyANane arthe ho.3 jemaNe potAnI pAse nahotI evI paNa koI avarya vastu potAnA ziSyone ApI hatI evA labdhivALA "zrI gautama gaNadharane namaskAra thAo.4 jemane viSe zrI sudharmAgaNadhara prathama thaI gayA che ane du:prasabha e nAmanA chellA thaze evA yugapradhAno mArA hRdayane viSe vAsa karo.5 1. sAdhudharma ane zrAvakadharma e ubhaya prakArano dharma lokone pahelo Adi prabhu zrI RSabhadeve ja batAvyo hato. 2. ApaNA jainazAstramAM matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna (kaivalya) ema uttarottara pAMca prakAranAM jJAna kahyAM che. temAM kevaLajJAna=sarvajJatA e sarvathI UMcuM che. 3. bahuvacanaH kAraNa ke emanI saMkhyA 64 che. 4. azoka vRkSa jinezvara bhagavaMtanA ATha prAtihAryo (sAthene sAthe rahenArA attendants)mAMnuM eka che. govRkSa: surapuSpavRSTi: rIvyadhvani zAmarAsa 2 / mAmaMDa<< gujarAtapatra yuH prAtihAryAni jinezvarI mAm . 5. samavasaraNane viSe zrI vIraprabhu dezanA (upadeza-pratibodha) ApatA hoya tyAre upara rahelA azokavRkSane viSe emanA zarIranI suvarNavarNa kAnti-teja-prakAza paDe; mATe vRkSavAsI ane pIta varNanA garUDanI kAnti sAthe e (zrI mahAvIranI kAnti) ne sarakhAvI che. 6. emanI pAse nahotI evI avarya vastu te kevaLajJAna. emanA nava dIkSita ziSyone emanAthI paheluM kevaLajJAna prApta thatuM hatuM; emane pachI prApta thayuM hatuM. 7. agamya zakti camatkAra. high attainments. gautama gaNadharanI labdhi mATe kahyuM che ke : amane pAraNe tApasa kAraNe kSIra labdha (labdhie) karI akhuTa kIdhI. 8. gaNa=samuha ziSyono samUha. gaNadhara eTale e ziSyone viSe mukhya, mahAvIranA mukhya ziSya. 9. potapotAnA yuga eTale kALane viSe pradhAna eTale zreSTha zreSTha AcAryo. evA yugapradhAnonI kula saMkhyA 2004nI kahI che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna ane kriyAne caDhavAne mATe thaDarUpa caraNa che jemane evA; vaLI jemane hasta e zAkhAo che; AMgaLIo prazAkhA che; nakharUpa pallavo che; daMtapaMktirUpa puSpo che; oSTharUpI makaraMda che; cakSurUpI bhramaro che; karNalatArUpa sarasvatI ane saMyamazrIne hiMcakavAnA hiMcakA che; mokSarUpI utkRSTa phaLa che; ane bhAla ane nAsikAvaMzarUpI, sarasvatI devIe hiMcakatI vakhate (te vRkSa upara) sthApana karelA alAbu ane vINAdaMDa che;-evA, vibudhothI sevAtA, jaMgama kalpavRkSarUpa zrIjinezvarasUrIMdra manavAMchitane pUrNa karo.' sarva vidyAratnanA sAgara, udAra tathA nirmaLa cittavALA ane sarva sAdhuonA ziromaNi zrI vijayadevasUrine huM namaskAra karuM chuM;-ke jemanI pAsethI arthagraMthine prApta karIne, maMdabuddhi evo paNa huM, vaNikaputranI peThe jJAnarUpI RddhivALo thAuM. jenI kRpArUpa nisaraNIne prApta karIne jaDapuruSa paNa kavi prabaMdharUpa mahela para sukhethI caDhI zake che evI, jinezvara bhagavAnUnA mukhakamaLane viSe vasanArI, ane ciMtAmaNinI peThe icchita phaLa ApanArI sarasvatIdevIne huM jIvuM chuM. 1. vibudho : (1) vidvAna loko (2) devatAo. 2. kalpavRkSa sthAvara hoya mATe jaMgama muninI sAthe sAdezya na bese-e visaMvAdipaNuM dUra karavAne mATe kalpavRkSane jaMgama' e vizeSaNa ApyuM che. 3. ahIM jinezvarasUrine kalpavRkSanI sAthe sarakhAvyA che : kalpavRkSane thaDa-zAkhAo-prazAkhAo-pallavo-puSpo-marakaMda(rasa) ane bhramaro,tevAM ja sUrine caraNa-hasta-AMgaLIo-nakha-daMtAvaLI (dAMtanI hAra)-oSTha ane cakSu; kalpavRkSane devIone hiMcakavAnI latA hoya tema ahIM sUrine, sarasvatI devIne ane cAritralakSmI devIne hiMcakavAne be karNarUpI latAo; kalpavRkSa phaLa Ape che emAM munithI-muninI dezanA (dharmopadeza)thI- dezanAnA zravaNa-dhAraNa-nidadhyAsathI mokSarUpI utkRSTa phaLa prApta thAya che. ATalA sAdezyathI basa na hoya tema graMthakartA haju vizeSa sAdazya kahe che : sarasvatI devI vRkSa para caDhIne hiMcake tyAre potAnA alAbu ane vINAdaMDa (vINA ane gaja) vRkSa para mUke evuM ahIM muninA saMbaMdhamAM zuM ? to kahe che ke-emanuM bhALa-kapALa (ke je alAbusamAna vistIrNa che) ane nAsikA vaMzanAkanI dAMDI (ke je vINAdaMDa-gaja jevI sIdhI pAtaLI ane aNIdAra che.) 4. arthagraMthiH (1) arthanI guMthaNI racanA (2) artha-dravya-nI thelI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka adbhuta, zAMta Adi rasarUpI nIranA sarovara tulya evuM abhayakumAranuM caritra huM kahuM chuM. caritrAraMbha jema vimAnone viSe uDu vimAna ane nakSatrone viSe caMdramAM prasiddha che tema dvIpone viSe zreSTha jaMbudvIpa nAme prasiddha dvIpa che. emAM *sImAparvatathI bhinna thayela bharatAdi poLo, videharUpI cauTAM, suMdara UMcA surAlayo, vijayAdi cAra dvAravALo killo ane samudrarUpa khAI hovAthI e jANe eka "nagaranI zobhAne dhAraNa kare che. vaLI sarva dvIpono e svAmI hoya nahi ! evo che; kAraNa ke merUparvatarUpa eno ati ucca kIrtistaMbha jaNAya che. vijayo rUpa AbhUSaNavALo evo e vaLI vijayI nRpanI lakSmIne dhAraNa kare che, kAraNa ke anya dvIparUpI rAjAo ene potAnI vacce rAkhIne rahelA che. athavA to tIrthakaranI janmabhUmi evo e (dvIpa) vANIne gamya ja nathI, kAraNake hastinA pagalAMmAM 1. (kAvyagraMthomAM) rasakabhAva e rasa ATha che. zRMgAra-hAsya-karUNA-raudravIra-bhayAnaka-bIbhatsa-abhuta. keTalAka zAMtarasane paNa eka rasa gaNe che. vaLI keTalAka vAtsalya rasane emAM umerIne badhA maLI daza rasa gaNAve che. kAvyamAM rasa oche vatte ke pUrNa aMze Ave ja. (vAkya rasAtma srAvya) 2. sImA parvata varSadhara parvato. e sAta che; hemavaMta, mahAhamavaMta, niSadha, zikharI, rUpI, nIlavaMta ane merU. 3. bharatAdiSabharata vagere; arthAta bharata, hemavaMta, harivAsa, airAvata, airaNyavaMta, ramya ane mahAvideha (je sAta varSadhara kSetro che). 4. jaMbUdvIpane vijaya Adi cAra daravAjA che : (1) vijaya (2) vijayaMta (3) jayaMta ane (4) aparAjita. 5. jaMbUdvIpane nagaranI upamA ApavAmAM Ave tyAre jeje nagaramAM hoya te badhuM jaMbUdvIpamAM paNa joIe (juo) : nagarane AsapAsa khAI hoya tema jaMbUdvIpane AsapAsa vIMTaLAyelo samudra e ja khAI; nagarane poLo hoya tema jaMbUdvIpane bharatAdi poLo; nagarane bajAro hoya tema jaMbUdvIpane mahAvidehanA 32 vijayorUpI bajAra; nagarane koTa hoya temAM jaMbUdvIpane vamaya jagatIno koTa; ane nagaramAM devamaMdiro (derAsaro) hoya tema jaMbUdvIpamAM devamaMdiro (devatAone rahevAnA suMdara AvAsa) AvI rahyAM che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvanA pagalAM samAI jAya che.' e jaMbUdvIpane viSe dharmarUpI kaNalakSmIne meghasamAna bharatakhaMDa nAmano khaMDa che; te, sAdhuno dharma jema cha vratamAM vaheMcAyelo che tema 'cha bhAgamAM vaheMcAyelo che. "e lavaNa jaLanA pUranA Agamanane rUMdhanArA ane (tethI) vaitAdyarUpI sthira paDelA bANane saMdhAna karavAne IcchAtura evA jaMbUdvIpe, e lavaNasamudranA ucchedane arthe kheMceluM jagatInA koTarUpI pIThavALuM ane himAdrirUpI paNachavALuM jANe eka dhanuSya hoya nahIM evo dekhAya che. vaLI e niHsaMzaya vasuMdharArUpI strInuM lalATa che, kAraNake ene paNa gaMgA eja jANe tilaka. Ama chatAM paNa ene aSTamInA caMdramAnuM sAdazya apAya nahi, kAraNake e caMdramA to enA hajAramA bhAganI kaLAno ye dhAraNa karanAro nathI.' A bharatakhaMDamAM magadha nAmano eka deza che. e nizcaye svargano ja eka vibhAga hoya nahIM evo che kAraNake ene pAmIne paMDito amara thayA che. tyAMnA sarovara mAnasa sarovara jevAM che. nadIo svarga gaMgA 1. pagalAmAM moTAmAM moTuM pagaluM hastinuM, tema bhUmimAM uttamamAM uttama tIrthakaranI janmabhUmi; mATe e bhUminuM vizeSa varNana zuM karavuM ? 2. dhAnya. 3. sAdhunA cha vrataH prANAtipAta viramaNa (jIvahiMsA na karavI te), mRSAvAda-viramaNa (asatya na bolavuM te), adattAdAnaviramaNa (corI na karavI te), brahmacarya, parigrahatyAga, (pAse dravya na rAkhavuM te), rAtribhojanatyAga. 4. vaitAdya ane himAdri parvatothI, tathA gaMgA ane sidhu nadIothI bharatakSetranA cha bhAga paDelA che te A pramANe : be silvakhaMDa, be madhyakhaMDa, be gaMgAkhaMDa. 5. e (bharatakhaMDa)............ jANe eka dhanuSya hoya nahIM ........ (Ama saMbaMdha che). 6. lalATane viSe tilaka joIe; to bharatakSetrarUpI lalATane viSe (lalATAkAre vahetI) gaMgAnadI-eja (jANe) tilaka. 7. bharatakSetrane lalATa TharAvyuM tyAre sarva lalATane aSTamInA caMdranI upamA apAya che tema ene paNa e sAdezya ApavuM joIe; paNa kavi kahe che ke ene e sAdRzya apAya nahi. 8. kavinI A ghaTanA kaLA zabdanA be artha upara che. kaLA= (1) caMdramAnI kaLA digit (2) eka jAtanuM mApa bharatakhaMDa, 19 kaLAno eka yojana evA pa26 yojana ane 6 kaLAno che. eTale ke (526 x 19) + 6 = 10,000 kaLAno che ane aSTamInA caMdramAnI to 8 ja kaLA che te 10,000 kaLAno 1,000 mo bhAga paNa na thayo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tulya che. vAvo devatAonI vAva samAna che. ane draha padmadraha sarakhA che. tyAM dhAnyone (eka vAra) laNI lIdhA chatAM paNa, pApI ane khaLa puruSoe harI lIdhelI bhAgyavaMta puruSonI lakSmInI peThe, punaH punaH utpanna thAya che. zaMkhanI utpattivALI enI bhUmi lIlAM ane vicitra harita nAmanA svAdiSTa ghAsane lIdhe merUparvatanI suvarNanA tRNavALI bhUmikAja hoya nahIM zuM ? evI zobhI rahI che. tyAM ghaTapUra dudha ApanArI hajAro udAra gAyo jANe vidhyAcaLanI. hAthaNIo hoya nahIM ema svecchAe pharyA kare che. nAraMga, kadaLI, Amra, bIjapUra AdithI pUrNa evA enA vanamAM pharyA karato mANasa jANe eka nagaramAM pharato hoya tema kadi paNa zramita thato nathI. uttama rAjya, ArogyatA, saubhAgya, nirbhayatA ane nirItattva-e sarva sukhanA kAraNo, utsuka strI jema subhaga janane bhaje (Icche) tema nirantara e dezane bhajatA hatA. potapotAnA phaLane ApanArI sarve (chaye) Rtuo, saMdhi Adi guNo jema uttama mahIpatine bhaje che tema yathAkALa ene (magadha dezane) bhajatI hatI. 1. ghaTapUra = ghaDo bharIne. 2. vanamAM e badhAM nAmanAM vRkSo; nagaramAM e vRkSonAM phaLa. bIjapUra = bIjorAM. 3. (1) ativRSTi (bahuja varSA) (2) anAvRSTi (bilakula varSA nahiduSkALa) (3) tIDano bhaya (4) uMdarano bhaya (5) pakSIono bhaya ane (6) pararAjyano bhaya e cha Iti' kahevAya che. (ativRSTiranAvRSTi: zatnama: mUSA: zUhi: I pratyAyanA rAnAnapaDetA taya: mRtA: ) e na hovApaNuM e nirItattva'. 4. eTale ke e pAMcevAnAM e dezamAM hatAM. 5. saMdhi Adi (cha) guNo H (1) saMdhi (maitrI), (2) vigraha (yuddha), (3) yAna (laDavA mATe kuca karavI te), (4) Asana (paDAva nAkhIne rahevuM te), (5) taidhIbhAva (zatrune bahArathI maitrIbhAva darzAvavo te-chetarapIMDI) ane (6) Azraya (zakti na hoya to baLavaMta dhArmika nRpano Azraya levo te)-A cha rAjAnA guNo kahyA che. e cha e guNothI zobhatA rAjAnI peThe magadha deza paNa che ke RtunA anukuLapaNAthI dIpI rahyo hato. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. ' e dezamAM, AkAzane viSe sUrya ane sarovarane viSe kamaLanA jevuM zobhI raheluM jagavikhyAta kuzAgrapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM "saMyama, gupti, samiti ane niragAratA munione ja hatI. "daMDa paNa kevaLa emanA hastamAM ja dekhAto. apatyapratyayAbhAva, vikAra, kaMTha, vigraha, kriyAtipatti, vizleSa, varNanAza, viparyaya, nipAta, AgamabAdha, sopasargaka vikaraNa, guru pUrva ane laghu para e sarva vyAkaraNamAM ja hatA. tyAM nizcaye nirantara varUNadevanI 1. saMyama (1) saMjama-dIkSA, e munione ja hatI; (2) baMdhana-e koIne na hatuM. 2. gupti. (1) nigraha, dAba (e traNa prakAre che-managupti vacanagupti, ane kAyagupti)-e munioneja hato; (2) kArAgraha, kArAgraha eTale baMdIkhAnAmAM koIne javuM paDatuM nahi (gunAhita kRtyo koI karatuM na hatuM tethI). 3. samiti=samyaka pravRtti moderation. enA pAMca prakAra che : (1) IryAsamiti eTale cAlavAmAM samyaka prakAre joIne cAlavuM; (2) bhASAsamiti eTale vicArIne bolavuM; (3) eSaNAsamiti eTale AhArAdi zuddha grahaNa karavo; (4) AdAnanikSepasamiti eTale vastuo letAM mUkatAM jIva jaMtunI virAdhanA na thAya tema vartavuM; (5) pariSThApanikAsamiti eTale zarIranAM anupakArI maLamUtrAdi jIvarahita bhUmikAe paraThavavAM-sthApavAM. e samiti sAdhuone ja hatI. "samiti zabdano bIjo artha "vairabhAva'. e (prajAmAM) kyAMya paNa nahoto. 4. munio ja niragAra-agAra rahita-ghara rahita hatA. (kAraNake yogI janane potAnAM rahevAnAM ghara hotAM nathI); prajA janamAM koI niragAra-ghara vagaranAAthaDatA-rakhaDu nahotA. 5. daMDa. (1) kASThano daMDa-e phakta munione ja hato; (2) zikSA. prajAmAM koIne zikSA karavI paDatI nahi. 6. arthAta lokomAM prajAjanamAM, emAMnuM kaMI paNa hatuM nahi ? apatya eTale putraputryAdika eno AdhAra-eno abhAva nahoto (sI saMtativALAM hatAM); sau vikArarahita hatA; taMdva-yuddha emane karavuM paDatuM nahi; vigraha-kleza emanAmAM nahoto; kriyAnitya karma-nuM ullaMghana teo kadi na karatA; vizleSa-viyoga-emanAmAM kadi thato nahi; varNa-eka bIjAnI mAna pratiSThAno bhaMga eo kadApi karatA nahi; viparyayadurbhAgya-vALuM emanAmAM koI na hatuM; nipAta-akALa nAza-koIno thato nahi; AgamabAdha eTale zAstranuM ullaMghana koI karatuM nahi; upasarga-duHkha-denArA vikaraNavyAdhi tyAM hatA nahi; gurujana-vaDIla varga pUrva eTale prathama cAlatA, ane laghu jana para eTale pAchaLa rahetA (nAnA moTAnI AmanyA rAkhatA, loko vivekI hatA). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo).
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjA thayA karatI hatI kAraNake anyathA tyAM svAdiSTa ane nirmaLa pANIvALI taLAvaDI, vAva ane kuvAo puSkaLa na "hoya. te nagaramAM sarva zreSThirano rAjAo jevA ja hatA emAM kaMI paNa saMzaya nathI kAraNa ke eo paNa dAnamaMDapane viSe dAna ApatA hatA; anya rIte (eTale potAne ghera) nahi. tyAMnA loko yugalIAnI peThe svadArAsaMtuSTa ane a5krodhavALA hatA ane emane puNyarUpI kalpadrumathI sarva manavAMchita prApta thatAM hatAM. te nagaranAM puMDarIka kamaLa samAna zveta mahelo paranI suvarNanA kuMbhonI paMkti, jANe e kamaLanI aMdarathI bahAra AvI rahelo sAkSAt "kiMjalkano samUha hoya nahIM ! evI zobhI rahI hatI. tyAM harinA udarane viSe jema sarva bhavano tema, pratyeka dukAne kapura Adi sarva kariyANAM hatAM. tyAM UMcI pharakI rahelI dhvajAovALI ane cunAthI dhoLelI manahara havelIo devatAonA vimAna jevI dIpI rahI hatI. e nagarane viSe jagane AnaMda ApanAra, trAsarahita, ane hAranA mukhya maNi (cakadA) jevo prasenajit rAjA rAjya karato hato. teNe vanahasti jevA unmatta ane atyaMta baLathI zobhatA evA potAnA zatruo para vijaya meLavIne potAnA nAmane sArthaka karyuM hatuM. tenA karane viSe jANe AkAza gaMgAne potAnA saMga thakI pavitra karavAne AkAzamAM jatI yamunA nadI ja hoya nahIM ! evI UMcuM mukha karI rahelI khagalatA jhaLahaLI rahetI hatI. 1. varUNa deva jaLanA adhiSThAyaka deva hovAthI emanI pUjAnA badalAmAM lokone jaLanuM hareka prakAranuM sukha maLe ja. - 2. kiMjalka kamaLanI aMdaranA sUtrataMtu jevA resA. (jemano raMga paNa pILo hoya che.) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ teno hastakamaLa aneka arthajanonA mukhacaMdrane joto chato paNa kadApi saMkoca pAmato nahIM. A rAjA vaLI sAkSAta kAmadeva ja hato ke jeNe vairionI spardhAne lIdhe potAnI vallabhA rati ane prItine sarvAge AzleSa daIne rAkhI hatI. suMdara AkRtine lIdhe zobhI rahelA ane parastrInA sahodara evA te rAjAe trAkRtistotra |UT: e vacanane satya karI batAvyuM hatuM. jema caMdramAe zuddha dakSaputrIone varIne ujvaLa. aMtaHpura banAvyuM hatuM tema A mahIpatie paNa bIjA rAjAonI kanyAonuM pANigrahaNa karIne potAnuM uttama aMta:pura karyuM hatuM. pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanarUpI AmravRkSane viSe zuka samAna ane sabhyatva aNuvratano dhAraNahAra evo e nareza uttama phaLavALA tarUvara jevo zobhato hato. e rAjAne, jema Indrane zacI-caMdramAne rohiNI-ane harine lakSmI tema, dhAraNI nAme paTTarANI hatI. aneka rAjAothI bhogavAtI, jaDa (La) nA saMbaMdhavALI, chidrayukta ane paMkila evI kasyapAtmajAdharaNInI sAthe, enAthI viparIta guNavALI dhAraNInI tulanA thAya ja zI rIte ? bIjuM to eka bAjue rahyuM, mAtra adhika mAtrAvALA potAnA nAme karIne paNa teNe (dhAraNIe) tene (dharaNIne) jItI lIdhI hatI. zIlarUpI ratnAlaMkArathI alaMkRta che zarIra jenuM evI e rANInA zeSa guNo enA saubhAgyanI upara maMjarIrUpa hatA. Ama zuddha dharmane viSe lIna evI e rAjapatnInA sarva guNo, jema mULa sajIvana hoya to latAnA patra-puSpa-phaLa khIlI rahe che tema, savizeSa khIlI rahyA hatA. 1. hastakamaLa, caraNakamaLa, nayanakamaLa, AvA AvA kavijanonA zabdo zarIranA te te avayavonuM kamaLa samAna sauMdarya-komaLava Adi dAkhave che; jo ke e samAna bhAvamAM, ee avayavo je upameya che, te, kamaLa je upamAna che tenA karatAM, caDhIyAtAM nathI, balka utaratAM che ane kavijano temane varNanane khAtara ja mAtra, samAna bhAvamAM mUke che. paNa ahiMto A kavi, evA eka avayava-hasta-ne samAna bhAvamAM ja nahiM paraMtu adhikatA-zreSThatAmAM lAvI mUke che. hasta ne kamaLa karatAM adhika batAvyo che : ema kahIne ke, sAdhAraNa kamaLa che te caMdramAne joIne, arthAt caMdramA udaya thaye chate eTale ke rAtrIe, saMkocAI jAya che; paNa A (rAjAno hasta) kamaLa to aneka (arthIjanonAM mukha-) caMdra jotAM chatAM paNa, arthAta game teTalA yAcako enI pAse dAna levA Ave topaNa, kadI dAna ApavAthI saMkocAto nahIM-pAcho haThato nahIM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA nirantara uttama bhogone bhogavatA daMpatIne, IndraIndrANIne jema jayanta tema, kulanandana zreNika nAmano putra thayo. te duHkhIjanonI zreNine rakSaNane arthe, subhaTonI zreNine yuddhane arthe ane arthIjanonI zreNine dAnane arthe bolAvaze ema jANIne ja jANe enA mAtapitAe e traNa prakAre vIranA anvayavALuM zreNika nAma pADyuM hoya nahIM ! A zreNika kumAra akhila jyotikazAstrano pAraMgata chatAM paNa nirantara tithinI bhrAntirUpa moTI bhUla karyA karato hato; kAraNa ke pArakAnA parvata samAna moTA doSone jotAM chatAM paNa enI jIbha haMmezAM mauna ekAdazInuM vrata AcaratI hatI. zreNikanI pachI bIjA paNa zUra-udAra-sthira-dhIra-gaMbhIra ane rUpavaMta putro prasenajita rAjAne thayA, rohaNAcaLathI maNio utpanna thAya tema. 1. dharaNI eTale pRthvI ye A rAjAnI strI (kAraNa ke rAjAo pRthvIpati kahevAya che) ane A dhAraNI ye A rAjA (zreNika)nI strI; paraMtu dhAraNI dharaNI karatAM sarva vAte asamAna hatI : dharaNIne aneka rAjAo pati, dhAraNIne A ekaja pati; dharaNI jaDa-La nA saMbaMdhavALI eTale ke ene aneka jaDa vastuo pASANaparvatAdinI sAthe ane jaLanI sAthe saMbaMdha, paNa A dhAraNIne to phakta caitanya sAthe ja saMbaMdha; dharaNI chidrayukta eTale aneka guphA-kuvA-khINa vagere chidravALI, paNa dhAraNI chidrarahita eTale game tevA guptamaMtrane sAcavavAvALI-gopavanArI; dharaNI paMkila-kacarA kAdavavALI... azuddha ane dhAraNI apaMkila-vizuddha; Ama sarva guNomAM viparItatA. 2. zrI vIra prabhunI peThe dharmavIra, yuddhavIra ane dAnavIra. 2. "mauna ekAdazI vrata AcaravuM" e vAkyanA (1) zAbdika ane (2) pAramArthIka artha upara ahIM kavinI ubekSA che. pArakAnA doSa jotAM chatAM paNa e niraMtara mauna ekAdazInuM vrata Acarato hato eTale ke mauna raheto hato e doSone pragaTa karato nahIM- e. pAramArthika artha. mATe niraMtara mauna ekAdazInuM vrata AcaravuM eTale nitya nitya ekAdazI ja samajIne enuM vrata karavuM haMmezAM ekAdazI ja jANe bIjI tithio ja nathI ema jyotizAstrano pAraMgata evo chatAM paNa, zreNika samajato hoya nahIM e ubhekSA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 10
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekadA A prasenajita rAjAne vicAra thayo ke "mAre ghaNA putro che paraMtu emAMnA kayA kumAramAM zeSanAganI peThe pRthvIne dhAraNa karI rAkhavAnuM kharuM sAmarthya che e nakkI karavAne mAre emanI parIkSA levI joIe; ane te paNa prathamathI ja laI mUkavI joIe; kAraNa ke yuddha samaya Ave tyAre ja azvone khelAvIne AdhIna karAtA nathI. paraMtu emane pahelAMthI ja taiyAra rAkhavA joIe. Avo vicAra karIne eNe brAhmaNonA zrAddhamAM apAya che tevI rIte ghI, khAMDa ane khIra pIraselI thALIo kumArone bolAvIne jamavA ApI. kumAro svAdathI jamavA lAgyA eTale rAjAe temanA tarapha bhaMDonA ToLAnI mAphaka, aneka pahoLA mukhavALA kUtarA choDI mUkyA. e joIne badhA bhayabhIta thaIne ardhA jamelA ucchiSTa mukhe ane ucchiSTa hAthe UThIne nAsI gayA. phakta zreNika kumAra ekalo ja, bhUtane jema baLinA zarAva Ape tema, temane khIranI thALIo Apato gayo, ane e thALIomAMthI kUtarAo cATavA maMDyA eTalAmAM pote paNa jamI lIdhuM. A joIne to rAjA potAne jANe eka nidhAna hAtha lAgyuM hoya tema harSaghelo thaI gayo ane vicAravA lAgyo "jema gArUDI loko sarpane thaMbhAve che tema nizcaye A kumAra zatruone stabdha karaze, ane potAnI vahAlI prANavallabhAnI peThe pRthvIno upayoga karaze. paNa A eka parIkSAmAM pasAra thayo toye enI punaH paNa parIkSA karavAnI AvazyakatA che. kAraNa ke A thayuM che e kadAca kAkatAlIya nyAyathI thayuM hoya. ema dhArIne eNe vaLI sarva kumArone mukha baMdha karelA mIThAInA karaMDIyA ane sAkSAta kAmadevanA kuMbhaja hoya nahIM evA jaLanA kuMbha (ghaDA) ApyA. sAthe sarvane jaNAvyuM ke vidyAsiddha puruSonI peThe, karaMDIyA ke jaLakuMbhanI mudrA ukheDyA vinA e modaka jamo ane e jaLanuM pAna karo. paNa zreNika sivAya bIjA sarva maMdabuddhivALA hovAthI nahIM jamI zakyA ne nahIM pANI pI zakyA; kAraNa ke upAyane nahIM jANanArA evA puruSonI kAryasiddhi kevI rIte thAya ? zreNike to potAnA karaMDIyAne halAvI halAvIne temAMthI nIkaLelo modakano bhUko khAvA mAMDyo kAraNa ke nirmaLa buddhi kAmadhenu samAna sarva manavAMchita pUrNa karanArI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 11
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. vaLI eNe kuMbhanI cotarapha jharavA lAgeluM pANI paNa kacoLAmAM ekaThuM karI pIdhuM. buddhimAne vAra zI ? zreNika kumAranuM AvuM anupama buddhibaLa joIne to rAjAnA aMtaHkaraNamAM je AnaMda thayo te temAM samAyo paNa nahIM. kAraNa ke caMdramAnA udayathI sAgara UbharAI-UbharAI ja jAya che. punaH te vicAravA lAgyo-A to A parIkSAmAM paNa pUrNa phatehamaMda nIvaDyo; nizcaye kasoTIthI kaso ke agnine viSe AMca dho paNa suvarNa to suvarNa ja rahevAnuM. (tyAre have eka chellAmAM chelluM karavAnuM che te karI lauM) karmazAstrane viSe nipuNa evo puruSa jema karmabaMdhAdikane vicAre tema sarvane viSe zreSTha evuM je mahattva-rAjyalakSaNa te saMbaMdhI vicAra mAre karavo joIe. ema dhArIne teNe kumArone kahyuM-jema ziSyo potAnA gurunA caraNa prakSAle tema tame paNa hemakuMbhamAM jaLa bharI lAvIne mArA caraNanuM prakSAlana karo. e sAMbhaLIne anya sarva kumAroe bhAra vahana karanAra majuranI peThe potapotAne kaMdhe kaLaza mUkI laI AvIne pitAnA caraNanuM prakSAlana karyuM. paNa zreNika to potAnA mitra maMtrIputrane khabhe kaLaza mUkIne lAvyo. juo ! ayogya evA zizunI AvI yogya ceSTA ! teNe rAjyAbhiSeka samaye AdIzvaraprabhunA lakSmIvaMta ane vibudhArcita caraNane yugalIA jevI rIte prakSAlana kare tevI rIte pitAnA lakSmIvaMta ane vibudhArcita caraNane prakSAlana karyA. zreNikanuM AvuM Acarita joIne rAjAe, aMgane viSe harSa UbharAI javAthI, zISa halAvyuM; te jANe e harSane pUrepUruM sthAna ApavAne (samAvI devAne) ja hoya nahIM ! vaLI te vicAravA lAgyo "aho ! dhanya che enA zauryane, enI buddhine ane enA netRtvane ! e sarva enAM apUrva che. traNatraNa vAranI parIkSAthI enI yogyatA nizcaye TharI cUkI che. kharekhara traNavAra bolIne kareluM sarva nizvaLa thAya che. sarva kumAromA A ja rAjyalakSmIne dIpAvanAra thaze; 1. vibudha (1) deva-(emaNe pUjana karelA) 2. vidvAn loko-(emanAthI sevAtA). / abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 12
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema sidhune viSe maNi to puSkaLa che paNa harinuM bhUSaNa to kaustubhamaNi ja thayuM che tema. have e nagarane viSe strInA aMtaHkaraNa thakI guhya vAtanI jema, lokonA ghara thakI, sAdhAraNa rIte agni zIdhrapaNe pragaTI UThato. te parathI rAjAe paTaha vajaDAvIne amArI ghoSaNAnI peThe sAda paDAvyo ke jenA gharamAM, rAphaDAmAMthI sarpa nIkaLe tema agni saLagI uThaze tene sabhAmAMthI kuSTinI jema, nagaramAMthI bahAra kADhavAmAM Avaze. Ama vAta thayA pachI eka mANasanA gharamAM e niraMkuza agni pradIpta thavAthI ene, svargamAMthI saMgamadevanI jema, nagara bahAra kADhI mUkavAmAM Avyo. anyadA rAjAnA potAnA mahelane viSe rasoI karanArAonA pramAdane lIdhe agni lAgyo. (aho A vizvane viSe durjana ane agni baMne sarakhA che.) zatruonA yuddhanI jema agni vRddhi pAmya chate rAjAe subhaTonI jema, kumArone AjJA karI ke "he vatso ! AmAMthI hasti Adi game te vastu je laI leze te tenI che kAraNa ke DUbatAmAMthI game te prakAre uddhAra karavo sAro che. e sAMbhaLIne koIe azva, to koIe hasti; koIe motIno samUha to koIe kuMDaLo; koIe kaMThanA AbhUSaNo, to koIe ekAvaLI hAra; koIe bAjubaMdha, to koIe suMdara mukuTa; koIe cakacakatA kaMkaNa, to koIe mANikyano samUha; koIe suvarNa to koIe sonaiyA; koIe rUpAnA DhagalA to koIe nepALanI kasturI, (ema sau koIe potapotAne managamatI vastuo) lIdhI. vaLI koIe kesara kuMkuma to anya caMdananA kaTakA; koIe kRSNAguru to anyoe apakava kapura; koIe yakSakardama to koIe uttama gulAla, to koIe UMcuM evuM nizAna (mukhya dhvaja) ema lobhane lIdhe saue je je hAthamAM AvyuM e lIdhuM. kAraNa ke IcchA pramANe levAnuM TharyA pachI koNa pAchuM vaLIne jue ? 1. zrI mahAvIra prabhune chadmastha avasthAmAM upasarga karanAra deva. 2. kuMkuma, aguru, kasturI, kapura ane caMdana-eTalA sugaMdhI padArthono yakSa kardama bane che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 13
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa zreNike to, potAne prApta thanArI rAjyalakSmInuM satyakAra hoya nahIM evI rAjAonA cinharUpa DhakkAra grahaNa karI. e joI anya kumAro to sAmasAmA tALI daI hasavA lAgyA. "are ! juo to kharA, ANe bhAMbhikane ucita zuM grahaNa karyuM ?" pitAe paNa pUchyuM A teM zuM karyuM ? Ave vakhate eka bALaka paNa puSkaLa dravya laI le. paNa zreNike aMjali joDI uttara Apyo.-pitAjI, A je meM lIdhuM che te vijayanuM cinha che; ane rAjAne, vijaya eja sarvasva che; mATe e (DhakkA) mahAdhana (puSkaLa dravya) kema na kahevAya ? he svAmI ! rAjAone diyAtrAnA AraMbhamAM zaMkhanA dhvaninI peThe AnA ja zabdathI maMgaLika thAya che. jeNe raNakSetrane viSe enuM rakSaNa karyuM te vijayI thayo samajavo, ane jeNe e gumAvI te parAjaya pAmyo samajI levo. mATe A DhakkAnuM to rAjAoe pitAnI patnI ane kIrtinI peThe sarva prayatnathI rakSaNa karavuM joIe. - zreNikanAM AvAM vacana sAMbhaLIne, meghanI ghora garjanAthI vidUraparvatanI bhUmi ratnAMkurothI chavAI jAya tema, rAjA romAMcathI bharAI gayo; ne vicAravA lAgyo-aho ! AnuM vAkcAturya apUrva che; huM mAnuM chuM ke devaguru-bRhaspatinI paNa evA prakAranI vANI nahIM hoya. aho ! e bALaka chatAM paNa eno koI avarjya udAra Azaya jaNAya che; kAraNa ke siMhanA baccAMno hastine jItavAno ja manoratha hoya che; laghu evA paNa dIpakane aMdhakAranA samUhanuM prAzana karavAnI rUci thAya che; amRtanA eka biMdune paNa sarva vyAdhiono nAza karavAnI IcchA hoya che. Ama vicArI rAjAe zreNikane, adbhuta parAkrama karI ApelA subhaTane birUdapa Ape tema, bhaMbhAsAra evuM nAma ApyuM. pachI ekadA rAjAne "jenA gharamAMthI agni prakaTI nIkaLaze tene nagara bahAra kADhI mUkavAmAM Avaze" evI potAnI karAvelI udghoSaNA 1. namuno; vAnagI 2. DaMko-bhaMbhA 3. bhaMbhAvALo 4. khAI javAnI-arthAt nAza karavAnI. 14 5. IlakAba. 6. bhaMbhA eja che dravya jenuM. 7. DhaMDhero. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAda AvI. kAraNa ke puruSone smRti samIpa rahelI hoya che. ene vicAra thayo ke jo huM mArA bolyAno amala mArA upara nahIM karuM to pachI "pArakAne ja zikhAmaNa devAya" ema kahevAze; kAraNa ke je vaidha potAnAMnI cikitsA nathI karI zakato, te pArakAnI to kyAMthI ja karI zake ? mATe A nagaranI bahAra AvAsa laIne huM mArI pratijJAne satya karuM, kAraNa ke sajjanonI pratijJA mithyA hoya nahIM. rAmacaritrane viSe paNa saMbhaLAya che ke rAma pitAnI pratijJAne satya karavAne rAjyano tyAga karIne vanamAM gayA hatA. paNa aho ! bahAra rahevA javAnI pratijJAvALA mArAmAM ane emanAmAM merU ane sarasava jeTaluM aMtara che. A pramANe sadabuddhithI vicAra karIne bRhaspatinI vidvattAvALA rAjAe digavijayane viSe ja hoya nahIM ema nagaranI bahAra paDAva naMkhAvyo. te vakhate chAvaNImAM pharatA loko mAMhomAMhe saMlApa karavA lAgayA-are ! tuM kyAM jAya che ? (uttara) mitra, huM rAjagRhe (rAjAne AvAse) jAuM chuM, e parathI mahIpatie tyAM nagara vasAvI enuM nAma rAjagRha pADyuM. enI AsapAsa vaLI eka killo caNAvyo ane khAI khodAvI. vaLI suMdara devamaMdiro, uttama bajAro tathA bALakone mATe pAThazALAo, ramya havelIo, kuvA, taLAva, vAva ane bagIcA vagere paNa temAM karAvyA. rAjA pote suddhAM tyAM rahevA lAgyo tethI anukrame e nagara paNa kuzAgapuranI jevuM thaI paDyuM; kAraNa ke jyAM sUrya tyAM divasa. A vakhate rAjAne vaLI cintA thaI ke "jo huM vastrAlaMkAra vagerethI zreNikanuM sanmAna karIza to anya sarve kumAro ane rAjyayogya mAnIne enuM azubha karaze; kAraNa ke zubhagraha (paNa) kyAreka ghaNA krUra graha thakI parAbhava pAme che. mATe huM enA prati anAdara ane bIjAo prati Adara batAvuM; kAraNa ke buddhimAna puruSoe kALane yogya kArya karavuM joIe." ema vicArIne eNe sarva kumArone, potAnI mAnItI rANIonA putro hoya nahIM tema pRthaka pRthaka dezo vaheMcI ApyA. paNa 1. paDAva nAkhIne. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 15
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreNikane aNamAnItInA putranI jema kaMI paNa ApyuM nahIM-ema dhArIne ke ene to (AkhuM) rAjya maLavAnuM che. ni:saMzaya saMta puruSo dIrghadarzI hoya che. AvuM joIne zreNika vicAra karavA lAgyo-huM nitya vinayI rahyA chatAM mArA pitA paNa Ama varte che to zuM huM emano putra nathI ? jo anya koI game tevo sAmarthyavAn puruSa mAro parAbhava kare to, ene to huM (dhoLe) divase tArA dekhADI dauM. paNa A to mane janma ApI moTo karanAra mArA gurujana TharyA eTale mAre zuM karavuM ? kAraNa ke jeo ApaNA pUjya hoya emane kopAvavA nahIM evI nIti che. mArA jevA-tAtano parAbhava pAmelAne lokone viSe pratiSThA durlabha che; kAraNa ke je gharane viSe halako paDyo ene vAyu paNa bahAra kADhI mUke che. Adhi, vyAdhi, tRSNA, kSudhA, vanavAsa, dhanahInatA, bhikSA, jarA, andhatva, vandhyatva, du:kha ane zatru e sArAM; paNa apamAna sahana karavuM e viSakanyAnI peThe bilakula sAruM nathI. mAnI puruSone sAmAnya parAbhava paNa duHsaha hoya che. mATe mArA jevA parAbhava pAmelAe videzagamana karavuM zreya che; saMdhyAkALe maMdapratApavALA sUryanI jema. ema vicArIne mAna eja jenuM sarvasva che evo te zreNikakumAra vanamAMthI siMha nIkaLe tema, nagaramAMthI nIkaLI jaIne veNAtaTa nagara gayo. tyAM eNe jaMgama lakSmI ja hoya nahIM evA uttama vastrAbharaNa ane sugaMdhI vilepana yukta svarUpavaMta janone joyA. AvA nagaranA darzanathI te aMtaHkaraNane viSe atyaMta AnaMda pAmyo; kAraNa ke suMdara vastuo jovAthI kone pramoda na thAya ? pharatAM pharatAM zreNike eka dukAne vizALa UMcI beThaka para beThelA te nagaranA adhiSThAyaka hoya nahIM evA bhadra nAmanA zreSThIne dIThA. e zeTha AkRtie saumya hatA; avasthAe vRddha hatA; ane zarIre suMdara ane bhAgyazALI hatA; tathA emanI mUcha ane zISanA vALa lAMbA vadhelA hatA. bhadramUrti zreNika to emano udayazIla putra hoya nahIM tema e zeThanI kariyANAthI bharelI dukAna upara jaIne beTho. 16 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ e divase nagarane viSe utsava hovAthI, ziSyothI guru vyAkuLa thaI jAya tema, zeTha gharAkothI vyAkuLa thaI gayA hatA. koI uttama varNavALA lakSaNanA jevuM kapura mAgatA hatA, to koI tApane nAza karavAvALuM sadAgama jevuM caMdana mAgatA hatA. koI arthanIti jevI arthasArA kasturI, to koI raMgane A panAruM tarkazAstra jevuM tIrNa kuMkuma mAgatA hatA. koI pharAyamAna vAsavALA nirdoSa dharmagraMtho jevA sugaMdhI padArtho mAgatA hatA, koI saMveganA graMthonI jema dravyayogathI" banAveluM dravya mAgatA hatA. koI mahAkAvyanI jevI svaccha ane cUrNa thaI zake tevI khAMDa mAgatA hatA, to koI alaMkAranI paMkti jevI sarasa sAkara mAgatA hatA. A avasare jema vikaraNa, pratyaya ane prakRtinA vAcya arthane viSe sahAya kare che tema zreNika paDIkA banAvI ApavAmAM zeThane sahAya ApavA lAgyo. eTale bahu dravya kamAvAthI zeThane ghaNo harSa thayo; kAraNa ke vaNikajana, dukAna para je lAbha thAya che tene putralAbha karatAM paNa vizeSa gaNe che. e bolyo-Aje mane A zreNikanA prabhAvathI alpakALamAM AkhA varSa jeTalo lAbha thayo che. jANe Aje prabhAte mArI putrInuM pANigrahaNa karato je ratnAkara samAna puruSa meM svapnane viSe joyo hato. te ni:saMzaya A ja che. kAraNa ke prabhAtanuM svapna, prabhAtanI meghagarjanA 1. uttama varNavALuMsuttama raMgavALuM (kapura); arthAta bahuja zveta kapura; uttama varNavALuM (lakSaNa)=uttama akSaroe yukta evuM lakSaNa. 2. sad Agama zreSThazAstra, (bAhya) tApano nAza karanAra caMdana, ane (attara) tApano nAza karanAra sadAgama. 3. (1) manahara (kasturI); (2) artha-dravya-nI sArabhUta (arthanIti). 4. raMga (1) raMga colour (2) Ananda. 5. vAsa (1) gaMdha (2) saMskAra 6. nirdoSa (1) doSa vinAnA (graMtho); (2) doSa jIvajaMtu Adi doSa-rahita (padArtho). 7. saMvega-vairAgyanA graMtho. 8. dravya yogathI (1) dravyAnuyoganA vicArathI (utpanna thatA saMveganA graMtho); (2) amuka amuka dravyo (cIjo)nA yoga-meLavaNI-thI (taiyAra karavAmAM AveluM rUpa-dravyavizeSa). 9. (1) zIdhra samajAya tevuM (2) zveta. 10. (1) padaccheda thaI zake tevuM (2) bhAMgI zake tevI. 11. (1) rasa-mIThAza-vALI (sAkara); (2) kAvyamAM zRMgAra Adi rasa Ave che te rasa-vALA alaMkAra-kAvyAlaMkAra figures of speech. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 17
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane prabhAtanI smRti e sarva sarvadA phaLadAyI hoya che. AvA rAmA jevA naramaNi ane uttama svAmIne pAmanArI mArI putrI naMdAnA paNa janakanaMdanA sItA jevAM dhanyabhAgya samajavAM. vaLI amArA jevA saMbaMdhIo paNa bhAgyazALI TharyA ke putrIne Avo pati maLyo; kAraNa ke rUpa ane zIla guNoe yukta jamAI maLavo kharekhara durlabha che. putrIne arthe svAmInI zodhamAM gheraghera bhamatA pitAne, rAtrIne samaye zeThIAonA caraNanuM mardana karatA vaNikaputranI jema, bahu du:kha sahana karavuM paDe che. pAtrane viSe sadgurunI vidyAnI jema, koI ghaNA bhAgyazALInI ja kanyA uttama guNayukta svAmIne viSe pratiSThita thAya che. - Avo vicAra karIne te udAra AzayavALo zeTha kumArane pUchavA lAgyo (kAraNa ke kRpaNatAnA guNavALAone AvI stuti karavI bahu game che)-jevI rIte devatAone ja sevya evuM pArijAta RkmiNIne prApta thayuM hatuM tevI rIte tuM kayA bhAgyazALIne tyAM atithi thayo che ? kumAre kahyuM- he tAta ! lakSmIvaMta pitAno putra pitAnA ghara sivAya bIje kyAMya jAya kharo ? kumAranAM AvAM vacana sAMbhaLIne, azokavRkSapara jema puSpo UgI nIkaLe te pramANe, zeThane zarIre harSanAM romAMca khaDAM thayAM. eNe kahyuMmArAM mahadbhAgya ! meM pUrve puNya karyA haze ! ke tame mArA atithi thayA kAraNa ke puNyarahita prANIone kRSNa citrAvelanI prApti hoya ja nahIM. jo tame mAre ghera padhArazo to huM samajIza je huM pUro puNyazALI chuM kAraNa ke puNyano udaya thAya che tyAre ja guru lagnane pUrNa dRSTithI jue che. tame mAre tyAM pagalAM karazo to huM pavitra thaIza, kAraNa ke sarasvatI nadI potAnA nIrathI sarva pApapradezane pavitra kare che. 1. kALI citrAvelI nAmanI vela (vallI) AvatI kahevAya che tenA upara jo koI khAlI vAsaNa Adi mukavAmAM Ave to te vAsaNa je padArthanuM hoya te padArtha temAM bharAI jAya che ema kavi loko kahe che. 2. guru (1) bRhaspati (2) moTo puruSa. 3. lagna (1) (jyotiSamAM) lagnakuMDalI (2) saMsargamAM AvelA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 18
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama kahI zeTha zreNikakumArane potAnI sAthe ghera teDI gayo. zeThanA gharane nAnA prakAranI zALA-oraDA-prazALa vagere hatAM; seMkaDo sAdA staMbha hatA; cunAe dhoLelI bhIMto hatI; ane nagarane jovAnA enA cakSuo hoya nahIM evA, cAre dizAmAM gavAkSo hatA. tyAM koI sthAne khAMDa to koI sthAne sopArInA DhagalA paDelA hatA. koI jagyAe uttama majITha to anyatra nALiyeranA samUha dekhAtA hatA. eka sthaLe elacI, lavIMga, kakkola ane jAyaphaLa hatAM to bIje sthaLe caMdana, kapura, kesara, kasturI vagere hatAM. koI sthaLe suMdara varNavALuM suvarNa, to koI sthaLe kaMIka rakta evuM tAmra paDyuM hatuM. eka oraDAmAM muktAphaLa-pravALA ItyAdi hatAM to bIjAmAM rUpAnA pATa dRSTie paDatA hatA. kyAMka rezamI vastronA gaMjane gaMja to kyAMka kalama-zAla Adi dhAnyonA DhagalA paDyA hatA. ghera laI jaIne zeThe kumArane roma-tvacA-mAMsa-asthi Adine sukha upajAvavAmAM kuzaLa evA potAnA mardana karanArA sevako pAse zatapAka telanuM mardana karAvyuM. pachI eka jaNe ene uSNajaLathI snAna karAvI vastra paherAvyAM; kAraNa ke kayo vicakSaNa puruSa cintAratnane prApta karIne eno Adara na kare ? tyAra pachI ene sanmAna sahita sarvakAmaguNavALuM bhojana karAvyuM ane snehathI ja hoya nahIM ema caMdana tathA kapuranuM vilepana karAvI zeThe potAne hAthe pAMca sugaMdhiyukta evuM tAMbula ApyuM. kharekhara bhogI puruSone sarva avasthAne viSe bhoga pAse ja hoya che. A pramANe zeThanA gharamAM zreNike potAnA ja gharanI jema rahetAM ghaNA divasa sukhamAM nirgamana karyA. eka divase zeThe bhAgyanA bhAjana evA zreNikane kahyuM-jema naLarAjA damayantIne varyA hatA tema tame paNa mArI putrInuM pANigrahaNa karo. e sAMbhaLI nispRhaziromaNi evA zreNike uttara Apyo-he tAta ! tame mAruM kuLa jANyA sivAya mane kevI rIte kanyA Apazo ? eka nirdhana mANasa paNa varanuM kuLa jANyA pachI ja ene kanyA Ape che, to tamArA jevA yuktAyuktano vicAra karavAvALA samRddhivaMtanI to vAta ja zI ? tame eka vatsala pitA thaIne tamArI sagI putrIne A pramANe abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 19
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zA mATe kuvAmAM nAMkhavAnuM karo cho ? zeThe e parathI kahyuM- he zreNika ! munine viSe jema jJAnAdika tema varane viSe kuLa-rUpa tathA vibhUti jovAya ja che. gAyanuM dUdha ane caMdramAnA kiraNo samAna nirmaLa evA tamArA guNothI meM tamAruM kuLa prathamathI ja jANyuM che; kAraNa ke rUpa pramANe ja phaLamAM rasa hoya che. tamArI vibhUti paNa meM A tamArA zarIranI kAMtithI jANI lIdhI che; kAraNa ke mULane viSe sarasatA vinA tarUmAM lIlAza hoya ja nahIM. vaLI tamAruM rUpa to makaradhvajane paNa jIte evuM che e to pratyakSa ja che. mATe lakSmIne jema zrIkRSNa, tema mArI putrIne tame ja yogya bhartA cho. he kumAra ! jagane viSe caMdramA jevA je tame-emano huM A nirmaLa jyotsanAnI sAthe saMbaMdha karAvuM chuM temAM tame zAno upAlaMbha Apo cho ? vaLI tame ahIM AvyA tenI AgalI rAtrIe svapnane viSe meM koI ratnAkara sadaza puruSane mArI putrInuM pANigrahaNa karatA joyo che. mATe A tamane daiva ja Ape che; emAM huM to mAtra sAkSIbhUta chuM-jevI rIte have pachI pANigrahaNa samaye agni sAkSIbhUta thaze tema. A badhuM sAMbhaLI, namI javAno che svabhAva jeno evA zreNikakumAre bhadrazreSThInuM vacana svIkAryuM; kAraNa ke moTA puruSo potAnA vrajanI jema, paranI prArthanAno, bhaMga karatA nathI. zreNikakumAre hA kahI eTale bhadrazeThe kSaNamAtramAM vivAhanI sAmagrI taiyAra karAvI. kAraNa ke moTA lokonAM kArya emanA bolyA pahelAM ja thAya che. sarva svajana saMbaMdhIoe ekatra maLIne bhojanamaMDapa nAkhyo, kAraNa ke udyamInA manane bhojananI sAmagrI kazI gaNatarImAM nathI. pachI zvetazALa, ghInA banAvelAM navIna vaDAM, khAMDanA khAjAM, taLelI purIo, madhura ghoLa Adi pakavAno rasoIA pAse taiyAra karAvI zeThe sakaLa vargane jamADyA ane temane caMdanAdithI vilepana karI pAna sopArI ApyAM; kAraNa ke sAruM kahevarAvavAnI IcchAvALA gRhasthone A badhuM karavuM ghaTe ja che. tyArapachI dAsIoe naMdAne dazAyukta ujvaLa vastra paherAvI, caMdananuM vilepana karI, AbhUSaNa sAthe puSpamALA paNa AropaNa karAvI, 20 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtRgRha (mAyarA)mAM lAvI. tyAM te kuladevIne namIne sAmI UbhI rahI. zreNikakumAra paNa kesarAdinuM vilepana tathA uttama vastro dhAraNa karI, jaMgama kalpavRkSa hoya nahIM evo jaNAto, devInA bhavana pratye Avyo. tyAM nandAne harSathI nihALI e rAjaputra zRMgArarasamAM Dubato cittane viSe vicAravA lAgyo :- aho ! AnA rakta unamra caraNa kevA zobhe che ! nizcaye enAthI parAjaya pAmIne ja jANe padmakamaLe jaLadurga1 no Azraya lIdho hoya nahIM ! AnA mukhanI sAthe spardhA karavAthI potAne aparAdhI gaNI, AnI ArAdhanAne arthe ja jANe caMdramA nakhanA miSe AnA caraNamAM paDyo jaNAya che. digayAtrArthe paDAva nAkhI rahelA bhagavAna kAmadevanA paTamaMdiramAMnA cAra mahAna staMbhomAMthI eka sarala joDaluM pracchannapaNe ahIM AvIne rahyuM hoya nahIM evI dekhAtI AnI be jaMghAo mArAM cakSune atyaMta AnaMda prApta karAve che. aho ! AnA goLa ane vizALa urU mArA cittane viSe ramyA kare che; emanAthI ja parAbhava pAmIne kadalIvRkSo jANe vanamAM jatAM rahyAM hoya nahIM ! AnA vizALa, komaLa ane suMdara nitambo kAmadevanI jANe abhyAsabhUmi hoya nahIM ! enuM udara kRzatAne pAmeluM che te jANe upara rahelA vakSojanA bhArane vahana karavAthI ja hoya nahIM ! AvAnastaMbhanuM umUlana karIne tathA zRMkhalAne troDI nAMkhIne, kAmadevarUpI gaja nizcaya AnA ja zarIrarUpI nagarane viSe pharyA kare che; kAraNa ke anyathA gaMbhIra nAbhinA miSe vivara ane romarAjinA miSe lohazRMkhalA ahIM hoya kyAMthI ? mArA netrane kAmaNarUpa AnA puSTa ane unnata stana joIne ja jANe kuMbhasthaLo hastine zaraNe gayA hoya nahIM ! saralA aMguliorUpI pallavarUpI enI rasya bhUjAo strI puruSanA mananAM abhISTane pUrNa karavAvALI jANe kalpa latAo hoya nahIM ! Ano rekhAvALo ane zaMkha samAna goLAkAra, kaMTharUpI kaMdala, nizcaye vadanA 1. jaLarUpI killo. 2. taMbu. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpI kamaLanAM nALanAM vibhramane dhAraNa kare che. AnA kAntimAn ane nirantara goLa evA mukhathI parAjaya pAmIne ja caMdramA jANe zUnyabhAvane dhAraNa karato hoya nahIM ! vidrumane paNa kaniSTha gaNato Ano adharoSTha te jANe, hRdayamAM nahIM samAvAthI mukharUMdha thakI bahAra nIkaLI gayelo. mArA parano teNIno rAga ja hoya nahIM! dAMtanI be ujvaLa paMktine dhAraNa karatI A bALA, ene koIe rati dhArIne be kuMdapuSpanI mALAthI enI pUjA karI hoya nahIM evI dekhAya che ! jema vAda karanArA evA be vAdIonI madhyastha sabhA hoya tema AnA be netronI madhyastha AnI sarala nAsikA vIrAjI rahI che. parAbhava pAmelA parAbhava pAmelAnI sAthe maitrI bAMdhe che e vAta satya che kAraNake enA netrathI jANe parAbhava pAmelA nIlapadma caMdramAnA pakSamAM gayA che ! tamAlapatranA samAna ane snigdha vALavALA enAM bhavAM, jANe enAM netroe kamaLo para meLavelA vijayane pATe vIrapaTTa bAMdhyA hoya nahIM evAM che. enA skaMdhapara rahelA manahara karNadvaya jANe yuvAna puruSonA asthira cittane bAMdhI levAne taiyAra karelI pAza hoya nahIM ! vaLI patravALI AnI bhALasthaLI", kAmadeve karmane pariNAme manuSyadezane prApta karAvelI tenI zALA ja hoya. nahIM ! aho ! A naMdA caraNathI mukhaparyanta lAvaNyarasathI bharelI che; anyathA kezanA viSe rahelA A durvAkaro ahIM hoya nahIM ! nizcaye. Ane gaurInI samAna kevaLa suvarNanA paramANuothI nirmANa karelI. athavA hemakUTa parvata thakI AkRSTa karelI hoya nahIM ! 1. zobhA. 2. rAya (1) sneha (2) raMga. 3. madhyastha (1) koIno paNa pakSa karyA vinA madhyastha rahIne pheMsalo ApanAra Umpire. (2) vacce. 4. ane ethI ja jANe caMdramAmAM kalaMka che ! 5. vijayI vIrone ApavAmAM AvatA paTTA. 6. pILa kADhelI. 7. kapALa. 8. (1) lAvaNya rasa ane (2) lAvaNyarUpI jaLa. jyAM dUrvAkaro hoya tyAM rasa (jaLa) hoya ja; ahIM (naMdAmAM) (kezarUpI) dUrvAkuro che, mATe enAmAM rasa (lAvaNya) che. 22 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreNikakumAra A pramANe cittavana karato hato evAmAM, siddhAMtano pATha karatA sAdhune poNI porisI thAya tema lagnaveLA thaI. eTale jakAta lenAro adhikArI jema vyApArIno kara (jakAta) le tema zreNika kumAre harSa sahita nandAno kara grahaNa karyo. vedikAnI pAse AvIne e patipatnIe, mAgazara mAsanI prathama tithie rohiNIne zazI jema merUparvatanI pradakSiNA kare tema, agninI pradakSiNA karI. karamocanane vakhate zreSThIe azvAdikanuM dAna karyuM kAraNa ke udAra puruSonuM nitya AvuM ja AcaraNa hoya che. A hastameLApa puSkaLa dravyanA vyayane lIdhe bahu ja prazaMsApAtra thayo kAraNa ke ghaNo kasuMbo nAkhavAthI vastrane viSe paNa rAga (raMga) thAya che. A vakhate zreNikane vicAra thayo ke - mArA pitAe kareluM mAruM apamAna paNa mArA udayane arthe thayuM : mastaka para phollo to thayo paNa ethI cakSane zItalatA maLI. aho ! pUjyavarge kareluM apamAna sAruM, paNa nIca janoe karelo satakAra sAro nathI; ArogyathI thatI kRzatA sArI, paNa vAyuthI utpanna thatuM pInatva sAruM nathI. zreNika saMbaMdhI A sarva vRttAnta enA pitA prasenajita rAjAe jAmyo kAraNa ke anya loko to potAnAM ja netrathI jue che paraMtu rAjAo to pArakAM netrathI (carapuruSothI) paNa jue che. have zreNikakumAra nandAnI sAthe uttama bhoga bhogavato dogaCka jAtinA devonI peThe kALa nirgamana kare che evAmAM ekadA sukhamAM nidrAvaza thayelI nandAnI kukSine viSe, padminIne viSe kalahaMsanI jema, koI puNyanidhi jIva avataryo. eTale zayyAne viSe sUtelI evI teNIe (nidrAmAMja) ne jItIne yazanA piDa prApta karyA hoya nahIM evA cAra udAra danUzaLane dhAraNa karato; garbhanuM ati sUkSmadarzIpaNuM jaNAvato hoya nahIM ema lokone abhayadAnane arthe jeNe potAnI zuMDha UMcI rAkhI 1. sAdhunI amuka kriyAne poriTI kahe che. 2. nirantara bhogavilAsanI lAlasAvALA devo. 3. kamaLa puSpothI bharelI taLAvaDI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 23
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ che !! che evo; paMkhA jevA nirantara hAlyA karatA evA potAnA karNoe karIne evo; udAratA Adi guNoe karIne jANe baMdijanarUpa mukhara bhramarone dAna Apato hoya nahIM evo; zveta varNavALo, airAvaNa jevo gajarAja potAnA mukhamAM praveza karato joyo. eTale jAgI jaIne zIdhrapaNe palaMgathI UtarI, harSAtura banelI te, jaMgama rAjyalakSmI ja hoya nahIM ema patinI pAse gaI. tyAM AmravRkSanA aMkuro khAvAne lIdhe phaTa che kaMTha jeno evI kokilAnI jevI madhura vANI vaDe naMdAe hastinA svapnanI vAta svAmIne nivedana karI, ne pUchyuM - he svAmI ! uttama zukana jevA A mArA svapnathI mane zuM phaLa prApta thaze ? e sAMbhaLI, zrutasAmrAjyanA lAbhanI peThe advaita AnaMdane dhAraNa karatA zreNikakumAre potAnI buddhine anusAra e svapnanuM phaLa kahyuM - he priye ! tane sarvalakSaNasaMpUrNa ane vividha buddhimAM bRhaspati samAna putra thaze; RkmiNIne pradhumna thayo hato tema. "devagurunA prasAdathI ane ApanA puNya-udayathI mane ema thAo" emAM kahIne nandAe gurunI zikSAnI jema svAmInAthanA vacanano svIkAra karyo; ane jema nirdhana puruSa devatAe ApeluM cintAmaNi (ratna) gAMThe bAMdhI le tema eNe tenA zakunanI gAMTha bAMdhI lIdhI. pachI te eka sAthvI jema potAnA cAritranuM yathAyogya rIte pAlana kare tema, potAnA garbhanuM,nahIM ati snigdha ke nahIM ati rukSa, ati uSNa paNa nahIM temAM ati zIta paNa nahIM, ati kaTu paNa nahIM tema ati lavaNa paNa nahIM, nahIM tIkhA ke nahIM moLA, nahIM apakva ke nahIM ati kaSAyavALA, nahIM ati Amla ke nahIM ati madhura, deza-kALa-vayane anusaratA, garbhane poSanArA, anavadya ane mita AhArathI poSaNa karavA lAgI. A samaye kuzAgrapuranagarane viSe, abhavyanI jema prasenajita rAjAne kuzaLa vaidhothI paNa asAdhya evo koI vyAdhi thayo. vyAdhine asAdhya jANIne, rAjAe mUrtimAna kSAtradharma jevA zreNikane teDI lAvavA UMTavALAone mokalyA. e mANaso mauna dhAraNa karI rahelI, mananA 1. sAmagrIno sadbhAva chatAM paNa mokSa jene na maLI zake evo (prANI). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevA vegavALI, pItavarNI, durbaLa mukhavALI, laghukarNI, koTane viSe laTakatI mALAvALI, caraNane viSe zabda karatA nUpuravALI, ghugharamALathI zobhatI sAMDhaNIo para ArUDha thaIne veNAtaTanagare AvI pahoMcyA. asthira kAna, baliSTa skaMdha, kucA jevI lAMbI coTalI ane padmapatra samAna vizALa netrovALA, e-rAjAnA sadA vizvAsu gauravarNA-sevakone dUrathI ja joIne zreNika ati AnaMda pAmyo. potAnA dezanA anya mANasone paNa bahu kALe jovAthI harSa thAya che to potAnA ja mANasone jovAthI to vizeSa ja thAya. eo AvIne kumArane caraNe paDyA ane kumAre emanI pITha para hasta mUkyo; kAraNa ke ucita karavAmAM satpuruSo kadApi bhUla karatA nathI. pachI-mArA vizvapAlaka pUjyapAda pitAzrI pote khuzImAM che ? mArA putrasnehathI pUrNa mAtAjI sArAM che ? mArI apara mAtAo paNa sArI peThe che ke ? mArA vaDIla bhAIo ane nAnA baMdhuo paNa AnaMdamAM che ke ? mArAM bIjA mamatALu saMbaMdhIo paNa kuzaLa che ke ? rAjyakAryane karanArA evA pradhAno paNa khuzImAM che ke ? bRhaspatinI buddhivALA amAtyo paNa sArA che ke ? sadguNothI zobhato evo sakaLa parigraha paNa sArI peThe che ke ? pUjya vaDIle nirantara lADa laDAvela evA nagaravAsijano paNa AnaMdamAM varte che ke ? pUjyapitAe pAlana karAtA sarva mAMDalika rAjAo paNa kuzaLa che ke ? AvA AvA prazno zreNikakumAre gurubhaktine lIdhe emane pUchyA athavA tiraskAra pAmatAM chatAM paNa bhakta to bhakta ja rahe che. kalyANakArIne viSe sarva kalyANamaya ja hoya che. sevakoe uttara Apyo, he svAmi ! vijayazALI evA ApanA pitAnA prabhAvathI sarvatra kuzaLa pravarte che; sUryano udaya thaye aMdhakAra kevuM ? paNa eka vijJApanA karavAnI che ke-A "vijJApanA karavAnI che ke" zabdothI dhIraziromaNi evA kumAranuM mana paNa, AkAzane viSe vidyut jhabake tema, sahasA kaMpAyamAna thayuM. eTale temaNe 1. parivAra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 25
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumArane ekAntamAM rAjAne vyAdhi thayAnA samAcAra kahyA ane enA auSadha tarIke pote tene teDavA AvyA che ema jaNAvyuM. AvA karNane viSe viSa samAna samAcAra sAMbhaLIne zreNikakumAra bahu viSAda pAmyo kAraNa ke khAMDa cAvatAM temAM kAMkaro AvyA jevuM thayuM. "aho ! mArA jevA maMdabhAgya putre tAtasevA paNa tajI dIdhI. niSphaLa vRkSanI peThe mArA divaso paNa aphaLa gayA. sAmagrI pAmyA chatAM paNa mArA jevo gurukarmI prANI gurajananI sevA karI zakyo nahIM athavA to pUjyapitAnuM nitya smaraNa karyA karavAthI huM evo nathI Tharato ema mAruM aMta:karaNa sAkSI pUre che. paNa have ciMtA karavI rahevA daI mAre pitAnuM vacana mAnya karavuM kAraNa ke vyAdhigrasta avasthAne mATe lAMbo vicAra karavo zobhato nathI. jyAre mArA pitA ati mAMdagIne vaza che tyAre mArAthI moDuM kema javAya ? gADI aTakI paDyA pachI vinAyaka (vipna dUra karanAra) gaNapati zuM kare ? Ama vicAra karI pitA samAna zvazura-zreSThInI AjJA mAgI zreNikakumAra, haMsa haMsInI pAse jAya tema, naMdA pAse gayo. tyAM jaI vaktAone viSe ziromaNi evo e bolyo-he priyA ! he saddharmacAriNI ! mArA pitAe mane teDAvyo che mATe huM ahIMthI jAuM chuM. jene lIdhe loko tane bIjanA caMdramAnI peThe name che evA tArA zIlavratanuM tuM tArI jAtanI peThe ja rakSaNa karavAmAM nirantara vanavatI raheje. kAraNa ke e zIla kuLanI unnati karavAvALuM, vipattino nAza karavAvALuM ane sarva koInuM kalyANa karavAvALuM parama bhUSaNarUpa che. mAre vadhAre zuM kahevuM? evuM vartana rAkhaje ke jethI baMne loka ane baMne kuLa ujvaLa rahe. advitIya guNovALI evI tane mAre AvI zikhAmaNa ApavI e caMdramAne ujvaLa karavAno prayatna karavA jevuM che. Ama kumAre nandAne amRta samAna komaLa vANIthI bodha Apyo. kAraNa ke anya sthaLe. mRdutA rAkhavI rahI che to strIone viSe mRdutA rAkhavI joIe emAM 1. ghaNAM karmavALo-bhArekarmI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 26
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ to zuM ja kahevuM ? pachI pAghaDuvulyA gopAtra varSa nagRhe pure evA uttama maMtranA bIja samAna akSaro lakhIne eNe nandAne arpaNa karyA eTale nandAe kahyuM- he svAmi ! tamAro mArga vipattirUpI dadhine manthana karanAro thAo ane tamane saMpatti prApta thAo. pachI mUrtimAn zubha bhavitavyatA hoya nahIM evI sAMDhaNI upara ArUDha thaIne, potAnAM puNya hoya nahIM evA UMTavALAonI saMgAthe teNe rAjagRha nagara pratye prayANa karyuM. mArgane viSe saMsArIjIvanI peThe akhaMDa prayANa karato evo kumAra bhojana karato tyAM paNa bilakula khoTI thato nahIM. tenA mastaka para vRkSo, strI jana "lAja" no varasAda varasAve tema, puSpano varasAda varasAvavA lAgyA; rasavALAM pakva phaLonI, bhaviSyamAM rAjA thanArA evA ene jANe bheTa ApavA lAgyA; manda vAyuthI hAlatA raktapallavorUpI karavaDe, "tane rAjya maLavAnuM che mATe zIdhra gamana kara" ema jANe abhinaya karavA lAgyA; ane pracaMDa pavanathI hAlelI-mATe jANe namana karatI hoya evI-zAkhAo vaDe rUpamAM kAmadevane jItanAra evA kumArane jANe vaMdana karavA lAgyAM. A badho upacAra emaNe jANe ema dhArIne karyo ke "ApaNe A ApaNA janmadAtAnI bhUmine viSe vasIe chIe mATe jANe e emane kara Apyo." vATa pUrI thaI ane Icchita sthaLe AvI pahoMcyA eTale nagarane viSe praveza karatAM ene mayUra-nakuLa-zvAna-cASapakSI-vRSabha-zuka ane khaMjanapakSI e sarva jamaNAM utaryA; ane kuMbha-chatra-azvatrI ane unnatA suMDhavALo garjanA karato hAthI e sarva uttama rAjyalakSmInAM mukho hoya. nahIM tema enI sanmukha AvyAM. AvAM uttama mAMgalika sUcaka zakuno sahita te, bhavya prANI jinezvaranA zAsanane pAme tema, pitAnA mahela pratye pAmyo (mahele pahoMcyo) ane vimaLa jema apramattaguNasthAne caDato hoya tema, te anukrame e mahelane sAtame mALe caDhyo. tyAM ene pitAnA darzana thatI vakhate pote pUrve kadi nahIM anubhavelo evo harSa thayo. 1. e nAmanuM eka jAtanuM dhAnya. 2. eka jAtanuM vAjiMtra 3. vimaLa evo AtmA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 27
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa pAse gayo eTale emane vyAdhigrasta joI viSAda pAmyo. loko rAhuthI grasta evA sUryane joIne viSAda pAme che tema. Ama eka kALe ja harSaviSAdathI jenuM mana pUrAI gayuM che evo zreNika ziSyanI peThe ghaNekALe gurujanane caraNe paDyo; eTale rAjAe pramoda sahita tenA mastaka para potAno hasta sthApyo, te jANe dazama dvAra dvArA potAnA bhujabaLanuM tene (kumArane) viSe saMkramaNa karAvato hoya nahIM ! pachI pitA-prasenajit rAjAe putra-zreNikakumAra pratye kahyuM-he putra ! dharmakAryane arthe ja hoya nahIM evI tvarAthI tuM ahIM Avyo e teM bahu yogya karyuM; kAraNa ke mAre tArAM darzana thayAM. he badhuvatsala putra ! tAro meLApa thayo eja kahI Ape che ke yAmikanI peThe mArI prajAnAM bhAgya haju jAgrata che. he putra ! parAbhava pAmyA chatAM paNa gurujana prati vikAra na jaNAvatAM, tuM suziSyanI peThe bhaktimAna rahyo ethI tuM mAro putra jaNAI Ave che. putranI stuti na karavI joIe topaNa huM karuM chuM, kAraNa ke tArA upara mArI akRpA chatAM paNa te mArI AjJAne mastaka para dhAraNa karI che. garjanA karIne megha rahI jAya tema, A pramANe bhUpati bolI rahyA pachI, mayUranI peThe zreNika harSathI gadgada kaMThe kahevA lAgyo-he tAta ! mane vikAra rahita kyAM bhALyo ? ane mArI bhakti paNa zI dIThI ? huM to mAnabhaMga samajIne mArI (bAla-) buddhi anusAra kSaNavAramAM dezAttara jato rahyo. mAre viSe guNanuM AropaNa, e chIpane viSe rUpAnA AropaNa jevuM che; gurujanano prabaLa pakSapAta eja AmAM kAraNabhUta che. jyAM svAminI ujvaLa daSTi paDe che tyAM guNA hoya che ema kahe che e satya che, kAraNake e svayameva dekhAya che, pratyakSa che. 1. gurujana (1) adhyApaka (2) vaDIla. 2. mastaka. yoganA daza dvAra kahyAM che. 3. paheregIra. 4. meghanI garjanA pachI mayuranI kekA, tema. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe potAnI laghutAnA vacano kahIne zreNika mauna raho; kAraNa ke gurujananI AgaLa adhika bhASaNa zobhatuM nathI. punaH bhUpatie kahyuM- he vatsa ! tArA pitAnuM rAjya tuM have grahaNa kara. karmarogathI pIDAtA ame to have AtmasAdhana karIzuM. paNa putre kahyuM- he tAta ! huM to pALAnI jema nirantara ApanA samAna ciraMjIvI pitAnA caraNanI sevA karIza. Apa yAvaccadra divAkarI sAmrAjya bhogavo. Apano vyAdhi che te maNino mela vantithI dUra thAya che tema dharmakAryathI dUra thaze. e sAMbhaLI pitAe kahyuM-mArA kuLamaMdiranA dIpaka ! kalpavRkSanI peThe sarva avasthAne viSe sevavA yogya evo je dharma te to mAre sevavo ja che; ne rAjya pAtrane viSe arpavuM che. mATe have tuM kaMI paNa bole to tane mArA sogaMda che. Ama putrane zapatha ApI bolato baMdha karI prasenajita rAjAe enA abhiSekane arthe sAmagrI taiyAra karAvavA mAMDI; eka sUri potAnA ziSyane sUripada ApatI vakhate karAve tema. suvarNa samAna kAntivALA zreNikane suvarNanA siMhAsana upara besADyo-te vakhate e anya merU parvata hoya nahIM evo zobhavA lAgyo. pUrva dizAne viSe rAjA pote ane anya traNe dizAomAM sAmano hastane viSe suvarNanA jaLakuMbho laIne UbhA rahyA te vakhate eo gajadaMtanIra jevA zobhavA lAgyA. megha jema girinA zikhara para abhiSeka kare tema emaNe kumArane abhiSeka karyo; ane rAjAe rUpAnA kacoLAmAM caMdana maMgAvI ene potAne hAthe tilaka karyuMte jANe "tuM paNa Ama niraMtara vRddhi pAma" ema sUcana karavAnuM hoya nahIM ! pachI, ziSyane zikSApATha ApIne guru name tema rAjAe putrane namana karyuM; kAraNake puruSo uttama prakAre varNavelA nyAyane dIpAvavAmAM sadA tatpara rahe che. pachI sAmagna Adi anya janoe paNa ene sAdhunI jema namana karyuM; kAraNa ke mahaMta puruSoe pADelo mArga anya janone 1. pALA-page cAlatuM sainya. 2. cAra dizAomAM cAra gajadaMta parvato AvelA che te. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo)
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSkara raheto nathI (sarala thaI jAya che). kuLanI vaDIla strIoe paNa, nirbaLa zatruo para bANano varasAda varasAvavAmAM Ave che tema, enA mastaka para dahIM, durvA ane akSatanI vRSTi karI. pachI kRtakRtya evo prasenajit rAjA sUrinI jema, navA rAjAne, rAjAne yogya evI zikSA ApavA lAgyo :- he mahAsAmantonA adhipati cirakALa paryanta rAjya karavAnI IcchAvALA tArA jevA rAjaputre padAti sainyane potAnA samAna gaNavuM; kAraNake enA vinA mahAkArya sAdhavuM hoya te sadhAtuM nathI. ane vADa vinA vRkSanI rakSA thatI nathI tema enA vinA zarIranI rakSA paNa thatI nathI. vaLI sarva maMtrI pramukha adhikArIone evI rIte rAkhaje ke jethI eo kadApi paNa udAsIna thaIne kAryanI upekSA kare nahIM. he pRthvIpati ! Ama karIne tAre tArI prajAnuM, tArI potAnI saMtatinI peThe pAlana karavuM; te evI rIte ke ene tArA pUrvajonuM smaraNa karavuM paDe nahIM. koThAra ane koza paNa temane ja hoya che ke jeo potAnI prajAnuM pAlana kare che; kAraNa ke dahIM vinA mAkhaNanI AzA rAkhavI vyartha che. vaLI tAre dharma-siddhine arthe sarva tapasvionI rakSA karavI; ane jIvitavyane arthe bIjA aMgonI rakSA karatAM mastakanI rakSA savizeSa karavI. he rAjan! tAre evI pravRtti rAkhavI ke jethI kalpadrumanI peThe tane sarva nyAyazAlI puruSorUpa tarUvaronI madhye prathama paMkti prApta thAya. pitAnA A sarva Adezane zreNike aMjali joDI meghajaLane grahaNa karatA cAtakanI jema paDatAM pUrveja grahaNa karyA. putranI pachI sAmanta Adi parigrahane paNa prasenajit rAjAe zikSAvacana kahyAM kAraNa ke baMne pakSane zikhAmaNa devI eja kharI zikhAmaNa kahevAya che : ATalA divasa paryanta meM tamane putrapere pALyA che; tamane kadApi puSpano prahAra paNa karyo nathI; to have A 'kuvalayAnanda, 1. 1-2-3 A traNe vizeSaNo kumArane mATe temaja caMdramAnA paNa che. kumAranI sAthe letAM (1) pRthvIrUpI valayane AnaMda ApanAra (2) ajJAna rUpI tama:aMdhakAra-ne bhedanAra (3) kaLA-puruSanI 72 kaLA-no nidhAna. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 30
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamobhedI ane rakaLAnidhi kumAra, nakSatrono jema caMdra, tema tamAro svAmI thayo che tenI sAthe tame, adyApi paryanta mArI sAthe jevI rIte vartatA hatA tevI ja rIte vartajo; kAraNa ke meM zizunA doSonI peThe tamArA doSa kyAreya paNa gaNyA nathI. tamAre enA zAsananuM ullaMghana karavuM nahIM; kAraNa ke pracaMDa zAsanavALo e, sUrya aMdhakArane sahana karato nathI tema, tamArA aparAdhane sahana karaze nahIM. mATe enI IcchA pramANe vartI tamAre enI devanI jema ArAdhanA karavI; ane kAryasAdhaka evI enI AjJAne zeSanI jema mastake dhAraNa karavI. rAjAnI zikSAne parijanavarge paNa potAnI ja zobhA hoya tema grahaNa karI; kAraNa ke evo koNa hoya ke je mukhane viSe praveza karatA amRtane ADo hAtha daIne niSedha kare ? A vakhate viproe maMtra bhaNavA mAMDyA, baMdijano vijayanA mAMgalika bolavA lAgyA, vAjiMtro UMce svare vAgavA lAgyA ane pramadAo nRtya karavA lAgI. prajAjano madonmatta hastio, nAnAvidha turaMgamo, tejasvI ratno, suvarNa, pANIdAra muktAphaLa, hAra-keyUratraiveyaka-mALA Adi vividha aMgonA AbhUSaNo, nAnA prakAranA zastravastra-patra-puSpa-phaLo ane a-kSata" akSatapAtro AdinI bheTa dharavA AvavA lAgyA; kAraNa ke putranA utsave Avaka hastane viSe rahelI (hAjara-taiyAra) ja che. A abhiSeka-mahotsavamAM baMdIvAnone choDI mUkavAmAM AvyA; paNa e kaMI Azcarya nahotuM; jaMtuone karmarUpI guptithI choDavaze eja Azcarya. gheraghera ane hATehATe toraNo ane UMcI kasuMbAnI dhvajAo bAMdhavAmAM AvI ane nATyAraMbha thavA lAgyA; ethI A nagarI svargapurI samAna zobhavA lAgI. anukrame Ihaloka saMbaMdhI 1. caMdramAnI sAthe letAM (1) kuvalaya-kamaLa-ne AnaMda ApanAra-vikasAvanAra (2) aMdhakArane haNanAra 2. (caMdramA)nI 16 kaLA kahevAya che teno nidhAna. 3. deva AgaLa dharela naivedha-bali AdimAMthI vaheMcavAmAM Ave che te zeSa-ke je pavitra gaNAya che. 4. kaMThanA AbhUSaNa. 5. akhaMDa. 6. AvaraNa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 31
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva pAponI nindA karatA, ane sukRtonI prazaMsA karatA prasenajita rAjAe maraNa samaye cAra" zaraNa aMgIkAra karyA. pachI vartamAna tIrthanA. prabhu pArzvanAtha bhagavAnanuM smaraNa karato e rAjA svarge gayo; kAraNa ke enA jevA uttama-daSTi jIvo svarge ja jAya che. pachI zreNika narapati, sadguru ziSyone Ape tema, gaMdhahastione uttama prakAranuM zikSaNa ApavAmAM koI koI vAra vakramukha-vizALa chAtIpuSTa aMgopAMga-snigdha romarAji suMdara kAna-ane-unnata skaMdha-vALA azvone khelAvavAmAM; kadAcita viddhano sAthe goSThI sukhamAM to anya vakhate dharmakAryo AcaravAmAM; koI vakhata padminI-strIonI sAthe vividha bhogavilAsa bhogavavAmAM to koI vakhata sAma-bheda-daMDa Adi upAyothI zatruone vaza karavAmAM; Ama dharma-artha ane kAmane viSe yathAkALa parAyaNa raheto, pRthvIne zeSanAganI peThe vidhivata dhAraNa karavA lAgyo. ahIM veNAtaTa nagaramAM meghamALAne viSe rahelA caMdramAnI kAntinI jema nandAne garbhanA cinho prakaTa dekhAvA lAgyAM. tenAM aMgo sarva DhIlAM paDI javA lAgyAM (kAraNa ke mahApuruSano saMparka thaye chata koNa stabdhapaNAno tyAga nathI karatuM ?) tenAM mukha ane locana phIkkA paDI gayAM (kAraNa ke zaraRtu Avye meghasamUha zuM abhraka" samAnA zveta nathI thato ?); tenAM kucakuMbha paNa "AnA (A nandAnA) garbhamAM rahelA puruSaratnane ApaNuM aMtargata baLa kaMIpaNa sahAya karI zakatuM nathI" evA jANe viSAdane lIdhe ja hoya nahIM tema, mukhane viSe atizaya zyAmatA peThe, ane anya sarvatra phIkAza dhAraNa karavA lAgyA. vijayI rAjAnA rAjyanI jema, enuM vikAra rahita udara vaLino bhaMga karIne vRddhi pAmavA lAgyuM. enI gati je mULe maMda to hatI 1. arihaMta-siddha-sAdhu ane kevaLIpraNIta dharma-ema cAra. 2. te samaye vartatuM. 3. meghanImALA arthAta vAdaLAM 4. akkaDapaNuM 5. abarakha. 6. A vizeSaNa sAbhiprAya che : vikAra-vyAdhi-rahita. vyAdhine lIdhe ghaNAne udara vRddhi pAme che, paNa A to vyAdhi vinA vRddhi pAmavA lAgyuM. 7. vaLi vATA, strIne peTa upara vATA paDe che te. garbhavatInuM udara vadhe eTale e vaLino bhaMga thAya, vaLI maTI jAya. 32 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ? ja te have vizeSa maMda thaI; moTA mANasathI samAkrAnta thaye chate thoDuM paNa halI ke calI zakavuM eja Azcarya che. ene ALasa bahu thatI hatI e jANe bALaka kSamAzIla thaze ema sUcavatuM hatuM; vaLI enA dakSiNa aMganI gurutA anumAna karAvatI hatI ke garbhamAM putra che. uSNatA thaze to garbhane duHkha thaze mATe enA sukhane arthe zItavAyu grahaNa karavAne mATe ja hoya nahIM ema ene vAraMvAra bagAsAM AvavA lAgyA. vaLI have nandAne vizeSa lajjA AvavA lAgI; athavA to guNavAnUnI saMgatimAM guNanI vRddhi thAya e yogya ja che. bahArathI paNa enuM rUpa ati khIlI nIkaLyuMH maNinAyogathI mudrikAnuM paNa evuM ja, sauMdarya jaNAya che. aneka uttamaguNayukta garbhanuM vidhi pramANe pAlana karatAM nandAne trIje mAse dohada utpanna thayo ke, huM hasti para ArUDha thaIne, nagarane viSe sarvatra amAri ghoSaNA saMbhaLAvuM; ane kalpavRkSa para rahelI (enI) latAnI peThe dIna-anAtha janonA manoratha pUruM. aMtaHkaraNane viSe pramoda pAmatI nandAe potAno dohada pitAne saMbhaLAvyo; kAraNa ke na kahI zakAya evuM hoya te paNa gurujanane avazya kahevuM joIe, to AvI vAta kahevI emAM zuM ? nandAno dohada samajIne bhadrazreSThine harSa thayo ke "nizcaye enA garbhane viSe koI uttama jIva che; kAraNake udarane viSe jevuM bhojana hoya che tevo ja udgAra Ave che. mATe huM tvarAe putrInA dohada pUrNa karuM; kemake dohada pUryA vinA tarU paNa phaLatA nathI. 1. moTo mANasa pAse hoya tyAre sAmuM mANasa thaMbhAI jAya che; tema nandAnI pAse (garbhamAM) mahApuruSa hovAthI jANe maMdagati thaI. 2. dakSiNa aMga bhAre hoya che to garbhamAM putra, ane vAma aMga bhAre hoya che to, putrI hoya che ema kahe che. 3. guNavAnuM. (ahIM) garbha. 4. guNa. (ahIM) lAja. 5. dohada garbhavatI strInI IcchA. 6. kavio kahe che ke tArUone paNa kaLio phuTavAne samaye dohada thAya che; jemake azokavRkSa yuvAna strI caraNa prahAra kare che tyAre puSpa dhAraNa kare che, bakula vRkSa enA mukhathakI madirAno chaMTakAva pAme che tyAre vikasvara thAya che; priyaMgu enA zarIranA sparzathI-ItyAdi. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 33
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama vicAra karIne nandAno pitA ratnono thALa bharIne rAjA pAse gayo; kAraNa ke anya vakhate paNa rAjAnI pAse rikta haste javuM kahyuM nathI to Ave vakhate to kahevuM ja zuM ? bheTa mUkIne catura zreSThie. aMjali joDI namana karIne vijJApanA karI ke "he deva ! eka mahIpatinI patnInI peThe, mArI putrIne hastipara besavA Adino manoratha thayo che; ApanA prasAde meM lakSmI to upArjana karI che, paNa nibhaMgInI peThe amArA jevA vaNikajanane evo manoratha pUravAnuM sAmarthya kyAMthI hoya ? mATe he svAmI ! kRpA karIne sevakane hasti pramukha Apo; kemake Azritavarga para svAmI vatsalabhAva rAkhe ja che." pachI rAjAe zeThe dharelA bheTanA thALamAMthI zeSa mAtra lIdhI; kAraNa ke kIrtirUpI strIne viSe lubdha evA rAjAone nispRhatA ja priya hoya che. eNe harSa sahita zeThane kahyuM- vaNika ziromaNi bhadrazeTha ! mAre tArA karatAM kaMI paNa adhika nathI; mAruM dhana te tAruM ja che, mArI je je vastuopANIdAra muktAphaLo, AbhUSaNo pramukha tArA upayogamAM AvI zobhAbhUtA thatI hoya tene kRtakRtya jANavIH athavA to ahIM sarva tAruM ja che; eno tuM yatheccha upayoga kara. ame to koTavALanI peThe A vastuonI kevaLa cokI karavAvALA chIe. zeThe kahyuM-svAmI ! Apa mahArAjA kaho cho te yathArtha ja che kAraNa ke kalpavRkSa paNa kadApi potAne mATe phaLA dhAraNa karatuM nathI. ApanA prasAdathI Aje mAruM manorAjya pUrNa thayuM che; kAraNa ke ratnAkarano sevaka kadi maNi vinAno rahe ? pachI rAjAe. zeThane potAne hAthe tAMbUla ApyuMH kharekhara ! mananA gaurava sahita apAyA eja ApyuM gaNAya che. rAjAe turata potAnA adhikArI vargane "tame Adara sahita zeThane zobhA Apo" ema AjJA karI eTale zeTha "ApanI mahA kupA thaI ema kahI namana karI rAjAnA pratibimbo hoya nahIM evA adhikArIone sAthe laI ghera gayo. tyAM emaNe chatra pramukhane kSaNa mAtramAM yogya yogya sthAne goThavI dIdhAM. sonuM ane vaLI sugaMdhI eno koNa na Adara 1. rAjAo yazanA ja bhukhyA hoya che ema kahe che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 34
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ? hastipara beThelI nandA, zaizavAvasthAmAM ramatI vakhate, usahodara evA airAvata para beThelI lakSmI jevI zobhavA lAgI. enA mastaka para raheluM chatra, airAvaNa ane lakSmIne sahodaranI bhrAntithI maLavA AveluM caMdrabimba hoya nahIM evuM zobhavA lAgyuM. ene vIMjAtA zveta cAmaro chatrarUpI caMdramAnA kiraNono samUha hoya nahIM evA virAjavA lAgyA. mAthe zveta megha AvI rahyo hoya evA girivara upara eka suvarNanI kamalinIne, ghaDImAM AvatA ne ghaDImAM pAchA UDI jatA evA kalahaMsavALuM kamaLa hoya, to te kamaLanI, hasti para beThelI ane zveta chatrane dhAraNa karatI nandAnA-hAlatA cAmarathI vIMjAtA-mukhane upamA ApI zakAya. pachI suMdara vastrAbharaNathI vibhUSita evI nandAe viratinI peThe sarva jatuone abhaya ApI, cittAmaNinI peThe anAthadIna-paMgu-abdha-vyAdhigrasta AdinA manorathone pUrNa karI cauTA-coka vageremAM pharI, megha-mALAnI jema dAna ApIne lokone zAna karyA. A pramANe bhadrazeThe nandAnA manoratha pUrNa karyA. dakSiNa kara udAra thaye chate kayA kArya siddha nathI thatAM ? pachI gUDhagarbhA nandA potAnA manoratha pUrNa thaye, durvaha evA garbhabhArane, pRthivI amUlya nidhAnane dhAraNa kare tema, Ananda sahita vahana karavA lAgI. potAnA AtmAnI peThe atyaMta sukhamAM garbhane pAlana karatAM nava mAsane sADAATha divasa vyatikrakhyA, te vakhate dizAo nirmaLA thaye chate, agni pavitra thaye chate, mahItaLa puSkaLa dhAnyasamRddhithI DhaMkAI gaye chate, jyAre sarva uttama graho kendrAdi sthAnamAM hatA ane guru mukhasthAnane viSe hato tyAre, ubhayakuLane lAbhaprada uttama samaye, parama utkRSTa vaibhavanI vacce, pUrvadizA ravimaMDaLane prasave tema, nandAe, ati sukhazAntithI, prasaratI kAntivALA putrane janma Apyo. 1. airAvata, lakSmI, caMdra, ItyAdi cauda ratno samudramAMthI nIkaLyAM kahevAya che, mATe emanuM ekaja utpatti sthAna ethI eo sahodara kahevAya. 2. sarva sAvadhathI viramelA-sarva nibdha vyApAra tyajelA-sAdhu muni. 3. arthAta, dAna ApavAthI, ApanAro hAtha e dakSiNa hAtha che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 35
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vakhate, atyaMta parizramane lIdhe sarI jatI nIvIne vAma hasta vaDe grahaNa karI rAkhatI, UtarI jatA uttarIya vastrane dakSiNa hastavaDe mastaka para laI letI, krIDArathane jotarelA baLadanI peThe atizaya hAMphatI, ane nitamba tathA vRkSojanA bhArane lIdhe pade pade skhalanA pAmatI priyaMkarA nAmanI dAsI zIghra zreSThInI pAse pahoMcI; athavA lAbha thato hoya to koNa tvarA nathI karatuM ? zreSThInI pAse jaI eNe vadhAmaNI ApI ke, "he tAta ! ApanI putrI nandAne devakumAra tulya putrano prasava thayo che." e sAMbhaLIne zeThe ene pote paherelAM mudrikA Adi tathA eka suvarNanI jIvhikA ApyAM; kAraNa ke udAra puruSo priyabhASaNa karanArane zuM nathI ApatAM; vaLI harSane lIdhe zeThe ene dAsapaNAmAMthI paNa mukta karI; athavA to puNyavaMta puruSono janma konA abhyudayane mATe nathI thato ? pachI A bALaka agresara thaIne dharmadhurAne dhAraNa karaze tathA duSkarmarUpI dhAnyone cUrNa karI nAMkhaze ema sUcavanArA, khaDIthI citrelA, jayastaMbha ane muzala, sUtikAgRhanA dvAranI dakSiNa ane vAma bAjue mUkavAmAM AvyA. bandhuo ghare nAnA prakAranA toraNa bAMdhI suMdara vastrAbharaNa paheravA lAgyA. vAjiMtronA nAda thavA lAgyA; saubhAgyavaMtI strIo nRtya karavA lAgI, gavaiyA gIta gAvA lAgyA, akSatanA pAtro AvavA lAgyA ane goLadhANA vaheMcAvA lAgyA. suMdarIo potAnAM gauravarNA mukha suvarNavarNA karavA lAgI; ane bhAlane viSe sAkSAt rAga hoya nahIM evA kuMkumanA stabaMko' karavA lAgI. vaLI A bALakanI pAse, mAMgalikane arthe lAla kasuMbAvALuM ane AmravRkSanA patroe yukta evuM darpaNa dharavAmAM AvyuM te jANe, mastake lAla kapaDuM bAMdhIne potAnAbhrAtA kalpavRkSanA aMgaja evA patro sahita caMdramA, bRhaspatine paNa jItanArA evA A bALakanI pAse vidyA zIkhavA Avelo hoya nahIM zuM ? 1. jIbha. jIbhavatI harSanA samAcAra ApyA mATe suvarNanI banAvelI jIbha (eTale jIbhanA ghATano suvarNanA patrAno kaTako) Apyo. 2. rAga (1) sneha. (2) raMga. 3. ADa; pILa. chUMdaNA (?) 36 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema dekhAvA lAgyuM. evAmAM eka moTA ziSyanA hAthamAM, jagatnI maMdatAnuM unmUlana karavAne jANe hAtha UMco karelo hoya nahIM evo, eka daMDa ApI, mULAkSarono pATha karatA nizALIAone sAthe laI, upAdhyAyo bhadrazeThane ghera AvavA lAgyA; te jANe bALaka-abhayakumAranI sajbuddhinuM sevana karavAne arthe hoya nahIM ! e upAdhyAyono, zeThe paNa vastra tAMbUla AdithI satkAra karyo; te jANe kumArane bhaNAvavAne mATe AgaLathI emanI nimaNUMka karI hoya nahIM ! pachI zeThe nizALIAonAM mastaka dhovarAvyAM ane goLa vaheMcyo; te jANe eTalA mATe ke e mULAkSaro bolatA e vidyArthIo e thakI madhura ane snigdha thAya. vaLI bhANejanA janmano zeThe vardhanaka paNa karyo; paNa Ama-vRddhine viSe vaLI vardhanakaHe kharekhara Azcarya thayuM. janmane trIje divase bALakane caMdra-sUryanAM darzana karAvyAM te eTalA mATe ke saumya ane dipta evA e bALane joI eo paNa garvarahita thAya." chaa divase enA svajanoe dharma jAgaraNa karyuM e ema batAvavAne ke ema karavAthI e bALaka nitya jAgrata raheze. vaLI emaNe dazame divase sutaka zuddhi karI kAraNa ke vicakSaNa jano lokadharmanI sthitine ullaMghana karatA nathI. bArame divase sarva bAMdhavone ekaThA karIne vividha prakAranA uttama bhojana jamADI temanI samakSa bhadrazreSThie jema guru sarva saMghanI samakSa ziSyanuM nAma pADe tema potAnA dohitAnuM nAma pADyuM 1. lAla vastra ane lIlA patroe yukta evuM darpaNa kahyuM che; to caMdramA sAthe darpaNanuM sAdRzya lAvavA mATe caMdramAmAM paNa evA vizeSaNo joIe; teTalA mATe kavie caMdramAne "lAla phaTakA yukta" ane '(kalpavRkSanA) lIlA patronI saMgAthe Avelo" citaryo che. A zabdanA be artha thAya che. : vRddhine viSe vRddhi-e Azcarya. 2. mahetAjIo. 3. janma-mahotsava. 4. bIjo artha 'vRddhi' che. ahIM A bIjo artha levo 5. caMdramAmAM "saumya" (zAntapaNuM) che ane sUryamAM "dIpti" (tejasvIpaNuM) che; ema e baMnene potapotAnA guNone lIdhe 'garva' thAya. paNa abhayamAM e beu guNo joIne e ubhaya garva rahita thAya. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 39
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ e garbhamAM hato tyAre enI mAtAne abhayadAna devAno manoratha thayo hato tethI enuM abhayakumAra evuM guNavALuM nAma thAo. nAma pADIne ghera ghera kaMsAranI lANI mokalavAmAM AvI; kAraNa ke mukha mIThAM nA karAve to enuM nAma paNa koNa jANe ? have pAMca dhAvamAtAothI pAlana karAto kumAra, samitie karIne zuddha evA sAdhunA cAritranI peThe rAtridivasa vRddhi pAmavA lAgyo. lAlanapAlanamAM ucharato evo e abhayakumAra bALaka, jema uttama ratnA catura jhaverIonA hAthamAM phare tema ekabIjA bAdhavonA hAthamAM pharavA lAgyo. loko e svarUpavAn kumAranA aMge cuMbana karavA lAgyA te jANe enA zarIranA kuMdapuSpasamAna ujvaLa guNone grahaNa karavAnI IcchAne lIdhe ja hoya nahIM. zarIra ane kAntie sitapakSanA caMdramAnI samAna vRddhi pAmato e kumAra pAMca varSano thayo eTale poSamAsanI ujvaLa paMcamI ne guravArane uttama divase ene enI mAtAnA pitAe nizALe. besADyo. te vakhate svajanoe, abhyAsa karavAnA manavALA e abhayane, enI pAse vrata karAvatA hoya nahIM ema, zvetavastra paherAvyAM. vaLI enA chatrAkAra mastakanI upara zobhAne arthe kusumano mukuTa paherAvavAmAM Avyo kAraNa ke puSpane haMmezAM ucca ja sthAna maLe che. enA kaMThapradezane viSe paNa kusumanI mALA rAkhavAmAM AvI, te jANe enA hRdayamAM rahelI utpattikI pramukha buddhionI pUjAne arthe ja hoya nahIM ! vaLI sakaLa vizvanA bhUSaNarUpa evA e kumArane AbhUSaNa paNa paherAvavAmAM AvyA; kAraNa ke suvarNanI mudrikA hoya temAM paNa maNi besADe che. pachI ene eka uttama azva para besADavAmAM Avyo paNa emAM kAMIpaNa Azcarya nahotuM kAraNa ke thoDA samayamAM to e hasti para paNa besavAno che. vaLI enA mastaka para ramya ne zobhAyamAna chatra paNa dharavAmAM AvyuM te jANe pAda vaDe sparza karatA sUryathI ene dUSaNa na lAge eTalA mATe ja hoya nahIM ? pachI bAre prakAranA 1. vratavALA mANaso zveta vastro dhAraNa kare che evo rivAja che; kAraNa ke zveta sivAyanA bIjA varNa Indriyone sateja karavAvALA che, (je vratine na joIe) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 38
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAjiMtronA maMjula svaranI vacce, gIta gAtI suMdara strIo sahita ane ekatra thayelA nizALIAonI saMgAthe, prajJAvizALA bhavyapuruSane zrI jinAgama pAse laI jAya tema zreSTha abhayane upAdhyAyane ghera laI cAlyA. tyAM abhaye sarasvatI devIne bhakti sahita naivedya vaDe pUjIne namana karyuM; kAraNa ke enI ja kRpAthI zrutasAgara tarI zakAya che. pachI e upAdhyAyanI pUjA karI namIne emanI pAse beTho; kAraNa ke eka pada zIkhavanAra guru pUjavA yogya che to zAstra zIkhavanAra hoya emAM zuM Azcarya ? (ziSya pAse beTho eTale) gurue pote ene mULAkSaronI vAcanA ApI kAraNa ke guruno hasta pahela vahelo kalpadruma jevo che. pachI nizALIAone khAvAnI vastuothI bharelA khaDIA pramukha ApyA; kAraNa ke sarva koI potapotAnA sthAnane Icche che. A pramANe jenuM nizALagaraNuM karavAmAM AvyuM evo zreNikaputra abhayakumAra, zayyAmAMthI UThIne, nAnuM bALaka mAtA pAse jAya tema, nizALe javA lAgyo. vinayI, rasika ane buddhivaMta evo e preraNA vinA ja zIkhavA lAgyo, kAraNa ke kaLA pUravAmAM mayUrane bIjAnA upadezanI jarUra paDatI nathI. pachI te ekasarakhA, bharelA, goLa ane chUTA chUTA akSaro pATI para potAne hAthe lakhavA maMDyo. vaLI anadhyAyane divase te koI vakhate veSa kADhavAnI, to koI vakhate geDIdaDAnI, eka vAra copATanI to bIjI vAra ghoDA-ghoDAnI, Aje eka page cAlavAnI to kAle vartuLAkAre pharavAnI, koI vakhata bhamaraDAnI to bIjI vakhata koDIonI-evI evI ramato potAnA samAna vayanA nizALIAonI sAthe ramavA lAgyoH aho bALakono svabhAva kevo duratikrama che ? AThame varSe to eNe, darpaNa padArthone grahaNa kare tema, lekhanathI te pakSIonA rUdana samajavA sudhInI byotere kaLA grahaNa karI lIdhI. ekadA abhayane koI bALaka sAthe kalaha thayo; kAraNa ke sobata che, teja prAyaH dveSa karAvanArI che. pelAe kahyuM-abhaya ! tane pAMca 1. juo, upamita bhavaprapaMca kathA. emAM kahelI amuka vAtane uddezIne A kahyuM che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 39
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvaDyA tyAM to tuM, anAjanA kaNathI uMdaranI jema, tuM tane moTo thaI gayo mAne che ! tuM buddhimAM bRhaspati tulya cho to, zivanA pitAnI jema tuM tArA pitAne paNa jANato nathI-enuM tuM zuM kahIza ? abhaye. kahyuM-bhAIo ! mArA pitA bhadrazreSThI che ke jeo sUryanI jema sakaLA bhuvanane viSe prasiddha che. e sAMbhaLIne eka jaNe kahyuM-he mAtRpUtraka ! e to tArI mAtAnA pitA che; paNa satya che-tuM bALaka hovAthI tArA mAtAmahane tArA pitA samaje che. emAM zuM Azcarya ke bALako kiMcita paNa mukha mIThuM karAve emanA ja thAya che; jemake zvAna. e sAMbhaLIne saMzaya utpanna thavAthI, abhaye jaIne mAtAne pUchyuMhe mAtA ! mArA pitA koNa che te kahe. nandAe uttara Apyo-jema budhano pitA caMdra che tema tArA para vhAla rAkhanAra bhadrazreSThI tArA pitA che. paNa vAcALa abhaya bolI UThyo-mAtA ! e to tArA pitA che mATe guru ziSyane kahe tema, A vAtanuM tuM mane rahasya kahe. athavA to teM A budha ane caMdramAnuM daSTAnna ApyuM te samAnatAne lIdhe tuM nizcaye A vAtanuM pratipAdana kare ja che; kAraNa ke jIvyA che te satya bolanArI che. mATe jema (putra-evo) budha maMDaLane viSe rahe che ane (pitA-) caMdramA anya dezane viSe pharyA kare che; tema huM A bhadrazreSThInA gharamAM chuM, paNa mArA pitA to dezAntarane viSe che. e pachI nandAe netramAM azru sahita gadgad vANIe uttara Apyo-koI 1. Azcarya che ke bhadrezreSThI, lagna samaye paNa, nandAnA pANigrahaNa karanAranuM nAma ThAma suddhAM jANavAnI takalIpha letA nathI-eTaluM ja nahi paraMtu jamAI thaI potAnA ja gharamAM rahIne nandAne garbhavatI mUkIne jAya che tyAre paNa ene viSe kaMI paNa pRcchA thaI hoya evuM kavi jaNAvatA nathI. vaLI jemAM zuM che te patnI jANatI suddhAM nathI evo eka kAgaLano kaTako ApI jatAM, pati jANe potAnuM sarvasva garbhavatI patnIne ApIne saMtoSa pamADI potAnI pharaja adA karI saMtoSa pAme che; tyAre patnI, te kAgaLa maLyo eTale basa, badhuM maLyuM ema samajIne saMtoSa pAmI rahe che : na pUchyuM nAma, na pUchyuM ThAma, nathI pUchatI ke kyAre pAchA Avazo vagere ? vaLI potAne sthAne gayA pachI to garbhavatI strIne mUkI AvelAne e vAta smaraNamAMthI jatI ja rahe che; kyAM sudhI ke putra moTo thaI potAnI pAse Ave che tyAMsudhI. kavi A vAtano koNa jANe kema IzAro sarakho karatA nathI ? abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 40
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSAt devakumAra jevA dezAntarathI ahIM AvyA hatA emanI sAthe mArAM lagna thayAM; paNa keTaloka kALa vyatIta thayA pachI, tuM garbhane viSe hato te vakhate keTalAka UMTavALA AvyA temanI sAthe gupta vAtacIta karIne tArA pitA tatkALa ahIMthI gayA che; kAraNa ke nirbhAgI jananI pAse ciMtAmaNi keTaloka kALa rahe ? A sAMbhaLI abhaye pUchyuM-he mAtA ! mArA pitA ahIMthI gayA tyAre tane kaMI nidhAna jevuM ApatA gayA che ? naMdAe uttara Apyo-A eka patra ApatA gayA che paraMtu huM eno bhAvArtha jANatI nathI; kAraNa ke strIono buddhivaibhava keTalo hoya ? eNe ema kahI abhayanA hAthamAM patra Apyo; abhaye te vAMcyo eTale turata teno hArda samajI jaIne harSa pAmyo, ne mAtAne kahevA lAgyo-mAtAjI ! mArI vadhAmaNI cheH mArA pitAjI rAjagRha nagaranA rAjA che. jo ! pAvuTTI eTale zveta bhIMta, arthAt zveta bhIMtavALA mahela; ane gopAttA: eTale pRthivIpALa-rAjA; kAraNa ke jo zabda pRthivIvAcaka che. A sAMbhaLIne nandA to bahu vismaya pAmI ke aho ! A nAno bALaka chatAM enI buddhi asAdhAraNa che. athavA evA pitAnA putrane viSe zuM asaMbhavita che ? zALanA bIja thakI niraMtara zALAnA aMkura ja utpanna thAya che. pachI nItizAstrane viSe nipuNa evo abhaya kahevA lAgyo-he mAtAjI ! have ApaNe A suMdara evA paNa tArA pitAnA gharamAM rahevuM yukta nathI. kAraNa ke strIne, kumArI hoya tyAre pitA, yauvanane viSe svAmI, ane vRddhavaye putra parama zaraNa che. Ama che mATe bIjI strIo suddhAM pitAne ghera rahe nahIM, to rAjAnI strI to zA mATe tyAM rahe ? zatamUlya maNinI rakSA karavI joIe to lakSamUlya maNinI karavI paDe emAM to kahevuM ja zuM ? mATe mArA mAtAmahanA ghara thakI have ApaNe mArA pitAne ghera javuM joIe. e vAtanI nandAe hA kahI eTale abhaye zreSThI pAse jaI lalATane viSe aMjali rAkhI namana karI vijJApanA karI kAraNa ke vinaya to kulaparaMparAgata hoya che-mArA pitA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 41
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ to rAjA che mATe amane have emane tyAM mokalo; kAraNa ke vallabha evo dohitA paNa mosALamAM raheto nathI. mosALa rahenArAonA pitAnuM nAma paNa jAya che, to ema pitAnA nAmano nAza karanArA halakA janonuM jIvita ja zA kAmanuM che ? kAraNa ke uttamAH svaguNaiH khyAtA madhyamAzca piturguNaiH / adhamA mAtulaiH khyAtAH zvazurai zcAdhamAdhamAH // vaLI tatoDathamatI yA ye kyAtA mazinImunA jAmAtrA ye punaH khyAtA stannAmApi na gRhyate // bhadrazreSThIne to AvAM karNabhedI vacano zravaNa karIne bahu duHkha thayuM; kAraNa ke priyabadhuno viyoga snehIjana sahana karI zakatA nathI. emaNe baMnnene mokalavAnI mahAprayAse hA kahI; kAraNa ke mAtra dUdhane choDI detAM duHkha thAya che to sAthe vaLI sAkarane kema tyajAya ? pachI emane mokalavAne arthe bhadrazreSThIe bahu uttama prakAranI sAmagrI taiyAra karavA mAMDI; kAraNa ke kaMIpaNa dravyAbharaNa-vastrAdi lIdhA vinA janArI putrI sAsarAmAM AdarabhAva pAmatI nathI. mAtAe paNa putrIne zikhAmaNa dIdhI ke-he putrI ! sAsare jaIne tuM sAsunI bhakti karaje, kAraNa ke tyAM e ja mAtA tulya che; sapatnInI sAthe bahenanI jema vartaje, kAraNa ke kalaha thavAthI A bhavano temaja AvatA bhavano paNa nAza thAya che. vaLI tArA patinI tuM deva tulya sevA karaje; kAraNa ke nItizAstramAM kahyuM che ke strIone pati e ja guru che. bIjuM e. ke e tArA hAthamAM haze to bIjAo tAro parAbhava nahIM karI zake; jo tIkSNa evA paNa tIra bakhtare karIne yukta evA zarIra para zuM karI zake che ? kalyANI nandAe paNa A pramANe mAtapitAe ApelI zikhAmaNa grahaNa karI; kAraNa ke e potAne ISTa hatuM ane vaLI vaidhe batAvyuM. vaLI abhayane paNa emaNe kahyuM-tuM niraMtara tArA mAtapitAnA vacanane anusarIne cAlaje, kAraNa ke eo tArA A lokanA guru che. vaLI, he vatsa ! tArI prajAno tArA para sneha thAya ema vartaje. jo ema abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 42
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIza to ja tArA pitAnI peThe tane paNa rAjya maLaze. niraMtara AnaMdamAM magna evo tuM mAruM ghara tyajI jAya che. to have caMdra vinAnA AkAzanI peThe te kema zobhaze ? baMdhu vinAnA mArA jevA ati nirbhAgIne have tArA viyogane lIdhe dizAo zUnya lAgaze. vadhAre zuM kahuM ? tArA pitAne ghera jaIne amane bhUlI na jato paNa saMbhAraje; kAraNa ke svarga gayelAo prAyaH pAchaLanAne saMbhAratA nathI. pachI abhaye kahyuM- he tAta ! sUryanA kiraNathI jema AkAza, tema ApanA jevA mArA pUjyapAda pitAmahathI A ghara bahu zobhe che. ApanA sarvatra vyApI rahelA nirmaLa guNo chatAM dizAo kevI rIte zUnya lAgaze? nirmaLa guNavALo paTa to zUnya nathI lAgato. ApanA upakAro to, staMbhane viSe kotarelA akSaronI peThe, mArA hRdayane viSe niraMtara sthApelA. che; chatAM jo huM ApanuM vismaraNa karuM to huM kevo kahevAuM ? vaLI ApavaDIle mane je, pitAnI bhakti karaje ItyAdi, Adeza karyo te huM niraMtara pALIza kAraNa ke evo koNa hoya ke je chate kAne kuMDaLa na pahere ? pachI zreSThIe abhaya sahita nandAne puSkaLa vaibhava sAthe vidAya karI; kAraNa ke guNavAnuM prajAne koNa alpa ApavAnI IcchA kare ? jema sarva karma kSINa thaye jIva svargathI zivalAsa pAme che tema gAmanagara Adi oLaMgatA oLaMgatA mAtA ane putra rAjagRha nagare pahoMcyA. tyAM abhaye mAtAne parivAra sahita udyAnane viSe rAkhI tyAM te jANe RtuothI yukta evI sAkSAta vanadevI hoya nahIM ema zobhavA lAgI. pachI pote, mArkaMDa RSi jema vizvanI sthitinuM avalokana karavAne harinI kukSine viSe peThA hatA tema, nagaravRttAnta nihALavAne aMdara praveza karyo. tyAM teNe kathA kahenArA vyAsanI kathAmAM ja hoya nahIM ema ghaNA mANasone eka sthaLe ekaThA thayelA joyA. eTale eNe ToLAmAMnA ekane pUchyuM-A badhA ahIM kema bhegA thayA che ? zuM ahIM goLa vaheMcAya che ? pelAe uttara Apyo-tuM vatsa ! goLane sArI rIte oLakhato jaNAya che; paraMtu ahIM to evuM vaheMcAya che ke jenI devatAo paNa IcchA kare. kAraNa ke vAta ema banI che ke zreNikarAjAe, vidvattAvALA paMDito zAstrane prApta kare temAM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 43
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ cArasone navANuM maMtrIo to prApta karyA che; paNa e have bRhaspatino paNa parAjaya kare evA koI zreSTha narane temano agresara sthApavAne Icche che. eTalA mATe evA naravIranI parIkSAne arthe rAjAe potAnI madrikAne, bhamine viSe nidhAnanI peThe, ahIM eka zuSka kUvAne viSe nAkhI che; ane potAnA sevakajanone evo Adeza karyo che ke je vIrapuruSa kUvAnA taTa para rahIne ja, lohacuMbakamaNi lohane AkarSe tema, potAnA hAthavatI e aMguThIne grahaNa karaze ene huM enA e buddhikauzalyane kharIdanArI mukhya amAtyanI padavI ApIza, ardharAjya ApIza ane vaLI mArI putrI paNa paraNAvIza; athavA to evA puruSaratnane jeTaluM ApIe eTaluM ochuM che. A sAMbhaLIne abhayane kUtuhala utpanna thayuM tethI te, eka Akhalo jema gAyanA vADAne viSe praveza kare tema e mANasonA ToLAmAM peTho; ne kahevA lAgyo-are bhAIo ! tame e aMguThIne kema nathI laI letA ? e kArya azakya nathI. tame kema ciMtAmAM paDyA cho ? lokoe uttara Apyo-vatsa ! ame to darpaNane viSe pratibimbarUpe rahelA mukhanI jevI e aMguThIne grahaNa karavAne asamartha chIe. eTale abhaye. pUchyuM-koI paradezI paNa e laI zake kharo ? tene uttara maLyo-bhAI ! emAM zuM ? gAyo vALe te arjuna.1 "aneka dezomAM pharelA, vayovRddha, zAstrapAraMgata ane vaLI paLI suddhAM AvelA evA amArA jevAmAM paNa te grahaNa karavAnuM sAmarthya nathI to A utkaMThAvALo chatAM paNa laghu bALaka jevo e kevI rIte laI zakaze ? UMce hovAthI duprApya evA phaLane vAmana nara kevI rIte pahoMcI zakaze ? athavA to jevuM enA mukhanuM teja che evI enAmAM kaLA paNa haze; kAraNa ke caMdramAne viSe paNa je kAntino samUha rahelo che e enI kaLAone lIdhe ja che." loko A pramANe vicAra kare che evAmAM to abhayakumAre sevako pAse tAjuM gomaya maMgAvyuM ane e pelI mudrikA para pheMkyuM, tethI 1. atyAre ApaNAmAM Ane maLatI evI kahevata che ke "gAyo vALe te govALa." abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 44
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajjanane viSe upakAranI jema, mudrikA gomayane viSe coMTI gaI. pachI e gomayane sUkavI nAMkhavAne mATe eka ghAsano pULo maMgAvI saLagAvIne mAMhe nAMkhyo; kharuM che ke samaye uSNano paNa khapa paDe che. pachI eNe pAse rahelA eka jaLa bharelA kUvAmAMthI nIkavATe jaLa aNAvI A khAlI kUvAne bharAvI nakhAvyo. eTale, jemAM strInA cittane rAjI karyAthI guhmavAta paNa tenA hRdayamAMthI mukha pAse Ave che tema peluM sukAI gayeluM gomaya kUvAmAM upara tarI AvyuM. te abhaye laI temAMthI aMguThI kADhI lIdhI; te jANe asAra thakI paNa sAra vastune grahaNa karI levI e nItinA smaraNa thakI ja hoya nahIM ! loko to netra vikAsI rahyA ane mastaka dhuNAvavA lAgyA. vaLI emanAM hRdaya paNa AlekhAI gayAM; eo vicAravA lAgyA-ApaNA jevA vayovRddhathI paNa na banI zakyuM evuM duSkara kArya, zaizavAvasthAne viSe dhanuSya caDhAvanAra rAmanI peThe A nAnA bALake karyuM; athavA to laghu paNa saguNI nara sarvakAryane sAdhe che; kAraNa ke eka dIpaka che te potAnI nAnI zI zikhAthI AkhA gharane zuM nathI prakAzita karato ? nAnuM sarakhuM vaja paNa parvatone nathI bhedI zakatuM ? aDadanA dANA jevaDuM cintArana paNa zuM manavAMchita nathI pUratuM ? vaye vRddha paNa jJAna vihIna evA jano ja kaMI paNa prApta karI zakatA nathI; kAraNa ke moTA to DuMgarAo paNa che. loko Ama vicAre che evAmAM rAjasevako harSamAM ne harSamAM rAjA pAse gayA ne tene vijJApanA karavA lAgyA...he rAjana ! vanathakI vIra puruSanI jema, koI eka videzI bALa ahIM AvI caDhyo che teNe, sarpanA daramAMthI maNi grahaNa karanAra sAhasika naranI peThe, potAnI buddhinA prabhAve, lokonI samakSa mudrikAne bahAra kADhI che. e sAMbhaLIne narapatie e bALaka (abhaya)ne tvarAthI bolAvI maMgAvyo; kAraNa ke evA nAnA bALavIrane joyA vinA eka kSaNa jAya che te paNa prahara jevo lAge che. abhaya paNa AvIne parama bhakti sahita pitAne caraNe namyo; kAraNa ke avarajana prati paNa viveka karavAnuM rAjaputrone zikSaNa ApavAmAM Ave che. rAjAe tene potAnA putranI jema AliMgana dIdhuM; abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 45
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA to netro, jAtismaraNajJAna utpanna thayuM hoya tema, nahIM joyelI evI paNa potAnI vastune oLakhI kADhe che. udayAcaLanI upara rahelA caMdramAnI sAme jo budhano graha hoya to tenI siMhAsana para beThelA rAjAnI sanmukha rahelA abhayane upamA ApI zakAya. pachI rAjAe tene pUchyuM-he buddhimAna ! tame kayA sthAnane tamArI gerahAjarIthI, caMdramAe tyajI dIdhelA AkAzadezanI dazAne pamADyuM che ? e sAMbhaLIne, mathana karAtA samudranA jevA gaMbhIra nAdathI abhaya bolyo-huM veNAtaTathI Avyo chuM; paNa Ape je "caMdramAe tyajI dIdhela"-ItyAdi kahyuM, e kevI rIte ? kAraNa ke huM ahIM Avyo chuM chatAM e nagara to jevuM ne tevuM ja che. ratnAkaramAMthI eka zaMkhA gayo to tethI tenuM zuM ghaTI gayuM ? khadhota eTale pataMgIAnA jatA. rahevAthI AkAzanI zobhA kiMcitmAtra nyUna thatI nathI. aho ! zI ApanA vacananI vicitratA che ? Ama vicAra karatA zreNikarAjAe tene pUchyuM-he bhadramukha ! tuM tyAMnA bhadrazreSThIne oLakhe che ? kumAre kahyuM-hA, nAtha ! huM tene sArI rIte oLakhuM chuM; kAraNa ke ApanI saMgAthe hamaNAM thayo tevo mAre emanI sAthe bahu samAgama che. anya bhadrahasti jevA e bhadrazreSThInuM kalyANa thAo ke jenA kara thakI niraMtara dAnano jharo vahyA kahe che. vaLI rAjAe pUchyuM-tene naMdA nAmanI putrI che te pUrve garbhavatI hatI tene zuM avataryuM ? tenA uttaramAM abhaye kahyuM-mahArAja ! kamalinI pAne janma Ape tema eNe. eka putrane janma Apyo che." vaLI "enuM kevuM rUpa che ? enA zA sAmAcAra che ? e bALakanuM nAma zuM ?" AvA AvA praznonA uttara paNa abhayakumAre spaSTa rIte ApyA. ke-he dharaNInA Indra ! zarIre-rUpe-AcaraNe tathA vaye e mArA jevo. ja che. vaLI lokone AkRtie AkRtie bheda mAlUma paDe che; paNa 1. arthAta, siMhAsana para beThelA rAjAnI sanmukha rahelo abhayakumAra, jANe dayAcaLa para rahelA caMdramAnI sanmukha budhano graha ja hoya nahIM! 2. dAna(1)(hastinA saMbaMdhamAM) mada; (2) dAna ApavuM te, 3. dharaNI=pRthvI. 46 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArI ane tenI AkRtimAM to tala mAtrano paNa taphAvata nathI. vaLI he rAjana ! raNakSetrane viSe tame tamAruM tIkSNa khaDjha kheMcIne UbhA raho te vakhate tamAro nirbaLa zatru kaMThane viSe kuhADo laIne tamArI pAse zuM mAge che ? rAjAe uttara Apyo-abhaya mAge. eTale abhaye kahyuM-tyAre tame eja enuM nAma che ema jANajo. vaLI tamane kahuM chuM ke koI be mitra hoya temanA to citta paNa vakhate judAM hoya; paNa mAruM ne tenuM to zarIra suddhAM eka che." AvI enI vakroktithI rAjAe nizcaya para AvIne kahyuM-tyAre e ni:saMzaya tuM ja che; nahiMto Ama kahe nahIM. eTale lajjAthI nIcuM joI abhaye kahyuM-Apa pUjyapAda kaho cho e temaja che." eTale to mahIpAla jANe mAtmA hai nAyate putraH e vAkya pramANe mAtmA ane putra nuM aikya sUcavato hoya tema tene daDha AliMgana dIdhuM; ane parvata jema potAnI guphAne viSe siMhanA bALane rAkhe tema teNe lakSmInA raMgamaMDaparUpa potAnA usaMgane viSe tene besADyo. vaLI te tenuM mastaka paNa vAraMvAra suMghavA lAgyo te jANe tenI sugaMdha pote levAne athavA potAnI tene ApavAne Icchato hoya eTalA mATe hoya nahIM zreNikarAjAe vaLI harSanA AMsuothI potAnA abhaya putrane navarAvI dIdho te jANe tenA zarIrarUpI kSetrane viSe utpanna thayela buddhinA aMkurone chaMTakAva karavAne arthe ja hoya nahIM ! harSa pAmelA mahIpatinA ullaMgarUpI AkAzane viSe caMdramA samAna, ane sauMdarya vaDe kAmadeva upara paNa vijaya meLavanAra evA A bALaka abhayakumAre, Indraputra jayaMta jema devasabhAne viSe AnaMda phelAve tema rAjalokane viSe AnaMda AnaMda phelAvI dIdho. zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano pahelo sarga samApta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pahelo) 47
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga bIje zreNikarAjA kumAranA pratyeka aMge daSTi pheravato manathI citrAI, AlekhAI jato, yogIjana yoga vaDe paramAtmAnuM rUpa daSTigocara kare tema, tenuM rUpa nihALavA lAgyo :- aho ! AnA caraNatala rakta, mRdu, snigdha ane avaka che; tathA caMdramA-va-Aditya-zaMkha-aMkuzapadma-azva-darpaNa ane hastinA cinhothI yukta che; AnA rakta, tejasvI, goLa, UMcA ane vizALa nakha jANe dizAonA darpaNa hoya nahIM evA che; caraNa kAcabAnI samAna unnata, snigdha, mAMsala, zliSTa, eka sarakhA ane kamaLa jevA (komaLa) che; gulpha uttama maNinI samAna nAnA che; jAnu gUDha che ane jaMghA sarala che; AnA mRdu ane vizALa urU kadaLI staMbha jevA gauravarNA che. kaTibhAga vizALa suvarNanA phalaka samAna che; nAbhi dakSiNa AvartavALI ane gaMbhIra kUpanI sadaza ja che; udara mRgapati siMhanA jevuM che; satva sarva prANIone Azcarya pamADanAruM che. AnuM ura sthaLa pratoLI eTale poLanA dvAra jevuM vistIrNa ane zrI kRSNavAsudevanA ura:sthaLanI peThe kezanA gucchane dhAraNa karanAruM che; AnuM pRSTa vizAla che, te rAjyanI ciMtAthI khinna thayelA evA mane jANe pRSTapaTTa (sahAyaka) jevuM lAge che; AnA bAhu sarala ane jAnuparyanta dIrgha che te jANe pRthvIne ane AkAza (svarga) ne grahaNa karavAne IcchatA hoya nahIM ! AnA hasta kaThina che, tathA kamaLonA mardanathI ja hoya nahIM ema raktavarNA ane uttama rekhAvALA che. AnA skaMdha sAmrAjyanI ane maMtrIpaNAnI dhurAne vahana karavAne vRSabhanA skaMdha jevA (baliSTa) che. AnA kaMTha upara kaMbUnI peThe traNa rekhAo che tethI kaMThanA cAra vibhAga jaNAya che te jANe cAra vidyAone sukhe karIne rahevAne mATe ja hoya nahIM! biMbaphaLa samAna kAntivALA AnA oTha jANe nagarajanono sAkSAta anurAga hoya nahIM (evA zobhe che) ! AnA zveta ane deDha evA batrIze dAMta jANe puruSanA (batrIze) 1. puMThuM. 2. zaMkha. 48 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) .
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNo hoya nahIM evA che. AnI jilDA kaMIka raktavarNI ane spaSTa che; kamaLasamAna kAMtivALuM tALu zUrAtanane sUcavanAruM che; kapoLayugaLa, jANe mRduvANI ane lakSmIne sukhe vizrAma levAne ozIkAM ja hoya nahIM evA che. AnI nAsikA dIrgha, UMcI ane sarala che te jANe buddhinA vijayathI prApta thayelI kIrtinI yaSTi hoya nahIM ! AnAM nIlavarNA kamaLa-puSpa jevAM netro jANe baMne lokane jovAthI ja hoya nahIM ema praphullitA thayelAM che. vaLI AnI bhrakuTI, puNyarUpI kaNanA samUhathI pUrNa evA kSetrane viSe pAparUpI kAka-pakSIono niSedha karavAne, suMdara nAsikArUpI vaMzanI upara, bhAlanI urdhva rekhAnA miSathI, kheMcAtI che paNacha jenI evuM, zarayukta dhanuSya hoya nahIM zuM evI zobhe che ! AnA dolAnI samAna AkRtivALA, racanAvizeSane lIdhe ramya tathA skaMdha paryanta AvIne vizrAnta thayelA karNa, jANe buddhinA, tyAM AvIne krIDA karI rahelA vimarza ane prakarSa nAmanA bhrAtRsuta (bhatrIjA) hoya nahIM evA che ! vaLI AnAM netro che te to jANe kamaLa ja che; mukha jANe navIna caMdramA che; ane snigdha aMjana samAna zyAma evA keza che te to jANe strIonAM manane bAMdhI levAne pAza samAna che. AnA mastaka para vALanA guccha dakSiNa dizA tarapha vaLelA che e paNa ene anukULa che, paNa emAM kaMI Azcarya nathI kAraNa ke dakSiNa eTale dakSa janone AkhI pRthvI dakSiNa eTale anukULa ja hoya che. eNe gatithI rAjahaMsone jItI lIdhAM che to e maMtrazaktithI paNa rAjahaMsone jItI leze emAM kaMI Azcarya nathI. vaLI A buddhimAna kumAre potAnA svarathI, jaLabharyA bhAdrapadanA meghane jItI lIdho che e paNa yukta ja che. vaLI A je UMcI padavInI IcchA rAkhe che te nizcaye urdhvadarzI che athavA to enuM je je aMga huM jouM chuM te te mane suMdara ane lokottara lAge che. zuM vidhAtAe sAmudrika zAstra joIne emAM kahelAM lakSaNoe 1. lAkaDI. 2. hiMcako. 3. e nAmanA pakSIo. 4. uttama rAjA. 5. e meghano svara gaMbhIra che; paNa A kumArano to ethI vadhAre gaMbhIra che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 49
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ yukta Ane sarjyo che ? athavA to Ane ja joIne eno sAra jANI laI pachI sAmudrika zAstra racyuM haze ?" A pramANe harSasahita kumAranA aMgonuM nirUpaNa karI, rAjAe ene pUchyuM-ma -mArA kuLarUpI AkAzanA sUrya, hAla tArI mAtA kyAM che ? abhaye uttara Apyo-he tAta ! ApanA agaNitaguNayukta caraNakamaLanuM haMsIne peThe nitya smaraNa karatI mArI mAtA nagaranI bahAra udyAnamAM che. A sAMbhaLIne rAjAe, kumArane AgaLa rAkhIne nandAne nagarane viSe praveza karAvavAno sevakajanone Adeza karyo; ane pote paNa pAchaLa gayo; kAraNa ke rAgI puruSa zuM nathI karato ? pachI pavitra zIlanA pAtrarUpa evI nandA harSamAM aMga para uttama vastrAbhUSaNa sajavA lAgI paNa ene abhaye vArI (aho ! mAtAne putranAM zikSAvacana paNa sArA mATe che); kAraNa ke pati paradeza hoya tyAre strIoe evAM vastrAbharaNa dhAraNa karavAM yogya nathI. sUrya anya dvipamAM hoya tyAre kamalinI paNa vikasvara thatI nathI. eTale vicArane viSe bandhu samAna evA putranAM vacana sAMbhaLIne nandA pUrvanA ja veSamAM rahI : kAraNa ke DAhyA mANasoe bALakonAM paNa hitakAraka sAra vAkya auSadhinI peThe avazya grahaNa karavAM yogya che. rAjAe AvIne DhIlAM paDI gayelA kaMkaNavALI, netrane viSe aMjana vinAnI ane malina vastramAM rahelI nandAne joI to e ene alpa jaLamAM ugelI eka kamaLinI jevI lAgI. eNe pachI nandAne kahyuMaho ! tArAM aMga durbaLa thaI gayAM che. athavA to emAM kaMI Azcarya nathI kAraNa ke satInuM caritra sAdhvI jevuM hoya che-ema kahIne ciMtAtura nandAne yogya rIte AnaMda ApavA lAgyo. pachI eNe harSamAM dukAne dukAne kasuMbAnI dhvajAothI ane raste raste uttama toraNo baMdhAvIne nagara zaNagArAvyuM. AgaLa putra ne pAchaLa uttama vastrAbhUSaNa paherIne satI nandAe hasti upara besIne nagarane viSe praveza karyo; jayanta sahita IndrANI praveza kare tema. te vakhate vAyune lIdhe hAlatI dhvajAothI dukAnonI paMktio, putra sahita praveza karatI nandAnA jANe lUNa utAratI hoya nahIM ema dekhAvA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 50
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgI; ane atyaMta rUpavatI nandAne ane enA putrane joIne lokonI daSTi jANe thaMbhAI gaI hoya ema nizcaLa thaI gaI. vaLI kautuka jovAne utsuka evI strIone viSe AvI AvI ceSTAo thaI rahI. koI ekAvaLI hArane sthaLe vicitra maNi ane suvarNanI mekhalA paheravA lAgI ane koI kuMDaLanI jagyAe kaMkaNa paheravA lAgI. koI strIoe bAjubaMdha paDatA mUkIne utAvaLamAM ne utAvaLamAM hAthe nUpura paheryA ane koIe to kutUhala jovAnA AvezamAM ekane badale bIjuM vastra paherI lIdhuM. koIe to bilADInA baccAMne to koIe kapilAsuta jevA vAnarane ane koIe to vaLI bhUMDanA baccAMne teDI lIdhuM. tethI sakhI sakhIomAM hasAhasa thaI rahI ke aho ! Ato navAM navAM bALako lAvI; kAraNa ke samAna vastuone viSe haMmezAM bhUla thAya che. A pramANe hasavA sarakhA veSanI ceSTAo karatI strIo gharanI bahAra nIkaLIne raste raste UbhI rahI nandAne ane enA putrane joI harSa vaDe kahevA lAgI :- nizcaye ANe pUrvabhavane viSe supAtradAna dIdhuM haze, niSkalaMka zIla pALyuM haze, duSkara tapa karyuM haze ane dharmarUpI pRthvIne viSe kuzaLatArUpI bIja vAvyuM haze ene lIdhe ja e AvA uttama putranI jananI ane AvA zreNikanRpa jevA mahAna rAjAnI strI thaI che. devAMganAothI paNa adhika enuM lAvaNya che, anyajanone viSe na ja hoya evuM enuM rUpa che ane sarva jagat karatAM utkRSTa enuM gAMbhIrya che ke je ene sarvAge vyApI rahyuM che. kAMcananI kAntine harI lenAruM evuM enuM gaurya che; aMganI priyatAnuM ekaja dhurya evuM enuM mAdhurya che. vaLI sarva loko enuM nAma jANe che-ene oLakhe che (evuM enuM AyanAmakarma che). Ama eka strIne viSe jeje AkarSaNa karanArA guNo joIe te A (nandA)mAM che. vaLI aho ! A strIjanane viSe ziromaNi evI nandAe, viduraparvatanI bhUmi vaiDurya maNine janma Ape tema, A devakumAra tulya ane saguNonA ekaja sthAnarUpa putrane janma Apyo che. A zreSThIputrI sarva saubhAgyavatI strIone viSe zreSTha che. kAraNa ke ene Avo bhUpati pati maLyo che; ane vaLI ratnone prasavanArI nArIone viSe paNa e mukhya che, kema ke Avo abhayakumAra abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) pa1
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevo ene putra thayo che. jo vidhAtA prasanna hoya to ja ApaNe AnI samAna thaIe. nagaranI strIono Avo Avo saMlApa sAMbhaLatI (chatAM) abhimAna rahita evI nandAne rAjAe, nagarajanonA nAda ane pratinAdathI pUrAI gayelA digaMtonI vacce, moTA utsava sahita nagarane viSe praveza karAvyo. eTale eNe putra sahita sAsuone mastaka namAvIne praNAma karyAnuM kAraNa ke utkRSTa lakSmIne viSe lIna evA paNa kulIna jano potAnA mArganuM ullaMghana karatA nathI. sAsuoe bahumAna sahita AziSa ApI kehe vatsa ! tuM yAvacaMdradivAkarI tArA bhartAnA saubhAgyarUpa thA, saubhAgyavatI rahe, putravatI thA ane vijaya pAma; ane vatsa abhaya ! tuM paNa eka hasti potAnA yUthanuM adhipatipaNuM prApta kare che tema rAjyanuM Adhipatya pAma ane ciraMjIvI thA; sAthe vaLI vRddhAmAtAnI e paNa AziSa che ke sarva samRddhine viSe tane saMtatinI paNa vRddhi thAo. pachI zreNika nRpatie aneka guNavatI nandAne paTTarANIne pade sthApI. A pramANe rUpavatI ane uttama kuLane viSe janmelI nandA zreNikanI mukhya rANI thaI ane vIrapuruSanI mAtA thaI. - zreNika nRpatine koI vidyAdharanA nAyakanI sAthe parama mitratA haze. paraMtu e, siMhanI sAthe ziyALanI maitrI jevuM hatuM; mATe ene daDha karavAne eNe potAnI bahena susenAne ene vere paraNAvI. (kAraNa ke vRkSonI AdratA paNa jaLa AdithI enI sevA karyA sivAya dIrghakALA paryanta TakatI nathI.) pachI zreNike potAnA banevIne kahyuM-mArI bahena susenAne tame sArI peThe sAcavajo. svapnane viSe paNa ene dubhavazo nahIM. A susenAne to, meM tamAre viSe dhAraNa karelI sAkSAta maitrI ja samajajo. vidyAdhare paNa enAM vacana aMgIkAra karyA; kAraNa ke sapuruSonI maitrI ubhayapakSane zobhAvanArI hoya che. pachI vicitra lIlA ane vinayanA eka dhAmarUpa evI susenAne vidyAdhara vimAnamAM besADIne potAne sthAne laI gayo. tyAM saubhAgya, miSTavacana ane suMdararUpa vagere guNone lIdhe e enI mAnItI thaI paDI; kAraNa ke putrIne vAste jamAIne ghaNuM kahevAmAM Ave che; paNa enI prArthanA to enA guNone lIdhe para abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja thAya che". pachI eNe bIjI strIomAM nahIM dekhAtA evA enA guNone lIdhe harSa pAmI ene paTTarANI sthApI; kAraNa ke vidvAn kRtajJA puruSo niraMtara guNone anurUpa ja padavI Ape che. patinI sAthe dharma, artha ane kAma saMbaMdhI viSayone anubhavatI susenAne keTaleka kALa, talAvaDIne viSe kamalinI utpanna thAya tema, eka putrI thaI. paNa susenA para potAnA svAmIno atyaMta rAga aMtaHpuranI bIjI rANIo sahana karI zakI nahIM. paNa tethI to ulaTo A rAjaputrIe ene evI rIte rAkhyo ke bIjI rANIo enI sAthe bhASaNa sarakhuM na karI zake. eTale-have ApaNe zuM karavuM-e vicAramAM paDelI evI e bIjIo bolI-aho ! ApaNA jevI AkAzagAmI vidyAdharonA vaMzane viSe janma pAmelI strIono eNe parAbhava karyo che; e dIna kAgaDI sarakhIe rAjahaMsInA mastaka para paga mUkyo che. ugraviSavALA sarpane grahaNa karavAnI IcchA sArI, pArakAnA sthAnane viSe niraMtara bhikSA paNa sArI, potAnA karatAM nIca puruSono vacanaprahAra paNa sAro, anna ne jaLanAM sAsAM paNa sArA, vastrAbhUSaNa rahita zarIra paNa sAruM, ane bhayaMkara aTavIne viSe vAsa hoya te paNa sAro; paNa sapatnI-je-zokya-tenAthI parAbhava pAmavo e sAruM nathI. mATe A zokyarUpI vyAdhino, te putrajanmarUpe vRddhi pAme te agAu, uccheda karavo yogya che. nahIM to pAchaLathI e prapa zabdanI peThe aneka yuktio karatAM chatAM paNa asAdhya thaze; vRkSa paNa jo enA mULa bahu UMDA gayA hoya to ukheDI nAMkhavuM muzkela paDe che; bAhulyapaNAnI sthitivALI mohanIya karmanI graMthine bhavyapuruSo paNa bhedI zakatA nathI. 1. arthAta enAmAM guNa hoya to ja eno svAmI enA guNathI AkarSAI enI prArthanA karato Ave. 2. vyAdhi. kahevAnI matalaba e che ke susenAne putraprApti thAya e pahelAM enA prANa levA joIe. 3. saMskRtamAM 35 zabda che te avyaya hovAthI enAM rUpa na thAya eTale e "asAdhya' kahevAya che. 4. bIjAM badhAM karmonI sthitithI mohanIya karmanI sthiti vadhAre che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 53
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avo vicAra karIne e bIjI rANIoe susenAne viSa ke evuM kaMI daIne prANa lIdhA athavA kalaha eja che agresara jemAM evA zokyanA verane mATe zuM zuM karavA yogya nathI ? A zokyanuM AvuM viSama caritra joIne vidyAdhare vicAryuM ke kAmAtura prANIo anyabhavano vicAra karyA vinA AvAM pApAcaraNa kare che kAraNa ke mahAmohane vaza thaIne A strIoe mAtaMgInI peThe nirdaya kArya karyuM che athavA to je prANI kAmadevathI parAbhava pAmyo te prANI sarvathI parAbhava pAmyo samajavo. have mAre susenAnI putrIne rakSAne arthe zreNikane soMpI devI yogya che kAraNa ke vivekazUnya prANIo vairInI saMtati para paNa vera rAkhe che. Ama dhArIne eNe e kanyA zreNikane soMpI, ema kahIne ke, he rAjan ! A tArI bhANejanuM kuzaLapaNe rakSaNa karaje. zreNika narapatinA maMdirane viSe rahetI e kanyA merUparvata uparanI kalpalatAnI peThe vRddhi pAmavA lAgI eTale rAjAe vicAra karyo-mArI putrI to abhayane kalpe nahIM mATe A mArI bahena susenAnI putrI je akathya rUpaguNano bhaMDAra che tene ene vere ApuM; kAraNa ke anurUpa svarUpavAna joDAMno vivAha yojavAthI ni:saMzaya mArI kIrti gavAze. ema vicArIne teNe niraMtara zAstranA paricayavALA jyotiSIne vivAhalagna pUchyo to teNe nimeSamAtra vicAra karIne rAjAne kahyuM :- rAjan ! A vakhate uttama vRkSa lagna che, mUrtine viSe bRhaspati bIjA sthAnamAM che; ane sUryaputra rAhu trIje che; cothA sthAnane viSe zukra che; maMgaLa chaThTha sthAne che ane budha dazame sthAne che; vaLI sUrya ekAdaza sthAne mATe e sarva harSa-saMpatti-Arogya ane putravRddhinA kAraNabhUta che. e sAMbhaLIne mahIpatie e kulagurunuM vastrAdithI sanmAna karI tene visarjana karyo; kAraNa ke vidyA-e sarva koIne pUjya che. pachI narapati zreNikanA AdezathI tenA pradhAno vivAhanI sakaLa sAmagrI karAvavAmAM paDyA. grahone lIMpAvIne cunAthI dhoLAvyAM; ne temanAM dvAre lIlA toraNo ane nAnA prakAranA ulloca baMdhAvyA; trilokane AzcaryakArI evA citro kalAvAn kArIgaro pAse citrAvyAM ane aneka uttama vastro, tathA nAgavallI sopArI Adi vastuo kharIdI. sonI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 54 che
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ loko uttama maNibaddha suvarNanAM AbhUSaNo ghaDavA lAgyA; mALI loko sugaMdhIpuSponI mALA guMthavA lAgyA; ane nagaravAsIjano paNa uttama vastrAbharaNa sajavA lAgyA. vaLI temane AmaMtraNa karIne maMDapane viSe uttama Asano para besADIne moTA thALo temane pIrasavAmAM AvyA. temAM akharoTa, khajura, nALiyera, AmraphaLa, rAyaNa, dADima, jaMbIra, raMbhAphaLa, nAgaraMga vagere phaLa; vAluka, kuSmAMDa, kapiththa, suMTha, haraDe AdinA banAvelA praleha; aneka zAka, vaDAM, navAM AmraphaLa tathA paripakva AMbalInI banAvelI caTaNIo; sugaMdhI zALano banAvelo chUtathI tRptA karelo ane suvarNanA jevA varNano biraMja; atyaMta suvAsita modaka tathA khAMDanA khAjAM, ane duHkha dUra karI sukhane ApanArI sukhaDI; kapUranI vAsavALA vRtathI pUrNa evA uttama puDalA; garama dUdhanI kSIra ane sAthe mIThI lApasI; vaLI svAdiSTa dahIM tathA dahIMnA ghoLa; vagere vagerethI temane tRpta karI caMdananA lepa carcA tAMbUla ApavAmAM AvyAM. e nAgarika jano paNa Avo Adara satkAra pAmIne vicAravA lAgyA ke-ApaNA A mahArAjAnA mahelamAM to ApaNane jANe sadAye parva divaso ja vartAya che. vaLI tyAM to akSatanAM pAtro AvyAM; uttama vastrAbharaNa sajIne nArIo nRtya karavA lAgI; ane madhura kaMThavALA bhATa, cAraNa ane vAmanajano uttama gIta gAvA lAgyA. vaLI sevakajano anya sarva kAryo samApta karIne kSaNavAramAM uttama maMDapa racavA lAgyA tene viSe AkAzamAMnA megha jevA nAnA prakAranA suMdara ulloca bAMdhI dIdhA ane vacce muktAphaLanI mALAo laTakAvI dIdhI, te jANe mahIpatinI kIrti UMce (svargamAM) javAne pravRtta thaI hoya nahIM tema zobhavA lAgI. tenI cAre bAjue maNinA samUhathI virAjita evAM toraNo paNa bAMdhI dIdhAM; khaMbhe khaMbhe suMdara vastrAlaMkAravALI ane svarUpavAnA pUtaLIo mUkI dIdhI, te jANe kadi na joyelo evo pANigrahaNano prasaMga nIrakhavAne AkAzamAMthI devIo UtarI AvI hoya nahIM evI zobhavA lAgI; AsapAsa vaMdanamALA eTale toraNone sthaLe nIlavarNanA AmratarUnA patronI mALA goThavI dIdhI, te jANe maMDapane viSe gavAtAM dhavaLamaMgaLano abhyAsa karavAne popaTanI paMktio AvI hoya nahIM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo). papa
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI virAjI rahI. maMda-maMda pavanathI hAlatI dhvajAo ane te upara rahelI ghugharIo anukrame vivAhinI strIonI gerahAjarImAM jANe harSathI nRtya karatI hoya tathA gIta gAtI hoya tema jaNAvA lAgI. vaLI e mahAna maMDapanI upara atyaMta kAntimAn suvarNanA kuMbho caLakATa mAravA lAgyA; kAraNa ke varavadhunA pravezane samaye zubha zakunane arthe evA pUrNa kuMbho mUkavAmAM Ave ja che. pachI ghATA kuMkumano chaMTakAva karIne bhUmi upara puSpo veravAmAM AvyA, tethI te bhUmi jANe abhayakumArano vivAha sAMbhaLIne harSAzruthI bhIMjAI gaI hoya nahIM ane romAMcathI pUrAI gaI hoya nahIM evI jaNAvA lAgI. cotarapha lIlA vAMsa bAMdhI laIne, temanI vacce atyaMta goLa, dhavaLa tathA suMdara vedInA kaLazanI cAra hAra (corI). goThavavAmAM AvI. (ahIM kaLazanI hArano Azraya laIne vAsa rahyA, te upara kavi ubhekSA kare che ke) vRta (sthira) ane avadAta (pavitra, niSkalaMka) evI vastuno koNa na Azraya le ? vaLI tyAM strIo paNa A avasare atyaMta harSamAM AvI jaIne paraspara utsAha vadhAratI potapotAnA kAryane viSe atitvarA karatI kahevA lAgI-he kapuri ! tuM ahIM kapUra lAva; he caMdani ! tuM caMdana ghasI kADha; he caTA ! tuM mukuTone ahIM AgaLa lAva; he puSpadaMti! tuM puSpanI mALAo laI Ave; alI sthitioN ! jA, apUrva durvAdadhinA piMDa sadeza caMdana-tathA akSata evA cokhAne, varane ardha ApavAne mATe eka suMdara amUlya thALane viSe taiyAra karIne mUka; alI dakSe ! tuM paNa jaladI uttama kesara ane kuMkuma puSkaLa taiyAra kara, ke jethI strIonA sImaMtadeza (seMthA) pAse ramya staMbako racAya; bahena caturA ! jA tuM paNa dvAra AgaLa jAtivaMta muktAphaLono eka manahara sAthIo racI kADha; sakhi gomaTe ! teM vedimadhye gomayano gomukha banAvIne taiyAra rAkhyo che ke ? alI AcAravize ! teM varane besavAnI maMcikA, ane caraNane viSe dhAraNa karavAnI pAdukA ahIM ANI rAkhI ke ? tame komaLa kaMThane dhAraNa karanArI baheno, cAlo dhavaLamaMgaLa gAo ane tamArI e kaLAne saphaLa karo; alI vastini ! jA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) pa6
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasturI utAra, kAraNa ke bahenanA (kanyAnA) ujvaLa kapoLasthaLA para, azeSa vizvajananA netrane AkarSavAne yaMtra samAna evI patravallI (pILa) kADhavI che. alI alasAcaMdri ! tuM kema Ama dIna kRpaNa jevI che ? alI padmA ! haju tuM padmanI peThe kema nidrAmAM cho ? alI kapolavAdini capalA ! tuM Aja tAruM vistAravALuM bhASaNa paDatuM mUka; alI gauravarNI gaurI ! tuM nirAMte punaH punaH zarIrane jaLa vaDe prakSAlana karyA kare che to temAM tane eTalI badhI vAra lAgI che ke lagna avasara thaI gayo tenI paNa tane khabara paDatI nathI. Ama bolIne strIjano ati harSa sahita paraspara utsAha vadhAratI bahu jhaDapathI potapotAnAM kAryo karavA lAgI; kAraNa ke emane ekabIjAne kAma karatI joIne bahu AnaMda upaje che. te vakhate madhura kaMThavALI strIo pUratAnamAM dhavaLamaMgaLa gAvA lAgI ane bIjI sannArIo susenAnI putrIne pIThikA upara besADIne uttama tela vaDe atyaMga karavA lAgI. pachI komaLa hastavALI strIoe tene sarvAge pIThI coLI. tyAra pachI bIjI zeSa vidhi karavAne arthe tene ekAtte laI jaI eka UMcI mAMcI ANI cAre khUNe sujJa strIoe raMganI puDalIo mUkI; ane kanyAne harSasahita uttama kasuMbAnA vastra paherAvyAM. pachI rati ane prItinA jevI rUpavatI e vidyAdharaputrIne e mAMcI upara besADI uttama vastravALI saubhAgyavatI strIoe tarjanI vaDe tilaka karyA. pachI tarAkanA kAMtelA, kasuMbA jevA lAla sUtrano tenA dakSiNa ane vAma jAnue sparza karAvyo; e pramANe tene varNakamAM nAMkhI, ne pachI tenI uddhavarNaka karavA mAMDI te A pramANe : tene snAna karavAnA Asana upara besArIne suvarNanA kuMbhamAMthI jaLasnAna karAvyuM; ane tenA bhInA komaLa zarIrane rUMvATAvALA vastra vaDe luchI koruM karyuM. jaLathI bharelA kezane paNa vaLa daI daIne nIcovyA temAMthI muktAphaLa jevAM jaLabiMduo TapakavA lAgyA, te jANe gAyanA stanamAMthI dohavAtI kSIranI dhArA ja hoya nahIM ! pachI enA kezapAzane 1. varNaka-pIThI. varNakamAM nAkhI=pIThIAtI karI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo)
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvAsita karavAne arthe sugaMdhI dhUpa vaDe dhUpa karyo. lAkSArasa vaDe hAthapaga raMgyA ane aMge kesarano lepa karyo. baMne gAla upara kAmadevanA yazavarNana jevI suMdara pILa kADhI ane netramAM aMjana AMkyuM. Ama pratyeka aMge anaMgane tIvra karyo. tenA lalATane viSe uttama caMdananuM tilaka karavAmAM AvyuM te jANe aSTamInA caMdramAnA bhramathI tyAM Adra (nakSatra) AvyuM hoya nahIM, athavA maMtrIzvara (abhayakumAra)nI (thanArI) patnI pAsethI buddhi prApta karavAne Indrano maMtrI (bRhaspati) Avyo hoya. nahIM ! vaLI temaNe prasarI rahelI suvAsavALo ane puSpathI garbhita evo eno aMboDo racyo, ke jene viSe, tapazcaryA karato svecchAcArI kAmadeva jANe vAta karato hoya nahIM! tyAra pachI cakSane ekadama sthira karanArA arthAt atyaMta manohara evA ujvaLa vastro tene paherAvyAM, ane mastaka para puSpano mukuTa bAMdhyo. kAraNa ke zIrSa e sarva gAtromAM pradhAna che. vaLI karNane viSe paNa dAsIjanoe zobhAne arthe AbhUSaNa paherAvyAM; kAraNa ke janasamUhane anya zruti (veda) paNa pUjya che to potAnI zruti (zravaNa-kAna) pUjya hoya temAM to zuM kahevuM ? vaLI temaNe enA kAnanA nIcalA cApakAne viSe, skaMdha upara vizrAma laI jhulatA, kuMDaLa paherAvyAM, te jANe tenA mukhA rUpa caMdramAnA bhramathI rakhe tyAM rAhu Ave ene bhaya pamADavAne vAte be cakro (rAkhyAM) hoya nahIM ! traNa rekhAe yukta evA enA kaMThane viSe paNa temaNe suvarNanI kaMThI paherAvI e paNa ThIka karyuM kAraNa ke zaMkha upara vijaya meLavavAthI yaza pAmelA e kaMThane evuM AbhUSaNa joIe ja. zreSTha ane pANIdAra muktAphaLono, nAbhi sudhI laTakato hAra enA dayane viSe virAjavA lAgyo; te jANe enA nAbhikupamAM rahelA lAvayajaLane kADhavAne ghaTIyaMtra mAMDeluM hoya nahIM (evo lAgato hato ! tenA gauravarNA bAhune viSe rahelAM, hemamaya IndranIlamaNijaDita keyura utkaTadhUpanI vAsathI navA padmanAlanI bhrAntie karIne, AvIne lAgelA madhukaronI paMkti hoya nahIM evAM dIpI rahyAM hatAM. vaLI e strIoe 1. reMTa. 58 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ enA hastane viSe muktAphaLajaDita suvarNanA uttama kaMkaNanA miSe caraNa ane mastakano kamaLonI sAme vIrapaTTa bAMdhyo hoya nahIM ! tenI sarva AMgaLIone viSe sArI rIte baMdhabesatI vanI mudrikAo paherAvI te jANe kAmadazAthI virakta rahelA vidhirUpI rAjA pAsethI teNe meLavelI madrA athavA lekha hoya nahIM ! enA kaTipradezane viSe maNinI mekhalA paherAvI te jANe kAmadevarUpI hastine bAMdhavAne vAte sAMkaLa hoya nahIM; vaLI tenA caraNane viSe nUpura paherAvyAM te jANe padmAdevI (lakSmI)no parAjaya karIne tenI pAsethI laI lIdhelAM hoya nahIM (evAM zobhatAM hatAM). muktAphaLa ane hIrAothI aMkita evI suvarNanI aMguThIo enA caraNanI AMgaLIomAM paherAvavAmAM AvI tethI jANe emaNe (AMgaLIoe) daze dizAonI lakSmInA kozAlayane viSe praveza karyo hoya nahIM evI zobhavA lAgI. A pramANe ene devakanyAnI peThe yathAsthAne yogya AbhUSaNo paherAvIne dAsIjanoe, teDIne surAlaya. (svarga) tulya mAtRgRha (mAyarA)mAM ANI. ahIM nandAputra abhayakumAra paNa sarva maMgaLa kArya pUrNa karIne varane yogya evAM vastra sajI azva para ArUDha thaIne potAnA gharathI bahAra nIkaLyo. tenI pAchaLa paheregIro cAlatA hatA; mayUrapicchanuM chatra tenA para dharavAmAM AvyuM hatuM; cAmara vijAtAM hatAM; ane bhATaloko UMcA UMcA hAtha karIne maMgaLa gAna gAtA hatA. sarva mAMgalika zloka moTe sAde bolAvAthI skurAyamAna thato teno tArasvara pRthvInI kukSine viSe bharAI jato hato. mRdaMga-vINA-uttama veNu AdinA zabdonI saMgAthe amadAonuM nRtya thaI rahyuM hatuM. pAchaLa beThelI bahena anyajanonA daSTidoSanuM nivAraNa karavAne bhAInA lavaNa utAratI hatI. ema aneka anukULa zakuno sahita vararAjA maMDapanA dvAra AgaLa AvI pahoMcyA. tyAM azva parathI nIce UtarI sarva rItabhAtanA jJAnavALo abhayakumAra dRSTimAMthI amRta varSAvato kSaNavAra Ubho rahyo. eTale eka strIe AvIne durvAnuM pAtra-musaLa-yuga (dhoMsa) ane maMthA (ravaiyo) tyAM ANIne mUkyA. vaLI bIjI AvIne, jemAM agni ane lavaNa hovAthI taDataDa avAja thayA karato hato evAM saMpuTAkAre bAMdhelA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) pa9
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarAva mUkI gaI : AvuM kAma karavAmAM vaDIla strIo ja pragabha hoya che. pachI "he mRganA jevA netravALI (vevANa) ! yogya evA A vararAjAne argha Apa; (raMgano) chaMTakAva kara; zveta durvA-dadhi-caMdana vagere caturAI sahita thALamAMthI pheMka. A uttama veSavALo moTo vararAjA tArA AMgaNAmAM namIne paDadAmAM Ubho che; tene tuM jo; e te kAmadeva che ke devakumAra che ? puSpa ane caMdana zuSka thaI jAya che mATe sAsu, have vararAjAne khoTI na karo." AvA gIta sAMbhaLIne, sAsupadane dhAraNa karanArI pramadA hatI te harSasahita UbhI thaI. yuga-maMthA ane muzalasahita vararAjAne argha ApIne-kSaNamAM chaMTakAva karIne-traNavAra akSatathI vadhAvyo. pachI rAjakumAre pelA zarAvanA saMpuTane ekadama vAmapage karIne curI nAMkhyuM. eTale gaLAne viSe rahelA enA udabhaTa ane ghaTTavastra (esa)nA cheDAe kheMcIne ene vadhu pAse laI gayA. tyAM, tene vidyAdharanI putrInI sanmukha Asana upara besADyo. pachI varavadhune hasta uttama madanaphaLa (mIMDhoLa) bAMdhyA. e vakhate, jenA mAtApitA ane sAsusasarA hayAta hatA evI eka saubhAgyavatI amadAe azvattha ane zamI vRkSanI tvacAne tatkSaNa pIsIne teno lepa banAvIne vadhunA karamAM Apyo. pachI sAkSAt bhAgya jevuM atyuttama lagna AvyuM ke tarata brAhmaNe bhAjananA zabdanI sAthe vadhuvarane hastameLApa karAvyo. "have pachI sau bhAgyavaMta evA tamo daMpatInuM sadA aikya ja jaLavAI raho" ema sUcavatI hoya nahIM ema vararAjAnI mudrikA vadhunA hastamAM rahelA lepane viSe nAMkhI. pachI tArAmalaka samaye varavadhu baMne animeSa netre ekabIjA sAmuM jovA lAgyA; jevI rIte janmabhuvana ane kalatra (strI) bhuvanane viSe rahelA (graho), athavA karmabhuvana ane sukhabhuvanane viSe rahelA graho ekabIjA sAmuM jue che tevI rIte. pachI kSaNavAramAM sarva vidhine viSe pravINa evA vime varavadhunA vastronA cheDA bAMdhyA; te jANe te vakhate hastameLApa 1. cheDAcheDI bAMdhI. jyotiSanI kuMDaLImAM bArabhuvana hoya che : tana, dhana, prANI, sukha, suta, kaSTha, strI, mRtyu, bhAgya, karma, lAbha ane kharca. A bAra bhuvanamAM janmabhuvana ane kalatrabhuvana sAmasAmAM AvelAM che; temaja karmabhuvana ane sukhabhuvana paNa sAmasAmAM AvelAM che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 60
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayo joIne harSamAM AvIne baMne potAnI meLe maLyA hoya nahIM ! tyAra pachI abhayakumAre sadaguNonuM eka ja sthAna evI vadhunI sAthe vedikAne viSe praveza karyo, jevI rIte saMsArI jIva bhavya evI bhavitavyatAne pAmIne narayonine viSe praveza kare tema. pachI "dhyAnarUpI agnine viSe karmarUpI dhAnyano prakSepa karavo" evA zAstranA vAkya parathI ja jANe brAhmaNe maMtroccAra sahita agnine viSe sAta dhAnya nAMkhyA-pheMkyA tethI agni prajvalyamAna thayo eTale kumAre vadhu sahita tenI pradakSiNA karI. te vakhate te dedipyamAna merUparvatanI pradakSiNA karanAra chAyAyukta sUrya ja hoya nahIM evo zobhI rahyo ! cAre maMDaLane viSe pharatI vakhate teNe uttama hasti, azva ItyAdi meLavyA. athavA to pharIpharIne meLavyuM emAM Azcarya zuM ? e to have beThAM beThAM ja aneka maMDaLo (dezo)mAMthI ghaNI ghaNI bheTa meLavaze. agninI sAkSIvALI cothI pradakSiNA pharatI vakhate, (ATaluM na ja joIe) enA maMDaLamAM rIvAja pramANe sALAoe eno aMguTho thobhI rAkhyo; jevI rIte amAsano caMdramA sUryanA pAdara thobhI rAkhe che tema. pachI rAjakumArane tenA mANaso kahevA lAgyA-dIna, duHkhI, dayAnA sthAna, ane tamArA caraNakamaLa lAgelA evA A garIbane kaMI ApIne saMtoSa pamADo. te parathI bALaka evA kumAre paNa tene dhAryAthI paNa adhika dhana ApyuM; kAraNa ke nAno sarakho kUvo paNa mANasane yatheccha jaLa Ape ja che. karamocana samaye kumArane asaMkhya dravya ApavAmAM AvyuM kAraNa ke e vakhate rAjAo kIrtiyukta zAzvata dharma prApta kare che. je vakhate karamocana karavAmAM Avyo teja vakhate brAhmaNe vastranA cheDA paNa choDyA. kAraNa ke eka ja yoge thayelA kAryonI pravRtti ke nivRtti sAthe ja thavI joIe. pachI "strIjana to sarva jagatanI pAchaLa lAgela ja che" evuM sUcavato hoya nahIM ema vararAjA (abhayakumAra) vadhune pAchaLa besADIne AgaLa pote girisamAnA azva para ArUDha thayo. janasamUhane viSe AnaMda ane kalyANa pravartI rahyAM, mAMgalika zlokonA nAdathI dizAo pUrAI gaI ane daMpatI. 1. kiraNa. 2. cheDAcheDI choDI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) S1
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ vararAjAnA maMdira pAse AvI pahoMcyA. tyAM lagnanA harSamAM loko azvane vadhuvara pAse Adara sahita khelAvavA kudAvavA lAgyA. kAraNa ke starIkhelanakurdana Adi prAye zRMgAravidhine viSe rahasyabhUta che. jAnanI sarva strIo have gIta nRtyAdikanI samApti karavAne chevaTe yatheccha nRtya karavA lAgI; ane gIta gAIne kAmadevane jagADavA lAgI. pachI sarva vighnane dUra karanArI evI uttama maMgaLavidhi karI rAjakumAre priyA sahita svasthacitte kailAsa jevA AvAsane viSe praveza karyo. vivAha pUrNa thaye zreNikanarapatie putra-abhayakumArane ardha rAjya ane maMtrIpadavI arpaNa karI, athavA to sadguNI dhurya puruSane prApta karIne kayo vicakSaNa jana tenA para bhAra na nAMkhe ? pachI rAjAe kumArane Aja pramANe bIjI rAjaputrIo paNa paraNAvI kAraNa ke sAdhAraNa manuSyo paNa be traNa strIo paraNe che to temano adhipati je rAjA te paraNe temAM to zuM kahevuM ? pachI abhayakumAre potAnA pratipakSIo para vijaya meLavavA mAMDyo; keTalAka garviSTha hatA temane sAma prayogathI jItyA, keTalAekane kSamA ApIne potAnA karI lIdhA; bIjAo lobhI hatA temane bheTa ApIne namAvyA; vaLI keTalAka abhimAnI hatA temane namrapaNe harAvyA; jeo avizvAsu hatA temano bhedathI parAjaya karyo; bilakula viruddha hatA temane RjupaNe, ane jeo balavAn hatA temane zikSA karIne jItI lIdhA; saMtoSa thakI muni lobhane jIte tema. gurujana para ati bhaktivALo kumAra potAne pitAno eka padAti mAtra gaNato ane lakSmaNa jema rAmanAM kArya sAdhato tema, pitAnAM game tevAM azakya kAryone te nirvilambe sAdhI leto. have Indrane mAtali hato tema prasenajit rAjAne nAga nAmano kAmadeva samAna rUpavAnlR sArathi hato. te garviSTa zatrurUpI vRkSano bhaMga karavAne hasti jevo, ane kalyANa tathA kaLAkauzalyanA nivAsasthAnarUpa hato. vaLI te satyavacanI hovAthI dharmaputra yudhiSThira samAna ane dayALu 1. starIkhelanakUrdana-starInuM (azvanuM) khelavuM kudavuM vagere; athavA starI (=zayyA)ne viSe khelavuM kudavuM ItyAdi. 62 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI padmamitra jevo hato. te uttama zrAvaka hato ane potAnI strI sivAya anya strIone bahena samAna gaNato. tene sulasA nAmanI mahApativratA ane samakitadhArI strI hatI. zaramALapaNuM e teno moTo saguNa hato. eka divase rAtrine aMte A nAgasArathi nIcI daSTi karI dIrgha ni:zvAsa mUkI, sadA daridra evA dhananA arthI puruSanI peThe vicAra karavA lAgyo-"huM putrane khoLAmAM besADIza; tene cuMbana karIza, vaLI tenuM mastaka suMghIza" Avo re mAro manoratha hato te, putra vinA, azokavRkSanA puSpanI samAna aphaLa che. brahmacarya paNa na pALyuM ane putra paNa na thayo; Ama mAre to kAmanI viDaMbanAne lIdhe na sadhAyo A loka, ke na sadhAyo paraloka; trizaMkunI peThe, na rahyo pRthvI para ke na gayo svargamAM." AvA vicAramAM, rajathI chavAI gayelA sUryanI peThe kAnti rahita thaI gayelA potAnA patine joIne sarala svabhAvanI sulasA aMjali joDI koyalanA jevA madhura svare bolI-he svAmi ! Aje zuM samudra agnirUpa thayo che, ke kaMI azvano vinAza thayo che, ke rAjA ApanAthI parADamukha thayA che ? athavA koI anya strI ApanA hRdayamAM che athavA kaMI zarIre pIDA thaI che ke jethI Apa (rAhuthI) gherAyelA caMdramA jevA dIso cho. jo e kahevA jevuM hoya to Apa A dAsIne kahezo ? zokasamudramAM pUrNa DUbelo chatAM paNa priyAnAM AvAM AzvAsaka vacano sAMbhaLI, cAlatI vakhate caLakATa mAratA maNivALA nAga (sarpa)nI jevo nAgasArathi bolyo-priye tArA jevI bhaktiparAyaNA strInI pAse zuM na kahevA jevuM hoya ? kahyuM che ke "cittane anusaravAmAM catura evI strIne, vipattine viSe upakAra karanAra mitrane, uttama sevakajanane ane daya jANanAra svAmine ApaNuM duHkha nivedana karIne sukhI thavuM." he priye ! jema tRSAtura jana jaLanI IcchA kare che tema huM putranI vAMchA karuM chuM. kAraNa ke megha vinAnI pRthvInI peThe putra vinA kuLanI AzA vRthA che." sulatAe kahyuM- he nAtha ! punaH koI kuLavAn bALAonuM pANigrahaNa karo; temanAmAMthI koIne to putra thaze; kAraNa ke sAmaTuM saMgraha karanAra kadi nirAza thato nathI. e sAMbhaLI sArathiziromaNi abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo)
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAga paNa kahevA lAgyo-he hariNAkSi ! tuM e zuM bolI ? A bhavamAM to mAre tuM eka strI che teja ho, anya koInI mAre IcchA nathI. he mRduaMgavALI priye ! huM to tArA aMgathI ja utpanna thayela kAmadevasamAna putrane sAcuM ; haMsane haMsInA putranuM ja kAma che; bAkI eTale kAgaDInA putrane te zuM kare ? vhAlI ! tuM ja sarvanA sArabhUta thA; ema jANa ke huM caMdramA ane tuM mArI caMdrikA cho; mATe niraMtara evA upAya yoja ke jethI manakAmanA siddha thAya. svAmInAM AvAM vacano zravaNa karIne sulasA namIne bolIprANapati upAya to aneka che; paNa kharo upAya to eka saddharma ja che; (jaLane nirmaLa karanAra phakta eka agatya ja hatA). e dharma dhananA arthIne dhana Ape che; putranA arthIne prayAsa laI tenuM kArya karI Ape che; bhogopabhoganI IcchAvALAone paNa tRpta kare che; ane pAparUpI parvatane bhedavAmAM vajanuM kAma kare che. vaLI e mumukSujanane mokSasukha Ape che ane svarganA arthIne svarganuM sukha Ape che; azeSa bhuvanamAM koI paNa evuM kArya nathI ke je dharmathI sAdhya na thAya. mATe he Aryaputra ! huM te dharma AdarIza, teja koI vakhata phaLIbhUta thaze; kAraNa ke upAya AdaranArA manuSyone sukhe karIne mana-vAMchita siddha thAya che. tyArapachI sulasA (anya AbhUSaNono tyAga karIne) phakta alpa muktAphaLanI mALA paheravA lAgI; pApakAryanA yogathI dUra rahevA lAgI; phakata eka vakhata moLuM bhojana karI kRza thavA lAgI ane phakta kasuMbAnA vastra paheravA lAgI; akhaMDa zIlavrata pALavA lAgI; vairAgyanAM zAstro vAMcavA lAgI; ane jANe cAritra levAne IcchAtura hoya tema te zAstronI pUrNa rIte tulanA karavA lAgI. e vakhate mahAvistAravaMta evA lakSavimAnovALA saudharmadevalokane viSe aneka sAmAnika lokapALono sudharmA nAme svAmI devatAono Indra hato. teNe ekadA sabhAne viSe siMhAsana parathI A sulatAnI ativarSa sahita prazaMsA karI ke-bharatakSetranI bhUmine viSe hAla tulasA zrAvikA jevI anya koI strI zrAvikAnA guNanuM anupAlana karanArI nathI; abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 64
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciMtAmaNinI rekhA koI sthaLe athavA koI samaye zeSa maNio prApta karI zakatA nathI. koI manuSya, khecara, deva ke dAnava ene dharmathI calita karavAne zaktimAna nathI. to anya dIna jana to zuM ja karI zake ? e sAMbhaLIne sabhAmAM beThelo eka devatA atiroSe bharAI kahevA lAgyo-aho ! Indra paNa baMdijananI peThe eka mAtra strInI kevI prazaMsA kare che ? nizcaye A to anIti thAya che. "e strIne caLAvavAne koInAmAM zakti nathI" ema te kahe che te ApaNane halakA pADanArA vacano kahe che; athavA to-mane koNa niSedha karanAra che-evI moTAInA baLane lIdhe e ema bole che. kAraNa ke evuM svAmitva sarva koIne bahu rUce che-ke jene viSe potAne konI saMgati che e kahevuM paDatuM nathI; potAnA manamAM Ave tema vartAya che; ane apayazano jarA paNa bhaya nathI. mATe huM hamaNAM ja jaIne tenuM sAhasa bhedI nAMkhIne tene caLAvI AvuM chuM. vAyu jo saMbaMdha vAya che tyAre vRkSanA mULa suddhAM halI jAya che to AkaDAnuM rU to zAnuM ja nizcaLa rahe ? evo nizcaya karIne sAdhuno veSa laI te devatA sulasAne ghera jaI traNavAra nisTihi kahI Ubho rahyo; kAraNa ke dhurtapuruSonuM chaLa AvuM ja zAMta ane bhapakAvALuM hoya che. sAdhune joIne dharma upara majIThanA rAga (raMga) karatAM paNa adhika rAgavALI sulasA praphullita vadane harSAzru varSAvatI AnaMdanA samudramAM DUbI jatI UbhI thaIne temane namI. pachI teNe bhAva sahita temane pUchyuM-he bhagavan ! ApanuM Agamana zA kAraNathI thayuM che ? devasAdhue uttara Apyo-bhadre ! eka guNavAn sAdhu rogathI pIDita che tene mATe vaidyalokoe zuddha paripakva lakSapAka tela batAvyuM che mATe huM tenI bhikSAne arthe tArI pAse Avyo chuM; kAraNa ke munione zrAvakajano ja bhikSAnA sthAnaka che. te sAMbhaLI atiharSa pAmI sulasA bolI-e tela ane bIjuM paNa Apane je joIe te Apa grahaNa karo; je sAdhunA upayogamAM Ave teja dhanya che; anya sarva to rAnanAM puSpanI jevAM vRthA che. A pRthvI para Aje ja mAro janma thayo, samaju chuM kAraNa ke Aje tame mArI pAse (vastune mATe) prArthanA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 65
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA AvyA cho. kuSmAMDavallIne" kalpavallInI bakSisa maLaze kharI ? ema kahI te gharamAMthI telano ghaDo laIne AvI; paNa turata te devanI zaktithI bhUmi upara paDI gayo. tethI te bhAMgI gayo, paNa zreSThabhAvayukta evuM tenuM (sulasAnuM) mana bhAMgyuM nahIM. bIjo ghaDo. Apyo te paNa teja pramANe phuTI gayo; paNa teno AtmA lezamAtra viSAda na pAmyo; nahIM to tenuM nAma caturtha saMgha (zrAvikAo)ne viSe sauthI prathama (levAya che te) na levAta. trIjo ghaDo lAvI to te paNa bhAMgyo tathApi cittane viSe paNa teNe zApa ucAryo nahIM. paNa have pote sAdhunI prArthanA pUrNa karavAne benasIba thaI tethI potAnA AtmAnI atiniMdA karavA lAgI. supAtrane khapanI yogya sAmagrI mArI pAse hovA chatAM paNa teno kevI rIte sahasA ekasAmaTo nAza thayo ? mATe huM ja nizcaye apuNyarAzivALI TharI; athavA to ajAnA mukhamAM kuSmAMDa phaLa samAya ja kyAMthI ? pelA devatAe paNa tenI AvI zraddhA ane merU samAna nizcaLa svabhAva joIne, potAnI uttama kAntivALuM rUpa jAhera karyuM, jemAM Indra bharata pAse potAno aMguTho jAhera karyo hato tema. Ama potAnA mULa rUpamAM prasiddha thaIne te deva kahevA lAgyohe kalyANi ! suralokane viSe Indra tArI prazaMsA karI; paNa dUrabhavya jana jinezvaranI vANIne jema mAne nahIM tema mArA jevA mUrkhaziromaNie e vAta satya mAnI nahIM. huM saudharmakalpano nivAsI deva chuM. jevI rIte sanatakumAranI dharmane viSe parIkSA karavAne pUrve be devatA AvyA hatA, tevI rIte huM paNa dharmazIlane viSe tArI parIkSA karavAne pRthvI upara Avyo chuM. he uttama zrAvikA ! devalokanA adhipatie kahI hatI. te karatAM paNa tuM adhika che. kAraNa ke suvarNanI zalAkAnI jema tuM cheda-tApa-ane kasane viSe pUrNa nIvaDI cho. he suzrAvikA ! tuM saguNonI eka bhUmirUpa cho, tathApi tArAmAM eka parama doSa che ke teM tArI kSIrasamAna ujvaLa kIrti vaDe saudharmadevalokane zveta banAvI 1. kuSmAMDa eka halakI jAtano velo thAya che. kalpavallI=kalpavRkSanI latA. sulasA kahe che ke mArA jevI kuSmAMDavallIne kalpavRkSanI bakSIsa kyAMthI ? abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhuM che, to have "e devalokane viSe vimAno pAMcavarNanA che" evuM je jinendranuM vacana che tene devatAono samAja kevI rIte mAnaze, kAraNa ke teo sAkSAt temane ujjvaLa dekhe che. he samyaktaratnanA nidhAnanI bhUmirUpa pavitrAMgI sulasA ! huM tane zuM ApI zakuM ema chuM ? topaNa kaMI mAMga ke jethI devadarzana niSphaLa na jAya. te sAMbhaLIne sulasA svAmInA saMtoSane arthe kahevA lAgInathI mAre dravyanI khAmI, ke nathI mAre kAmabhoganI jarUra, ke nathI mAre nizvaLa evA dharmanI apUrNatA; mAre phakta devInI peThe eka putranI khAmI che. lakSmIthI bharapUra evuM chatAM paNa mAruM ghara, putra vinA, pIlatAM chatAM rasa na nIkaLe evA IkSudaMDa jevuM nIrasa, ane kAkapakSInA zabda jevuM phIkkuM jaNAya che. mATe he deva ! jo tame saMtuSTha thayA cho e satya ja hoya to, mArA karmabaMdhano hetu nikAcita na hoya to mane putra Apo; kAraNa ke nikAcita karmabaMdha hoya che tyAM to jinezvara bhagavAna paNa kaMI karI zakatA nathI, to bIjA to kyAMthI ja karI zake ? paNa e devatAe sulasAne putrano abhAva joIne ene batrIza goLI ApI ane kahyuM ke "A goLIo tuM anukrame khAje tane batrIza putra thaze. have tAre jyAre jyAre jarUra paDe tyAre mane smaraNa karavo; huM puna: AvIza." ema kahIne te aMtardhAna thaI gayo. devatAone jo sattvathI jItyA hoya to teo kiMkara karatAM paNa adhika thAya che. have sulasA manamAM vitarka karavA lAgI-jo huM A goLIo anukrame khAIza to ISTa evA paNa bALakonI azuci niraMtara koNa dUra karaze ? mATe huM e sarva goLIo eka sAthe ja khAI jAuM; jethI mAre eka paNa batrIzalakSaNayukta putra thaze; ane eka ja putravALI siMhaNa zuM sukhamAM nathI rahetI ?" (raheja che). evo nizcaya karIne sulasA e sarva goLIo eka ja kALe khAI gaI. prANIone buddhi ane ceSTA niraMtara karmane anusAre ja thAya che. have sulasA eka ja vakhate batrIze goLIo khAI gaI tethI tene batrIza garbha rahyA; devatAo e spaSTa vacana kahyAM hoya topaNa prANI viparIta cAle che e Azcarya paNa ahIM joyuM ! abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 67
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ilillah kRzaudaravALI sulasA, svabhAvathI ja vaja samAna guru evA garbhane vahana karavAne asamartha thaI. kAraNa ke mRdu evI sahakAranI zAkhA pAkIne taiyAra thayelA AmraphaLane dhAraNa karI zakatI nathI. paNa upAyanI jANa evI sulasAe pelA devatAne hRdayamAM dhArIne kAyotsarga karyo; kAraNa ke saMpatti ApavAne je samartha che te vipattino nAza karavAne kema zaktimAna na hoya ? smaraNa karyAnI sAthe ja te e uttama zrAvikAnI pAse Avyo; paNa emAM kaMI vicitra nahotuM kAraNa ke mahAna puruSo potAnI pratijJA pALavAmAM ekkA hoya che. teNe AvIne kahyuMhe dharmazIla tulasA ! teM mane hamaNAM zA mATe yAda karyo ? ApaNe samAna dharmanA chIe; mATe tArA baMdhune kahetI ho tema mane kahe. te sAMbhaLIne teNe paNa pote sarva goLI eka sAthe khAI gayAnI vAta tenI AgaLa kahI saMbhaLAvI; kAraNa ke bALaka paNa rUdana vinA stanapAna pAmatuM nathI. devatAe e sAMbhaLI kahyuM-tuM e sarva eka sAthe khAI gaI te teM ThIka na karyuM. ema karavAthI tane eTalI ja saMkhyAmAM garbha rahyA che; kAraNa ke jeTalAM bIja hoya teTalA aMkuro utpanna thAya che. tane putro thaze te batrIze guNazAlI thaze; paNa emanuM sarvanuM AyuSya sarakhuM thaze; athavA to bhAvi vastu banavAnI hoya teja bane che. huM tArI pIDA dUra karIza, tuM viSAda karIza nahIM." ema tene samajAvIne devatA svargamAM gayo. sulasA paNa vyathA dUra thavAthI, videhabhUmi UMcA UMcA vijayone dhAraNa kare che tema garbhane dhAraNa karavA lAgI. pUrNa mAse ane divase, eNe prazastasamaye ane uttama muhUrta, kamalinI padmone janma Ape tema, batrIza zreSTha ane guNavAn putrone nirvighna janma Apyo. te vakhate sArathiziromaNi nAgazrAvake paNa vadhAmaNI lAvanArane sArI rIte saMtoSyA. saMtati nathI hotI tene eka paNa putra avatare te prItidAyaka thaI paDe che to Ane A bagIza vizeSa harSa Ape ja. pitAnA netrane amRta samAna evA e putronuM dhAtrIo paripAlana karavA lAgI. emanuM zarIra rUpa ane saubhAgyathI zobhavA lAgyuM; ane eo rAjaputronI jema vaye vRddhi pAmavA lAgyA. aMka-zIrSa-khabhA-caraNa-pRSTa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane bhujA, ema sarva aMge vaLagelA putrothI nAgasArathi, phaLanA bhArathI lacI gayelA UMcA uduMbara vRkSa samAna zobhavA lAgyo. vaLI te vAraMvAra temanA cuMbana-AliMgana vagerethI potAnA manoratha pUrNa karavA lAgyo; athavA to bhAgyavAna janane A lokanI lakSmI to hoya ja, paNa paraloka saMbaMdhI lakSmI ye tene hastane viSe che. anukrame sarve putro samAna vayanA hoI azeSa kaLAne viSe nipuNa thayA; ane rAjahaMsanuM anya haMso anugamana kare tema teo zreNikarAjAnuM anugamana karavA lAgyA; tathA rAjyalakSmInA svAmi zreNika mahIpatinuM sArathipada bajAvavA lAgyA; kAraNa ke putro pitAnA kramathI cAlyA AvatA padanuM paripAlana kare ja che. A vakhate merUparvatanI upara jema amarAvatI nagarI che tevI rIte madhyamakhaMDane viSe eka vizALa ane pRthvInA tilakabhUta vaizAlikA nAmanI nagarI hatI. dakSiNadizAne pUrI nAMkhatI te kubera jevA aneka zreSThIothI UbharAI gaI hatI ane AkAza sudhI pahoMcatA sudhAsamAna ujvaLa devamaMdirone lIdhe jANe alakApurIne hasI kADhatI hatI. vidvajananA aMtaHkaraNanI peThe tenA bajAro bhinnabhinna prakAranA rasasUtra-ane nAnA prakAranA arthathI bharapUra hatA. tarkazAstranI peThe temAM aneka jAtio hatI ane phaLano nirNaya karavAne tarkasahita nyAya thato hato. vaLI tene viSe, strI-puruSa-hasti-azva-mayUra-haMsa sarovarakamaLapuSpo vagerenA citrAmaNavALA nAnA prakAranA gavAkSo, cunAthI dhoLelA-putaLIvALA-seMkaDo staMbhovALI ativizALa zALAo, ane nirmaLasvAdiSTa ane sugaMdhi jaLavALI parabo cirakALa paryanta joIne pAnthajano, yuvAnapuruSo svarUpavAna tarUNIne ja joIne jema, tema potAnA ghara tarapha javAnI IcchA karatA nahotA. e nagarImAM haiyayakuLano ceTaka nAme mahIpati rAjya karato hato; jenA garvarUpI sarSe tenA zatrugaNane daMza dIdhA hatA. pote sUryanI samAna te jarUpI lakSmInuM dhAma hato; ane teno caMdramA samAna ujvaLa yaza samasta jagatane zveta banAvI deto hato chatAM tenA zatruonA mukhA para to kALAza pAtharI deto hato e eka vicitratA hatI. paNa aho ! vidhAtAnI pratikuLatA duHkhadAyaka ja che. tenI lokottara abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 69
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaDagalatA tenA zatruonI strIonAM khArAM ane kaMIka uSNa netrajaLathI siMcAtAM chatAM, svAdiSTa ane zIta phaLane ApatI hatI. nItimAna evo. e rAjA jema anya janonA aparAdha sahana karato nahIM tema potAnA doSa paNa sahana karato nahIM. je potAnI SaSThInuM jAgaraNa kare nahIM te bIjAnI SaSThIne divase to zAno ja jAgRta rahe ? yAcakone niraMtara dAna ApanAro eno dakSiNa kara kadApi parADamukha thato nahIM, paNa zatrune pRSTa bhAge bANa ApavAmAM (mAravAmAM) to parADamukha ja raheto. Azraya levA yogya puruSomAM agraNI evo e bhUpALa sattvano bhaMDAra hoI, zaraNAgata dIna manuSyone, mahAsAgare parvatone Indrapati soMpI dIdhA tema (zatrune) soMpI deto nahIM. vaLI e mahIpati dharmane pitA samAna ane prANImAtra prati je dayA-ene jananI samAna gaNato; sAdharmikajano tarapha snehALa bAMdhavanI buddhie joto; ane prajAne putra samAna mAnato pratidina mAtapitAnA smaraNa vaDe to e vivekI nRpati potAnA cittane pavitra karato; svAdhyAyarUpI prakAzavaDe vANIne, ane jinezvarabhagavAnanI pratimAnA pUjana vaDe potAnI kAyAne pavitra karato hato. athavA e zrI vaddhamAnasvAmInA mAtula (mAmA)nA huM keTalA guNa varNavuM ? raNakSetrane viSe eka divase phakta ekaja bANa pheMkavuM evo suddhAM ene niyama hato. jemAM hemagirine dakSiNa dizAne viSe gaMgA pramukha nadIo, tema A rAjAne pRthaka pRthaka strIthI janma pAmelI, pavitratArUpI bhUmivALI, sAta putrIo hatI. dedipyamAna AbhuSaNomAMnA ratnonA kiraNonA samUha vaDe sarva dizAone prakAzamaya karI detI e kanyAo potAnA AvAsane viSe pharatI tyAre svargamAM pharatA saptarSitArA samAna virAjI rahetI. paNa paramArthavedI vizAlAno svAmI emanA vivAhanI nA ja kaheto; eja hetuthI loko seMkaDo kuMbhoe (ghaDe) nhAtA chatAM, eka bindumAtrano emane sparza thato nathI. to paNa pAMca kanyAnI mAtAoe to rAjAne vivekathI samajAvI tenI AjJA laI potAnI putrIone paraNAvI; kemake uttama 1. hemagiri-pitA-thI dakSiNadizArUpI mAtAnI kukSie utpanna thayelI nadIrUpI putrIo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) L 70
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIono e kuLadharma ja che ke sarva kAMI patine pUchIne karavuM. vItabhayA nagarInA svAmI zrImAna udAyana bhUpati vere prabhAvatIno vivAha karyo; caMpAnagarInA rAjA dadhivAhana nRpatine padmAvatI dIdhI; kauzAMbI nagarInA adhipati zatAnika bhUpALanI sAthe mRgAvatInAM lagna karyA; cothI zivA nAmanI kanyAne ujjayinI nagarInA svAmI pradyotanAmanA narapati vere paraNAvI, ane jyeSThAne zrImAn mahAvIratIrthaMkaranA moTAbhAI naMdivardhanane dIdhI. bAkInI be sujyeSThA ane callaNAkumArI rahI. aMge uttama vastrAlaMkAra dhAraNa karIne te baMne hastane viSe pothIo rAkhI pharavA lAgI ane mAMhomAMhe ekabIjAthI zreSTha hovAnuM abhimAna karavAne lIdhe jANe sarasvatI ane lakSmI hoya evI jaNAvA lAgI. javuM-AvavuM-besavuM-caityapUjA karavI-pratikramaNa karavAM, evAM evAM jemanAM mukhya kRtyo che evI te ubhaya bALAo ekabIjAnI pratibiMba hoya nahIM tema nitya sAthe ja rahIne kalA grahaNa karavA lAgI. ekadA haMsIothI bharelA evA sarovarane viSe bakI (kAgaDI) Ave tema, ceTakarAjAnI kumArIonA AvAsamAM eka vRddha kutApasI AvI. marUgrAmanI sabhAne viSe hoya nahIM tema, A kanyAonI pAse te A pramANe kahevA lAgI-jaLazuddhi eja dharmanuM mULa che; te vinA sarva jagatu bhrAntimAM paDyuM che. juo ! koI hastane viSe daMDanA AyudhavALA, te lInI jevA malina vastra paheranArA, cakra dhAraNa karanArA, ane mukhe vastra rAkhanArA, kezalezana karAvIne kaleza pAme che; to bIjAo, ghelA mANasanI peThe UbhA UbhA bhojana le che ane nagna rahI saMtAtA phare che. keTalAeka potAnA zarIrane kharanI peThe bhasmavALuM kare che ane jaTAne viSe vRthA bhAra vahana kare che, to bIjAo strIonI peThe kaTibhAge vastra paherI gopALanI jema gokuLane viSe pharyA kare che. keTalAeka vaLI annanA arthI hastane viSe vRthA bhAra vahana kare che; to bIjAo strIonI peThe kaTibhAge vastra paherI gopALanI jema gokuLane viSe pharyA kare che. keTalAeka vaLI annanA arthI hastane viSe bhAMgelA mATInA pAtrane laIne raMkabhAva dhAraNa kare che. paNa e abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 71
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvanI jalazuddhi vinAnI ceSTAo photarAM khAMDavA jevI (vRthA) che. e sarva sAMbhaLIne, zAstrane viSe tIkSNa buddhivALI sujyeSThAe tene kahyuM-are tApasI ! tuM smazAnane viSe rahI cho tethI tane A vAyu thayuM che ? ke ghelI banI gaI cho ? athavA tane sannipAta thayo che ? baliSTa grahoe tAruM grahaNa karyuM che ? tane koIe ThagI che ? athavA vRddhAvasthAne lIdhe tuM kaMI caLI gaI che ? ke jethI tuM AvI viparIta vAta samajAve che ? tuM "jalazuddhi eja dharma" ema je kahe che te satya nathI. zuddhi to pAMca prakAre che-prathama dayAzuddhi, bIjI satyavacanazuddhi, ane trIjI tapaHzuddhi che; cothI zuddhi potAnI Indriyo upara vijaya meLavavo e che; ane jaLazuddhi to chellI che. e cAra zuddhi vinA jaLazuddhi game evI rIte kare topaNa pAparUpI paMkathI lepAyalo AtmA madhanA pAtranI jema zuddha thato ja nathI. he duSTa buddhivALI ! jo jaLane viSe paDI tene khUba maMthana karavAthI ja dharma sadhAto hoya to to jaLamAM ja rahenArA zizumAra-matsya-baka Adi prANIo sauthI prathama svarge jAya. jo jaLathI ja paralokasiddhi thAya che to teM Avo daMbharUpa pAkhaMDa kema Adaryo ? deDakInI peThe nadInA jaLamAM tuM kema nathI paDI rahetI ? pavitra ane mAnayukta jaLathI zuddhi karI jinopadiSTa mArgane viSe pravartanAra prANIo ja saMsArasAgarane tarI jAya che; paNa tArA jevA prANIo to bIjAone sAthe laIne Dube che. e sAMbhaLIne tApasImAM to uttara ApavAnuM sAmarthya rahyuM nahIM; tenuM citta vilakSa banI gayuM; ane teNe mauna dhAraNa karyuM: kAraNa ke jagane viSe sUryanI prabhA sphurAyamAna thAya eTale pataMgIAnI kAntine kyAMthI avakAza maLe ? pachI potAnI svAminInA matano vijaya thayo tethI harSa pAmelI aMtaHpuranI dAsIo zora macAvI mUkI paraspara tALI devA lAgI, ane nAnAM bALako koI ghelI thaI gayelI strIne hase tema, moTethI teno upahAsa karavA lAgI; eTaluM ja nahIM paNa, ema thavAthI nisteja thaI gayelA mukhavALI te tApasIne sApaNanI jema kaMThethI pakaDIne bahAra kADhI mUkI: bicArI duHkhI to hatI tene vaLI vadhAre du:khI karavAne cuMTavA mAMDI (paDyA upara pATuno mAra paDyo). Ama abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 72
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAthI te vicAravA lAgI - aho ! emaNe paNa mAro tiraskAra karyo? rAjAnI AvI vidvAna gaNAtI putrIe mane zA mATe A pramANe kADhI mUkAvI ? pote vidvAna che mATe mArA jevI bhoLA svabhAvavALIne to te kazA lekhAmAM gaNatI nathI; mATe jo huM ene zikSA na karuM to bhikSA sivAya huM kaMI jANatI ja nathI (ema samajavuM.) paNa ene kaye. prakAre sArI rIte zikSA apAya ? hA, samajAyuM. ene aneka sapatnIone viSe nAkhuM; kAraNa ke strIone e moTuM duHkha che." ema vicArIne eNe eka chabi AlekhanArInI peThe te rAjakumArInuM rUpa eka paTapara AlekhI lIdhuM. pachI vidhAtAnA sarva nirmANanA sArarUpa evA e rUpane teNe jaIne zreNikarAjAne batAvyuM. e mahIpALa paNa paTamAM citralI AkRtine nihALIne anya sarva strIsamAjane virUpa ja dhAravA lAgyo ane tene viSe ja ekatAna thaI vAraMvAra zIrSa dhuNAvato cittane viSe saMtoSa pAmavA lAgyo. snigdha ane bhramara samAna nIla evo je eno kezapAza che te jANe, teNIe potAnA svara vaDe mayUrane jItIne, tenI pAsethI, subhaga strIonA abhimAnarUpI viSane utAravAne, Agraha karIne, teno kaLApa laI lIdho hoya nahIM (evo suMdara jaNAya che) ! enA atyaMta goLa mukhane joIne, pUrNimAno caMdramA to evI rIte bhagna thaI gayo ke kathaMcita kRSNapakSa pAmIne paNa te divase kRza. thato jAya che. enA navanIta ane rU samAna sukomaLa bAhu jAnu paryanta pahoMcelAM che, te jANe parAjaya pAmavAthI palAyamAna thaI jatI rati ane prItine kezavatI pakaDI levAne ja hoya nahIM ! ANe nizcaye koI be lokanI strIo para vijaya meLavyo jaNAya che; nahIM to prajApati pAsethI ene puSTa payodharanA miSe be suvarNa-kuMbha zenA maLe ? aho ! enA atikRza evA udare paNa traNa rekhA prApta karI che ! paNa emAM Azcarya nathI; kAraNa ke A lokamAM sthUlatAthI kaMI paNa maLatuM nathI; madhyasthatA eja abhyadayano hetu che. Ano apratima nitambabhAga koI kharekhara mRdu-vizAla-ane unnata che; nizcaye eja sthaLarUpI durga para rahIne kAmadevarUpI bhilla niraMtara yuvAnone (bANathI) vadhe che. niraMtara abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 73
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLadAyI ane ati sattvavALA evA enA urUne, sArarahita madhyabhAgavALA ane eka ja vAra abhyaphaLane ApanArA evA kadalIvRkSanI upamA kevI rIte apAya ? jyAM sudhI A strInA vizAla netro ane mRdu tathA sarala jaMghA joI nathI tyAM sudhI hariNIo bhale harSamAM potAnA puccha halAve ane AkAzane viSe kUdakA mAre. vaLI enA rakta ane atizaya kAnti vaDe saMvarmita evA caraNone yuddha karavA utarelA joIne ja jANe enA zatru kamaLo jaLa durgamAM pesI gayA hoya nahIM. (aho ! emano yuddha bhaya haju paNa gayo nathI.) Ama enuM rUpa avasyuM che, enuM sauMdarya amAnuSa che ane enuM lAvaNya apUrva che ! athavA to AnAmAM sarva kaMI lokottara ja che (A lokamAM na hoya tevuM che). traNe jagatane viSe mahAna strImaMDaLane utpanna karatA vidhAtAnA zilpanI ahIM ja (A rUpamAM ja) parAkASTA che; jANe ke yogano anekavAra abhyAsa karanArA yogInuM jJAna parAkASTAe pahoMce che tema. A pramANe, vRddhA tApasIe ANelA paTTamAM citreluM rUpa dhArI dhArIne nihALI rahI zreNika mahArAjA tene pUchavA lAgyo- A tArI chabI zenI che ? lAvaNya ane saubhAgyanA nidhirUpa evI A mRgAkSI koI uttama kavie kalpalI mahAkathA jevI kalpanA che ke rAmakathA jevI satya vAta che ? pelIe uttara Apyo-he nRpatiziromaNi zreNikamahArAjA ! e jevI hoya tevI ja AlekhavAnuM konAmAM sAmarthya che ? vidhAtAnA hastathI paNa te ghuNAkSaranyAye ja AvuM rUpa pAmIne bahAra paDI che. savizeSa rAga utpanna thavAthI teNe punaH pUchyuMjema zacI (IndrANI) svargane alaMkRta kare che tema A manohara nArI tenA caraNakamaLa vaDe kaI nagarIne alaMkRta kare che ? tathA sItAno jema janaka tema eno koNa pitA che ? tathA asaMkhya puNyanA bhAjapanA evA koI mare eno kara grahaNa karelo che ke nahIM? eTale e tApasI sadya pharAyamAna ane tAra svare harSa sahita 1. ajANatAM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevA lAgI - he narendra ! e nAme ane guNe "sujyeSThA' evA nAmathI jagatane viSe vikhyAta che. mahAmUlyavAna maNithI suvarNanI mudrA zobhI uThe che tema enAthI vaizAlikA nAmanI nagarI dIpI rahI che; ane amRtano jema kSIrasamudra janaka che tema eno ceTakanRpati janaka che. e haju kumArI che, teja bahu sAruM che; paNa lakSmI jevI e strIno have kayA uttama puruSanI sAthe saMbaMdha thaze te huM jANatI nathI; kAraNa ke vidhAtAnI vRtti anya koIne AdhIna nathI. jo tame eno kara nahIM prApta karo to tame pRthvIno kara grahaNa karyo che te vRthA che; kAraNa ke enuM phaLa je viSayopabhoga te strIthI ja che; ane strI joIe to A strI ja zreSTha che. he rAjana ! tamAruM rAjya lakSmIthI pUrNa che; paNa jyAM sudhI sujyeSThA nathI tyAM sudhI vRtanI dhArA vinAnA bhojananI peThe, te sarva svAdarahita che." pachI zreNikarAjAe tene, vastrAdithI saMtoSI visarjana karI ? kAraNa ke jevo tevo mANasa paNa Icchita artha nivedana karanAranI bhakti kare che to pRthvIno svAmI kare temAM to zuM kahevuM ? have e tApasI gayA pachI, rAjAe potAnA aMgIbhUta evA eka caturadUtane ceTakarAjAnI pAse mokalyo; kAraNa ke prayojananA arthI jano. phakta upAya kare che; paNa siddhi thavI na thavI e devAdhIna che. te dUta zreNikabhUpatinA mananI sAthe vizAlAnagarImAM jaI tyAMnA rAjAne namana karI zreNikarAjAno saMdezo yathAvata kahevA lAgyo. kAraNa ke dUtano dharma phuTa rIte evo ja che. dUte kahyuM- he narendra ! amAro zreNika mahIpati ApanI pAse gaurava sahita ApanI kanyA sujyeSThAnI prArthanA kare che athavA sarva rAjAono cirakALathI AdarAyelo eja mArga che. zreNika narapati samAna vizvano ekavIra, bhAgyavAnuM ane dhairyavAna vara maLato hoya to pachI zuM adhUruM rahyuM ? kAraNa ke kanyAjana che tene jene tene ApavI to paDaze ja. he mahArAjA ! jaLayukta meghane viSe jhabakArA karatI vidyuta jevI zobhe che tevI ja A ApanI kanyA zreNikarAjAnA saMbaMdhathI zobhaze. mATe A saMbaMdha bahu ucita che. e sAMbhaLIne ceTakarAjAe kahyuM - he dUta ! tAro svAmI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 75
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAhIkagotrano chatAM haihayavaMzanI kanyAnI yAcanA kare che. to te potAne (-nI jAtane) bhUlI gayo jaNAya che; kAraNa ke lIMbaDAne vRkSe kalpalatA zobhe kharI ? padmarAgamaNi rUpAnI mudrikAne viSe zobhe kharuM ? mATe tArA svAmInA guNanuM varNana have baMdha kara; tenA kuLa uparathI ja tenA guNa jaNAI Ave che. mATe huM mArI putrI ApavAno nathI; je page tuM Avyo chuM te page ja pAcho cAlyo jA. AvuM sAMbhaLIne e dUta, (kaMIpaNa vRddhi karyA sivAya) potAnuM mULa dravya laIne vaNiputra jAya tevI rIte, jevo Avyo hato tevo pAcho gayo. tenI pAsethI niSedhanI vAta sAMbhaLIne magadhAdhipati viSAda pAmyo. kahyuM che ke ekeka AzA sArI paNa eka sAmaTI pacAsa nahIM sArI. e vakhate hAthamAMthI eka amUlya maNi gumAvanAra puruSanI peThe ativiSAdamAM paDelA pitAne joIne abhayakumAre namana karIne pUchyuMhe tAta ! ApanuM mukhakamaLa Aje kema nisteja jaNAya che ? pitAe te parathI kahyuM-he putra ! ceTakarAjA ghaNI prArthanA karyA chatAM paNa potAnI kanyA ApavAnI nA kahe che; jenA hAthamAM e jaze te vijayI samajavo. e sAMbhaLI abhayakumAre kahyuM-pitAjI ! emAM kheda zA mATe karo cho ? haju to huM beTho chuM; to kalpavRkSa samAna evA ApanI kRpAthI, ApanA IcchitanI zIghrapaNe siddhi thaze evA prayatna huM karIza. ema kahI sarva kaLAonA nidhi ane AkAzarUpI vimAnane viSe sUrya samAna evA abhaye pote sagha eka paTane viSe pitAnI yathAsvarUpa chabi AlekhI. pachI gurujananA kAryane arthe upAya zodhanArA putre, pote koI sthaLe pUrve joyelA guTikAnA prayogathI potAno svara ane varNa badalyo; kAraNa ke vRttine sArI rIte gupta rAkhyAthI ja kAryasiddhi thAya che. pachI e vaNiko veSa laIne vaizAlikA nagarIe gayo; kAraNa ke evo AcAra pALyA vinA sAmA mANasane barAbara chetarI zakAtA nathI. buddhisAgara rAjaputre tyAM rAjAnA aMtaHpuranI paDozamAM ja eka dukAna lIdhI; kAraNa ke lokane viSe paNa, lohacuMbaka maNi dUra rahIne kadi paNa lohane AkarSaNa karI zakatuM nathI. te dukAnamAM teNe, aMtaHpuranI dAsIone khapanI vastuono sAro jamAva karyo, athavA to dAnarUpI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 76
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaLa vaDe siMcAvAthI kalpalatA mANasone ati phaLadAyaka thAya che. pachI jyAre jyAre pelI dAsIo tyAM kaMI levAne Ave tyAre abhayakumAra pelI bhupatinI chabinI mahA Adarasahita pUjA kare; athavA to kaI kaniSTadazAne viSe paNa evA moTA puruSonI ceSTA nathI zobhatI ? e joI pelI dAsIoe pUchyuM-zeTha ! tame haMmezAM devanA jevI bhaktithI A konI pUjA karo cho ? abhaye kahyuM-bhAgyazALI evA A mArA svAmI zreNikarAjA che. eTale pelIoe te chabi jovA lIdhI ane joIne kahevA lAgI-aho AnuM rUpa kAmadevane paNa jItI le evuM che. eno varNa suvarNane paNa nisteja karI nAMkhe evo che. aho ! enuM puNya ane lAvaNya agaNita che. abhaye kahyuM-bAIo ! e jevA rUpavaMtA che enA ekasome aMze paNa A chabimAM AlekhAyA nathI. vidhAtA paNa ene kAkatAlIya-nyAyathI (aNadhAryA) AvA banAvIne vismita thayA che. emaNe potAnA zauryaguNa vaDe siMhano parAjaya karyo che, avaryu evA garviSTa svabhAve karIne nAgane nisteja karI nAMkhyo che, gAMbhIrya guNa vaDe mahAsAgaranI kIrti harI lIdhI che, ane dhairyaguNa vaDe, gativALI pRthvIne dhAraNa karI rAkhanAra evA bhISmapitA para paNa vijaya meLavyo che. vadhAre zuM kahuM ? traNe jagatane viSe je je sadaguNo che te sarvee ekasAmaTo enAmAM vAsa karyo che; jevI rIte sUrya-caMdra-nakSatragraha ane tArAo sarva sAthe AkAzane viSe vAsa karI rahyA che tema. A badhuM joI tathA sAMbhaLIne dAsIoe sujyeSThA pAse jaIne kahyuM- he svAminI ! eka vaNikazreSThInI pAse ame eka paTamAM AlekheluM puruSanuM rUpa joyuM tevuM rUpa bhUtakALane viSe nahotuM-bhaviSyane viSe paNa thavAnuM nathI. te sAMbhaLIne ceTaka-rAjaputrIne te rUpa jovAnI tIvra abhilASA thaI; kAraNa ke evI vaye evI apUrvadaSTa vastu jovAne konuM mana utsuka na thAya ? eTale teNe potAnI sakhI samAna evI eka mukhya dAsIne te laI AvavAnuM kahyuM; kAraNa ke guptavAta jenI tenI pAse kahevAya nahIM. te dAsI paNa rAjaputra pAse jaIne citrapaTanI yAcanA karavA lAgI-mArI bAIne e jovAnI bahu IcchA thaI che; kAraNa ke jovA lAyaka vastune jovI eja netro pAmyAnuM phaLa che, paNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 77
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ magadha rAjaputre kahyuM-bhadre ! huM te ApI zakato nathI; kAraNa ke tame sarve ekaThI thaIne enI avajJA karo; ane vaLI mAruM sarvasva eja che. dAsIe kahyuM-tamArI bahena hoya tyAM kadi paNa evuM thAya ? huM jAtie dAsI chuM, paNa kameM dAsI nathI; mATe bhAI ! kRpA karIne e mane jhaTa Apo. he dAkSiNyanA samudra ! kvacita koI sthaLe vANIthI pratiSedha karavAmAM Ave che paraMtu meM to te joI che mATe huM mArI bAInI pAse kharI TharuM ema karo. abhaye paNa vaLI ene kahyuM-jo emaja hoya to tuM A bhale laI jA; huM e anya koIne nathI Apato; paNa tArA jevA yogya janane ApavAmAM mane kaMI aDacaNa nathI. dAsI paNa e laI harSa pAmatI. potAnI bAI pAse gaI, spardhA karatI hoya nahIM tema, AlekhAI gaI. nizcaye, daSTie koI uttama gurunI pAse zraddhApUrvaka kAmaNano abhyAsa karyo che; nahIM to bIjI IndriyarUpI patnIone mUkIne cittarUpI pati ene viSe (e daSTine viSe) kema lIna thAya ? pachI e gupta rIte dAsIne kahevA lAgI-tilottamA ! jema devatAonA svAmI Indrane varI hatI, tema huM paNa A saubhAgyavaMta, rUpavAna ane lAvaNyanA sAgara evA mahIpatine varIne mAro janma saphaLa karIza. topaNa jo devayoge. huM emano kara grahaNa karavAne bhAgyazALI nahIM nIvaDuM, to bhoga sarve bhoginI bhoga jevA thAo. mATe jo tane mArA upara svAmibhAvanuM mamatva hoya to huM teno upAya ciMtava. athavA to e vaNikazreSThI pote ja eno kharo upAya jANato haze ane karaze; kAraNa ke eno saMbaMdha udaya upara che; zuM sUrya prakAzane arthe nathI ? A parathI dAsI vaNikazreSThInA veSamAM rahelA abhayakumAra pAse gaI ane tene kahevA lAgI-jema rUkmiNIno viSNu upara rAga baMdhAyo hato tema mArI bAIno ApanA rAjA tarapha rAga baMdhAyo che ane tenI patnI thavAne Icche che. mATe Apa amAruM eTaluM kArya karo ane e amArI bAI paNa e rAjAne pati tarIke meLavIne AnaMda pAmo. 1. sarve bhogopabhoga bhogi-sarpa-nI bhoga-phaNAnI jema dUra raho. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale abhayakumAre kahyuM-e tAruM kahevuM yogya che; kAraNa ke muktA (motI) to suvarNanA kuMDaLane viSe ja (jaDAyeluM) zobhe che. paNa ahIM ApaNe dRDha pratijJA karavI joIze; ke jethI ApaNuM kArya kuzaLatAthI paripUrNa thAya; jo AdarIne tyajI daIe to nizcaye AtmahAni thAya ane vaLI sarva loko upahAsa kare. huM eka uttama suraMga khodAvIza, ane te mArge nRpatine praveza karAvIza; ane tArI svAminI emane rathamAM beThelA joIne, padminI sUryane joIne vikAsa pAme tema, vikAsa pAmaze. te temane joze ke tarata, citrane anusAre, paheleja kSaNe oLakhI kADhaze; eTale pachI teNe, mayUrI devatAonA mahelanA zikhara para caDhI jAya tema, zIghrapaNe rathane viSe besI javuM. ema kahIne abhayakumAre te dAsIne saMketa Apyo kepuNyodaya evA amArA rAjA pote ahIM amuka divase-amuka pahore ane amuka kSaNe Avaze. A sarva vAta dAsI rAjakumArIne nivedana karI AvI ne abhayakumArane kahevA lAgI-ApanuM vacana ja amane pramANa che; kAraNa ke aneka cittathI kAryasiddhi thatI nathI. pachI abhayakumAre zreNikabhupatine samAcAra kahevarAvyA ke "ceTakarAjAe jeno niSedha karyo hato tene huM lAvyo chuM. pachI rAjaputre potAnA mANaso pAse tvarAthI uttama suraMga khodAvI, kAraNa ke anyajanone je kAryamAM mahinA ne mahinA thAya te kArya rAjAone teTalA divasamAM thAya che. te divasathI nitya magadhAdhipati zreNika mahIpALanuM smaraNa karatI ceTakarAjaputrI sujyeSThA, rAtrine viSe cakravAka ane cakravAkI pIDAya tema, tApe pIDAvA lAgI. hima-hAra-caMdramAnA kiraNo-kamaLa puSpomRNAlanA taMtuo-uttama caMdanano lepa-caMdracUrNathI gharSaNa-evA evA zItaupacArothI to ene UlaTo vizeSa dAha thavA lAgyo-jema rasajvarathI pIDAtAne thAya tema. rAtrie ke divase, zayanane viSe ke bahAranA gRhane viSe, anya strIonA sAthamAM ke ekalAM rahevAthI paNa tene kSaNa mAtra cena paDatuM nahIM; kAraNa ke kAmakRtavikAra du:khadAyaka che. pelI dAsI tene samajAvavA lAgI-bAI sAheba ! dhIrA thAo, moha tyajI do; ApaNI manakAmanA siddha thaze-ema huM mAnuM chuM, kAraNa ke e vaNik abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 79
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThI vizvAsapAtra dekhAto hato. he svAminI ! Apa uttama vicAravALA rAjaputrI cho, vidvAna cho; tamAre viyogI stronI ceSTA batAvavI e sAruM nathI. kAraNa ke kArya gupta rAkhavuM che tene e prakAzamAM lAvI deze. AvuM dAsInuM suyuktivALuM vacana sAMbhaLIne suyeSThA punaH potAnA mULabhAva (svabhAva) tarapha vaLI; kAraNa ke amRtavallI zuSka thaI gaI hoya topaNa punaH jaLathI siMcAya to pAchI tAjI thAya che. have kumAre rAjAne saMketane divase pahoMcAya evI rIte bolAvyA. eTale e paNa tyAMthI manane vege cAlyo; athavA to svArthane viSe tvarA koNa nathI karatuM ? sulatAnA putro jevA pAchaLa cAlanArA aMgarakSako sahita mArgane viSe prayANa karatA zreNikarAjAne, joIne ja jANe digapALo daza dizAne viSe jatA rahyA che ! e batrIze jaNane sAthe laIne vIrarUpa evA e bhUpatie suraMgane viSe praveza karyo te jANe vyaMtara devAdhipationo parAjaya karIne temane sthAne emane (e batrIza sulasAputrone) sthApavAne arthe ja hoya nahIM ! kSaNamAtramAM, saMketa karI rAkhele samaye, rAjagRhanagarIno svAmI (zreNika) suraMganA mukhA pAse pahoMcyo; jevI rIte caitramAsanI pUrNimAe padmadrahane viSe suvarNanuM kamala Ave che tevI rIte. tene joIne ceTakarAjaputrI citranA anusAra sArI rIte oLakhI, cakorI caMdrabiMbane joIne harSa pAme tema, atyaMta harSa pAmI kahevA lAgI-paTane viSe jevuM rUpa meM joyuM hatuM tethI A rekhAmAtra paNa nyUna nathI; kAraNa ke have e, eka biMbanA, darpaNane viSe paDelA pratibimbanI peThe, pratyakSa dekhAya che. have A vakhate sujyeSThAe potAnI sarva hakIkata yathAvata callaNAne nivedana karI; kAraNa ke potAnI paramasakhI thakI jyAre rahasya gopavavuM na joIe, tyAre sahodarA bahena thakI to zA mATe ja gopavavuM ? eTale callaNAe tene kahyuM-jo ema hoya to huM paNa tArI sAthe AvIza; ahIM jema ATalA divasa sAthe ja nirgamana karyA che tema have pachI paNa thAo; kAraNa ke bhAkhaMDa pakSInA joDalAM kadipaNa judAM paDe che? e sAMbhaLI aMge harSathI romAMcita thatI sujyeSThA cellaNAne kahevA lAgI-te A vicAra karyo te tArI bahena paratve (arthAta mArI paratve) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) co
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahu sAro vicAra karyo che; citrA ane svAtino eka sAthe udaya thAya e zuM IcchA yogya nathI ? pachI te (sujyeSThA) cellaNAne rathamAM besADIne pote potAnAM AbharaNa levA gaI; kAraNa ke mahAn jano nAnA baMdhune sukhI karIne pachI ja potAnA kAryano AraMbha kare che. e vakhate nAgasArathinA putro rAjAne kahevA lAgyA-he deva ! zatrunA sthAna karatAM viSa sAruM; mATe sarpanA dhAma jevA A sthaLane viSe vadhAre vakhata rahevuM sAruM nathI. vaLI, A kumArikA paNa rathane viSe AvIne beThI che; mATe mahArAja ! have cAlo ApaNA nagara pratye jaIe; kAraNa ke sujJajana, kAryasiddhi thaye chate, vairijanane phAvavAno prasaMga ApatA nathI. te sAMbhaLI zreNikarAya paNa, rathamAM sujyeSThA ja beThI che ema mAnI, samudranA taTa thakI jaLano pravAha pAcho vaLe tema, suraMganA mukhathakI pAcho vALI je mArge Avyo hato te mArge cAlI nIkaLyo. eTalAmAM ratnAbhUSaNono karaMDio laIne sujyeSThA AvI. paNa teNIe, pRthivIne viSe guma thaI gayelA nidhAnanI peThe, tyAM magadhanAthane joyo nahIM tethI hRdayane viSe bahu viSAda pAmI ane bolI-patine arthe upAya meM karyo; paNa te, rAmanuM svapna bharata ne phaLyuM tema, cellaNAne phaLyo. mane AvA uttama patino yoga to thayo nahIM; paNa UlaTo bahenano viyoga thayo. nirbhAgI vaNijanane lAbha thavo bAjue rahe to paNa UlaTI mULa dravya (muDI)mAM hAni thAya-enA jevuM ja mAre thayuM. A Ama vicAra kare che e vakhate nAnI bahenanA virahanA du:khe du:khI thatI moTI bahene pokAra karyo-samudranA maMthana samaye daityo sudhAne (amRtane) laIne jatA rahyA hatA tema A vakhate zatruo cellaNAne harI jAya che. e sAMbhaLI bakhtara dhAraNa karI taiyAra rahelA ceTakanarapatine praNAma karI, teno vIraMgaka nAmano sArathi kahevA lAgyo-haju huM vidhamAna chate Apane A kAryane viSe A upAdhi kevI ? he deva ! mane AjJA karo eTale huM kSaNamAtramAM zatruono parAbhava karIne temanI pAsethI rAjakanyAne pAchI laI AvuM; athavA to jAtivaMta sevakapuruSono A dharma ja che. bhupatie AjJA ApI eTale jANe mahAkRpA thaI hoya ema cittane viSe harSa pAmatA sArathie, mRgAdhirAja siMha himagirinI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 81
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ guphAne viSe praveza kare tema, sahasA suraMgane viSe praveza karyo. kavacathI sajja thayelA e asahya bAhuvIryavALA mahArathI vIraMgaka sArathie tyAM, siMha hastinA bALakonI sAthe yuddha kare tema, nAgasArathinA putronI sAthe yuddha karyuM. "mAro svAmI eka bANavatI eka zatrune haNI zake che mATe huM tenAthI adhika karI batAvI tene saMtoSa ApuM" ema mAnI teNe te batrIzene eka sAthe haNyA. suraMga pahoLI nahotI tethI te (javAno mArga karavAne vAste) temanA rathone temAMthI bahAra kADhavA rahyo eTalAmAM to magadhanAtha zreNikarAjA bahu dUra pahoMcI gayo; kAraNa ke ativegavALA azvonI sahAyathI jatAM zAnI vAra lAge ? Icchita manoratha siddha thayo nahIM to paNa vIraMgaka have nirvilaMbe pAcho vaLyo; kAraNa ke bhUmi para rahIne vAmana puruSa kadApi potAnA hAtha vaDe tALavRkSanA phaLane grahaNa karI zake ? teNe AvIne ceTakarAjAne nivedana karyuM ke tenA sarva rathikone meM haNyA che; paraMtu zatru rAjakumArIne bahu dUra laI gayo mATe zuM karIe ? ApaNe AkAzane viSe prahAra karavA jevuM che. rAjAne samakALe, putrInA haraNathI viSAda ane zatruvarganA saMhArathI harSa thayo. have sujyeSThAne to ahIM, mahAmunirAjo paNa jenI IcchA kare che evI, vairAgyadazA prApta thaI. aho ! e satya che ke bhavyaprANIo eka nimittAtre karIne tarata ja paramabodha prApta kare che. "ApaNA jevA viSayAsakta prANIo, Adi-madhya-athavA avasAnane viSe, surApAna karanArA ane caLelAonI peThe viDaMbanA pAmIe chIe. jo viSayabhogane viSe kaMI paNa lAbha hoya to, teno parityAga karavAmAM to tenAthI sATha hajAra gaNo lAbha che." Ama vicAra karIne te sujyeSThA gADha tapazcaryA karavA lAgI. te prANIone ja dhanya che, te prANIo ja kRtakRtya che, teo ja devatulya che, teo ja nirmaLa che-jeo bAlyAvasthAthI ja brahmacaryanuM, dravyanI peThe pAlana kare che. pachI teNe kaumArAvasthAne viSe ja rAjImatInI peThe rAjyalakSmIno tyAga karyo ane bhAgyodayane lIdhe turata ja dIkSA levAno vicAra Adaryo. kAraNa ke dharmanI gati ramyA ane tvarita che. teNIe e potAnI IcchA pitAne praNAma karIne nivedana karI; 82 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke vijJAnazALI janoe paNa kaMI paNa kArya potAnI IcchAnusAra na karavuM; to dIkSAnA saMbaMdhamAM to zuM ja kahevuM ? kArAgRha samAna A saMsAramAM rahevArUpa pAzathI, huM baMdijananI peThe kaMTALI gaI chuM; mATe huM ApanI kRpAthI, aciMtya ciMtAratnanA jevI dIkSAne grahaNa karIza. te sAMbhaLIne rAjAe kahyuM-utkRSTa evA jyeSThapada (mokSa)nI abhilASAne lIdhe, 'sujyeSThA' evA yathArtha nAmane dhAraNa karanArI tArA jevI putrIthI mane ghaNo harSa thAya che. bAlyAvasthAne viSe ja uttama cAritranI IcchA karanArI evI tuM mArI sarva putrIone viSe, kuLanA AbhUSaNarUpa cho; athavA to, vaMzalatAo ghaNI hoya che. paNa prAsAdane zobhAvanArI koI virala ja dekhAya che, pachI rAjakumArIe caMdanA nAmanA mahattarI sAdhvInI samIpe mahA ADaMbara sahita pravrajyA grahaNa karI; kAraNa ke haMsI to kamalinIne viSe ja krIDA kare che. have ahIM rathane viSe, jene khabara nathI paDI evo zreNikarAjA to cellaNA prati potAnI paTTarANInI samAna AdarasatkAra batAvato, tene viSe ja ekacitta thayo chato, maMtrAkSaro uccArato hoya nahIM ema vAraMvAra 'sujyeSThA' 'sujyeSThA' ema bolavA lAgyo. eTale cellaNAe kahyuM-he rAjan ! huM sujyeSThA nathI; huM tenI bahena cellaNA chuM; te na AvI emAM mArAM bhAgye ja evAM TharyAM (mArA bhAgyano ja doSa che). rAjAe tene samajAvI-he mRgAkSI ! tuM ja mAre mana sujyeSThA cho. tuM enAthI koI rIte hIna nathI; kAraNa ke caMdramAnI koI paNa kaLA bIjIthI UtaratI nathI. paNa cellaNA, Avo pati maLavAthI harSita thaI, ne te sAthe ja atyaMta duHsaha evA bahenanA viyogathI khinna thaI; kAraNa ke saMsAranuM sukha eka ja raMganuM na hotAM bhinna bhinna raMganuM hoya che. jene lAbhanI sAthe hAni paNa thaI che evo zreNikarAjA thoDA divasamAM potAne nagare pahoMcyoH nadInAM jaLathI pUrAtA paNa vADavAgnivALA samudrane viSe labdhi hoya ja nahIM. buddhisAgara abhayakumAra paNa zreNikakumAra rAjAnI pAchaLa tvarita AvI pahoMcyo; kAraNa ke vidvAn puruSo tIrthane viSe jaIne phaLa ja grahaNa karIne AvatA rahe che, tyAM sthiravAsa karIne vasatA nathI. mahAudAra abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 43
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtivALA narezvare rAjaputrI cellaNAnI sAthe gAMdharvavidhie vivAha karyo; kAraNa ke AvI rIte patipatnI thayelAone vistAra zobhe kharo ? pachI abhayane sAthe laI jaI zreNikarAjAe nAgasArathine ane tenI strIne temanA putranuM sarva svarUpa kahI saMbhaLAvyuM; kAraNa ke puruSo vyathAkArI vacana mahAduHkhe ucare che. potAnA putronI evI, karNane viSe viSasamAna hakIkata sAMbhaLIne teo vilApa ane rUdana karavA lAgyA; kAraNa ke mahAprayAse prApta karelA putrano eka sAthe viyoga thAya te atyaMta du:saha che. "are nirdaya ane pApI kRtAMta (kALa, yama) ! tuM pArakuM sukha joI zakato nathI; nahIM to teM amane AvI rIte, eka pravAhaNanI peThe, duHkhasamudramAM zA mATe pheMkI dIdhA ? are ! amArA nirdoSa putrone eka sAthe akALe harI janArA durAcArI kALa ! jevI rIte sahasaghAtI viSa sarva viSone viSe, tema tuM sarva khalapuruSone viSe agresara padavI dhAraNa kare che. paNa kadAcita tAruM kahevuM ema hoya ke mArA putroe tAro kaMI aparAdha karyo che, to, huM pUchuM chuM ke sarve e to nathI karyo ne ? kAraNa ke A akhila vizva (pRthvI paranA tamAma mANaso) kyAMya durdAnta' hoya e ghaTatuM nathI. vaLI kadApi tuM ema kahIza ke (sarvee aparAdha nathI karyo paNa) thoDA e (tAro aparAdha karyo hato), to (huM kahuM che ke, he karmacAMDALa ! teM sarvanA prANa laIne, A lokamAM, tAro samavartibhAva agninA samavartibhAvanI jema pUrNapaNe satya karI Apyo che. athavA to, tuM to rAMka cho, tAro lezamAtra doSa nathI; eto amArA kSINa bhAgyano ja doSa, ke guNano nAza thavAthI hAramAMthI muktAphaLa jatAM rahe tema amArA putro amArA hAthamAMthI jatA rahyA. athavA to, devatAe prathamathI ja kahyuM hatuM ke-tAre putro thaze te sarva samAna AyuSyavALA thaze; ane tevA yoganA vaze thayuM paNa temaja; kAraNa ke devatAnuM vacana vRthA thatuM nathI." 1. uddhata. 2. niSpakSapAtIpaNuM. 3. guNa (1) puNyarUpI guNa; (2) dorI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe gADha vilApa karatA joIne temane, buddhimAn abhaye vairAgyapUrNa madhura vacanoe karIne samajAvyAH athavA abhaya jevo rAjaputra kayA viSayamAM apUrNa hoya ? teNe kahyuM-vanahastinA karNanI peThe asthira svabhAvavALA A sarva lokane viSe, jeo sArAsAranA vivekavALA che teo kadApi zoka karatA nathI; kAraNa ke e (zoka) krodhanI peThe puruSArthano zatru che. agnino upAya jaLa che; vyAdhino upAya cikitsA che; zatruno upAya zastrAdi che; viSano upAya maMtra cheema sarva koI vastuono upAya che; paraMtu A niraMkuza evA mRtyuno upAya nathI. janmanI sAthe mRtyu paNa che; tarUNAvasthAnI sAthe vRddhAvasthA paNa lAgelI ja che; udayanI sAthe asta paNa hoya che; ane putrAdino yoga eja viyoganuM kAraNa paNa che (yoga na thayo hota to viyoga thAta ja kono ?). zarIra niraMtara aneka rogothI yukta che; dAridranA bhayane lIdhe, lakSmI paNa du:khadAyaka che; snigdha evA paNa mitro kSaNamAM zatrurUpa thAya che; mATe jemane niraMtara zatruonuM du:kha che evI A sarva vastuone dhikkAra che ! vaLI vIrajananA mukuTa jevA tame baMne sAdhAraNa mANasanI peThe atizoka karazo to pachI dhairyaguNa kono Azraya karIne raheze ? kAraNa ke du:khane viSe sahanazIlatA eja kharuM dhairya che. vAyu nathI vAto tyAM sudhI rUnA DhagalAmAM ane parvatamAM kaMI bheda jaNAto nathI; du:kha AvI paDe tyAre ja puruSonuM satttAsattva jaNAI Ave che. anya janoe paNa zoka karavo joIto nathI; to ApanA jevAonI to vAta ja zI ? kAraNa ke vivekarUpI AbhUSaNathI alaMkRta evA paMDitajanone to ok (tathAstu) e ja kharuM che. tamArA putro suraMgamAM kyAMthI gayA; zatrune temanI teja vakhate kyAMthI khabara paDI; ane temano eka sAthe kyAMthI nAza thayo ? athavA to A bhavitavyatA anyathA thatI nathI. maravAno ja jemaNe nizcaya karelo hato evA tamArA sudhIra putrono zoka karavo ja na joIe. kAraNa ke svAminA kAryane viSe jeo potAnA jIvitane arpaNa kare teone zuM sevaka gaNavA ? abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 85
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvAM AvAM vacano kahIne kumAre temanA zokano parihAra karyo; kAraNa ke maMtravida puruSa mukhyamaMtrano prayoga kare tyAM viSa keTalo kALa TakI rahe ? pachI rAjA temanI sAthe Adara sahita saMbhASaNa karI svasthAnake gayo; kAraNa ke jemanA putroe tenA upara Avo upakAra karyo. temane ATalo paNa lAbha na hoya ? anukrame janmAntarane viSe upArjana karelA puNyakarmane lIdhe jenI sarva manakAmanA siddha thatI hatI evo e rAjA, hari lakSmInI saMgAthe ja jema, tema cellaNAnI saMgAthe sukha bhogavavA lAgyo. A ja khaMDane viSe vasaMtapura nAmanA nagaramAM pUrve jitazatru nAmano rAjA hato. teNe moTA, garvavALA, balavAnuM ane duSTa zatruone jItIne potAnA nAmane yathArtha karyuM hatuM. e rAjAne amarasuMdarI nAmanI rANI hatI, jenAthI bhaya pAmIne ja jANe amarasuMdarI (devIo) svargane viSe jatI rahI hatI ! ema ke ApaNuM rUpa to eNe harI lIdhuM che, rakhe. vaLI ApaNI animeSatA paNa laI jaze A daMpatIne sumaMgaLa nAmano putra hato te atyaMta navIna maMgaLarUpa hato; kAraNa ke e AkRtie jema bhavya hato tema enAmAM mULathI ja rAjayoga paNa hato. enA mastaka para uttama chatranuM cinha hatuM; enuM mukha pUrNimAnA caMdra jevuM hatuM; netra vizALa hatAM; karNa lAMbA hatA, nAsikA saralA ane UMcI hatI; ane daMtazreNi kuMdapuSpanI jevI atiujvaLa hatI. vaLI enA oSThabiMba, caraNa ane hastakamaLa kaMIka rata hatA; kaMThapradeza vartuLAkAre goLa hato, aMsa vRSabhanI jevA unnata hatA; bAhu jAnuparyanta lAMbA hatA; vakSa:sthaLa kapATasadaza hatuM; pRSThabhAga vistIrNa hato ane madhya bhAga (kaTibhAga) kRza hato. eTaluM ja nahIM paNa enI nAbhi gaMbhIra hatI; urU kadalItaMbha jevA hatA; jAnu alakSya hatA; jaMghA 1. devatA animeSacakSuvALA hoya che eTale ke emanA cakSu nimeSa-rahita hoya che-maTakuM mAratA nathI evo je emanAM cakSano guNa te animeSatA. 2. evAM cinho ke jenAthI yukta evo mANasa bhaviSyamAM rAjA thaze ema kahevAya che. 3. dvAra jevuM (vistIrNa) 4. jaNAya nahIM evA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ hastinI sUMDha jevI hatI; ane caraNayuga puSTa ane kurmonnata hatA. vadhAre zuM kahIe ? enAM sarva aMga suMdara hatAM. A ja nagarane viSe enI ja vayano senaka nAmano maMtrIputra hato. te daubhAgyenA pAtra agnizarmAnI peThe, azubha lakSaNono bhaMDAra hato. enuM mastaka trikoNAkAra hatuM; enA keza agnisamAna pILAvarNanA hatA; netra mArjaranAM jevAM ane karNa mUSakanA jevA hatA. enA oSTha ane kaMTha lAMbA hatA; nAsikA beThelI hatI ane dAMta muMDanI peThe mukha thakI bahAra nIkaLatA hatA. enA khabhA besI gayelA hatA; bAhu bahu TUMkA hatA; vakSa:sthaLa sAMkaDuM hatuM, udara gaNezanA jevuM (moTuM) hatuM; urU bahu hRsva hatA; jAnu phuTapaNe dekhAtA hatA; jaMghA vakra hatI ane caraNa sUpaDA jevA hatA. trika-catuSka-rAjamArga-zRMgATaka-devamaMdira vanamAM jyAM jyAM te jovAmAM Avato tyAM tyAM, potAnA rUpano abhimAnI sumaMgaLa rAjaputra enI hAMsI karato; enA mastaka upara traNa TakorA karI eno hAtha maraDIne ane dhabbA mArato, kAraNa ke tarUNajanone viveka kyAMthI hoya ? AvI kadarthanA pAmavAthI senakane atyaMta du:kha lAgatuM; kAraNa ke jherI zastra sahana thAya, paNa niSkAraNa viDaMbanA sahana na thAya. Ama aneka vAra parAbhava pAmavAthI tene vairAgya utpanna thayo ! paNa e Azcaryajanaka hatuM; kAraNa ke vairAgyanuM kAraNa prApta thayA chatAM paNa vairAgya pAmavo e sulabha nathI. te vicAravA lAgyo-nizcaye meM pUrvabhavane viSe muniono athavA satI strIono upahAsa karyo haze; anyathA pakSIone viSe jema vAyasa tema huM janasamudAyane viSe virUpa ane durbhaga kyAMthI thayo ? mATe meM koI evA prakArano karmabaMdha karyo haze ke ethI upArjana karelAM dIrbhAgya AdithI, rajasamUhathI caMdrabiMbanI peThe, mAruM kSIra-ane-hima samAna ujvaLa kuLa. DhaMkAI gayuM. mATe have huM koI evA prakAranA ugra sukRtya AcaruM ke jethI mArAM pUrvabhavanAM pApakarmono nAza thAya. ema vicArIne te, zarIratha AtmAnI peThe, svajana ane svanagarano tyAga karIne cAlI nIkaLyo. 1. kAcabA jevA-vaccethI UMcA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAeka divasa vyatIta thayA pachI sumaMgaLanA pitA jitrazatrue tene mahAvaibhava sahita potAne pade AropaNa karyo. kAraNa ke pitAno. putraprati evo dharma che. e sumaMgaLe paNa gAdI upara AvIne, grISmaRtunA madhyAndakALanA sUryanA jevA ati ugra pratApa vaDe aneka mahIpatione vaza karyA; kAraNa ke siMhano putra siMha ja hoya che. have pelo senaka ke jeNe tApasI dIkSA grahaNa karI hatI te harSa sahita potAne kRtakRtya mAnato hato; kAraNa ke anyajano paNa svabuddhie dharma to kare che, paNa tevA prakAranI kadarthanAthI parAbhava pAmelAoe vizeSa prakAre kare che. ekadA ene potAnA daurbhAgyanuM smaraNa thavAthI vairAgyayukta thaI eNe potAnA gurunI pAse uSTrikAbhigraha karyo. aho ! bALajanane bodha kaSTane arthe che. ekadA pRthvI para vicaratA e tapasvI rAgane vaze punaH vasaMtapure AvyA. aho lokone dhikkAra che ke parAbhava pAmyA chatAM paNa punaH potAnI janmabhUmi pratye utkaMThA rAkhe che. tapasvIne joIne nagaranA sarva loko bhaktisahita tenI pUjA karavA lAgyA. kAraNa ke A tapazcaryA ja jagatane viSe pUjya che, to tene AdaravAvALo zA mATe Adara na pAme ? "kayA kAraNe virAga. pAmI te gRhano tyAga karI AvI kaSTadAyaka tapazcaryA AdarI che" ema prazna pUchatA lokone kurUpamaMtrIputre paNa uttara Apyo ke-A tamArA rAjAe kumArAvasthAmAM mAro parAbhava karyo hato tethI mane vairAgyA utpanna thayo che. teNe lokone A vAta hatI tevI kahI; kAraNa ke satya ja tapane anukULa che. pachI karNaparaMparAe e vAta rAjAne kAne pahoMcI kAraNa ke naiyAyika Adi matone viSe zabda "vIcitaraMga' nAmanA nyAye gamana kare che. sumaMgaLa rAjA to e vAta sAMbhaLatAM ja mahAviSAda pAmyo; athavA to mahAna puruSo potAnA aparAdhane zalya thakI paNa vadhAre mAne che e yukta ja che. pachI eNe pote tyAM jaI bhaktisahita tapasvIne namana karI temanI kSamA mAgI ke-ajJAnabhAvathI meM Apano 1. uSTikAbhigraha - UMTa para besavuM kaThIna paDe che. tevo kaThIna mAsa-mAsanA upavAsano abhigraha. 88 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ je aparAdha karyo che tenI, pitA putrane Ape tema, Ape mane kSamA ApavI. e sAMbhaLIne zAMtacittavALA tapasvIe kahyuM-he narendra ! tArA jevA gurunI mArAthI bhakti to kAMI thAya ema nathI to zuM kSamA paNa nahIM ApI zakAya ? huM kSamA karuM chuM, kAraNa ke A mArI tapasyAmAM tuM heturUpa che ane e tapa saMsArasamudranA seturUpa che ane du:khaparaMparArUpI dAvAnaLane zAMta karavAmAM tathA kalyANarUpI latAne utpanna karavAmAM megha samAna che. pachI "AvA pAtrane ApeluM dAna mahAphaLadAyaka thAya che" ema dhArIne rAjAe e tapasvIne pAraNAne mATe nimaMtraNa karyuM; kAraNa ke RkSabhakti to kRpaNa janonI hoya che. have, jo ke e lokone rAjapiMDa khape nahIM, topaNa pote bahu prasanna thayo hato tethI teNe rAjAnuM vacana mAnya karyuM; kAraNa ke tapasvIjano dAkSiNya guNavALA hoya che. pachI rAjA tene namIne tathA tenI AziSa grahaNa karIne svasthAnake gayo. - tapasvI paNa mAsakSamaNa pUrNa thaye rAjAnA mahelanA dvAra pAse gayo. kAraNa ke munio satyapratijJAvALA hoya che. te vakhate rAjAne mahAzirobAdhA thayelI hovAthI koIne aMdara praveza karavA detA nahotA; tethI tapasvI cittane viSe lezamAtra paNa udvigna thayA vinA harSa sahita ja pAcho vaLyo; kAraNa ke tapodhanone (tapasvIone), tapazcaryA eja vRddhine arthe che. jo pahele ja gRhe pAraNA na thAya to pahelAnI upara ja bIjuM kSamaNa karavuM" evA potAnA abhigrahane lIdhe tapasvI A vakhate pUrvanI jema mAsakSamaNa karIne rahyA; kAraNa ke sattvavaMta jano sattvano tyAga karatA nathI. dvitIyamAsakSamaNane samaye teNe 'A loko kSudhA kevI rIte sahana karatA haze' evo prazna pUchanArane nahIM jovAne Icchato hoya tema, adhomukha mudrikA dhAraNa karI. bIje divase sAruM thayuM tyAre rAjAne pAraNAnI vAta yAda AvI eTale jaIne namana karIne teNe muni pAse kSamA mAgI; kAraNa ke tapasvIjana bhaktithI ja rIjhe che. teNe kahyuM-he munIzvara ! mArA jevA pApIjane Apane nimaMtraNa karIne, bALakanI jema Ama bahu chetaryA che; Apane anya sthaLe paNa pAraNu thayuM nahIM. aho ! mArA jevA pApIjanonuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 89
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM ja kRtya hoya che ! jevI rIte lakSyavastune bhedavAmAM pravRtta thayelo acatura dhanurdhArI pahelo ja potAno hasta bhAMge che; tevI ja rIte dharmane miSe pApa upArjana karanArA mArA jevA nirbhAgyaziromaNine thayuM che. he svAmi ! have huM yogya na kahevAuM, tathApi, gaMgAjaLa jema madhyapradezane pavitra kare che tema, Ape padhArIne mArA AMgaNAne pavitra karavuM. munie kahyuM- he narezvara ! kheda na kara; e doSa to pramAdathI thayela che; tArA bhAva kiMcitmAtra dUSita nathI; huM tArI IcchA pUrNa karIza;" athavA to mahaMta puruSonI pravRtti svArthe na hotAM parane arthe hoya che. pachI rAjA munine namIne ghera gayo. pAraNAnA divasanI rAha jotAM bIja mAsa paNa vyatikramyo; kAraNa ke sujyane bhajanArAonA divasa zIdhrapaNe jatA rahe che. paNa punaH paNa rAjA asvastha hovAthI e durbaLa thaI gayelA tapasvIne pUrvanI jema ja pAchA javuM paDyuM; kAraNa ke evA puruSone paNa lAbhanA udaya vinA bhikSA suddhAM maLatI nathI. pachI rAjAe ene trIjI vakhate paNa gaurava sahita nimaMtraNa karyuM. ane eNe paNa e svIkAryuM; kAraNa ke koInI prArthanAno jevA tevA kAraNathI bhaMga na karavo joIe. jyAre avadhi pUrNa thaye e tApasa bhikSAne arthe gayo tyAre to bhUpatine putrajanmanA harSamAM pAraNAnI vAta paNa smaraNamAM nahotI; kAraNa ke sukhamAM temaja du:khamAM pramAda eka sarakho thAya che. have to A vakhate paNa bhikSA nahIM maLavAthI e sudhAne lIdhe ati kRza thaI gayelo hovAthI rAjA upara ati krodhe bharAyo; kAraNa ke atyaMta gharSaNathI caMdananA kASTramAMthI paNa agni utpanna thAya che. kahyuM che ke-musApharI jevI vRddhAvasthA nathI; dAridra jevo parAbhava nathI; mRtyu samAna bhaya nathI; ane sudhA samAna vedanA nathI. pachI e tapasvI, kRpaNa puruSanA ghara thakI ja jema, tema rAjAnA AvAsathI pAcho vaLIne, khinna thato potAne sthAne gayo; ane vicAravA lAgyo-A rAjA nAme ja sumaMgaLa che; paNa enA maMgaLanA grahanA jevAM phaLa hovAthI e kumaMgaLa che. meM traNatraNa vAra enI prArthanA svIkArI topaNa e kuTile mane bhikSA ApI nahIM, e enI dhRSTatA ja (uddhatasvabhAva ja) samajavI; kAraNa ke trIjI vAra UDI jatI vakhate to pakSI paNa pakaDI laI zakAya abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) GO
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. athavA to zvAnanA pUcchane naLIne viSe nAMkho to paNa e potAno vakrabhAva choDatI nathI; ane lIMbaDAnA vRkSane (pANIne badale) dudha pAo to paNa te madhura thatuM nathI. te pote rAtridivasa mukhamAM pANI Ave evAM miSTAnnapAna jame che; tethI vaMdhyA sagarbhAnI pIDA na jANe tema, pote bIjAnuM duHkha jANato nathI. eNe mane vAraMvAra AmaMtraNa karI karIne A pramANe sudhAe mArI nAMkhyo; have jIvIza tyAM sudhI ene tyAM nahIM jAuM; have 'gaMgadatta punaH kupane viSe nahIM Ave. krodhane lIdhe jenAM bhAvacakSu jatAM rahyAM che evA e tapasvIe kugatinuM hetubhUta evuM nidAna (niyANuM) karyuM ke "huM eno vadha karanAro thAuM"; athavA to nirbaLa puruSo niSkarUNa hoya che. aho ! eNe niSpayojana kaSTa vekyuM eNe tapazcaryA ja zA mATe karI ? athavA to bALatapasvInuM puNya pApanA anubaMdhane arthe thAya che. nirabhimAnI rAjAne pazcAttApa to ghaNo thayo; paNa lajjAne lIdhe, e tapasvInI kSamA mAgavAne have cothIvAra Avyo nahIM; kAraNa ke lajjA kulInajanone sadA nIcuM jovarAve che. have keTaleka kALe e tapasvI mRtyu pAmIne a5ddhika vyaMtara thayo. paNa AvAM krodhAtura manavALA tapasvIone mana to e paNa ghaNuM che. sumaMgaLarAjAe paNa niraMtara rAjayanuM paripAlana karI paryantakALe te sarva tRNanI peThe tyajI daIne tApasI dIkSA grahaNa karI. kAraNa ke saMtajano bhogane viSe sadAkALa lubdha rahetA nathI. pachI e (rAjA) tyAM paNa potAno tApamAcAra sArI rIte pALI, vizuddhalezyA sahita AyuSya pUrNa karIne puruSonI gati (sagati)ne pAmyo; te jANe vairanA anubaMdhano nAza karavAne ja hoya nahIM ! anukrame e sumaMgaLano jIva tyAMthIavIne zreNikarAjA thayo. eNe rAjyalakSmIne bahu lADa laDAvyAM hatAM tethI ja jANe e lakSmI ahIM paNa enI sAthene sAthe ja rahI. keTalAka 1. paMcataMtramAM gaMgadatta deDakAnI eka vArtA che tene udezIne A kahyuM che. gaMgadatta paNa ema chetarAI gayo hato tethI te chevaTa bolyo hato ke patta: punareti kuupm| abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 91
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaye e senaka tApasano jIva cyavIne ceTakarAjaputrI cellaNAnI kukSine viSe putrapaNe avataryo. have e baMne jIvanA pUrvabhavanA verane lIdhe ja, e tApasano jIvA haju to garbhane viSe hato tyAM ja cellaNAne patinuM mAMsa khAvAno mahAbhayaMkara dohada utpanna thayo, te jANe tenA hRdayane viSe zAkinImaMtre praveza karyAMthI hoya nahIM ? paNa cellaNA ciMtAtura chatAM paNa potAno e dohada koIne kahI zakI nahIM kAraNa ke AvI bhayaMkara vAta vagara pUjya patirUpa devatAne kema kahevAya ? vaLI, jaLathI sArI rIte siMcAtAevA paNa koTarane viSe gupta rahelA agnivALA vRkSanI zAkhA jema zuSka thaI jAya che; tevI rIte rANI, uttama prakAranA bhojana letI chatAM paNa, potAno e dohada pUrNa nahIM thavAthI, zarIre sukAvA lAgI. pApA vahorI laIne paNa teNe nAnA prakAranA garbhapAtananA upAyo karI joyA; tathApi garbhapAta thaI zakyo nahIM. kAraNa ke jeno haju AraMbha thayo. nathI evuM AyuSya kSayane yogya nathI. evAmAM rAjA eja tene pUchyuMhe devi ! tame kRSNa pakSane viSe caMdramAnI kaLAnI peThe zarIre kema kSINa thatA jAo cho ? zuM tamAruM kaMI kArya saMpAdana thatuM nathI ? athavA koIe tamArI AjJA khaMDita karI che ? zuM kaMI duSTa svapnaparaMparA tamArA jovAmAM AvI che ? athavA kaMI apazakuna thayAM che ? athavA zarIre koI pIDA utpanna thaI che ? he sarvAMgasuMdarI ! jevuM hoya tevuM phuTapaNe kahI de. e sAMbhaLI cellaNAe, potAnI kukSine viSe rahelA garbhane viSe potAno zvAsa Asakta thaI gayo hoya nahIM ema UMDo ni:zvAsa mUkI rAjAne potAnI IcchA viruddha potAnuM svarUpa kahI batAvyuM; kAraNa ke kalAthI ja pratikAra (upAya) thAya che. rAjAe kahyuM- he subhagA ! huM tAro manoratha sadya pUrNa karIza; kAraNa ke vastu dUra hoya tene ye. lAvI ApuM; to A to mArA zarIramAM ja che tethI prApta thaI cUkI samaja. A pramANe enA cittane ullAsa pamADIne, zreNikarAjAe abhayakumAra pAse jaIne enA dohadanI vAta kahI; kAraNa ke chIMka 92 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha tyAre sUryanuM smaraNa karavuM paDe che. pachI abhayakumAre kahyuM- he tAta ! huM hamaNAM ja enI IcchA pUrNa karuM chuM. nizcaye buddhimAna janonI daSTine viSe AvI vAta kaThina lAgatI nathI. pachI rAjaputre potAnA mANaso pAse sasalAnuM mAMsa maMgAvyuM; kAraNa ke dArUNa avasthAne prApta thayelA mANasane, apavAda zuM utsarga karatAM balavAnuM nathI ? pachI rAjAne cattA suvarAvIne abhayakumAre tenA udara upara e mAMsa mUkyuM; kAraNa ke kArya evI rIte karavuM joIe ke jIvitanI hAni na thAya tema yaSTino bhaMga paNa thavo joIe. eka tIkSNa charI laIne tenuM aMga kApato hoya ema batAvavA lAgyo; ane rAjA paNa mukhathakI sItkAra karavA lAgyo kAraNake mAyA vinA sAmo mANasa kharuM mAnato nathI. bhUpatie e mAMsa celaNAne mokalAvyuM, ane eNe paNa patinA AdezathI e ekAnta khAdhuM; kAraNa ke rAjAone paNa kunIti zobhatI nathI. e vakhate tene svAmInuM smaraNa thatAM hRdaya kaMpavA lAgyuM; ane vaLI kSaNavAra pachI garbhanuM smaraNa thayuM eTale cittane viSe ullAsa thayo; kAraNa ke prANIne dveSa ane rAga e baMne eka sAthe thatA nathI. Ama callaNAno dohada to pUrNa thayo paNa e "patino ghAta. karanArI mArA jevI strIne dhikkAra che !" ema kahI kahIne potAnI nidA karavA lAgI; kAraNa ke kaMI kAraNavaze pApakArya karyA pachI paNa suvAsanAvALA prANIone to ati pazcAttApa thAya che. pachI nizA samaye pUrNa caMdra jema kamalinIne ullAsa pamADavAne potAnuM pUrNa rUpa batAve che, tevI rIte rAjA tarata ja e rANInA mananuM samAdhAna karavAne arthe tene potAnI akSata kAyA batAvavA lAgyo; ane tene kahevA lAgyo ke-he saubhAgyavatI ! saMrohiNI auSadhinA prayogathI mane teja vakhate kSaNa mAtramAM ArAma thayo che; kAraNa ke auSadhiono prabhAva avarya che. cellaNA paNa potAnA prANapriya patine nirAbAdha joIne ucchavAsa pAmI; kAraNa ke potAnA snehIjanane-Apatti tarIne pAra gayelA-joIne kone harSa na thAya ? pachI cellaNAe navamAsa ane sADA ATha divasa nirvighna nirgamana abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) 93
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne hAthaNI kalaratnane janma Ape tema sarva aMge saMpUrNa evA putrane janma Apyo. rANIe tene tenA pitAno mahAzatru jANIne teja vakhate dAsIne kahyuM-Ane tuM koI sthAne jaIne mUkI Ava; kAraNa ke zarIramAM utpanna thayelo chatAM paNa duHkha denAro evo "vALo" (e nAmano jaMtu) tyajI devA lAyaka nathI ? dAsI paNa ene jANe vanadevatAonI krIDAne arthe ja hoya nahIM ema, azokavATikAne viSe mUkI AvI. paNa te pAchI vaLI te vakhate daivayoge rAjAe tene pUchyuMbhadre ! tuM kyAM jaI AvI ? teNe kahyuM-huM rANInA AgrahathI bALakane mUkavA (tyajI devA) gaI hatI; kAraNa ke jenuM anna khAtA hoIe teno Adeza uThAvavo paDe che, pachI te zubha hoya athavA azubha hoya. e sAMbhaLI mArjara pramukha jAnavarothI eno nAza thaze evI zaMkAe, tvarita pagale rAjA tyAM gayo ane putrane baMne hAthe upADI lIdho; kAraNa ke pitAnA jevo putra para kyAMya sneha hoya kharo ? pachI rANI pAse AvIne teNe kahyuM- he sujJa ane vivekavALI kulIna rANI ! mlecchajanonI strIo paNa na kare evuM A kukarma teM zuM karyuM? jemane ApaNA jevuM jJAna nathI evI tiryaMcanI strI paNa, bahu putravALI hoya toye potAnA aurasa putrane tyajI detI nathI; to tArA jevI mRtyulokanI strIthI to kema tyajI devAya ? janasamUhane pUjya evuM rAjya maLI zake, avinAzI evo rAjAno anugraha paNa prApta karI zakAya, saubhAgyalakSmInA jevI tejomaya lakSmI paNa maLI zake, kAmadeva samAna svarUpa paNa maLI zake, tApa rahita evo kaLAono samUha paNa maLI zake, rogopadravarahita sarva bhoga paNa prApta thaI zake, ane zatruone du:kha denArI evI ujvaLa kIrti paNa prApta thaI zake; paNa putraratna to kyAMyathI paNa maLI zake nahIM. ene mATe to strIo rAtridivasa durgA pramukha devIonuM pUjana kare che, vRkSanAM mULa ghasI ghasIne pIe che, bhujAe rakSApoTalI tathA kaDAM bAMdhe che, ane aneka jyotiSIone 1. kalabha eTale hAthInuM bacyuM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ - potAnA zubhAzubha grahAcAra viSe prazna kare che; ne teM to tane prApta thayelA evA A tanujane, puNyahIna jana ciMtAratnane tyajI de tema tyajI dIdho ! rANIe e badhuM sAMbhaLIne uttara Apyo-he svAmi ! Apa je kaho cho te sarva satya che, paraMtu Apane A, ugrasena rAjAne kaMsa thayo hato tema, putrarUpa eka mahAna zatru utpanna thayo che; nahIM to, e garbhamAM Avyo tyAre mane Avo mahAghora dohada kema thAya ? mANasanA udaramAM leza paNa lasaNa jAya che tyAre zuM ati durgadha nathI utpanna thatI ? paNa rAjA to putra para snehALa hovAthI bolyohe hariNAkSI ! bhale vairI nIvaDe to paNa e putra che; kAraNa ke putra kaputra thAya paNa mAtA kumAtA na thAya. aho ! tuM vicakSaNa thaIne, Ama tArA pahelA ja bALakano tyAga kare che, to kuzanA agrabhAganI upara rahelA jaLabinduonI peThe tArAM zeSa bALako kevI rIte sthira (sthitimAna-hayAta) raheze ? cellaNAne potAne e rUcikara nahoto chatAM phakta rAjAnI AjJAthI eNe ene vadhAvI lIdho; kAraNa ke satI strIothI kadi paNa patinI AjJAno bhaMga thAya ? candramAnA drava jevI potAnI kAnti vaDe e bALake azokavATikAne viSe udhotA karI mUkyo hato tethI rAjAe enuM "azokacaMdra' evuM nAma pADyuM. paNa tyAM kukaDAe tenI eka kaniSTa AMgaLI karaDI hatI tenI pIDAne lIdhe te bahu rUdana karavA lAgyo; paNa tene jyAM pheMkI dIdho hato tyAM e ATalAthI ja (jIvato) bacyo e ja Azcarya hatuM. rAjA tenI e AMgaLIne potAnA mukhane viSe rAkhavA lAgyo tethI tenI uSmAthI ene sukha thayuM. pachI jyAre teno vraNa rUjhAI gayo tyAre AMgaLI kuNita (TUMkI) thayelI dekhAI; tethI tenA samAnavayanA goThIAoe maLIne tenuM kuNita nAma pADyuM. kAraNa ke e mazkarImAM (ghaNIvAra) evuM apanAma (kharAba nAma) pADe che. anukrame rANIe, pUrva dizA jevI rIte pUrNimAne divase sUryacandrane janma Ape che tevI rIte, halla ane vihalla nAmanA be tejasvI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga bIjo) lpa
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane kAntinA nidhAnarUpa putrane janma Apyo. callaNAnI kukSithI janma pAmelA e traNa kumAro pitAne sukharUpa thaI paDyA; ane kalaha-kapaTano sarvathA tyAga karIne nagaramAM pharatA chatAM, zrI trikuTa parvatanI bhUmi paranA UMcA gRhonI peThe virAjavA lAgyA. tejomaya bhAmaMDaLa samAna zobhatA zreNikanarezcara jevA pitAne pramodarUpI saMpattine ApanAra-tathA emane ane emanI parvata samAna ucca pratijJAone saphaLa karanAra-ane sarva dUSaNono vairi-dAkSiNyavA- nirbhaya abhayakumAra, potAnA azokacaMdra pramukha bhAIonI sAthe rahIne lakSmaNa-bharata-ane zatrughnathI saMyukata rAmacaMdra ja hoya nahIM evo zobhavA lAgyo. zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano bIja sarga samAptA 96 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga trIjo pachI zreNikarAjAe dhAriNI nAme eka saguNanA bhaMDArarUpa evI navI rANI ANI; kAraNa ke hastine zuM eka ja hAthaNI hoya ? tenA rUpavAna-sauMdaryavAnuM ane saubhAgyavAnuM zarIrane viSe kyAMya paNa eke alakSaNa nahotuM athavA to zaMkhane viSe kALAza hoya ja nahIM. satIziromaNi e dhAriNI potAnA amUlya ane pavitra evA zIlaratnanuM rakSaNa karavAno nizcaye lajjArUpI rakSikAne dhAraNa karatI hatI. e pativratA strI kamalinInI jema potAnA patirUpa caMdramAnA mukha sivAya anya koInuM mukha jotI nahIM. bAlyAvasthAne viSe dUdha pIvAthI enI rasanA madhura thaI hoya nahIM, tethI ja jANe e kadi paNa kaDavAM vacana uccAratI nahIM ! eNe nizcaye koI zreSTha adhyApakanI pAse dAnano abhyAsa karyo haze; nahIM to arthIjanone dAna ApatAM eno hAtha kema na thAkI jAya ? sUryane jema divasarUpI lakSmInI sAthe, tema rAjAne enI sAthe uttama prakAranA bhoga bhogavatAM keTaloka kALa vyatIta thayo. ekadA pAchalI rAtrIe paMcavarNanA sugaMdhI dravyothI suvAsita thayelA kusumanA samUhavALA, ane dhupathI bahekI rahelA AvAsabhavanane viSe, nAnA prakAranAM maNi suvarNa ane rUpAthI jaDelA-haMsanA vALanA samUhathI saMpUrNa-uttama paTTasUlIthI virAjatA-pAMgathe ane mastakane sthAne mUkelA ozIkAthI zobhI rahelA-bahu mUlyavAnuM ane navanIta samAna mRdu evA pracchadapaTavALA-gAla rahe te sthAne suMdara gAlamasUrIAthI yukta-upara jaDI lIdhelA ullocathI dIpatA-madhyabhAge jarA namelA-gaMgAnA pulinapradeza jevA-ane jANe devazayyA ja hoya nahIM evA jaNAtA-palaMgane viSe sUtelI e dhAriNIdevIe svapnane viSe, naMdAnI peThe, eka UMcA-madajharatAcAra daMkUzaLavALA ane ujvaLa varNanA hastine (potAnA) mukhane viSe praveza karato joyo. sUryanA darzanathI utaphulla patrovALI padminInI jema, 1. rAkhaDI. 2. sUtaranI pATI (?) 3. cAdara. 4. retIvALo kinAro. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 97
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ e svapna joIne praphullita thayAM che netro jenAM evI e mahAdevI tarata ja jAgI; kAraNa ke evA janone nidrA alpa hoya che. jAgIne, gatine viSe haMsIno parAjaya karanArI e rANI rAjA pAse gaI, ane tene komaLa vacanothI jagADyA; kAraNa ke strIone to mRdutA ja zobhe che. pachI patine teNIe kahyuM-he svAmin ! meM hamaNAM hastinuM svapna joyuM, to vRkSanI jema enuM zuM phaLa thaze ? varSARtune viSe meghajaLanI dhArAthI kadambavRkSa aMkura dhAraNa kare tema A vAta sAMbhaLI harSathI romAMca dhAraNa karatA zreNikarAjA kahevA lAgyA-"he priye ! teM svapnane viSe gajarAja joyo tethI nizcaye kuMtIe jema bhImane janma Apyo hato tema tuM, eka kuLadIpaka-kuLaratna-kuLane viSe mukuTa samAna, kulaparvata samAna ane kuLane vRddhi pamADanAra, tathA hasti samAna baLa ane parAkramavALA eka putrane janma ApIza." potAnA patinA A zabdone rANIe nizcaye zakunanI gAMThanA miSe bAMdhI lIdhAema ke chuTA raheze to koI ene laI jaze. vaLI e bolI ke ApanI kRpAthI mane alpa samayamAM ema thAo; kAraNa ke uttama janonuM vacana kadi paNa anyathA thatuM nathI. pachI rAjAe javAnuM kahyuM eTale rANI potAnA zayanakhaMDamAM gaI; kAraNa ke kuLavAnlR strI sarva kArya patinI AjJA pramANe kare che. suMdara zakuna, bIjA apazakunothI ja jema, tema, A mAruM zubha svapna bIjAM duHsvapnothI pratighAta na pAme, mATe huM sAdhvInI peThe dharmajAgaraNa karuM ke jethI mane kumudinInI peThe have nidrA na Ave-ema vicArIne eNe sakhIonI sAthe suMdarI-brAhmI-narmadA-damayaMtI-aMjanA-rAjimatI-sItAdraupadI-naMdA-RSidattA-ane manoramA pramukha satI strIonI kathA kADhI. pachI enA dharmajAgaraNane vadhAre zravaNa karavAne Atura hoya nahIM ema rAtrI paNa kSaNamAM vyatIta thaI. A samaye kALa nivedana karanAro puruSa UMce svare bolavA lAgyo-(kAraNa ke rAjA pracaMDazAsanavALo chatAM, potAne niyamita vakhate koNa nathI jAgatuM ?) "A kaMIka raktamaMDaLavALo tejonidhi sUrya ApanI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 98
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ peThe potAnAM sukomaLa karavatI bhuvananuM poSaNa karato chato udaya pAme che. kALarUpI mALInI putrI ja hoya nahIM ema A dinalakSmI paNa Apane jovAne utsuka banI sUryarUpa pakava dADimane Apane mATe taiyAra karI AvI che." e sAMbhaLIne magadhAdhipatie vicAryuM-aho ! A catura baMdijana Aja bahu sarasa pATha bolyo; mATe nizcaye rANIne kuLano udaya karanAro putra thaze; anyathA udaya saMbaMdhI phaLanuM AvI rIte sUcavana hoya nahIM. pachI vyAyAma karIne, suvAsita telathI mardana karAvI eNe sugaMdhI jaLathI snAna karyuM ane caMdanAdithI vilepana karyuM. pachI devapUjA karIne, tilaka karatI vakhate, eNe mastaka para suvarNano mukuTa, karNane viSe calAyamAna kuMDaLo, ura:sthaLane viSe sthaLa-nirmaLaane caLakatA muktAphaLano hAra, ane bhujAone viSe keyUra, evAM evAM AbhUSaNo, jANe che te sthaLonA bahumAnane arthe ja hoya nahIM ema, dhAraNa karyAM. vaLI prakoSTabhAga (poMcA)ne viSe suvarNanAM valayA paheryA, tathA mRdutAne arthe aMguline paNa mudrikAne miSe suvarNathI bhUSita karI. vaLI saMprati, bhuvanane viSe enA samAna anya koI vIrapuruSa nathI - ema batAvavAne eNe dakSiNa caraNane viSe vIravalaya dhAraNa karyuM. e pramANe sajja thaIne e, Indra jema sudharmAne viSe padhAre tema, devatA samAna rUpavaMta maMtrI ane sAmaMtoe zobhAvelI sabhAne viSe AvIne beTho. tyAM teNe svapnazAstranA pAragAmI evA ATha svapnapAThakone bolAvavAne sevakone mokalyA. eo paNa snAna karI, zarIra vilepana tathA bhAlane viSe tilaka karI, mastakane viSe dadhi-zveta sarasava-dUrvA tathA akhaMDa akSata rAkhI, zveta vastra paherI phaLAdika laI sabhAne viSe AvyA. ane e phaLAdika rAjAnI AgaLa bheTa mUkIne, ene AzIrvAda daI, pUrvadizA tarapha pITha rAkhIne beThA. eTale teo merUnI sanmukha kulAcaLa parvato zobhe tema rAjAnI sanmukha zobhavA lAgyA. te vakhate dhAriNI rANI paNa, hastisiMha-mRga-vAgha-azva-zukara-saMbara-mayUra-cakravAka-ane haMsa vagere jenI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) CE
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara citrelAM hatAM, evA paDadAnI pAchaLa AvIne beThI; kAraNa ke rAjAnI rANIo sUryapazya kahevAya che (sUrya nahIM jovAnuM vrata emane kahevAya che). rAjAe svapnapAThakono satkAra karIne pUchyuM-Aje rAtrIne chelle pahore dhAraNIdevIe svapnane viSe hasti joyo to te svapnanuM zuM phaLa. thaze te tame spaSTapaNe kaho. kAraNa ke sUryanA kiraNo ja vastuono udyota karavAne samartha hoya che. e parathI sarvee ekatra thaI zreSTha rIte IhApoha (vicAra) karI sadha svapnanA arthane prApta karyo; (eTalA mATe zAstrano abhyAsa uttama che.) pachI emaNe kahyuM-mahArAja ! sAMbhaLo, sarva svapnazAstrone viSe vhoMtera svapna kahevAya che. te vhoMteramAM trIza. mahAsvapna kahevAya che. e kalpavRkSanI peThe mahAphaLadAyaka hoya che. te trIzamAM vaLI siMha-hasti-vRSabha-caMdra-sUrya-sarovara-kuMbha-dhvaja-samudra-puSpanI mALA-ratnono samUha-vimAna-bhavana ane agni e cauda mahAsvapno tIrthakara athavA cakravartIrAjA garbhane viSe Ave tyAre temanI mAtAo dekhe che. vAsudevanI mAtA e pachInA sAta svapna dekhe che; baLadevanI mAtA cAra dekhe che; ane maMDaLa eTale dezanA adhipatinI mAtA eka svapna dekhe che. mATe dhAriNIdevI merUparvatanI bhUminI peThe naMdanane janma Apaze. e puNyanidhi zuravIra putra nizcaye rAjya prApta karaze; kAraNa ke cakSue joyeluM calita thAya, paNa zAstrarUpI cakSue joyeluM kadApi calita thatuM nathI. e sAMbhaLIne pachI kalpavRkSanI barobarI karanArA rAjAe temane nityanI AjIvikA bAMdhI ApIne temanuM dAridya dUra karyuM. kahyuM che ke, zeraDInuM kSetra, samudra, yonInuM poSaNa, ane rAjAonI kRpA-eTalAM vAnAM kSaNamAtramAM dAridra dUra kare che. vaLI gaurava sahita vastra-tAMbula pramukha ApavA vaDe rAjAe temano satkAra karyo, kAraNa ke buddhi-e zuM kalpalatA nathI ? pachI snehane lIdhe rAjAe pote dhAriNInI pAse 1. (1) nandana vana (2) putra. 2. DhoraDhAMkhara AdinuM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 100
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaIne temanuM kaheluM ene kahI saMbhaLAvyuM kAraNa ke premanI gati ja AvI hoya che. pachI puSTinA heturUpa ane atitela vagere vastuothI rahita evA AhAravaDe, rANI garbhanuM poSaNa karavA lAgI; mAMdo mANasa pathya vaDe dehanuM poSaNa kare tema. have sukhe karIne garbhanuM pAlana karatI rANIne trIje mAse azokavRkSanI jema dohada utpanna thayo ke-varasAda varasato hoya- tenI sAthe vIjaLInI garjanA thaI rahI hoya-nadIo cAlI rahI hoya-jharA vahetA hoyapRthvI para lIlA aMkuro patharAI gayA hoya-mayUro nRtya karI rahyA hoyaane deDakAo DrAMUM DrAMuM zabda karI rahyA hoya eve vakhate uttama vastrAlaMkAra dhAraNa karI huM hAthaNInI upara besIne nagaramAM tathA bahAra vaibhAragiri sudhI pharuM, mArA para chatra dharavAmAM Ave, cAmara vIMjhAya, sAmaMtAdi parivAra sahita rAjA paNa sAthe Ave ane bandIjano gAyana gAtA AgaLa cAle-ema varSARtunI uttama zobhAnuM huM yatheccha sanmAna karuM. paNa A dohada tene akALe utpanna thayo. prAya: manuSyo je dUra hoya ane je durlabha hoya tenI ja vAMchA kare che. Avo akAlIna dohada nahIM pUrNa thaI zake evo hovAthI te uSNa RtunI rAtrinI zreNinI jema divase divase kSINa thavA lAgI. topaNa teNe e vAta koIne kahI nahIM; kAraNa ke moTA lokoe potAnuM duSkara kArya koInI AgaLa kahevuM mahAmuzkela che. paNa tenI aMgata dAsIoe e vAta rAjAne jaNAvI, kAraNa ke sevaka varga nitya potAnA kulAcAranI rakSA kare che. rAjA tarata ja dhAriNInI pAse gayo; kAraNa ke priyajana asvastha hoya tyAre koNa utAvaLa nathI karatuM ? tyAM jaIne teNe cellaNAnI jema tenA jeTalA ja premasahita tene pUchyuM; kAraNa ke mahAn puruSone eka vAmA (ochI) ke bIjI dakSiNA (vadhatI) evo kaMI vibhAga hoto nathI. rANIe kahyuM-he svAminAtha ! mane garUDa ane takSaka nAganA mastakanA bhUSaNarUpa cuDAmaNine grahaNa karavA jevo akALe meghano dohada abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 101
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna thayo che. he Aryaputra ! te mATe ja huM te ApanI pAse kahI zakatI nahotI; kAraNa ke asaMbhAvya IcchA karanArAne loko ghelo (gAMDo) gaNI kADhe che. paNa rAjAe tene kahyuM- he priye ! dhIraja dhara, huM tAro manoratha satvara pUrNa karIza. jene bRhaspati tulya buddhimAna abhayakumAra jevo maMtrI che te Avo avakhaMbhavALo (hiMmata bharyo) uttara kema na Ape ? rANIne A pramANe dhIraja ApIne rAjA, kamalinIne AzvAsana ApI sUrya jema gaganane viSe caDhe che tema, sabhAne viSe AvIne siMhAsana para ArUDha thayo. paNa rANIno dohada saMpUrNa karavAnI ciMtAne lIdhe udAsa evo e mahIpati bhayabhIta puruSanI peThe dizAone zUnyakAra, jevI jovA lAgyo. eTale mahAcatura evA abhayakumAre namana karIne aMjali joDI bhakti vaDe namavANIthI pitAne vijJApanA karI ke he pUjya pitA ! zuM zvAnanI peThe koI rAjA ApaNA dezamAM upadrava kare che ? athavA anya koI potAnA AtmAno duzmana evo ApaNI AjJAne mastakane viSe mAlAnI jema nathI dhAraNa karato ? athavA to aciMtya bhAgyavALA evA Apane kaMI IcchA pUrNa thatI nathI ? athavA durjananI jema koI vyAdhi adhika pIDA Ape che ? he prabhu ! Apa, divasane viSe caMdramAnI jema, nisteja thaI gayA cho mATe ApanA putrane tenuM kAraNa jaNAvo. rAjAe kahyuM-kAraNa moTuM che. paNa e gaNAvyAM emAMnuM eke nathI. tArI mAtAne Aja akALe meghano dohada utpanna thayo. che. he buddhinidhAna ! te pUrNa karavAne tane ja saMbhAravo paDyo che, kAraNa ke AhArano kavaLa (koLIo) kaMThe rahe chate jaLane ja zodhavuM paDe che. abhayakumAre kahyuM-ke tAta ! Apa nizcita raho; e kArya kalpavRkSanI tulya evA ApanI kRpAthI huM pUrNa karIza. have abhayakumArane pUrve koI devatAnI sAthe samAgama thayo hato. (kAraNa ke manuSyane manuSyanI mitratA to sarvatra hoya che mATe emAM kaMI Azcarya nahIM) te parathI teNe te devane uddezIne dharmadhyAna karyuMpauSadhazAlAne viSe jaI, brahmacarya vrata aMgIkAra karI darbhanI zayyAne 102 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSe rahI upavAsa karyo; kAraNa ke devatAnuM AkarSaNa jevI tevI rIte thatuM nathI. e prakAranA enA dharmadhyAnathI trIje divase e deva svargathakI AvIne pratyakSa thayo. kAraNa ke AkarSaNamaMtrathI to svarganI apsarAo paNa AkarSAI Ave che. e devatAnA mukuTanA ratnonA kiraNajALathI AkAzane viSe IndradhanuSyo racAyA hatA. enA calAyamAna kuMDaLo enA gAla para sparza karatA laTakatA hatA. enA kaMThane viSe tAjAM puSponI atyaMta sugaMdhamaya. mALA rahI gaI hatI. enI bhujAone viSe ullasatI kAntivALA keyUra zobhI rahyAM hatAM. enA dedipyamAna prakoSTa (poMcA)ne viSe zreSTha AbharaNo caLakATa mAratAM hatAM. (vastranI upara) kaMThathI jAnuparyanta hAra laTakI rahyo hato. caraNane viSe maNijaDita suvarNanAM valayo dIpI rahyAM hatAM; ane hAthanI AMgaLIone viSe paNa aneka maNi-mudrikAo bahAra ApatI hatI. vaLI eNe ati mRdu ane divya devadUSya vastro dhAraNa karyA hatAM, ane potAnA dehanI kAntinA samUhathI bAra bAra sUryonA udyota para vijaya meLavyo hato. enA caraNa bhUmitaLathI. cAraAMgaLapramANa UMcA rahetA hatA ane enAM baMne netrakamaLa nimeSaunmeSathI rahita hatAM. e deva abhayakumAranI pAse pratyakSa thaI kahevA lAgyo-he pavitra kumAra ! teM zA mATe mAruM smaraNa karyuM che ? duSkara evuM paNa tAruM zuM kArya karuM te kahe. te parathI naMdAputre tene kahyuM- he deva ! mArAM mAtuzrIne Aja akALe meghanI vRSTi anubhavavAno dohada utpanna thayo che. mATe mArA para sneha dharAvatA evA tame e pUrNa karo; kAraNa ke buddhimAna evA paNa manuSyomAM varasAda varasAvavAnI zakti hotI nathI. athavA to tamArAM darzana thayAM tyArathI ja e pUrNa thayo che. kAraNa ke jene ratnAkara (ratnanI khANa-sAgara)nA jevA mitro hoya tene nIrAza thavAnuM hoya nahIM. e sAMbhaLIne devatA "ema thAo" ema kahIne tirodhAna thayo; kAraNa ke devatAo manuSyalokane viSe vizeSa vakhata rahetA nathI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 103
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI abhayakumAra paNa svastha thaIne ghera gayo; ane pAraNuM karyuM. athavA bIjAo paNa emaja (ISTasiddhi thaye chate ja) bhojana le che. pachI devanA prabhAve karIne, jANe bhUmi phATatI hoya nahIM ema sahasA varSAnA cinho utpanna thayAM: moTo vaMToLIo nIkaLavAthI sarva tRNavRkSa-latA pramukha dhyAna dharIne rahyAM hoya nahIM ema sthira thaI gayAM ane zabda karatA paNa baMdha thayA. vaLI loko paNa atyaMta tApathI atizaya vyAkuLa thatA chatAM vIMjaNAothI kaMIka sukha levA lAgyA. "A sarvavyApaka vibhu zunya kema che ?" ema koIe kahyuM hoya te uparathI ja jANe te padAti jevA meghavRndathI sarvatra chavAI gayuM. vaLI "ApaNA jevA unnata janakanI saMtati thaIne A vAri (jaLa) nIca tarapha gamana karanAruM thayuM" evA du:khathI ja hoya nahIM ema e megha paNa zyAma thaI gayA. eTalAmAM to pUrva taraphano vAyu vAvA lAgyo ane vRSTi thaI, kAraNa ke kSitinA saMyoga vinA bIjamAMthI paNa aMkura nIkaLatA nathI. jema jama jaLanI moTI moTI dhArA varSavA lAgI tema tema pathikajanonA zarIrane viSe kAmanA bANano prahAra thavA lAgyo. potAnI sthULa dhArA vaDe pRthvIne bhedIne eNe aMdara praveza karyo te, tene viSe rahelI potAnI zatrurUpa-uSmAno nizcaye nAza karavAne arthe ja hoya nahIM ! vaLI varSARturUpa rAjAne AkAza mArge javAne mATe AgaLa dIpikA hoya nahIM ema vIjaLI paNa atyaMta jhabakavA lAgI; jANe eja (varSARtu rUpa) rAjAnA, trAMbAnA banAvelA hoya nahIM evA susvara zabdo grISmaRturUpa bhUpatino ane tenI uSmAno parAjaya karIne phATI javA lAgyA. megharUpI vAjiMtra vagADanAra garjanAnA miSa thakI jANe te ja avAja karatA hoya nahIM ema zaMkA thavA lAgI; nadI ane jharAnA jaLa paraspara spardhA karatA hoya nahIM ema potAnA vegathI zravaNendriyane 104 1. AkAza. 2. page cAlanAruM (sainya) 3. dIvI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ baherI karI nAkhatA josabaMdha vahevA lAgyA. cAtakapakSIo paNa bALakonI jema, lIlAe karIne grIvA (Doka) namAvI namAvIne, jaLa ApanAra meghathakI yathecchapaNe svaccha jaLanuM pAna karavA lAgyA. deDakAo paNa "ame jevI rIte jaLane viSe rahevAthI jIvIe chIe tevI rIte anya koI jIvatuM hoya to kaho" ema pUchatA hoya nahIM ema tvarA sahita zabda karavA lAgyA vistArayukta kalA-pAMkha-ane-sthiradRSTivALA mayUro, nRtya karanArA puruSonI peThe caraNane barAbara rIte mUkI mUkIne nAca karavA lAgyA. aho ! AcAra ane varNathakI bhinna chatAM paNa nAme karIne abhinna (samAna nAmavALAM) hoya che evAone paraspara jhaTa mitratA baMdhAya che; nahIM to, balAhako (bagalAo) balAhako (vAdaLAMo)nI pAse (A vakhate) AvyAM te anyathA kema Ave ? (kAraNa ke bagalAono AcAra ane varNa vAdaLA karatAM taddana bhinna che; phakta baMnenuM 'balAhaka' evuM nAmaja abhinna-samAna che). malina evA meghoe varSAveluM jaLa ApaNI kAyAno sparza kare che evA khedathI ja hoya nahIM ema padminIo (padmanA choDavA) jaLane viSe DubavA lAgI. haMsapakSIo paNa jaLathakI janma pAmelA bisataMtu AdinA virahathI ja hoya nahIM ema bahu bahu navI navI khabara sahita dUra pravAse cAlI nIkaLyAM. (mAnasa sarovare gayAM kAraNa ke varSARtu daramyAna teo tyAM ja rahe che). pRthvI paNa popaTanA pIMchAnA raMga jevA raMgavALA ghAsathI lIlIchama thaI gaI te jANe potAnA pati zreNikarAjAnuM AvuM bhAgya joIne romAMcita thaI hoya nahIM ! silindha-azoka-kuTaja ketakI ane mAlatI pramukha vanaspatione paNa jANe Avo vicitra banAva jovAneja hoya nahIM ema, (cakSu samAna) puSpo AvyAM. vaLI jANe meghajaLanA chaMTakAvane lIdhe airAvaNa hastinA zarIra parathI bhUmi para TapakatA tenA alaMkArarUpa siMdUranA binduo hoya nahIM evA dekhAtA Indragopa nAmanA kIDAo sthaLe sthaLe dekhAvA lAgyA. bALako paNa retInA devamaMdira Adi banAvIne krIDA karavA lAgyA; kAraNa ke potAno samaya Avye chate abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 105
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ koNa potAnA svabhAva para jatuM nathI ? Ave vakhate dhAriNIe pUrvokta prakAre vaibhAragirinI taLeTI Adi sthaLone viSe pharIne naMdAnI peThe potAno dohada pUrNa karyo. e pramANe abhayakumAre teno manoratha pUryo; athavA to ciMtita vastune ApanAra to kalpadruma ja hoya che. jo AvA abhayakumAra jevA maMtrIo ghera-ghera hoya to kayA rAjAnA manoratha apUrNa rahe ? paNa vanavanane viSe kAMI kalpadruma hoya ? tithie tithie kAMI caMdramA pUrNamaMDaLamAM dekhAya ? dvIpe dvIpe lakSayojana vistAravALo merUparvata hoya ? dareka sAgarane viSe gokSIra samAna jaLa hoya ? athavA nagare nagare te rAjadhAnI hoya ? vaLI sarva nidhAnone viSe maNIo kadi hoya ? (arthAt na ja hoya). have atyaMta sukhane viSe rahevAthI bahu puSTa thayuM che zarIra jenuM evI dhAriNI, be parvata vaccenI khINa hastine vahana kare tema uttama ane vajra samana guru evA garbhane vahana karavA lAgI; chatAM paNa te gUDhagarbhA hovAthI, e, gaMbhIra puruSanA hRdayane viSe rahelA rahasyanI peThe jaNAto nahoto. anukrame harSamAM ja navamAsa ane sADAATha divasa vyatikramya, graho ucca lagnamAM Avye chate, zreSTha tithine viSe, rANIe, chIpa muktAphaLane janma Ape, tema, eka lakSaNavaMta ane zarIranI kAntithI mahelane udhotamaya karI mUkatA, putrane nirvighne janma Apyo. te divase bahu karo (hasto) ja hoya nahIM evA sUryanA karothI pramArjita thayelI dizAo sarve nirmaLa dekhAvA lAgI. AkAze paNa, e bALaka para nirmaLa ulloca (caMdaravo) bAMdhatuM hoya nahIM ema suMdara kRSNapaTTamaya vastrane dhAraNa karyAM. vaLI tarata ja janma pAmelA bALakanA, pallavasamAna komaLa aMganA sparzathI ja mRdutA pAmyA hoya nahIM ema pavano paNa mRdupaNe vAvA lAgyA. eTalAmAM to vRkSane jaIne sparza karI AvavAnI krIDAmAM pravRtta thayelA bALakonI peThe sarva dAsIo rAjAne vadhAmaNI devA ekasAthe doDI. 106 eomAM eka zarIre bahu mAMsala hatI tene pIDA thaI; kAraNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke cAlavAnI zakti na hovAthI e bhUmi para mAMDamAMDa pagalAM mUkatI hatI. vaLI eka bIjI paNa cAlavAne asamartha hovAthI potAnA atipuSTa nitaMba ane uraHsthaLane nindavA lAgI paNa teja kAraNane lIdhe eka trIjI sukumAra zarIravALI, dAsI doDatI gaI. vaLI eka aspaSTa locanavALI ane cAlavAne azakta evI ativRddha dAsI to potAnI vRddhAvasthA upara bahu kopAyamAna thaI. paNa evI tvarita gatinA mahAvegane lIdhe hAlatAM che payodhara jenAM evI eka priyaMvadA nAmanI dAsI nitaMbanI skhalanAne paNa nahIM gaNakArIne zvAsa khAtI paNa hRdayane viSe harSa pAmatI, ADeavaLe mArge jatI ane potAnI aneka sakhIone AnaMda pamADatI samudranI pAse nadI pahoMce tema, magadhezvara zreNikarAjAnI pAse sarva karatAM kSaNavAra vahelI pahoMcI. puSkaLa zvAsathI hAMphatI hatI chatAM paNa dAna maLavAnI AzAe bolI-he prabhu ! mArI vadhAmaNI che Apano jaya thayo che, vizeSa prakAre jaya thayo che. dhAriNI devIne, rUpamAM kAmadevano paNa parAjaya kare evo ane amArA manorathane pUrNa karanAro putra prasavyo che e sAMbhaLI harSa pAmI rAjAe "mArAM aMgopAMga to sarve harSanA romAMcarUpa AbhUSaNathI bhUSita thayAM che to have A ajAgalastana jevA AbharaNo mAre zA kAmanAM che ?" ema vicArIne ja jANe potAnA deha uparathI (mukuTa sivAya) sarva alaMkAro utArI e vadhAmaNI lAvanAra priyaMvadA dAsIne ApI dIdhAM, ApaNA aparAdhI evA paNa zrImaMtone kedakhAnAthI mukta karavAmAM Ave che tema ene dAsIpaNAthI mukta karI. anya dAsIone paNa rAjAe yathAyogya dAna dIdhuM, kAraNa ke AzA karIne AvelAnI AzA mahAna puruSo pUrNa kare ja che. te ja vakhate narapati zreNika mahArAjAe samagra nagarane viSe cittane camatkAra pamADe evo suta-janmano mahotsava karAvyo. komaLa kaMThavALI ane rUpavatI vArAMganAonA nRtya ane gIta zarU thayA; vidyAnaMta kaLAvid puruSo vAjiMtra vagADavA lAgyA; koyalanA samAna madhura kaMThavALI nArIo dhavala maMgaLa gAvA lAgI ane dvAre dvAre toraNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 107
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhAyAM. vaLI nAgarikajano akSatanA pAtra laIne AvavA lAgyA temane sAmA goLa-ghI ApavAmAM AvyA; dravyanA bhaMDAra chuTA mUkavAmAM AvyA ane arthIjanone dAna devAmAM AvyuM. rAjAnI AjJAthI tola ane mApa moTAM karavAmAM AvyAM; ane dAsadAsIo harSathI uchaLavA lAgyA. tyAM nAnA prakAranI kuzaLatA dharAvanArA puruSo nizALIyAone laIne mahetAjIo, ane mULAkSaranA janetA paMDito cotaraphathI AvavA lAgyA. vaLI sthAne sthAne ane caure cauTe dezAntaranI lakSmInA pravezane arthe ja hoya nahIM ema toraNo pharakavA lAgyAM. vaLI hATanI zreNI paNa (tyAM UDatA laTakatA) kasuMbAnA vastra (dhvajAo)nA miSathI jANe AMgaLIo UMcI karIne "eka abhayakumAra ja sarva maMtrIone viSe ziromaNi che ke jeNe potAnI mAtAno nahIM pUrI zakAya evo manoratha pUrNa karyo ema anyonya saMvAda karatI jaNAtI hatI. A pramANe te Akho divasa jANe kalyANamaya-svargasukhamaya ane AnaMda AnaMdamaya thaI rahyo. pachI trIjA divase navA janmelA putrane sUrya ane caMdramAnA darzana karAvyA, te jANe eTalA mATe ke te kAnti ane tejamAM emanA samAna thAya, chahe divase tenA svajanoe dharmajAgaraNa karyuM. te jAgaraNa jAgrata rahevAno svabhAva) grahaNa karavAne IcchAtura evA e kumAranI samakSa e (jAgaraNa)nI prazaMsA karatA hoya nahIM ema. dazame divase sUtakanI zuddhi karavAmAM AvI athavA to tIrthakaronA janmasamaye paNa ema karavAno kalpa(AcAra) hovAthI te yogya che, to zeSajanone ema karavuM joIe emAM to zuM kahevuM ? pachI bArame divase saMbaMdhIjanone bhojana jamADIne rAjAe pote, mudrikAne viSe maNinI sthApanA kare tema putrane vize nAmanI sthApanA karI (nAma pADyuM). e garbhamAM hato tyAre enI mAtAne meghano dohada thayo hato tethI enA pitAe enuM "meghakumAra' evuM guNayukta nAma pADyuM. anukrame pAMca pAMca dhAvamAtAonA lAlana pAlanathI ucharato meghakumAra, devakanyAothI kalpavRkSa vRddhi pAme tema, rAtri divasa vRddhi pAmavA lAgyo; ane tenAM baMdhu janoe tenAM caraNakramaNa (page cAlavuM te)-kezavapana 108 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMDana-ane nizALagaraNuM Adi karyA. kumAra paNa, vahANa vAyunI sahAyathI samudrano pAra pAme, tema, buddhinA utkarSathI sakaLakaLAno pAra pAmyo (sakaLakaLAne viSe praviNa thayo); ane eka uttama taravaiyo (taranAra) jema samudrane tarIne dvIpane prApta kare tema kaumArAvasthAne ullaMghIne, teNe manohara evI yauvanAvasthAne prApta karI. eTale pitAzreNikarAjAe tene samAnakuLane viSe janmelI, samAna vayanI, samAnarUpasauMdaryavALI ane saubhAgyalakSmIthI virAjatI evI ATha rAjakanyAonI sAthe pANigrahaNa karAvyuM; ane pratyeka vadhune kailAsa samAna dhavaLa ane unnata evo ekeka rahevAno mahela tathA akeka koTi rUpuM ane suvarNa ApyAM. bIjI paNa temane yogya evI vastuo rAjAe ApI; athavA to rAjavastuo A pramANe vaNikajananI vadhu karatAM adhika che. pachI meghakumAra, zakrano samAnika devatA svargane viSe apsarAonI sAthe bhogave tema, e AThe rAjaputrIonI sAthe bhogavilAsa anubhavavA lAgyo. pachI rAjakumAra potAnI priyAo sAthe koI koI vakhata "gUDhacaturtha" Adi samasyAothI vinoda karavA lAgyoH- (kAraNa ke vidvAna jananI, priyAo sAthe AvI ja goSTI hoya che, tenI patnIoe prathama pUchyuMhe nAtha ! jeNe parAbhava karyo nitya kAmano che, ajJAna-hasta-dalane vaLI kesarI je, te saMdaro" ayamInA aghadeg nityameva, A kAvyanuM caturtha pAda gUDha che te Apa pUro." AvI, priyAoe gUDhacaturthapAda' samasyA pUchI te lIlAmAtramAM samajI jaIne kumAre pUrNa karI ke, 1. jenuM cothuM pada gUDha hoya te. 2. kAmadevano. 3. ajJAnarUpI hastino nAza karavAmAM. 4. siMha (jevA) che. pa. nAza karo. 6. jemane potAnI Indriyo para yama (kAbu-dAba) nathI hoto evA (prANIo)nA. 7. pApa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 109
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nAbhirAyasuta Adijinezadeva. patinI AvI uttama pAdapUrti sAMbhaLI harSa pAmI priyAoe kahyuMhe nAtha ! have Apa pUcho. eTale kumAre pUchyuM"jana sarave zuM Icche, sajjita cApe subhaTa zuM Arope ? zAno "gRha' paryAyI, sattvavAna zuM parane nava soMpe ?" A "calabiMduka samasyA samajAvo." eTale rAjakumArIoe paNa kSaNavAra vicAra karIne kahyuM- he Aryaputra ! samajAyuM. ApanA praznano uttara "zaraNaga" e cAra akSaranA zabdamAM AvI jAya che, vaLI priyAono pUchavAno vAro Avyo eTale emaNe pUchyuM : aMkuro upaje zAthI ? devanuM vaLI bhojya zuM ? nArI pativratA kevA svAmIne kaho IcchatI ? dhyAve tathA munIndro zuM sadA tanmaya mana karI ? nAtha ! dho eha cAreno, eka zabda ja uttara. 4 e sAMbhaLIne kumAre tarata ja uttara Apyo-amRta. vaLI paNa. teNe prazna karyo : "ravi ko' zuM vistAre prAtaH saghaLe prakAzane karatI ? jinapatimukhaaMbhoje koNa rahe bhavijanamana upadizatI ? nadI gaMgA-ullaMghI pAra gayA e kaho kRSNa kevA ? caityarakSaNe kone aSTApada para sagaraputra lAvyA ?" A "vyastasamasta' samasyAno tenI strIoe uttara Apyo-bhA 1. sarve zuM Icche ? A eTale sukha. taiyAra karelA cApa-dhanuSya para zuM Arope ? zara bANa. vaLI gRha zabda zAno paryAyI che ? zaRUT no (RUT zabdano artha "gRha" paNa thAya che.) sattvavAna puruSa sAmAne zuM na soMpe ? zaraVIRI eTale zaraNe Avela (prANI). 2. amRta (1) jaLa (2) amRta bhojana (3) amara (4) mokSa. 110 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ (prabhA), gIra (vANI-sarasvatI), rathI (rathavALA-rathane hAthamAM laIne gaMgAnadI tarI gayA hatA e. bhAgIrathI (gaMgAnadI). vaLI strIoe prazna karyo : priya ! sAgaranI putrI koNa ? kaho vaLI megha hoya kevA ? caraNapratiSedhArthI paMcAkSarathI banyA zabda che kayA ? sara suMdara kayuM ke'vuM ? dhaneza nara kayo ko' A jagamAMhi ? e pAMce praznono eka zabdamAM uttara dho svAmI. e samasyA sAMbhaLI kSaNavAra manana karI samajI jaI kumAre eno uttara Apyo-padmAkara. (1) padmA=lakSmI, e sAgara (samudra)mAMthI nIkaLI che mATe enI putrI kahevAya che. (2) padmAkara. padmA eTale lakSmI arthAt dravya-enA Akara (khANa) rUpa. megha dravyanI khANa chesarva saMpatti megha (-vRSTi) upara AdhAra rAkhe che. (3) padmAkara = pa+mA+kara. AmAM pAMca akSaro che e caraNane pratiSedha karanArA che. (4) padmAkara = padma + Akara = kamaLa puSponA samUhavALuM. puSkaLa kamaLo hoya evuM sarovara suMdara kahevAya. (5) padmAkara = padma + Akara. 'padma' e eka moTI saMkhyA che. eTale eka padma dravyavALo hoya e A pRthvI para dhanezvara eTale kubera kahevAya. kumAre samasyA pUrI eTale enI utkRSTa buddhinI prazaMsA enI strIoe karI. pachI kumAre samasyA pUchI : nIpajAve ko dhAnyane ? gamanahetu kayo hoya ? nirbhaya gRha kayuM matsyanuM ? himAgame zuM joya ? eno uttara enI strIoe barAbara vicAra karIne Apyo :kaMpanada. (1) 'kaM' eTale jaLa dhAnyane nIpajAve che. (2) pada eTale caraNa javA AvavAmAM hetu eTale sahAyaka che. (3) matsyonuM nirbhaya abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 111
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthaLa "nada' eTale samudra che. (4) himAgame eTale ziyALAmAM kaMpazIta (ThaMDI)ne lIdhe dhrujavAnuM che. pachI kumAranI strIoe vadhAre viSama samasyA pUchI : samarNArthI kayo zabda ko' kaMThataNuM zuM nAma ? patravAci pada zuM ? kare koNa kaNavardhana kAma ? 1 eka naranAthavizeSa kayo ? kayo ko' zabda madhUra ? nRpajayahetu koNa ? zo bumna-artha lAho Ura ? 2 viSNu-roga-ne tAta-nuMeka avyayanuM nAma nIkaLe A samasyA thakI; aMtima "la" taNuM ThAma. 3 kSaNamAtra vicAra karI kumAre Ano uttara Apyo : agadajanakabataa. (1) "ala' zabda: saMskRtamAM samartha arthamAM vaparAya che. (2) gala kaMTha (gaLuM) (3) dala daLa eTale patra ke pAMdaDuM. (4) jaLa dhAnyanIpajAve che. (5) eka rAjA naLarAjA. (6) "kala' zabdano artha madhura thAya che. (7) baLa=sainya. (8) bughna e taLa eTale taLIAnuM nAma che. vaLI "agada janakabatala'mAM "a" e "viSNunuM nAma che; "gada' e "roga'nuM nAma che; "janaka' eTale "pitA" thAya che; "bata' e eka (saMskRta) avyaya che; ane chello akSara "la' che. kumAre Ama samasyA pUrI eTale enI strIo bolI- aho ! Apano mativaibhava bRhaspatine paNa jItI le evo che; ApanI A buddhi utkRSTa-sarva karatAM caDhe evI che-alaukika che; tethI ja Apa amArI viSama samasyA samajI zakyA cho. have, he svAminAtha ! Apa kaMI vizeSa viSama hoya evuM pUcho. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 112
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ e parathI kumAre pUchyuM : caturAI zAmAM vase ? kyAM janmotsava thAya arihaMta-paramezano sura-suraindra milAya ? ati prajJA kayA manuSyamAM ? kyAM kasturI thAya ? tatazIla-bhAvanA arthamAM pratyayadvaya kayA skAya ? kaho paMkhIDAM kyAM vase ? kayAM jaLa che durlabha ? strIno kevA nara viSe rame sadA nija appa ? 3 A samasyA strIoe bahu bahu vicArI joI paraMtu emanAthI samajAI nahIM. eTale eo bolI-aho ! Aryaputre amArI durlakSya evI paNa samasyA kSaNamAtramAM pUrI; paraMtu amo sarve ekatra maLIne paNa ApanI samasyA samajI zakatI nathI. athavA to puSkaLa nadIo ekaThI maLavAthI kaMI sAgara banato nathI; ghaNI dIvI hoya topaNa te sUryanA prakAzanI barAbara thatI nathI. Ama bolatI bolatI eoe kumArane kahyuM-Aryaputra ! have ApanA praznano uttara Apa ja Apo. kumAre maMda hAsya karIne uttara Apyo : kAmegururUtamacArI. (1) kArI." kArU e saMskRta zabdano artha zilpazAstra thAya che. kArI eTale evA zilpa-hunnara kaLAne viSe ja vijJAna che. (2) merau=merU parvata upara-bhagavAnano janmotsava thAya che. (3) atiprajJA "gurI' eTale gurune viSe hoya che. (4) kasturI "rUrI' eTale rUrU-mRgane viSe-mRganI nAbhimAM thAya che. (5) saMskRta vyAkaraNamAM rU pratyayo tAzIlya arthamAM vaparAya che. (6) pakSIo "tarI' eTale tarU paravRkSa para rahe che. (7) "marI" eTale marU bhUmine viSe (mAravADa dezamAM) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 113
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaLa bahu duSyaprApya che-maLatuM nathI. (8) "cArI' eTale suMdara puruSane viSe strI bahu moha pAme che-suMdara puruSane joIne eno appa-AtmA mUDha banI jAya che. e pramANe meghakumAra premanI zALArUpa evI potAnA priyAonI saMgAthe praznottarAdie karIne sukhamAM kALa nirgamana karavA lAgyo. zreNika rAjAne anukrame judI-judI rANIothI naMdiSeNa-kALa pramukha zuravIra putro thayA; kAraNa ke siMhanA putra siMha ja hoya che. te kRNita. Adi sarva putrone teNe rAjakanyAo paraNAvI. kAraNa ke putrane viSe pitAno manoratha zuM kadi paNa nyUna hoya che ? pachI abhayakumAre potAnA bhAIone sAthe laIne azvamelana Adi krIDAomAM keTalAka divasa nirgamana karyA. - evAmAM ekadA jemaNe potAnA gurujananA AgrahathI gRhasthAzramane viSe rahI pachI sakaLa sAmrAjyane tRNanI peThe tyajI daIne pravajyA grahaNa karI hatI, jemaNe pote niHsaMga chatAM paNa potAnuM ardha devadUSya vastra brAhmaNane ApI dIdhuM hatuM, jemaNe pote anantavIryavALA chatAM paNa mahA mahA upasargo sahana karyA hatA, jemaNe sarva ghAtikarmano nAza karIne kevalajJAnarUpI lakSmIne prApta karI hatI; vaLI jemanI samIpe devatAo kiMkaranI peThe luMThana karatA hatA; jemanuM zarIra sugaMdhamaya tathA romaprasvedathI rahita hatuM; jemanuM rUdhira kSIradhArA samAna ane mAMsa pAMDura hatuM; jemanA AhAra-vihAra carmacakSuvALAone (mAnavIone) adezyA hatA; jemano ni:zvAsa sugaMdhamaya hato; AvA janmanI sAthe ja prApta. thayelA atizayonA dhaNI, ke jemanA keza-roma-nakha ane zmazna kadApi vRddhi na pAmatAM e ja sthitimAM rahetA hatA; ane jeo, AkAzane viSe jema sUrya tema, pRthivIne viSe ajJAnarUpI aMdhakArano nAza karatA hatA; evA dAkSiNyanidhi zrI mahAvIra bhagavAna nAnA prakAranA nagaragrAma AdithI pUrAyelI evI dharaNIne viSe potAnI vANIthI bhavyajanorUpa. kamaLone prabodha pamADatA vicaratA vicaratA, jANe zreNikarAjA vagerenA utkRSTa bhAgyodayathI AkarSAIne ja hoya nahIM tema rAjagRha nagarI 114 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNI AvyA. sarvajJa evA zrI vIrasvAmInA caraNataLe suvarNanA kamaLo zobhatA hatA; te jANe svargagaMgAne viSe potAnA vAsathI (thayelI) potAnI jaDa (La) tAthI mukta thavAne arthe ja (temanA caraNano sparza karavAne ja) AvyA hoya nahIM ! mArgane viSe bhagavAne anukULa zakuno thayA; athavA to, traNa lokanA nAthane to badhuMye vizva anukULa ja hoya che. vaLI, jANe potAnA virUpapaNAne batAvavAne anAtura hoya tema mRdu pavano paNa prabhunA pRSTabhAge vAtA hatA. vaLI vRkSo paNa jANe "ame sthAvara hovAthI ApanA vyAkhyAnane viSe AvI zakavAnA nathI" ema kahIne prabhune mArgane viSe ja praNAma karatA hatA. kaMTako paNa "AmaNe sarva bhAvakaMTakone to cUrNa karI nAMkhyA to ApaNA jevAnI to vAtA ja zI" ema samajIne ja jANe adhomukha thatAM hatA. UMce vistaratI kAntinA samUhavALuM dharmacakra paNa jANe daMDa laIne cAlato pratihAra hoya tema, prabhunI AgaLa cAlatuM virAjatuM hatuM. vaLI "prabhuno antastApa to kyArano zamI gayo che paNa emane have bAhya tApa suddhAM na raho" eTalA mATe ja jANe temanA mastaka para traNa kAntimAnuM chatro zobhI rahyAM hatAM. vaLI prabhunI AgaLa dharmadhvaja cAlato hato te paNa "mAro badhu to saudha (mahela) ne vISe rahelo che" ema ghugharIonA zabdanA miSathI kaheto hoya nahIM ane hAlanA vastrane bahAne lAlana karato hoya nahIM ! vaLI prabhunI AgaLa be zveta cAmaro suMdara rIte vIMjAtAM hatAM, te jANe temanA yazarUpI haMsanuM joDaluM krIDA karatuM hoya nahIM ! vaLI pAdapIThayukta suMdara Asana paNa prabhunI sAthe sAthe AkAzane viSe cAlatuM hatuM, te jANe mArgane viSe prabhune vizrAma levAne arthe ja hoya nahIM ! A pramANe devAdhideva evA zrI vIratIrthakara aneka koTibaddha devatAonA parivAra sahita rAjagRhanagare samavasaryA. te samaye vAyukumAra devatAoe sAkSAt potAnI ja raja (doSa)nI jema, eka yojana pramANa bhUmimAMthI raja (kyaro) dUra karyo. pachI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 115
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ meghakumAra devatAoe jANe potAnA ja puNyarUpI bIja vAvavAne arthe ja hoya nahIM tema te bhUmi para gaMdhodakanI mahAvRSTi karI. pachI devatAoe e bhUmine viSe ratna-maNi-suvarNa Adi jaDI lIdhAM; kAraNa ke uttama rekhAyukta citra paNa bhUmi zuddha na hoya to dIpatuM nathI. tyArapachI devoe bahuja sugaMdhanA prasArathI sakaLa AkAza taLane bharI mUkatA paMcavarNanA vikasvara puSponI, DAMkhaLIo nIce ane pAMkhaDIo upara rahe ema, jAnu pramANa vRSTi karIH nizcaye sumana (devatA) anukULa. chate sumana (puSponI evI vRSTi paratve kaMI vicitratA nathI. pachI vaimAnika devatAoe pahelo ranamaya gaDha racyo; athavA to, prathama mahAn puruSo mArga darzAve che. pachI jANe e ratnamaya gaDhanI rakSAne arthe ja hoya nahIM ema jyotiSka devoe kSaNamAM bIjo suvarNano prAkAra racyo. vaLI "prabhunA prasAdathI Ano durvarNatAvAda jato raho" evA AzayathI ja hoya nahIM ema bhavanapati devatAoe trIjo ane chello rUpyamaya prAkAra racyo. pachI e traNe prAkArapara temaNe maNiratna-ane suvarNanA kAMgarA racyA, te jANe moharUpI bhila thakI manuSya temaja tiryaMconI rakSA karavAne arthe ja hoya nahIM ! pachI gItArtha sUrioe pUrve sUvAnuyogane viSe sukhe praveza karavAne dvAra racyAM hatAM tema, emaNe pUrvAdi cAre dizAone viSe, pratyeka prAkAre padmarAga-IndranIla pramukha sarvaratnomaya cAra cAra dvArA racyAM. vaLI vyaMtara devoe kAmadevanuM saMsthAna-evI putaLIo ane chatro yukta sarva prakAranA ratnamaya toraNo racyAM. pachI dvitIya prAkArane viSe temaNe traNa chatrapITha-azokavRkSa-cAmaro-ane-devacchanda eTalAM vAnAM racyAM. vaLI temaNe tyAM matsararUpI mazako (macchara-DAMsa)thI prANIonuM rakSaNa karavAne arthe ja hoya nahIM ema kAlAguru-kapura-AdithI mizra evo dhUpa karyo. e pramANe jeje karavAnuM hatuM te sarva vyantara devoe karyuM; kAraNa ke emane anya game tevo niyoga karavo paDe che to Avo sukhakAraka (niyoga) 1. durvarNa-rUpuM. mATe rUpAmAM durvarNatA che. durvarNano bIjo artha kharAba varNa raMga. 116 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ to teo kare ja emAM to kahevAnuM ja zuM? pachI devatAothI saMcAra karAtA kamaLapuSpo para caraNanyAsa karatA zrI vIraprabhue pUrvadvArethI samavasaraNane viSe praveza karyo. praveza karIne emaNe batrIzadhanuSya pramANa UMcA evA caityavRkSanI pradakSiNA karI; kAraNa ke mahaMta puruSo nitya sthiti (cAlatA AvatA rivAja)nuM anusaraNa karanArA hoya che. pachI pUrva dizA tarapha mukha karIne prabhu siMhAsana para virAjamAna thayA; ane namastIya (tIrthane-caturvidha saMghane namaskAra thAo) ema bolyA; kAraNa ke jinezvara bhagavaMtane paNa zrIsaMgha pUjya che. pachI devatAoe zeSa dizAone viSe prabhunA prabhAvathI biMba racyAM; te prabhunA jevAM dekhAvA lAgyAM; kAraNa ke devatAo e prakAranA kAryane viSe samartha hotA nathI. kAraNa ke (daSTAnta tarIke) sarve paNa devatAo eka aMguSThapramANa rUpa kare to paNa te jinezvaranA aMguSThanI pAse guMjAphaLa (caNoThI)nI peThe jaNAtuM ja nathI. vaLI prabhunA dehanA anirbhayapaNe prasaratA tejane loko sahana karI zakaze nahIM ema dhArIne ja jANe hoya nahIM tema, temanA (prabhunA) pRSTa bhAgane viSe temaNe, dvAranA AgaLIAnI jema nitya-sevAne arthe bhAmaMDaLanI sthApanA karI. pachI e devatAoe duMdubhino nAda karyo, te jema moTo moTo thato gayo tema tema moharAjA zokasahita potAnuM zISa kuTavA lAgyo. ' have devaduMdubhino nAda thayo eTale sarva koI bhagavAnanA samavasaraNane viSe AvavA lAgyA. sAdhuo-vaimAnika devIo-ane sAdhvIo sarve pUrva dizAnA dvAre praveza karI prabhunI pradakSiNA karI tathA temane namana karIne agnikoNamAM beThA. jyotiSThabhavanananA adhipati- devatA tathA vyaMtaradevatAonI aMganAo dakSiNadvAre praveza karIne naiRtyakoNane viSe beThI. bhavanapatinA devatAo tathA jyotiSkadevatAo pazcima dizAnA dvAre praveza karIne prabhune namIne vAyavya koNane viSe beThA. vaimAnika devatAo tathA mRtyulokanA nara-nArIo harSasahita uttara dizAnA dvAre praveza karIne IzAna koNane viSe beThA. pachI zrI gautama gaNAdhIza sarva abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 117
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalimahArAjanI AgaLa ane zrImAna vIraprabhunI pAse ja beThA; kAraNa ke evo ja zAzvatakALathI niyama che. pachI mahaddhidevatAne AvatA joI sarva tene namana karavA lAgyA, ane e beTho eTale, ene namatA gayA; kAraNa ke lokane viSe paNa ucita zobhe che to jinabhagavAnanA zAsanane viSe zobhe emAM to kahevuM ja zuM. aho ! dhanya che, traNa jagatanA svAmInA AvA-avarya-lokottara prabhAvane ! ke jene lIdhe bIjA koTane viSe hasti-ane-siMha, bheMsaane-azva, hariNa-ane-siMha, bilADI-ane-uMdara, nakuLa-ane-sarpa pramukha anyatra-nitya-matsarabhAvane dhAraNa karanArA prANIo, potAnA e sahaja vairano tyAga karIne sAthe rahelA che. trIjA prAkArane viSe sarva vAhano rahyAM hatAM; aho ! jemane jinezvara bhagavAnanA darzana thAya evA abhiyogI'ne paNa dhanya che ! sarve devatAo harSathI garjanA karavA lAgyA, nAcavA kudavA lAgyA, ALoTavA lAgyA, gAvA lAgyA, AnaMda karavA lAgyA, tathA hoMzehoMze prabhune vAMdavA lAgyA. eTalAmAMto jema zarIrane viSe asaMkhyAta jIvapradeza samAyelA che tema yojanamAtranA mAnavALA samavasaraNane viSe asaMkhyAta prANIono samAveza thaI gayo. ahIM prabhunA AgamanathI A pramANe harSanAda thaI rahyo hato evAmAM to udyAnapAlake jaIne rAjAne harSanI vadhAmaNI ApI ke-he rAjana ! jemanA vihAranI pUrve ja utpanna thayelA rogo naSTa thaI jAya che (bhAvaroga suddhAM nAza pAme che to bAhyaroganuM to zuM ja kahevuM ?) vaLI jemane joIne cha Itio dUra thAya che, cha bhAvazatrubhayA pAmIne ja hoya nahIM tema jatA rahe che, vAgha ane bakarIne vaira rahetuM nathI, ane saMgrAma thakI kAyara puruSa ja jema tema, marakIno upadrava palAyana karI jAya che; vaLI jemanA AgamanathI dubhikSa ane yuddhakalaha paNa nAsIne kyAM jatA rahe che tenI khabara suddhAM paDatI nathI (athavA 1. sevakavarga. 2. juo pRSTha 6 mAnI phuTanoTa 3 118 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ to sahasrakiraNavALo sUrya udaya pAmya chate jaDatA ane aMdhakAra kyAM sudhI rahe ?); jemanA vItarAgapaNAne lobhAvavAne ja jANe hoya nahIM ema pAMce IndridyArthI manaraMjaka banI jAya che; ane jemanA nAma zravaNathI paNa Apane parama AnaMda utpanna thAya che evA, trizalA rANInI kukSie janmelA, siddhArtharAjAnA putra zrI mahAvIrasvAmI AvIne guNazIla caitya samavasaryA che. he prabho temanA AvavAthI udhAnane viSe sarva Rtuo jANe emanAM darzana karavAne ja hoya nahIM ema samakALe prAdurbhAva pAmI che. (juo) sarva Rtuone viSe ziromaNi evI vasaMtaRtu AvI hoya nahIM ema, mRduvAyuthI jANe nRtya karatI evI AmravRkSanI zAkhAne viSe kokilA gAyana karI rahyA che. aneka vikAsa pAmatA kadamba vRkSanA puSponI reNune lIdhe sUryanA kiraNone jANe komaLa karI nAkhatI evI grISmaRtu paNa AvI pahoMcI jaNAya che. karavatathI ja hoya nahIM ema kAMTAvALA ketakI puSpothI viyogIjanonAM hRdayane bhedI nAkhanArI varSARtu paNa vikAsa pAmavA mAMDe che. vaLI te svAmin ! navIna ane zreSTha evAM vikasvara kamaLothI zaraRtu paNa jANe bhagavAn vIrasvAmInI pUjA karIne potAne kRtakRtya karaze. kAmIjana tulya hemantaRtu paNa potAnA kundapuSponI kaLIorUpa nakhothI jANe dizArUpI vadhuonA uraMga vakSa:sthaLa upara sata (nakhakSata-prahAra) karavAnI IcchA kare che. be sAthesAthenI RtumAM utpanna thanArAM kunda ane sidvAra puSpo ye A ziziraRtumAM AvyAM jaNAya che; athavA to zizirane (ThaMDI prakRtivALAone) AkhuM jagat potAnuM ja che. udyAnapAlakanI e vadhAmaNI sAMbhaLIne rAjA, vasantasamaye AmravRkSa kusumonA samUhathI pUrAI jAya tema, sarva aMge harSanA romAMcathI pUrAI gayo. eNe ene prItipUrvaka puSkaLa InAma ApyuM; kAraNa ke jinezvarabhagavAnanA khabara lAvanArane to rAjyanuM dAna devuM e paNa thoDuM che. pachI satvara rAjAe prabhune vaMdana karavA javA mATe sarva sAmagrI taiyAra karAvI; kAraNa ke prathivI para AvI caDhelA kalpadrumanA darzanane abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga, trIjo) 119
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSe kone abhilASA thatI nathI ? sevakoe tatakSaNa hasti-azva-rathAdi taiyAra karyA; kAraNa ke rAjAnI AjJAthI sarva kAMI nIpaje che. pachI jANe sAkSAta Indra ja hoya nahIM evo zreNikanarapati secanaka hAthI upara besIne abhayakumAra Adi putronA parivAra sahita bahAra nIkaLyo. apsarA samAna rUpasauMdaryayukta nArIo tenA para chatra dhAraNa karI rahI hatI tathA cAmara vIMjyA karatI hatI. AgaLa zuddhapATha bolavAmAM catura evA baktijano ToLAbaMdha cAlatA hatA; tathA hAvabhAvathI mana haraNa karatI vArAMganAo nRtya karI rahI hatI. vaLI bherI bhAkAra Adi vAjiMtronA svarathI AkAza baheruM thaI gayuM hatuM. sAthe uttama azvo para tathA rathone viSe mahAsAmaMto zobhI rahyA hatA; ane IndrANInI sAthe spardhA karanArI pavitra aMtaHpuranI strIo paNa AvA zreSTha prasaMgano lAbha levAmAM pAchaLa paDI nahotI. pachI kSaNamAM te narapati, sarvArthasiddhie janAro jaMtu siddhazilAnI najadIka pahoMce tema, samavasaraNanI najIka AvI pahoMcyo. tyAM prabhunA traNa chatra daSTie paDyA ke turata ja jJAnAdikavayI prApta karIne bhavikajana ahaMkArathI utare tema, rAjA gajavara parathI utaryo. utarIne te narapati page cAlI muktinA sAkSAta dvArA jevA samavasaraNanA dvAra pAse Avyo. tyAM teNe chatra-mukuTa-cAmaro-khaga-puSpa ane tAMbUlano tyAga karyo; tathA mukhazuddhi karI. pachI teNe ekasATI uttarAsaMga nAkhIne Adarasahita samavasaraNane viSe praveza karyo. tyAM jinapatinA darzana thayAM ke tarata ja rAjA aMjali joDIne ekAgra dhyAne raho; kAraNa ke te vinA siddhinI prApti nathI. pachI parivAra sahita teNe prathama prAkArane viSe praveza karI, traNa prakAranA duHkhano kSaya karavAne arthe ja hoya nahIM ema, ahaMbhagavAnanI traNa vakhata pradakSiNA karI. tyArapachI bhAlapradezathI traNavAra pRthvIno sparza karIne (traNavAra khamAsamaNa daIne) teNe prabhune vaMdana karyuM tathA harSayukta citte temanI A pramANe stavanA karI :1. jJAna-darzana-cAritra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 120
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ he prabhu ! mArA jevo vRddhapuruSanI jevI sthULadaSTivALo prANI ApanA keTalA guNane joI zake ? to paNa huM ApanA be traNa guNanI to stuti karIza. janmotsava samayanuM tamAruM parAkrama te mane cirakALa paryanta vismaya pamADe che, ke je vakhate tame merUparvatane calitA karIne surapatine nizcaLa karI dIdho hato. vaLI he svAmi ! tamArA mAtapitAe mugdhabhAva thakI tamane lekhazALAne viSe abhyAsArthe mokalyA te IndranuM mahabhAgyaja; kAraNa ke anyathA e (Indra)nA nAma parathI indra vyArA kevI rIte nIkaLata, ane bhuvanane viSe kevI rIte pasAra pAmata ? he devAdhideva ! tame kaumArAvasthAne viSe tamArA baLanI parIkSA karavA AvelA devatAne eka muSTinA prahArathI nIco karI nAMkhyo hato te jANe tenA garvane heTho besADavAne tame pUrve punaH punaH abhyAsa karyo hoya nahIM ! vaLI he dInanAtha ! ApanA prANa levAne tatpara thayelA saMgamaka devatA para kopa karavo to dUra rahyo, paNa Apane to ulaTI, grISma Rtune viSe samudranA jaLanI jema, dayA vRddhi pAmI. | he mokSadAyI bhagavAna ! samakita prApta karavAne arthe nitya jatA AvatA devatAothI ApanA caraNakamaLa, janavargathI janakSetranI jema, niraMtara sevAyA kare che. he jinezvara ! vaLI jaghanya padane viSe paNa Apa koTibaddha devatAothI parivarelA raho cho; athavA to ApanA saubhAgyanI kaMI upamA ja nathI. he jinendra ! bIjA to dUra rahyAM, paNa A caityavRkSa suddhAM guMjArava karatA bhramaroe karIne sahita evAM potAnAM puSparUpI netrovaDe, bhuvanane viSe ApanI AvI adabhuta lakSmIne joIne harSa pAmI, maMda maMda vAyune lIdhe hAlatI zAkhArUpI hastothI jANe nRtya karI rahyuM hoya nahIM ema jaNAya che ! magadhezvara zreNikamahArAje A pramANe sakaLabhuvanane pUjya evA jinabhagavAnanI stavanA karI. pachI teNe sarva munione paNa harSa sahita vaMdana karyuM; kAraNa ke mumukSajanane sarva saMyamI pUjya hoya che. tyArapachI e, vaimAnika devatAo beThA hatA temanI pAchaLa, potAnA samagra parivAra abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 121
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahita beTho; kAraNa ke adhikathI paNa adhika hoya che. vaLI abhayakumAra Adi kumAro paNa jinezvarabhagavAnane vaMdana karIne bhUpatinI pAchaLa beThA; kAraNa ke suputro haMmezAM pitAne anusaranArA hoya che. sAmaMto, sacivavarga, zreSThijana ane sArthavAha pramukha loko paNa yathAsthAne beThA; kAraNa ke nIti balavattara che. have traNa jagatnA guru evA zrI mahAvIrabhagavAne sarva koInI bhASAne anusaratI ane yojana paryanta prasaratI vANI vaDe dharmadezanA ApavA mAMDI : A cAra gativALo saMsAra du:khathI ja pUrNa che. amAvAsyAnI rAtrinA caMdramAmAM jema leza paNa prabhA hotI nathI tema e saMsAramAM paNa sukha lezamAtra nathI. juo ke, audArika zarIrane viSe vAtapitta-kapha hoya che tevI rIte narakane viSe prathama to traNa prakAranI vedanA che. sAte narakane viSe sahaja eTale kSetravedanA che. anyoanya kRta vedanA chaThThI naraka sudhI che; ane paramAdhArmikakRta vedanA trIjI naraka sudhI che. pahelI traNa naraka pRthvIne viSe uSNa narakavAsa che; cothImAM keTalAeka uSNa ane keTalAeka zIta che; ane chellI traNamAM atizItaLa narakAvAsa che. jo koI merUparvatapramANa himano piMDa uSNa narakanI pRthvIne viSe pheMke to te piMDa tyAM paDatAMnI sAthe ja ati zItaLa thaI jAya che, eTaluM ja nahIM paNa, e nArakInA jIvane jo koI uSNa narakavAsathI koI prakAre uddhAra karIne khadiravRkSanA aMgArAthI pUrNa evA kuMDane viSe mUke to te jIva ni:saMzaya, jaLanA kaNathI mizra evA vAyune viSe manuSya sukha pAme che tema, parama sukhane pAme che. vaLI paNa jo koI, varasAda josabaMdha varasato hoya ane vAyu zItaLa vAto hoya evA paNa zItaLa narakavAsathakI koI (nArakInA) jIvane kADhIne nirAvaraNa pradezane viSe lAvIne mUke to tethI e jIvane bilakula pavana vagaranA pradezamAM AvavAthI atyaMta sukha prApta thAya che. A nArakInA jIvo RNane vaza thaIne ja hoya nahIM ema pUrva janmanA vairabhAvathI paraspara araNyanA pADAnI peThe yuddha karyA kare che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 122
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI lokapALa yamanA apatyasthAnIya bhavanapatinikAyanA krUra manavALA paramAdhArmika devatAo tyAM AvI AvIne temane, baMdigRhanA rakSako baMdikhAne nAMkhelA puruSone ja du:kha de che tema, seMkaDo prakAre kadarthanA kare che. teo utpanna thAya che ke turata ja temane, sonI loko dhAtunI saLIone kheMce che tema sAMkaDA mukhavALA ghaTIyaMtromAM kheMcI kADhe che; vaLI kaMse sulatAnA putrone pachADyA hatA tema emane paga vacce lAvIne nirdayapaNe kaThina zilA upara pachADe che; suthAra loko lAkaDAM cIre tema teonAM aMgopAMga cIre che, ane temane bhUmi para loTAvI loTAvIne vastronI peThe mRgaranA prahArathI kuTe che; pattharanI jema temanA TukaDA kare che ane karavatathI chedI nAMkhe che; kaNikanI peThe pIse che ane aDadanA dANAnI jema daLI nAMkhe che; kuMbhanuM mukha baMdha karIne dhAnyane rAMdhe che tema temane rAMdhI nAMkhe che ane caNAnI peThe taLe che tathA rAjA potAnA sevakothI gAyonA ToLAMne rUMdhe che tema temane rUMdhe che. uSNatApamAMthI jo teo chAyAmAM Ave che to zAbhali vRkSanI zALanI peThe, temanA khaga jevI dhAravALA patrothI talatala jevA TUkaDA karavAmAM Ave che. ane to paNa temanAM tevAM karmaniyogane lIdhe temanAM zarIra pArAnI kaNIonI peThe tatkSaNa maLI jAya che (akSata thaI jAya che). tRSAtura hoIne jo teo zItaLa, svAdiSTa jaLa zodhe che to temane vaitaraNI nadInA pUjya pramukha padArtho pAvAmAM Ave che. vaLI pUrvanAM parastrIgamanAdi pAponuM smaraNa karAvI karAvIne temane, temanA ati rUdana chatAM paNa, agnithI tapAvelI lohanI putaLIonuM AliMgana karAve che. A jIbhathI tame asatya vANI bolatA hatA' ema kahI kahIne temane temanA barADA chatAM ati prayAse, pIgaLAveluM sIsuM suddhAM pAvAmAM Ave che. enAthI paNa temanAM duHkhanI sImA AvatI nathI; "tamane pArakuM mAMsa bahu priya hatuM" ema kahI kahIne temane temanuM ja mAMsa kotarI 1. soma, yama, varUNa ane kubera e cAra dizAnA cAra lokapALa kahevAya che. 2. putro jevA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 123
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ kotarIne parANe khavarAvavAmAM Ave che. Ama thavAthI jyAre teo, nAtha ! nAtha ! rakSaNa karo' ema karUNasvare rUdana kare che tyAre temane kahevAmAM Ave che ke-he pApI jIvo ! tame paNa tamArAthI bhaya pAmatA evA nirdoSa prANIono ghAta karIne temanuM mAMsa khAtA hatA e tame bhUlI gayA ke ? athavA to A lokamAM ApaNe jevuM pArakAnuM ciMtavIe chIe tevuM ja ApaNane thAya che. svayameva duHkhI evA nArakInA jIvone A kadarthanA, anya pAmara jIvone jvarane viSe heDakI thAya che tevI thAya che. AvA asAdhAraNa du:khomAMthI chUTIne teo bIjA-ekendriyathI mAMDIne caturindriya paryanta bhava pAme che, ane ati ajJAnadazAne lIdhe, vAdane viSe kuvAdI ja jema, tema, sAmarthya rahita hoIne atyaMta zikSA prAptirUpa gRha(dhara) pratye pAme che. tyAM paNa temane kAyasthitino anna lAvavAnI IcchAne lIdhe ja jANe bhedana-cheda-ghAta Adi anaMta duHkha-paraMparA bhogavavI paDe che. pachI jANe sthAna-ajIrNatAne lIdhe ja hoya nahIM tema teo ananta kALe e ekendriyAdi bhavano tyAga karIne paMcendriya pazu yonine viSe Ape che. tyAM paNa temane, zetruMjanI bAjIne viSe sogaThIone ja jema, tema, bahudhA pAzataMtra-raju-jALa Adi baMdhanothI bAMdhe che; ane sarSavathI zAkinIne ja jema, tema, temane Ara-aMkuza-cAbuka-lAkaDI pramukhathI nirdayapaNe mAra mAre che. vaLI darajI jema kAtara vatI vastro kAtare che tema temanAM gaLAM, kaMbaLa-pRSTAgra-vRSaNa-zravaNa Adi aMgone viSe teo kApa mUke che. eTaluM ja nahi, paNa temane jinezvara AdinI AzAtanA karanArA jIvo para jema karmano bhAra, tema bhUkhyA ane tarasyA kaMTha ane pITha para moTA bhAra bharavAmAM Ave che. vaLI jyAre teo navuM evuM yauvanA pAme che tyAre nirdaya loko temane damana karavAnI IcchAthI, RNI jananI pAse ja jema, tema, temanI pAse lAMghaNo karAve che. ane emanA jevA nirAzritone pralayakALanA agninI samAna jvALAvALA vanivaDe, zabda karatA veNunI peThe, bhasma karI nAkhe che. pote sudhA ane tRSAthI pIDAtA 124 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaMca to che ja evAne vaLI loko paNa duHkha de che; kAraNa ke deva. durbaLano ja ghAtaka che. pachI atyaMta vedanA sahana karI karma khapAvIne tyAMthI cyavI teo RddhivAn puruSa grAmathakI nagarane viSe Ave che tema, narayonine viSe Ave che. tyAM paNa garbhavAsane viSe temaja yonithakI bahAra nIkaLatI vakhate (janma samaye) temane je duHkha thAya che te manuSyanAM anya sarva duHkhathI paNa adhika che. vahinathI tapAvelI soyone zarIranA romane viSe saMbhinna karAvavAthI je duHkha thAya che te karatAM AThagaNuM duHkha temane garbhavAsane viSe thAya che; ane yonithakI prasavatI vakhate temane je duHkha thAya che te to garbhavAsanA duHkha karatAM anantagaNuM thAya che. have manuSyabhavane viSe paNa, bAlyAvasthAne viSe dAMta phuTe che tyAre atyaMta duHkha veThavuM paDe che; ane kaumArAvasthAne viSe krIDA pramukhathI dehakaleza anubhavavA paDe che. vaLI tarUNAvasthAne viSe teo amadAonA suMdara locanarUpI lakSmIne vilokavAne, bhramaranAM ToLAM kusumone viSe bhame che tema, sthAne sthAne bhamyA kare che. temanI ayogya viSayanI IcchA aphaLa thAya che eTale to teo, lAkSArasa jharanArA vRkSonI jema divase divase zarIre kSINa thatA jAya che; vaLI keTalAka yogya sthAnane pAmelA chatAM avicArI hoIne phaLa prApta karyA vinA ja pataMgIAnI peThe vinAza pAme che. kahyuM che ke, vANijya, nRpatinI sevA, kRSi, azvAdinuM poSaNa, samudra paryaTaNa, rohaNAcaLanI bhUminuM khodavuM, niraMtara dhAtuone phaMkavI, rasakUpikAno prayoga, maMtra taMtra, nimittAdeza, samRddhivAn janono sahavAsa, zastrazAstrane viSe kuzaLatA-vicitra evuM citrajJAna tathA vyAdhinI cikitsA pramukha vyApAro puNyahIna vyApArIne phaLadAyI thatAM nathI. kAraNa ke kaMkeli vRkSane kadApi paNa puSpa Ave nahIM. vaLI keTalAka atyaMta suMdhAnA duHkhathI pIDAtA gharanA cAre khuNAmAM krodhI strInA krodhathI nirveda pAmatA chatAM mukha laIne dUra dezAntare jatA rahe che ane tyAM mRtyu pAme che; athavA to duHkhI janane kaMI duSkara nathI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 15
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ have vRddhAvasthAne viSe to prANIne prAyaH atyaMta duHkha hoya che; kAraNa ke kuSTinA zarIrane viSe to makSikA vizeSe karIne jALa bAMdhe che. buddhinI sAthe zarIra paNa saMkoca pAme che, ane gatinI saMgAthe cakSuo paNa niraMtara gaLI jAya che. dAMta paNa "A kezoe ApaNo zvetaguNa laI lIdho" ema kahIne jANe rIsAI jatA hoya nahIM ema lajjAne AgaLa karIne jatA rahe che. vRddha mANasa "yauvanane viSe lezamAtra mada karavo nahIM" ema jANe bodha Apato hoya nahIM ema jANe maMca upara paDyo paDyo khoM khoM karyA kare che. vaLI jo e hitabuddhithI putrone zikhAmaNa ApavA jAya che to eo kahe che ke vRddha thayA paNa haju mauna dhAraNa karatA nathI; tame zvAnanI peThe bhasI bhasIne nitya amArA kAna karaDI khAdhA; have to ame tamArA jevA. pitAthI lokone viSe lAjI marIe chIe. putravadhuo paNa sarve, je zvasUranI kRpAthI uttama suvarNanA AbhUSaNo pAmI hoya che e zvasuranI evI avasthA joI joIne, lAja kADhavI te kore mUkIne, ulaTI tiraskAra sahita nAka maraDIne mukha thakI thuMke che. strI paNa ene vAste tuccha jevuM bhojana banAvIne ekekavAra kASTapAtrane viSe lAvIne ene raMkanI. peThe Ape che. bhUtA-atisAra-kaMDa-kSaya-kuSTa-jvara Adi vyAdhio, jIvaDAMo kASTane kare che tema, tenAM zarIrane niHsAra karI nAMkhe che. | (zrI vIrasvAmI zreNikarAjA pramukha samakSa dezanA Ape che temAM upara pramANe kahIne have kahe che ke, e pramANe ame manuSyabhavanAM duHkho lezamAtra batAvyAM che; athavA to tala thakI zyAma marI keTalAM bhinna karI zakAya ? vaLI kAcane viSe jema lezamAtra maNino guNa nathI tema ahIM ApaNe dhArIe chIe tevuM, svargane viSe paNa kharekharuM sukha nathI. kAraNa ke tyAM e aya vibhUtivALA devo anya devonI samRddhi joIne zoca kare che ane emanI lakSmIno nAza karavAne mATe durjananI peThe yatna kare che. vaLI vaidehI sItAne rAvaNa harI gayo hato tema eo paNa pArakAnI strIne viSe mohabdha banIne tenuM haraNa karI jAya che. vaLI 126 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakitavALA hoya che eo evA haraNa karanArA devone prahArathI jarjarita kare che ane ema emanuM surapaNuM jANe choDAvIne emane aMtya dazA prati pahoMcADe che. ahIM jema eka rAjA eka kuTuMbIne tenuM kaMIka dUSaNa kADhIne tenuM sarvasva laI le che tema tyAM paNa baLavAna devatAo kare che. te vakhate tyAM paNa e haraNa karanArA zaktivALAnI pAse kaniSTa padavInA devone tenA caraNamAM paDI dInamukha karI karUNa svare kahevuM paDe che ke-he svAmin ! A dAsa para kRpA karo; ame Avo aparAdha punaH nahIM karIe; mATe kSamA karo; kAraNa ke mahaMta puruSono kopa sAmAvALAnA namana (namI javA) sudhI ja hoya che. vaLI eo paNa mALAnI plAni-nidrA-aMgabhaMga-udAsInatAkalpavRkSano kaMpa-kopa ane kAmanI adhikatA-ane-lajjA tathA lakSmIno nAza Adi cyavananA cinho jue che tyAre kSetrane viSe kAyara puruSonAM hRdayanI jema emanAM hRdaya paNa ekadama bhinna thaI jAya che. teo pRthvI-jaLa ke vRkSa-emAMnI koI yonine viSe potAnI utpatti thaze ema jANIne pokAra karI mUke che. "hA ! AvAM svarganAM sukha tyajI daIne have tapAvelI kuMbhIne viSe nArakInA jIvonI peThe azucinI khANa evI mAnavInI kukSine viSe vAsa karavo paDaze. Aja paryanta ratnanA staMbho ane maNinI bhUmivALA vimAnane viSe rahIne have sarpanA bilathI pUrNa evI tRNanI kuTIrane viSe kevI rIte rahevAze ? devAMganAonAM hAhAhUhU evA AlApa yukta uttama gItonuM zravaNa karIne have rAsabhono Arava kema sAMbhaLI zakAze ? hA ! Aja paryanta muninAM paNa manane haraNa. karanArI evI rUpavatI sura-suMdarIone joyA pachI have kokilanA samAnA zyAmavarNI mAtaMgI jevI nIca varNanI strIone kema karIne jovAze ? Aja sudhI maMdAravRkSanA puSpanA jevAM divya sugaMdhI padArtho vaDe dhrANendriyane tRpta karyA pachI, have, madhavALo madhanI ja jema tema azucinI gaMdha kema karIne levAze ? ciMtavyA mAtrathI ja AvIne UbhA rahetA evA divya rasayukta bhojana grahaNa karyA pachI have zakaronI peThe durgadhavALA AhAranI sAmuM ja kema jovAze ? hA ! Aja lagI kAmadevanA maMdirarUpI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 127
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ komaLAMgI surAMganAone ja AliMgana dIdhuM che, to have kaThora zarIravALI strIonAM aMgono sparza paNa kevI rIte thaI zakaze ? A pramANe hAhAkAra karatA e devatAonA hRdaya zatadhA (so kaTakAmAM) bhedAI jatAM nathI eja vicitra che. (temanAM evAM karUNa rUdana pramANe to ema thavuM ja joIe.) A pramANe devagatine viSe paNa sukha nathI ja. kAraNa ke cUlA sarvatra mATInA ja hoya che. mATe e duHkhano kSaya karavAne, saMsArarUpI samudrano pAra pamADavAne samartha evo naukA samAna dharma Azraya karavA yogya che. e dharma, loka ane aloka evA be bhedathI jema AkAza, tema munidharma ane zrAddhadharma evA bhede be prakArano che. emAM munidharma kSamA-mAnatyAga-Arjava-lobhano nigrahatapa-saMyama-satyatA-zauca-dravyavirvajana-ane abrahmano tyAga (brahmacaryanuM pAlana) ema daza prakAre che; ane bIjo je zrAddhadharma te, pAMca aNuvrate karIne, traNa guNavrata karIne ane cAra zikSAvrata karIne, bAra prakAre che. emAM praNAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha e pAMceno dezathI tyAga karavo e pAMca aNuvrata. A pAMca aNuvratamAMnA pahelA aNuvratamAM, vadha-baMdhana-chavi chedaatibhArAropaNa-tathA bhApAnano vyavaccheda e aticAro che. vaLI kanyA-gAya-bhUmi saMbaMdhI asatya bolavuM, pArakI thApaNa oLavavI ane kuTasAkSI pUravI e pAMca vizeSataH asatya che ane koInI gupta vAta sahasA ughADI pADavI, mRSA upadeza devo ane kuTalekha utpanna karavo e sarva bIjA aNuvratanA aticAro che. vaLI kharI vastune badale bIjI enA jevI banAvaTI vastu ApavI, corIno mAla levo, corI karAvavI, vairinA rAjyamAM javuM ane asatya mAna ke tulA rAkhavAM e sarva trIjA aNuvratanA aticAro che. have cothuM aNuvrata je abrahmaviratipaNuM tene viSe zrAvaka be prakArano hoya (1) potAnI ja strIne viSe saMtoSa mAnanAro athavA (2) bIjAnI strInA tyAgavALo; eNe vidhavA-vezyAanaMgakrIDA-kAmano tIvrarAga tathA paravivAha e sarvano tyAga karavo. (e cAra aNuvrata samajAvyA pachI have pAMcamuM kahevAne mATe parigrahano 128 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha kahe che) dhana-dhAnya-kSetra-vastu-rUpuM-kAMcana-ddhiHpAda-catuSpAda ane kuSya (sonA rUpA sivAyanI bIjI tamAma halakI dhAtuo) e navA prakArano parigraha che. emAM anukrame balbanuM baMdhana-yojana-dAna ane garbhAdhAna tathA kuNanI bhAvathakI vRddhi e pAMcamA aNuvratane viSe aticAro che. caturmAsa Adi paryanta urdhva-adho ane tiryam digmAna karavuM e Adya guNavata; e, tapAvelA lohanA goLA samAna je gRhasthaene bahu uttama che. urdhva-adho ane tiryak mAnanuM atikramaNa karavuM, vismRti ane kSetranI vRddhi karavI e pAMca digavatanA aticAra che. have anna-kusumAdinI peThe je ekaja vAra bhogavAya te bhoga; ane gRhAdikanI peThe jeno anekavAra upabhoga levAya te upabhoga. e bhoganI ane upabhoganI, bhaktithI ke karmathI parimiti (parimANa) karavI e "bhogopabhoga parimANakRti' nAmanuM guNavrata che. ajANyA phaLa phulaanaMtakAya-mAMsa-madha-mAkhaNa-ane rAtribhojanae sarva varjavAM. ubaravaDa-azvatya tathA plekSa e vRkSonAM phaLa tathA kRmi vyApta phaLa paNa sarvathA varjavAM. sacittano, sacittathI saMyukta hoya eno, tathA tuccha auSadhiono paNa tyAga karavo ane apakva athavA du:pakava evAM bhojya padArthono paNa tyAga karavo. (e sarva bhoga AzrayI aticAra jANavA. have "karmathI kayA te kahe che). bhogopabhoga parimANanA "karmathI' paMdara aticAra che te aMgArakarma vagere che. IMTa pakAvavI tathA kuMbhAra-kAMsAkAra-luhAra-sonI e sarvano vyApAra, bhujanArAno dhaMdho, kapukAra ano tAmrakArano vyApAra tathAe sarvene arthe aMgArA banAvavAno vyApAra e sarva karma "aMgArakarma jANavAM. puSpapatra-kRtAkRtta vana tathA phaLa vecIne ane kaNa pIsIne "vanA ropIne AjIvana calAvavuM e "vanakarma'. zakaTa (gADAM) tathA enAM nAbhi-cakra Adi aMgo banAvI te vecI ane hAMkIne vRtti calAvavI e "zakaTakarma'. bheMsa-gADuM-UMTa-baLada-khaccara Adi vaDe pArakA mAlane anyatra laI javo e "bhATakakriyA'. haLa-kodALI pramukha hathIArothI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 129
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthivI khodavI, ane kaThina lohanA TAMkaNA vaDe pASANa ghaDavA e. sarva "sphoTana karma." khANane viSe jaI trasa prANIonA daMta-keza-nakha Adi lAvavAM ane motI-pArA-zaMkha-chIpa Adi grahaNa karavAM e "daMtavikraya." kasuMbha (kasuMbo) dhAtakI-lAkSA-gaLI ane maNa zila vagere saMsakta (cIkAzavALA) padArthono vyApAra e "lAkSAvANijya." vaLI madhu-madha-vasA-mAMsa-ane navanIta e sarvano vyApAra "rasavANijya' kahevAya che; dhRta ane tela Adi doSayukta nathI. nara-vRSabha-hasti-azva-UMTa pramukhano tathA pakSI ane jaMtuono vikraya te "kezavANijya' kahevAya che. vaLI jaMgama ane sthAvara viSano vikraya, ane manaHzila-astra-haritALa Adino vikrayA e sarvano 'viSavANijya'mAM samAveza thAya che. yava-IzugodhUma-talA pramukhane yaMtrane viSe pIlavA-pIlAvavAM e "yaMtra pIDana" kahevAya che. tathA zobhAne arthe nAsikA viMdhavI muzkane kApavuM-galakaMbala tathA karNane viSe cheda pADavA e sarva "nirvAina kriyA' kahevAya che. navA tRNanI vRddhine arthe, dharmabuddhie athavA vyasanathI tRNane anidAna devuM (saLagAvI mukavuM) e "dAvAgni dAna" kahevAya che. araghaTTa (reMTa) Adi yaMtrothI sarovara nadI AdinuM jaLa kADhIne yavazALa Adine siMcavA e "sarazoSa' (sarovaranuM zoSaNa karavuM) kahevAya che. krIDArthe zvAna Adi pALavAM tathA dravyArthe azva-sAMDhaNI-dAsikA pramukhanuM poSaNa karavuM e sarvano "asatIpoSaNakarma'ne viSe samAveza thAya che. A sarva kAryothI, vivekahIna nara kama ekaThAM kare che tethI e karmAdAna'ne nAme oLakhAya che. vaLI cAra prakArano "anarthadaMDa' kahevAya che ke e cAra prakAra apadhyAna, kRpAsAdinuM dAna, pApano upadeza ane pramAdAcaraNa-e pramANe che. e anartha daMDanI viratine viSe (nA viramaNane viSe) kaMdarpa, saMyuktAdhikaraNatA, mukharatA, kuMcitapaNuM tathA bhoganuM atiriktapaNuM e aticAra che. vaLI sarva sAvadha yoga tyajIne tathA raudra ane ArtadhyAna dUra karIne aMtarmuhUrtAdi kALa paryanta sAmya bhAva rAkhavo. "e sAmAyika 130 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ vrata kahevAya che. mana vacana athavA kAyAno sAvadha vyApAra upayoga rahitapaNuM ane chello anavasthAna e enA "aticAra' che. digvirati, vratano ja divase divase saMkSepa karatA javo ene "dezAvakAzika' kahe che. preSaNa, Anayana, zabdAnupAta, rUpAnupAta, ane pudagaLakSepa-e e vratanA pAMca jAtinA aticAra che. aSTamI Adi tithine viSe abrahmano tyAga. bhojanano tyAga, vyApArano tyAga ane dehano asatkAra karavo. ema cAra prakAre pauSadhavrata kahyuM che. ene viSe, avalokyA vinA ke pramAryA vinA AdAna, utsarga ke saMstAra karavo (spaMDila paraThavavuM ke saMthAro karavo), smRti ane upasthApanAno abhAva, tathA anAdara e aticAra kahyA che. sAdhuone zuddha anna-pAna-vastra-vasati AdinuM gaurava sahita dAna devuM e atithi-saMvibhAga vrata kahevAya che. ene viSe sacitta kSepa-piThita kSepa-pArakAno vyapadeza-mAtsarya, ane kAlAtikramadAna e aticAra che. jema karmathI vimukta evA ja AtmAnA pradeza zuddha kahevAya che tema e gaNAvyA e pAMca pAMca aticArothI rahita hoya toja e vrata vizuddha kahevAya che. | (zrI vIraprabhu kahe che) A je ame baMne prakArano dharma kaho tenuM mULa samakita ja che. jemake samasta prAsAdanuM mULa paNa prathama pAyAne viSe jaLa bharI rAkhavuM eja che. e samakita, cetana jema cetanAdithI gamya che tema, AtmAnA pariNAma tathA sUtrArthane viSe rUcithI lakSita hoI zamatA AdithI gamya che. e zamatAdi sAdhunA mahAvratanI peThe (pra) zama-saMvega-nirveda-karUNA tathA Astikaya ema pAMca che. A samyakatva vaLI jema mokSamArga jJAnAdi e karIne traNa prakAre che tema, darzanamohanIyanA prazama, kSaya ane prazamakSaya vaDe traNa prakAre che e kAjaLa AdithI zvetavastra malina thAya che tema, zaMkA-kAMkSA-vicikitsA ane mithyAdaSTinI saMstavanAthI doSita thAya che; tathA kalpavRkSothI naMdanavana zobhe che tema zAsanane viSe sthiratA-utsarpaNA-bhakti ane 1. jJAna, darzana, cAritra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 131
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzaLatA tathA tIrthasevAthI, dIpI nIkaLe che. e (samakti) vinA sakaLa anuSThAna tuSa (photarA)nA khaMDananI jema, hastinA snAnanI jema, araNyanA gItanI jema, kAsavRkSanA puSpanI jema, kRpaNanI AgaLa prArthanAnI jema, cakSarahita jananI AgaLa nRtyanI jema, ane badhirapuruSanI AgaLa gAyananI jema vRthA che; ane enAthI (e jo hoya che to) kriyA sarve, caMdramAthI jema rAtri, narezvarathI jema rAjyalakSmI tathA. svAmIthI jema patnI zobhe che tema atyaMta zobhI UThe che. mATe e samakti dhAraNa karanArAoe tatkALa mokSagati pamADanAro yatidharma Adaravo yogya che. paNa jeomAM evI zakti na hoya temaNe paraMparAe mukti ApanAro evo gRhastha dharma aMgIkAra karavo; kAraNa ke pagathIe pagathIe caDhatA anukrame mahele pahoMcAya che. AmAM paNa jeo azakta hoya temaNe samyakatva to dhAravuM ja; kAraNa ke te cirakALe paNa siddhi pamADe che; kema ke nidhAna paNa bhaviSyane viSe upakAra nathI karato zuM ? zrI vIrasvAmI A pramANe dezanA detA hatA eve samaye, durbaLa strIoe khAMDelI ane baliSTa strIoe jhATakIne mukelI aNizuddha uttama kalAzALano, rAjAnA gRhane viSe ja siddha thayelo ATakapramANa baLi pUrva dizAnA dvArethI aMdara Avyo. tatkSaNa prabhue dezanA baMdha karI. tyAM ja devatAoe utkaTa suvAsamaya gaMdha padArtho pheMkyA; jANe ke e balinA veSamAM rahelA puNyane vaza karavAne yogya curNaja pheMkatA hoya nahIM (pachI) sthiti AvI ja che ema batAvatA hoya nahIM ema e baLine uDADavAmAM AvyA; tethI divase paNa jANe AkAza kSaNavAra tArAtArAmaya thaI rahyuM. pachI pAchA tatkSaNa nIce paDatA pahelAM e baLimAMthI ardhane to, marajIvA loko agAdha jaLane viSe paDatA maNi Adine laI le tema vegathI devatAo laI gayA. tenA ardha rAjAe laI lIdhA ane bAkInA bIjA sAmAnya janoe lIdhA; athavA to dharmamAM temaja karmamAM kramavAra ja lAbha maLe che. e baLino eka paNa sikaLa jenA mastaka para paDe tenA cha cha mAsanA rogo hoya te paNa Hin11111111111111 132 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAza pAme che. uparanI zrI aMtima tIrthakaranI atyuttama dezanAthI krUra prANIo paNa pratibodha pAmyA. kAraNa ke ati nidrALu jana paNa bhAnuno udaya thaye nathI jAgato zuM ? pachI zreNika narapatie trijagadguru zrI vIraparamAtmAnI samakSa mithyAtva rUpI viSano tyAga karIne jaina darzanarUpI amRtano svIkAra karyo. hRdayane viSe atyaMta bhAva utpanna thavAthI abhayakumAre paNa prabhune traNa pradakSiNA daI namaskAra karIne vijJApanA karI ke-he jinezvara ! adyApi huM cAritra levAne samartha nathI; kAraNa ke vRSabhathI vahana thaI zake eTalo bhAra dhAraNa karavAnI nAnA: vAcharaDAmAM zakti hotI nathI. mATe he svAmI mArA para kRpA karIne mane zrAddha dharma aMgIkAra karAvo; kAraNa ke kalpadruma durlabha hoya tethI zuM AmravRkSa paNa aprApya kahevAya ? e parathI devAdhideva zrI vIra prabhue tene yogya evo dharma tene aMgIkAra karAvyo; kAraNa ke jinezvara mahArAjA nitya lokone anurUpa dharma ja grahaNa karAve che. have abhayakumAre zrAddhadharma aMgIkAra karyA pachI meghakumAra paNa Ubho thaIne prabhune namI aMjali joDI bhaktikomaLavANI vaDe kahevA lAgyo-he svAmI ! janma-jarA-ane mRtyu rUpI matsyothI saMpUrNa evA A bhavasAgarathI nirveda pAmelA evA mane dikSArUpI naukA Apo. huM hamaNAM mArA mAtApitAnI AjJA mAgI laIne ApanA caraNakamaLa samIpa pravrajyA grahaNa karIne puSpanI jema mArA janmane saphaLa karIza. zrI jinezvara bhagavaMte te parathI kahyuM- he devAnupriya ! tArI e IcchA nirvighna paripUrNa thAo; tAre have kyAMya paNa pratibaMdhana karavuM nahIM. jo tIrthakara mahArAjA zIta-uSNa sudhA ke tRSAnA bhayanI avagaNanA karIne satata. dharmadezanA ApyA kare ane sarva AyuSya paNa tyAM ja khapAve to paNa kyAreka zrotAmAMthI koI paNa nirveda na pAme (saMsAra tyaje nahi.) pachI 1. mA pavitye vAdA ema sUtrapATha che. prabhuno kahevAno matalaba e che ke have tuM kyAMya paNa vilaMba karIza nahIM." abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 133
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAne zarIrano zrama dUra karavAne devacchandano Azraya lIdho. kAraNa ke emanI paNa kAyAne zrama thAya che. have pachI zrutakevalI gautamasvAmIe prabhunA pAdapITha para besIne dvitIya paurUSIne viSe dezanA ApI. asaMkhyabhava paryanta eNe AtmAne yathAprakAre pratipatti karAvIne lokonA vividha prakAranA saMzayo TALyA che, paNa e kevaLI nathI ema chadmasthone jANa paNa paDI nathI. kAraNa ke jenA para jinezvarano hAtha hoya tenA viSe zuM zuM na saMbhave ? dezanAne aMte rAjA pramukha sau potapotAne sthAne gayA; kAraNa ke tIrthaMkara mahArAjanI ATha pahora paryanta sevA to koI (virala-bhAgyazALI)ne ja prApta thAya che. have meghakumAre paNa mAtA pAse jaI caraNe namIne vinaya sahita vijJApanA karI ke he mAtA ! huM surendronI paraMparAe sevelA zrI jinapatinA caraNakamaLane namaskAra karIne tathA temanA mukha thakI dharmadezanA zravaNa karIne AvuM chuM. tethI A vakhate mAruM aMtaHkaraNa gaganane viSe UMce ArUDha thayelA caMdrabiMbanI peThe atyaMta virakta thayuM che. mATe tamArI sahAyathI mane evI rIte mukta karo ke huM vrata grahaNa karuM kAraNa ke uttarasAdhaka vinA siddhi thatI nathI. AvuM kaTuvAkya jenA zravaNapathane viSe paDatuM nathI tene dhanya che ema ja jANe kahetI hoya nahIM ema cittahAriNI mUrchA dhAriNInI pAse gaI (dhAriNIne mUrchA AvI). pachI jaLathI latAne ja jema, tema caMdanano rasa siMcAvAthI tathA zItaLa paMkhAnA vAyarAthI tene sacetana karI eTale te gadgada vANIthI bolI-nAnA prakAranI mAnatAo mAnI tyAre mane tArA jevo lokadurlabha putra prApta thayo che. he bandhusamAna vatsala putra ! samakita vinA cAritranI jema tArA vinA mAruM jIvita kSaNamAtramAM jatuM raheze. mATe he mAtRbhakta ! huM jIvuM tyAM sudhI gRhane viSe rahIne tArI amRtakalpa dRSTithI mArAM aMgone zItaLatA pamADa. tArI evI ja IcchA hoya to 134 1. (1) rAga vinAnuM-nIrAgI; (2) (caMdrapakSe) vizeSa rAgavAn. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM IndulekhAnI peThe paraloka pAmuM tyAre bandhana rahita thayelA yogInI jema, tAruM manavAMchita pUrNa karaje. he putra ! ema karavAthI, tuM vijJa ane kRtajJa kahevAIza; kAraNa ke A saMbaMdhamAM vizvasvAmI zrI vIraprabhunuM ja pratyakSa dRSTAMta jo. e sAMbhaLI meghakumAre kahyuM-he mAtA ! tamAruM kahevuM satya che; paNa tame je "huM jIvuM tyAM sudhI" evuM kahyuM te ekAntanitya adhyAtma vacananI peThe ghaTatuM nathI. kAraNa ke saMdhyAnA meghanA raMga ane jaLanA kallolanA budbaTnA jevA capaLa jIvitane viSe konuM mRtyu prathama thaze ane konuM pachIthI thaze e jaNAtuM nathI. vRddha hoya te jIve che ane nAnA bALaka jatA rahe che; nIrogInuM mRtyu thAya che ane rogIjano besI rahe che. mATe he mAtA ! cittane bhAre karIne tathA A putra prati karUNA lAvIne AjJA Apo; kAraNa ke bodhi (samyaktva) atidurlabha che. e sAMbhaLI dhAriNIe kahyuM-he priyavatsa ! tAre prakRSTa rUpasaubhAgya ane lAvaNyarasanI kupikArUpa, varNa-vaya ane guNamAM tArA jevI zobhI rahelI, tAre viSe nitya atyaMta bhaktivALI, zreSThakuLane viSe utpanna thayelI ane bhogakaLAkauzalyane viSe ati catura evI ATha ATha to strIo che to temanI sAthe hamaNAM to devatAone durlabha evA bhoga bhogava; pachI tIrthaMkaramahArAjanI pAse dIkSA grahaNa karaje. mAtAnAM AvAM AkarSaka vacano sAMbhaLIne paNa meghakumAra acalita rahIne bolyo-he ambA ! tame mane je matyulokanA mAnavInA bhogane arthe nimaMtraNa karo cho te bhogo paNa zaraRtunA megha ane vidhunA camakArAnI jevAM asthira che. rAjya caraNanI raja samAna tuccha che; bhogopabhoga moTA nAga samAna bhISaNa che, manakAmanA aniSTa che ane viSayo paryante viSasamAna che. zukra-zoNita-maLa-mUtra-zleSma ane pittAdithI saMbhavatA ane samudrataraMgavat caMcaLa evA e anitya ane nazvara che. pApanI anivArya latAnI paraMparAne meghanI samAna poSanAra strIjana vaLI apavitra padArthonI ghaTikA (nAnA ghaDA)nI jema satpuruSoe nindavA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 135
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogya che. koNa paheluM jaze ane koNa pAchaLathI jaze enuM nizcita. jJAna kone che ? mATe evA heya viSayo viSe rati zI ? putranAM AvAM cittavedhaka vacano sAMbhaLIne paNa hArI na jatAM mAtAe potAno bodha zarU rAkhyo-he vahAlA ! zuM tane AvA ojasvI svarNa-ratnAdine viSe tathA vistArayukta evA A sAmrAjyane viSe vatsalabhAva nathI thato ? tAre tarUNa sUryanAM jevAM dedipyamAna ratno che tathA haMsagarbha-Indrapulaka prabhUti mANikyo che. he putra ! tuM jene vAte tapa karavAnI IcchA kare che te sarva ahIM tArI sanmukha ja che mATe yatheccha rIte pUrNa bhoga bhogavI le; pachI yati sanmukha vrata grahaNa karaje. A sAMbhaLIne saMsArathI sarvAze khinna thayelA meghakumAre mAtAne samajAvyA. he mAtA ! parama artha (mokSa) prApta karavAnA prayAsane viSe Asakta evA janone kSaNabhaMgura arthonuM zuM prayojana che ? evA tuccha artho kSaNamAM cora-agni-dAmAda rAjA pramukhane svAdhIna thAya che. je upArjana karavAmAM durbuddhi loko mahApApa bAMdhe che, teno tyAga karyA vinA temanAM karma naSTa thatAM nathI ane tethI temane saMsAramAM bhramaNa ja karavuM paDe che. jemAM samudra game eTalAM jaLathI, ane agni game eTalA paNa kASThathI tRpta thato nathI tema mugdhabuddhi puruSa paNa lakSmIthI kyAre paNa saMtoSa pAmato nathI. athavA A kamaLapatra para rahelA jaLabindunI jevA caMcaLa ane tuccha jIvitane viSe paNa tRNanI peThe kyAM pratibaMdha che ? e artha (dravya) kIrti vistAranAra che paNa durgatino hetubhUta hoI vRthA che; kAraNa ke kAnane toDI nAMkhe evA suvarSe karIne zuM ? vaLI zAntAtmA prANIone yauvana vRddhAvasthA jevuM che ane vyAkuLa cittavALAne to vRddhAvasthA paNa yauvana samAna che. Ama buddhizALI putranA satyavaMta uttarothI kaMIka pAchI paDIne dhAriNImAtA potAnA chellA upAya para AvI-are vhAlA kumAra ! e to sarva kharuM, paNa tuM sukomaLa che ane cAritra duSkara che kAraNa ke tAre merUsamAna ati guru kaThina paMcamahAvrato vahana karavAnA che. tAre abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 136
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtribhojanano tyAga karavo paDaze. mitra-baMdhu-zarIrane viSe mamatva mUkavo paDaze; te vinA chUTako nathI. udgamazuddha, utpAdanAzuddha, grAsazuddha ane eSaNAzuddha evI bhikSA grahaNa karIne nibhAva karavo paDaze; ane lobhamAtra tyajI daIne parigraha vinA rahevuM paDaze. traNa gupti ane paMcasamiti dhAravI paDaze ane mAsAdi pratimA tathA dravyakSetra pramukha abhigraha levA paDaze. eTaluM ja nahi paNa jIvitaparyanta snAna nahIM thAya; zayana bhUmi para karavuM paDaze; keza ane zmathuno loca karavo paDaze, ane rahevAnuM niraMtara gurukuLane viSe rAkhavuM paDaze. sudhA pramukha bAvIza pariSaho ane kSudra tiryaMca-nara-deva pramukhanA upasargo sahana karavA paDaze. niraMtara mahAprayAsa laIne aDhArasahasazIlAMga vahana karavA paDaze, ane je maLyuM te upara nirvAha karavo paDaze. he putra ! tAre dIkSA laIne A sarva lohanA caNA cAvavAnA che, tathA veLunA koLIA bharavAnA che. mahAna taraMgone lIdhe bhISaNa. evo mahAsAgara bhujAmAtrathI taravAno che, tathA jemAM pUra AvyuM che evI svargagaMgAne sAme pUre taravAnI che. eTaluM ja nahIM paNa tIkSNa khaDagadhArA para paga mUkIne cAlavAnuM che tathA prajvalita jvALAvALA agnine pagavatI zAMta karavAno che. merU parvatane tulAthI toLavAno che ane rAgAdi bhayaMkara zatruono ekale hAthe ja parAjaya karavAno che. upasargayukta pariSahone sahana karavA uparAMta, vyAsa sahita pharyA karatA cakravALA staMbha upara rahelI putaLIne viMdhavAnI che ! duHkhethI ukheDI zakAya evA gRhamaMDapanA vAMsane che davA e saheluM che; tema dIkSA levI e paNa saheluM che; paNa temAM zIlano je bhAra che te durvaha che. mANaso vizrAma letA letA to aneka bhAra vahana kare che, paNa A zIlarakSaNarUpa bhAra to yAvajIva, vizrAnti vinA vahana karavAno che. he sukumAra vatsa ! tuM dIkSA laIza eTale tAre, te pUrve nahIM upADelI evI jagatanA jayanI patAkAne grahaNa karavAnI che. he 1. cAritranA aDhArahajAra aMga che tenA dhAraNa karanArA muni kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 137
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ putra ! vadhAre zuM kahuM ? AvI AvI anekavidha upamAthI pravrajyA duSkara che. jananInAM evAM evAM vatsalatAyukta vacano sAMbhaLIne vaLI meghakumAre kahyuM-he mAtA ! tame je je kaho cho te ni:saMzaya satyavAta che; nahIM to sarva mANaso dIkSA lIdhA karata. paNa zrI jinezvara bhagavaMte saMsArane viSe je du:kha gaNAvyuM teno leza paNa pravrajyAne viSe nathI; kAraNa ke lavaNasamudramAM je khArAza che te marUdezanA jaLane viSe kadi hoya che zuM ? he mAtA ! jema kAyara puruSane ja saMgrAmane viSe praveza karavo duSkara che, tema kAmabhogane viSe jeo laMpaTa hoya che temane ja cAritra duSkara che. zUravIra subhaTone jevA prahAra tevA nirveda pAmelA mokSAbhilASI janone sAdhunA AcAra sukhethI sahana thAya evA che. A pramANe meghakumAre seMkaDobaMdha uttama pramANa arguments vaDe mAtAne samajAvIne tenI anumati meLavI; kAraNa ke vaktA puruSonI jIbha kAmadhenunI peThe manavAMchita ApanArI hoya che. pachI tyAMthI te pitAzreNikarAjA pAse gayo ane tyAMye nAnA prakAranA upAyo vaDe tenI anujJA meLavavAne prayAsa karavA lAgyo eTale narapatie kahyuM-he vatsa ! tuM saMsArathI udvega pAmyo che chatAM paNa A vakhate mAruM rAjya grahaNa kara. kRtajJaputre paNa e vAtanI hA kahI, kAraNa ke mAtapitAnA upakArano koI rIte badalo vaLI zake tema nathI. rAjAe meghakumArano paramotsava pUrvaka rAjyAbhiSeka karyo; athavA to enA jevA ne zuM zuM yogya nathI ? pachI harSanA AvezamAM teNe putra meghakumArane pUchyuM-he vatsa ! kahe have tAruM zuM abhiSTa karuM ? te parathI, dIkSA levAne utsuka evA kumAre kahyuM-he tAta ! mane bajAramAMthI kyAMyathI rajoharaNa-pAtra pramukha ANI Apo; kAraNa ke taporAjya durlabha che. te parathI rAjAe caityagRhane viSe aSTAhika mahotsava zarU karAvyo, bandijanane mukta karyA tathA jaMtuonI amArI ghoSaNA vajaDAvI. pachI rAjaputra meghakumAra raNaraNATa karatI aneka ghaMTAonA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 138
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ TaMkAraravathI dizAonA aMtarane pUrI nAkhatI, cAragavAkSa tathA suMdara UMcA staMbhathI virAjatI, sthaLe sthaLe ullAsa pAmatI kAntivALA kaLazothI zobhI rahelI, ane zItaLa vAyuthI hAlatI aneka dhvajAothI dIpI rahelI eka vizALa zibikAmAM ArUDha thayo te jANe ema sUcavato hoya nahIM ke nizcaye A pramANe ja huM vimAnane viSe ArohaNa karIza ! pachI pUrvAcaLanA zikhara para ravi ArUDha thAya tema te, te zibikAne viSe prathama mUkelA evA uttama siMhAsana para beTho; eTale mANaso e upADIne cAlavA lAgyA; ane kumAra nizvaLa citte samavasaraNa bhaNI cAlyo. teNe uttama veSa paheryo hato; kaMThe puSpanI mALA rahI hatI. zarIre caMdanAdithI vilepana karyuM hatuM ane nAnA prakAranA AbhUSaNo paNa dhAraNa karyAM hatAM. vaLI koInI najara na paDe teTalA mATe mahattarA kuLastrI sahita kumAranAM lUNa utAratI hatI. cAmaravALI strIo cAmara vIMjatI hatI ane banTijana UMce svare vividha jayamaMgaLanA pATha karatA hatA. vArAMganAo aneka svaranA gAyana gAtI hatI ane hAvabhAva sahita manahara nRtya karatI hatI. vAjiMtra vagADanArA bAre prakAranA vAjiMtro vagADatA hatA ane vidyArthI bALako paNa gAtA gAtA AgaLa cAlatA hatA. A pramANe meghakumAra suvarNa-rUpAnuM vagerenuM dAna daIne kalpavRkSanI peThe lokonA dAridrayane bhedato, jana samUhane saMsAra parathI vairAgya-harSano udaya ane cittane viSe vicitra camatkAra upajAvato, ane sAthe zAsananI unnati karato, pitA-zreNika rAjA ane abhayakumAra pramukha sahodaro sahita samavasaraNanI najadIka AvI pahoMcyo. tyAM sarvee, haMsa pakSIo mAnasasarovarane viSe praveza kare tema, harSasahita lakSmInA gRharUpa samavasaraNane viSe praveza karyo; praveza karIne, maMdarAcaLanI AsapAsa jema tArAgaNa tema prabhunI AsapAsa vIMTaLAI vaLyA; ane phaLabhArathI vRkSo name tema vibhune bhakti sahita namavA lAgyA. pachI meghakumAranA mAtapitAe potAnA sarva janavarganI saMgAthe trijagadguruprabhune vijJapti karI ke-he prabhu ! A amArI sacitta bhikSAne grahaNa karo; Apane mUkIne bIjuM kayuM uttama saMpradAna amane maLaze ? abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 139
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale zrI vIraprabhu bolyA-grahaNa karIe. kAraNa ke vivekI puruSo paNa adatta grahaNa karatA nathI, to gurujana to zenA ja kare ? pachI meghakumAre prabhune kahyuM-he svAmI ! mAro satvara A saMsAra thakI vistAra karo; kAraNa ke jaLanidhine viSe DUbato evo kayo mANasa pravahaNane viSe caDhI javAne utAvaLo na thAya ? pachI prabhue ene sAmAyika sUtra uccaravApUrvaka vidhi sahita dIkSA dIdhI; ane zikSA ApI. ke-he muni ! tamAre yatanApUrvaka zayana karavuM, yatanA sahita Asana karavuM, yatanA sahita UbhA thavuM, ane cAlavuM paNa yatanA sahita. vaLI AhAra karavo tathA bolavuM cAlavuM te paNa yatanApUrvaka karavuM. pachI cAritrA aMgIkAra karI have sAdhu thayA evA meghakumArane devatAo tathA mAnavajana vaMdana karavA lAgyA; athavA to pravrajyA traNe jagatane pUjya che mATe emAM kaMI adabhuta nathI. dIkSA ApIne prabhue navIna sAdhune gaNadharane soMpyA; kAraNa ke rAjA to Adeza mAtra kare che, zeSa zikSA to adhikArI sevaka varga ja Ape che. have gaNadharane soMpAyA pachI meghakumAre sAyaMkALe gurunI samakSa Avazyaka-svAdhyAya-vAcanA pramukha karyA; kAraNa ke kriyA sarve gurunI sAkSie karavI kahI che. pachI rAtrino doDha prahara vItyA pachI pravartake (mukhya sAdhue) jANe ghara-bajAra Adi bAMdhavAne arthe hoya nahIM emAM dareka sAdhune saMskAra (saMthArA)ne arthe bhUminA vibhAga karI ApyA. temAM meghakumArane bhAge lAkaDAnA hAthAvALA, ane ati lAMbA paNa mApavALA daMDAsanathI ja khabara paDe evI dvAra AgaLanI bhUmine viSe saMthAro karavAnuM AvyuM. eTale niraMtara tyAMthI te te kAryane arthe jatA AvatA munionA caraNathI ene kasuMbAnI peThe saMghaTTa thavA lAgyo (khaMdAvuM paDyuM, tethI kumudapuSpanA samUhanI peThe tene AkhI rAtri nimeSamAtra nidrA AvI nahIM. ane karma udaya AvavAthI enA manane viSe saMkaleza utpanna thayo. aho ! sthAnA sthAnano vicAra nahIM karanArA evA karmane dhikkAra che ! jyAre sakaLa kArya niSpanna karavAne samartha evo huM gRhavAsane 140 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSe hato tyAre to A sarva munio mane ema kahetA hatA ke-"cAla, meghakumAra, jinamaMdire cAla; tyAM tuM anantaphaLane ApanAruM uttama saMgIta, karAvaje; ane mukuMda-mAlatI-jAti-ketakI-rAjacaMpaka-ane padma pramukha puSpothI ghaNI racanA karI devapUjana karaje; tAre nitya jinamudrAdithI saMzuddha evuM paMcazakastavAdika jinavaMdana karavuM yogya che. kema rAjaputra, tuM kSetrasamAsAdi zAstra zIkhe che ke ? bola, je tuM vismRta thayo hoIza. te ame pote tane bhaNAvazuM. vaLI jo tAre artha sahita zAstra zravaNa karavAnI IcchA hoya to kahe. ame tArI pAse te savistara kahezuM. vaLI tuM sAdharmIvAtsalya karIza ke ?" ItyAdi kahIne, pitA putrane lADa laDAve tema mane pUrve bahubahu lADa laDAvatA hatA. paNa hamaNAM to eja teo vibhava rahita evA mane caraNathI saMghaTTa kare che-e zuM ? athavA to vijJAna, jJAna, vAkacAturya, dAkSiNya, karUNA, nyAya, vinaya, saubhAgya, vairAgya, kSamA, zaurya, kulInapaNuM ke zaramALapaNuM-e sarva lakSmI vinA nahIM jevAM che. mArI mAtA je ema kahetI hatI ke "bhAI, dIkSA duSkara che" te kharuM kahetI hatI; paNa jyAM sudhI aMdara praveza karyo na hoya tyAM sudhI zI khabara paDe ? mATe have kSema kuzaLa prabhAta thavA do, prabhAta thaze eTale huM nizcaye A vrata paDatuM mUkIza kAraNa ke haju kaMI meM bora (vecavA)nI bUma pADI nathI. A veza huM prabhune ApI daIne mAre ghera jato rahIza; kAraNa ke zukazALA (eTale ke mAMDavI te)nuM dANa je bhAMge che teno, te dANanI vastu ja dANavALAne ApI devAthI (khuzIthI) chuTako thAya che. mANasane caraNe kAMTo viMdhAvAthI mArgane viSe 1. bora vecanAra bahAra raste "bora lyo bora" ema bole che eTale e bora vecavA nIkaLyo che ema sau jANe che. paNa meghakumAra kahe che ke huM to haju bahAra nIkaLyo nathI, upAzrayamAM ja chuM. mATe haju bagaDI gayuM" nathI. bahAra nIkaLyo nathI ethI koNa jANe che ke sAdhu thayo che ? abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 141
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevI skUlanA thAya che tevI ja mokSamArgane viSe pravRtta evA manuSyonI skUlanA paNa che. te divase dIkSita thayelA A meghakumArane je Avo saMkaleza thayo te jANe nUtanagRhane viSe agni utpanna thayo hoya nahIM ! pachI prabhAte sarva sAdhuonI saMgAthe meghakumAra paNa samavasaraNane viSe bhagavaMtane vaMdana karIne yathAsthAne beTho. eTale zrI jinezvare tene kahyuM-he meghakumAra ! tArA cittane viSe je saMkaleza thayo che te AmravRkSamAMthI kaTuphaLanI utpatti jevuM thayuM che. tArA jevA vivekInA vratano tyAga karavAnA pariNAma yukta nathI; kAraNa ke caMdramA thakI agnino varasAda kadi saMbhave nahIM. uttama sAdhuonA caraNanA saMghaTTathI thayelI vyathA koNamAtra che ? teM pUrve hastinA bhavane viSe je mahAvyathA sahana karI hatI tenuM jyAre tane smaraNa thaze tyAre to tuM ethI paNa adhika sahana karIza. (ema kahIne prabhu eno pUrvabhava kahe che) Aja bhAratavarSane viSe vaitADhya parvatanI samIpanI bhUmine viSe trIjA bhava upara tuM eka zreSTha hasti hato. eka sahasra hastino adhipati hoI rAjyanA sAta aMgone viSe pratiSThita evo tuM vanacaroe ApelA "sumerUprabha' evA nAmane dhAraNa karato hato. tyAM tuM vaLI araNyo-kuMja-nadIo-taLAvaDI pramukhane viSe hAthaNI ane baccAMonI sAthe nAnA prakAranI krIDA karato hato. rANIonI sAthe jema rAjAne, tema hAthaNIonI saMgAthe tane rativilAsa bhogavatA keTalAka divasa vyatIta thayA. evAmAM ekadA yamanA jevo dArUNa grIkha samaya Avyo. jaLa UMDA javA lAgyA ane dAha udaya pAmavA lAgyo. e vakhate e grISmaRtunI sAthe maitrIbhAva dharAvato. tApa paNa jANe ene lIdhe ja vRddhi pAmavA lAgyo. vaLI tApanI sAthe madonmatta vAyu paNa pracaMDapaNe kuMkAvA lAgyo. e pracaMDavAyue uDADelI 1. svAmI-amAtya-suhR-koza-rASTra-durga ane sainya-e sAta rAjyanA aMgo kahevAya che. 142 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhULane lIdhe daze dizAo khalapuruSanI vRttinI peThe dhUma thavA lAgI. vaLI e vakhate sUryanA azvo paNa dhULathI netro bharAI javAne lIdhe tvaritapaNe cAlavAne azakta hovAthI ja jANe e kALa (uSNa kALa)nA divaso vRddhi pAmavA lAgyA. ane tethI ja kRzatAne lIdhe yAminI (rAtri) traNa yAma (prahara)nI thavA lAgI. (te tyArathI AjasudhI paNa eja pramANe niyAmAM kahevAya che.) e samaye saritAo paNa kRza thavA lAgI te paNa jANe potAnA utpAdaka girivaronA mastaka (zibira)ne viSe dhULa paDatI dekhIne ja hoya nahIM zuM ? sUryanA uttApane lIdhe vaLI talAvaDIone viSe paNa jaLa ghaTI javA lAgyA; athavA to je kALane viSe jeno bahu khapa paDe tenI ja achata thAya che. "are ! pracaMDa tApane jharanAra uSNakALa, mArI strIone tuM Ama zuSka karI nAMkhe che to zuM tuM daSTie kaMI nathI dekhato ? mATe tAre mATe eka sAruM sthAna zodhI kADha." ema nadIpati (samudra) paNa jANe potAnA moTA kallolarUpI garjanAnA miSathI (e uSNa kALane) kahIne tene DubAvI devAne ja hoya nahIM ema UMcA UMcA uchALA mAravA lAgyo. A uSNa kALe vaLI lIlIchama latAone tathA ghAsane paNa sUkavI nAkhyuM; athavA to durbaLa prati sau koI potAnI zakti batAve che. paNa Avo baliSTa chatAM paNa e kALa vRkSonI chAyAne TALavAne samartha thayo nahIM, kAraNa ke mULane viSe che jIvana jenuM evAne yama paNa kazuM karI zakato nathI. vaLI javAsAne paNa teNe lIlo ne lIlo ja rAkhyo kAraNa ke kRtajJa hoya evAne paNa koI koI to vallabha hoya che ja. A vakhate vaLI tApathI pIDAtA mahiSo ane zakaro, guphAne viSe jema ghuvaDapakSIo tema jaLanA khAbocIAmAM paDI rahIne Akho divasa gALavA lAgyA. zvAno paNa jANe prANIonA jIvita AdinuM adhairya batAvatA hoya nahIM ema hAMphatA hAMphatA vAraMvAra jIbhane halAvavA lAgyA. AmraphaLa pramukha tathA lIMbaDA pramukhanAM phaLa paNa sau sAthe pAka upara AvavA lAgyA; kAraNa ke uttama temaja jaghanya sarvano samaya sarakho abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 143
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. vaLI zirISa-pATala-kadaMba-mallikA-ketakI pramukha vRkSone puSpa AvavA lAgyAM; kAraNa ke potAno dinamAna udaya pAmye koNa nathI phaLatuM ? dhanavAnlR loko paNa e vakhate karpara mizrita caMdananA rasanA sevananuM, puSpanI mALAonuM ane suMdara strIonI sAthe vihAranuM sukha meLavavA lAgyA. paNa sugaMdhI-zItaLa ane svAdiSTa jaLathI bharelI parabo to mahaMta puruSonI saMpattinI peThe sarva koInA upayogamAM AvavA lAgI. AvA grISma samayane viSe ekadA vanamAM vAMsanA paraspara saMghaTTathI, kuTuMbane viSe jema kalaha, tema mahAna dAvAgni prakaTa thayo. te dAvanA dhag dham zabdathI, siMhanAdathI jema hariNo kaMpe tema, vananA samasta prANIo kaMpavA lAgyAM. mAMDa mAMDa phATe evA vAMsa dhANInI peThe phATavAthI enA traTat traTat zabdoe moTA avAja karI mUkyAthI enuM mana aneka prahAro vaDe zAlavRkSa bhAMgI jAya ema bhAMgI gayuM. jANe yamarAjA potAnI jIbhathI pakSIono bhakSa karavAne taiyAra thaI rahyo hoya nahIM ema UMce prasaratI jvalAothI agni saLagavA lAgyo. jANe eka navIna vizvAmitra Avyo hoya nahIM ema e agnie dhumADAthI tArAone DhAMkI daIne lAlacoLa taNakhAo vaDe AkAza ne kevaLa maMgaLa banAvI dIdhuM; ane samasta lIlA ane sukA tRNa-vRkSa-latAdine bALavA lAgyo; kAraNa ke khalapuruSa niraMtara sarvakaSa (sarvanI kasoTI karanAra) hoya che. jANe yamano sahAyaka hoya nahIM ema e paga vagaranA, ghaNA pagavALA, be pAM, copagAM, sauno saMhAra karavA lAgyo. dhumADAthI bharAI gayelA AkAzane viSe sUrya to eka trAMbAnA arIsA jevo ane eno taDako kasuMbAnA kITA jevo dekhAvA lAgyo. e vakhate davane lIdhe, tArA yUthanA parivAra sahita tuM tRSAtura thavAthI asaMtoSI jananI peThe sarva dizAomAM doDavA lAgyo. emAM nAnI nAnI DALIone namAvI deto, vRkSanA samUhane bhAMgI nAMkhato ane moTI moTI zAkhAone maraDI nAkhato tuM mahA kapTe, bAla-tapasvI durgatinA hetubhUta rAjyane jema prApta kare tema, eka paMkathI bharelA sarovarane pAmyo. (zrI vIra prabhu meghakumArane kahe che) he muni ! te joIne tuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 144
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmathI ja dAridrI evo mANasa jema alpa paNa dhana pAmIne saMtoSa pAme tema, manane viSe atisaMtoSa pAmyo, ane tuSAtura hovAthI pariNAma vicAryA vinA e kAdavavALA sarovarane viSe avaLe mArge peTho; athavA to vyathAthI pIDAtA prANIo matizUnya thaI jAya che. avaLe mArge pesavAthI tuM, mahA AraMbhanA karanArA prANIo durgatinA sAgarane viSe khUMcI jAya che tema, agAdha kAdavamAM khUMcI beTho; ane mahAmohane vaza evo jIva ghararUpI nyAsamAMthI nIkaLI zakato nathI tema, e kAdavamAMthI tuM lezamAtra paNa nIkaLI zakyo nahIM. tyAM agAu vAsa karI rahelo eka pratispardhI hasti potAnA be dastUzaLathI tane nadInA taTanI jema pITha para prahAra karavA lAgyo. e prahAranI vedanA teM varSa varSa jevaDA sAta divasa sudhI sahana karI. aMte tAruM sarva ekasonevIza varSanuM AyuSya pUrNa karI tuM ArtadhyAne mRtyu pAmyo; ane puna: paNa vindhyATavInA mULane viSe hastipaNe utpanna thayo; kAraNa ke e ArtadhyAna tiryaMcanI gatine ApanAruM che. he meghakumAra ! tArA e bhavamAM pUrvanI jevA ja guNavALo ane cAra dastUzaLavALo tuM sAtasone pacAsa hastinA yUthano svAmI thaI merUprabha nAme vicaravA lAgyo. ekavAra dAvAnaLa saLagelo joIne tane, vRddhAvasthAmAM mANasane yauvanane viSe anubhaveluM yAda Ave che tema tArI pUrvajAtinuM smaraNa thayuM. eTale teM tArA yUtha sahita gaMgAne tIre, caturaMgasenA yukta bhUpati zatruvargane unmUla kare tema, vRkSAdine unmUlana karyA. ane tyAM caturmAsane viSe muni kare che tema teM AtmAnI rakSAne arthe traNa ati vistAravALA sthaMDila banAvyA. pachI tyAM ugelA dareka taraNAne teM jinakalpI muni pajusaNa upara pratyeka kezane TuMpI kADhe che tema, ukheDI nAMkhyAM. te traNe sthaMDilane teM hatheLI jevAM, mANasanA keza vinAnA mastaka jevA athavA kaho ke darpaNabhUmi jevAM svaccha ane sApha karyA. 1. maMDaLa. muni paNa comAsAmAM laghunIti, vaDInIti ane AhArane mATe traNa sthaMDila rAkhe che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 145
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ evAmAM ekavAra punaH dAvAnaLa prakaTyo eTale tuM bhayabhIta bhilA jema parvata para jato rahe tema, tArA yuthane laIne tuM spaMDilo pratye doDI gayo. tyAM to paheluM spaMDila, vairabhAva tyajI dIdho che jemaNe evA mRgAdi prANIoe rokI dIdhuM hatuM; kAraNa ke samAna evA duHkhane viSe zatruvaTa jatI rahe che ane mitratA thAya che. pachI tuM AgaLa cAlyo to bIjuM spaMDila paNa e ja pramANe rokAyeluM hatuM; kAraNa ke khapa paDe che tyAre ApaNI potAnI vastu paNa maLatI nathI. e baMne spaMDilA e pramANe rokAI javAthI tuM tArA parivAra sahita trIjA sthaMDilane viSe jaIne rahyo; athavA to ApaNI pAse sArI rIte dravyAdi hoya to thoDo ghaNo upakAra karavo ja. tyAM teM kharaja AvavAthI tAro eka paga UMco karyo te jANe UMcI UMcI gati prApta karavAne teM prasthAna ja karyuM hoya nahIM ! paNa eTalAmAM balavAna jAnavarothI prerAyelo eka bhayAtura dIna sasalo ociMto e teM UMcA karelA pagane sthAne AvIne Ubho rahyo. eTale he megha ! tuM e sasalA para dayALu hoIne, tretAyugane viSe jema dharma tema, traNa page ja nizcaLa Ubho rahyo. aho ! jene viSe AvI utkRSTa dayA daSTigocara thAya che evA tiryagabhavane paNa dhanya che ! e (dayA)nI oLakhANa paNa jemAM nathI evA manuSyabhave karIne zuM (lAbha che) ? dayAnI saMgAthe paricaya che. jene viSe evo pazujanma paNa bhale prApta thAo; paNa jene viSe e dayA mANasane lezapaNa rUcikara thatI nathI evo manuSyabhava to joIe ja nahIM. tattvanuM lakSaNa to karUNA ja che ema tiryaMco suddhAM samaje che, paNa kutIrthio to nAnA prakAranA zAstranA pAraMgata chatAM paNa e vAta jANatA ja nathI. athavA to jemanAM netro mithyAtvathI chavAyelAM che evAo to eka bAjue rahyA; paNa jeo jina bhagavAnnA anuyAyI che emanA cittane viSaye karUNA nathI eja amane duHkha thAya che. "sarva prANInI rakSA' ne pratipAdana karanAruM evuM jinezvaranuM vacana jeo niraMtara zravaNa kare che, carce che tathA sabhAne viSe samajAve che evA jaino paNa jyAre dayA dhAravAne viSe zithila thAya che tyAre amAre 146 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjAne kone kahevuM, athavA amAre karavuM paNa zuM ? ame to e sasalAne viSe dayArda cittavALA e merUprabha hastinI harSa sahita stuti karIe chIe, punaH punaH stavanA karIe chIe. he meghamuni ! e dAvAnaLa aDhI divasa paryanta rahIne zAMta paDyo; athavA to kALe karIne ghAsa paNa pAkI jAya che. dava zamyo eTale siMha pramukha prANIo, zatrunuM sainya jatuM rahyA pachI loko durga(killA) thakI nIkaLe tema, spaMDila thakI bahAra nIkaLyA. te vakhate tuM paNa tRSAtura hoIne teM adhdhara rAkhelo paga, durgatinA mastaka upara ja hoya nahIM ema bhUmi para mUkIne jaLapAna karavAne doDI javAnuM karavA lAgyo, tyAM to cirakALa paryanta paga e pramANe eka ja sthitimAM rahevAthI, deha khinna thavAne lIdhe tuM girivaranuM zikhara paDe tema pRthvI upara tUTI paDyo. tyAM gIdha ane kAka pramukha pakSIoe tArA jevA tRSAturanI kadarthanA karI tethI ja, aho ! eo narakane viSe paNa paMcakuLa thayAM. ane teM ahaMpaNAne lIdhe e pramANe sasalA upara karUNA karIne vyathA sahana karI tethI tuM vaNikajana ratnano samuccaya pAme tema narabhava pAmyo. tAruM sarva so varSanuM AyuSya pUrNa karI mRtyu pAmI zreNikarAjAnA putrapaNe utpanna thayo, kAraNa ke dayA kharekhara kAmadhenu ja che. (zrI vIra prabhu kahe che) he meghakumAra ! teM pazunA avatArane viSe eka sasalA jevAne viSe dayALa thaIne evI vedanA sahana karI to, he vivekI ! A vakhate phakta sAdhuono saMghaTTa thayo temAM kema muMjhAyo ? AvA zIladhArI muninA caraNa to nitya koI bhAgyazALInA ja zarIra para paDe che; kAraNa ke amRtanI vRSTi kaMI sarvanI upara thatI nathI. e sarva sAMbhaLIne meghamunine tenAM baMne pUrvabhavanuM smaraNa thayuM; athavA to e ananta hoya topaNa svAminA prasAdathI yAda Ave ja che. Ama prabhue tenuM duna dUra karAvIne tenAmAM saMvega utpanna karyo; kAraNa ke vaidya paNa zoSano nigraha karIne amRtamayakaLA nathI utpanna karato zuM ? (pachI) eNe cittane viSe AdratA karIne jANe kAyAne viSe paNa e AdratA karavAnI IcchA rAkhato hoya ema, harSAzru sahita abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 147
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhunI pradakSiNA karI. vAraMvAra prabhune namaskAra karIne teNe "mithyAdukRta' dIdhuM; kAraNa ke virUpakArya thaI gaye chate mahAtmA puruSone atyaMta pazcAttApa thAya che. pachI eNe prabhune vijJApanA karI ke "he vizvasvAmina ! havethI huM A mArAM be netro sivAya zeSa aMga munione ApI dauM chuM. e aMgano, sevakajanano jema svAmI upayoga kare che tema, A sarva mahAtmA sAdhuo yathArUci upayoga karo." pachI eNe potAno A abhigraha mAvajIva khaganI dhArAnI peThe pALyo. tyAra pachI e niraMtara bhagavaMtanI sAthe pRthvItaLa para vihAra karavA lAgyo; kAraNa ke kalpavRkSa sevavAnuM maLe chate kayo mANasa dUra jAya che ? eNe ekAdaza aMga sarva zravaNa karyA; ane guru samakSa teno pATha karavA lAgyo; kAraNa ke temanA upadeza vinA mULAkSarano paNa bodha thato nathI. jIvarakSAne viSe tatpara rahIne eNe niraMtara vividha tapazcaryA karI; kAraNa ke e (jIvarakSA) vinA karelo tapa, aMdhapuruSane jevuM raju lAge che tema, thAya che. eka saMvatsara uparAMta paryanta eNe savizeSa tapazcaryA karI-caMdramAnI jeTalI kaLAo che teTalA arthAta soLa. mAsa paryanta. pahelA mAsane viSe eNe akeka divasane AMtare upavAsa karyA; tathA divase utsuka Asane ane rAtrie vIrAsane rahevA mAMDyuM. bIjA mAsane viSe bebe upavAsa ane trIjAne viSe traNa traNa-ema soLamA mAsane viSe soLa upavAsa sudhI vadhAryA; ane prathama mAsane viSe je pramANe bevaDuM Asana dhAraNa karyuM hatuM teja pramANe sarve mAsane viSe paNa niraMtara pratipAdana karyuM. ema cArasone ezI divasa paryanta eNe ugra tapa karyo; kAraNa ke satvavaMta prANIone kaMI duSkara nathI. pachI eNe dravyathI ane bhAvathI saMlekhanA karI; kAraNa ke jema vaNanA saMbaMdhamAM bane che tema, ahIM paNa aMtaHzuddhi vinA bAhya zuddhi thatI nathI. temAM zarIranI, asthi ane carmane viSe avazeSatA-e pahelI dravya saMlekhanA; tathA viSayAdine ochA karavA e bIjI bhAvasaMlekhanA samajavI. e sarva karI rahyA pachI e meghamunie anazana grahaNa karavAne IcchAtura thaI harSa sahita zrI jinapatine namaskAra karI aMjali joDI 148 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ emanI AjJA mAgI ke "he svAmi ! ApanI AjJA hoya to mArI anazana karavAnI IcchA varte che. guruonI sarva kAryone viSe AjJA mAgavI paDe che to AvA kAryane viSe mAgavI paDe temAM to zuM kahevuM ? bhagavAne kahyuM-he meghamuni ! tamAruM Icchita pUrNa karIne tamArA dharmarUpI prAsAdanI upara dhvajA caDhAvo. pachI meghamunie paNa prabhune namaskAra karIne tathA caturvidhasaMghanI Adara sahita kSamA mAgIne rAjagRhanagaranI pAse AvelA vipulagirinI upara ArohaNa karyuM, te jANe devagatie javAne arthe paheluM prayANa karyuM hoya nahIM ! ArohaNa karIne eo zilApaTTa para pratilekhanA (zuddhi) karI anazana karI rahyA; kAraNa ke mahAtmAonI AraMbhanI ke aMtanI, sarva kriyAo zuddha hoya che. jAte ja utsAhavaMta evA e munie prabhunA vacanane anusarIne siMhanI peThe-ane sAthe vaLI kavacadhArInI peThe anazana pALyuM-ane AyuSya pUrNa karyuM. pachI tyAMthI te vijaya nAmanA vimAnane viSe devatApaNe utpanna thayA; kAraNa ke evA puruSonI gati zubha ja hoya che. tyAMnA bAra varSanA vrataparyAya pachI tyAMthI cyavIne videhane viSe AvI karmarahita thaI e mukti pAmaze. zrAvakaziromaNi abhayakumAra nitya brAhma muhUrtane viSe paMcaparameSThInuM smaraNa karato jAgI uThato-"traNa jagatanA jJAnavALA tathA sura-asura ane manuSyo e pUjya evA zrI mahAvIraprabhu mArA deva ane guru ho. sarva ratnone viSe jema ciMtAratna tema sarva kuLone viSe zreSTha evA zrAvakakuLane viSe huM utpanna thayo chuM. ane meM samyakatvamULa bAravrata aMgIkAra karelA che." e pramANe te nitya jAgIne dhyAna karato hato. pachI te gRhacatyane viSe pratimAonuM vaMdana-pUjana karato hato; ane temanI ja samakSa yathAvidhi pratyAkhyAna karato. pachI prabhAte zvetA vastro paherIne parivAra sahita traNavAra nisTihi kahIne jinamaMdirane viSe jato. tyAM traNa pradakSiNA daI traNa vakhata bhUmi para mastakathI sparza karIne jinezvaranI pratimAne vaMdana karato; ane mukhakoza bAMdhI garbhadvArane viSe praveza karIne sugaMdhI puSpo vaDe sarva biMbonI bhaktisaMhitA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 149
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjA karato; ane tenI AgaLa bahu prakAranA naivedya dharato. pachI nava hAtha sudhI bhUmine tapAsI tathA traNavAra pramArjine, anya traNe dizAo taraphathI dRSTi saMharI laI tene jinezvaranA mukha bhaNI ja rAkhIne, pramArjelI bhUmine viSe besIne te devavaMdana karato. IryApathikI pratikramI namaskAra uccarIne te uttama yogamudrAe zakrastava kaheto. (baMne hAthanI AMgaLIone eka bIjAnI vacce nAkhI kozAkAra karI baMne koNIne kukSine viSe rAkhavAthI yogamudrA thAya che.) pachI jinamudrAthI arihaMtanA sthApanA stavanathI AraMbhIne siddhastavana paryanta stutigarbha daMDakone vicArIne; tathA muktAzukti mudrAthI, asAdhAraNa guNone lIdhe udAtta ane saMvegasUcaka evA sUtro vaDe temanI stavanA karI; mana-vacana-kAyAnI guptithI gupta evo e abhayakumAra, varNArthapratimAtrika tathA chadmastha-samavasaraNastha ane muktistha evI jinezvaranI traNa dazAone bhAvato niraMtara vidhisahita devavaMdana karato. pachI parivAra sahita gurune namana karavA jato. tyAM gurune ekasone bANuM sthAnoe zuddha evuM dvAdazAvarta vaMdana karIne te punaH pratyAkhyAna karato. pachI zeSa munione paNa te moTA-nAnAne anukrame namaskAra karato; ane pratyekane zarIra tathA saMyamanI nirAbAdhatA pUchato; pachI aMjali joDIne gurunA mukha thakI vyAkhyAna sAMbhaLato; ane te pUruM thaye Ubho thaI gurune vAMdIne potAne sthAne jato. tyAM jaI rAjyakAryo karIne mAyArahita bhakti vaDe pUjA karato. pachI potAnA parivAranI khabara aMtara pUchI vizuddha annapAnathI munione pratilAbhI durbaLa zrAvakone tathA dIna-anAthAdine jamADato. chevaTe meghanI peThe lokone artha ApIne saMtoSa pamADI potAnuM pratyAkhyAna saMbhArIne, pote sAtmyabhAvathI bhojana grahaNa karato. punaH paNa sunIti sahita rAjyakAryono vicAra karIne divasene AThame bhAge (eka prahara divasa chate) te sAMjanuM bhojana leto. pachI saMdhyA samaye jinabiMbanI bahumAna sahita arcA karIne, pratikramaNa karI svAdhyAya karato. zaktine anusAra abrahmano tyAga karato. ane deva-guru tathA parameSThI namaskAranuM smaraNa karIne nityane samaye nidrA leto. 150 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre nidrAmAMthI jAgI jato tyAre brahmacArI munione viSe parama harSa dhAraNa karato A pramANe ciMtavana karato-strIonA kRSNa evA keza-majjA-dhAtu ane maLane viSe, mUDha loko kevI rIte vaidgamaNinA kiraNonI zobhAnI kalpanA karatA haze ? hA ! dimUDha jano pazcima dizAne jema pUrvadizA mAne che tema viparyasta buddhinA rAgAMdha manuSyo prItine lIdhe, strInA karNa-gaMDasthaLa-oSTa-daSTi-nAsAmukha-danta Adine anukrame eNkhA-Adarza-pravALA-kamaLa-suvarNayaSTI-caMdramA-kunda puSpanI kaLIo mAne che. vaLI harSathI gaurAMgI strIonAM stanayugaLa joIne mohane lIdhe temane suvarNanA kuMbha mAne che paNa mAMsanA locA nathI mAnatA. eja pramANe e vivekazunya jano strIonA zeSa aMgone viSe paNa. potAne game evuM AropaNa kare che e zuM ? vaLI asthira premane viSe vihavaLa evA e mUDha loko strIe potAnA mukha thakI ApeluM lALayukta ucchiSTa tAmbulane paNa amRta samAna gaNe che. eTaluM ja nahIM paNa strI jo nirdayapaNe mastaka para prahAra kare che to e loko, kaMkelivRkSa jema puSpone dhAraNa kare tema harSanA romAMcane dhAraNa kare che. mATe jeo bALapaNAthI AraMbhIne cAvajIva brahmacarya pALe che temane dhanya che ! kAraNa ke pAthI suvAsita evI svarganI vApI (vAva) uttama nathI zuM ? nyAsathI (bhogavyA vinA ja ApI daIne-paDatA mUkIne) athavA bhogavyA pachI paNa je sajjano viSayo tyajI de che temane dhanya che ! vadhAre zuM kahevuM ? je mANasa game te rIte, game te avasthAne viSe, game te sthaLe ane game te samaye kAmano parAjaya kare che te vijayI thAo; tenI ame stuti karIe chIe; teja sakaLa pRthivInA zRMgArabhUta thAo; tene namaskAra thAo; tenA thakI ja kIrti prasare che, guNI ja te che ane sarva zubha paNa tene viSe ja che. evuM kayuM uttama varSa thaze-evo kayo mAsa thaze evo kayo pakSa thaze-evI kaI tithi thaze-ane evuM kayuM muhUrta ke kSaNa thaze-ke jene viSe huM meghakumAranI peThe sarvasaMga pariharIne zrI mahAvIraprabhunA caraNa. samIpe dIkSA aMgIkAra karIza ? kyAre huM niraMtara bhagavAnanA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga trIjo) 151
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNakamaLanI sevA karato chato, sUryanI saMgAthe budha grahanI jema temanI saMgAthe vihAra karIza ? e pramANe ciMtavana karato punaH nidrA laI vakhata thaye teno tyAga karI, UThIne pUrva pramANe pravRtti karato. kAraNa ke vicakSaNa puruSa kadApi vRthA bhamato phare kharo ? A pramANe abhayakumAra nitya harSasahita anuSThAna karato; kAraNa ke divasapati sUrya zuM kadi paNa udaya pAmyA vagara rahe che ? vaLI te, rogInA dehane uttama auSadhithI vaidya zuddha kare che tema, potAnA AtmAne yathAyogya rIte dharmakArya karIne zuddha karato; potAnI paTTarANIsusenAMgajA sAthe pramoda sahita nAnA prakAranA vinoda paNa karato. ema utsAha-maMtra-ane prabhuzaktinI peThe paraspara zatrubhAvarahita evA dharmaartha-ane kAmane yogya samaye prayojIne buddhizALI abhayakumAra atyaMta virAjavA lAgyo. 152 zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano trIjo sarga samApta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sarga cotho | | pitAnA AdezathI sadA lIlAmAtra vaDe nItipUrvaka rAjyalakSmInuM ciMtavana karatA dhImaMtaziromaNi naMdAputra-abhayakumAranI sevA karavAne ja hoya nahIM ema ziziraRtu beThI. te vakhate uttaradizAnA pavanane prApta karIne zIta sarvataH vistAra pAmavA lAgI-emAM lezamAtra Azcarya nahotuM kAraNa ke vibhunA gharanA vAyuthI lokane viSe koNa vistAra pAmatuM nathI. vaLI atyaMta jaDatAvALA evA e kALane viSe rAtri paNa vRddhi pAmavA lAgI; athavA to paraspara maitrIbhAva dhAraNa karanArA evA e bemAMthI eka vRddhi pAmyo eTale anya paNa vRddhi pAme che. tathA divaso jANe "ApaNo pati-sUrya, sahasakaravALo chatAM paNa jaDatAne lIdhe zuM nisteja thaI gayo" ema jANIne nizcaye, atyaMta viSAdane AdhIna thaIne ja hoya nahIM ema kRza (TUMkA) thavA lAgyA. ThaMDI to eTalI kaDakaDatI paDavA lAgI ke sarvatra taLAvaDIonAM jaLa paNa TharI gayAM; to bhAjanane viSe rahelAM chUtanI to vAta ja zI ? himanA samUhoe lakSmInA nivAsabhUta evA kamaLapuSpono krIDAmAtramAM saMhAra karI nAMkhyo; athavA to guNono ekaja bhAjana evo manuSya paNa jaDanI sAthe maLIne zuM zuM upasarga nathI karato ? te vakhate dakSiNa dizAno zItavAyu paNa sUryodaya samaye dhAnyanA samUha-tRNa ane vRkSonI zAkhAone bALI nAMkhavA lAgyo ane prANIonA aMga paNa kaMpAvavA. lAgyo; aho ! divasa pAmIne (udaya-ucca sthiti prApta karIne) koI virala ja mAnavajanane hitakartA thAya che. (paNa) dhanavAna loko to caMpaka pramukhanA telanA atyaMga karI tathA kesara AdinA vilepana karIne sagaDI pAse besI sukhamAM kALa nirgamana karavA lAgyA. atyaMta zItathI pIDAtA daridrI mANasonAM bALako niraMtara bhojana ke vastra vinAnAM hoIne aMgopAMga saMkocAI javAne lIdhe, jANe catura 1. pAtra, vAsaNa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 153
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ gavaiyA ja hoya nahIM ema daMtavINA vagADavA lAgyA. mArgane viSe zItathI pIDAtA pAMcajano paNa strInA pariraMbhathI thatA zItApanodane saMbhArIne ja jANe, dayane viSe rahelI evI e strIno pariraMbha karavAne IcchatA hoya nahIM ema te (hRdaya) ne bhujA vaDe dAbavA (bhIDavA) lAgyA. tApano utpAdaka sUrya che; tathA jaLano utpAdaka megha che-ema bhuvanane viSe sarva vastunuM kaMIne kaMI utpAdaka kAraNa hoya che, paNa A zItanuM to kAMI ja kAraNa jaNAtuM nathI, to zuM ene mAtA ke pitA koI nahIM hoya ? loko paNa paraspara kahevA lAgyA ke A duSTa RtuthI kadarthanA pAmatA evA ame amArAM kAmakAja paNa karI zakatA nathI, mATe have e ApaNuM duHkha laIne kyAre jaze ? dizAo paNa sarve "aho ! amArA vaibhava chatAM paNa A zIta koI eve prakAre janone niraMtara duHkha de che ke ame temanuM rakSaNa karI zakatI nathI" evA khedathI ja jANe prabhAte prabhAte glAni pAmavA lAgI. caMdana-kapUracaMdrajyotsanA-mRNAla ane muktAphaLanA hAra e sarvane viSethI saubhAgya nIkaLIne kesara-agni ane sUryanI prabhAne viSe AvyuM; kAraNa ke potAno samaya Ave tyAre badhA kiMmatI lAge che. priyaMgulatAthI samanvita evA siMduvAra vRkSone tathA kuMdalatAe saMyukta evA rogha tarUvarone, barAbara potAne vakhate AvelA baLavAna vAyune lIdhe puSpo AvyAM; kAraNa ke vibhu evA vAyuthI konuM poSaNa nathI thatuM? uSNatAne to samayajJa evA prajApatie UMDA kuvAne viSe, moTA vaDanI chAyAne viSe ane strIonA suMdara goLa stanayugalane viSe rAkhI-te jANe bIjanA hetune arthe hoya nahIM! (uSNatA punaH unALAmAM joIe tyAre kyAMthI lAvavI. mATe dhAnyane mATe bIja rAkhI mUke che tema tyAM bI tarIke rAkhI mUkI). te samaye, jemanA cittano pratApa hemAcaLane paNa AMdolana karavAne samartha che tathA pRthvIpati rAjAo ane svargapati Indra suddhAM jemanA caraNanI stuti kare che, evA zrI vIrajinezvara gautamasvAmI pramukha saMpadA sahita tyAM AvIne samavasaryA. eTale potAnA sainyanA cAlavAthI UDatI rajathI prabhApati-sUryane AcchAdita karato zreNika narezvara temane vaMdanA 154 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA gayo; kAraNa ke jemanI surapati paNa upAsanA kare che evA prabhune vAMdavA javAne koNa utAvaLuM nathI thatuM? jinarAjane namaskAra karI dezanA sAMbhaLI bhUpati saMdhyA samaye jevo nagarabhaNI pAcho pharato hato tevAmAM sarovaranA samIpa bhAgamAM nAsikAnA agrabhAgane viSe daSTine sthita karI zItopasarga sahana karavAnI IcchAthI be prakAre kAyotsarga karatA mUrtimAna saddharmanA samUha hoya nahIM evA eka alpa vastravALA muni tenI daSTie paDyA. eTale emanA sadaguNonI prazaMsA karI vAhana thakI nIce UtarI, rati sahavartamAna vijayazAlI kAmadeva hoya nahIM evA vizvapatie cellaNArANI sahita ati harSa vaDe munine vaMdanA karI. pachI cittane viSe saMtoSa pAmI punaH vAhanamAM besI sAdhunI stutithI karma khapAvatAM teNe, jIva karmaprakRti sahita purane viSe praveza kare tema rANI sahita nagarane viSe praveza karyo. tyAra pachI mahAn sAmaMto Adine rajA ApI Adarasahita sAyaMtana kRtya samApta karI karpara-aguru-dhupa AdithI vAsita evA vAsagRhane viSe praveza karyo. tyAM e narezvare payonidhi-samudrane viSe zeSanAganI pITha para zrI kRSNa vAsudeva lakSmInI saMgAthe zayana kare che tema cellArANInI sAthe eka ja sukomaLa palaMga para snehapUrvaka zayana karyuM. nidrAvaza thayA pachI temanuM gADha AliMgana chUTI gayuM (kAraNa ke e (nidrA) sarva puruSArthano ghAta karanArI che); rANIno hAtha jANe zItanI parIkSA karavAne ja hoya nahIM ema pracchadapaTamAMthI bahAra nIkaLI gayo. "AptajananI peThe mAre A ceTakarAjAnI putrInA sauMdaryavAna aMgono koIkALe kyAMya paNa samAgama thayo nathI, to A. vakhate A hAtha dekhAya che te kevoka che" ema vicArIne ja jANe rANInA e bahAra rahelA hAthane viSe sarvatra zIta vyApI gaI. eTale e 1. (1) dravyathI, zarIrano, (2) bhAvathI, cAra kaSAyano, tyAga karatA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 155
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNavAmAM ho e bolI uThI vedanAne lIdhe cellaNA jAgI UThI; kAraNa ke jaDatA sarva dazAne viSe sukhakartA nathI. eTale latA potAnA phaLane ja jema, tema eNe sItkAra karIne hAthane pracchadapaTane viSe laI lIdho; ane divase joyelA muninuM smaraNa thaI AvavAthI e bolI UThI-hA ! enuM zuM thayuM haze ?" paNa punaH kSaNavAramAM dhvajAnI ajhayaSTInA samAna sarala AzayavALI e nidrAvaza thaI gaI. te ja kSaNe rAjA jAgI gayo; kAraNa ke mahaMta puruSone nidrA sadA svalpa hoya che. jAgI javAthI rANInA zabdo ene kAne paDyA; ane tethI e krodhe bharAyo; kAraNa ke priyAne viSe atyaMta Asakta hoya che eo paNa IrSyALu bhAvathI rahita hotA nathI. rAjAe vicAra karyo ke kamalinInA kamaLadaMDane viSe bhramara vAsa kare che tema enA dayane viSe koI malImasa jane vAsa karyo che, tethI "tene zItathI pIDA thatI haze" ema e zoka kare che; kAraNa ke cetana, hRdayane viSe hoya che teja bolI nAMkhe che. mATe nizcaye strIo, durjananI cittavRttinI peThe, dravya ApavAthI, mAna devAthI, suMdara nayanavaDe samajAvavAthI, lAbhA dekhADavAthI, lobhamAM nAMkhavAthI, bahu bhaya batAvavAthI, kAmathI, bhogathI, amRtamaya vANIthI, vizALa kaLAcAturIthI ke sauMdarya-gAMbhIrya-surUpasUratA-saubhAgya-dAkSiNya-sudhairya-cavana AdithI paNa niraMtara agrAhya che. zAkinI-vRzcika-sarpa-yoginI-vetAla-bhUta-gRhayakSa ane rAkSasa pramukhane vaza karavAne auSadhi-maMtra Adi taMtra yantra vidyamAna che; paNa nArIjanane vaza karavAno to koI upAya ja nathI. Ama e satI strInA satItvane UlaTuM prakalpIne bhUpatie je teNI kalaMkita hovAnI zaMkA karI te hA ! peTa coLIne zULa utpanna karyA jevuM kyAMthI thayuM ? kutsita vAdInI peThe duSTa vikalpo karI karIne ane satkavinI peThe jAgatA paDI rahIne eNe AkhI rAtri duHkhamAM ja nirgamana karI; kAraNa ke krodhathI doSita cittavALAone nidrA kyAMthI hoya ? pachI prabhAta thaye pracaMDa pratApavALA mahIpatie naMdAputra abhayakumArane Adeza karyo ke-aMtaHpura kalaMkita che mATe ene bhasma karI nAkho, 156 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedanA vacananI peThe mArA vacanane viSe lezamAtra zaMkA na lAvavI. ema kahIne e nadInA vega karatAM utaratI tvarAthI zrI jina patine vaMdana karavA gayo, te jANe AcAra ane vicArane viSe durAgrahI evo e pAchaLa zuM thAya che e kaMI jANe nahIM eTalA ja mATe hoya nahIM ! jene koIno bhaya nathI evo abhaya paNa pitAthI bhaya pAmyo, ane eka sudanA dayathI vicAravA lAgyo-A kArya vicAravA yogya che chatAM pUjyapitAe mane vagara vicAryuM kema Adeza karyo ? kAraNa ke dudhamAM paNa kadApi pUrA hoya, zaMkhane viSe paNa kadApi kRSNa lAMchana hoya, amRtane viSe paNa kadApi viSa hoya, paNa jananIne viSe kadi paNa kalaMka hoya nahIM, mATe mAre jananInuM rakSaNa karavuM yukta ja che. paNa vaLI pUjyapitAnI AjJA judI che. AhA ! mAre "eka bAjue siMha ane bIjI bAjue nadI" jevuM thayuM che, mATe have zuM karavuM? emane samudranA kallola jevo AraMbhamAM ati durghara evo krodha utpanna thayo che mATe Ave vakhate kaMI bahAnuM batAvI evuM karuM ke emano e krodha svacchedi mANasanA hAthamAMthI dAsIjana nAsI jAya tema bhraMza pAme (chUTo paDe, nAza pAme, zAnta thAya.) ema vicAra karIne e vicakSaNa maMtrIzvare aMta:puranA samIpa bhAge rahelI purAtana jhuMpaDIone saLagAvI dIdhI, ane vAta ema phelAvI ke aMtaHpurane viSe Aga lAgI che; (khare) sapuruSonA kArya suMdara pariNAmavALA hoya che. ahIM samavasaraNane viSe jaIne zreNikarAjAe prabhune pUchyuM-he jinezvara ! callaNA pativratA che ke apativratA ?" paNa, aho ! A eno prazna muMDana karAvyA pachI nakSatra pUchavA jevo hato. prabhue kahyuMe pativratA strI che; enA viSe viruddha zaMkA na lAva. e to sItA ane suMdarInI peThe sarva satIne viSe ziromaNi che. e sAMbhaLIne to ene enA avicArIpaNe karelA kAryano atizaya pazcAtApa thayo tethI Ubho thaI prabhunA caraNa kamaLane namaskAra karI, dhanuSyathI chuTelAM bANanI jema, ativegathI doDato Avyo; ane sAmA AvatA abhayakumArane abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 157
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUchavA lAgyo-hA ! mArA Adeza pramANe tuM badhuM karI cUkyo ke? eNe paNa uttara Apyo ke rAmano Adeza lakSmaNanI zobhA rUpa hato tema Apano Adeza mArI zobhA rUpa che. he pitA ! meM teja vakhate te bajAvyo che; A sevake kadi paNa e (Adeza) anyathA karyo che ?" te sAMbhaLIne, tanane viSe kaphayukta vAyu vyApe tema rAjAnA zarIrane viSe zoka ane kopa baMne vyApI gayA; ane e kahevA lAgyohe duSTa ! teM zuddha zIlavrata pALanArI tArI pativratA mAtAone bALI nAMkhI ? teM ema dhAryuM haze ke, huM laMkAne viSe vibhISaNa ekalo rAjya karato hato tema, A nagarane viSe ekalo rAjya karIza ! tuM ja jIvato rahyA karatAM e agnine viSe kema na paDyo, tane zuM maMdirane viSe padharAvIne pUjavo che ?" A pramANe narezvara abhayakumArane krodhayukta vacano kahevA lAgyo; athavA to rAjAo rasanendriya-jIvhAne yathA rUci halAve che. pitAnA evA kopanA zabdo sAMbhaLIne abhayakumAra hAtha joDIne bolyo-he tAta ! arihaMta prabhunAM vacana jeNe sAMbhaLyA che evA mArA jevAne bALanI peThe bALamRtyu yogya che kharuM ? huM to samaye (vakhata Avya) jina bhagavaMta pAse dIkSA levAno chuM. jo pUjya pitAe prathama evI AjJA karI hota to huM jvaLatI evI agnine viSe paDyo hota. paNa potAnI meLe ema paDIne baLI maravAthI to dharma ke kIrti e. bemAMnuM eka prApta thatuM nathI. tyAre nRpatie punaH kahyuM-aho ! meM bhUla karI tyAre teM paNa kema bhUla karI ? are eka mUrkha mANasa kuvAmAM paDe to zuM bIjAo paNa paDe che ke ? bhAravAhaka jevo tuM paNa have emanuM mukha kyAM jovAno che ! tuM tArI ja mAtAono prANahAraka kyAMthI thayo ? divyane viSe paMcama lokapALa sAkSIbhUta rahe che tema tuM AvAM kAryone viSe sAkSI mAtra kyAMthI rahyo ? zuM tane paNa mati na sUjhI ?" Ama bolatAM bolatAM murchA AvavAthI narezvara kSaNavAramAM, pratispardhva hastithI bhedAtAM aMgavALA gajarAjanI peThe dharaNI upara DhaLI paDyo. te vakhate "AhA jANe e sarva meM paramArthataH (satyapaNe) karyuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 158
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya nahIM ema temane yathAsthita vAta na kahI" ema atikheda dhAraNA karatA abhayakumAre zItopacAravaDe pitAne kSaNamAM sacetana karyA. pachI namana karIne te bolyo-he svAmi ! ApanA prasAdathI, nitya ullAsa pAmatA evA nirmaLa zIla-alaMkArathI zobhatA aMtaHpurane viSe atyaMta kSemakuzaLa varte che; athavA to dharma hoya tyAM sudhI pApa kevI rIte praveza karI zake ? mahAsAgara samAna gaMbhIra cittavALA ApanA jevAnI, Aja mArA mAtRjana para akRpA thaI e emanAM bhAgyane lIdhe ja; emAM Apa kaMI kAraNabhUta nathI; kAraNa ke araNyane viSe je vAyukaMpA thAya che te ariSTane lIdhe ja che. he pratApe karIne laMkezvara jevA pUjyapitA ! he bhAgyabhAjana ! meM kSaNavAra vicAra karIne aMtaHpuranI pAse AvelI hastinI jIrNa jhuMpaDIo bALI nAMkhI che; ane e pramANe ApanI AjJA paNa pALI che. e sAMbhaLI harSAzru varSAvatA rAjAe putrane kahyuM- he vatsa bhuvanane viSe tuMja mAtra locanavALo che, kAraNa ke te Aje hRdayarUpI cakSuthI joyuM che; ane dhana ane kIrtirUpI uttama sadgaNa upArjana karyA che. tuMja putrone viSe ziromaNi che. tuMja gotrarUpI kamaLone viSe surya samAna che; tuMja game tevI buddhithI ajIta che; athavA tuja sarva guNothI saMpanna che; kAraNa ke teM ja A kalaMkathI mane ugAryo che. anyathA huM mukha kevI rIte batAvata ?" aho ! rAjAnI A vANI amRtamaya hatI, athavA to jIta thayA pachI sau. potapotAne advitIya mAne che. te vakhate narapatie abhayane mahAkRpA batAvIne InAma ApyuM. paNa mAtRjananI rakSA karavAthI teNe je upArjanA karI tenI pAse e tuccha dhananI upArjanA kazAmAtramAM na hatI. rAjagrahezvara zreNika narapati ceTakarAjaputrI-cellaNAne jANe punaH navo avatAra Avyo hoya ema mAnIne, tenAM darzana karavAne atyaMta utsuka banI tenA UMcA vAsagRha pratye vividha prakAranA vinoda sahita krIDA karavA lAgyo; kAraNa ke ziziraRtune viSe meghathI AcchAdita thaIne punaH bahAra nIkaLelA sUryanI jema vipatti oLaMgI Avelo svajana atyaMta vadhAre priya lAge che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 1pa9
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekadA te rAjAne kahevA lAgI-he priya svAmi ! mane eka staMbhano eka suMdara mahela karAvI Apo; ke jethI huM, zikhAne lIdhe eka mayUrI bIjIothI caDhe che tema, ApanI anya rANIothI vizeSa thAuM. huM ApanA prasAdathI atisukhane lIdhe udaya ke asta kaMI jANatI nathI; tethI, he prANapati ! mahAvimAnane viSe surAMganAo krIDA kare che tema, huM tyAM rahIne krIDA karavAne IcchuM chuM." mahIpatie e vAtanI hA kahI; kAraNa ke priyAne arthe puruSa zuM zuM nathI karato ? pachI eNe "callaNAne rahevA mATe AkAza sAthe vAto karato eka suMdara eka staMbhano mahela taiyAra karAva." ema abhayamaMtrIzvarane Adeza karyo; kAraNa ke jenAthI potAnuM prayojana niSpanna thAya evAne ja svAmIe potAnuM kArya soMpavuM. A abhayakumAre paNa vAstu vidyAne viSe pravINa evA suthArane e kAmano Adeza karyo; kAraNa ke je udAra cittavALA puruSone anya mANaso kArya karanArA hoya che teo pote zuM kadi kArya kare che kharA ? pachI e suthAre abhayamaMtrIzvaranA AdezathI taMbhane arthe araNyane viSe jaI, kharIdI karanAro bajArane viSe kariyANAnI parIkSA kare che tema, sarvatra vRkSevRkSanI parIkSA karavA mAMDI. ema karatAM, prasanna ane rasayukta kAvyane viSe kavijananuM mana vizrame che tema, ekAda vRkSane viSe enuM mana vizrAma pAmyuM. yogya lakSaNathI upalakSita evA e tarUvarane nihALIne eNe hRdayane viSe vicAra karyo ke-gADha chAyAvALuM A vRkSa be bhAgamAM vaheMcAyeluM che; vRSabhanI peThe e puSTa skaMdha yukta che; rAjAnI peThe chatravALuM che; vedanI peThe zAkhA ane prazAkhAnuM dhAma che, ane samudranI peThe ullAsa pAmatA pravALAnuM sthAna che. vaLI e pavitra narezvaranI peThe puSya yukta che; puNyanA adhika AraMbhanI peThe phaLoe karIne sahita che; magadhezvaranA rAjyanI peThe UMDA mULavALuM che ane sAdhupuruSanA mananI jema pRthu ane unnata che. 1. (1) thaDa (2) khabhA. 160 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM jevAM tevAM vRkSo paNa prAyaH adhiSThAyaka devatA vinAnAM hotAM nathI; ane A to vaLI AvI lakSmIe yukta hovAthI devatAthI adhiSThita ja che ema spaSTa jaNAya che. tethI ene chedavuM na joIe kAraNa ke kadAcita vipna kare. mATe huM nizcaye upavAsapUrvaka vidhAna karuM ke jethI A mAruM kArya traNa maMgaLe karIne sahita thAya." e buddhizALI suthAre evo nizcaya karI upavAsa karI pratiSThAne Agale divase biMbane kare che tema sugaMdhi dhUpa-gaMdha-kusuma AdithI e vRkSane suvAsita karyuM. e vakhate e tarUvaranA adhiSThAyaka devatAe zreNika rAjAnA putra abhayakumArane jaIne kahyuM ke-huM sarva RtunA puSpo ane phaLanA samUhathI yukta evA vRkSonI vATikAe karIne sahita evo tArA mana dhAryo mahela tane karI ApIza mATe mAruM AzrayabhUta je vRkSa che te tAre chedAvavuM nahIM; mATe satvara tArA suthArane pAcho bolAvI le; kAraNa ke arkane viSe madha maLe tyAre parvata para koNa jAya ?" e parathI rAjakumAre e suthArane "ApaNuM kArya siddha thaI cUkyuM che' ema harSa sahita kahevarAvIne pAcho bolAvI lIdho. eTale devatAe kSaNavAramAM e prAsAda banAvI dIdho; athavA to svarganA vAsI evA eone ciMtavyA mAtrathI ja sarva vastu siddha thAya che. pachI nAnA-moTA sarva amAtyonA ziromaNi evA e abhayamaMtrIzvare rAjAne tyAM AgaLa laI AvIne kahyuM ke-he prabhu ! ApanA yazanA samUha jevo A sudhAthI dhoLelo eka staMbhano mahela Apa daSTie karIne Adara sahita nirakho. vaLI sarvadA phulI rahelAM tathA phaLI rahelAM AmravRkSa, rAyaNanA vRkSa, bIjorAMnA vRkSa, nAraMgI tathA khajUranA vRkSa, azoka vRkSa, dADima tathA saMtarAnA vRkSa ane kadalI tathA mallikAnA vRkSothI bharAI gayelo, ane baMdhujIva-bANa-Asana-jAti-saptalA-pATalacaMpaka-rAjacaMpaka-drAkSa-nAgavallI pramukha latAonAM maMDapothI UbharAI jato evo A bAga Apa nihALo. eTale rAjAe kahyuM-aho ! tane 1. AkaDAnuM vRkSa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 161
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ phakta mahela karavAnuM kahyuM hatuM tyAM teM to sAthe bAga suddhAM banAvI dIdho; athavA to sukhe karIne vivakSita arthano vinyAsa karatA evA uttama kavijananI kRtimAMthI vyaMgyArtha suddhAM nIkaLe ja che." pachI sthira lagna ane uttama divase bhUpatie pramoda sahita mahelanI adhidevatA ja hoya nahIM evI potAnI harSa pAmelI priya paTTarANIne tene viSe vAsa karAvyo. tyAM tarUvaronI kuMjane viSe niraMtara potAnA sakhIjana sAthe ucca prakAranI krIDAne viSe lIna evI e cellaNA vanadevatA saMgAthe AnaMda keli karatI kAma-priyA-rati hoya nahIM ema virAjavA lAgI; ane vaLI tenI sAthe upavananA puSpo vaDe jinabiMbanI pUjA karavAthI tathA patinA kezapAza pUravAthI e dharma ane kAma baMne upArjana karavA lAgI; kAraNa ke vivekIjanonI lakSmI baMne lokane sadhAvavAvALI che. A pramANe e prAsAdane viSe, dharmArthane koIpaNa. prakAre vipna na Ave evI rIte bhoga bhogavatA daMpatI, vimAnane viSe surapati ane surAMganA kare che tema sukhamAM kALa nirgamana karavA lAgyA. evAmAM ekadA eja nagaramAM eka mAtaMgapatinI patnIne AmrabhakSaNa karavAno tIvra dohada utpanna thayo tethI eNe potAnA svAmI pAse e phaLa mAgyAM; athavA to pati ja strIone yAcanA karavAnuM sthAna che. e parathI mAtaMgapatie kahyuM-tuM ghelI thaI jaNAya che ke AvI samaya vagaranI yAcanA kare che. strIe kahyuM- he nAtha ! e phaLa callaNAnA upavanane viSe che; bajAramAM koI jagyAe nathI. e parathI mAtaMgapati divase ja te bAgane viSe gayo; ane paripakva evAM uttama AmraphaLA joI Avyo; kAraNa ke coralokone divase joyelI vastu rAtrie corI javI sahelI paDe che. pachI rAtri samaye tyAM jaIne avanAminI vidyAe karIne, UMcI zAkhAone harSasahita nIcI namAvIne pote ja eno vAvanAra hoIne e grahaNa karato hoya ema, eNe svecchApUrvaka AmraphaLo grahaNa karyA. pachI eNe ujJAminI vidyAnuM smaraNa karyuM eTale zAkhAo sadbhAgye baMdikhAnAmAMthI chUTI atyaMta harSa thayAthI ja hoya nahIM ema kSaNamAM UMcI jatI rahI. have prabhAte, kamaLo toDI lIdhAthI zobhA rahitA 162 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jatI kamalinInI jema, AmraphaLo toDI lIdhelAM hovAthI nirmAlyA dekhAtA AmravRkSane ekAeka joIne cellaNA cittamAM bahu viSAda pAmI. ane e vAta eNe jaIne rAjAne kahI ke-he Aryaputra ! koIe AmravRkSanI vATikAnA phaLa toDI lIdhAM che tethI e suvastrAlaMkAra vinAnI vidhavA strI jevI thaI gaI che." pRthvIpatie e sAMbhaLIne tatkSaNa abhayakumArane Adeza karyo ke-he abhutabuddhinA nidhAna ! satvara Ano cora pakaDI lAva; kAraNa ke jene viSe AvuM lokottara sAmarthya che tenAthI aMtaHpurane viSe paNa hAni thavAno saMbhava che. abhayakumAre kahyuM- he pUjyatAta ! khAlI moTI moTI vAto karavI emAM kAMI prabhutA AvI jatI nathI, A AmraphaLanA corane zodhI lAvI nyAsa dAkhala mUkelI vastune tenA mULasvAmIne pAchI soMpavI emAM ja kharI prabhutA che. have abhayakumAra to corane pakaDavAne mATe mANasonA veSa bhASaNa ane ceSTitane nihALato nihALato, kautukavAnuM videzIya yuvAnanI peThe, mArgane viSe trika-catuSka-catra pramukha sthaLoe bhamavA lAgyo. e rAjaputra bahubahu upAyo vaDe AmraphaLanA coranI gaveSaNA karavA lAgyo; topaNa, vaidyane rogIjananI nADIno dhabakAro jaNAto nathI tema e ene kyAMya jaNAyo nahIM. evAmAM eka vAra koI sthaLe nAgarikajano saMgIta karAvatA hatA tyAM suddhAM rAjaputra corane meLavavAnI AzAe gayo; athavA to potAnAM kArya siddha karavAnI IcchAvALA jano cittane viSe kadApi udvega rAkhatA nathI. tyAM kumArane Asana ApIne eka jaNa bolyo-"he svAmI ! kRpA karIne kSaNavAra A Asana para birAjo." kAraNa ke svAmIjana prati kayo mANasa satkAra nathI karato ? nAgarikano evo viveka joI maMtrIzvare Asana grahaNa karyuM; ane kahyuM ke-jyAM sudhI haju nATyakAro nathI AvyA tyAM sudhI huM eka kathA kahuM chuM te sAMbhaLo kAraNa ke rasikajanone kSaNamAtra vinoda vinA besI rahevuM gamatuM nathI." e sAMbhaLI aMjali joDIne paurajano bolyA-he bRhaspatinI jevI buddhivALA kumAra ! ApanI moTI maherabAnI. ApanI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 163
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANI to, jeNe sukRtya karyAM haze tene ja zravaNe paDaze; kAraNa nirbhAgIjananA gRhane viSe kadi ratnavRSTi hoya nahIM. pachI eNe kathAno prAraMbha karyo ke vasaMtapura nAmanuM eka nagara che. tene viSe seMkaDo upavana-vAvataLAva-sarovara-jaLAzaya-prAsAda-gRha-bajAra Adi AvI rahyAM che. tyAMnA loko kRtajJa-dayALu-paropakArI-vinayI-vicakSaNa-udAra-gaMbhIradhairyavAn-dakSa-dAkSiNyavAn ane sarala AzayavALA che. tyAM eka jIrNazeTha nAmano vyavahArika raheto hato; e potAnAM evAM karmane lIdhe samasta vaibhava khoI beTho hato; je divase ene bhojana maLatuM te divasa ene harSanI vadhAmaNIno hato. ene ekanI eka putrI hatI. enAM locananI caMcaLa kIkIo lIlAsahita pharyA karatI hovAthI yuvakajananA manane viSe kAmavikAra utpanna karatI hatI. daridra avasthA hovAthI, e vaye pahoMcyA chatAM paNa haju kumArikA hatI. eno pitA ene daridranA putravere ApavAnI nA ja kaheto hato; ane koI dhanavAn to ene levAnI hA pADato nahIM; kAraNa ke mANasa (vara) haMmezAM vadhunA mAbApa pAsethI moTI paherAmaNI paheravAnI IcchA rAkhe che. have e kumArikA yogya vara prApta karavAne kAmadevanI mUrtinI pUjA karatI tethI kyAMya upavanane viSe jaIne roja puSpo corI lAvatI; kAraNa ke enI pAse puSpo levA jeTaluM mUlya paNa nahotuM. puSpo niraMtara corAtAM jANI ekadA e upavanano svAmI-mALI "Aja ghaNA divasonA bhakSa evA corane pakaDI pADIne satvara pAcho vALIza" evA vicArathI yoginI peThe zvAsa rokIne vRkSo vacce saMtAyo. evAmAM e kumArikA AvI; ane AvatAMnI sAthe ja, rAgayukta dRSTithI jotA evA e mALInA aMtaHkaraNane eNe haraNa karyuM; kAraNa ke jenAmAM sumana (puSpa) haraNa karavAnI zakti che tenI pAse mana te koNamAtra che ? ene joIne enAM aMgeaMga kaMpavA lAgyAM ane eno matsara hato te to tatkSaNa zamI gayo; athavA to zarIrane viSe dAhajvarathI thato je dAha te atyaMta zItajvaranI AgaLa raheto ja nathI. pachI eNe tene AgrahathI hAthavatI pakaDI rAkhIne kahyuM-he suMdara abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 164
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI ! tuM mane satvara tArI sAthe vilAsa karavA de; kAraNa ke meM tane, teM bahu divasa paryanta corelAM puSpo vaDe have kharIdI che." e sAMbhaLI e kumArikA bolI-are bhalA mANasa, A tuM ThIka nathI bolato. huM haju kumArikA chuM ane puruSanA sparzane yogya nathI; athavA to vezyA jana ja A sarvane lAyaka che. he mALI ! tuM mArI pAse zA mATe bolAve che ? jo koI mANasa tArI putrI, bahena, ke bahenanI putrIne Avo anyAya kare to tuM game te prakAre enuM rakSaNa kare kharo ke nahIM ?" mALI bolyo-he kuMbhastanI ! tuM mahApaMDitA jaNAya che. paNa have ahIM jhAjho lavAro karavo rahevA de. huM tArI koI bhAre pratijJA karAvyA pachI ja tane choDavAno chuM; te pahelAM nahIM." kumAriko vicAryuM-ATalI moTI vaya thayA chatAM kumArAvasthA bhogavavI (avivAhita rahevuM) e ayukta che; vaLI kaumArAvasthA paNa jo akSata nahIM hoya to mane koI paraNaze paNa nahIM, kAraNa ke bhedAyelo maNi koNa grahaNa kare ?" ema vicArIne mALIne teNIe kahyuM- he durAgraha ! tuM mArI pAse kevI pratijJA karAvavA mAge che ?" e sAMbhaLIne mALIe puSkaLa saMkalpa vikalpathI cittane vihavaLa karI nAkhIne kahyuM- he vizALa netravALI ! tAre paraNIne A tArA suvarNanA pAnI peThe caLakATa mAratA tathA navanIta samAna komaLa evA aMgano prathama mane upabhoga levA devo; athavA to pahelA balidAna devone ja devuM paDe che. pachI kumArikAe paNa "jamavA beThelA mANase bhojanano pahelo koLIo kAkapakSIone nAkhavo paDe che emAM kaMI asatya nathI" ema nizcaya karIne tenuM vacana mAnya karyuM. ane siMha pAsethI nAsIne hariNI potAnA yuthane viSe jatI rahe tema, tenI pAsethI Ama akhaMDazIle chUTIne harSasahita potAne sthAne gaI. pachI ekadA koI moTA dhanavAna sAthe Adarasahita lagna karyA; athavA to kariyANuM sAruM hoya to kALAMtare paNa lokone viSe tenI kiMmata thAya che emAM saMzaya nathI. e daMpatIne ekatra thayelAM joIne sUrya paNa pazcimadizAnI sAthe saMgamosuka hoya nahIM ema asta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 165
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAmyo. athavA to vArUNInuM niraMtara sevana karavAthI kono kSaya nathI thato ? divasapati-sUrya asta pAmyuM che jene viSe jenuM saMbhAvyapaNuM hatuM tene viSe te rahyuM nahIM; kAraNa ke mahAna evA paNa AkAzane rAga thayo; ane jaDa (jaLa) thakI ubhavatA evA bicArAM kamaLo ulaTAM saMkoca pAmyAM. je AkAzamArgane viSe rahIne sUrya carAcara jagatane viSe udyota karato hato eja AkAzane viSe have jemanAM pagalAM thayAM evAM malinAtma aMdhakAra punaH te (carAcara jagata)ne aMdha banAvavA lAgyAM-evA aMdhakArane dhikkAra che ! mitrane jovAnI apekSAthI netrone prasAratuM hoya nahIM ema gagana paNa te vakhate cakacaka thatA tArAothI zobhavA lAgyuM. vaLI samasta tApasajIvo (khaLa puruSo-ghuvaDapakSIo) ullAsa pAmavA lAgyA kAraNa ke bhuvanane viSe potAnuM rAjya thAya tyAre koNa vikasvara nathI thatuM ? evAmAM to "hA ! mitra (suhata-sUryanA javAthI aMdhakAre vizvane duHkha devA mAMDyuM che" evA roSathI ja hoya nahIM ema kSaNavAra mukha para saheja raktavarNa dhAraNa karato caMdramA e aMdhakArano vinAza. karavAne udayAcaLa para Avyo. amRtarazmi-(caMdra) maMDaLa haju to AkAzane viSe eka kosa pramANa UMce nahotuM AvyuM tyAM to e zaraddhA megha samAna komaLa (zItaLa) thaI gayuM; athavA to amRta (jaLa) svabhAva thakI ja zItaLa che. aho ! A kalAvAna caMdramAnI koI lokottara ja kaLA che ke zItaLa evA paNa eNe A vakhate aMdhakArano vinAza karyo; cakravAkanAM yugalane paraspara viyoga pamADyA ane kamaLabaMdhanathI madhukarane mukta karyo. A caMdramA jevo goLAkAra che, zItaLa che, kaLAvAna che tevo ja jo niSkalaMka hota to jagatane viSe eno koI pratispardhva raheta nahi, athavA to A vizvane viSe kayo mANasa sarvaguNa saMpanna che ? e vakhate karNapAzane viSe caMcaLa kuMDaLa paherI, kaMTharUpI kaMdalane 1. (1) pazcima dizA, (2) madha-dArU. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 166
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ traiveyakathI alaMkRta karI, stanamaMDaLano manahara hArathI avarodha karI, bAhuyugane zreSTha keyura vaDe zobhAvI, hastakamaLane kaMkaNothI tathA aMgulikAne vAMkita mudrAthI vibhUSita karI; vaLI kaTipradezane viSe suMdara ghugharIone lIdhe zabda karatI mekhalA, caraNane viSe raNajhaNATa karatA nUpuro, aMge suvAsita vilepana tathA nirmaLa kasuMbAnA vastra dhAraNa karI, e navoDhA zreSThiputrI kalahaMsInI suMdara gatine paNa tucchakArI kADhe evI rIte padanyAsa karatI (pagalAM mUkatI) zayanagRhane viSe gaI. tyAM AmravRkSanA aMkuro khAvAthI matta thayelI kokilAnA jevA madhura svara vaDe eNe potAnA priya patine kahyuM-he prANanAtha ! pUrve ekadA huM eka moTA saMkTane viSe AvI paDI hatI te vakhate meM bAgavAnanI AgaLa, pahelAM tenI pAse javAnI pratijJA karI che mATe he Aryaputra ! kRpA karIne mane satvara AjJA Apo, ke jethI ApanA prasAdathI tenI AgaLa mArI pratijJA satya Thare; kAraNa ke mANasanI pratijJA che teja jIvatI rahe che. jo ke huM tenI pAse eka vAra jaI AvavAnI chuM to paNa nizcaye huM ApanI ja chuM ema samajajo; kAraNa ke alaMkAro mahAt utsavone viSe bIjAo mAgI laI jAya che to paNa e enA dhaNInA ja kahevAya che." e sAMbhaLIne eno pati ati harSa pAmI vicAravA lAgyo ke-aho ! yudhiSThiranI peThe potAnI pratijJA pUrNa karavA tatpara thayelI A svargagaMgAnA samAna nirmaLa AzayavALI strIne dhanya che !" evo nizcaya karIne eNe strIne kahyuMhe padmalocanA ! jA tArI pratijJA pUrNa karI Ava." prAyaH loko potAnuM boleluM kSaNavAramAM vRthA karanArA hoya che; paNa satyane viSe nirata to pAMca cha ja hoya che. pachI kSIrasamudrathakI lakSmI nIkaLI tema e navoDhA vAsamaMdira thakI nIkaLIne javA lAgI tyAM to kSaNavAramAM ene daMDakAne viSe kADhI mUkelA carapuruSo ja hoya nahIM evA coraloko maLyA. "ApaNe uttama zakuna joIne nIkaLyA chIe kAraNa ke Avo sAkSAt nidhAna potAnI meLe AvI maLyo, mATe ene ekadama upADo-ekadama upADo" ema abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 167
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahIne ene upADI laI javA lAgyA. eTale eNe emane kahyuM-he bhAIo ! huM AvA kAryane arthe jAuM chuM; mATe tyAMthI pAchI AvuM tyAre mArAM AbhUSaNo tame bhale laI lejo. e sAMbhaLIne eoe ene javA dIdhI eTale AgaLa cAlatAM, uMdaraDIne vikarALa bilADo maLe tema, ene kSudhAthI kRza thaI gayelA udaravALo tathA atyaMta UMDA jatAM rahelAM netrovALo rAkSasa maLyo. "karaMDIAne viSe rahelI uMdaraDI potAnI meLe emAM chidra pADIne bahAra nIkaLatAM sarpanA mukhane viSe paDe tema, A strI lAMghaNane lIdhe baLI gayeluM che zarIra jenuM evA mArA jevAnA hAthamAM, daivanI sAnukULatAne lIdhe AvI che," ema kahIne siMha mRgalIne pakaDe che tema eNe ene khAI javAnI IcchAthI pakaDI rAkhI, paNa enI pAsethI e pUrvanI peThe potAnI pratijJAnI vAta kahIne chUTI. athavA to kAryasiddhi aneka vighnoe karIne sahita che. ema tyAMthI chUTIne e puSpa corI janArI navoDhA bAgavAna pAse gaI ane tene kahyuMmArI buddhine je ThIka lAgyuM e meM to A karyuM, have tArA kuLane je yogya lAge te tuM kara." e sAMbhaLI e bAgavAna "aho ! ANe to pratijJA pALI; mATe e mahAsatI strI che; ane tethI kuLadevatAnI peThe mAre vAMdavA yogya che," ema kahIne e ene caraNe paDyo; athavA to A lokane viSe eka sadbhAva ja nathI phaLato zuM ? caraNe paDIne eNe kahyuM, he satI strI ! tuM AjathI mArI bahena che, phuI chemAsI che athavA mAtA che; mATe he pativratA ! tuM uttama pativALI thA, ane ghera pAchI jA. ema kahIne eNe ene vidAya karI. have ahIM pelo rAkSasa to "e mAruM bhakSa puna: kyAre mArI pAse Avaze", ema smaraNa karato hato evAmAM to brAhmaNane zrAddhatithi tema, zIlavatI zreSThivadhu enI pAse AvI. tyAM AvIne eNe ene kahyuM-he puNyAtmA ! e bAgavAna mane puNyArthe Ama Ama (kahIne) rajA ApI" yuddhane viSe eka subhaTanuM udbhaTa vAkya sAMbhaLIne anya subhaTane zurAtana caDhe che tema, e navoDhAnI e vAta sAMbhaLIne rAkSasane atula paurUSa caDyuM ke zuM huM rAkSasa thaIne e mALImAMthI paNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 168
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaIza ? to prazvaryA rUdAM je mui ? ema vicArI tene namana karIne "tAre ghera jA ane cirakALa AyuSya bhogava" ema kahI tene javAnI rajA ApI. eTale tyAMthI e, pAMDuputro pAse temanI rAjyalakSmI AvI hatI tema, je dizAe te prathama gaI hatI te dizA tarapha cakSu daIne joI rahelA cora lokonI pAse AvI; ane emanI AgaLa, mALI tathA rAkSasa saMbaMdhI hakIkata kahI batAvI; kAraNa ke pote pUrve joyA hoya evA upAya vaDe kayo buddhimAna potAnI rakSA nathI karato ? e navoDhAe kahI batAvelI vAta sAMbhaLIne jemane kAMTo caDhyo hato evA e cora loko bolyA-tyAre jIvitane barAbara tRNasamAna ja gaNanArA evA ame zuM e mALI ane rAkSasa karatAM kAMI ochA chIe ? ema kahI ene namana karIne kahevA lAgyAhe bahena ! tAre ghera jA ane tArA svAminAthane priyakartA thA; ane tArAgaNa vaDe zaradakALanI rAtri virAje che tema uttama AbhUSaNo vaDe nitya virAjI rahe. Ama temanI pAsethI chUTIne te ghera gaI ane priyapati AgaLa mALI, cora tathA rAkSasa saMbaMdhI sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI, athavA to bIjA pAse paNa jeNe potAno suMdara svabhAva jaNAvyo hato te patithI to e zenI ja gopave ? priyAnI A badhI vAta sAMbhaLIne pati to atyaMta vismaya pAmyo; ane enI sAthe sukhe karIne bhogavilAsa bhogavatAM AkhI rAtri kSaNanI jema nirgamana karI. athavA to sukhane viSe nimagna evA prANIone niraMtara ema ja thAya che. prabhAta samaya thayo eTale atyaMta UMcA evA udayAcaLanA zikharanI-gerUthI bharapUra evI bhUmine viSe Agamana karavAthI ja hoya. nahIM ema saheja lAla dekhAtI che mUrti jenI evo sUrya akhila vizvane potAnI kAMtinA samUhathI rakta karato udaya pAmyo. "A (parvato)nI ja guphAne viSe A mAro zatru duSTa-aMdhakAra niraMtara vase che" evA roSathI ja jANe hoya nahIM ema uSNadidhiti-sUrya potAnA pAdaprahAra vaDe parvatonA zikharone tADana karavA lAgyo. "he priya ! svabhAva thakI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 169
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja ApanA zatru evA A aMdhakArane meM niviDapaNe bAMdhIne pakaDI rAkhyo. hato." ema padminI sUryane potAnAmAMthI bahAra nIkaLatA bhamaronA miSathI aMdhakAranA samUhane batAvavA lAgI. cakravAkapakSI jANe viyogathI thayelA jvaranA dAhanI zAMtine arthe ja hoya nahIM ema potAnI patnI-cakravAkIne pote bisataMtu ApavA lAgyo; ane ghuvaDa pramukha pakSIo aMdhakArane viSe jaI rahevA lAgyA. athavA to saune potapotAnA jevAonI ja sAthe saMgati hoya che. aho ! A vAyu paNa bhAgyazALI ! kAraNa ke azarIrI chatAM paNa e kamalinIonA samUhane, sarvAge gADha AliMgana daIne emanI sugaMdhIrUpI lakSmIne haraNa karI laI Avyo che; athavA to ema thayA sivAya zUravIra puruSa thakI chuTako thato ja nathI. te kSaNe daMpatI potAnA sarve prabhAtanAM kAryo yathAprakAre karavA lAgyAM; kAraNa ke sajjano je je samaye je je karavAnuM hoya che tene viSe kadApi pramAda karatA nathI. prabhAte uThIne je puruSa potAnAM AdhIna-bhaktiyukta-sukomaLa-vivekI tathA sukhaduHkhane viSe samAna evAM mitra-kalatra ane tanayane jue che tene bahu dhanya che. have zreSThIkumAre paNa "A strI evA uttama guNovALI che" ema cittane viSe vicAra karIne ene baMdhusamakSa kuTuMbane pALavAnuM kAma soMpyuM. kAraNa ke evA aneka kuTuMbIo hoya che ke jemane strI ja pramANarUpa che. (ATalI vAta kahI abhayakumAre lokone pUchyuM, "A bhartAbAgavAna-coraloko ane rAkSasa e cAramAMthI koNe sauthI duSkara kArya karyuM ?" e kaho. e sAMbhaLI IrSALu loko kahevA lAgyA keanantabuddhinA nidhAna evA bharyAre sauthI duSkara kArya karyuM; kAraNa ke eNe e suMdara rUpathI zobhatI potAnI navoDhA priyAne pote bhogavyA pUrve bIjAnI pAse mokalI; kAraNa ke enA karatAM prANa ApavA e sahelA che; amArA jevAne jo ema thayuM hota to ame to e kaTubhASiNI priyAne pakaDIne khadiranI lAkaDInA prahArathI evI jarjarIta karata ke cha mAsa paryanta khATale raheta." 170 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI e uttara nahIM sahana karanArA kSudhAtura prativAdIo ema kahevA lAgyA ke-sudhAe pIDita chatAM paNa rAkSase ene ema javA dIdhI, mATe e rAkSasa ja kharo satvavaMta Tharyo; kema ke kuSTa-jvara-arza sojoudara-srAva-pRSTa-akSi-daMta-mukha ane zIrSa pramukhanI vedanA chatAM paNa mAsa ane varSa paryanta jIvita Take che, paNa kSudhA to eka kSaNavAra paNa sahana thaI zakatI nathI. vaLI traNa traNa lAMghaNa karI aTavI utarelA janmathI ja daridrI sudhAnidhi brAhmaNane dhRtapUranA bhojananI jema e rAkSasajAtine mANasanuM mAMsa bahu svAdiSTa lAge che. paNa parastrIlaMpaTa puruSo to kahevA lAgyA-tame sarva mUrkha cho; pahelo jarA vicAra to karo; pachI nirNaya para Avo. asAdhAraNa rUpathI virAjatI, kAmapriyA-ratino paNa parAjaya karanArI ane duSTa vartanavALA puruSarUpI hastione bAMdhavAne AlAnastaMbha jevI e strIne jeNe lIlAmAtramAM munine peThe satvara tyajI dIdhI, e mALIe ja parama duSkara kArya karyuM che, kAraNa ke mahAkavine kAvyakRtine viSe ane tarkarUpI cakra pheravavAvALAne vivAdane viSe jevo rasa Ave che tevo tarUNa puruSone tarUNa strIne viSe rasa Ave che." (chelle) eTalAmAM to mAtaMgapati bolyo-are ! tame loko badarIphaLane vRtta kyAM hoya te jANatA ja nathI. mATe rAjakumAra pAse uttara ApavAne tamArAmAM koIne viSe yogyatA nathI. he svAmI ! jemaNe sarva suvarNanA AbhUSaNothI yukta evI paNa. e strIne e pramANe rAtrie choDI dIdhI, e coraloko ja ekalA mahAdukRta kArya karanArA Thare che. kAraNa ke jene arthe loko samudra tare che, hajAro zastro vaDe ghora yuddha kare che, niraMtara vividha prakAranI dhAtuone dhame che, bhayaMkara rasakUpikAne viSe praveza kare che, nitya kodALI vaDe rohaNAcaLane khode che ane aMgacchedapUrvaka deva pUjana kare che, evI potAnI meLe AvI maLelI lakSmIne kaho koI kyAre paNa. javA de kharI ? A pramANe e mAtaMgapatine bolato joIne abhayakumAre nizcaya karyo ke AmraphaLano cora eja che. vicakSaNa puruSo eTalA mATe ja abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 171
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe che ke mauna dhAraNa karavuM eja svArthane sAdhanAruM che. (kAraNa ke mAtaMgapati bolyo na hota to pakaDAta nahIM.) pachI rAjaputre ene pUchyuMare mAtaMgapati, te amArA AmraphaLa kevI rIte coryA te kahe. eNe kahyuM- he svAmI ! mArI vidyAthI sparza karIne. kAraNa ke mArA jevAne e vidyAnuM phaLa corI ja che." pachI A vRttAnta maMtrIzvare jaIne magadharAjane nivedana karyuM ane e AmraphaLanA corane paNa emane soMpyo. kAraNa ke taskarano mokSa ke nigraha rAjAnI AjJAthI ja thAya che. pachI rAjAe putra-abhayane Adeza karyo ke "he vatsa ! ApaNe bIjA taskaranI paNa upekSA karatA nathI; tyAre A to vidyAnA baLavALo chatAM durjana che ane vaLI rAjAnA ja gharamAM corI karanAro che. e sAMbhaLI maMtriziromaNi abhaye narezvarane kahyuM-tyAre, pahelAM enI pAsethI e vidhA grahaNa karavAnuM to karo; kAraNa ke ApaNe choDI dIdhA vinA e karaMDIAmAMnA sarpanI jema kayAM javAno che? evuM putranuM vacana sAMbhaLI te pramANa karI pelA mAtaMgapatine bhUmi para besADI rAjAe pote Asana para besI tenI pAse vidyAno pATha levo zarU karyo. kAraNa ke rAjAone kahyA vinA "nIti zuM che' enI khabara paDatI nathI. pachI magadhezvare moTe svare eno pATha karavA mAMDyo paNa. kulaTA strI gRhane viSe rahe nahIM tema e enA citta viSe rahe nahIM. eTale eNe mAtaMgapatine kahyuM-tuM barAbara pATha karAvato nathI; ane kaMI moTuM kapaTa karato jaNAya che. e sAMbhaLI buddhizALI abhaye kahyuM-he pUjyapitA ! Apa bahu vinayavaDe vidyA grahaNa karo. kAraNa ke vidyAne traNa rIte grahaNa karI zakAya che, vidyArthI-vinayathI ane dravyathI; ene grahaNa karavAno bIjo koI mArga nathI. emAM paNa vicAravaMta puruSo vinayane ja zreSTha gaNe che. kAraNa ke enA vinA bIjA be kAryasiddhine ApatA nathI; jema saMyama vinAnA samakita ane jJAna kAryasiddhi ApatA nathI tema. mATe he tAta ! Apa ene Asana para besADo ane tame pote bhUmi para beso; ema karavAthI ja e vidyA) Apane viSe saMkramaNa karaze; kAraNa 172 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke jaLa paNa ucca bhUmithI nIcI bhUmi tarapha jAya che." e parathI mahIpatie vidyAne arthe kSaNavAra ema karyuM; kAraNa ke potAnA kAryane arthe loko praNata nathI thatA zuM ? pachI "have to e Apano vidyAguru thayo mATe ene choDI do" ema kahIne abhayakumAre e mAtaMgapatine magadhezvara pAsethI mukta karAvyo; athavA to kaLA vaDe eka vAra to moTI ApattimAMthI paNa chuTI javAya che. have ahIM mAtaMgapatnI paNa, mAro dohada nahoto pUravo" ema niraMtara ciMtavana karyA karatI hatI evAmAM to eno pati pAradhInA hAthamAMthI chUTI AvelA bhuMDanI jemAM akSataaMge pAcho Avyo. have magadhanAtha zreNikanArezvara abhayakumAranI buddhithI niSphaTaka thayelI evI rAjyalakSmInuM pAlana karavA lAgyA. evAmAM sUra ane asurone paNa jemanA caraNakamaLa pUjavA lAyaka che evA zrImAna vIratIrthaMkara punaH tyAM AvIne samavasaryA. eTale udyAnapAlake AvIne rAjAne jinabhagavAna AvyAnI vadhAmaNI dIdhI. rAjAe paNa ene dAridrarUpI kaMdanA aMkurane umUlana karanAruM evuM dravyanuM InAma ApyuM. pachI tejasvI, vAMkI DokavALA, unnata skaMdhavALA ane snigdha kezayALavALA, jinezvara bhagavAnanA AgamananI vAta sAMbhaLIne jANe harSasahita nRtya karatA evA, vistArayukta pRSTa pradezavALA, askUla mukhavALA, sIdhA kAnavALA, tathA vAyu ane aMta:karaNanI jevA vegavALA eka uttama azva para ArUDha thaIne magadhapati-zreNika mahIpALa prabhune vaMdana karavA cAlyo; athavA to enA bhAgyanI to have sImA ja rahI nahIM. jemanA hAthane viSe suMdara khago nAcI rahI hatI tathA vizALa. vajo paNa zobhI rahyAM hatAM evA AgaLa-pAchaLa tathA baMne bAjue cAlatA UMcA zreSTha padAti (pALA)thI; siMdUranA samUhane lIdhe rakta che kuMbhamaMDaLa jemanA evA, pavanathI hAlatA megha jevA hastiothI; sUryanA azvono paNa jANe heSAravathI upahAsa karanArA evA taragothI, tathA jaMgama prAsAdo hoya evA ghaMTA-patAkA ane kaLazavALA rathothI virAjamAna evo narezvara jANe pRthvI para utarelo svargapati-Indra ja hoya nahIM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 173
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema cAlavA lAgyo. te vakhate sAmaMtonA mastaka para rahelA kalagIothI racAyelA chatronI aMtarALe narapatinA zISa para raheluM zveta chatra nIlakamaLonI vacce AvelA zveta kamaLanI peThe zobhavA lAgyuM. AgaLa cAlyA tyAM mArgane viSe koIe janmatAMveta ja tyajI dIdhelI, suMdara AkRtinI, mArjara-uMdara-sarpa tathA zvAnanA zava karatAM paNa atyaMta durgadha mAratI eka bAlikA paDelI hatI. raNakSetrane viSe paNa kadApi pAchI pAnI na karatA evA sainiko enI durgadhathI nAsikA baMdha karIne gaMdhahatinA gaMdhathI bIjA hastio nAsI jAya tema, kSaNamAM bhAgI javA lAgyA. rAjAe pUchyuM-are ! A zuM thayuM ? eTale eka jaNe kahyuM- he rAjana ! ahIM eka sAkSAta pApanI mALA hoya nahIM evI atyaMta durgadha mAratI bALA paDelI che. pachI bhUpatie jAte ene joI paNa ene to lezamAtra paNa jugupsA thaI nahIM. pachI "mAre enuM carita pUchavuM paDaze." ema vicArato AgaLa cAlyo. samavasaraNane viSe pahoMcI jinabhagavAnanane vaMdana karI rAjAe pUchyuM-he svAmi ! Aje meM mArgane viSe je bALikA joI eNe zuM karma karyuM haze ke jethI e lasaNanI jema durgandhabhAvane pAmI che ? e parathI zrI vIrajinendra janasamUhane bodha thAya evA hetuthI kahevA lAgyA : paryantadezane viSe zAligrAma nAmanA gAmamAM dhanamitra nAmano dhanADhya vaNika raheto hato; athavA to sthaLane viSe zuM kamaLo nathI hotAM ? e dhanamitrane jaMgama vanalakSmI hoya nahIM evI dhanazrI nAmanI putrI hatI. anyadA enA pitAe grISmakALane viSe enAM lagna AraMbhyAM; te vakhate yuga pramANa bhUmine viSe daSTi daI cAlatA evA, eka ati zAMta ane dAMta munie te zreSThInA gRhane viSe bhikSArthe praveza karyo. emanA dakSiNa hastane viSe eka jADI yaSTikA hatI; ane emanA caraNanI AMgaLIonA vadhI gayelA nakha jANe madonmatta kAmadevarUpI hastine bhedavAne aMkuzo hoya nahIM evA jaNAtA hatA. 1. simADe Avelo deza, 174 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyane viSe anurakta chatAM e janArdana nahotA, ane maLa (karmamaLa)thI mukta chatAM paNa maLayukta (malIna zarIravALA) hatA. zeThe enA badhuo sahita munine namaskAra karyo ane putrIne kahyuM- he putrI ! tArA vivAhamaMgaLane viSe Aje munirAja padhAryA e ALasune ghera gaMgA AvI che; mAtaMganA gRhane viSe svargathakI airAvaNa utaryo che; vaitAdyaparvatanI guphAne viSe maNinA dIpakano udyota thayo che; daridrIne ghera ratnano varasAda varasyo che ane marUbhUmine viSe kalpatarU ugyo che. eka to paryantadezane viSe ane valI tArA vivAha jevA maMgaLika samaye Ama ociMtA munirAja padhAryA che mATe emane vividha ane manahara eSaNIya annapAnathI pratilAbha. eTale jeNe zarIra para uttama suvarNAlaMkAra dhAraNa karyA che, zrIkhaMDa-karpara AdithI vilepanA karyuM che tathA zreSTha vastra paheryA che evI e harSasahita munine bhikSA ApavAne AgaLa AvI. evAmAM emanAM prasvedavALA aMgavastranA maLanA gaMdhe, jANe AgaLa jatAM paNa ene viSe rahevAnuM che mATe evA potAnA (bhaviSyanA) vAsasthaLane jovAne utsuka hoya nahIM ema, ene viSe praveza karyo. eTale zRMgArane viSe mUDha evI e bALAe nAka maraDyuM ane vicAryuM ke-jinezvara bhagavAne sakaLa jaganA saMdehane nivAravAvALo evo sarva rIte suMdara dharma prarUpyo che; paNa acitta jaLathI ye snAna karavAnuM kahyuM hota to tethI zuM dUSaNa thAta ? AvA cAkrikanI jevA kaleza pAmatA ane coMTatA AvatA, zarIre zAmATe bhamyA karavuM joIe ? (vIrabhagavAn kahe che-he zreNikarAjA !) A pramANe potAnI buddhie kalpita evA saMkalpa-vikalpa karatI e bAlikAe e vakhate dhyAnAnusAre durgandharUpI kukarmane du:saha evuM karma upArjana karyuM. anukrame enI AlocanA lIdhA vinA kALadharma pAmIne Aja nagaramAM gaNikAnA udarane viSe utpanna thaI. e garbhamAM AvI tyAre enI mAtAne vairinI 1. kRSNa, viSNu. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 175
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSmI jovAthI ja hoya nahIM ema duHkha utpanna thayuM. eNe garbhapAta karavAne tIvra auSadhio khAdhI paraMtu sarva niSphaLa gaI; athavA to nikAcita AyuSyane toDavAne koI samartha nathI. Aje ja e vezyAe pUrvabhavanA karmane lIdhe durgadhathI bharelI evI A putrIne janma ApIne ene, pAkI gayelA vraNanA parUnI ja jema tallaNa mArgane viSe tyajI dIdhI che. e sAMbhaLIne punaH mahIpALe bhagavAnane pUchyuM- he prabhu! e vezyAnI putrI che eja ochuM duHkha nathI; ene ethI vadhAre duHkha zA vAte bhogavavuM paDe che ? kAraNa ke nArakInA jIva sivAya anya koI jIva ekAMta duHkhI nathI. spaSTa che vikAsa jeno evA kevaLajJAnathI sakaLalokanA vistArane nIrakhatA evA prabhue kahyuM-eNe pUrve kareluM sarva pApa bhogavI lIdhuM che; ane have e sukha bhogavaze, te kevI rIte te tuM sAMbhaLa ATha varSa paryanta e tArI atipriya paTTarANI thaIne raheze. kAraNa ke sALavIe vaNeluM evuM paNa sukomaLa vastra rAjAone bhogavavA lAyaka nathI zuM ? tyAre mahIpatie kautukane lIdhe pUchyuM-paNa he jinezvara ! mane enI zI rIte khabara paDe ? atIta-anAgata ane vartamAnanA jANanArA evA bhagavAne uttara Apyo-he pRthvIpati ! tuM harSasahita tArI rANIo sAthe krIDA karato hoIza te vakhate je tArI pITha para lIlAe karIne paryANa mAMDIne caDhI jAya tene ja tuM A dhAraje." prabhunuM AvuM kahevuM sAMbhaLIne kutUhalathI AkarSAtuM che mana jenuM evo zreNikarAjA-aho mAnasarovaranI haMsInI jema, e kevI rIte mArI priyavallabhA thaze ?- evA vicAramAM tIrthakara mahArAjAne vaMdana karIne potAne AvAse gayo. have ahIM mArgane viSe jatI koI mahIyArIe e bALikAne joIne vicAryuM-aho A te devAMganAe paDatI mUkelI koI devakanyA che ke pRthvImAMthI nIkaLelI enI (pRthvInI) putrI che ? mAre kaMI saMtati nathI tethI huM ene laI lauM, to e mArI putrI thaze; kAraNa ke jene potAnuM AbhUSaNa nathI hotuM te zuM pArakuM lAvIne nathI paherato ? 176 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho ! mRtyuthI rakSaNa karavAne samartha evA vidhAtAe nizcaye mAre ja mATe A mArgane viSe mArjara-uMdara-gIdha-vAyasa-kroDa Adi mAMsAhArI prANIothI enuM rakSaNa karyuM che." ema nizcaya karIne eNe eka nidhAnanI peThe ene UMcakI lIdhI ane harSapUrvaka ghera laI gaI. tyAM tene potAnA ja pharajhaMdanI jema enuM pAlanapoSaNa karavA lAgI; athavA to mANasane ahIM kyAMyathI paNa lAbha maLI ja rahe che ema ucharatI e kanyA anukrame bAlyAvasthA ane pachI kaumArAvasthA anubhavIne yauvanavayane pAmI; kAraNa ke prathama sAhitya tathA vyAkaraNane viSe bodha thayA pachI ujvaLa evA pramANazAstranuM avagAhana thaI zake che. niraMtara dhRta-kSIra-dahIM-zeraDI AdinA bhojanathI tenuM zarIra ati puSTa thayuM; athavA to uttama gocarane viSe sukhe karIne caryA karatI gAyo paNa puSTa thAya che. pachI ekadA e potAnI mAtAnI sAthe zRMgAra lIlAnA rasanA raMgamaMdira samAna evA kaumudI mahotsavane jovAne arthe nagaramAM AvI. AcchAdana vastrathI DhAMkI dIdhuM che sarva aMga jemaNe evA zreNikarAjA ane abhayakumAra paNa gupta rIte e rAtrinA loka meLAne viSe AvyA; kAraNa ke ema karavAthI sarva kautuka yatheccha prakAre joI zakAya che. tyAM jano sarve pote potAnAM, pArake pArakAnAM, moTe moTAnA, bALake bALakonAM, yuvAne yuvAnonAM ane strIe strIonAM, ema sarvatra potapotAnAM vibhAgamAM vaheMcAI jaI ahamidronI jema rahyA hatA. A mahotsavane viSe rAsaDo letI strIone jovAnI utkaMThAvALA mANasonI, tIrthane viSe yAtrAnA utsavane divase thAya tevI mahAThaTha jAmI hatI. e vakhate pelI bharavADaputrI rAjAnA khabhA para potAno hAtha nAMkhIne kautuka jovAmAM paDI. rAjA paNa potAnI carcA koI na jANe ema e kumArikAnA bhArane sahana karato Ubho rahyo. paNa enA aMganA sparzathI, niraMtara niraMkuza evo kAmadeva jAgRta thayo; kAraNa ke sUryanI mUrtinA kiraNanA yogathI sUryamaNi thakI agni nathI utpanna thato zuM ? e parathI kAmadevane lIdhe vihavaLa thayuM che citta jenuM evA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 999
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahIpatie vicAra karyo ke-A kumArikAnuM suMdara zarIra sahakAratarUnA pallava ane zirISanA puSpa karatAM paNa adhika komaLa che. tethI ene zodhI kADhIne paNa jo huM ene paraNIza to sarva loka ema jANaze ke lolupa IndriyovALo rAjA je je rUpavatI strIne jue che te sarvanI vAMchA kare che. mATe koI bIje prakAre ene grahaNa karuM" ema vicArIne bhUpatie potAnI mudrikAne, jANe potAnuM sAkSAt utsuka hRdaya hoya nahIM ema, tene vacce bAMdhI dIdhI. pachI mahIpALe abhayakumArane kahyuM-he vatsa ! ApaNe beThA evA ja ThagAyA chIe-koI mArI mudrikA corI gayuM che ane kautuka to bIje dvAre thaI jatuM rahyuM che. A aMguThI gaI tethI mArA AtmAne kaMI du:kha thatuM nathI. paNa suvarNanI hAni thaI eja duHkhakara che kAraNa ke sonuM jAya e sAruM nathI. mATe vinA vilaMbe ekeka mANasane tapAsa kAraNa ke agAdha evA jaLane viSe paDatAnI sAthe ja jo ratnane grahaNa na karI laIe to te sadAne mATe gayuM ja samajavuM. e parathI rAjaputre, zetraMjane viSe eka huMziyAra ramanAra potAnI sogaThIothI sAmAvALAnI sogaThIonI cAla baMdha karI de che tema, potAnA mANasothI lokonA javA AvavAnA dvAra baMdha karAvyA; ane pUrve dvArikAnagarInI peThe ToLAmAMthI utkRSTa, sAmAnya ke jaghanya lakSaNanA akeka mAnavIne bahAra kADhavA lAgyo. ane e lokonAM anukrame mastaka pramukha sarva sthAnone e vicakSaNa maMtrIzvara, hastalikhita lekhane zodhanAra evo puruSa akSaronA sthAnone tapAse tema, barAbara tapAsavA lAgyo. e pramANe dareka mANasane bArIka rIte tapAsatAM bharavADanI putrInA vastramAM rAjAnI aMguThI jovAmAM AvI; kAraNa ke mana daIne kAma karanAranI nizcaye siddhi thAya che. pachI rAjakumAre e kumArikAne kahyuM-are ! teM rAjAnI mudrikA kevI rIte corI lIdhI ? tuM dekhAya che to nAnI, paNa tArA parAkrama moTA che e eka Azcarya che ? e bALa kanyA e to kAna para hAtha mUkIne kahyuM-he svAmI ! huM emAMnuM kazuM jANatI nathI. meM e corI hoya, ke corAvI hoya athavA e kAryamAM mArI dRSTinI saMjJA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 178
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa hoya to sarva lokapALo ane daze digapALo e mAruM ceSTita jANatA haze tethI huM kaho to viSama evuM paNa divya karuM athavA vizvAsayukta evA devatAno sparza karuM." e sAMbhaLI kumAre to jANyuM ke AnA zarIranI gauratA-teja-lAvaNya ane suMdara AkRtithI anurAgI thaIne pitAe ja A kArya karyuM haze, nahIM to enI AvI daDhatA kyAMthI hoya ? paNa eNe ene to ema kahyuM ke-bahena ! tuM satya kahetI hoIza tathApi A corInI vastu tArI pAse jovA chatAM huM tane kevI rIte choDI zakuM ? mATe hamaNAM rAjA pAse cAla tyAM emane A vAta jaNAvyA pachI sarva sAruM thaze" ema ene samAzvAsana ApIne rAjA pAse laI gayo. kAraNa ke suputro haMmezAM pitAnI IcchA pramANe cAlanArA hoya che. putra tyAM jaI pitAne praNAma karI Ubho rahyo eTale rAjAe kahyuM- he buddhirUpI kamalinIne sUrya samAna evA putra ! te kharekhara A taskararAjane pakaDI kADhyo jaNAya che; nahIM to mukha para AvI raktatA kyAMthI hoya ?" hAjara javAbI putra-maMtrIzvare kahyuM-hA pitAjI jeNe ApanA mananI sAthe A mudrA paNa grahaNa karI che te A ja cora." narapatie jarA hasIne kahyuM- he suputra ! satya che; nizcaye emaja che. game tema karIne paNa huM e strIne paraNavAne IcchuM chuM; kAraNa ke halakA kuLamAMthI paNa strIratnane grahaNa karavuM ema kahyuM che. pachI rAjaputre e kumArIkAnA bhayAtura mAtapitAne bolAvIne kahyuM-tamArI putrIe rAjAnI vIMTI corI che; kAraNa ke lobhane lIdhe mANasa zuM nathI karato ? mATe jo tame tamArI putrI rAjAne Apo to tamAro chUTako thAya; anyathA nahIM. mATe jaladI vicAra karIne yogya lAge tema karo; kAraNa ke bALaka aparAdha kare che to tenI zikSA tenA mAbApane thAya che" e parathI e kanyAnA mAtApitAe vicAryuM-zaktithI ke bhaktithI paNa rAjA ApaNI putrIne jarUra laI levAno che. mATe ApaNe pote ja ene e devI. kAraNa ke hasatAM chatAM ke raDavA chatAM paNa paroNo jyAre AvavAno ja che tyAre hasatAM chatAM Ave eja sAro." ema vicAra karIne aMjali abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 179
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ joDI eo bolyAM A vastu nizcaye rAjanI ja che; kAgaDAnA mALAmAM koyala uchare che tema amArA gharamAM to mAtra e ucharI ja che. vaLI, amArI putrIne eka rAjA jevo vara maLe to pachI amAre traNa bhuvanane viSethI kaI vastu alabhya rahI ? kAraNa ke have to amane nave nidhAna ane cauda ratna prApta thayAM ! amArI putrIne eka bhUpati vara maLaze evuM ame svapnane viSe ye dhAryuM na hotuM. kAraNa ke kavacita kadA paNa strIne Indra pati prApta thAya evI koI saMbhAvanA kare kharuM ? mATe A uttama AcaraNavALI kanyAne Apa evI rIte grahaNa karo ke enI bahena rAjyalakSmInI sAthe rahe; ane ame paNa kAzyapa muninI peThe ApanA zvazUrapaNAne pAmIe." pachI mahIpALe e kanyAnuM ati harSa sahita pANigrahaNa karyuM. athavA to A pRthvIne viSe game tevI IcchA thAya te rAjAne ja zobhe che. pachI magadharAje kulavAn evI cellA pramukha rANIone viSe paNa ene, anurAgane lIdhe, paTTarANInuM pada ApyuM; kAraNa ke premavihavaLa mANasa kula-akula joto nathI. - have e navoDhA rANInI sAthe snehane lIdhe manohara evA pAMca prakAranA viSaya bhogavatAM rAjAne ziyALAnA divasanI jema ATha varSa jhaTa vahyAM gayAM. ekadA e hAra-jIta karAvanArA pAsAo-vatI sarva rANIonI sAthe, Indra raMbhA pramukha devIonI sAthe krIDA kare tema, harSasahita krIDA karavA lAgyo. krIDAne viSe sarvee evuM paNa karyuM ke je jIte te hAranAranI pITha para bese; kAraNa ke ghutane viSe rAjA ane raMka baMne sarakhA che. pachI jyAre anya sarva rANIo jItatI. tyAre potAno jaya thayo ema sUcavavAne potAnA vastrano prAMtabhAgA rAjAnA zarIra para nAkhatI; kAraNa ke sarva ceSTA kulane anusarIne hoya che. paNa jyAre pelI vezyA putrI jItI tyAre, dhikkAra che tene ke anya rANIonI uttama ceSTA joI hatI chatAM paNa takSaNa mahIpatinI pITha para caDhI beThI; kAraNa ke potAno je mULa svabhAva hoya che teja abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 180
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa thAya che. bhUpALanI pRSTa para rahelI e "he nAtha, nIca evI chatAM paNa huM ApanI kRpAthI uccapadane pAmI chuM; to have Apa mane ethI paNa adhika pada apAvo" ema jANe sUcavatI hoya nahIM. A vakhate tIrthaMkara mahArAjanuM vacana yAda AvavAthI magadhanAtha zreNika narezvarane hasavuM AvyuM. eTale pelI rANIe pITha parathI utarIne patine upahAsanuM kAraNa pUchyuM; kAraNa ke mahaMtapuruSo akAraNa hAsya karatA nathI. rAjAe kahyuM-he pUrNimAnA caMdramAnA vyAdhine vRddhi pamADanAra mukhakamaLavALI strI ! e to saheja lIlAe karIne hasyo hato; kAraNa ke ApaNI potAnI goSThIne viSe jema karavuM hoya tema thAya che. paNa madhura zabdo bolatI e rANIe punaH rAjAne kahyuM-he prANanAtha ! huM Apane satyabhAvathI pUchuM chuM; ane Apa to mArA e vacanane hasavAmAM kADhI nAMkho cho. mATe kRpA karIne mane kharuM kaho." Ama Agraha laIne beThI. kharuM che ke strIono Agraha kIDInA graha karatAM paNa vadhe che. pachI rAjAe tene, jinezvara bhagavAne kaheluM tenuM pUrvajanmathI AraMbhIne pRSTarohaNa paryanta yathAsthita carita arthati kahI saMbhaLAvyuM. aho dhanya che teNIne ke patinA mukhathakI evuM potAnuM caritra sAMbhaLIne teNIne saMsAra para vairAgya thayo. moTo evo paNa vairAgyano hetu dekhAya che; ane te paNa koI viralAne ja prApta thAya che. "aho ! jinadharmanI hIlanA du:khadAyaka che. kAraNa ke pUrvabhavane viSe AvA zrAvakanA kuLane viSe janma pAmelI hatI; chatAM paNa dhikkAra che mane ke A vakhate samasta kuLone viSe adhama evA vezyAnA kuLane viSe utpanna thaI. kasturIcaMdana ane kapuranA vilepanathI sugaMdhamaya thayA chatAM paNa hA ! huM apavitra-parU Adi padArthothI viSama evA durgandhabhAvane paNa pAmI mATe jeo ajJAnabhAvathI paNa munine duhave che, ninde che ke hIlanA kare che teo naraka-tiryaMcanI yAtanAne bhogavIne mAtaMga-DoMba Adi jAtine viSe utpanna thAya che; to muninI hIlanAnuM phaLa jANavA chatAM paNa jeo emane e pramANe skhalanA kare che temanA jevA bicArA abrahma abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 181
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tane dhanya ziSyA thaIza jANIe chIe mArI prabhutA pahaddharI zakatA hiMsA Adine viSe magna prANIonuM to zuM ja thatuM haze ? mATe have to huM duHkharUpI vanane bALIne bhasma karanAruM evuM cAritra ja grahaNa karuM" ema harSasahita vicAra karIne rANIe rAjA pAse dIkSAne mATe rajA mAgI; athavA to mahaMtajanonuM ciMtavana saMdha phaLIbhUta thAya che. mAruM aihika jIvana ApanA prasAdathI ja hatuM; have mane vairAgya utpanna thayo che mATe he prANanAtha ! huM have AvatA. bhavane sAdhIza; kAraNa ke satsaMga che te ubhaya lokane sAdhanAro che. kRpA karIne mane rajA Apo ke jethI huM satra zrI vIra bhagavAna pAse jaIne mokSasukha prApta karAvanArI evI dIkSA grahaNa karuM; kAraNa ke zakti hoya chatAM kayo mANasa potAnA baMdhanane nathI toDato ? rAjAe kahyuM-"jenAM buddhirUpa netra ughaDyAM che evI he strI, tane dhanya che. tuM pRthivIne viSe puNyanuM bhAjana che; kAraNa ke tuM zrI vIraprabhunI ziSyA thaIzaH athavA to kalpadrumanI cAkarI paNa kone maLe che ? ame "satya zuM che'e jANIe chIe chatAM paNa pApAcaraNa tyajatA. nathI. kALabhoganA nazvarapaNAne lIdhe amArI prabhutA paNa kSaNika che. ame vADA thakI vRddha AkhalAnI jema pApa thakI AtmAne uddharI zakatA nathI. he suMdari ! tArA vighna dUra thAo ane tuM tAruM manavAMchita sArI rIte sAdha. ema kahIne bhUpatie teNIne rajA ApI. kAraNa ke e viSNunI peThe, dikSA levAne utsuka evA janane niSedha karato nahIM. pachI rAjAe suMdara mahotsava AdarAvyo ane rANIe praNayijanane pramoda ApanAruM evuM dAna devA mAMDyuM. tyArapachI nivRtta thayuM che mana jenuM evI e rANIe dikSA grahaNa karI. have vaibhAragirinI guphAne viSe nyAya mArgane ullaMghIne AcaraNa karanAro kalikALano badhu lohakhura nAmano cora vasato hato. athavA to evA dhikkAravA lAyaka pApAtmA puruSone nirjanasthaLane viSe prIti hoya che. bhAgya ane baLa-e baMneno paNa ekaja svAmI evo e. e baMnenI saMdhi karAvato chatAM paNa nagarane viSe saMdhino bheda karI gharomAM khAtara daI dravyavAna lokonAM ghara bhAMgIne nitya corI karavA 182 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgyo. eNe lobhane vaza thaIne ekadama arthano saMcaya karavAne vaibhAraparvatanI bhUmine guphAmaya banAvI dIdhI hatI. asthi (hADakAM)nI che khura (kharI) jene evAo paNa pRthvIne khodavAne Icche che to A to lohakhura eTale loDhAnI kharIvALo kahevAyo mATe e ene kema nA khode ? ene anya aneka vRtti hatI, paNa corInI vRtti para te atyaMta prIti dharAvato hato; athavA to bhuMDa to uttama evA paNa bhojanano tyAga karIne purISane viSe ja anurakta rahe che. e lohakhurane, zukravAranI sAthe (patnI tarIke) joDAyalI rohiNI ja jema, tathA caMdramAnI paNa rohiNI ja jema, tema, manuSyamAtrano vairibhUta-evo je-krodha-tenuM avarohaNa karanArI (tene utAranArI) rohiNI nAme atimAnya strI hatI. lohakhurane A rohiNInI kukSie rohiNeya nAmano putra thayo. e saMcAra karato (jatAM AvatAM) kadI enA amitramaMDaLanI daSTie paDato nahI mATe caMdramA karatAM paNa adhika hato. pitAnA jevuM ja rUpa, ane pitAnA jevA ja samasta guNone lIdhe e jANe bIjo lohakhura hoya nahIM evo dekhAto hato; athavA to putro prAyaH pitAnA jevA ja hoya che. ekadA e lohakhura core potAno kALa najIka Avyo jANI putrane potAnI pAse bolAvyo ane A pramANe kahyuM (kAraNa ke potapotAnA rahasya ekabIjAnI samakSa kahevAno e samaya che) "he putra ! niraMtara tArA sukhanuM ekaja kAraNabhUta evuM mAruM vacana jo tuM avazya mAne ema ho to huM te tane kahuM; kAraNa ke potAnuM vacana koNa nirarthaka gumAve ? AjJAMkita putre uttara Apyo. "he pitA ! uttama putra hoya, te kadApi kavacita paNa pitAnuM vacana ullaMghana kare kharo ? mATe Apa. je AjJA hoya te pharamAvo." ekalA vinayathI ja pUrNa evuM putranuM bolavuM sAMbhaLIne harSa pAmI duSTa AzayavALA lohakhure, moTA peTavALo mANasa potAnI phAMda upara ja jema, tema putranA aMgo para potAno hAtha pheravI kahyuM- he vatsa ! tuM ApaNA kuLanuM eka AbhuSaNarUpa cho; ane raghupati rAmacaMdranI peThe pitAnA viSe AvI uttama bhakti pradarzita kare abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 183
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ che mATe sarva lokane viSe tuM ja eka kalAnidhAna cho. mATe he putra ! A vIratIrthakara maryAdinA traNa gaDhane viSe virAjatA chatAM potAnA dharmanI dezanA Ape che to tuM jANe bahero ho tema temanuM vacana kadi paNa kAne sAMbhaLIza nahIM. he priya vatsa ema chatAM paNa jo kadApi tuM e sAMbhaLe to e pramANe kadI anuvartana karIza nahIM. A pRthvIne viSe loko vidyAthI ja jema, tema, emanI pAse koI lokottara kaLA che enAthI ThagAya che. tuMDane temaja muMDane sarvataH muMDanAruM evuM emanuM vacana je koI zravaNa kare che tene pagabAMdhelA rAsabhanI peThe brahmacarya pALavuM paDe che ane rogIjananI peThe lAMghaNo karavI paDe che, eTaluM ja nahIM paNa enA dravyano vinAza thAya che ane ene bhikSA mAgI mAgIne khAvAno vakhata Ave che. athavA to A viSe vadhAre zuM kahuM ? evo mANasa dehathI-varNathI ane saMpattithI TaLI jAya che. teTalA mATe he putra ! e vIranA vAkya zravaNa sivAya bIjuM tane je game te sarvadA karaje. jo tuM A pramANe pravartIza to tane sarva prakAre sakaLavRddhi ane samRddhi prApta thaze. mAre tArA jevo kAryadakSakuLabhUSaNa ane buddhizALI putra hovAthI, dhanADhya ane gauravavALAne mANasonI jema, pAchaLa kaMIpaNa bIjI ciMtA nathI." putre pitAnA vacanA tathAstu' kahIne svIkAryA eTale potAnI buddhi pramANe samAdhi laIne e lohakhura mRtyu pAmyo; ane enAM pApakarmo ene nIcagatine viSe laI gayAM kAraNa ke karmone paNa zuM corano bhaya hoya kharo ? pachI pitAnA dehano saMskAra karI tathA mahA vistArasahita enuM aurvadehika paNa samApta karI, vyavasAya rahita evo e putra-rauhiNeya cora zokane viSe rahevA lAgyo; kAraNa ke aMdhakArano nAza thaye ghuvaDane paNa duHkha thAya che. anukrame kALa jato gayo tema taskara ziromaNi rauhiNeya zoka tyajI daIne pitAnI jema nagarane viSe corI karavA lAgyo kAraNa ke zoka phakta pAMca divasano ja hoya che. evAmAM nAnA prakAranA gAma184 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagara AdithI yukta evI pRthvI para vihAra karI bhavikajanane prabodha pamADatA zrImAn mahAvIra jinezvara e nagarane viSe AvI samavasaryA. tatkSaNa vaimAnika Adi devatAoe traNagaDhanI racanA pramukha kAryo karyo chate bhagavAne, emanAthI (devothI) niraMtara saMcAra karAtA suvarNapadmo para caraNakamaLa mUkI pUrvadizAne mukhethI samavasaraNane viSe praveza karI siMhAsana para besI manuSya ane devatAonI parSadAne yojana paryanta saMbhaLAtI vANI vaDe dharmadezanA ApI. te vakhate nagara tarapha AvavA nIkaLelo rauhiNeyacora, bhavyapuruSa vIryabaLa vaDe mohanIyakarmanI utkRSTa sthitine oLaMgIne graMthipradeza' prApta kare che tevI rIte prabhunA vyAkhyAnapradezane prApta karato hato eTale pitAe bhoLavelo evo e vicAra karavA lAgyo jo huM pAse jaIza to enI vANI sAMbhaLIza, paNa tyAre javAno bIjo eke mArga nathI. tethI hA ! huM, ghana evI jALane viSe matsya AvI paDe tema, moTA kaSTane viSe AvI paDyo chuM. vaLI jo huM nagaramAM na jatAM ghera pAcho jAuM to mArAM sarva kAryo daridrInI peThe rakhaDI paDe ema che; mATe kAna baMdha karIne bahero thAuM; kAraNa ke kAryane vaze zuM ghelApaNuM paNa nathI aMgIkAra karavuM paDatuM ? ema vicAra karIne tatkSaNa kAnane dhRtanA kuDalAnI jema potAnI AMgaLI vaDe sajjaDa rIte baMdha karIne, pAchaLa jANe dhADa AvatI hoya ema utAvaLe pagale gAmamAM gayo. ema mArgane viSe niraMtara A prakAre gamanAgamana karatAM teNe keTalAka divasa nirgamana karyA. aho ! dhikkAra che viparyastamativALAonI AvI ceSTAne ! ekadA haMmezanI peThe e prakAre utAvaLe pagale jatA e rauhiNeyane "tuM ema mohanidrAmAM kema sUI rahyo che ? are ! jAgRta thA," ema pratibodha ApavAne mATe ja hoya nahIM ema pagane viSe kAMTo vAgyo. 1. mohanIya karmanI sItera koDAkoDI sAgaropamanI sthiti hoya che; tene oLaMgIne-ochI karIne, eka koDAkoDI sAgaropamathI kaMI ochIe Ave tyAre jIva graMthipradeze pahoMcyo kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 185
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAMTo ghaNo UMDo pesI javAthI atyaMta pIDA pAmato e eka pagaluM paNa AgaLa cAlI zakyo nahIM; athavA to je vedanAnuM phaLa uttarakALane viSe ati suMdara thavAnuM hoya che te vedanA paNa prazaMsApAtra che. eTale e kAMTAne kheMcI kADhavAne teNe kAnamAMthI thoDo vakhata AMgaLI kADhI lIdhI; te jANe eNe atyArasudhI sugatine viSe javAnAM dvAra baMdha karyA hatAM te jANe have ughADyAM hoya nahIM ! kAnamAMthI AMgaLI laI laIne enA vaDe e kAMTo kADhato hato te ja kSaNe "devatAonI mALA. kadi karamAtI nathI; emanAM locana nimeSa rahita hoya che, ane emane zarIre raja-maLa ke prasveda emAMnuM kaMI hotuM nathI." evI zrI vIrabhagavAnanI amRtamaya vANI, jANe te (cora)nA zarIranI rakSA karavAne samartha evA maMtrAkSaro ja hoya nahIM ema tenA karNarUpI koTarane viSe ociMtI prApta thaI. eTale e cora "aho dhikkAra che mane ke meM bahu sAMbhaLyuM; athavA to eNe (vIratIrthakare) corI na karavA viSe kaMI kahyuM nathI" ema bolatAM bolatAM potAnA kAna baMdha karI dIdhA, te jANe aMdara pesavA pAmelI satyavAta rakhe bahAra nIkaLI jaze evA bhayathI ja hoya nahIM ! pachI e cora ziromaNi devatAnI peThe pavanavege. nagaramAM gayo ane tyAM corI karIne, dhAnyanA kSetrane tIDano samUha upadrava kare tema atizaya upadrava karyo. ( A pramANe nagarane viSe niraMtara corI thavA lAgI. eTale ekadA tyAMnA sarva zeThIAo maLIne magadharAja-zreNikabhUpALa pAse gayA; ane tene namIne harSasahita tenI pAse beThA; kAraNa ke prajAne rAjA pitAtulya gaNAya che. pachI emaNe vijJApanA karI ke "he mahIpati ! tamArI kRpAthI amAre koI vAtanI nyUnatA nathI; amArAM hATa ane ghara kariANAMthI bharelAM che ane uttama samRddhinA bhAjana che. paNa he rAjA ! haMmezAM rAtrine viSe coraloko AvIne corI karI jAya che. ethI "vAve koka ane laNe koka" e je lokone viSe kahevata che te kharI paDI che." e sAMbhaLatAM ja, moTA saMgrAmane viSe tIkSaNa evAM zastronA prahArathI paNa kadi pIDA na pAmato evo zreNikarAjA paNa cittane viSe ati 186 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ kheda pAmyo. lAlacoLa netra karI lalATane viSe bhrakuTI caDhAvI, hoTha phaphaDAvato e kopa karIne koTavALane kahevA lAgyo (kAraNa ke zItaLatA ja kevaLa siddhi ApanArI nathI). rAjAe kahyuM-are ! tuM kaMI tAruM ahIM leNuM mUkI gayo che; athavA koIne antarALe teM te kaMI mane tAro jAmIna karyo che, athavA tuM kaMI mAro pitrAI thaIne Avyo che, athavA kaMI bhANeja ke jamAI cho jethI A pramANe vRthA mAro pagAra khAya che ? kAraNa ke tArI upekSAne lIdhe rAjAnA mANaso ni:putranuM (vAMjhIyAnuM) ghara luMTe tema, coraloko nagarane luMTe che. teM te amane zuM niHsattva dhAryA ke tuM amAro kaMI bhaya ja rAkhato nathI ? aparAdha mAlama paDaze to kopane lIdhe ame tane zikSA karazuM." e sAMbhaLIne koTavALe namIne rAjAne kahyuMhe narapati ! sarva corone viSe agresara evo pelo rauhiNeya cora che e najare paDe che chatAM paNa, A pRthvI paranA Indra-kesarisiMhanI peThe e pakaDAto nathI. vIjaLInA jhabakArAnI jema kudakA mArIne te zALA-ghara ke bajArane ullaMghIne jato raheche ane tethI ja te ApaNI potAnI bapora pachInI chAyAnI peThe pakaDI zakAto nathI. mATe kRpA karI A mAruM koTavALapaNuM Apa pAchuM lo; mAre e joItuM nathI. jenAthI e sacavAya tene e Apo." pachI rAjAe bhrakuTInA ullAsathI saMjJA karelA abhaya-maMtrIzvare koTavALane kahyuM-tame kheda na karo; hamaNAM jaIne hasti-azva Adi sainyane sajja karIne nagara bahAra lAvo. pachI jyAre e corane nagarane viSe praveza karatAM tame juo tyAre, ajAnA lobhane lIdhe hAthI aMdara gayA pachI yaMtramaMdirane gherI levAmAM Ave che tema, tame AdarathakI nagaranI AsapAsa pharI vaLajo. tethI kaTakane joIne trAsa pAmelo evo e, jaLanA mojAnA vegathakI uchALelo matsya kSaNamAtramAM samudranA taTa para ja paDe che tema, tarata ja nagaranI bahAra paDaze. eTale tame pachI jALane viSe mRgane pakaDavAmAM Ave che tema ene pakaDI lejo." e sAMbhaLI "bahu sAruM" ema kahI emanuM vacana aMgIkAra karI koTavALa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 187
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ corane pakaDavAne mATe sarva taiyArI karavA gayo. pachI rAjAe paNa nagarajanone "have tame AkuLatA tyajI daIne ghera jAo; ciMtA na karazo" ema kahIne AzvAsana ApyuM; kAraNa ke nItizALI puruSonuM eja tAna hoya che. pachI koTavALa potAnI sakaLasenAne laIne nagaranI bahAra Avyo che te divase pelo rauhiNeya cora to koI grAmAntare gayo hato. paNa rAtrie tyAMthI pAcho Avyo tyAre mugdhabhAvathakI eNe nagarane viSe praveza karyo; kAraNa ke moha (bhUla) thakI kUpane viSe paNa paDAya che. pachI upara kahyA e prakAravaDe teja vakhate corane pakaDI laI bAMdhIne rAjA pAse laI javAmAM Avyo; kAraNa ke buddhinA yogathI zuM zuM parAkrama nathI thatuM ? tyAM rAjAe abhayakumArane kahyuM-ziSTajanane pALavA ane duSTalokone zikSA karavI eja ApaNo dharma che. to jyAre have corano patto lAgyo che tyAre ene satvara zikSA karo. kAraNa ke kadApi vyAdhinI kSaNavAra paNa upekSA karavI yogya nathI." paNa abhayamaMtrIzvare namana karIne pitAne kahyuM-he tAta ! ApaNe ene pakaDyo che kharo, paNa enI pAse kaMI corIno muddAno mAla nathI. mATe vicAra karyA vinA ene zikSA karavI e ayogya che; kAraNa ke vicAra e ja A duniyAne viSe sarvottama che. e parathI rAjAe corane pUchyuM-tuM kyAM rahe che ? ahIM zA mATe Avyo hato ? tuM ja rauhiNeya ke ?" potAnuM nAma sAMbhaLIne cakita thayo chato paNa e bolyo-mAruM nAma durgAcaMDa che, huM zAligrAmane viSe haMmezAM rahuM chuM, ane kRSikAranI vRttithI AjIvikA calAvuM chuM, kaMI kArya prasaMge ahIM Avyo hato temAM zramita thavAthI devamaMdirane viSe sUI gayo hato. kAraNa ke sadAcAravaMta evA paNa mane koNa vizvAsa lAvIne ahIM potAnA gharamAM rAkhe ? pachI he pRthvIpati ! rAtrino keTaloka bhAga vyatIta thayo eTale huM nidrAmAMthI jAgIne vicAra karyA vinA ghera javAne pravRtta thayo; athavA to buddhi haMmezAM potAnI IcchA pramANe kAma kare che. pachI mane paheregiroe pakaDavA mAMDyo eTale asthi abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 188
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAMgI jaze enI paNa darakAra nahIM karIne meM killAne ullaMghI javA mATe kudako mAryo; kAraNa ke kuvAmAM paDato mANasa vihavaLa thaIne kuzane paNa pakaDavA jAya che. huM kudako mArIne aMgane kaMI paNa IjA thayA vinA nagaranI bahAra paDyo; to tyAM ArakSaka lokoe mane masyanI peThe pakaDI lIdho. kAraNa ke apuNyarAzi jIva AdarathakI paNa je je vyavasAya kare che te sarve aphaLa thAya che. he dayAnidhi ! dUSaNarahita evA paNa mane A pramANe zA mATe coranI peThe nirdayapaNe. bAMdhIne ahIM ANyo che ? athavA to emAM mArA azubha karmono ja vAMka che. paNa rAjAe to ene e vakhate baMdikhAne mokalAvyo. ane tenA kahelA gAmane viSe teno vRttAnta meLavavAne mATe potAnA mANasane mokalyo; kAraNa ke nizcaya karyA pachI ja ene choDAya ke zikSA karAyA ema hatuM. have e zAligrAmane viSe rauhiNeya core pote prakalpelo saMketa gAmanA lokone pUrve prathamathI ja kahI rAkhelo hato; kAraNa ke jeo duSTa AzayavALA hoya che teo sukhane mATe dvAro bAMdhI ja rAkhe che. pelA rAjasevake AkhA zAligrAmamAM ghera ghera pUchyuM to saue kahyuM ke durgacaMDa ahIM ja rahe che paNa Aje kaMI bahAra gayo che kAraNa ke eka ja sthaLe besI rahenArAnuM peTa bharAtuM nathI. pachI e gAmavALAoe kahyuM e sarva yathAsthita A rAjapuruSe rAjAne nivedana karyuM. eTale abhayakumAre paNa te sAMbhaLIne vicAryuM ke aho corano saMketa paNa atyaMta gUDha che. pachI rAjaputre eka AkAza sAthe vAto karato sAtabhUmino prAsAda taiyAra karAvyo; temAM nAnA prakAranA maNi jaDita suvarNanI bhIMto racAvI; seMkaDo dedipyamAna ulloca baMdhAvyA; ane surAMganA samAna vArAMganAo. tathA suMdara kaMThavALA gaMdharvone paNa temAM rAkhyA; kAraNa ke prathvIpatirAjAone potAnuM Icchita siddha nathI thatuM zuM ? e pachI maMtrIzvare pelA coranuM satya vRttAnta jANavAne mATe ene madyapAnathI bebhAna karI uttama vastro paherAvI kSaNavAramAM te mahelane viSe eka suMdara zayyAne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 189
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSe suvarAvyo. kAraNa ke krodhI-vyasanI-rogI-priyAne viSe rAtamadyapAna karanAro ane vipattimAM AvI paDelo-eTalA mANasonA cittane viSe raheluM rahasya satvara pragaTa thAya che. tyAM alpa samayamAM madha pariNati pAmyo (utarI gayo) eTale rauhiNeya beTho thayo; ane araNyavAsIjana nagaranI zobhAne joIne vismaya pAme che tema, e A saghaLuM joIne vismaya pAmyo. "Ate zuM IndrajALa che, ke kaMI mArI matino vibhrama thayo che ? Ate kaMI svapna che ke kaMI bIjuM che ?" Ama te manane viSe cittavana kare che evAmAM to tyAM rahelA mANaso bolavA lAgyA...he prabho ! Apa A mahAvimAnane viSe utpanna thayA cho, tame caMdrasUrya tape tyAM sudhI jayavaMtA vartA ane AnaMda pAmo. ame ApanA sevako chIe. ame svAmIne IcchatA hatA tevAmAM ja Apa amArA svAmI utpanna thayA cho. he nAtha ! mAnavalokane durlabha evI surAMganAo pote tamArI pAse AvI che mATe caMdramA tArAonI sAthe kare tema, Apa AmanI sAthe Adarasahita bhogavilAsa karo." ItyAdi bahu bahu khuzAmatanA zabdo kahIne, temaNe tenI pAse nRtya-gIta pramukha karavAne arthe, ekadama hAtha ekaThA karyA te jANe "tane paNa thoDA vakhata pachI emaja thaze" (hAtha baMdhAze) ema sUcavana karatA hoya nahIM ! eTalAmAM to kAMcanano daMDa dhAraNa karIne koI eka puruSa tyAM Avyo ane krodhathI ja jANe hoya nahIM ema bhrakuTI caDhAvIne bolyo-are ! tame A ekadama zuM karavA mAMDyuM ?" pelAoe kahyuMhe pratihAra ! ame to amArA svAmIne lokAlokane viSe tene je pracuratara phaLa prApta thayuM che te yathecchapaNe batAvavAmAM paDyA chIe." e sAMbhaLIne pratihAra bolyo-bhale tame tamAruM kauzala (kuzaLatA) batAvo; paNa AmanI pAse devasthitinuM vidhAna karAvo. mAnavajana paNa potAnI sthitinuM ullaMghana karatA nathI to tame to devatA chatAM paNa kema bhUlo cho ?" "e sthiti kayA prakAranI che" ema pUchavA parathI e pratihAre AkSepasahita kahyuM-tame nizcaye jarmazara manuSyo ja hazo kAraNa ke je abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 190
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa karavAnuM che te paNa tame vismRta thaI gayA cho. je devatA A vimAnane viSe utpanna thAya che tene prathama ja zvazUranA gRhane viSe praveza karatAM pahelAM varane zlokAdi uttama kAvyo pUchavAmAM Ave che tema, tenAM duSkRtya ane sukRtya viSe pUchavAmAM Ave che." potAne svAmI prApta thayA tethI harSa pAmIne eo paNa bolyA-Ape kahyuM te kharuM che, e suprasiddha chatAM paNa ame Aja bhUlI gayA kAraNa ke harSane lIdhe koNa utAvaLuM thaIne bhUla nathI karatuM ? mATe, he nItijJA pratihAra ! Apa ja emane e viSe pUcho." e sAMbhaLIne pratihAre ja pUchavA mAMDyuM-ke he deva ! Apa ApanA pUrvabhavanA puNyakarma ane pApakarma nivedana karo." A sAMbhaLIne rauhiNeya zuM e satya che ke huM svargane viSe devatA utpanna thayo chuM ? athavA A te sarva abhayakumAranI buddhino uThAva che ?" ema vitarka karavA lAgyo. athavA to AvuM hoya tyAre kone saMdeha na thAya ? "A vAtano nizcaya kevI rIte karavo ?" ema karatAM to te manamAM bolyohuM huM, yAda AvyuM, kAMTo kADhatI vakhate meM je mahAvIra prabhunI sura svarUpa pratipAdana karanArI vANI parANe sAMbhaLI hatI tenI sAthe jo. A sarve maLatuM Avaze to to huM nizcaye phuTapaNe kharI vAta kahIza; anyathA mane gamaze tevA uttara ApIza; kAraNa ke "vAMke lAkaDe vAMko ja vedha' hoya che. pachI te punaH barAbara rIte parIkSA karavA lAgyo. to jinezvare kaheluM netranuM animeSapaNuM pramukha ahIM kyAMya dekhAyuM nahiM; kAraNa ke suvarNano veSa laIne raheluM tAmra kadi suvarNanI parIkSAmAM pasAra thAya kharuM ? "tyAre A te zuM sarva kapaTa racAyuM haze' ema vicAra karavA lAgyo eTalAmAM pratihAre tene kahyuM- he svAmina ! A sarva devadevIo ApanuM caritra sAMbhaLavAne utsuka thaI rahyAM che." te sAMbhaLI core kahyuM-agara jo ke moTA lokoe potAnI meLe potAno vRttAnta kahevo e ayogya che to paNa bhaktine lIdhe anurakta evA A mArA. apsarA pramukha pratye huM te kahIza. meM ramya jinAlayo karAvyA hatA tathA biMbanI pratiSThA ane vividha abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 11
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjAo karI hatI; vaLI sametazikhara-zatruMjaya-raivatAcaLa Adi tIrthoe anekavAra yAtrA karI hatI tathA anupama evuM saMghavAtsalya karyuM hatuM, paMgu-aMdha-dIna Adine niraMtara dAna ApyAM hatAM; uttama che Adara jeno evAM jIrNoddhAra karAvyA hatA tathA niSkalaMka zIla pALyuM hatuM. niraMtara upavAsa-chaThTha Adi dustapa tapazcaryA karI hatI; tathA bAre bhAvanAo paNa AdarI hatI. huM nitya A pramANe kRtyo karato hato" ema rauhiNeye pratihArane pote potAnA pUrvanA bhavanA kAryo gaNAvyAM. kAraNa ke kUDuM kahevuM hoya tyAre zAmATe ochuM kahevuM ? pachI pratihAre punaH kahyuM- he prabho, have Apa ApanA pUrvabhavanA duzcarita-pApAcaraNa hoya te kaho. kAraNa ke jyotiSIo zuM uccaphaLavALA grahone nirUpaNa karIne pachI zuM itaragrahone nathI nirUpaNa karatA ? e chellA praznanA uttaramAM lohakhuranA putre kahyuM-niraMtara uttama sAdhuono saMsarga hovAthI meM kadi pApAcaraNa karyuM ja nathI; paNa lokone viSe meM te bIjAonA saMbaMdhamAM sAMbhaLyuM che. he pratihAra ! ApanI koI moTI kRpAne lIdhe ja huM niraMtara evI rIte sukRtyono vicAra karyA karato ke pApa to mArAthI dUrane dUra nAsI jatuM. athavA to sUryanI pAse aMdhakAra kema TakI zake ? paNa daMDadhArI pratihAre vaLI pUchyuM-e avatAra kadipaNa eka ja bhAva vaDe nirgamana thato nathI, moTA sAdhune paNa aMtarmuhUrtane viSe pramAdAcaraNa thaI jAya che. mATe tamArAthI parastrIgamana-caurI Adi doSayukata AcaraNa thaI gayAM haze; kAraNa ke niraMtara ati uttama evAM kSIra bhojana prApta thatAM hoya tenA para paNa zuM arUci nathI thatI ? te sAMbhaLI coraziromaNi rohiNeya bolyo-he catura pratihAra ! meM svapnane viSe paNa corIparadArAgamana ke anya kiMcita pApAcaraNa nathI karyuM. jo karyuM hoya. to pachI susAdhunI sevA kevI samajavI ? vaLI tame ja kaho ke jo evAM koI pApa karyA hoya to AvI svargasaMpatti mane kevI rIte prApta thAya ? kAraNa ke yavanA bIjamAMthI kadi zALanI utpatti saMbhave. kharI ?" 12 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI A sarva vAta teNe jaIne abhayakumArane nivedana karI ane kahyuM ke-he svAmin ! e cora paNa mahAdhUtAro che, kAraNa ke eNe e prakAre ApaNane paNa ThagavAnI bAjI AdarI che." have pAchaLa corA paNa cirakALa paryanta camatkAra pAmI potAnA cittane viSe vicAra karavA lAgyo-jo te vakhate jinezvare kahelAM amRta vacana mane karNagocara nA thayAM hota to huM aneka prakAranI seMkaDo yAtanA vaDe naraka samAna du:kha bhogavIne kyArano yama pAse pahoMcI gayo hota, kAraNa ke mArA jevAonuM AvuM ja avasAna hoya che. hA ! meM tIrthakara mahArAjAnuM vacanAmRta tyajI daIne corI karanArAnuM mahAviSa samAna bhASaNa sAMbhaLyuM; athavA to uMTa to atyaMta surabhi evA AmravRkSane tyajIne kaDavA lIMbaDAne ja khAya che. hA ! mArA pitAe mane chetarIne jina bhagavAnanA vAkyAmRtanuM pAna karavA thakI dUra ja rAkhyo; ane tethI ja mArI A avasthA thaI che; athavA to jene zAkinI jevI mAtA hoya tenuM kyAM sudhI sAruM thayA kare ? mATe have jo huM A vipattimAMthI jIvato chUTIza to huM e mahAvIra prabhuno ziSya thaIza. aho ! teone ja dhanya che ke jeo bALapaNathI ja e prabhune AzrayIne rahe che." ahIM abhayakumAra paNa vicAra karavA lAgyo ke AvA AvA sajjaDa upAyo karatAM chatAM paNa e pakaDAI Avato nathI to have cAla jaIne zrI mahAvIra prabhune pUchuM; kAraNa ke hAthe kaMkaNa tyAM ArasInuM zuM prayojana che ? pachI teNe jaIne prabhune namI aMjali joDI pUchyuMhe prabhu ! he sarvasaMdeharUpI aMdhakArane dUra karanAra sUrya ! Aja (ame pakaDyo che teja) cora che ke nahIM" kevaLajJAnanA prakAzathI sarva vastusamUha jemane pragaTa jaNAya che evA prabhue uttara Apyo-e cora hato (kharo); (paNa) hamaNAM mAro ziSya (thayo) che. cora thakI Itara evA puruSonI koI khANa hotI nathI." e sAMbhaLI abhayakumAra bhagavAnane namanA 1. pApI prANIone paramAdhArmika (paramAdhAmI) taraphathI karavAmAM AvatI nAnA prakAranI pIDA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 193
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI ghera Avyo ane pelA rauhiNeyane satvara rAjAne kahIne bandikhAnethI mukta karAvyo; athavA to e have saMsArarUpI bandikhAnA thakI paNa mukta thaze. have bandigRhathI mukta thayelo rauhiNeya paNa zrI jinezvara pAse jaI temane namaskAra karI vinaya sahita vijJApanA karavA lAgyo-he vibho ! ApanI yojana paryanta vistAra pAmatI vANI jagatrayane viSe jayavantI varto. abhayakumAranI buddhie racelI je moTI kapaTamaya pAzane viSe rAjAo ane hasti pramukha baMdhAI jAya che tene viSe mArA jevo eka dIna mRga paDyo hato-te ApanI vANIrUpI kAtara na hota to temAMthI kyAre paNa chUTI zakata nahIM. meM zraddhA vinA paNa ApanI vANIrUpI amRtanuM pAna karyuM to A mRtyuthI chUTyo; mATe he nAtha ! Apa have evuM batAvo ke jethI huM janma-jarA-mRtyuthI saMkula evA A saMsArathI mukta thAuM. e parathI zrI jinabhagavAne tenA para karUNA lAvI samyaktvamUla yatidharmano Adeza karyo. kAraNa ke akhila vizvane viSe potAnA kiraNanA samUhavaDe udyota karato evo sUrya kadi paNa mAtaMganA gharane tyajI de kharo ? "jyAre huM viratine yogya thAuM tyAre, he prabho ! Apa mane e Apajo." ema rauhiNeye vijJApanA karyAthI zrI bhagavAne kahyuM-he bhadra ! tuM nizcaye ene yogya ja che. pachI eNe kahyuM-tyAre huM ApanI pAse dikSA grahaNa karIza, paNa mAre thoDI rAjAne vAta kahevAnI che eTale rAjAe paNa kahyuM-he pUjyatAnA nidhAna ! tAre kahevuM hoya te niHzaMka thaI kahe. pelo kahehe rAjan ! Ape jenA viSe sAMbhaLyuM che te rauhiNeya nizcaye huM pote ja chuM. 'viSameSa kAmadeva cAritraratnane lUMTe che tema meM ApanA AkhA nagarane lUMTyuM che.' he mahIpati ! vipattine daLI nAMkhanArI evI zrI vIraparamAtmAnI vANIne phakta eka ja vAra sAMbhaLavAthI meM, mahA gArUDavidhA sarpano parAbhava kare che tema abhayakumAranI buddhino paNa parAbhava karyo che. mATe ApanA koI vicakSaNa puruSane mArI sAthe mokalo ke jethI huM tene mArI sarva lUMTa batAvI dauM. pachI huM prabhu pAse vrata abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 194
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahaNa karIza kAraNa ke anyathA mArA jevAonI zuddhi thAya nahIM. e sAMbhaLI rAjAe Adara sahita tenI prazaMsA karI ke-puNyavAnuM jIvanA jevA lakSaNavALA evA tane dhanyavAda ghaTe che kAraNa ke eka ja vAranA vyasanathI" tane kSaNa mAtramAM kasuMbAnA vastranI peThe virAgitA utpanna thaI che. pachI rAjAnA AdezathI abhayakumAra taskaranI sAthe cAlyo tene e potAnA Azrame laI gayo. loko paNa kautukane lIdhe temanI pAchaLa gayA; kAraNa ke janasamUhano svabhAva evo hoya che ke teo vagara bolAvyuM paNa nRtya karavA maMDI jAya che. tyAM e core khADAne viSe, parvatone viSe ane sarovaranA taTane viSe, tathA kuMja-guhA ane vanane viSe dATeluM sarva dhana nyAsanI peThe rAjaputrane arpaNa karyuM. sunItimAnuM kumAre paNa je jenuM hatuM te tene ApI dIdhuM. paNa pote to eka zeSapUra paNa ghera laI gayo nahIM. kAraNa ke anyathA zuM sakaLa vizvane viSe nyAyaghaMTA vAge kharI ? pachI rohiNeye potAnA bAMdhavone samagra vRttAntA yathAsthita kahIne potAno abhiprAya jaNAvI emane pratibodha Apyo; kAraNa ke bhagavAnanA prasAdathI ene paNa kaMIka kRpA utpanna thaI hatI. pachI atyaMta harSane lIdhe magadhezvare pote e rauhiNeyano uttama niSkramaNotsava karyo; kAraNa ke je potAno kaTusvabhAva tyajI daIne kSaNavAramAM AmravRkSanA svabhAvane pAmyo e kema na pUjAya ? pachI jagatanA eka nAyaka evA zrI vardhamAna svAmIe e lohakhuranA putra rohiNeyane dIkSA ApI. aho ! A cora jevAnuM paNa bhavitavyatAnA yoge kevuM kevuM kalyANa thayuM ! e mahAmunie dIkSA grahaNa karI vairAgyane lIdhe eka divasanA upavAsathI AraMbhIne cha mAsa paryantanA upavAsa karavApUrvaka atiduSkara evI tapazcaryA karI; kAraNa ke dharmI jIva mokSane prApta karavAne mATe zuM zuM nathI karato ? prAMte 1. vyasana. (1) daDhapaNe lagAvavuM athavA pAsa devo; (2) du:khano anubhava. 2. virAgitA. (1) vizeSa raMga (lAlacoLa raMga); (2) vairAgya. 3. thApaNa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cotho) 15
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyathI ane bhAvathI atikRza evA A rauhiNeya muni, jIvone atyaMta abhayadAna ApI, tIrthaMkara mahArAjAno Adeza laI parvatanA zikhara para jaI dehanI ucca prakAranI saMlekhanApUrvaka, nirdoSa evuM pAdapopagamana anazana karI, sarva tIrthakara, siddha, AcAryo, upAdhyAya tathA uttama munionuM paNa smaraNa karatA svarge gayA. zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano cotho sarga samApta 196 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga pAMcamo lakSmIno krIDApradeza ja hoya nahIM evo eka madhyasthalokothI bharelo Ardrakadeza nAme dvipa che. e dvipane viSe sugaMdhI padArthonI bajAra jevuM elacI-laviMga-kakkolI-jAIphaLa AdinA vRkSothI maghamaghI rahevuM vana hatuM. jAtivaMta muktAphaLanI jema enI bhUmi jaLayukta' hatI; tathA meMDhA nimALAthI yukta hoya che tema, lIlAghAsanA samUhathI bharapUra hatI. chIpone viSe muktAphaLanA samUha nIpaje che tema, ene viSe sarvaRtuonA dhAnya ane kaNa puSkaLa DhagalAbaMdha nIpajatA hatA. tyAM Ardra Ardraka(Adu)nI jema cittane camatkAra pamADanAra Ardraka nAme eka prakhyAta nagara hatuM. e nagaranI hAthIdAMta-paravALAM-muktAphaLa-mANikya AdithI bharelI bajAro, jANe sAkSAt emanI khANo ja hoya nahIM ema zobhI rahI hatI. UMDI jaLe bharelI ane kamaLa puSpoe karIne yukta evI enI vAvo jANe ene jovA AvelA netra prasArI rahelA pAtALa bhuvano ja hoya nahIM (evI jaNAtI hatI). tyAM cheda IMdhanane viSe ja hato, baMdhana puSpone viSe ja hatuM, nindA mUrkhajanonI ja thatI hatI, ane nipIDana vastrone viSe ja hatuM. A nagaramAM arzIjanone dAna devAmAM kalpavRkSa jevo eka Ardraka nAme rAjA thayo. jayalakSmIrUpI uttama strIne prApta karavAne utsuka evA e mahIpatine enuM sarvatra askhalitapaNe prasaratuM khaDga ja niraMtara dUtanuM kArya karatuM. enA e khaDgarUpI vAyuthI corarUpI vRkSo nAza pAmyAM hatAM emAM kaMI Azcarya nahotuM; vicitra ja e hatuM ke enAthI moTA moTA mahIpatio paNa nAsI jatA hatA. vaLI e paNa eka camatkAra 1. jaLa (1) teja. motI tejasvI ke pANIdAra; (2) pANI-nIra tyAM jaLAzayo bahu hatAM. 2. nIcovavuM te. 3. mahIbhRt thakI utpanna thaIne pAchI mahIbhRtnA ja mastakane viSe ArUDha thAya e Azcarya-virodha. zamAvatAM mahIbhRA beu jagyAe judAjudA artha levA (1) rAjA (2) parvata. rAjAthakI utpanna thayelI eTale rAjAnI kIrti parvata para paNa pahoMcI hatI-arthAt bahu vistarI hatI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 197
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevuM ja hatuM ke e mahIbhUta thakI utpanna thayelI kIrtirUpI nadI sakaLa pRthvI para phelAI jaIne pachI mahIbhUtanA mastaka para paNa ArUDha thaI hatI. kAmadevane jema rati tema e rAjAne lAvaNya-rUpa AdithI sakaLA lokane vyAmoha pamADanArI ArdikA nAme patnI hatI. kulaTA strIoe niraMtara nirdayapaNe kadarthanA pamADeluM evuM je-zIla-te potAnA rakSaNane mATe e-kSatriyANIne zaraNe gayuM hatuM. zAlInatArUpI strI potAno sarva vaibhava vArAMganAoe harI lIdhAne lIdhe jANe enI phariyAda karavAne mATe ja hoya nahIM ema e AdrakAnI pAse gaI hatI. e daMpatIne pavitra guNoe bharelo ane uttama dazAvALa vastranI peThe paraguhyano gopaka-AAka nAme putra thayo. bALaka chatAM paNa moTA mANasa jevI buddhi dharAvanAro, sarva mAMgalika cinhothI bharapUra zarIravALo ane vaLI kArtikeyanI jema apratihata zaktivALo e kumAra sau koIne atyaMta AnaMda upajAve evo hato. e zuravIra hato chatAM enI vANI. upatApa ApanArI nahotI, enI mUrti durdarza nahotI; e koIne pIDA karato nahIM ane sarva koIno nAtha (rakSaka) hato. A AAkarAjAne ane zreNikabhUpatine, rAvaNane ane zivane hatI tevI, paraspara maitrI hatI. ekadA zreNika mahIpALe jANe potAno mUrtimAna sneha ja hoya nahIM evuM bheTayuM laIne eka maMtrIne AdnakarAjA pAse mokalyo. e maMtrIe paNa tyAM jaI sabhAne viSe virAjelA rAjAne bahu Adara sahita praNAma karIne kuSNalavaNa nimnapatra ane kaMbaLa pramukha vastuo bheTa karI. e cIjo joIne AAkarAjA cittane viSe ati harSa pAmyo; kAraNa ke je dezamAM je vastu maLatI nathI te dezamAM te vastu nizcaye. mUlyavAna gaNAya che. pachI narapatie e sacivane pUchyuM-mAro bAdhavA zreNikanArezvara ane teno sarva parivAra kuzaLa to che ? sacive kahyuM- he svAmina ! kamala (lA) ne ullAsa karAvavAvALA, pratAparUpI 1. zaramALapaNuM 2. dazA (1) vastranA cheDA. (2) rathIti. 3. (1) kamaLa puSpa (2) kamaLA-lakSmI. 198 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ nidhAnavALA, saccakrane AnaMda ApavAvALA tathA vRtanA vidhvaMsane viSe dakSa evA dinapati-sUryanI peThe atyaMta bhAgyavAna evA mArA svAmI sarva prakAre kuzaLa che. pachI AdrakakumAre potAnA pitAne pUchyuM-he tAta ! Apane jenI sAthe divasa ne ravinI jevI prIti che e A zreNikarAjA koNa che ? AdnakarAjAe kahyuM he vatsa ! e zreNikarAjA magadha dezano adhipati che tenA pUrvajonI sAthe ApaNA pUrvajone sadA mitrAcArI hatI. te sAMbhaLI vasantamAsanI zarUAtamAM AmravRkSa puSpothI pUrAI jAya tema, AAkakumAra UbharAI jatA harSanA romAMcathI pUrAI jaI A pramANe kahevA lAgyo- he saciva ! caMdramAne jema budha tema zreNikarAjAne sarvaguNa saMpanna evo koI putra che ke nahIM ? huM tenI sAthe satyane ane pavitratAne tathA nyAyane ane gauravane che tevI zAzvatI maitrI karavA IcchuM chuM. sacive uttara Apyo-he svAmina ! amArA zreNikamahArAjAne pAMcasoe maMtrIomAM moTo abhayakumAra nAme putra che. e utpattikI buddhinuM to jANe dhAma che, karUNAmRtano sAgara che, ane paropakAra karavAne viSe niraMtara tatpara che. vaLI e kalAvAna, dharmavettA tathA parAkramI che; eTaluM ja nahIM paNa yAcakonA manovAMchita pUrNa karavAne viSe kalpavRkSa samAna che, guNa ane aguNanA bheda jANanAro che, kRtajJA che tathA lokapriya che. tame ene daSTie to vakhate nahIM joyo hoya, paNa zuM tame enA viSe kAne sAMbhaLyuM paNa nathI ? zuM sahastrakiraNasUryane koI na jANatuM hoya ema bane kharuM ? sakaLa pRthvIne viSe evA koI paNa guNo nathI ke jeoe AkAzane viSe tArAgaNanI jema enAmAM vAsa nahIM karyo hoya. pachI AdnakarAjAe kahyuM- he putra ! tuM zreNikarAjAnA putranI sAthe mitrAcArI karavA dhAre che e bahu yuddha che; kAraNa ke kulakamAgata rIta-rivAjane koNa nathI anusaratuM ?" Avo pitAno Adeza sAMbhaLIne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 199
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ to AAkakumAra bamaNo utsAhamAM Avyo; kAraNa ke potAne utkaMThA. to hatI ja tyAM vaLI mayUre paNa saMlApa karyo. tethI teNe saMbhrama sahita zreNikarAjAnA sacivane kAnamAM kahyuM- he maMtrIzvara ! tame mane kahyA sivAya jazo nahIM. zreNikarAjAnA maMtrIe AAkakumAranuM kahevuM kabula rAkhyuM; kAraNa ke suMdara kAryamAM koNa sahAya na Ape ? pachI rAjAnI sArI rIte AgatA svAgatA pAmelo e saciva pratihAre batAvelA AvAsane viSe jaI rahyo; kAraNa ke jemanA svAmI sAmarthyavAnuM hoya che evA svAmInA sevako paNa sAro satkAra pAme ja che. ekadA (thoDA divaso gayA pachI) AkarAjAe ene muktAphalAdika ApIne potAnA mANasa sAthe ene deza mokalyo. e vakhate AdrakakumAre paNa zreNikarAjAnA maMtrIne kahyuM-are bhAI ! tame mArIvatI abhayakumArane eTaluM kahejo ke-he buddhidhana ! dazaratha jevI rIte IndranI sAthe, tevI rIte AAkakumAra dUra rahelA evA paNa tamonI sAthe maitrI karavA Icche che." e pramANe saMdezo kahIne jANe bhaviSyamAM guru thanArA abhayakumArano pahelAMthI ja satkAra karavAnuM hoya nahIM ema ene muktAphaLa pramukha ApIne eNe visarjana karyo. pachI e baMnee rAjagRhanagare jaIne ArdikarAjAe ApelI sarva vastu zreNika mahIpatine arpaNa karI. pelA sacive paNa AdrakakumAre ApelI zreSTha bheTanI vastuo abhayakumArane ApIne teno saMdezo kahyo. e sAMbhaLI jinazAsanano jANa evo abhayakumAra vicAravA lAgyo. A AAkaputre nizcaye pUrva janmane viSe saMyama pALyuM haze; paNa potAnuM sAdhupaNuM virAdhyAthI e, mAsakSapaka caMDakauzika jyotiSkane viSe utpanna thayo hato tema kevaLa anAryone viSe utpanna thayo che. A bhAgyabhAjana AAkane have siddhi nizcaye hAthane viSe ja che; kAraNa ke abhavi ke durabhavi jana kadi paNa mArI mitrAcArI Icchato nathI. vaLI nizcaye samAna zIla-dharma-ceSTita ane-vayavALA prANIone ja sadA 1. mahinAnA upavAsa karanAra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 200
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ gADha maitrI thAya che. kAraNa ke ni:saMzaya ardha bhAga ardha bhAgonI sAthe, ane caturtha bhAga caturtha bhAgonI sAthe ja maLI jAya che. mATe koIpaNa upAyathI e ArdrakakumArane evI rIte prabodha pamADuM ke jethI e potAnA cittane dharmane viSe yoje. mATe eka bheTa tarIke huM ene jinezvaranI pratimA mokaluM ke jethI e joIne kadAcit ene potAno pUrvajanma smaraNamAM Avaze." ema vicArIne mUrtimAnlR cintAratna hoya nahIM evI jAtinaMta ratnonI banAvelI zrI AdidevanI eka apratima pratimAne ghaMTikAdhUpadahana+ pramukha upakaraNo sahita, bhavasAgara tarI javAne mATe eka hoDI hoya nahIM evI maMjuSAne viSe mUkI ene dvAre tALuM daI potAnI mudrAthI mudrApita karI. abhayakumAranA AvA buddhivaibhave devatAonA guru bRhaspatinA cittane viSe paNa nizcaye Azcarya utpanna karyuM; kAraNa ke eNe abhavya athavA durabhavya ItyAdino potAnI meLe nizcaya karI e ArdrakakumArane pratibodha pamADavAne Avo upAya yojyo. pachI jyAre zreNikarAjA ArdrakarAjAnA mANasane moTI moTI bheTo ApIne vidAya karyo (kAraNa ke satpuruSo snehanI vRddhi thAya evAM kAryo kare che) tyAre abhayakumAre paNa teno sArI rIte satkAra karIne pelI peTI tene soMpI ane kahyuM ke-tuM mArA bAndhava ArdrakakumArane A peTI Apaje ane mArIvatI kaheje ke-tAre ekalAe e peTI ekAntamAM ughADavI ane temAM rahelI vastune Adara sahita jovI; paNa bIjA koIne e batAvavI nahIM." pelA mANase abhayakumAranuM kahevuM harSa sahita sAMbhaLI lIdhuM; ane potAne nagare jaI potAnA svAmI ArdrakarAjAne ApavAnI hatI e bheTo ApIne pachI ArdrakakumArane paNa pelI maMjuSA soMpI; ane abhayakumArano saMdezo sphuTapaNe kahyo. tyAra pachI ArdrakakumAre paNa ekAntamAM jaI pelI peTI ughADI; to, paramAtmAnI kaLA jevI, yugAdi bhagavAnanI 1. jemAM dhUpa bALavAmAM Ave che te. (dhUpadhANuM). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 201
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdhakArano nAza karavAne samartha evI-pratimA enI dRSTie paDI. e joI eNe vicAryuM-aho ! A koI uttama AbhuSaNa che. huM te zuM ene mastakane viSe-kaMThane viSe ke karNane viSe, kyAM dhAraNa karuM ? e te bAhunuM, karanuM, vakSa:sthaLanuM ke bIjA koI avayavanuM AbharaNa che ? athavA e te kaMI bIjI ja vastu che ? A vastu meM pUrve koI sthaLe dIThelI lAge che; paNa AtmAne jema garbhavAsa tema mane bIjuM kaMI smaraNamAM AvatuM nathI. ema vicAra karatAM karatAM ene jAtinuM smaraNa karAvanArI mUrchA AvI; athavA to kaSTa vinA kaMI phaLa nathI. mUrchA vaLI eTale ene sadha jAtismaraNajJAna utpanna thayuM; ane bhUlI gayelI vAta prabhAte yAda Ave ema ene potAnA pUrva bhavano vRttAnta yAda Avyo huM AthI trIje bhave, magadha dezane viSe vasaMtapura nagaramAM sAmAyika nAmano gRhastha hato; ane mAre bandhumati nAme priya strI hatI. tyAM ekadA jaMgama kalpavRkSa jevA susthitaAcArya padhAryA hatA. temane vaMdanA karavAne huM mArI patnIne laI gayo. (kAraNa ke bhaMDAra ughaDyo sAMbhaLIne levA javAnI koNa nathI utAvaLa karatuM ?) pachI Adara thakI temane praNAma karI meM ane mArI strIe temanA mukha thakI dharmadezanA sAMbhaLI hatI; kAraNa ke caMdramA thakI amRta ja upalabdha thAya che. e guru mahArAjAnA vAkyathI, uttama maMtranA jorathI zarIramAMthI jema sarva viSa tema amArA aMtaHkaraNamAMthI sakaLa bhoganI IcchA satvara nIkaLI gaI. eTale ame susthita AcAryanI pAse dIkSA grahaNa karI; kAraNa ke sarva prayatnonuM utkRSTa phaLa hoya che. pachI saMyama pALato huM sAdhuonI sAthe ane mArI patnI sAdhvIonI saMgAthe rahevA lAgI; kAraNa ke dharma nItivaDe ja siddha thAya che. ekadA huM guru saMgAthe eka nagaramAM gayo hato. tyAM badhumatI paNa sAdhvIonI sAthe te vakhate AvI hatI. meM saMvegathI dIkSA grahaNa 202 1. vairAgyathI-virAga dazAthI ja. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI hatI topaNa badhumatIne joIne mane pUrvanA bhogavilAsa yAda AvyA; kAraNa ke karmanI gati vicitra che. eTale huM AtmAne bhUlI jaIne ene viSe ati anurakta thayo; kAraNa ke kAmane vaza thayelo prANI potAnI avasthA bhUlI jAya che. pachI meM mAro abhiprAya eka bIjA sAdhune jaNAvyo hato, teNe paNa te pravartinI-sAdhvIne jaNAvyo hato kAraNa ke sajjano niraMtara pApabhIra hoya che. pravartinIe paNa e mAro abhiprAya badhumatIne nivedana karyo; kAraNa ke sarve dhArmikajanonI AvI ja mati hoya che. te jANIne sAdhvI baMdhumatI-satI viSAda pAmI; kAraNa ke dharmakAryone viSe viparItatA joIne kone kheda na thAya ? pachI eNe. pravartinIne kahyuM-jo gADha anurAgane lIdhe e madonmatta hastinI peThe potAnI hadanuM ullaMghana karaze to vRddha thayelI gAyanI peThe mArA jevI abaLAnI baMne prakAramAMthI kayA prakAranI gati thaze ? huM dUra dezAntare jaIza to paNa caMdramA jema kumudvatIno tema e mAro rAga mUkaze nahIM. Ama e mAre nimitte bhavasAgarane viSe paDaze; paNa he svAmini ! mAruM ke tenuM zIla khaMDita na thAya eTalA mATe huM to nizcaye satvara mRtyu aMgIkAra karIza; kAraNa ke viSama kArya AvI paDe tyAre prANa tyAga karavA eja sAruM che." ema kahI mahAsattvano bhaMDAra evI e badhumatI sAdhvIe anazana karI dehano ane tenI sAthe vipattino paNa aMta ANyo. eTale kSaNamAM e to svargane viSe gaI kAraNa ke evI rIte mRtyu pAmelA zuddha AtmAvALAonI zubha gati hoya che. pachI eno vRttAnta jANI huM to pazcAttApa karavA lAgyo. aho ! dhikkAra che mane ! ke meM AvuM pApakArya karyuM. kemake meM evI prArthanA karIne baMdhumatI sAdhvIno ghAta karyo; tethI mane RSihatyA ja phakta nahIM paNa strIhatyA suddhAM lAgI. tethI mane narakane viSe paNa rahevAnuM nahIM maLe; ane A lokamAM to huM sadA nindApAtra thaIza. puruSa thaIne paNa huM muMjhAI gayo ke jethI meM vratane kalaMkita karyuM, mAre mukhe je zmazna che te eka zvAnane mukhe kema na ugI ? eka badhumatI sAdhvI ja phakta jagatane viSe satyavatI che kAraNa ke eNe mArA taraphathI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 203
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalaMkita thavAnI AzaMkAthI potAnA dehano aMta ANyo. eNe to potAnuM vrata lezamAtra paNa bhAMgyA sivAya phakta mArA ja doSane lIdhe mRtyu aMgIkAra karyuM; tyAre hradaya thakI paNa zIlano bhaMga karyo che jeNe evA mArA jevAe jIvavuM yogya kahevAya kharuM ? mATe huM paNa nizcaye prANa tyAga karIza" evo vicAra karIne te vakhate meM paNa anazana grahaNa karyuM hatuM. zubha dhyAne mRtyu pAmIne huM paNa svargane viSe devatA thayo hato; kAraNa ke anutApanA hetuthI mane paNa zreSTha gati prApta thaI hatI. pachI svarga thakI cyavIne huM A dharmarahita evA dezane viSe utpanna thayo chuM; athavA to zubhAzubha karma cirakALe paNa phaLe ja che. "jo abhayakumAre A pratimA na mokalI hota to aMdhArA kuvAmAM rahelA aMdhapuruSanI jema, A mohasAgaramAMthI mAro koNa uddhAra karata ? anAryadezarUpI zayyAne viSe bhAvanidrAmAM sUtelA mArA jevAne jeNe prabodha pamADyo evI je enI A buddhi-tene huM pote balirUpa thaIza. mATe abhayakumAra have mAro pitA, mAtA, mitra, snigdhabaMdhu ane sahodara thayo che; athavA to eTalethI zuM ? e have mAro guru thayo che. evuM kayuM bhAgyazALI varSa-kayo mAsa-kayo divasa kayo prahara ane kayI kSaNa Avaze ke jyAre mane abhayakumArano meLApa thaze ? mATe tAta AjJA Ape to laIne, ane nahIM to lIdhA vinA paNa huM tenI pAse jaIza; kAraNa ke karavA yogya kArya hoya te game tema paNa karavuM. pachI te ja divasathI AraMbhIne te e yugAdIzvaranI pratimAnI pratidina pUjA karavA lAgyo. ekadA vakhata joIne eNe enA pitAne vijJApanA karI; kAraNa ke rAjAone taka joIne ja vijJApanA karavI joIe; anyathA siddhi thatI nathI. eNe kahyuM-he tAta ! cakora jema caMdramAnA darzana karavAne tema huM zreNikaputra-abhayakumAranA darzana karavAne ati utkaMThita thayo chuM. AdraMkarAjAe kahyuM-he vatsa ! viyoga sahana karavo azakya che mATe videza javuM nahIM kemake parabhUmi niraMtara vighnayukta hoya che. mATe he putra ! tuM ahIM ja rahIne enI sAthe mitrAcArI bAMdha; kAraNa ke abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 204
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekabIjAthI dUra rahetA evA paNa meghane ane mayUrane maitrI nathI zuM ? ApaNA ane enA pUrvajo vacce je prIti hatI te paNa e pramANe ja hatI mATe tuM paNa emaja kara, kAraNa ke kuLano saMpradAya haMmezAM zreyaskara che." pitAe Ama kakSAthI, patnIne viSe anurakta ane sAthe raNakSetrane viSe utkaMThita evo subhaTa yuddhane viSe jaI zakato nathI tathA yuddhathI dUra paNa rahI zakato nathI tema AAkakumAra paNa pitAnI AjJA chatAM ahIM rahI zakyo nahIM, tema abhayakumAranA darzananI utkaMThA chatAM tenI pAse paNa jaI zakyo nahIM. eTale tyArathI e sarvadA, hasti jema madanA binduo varasAve tema, azrujaLanI dhArA varasAvavA lAgyo. je dizAne viSe abhayakumAra raheto hato te dizA tarapha niraMtara mukha karIne e bhojana-Asana-snAna-zayana pramukha kriyAo karavA lAgyo. pakSInI peThe pAMkha karIne paNa UDIne enI pAse ekadama javAne e IcchavA lAgyo. enA vinA ene ekAntamAM ke mANasonA sAthamAM paNa, jaLa vinA malyane jema sthaLane viSe tema, cena paDatuM nahIM. ethI ene maLavAnI utkaMThAne lIdhe potAnA mANaso suddhAMne pUchyuM kemagadha deza kaI dizAe Avelo che tathA emAM rAjagRha nagara paNa kyAM AvyuM ? putranI AvI ceSTA joIne bhUpatie paNa vicAryuM ke niHsaMzaya, have A mAro putra abhayakumAra pAse gayA vinA nahIM rahe; huM joI rahIza ne e hAthamAMthI jato raheze, kAraNa ke jenuM mana uchaLI rahyuM che ke koI divasa rahe kharo ? mATe have huM ene evI sArI rIte kabajAmAM rAkhuM ke jethI e bhAgI jaI zake ja nahIM; kAraNa ke pAMkha chatAM paNa pAMjarAmAM pUreluM pakSI kyAM jaI zake ?" ema vicAra karI eNe potAnA pAMcaso subhaTone Adeza karyo ke tamAre AAkakumArane baMdobastamAM rAkhavo ane magadhadeza tarapha javA devo nahIM." rAjAno Avo Adeza thayo eTale to eo, karmaprakRti jema saMsArI jIvanI sAthe ja rahe che tema, AdrakakumAranI sAthe ne sAthe rahevA lAgyA; ene ekalo mUkatA ja nahIM. eTale to e potAne jANe bandikhAne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 205
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAkhyo hoya ema mAnato, abhayakumAranA caraNanuM smaraNa karato chato nIkaLI javAno Avo upAya karavA lAgyo :- eNe haMmezAM azvone khelAvavAnA medAnamAM potAno azva khelAvavo zarU karyo; kAraNa ke ALasa khAI gayelA mANasonI kadApi siddhi thatI nathI. pAMcasoe azvavArasubhaTo enI pAse UbhA rahetA ane e (AdrakakumAra) potAnA azvane khelAvato khelAvato dUra jaI alpa samayamAM pAcho Avato. A pramANe temane vizvAsa pamADI te niraMtara vadhAre vadhAre dUra javA AvavA lAgyo; athavA to dharmane mATe kapaTa (karavuM e) paNa suMdara che. e Ama karavA lAgyo eTale sAmantone vizvAsa beTho; athavA to ema karavAthI AkhI pRthvIne paNa vizvAsa bese emAM kAMI Azcarya nathI. pachI eNe potAnA vizvAsu mANasone potAno abhiprAya jaNAvyo; kAraNa ke ApaNuM ciMtita nahIM aguDha rAkhavAthI tema vaLI nahIM atigaDha rAkhavAthI siddha thAya che. eNe emanI pAse samudrane viSe eka prahaNa taiyAra rakhAvyuM ne temAM, AtmAne viSe jJAna pramukha bhare tema, ratno bharyA. vaLI pahelethI ja, jaMgama prAsAda ja hoya nahIM evA e vahANane viSe eNe zrI AdIzvaranI pratimA paNa mUkAvI. pachI pUrvanI peThe azvane pheravato pheravato e bahu dUra jaI adRzya thaI gayo ane kSaNamAtramAM, unnata evA guNasthAnane prApta thayo hoya nahIM tema, e pravahaNa para ArUDha thayo. A pramANe e A guru samAna naukA vaDe mithyAtvarUpa sAgarane ullaMghIne, bhavya puraSa darzanane prApta kare tema, Aryadeza pratye pAmyo. tyAM vAhanathakI utarIne eNe satvara, e pote atyArasudhI rAkhelI thApaNa ja hoya nahIM evI zrI jina pratimAne abhayakumAra pAse mokalI dIdhI, ane jinamaMdira, jinabiMba, pustaka ane caturvidha saMgha-e sAta kSetrone viSe dharmabIjanI vRddhine arthe dhanano vyaya karyo. pachI yatino veSa dhAraNa karI eNe uttama maMtra jevuM sAmAyikasUtra suddhAM pote uccaryuM. paNa evAmAM to devatAe gaganane viSe rahIne vANI kahI ke-he AdrakakumAra ! tuM ja siMhanI peThe zuravIra ane sattvavAnuM che, kAraNa 206 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke teM A pramANe kSaNavAramAM rAjya tyajIne dIkSA levA mAMDI che. paNa haju tAre bhogAvalI karma bAkI che te pratibaMdhaka che. mATe jyAM sudhI e pUrepUrAM kSaya pAme tyAM sudhI vilaMba kara. kAraNa ke nikAcita karma bhogavyA vinA kSaya pAmatuM nathI; e bhogAvalI karma bAkI hoya tyAM sudhI jinezvara bhagavAn paNa dIkSA AcaratA nathI mATe emanA zeSa anuyAyIoe paNa temaja AcaraNa karavuM. tethI e karma bhogavI lIdhA pachI ja tuM dIkSA grahaNa karaje, hamaNAM Agraha tyajI de; kAraNa ke je puna: pAchaLathI utpanna thavAnuM che teno hamaNAM nAza karavAthI paNa zuM ?" e parathI eNe potAnA paurUSa' viSe khUba manana karyuM; ane devatAnA vacanane nahIM gaNIne dIkSA lIdhI ja; kAraNa ke arthIjana doSa joto nathI. have A ArdrakakumAra pratyekabuddha vihAra karatA karatA koI bhavitavyatAnA yoge ja vasaMtapura nAmanA nagarane viSe AvyA; ke jyAM AkAza sAthe vAto karatI cunAthI dhoLelI havelIo jANe dAtArajanonAM yazanA piMDa ja hoya nahIM ema virAjI rahI hatI; tathA atizaya sugaMdha ane vikAsane lIdhe lakSmInA nivAsasthAna evA puSpo vaDe vATikAo taratanI guMthelI mALAonI jema, zobhI rahI hatI. e nagaranA koI devamaMdiramAM, e jaMgama zamatA rasa hoya nahIM evA muni dharmadhyAnaparAyaNa thaI kAyotsarga rahyA. A nagarane viSe nirmaLa guNoe karIne zreSTha evo eka atyaMta samRddhivAn devadatta nAmano zeTha vasato hato. ene samAna rUpa-guNavaya AdithI zobhatI dhanavatI nAme patnI hatI. pelo je bandhumatIno jIva hato te svargathakI cyavIne A daMpatIne tyAM putrIpaNe avataryo hato; jaMgama lakSmI ja hoya nahIM evI e putrInuM zrImatI evuM nAma pADyuM hatuM. dhAvamAtAothI ucherAtI ane bandhujanothI lADa laDAvAtI evI e bALA anukrame hamaNAM ramavA javA jeTalI vaye pahoMcI hatI. eTale 1. puruSatva-AtmabaLa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 207
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vakhate e samAnavayanI bahenapaNIo sAthe ramatI ramatI jANe e jaMgamatIrthane vaMdana karavAne ja hoya nahIM ema eja devamaMdirane viSe AvI; ane tyAM sarve pati varavAnI ramata ramavA lAgI; athavA to bALapaNane viSe to potapotAnA svabhAvane ucita evI ja ceSTAo thAya che. emAM sau paraspara kahevA lAgI-"he sakhIo ! sau potapotAno manavAMchita vara varo," eTale saue ema karyuM; aho ! jene viSe AvA prakAranI krIDAo atyaMta virAjI rahI che evI ja bAlyAvasthA tenI kayo mANasa spRhA nathI karato ? evAmAM zrImatI bolI-he sakhIo ! huM to A munine varI; e ja mArA vara che. kAraNa ke sudhA thakI para evuM je-bhojana-te. kadi koIne rUce che kharuM ? te vakhate AkAzavANI thaI ke-he vatsa ! teM ThIka vara pasaMda karyo, te ThIka vara pasaMda karyo; kAraNa ke aneka jaNa asAragrAhI hoya che; sAragrAhI to bahu viralA ja hoya che." ema prazaMsA karI devatAe mahAgarjanApUrvaka ratnavRSTi karI; kAraNa ke dAna vinAnI ekalI prazaMsA enA gharane viSe ja raho (arthAt kaMI kAmanI nathI.) garjanAthI bhaya pAmIne zreSThIputrI, jANe "cirakALe mane pati maLyA che, te have jatA na raho" evI buddhithI ja hoya nahIM ema munine caraNe vaLagI paDI. eTale "aho ! A mArA vratarUpI meghane, putrane jema atizaya lADa tema, vAyurUpI anukULa upasarga thavA mAMDyo" ema vicArI sAdhu satvara tyAMthI nIkaLI gayA; athavA to agnine pAse Avato jANIne koNa zIdhra nathI jatuM rahetuM ? pachI jeno koI svAmI na hoya evI lakSmI rAjAnI che ema gaNI rAjA pote tyAM Avyo kAraNa ke enI meLe mukhane viSe AvIne paDato rasa kone maLyo nathI lAgato ? paNa aho ! pote aneka dezanA svAmI chatAM ane vaLI aneka karothI skurAyamAna thatA chatAM paNa rAjAo, rAhuthI jema caMdramA tema, phakta eka lobhane lIdhe ja duHkhI thAya che. kAraNa ke e rAjAnA sevako jevA pelA ratnone grahaNa karavAne pravRtta thayA tevA temaNe (ratnone sthAne) phUkAra karatA sarpo 208 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ joyA. rAjA lobhI hato chatAM paNa ratnone lIdhA vinA pAcho gayo; kAraNa ke jyAM sudhI bhaya batAvavAmAM Avato nathI tyAM sudhI ja lajjA rahe che. eTalAmAM AkAzane viSe devI bolI- "A dhana meM zrImatIne vara taraphathI varaNA tarIke ApyuM che." e sAMbhaLI lakSyathI bhraSTa thayelA dhanurdhArInI peThe rAjA vilakSa thaI gayo. (jhaMkhavANo paDyo.) pachI samasta ratno zrImatIno pitA potAne ghera laI gayo; kAraNa ke potAnI meLe bheTa dAkhala AvI maLeluM dhana koI mUkI de kharo ? loko paNa Azcarya pAmatA pAmatA kSaNavAramAM potapotAne sthAne jatA rahyA; kAraNa ke game eTalAM kautuko jovAthI paNa kaMI peTa bharAtuM nathI. have keTaleka varSe zrImatI nAnA prakAranA yuvAnonA manarUpI netrone vaza karavAne kAmaNarUpa evI yauvanAvasthAne pAmI. tenA sonArUpAnA nUpurovALA caraNa jANe kamaLone parAjaya karIne (temaNe) prApta karelo evo je yaza-tenAthI yukta hoya nahIM ema virAjavA lAgyA. hAthInI sUMDha jevI enI baMne Rjula ane komaLa jaMghA enI kAyAnI ane cittanI jANe saralatA sUcavatI hoya nahIM ! evI hatI. enA goLa, vizALa, kadaLIstaMbha jevA urU jANe zaMbhunA netranA agnithI tapI gayelA kAmadeve AliMgana karelA hoya nahIM evA zobhatA hatA. vaLI kAmadevarUpI bhilla ajIta thaI paDyo che; te paNa enA marUdezanI bhUmi jevA ucca nitambapradezono ja jANe Azraya laIne hoya nahIM ! upara rahelI trivalivALI enI kukSi paNa kRza hatI. athavA to va(ba) lithI parAjaya pAmelo evo koNa kRza nathI thaI jato ? enA vistAravaMta ane puSTa vakSo ja jANe yuvAnonA cittane moha pamADavAne IndrajALikanA be goLA ja hoya nahIM evA zobhatA hatA. bhujAnA agrabhAge rahelA enA baMne kara jANe, enA candravadananI zobhAne nahIM joI zakavAthI potAnA nALavA rUpI caraNane UMcA rAkhI pote adhomukhe (mukha nIcuM karI) rahelA be kamaLo ja hoya nahIM evA dIpatA hatA. caMdramAnuM kalAvApaNuM to 1. vatni ne badale vani paNa kavacita vaparAya che. ane vani no baLavAna evo paNa artha thAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 209
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja jaNAya ke jo (caMdra) enA mukhanI taddana pAse AvIne potAnI kaLA batAve; anyathA to (zaramAIne dUra jato rahyo che eTale) tyAM rahyo rahyo bhale mukhavikAsa karyA kare ? ema enAM bIjA paNa avayavo lokonA cittane prIti upajAvanArA hatA; athavA to modakanuM to saghaLuM ce miSTa ja che. have AvI yauvanamAM AvelI zrImatIne paraNavAne, padminInI pAse jema bhramaro tema enI pAse aneka suMdara vara AvatA. te vakhate eno pitA kaheto ke-he putrI ! ghaNA ghaNA uttama varanAM bhAgamAM Ave che mATe tuM emAMnA koIne kabula rAkha. tyAre zrImatI paNa kahetI jehe pitA ! huM to sAkSAta nidhAna jevA ke bhaTTAraka (sAdhu) devamaMdirane viSe AvyA hatA tene ja varI cUkI chuM. vaLI e vakhate e mArAM kAryathI prasanna thayelI devIe varaNAnA rananI vRSTi karI hatI tethI te (kArya) devanI paNa sAkSie thayeluM che. vaLI he tAta ! Apa paNa e ratno laI AvyA tethI ApanI paNa emAM kharI saMmati thayelI che; emAM jarAe vANIno vyApAra (moDhAnI vAto) nathI. mATe sarva lokanI sAkSIe mAro A pramANe tenI sAthe prakalpa karyA pachI mane bIjA surendra samAna varane paNa ApavI yogya nathI. kAraNa ke Ape zuM "satparaSo vacananI peThe kanyA paNa eka ja vAra Ape che evuM je sarva loko kahe che te nathI sAMbhaLyuM? putrInAM AvAM buddhivALAM vacano sAMbhaLIne devadattane kahevuM paDyuM ke-he bALA ! tuM jANe bRhaspatinI ja putrI hoya nahIM ema mahApaMDitA cho. paNa e muni kyAM haze te ApaNe jANatA nathI, kAraNa ke jANe caraNe bhamarA hoya nahIM ema e munijano eka sthaLe pagavALIne besatA nathI. e tArA abhiSTa muni Avaze ke nahIM, te paNa kahevAya nahIM; chatAM vaLI daivayoge ahIM AvI caDaze to te 1. bagAsAM khAdhA kare. bhAvArtha evo che ke caMdramA paNa tenA mukha sauMdaryathI lajavAI jaI dUra jato rahyo che, ahIM AvI zakato nathI, tyAM beTho beTho bagAsAM khAya che.' 210 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ oLakhAze paNa kevI rIte ? kAraNa ke A nagaramAM evA sAdhuo kaMI thoDAghaNA AvatA nathI; ane vaLI teo sarve ekasarakhA ja hoya che. chAza ujaLI ane dudha paNa ujaLuM-eno bheda koNa oLakhAvI zake ? vaLI he putrI ! e tane cAhe che ke nahIM enI paNa tane khabara che ? mATe jvarano nigraha karanAra evA paNa takSakasarpanA mastakanA maNi jevA (agrAhya) e sAdhunI vAta paDatI mUka. ane A je ATalA badhA zrImaMta-kuLavAna-subhaga ane rUpavaMta vara AvyA che emanAmAMnA ekane tuM vara. e sAMbhaLI putrIe kahyuM he tAta ! Ape je Adeza karyo te ni:saMzaya temaja che; Apa vaDIlanAM vacano satya ja che. paNa he pUjya pitAjI ! te vakhate je garjanA thaI hatI tethI camakI jaIne huM e muninAnA caraNe vaLagI paDI hatI tethI, buddhimAna puruSo jema zlokAdinA. lakSaNane tema, meM emanA caraNe eka lakSaNa joyuM hatuM; A bhavamAM nizcaye e sAdhu ja mArA svAmI che; anyathA suMdara evA paNa bhogote jANe rogo hoya nahIM ema mAre kaMI kAmanA nathI. enA sivAya anya game tevA utkRSTa vara, paMcadhArAe vahetI evI paNa mukhanI vANI tRptizAlI janane jema arUcikara che tema mArA cittane bilakula arUcikara che. putrInAM AvAM DahApaNa bharelAM vacano sAMbhaLIne "tArAM puNya baLavattara haze to e ene ahIM kheMcI lAvaze" ema zeThe kahyuM, kAraNa ke mAbApano apatya pratye Avo ja prema hoya che. pachI pitAnA evA Adeza vacanathI zrImatI bhikSaka-sAdhuone varSARtunA meghanI jema avizrAntapaNe dAna devA lAgI. pAdacinhane jovAnI IcchAne lIdhe e nIcI namI namIne munione vaMdana karavA lAgI; aho ! jeno jene artha hoya che teno tene viSe ja Adara hoya che. AAkamuni to zakuna jovA paNa e nagara tarapha AvyA nahIM; kAraNa ke je gAma javuM na hoya tenI vATa koNa pUche ? paNa. dizA bhUlI javAne lIdhe ja eo bArame varSe tyAM AvI caDhyA. mATe ja loko kahe che ke mANasanuM dhAryuM kazuMye thatuM nathI. tyAMe muni mAdhukarI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 211
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRti karatA karatA ghaTTakuTIprabhAtanyAye zrImatIne ja ghera AvI caDhyA. eTale nAnAprakAranA paNa gosamUhane viSe govALaNI jema vRSabhane oLakhI kADhe tema zrImatIe paNa emane cinha joIne oLakhI kADhyA. te parathI temane premapUrvaka kahyuM-he prANanAtha ! jemane meM bALapaNane viSe devamaMdiramAM krIDA karatAM karatAM svecchAe varyA hatA evA-Apa hariNI samAna mArA jevI mugdhAne tyajI daIne koI dezAntare jatA rahyA hatA; kAraNa ke bALakane chetaravuM bahu saheluM che. paNa have to huM mUkIza tyAre ja tame javA pAmazo; kAraNa ke eka vAra chetarAyo e puna: sAvadhAna rahe che. he candrabaMdhu-svAmInAtha ! jyArathI Apane meM joyA nathI tyArathI kumudinInI peThe huM du:khe kALa nirgamana karuM chuM. mATe he mahAkarUNAsAgara ! have Apa kRpA karIne mArI sAthe lagna karo; kAraNa ke satpuruSo niraMtara duHkhIjano tarapha vatsalabhAva rAkhe che. jo kadi vratane viSe Agraha karIne, mane nahIM paraNo to huM tamane nizcaye strIhatyA daIza. zrImatI A pramANe bolatI hatI eTalAmAM to tyAM bahu mANaso ekaThAM thaI gayAM; tathA AlekhAI gayuM che mana jenuM evo rAjA paNa AvI pahoMcyo. nRpati pramukha sarva loko kahevA lAgyA-he sAdhu ! A bALAnI prArthanA saphala karo; kAraNa ke sAdhu ane kalpatarU baMnene samAna ja gaNyAM che. sAdhue uttara Apyo-he aMganA ! rogI jema apathyane viSe tema tame mAre viSe prema darzAvo cho e khoTuM che. kAraNa ke; zalyaM kAmA viSaM kAmAH kAmA AzIviSopamA / kAmAMzca prArthayamAnA akAmA yAnti durgatim // 1. ghaTTa=kara; kuTI=sthAna; ghaTTakuTI=kara levAnuM sTezana. kara levAnA sTezana AgaLa ja prabhAta thavuM e nyAyane ghaTTakUTIprabhAta nyAya kahe che. (kara na Apavo paDe mATe koI, (dRSTAMta tarIke gADIvALo) rAtrine samaye ADe avaLe raste thaIne gADuM hAMke paNa savAra paDye to jyAM AvavuM ja nahotuM e sTezana AgaLa ja ajANapaNe AvI caDhyo jue che; ane kara Apavo paDe che. 212 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt kAma zalya jevo che, kAma viSasamAna che ane kAma sarpanI upamAne yogya che; vaLI kAmanI prArthanA karanArAo potAnAM kAma (manavAMchita kAryo) pUrNa karyA vinA durgatimAM jAya che. e zalyAdi traNa vAnAM to A janmane viSe ja pIDA kare che paraMtu A kAma to pApakarmonI peThe bhavobhava duHkhadAyaka thAya che. pravrajyA aMgIkAra karIne, je kAmabhogane gharanA kacarAnI peThe tyajI dIdhA che tevA bhogavilAsane huM have kevI rIte bhogavuM ? kAraNa ke koI mANasa vamana kareluM pAchuM khAto nathI mATe tame mArI AgaLa azubha svapnanI jema kAmabhoganI vAta paNa karavI rahevA dho. e sAMbhaLIne rAjA pramukha sau kahevA lAgyA...he munivara ! e sarva satya che; paNa amAre je kaMI kahevAnuM che te, he muni ! tame sAMbhaLo. bahu bahu varSo thayAM, Ane paraNavA lAyaka vaye pahoMcyAM chatAM paNa svapnane viSe paNa ApanA sivAya anya varane Icchakyo nathI, mATe he vicakSaNa muni ! eno manoratha pUrNa karo; anyathA strIhaThane lIdhe kadAcita prANa tyAga karaze, ema na thavA dho. he sAdhu ! bhogavilAsa bhogavI laI punaH paNa dIkSA Acarajo; kAraNa ke ema karavAthI pAchaLathI paNa zuddha thavAya che." e sAMbhaLI munie devatAnuM dIkSA pratiSedhaka vacana yAda AvavAthI tathA zrImatInA badhu ane rAjA AdinI prArthanAthI, potAne arUcikara evuM paNa e lokonuM kahevuM mAnya karyuM. kAraNa ke pAMca mANaso bhegA thaIne ekalo hoya ene gAMDo karI mUke che. cAritrano tyAga karIne eNe zreSThIputrInuM pANigrahaNa karyuM; athavA to karmane anyathA karavAne koI samartha nathI. pachI ArdrakumAre zrImatInI saMgAthe rahIne gRhasthAzrama pALavA mAMDyo; aho ! prANIne ekaja bhavane viSe aneka avasthAo thAya che. prItipUrvaka vividha prakAranA bhogavilAsa anubhavatA e daMpatIne eka kuladIpaka samAna putra thayo; eNe vakhata gaye dhAvaNa mUkyuM; ane enI jIbha paNa koI vRkSanAM evAM mULIAMthI atyaMta mardana thaI hoya nahIM ema anukrame sArI rIte chuTI paDavA lAgI. putra yogya vaye pahoMcyo abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 213
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale have svAmIe zrImatIe kahyuM- he pativratA ! rohiNIne jema budha tema tane have A putra sahAyakartA thayo che. mATe mane rajA Apa ke jethI huM punaH vrata AdaruM; kAraNa ke pAza thakI jema pakSI tema huM A gRhasthAzrama thakI nIkaLI javA IcchuM chuM. jo tuM hA nahIM kahe to huM dIkSA nahIM lauM; kAraNa ke e vAraMvAra grahaNa karavI ane mUkI devI e bALakanI ramata kahevAya." zrImatI to A parathI A vRttAnta potAnA putrane jaNAvavAne rU kAMtavAno reMTIo ane puNI laIne beThI; kAraNa ke strIone ekadama buddhi sUjhI Ave che. mAtAne rU kAMtatI joIne putra bolyo-he mAtA teM A sAmAnya mANasonI peThe zuM karavA mAMDyuM ? mAtAe kahyuM-he vatsa ! tArA pitA dIkSA levAnA che tethI meM e AdaryuM che; kAraNa ke pati vinAnI strIone prAyaH eja AjIvikA che. e parathI putra lADavALAM, vizvAsajanaka zabdothI mAtAne kahevA lAgyo-huM mArA pitAne bAMdhI rAkhIza; pachI e kema karIne jaze ? ema kahIne eNe TIA parathI sUtarano tAMtaNo laIne, cothuM maMgaLa pharatI vakhate sALo varanA caraNa bAMdhe che tema, pitAnA caraNa bAMdhyA. pachI kahevA lAgyo-mAtA ! tuM have bhaya rAkhIza nahIM. meM mArA pitAne sajjaDa bAMdhyA che, eTale e karmathI baMdhAyelA saMsArI jIvanI peThe ahIMthI chuTI jaI zakaze nahIM. eTale AAkakumAre paNa vicAryuM-aho ! A bALane paNa nAraMgI Adi phaLane viSe hoya tevo mAre viSe koI avarNanIya sneha che. mATe A mArA paga para putre sUtaranA jeTalA AMTA dIdhA che teTalA varasa paryanta huM gRhasthAzramane viSe rahIza; kAraNa ke e AMTA adaSTa ja devarAvyA che. ema kahI eNe e AMTA gaNI joyA to svargamArganI ADA baMdha hoya nahIM evA barAbara bAra thayA. Ama e AdrakakumAra vrata letAM aTakyo; mATe ja vidvAna loko kahe che ke moTA mANasonA paNa yAMti vadhu vinAni uttama kAryo bahu vipnayukta hoya che. A pramANe zrImatIe putra dvArA patine vrata grahaNa karatA aTakAvyA; kAraNa ke anya upAyathI siddhi thatI hoya tyAM sudhI vaira koNa utpanna kare ? 214 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa AdrakakumArane to samRddhivAn evo paNa gRhavAsa prItidAyaka thaI paDyo nahIM; kAraNa ke rAjahaMsane suvarNanuM pAMjarU ye sukhakAraka thatuM nathI. have AAkakumAre sukhe duHkhe paNa saMsAra calAvavA mAMDyo; ane jema tema karIne bAra varSa nirgamana karyA. bAramA varSane aMte eNe ekavAra rAtrine viSe potAnA manamAM saMvega rUpI rasanI nIka samAna evo vicAra karavA mAMDyo-aho ! gatabhavane viSe meM nizcaye vratabhaMga karyuM haze, tenA ja prabhAvathI temane kheda thAya che ke, huM anAryadezamAM utpanna thayo; ane temA paNa vratabhaMganuM phaLa jANatAM chatAMye meM-pApIe kAyAe karIne hamaNAM vratane bhAMgIne tenA kakaDe kakaDAM karI nAMkhyA. jyAre ajJAnapaNe pApa karyAthI paNa mahAduHkha bhogavavuM paDe che, tyAre to jANatAM chatAM paNa e (pApakarma karanAranI to zI gati thaze ? A pRthvI para jeo dharmane oLakhatA ja nathI teonI avasthA zoka karavA lAyaka che; paNa jeo jANatAM chatAMye e karatA nathI teo e karatAM vadhAre zoka karavA lAyaka che; ane jeo dharmane grahaNa karIne ene adhavacce paDato mUke che eonI avasthA to sauthI vadhAre zoka karavA lAyaka che. mAre paNa A chellA gaNAvelA janavarga jevuM thayuM che. | mATe huM have e zuddhine arthe dIkSA grahaNa karuM; kAraNa ke DUbelo evo DAhyo mANasa kadi vadhAre DUbavAnuM kare kharo ?" ema vicArIne eNe prabhAta thayo eTale zrImatIne kahyuM-have huM dIkSA laIza, kAraNake have tAro putra, vRSabhanI peThe, kAmakAjanI dhurAne vahana karI zake evo thayo che. e sAMbhaLIne buddhivAn evI zrImati satIe patine javA dIdhA; kAraNa ke paMDitajano koI paNa kAryane viSe ekAgrahI thatA nathI. pachI AAkakumAre anantAnanta duSkarmone mULamAMthI ukheDI nAMkhavAne samartha evI bhAgavatI-dIkSA punaHgrahaNa karI. punaHdIkSA grahaNa karIne e mahAtmA munie traNa jagatanA guru evA zrI mahAvIra bhagavaMtanA caraNane vaMdana karavA tathA potAnA guru abhayakumAranAM darzana karavA rAjagRhanagara bhaNI vihAra karyo; kAraNa ke kayo vidvAn puruSa viziSTa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 215
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNanA lAbhane arthe prayatna nathI karato ? have pelA pAMcaso sAmanto jeo pUrve A ArdrakakumAranA rakSako hatA eo hamaNAM coravRttithI araNyane viSe rahetA hatA; kAraNa ke rAjasevAthI vimukta evA pAyadaLane bIjo zo mArga rahyo ? mArgane viSe jatA A Akamunine, kapilamunine pAMcaso coro maLyA hatA tema potAnA A pAMcaso sAmanto maLyA. emaNe munine oLakhI kADhyA ane harSa sahita vAMdhA; kAraNa ke cirakALe svAmIne jovAthI kone harSa nathI thato ? munie paNa dharmalAbha pUrvaka emane kahyuM-are bhAIo ! tame khATakInI jema A zI kujIvikA laI beThA cho ? pelAoe kahyuM-he svAmI ! tame te vakhate amane chetarIne kyAM jatA rahyA tenI amane bilakula khabara paDI nahIM, ame to tamane bahubahu prayAsa vaDe sarvatra zodhyA, paraMtu amArA jevA bhAgyahInane Apa maLyA ja nahIM, eTale raNakSetrane viSethI palAyana karI gayelAonI peThe ame rAjAne mukha batAvavAne asamartha hoIne (tyArathI ja) ahIM rahyA chIe. svAminI sevAthI bhraSTa thayelA evA ame ahIM cauravRttithI ja AjIvikA calAvIe chIe; kAraNa ke sthAnathakI bhraSTa evA daMta-keza-nakha-ane mANaso zobhatA nathI. sAdhue kahyuM-are ! tame ahIM A pramANe duHkhamAM raho che e yukta nathI, kAraNa ke A narajanma che te yugazamilAnyAye durlabha che. pelAoe pUchyuM-he svAmI ! yugazamilA zuM ? tyAre bhavyajanane pratibodha pamADavAne viSe catura evA munie kahyuM-koI mANasa samudranA pUrva bhAgamAM eka yugane laIne nAMkhe, ane enA cheka pazcima bhAgamAM e yuganI saLIne laIne nAMkhe, to jema ghaNe kALe paNa e saLIno yuganA chidrane viSe praveza thavo durlabha che, tema manuSyano bhava paNa eka vAra gumAvyo to punaH maLavo durlabha che. vaLI e saLI to koIvAra paNa pracaMDavAyuthI uchALA mAratAM mojAothI prerAIne e yuganA chidrane pAme paNa kharI; paraMtu nidrA-hAsya kaSAya AdithI vRthA gumAvelo manuSyajanma to bIjIvAra maLato ja nathI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 216
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe he vivekI sAmanto ! sarva puruSArthane sadhAvavAvALo evo narajanma prApta karIne dharmakAryane viSe pravRtta thAo. mana-vacana ane kAyAe karIne niraMtara trasa ane sthAvara prANIonI uttama rakSA karavI-karAvavI ane karavAnI anujJA ApavI; tathA sarvadA sarva prANIone viSe anukampAvALuM-lokone priya-ane pahelethI vicAreluM evuM satya bhASaNa karavuM; vaLI sUkSma ke bAdara paNa pArakI vastune mahA sarpanA viSane peThe tyajI devI; ane sarva deva-manuSya ane tiryaMcanI strIone yAvajjIva mana-vacana-kAyAe karIne mAtA ane bahena samAna nirakhavI; tathA apathyane viSe jema rogI kare tema, bAhya- atyaMtara sarva parigrahane viSe sadAkALa murchAno tyAga karavo; e 'dharma' kahevAya che. e dharma utkRSTa bandhu samAna che. paramavatsaLa mitra jevo che; vaLI duHkharUpI sarpane dUra karavA mahAmaMtratulya che; ane pAparUpI vyAdhinuM uttama auSadharUpa che. jo tame svAmibhakta ho to huMye eno putra chuM eTale eka sArasane mArge bIjA sAraso cAle che tema tame paNa mAre mArgo cAlo. potAnA svAmInA putrano Avo upadeza sAMbhaLIne teo bolyA-amArA gRhavAsane viSe Apa amArA svAmI hatA to have tamAro bodha pAmelA amArA jevAnA Apa guru paNa thAo. mATe he svAmI ! have amane dIkSA ApIne A saMsAramAMthI tAro; kAraNa ke kuvAmAM paDato evo koNa mANasa hastano Teko nathI Icchato ? pachI munivare e sarva sAmaMtone dIkSA ApI, kAraNa ke moTA puruSo sarvadA hajAronA udara bharavAvALA hoya che. pachI AgaLa Ardrakamuni ane pAchaLa tatkALadIkSita pAMcaso ye sAdhuo ema vihAra karatA eo jANe TUthapati-hasti ane enAM baccAMo cAlyAM jatAM hoya nahIM ema atyaMta zobhavA lAgyA. evAmAM mArgane viSe e munisiMhane, du:khe joI zakAya evo, durmukha ane kalahapriya kSudravAdya jevo gozALo sAmo maLyo. potAne vizeSa jJAnI mAnato e gozALo vagara bolAvye vAcALa thato Avyo ane ArdrakamuninI sAthe vivAda karavA lAgyo. eTale tyAM to bhUcara prANIo, ane khecaravidyAdharAdi ekaThA thaI gayA ane netra prasArIne jovA lAgyA; kAraNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 217
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke pArakuM vagara paisAnuM kautuka koNa nathI jotuM ? gozALe Ardrakamunine kahyuM-tame A kezalocAdi kriyA karo cho te sarva uSarabhUmine viSe bIja vAvavAnI jema vyartha che; kAraNa ke zubhAzubha phaLa ApanArI evI ekalI niyati ja, sarva dhAnyone jema vRSTi tema, sarva bhAvanI hetarUpa che. athavA to azvo sarve azvasamAna che. hastio hasti jevA che, manuSyo sarve manuSya jevA che, ane strIo paNa sarve strI tulya che; vaLI TADha ziyALAmAM paDe che, taDako unALAmAM paDe che, ane varasAda comAsAmAM Ave che-e sarva banAvomAM niyati ja kAraNarUpa che. he muni ! jo e ThekANe niyati kAraNarUpa na hoya to A niyatAkArako bahu alpa che te kema hoya ? svargAdi paNa jo prApta thavAnAM haze to te ahIM (A pRthvIpara) paNa prApta thaze. mATe tame tuSakhaMDanI peThe vRthA tapazcaryAnuM duHkha sahana karo cho. gozALAe A pramANe AkSepa sahita ane moTe svare munine kahyuM te sAMbhaLIne e munirAjathI paNa bolyA vinA rahevAyuM nahIM, kAraNa ke mRgarAjasiMha zuM koInI paNa hAka sahana kare kharo ? e sAdhu bolyA-are ! tAro kapolavAda mAtra pAmarajanonI parSadAne viSe ja sAro che; (kAraNa ke) ziyALIAnI kIkIyArI ziyALIAonA ToLAne viSe ja dIpe che. A niyati chatAM paNa karma to svabhAvanI sAthe lAgeluM ja che; kALa ane udyama vinA kAryasiddhi thatI nathI. jo niyati ja sarva bhAvavastuonuM kAraNa hoya to koThArane viSe rahelAM bIja paNa kArya kema na sAdhe (kema na uge)? "niyatAkAra kALa" ema teM pratipAdana karyuM eTale teM svayameva kALane paNa pramANarUpa mAnyo kahevAya. paNa niyati pramukha vinA ekalo kALa paNa heturUpa nathI. kAraNa ke ema hoya to koI vakhata varSAkALane viSe paNa vRSTi thatI nathI e kema bane ? pratimA banAvavAne yogya athavA ayogya evA pASANa athavA kASTanA nizcita dRSTAMtothI 'svabhAva'nI hetutA paNa siddhaja che; eTale ke bIjAonI sAthe 'svabhAva' paNa eka hetu che, ema siddha thAya che. vaLI e 'svabhAva' ekalo hetubhUta che ema paNa na mAnavuM; abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 218
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke jo ema hoya to puraSanA prayatna vinA paNa yogya kASTanI pratimA banata. vyavahAranuM samapaNuM che to paNa koI sthaLe lAbha thAya che ane anya sthaLe nathI thato mATe "karma' paNa nizcaye upara kahelA hetuonI sAthe eka hetu che ema samajavuM. vaLI nikAcita evuM je karma te paNa koI vakhata upara kahyo e puruSakAra AdithI parAjaya pAme che mATe karma paNa ekaluM ja kAraNabhUta nathI. udyamathI bhUmi khodavAthI jaLano pravAha nIkaLe che mATe e udhamane paNa tAre eka hetu mAnavo paDaze. vaLI niyati pramukha vinA A puruSakAra (udyama) ekalo ja heturUpa nathI; kAraNa ke prayatna karyo chate paNa bhUmimAMthI jaLa nisaratuM nathI ema paNa kavacita bane che. mATe e sarve bhegAM maLIne ja (koI) kAryanA hetubhUta thAya che. ekaja vastumAMthI kadi paNa bIjI vastu saMbhavatI nathI; sarva vastuo sAmagrI (saghaLI-ghaNI-aneka vastuo) thakI utpanna thAya che, mATe nizcaye A vivAdanA vastu rUpa kAryanI utpatti anvaya-vyatirekanA anuvidhAyitvane lIdhe niyati pramukha sarvanA ekatra maLavA thakI ja thAya che. jenA anvaya vyatirekanuM je anuvidhAna kare che te temAMthI utpanna thAya che. dRSTAMta tarIke (jemake) aMkura e bIjAdino anuvidhAyaka che. vaLI vivAdanA vasturUpa evuM e kArya kALAdi sAmagrInuM anuvidhAyaka che mATe e emAMthI ja utpanna thAya che evuM anumAna paNa thAya che. A pramANe yukti pramANa AdivaDe AAkamunie parAjaya pamADyo eTale e gozALa (Lo) mauna rahyo; kahyuM che ke sUryanA pratApa AgaLa pataMgIyuM kyAM sudhI tejasvI dekhAya ? khecarAdi paNa harSa sahita jayamaMgaLa zabda karatA, yuddhane viSe vijaya pAmelA subhaTanI jema AAkamuninI stuti karavA lAgyA. ahIMthI AgaLa cAlatAM AAkamuni hastitApasa nAmanA eka Azrama pAse AvI pahoMcyA. te AzramanI jhuMpaDIo sarve tApasa ane tApasIothI purAI gaI hatI. vaLI tyAM taDakAmAM hastinuM mAMsa paDeluM hatuM; tathA sarvatra hastinA asthi-carma-dAMta Adi verAyelAM paDyAM hatAM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 219
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI e eka khATakInA ghara jevo jaNAto hato. e tApaNo ahIM niraMtara hastione ja haNI arvAcIna mAMsAhArI lokonI peThe mAMsA para ja nirvAha karatA hatA. emano abhiprAya evo hato ke eka hastinuM mAMsa ghaNA kALa sudhI cAle che mATe ekeka hastine ja haNavo e sAruM che. bhaMDa-chAga-haraNa-masya-mRga Adi prANIo Ave che tathA dhAnya paNa bahu bahu prakAranAM thAya che paNa emano vinAza zA mATe karavo joIe ? sarva vastuono AhAra karavAmAM adhika pApano lAbha thAya che. paNa vicakSaNa hoya teja Avaka tathA vyayano pUrNa vicAra kare che." potAnI buddhie jIvadayA tatpara evA e tApasoe A pramANe dharma'ne kabhI kADhIne hamaNAM eka hastine potAnI eka mahAna puMjI hoya nahIM ema vadha karavAne bandhanovatI bAMdhyo hato. moTI zRMkhalAne viSe rahelo A hasti jayAM hato teja mArge jaMgama jIvana-auSadha ja hoya nahIM evA AAkamuni cAlavA lAgyA. aneka loko jene bhaktisahita vaMdana karI rahyA che evA tathA pAMcaso sAdhuonA parivAravALA A munine joIne laghukarmA eTale haLakarmI hovAthI e hasti vicAravA lAgyo-A munine namana karanArAone dhanya che; huM paNa ene hamaNA jaIne namuM-paNa mane to taskaranI jema bAMdhyo che; mATe huM hInapuNya chuM; eTale zuM karuM ? eTalAmAM to muninI daSTi paDavAthI enI sAMkaLa jIrNa thaI gayelA doraDAnI peThe buTI gaI; kAraNa ke enA prabhAvathI to karmanA baMdha suddhAM satvara nAza pAme che. (sAMkaLanuM baMdhana gayuM eTale) hasti parama bhakti sahita vaMdana karavAne muni sanmukha doDyo. eTale loko enA bhayathI cotarapha nAsavA lAgyA. paNa muni to emane ema UbhA rahyA tethI mANaso eka mukhe bolavA lAgyAA hasti nizcaye munine haNaze; kAraNa ke pazuone kAryAkAryano viveka hoto nathI. paNa e hasti to jaIne suMDha nIcI namAvIne munine caraNe paDyo-te jANe ema jaNAvato hoya nahIM ke A caraNanA pratApe ja mAro mokSa thayo che. munine vAraMvAra pUrNa harSathI nihALato hasti to kSaNamAM mahAaTavImAM jato rahyo. paNa munino Avo prabhAvAtizaya joIne 220. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ tApasone enA para krodha thayo; (kAraNa ke, kayA avivekIne guNavAna tarapha matsara nathI thato ? munie atizaya komaLa vANIthI tApasIne kahyuM-tame A dharmane mithyAjJAna vaDe prakalpo cho. (dharma zuM che enuM tamane jJAna nathI) AhAra vinA A deha TakI zakato nathI e vAta to satya che paraMtu e AhAra dhAnyano hoya teja sAro che. sarva sAvadhano jemaNe tyAga karyo che evA yatione, sacitta AhAra athavA to gRhasthoe emane arthe prAsuka karelo hoya evo paNa, kalpato nathI; to A kAcuM mAMsa pakAvo cho temAM ane pakAvyA pachInAmAM paNa ananta jIva utpanna thAya che evA. mAMsanI vAta ja zI karavI ? eka hati e sAro-evo je tamAro abhiprAya che te paNa yukta nathI; kAraNa ke paMcendriya jIvanuM caitanya guru hoya che ane ekendriyonuM caitanya to svalpa hoya che. AvI AvI yukti vaDe AAkamunie e tApasone sadha pratibodha pamADyo; ane emane zrI mahAvIra bhagavaMtanA samavasaraNamAM mokalyA. tyAM temane vairAgya utpanna thavAthI temaNe dIkSA grahaNa karI. evAmAM hastinA mokSanI ane tApasonA pratibodhanI vAta sAMbhaLI zreNikarAjA abhayakumArane laIne AAkamuni pAse Avyo; ane emane sahaparivAra vaMdana karyuM. munie paNa kalpavRkSa samAna Icchita ApanAro. evo dharmalAbha dIdho. rAjAe pUchyuM-he muni ! zailezIkaraNathI jema ayogI evA munIMdrano tema, tamArA darzanathI A hastino mokSa thayo. e citrathI, bhIMtanI peThe mAruM mana purAI gayuM che. e sAMbhaLI sarala dayavALA munie kahyuM- he rAjana ! e hastino mokSa thayo (chUTyo) emAM kaMI duSkara nathI; tarAkathI kAMtelA sUtaranA baMdhanamAMthI chuTavuM eja duSkara che, e sAMbhaLIne vismaya pAmelA zreNika rAjAe prazna karyo-he bhagavad ! A tarAkanA sutaranI vaLI zI vAta che (e to kaho). maharSie, e parathI bhavyajIvone svarga ane mokSa suddhAM prApta karavAmAM 1. citra (1) chabI (2) vicitratA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 221
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ (apAvavAmAM) kAraNarUpa evuM potAnuM caritra kahI saMbhaLAvyuM. aneka satvathI saMkIrNa evuM muninuM caritra sAMbhaLIne rAjA, abhayakumAra ane sarva mANaso vismaya pAmyA. pachI kRtajJatAnA guNathI zobhatA evA munie abhayakumArane kahyuM-tuM ja eka mAro parama mitra ane dharmabadhu cho. he mahAbuddhi rAjaputra ! teM je pratimA mokalI hatI tene nirakhyA karyAthI mane jAtismaNa jJAna utpanna thayuM hatuM. he badhu ! teM mane dharma pamADI svarganA sukha hastagata karAvyAM che ane mane mokSapada ApyuM che. huM anAryadezarUpI aMdhArA kuvAmAM paDyo hato temAMthI tamArI buddhirUpI doraDA vaDe tame mane kheMcI laIne dharmadezanA kuzaLa taTa para mUkyo che. tame mane pratibodha pamADyo eTale ja meM dIkSA grahaNa karI che, mATe tame mArA guru cho; kAraNa ke gRhastha hoya ke tyAgI hoya paNa dharma pamADe e guru kahevAya. huM A tamAro upakAra koI bhavamAM vALI zakuM emAM nathI; kema ke samyakatva pamADanArane pratyupakAra karI zakAto ja nathI. are abhayakumAra ! tuM vividha bhavyaprANIone pratibodha pamADIne uttarottara dharmakAryamAM niraMtara vRddhi pAmato jA. e sAMbhaLIne abhayakumAre kahyuM- he prabhu ! ema na kaho; zubha ke azubha phaLa prApta thAya che temAM bIjA to nimitta mAtra che. dravya-kSetra-kALa-bhAvarUpI samagra sAmagrInI sahAyatA hoya to ja prANIo prApta karavA yogya evA padArthonuM saMpAdana kare che emAM kartAhartA koI che nahIM. pachI mahipALa, abhayakumAra ane anya sarva munirAjane vaMdana karI svasthAnake gayA; ane e munirAja sahaparivAra samavasaraNa pratye padhAryA. tyAM zrI vIraparamAtmAne traNa pradakSiNA daI vaMdana karI yathAsthAne beThA ane emanA vAkyAmRtanuM pAna karyuM. A pramANe A ArTUkamunie niraMtara jinezvara bhagavAnanI paryApAsanA vaDe potAnA AtmAne nirmaLa karyo; rAkha vaDe darpaNane nirmaLa kare tema. anukrame ghAti karmano kSaya karIne, kevaLajJAna prApta karyuM ane keTaleka kALe sarva karmano kSaya. karI mokSe gayA. 222 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekadA zrI vIrajinezvara kevaLajJAnarUpI dIpakathI traNa jagatane viSe udhotA karatA punaH rAjagRhanagare AvI samavasaryA. tyAM devatAoe samavasaraNa racyuM tene viSe rahIne devamanuSyanI parSadAne A pramANe dharmano upadeza ApavA mAMDyo-"culA' vagere daza daSTAMtoe karIne durlabha evo manuSyabhava prApta karIne vidvajjanoe dharmane viSe udyama karavo. zreSTha auSadhivaDe vyAdhi nAza pAme che tema, dharmathI vipatti nAza pAme che, ane ciMtAmaNithI ja jema, tema, sarva lakSmI prApta thAya che. kadi dharma karatAM chatAM paNa grISmaRtumAM sarovaranAM nIranI jema, lAbhAntarAyA (karma)ne lIdhe, vaibhava kSINa thAya, to paNa e dharmanA mahAna prabhAvavaDe, prANIne prAyaH A lokane viSe jinadattanI peThe ucca sthiti prApta thAya che. e jinadattanuM vRttAnta A pramANe che : vicitra prakAranA citroe karIne yukata, nyAyataMtajanothI vasAyeluM vasaMtapura nAmanuM eka suMdara nagara hatuM. tyAM cunAthI dhoLelA hajAro mahela hatA; te jANe nagaranI zobhA nirakhavAne zeSa nAganA mastako bahAra AvyAM hoya nahIM ! A nagaramAM zatruorUpI kumudanA samUhane saMkocAvavAmAM sUryasamAna jitazatru nAmano nAma pramANe guNavALo rAjA rAjya karato hato. tenA vastRtva guNane lIdhe bRhaspatie (zaramAI jaIne) svargano ane enA udAra svabhAvane lIdhe balirAjAe pAtALano Azraya lIdho hoya nahIM ! tyAM sAdhuonI upAsanA karanArAomAM agresara ane dhArmika puruSomAM mukhya evo jinadatta nAmano eka zreSThI raheto hato. e potAnA nAma pramANe jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nava tattvonuM jJAna dharAvato hato. vaLI e mokSasaMpattinuM sabaLa kAraNa je dAna e harSasahita Apato hato, zIlavrata pALato hato, yathAzakti tapazcaryA karato hato ane bhAvanA paNa bhAvato hato. A pramANe dharmanA rahasyane jANanArAomAM zreSTha evo e zreSThI potAnA manuSyabhavane saphaLa karato hato. e dhanavAna hato ane vaLI dAnanipuNa paNa hato tethI potAne ghera, gharabahAra, lokamAM, rAjadvAre ane anya sarva sthaLe enuM bahu mAna hatuM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 23
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene jinadAsI nAme DahApaNa-vinaya-sauMdarya zIla Adi guNoe yukta strI hatI. jinadatta zeThane jinadAsInI kukSithI, jANe gharano bhAra dhAraNa karavAne cAra mULa staMbho hoya nahIM evA nAgadeva-jinadeva dhanadeva ane somadeva nAmanA putro thayA hatA. emane anukrame nAgazrI, jinazrI, dhanazrI ane somazrI nAmanI zIlarUpI sugaMdhe yukta strIo hatI. ghera kAmakAja karanArA dAsadAsIo hovAthI zeThanA putro ane putravadhuo, maNi-suvarNanA AbhUSaNo dhAraNa karI sukhamAM rahetA hatA. jinadatta zeTha to sametazikhara-aSTApada Adi tIrthonI, anargala dravya kharacI ghaNIvAra yAtrA karavA jato-zrIsaMghanI bhakti karato-pustako lakhAvato ane jinamaMdirono tathA sAthe duHrbaLa zrAvakono paNa uddhAra karato. vaLI eNe vasaMtapura nagarane viSe ja jANe devatAonuM vimAna hoya nahIM evuM, kAnti yukta pharasabaMdhIvALuM, atyaMta suMdara jinamaMdira karAvyuM-te UMcA zobhItA staMbhone lIdhe manaharaNa karatuM hatuM, temAM hAlatI putaLIo ane suvarNanA kuMbhoe karIne yukta maMDapa tathA gaja-azva ane manuSyonI beThako karelI hatI. vaLI e eka parvatanA zikhara jevuM mahApramANavALuM, suvarNanA daMDa ane kaLazathI tathA ghaNA toraNane lIdhe ramya jaNAtuM hatuM. e jinamaMdiramAM eNe zrI AdIzvara bhagavAnanI advitIya pratimAnuM ane (ema karIne) sugatine viSe potAnA AtmAnuM sthApana karyuM. A maMdirane viSe e traNe saMdhyAe gItavAdya AdithI manohara evI devapUjA karavA lAgyo. vaLI annaI, kalyANaka tathA caturmAsAdi parvone viSe to e harSollAsathI vizeSa mahimA karavA lAgyo. A pramANe jinadatta zreSThI dharmakAryane viSe tatpara raheto hato, evAmAM duSkarmanA yoge enI lakSmI jatI rahI; athavA kulaTAstrInI peThe e kyAMya paNa sthira rahetI nathI. ema thavAthI nagarane viSe potAno nirvAha na cAlato joI, e kuTuMba parivArane laI gAmaDAmAM rahevA gayo; kAraNa ke dAridratA hoya tyAM zuM sAruM hoya ? gAmaDAmAM chAzadahIM-IMdhana-pANI AdinI chata hoya che mATe ja durbaLa loka tyAM rahevAnuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 224
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ !! pasaMda kare che. pachI tRNa-kASTa Adi lAvI enI eka jhuMpaDI banAvI zeTha sahakuTuMba emAM rahevA lAgyA, kamaLa kAdavane viSe rahe tema. zeThanA cAre putro lokonA kSetrone viSe haLa pheravavA rahyA; athavA to A saMsAramAM kono udayAsta nathI thato ? zeThanI putravadhuo paNa gharamAM pANI bharI lAvavuM vagere kAryo karavA lAgI; athavA to jema vidhi nacAve tema nAcavuM paDe che. zeThanI strI jinadAsI gharanI aMdaranuM sarva kAmakAja karavA lAgI; kAraNa ke gharamAM (besIne) koNe puNya karyuM che ? zeTha pote potAnA putronAM bALa baccAMne ramADavAnuM kAma karavA lAgyA. aho AvA dharmiSTha prANIonI paNa durdazA karanAra vidhine dhikkAra che. emAM ye vaLI A pramANe niraMtara mahenata majurInuM kAma karatAM chatAM paNa emane khAvAne gheMza ane tela ja maLatAM, tathApi (AvuM AvuM duHkha chatAM paNa) sattvano bhaMDAra evo jinadatta zeTha kiMcit paNa kheda pAmyo nahIM, tema eNe dharmakAryane viSe paNa udyama tyajyo nahIM. AvI duHkhI avasthAne viSe mAMDamAMDa keTaloka samaya vyatIta thayo evAmAM ekadA zeThe cAre putrone bolAvIne kahyuM- huM jinezvara bhagavAnanA darzana karavA zaheramAM jAuM chuM. putroe ekamukhe kahyuM-tAta ! gAMDA thaI gayA jaNAo che. dharma dharma ema karI karIne tame to amAro jIva lIdho. dehathI-varNathI tathA lakSmIthI bhraSTa thayA topaNa dharma dharma karyA karo cho. he dharmaghelA tAta ! tame dharmArthe dravya vAparI vAparIne gharane cAre khuNe bhukha to lAvIne mUkI che ! mATe have mauna dhAraNa karIne ahIM paDyA raho. tamAre devane zuM karavA che ? e to tamArA cittamAM che ja. e sAMbhaLIne zeThe kahyuM, are bALako tame kaMIja samajatA nathI tethI ja AvuM nAnA bALako jevuM bolo cho. yukta dAnabhogathI lakSmI kavacita nAza pAmatI nathI. niraMtara pANI kADhIe to paNa kuvo kadi khAlI thAya kharo ? paraMtu lakSmIno nAza to pApakarmanA udayathI ja thAya che, kSayarogathI gherAyelA manuSyanA zarIrano nAza thAya che tema. athavA to tamArA jevA avivekIonI sAthe zuM vAda karavo ? huM mAruM dhAryuM karIza kAraNa ke, vijJapuruSo svArtha bagADatA nathI. ema abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 225
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI utsava hoya tyAre moTA ThAThamAThathI, vidhi pramANe, rathayAtrAsaMgItaka (gIta-vAda-nRtya) vagere sahita huM ApanI bhakti karato. ane eka Avo divasa paNa Avyo che ke jyAre huM du:khI chuM ane pArakAM puSpo laIne ApanI pUjA karuM chuM. nizcaye koI dharmakArya karatA dharmAtmA puruSane meM aMtarAya karyo haze te Aje AvIne Ubho rahyo che. Ama bhAvanA bhAvatAM zeThanuM mana atyaMta Ardra thayuM. eNe jinaprabhunI pUjA karI bahAra AvI caityavaMdana karyuM. pachI vastra badalI, dharmaghoSa AcArya vyAkhyAna karatA hatA tyAM gayo; jaIne sUrizrIne vaMdana karIne sabhAne cheDe beTho. sUrizrIe emane mahAn saMbhramasahita dharmalAbha dIdho. "vyAkhyAna karatA hoya che tyAre sUrijI koI dhanavAnano paNa Avo gaurava karatA nathI mATe zuM rAjA to nathI AvyA" ema vicArI zrotAjanoe pAchuM vALIne joyuM tohAthamAM lAkaDI che, malina ane phATelAM vastro paheryAM che, karacalIvALI cAmaDI laTake che, hADapIMjara dekhAya che, mastake zvetavALanA guMcaLA che evA jinadatta zeThane bhALyo. eo vicAravA lAgyA, aho ! A vRddha raMprAya jinadattano sUrijIe koI kAraNane laIne mahAsatkAra karyo che. eTalAmAM to guNIjananuM bahumAna karatA evA sUrizrIe zeThane, AgaLa Avo, AgaLa Avo ema kahyuM. paNa zeTha bolyAhe prabhu ! ahIM ja ThIka che. ema kahe che tyAM to zrAvakoe emane laIne sUrizrInI pAse ja besADyA. e vakhate sUrizrIe kahyuM-aho zrAvako ! eka citte sAMbhaLo-A jinadatta zeTha uttama zramaNopAsaka che. eNe ja A covIza jinezvaranuM maMdira karAvyuM che. eNe vaLI ghaNe sthaLe jinAlayo tathA upAzrayo karAvyA che, sAdharmI vAtsalya karyA che, aneka tIrthayAtrA karI che, tathA vaMdana-pratikramaNa-tapazcaryA Adi paNa ghaNI karI che. dhanya che enA puNyakAryone, enA uttama janmane, enI zreSThabuddhine, enA dharmiSThapaNAne ane enA dhairya tathA gAMbhIryane ! A pramANe sUrizrIe pote jinadattanI prazaMsA karI, kAraNa ke guNonI prazaMsA karavI ene Agamane viSe darzanAcAra kahyo che. pachI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 227
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI utsava hoya tyAre moTA ThAThamAThathI, vidhi pramANe, rathayAtrAsaMgItaka (gIta-vAda-nRtya) vagere sahita huM ApanI bhakti karato. ane eka Avo divasa paNa Avyo che ke jyAre huM duHkhI chuM ane pArakAM puSpo laIne ApanI pUjA karuM chuM. nizcaye koI dharmakArya karatA dharmAtmA puruSane meM aMtarAya karyo haze te Aje AvIne Ubho rahyo che. AmAM bhAvanA bhAvatAM zeThanuM mana atyaMta Addha thayuM. eNe jinaprabhunI pUjA karI bahAra AvI caityavaMdana karyuM. pachI vastra badalI, dharmaghoSa AcArya vyAkhyAna karatA hatA tyAM gayo; jaIne sUrizrIne vaMdana karIne sabhAne cheDe beTho. sUrizrIe emane mahAna saMbhramasahita dharmalAbha dIdho. "vyAkhyAna karatA hoya che tyAre sUrijI koI dhanavAnano paNa Avo gaurava karatA nathI mATe zuM rAjA to nathI AvyA" ema vicArI zrotAjanoe pAchuM vALIne joyuM tohAthamAM lAkaDI che, malina ane phATelAM vastro paheryA che, karacalIvALI cAmaDI laTake che, hADapIMjara dekhAya che, mastake zvetavALanA guMcaLA che evA jinadatta zeThane bhALyo. eo vicAravA lAgyA, aho ! A vRddha raMkamrAya jinadattano sUrijIe koI kAraNane laIne mahAsatkAra karyo che. eTalAmAM to guNIjananuM bahumAna karatA evA sUrizrIe zeThane, AgaLa Avo, AgaLa Avo ema kahyuM. paNa zeTha bolyAhe prabhu ! ahIM ja ThIka che. ema kahe che tyAM to zrAvakoe emane laIne surizrInI pAse ja besADyA. e vakhate sUrizrIe kahyuM-aho zrAvako ! eka citte sAMbhaLo-A jinadatta zeTha uttama zramaNopAsaka che. eNe ja A covIza jinezvaranuM maMdira karAvyuM che. eNe vaLI ghaNe sthaLe jinAlayo tathA upAzrayo karAvyA che, sAdharmI vAtsalya karyA che, aneka tIrthayAtrA karI che, tathA vaMdana-pratikramaNa-tapazcaryA Adi paNa ghaNI karI che. dhanya che enA puNyakAryone, enA uttama janmane, enI zreSThabuddhine, enA dharmiSThapaNAne ane enA dhairya tathA gAMbhIryane ! A pramANe sUrizrIe pote jinadattanI prazaMsA karI, kAraNa ke guNonI prazaMsA karavI ene Agamane viSe darzanAcAra kahyo che. pachI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 227
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarala svabhAvavALA AvA sUrijIne vaMdana karIne jinadatta Ubho thayo eTale koI yogI jevA jaNAtA puruSe ene ekAMtamAM laI jaIne kahyuMhe zeTha ! tamane gurujIe eka moTA mANasa kalA che, mATe tame jo mArI prArthanAno bhaMga na karo to huM tamArI pAse kaMI yAcanA karuM. zeThe "mArI sthiti to AvI che e pratyakSa che, mATe e zuM mAge che e jouM to kharo" ema vicArIne kahyuM- he bhadra ! tAre ISTa hoya te kahI de. eTale pelAe kahyuM-mArI pAse dAridrayane hAMkI kADhanAra evo eka uttama maMtra che te tane ApuM chuM te le; kAraNa ke tArA jevuM bIjuM koI pAtra (uttama pAtra) nathI. jinadatte kahyuM- he bhadra e maMtra to tArI pAse bhale rahyo; mAre have dharma karavAno samaya che, dhanA saMcayano nathI. e sAMbhaLI pelAe kahyuM-meM tArI pAsethI pahelethI ja mAgI lIdhuM che. mATe have kRpA karIne A maMtra grahaNa kara; ane Agraha tyajI de. e parathI zreSThIe vicAryuM-sarva loko tathA mArA putro paNa ekamate kahe che ke dharmamAM kAMI nathI; jo hota to, je jinadatta pUrve Avo vaibhavavALo hato te Aje Ama dAridraya ziromaNi thAta nahIM, mATe Avo vikalpa nAza karavAne tathA dharmanI khyAtine arthe huM A puruSa Ape che te maMtra grahaNa karuM. ema vicArIne zeThe pelAne kahyuM-jo ema ja hoya to bhale Apo. pelAe paNa ene prItipUrvaka e maMtra ke jeno nava akSaramAM samAsa thato hato te Apyo ane kahyuM ke eno ekasone AThavAra japa karavo. zeThe te parathI kRSNA caturdazIne divase zmazAnane vize jaIne vidhi pramANe eno japa karyo eTale to svarga thakI eka vimAna tyAM AvyuM temAMthI Ama tema hAlatAM kuMDaLavALo eka devatA nIkaLIne kahevA lAgyo-he zreSThI ! teM mane kema yAda karyo ? jinadatte kahyuM- he deva ! kema, te tuM pote jANe ja che. devatAe kahyuM-jo ema hoya to tAre joIe te mAgI le. zeThe kahyuM-puSpavALIe ApelAM puSpo vaDe meM jinezvaranI pUjA karI enuM meM je puNya upArjana thayuM hoya tenuM phaLa tuM mane Apa. bAkI jinezvaranA maMdira-tIrthayAtrA Adi karavAthI meM je upArjana karyuM 228 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ che te to bhaMDAramAM ja che. e sAMbhaLI deve kahyuM- he zreSThI ! teM pArakA puSpoe pUjana karyAthI paNa sugati upArjana karI che e huM tane ApI zakato nathI; paraMtu huM kaMI tAre mATe karuM chuM-tArA gharanA cAre khUNAmAM tane nidhAna prApta thaze. ema kahIne e devatA sadya potAne sthAnake gayo. have jinadatta zeTha to zaheramAMthI potAnA gAmaDAmAM jaI potAnA putrone kahevA lAgyo-he putro ! cAlo ApaNe zaheramAM jaIe. pelAoe uttara Apyo-he pitA ! tamAruM gAMDapaNa haju gayuM nahIM ! vAraMvAra ATalI badhI heravaNI pheravaNI koNa karaze ? ahIMyAM tela ne ghezA maLe che tethI zuM tamAruM cAlatuM nathI ? vaLI ahIMyAMthI paNa cheka bhraSTa thaIzuM mATe ame to AvatA nathI; tame ekalA jAo; kAraNa ke bhamyA karavAthI zuM dAridraya chedAvAnuM che ? e sAMbhaLI pitAe kahyuM-zukanathI meM tyAM lAbha jevuM joyuM che; ApaNe ApaNA nagaramAM jaIe ethI vakhate ApaNI dazA vaLavI hoya to vaLe. putroe kahyuM-jo tamAre na ja rahevuM hoya to bhale ema karo-ema kahIne eo paNa anumata thayA. (kAraNa ke have emane zubha karma udaya AvyA hatA) pachI zeTha kuTuMbaparivAra sahita zaheramAM AvyA. AvIne potAne ghera jaI jue che to e taddana nirmAlya thaI gayeluM mAluma paDyuM, e parathI zeTha vicAravA lAgyo-aho, A gharanA dvAra paNa bhegA thaI gayA che--jANe zeTha kyAre Avaze eno vicAra karavAne ja hoya nahIM ! A dvAra paNa mArA gAlanI peThe DhIlA thaI gayA che; ane bhIMtamAMthI mArA dAMtanI jema, IMTo paNa nIkaLI gaI che. vaLI mArA vALanI jema A gharanAM DhAMkaNarUpa lAkaDAM jatA rahyA che; citrazALAnAM citra vanamAM malanI peThe gaLI gayAM che; uMdaroe dhAnyanI spardhAthI ja hoya nahIM ema dhuLanA DhagalA karyA che; ane mayUranA chatranI jagyAe lIMbaDo ugyo che. vaLI ame jaMgamoe je bhAgya gumAvyuM che te bhAgya A tRNavallI Adi sthAvarone AvI maLyuM che. mArAM bhAgyanI peThe A pATIAM paNa potAnA sthAnathakI calita abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 229
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayA che. vaLI caraNane viSe jema vraNa tema A bhIMtomAM paNa phATa paDelI che. eTaluM ja nahi paNa jyAM jyAM oraDAmAM uttama ulloca jaDelA hatA tyAM paNa karoLIAoe jALAM bAMdhI dIdhA che. Ama potAnI pUrvadazAne saMbhAratAM ane vartamAnane avalokatAM zeThe saune laIne gharamAM praveza karyo, ane putravadhUo pAse gomayano eka gomukha karAvI tyAM be jaLanA kuMbha mUkAvyAM. zeThanA nAgadeva Adi putro to gaLIA baLadonI peThe bhUmi para lAMbA paga pasArIne paDyA. zeThe emane kahyuM-ghaNo samaya thayAM tame jinamaMdiranAM darzana karyA nathI mATe tame sarva sthaLe jaIne darzana karI Avo. e sAMbhaLIne to putro krodhe dhama-dhamAyamAna thaI kahevA lAgyAhe pitAjI ! tame haju paNa dharmano keDo mUkatA nathI ? amArA jevA mArganA zramathI khinna thayelAne tame caityaparipATI karavA javAnuM kaho cho te nizcaya mALa parathI paDelAne prahAra karavA jevuM che. paNa zeThe to kahyuM- he putro ! tame kSaNavAra to uTho ane devane vaMdana karo ke jethI ApaNane ISTa bhojana maLe. A sAMbhaLI putro-A zvAnanI peThe bhasatA raheze nahIM-ema kahIne tenI sAthe devadarzana karI AvyA. ghera AvIne zeThe kahyuM-cAlo have huM tamane zALa-dALa AdinuM bhojana karAvuM; kAraNa ke devavaMdana Icchita ApavAvALuM che. paNa putroe kahyuM-tamArA dALabhAtane dUra rAkhone; amane phakta peMza ja ISTa che tenA ja pAraNA karAvo. paNa daDha zraddhAvALA pitAe kahyuM-have tame peMzanuM nAma ja mUko, tamane zALa Adi ApuM to kaho tame zuM dharmakArya karazo ? putroe kahyuM-he tAta ! tame duSkara evAM paNa dharmakAryo karavAnuM kahezo te ame harSasahita karIzuM. zeThe kahyuM-jo ema hoya to tamAre niraMtara traNakALa devapUjana, be vakhata pratikramaNa, caityavaMdana, zaktine anusarIne pratyAkhyAna ItyAdi ubhayalokane vize sukhakArI evA dharmakArya karavAM. eTale "ApaNe rAtrine viSe zIta, divase tApa, vakhata be vakhata kubhojana, page kAMTA vAgavA ItyAdi aneka duHkha sahana karyA che; to AvA vaMdana, pratikramaNa pramukha 230 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ je enAM karatAM bahu sahelAM che te ame jarUra karazuM" ema sarve putroe sAthe kahyuM. zeThanI putravadhuoe paNa kahyuM ke-pArakAM gharanAM kAmakAja karatAM dharmanAM kAma sukhe karI zakAya evAM che mATe ame paNa havethI te avazya karazuM. chevaTe zeThanA pautroe paNa e pramANe karavAnuM kahyuM. eTale zeThe putra-vadhu-ane pautro sarva pAse eka kAgaLa para e emanA hastAkSare lakhAvI lIdhuM. pachI emaNe balidAna pUrvaka bhUminuM pUjana karIne putro pAse eka khuNe khodAvyuM, to eka moTo kaLaza temanA jovAmAM Avyo; eTale emaNe vicAryuM-aho ? Aje cirakALe pUjyapitAzrIne kyAMthI A nidhAna yAda Avyo ? pachI e ughADIne joyuM to emAM emaNe suvarNapadharAgAdimaNi tathA mANikyano samUha dITho. pitAnI AjJAthI, emAMnuM thoDuM suvarNa vecIne putroe, vastra, sthALa-kacoLAM pramukha vAsaNo, tathA zALa Adi ANyAM ane tatkSaNa vadhuoe uttama rasoI banAvI eTale jinadatta vagere saue bhojana karyuM; (aho A bhojana ja eka vastu che je sarvatra jaya pAme che.) bhojana karI rahyA pachI zreSThI bheTayuM laI sArAM vastro paherI rAjamaMdire gayo. tyAM rAjAne bheTa dharI, namana karI zeTha ane enA putro ati gaurava sahita ApavAmAM AvelA Asano para beThA. eTale rAjA mahIsena pote gaurava sahita bolyo-aho zeTha ! Aje to ghaNe divase AvyA ? jyAre jyAre mahAjana amArI AgaLa AvatuM tyAre tyAre mane vicAra thato ke A mahAjanamAM jinadatta zeTha kema kyAMya paNa dekhAtA nathI ? zeThe kahyuM-ahIM amAre kamANI nahotI ethI ApanA caraNakamaLa thakI dUra gayA hatA. vaLI pAchA bhAgyanA udaye karIne mANasAImAM AvyA eTale Apa mahArAjAnuM smaraNa karatA sau ahIM AvyA chIe. e sAMbhaLI rAjAe khuzI thaIne potAne hAthe zeThane ane enA putrone mayUrachatra ane suvarNanI sAMkaLI ApyAM. tyAMthI arthIjanone dAna ApatA ApatA loko taraphathI prazaMsA meLavatA zeTha ghera AvyA. enA svajana saMbaMdhIo kahevA lAgyA-aho ! zeThe dUra abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 231
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ jatI rahelI lakSmIne paNa dharmane prabhAve pAchI vALI ! pachI thoDA vakhatamAM suthArone bolAvIne zeThe ghara paNa samarAvyuM, eka taMboLI jema nAgaravelanA DhagalAne kare tema. pachI niraMtara putro-putravadhuo ane pautro, sau kaMIka bhaye ane kaMIka bhAve, zeThe kahelA te dharmakAryo karatA hatA. eka divasa ALasa karIne e vaMdanAdi karyA vinA rahelA tethI zeThe emane pUchyuM ke Aje tame potapotAnA anuSThAna kema karyA ? teoe uttara Apyo ke-he tAta ! ame rAjadvAra thakI moDA AvyA eTale parizramane lIdhe nidrA AvavA mAMDI-e kAraNathI ame devavaMdana Adi kaMI karyuM nathI. e sAMbhaLI zeThe kRtrima kopa karIne kahyuM ke-tame tamAruM potAnuM kaheluM kema atyAramAM ja bhUlI gayA. thoDA vakhata pahelAM haLa pheravavuM paDatuM hatuM tethI zrama paDato nahoto; ne have vAhanamAM besIne jAo Avo cho emAM zrama paDe che ! have tamane vagara ciMtAe bhojana maLe che tethI atizaya sukhalaMpaTapaNAne lIdhe tamArAM zarIra phulI gayAM che eTale tamane dharmakArya karavA gamatAM nathI. mATe have pelo kAgaLa lAvIne, tamAruM potAnuM lakheluM rada karo kAraNa ke putrone bIjo zo daMDa hoya ? e sAMbhaLIne putro pitAne caraNe paDyA ane kahevA lAgyAame eka vAra bhUlyA, amane kubuddhi upajI; havethI ame amAruM pratipAdana kareluM niraMtara karIzuM, mATe amArA para kRpA karI A amAro aparAdha kSamA karo. zeThe e sAMbhaLI emane kSamA karI. eo paNa tyArapachI dharmakAryone viSe niraMtara pUrvavat pravRtti karavA lAgyA; athavA to kaheluM che ke poSaNa karavA lAyaka evI je pravRttio che te poSaNa karanArAone ja AdhIna che. cAlo ApaNe potapotAnA anuSThAna vahelAM vahelAM karI laIe; nahIMtara pitAzrI Avaze to ApaNane upAlaMbha dezeAma vicArIne putro, putravadhuo ane pautro sarve vaMdana pratikramaNa Adi emanA AvyA pahelAM karI letA. A pramANe eo pratidina karatA ethI emanuM mana dharmakAryane viSe lIna thayuM. koI vakhata mAMdagI AdinA kAraNane lIdhe potAnA dharmakArya na abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 232
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI zakatAM tyAre temane bilakula cena paDatuM nahIM. eo prItipUrvaka paraspara kahetAM ke-pUjya tAte ApaNane sukhI karyA che tathA ApaNane tAryA che. eja ApaNane uttamabhojana, vastra ane AbhUSaNo Ape che ane ApaNI pAse dharmakArya karAve che. kalpadrumathI adhika evA pUjya tAtanI kRpAthI ApaNane to ahIM saMsArane svarga bane che, pachI anukrame jinadattane nizcaya thayo ke mAruM kuTuMba have dharmane viSe nizcaLa che tyAre eNe emane zeSa traNa vidhAna ughADIne batAvyA. pachI zeTha pramukha sarve potAnuM dhana sAtakSetrane viSe vAparIne potapotAne samaye uttama devalokanI (saMpatti)ne pAmatA hatA. tyAMthI keTalAeka bhava karIne kevaLajJAna prApta karI ekAntasukhe karIne vyApta evI zAzvatI siddhine pAmaze. (zrI vIraprabhu kahe che) AvuM dharmanuM mAhAtmaya che te sAMbhaLIne tame e dharmane viSe Adarasahita prayatna karatA raho ke jethI tamane paNa acaLa evI sukhasakhtatino lAbha thAya. A pramANe madhuravANI vaDe upadeza ApatA hatA evAmAM e pAMca varNanA maNioe yukta ane devatA tathA manuSyothI pUrNa evI samavasaraNanI bhUmine viSe, eka koDhIAe praveza karyo; devamaMdirane viSe eka kAgaDo praveza kare tema. eNe, citranakSatra jema jaLa vaDe dhAnyone siMce che tema, nizaMkapaNe potAnA zarIra paranA parUAdinuM prabhunA caraNa para siMcana karyuM. e joIne magadhapati-zreNika rAjA e koDhIA para bahu kopAyamAna thayA; kAraNa ke jinezvara AdinI AzAtanA karanArAo para vidvAn puruSa kopa kare che e yogya ja che. "A pApI che, amaryAda che, nirlajja che ane ene koIno bhaya paNa nathI kAraNa ke IndrAdi joI rahetA chatAM e prabhune ema kare che. jo A Indra vagere koI hetune laIne A pApIne zikSA na kare to bhale na kare; e rahyA. huM ja ene yogya phuTa auSadha ApIza. enA jevAne zarIranigraha (mAra) sivAya bIjI anya zikSA na joIe. prabhuno Ama parAbhava thAya che te joIne jene kaMIpaNa lAgatuM nathI evA nIcaziromaNijano janmatA na hoya to ja sAruM." abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 233
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe zreNika rAjA ciMtavana karato hato tyAM vIraprabhune chIMka AvI eTale pelA kuSThIe emane kahyuM-tame mRtyu pAmo (maro), evAmAM rAjAne chIMka AvI tyAre eNe kahyuM-(ghaNuM) jIvo, vaLI abhayakumArane chIMka AvI tyAre eNe kahyuM-jIvo athavA maro, ane kAlazaukarikane chIMka AvI tyAre eNe kahyuM-tuM na mara ke na jIva. e kuSThIe AvuM AvuM kahyuM eTale to homamAM ghI nAkhavAthI agni jAjvalyamAna thAya ema rAjA adhika kopAyamAna thayo. "eNe eka to prabhu tarapha evuM (asat) AcaraNa karyuM ane vaLI AvAM durvAkyo kahyAM-e barAbara dAjhayA upara DAma jevuM thayuM. samavasaraNamAM che tethI ene huM zuM karuMbahAra Ave eTale ene svAda cakhADuM." dezanA pUrI thaI eTale kuSThI prabhune namIne cAlavA lAgyo tyAM to rAjAe potAnA mANasone ene pakaDI levAnI saMjJA karI. paNa jevA e sevako ene aTakAvavA gayA tevAmAM to divyarUpa dhAraNa karIne pakSInI peThe UMce AkAzamAM jato rahyo. eTale emaNe AvIne e vRttAnta rAjAne nivedana karyuM. te parathI vismaya pAmIne rAjAe traNa jagatanA svAmI vIraprabhune pUchyuM-he bhagavan ! A koDhIo tamane caraNe parU copaDI gayo ane vaLI hamaNAM divyarUpa laI AkAzamAM jato rahyo-e koNa hato ? (zreNikarAjAno A prazna sAMbhaLIne) hastataLane viSe rahelA AmaLAnI jema vizvanI sakaLa vastune jANanAra prabhue enuM vRttAnta mULathI kahevuM prAraMbha karyuM he rAjA ! gAyo, vRSabho ane vatso jyAM caryA kare che evA vatsadezane viSe, jaghanya temaja uttama lokonI mAtA hoya nahIM evI kauzAmbI nAme nagarI che. te nagarInA devamaMdiranA zikharo para hAlatI dhvajAnA vastra lokone AcArane viSe tatpara joIne prIti vaDe nRtya karato dharma ja hoya nahIM zuM (evA dekhAya che !) zrImaMta ane udAra nAgarikonA uttama pharasabaMdhIthI zobhI rahelA gRhone viSe je yakSakardama hoya che te sivAya nagarane viSe anyatra kyAMya kardama dekhAto nathI. tenI, aneka vastuothI bharelI eka sarakhI dukAnone viSe, dravya ApatAM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 234
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva vastuo maLe che; "nathI' e ja nathI maLatuM. tyAM baMdha ane pAta guNazreNino ja che; ane mAyA-lobha-mada-bhaya-zoka ane jugupsA kevaLa karmagraMthane viSe ja che. vaLI vitaMDAvAda, nigrahasthAna, adhyakSabAdhita pratijJA ane chala tyAM tarkazAstramAM che, (prajAne viSe) cAlatA nathI. AvI A nagarIne viSe, kalpavRkSanI peThe arthIjanonAM manavAMchita puranAro ane zatruonA seMkaDo sainya para vijaya meLavanAro zatAnIka nAmano rAjA hato. te samudranA jevo gaMbhIra, merUparvata jevo acaLa, vAyunA jevo baLavAnuM ane sUryanA jevo tejasvI hato. vaLI te amRtasamAna madhura, caMdramA sadaza zizira (ThaMDo), bRhaspati tulya nItijJa, ane rAma jevo nItimAna hato. paNa enAmAM eka dUSaNa hatuM. parastrIthI dUra rahetA chatAM, para(zatrunI) rAjyalakSmIne niHzaMka mane (emanI) IcchA viruddha saMgraha karato ! tyAM mahAmUrkha ane daridraziromaNi evo eka seDubaka nAmano brAhmaNa raheto hato. potAnI strInI sAthe sthitine anusaratA bhoga bhogavatAM eka pulindanI peThe mahAkaSTa karIne eNe keTalAka divasa nirgamana karyA, evAmAM enI strIne garbha raho. garbhavatI evI te ekadA kahevA lAgIghI vagere tame laI Avo suvAvaDamAM e vastuo joIze. brAhmaNe kahyuMhe priye ! huM e kyAMthI lAvuM ? amAsanA caMdramAnI peThe mArAmAM paNa eka paNa kaLA nathI. kaLAhInapaNAne lIdhe mane kaMI paNa maLatuM nathI; lokomAM e kaLA ja mUlyavatI gaNAya che; jAti ke kuLa kAMIpaNa mUlyavALA gaNAtAM nathI. e vakhate brAhmaNIne buddhi utpanna thavAthI kahevA lAgI-tame jaIne rAjAne vaLago-ethI ja tamane lakSmI maLaze. arthIjanonAM manavAMchitane pUravAmAM zaktimAna hoIne rAjAo ja kAmakuMbha che; (bAkI je) kAmakuMbhanI vArtA che te to asatya che. paNa A rAjAo sAmA mANasanA guNa avaguNanI parIkSA karatA nathI; devonI peThe atyaMta bhaktithI ja emanI maherabAnI meLavI zakAya che. brAhmaNInAM AvAM vacana aMgIkAra karIne brAhmaNa puSya phaLa-patra Adi laI jaIne mahAAdarasahita zatAnIkarAjAnI niraMtara sevA karavA lAgyoH buddhihInA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 235
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ jano pArakI buddhi pramANe vartana kare to te ye suMdara che. evAmAM anyadA caMpAnagarInA rAjA dadhivAhana bhUpALe AvIne - pALA-azva-hasti AdithI kauzAMbI nagarIne cotarapha gherI; paridhi' caMdramAne ghere tema. paNa zatAnIkarAjA koI moTo prapaMca zodhato aMdara ja rahyo. kAraNa ke je kArya parAkramathI azakya hoya e upAya vaDe karavuM (kahyuM che). bahu samaya vItavAthI dadhivAhana rAjAnA subhaTo viSAda pAmyA ane eNe paNa jANyuM ke kauzAMbIno killo laI zakAya evo nathI. pachI eNe varSAkALane viSe ghaNo kALa thavAthI ghera javAne utkaMThA thaI hoya nahIM ema, pAchuM pharavA mAMDyuM. e vakhate puSpane kAraNe pelo seDubaka vipra upavane gayo hato teNe pAkI gayelA patrovALA vRkSanI jevuM, khinna thaI gayeluM sainya joyuM. eTale satvara AvIne eNe zatAnIka rAjAne kahyuM-he svAmI ! tamAro zabu thAkI pAcho jAya che; mATe jo tame prayatna karazo to eno parAjaya karI zakazo; kAraNa ke prayatna moTA vRkSanI peThe samaya Avye phaLe ja che. AvuM brAhmaNanuM yukta vacana sAMbhaLIne caMpAnA rAjAnA sainya pAchaLa potAnuM sainya laIne, zatAnIkarAjA ekadama cAlyo; ane ema jema jaLano varasAda varasAve tema teNe tIrano varasAda varasAvI mUkyo. enAthI duHkhI thaIne caMpAdhipati-dadhivAhana rAjAnA subhaTo vRSabho nAse tema nAsavA mAMDyA. tethI sainya tyajI daI, bahu alpa sAmagrI rahI hatI te laIne caMpAno rAjA potAne nagara pahoMcI gayo; kAraNa ke pote kuzaLa (ro) hoya to sarva kArya siddha thAya che. enAM koza hasti Adi (pAchaLa rahyAM hatAM te) zatAnIka rAjAe potAne svAdhIna karyA; athavA to svAmI naSTa thaye chate enA sevakoe paNa zuM naSTa thavuM? pachI zatAnIka rAjAe atyaMta harSa sahita nagarIne viSe praveza karyo. pachI brAhmaNane kahyuM- he vipra ! tuM tane game e mAga. paNa 1. caMdra ane sUryanI AsapAsa dhUmADAnA kuMDALA jevuM dekhAya che, te "paridhi" kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 236
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirbhAgyaziromaNi evo e bolyo-"he rAjan ! huM mArI strIne pUchIne mAgIza;" kemake mUrkhajano haMmezAM bIjAnAM mukha sAmuM jue che. pachI zrAddhamAM jamI Avyo hoya ema atyaMta harSa pAmato ghera jaIne e brAhmaNa potAnI strIne pUchavA lAgyo-he bhaTTinI ! rAjA (ApaNA para) tuSTamAna thayA che mATe kahe enI pAse huM zuM mAguM ? buddhinI nidhAna evI e brAhmaNIe vicAryuM-jo huM ene gAma Adi mAgavAnuM kahIza to e uttama lAvaNyavALI anya strI paraNI lAvaze ane mane vAta paNa pUchaze nahIM. kAraNa ke dhanavAnlR lokonI AvI ja sthiti hoya che. mATe ene kaMI evuM alpa mAgavAnuM kahuM ke jethI e mane tyajI de nahIM; kAraNa ke kayo samaju mANasa potAnA ja azvothI potAnI upara dhADa lAvaze. pachI eNe bhaTTane kahyuM-tamAre rAjA pAse jaIne ATaluM mAgavuM-pratidina emanI sAthe sabhA vacce gupta vAta karavA de, vaLI sauthI paheluM Asana Ape, bhojana Ape ane dakSiNAmAM eka suvarNa mahora Ape. ATalAM vAnAM tamAre enI pAse mAgavAM. eTale brAhmaNe jaI rAjA pAse e pramANenI yAcanA karI. rAjAe kahyuM-are ! teM AmAM mArI pAse zuM mAgyuM ? kalpadruma pAse eka pAMdaDAnI yAcanA zuM karI ? brAhmaNe uttara Apyo-he rAjan ! brAhmaNIe kahyA uparAMta eka halakAmAM halakI dIveTa paNa huM vadhAre mAgato nathI. he mahIpati ! pANI paNa mArI buddhimatI brAhmaNI kahe che teTaluM ja huM pIuM chuM. eja mAro parama mitra che, eja parama devatA che, eja mAruM sarvasva che, ane eja mAruM jIvita che. rAjAe paNa vicAryuM-e mUrkha ATalI ja kRpAne lAyaka che. pANInI Dola che te samudra pAsethI paNa potAmAM samAI zake eTaluM ja grahaNa kare che. evo vicAra karIne tathA eno Rju svabhAva joIne, eNe je yAcanA karI hatI te sarve ene ApI. e (brAhmaNa) paNa rAjA sAthe vAtacIta karavAnuM maLavAthI tathA agrAsane besIne bhojana karato hovAthI ane uparAMta eka suvarNa mohoranI dakSiNA meLavato hovAthI enI kIrti thavA lAgI. rAjAno mAnIto hovAthI loko paNa nitya ene bolAvavA lAgyA. jenA para rAjA saMtuSTa thAya che ene kalpavRkSa paNa phaLe che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 237
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSiNAnA lobhathI e brAhmaNa to jameluM punaH punaH vamana karavA lAgyo ane pAchuM jamavA lAgyo; kAraNa ke brAhmaNone kiMcit paNa yogya lobha nathI hoto. dakSiNAmAM ghaNuM dravya maLyuM ethI ene bahu ja sAruM thayuM ane tarUvaramAMthI zAkhA nIkaLavA mAMDe ema enuM kuTuMba vistAra pAmavA lAgyuM. paNa ajIrNa AhAra ane vamanane lIdhe kAcorasa upara ne upara rahevAthI ene tvacAmAM vikAra thayo kAraNa ke jevI kriyA hoya che, tevuM ja phaLa prApta thAya che. pratikAra nahi karavAthI eno vyAdhi vadhyo. vaira, vyAdhi, RNa ane agni-e cAre vAnAM sarakhAM che. enI nAsikA AgaLathI besI gaI, enA hasta ane caraNa phATI gayA ane eno svara tUTI gayo, to paNa agAunI peThe e tRpti na pAmatAM, rAjAnI sAthe jama jama karavA lAgyo kAraNa ke evA bhUkhALa loko potAnI pAMca pAMca IndriyothI paNa zaramAtA nathI. e joI maMtrIoe to rAjAne kahyuM-A kuSTaroga che te cepI roga che; mATe bhojana vageremAM enI sAthe saMbaMdha rAkhavo e yukta nathI; evuM heta zA kAmanuM ke jethI potAno vinAza thAya ? mATe he svAmI ! AnA nirogI putro che emanAmAMnA koIne ene sthAne rAkho, AdezIne sthAne Adeza rAkhavAmAM (mUkavAmAM) Ave che tevI rIte. mahipatie e vAtanI hA kahI eTale maMtrIoe viprane kahevarAvyuM ke-have tAre rAjamahelamAM pote na AvatAM tArA putrone mokalavA. tuM gharamAM ja sAro che. e sAMbhaLI atyaMta khinna thayelo evo brAhmaNa pachI potAnA putrane rAjamaMdiramAM mokalavA lAgyo. vyAdhie to ati ugrarUpa dhAraNa karyuM eTale vaLI putroe pitAne gharanI bahAra eka kuTIra (jhuMpaDI) karAvIne emAM rAkhyo. tyAM e ekalo kevI rIte rahI zakaze ema vicArIne ja hoya nahIM ema enI AsapAsa puSkaLa mAkhIo baNabaNavA lAgI. eka jUnA purANA khATalAmAM paDyo paDyo te babaDato tene koI uttara paNa ApatuM nahIM; to kahyuM karavAnI to vAta ja zI ? enA putro enI AjJA na pALatA eTaluM ja nahIM paNa enI sAmA utkaMTha vacana paNa kahevA lAgyA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 238
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI putravadhuo paNa kASTanA pAtramAM tuccha AhAra daIne kutarAne nAkhe ema avajJAthI ene ApavA lAgI; ane dhikkAra che emane ke nAka macakoDatI, mukha bagADatI, khabhA maraDatI ane trAMsI AMkhe jotI thuMkavA lAgI. evAM vadhuonAM Acarita joI vipre vicAryu-eo bhale evI ceSTAo kare; mAre pArakI putrIono zo doSa kADhavo ? A mArA putrono ja emAM doSa che ke jeo mArI ja saMpatti laIne mAre ja mastake paga mUkavA taiyAra thayA che ! athavA to taLAvanI kRpAthI emAM raheluM jaLa vRddhi pAme che tyAre e taLAvanA ja kinArAne toDI nAkhe che ? vaLI suvarNa samAna tejasvI evo je agnite je kASTramAMthI utpanna thAya che te kASTane ja prathama bALI nAkhe che mATe A kRtajJa putrone mArA apamAnanuM phaLa satvara dekhADuM jethI mAruM vera vaLe. A pramANe vicAra karIne sarva putrone bolAvI eNe kahyuM - A kuSTha rogane lIdhe duHkhI thavAthI mane viraktabhAva utpanna thayo che. mATe have ApaNo kuLAcAra karIne huM prANa tyAga karavA IcchuM chuM. e sAMbhaLIne putro to jANe amRtanuM pAna karatA hoya nahIM ema harSa pAmyA. "bahu ja sAruM thayuM ke e maravAne taiyAra thayA che; vagara auSadhe vyAdhi jato hoya to bhale jAya." ema vicArIne kahevA lAgyA-he tAta ! amane AjJA Apo; ApanuM kahyuM karavAne ame taiyAra chIe. pitAe kahyuM-eka puSTa aMgavALA chAga (bokaDA)ne tame ahIM laI Avo. tene vividha maMtrothI pavitra karIne huM tamane soMpIza. pachI tame tene sau sAthe maLIne bhakSaNa karajo ke jethI ApaNA kuLane viSe zAnti ane Arogya thaze. "he priye, Aje baLadane prasava thayo che." ema loko kahetA to te vAtane paNa satya mAnanArA evA (bhoLA) seDubake paNa koNa jANe kema A vakhate prapaMca racyo; athavA to lokone zikSA vinA potAnI pApabuddhinI khabara paDatI nathI. pelA putroe to pitAno prapaMca nahIM samajIne enA kahevA pramANe pazu ANIne ene Apyo; athavA to lA, amane A aMgavALA chAga ane soMpIza. pachI zakti ane abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 239
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuvAnone mati kyAMthI hoya ? seDUbake pazune annanI sAthe potAnA aMgamAMthI nIkaLatuM maLa-parU Adi paNa ApavA mAMDyuM. ema karatAM jyAre pazunI sAta dhAtuo mahA kuSTaroge bhedI nAkhI tyAre ene mArI nAkhIne vipre potAnA putrone soMpyo. emaNe paNa pitAno abhiprAya nahIM samajIne e pazunuM bhakSaNa karyuM. eTale pitA jANe kRtArtha thayo hoya nahIM ema AnaMda pAmavA lAgyo. eNe putrone kahyuM-huM have nizcita thayo chuM eTale koI tIrthasthaLe jAuM chuM. A janmano to Ama aMta Avyo mATe have anya janma karavAnI mArI IcchA che. putrone A pramANe kahIne seDUbaka brAhmaNa sarpanA rAphaDA thakI nIkaLI Avato hoya nahIM ema ghara thakI cAlI nIkaLyo. cAlatA cAlatAM asaMkhya bhayAnaka jAnavarovALA eka araNyamAM AvI pahoMcyo. mArganA zramathI thAkelA ane sUryanA tApathI akaLAI gayelA seDubakane, enA kuSTaroganI sAthe spardhA karatI hoya nahIM evI tRSAe muMjhavyo. pANI pANI karato Ama tema bhaTakato hato evAmAM enA jIvitavyanI AzA. samAna eka pANIno jharo enI daSTie paDyo. tIra para ugelAM harItakI-khadIra-AmaLA-lIMbaDA-bAvaLa vagere vRkSonAM puSpa ane phaLa. e dharAnA atyaMta tapI gayelA jaLamAM paDyA karatAM hovAthI e jaLa jANe kavAtha (ukALA) jevuM dekhAtuM hatuM. evuM jaLa paNa seDubake amRta samAna mAnIne pIdhuM; prastAva eTale amuka avasara ja kharekhara vastuone amulyapaNuM bakSe che. jema jema e jaLa punaH punaH pIvA lAgyo tema tema ene virecana thavA lAgyuM. ane zarIramAMthI kRmio. bahAra nIkaLavA lAgyA. teNe A pramANe niraMtara karavuM zarU rAkhyuM tethI alpa samayamAM enI kAyA suvarNanI samAna atyaMta dedipyamAna thaI. potAnA zarIranI e prakAranI kAnti joIne te aMta:karaNane viSe atyaMta harSa pAmavA lAgyo ke meM svapnane viSe paNa ArogyatA prApta thaze evuM dhAryuM nahotuM mahA baLavAna evo vidhAtA anukULa hoya che tyAre na dhAryuM hoya evuM bane che; ane e pratikULa hoya che tyAre dhAryA kArya paNa paDyAM rahe che mATe have mArA kauzAmbInA 40 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokone mArI A zarIranI kAnti najare pADuM; kAraNa ke jyAM sudhI loko dekhe nahIM tyAM sudhI game evI zreSTha zobhA hoya tethI paNa zuM ? vaLI mArA kupAtra putronI zI dazA thaI che e paNa huM jouM kAraNa ke bhAgyazALI puruSo ja potAnA udAra parAkramone najare jue che ! ema vicArIne pAcho vaLI nagarI bhaNI cAlyo. nagaramAM praveza karyo eTale nagaravAsIo ene vikasvara netrothI joI rahyA, ane kahevA lAgyA "aho ! A vipra kyAMthI Avo taddana nIrogI thaI Avyo ? tArI sthiti badalAI gayelI joIne amane atyaMta Azcarya thAya che !" brAhmaNe emane uttara Apyo-niraMtara ekAgra citte uttama tIrthanI sevA karyAthI mane deva prasanna thayA ane eNe mAro vyAdhi dUra karyo; athavA to-devatA prasanna thAya che to A deha ja svarga banAvI de che, loko kahevA lAgyA-aho ! dhanya che A viprane ke devatAnI kRpA eNe prApta karI ! Ama prazaMsA pAmatA seDubake potAnA gharamAM praveza karyo, to aneka kIDAothI khavAI gayelA patravALA vRkSonI jema mahA vyAdhithI pIDAtA enA putro enI najara paDyA. atyaMta harSa sahita pitAe putrone kahyuM-he kuputro ! tame mArI avajJAnuM pUrepUruM phaLa bhogavo. e sAMbhaLI putro kahevA lAgyA-he tAta ! tame AvuM nirdaya AcaraNa tamArA ja putro pratye kema karyuM ? tamArI buddhi caLI gaI che ! tame AvuM kukarma karatAM pApathI paNa DaryA nahIM athavA tamArA A paLIAthI paNa lajjA pAmyA nahIM ? e sAMbhaLI pitA paNa moTethI Akroza karI bolyo-are duSTo ! tamArAM potAnAM kAryo to tame saMbhAro ke tame tamArA pitAno paNa kevI rIte eka zvAnanI peThe parAbhava karyo che ? tamArA potAnA ja pApane lIdhe bhaya ne lajjA baMne jatA rahyA che tethI ja tame, jenA thakI A ucca padavIne pAmyA cho evA mane bahu viDaMbanA pamADI che ! athavA to loko pArakA alpa doSane bahu jue che ane potAnA parvata samAna mahAn doSo hoya che tene bhALatA ja nathI. vaLI tame brAhmaNano ke vaNino daMza jANatA nathI lAgatA tethI ja tame mArA upara eTalI Aphata gujArI hatI. to have jANajo ke mArA jevA raMke tamArA jevA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 241
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucca padavALAnI A sthiti karI che ! athavA to eka kAMkarI paNa ghaDo phoDe che. putronI sAthe A pramANe pitAne kalaha karato joIne loko kahevA lAgyA-A to mugdha-bALaka hatA emaNe to bhUla karI, paNa te jANatAM chatAM (jANI joIne) kema bhUla karI ? eka jaNa kupane viSe paDe tethI bIjAe paNa zuM ema karavuM ? zuM te nathI sAMbhaLyuM ke putra kuputra thAya paNa pitA kupitA na thAya. A pramANe sarva loko ekamukhe. e seDubakanI nindA karavA lAgyA; athavA to loko to kSaNamAM stuti kare che ane kSaNamAM nindA paNa kare che. pachI lokonA tiraskArane lIdhe seDUbake kauzAmbI nagara tyajI dIdhI; kAraNa ke janApavAdanA bhayathI rAme paNa sItAne tyajI dIdhI hatI. (zrI vIraprabhu zreNika rAjAne kahe che) he zreNika rAjA ! kauzAmbI nagarI paDatI mUkIne e seDubaka vipra cAlI nIkaLyo te tAre nagara Avyo ne AjIvikAne arthe tArA dvArapALano Azraya laIne rahyo; kAraNake videzane viSe dhanahInanI evI ja vRtti hoya che. he rAjA ! jinanA vihArathI ja loko para upakAra thAya che mATe vicaratA vicaratA ame ekadA A nagaramAM paNa AvyA hatA. te samaye tAro dvArapALa e seDubakane "tAre huM AvuM tyAM sudhI A sthAnethI javuM nahIM" ema kahIne mane vaMdana karavA Avyo. paNa pAchaLa seDubaka brAhmaNa jANe kALamAMthI Avelo rAMka bhikSaka hoya nahIM ema durgAdevIne zaherIoe caDhAvela baLi khAvA lAgyo. atilolupa hato tethI teNe kaMThaparyanta khAdhuM tethI ane vaLI grISmA tratuno utkaTa tApa hato tethI tene bahu ja tarasa lAgI. eTale ene vicAra thayo ke A jaLacaro je che emane pUrAM bhAgyavAna samajavAM. ke eo vizvanA jIvanabhUta evA jaLane viSe ja prathama utpanna thAya che. vaLI rAtri-divasa jaLane viSe ja rahyAM chatAM eo yathArUci jaLa upara tarI Ave che, aMdara DubakI mAre che ane ADAavaLA paNa bhamyA kare che. eTaluM ja nahIM paNa AvuM amRtasamAna ThaMDu jaLa niraMtara abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 242
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIe che; athavA to "amRta" to phakta vArtAmAM ja che; A jaLa che teja amRta che. Ama vicArato e tRSAtura chatAM paNa dvArapALanA bhayathI koI jaLAzaye jaLa pIvA gayo nahIM. aho ! sevakanuM jIvatara khare kaSTadAyaka che. tRSAthI pIDAto garIba bicAro jaLa, jaLa ema bUma pADavA lAgyo; maMdabuddhi ziSya zlokAdi gokhavA maMDI jAya tema. tRSAne duHkhe mRtyu pAmIne e nagaranI bahAranI vAvamAM eka deDako (utpanna) thayo; kAraNa ke je legyAmAM jantu mRtyu pAme che eja vezyAmAM e utpanna thAya che. "he rAjana ! (vIraprabhu zreNika mahipatine saMbodhIne kahe che) ame pAchA pharatA pharatA tArA ja nagarane viSe AvyA, jANe e deDakAnA koI mahabhAgyathI AkarSAIne ja hoya nahIM ema. te vakhate sarva loko amane vaMdana karavAne AvatA hatA tyAre vAvamAMthI pANI bharavA AvelI panahArIomAM AvA prakArano saMlApa thayo-eka bolI, are bahena ! Aje zuM koI mahAna utsava che ke jene lIdhe sarva loko eka sAthe harSamAM jatA jaNAya che ? tyAre bIjI AkSepa sahita kahevA lAgI are tuM to koI garbhazrImaMtanI putrI cho athavA to kevaLa mUrkha cho ke eTaluM jANatI nathI ? surendro paNa sevaka jananI peThe jemanA caraNane viSe sASTAMga daMDavata praNAma kare che evA zrImAna mahAvIra udyAnane viSe padhAryA che. evA e mahAvIra jinane tuM nathI jANatI to emaja samajane ke tuM kAMI paNa nathI jANatI; kAraNa ke mahA tejasvI sUryamaMDaLano udaya thAya che tyAre maMda netravALAne paNa enI khabara paDe che. panahArIonA AvA saMlApa sAMbhaLIne jene kaMI saMjJA thaI evo e deDako vicAravA lAgyo-meM pUrve kayAMya nizcaye "mahAvIra' evo zabda sAMbhaLyo che. uhApoha karatAM ene potAno pUrvabhava smaraNamAM Avyo te jANe ene bhaviSyamAM thanArA pratibodhanI vAtane nivedana karavAnuM hoya nahIM ! dvArapALa mane daravAjo soMpIne te vakhate jemane vaMdana karavA gayo hato te ja A mahAvIra padhAryA che. mATe A loko e jinezvarane vaMdana karavAne jAya che ema huM paNa jAuM, kAraNa ke tIrtha to saunuM che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 243
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema vicArIne e deDako kudato kudato amane vaMdana karavAne AvavA nIkaLyo evAmAM mArgane viSe, he rAjan ! tArA azvonI kharI nIce dabAI gayo; ane mRtyu pAmyo. maraNasamaye zubhadhyAna rahyuM ethI e devayonine viSe utpanna thayo che ane dardanAMka evuM enuM sArthaka nAmAbhidhAna che. bhAva thakI to e sUrya samAna che; enI kriyA ja eka khadyota (pataMgIA) jevI che. A vakhate devatAonI sabhAmAM, he rAjana ! Indra tArI prazaMsA karI; kAraNa ke guNIjanono paranA guNo para pakSapAta hoya che. Indra ema kahyuM ke- A vakhate bharatakSetrane viSe zreNikarAjA jevo koI zrAvaka nathI. maNi to bahu che paraMtu ciMtAmaNi tulya koI maNi nathI. e zreNikane sura temaja surendra-koI paNa jaina dharmathI caLAvavAne samartha nathI. jevI rIte jinezvara bhagavAnanA vacanane gurukarmI prANI satya mAnato nathI, tevI rIte e dakrAMkadeve InTe karelI vAtane satya mAnI nahIM tethI e (dakrAMkadeva) A tArI parIkSA karavAne Avyo hato. eNe amArA caraNa para gozISacandananuM vilepana karyuM che paraMtu tArI daSTine moha pamADIne anya dekhADyuM che. zreNikarAjAe punaH kahyuM- he bhagavaMta! e vAta to huM samajyo; paNa tyAre eNe je mAMgalika ane amAMgalika zabdo kahyA eno hetu zo samajavo te jaNAvazo. bhagavAne kahyuM-eNe mane "maro" ema kahyuM te evA abhiprAyathI ke A bhavane viSe rahetAM to kaSTa ja che ane mRtyu pachI mane mokSa maLavAno che to mokSa prApta thAya mATe "maro" ema kahyuM che. vaLI he rAjana ! tane A janmamAM ja sukha che; mRtyu pachI to naraka maLavAnI che; mATe ja tane eNe "jIvo" ema kahyuM che. ane abhayakumArane baMne kalAM e evA abhiprAyathI ke e A janmamAM dharmakAryo kare che ane mRtyu pachI anyajanmamAM paNa e devagatimAM javAno che. mATe e jIvo ke maro e baMne sarakhuM che. kAlazaukarikane eNe baMne vAtano niSedha batAvyo e evA abhiprAyathI ke A janmamAM e pApa kAryo kare che ane mRtyu pachI e sAtamI narake javAno che. 244 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vIraparamAtmAe dardurAMka devanAM Acarita viSe khulAso karatAM zreNika rAjAnI narakagati thavAnI kahI e sAMbhaLIne ene kaMpArI chuTI : athavA to narakanI vAta sAMbhaLatAM ja bhaya utpanna thAya che, to e du:kha bhogavavA paDavAnuM sAMbhaLIne thAya emAM zuM Azcarya ? zreNikarAjAe pUchyuM-he jagannAtha ! Apa jevA mArA svAmI chatAM mAre narakagati kema ? kalpadruma chatAM dAridraya hoya nahIM. prabhue uttara Apyo-he mahIpati ! teM narakane viSe ja AyurgaMdha karyo che; mATe tAre tyAM ja javuM paDaze; e viSaye anyathA samajavuM ja nahIM. he rAjan ! nikAcita karma je che tene anyathA karavAne deva, dAnava, cakravartI ke ame pote paNa samartha nathI. jema muninI pAse mahAbAhu rAjA ke raMkane viSe jarAe aMtara nathI tema e karmanI pAse paNa nathI. he narapati ! tuM bhaviSyamAM thanArA covIza jinezvaramAM prathama padmanAbha nAme jinezvara thavAno chuM mATe vRthA kheda karavo rahevA de. paNa zreNika bhUpatie punaH vijJApanA karI ke-he bhagavaMta ! jema duHsAdhya evA paNa sannipAtane viSe uttama vaidya buddhithI vicAra karIne auSadha Ape che tema nirmaLa kevaLajJAnarUpI locanavALA Apa paNa mane durgatithI chuTAvanAro koI upAya batAvo. e sAMbhaLIne tIrthaMkara mahArAjA paNa samAdhAnane mATe bolyA-jo kapilA brAhmaNI pAse tuM sAdhuone dAna devarAva ane kAlazaukarikane (prANIono) vadha karato aTakAva to tAro narakavAsa maTe. paNa amane to nizcaya che ke "somanAtha maravAno ye nathI; ane AcArya ene kASTanI citA para besADavAnA ye nathI." jinezvara bhagavAne kahelI A vAkyAvalIne saMjIvinI samAna samajI emane praNAma karIne magadhezvara zreNikarAjA potAnA nagara bhaNI pAcho vaLyo. e vakhate eja dardurAMka deve enI parIkSA karavAne ene mAyA vaDe, jALa nAMkhI matsya pakaDato eka muni dekhADyo. e munine joI ene bolAvIne rAjAe pUchyuM-A zuM AdaryuM ? munie uttara Apyo-A matsyo vecIne mAre eka uttama kAMbaLI levI che. e kAMbaLI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 245
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM zarIra para oDhIne varSAkALane viSe apakAya jIvonI rakSA karIza. kAraNa ke dayA eja dharmanuM mULa che. rAjAe vicAryuM-A muni mugdha buddhivALA eTale mUrkha jaNAya che ke ekendriyanI rakSAne arthe paMcendriyano vinAza kare che. anya pApano bhaya rAkhe che ane paDe che to te bahu bahu pApamAM; havADAthI bIe che, ne paDe che kuvAmAM; pachI e munine rAjAe kaMbaLa apAvIkAraNa ke zAsananI hIlanA thatI aTakAvavAne kupAtrane paNa (dAna) devuM kahyuM che. AgaLa cAlatAM rAjAne devatAe (mAyA vaDe) eka garbhavatI sAdhvI dekhADI ke je dukAne dukAne kaMI dravya mAgatI hatI. AvI sthitimAM sAdhvIne joIne rAjAne atyaMta kheda thayo; kAraNa ke AvuM ayogya joIne kayo zrAvaka na duhavAya ? A bIjI zAsananI hIlaNA utpanna thaI e-khetImAM jaLanA duSkALane zamAve tyAM temAM tIDa AvavA jevuM thayuM. AvI sAdhvIo bhAgavatI dIkSA grahaNa karIne paNa ene kema vRthA gumAve che ema cintavIne rAjAe e sAdhvIne bolAvIne kahyuMeka akArya karIne punaH pAchuM ene zA mATe khulluM batAvavuM paDe che? mAMsa khAIne pAchAM asthi koI gaLe bAMdhe kharAM ? tAruM sarva kArya huM nIveDI ApIza ema kahIne rAjAe sAdhvIne gupta pracchannapaNe rAkhI; kAraNake potAnI jAMga ughADatAM mANasa pote ja lajavAya che. prasavakALa najIka Avye sarva kaLAnA jANa evA nRpatie pote enuM sUtikarma karyuM kAraNa ke e samaya evo hato. enI evI durgadha chUTI ke nAsikA phATI jAya; topaNa zAsananA rakSaka evA rAjAne enA tarapha abhAva na thayo. vaLI prasava thatAM ja bALake devatAnI mAyA vaDe eTaluM gADha rUdana karavA mAMDyuM ke traNa traNa zerI sudhI te saMbhaLAvA lAgyuM. e joIne zrAvakaziromaNi narapati atyaMta duHkhI thayo. e kahevA lAgyo-upAya cAlyo tyAMsudhI to atyAra sudhInuM sarva meM gupta rAkhyuM; paNa have kAMI buddhi sujhatI nathI to A kema karIne have gupta raheze? athavA to AkAza phATyuM te konAthI sAMdhI zakAya ? 246 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (devatAe potAnI mAyA vaDe bahu bahu prakAre parIkSA karI te sarvamAM) rAjAnI pUrNa daDhatA jANIne pelA devatAe potAnuM rUpa prakaTa karyuM ane e harSa sahita bolyo-he rAjan ! devatAonI sabhAmAM Indra tane jevo prazasyo che tevo ja tuM che; athavA ethI paNa adhika cho. prakAza kadi aMdhakAra thaI jAya; merU parvata kadi calAyamAna thAya, jaLa kadi anirUpa thAya, amRta viSa thaI jAya; athavA sUrya kadi pazcima dizAmAM udaya pAme; topaNa, he satyanA bhaMDAra ! tuM kadi paNa samyakatvathI calita thavAno nathI. samudranA mahimAno pAra pAmI zakAya paraMtu tArA mahimAno pAra sarvathA alakSya ja che. mArA jevA tAruM kayA prakAranuM sanmAna karI zake ema che ? topaNa huM kaMIka tAruM sanmAna karavAne IcchuM chuM. tethI huM tane A hAra ane A be goLA ApuM chuM teno tuM svIkAra kara. emAM A hAra je che te buTaze to ene je sAMdhaze tenuM mRtyu thaze. ema kahIne e be goLAo ane hAra rAjAne ApIne kSaNamAM jato rahyo. (e traNa vastuomAM) ekalA eka hAranuM ja mUlya magadhanA rAjyanA mUlya jeTaluM hatuM. pachI rAjAe kapilAne bolAvIne gaurava sahita kahyuM-he zuddhamati ! tuM munione Adara sahita bhikSA Apa. tuM jenI zodhamAM che te sarve huM tane ApIza. kAraNa ke munidAna je che te uttama che. kapilAe kahyuM- he rAjA ! tame mane kadApi sarva suvarNamaya banAvI dho topaNa huM e karavAnI nathI; kAraNake meM ATalo badho kALa mArA. AtmAne munidAnathI kalaMkita karyo nathI to have thoDA mATe koNa e dUSaNa vahorI le ? rAjAe ene patthara samAna jANIne paDatI mUkI. pachI e kAlazaukarika kasAIne kahyuM-tuM tArI prANIvadha karavAnI vRtti paDatI mUka. tuM dravyane arthe evuM pApakArya kare che to cAla huM tane eTaluM badhuM dravya ApuM ke tuM kuberabhaMDArInI jevo thaI jA. pelAe kahyuM-A mArI vRtti kevI rIte pAparUpa kahevAya ? enAthI to niraMtara puSkaLa prANIo hayAti bhogave che (jIve che). mATe ene huM kevI rIte tyajI zakuM ? mArI evI IcchA che ke ene e ja mArI vRttimAM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 247
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAruM mRtyu thAya. rAjAe "e pApI A pApa karyA karato koI rIte aTakavAno nathI" ema vicArIne ene naraka samAna kuvAmAM naMkhAvyo. he pApI ! prANIono vadha kare che ethI tuM narakane viSe ja jaIza ema kahetA hoya nahIM ema ene Akho divasa ane rAtri tyAM rAkhyo ane jaIne bhagavaMtane vAta karI ke e kAlazakarika pAse enI vRtti chellA ATha pahora sudhI to paDatI mukAvI che. paNa jinezvara bhagavaMte kahyuM- he rAjana ! eNe to kuvAmAM rahyA chatAM paNa mATInA pAMcaso pADA banAvIne emano vadha karyo che. e mahIpati A kAlazaukarika ane kapilA baMne abhavi che, apavitra vastu khAnArA zvAnonI peThe e baMnee potAno mULa svabhAva tyajavAnA nathI. banavAnI vastu avazya bane ja che; anyathA thatI nathI. A pramANe prabhuno pratibodha pAmIne rAjA namana karIne svasthAnake gayo. bhagavAna vIrajinezvara paNa bhavyajanone pratibodha pamADavA anyatra vihAra karI gayA; athavA to sUryane sarva jagata para prakAza karavAno che. have keTaleka kALe pelA kAlazaukarikane mRtyu pAse AvyuM; kAraNa ke prANI mAtranI e ja prakRti che. haMmezAM pAMcaso pAMcaso pADAno vadha karavAthI eNe je pApa bAMdhyuM hatuM te have AvIne UbhuM rahyuM. enA prabhAvathI enA zarIramAM mahAna vyAdhio utpanna thayA enI ene vyathA thavA lAgI; athavA to jevuM ApyuM hoya tevuM ja maLe che. he mAtA ! he pitA ! he AjJAMkti sulasa ! huM vagara rakSAe mRtyu pAmuM chuM-ema e vAraMvAra AkraMda karavA lAgyo; ane enI pAse beThelA bIjAo paNa enA duHkhe duHkhI hoIne AMsu lAvIne rUdana karavA lAgyA. eno putra sulasa to potAnA pitAne sukha vartAya eTalA mATe veNu-vINA-mRdaMga Adi vAjIMtro vaDe, ane atyaMta suMdara ane lAvaNyavatI vezyA strIonA gAyana vaDe, saMgIta karAvavA lAgyo. vaLI kapura, kasturI mizrita caMdananA rasa vaDe pitAnA zarIra para vilepana karavA lAgyo ane enI nAsikA AgaLa uttama dhUpa bALavA lAgyo; madhura ane nAnA prakAranA bhojana jamADavA lAgyo ane atyaMta komaLa vadhu vINA-mRdha A basa ne potA koIne AMsu 248 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zayyAne viSe suvarAvavA lAgyo, paNa evA evA manojJa zabdAdi suddhAM aneka pApanA bhAravALAne pratikULa lAgyA; pittanA vyAdhivALAne sAkara lAge tema. ene na jAgavuM goThatuM ke na uMghavuM goThatuM; na besavuM gamatuM ke na uThavuM gamatuM nahotuM ene jamavAnuM gamatuM ke nahotuM bhUkhyuM gamatuM. potAnA pitAnI AvI AvI ceSTAo joIne putra sulasane bhaya lAgyo; athavA to zreNibaMdha utpAta joIne kayo mANasa kSobha na pAme ? sulase jaIne sarva hakIkata abhayakumArane nivedana karI; athavA to nandAnA nandana (abhayakumAra) vinA anya koNa gUMca kADhI zake ? utpattikI Adi buddhioe saMpanna evA e maMtrIzvare kahyuManeka prANIono vadha karatAM tArA pitAe je ghorapApa upArjana karyuM che te, bharelA kuMbhamAM jaLa samAtuM nathI tema, sAtamI nArakImAM paNa samAyuM nathI; ane Aja bhavamAM tArA pitAnI pAse AvIne UbhuM rahyuM che. kAraNa ke atyaMta ugra puNya ke pApanuM phaLa Aja bhavamAM traNa varSamAM, traNa mAsamAM, traNa pakSamAM, athavA traNa divasamAM maLe che. mATe ene have ati bibhatsa vastuono anubhava karavo; kAraNa ke sannipAtavALAne kaTu auSadha ja apAya che. e parathI e sulase ghera jaI abhayakumAranA vacana para zraddhA rAkhI pitAne ati tIkSNakaMTakanI zayyAne viSe suvADyA; atyaMta durgadha mAratA pariSavaDe enA aMga para vilepana karyuM; nIrasa, kutsita ane tIkhuM bhojana ApyuM; atyaMta khAruM, uSNa ane tIkhuM jaLa pIvAne ApyuM; UMTa khara pramukhanA karkaza zabdo zravaNa karAvyA; kANA-vAmanapaMguabdha vagerenAM rUpa dekhADyAM. e sarvane kAlazaukarika kasAI, pApanA udayane lIdhe, sukharUpa anubhavavA lAgyo. eNe kahyuM- he putra ! A zacyA atisuMdara ane mAkhaNathI paNa komaLa che; A sugandhI vilepana nAsikAe pAna karavA lAyaka che. A bhojana che te ati svAdiSTa ane devatAonA bhojanathI paNa utkRSTa che. vaLI A jaLa to kevaLa ThaMDu ane jANe mAnasarovara thakI ANeluM hoya ema manapasaMda che, A zabdo paNa zravaNa gocara thAya che te amRta samAna madhura ane jANe abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 249
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatAonA gAyako gAtA hoya nahIM evA che. A rUpa je mArI daSTie paDe che te paNa devatAonA rUpa ja hoya nahIM evAM che; evAM pUrve na joyelAM rUpanuM mUlya paNa AMkI zakAya ema nathI. mArA janmamAM to meM AvuM sukha kadApi anubhavyuM nathI; jyAre bhAgyamAM hoya che tyAre ja dazA vaLe che. he putra, tArA jevA suputre mane prathamathI ja vinA kAraNe zA mATe AvAM sukhathI dUra rAkhyo? pitAnI AvI ceSTA tathA vacano joIne tulasane vairAgya prApta thayo hoya ema vicAravA lAgyo : ahA ! mArA pitAne A ja bhavane viSe hiMsAnA mahA pApanuM kevuM phaLa maLyuM ? vaLI bhavAntarane viSe paNa kALa, mahAkALa Adi durgatine viSe duHkha sahana karatAM enuM zuM thaze ? sulasa Ama cittavana karato hato ane anya svajano AkaMda karatA hatA evAmAM to kAlazaukarika eka paNa zaraNa lIdhA vinA paMcatva pAmyo; ane apratiSThAna nAmanI sAtamI nArakIne viSe tetrIza sAgaropamane AyuSya utpanna thayo. pachI sarva bAdhavoe maLIne sulasane kahyuM-he subuddhi ! krame karIne prApta thayela tArA pitAnuM pada tuM have svIkAra. tArI ja kRpA vaDe svajano ane sevako AjIvikA calAve che; to prabhutva ane lokone saMtoSa-e ubhaya jANato chatAM tuM zAmATe nirUdhamI rahe che ? kAlazaukarikane sthAne tuM have amAro thA; kAraNake nItizAli puruSo svAmInA putrane svAmInI samAna rAkhavAnuM kahe che. sulase kahyuM-tame A kahyuM te mane gamatuM nathI; kAraNa ke huM A pApakarma koI rIte karavAne utsuka nathI. jIvano ghAta karIne prabhutva ane baMdhuonuM poSaNa karavuM-e ubhayathI saryuM (e baMne mATe kAmanA nathI.) kAraNa ke e baMne durgatinA hetubhUta che. enA bAdhavoe sulasane kahyuM-zuM tArA pUrvajo mUrkha hatA ke jemaNe svajanone ane Itara lokone AdhArabhUta evuM A kArya atyArasudhI karyuM che ? paNa tuM paMDita Tharyo; athavA to tAruM pAMDitya jANyuM ! tuMja amane gaLe pakaDIne tArI potAnI sAthe amAro paNa vadha karavA taiyAra thayo che ! yathAsthita kulAcArane pALe teja putra kahevAya che; kuLAcAra nahIM pALanArA manuSyo 250 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tiryaMcamAM kaMI paNa aMtara nathI. (kuLAcAra nahIM pALanArA tiryaMca jevA samajavA.) e loko A pramANe kahevA lAgyA eTale sulase emane kahyuMzuM ApaNA pUrvajo paMgu, vyAdhigrasta, andha ke daridrI hoya to emanA vaMzajoe paNa zuM evA thavuM ? gADarIo pravAha to mUrkhAne ja zobhe. narakanI gatie laI jAya evo kuLAcAra zA kAmano ? sagha pAcana na thAya evuM bhojana, uttama hoya topaNa zA kAmanuM ? vaLI mArA pitAnuM AvuM pApakAryothI utpanna thayeluM du:kha tame joyuM che chatAM paNa tame Ama mUrkhatAbharyuM kema bolo cho ? athavA to bahu zuM kahevuM ! AvuM atizaya ghora ane azubha phaLa ApanAruM kArya huM karavAno ja nathI. mithyA Agrahane vaLagI rahIne punaH paNa sulasanA bandhuoe ene kahyuM-tuM pApakAryothI Dare che mATe nizcaye tuM bIkaNa cho. sarva pApa ame bhegA maLIne vaheMcI laIzuM. tAre to A bAbatamAM gaMgAsnAna ja che. (tAre mAthe kaMI nathI.) jevI rIte zrIkRSNe rAhunuM zISa chevuM tevI rIte tAre phakta eka pADAno ziraccheda karavAno che; pachInuM to sarva amo karI lezuM. AvuM sAMbhaLIne to emane pratibodha pamADavAne mahAtmA sulase sagha potAnA paga para eka kuhADAvatI prahAra karyo. (AvA uttama puruSomAM zuM sattva nathI hotuM ?) eTale prahAranI vedanAne lIdhe te pRthvI para paDI gayo ane karUNasvare rUdana karavA lAgyo-he bandhuo ! mane A pagamAM bahu ja pIDA thAya che; mATe gotrajo vibhUti-sukhamAM bhAga paDAve che tema tame e mArI pIDA bhAga pADIne vaheMcI lo; ke jethI huM kSaNamAtramAM sAjo thAuM. e sAMbhaLI pelAoe kahyuM-pArakI pIDA koNa levAne samartha che ? bharasamudramAM agni lAge tene koNa bujhavI zake ? sulase kahyuM-jyAre tame e mAruM duHkha levAne zaktimAna nathI tyAre prANInA vadhathI utpanna thanAruM du:kha tame kaI yuktithI laI levA samartha thazo ? nadInA jaLamAM Dubato chatAM je prANI bahAra nIkaLI jaI zakato nathI te samudranA jaLanA puramAMthI to kyAMthI ja nIkaLI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga pAMcamo) 251
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakaze ? je kArya je prANI kare che te kAryanuM phaLa e prANIne ja bhogavavAnuM che : agnimAM praveza kare che teja baLI jAya che; taTastha (bAjue UbhelA) hoya che emane kaMI nathI. prANI ekalo ja A saMsAramAM Ave che ane jAya che paNa ekalo ja. vaLI samudrane viSe mAchaluM ekaluM pharyA kare che tema e A saMsAramAM ekalo ja paribhramaNa karyA kare che. e prANIne durgatimAM paDatAM mAtA, pitA, bhrAtA, mitra ke svAmI koI paNa dhArI rAkhI zakatuM nathI. phakta eka dharma ja prANIne (durgatimAMthI) dhAraNa (rakSaNa) karI zake che; samudramAM paDelAne mahAn pravahaNa (vahANa) rakSaNa kare che tema. mATe evo kasAIno vyApAra tyajI daIne dharmane viSe prayatna karo; viSano parityAga karIne amRtane grahaNa karo. : AvAM AvAM manohara vAkyo saMbhaLAvIne sulase potAnAM bandhuone pratibodha pamADyA kAraNa ke abhayakumAra jevAthI jene bodha thayo tenAmAM anyane pratibodha pamADavAnuM sAmarthya Ave emAM kAMI Azcarya nathI. pachI sarva pApAcaraNane tyajI daIne, dharmane ja sArabhUta mAnyo che jeNe evA abhayakumArane potAnA guru mAnI, merUparvata samAna acaLa samaktivALo sulasa nitya harSathI vidhi pramANe zrAddhadharma pALavA lAgyo. 252 zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano pAMcamo sarga samApta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-TippaNI (pustakamAM asphuTa rahI gayelA zabdo-vAkyo AdinI samajUti.) sarga pahelo pRSTha. lITI 7-2. kuzAgrapura uttara hindustAnamAM, atyAre buMdelakhaMDa kahevAya che e dezamAM pUrve kuzAvatI, kuzasthaLa-e nAmanAM nagaro hatAM ema koI sthaLe lekha che. emAMthI to A kuzAgrapura na hoya ? 8-5. yugalIA trIjA ArAmAM (zrI RSabhadevanA vakhatamAM) strIne peTe putraputrInuM yugala avataratuM. te parathI te kALanA manuSyo yugalika-yugalIA kahevAtA. 8-10. harinA udaramAM...ItyAdi. hari-viSNu-e potAnA udaramAM svargaloka, mRtyuloka ane pAtALaloka ema traNe loka eTale bhuvano dekhADyAM hatAM. sarakhAvo, "mArkaMDaRSi" vizvasthitinuM avalokana karavAne harinI kukSine viSe peThA hatA." (pRSTa 43 paM.21) 9-8. zrI pArzvanAthanuM zAsana. kemake e vakhate emanuM zAsana vartatuM kahevAya. zrI mahAvIranA nirvANa bAda mahAvIranuM zAsana dharmarAjya pravartatuM kahevAya. juo pRSTa 32-2. 9-9. samyaktva. tIrthaMkare prarUpelAM tattvo para svAbhAvika rIte athavA gurUnA upadezathI utpanna thayelI zraddhA. aNuvrata mATe juo pRSTa 12812. 11-12. baLi. deva Adine dharavAmAM, ApavAmAM AvatA bhojya padArtha. 11-12. zarAva. mATInA pAtra. 12-3. sarakhAvo : abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 253
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivAtapadmastimitena cakSuSA nRpasya kAntaM pibataH sutAnanam / mahodadheH pUra ivendudarzanAt guruH praharSaH prababhUva nAtmani // raghuvaMza sarga 3. zloka 17. 12-5. caMdramAnA udayathI sAgara...ItyAdi. Avo vicAra pUrvanA kavioe bahuvAra darzAvyo che te parathI ema cokkasa thAya che ke pUrve paNa 'caMdramAnA udaya para bharatIno AdhAra che' e vAta prasiddha ane lokamAnya hatI. 12-9. karmabandha Adi. amuka kArya karavAthI, karmano baMdha thaze-karma baMdhAze. ItyAdi. 12-19. AdIzvaranA caraNane yugaLIA prakSAlana kare. zrI vIravijaya AcArya paNa nava aMgapUjAnA duhAmAM lAvyA che keHjaLa bharI saMpuTapatramAM, yugalika nara pUtyaMta; RSabhacaraNa aMguThaDo, dAyaka bhavajaLa aMta. 13-1. kaustubha maNi. samudramaMthanathI cauda ratno nIkaLyA kahevAya che e caudamAM A kaustubhamaNi paNa eka che. ene viSNue potAnA hRdayapara dhAraNa karyuM hatuM. juo raghuvaMza sarga. 6. zloka 49. sakaustubhe payatIva kRSNam / 13-5. paTaha vajaDAvavo. Dhola pITAvavo. amAri ghoSaNA. jIvanI bIlakula hiMsA na karavI evI udghoSaNA, evo sAda paDAvavo. 14-12. pitAnI patnI. arthAt potAnI mAtA. 14-15. vidUra parvatanI bhUmi...ItyAdi. Avo ja vicAra kavikulabhUSaNa kAlIdAse paNa jaNAvyo che. vibhUminuMvameyazabA-yuninnayA ratnazanAveva | kumArasaMbhava, 1-24. 14-23. bhaMbhAsAra. bauddhalokonA ItihAsamAM azokarAjAnA putranuM, Ane maLatuM AvatuM 'bimbisAra' evuM nAma che. lagabhaga ekaja samaye ane dezamAM thaI gayelA evA aitihAsika purUSo, nAmanA sAdRzyathI, jUdI jUdI vyakti nahi paNa eka ja vyakti hoya evuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 254
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ anumAna nIkaLI zake kharuM? 16-14. viSa kanyA. jenI sAthe saMyoga karyAthI viSa vyApIne mRtyu utpanna thAya evI kanyA. 16-24. nagaranA adhiSThAyaka deva. nagaranuM pAlana-rakSaNa karanAra deva. 17-10. vikaraNa...sahAya kare che. A eka saMskRta vyAkaraNano niyama che; jemake rakSa e prakRti che, ti pratyaya che, ane vacce sahAya karanAra e Ave tyAre vAcya artha nIkaLe. (rakSa++ti kSati thayuM e vAcya artha nIkaLyo). 17-12. pArijAta e nAmanuM, svargamAM eka vRkSa che. ene, tyAMthI zrI kRSNa lAvIne potAnI eka patnI RkimaNIne ApyuM hatuM. 19-17. sarvakAmaguNavALuM (bhojana). saMpUrNa saMtoSa. kAraka; tRpti thAya evuM. 22-2. zUnyabhAvane dhAraNa karato. kSaya pAmato, kSINa thato. 22-20. gaurI. hemAcaLanI putrI pArvatI. 23-12. mastakapara phollo...ItyAdi. atyAre DaoNkTara loko AMkhanI garamI ochI karI zItatA lAvavA mATe lamaNA para "blisTara' upasAve che. phollo e A "balisTara'. 24-3. gajarAjane...joyo. uttama purUSano janma thavAno hoya che tyAre pUrvethI svapnanA rUpamAM kaMI AbhAsa jevuM jaNAya che. tIrthakara, cakravartI Adi mahApurUSonI mAtAo evAM svapna jue che e suprasiddha che. buddhadevanI mAtA te rAjA zuddhodananI patnIe paNa evuM svapna joyAnI hakIkata che te A pramANeH "That night the wife of king Suddhodana, "Maya, the Queen, asleep beside her Lord, "Dreamed a strange dream; dreamed that a star from heaven"Splendid, six-rayed, in colour rosy pearl, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 255
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ "Shot through the void and shining into her, "Entered her womb upon the right." The Light of Asia. 24-10. zrutasAmrAjyano lAbha. sakaLa zAstrajJAna (rUpIrAjya)nI prApti. putra. 24-11. advaita. advitIya. 24-14. pradyumna. RkimaNInI kukSie utpanna thayela kRSNano 26-22. banne loka. A loka ane paraloka. banne kuLa. pitAnuM kuLa ane zvazUranuM kuLa. 27-7. saMsArI jIva...prayANa karato. kAraNa ke jyAMsudhI 'mukta' thaI TharI ThAma na bese tyAMsudhI ene 'coryAzInA pherA'mAM pharyA ja karavAnuM che. akhaMDa=bIlakula visAmo lIdhA vinA, 27-9. lAja. java vagerenI dhANI athavA palALelA cokhA. e vaDe vadhAvavAno pUrve cAla hato jUo raghuvaMza sarga 2-10, (i) JavAni bAlalatAH prasunairAcAralAjairiva paurakanyAH // 27-24. apramatta guNasthAna. jainazAstramAM guNanA uttarottara cauda sthAna ke (mokSa mahele caDhavAnA) pagathIAM kalyAM che, temAM apramatta sAtamuM che. apramatta=pramAdadoSarahita, nirmaLa. 28-21. gurUjanano prabaLa pakSapAta. Apa samAna vaDIlano atyaMta prema. 29-19. gajadaMta. (parvato) merU parvatanI cAra dizAe mAlyavAna, vidhuttrabha, saumanasa ane gaMdhamAdana ema cAra parvato AvelA che te gajadaMta parvato kahevAya che. kemake eo gaja-hastInA dAMtanA AkAranA che. 32-1. pApanI niMdA...ItyAdi. mRtyusamayanI A karaNI 'saMlekhanA' kahevAya che. 34-2. rikta haste. khAlI hAthe (puSpa, phaLa, dravya AdinI kaMIpaNa bheTa lAvyA vinA). 256 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ juo : riharto na hai yedrANAne sevatAM gurum daivajJaM ca vizeSeNa phalena phalamAdizet // 33-12. dohada. garbha dhAraNa karyA pachI strIne thatI vividha IcchA. 35-21. kendrasthAna. grahonAM bAra sthAna kahyAM che temAM paheluM, cothe, sAtamuM ne dazamuM ATalA "kendrasthAna' che. mukhasthAnane viSe= lagnane viSe-sthira lagna. gurU bRhaspati 38-10. kunda puSpa. A puSpa ujjavaLatA mATe prasiddha che; jevI rIte gAyanuM dUdha, dADama, caMdramAnA kiraNo vagere "nirmaLatA' ne mATe prasiddha che. (juo. 20-3) 38-19. utpattikI buddhi. koInA prazna ke zaMkAno ekadama turata khulAso sujhI Avavo te Presence of Mind. utpattikI, kArmaNikI, vainayikI ane pAriNAmikI-ema cAra prakAranI buddhi kahevAya che. 38-5. samiti. juo pRSTa 7 nI phuTanoTa 3. 38-25. pAda. (1) kiraNa (2) caraNa. 39-2. prajJAvizALA...vagere. A traNe upamitabhavaprapaMcakathAnA pAtro che. jevI rIte prajJA (samajaNa) purUSane Agama pAse laI jAya, (Agama eTale zAstrano paricaya karAve). 40-2. zivano pitA..kAraNa ke ziva kono putra che te koI jANatuM nathI. 40-5. mAtRpUtraka, A eka maheNuM che. phalANI bAIno A dIkaro che ema kahevAtuM nathI. bApanuM ja nAma levAya. e phalANA phalANA gRhasthano putra che ema kahevuM ucita che. 42-16. putrIne zikhAmaNa dIdhI. AnI sAthe sarakhAvo zakuntalAne sAsare mokalatAM kaNvaRSie zikhAmaNa ApI hatI e - zuzrUSasva gurUnkuru priyasakhIvRttiM sapranIjane bhartRrviprakRtApi roSaNatayA mA sma pratIpaM gmH| abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 257
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUyiSTaM bhava dakSiNA parijane bhAgyeSvanutsekinI gAntyevaM gRhiNIpadaM yuvatayo vAmAH kulasyAdhayaH // zakuntalA nATaka aMka 4-17. 43-9. guNa. (1) saguNa, (2) dorI. 43-17. zivavAsa. mokSa muni. kavijano mokSane muktinagarI, muktivadhu, zivavadhu-evAM evAM alaMkArika nAmo Ape che. 43-21. mArkaMDaRSi. e eka moTA RSi thaI gayA. emaNe eka purANa racyuM che je emanA nAmathI "mArkaDeya purANa" kahevAya che. 43-26. zuM ahiM goLa vaheMcAya che ? pUchanAra bALaka eTale ene goLa ke evI miSTa vastu vahAlI hoya eTale e ja yAda Ave. 44-23. kaLA. (1) sAmarthya, hikamata; (2) caMdramAnI kaLA digit "kaLA' no eka trIjo artha paNa thAya che te mATe juo pRSTa 5 nI noTa 8. 45-29. rAjAe abhayane putranI jema...ItyAdi. duSyanta rAjAne paNa potAnA putra aridamanane oLakhyA sivAya paNa jotAMveta thAya cha / kiM nu khalu bAla' sminnaurase iva putre snihyati me manaH // zakuntalA nATaka aMka 7 mo. 46-17. bhadrahasti. amuka jAtinA hastio "bhadrahasti' kahevAya che. e hati je rAjyamAM hoya e rAjya sadA kuzaLa rahetuM kahevAya 46-20. kamalinI pazrane janma Ape. kamalinI-taLAvaDI kamaLane utpanna kare tema. 258 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga bIjI | 48-22. cAra vidhAo. (1) AnvIkSikI, (2) trayI, (3) vArtA ane (4) daMDanIti; jo ke sAdhAraNataH to vidyAo cauda gaNAya che. paNa ApaNe ApaNAM (1) dravyAnuyoga, (2) caraNakaraNAnuyoga, (3) gaNitAnuyoga ane (4) kathAnuyoga che e ja cAra vidyA laIe. 48-8. gulpha. ghuMTI. 48-14. kezanA gucchane dhAraNa karanAruM ura:sthaLa, viSNune ura:sthaLa para eTale chAtIe vALano guccha hato, je "zrIvatsa" kahevAya che. A abhayane paNa evo ja guccha che ema kahIne kavi ene pUrNa bhAgyazALI lekhe che. 48-17. jAnuparyanta dIrgha bAhu. jAnu eTale goThaNa sudhI pahoMcatA hAtha hovA e mahApurUSanuM eka lakSaNa che. 48-23. bimbaphaLa sadaza oSTa. bimbaphaLa=eka jAtanA vRkSanuM phaLa. e jyAre paripakava hoya che tyAre eno varNa lAla thAya che. sAdhAraNataH strIonA oSTane enI upamA apAya che. 49-6. kIrtinI yaSTi. kIrtirUpI chaDI Mace. 49-14. vimarza. vicAra. prakarSa. buddhino utkarSa. budhdhi eTale sarasvatI to kumArikA hovAthI ene saMtati hoya nahiM, ane A baMne enAM nikaTanAM-saMtati jevAM ja; mATe emane enA bhrAtRsuta-bhatrIjA kalavyA haze. 49-23. jaLabharyA bhAdrapadanA meghanA jevo gaMbhIra svara. sarakhAvo-amade narnAmRtame stanatamIramAMlatnaH yukatonveSa bhArataniSA (uttararAma caritra aMka). 49-21. maMtrazakti. rAjAnI traNa prakAranI zakti kahevAya che? (1) prabhutva zakti (potAnA prabhutva-sarva zreSTha padavIrUpI zakti). (2) maMtrazakti, maMtraNAzakti (sAcI salAharUpa, suvicArapUrvaka kArya karavArUpa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 259
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakti; (3) utsAha zakti. 49-26. sAmudrika zAstra. zarIraparanA viziSTa lakSaNo-cinhono artha-prabhAva samajAvanArUM zAstra. 50-16. sarakhAvo:baalaadpi gRhItavyaM yuktamuktam manISibhiH / viSaye viM na pradIpaca prakSAnam subhASita. 50-18. DhIlAM paDI gayelAM kaMkaNo. pativirahane lIdhe kaMkaNo nahiM, paNa hasta vagere avayavo DhIlAM, kRza, pAtaLA thaI gayA hatA. eTale DhIlA hastapara rahelAM kaMkaNo moTAM paDelAM. 51-3. strIonI vividha ceSTA. kavijano AvI asaMbhavitA hAsyajanaka ceSTAo varNavIne "niraMza : vaya:' e birUdanI yogyatA siddha karatA haze? 21-21. gaurya gorApaNuM, goruM rUpa. kArya mukhya. pa2-19. potAnI bahena vidhAdhara vere paraNAvI. pUrve pRthvIpati rAjAo ane AkAzagAmI vidhAdharo vacce kanyA levA devAno rivAja rAsagraMtho Adi sthaLoe varNavelo prasiddha che. pa6-12. kaLazanI hArano Azraya laIne vAMsa rahyA. ahiM vAMsano Azraya laIne kaLaza rahyA' ema vAMcavuM. pa6-14. Azraya le. ahiM "na Azraya le' ema joIe. pa6-17. ahiM lagna samaye strIonA saMbhASaNa varNavyAM che evA ja prakAranA AlApasaMlApa zrI RSabhadevanA lagna samaye AnaMdanI relamachela karatI ramaNIonA mukhamAM zrI hemacaMdrAcArye mUkayA che. juo zrI AdinAtha caritra zrI jai.dha. sabhAe prasiddha karela. AvRtti pahelI pRSTa 101. 59-14. abhayakumAranI lagna vidhi. A vyavahAra (sarAvasaMpUTanuM cUraNa, yuga-tarAka AdithI poMkhaNuM vagere) zrI RSabhadevanA lagna vakhate svargapati Indra pAse rahIne batAvelo adyApi paryata cAlato Avyo che. 260 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61-26. aSTamInA caMdranA bhramathI. lalATa para tilaka kareluM che kavi kahe che ke tilaka nathI paNa AzrvanakSatra che je (aSTamInA caMdra ane lalATa vacce sAdezya hovAthI) lalATane bhUlathI caMdramAM arthAta potAno pati samajIne enI pAse AvyuM che. ("ArkA nakSatra' e eka ja tArAnuM che eTale ja "tilaka'nuM upamAna thaI zakayuM che,-e dhyAnamAM rAkhavuM). 60-21. animeSa netre...ItyAdi. ema kahIne jANe bolyA vinA hRdayanA saMdezA mokalavA lAgyA ! Ane aMgrejImAM Speechless messages' kahe che. juo, "I did receive fair speechless messages" (Merchant of Venice.) "She speaks, yet she says nothing; what of that? "Her eye discourses, I will answer it" (Romeo and Juliet). 61-3. saMsArIjIva ane bhavitavyatA. A baMne "upamitabhavaprapaMcAkathA'mAM enA kartAe prapaMcelA pAtro che. narayoni. manuSyabhava. 61-9. chAyAyukta sUrya. chAyA ane saMjJA-ema be sUryanI strIo che. ("chAyA' thI "zani' no janma thayo che.) 61-15. amAsano caMdramA...ItyAdi. amAsano caMdramA sUryanA kiraNane aTakAvI rAkhe che-grahaNa karato ja nathI. (amAsane divase ene lIdhe ja e varatAto nathI. caMdramAne sUryanuM teja maLe to ja prakAzita dekhAya. kAraNa ke ene potAnuM teja nathI. tyAre atyAre aMgreja lokoe zodhelI kahevAtI "The moon has no light (lustre) of its own' A vAta pUrve paNa lokonI jANa bahAra nahotI ema A parathI siddha thAya che. 61-21. kIrtiyukta zAzvata dharma. hastameLApa chuTe e vakhate puSkaLa dAna devuM evo rAjAno niraMtarano dharma che ane emAMja emanI kIrti che. 62-15. ahiM kavie zatrune jItavA mATenA cAra upAyo kahevAya che te batAvyA che; (1) sAma, eTale saMdhi athavA samAdhAnI; (2) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 261
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAma, eTale zatrunA mANasone rUzvata Adi ApavI; (3) bheda, eTale zatrunA pakSanA hoya emanAmAM phATatuTa karAvavI; (4) daMDa, eTale khullI rIte yuddhamAM utarI paDavuM. 62-26. dharmaputra yudhiSThara. satya ja ucaravuM, nyAyane paMthe ja anusaravuM Adi zreSTha manuSyadharmanuM anupAlana karato hovAthI yudhiSThira dharma, dharmaputra Adi nAmathI oLakhAya che. 63-1. padmamitra. bAMdhavajanorUpa "padmone vikasAvavAmAM "mitra' eTale sUrya jevo. 63-7. huM putrane khoLAmAM besADIza...ItyAdi. putra saMbaMdhI AvA manorathavALuM, kavie AlekheluM citra joIne kharekhara koI paNa sahadayanuM citta vedhAyA vinA nahiM rahe ! 63-10. trizaMkunI peThe...ItyAdi. evI vArtA che ke ayodhyAnA rAjA trizaMkune jyAre vizvAmitra RSie vasiSTha RSinI marajI viruddha, potAnI zaktithI, svargamAM mokalavA mAMDyo tyAre IMdrAdika devoe ene svargamAM pesavA na detAM pAcho pheMkayo. nIcethI RSino prayAsa upara mokalavAno, ne devono nizcaya ke ene na AvavA devo ema virodha thavAthI e aMtarIkSamAM laTakI rahyo. A uparathI hAla kahevata cAle che ke trizaMkuriva santarAne tiSTa. 64-10. jaLane nirmaLa karanAra...ItyAdi. ahiM "malinatAno kharo upAya jaLa che' ema joIe. 66-12. apuNyarAzivALI. jenI pAse gayA bhavano puNyarAzipuNyasaMcaya kaMI nathI evI. kuSmAMDavallI tuMbaDI, kuSmAMDaphaLaetuMbaDuM. 66-4. enuM nAma sauthI prathama levAya che. juo "bharaphesara' nI sajajhAya -sunnasA vandranavAnA mAramAM mArehA tamayantI ItyAdi, (AThamI gAthA). emAM satI strIo gaNAvI che emAM pahelI ene gaNAvI. 66-15. InDe bharata pAse...ItyAdi. IndranuM manahara rUpa joIne ekadA bharata cakravartIe ene pucheluM ke tame svargamAM kya rUpe raho cho ? A pratyakSa che e rUpe ke anya rUpe ? (kAraNa ke devo abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 262
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmarUpI hoya che.) e praznano IMdramahArAje uttara Apyo hato ke "amAruM svargamAM je rUpa hoya che te mAnavajAtathI joI zakAya ja nahiM, eTaluM amArUM teja tIvra hoya che." e pachI cakravartInI prArthanA parathI eNe ene svarganA tejamAM jhaLahaLI rahelI karIne potAnI eka AMgaLI batAvI hatI. 66-19. saudharmakabha. saudharma devaloka. 66-20. sanatakumAra. e eka cakravartI rAjA thaI gayo. ene Akhe zarIre koI Akaro kuSTano vyAdhi thayo hato. paNa e potAnAM AgalA bhavanAM azubha karma udaye AvyAM che ane e bhogavyA vinA chuTako nathI ema satyapaNe samajI e vyAdhino pratIkAra karavA koI vaidyanuM auSadha karato nahiM. e vakhate enA mananI daDhatAnI parIkSA karavA koI devatA svargamAMthI vaidyanuM rUpa laIne enI pAse AvyA hatA. vyAdhi joI auSadha ApavA mAMDyuM parantu cakravartIe dalIla pUrvaka nA kahI auSadha lIdhuM nahiM; ne pote dhAre to potAnA ja mukhanA thuMkathI potAnI kAyA nirmaLa kaMcana jevI karI devAnI potAnI zakti jAhera karI; ane thoDuMka karI batAvyuM paNa kharuM.. 66-17. durabhavya (jana). jeno ghaNe kALe mokSa thavAno hoya evo. abhavya : jeno mokSa thavAno ja nathI evo. bhavya : sAmagrIne sadbhAve jeno turata mokSa thavAno che evo. 67-8. devInI peThe putranI khAmI che. devadevIne putra putryAdi saMtati hotI nathI, tema mAre paNa nathI. 67-12. nikAcita karma. nizcaLakarma; avazya bhogavavuM paDe te. nikAcita na hoya te tapazcaryAdivaDe bhogavAI javAya che. 68-20. videhabhUmi. mahAvidehakSetra. jambudvIpanA bharatakSetra vagere sAta kSetro che (juo pRSTha 4 nI noTa 2) temAM e cothuM ne sauthI moTuM che. e nIlavaMta tathA niSadha parvatonI vacce AveluM che. enA cAra bhAga che:-pUrva videha, pazcima videha, uttara kurU ne deva kurU. e merU parvatanI cAre dizAe AvI rahelA che. emAMnA pratyekane abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 263
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha ATha vijayo che. eka AThamAM eka "puSkaLAvatI' nAmano vijaya che emAM atyAre (vartamAna) zrIsImaMdharajina vicare che. bIjA AThamAM eka "vatsa' nAmano vijaya che emAM vartamAnakALe zrI bAhajina vicare che. trIjA AThamAM eka "nalinAvatI' nAmano vijaya che temAM zrI subAhujina atyAre vicare che. cothA AThamAM eka "vapra' nAme che emAM hAla zrI yugaMdharajina vicare che. 69-1. saMtati hoya ene dhanyavAda ApanAro mahA kavi kAlIdAsano nIceno suMdara AkarSaka zloka khAsa manana karavA lAyaka che - AlakSyantamukulAnanimittahAsairavyattkavarNaramaNIyavacaHpravRttIn / aMkAzrayapraNayinastanayAnvahanto dhanyAstadaMgarajasA malinIbhavanti // zaMkuntalA nATaka, aMka 3 17. 69-15. bhinna bhinna prakAranA rasa...ItyAdi. bajArapakSe rasa ghI, tela, dUdha Adi rasa pravAhI padArthonuM sUtra sUtara; artha dravya. anta:karaNapakSe rasa lAgaNI, bhAva Sentiments; sUtra=niyamo, zAstranA vAkyo precepts; artha zabda ke vAkyano artha meaning. 69-16. aneka jAtio. nagarapakSe brAhmaNa, kSatriya Adi cAra jAti-varNa. tarkazAstrapakSe amuka varganA padArthono viziSTaguNa, jethI e varga bIjA vargathI bhinna oLakhI zakAya jemake gotra, azvatva AdithI no, ma Adi oLakhAya. 70-1. khaDagalatA khArA ne uSNajaNathI siMcAtI chatAM.... ItyAdi. latA eTale koIpaNa velA upara khAruM ke uSNa jaLa siMcAyA chatAM phaLa Ape ema kahevuM e virodha. paNa ahiM latA e e rAjAnI khaDagalatA-khaDaga-talavAra che. ane e jaLa e zatruonI strIonAM, patino parAjaya thavAthI, nisarelAM azrujaLa che-je khArAM ne uSNa hoya. svAdiSTa ne zIta phaLa-e cedI rAjAe zatru para meLavelA vijayarUpa phaLa. Ama virodha zamAvavo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 264
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70-26. yaza samasta jagatane zveta banAvI deto hato. kAraNa ke saMskRta kavijanoe "caza' puNya, hAsya Adino zvetavarNa kapyo che. jyAre zApa, pApa vagereno zyAma gaNelo che. aMgreja kavio paNa emaja gaNe che. juo - "No might nor greatness in mortality "Can censure' scape; back-wounding calumny "The Whitest virtue strikes." Measure for Measure Act III. Sc. II. "The frequency of crimes has washed them white" Cowper's Garden. L.71. zatruonA mukhapara kALAza pAtharI deto hato. zatruo yuddhamAM parAjaya pAme eTale emanA mukha para glAni Ave e glAnirUpa kALAza. 70-4. SaSThI jAgaraNa...ItyAdi. upara sAmAnya ukti kahI ene daDha karanAruM A daSTAnna ApyuM che. zAstramAM kahyuM che ke bALaka avataryA pachI chaThuM vAse devInI pUjA karI jAgaraNa karavuM. 70-7. pRSTabhAge bANa mAravAmAM parADamukha raheto. pITha batAve, namI paDe, parAjya pAmIne jatA rahe emane pachI herAna karato nahiM. 70-23. saptarSi tArAo. sAta RSionA nAma parathI paDelo. AkAzamAM dekhAto sAta tArAono jumakho. 70-24. paramArthavedI. sauthI zreSTha zuM e samajanAro; utkRSTa zAstrajJAnavALo. 70-9. mahAsAgare parvatone soMpI dIdhA. ahiM "mahAsAgare parvatone soMpI dIdhA nahotA' ema joIe. evI kathA che ke pUrvanA kALamAM parvatone pAMkho hatI tethI eo uDI uDIne svargamAM jaI IndrAdi devone paNa herAna karatA. ethI kopAyamAna thaI Indra emanI pAMkho kApI nAkhI hatI emAMthI menAka vagere parvata samudramAM pesI javAthI bacI gayA hatA. emane samudra potAnA Azrita gaNIne Indrane soMpyA nahotA. 71-17. marUgrAmanI sabhAne viSe. kemake marUdeza eTale mAravADa, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 265
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM jaLano duSkALa, eTale loko malina jevAM rahe emane "jaLathI nhAI dhoI pavitra thavAnuM kahevA sivAya bIjo zo upadeza ApavAno hoya ? 71-20. telInI jevAM malina vastra. A, DheDhaka sAdhuone apekSIne to nahiM kahyuM hoya? 71-22. nagna rahI saMtAtA pharanArA...vagere. A, vaLI digambarI sAdhuone apekSIne kahyuM hoya ema nathI lAgatuM ? 71-23. zarIre bhasma ane mastake jaTA...ItyAdi. A. vAta paNa anya matanA jogIone apekSIne ja karI jaNAya che. 71-24. strIonI jevuM kaTivastra paherI...ItyAdi. A. vAta paNa kRSNa govALIA'ne lakSIne kema na karI hoya ? 73-12. virUpa. kadrapa. 73-18. caMdramA bhagna thaI gayo che. bhana=manabhaMga, nirAza. bahulapakSa (1) bahoLopakSa, sambandhIvarga; (2) kRSNapakSa, aMdhArIyuM. 73-22. koI be lokanI strIo upara. svargaloka, mRtyuloka ne pAtALaloka-e traNamAMnA harakoI be loka. 73-25. udarapara traNa rekhA...ItyAdi. strIone udara para trivaLi hoya, traNa rekhA paDelI dekhAya e paNa eka saundarya gaNAya che. juo:- madhyena nI velivitnanamathyA vanitrayaM vAru vamAra vAtrA | kumArasaMbhava 1. 39. 73-26. atikRza evuM udara. ahiM "atikRza'ne badale kuza' joIe. 73-27. sthULatAthI kaMI maLatuM nathI....ItyAdi. sthULatA (1) jADApaNuM, (2) jADI buddhi, maukhyuM. madhyasthatA. athavA madhyamatA (1) sAdhAraNatva, (2) niSpakSapAta. 74-2. kadalIvRkSa. ahiM "kadalIthaMbha' joIe. 74-1. enA nirantara phaLadAyI...ityAdi. enA urU amuka bAbatamAM kadalIkhaMbha karatAM caDhI jAya che mATe (samAnatA nathI tethI) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 266
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene enI upamA zI rIte ApavI ? juo ke kadaLI eTale keLa ekaja vAra phaLanArI, ane A strI jAti hameza saMtati rUpI phaLa ApanArI; keLa sArarahita madhyabhAgavALI (kemake ene cheka Toce phaLa Ave che), ane A strI sarvatra sAra-satva-vALI. 74-4. vizALa netro ItyAdi. suMdara strIo sAdhAraNataH mRganayanI, hariNAkSI-evAM nAmathI saMbodhAya che paNa AnAM to e prANIo karatAM paNa vizAla netro che. 74-7. rakatatA ane kAttimAM koNa vadhe che e bAbatamAM nIveDo lAvavA AnA caraNo kamaLo sAthe yuddha karavA taiyAra thayA. emAM kamaLo hArI javAnA bhayathI ja jANe jaLarUpI durgamAM pesI gayA che te haju tyAMne tyAM che. haju, emano bhaya gayo nathI ! 74-21. dhRNAkSara nyAye. ghuNa nAmanAM jIvaDAM kASTane kotare che. e kotaratAM vakhate acAnaka akSara paDI jAya che-evI rIte; ajANatAM. 75-4. amRtano janaka kSIra sAgara che. amRta kSIrasAgaramAMthI nIkaLyuM hatuM, eTale kSIrasAgara (samudra) eno pitA kahevAya. 75-6. kayA purUSottamanI sAthe...ItyAdi. eka lakSmI to purUSottama (viSNu)ne varI hatI; paNa A kayA purUSottama (uttama purUSa) ne varaze te mArAthI kahI zakAya nahiM kAraNa ke e vAta vidhinA hAthamAM che. sarakhAvo:- 2 nAne mostAruM mida samupasthAsthati vidha: zakuntalA aMka 2 zlo. 10. 75-8. karagrahaNa karavo (1) kara-vero tax levo; (2) karapANi grahaNa karavuM-paraNavuM. 75-11. dhRtanI dhArA. dhAre ghI-brAhmaNomAM pIrasAya che evI rItanuM. 76-1. vAhika gotra...ItyAdi. vAhika gotra "haiyaya karatAM utaratuM haze. 76-19. sarva kaLAono nidhi...ItyAdi. saMpUrNa kaLAmAM prakAzato hoIne AkAzarUpI utkRSTa rathane dedIpyamAna karavAmAM sUrya abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 267
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadaza evo. 77-12. kAkatAlIya nyAyathI. aNadhAryA. kAkanuM besavuM (thAya) ne tADanuM paDavuM (thAya)-evI aNadhArI rIte. sarakhAvo "dhUNAkSara nyAya." (pRSTa 74-21). 77-13. zauryaguNa vaDe...ItyAdi. zUravIratAmAM siMha, madonmattatAmAM nAga-hasti, gaMbhIratAmAM samudra ane dhairyaguNamAM hemAcaLa prasiddha che; paNa A mArA svAmI to e badhAM karatAM caDhI jAya che. 78-14. daSTine viSe lIna...ItyAdi. Avoja vicAra eka sthaLe mahAna aMgreja kavi zekaspIyare darzAvyo che: "All senses to that sense did make their repair "To feel only looking on fairest of fair: "Methought all his senses were locked in his eye, "As jewels in crystal for some prince to buy." 78-15. tilottamA. e nAmanI eka svarganI apsarA. 79-21. cakravAka ane cakravAkI. mahAtmAnA zApathI, rAtrInA samayamAM virahAvasthA bhogavatuM kalpeluM pakSIyugala vizeSa. amRtavallI. amaravela nAmanI latA. 80-5. rasajvara. zarIramAM utpanna thatA rasamAM kaMIka goTALo thaI javAthI Avato vara-tAva. 78-24. rukimaNIno kRSNa upara rAga baMdhAyo hato. rUkimaNI vidarbha dezanA rAjA bhIkhakanI putrI hatI. pitAe putrInuM vezavAla zizupAla sAthe karyuM hatuM. paraMtu eno gupta prema kRSNa upara hovAthI eNe ene patra dvArA jaNAvyAthI e (kRSNa) AvIne enuM haraNa karI gayo hato. 80-16. padmadraha. svargamAM e nAmano eka draha (dharo) che. 80-27. bhAraMgapakSI. kavikapita pakSI vizeSa. 81-1. citrA ane svAti. satyAvIza nakSatro gaNAvyAM che. emAM A caudamuM ane paMdaramuM-ema judAM judAM nakSatro che. eTale emano udaya eka sAthe hoya nahiM. chatAM thAya to ISTa-IcchavA yogya ja 268 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNAya. kemake e baMne zubha, mAMgalyakAri gaNAya che. svAti nakSatramAM to meghajaLanA binduonAM samudranI chIpamAM motI baMdhAya che. vItyAM sAgarazukti saMpuTagataM tajjAyate mauktikm| 81-21. samudramanthana samaye...ItyAdi. vAta ema che ke ekavAra devone amRtano khapa paDyo, paNa te, samudranuM manthana kare to ja upara tarI Ave ema hatuM. eTale zrIkRSNa mandarAcaLano ravAyo karI, ane vAsukinAganuM doraDuM karI pote ja samudra valovI amRta kADhyuM. paNa e samaye tyAM daityo paNa hAjara hatA eo e (amRta) upADI gayA hatA. 83-12. kamalinI=padminI. A zabda ahiM "kamaLonI talAvaDI nA arthamAM che. "kamaLano samUha" evo paNa eno artha thAya che. 83-26. vADavAnivALA samudrane viSe labdhi hoya nahiM. vADavAgni=samudra taLe kalpelo agni. samudramAM nadIonA pANI Ave paNa aMdara rahelA agnithI zoSAI jAya eTale "labdhi' eTale lAbhavadhAro thAya ja nahiM. 84-1. gAndharva vivAha. ATha jAtinA vivAha hindu zAstrakAroe gaNAvyA che. brAhma, daiva, ArSa, prAjApatya, Asura, gAndharva, rAkSasI ane paizAca. emAM gAdharva vivAha kanyA ane yuvakanA parasparanA prema ke manovRttithI ja thAya che. rUchayAco saMyo: nyAyAza varastha ghA (manusmRti 3. 32.) emAM kaMI vidhi-vidhAna hotuM nathI tema bAdhavajanonA anumati paNa levAtI nathI. tethapi vInyavatI pravRtiH | 84-6. sulatAno vilApa ane rUdana. sulasA jevI dharmiSTa ane bhAvinI baLavattA samajanArI prathama paMkitanI zrAvikAne rUdana ke vilApa hoya nahiM. paraMtu akathya saMtApajanaka hRyajvALAne bahAra vilApa rUpe mArga na maLe to hadaya zatadhA phATI jAya. juo uttararAma caritra aMka trIjo: purotpIDe taDAgasya parIvAhaH prtikriyaa| zokakSobhe ca hRdayaM pralApaireva dhAryate // abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 269
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87-4. agnizamAM. durbhAgI brAhmaNanuM nAma, jyAM tyAM agnizamAM ja saMbhaLAya che. 88-22. vIcitaraMga nyAye. jaLane viSe eka mojuM bIjAne dhakko mAre che, bIjuM trIjAne dhakele che ane e pramANe dUra dUra sudhI jaLakallola pahoMcI jAya che ema. hAlanA vijJAnanI-vidyutanI pragatinA jamAnAmAM to sAbIta paNa thayuM che ke jaLanAM ja mojAM ke kallolonI jema havAnA ane avAjanA kallolo (waves of air and sound) dhakkelAI dhakkelAIne alpakALamAM eTale dUra dUra jAya che ke sAdhAraNa buddhivALAne e vAta gaLe ja na utare. 89-9. RkSa (bhakti) lUkhI; kaMI levuM devuM na paDe evI; vaNik mitranI tALI jevI. 89-10. rAjapiMDa...ItyAdi. sAdhuone rAjAnA gharano piMDa (AhAra vagere) agrAhya che. enAM kAraNo vistAra sahita AcArAMga sUtranA adhyAyamAM batAvyAM che. 89-14. mAsakSapaNa. mahinAnA upavAsa. 89-16. zirobAdhA. mAthAno du:khAvo. 89-20. abhigraha niyama grahaNa karavo. 89-22. A loko kSudhA kevI rIte...ItyAdi. ahiM A (nIce rahelA) nArakInA jIvo kSudhA kema sahana karatA haze e jovA, jANavA Icchato hoyanI ema adhomukha mudrikA dhAraNa karI rahyo" ema joIe. 91-12. bALa tapasvI. ajJAna tapasvI; (lAbhAlAbha) samajyA vinA tapazcaryA karanAra. 91-16. alpaki. alpa samRdhdhivALo 91-21. lezyA. manovRtti. 93-4. apavAda utsarga karatAM baLavAna che. utsargasAmAnya niyama. apavAda-viziSTa niyama. apavAdvairivotsA: tavyAvRttaya: pare: kumArasaMbhava sarga. 2. zloka 27, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 270
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ apavAH rUdyotsa vyavartayAmIzvara: raghuvaMza sarga 15. zloka 7. 93-7. kArya evI rIte karavuM joIe ke...ItyAdi. atyAre rItasara kahevata evI che ke sApa mare nahi ne lAkaDI bhAMge nahi. sarpa vahyo Avato hoya ene jamInapara lAkaDI ThapakArI ThapakArIne dUra rAkhavo. ene lAkaDI vatI mArI nAkhavo nahi ema bahu josathI ThapakArIne lAkaDI paNa bhAMgI nAMkhavI nahi. ApaNe phakta kArya sAdhI levuM. 93-3. mAMsa maMgAvyuM. pUrve jainomAM mAMsa bhojana thatuM hovuM joIe enuM A eka nahi, paNa zrI nemanAthanA lagna samaye aneka avAcaka pazuo ekaThAM karavAmAM AvyA hatA. Adi daSTAnto che. ema kema haze ? 94-4. azoka vATikA. e nAmano zreNika rAjAno bagIco. 5-2. ugrasena rAjAne kaMsa thayo hato ema. kaMsa mathurAnA rAjA ugrasenano putra ane kRSNano kaTTo zatru hato. vera utpanna thavAnuM kAraNa ema kahevAya che ke vasudevanA devakI sAthe lagna thayA pachI ekadA evI AkAzavANI eNe sAMbhaLI ke devakInA AThamA pharajhaMdathI enuM mRtyu thaze. e parathI eNe vasudeva ane devakI baMnene bandikhAne nAkhyA ane majabUta beDIo paherAvI. vaLI emanA para sakhata pahero mUkayo. devakIne je je pharajhaMda thayA tene eNe devakI pAsethI janmatAM veMta ja laI lIdhA ane maraNa zaraNa karyA. A pramANe eNe enA cha pharajhaMdone ThekANe karyA. (paNa enA sAtamA ane AThamA pharajhaMda baLarAma ane kRSNane enI game eTalI cokI chatAM nandane ghera salAmata pahoMcADI dIdhA. A bemAMthI kRSNa chevaTe vaMdvayuddhamAM enA prANa lIdhA.) 94-22. putraprApti arthe strIo rAtridivasa...ItyAdi. ahiM kavie je vicAro darzAvyA che. ene ja maLatA "kRtapuNya'nI mAtAnA saMbaMdhamAM darzAvyA che. 95-28. zrI trikUTaparvatanI bhUmi...peThe. ahiM "zrI trikUTaparvatanAM traNa zikharo pRthvI para AvyAM hoyanI ema" ema joIe. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 271
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga trIjo 97-20. gaMgAnA pulina pradeza jevI zayyA. pulina pradeza eTale retIvALo kinAro=Sand banks emAM paga mUkatAM jema aMdara utarI jAya tema, zayyA paNa evI narama ke zarIra aMdara pesI jAya. 99-18. sudharmA. e IndranI sabhAnuM nAma che. 99-27. merUnI sanmukha kulAcalo zobhe tema. ATha kulAcalokulaparvato kahyA che:-pagnottara, nIlavAna, suhastI, aMjanagiri, kumuda, pazAla, vataMsa ane rocana ke rohaNAgiri. juo lokaprakAza sarga 18.91. dhyAnamAM rAkhavuM ke A AThe merUnI sanmukha, merUnI akeka vidizAe baLe AvelA che. sAta varSadhara parvato kahevAya che. e judA. juo pRSTa 4, TIkA 2. 100-18. merUparvatanI bhUminI peThe. merUparvatane cAra vana che temAM eka "nandana' vana che. bIjA traNa "bhadrazALa," "saumanasa' ane pAMDu" che. 101-5. azoka vRkSanI jema dohada...ItyAdi. juo pRSTa 33 nI phuTanoTa. 101-11. vaibhAragiri. rAjagRhInI samIpe Avelo parvata. 101-27. takSakanAga. A eka jAtanA mahA bhayaMkara nAgA che. enA mastakethI "maNi' laI levA jevo muzkela dohada. evA hoTA bhayaMkara nAgane mastake maNi hoya che ane e, eo rAtrIne samaye bhakSa zodhavA nIkaLe che tyAre codiza prakAza pADe che ema kahevAya che. 98-7. meghavRSTithI kadamba vRkSa...ItyAdi. meghanI garjanA thAya tyAre kadambavRkSane aMkuro phuTe che ema kahevAya che. 103-14. bAra bAra sUryopara vijaya...ItyAdi. enA dehanI kAnti bAra sUryonI ekatra kAnti-teja-thI paNa adhika hatI. hindu abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 272
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrakAroe bAra sUrya kahyA che. e bAre ekasAthe jagatanA laya vakhate ja prakAzatA kahevAya che. 103-15. caraNa...netra...ItyAdi. devanAM A khAsa lakSaNo che. enAthI eo oLakhAI Ave che ke eo devatA che, manuSya nathI. damayantIne svayaMvaramAM varavA mATe je varUNa Adi devo naLanuM rUpa dhAraNa karIne AvelA hatA emane damayantIe e ja lakSaNothI oLakhI kADhyA hatA. juo naLAkhyAna: sA'pazadvibudhAn sarvAnasvedAn stabdhalocanAn / // // // bhUmiSTo naiSadhazveva nimeSeNa ca sUcitaH // 104-13. pUrva taraphano vAyu...ItyAdi. bIjAM kAraNonI sAthe pUrvanA vAyuno sadbhAva hoya tyAre ja meghavRSTi thAya che. 104. jyAM jyAM prasaMga upasthita thayo che tyAM tyAM RtuAdinAM varNanorUpa viSayo, je kAvyanAM alaMkAra gaNAya che te A kAvyakAra ApavA cUkayA nathI. ahiM jema varSARtunuM tema anyatra ziziraRtunuM, ane grISmaRtunuM-ema tAdRza varNana ApyA che. strI-purUSonA suMdara svarUpa paNa uttama citrakAranI pIchIthI cItaryA che. 105-14. malina megha. kRSNavarNA-kALA megha; (kAraNa ke pANIthI bharelA). 105-16. haMsa pakSIo...cAlI nIkaLyAM. kAraNake varSARtu emane pratikULa che. (varSARtumAM haMsa saMtAI jAya che ane mayUronuM baLa vadhe che. zaradamAM ethI UlaTuM bane che). 106-7. vane vane kalpadruma hoya ? sarakhAvoHshaile zaile na mANikyaM mauktikaM na gaje gaje / sAdhavo nahi sarvatra dhanaM na vane vane ! subhASita. 106-7. tithie tithie...ItyAdi. haMmezA puname hoya ? 108-14. sUrya caMdranAM darzana karAvyAM. zAstrakAroe (zuddhi abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 273
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthe) 'soLa saMskAra' karavAnA kahyA che. emAMno A eka saMskAra che. bIjA SaSThIjAgaraNa, nAmakaraNa, cUDAkaraNa, upavIta...vagere che. 109. meghakumArano samasyA vinoda. hAlanI strIonI vidvattA, are ! kharI keLavaNInA abhAvanA jamAnAmAM to ApaNe AvA vinoda Adi pustakamAMthI vAMcIne ja santoSa mAnI besI rahevAnuM che. kyo rAjaputra ke kahevAto gRhastha paNa potAnI patnI sAthe AvuM goSTIsukha anubhavato haze ? pUrvanA AcAryoe rAsa vagere kathAnuyoganA graMthomAM aneka aneka sthaLoe nAyakanAyikAnA lagnanI prathama rAtrI vagere avasaroe AvA Anandajanaka prasaMgo cItaryA che te atyAranI lakSAdhipationI saMtati suddhAM vikaTa nizAnA ghora svapna ja samajaze ? hA, lakSmI ! tAre sarasvatInI sAthe kayA bhavanuM vera haze ! sarasvatI ! tAre paNa zuM lakSmInI sapatnI tarIke ja janmAro kADhavo che ? 114-12. gurUjana. vaDIla; mAtapitA, (ahiM) jyeSTabandhu nandivardhana Adi. 114-14. ni:saMga. tyAgI. prabhuto tyAgI hatA parantu IndramahArAjAe vyavahArAnusAra, eka devadUSya, je eka lakSamUlyanuM hatuM, te prabhune khabhe mUkyuM hatuM. e meLavavAnI lAlasAmAM eka brAhmaNa prabhunA vihAramAM emanI pAchaLa pAchaLa bhamato hato. e vAtanI prabhune khabara paDI eTale emAMthI aradhuM e brAhmaNane ApI dIdhuM hatuM. (bAkInuM aradhuM paNa enA bhAgye ene ja maLI gayuM hatuM.) 114-15. ananta vIryavALA. zrI jinabhagavAnanAM cAra vAnAM ananta hoya che. (1) ananta vIrya, (2) ananta jJAna, (3) ananta cAritra ane (4) ananta darzana. 114-16. upasargo. tiryaMca-asura Adi kRta kAyakleza. 114-16. ghAtikarma. ATha prakAranAM karmamAM jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, mohanIya ane antarAya-e cAra 'ghAti' kahevAya che kemake e AtmAnA jJAna, darzana Adi guNono 'ghAta' karanArA che (kevaLajJAna thavA detA nathI.) 274 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114-18. zarIra sugandhamaya...ItyAdi. ahiMthI zarU karIne zrI jina prabhunA je cotrIza "atizaya' (aizvarya) Extraordinary Superhuman Qualifications kahevAya che te varNavyA che. 115-7. virUpapaNuM. (1) arUpItA, (2) kadrupatA. 115-8. praSTabhAge. kAraNa ke sAmeno pavana nahiM sAro; pIThano-pAchaLano sAro. 115-11. bhAvakaMTako. kAma, krodha, lobha, moha Adi abhyattara zatruo. 116-17. sUtrAnuyogane viSe sukhe praveza karavAne...ItyAdi. sUtragraMtho sahelAIthI samajI zakAya mATe. pUrvAcAryoe cAra "dvAra' racyA che. jeno prathama abhyAsa thayo hoya to sUtro sukhe-sahelAIthI samajI zakAya che. dravya-anuyoga, caraNakaraNa-anuyoga, gaNita-anuyoga ane dharmakathA-anuyoga-e cAra anuyogarUpI cAra dvAro samajavAM. 116-22. devacchaMda. samavasaraNane viSe, pAchaLa, tIrthakara mahArAjAne dezanAne ane vizrAma levAne mATe devatAoe raceluM pellolagu-Chamber. 117-16. bhAmaMDaLa. bhA-kAnti-maMDaLa. prabhunuM sarva teja loko sahana na karI zake, enI sAmuM joI ja na zake, mATe, evuM bhAmaMDaLa. hoya to ene viSe e teja saMkramaNa thAya ne tyAM paNa rahe. ema bhAga paDI jAya eTale pachI jonArane muMjhavaNa na rahe. (atyAre je je sthaLe vIjaLInI battInAM kArakhAnAM che tyAMthI eno pravAha current josabaMdha Ave, ane jeTalo Ave teTalo vaparAya nahiM to sAmaTo ekatra thayelo nukasAna karI bese, yantrakAma phADI nAkhe, mATe vadhArAno jhIlavAne-saMgharavAne vacce vacce sTezano karyA. che tyAM eno saMgraha thAya che. A vAta samajavAthI bhA-maMDaLanA upayoganI vAta dhyAnamAM utaraze). 118-9. anyoanya matsarabhAvane dhAraNa karatA prANIo ...ItyAdi. A vA mahAtmAnI hAjarImAM evAnuM svAbhAvika vera jatuM rahe che. anyatra paNa kahyuM che ke - abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 275
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ virodhisatvojjhitapUrvamatsaram //// 276 tapovanaM tajca vabhUva pAvanam // kumArasaMbhava kAvya sarga 5 zloka 17. 118-10. trIjA prAkArane viSe sarva vAhano rahyAM vaLI. ahiM "vaLI trIjA prAkAra-gaDha ne viSe sarva vAhano rahyAM." ema vAMcavuM. 118-12. abhiyogI. (sabhAmAM AvelAonI sevAmAM AvelAM) 'sevako' arthAt vAhano. 119-5. guNazIla caitya. zreNikarAjAnA udyAnamAM AveluM e nAmanuM-caitya-jinamaMdira. 120-3. secanaka hastI. A 'secanaka' nAmanA hastInI utpatti vagere mATe juo A caritrano bIjo bhAga. 120-19. chatra...no tyAga karyo. devagurU 'sanmukha gamana' karatAM A vastuono tyAga karavo, e 'abhigamana' kema karavuM-kema pALavuM-kema sAcavavuM-ema sajAvatAM chevaTe e vidhi ja 'abhigamana sAcavavAM' kahevAya che. juo A cAritrano bIjo bhAga. 120-20. ekasATI uttarAsaMga. eka paDo khesa rAkhavo. A paNa eka 'abhigamana sAcavavA'nuM che. 121-4. merUparvatane 'calita' karIne surapatine 'nizvaLa' karyo hato. merUne dhaNadhaNAvIne IndranA manano saMdeha bhAMgyo hato. vAta ema che ke prabhunA janmotsava vakhate Indrane saMdeha thayo hato ke je puSkaLa jaLa devo taraphathI abhiSeka arthe ekaThuM karavAmAM AvyuM hatuM teno eka sAmaTo abhiSeka prabhu sahana karI zakaze ke nahi. prabhune janmatAMnI sAthe ja 'avadhijJAna' to hoya che eTale Indrano e saMdeha jANI gayA, ane potAmAM keTalI zakti che e batAvavA emaNe phakta potAnA eka aMguThAnA jore merUne kampAyamAna karyo hato. 121-17. janavargathI janakSetranI peThe. manuSya loka jema manuSyothI bharapUra che, zUnya nathI, ema ApanA caraNakamaLa zUnya rahetA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI, devonA vRnda enI samIpe beThAne beThA ja rahe che. 121-8. aindra vyAkaraNa. prabhune nizALe mokalavAmAM AvyA tyAre tyAM, prabhumAM to sarva vidyAo vidyamAna che-ema enA vidyAgurUne batAvavA mATe, Indra svargathakI brAhmaNanuM rUpa laIne AvyA hatA; ane gurUnA dekhatAM keTalAka prazna prabhune pUchayA hatA. e praznonA uttara gurU pote paNa na ApI zakayo ane prabhue to sarva zaMkAonuM sagha samAdhAna karyuM. (pachI Indra potAnuM rUpa prakaTa karyuM hatuM). e vakhate je praznottarI thaI hatI teno eka graMtha thayo, jene "Indra' nA nAma parathI aindra vyAkaraNa kahevAmAM AvyuM. 121-14. grISmaRtumAM jaLAzayomAM jaLa vRddhi pAme che ema. vAva, kuvA vageremAM unhALAmAM jaLa uMcA Ave che e suprasiddha 121-18. jaghanya pada. sauthI utaratuM-saMsArI tarIkenuM pada. kahevAnI matalaba e che ke Apano janma thayo tyArathI, ane saMsAramAM hatA te vakhate paNa, devatAo ApanI sevAmAM hAjara ne hAjara hatA. (saMsAra tyajI sAdhu thayA e e karatAM caDhatuM pada. ane have kevaLajJAnanA dhaNI thayA che e ethI paNa uMcuM-utkRSTa pada). 121-13. saMgamaka deva. A saMgamaka deve zrIvIrane aneka prANAMta upasargo karyA hatA. 122-6. sarva koInI bhASAne anusaratI vANI. prabhu dezanA Ape e sau koI-deva manuSya ane tiryaMca suddhAM potapotAnI bhASAmAM samajI jAya evI bhASA prabhunI hoya. A paNa prabhuno eka atizaya' arthAta aizvarya che. 122-6. yojana paryanta prasaratI vANI. eka yojana sudhImAM saMbhaLAya evI vANI prabhunI hoya. A paNa eka "atizaya." 123-13. rAjA gAyonAM ToLAM...ItyAdi. pUrve ema banatuM ke eka rAjAne bIjA paDozanA rAjAnI sAthe zatrutA hoya to e rAjAnA gAmanI gAyo sImamAM caravA gaI hoya tyAMthI ene sthAne na javA detAM, rAjasevako mokalI rUMdhIne-aTakAvIne vALI laI jatA. ene "dhaNa' abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 277
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ vALI javuM kahetA. (vALI janAra rAjA baLavAna gaNAto, ane sAmAvALo emAM potAnuM apamAna-apakIrti thaI samajato. gAyo jevA nirdoSa ane vaLI pavitra prANIne mATe rAjAo potAnuM zIra paNa ApavA taiyAra thatA). 125-22. rasakUpikAno prayoga. ahiM "rasakUpikAne viSe praveza' ema joIe. rasakUpikA jenA sparzathI loha Adi halakI dhAtuo suvarNa' thaI jatI kahevAya che evA rasanI kuI. 125-22. rohaNAcaLanI bhUminuM khodavuM. rohaNagiri nAmano parvata che emAMthI ratno maLI Ave che. 125-22. nimitta-Adeza. koInuM zubha thavAnuM che ke azubha thavAnuM che e potAnA jJAnabaLathI kahevuM. (nimittikaevuM jJAna dharAvanAra.) 125-4. RddhivAna purUSa gAmathakI nagaramAM...vagere. (gAmaDAmAM) mANasa pAse paiso thAya eTale gAmaDuM mUkI zaheramAM rahevA Ave che ema. 125-manuSya bhavanAM du:kha. buddhadeva paNa saMsAramAM sarvatra kaleza. ja jue che - "Birth is sorrow, old age is sorrow, disease is sorrow, union with one whom we do not love is sorrow, separation from one whom we do love is sorrow; in short, our five bouds with the things of the earth are sorrow." 126-21. talathakI zyAma marI...vagere. tala paNa kALA ane marI paNa kALA. kahevAno bhAvArtha evo che ke sarvatra sarakhuM ja che, svargamAMe ekAnta sukha nathI. ApaNAmAM atyAre kahevata che ke "koNa kALuM ne koNa goruM ?' 127-2. atyadazA. kaniSTa dazA. 127-3. ahiM. A pRthvI para. 127-10. mALAnI glAni...ItyAdi. mALA karamAI jAya che...vagere gaNAvyAM e svarganA devone cyavana eTale mRtyu samayanA cinho che. 278 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127-16. azucinI khANa evI mAnavInI kukSine viSe. azucimaya evI mAnavI-manuSyaNI-strI-nA udaramAMthI manuSya janme che. paNa devonA saMbaMdhamAM evuM kaMI nathI-eo to puSpanI zayyAmAMthI beThA thAya che-utpanna thAya che. 127-20. (rAsabhono) Arava. zabda, bhuMkavuM. 127-17 thI 128-2. A AkhA peregrAphamAM divya jIvana ane manuSyajIvana vacceno bheda darzAvyo che. 128-11. dravyavivarjana. parigrahano tyAga. 128-15. "deza'thI tyAga. ochovatto-thoDo tyAga. 128-17. aticAra. ullaMghana Transgression vAta niyamanAM anupAlanamAM kaMI doSa, saheja bhUla karavI te. (vrata niyamano ekadama bhaMga e "anAcAra'). 128-16. chaviveda. baLadaAdi pazuonA nAka kAna vagere chedavA, vIMdhavA e. (chavicAmaDI). 128-17. bhaktapAnano vyavaccheda. pazu Adine khorAka pANI AdimAM aMtarAya pADavo, aTakAyata karavI; vakhatasara "nIraNa' na karavI vagere. 129-1. vastu. ahiM "vAstu' joIe. vAstu ghara, dukAna vagere. 129-3. anukrame balbanuM bandhana. pahelA benuM baMdhanaH dhananuM bandhana ane dhAnyanuM baMdhana. emAM dhananuM banzana evI rIte ke dazA kothaLI dravyanuM "parigraha pramANa' rAkhyuM hoya ne ethI vadhI jAya to be kothaLInI eka karI nAkhavI. dhAnyanuM badhUna evI rIte ke daza mApa anAjanuM "pramANa' karyuM hoya ane te karatAM vadhI jAya to be mApanuM eka karI nAkhavuM. (moTAM mApa bAMdhavA). bannenuM yojana. bIjuM benuM yojana; kSetranuM yojana ane vAstunuM yojana. emAM kSetranuM yojana eTale be kSetranuM eka karI nAMkhavuM. (vacce vADa hoya te kADhI nAkhavI). vAstunuM yojana eTale be ghara ke hATa hoya enI vacceno karo kADhI nAkhIne eka karI nAkhavuM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 279
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ babbenuM dAna. trIjA benuM dAna; sonAnuM dAna ane rUpAnuM dAna. dAna eTale (strI putrAdine) ApI devuM, agara copaDAmAM emane nAma caDAvI devuM. babbenuM garbhAdhAna. cothAM benuM garbhAdhAna; dvi:pada eTale bepagAM dAsa dAsIo vagere, ane catuSpada eTale copagAM-Dhora DhAMkhara. A beu dhArelA 'pramANa' thI vadhI jatAM hoya to garbhAdhAna eTale garbhanuM adhAna-garbhanuM na dhAraNa karavApaNuM, thAya ema karavuM; athavA moDo garbhadhAraNa karAvavo. kuSyanI 'bhAvathI' vRddhi. kuSya eTale sonArUpA zivAyanI (halakI dhAtu. enAM vAsaNakusaNa vagere dhArelI saMkhyAthI vadhI jAya to (bhAMgI nAkhI) 'bhAvathI' vRddhi, eTale 'kadamAM' vRddhi karAvavImhoTAM karAvavAM (ane ema karIne dhArelI saMkhyA na vadhe ema karavuM.) 129-6. gRhastha eTale saMsArI, zrAvakane tapAvelA lohanA goLA jevA kahyA-enuM kAraNa e ke, jema e tapAvelo lohano goLo eka jagyAe aTakAvyo rAkhyo sAro athavA jhAjhuM na pharavA detAM thoDuM pharyo sAro (kemake jyAM jyAM e pharaze-jaze tyAM tyAM enAthI aneka jIvajantunI hAni thaze); tema zrAvaka paNa lIla, phula, vanaspati AdithI pUrNa evI comAsAnI RtumAM ane anya RtuomAM paNa jyAM jyAM gamanAgamana kare tyAM tyAM enAthI jIvonI virAdhanA ja thavAnI. mATe gRhastha-zrAvaka javA AvavAnA antarano niyama dhAre, amuka pramANa bAMdhe e ene bahu uttama eTale hitakAraka che. 129-16. sacitta. cUle (agnipara) caDyA vinAnuM badhuM 'sacitta' kahevAya. tuccha auSadhI. khAvAnuM thoDuM ne pheMkI devAnuM jhAjhuM-evI vastuo; jevI ke bora (jemAM ThaLIyo moTo ne khAvAnuM to phakata upalI chAla ja); zeraDI (jemAM rasa thoDo, ne chotAM jhAjhAM) vagere. 129-25. vana ropIne. ahiM 'tathA vana ropIne' ema joIe. 130-9. jaMgama tathA sthAvara viSa. sarpa vagere prANI jaMgama abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 280
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSa kahevAya; jyAre aphINa, somala, vacchanAga vagere padArtho sthAvara viSa kahevAya. 137-14. apadhyAna. dharmadhyAna, zukaladhyAna, ArttadhyAna ane raudradhyAna-e cAra prakAranAM dhyAnamAM chellAM be apadhyAna-duSTadhyAna kahevAya. 130-13. gaLakaMbaLa. baLada vagere pazuone gaLA nIce jADI cAmaDI laTakatI hoya che te. 130-17. jaLa kADhIne. ahiM jaLa ulecAvI nAkhIne' ema vAMcavuM. 130-25. kandarya. kAmoddIpaka vacana bolavAM. mukharatA. aghaTita lavAro karyA karavo. kuMcitapaNuM. zarIranA aMgopAMgavaDe hAsyajanaka kuceSTA karavI, cALA pADavA. bhogAtiriktatA. bhoga-upabhoga-nI vastuo khapa karatAM vizeSa rAkhavI. saMyuktAdhikaraNatA. zastra, ghaMTI, muzaLa vagere adhikaraNo taiyAra sajja karI rAkhavAM, koI mAgavA Ave ene ApavAM; vagere. 130-22. anartha daMDa. je thakI AtmAne nirarthaka daMDAvuM paDe, pApa vahorAvuM paDe e. 130-23. kRpANa AdinuM dAna. zastro mAgyAM ApavAM. 130-26. sarva sAvadha yoga tyajIne. saMsAranAM kAryo tyajIne. 131-1. mana, vacana ane kAyAno sAvadha vyApAra. (1) saMsAranAM kAryonI cintA karavI; (2) karkaza bhASA bolavI; (3) bhUmi pramAmAM vinA besavuM vagere. 131-4. anavasthAna asthiratA, nirAdara. preSaNa. niyama dhAryo hoya ethI bahAra kaMI mokalavuM karavuM. Anayana. dhArelI bhUminI bahArathI kaMI maMgAvavuM vagere. zabdAnupAta. zabda, khoMkhArA vagere paDe potAnI hAjarI jaNAvavI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 281
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpAnupAta. (uMcA thaI) zarIra dekhADI, sAmA vALAnI dRSTie paDavuM. pagalakSepa. ApaNI dhArelI bhUminI bahAra koInA tarapha kAMkaro Adi nAkhavo. AdAna. kaMI levuM karavuM. 131-8. utsarga. maLamUtra Adi paraThavavAM. saMsAra. saMthAro, bIchAnuM dehano asatkAra snAna, bhUSA vagereno tyAga. 131-9. smRtino abhAva. (vidhi karavAnuM) vIsarI javuM. 131-9. upasthApanAno abhAva. smaraNazakti jAgrata na hovI call 131-12. sacittakSepa. sacitta-doSavALI AhAra pANInI vastu upara prAzaka-nirdoSa vastu mukavI. vihitakSepa=nirdoSa bhojya padArthone doSita vastu vaDe DhAMkavA. 131-12. pArakAno vyapadeza. vastu potAnI hoya chatAM pArakI che ema vhAnuM kADhavuM. kAlAtikramadAna. bhikSAno samaya vItI gayA pachI, sAdhune annapAnAdi mATe bolAvavA. 131-15. pRSTa 128thI AraMbhIne ahiM sudhI zrAddhadharmanA AcAra ane aticAra gaNAvyA che. bhImasiMha mANekavALA "sArtha paMcapratikramaNa'nA moTAM pustakamAM zrAddhadharmanA aticAra savistara varNavyA che te vAMcavAnI jijJAsuone mArI bhalAmaNa che. 131-24. zaMkA. jinezvara bhASita vacana para zaMkA. kAMkSA. paradarzana para abhilASA. vicikitsA, satkarmanA phaLane viSe saMdeha. saMstavanA. ahiM "prazaMsA tathA paricaya" ema utsarpaNA. dharmanuM mahAbhya vadhAravuM; zAsana dIpAvavuM. 132-17. AkapramANa. ADhaka eka jAtanuM mApa che. (cAra "prastha"). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 282
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132-18. aMdara Avyo. aMdara lAvavAmAM Avyo. siddhakarelo taiyAra karelo, rAMdhelo. 132-20. yogyacUrNa ahiM "yogacUrNa' vAMcavuM. 134-4. gautama gaNadhare dezanA ApI. zrI tIrthakara bhagavaMtanI dezanA pUrI thayA pachI bIjI paurUSIne viSe gaNadhara dezanA ApavA bese che-enA traNa guNa batAvyA che. eka to prabhune khedApanoda eTale vizrAnti maLe che, bIjuM ziSyanuM sAmarthya prakAzamAM Ave che. ane trIjuM, banne bAjue (gurUrAja tathA zrotRvargane) pratIta thAya che. 134-17. uttarasAdhaka. sahAyaka. 135-1. IndulekhAnI peThe...ItyAdi. IndulekhA eTale caMdramA paraloka pAme-asta thAya tyAM sudhI yogIjano Asanabaddha rahe che. pachI ja eonuM AsanabaMdhana chUTe che ane eo siddhi-manovAMchita prApta kare che-e pramANe jyAre huM paraloka pAmuM (mRtyu pAmuM) tyAM sudhI tuM saMsArabaddha rahe. pachI chUTIne tArUM manovAMchita pUrNa karaje. 135-7. saMdhyAsamayanA meghanA raMga...capaLa jIvita. manuSyanI jaMdagIne sarva dharmavALAoe AvA ja zabdomAM varNavI che: "Like the dew on the mountain, "Like the foam on the river, "Like the bubble on the fountain, "Thou art gone, and for ever." (English poet). "Life is like a dream, a sleep, a shadow, a vapour, water spilt on the ground, a tale that is told, not only short but contemptible." (The Bible) 135-26. samudrataraMgavata caMcaLa...ItyAdi. lakSmI, yauvana Adi, saMsArInI pratyeka vastunI caMcaLatA darzAvanAro, prabhu pAse rakSaNa mAgatA bhaktajananA mukhamAMthI nIkaLelo eka suMdara zloka jemAM A meghakumAranI sarva dalIlono samAveza thaI jAya che, te mane yAda AvavAthI ahiM TAMkI batAvavAnI abhilASA rokI zakato nathI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 283
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ayurnazyati pazyatAM pratidinaM yAti kSayaM yauvanam pratyAyAnti gatAH punarna divasAH kAlo jagadbhakSakaH / lakSmIstoyataraMgabhaMgacapalA vidyujvalaM jIvitam tasmAnmAM zaraNAgataM zaraNada tvaM rakSa rakSAdhunA // 137-2. udgamazuddha...ItyAdi. A ane bIjA prakAro maLIne 47 prakAre zuddha-evo AhAra ja sAdhune upayogamAM AvI zake che. 137-5. traNa gupti ane pAMca samiti. juo pRSTa 7 nI phUTanoTa 2-3. 137-5. mAsa-Adi paDimA. eka mAsa Adi paryanta karAtI eka jAtinI tapazcaryA. zrAvaka AvI agyAra 'paDimA' vahana kare, jyAre sAdhune evI bAra vahevAnI kahI che. juoH phArasahiM vAsAlimArdi bArasahiM bhikhkhupaDimAhiM / 137-9. parISaha. kSudhA, tRSA Adi sahana karavA rUpa bAvIza parISaho. 136-20. jIvitane viSe kyAM pratibaMdha che ? jIvitanI sAthe kayAM Atyantika saMyoga che ? 137-5. dravyakSetra Adi abhigraha. amuka ja dravya-padArtha vAparavAno, tathA amuka ja kSetra-antara paryanta javA AvavAno niyama. 137-8. gurUkuLa. gurUno Azrama-upAzraya. 137-20. du:khethI ukheDI zakAya... chedavA e saheluM che. ahiM "vAMsane chedavA-kApI levA e saheluM che parantu jamInanI aMdarathI ukheDI kADhavA duSkara che" ema joIe. 138-26. aSTAnzika. ATha divasa paryanta. 139-12. lUNa utAratI hatI. avataraNa-utAraNa mAthe utAravAno prasiddha dezAcAra che. 139-27. sacitta bhikSA. kAraNa ke bhikSAmAM 'jIvanta jIvavALI' vastu arthAt meghakumArane ApavAno che. 284 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139-28. saMpradAna. yogyapAtra. eno bIjo artha "yogya vastu paNa thAya che. 140-7. yatanApUrvaka. jIvajantunI virAdhanA na thAya evI rIte-sAvadhAnatApUrvaka. 140-16. Avazyaka "Avazyaka' eTale avazya karavAnI vidhipratikramaNa. sAmAnyataH to Avazyaka che che:- sAmAyika, cauvisatyo (covIza jinanI stuti), vAMdaNA (vaMdanaka), pratikramaNa, kAyotsarga ane paccakhANa (pratyAkhyAna). paNa ahiM e zabda enA rUDha arthamAM vAparyo che. arthAta ahiM Avazyaka eTale "pratikramaNa' levuM. "pratikramaNa' no artha "pApanuM aNakaravuM'- undo, remove, destory sins pApa TALavuM-pApa dUra thAya evuM kriyAvidhAna karavuM-ema mULa sUtramAM artha karyo cheH "mULa sUtre paDikkamaNuM (pratikramaNa) bhAkhyuM pApataNuM aNakaravuM." athavA pratikramaNa' no ema paNa artha thAya ke "zubhayoga thakI azubha yogane viSe gamana thaI gayuM hoya emAMthI pAchuM zubha yogane viSakramaNa karavuM (prati kramaNa karavuM)." svAdhyAya. bhaNavuM-bhaNeluM vicAravuM. vAcanA. gurU pAsethI navo pATha levo. 140-22. jema kASTa UMcakavAmAM-upADavAmAM "hAtha'nuM kAma paDe che, "capaTI' kAma AvatI nathI; tema sAdhune rAtrInA saMthArA mATe jagyA nirmANa karI ApavAmAM eno dIkSAparyAya jovAno hoya che; nahiM ke enI pUrvanI saMsArI padavI. 140-24. kumudapuSponA samUhanI peThe nidrA AvI nahiM. kumuda puSponI jema unnidra rahyo. meghakumAra, unnidra-nidrA AvyA vinAno; kumudo (caMdravikAsI kamaLo), (rAtrIe) unnidra-aNa bIDAyalA-vikasita. 141-4. jinamudrA. dhyAna dharatI vakhate jinaprabhu ubhA rahe ema ubhA rahevuM. be caraNa vaccenuM attara AgaLa cAra AMgaLanuM hoya, ane pAchaLa ethI kaMIka nyUna hoya evI rIte. 141-5. pAMca zakrastavAdika. zakra eTale IndramahArAja emaNe abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 285
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ karelI prabhunI stavanA, je "namutthaNa' nAmathI oLakhAya che e, arthAta pAMca "namutthaNa' vagere kahevA pUrvaka. 141-6. kSetra samAsa. pRthvI-pRthvIparanA dezo Adi bhUgoLa saMbaMdhI, hakIkatanuM varNana jemAM kareluM che evo graMtha che. 141-11. vibhava. vaibhava-rAjaputra tarIkenuM mahatva. 142-3. nUtana gRhane viSe...ItyAdi. navA ja gharamAM, ghara baMdhAI taiyAra thayuM tyAM ja emAM Aga lAge-ema..thayuM. 143-2. sUryanA azvo. ApaNA kavio jema, sUryane azvo joDelA rathamAM besI AkAzamAM saMcAra-prayANa karatAM kahyuM che (ane emanI dhImI ke utAvaLI cAlane laIne divaso lAMbA ke TuMkA thAya che evI paNa alaMkArika kalpanA karavAmAM Ave che) ema pAzcimAtya kavijano paNa sUryane evA ja kAlpanika lebAsamAM varNave che. juo: "Gallop apace, you fiery-footed steeds "Towards Phoebus' lodging; such a waggoner "As Phaeton would whip you to the west "And bring in night immediately". (Romeo and Juliet). 143-20. javAsAne lIlo ja rAkhyo. "javAso' nAmanI vanaspati Ave ce e grISmaRtumAM lIlIchama rahe che ane comAsAmAM sUkAI jAya che. 145-23. jinakabhI. sthavirakabhI ane jinakabhI-ema be prakAranA muni kahyA che. jenAmAM, zrI jinaprabhu pALatA evo kaThina kalpa eTale AcAra pALavAnI zakti vidyamAna hoya e "jinakabhI'. (e AcAra tapa, zrata, satva, baLa ane vihAra e pAMca vAnAM paratve che). 146-1. bhayabhIta bhila jema. ahiM "bila lokothI bhaya pAmIne mANasa jema" ema joIe. 146-14. tretAyuga. (1) kRtayuga athavA satyayuga, (2) tretAyuga, (3) dvAparayuga ane (4) kaliyuga-Ama cAra yuga gaNAvyA che. emAM dharma anukrame ghaTato ghaTato paLAto Avyo che. kRtayugamAM 286 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNapaNe, saue so TakA paLAto dharma cAra page ubhelo kalpyo che. tretAyugamAM ethI ocho, poNoso TakA paLAto, eTale traNa page ubhelo kalyo che. eja pramANe 'dvApara' mAM be page ubhelo kasyo che. ane vartamAna 'kaliyuga' mAM eka page ubhelo kalpyo che, kAraNa ke bahu ja juja pALavAmAM Ave che. , 146-22. kutIrthio. kugurUnA anuyAyIo; adharmIo. 147-26. amRtamaya kaLA nathI utpanna karato nathI lAvato ? ? amI 148-2. virUpa. ayogya, aghaTita. 148-10. ekAdaza aMga. AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, aMtakRtadazAMga, anuttaropapAtika, praznavyAkaraNa, ane vipAka-ema zAstranA agyAra aMga ke sUtro kahyA che. 148-17. utkruTika. ahiM 'utkaTika' vAMcavuM. utkaTika=ubhaDaka. vIrAsana. yogI loko dhyAnanimagna avasthAne viSe zarIrane amuka amuka sthitimAM rAkhe che, bese che e sthiti posture ne 'Asana' kahe che. ( mA=besavuM. e uparathI). evAM ghaNI jAtanAM Asana che. emAMnuM eka 'vIrAsana' che. prabhunI pratimAnuM je pramANenuM Asana devAlayamAM hoya che te 'vIrAsana,' ke paryaMkAsana kahevAya che bIjA Asano 'bhadrAsana,' 'padmAsana' vagere che. 148-25. asthi ane carma...ItyAdi. mAtra hADa ane cAmaDI bAkI rahe tyAM sudhI tapazcaryA karI karIne zarIra gALI nAkhavuM. 148-27. anazana. mRtyu najIka AvyuM jANI cAre prakAranA AhArano tyAga karavo te. (an + azana). 149-12. siMhanI peThe ane vaLI kavacadhArInI peThe. siMha jeTaluM baLa, ane vaLI zarIre baqhara-ema bevaDA baLathI,' 149-16. videha. mahAvideha kSetra. 149-17. paMcaparameSThI. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 287
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149-17. brAhma muhUrta. rAtrIno chello pahora "brAhma muhUrta kahevAya che. 149-23. gRhacaitya. gharaderAsara. 149-24. prabhunI pratimA samakSa pratyAkhyAna. pratyAkhyAnA eTale nirAdara, amuka jAtano tyAga-paccakhkhANa. e paccakhANa Adi devagurUnI samakSa karavAnuM kahyuM che; eTalA mATe ke sAkSImAM karyuM hoya to pachI emAM daDha rahevAya, asthira na thaI javAya. 149-25. traNa nirisahI. traNa naiSelikI-amuka amuka vyApArano niSedha-tyAga karUM chuM ema kahevA rUpa. (1) gharasaMbaMdhI vyApAra-kAryono tyAga karUM chuM ema derAsaranA mukhya dvAre pravezatAM ja bole. (2) raMga. maMDapamAM praveza karatAM derAsara saMbaMdhI kAryonA vicArano tyAga karuM chuM ema bole. (3) prabhu sanmukha rahI darzana kare te pahelAM jinapUjA saMbaMdhI sarva vicArono tyAga karuM chuM ema bole. ema traNa sthaLe traNa nisihI kahe. 150-8. sthApanA stavana. pAMca prakAranA stavana kahA cheH (1) "namutthaNa ke zakastava; (2) "arihaMta ceiyANaM' ke caityastava athavA sthApanAstava; (3) "cauvisaththo" ke "logassa' athavA nAmastava; (4) "pukhkharavaTTi' ke zrutastava ane (5) "siddhANaM buddhANaM' ke siddhastava. A pAMca stavano pAMca "daMDaka' kahevAya che. 150-9. stutigarbha. jemAM (cAra) stuti Ave che evuM. 150-9. muktAzakti mudrA. motInI be chIpa joDAyelI hoya evI rIte baMne hAtha polA rAkhIne joDavA e. 150-12. varNArthapratimAtrika. varNa zuddha uccAra karavo. artha bolavuM te samajatA javuM; pratimA=prabhunI pratimA samakSa daSTi rAkhavI;e traNavAnAM. A trikane varNAdi trika athavA Alambana trika paNa kahe che. AvAM daza trika kahyAM cheH nisihitrika, pradakSiNAtrika, praNAmatrika, pUjAnika, avasthAnika, dizitrika (traNa dizAethI daSTi saMharI laI prabhupratimA samIpa ja rAkhavI), pramArjanasika, AlaMbanatrika, praNidhAnasika ane mudrAsika. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 288
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahyA chebAha. A bAju 150-15. dvAdazAvarta vandana. jemAM bAra "Avarta Ave che evuM vandana. be vakhata "vAMdaNA' bolIne vaMdana karIe chIe emAM akeka "vAMdaNA' mAM traNa ne traNa cha "Avarta Ave che eTale be vAMdaNA" mAM bAra "Avarta' AvyAM. vaMdananA traNa prakAra kahyA cheH- (1) be hAtha joDIne, (2) be khamAsamaNA daIne, (3) be vAMdaNA bolIne. A trIjuM-te dvAdazAvartI vaMdana. juo. "gurUvaMdanabhASya' nI gAthA pahelI. 150-17. saMyama tathA zarIranI nirAbAdhatA. zarIra bAdhArahita-svastha che ke ? saMyama paNa nibaMdhitapaNe paLAya che ke ? 150-20. mAdhyAbdika jinapUjana. traNa vakhata pUjana-arcana karavAnuM kahyuM che:-prAta:kALe madhyAnha ane saMdhyAkALe. 150-21. annapAnathI...pratilAbhI. munione annapAna vahorAvI. 152-9. paTTarANI susenAMgajA. ahiM "susenAMgajA vagere patnIo' ema vAMcavuM. zreNika rAjAnI blena susenAnI aMgajAputrIne abhayakumAra paraNyo hato. (phaInI putrIne paraNavAno niSedha nahi hoya.) 152-10. paraspara zatrubhAvarahita...ItyAdi. dharma, artha ane kAmane, paraspara-mAMhomAMhe virodha na Ave evI rIte. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 289
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga cotho 154-1. daMtavINA vagADavI. atizaya ThaMDIne lIdhe dAMta dhruje ane nIcenA dAMta upalAnI sAthe athaDAya tethI vINAnI jevo avAja thAya ene "daMtavINA vagADavI' kahe che. 154-3. pariraMbha. AzleSa. zItApanoda=zIta-thaMDIne dUra karavI te; huMpha. 155-6. kAyotsarga. kAyAnI sarva ceSTAo rUMdhI, ubhA rahI. dhyAna dharavuM. karma khapAvavAM. karmano kSepa karavo, karmano kSaya karavo. 155-16. pura. (1) nagara, (2) zarIra. 155-16. jIva karmaprakRtisahita ItyAdi. potAnI samagra 158 prakRti sahita AThe karma jIvanI sAthe lAgelA ja che mATe jyAM jyAM e jIva saMcAra kare tyAM tyAM karmaprakRti sAthe ja hoya sAthe ja saMcAra kare. 155-21. pracchadapaTa, oDhavAnuM vastra. Aptajana. sambandhI jana. malImasa. (1) kRSNavarNA, zyAma. (2) duSTa. 157-13. eka bAjue siMha ne bIjI bAjue nadI. A "vyAvrataTI nyAya" kahevAya. 158-25. divya. zAstramAM aparAdhInI parIkSA karavA mATe amuka zikSAo (ordeals) kahelI che te "divya' kahevAya che. AvA "divya vakhate paMcama lokapALa eTale rAjA hamezAM sAkSI rahe che-rAjAnI hAjarI eve vakhate hoya che. soma, yama, varUNa ane kubera e cAra lokapALa to kahevAya che. rAjAne pAMcamo lokapALa (lokonuM pAlana karanAra) gaNAvyo. 159-21. sau potapotAne advitIya mAne che. ahiM "mANasA bIjo ja thaI jAya che-badalAI jAya che." ema joIe. 160-19. rasayukata. (1) karUNA, hAsya vagere rasayukta-rasika abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 20.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ (kAvya); (2) bhInAzavALuM (vRkSa). prasanna sahelAIthI samajI zakAya evuM (kAvya); maMgaLamaya (vRkSa). 160-24. pravAla. (1) samudramAM utpanna thAya che te pravALA'; (2) vRkSanA kuMpaLIA. 161-5. "vidhAna'nI jagyAe "maMgaLa vidhAna' joIe. "traNa maMgaLe karIne sahitanI jagyAe "siddha' joIe. 162-16. mAtaMga caMDALa. 162-24. anAminI vidyAne baLe UMcI vastu nIcI name che, ane unnAminI vidyAne baLe, nIcI namelI pAchI UMcI jAya che. 163-16. traNa rastA bhegA maLe te sthAna trika; cAra bhegA maLe te catuSka, coka kahevAya che. catra ghaNA rastA bhegA maLe te sthAna, 166-3. asta pAmato sUrya. ApaNA saMskRta kavivaro jema sUryAsta' ne mATe navanavIna alaMkArika kalpanAo uThAve che tema anya prajAnA kavivaro paNa evI kalpanAo racavAmAM pAchA paDatA nathI. juo - "Now deep in ocean sunk the lamp of light" (Homer's lliad VIII, 605.) 167-23. satyane viSe nirata. potAnI pratijJA pALavAvALA. nirata anurakta. 170-3. potAmAMthI (kamaLamAMthI) bahAra nIkaLatA bhramara. saMdhyAkALe bhramara kamaLamAM pese che te rAtrI paDe che toye aMdara ne aMdara besI rahe che. eTalAmAM to e kamaLa puSpo bIDAI jAya che eTale e aMdara rahI jAya che ane vaLatA divasanI prabhAte bahAra nIkaLavA pAme che (aMdara rahI gayelA ane prabhAta thavAnI vATa jotA eka bhramaranI thayelI dazA viSe "bhramarASTaka' mAMno eka karUNotpAdaka zloka seMkaDo manoratho karatA saMsArI mAnavIne vicAravA jevo che : rAtrirgamiSyati bhaviSyati suprabhAtam bhAsvAnudeSyati hasiSyati paMkajazrIH / abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 21
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ itthaM vicintayati kozagate dvirephe hA hanta hanta nalinIM gaja ujjahAra // 170-24. ananta buddhinA nidhAna evA. ahiM "he ananta buddhinidhAna (kumAra), enA" ema vAMcavuM. 173-19. asthUla mukhavALA. kRza-pAtaLA mhoMvALA. A badhAM uttama jAtinA azvanAM lakSaNo che. 174-13. jugupsA. ghRNA, tiraskAra. 174-9. gaMdha hasti. utkaTa madagaMdhavALo hAthI. yasya gandhaM samAghrAya na tiSThanti pratidvipA: / taM gandhahastinaM prAhuH nRpatervijayAvaham // 174-19. paryanta deza. chevADe Avelo, khuNe paDI gayelo deza. 174-19. zAligrAma nAmanA gAmaDAmAM dhanADhya vaNika. ItyAdi. gAmaDA gAmamAM vaLI dhanavAna kevo ?' evI koI zaMkA kare te dUra karavA mATe kAvyakartA dRSTAnta Ape che ke kamaLa jema jaLamAMye hoya ne sthaLane viSe paNa hoya ema dhanavAna zaheramAMye hoya tema gAmaDAmAM paNa hoya. (siddhAntane dRSTAnta vaDe siddha karyuM che). 174-23. yuga. dhoMsarUM. 175-2. satyAnurakta. satyA-satyabhAmAne viSe anurakta chatAM 'janArdana'-kRSNa nahiM ema kahevuM e virodha. e (virodha), satyane viSe anurakta chatAM 'janArdana'-lokone dukha denArA nahiM-ema artha karIne zamAvavo. (virodhAbhAsa alaMkAra). 175-11. eSaNIya annapAna...ItyAdi. emane vizuddha annapAna vahorAva. 292 175-17. (zrRMgArane viSe) mUDha. mohavALI. 175-19. acitta jaLa. agnithI pAkuM kareluM-ukALeluM jaLa. 175-20. cAkrika. kuMbhAra; telI. baMnenA zarIra emanA evA dhaMdhAne lIdhe cIkaNA hoya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175-26. AlocanA. potAthI kaMI pApAcaraNa thaI gayuM hoya e gurU samakSa prakAzita karI ene mATe pazcAttApa karavo. "AlocanA" no zabdArtha "vicArI javuM" che. 176-17. atIta, anAgata ane vartamAnanA jANanArA. AvuM jJAnabaLa dharAvanArA mahAtmAonI vAta, kurUkSetranA yuddhane varNavatA mahAbhArata'nA sahodara jevA, Iliad mAM mahAna grIka kavi homare paNa karI che. juo: "That sacred seer whose comprehensive view "The past, the present and the future knew." | (lliad Bk. I. L. 93-94.) 177-21. ahamiMdra. jene mAthe koI svAmI nahi evA Indra. (nava "raiveyaka" tathA pAMca "anuttara vimAna" nA Indra ahamindra che.) 177-27. sUryanI mUrtinA kiraNo. sUryanA kiraNo. sUrya ahiM kumArikAnuM upamAna che te enI "jAti'nuM joIe mATe "sUrya' zabdanI jagyAe "sUryanI mUrti -e zabda vAparyo che. 178-18. pUrve dvArikAmAM karavAmAM AvyuM hatuM ema. zrI kRSNanA zAMba ane pradhumna nAmanA putroe, madirAnA nazAmAM karelA prANAMtaka prahArathI kopAyamAna thayelA dvipAyana RSie mRtyu pAmyA bAda asuranA avatAramAM dvArikA nagarIne agnino varSAda varasAvI bhasmasAta karI te vakhate jemaNe jemaNe "cAritra' levAnI IcchA jaNAvI hatI temane khAtrI karI karIne aMdarathI bahAra kADhyA hatA-ema vAta che. 180-11. kAzyapa muninI peThe. potAnI putrI nhotI evI zakuntalAne ApIne kAzyapa RSi duSyanta rAjAnA zvazUra thayA hatA ema. 180-6. nave nidhAna...vagere. atyAre pracalita kahevata Ama che-nidhi ane aSTa mahAsiddhi. 180-17. pAMca prakAranA viSayo. pAMce IndriyonA viSayo. 180-11. rAjyalakSmInI sAthe rahe. rAjyavaibhava bhogave. 181-28. hIlanA karavI. apavAda bolavA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 293
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189. yAtanA. narakamAM bhogavavI paDatI ghora zikSA. 182-20. viSNunI peThe...ItyAdi. jene jene cAritra levAnuM mana thatuM e sarvane, potAnA putra putrIone suddhAM, zrIkRSNe pAse rahIne dIkSA apAvI hatI. 182-27. bhAgya ane baLa...ityAdi. bhAgya ane baLa baMnene potAnA ekatra rAkhato evo (e lohakhura). kahevAno bhAvArtha evo che ke e baLavAna hato tema bhAgyAzALI paNa hato. 183-14. caMdramA karatAM. ahiM "caMdramAnA putra-rauhiNeya arthAt budhanA graha karatAM" ema joIe. 183-14. amitramaMDaLanI dRSTie...ItyAdi. budhano graha jyAM jyAM saMcAra kare che tyAM tyAM e amitramaMDaLanuM lakSya bane che; ane A cora jyAM jyAM saMcAra kare che tyAM tyAM amitramaMDaLanuM lakSya banato nathI. mATe cora e graha karatAM adhika, grahapakSe amitramaMDaLa= sUryamaMDaLa nahiM. arthAt e sUryamaMDaLanI dRSTie paDato nathI, sUryamaMDaLathI bahu dUra che. corapakSe amitramaMDaLa=zatrumaMDaLa enuM lakSya e cora banato nahiM-zatruothI pakaDAto nahiM. 'mitra' zabdanA (1) dostadAra, ane (2) sUrya-e be artha para ahiM kavie alaMkAra racyo che. 184-8. tuMDane temaja muMDane muMDanArUM. tuMDa=mukha, muMDa=mAthuM. e vIra muMDane to muMDe che-paNa sAthe tuMDane-moDhAne paNa muMDe che (moDhAne muMDAya nahi chatAM ema kare che). AMkho mIMcIne badhAne muMDe che-dIkSA Ape che. 186-2. uttara kALane viSe. bhaviSyamAM je vedanAnuM phaLa...ItyAdi. mATe sarakhAvo aMgrejI kahevata All's well that ends well. 186-14. kAna baMdha karI dIdhA te jANe...ItyAdi. sarakhAvo:"And so locks her in embracing, as if she would pin her to her heart that she might no more be in danger of losing." (Shakespeare's Winter's Tale Act. V.2) 187-4. zreNikanuM kahevuM ema che ke pitrAI, bhANeja ke jamAIne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 294
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA pagAra Apavo paDe. paNa tane zI bAbata Apavo. 187-16. bapora pachInI chAyAnI peThe. ApaNI bapora pachInI chAyA lAMbI lAMbI thatI jAya che ane AgaLane AgaLa ja cAlyA kare che ethI pakaDAtI nathI, tema e cora paNa pakaDAto nathI. 189-4. ArakSaka. polIsanA mANaso. 189-5. apuNyarAzi. jenI pAse pUrvabhavanI puNyarUpI kamANI kAMI na hoya evA; puNyahIna. 191-3. varane zlokAdi uttama kAvyo pUchavAmAM Ave che. atyAre gujarAtamAM A rivAja pracalita che. 191-15. surasvarUpa pratipAdana karanArI. devatAne oLakhAvanArI. 192-11. Itara. (uccaphaLavALA sivAyanA) bIjA; nikRSTa phaLavALA. 194-23. viSameSu. viSama-asahya ISu-bANa jenAM che evo. 194-16. viratine yogya thAuM. vrata-dIkSA levAnI yogyatA mArAmAM Ave tyAre. 195-17. niSkramaNotsava. niSkramaNa-saMsAramAMthI nIkaLI javuM e vakhate arthAt dIkSA letI vakhate karavAmAM Avato utsava. 196-1. dravyathI kRza. atyanta tapazcaryAne lIdhe zarIre kRza durbaLa. 'bhAva' thI kRza. jenI sarva IcchAo-tRSNA Adi kRza eTale pAtaLI paDI gaI che, ghaTI gaI che evo. 196-3. ucca saMlekhanA. maraNa samaye mokSanI ArAdhanA karavI te; mokSa prApta karavAnI karaNi karavI te. 196-3. pAdapopagamana karI. paDI gayelAM vRkSa Adi jema eka ja sthitimAM paDyA rahe che tema paDyA rahI. (pAdapa-vRkSa AdinI jema upagamana karI). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 295
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga pAMcamo) 197-5. nimALAthI yukta. ahiM "nimALAthI bharapUra' vAMcavuM. 197-14. nindA mUrkha janonI...ItyAdi. ahiM "kuTTana muMDhAone viSeja hatuM" ema vAMcavuM. muMDhA eTale vRkSanA DhImacAM eone ja kuTavA-kApavA paDatA. (lokone viSe chedana, bandhana, kuTTana ke nipIDana-emAMnuM kaMI paNa duHkha nhotuM.). 197-21. mahApatio nAsI jatA hatA. ahiM "mahIbhUto paNa naSTa thatA hatA" ema vAMcavuM. mahIbhUta (1) rAjA, (2) parvata. naSTa thatA hatA (1) nAzI jatA hatA, (2) nAza pAmatA hatA. 198-16. rAvaNane ane zivane hatI tevI maitrI. jaina mAnyatA anusAra rAvaNa daDha zraddhAvAna samakitI zrAvaka hato. evAne zivanI sAthe maitrI ke paricaya hovAnI vAta A kAvyagraMthanA kartA zA mATe ane kayA jainagraMthamAMthI lAvyA haze? 198-21. kRSNalavaNa, nimnapatra A be vastune enA skuTa arthamAM laIe to te kaMI navAInI vastu tarIke dUra dezAvara bheTa mokalavA jevI kahevAya nahiM. mATe e be koI navAInI amUlya vastuo hovI joIe. 198-26. cakra. (1) cakravAka pakSI (jene, sUrya hoya tyAre saMyogarUpa Ananda thAya); (2) mAMDaLika rAjAonuM maMDaLa. 199-1. vRta. (1) andhakAra, (2) virodhIo. 198-12. kArtikeyanI jema apratihata zaktivALo. zakti (1) sAmarthya (2) kArtikeyanuM e nAmanuM zastra. apratihata=jene koI haThAvI na zake evuM. juo: mAsI rUva pratidata: ka nAma rAjA" zrImad bANabhaTTanI kAdambarI pRSTa 1. 199-11. zAzvatI. kAyamanI, hamezane mATe. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 296
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199-14. utpattinI buddhi. buddhino eka prakAra che. Presence of mind. TahukAra (mayUranA); zabdo (rAjAnA). 200-22. mAsakSapaka caMDakauzika, mahinAnA upavAsa karanAra caMDakauzika nAga. evI kathA che ke e nAga lokone bahu herAna karato hato, paNa pAchaLathI zrI vIranA pratibodhatI vairAgya pAmI mAsakSamaNa karI mRtyu bAda jyotiSka devatA thayo hato. (jo eNe vrata virANuM na hoya to e e karatAM caDhIyAto vaimAnika deva thayo hota.) 200-26. siddhi hAthane viSe ja che. siddhi-mokSa najIka ja che-e AAka "bhavi' jIva che. 2011. addhabhAga addhabhAgonI sAthe...ItyAdi. aDadhA aDadhAonI sAthe ane pAvalI pAvalIonI sAthe ja bhaLe che. 203-13. kumudinI. kumudapuSpo. candramAM ane A jAtinAM kamaLone atyanta rAga che. caMdrodaya thaye e kamaLo praphullita thAya. che. 204-24. cakora (jema candramAnA darzana Icche che). caMdramAnA ja kiraNonuM pAna karIne rahevuM kahevAtuM pakSIvizeSa. caMdracakoranI prIti suprasiddha che. 2068. dharmane arthe kapaTa karavuM suMdara che ! koNa jANe kayI apekSAe granthakartAe A vAta kahI haze-e kaMI samajAtuM nathI. ziSyaparaMparA vadhAravAnA mohamAM phaselA atyAranA sAdhunAmadhArI mahAtmAo ane emane sahAya karanArA upAsaka zrAvako rakhe A vAkyanA baLapara emanI dalIlono pAyo caNatA ! dharmane nAme ane dharmane mATe kahIne vartamAnamAM koI koI ayogya kAryo thatAM jovAmAM Ave che e kAryo to sarvathA varya ja samajavAM. ene A vAkyanuM "jora' maLI zake nahi. 206-21. darzana. jJAna, darzana ane cAritra-e trikamAnuM eka. 206-19. unnata guNasthAna. uMcu guNasthAna. juo pRSTa 29 paM. 15nuM TippaNa. caDhate caDhate guNasthAne avanatino avakarSa thato jAya che ane unnatino utkarSa thato jAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 297
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207-2. pratibaMdha. naDatara. 207-4. bhogAvaLI karma. saMsAra bhogavavA rUpa karma. 208-10. sudhAthakI para evuM bhojana...ItyAdi. ahiM "sudhA (bhUkha), ane bhAvatA bhojananI prApti-e be ekasAthe koI bhAgyazALIne ja thAya che." ema joIe. (bhUkha lAgI hoya ane bhAvatuM bhojana maLI jAya-evuM kokane ja thAya che). 208-22. jeno koI svAmI na hoya evuM dhana rAjAnuM che. pUrve niputra gujarI jatA dhanikonuM dhana rAjAnA bhaMDAramAM jatuM. juo: nauvyasane vipannasya sArthavAhasya dhanamitrasya rAjagAmI arthasaMcayaH (zakuntalA nATaka aMka 6 che.) vaLI putra nAgaketunA mRtyuthI niSpanna thayelA zreSThInuM dravya hastagata karavA AvelA rAjAnI vAta kalpasUtramAM paNa che. 207-12. gurU AdinA upadeza vinA, koI vastunA nimite karIne bodha pAmelA pratyekabuddha kahevAya che. emanI saMkhyA caudahajAra kahevAya che. emAM vizeSa prasiddha cAra che. vaLI potAnI meLe ja, jAtismaraNa vagerethI prabuddha thAya eo "svayaMbuddha' kahevAya che. 210-16. enI sAthe prakA...ItyAdi. ene devAno saMkalpa karyA pachI. 210-18. purUSonA vacananI peThe kanyA...ItyAdi. juo - sakRt jalpanti rAjAnaH sakRt jalpanti sjjnaaH| sakRt kanyAH pradIyante trINyetAni sakRtsakRt // 211-13. lakSaNa. viziSTaliMga characteristic. (zlokanuM). 211-16. paMcadhArAe vahetI...ItyAdi. ahiM "tRpti paryatA jamI ubhA thayelAne jema pAMcadhArI lApazI paNa arUcikara che tema" ame joIe. 211-28. mAdhukarI vRtti. madhukara-bhramara puSpamAMthI rasa cUse che paNa puSpane IjA AvavA deto nathI tema sAdhu-yogIjana gRhasthane 298 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAMthI bhikSA le che te ene aDacaNa na Ave, pAchaLa jamanArAne agavaDa na Ave ema le che eTale e "mAdhukarI vRtti' kahevAI. ene "gocarI' bhikSAvRtti paNa kahe che; gAya jema bhUmipara ugeluM upara uparathI care che ane pAchaLa rahevA de che ema gRhasthane tyAM pAchaLa rahevA daI sAdhu thoDuM thoDuM vhore-le. ema gocarI, mAdhukarI Adi zabdo samAnArtha vAcI che. 214-15. sALo varanA caraNa bAMdhe che tema. sarakhAvo:sALo varanA pagano aMguTho thobhI rAkhe che. (pRSTa 61 5. 15) 216-16. sthAnabhraSTa nakha, keza Adi. juo:raajaa kulavadhuH viprAH maMtriNazca pyodhraaH| sthAnabhraSTA na zobhante dantAH kezA nakhA narAH // (subhASita bhAMDAgAra). 216-20. yugazamilA nyAya. manuSyabhavanI durlabhatAnA daza dRSTAnta kahyAM che emAM eka A daSTAnta paNa che. 217-3. basa calanasvabhAvI, hAlI cAlI zake e "basa' jIva kahevAya che. vanaspati Adi hAlI cAlI na zake e "sthAvara' kahevAya che. 217-10. mUrchA. lobha, asaMtoSa 217-26. gozALa. e zrIvIrano eka kSudra ziSya hato; te raphate raphate gurUthI virUddha prarUpaNA karato pharato. 221-19. zailezIkaraNa. caudame "ayogI" guNasthAnake munijano zaileza-merUnI jema sarva Atmapradeza sthira karI rahe che e "zailezIkaraNa" kahevAya che. 221-20. ayogI (munIMdro). "ayogI' nAmanA caudame guNasthAnake rahelA. ahiM mana, vacana ane kAyAno "ayoga' eTale yogano tyAga' thAya che e parathI "ayogI' kahevAya che. 222-2. aneka satvothI saMpUrNa. aneka AzcaryakArI banAvothI bharapUra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 29
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223-17. vaktRtva guNane lIdhe...ItyAdi. vaktRtvazaktimAM 'bRhaspati' ane dAnezvarImAM 'baLirAjA' dRSTAntAspada che. paNa A rAjA to e baMnethI caDhI jato. 223-21. Azrava. samaye samaye navAM navAM karmo Ave evuM vartana. 223-22. saMvara. sarva AzravonA dvArano nirodha karavo. navAM karma na baMdhAya evuM vartana rAkhavuM. 223-22. nirjarA. AtmAne lAgelAM karmo jarI' jAya ema karavuM. 223-24. bhAvanA. 'anitya' Adi bAra bhAvanA. (A bAra bhAvanAnuM bahu suMdara svarUpa A caritranA bIjA bhAgamAM graMthakartAe samajAvyuM che. athavA bIjI rIte 'cAra' bhAvanA paNa kahevAya che:maitrIbhAvanA, pramodabhAvanA madhyasthabhAvanA ane karUNAbhAvanA. 224-20. traNa saMdhyA. prAtaH, madhyAnha ane sAMja. 224-21. aAI. ATha divasa. pApAraMbha tyajIne dharmakAryo ja karavAnA amuka amuka ATha ATha divaso kahyA che te aTThAI kahevAya che. varasamAM evI cha aThThAI Ave che. phAgaNa mAsamAM, aSADha mAsamAM ane kArtika mAsamAM-ema traNa cArtumAsane ante traNa; caitra mAsa ane Aso mAsamAM navapada mahimAnI be; ane pajusaNa parvanI eka. kalyANaka. jina bhagavAnanA pAMca 'kalyANaka' eTale kalyANakArI prasaMgo-divaso kahyA cheH cyavana kalyANaka eTale mAtAnA garbhamAM AvyA hoya e divasa; janma-kalyANaka; dIkSAkalyANaka; kevaLajJAna prApta thayuM hoya e divasarUpa kalyANaka; ane nirvANa-kalyANaka. 226-8 bhUMbhita. vikAsa; baLavattA. 227-28. darzanAcAra. jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, ane vIryAcAra-ema pAMca 'AcAra' kahyA che. emAM, guNavaMtanI prazaMsA ityAdi ATha bAbatono darzana-AcAramAM samAveza thAya che. juo: 300 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ nissaMkiya nikkaMkhiya nivvitigicchA amUDhadiTThIa / avabuhathirIkaraNe vacchalappabhAvaNe aTTha // (aticAranI ATha gAthAmAMnI trIjI). 229-26. mayUranA chatra. ahiM mayUrachatra' ema vAMcavuM. e eka jAtanA puSpanA choDavA thAya che. 230-13. mALa parathI paDelAne prahAra karavo. paDyA para pATu mAravuM. 230-12. caityaparipATI. sarva caityo-jinamaMdiroe darzana karavA javuM. 230-25. pratyAkhyAna/paccakakhANa. tyAga, viramavuM, nA kahevI. Rejection, Denial jemake, mAre asatya bolavAnA "paccakakhANa' che meM asatya bhASaNa karavuM tyaryuM che. mAre Aje cAre AhAranA paccakakhANa che huM Aje sarva prakAranA AhArathI viramuM chuM-sarva prakArano AhAra tyanuM chuM. 231-12. sthALa kacoLAM. thALI vATakA. jamavAnA thALI vATakA paNa zeThane nahiM rahyA hoya ! aho ! kevI daridratA ! 231-26. mayUrachatra ane sAMkaLI. rAjA jenA para rIjhatA tene rAjakumAranA cinha tarIke A pramANe chatra, kaMThI, mazAla, chaDI, vAhana vagere ApatA e vAta suprasiddha che. 233-8. sAta kSetra. jinapratimA, jinAlaya, jJAna, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAe sAta. 234-4. kALazaukarika. e nAmano eka kasAI hato, je hamezAM pAMcaso pADAno vadha karato kahevAya che. 234-27. kardama. kacaro, gAro. 235-1. baMdha ane pAta...ItyAdi. guNa eTale anAja, kariyANA vagerethI bharelA kothaLAone ja bAMdhavA paDatA (baMdha); ane emanI thapI karelI hoya e ja vakhate paDI jatI (pAta). 235-3. karmagraMtha. jemAM karmanuM svarUpa varNaveluM che e graMtha. emAM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 301
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja A mAyA, lobha Adi (varNana rUpe) che. nigraha. na TakI zake evI dalIla. vitaMDAvAda. khoTo vivAda. adhyakSabAdhita pratijJA. pratyakSapaNe-dekhItI rIte asaMbaddhavirodhI evuM siddhAnta. chala hetavAbhAsa-khoTo hetu; kapaTa. 235-15. pulinda. -zUdra jana. 235-20. kaLA. (1) candramAnI kaLA digit; (2) hunnara. 238-17. AdezIne sthAne Adeza...ItyAdi. saMskRtamAM eka dhAtunA rUpAkhyAna karatI vakhate koI vakhate ene sthAne bIjo AvI ubho rahe che. jemake m dhAtunAM rUpAkhyAna vakhate gam ne badale chuM Ave che. ahiM chuM e m no "Adeza' kahevAya che. 239-24. he priya. ahiM "he vipra" ema vAMcavuM. 240-3. sAta dhAtuo. zarIranI aMdara, enI hayAti mATe Avazyaka evI-sAta rasarUpa dhAtuo rahelI che ? rasa, rakta, mAMsa, meda, asthi, majjA, ane zukra (vIrya). 240-26. vidhAtA anukULa hoya che...vagere. sarakhAvo:Man proposes, God disposes. 241-25. pArakA alpa doSane...ItyAdi. sarakhAvo:prgunnprmaannuun parvatIkRtya nitym| nijahyadi vikasantaH santi santaH kiyantaH // bhartuharinuM nItizataka. 242-28. amRta. devonuM bhojana. devo atyanta zItaLa ane svAdiSTa evA amRtano AhAra karanArA kahevAya che. amRta to phakata vArtAmAM ja che...ItyAdi. sarakhAvo "kAma kuMbha" nI vAta kahevAya che te asatya che; kharA kAmakuMbha to A rAjAo ja che. (pRSTa 235 paM. 23-24) 243-29. tIrtha to sInuM che. "tIrtha' zabdano artha "tAranAra' thAya che. sarakhAvoH- "je tAre te tIratha re". (prAcIna pUjA). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1) 302
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244-4. darAMka. dardura=deDako. 244-12. gurUkarmI. bhArekarmI, aneka karmanA bhAravALo. sarakhAvoH laghukarmI (bahu ochAM karma bhogavavAnAM rahelAM hoya arthAt jene karmano bhAra ghaTI gayo hoya evo jIva). 245-18. kapilA brAhmaNI. e zreNikanA rAjyamAM eka brAhmaNanI-dAsI hatI, jene zreNikanA game teTalA AgrahapUrvakanAM vacano chatAM potAne hAthe dAna devuM gamyuM nahotuM. 245-20. somanAtha maravAno ye nathI...ItyAdi. koI brAhmaNa gurUnI ane enA somanAtha nAmanA ziSyanI A vAta che. jemAM be jaNane paraspara vAda thayo hato. ahiM zrIvIraprabhu zreNikane A dRSTAnta ApIne ema kahevA icche che ke-e kasAI ane e dAsI tArUM kahyuM mAnavAnA nathI, ane tArI narakagati TaLavAnI nathI. 245-22. saMjIvanI. marelAne jIvatAM karanArI kahevAtI auSadhI vizeSa. 247-13. hAra ane goLA. motIno hAra ane daDA A hAra viSe ati camatkArI hakIkata che te A caritranA bIjA bhAgamAM vistArapUrvaka varNavI che. 249-9. utpattikI Adi buddhio. juo pRSTa 38. paM. 19 uparanuM TippaNa. 249-15. bIbhatsa (vastuo). jotAM ghRNA-udvega thAya evI 250-10. kALa mahAkALa Adi durgati sAtamI narakamAM kALa mahAkALa, rorU ane mahArorU nAmanA cAra narakAvAsa kahyA che te. 250-13. apratiSThAna. sAtamI narakano chello pratara. 250-12. eka paNa zaraNa lIdhA vinA. juo pRSTa 32 nI phUTanoTa 1. paMcatva pAmyo. mRtyu pAmyo. (je pAMca tatvo ekatra thaIne A deha banelo te pAMce chUTA paDI jaI pota potAmAM bhaLI jAya-e mRtyu). 251-14. viSNue rAhunuM zISa chedhu hatuM. evI kathA che ke abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI) 303
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudramAMthI nIkaLeluM amRta devone heMcatA hatA te vakhate A asurarAhu devatAnA veSamAM e amRta levA gayo tyAM sUrya ane caMdramAe enuM kapaTa viSNune jaNAvI dIdhuM tethI viSNue eno ziraccheda karyo hato. (thoDuM amRta te cAkhavA pAmyo hato tethI tenuM zISa amara rahyuM che paNa tyArathI e sUrya ane caMdramAne potAnA zatru gaNI emanA para vera le che ane emanuM "grahaNa' karato kahevAya che.) 252-7. dharma ja prANIne...ItyAdi. dhArayatiti thaI: 304 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvana caritra. A pustaka viSe AcArya mahArAja zrImad buddhisAgarajIno abhiprAya. zrI bhAvanagara madhye suzrAvaka zA. motIcaMda odhavajI yogya dharmalAbha. vi. tamAro patra tathA abhayakumAra caritra maLyuM. pustaka vAMcyuMtamoe asarakAraka vivecanasaha bhASAntara karyuM che-jamAnAne anusarI jevI DhabamAM joIe tevI DhabamAM pustaka racAyuM che. AvI suMdara rahasyabharapUra racanA mATe tamane dharmalAbhapUrvaka dhanyavAda ghaTe che. jainanA gurjara sAhityamAM ucca pustakanI zailInuM A prathama pustaka dekhI atyAnanda thAya che. A pustaka vAMcatAM Ananda sAthe jJAna maLe tema che ane kaMTALo to Avato nathI. janasamUha A pustakane dekhI vAMcI sAra grahI prasanna thaze ane te pramANe thAo. A pustaka saMbaMdhI jeTaluM varNana karavuM teTaluM ochuM che. samayanA abhAve ATaluM lakhI viramuM chuM. dharmasAdhana karazo. dharmakArya lakhazo. OM zAntiH amadAvAda (jhaverIvADo) lI. muni buddhisAgara. rA.ba. kamaLAzaMkara prANazaMkara bI.e. amadAvAda premacaMda rAyacaMda TrenIMga kolejanA prInsIpAla; ane bhAvanagara koleja, Dekana koleja tathA alephInsTana kolejanA saMskRtanA prophesara-emaNe Apelo abhiprAyaHzrI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvana caritra bhA. 2. jo. A bhASAntara vAMcI mane ghaNo AnaMda thayo che. mULa sAthe meM keTaloka bhAga meLavI joyo che. bhASAntara zuddha ane saraLa che e enI vakhANavA lAyaka khubI che. A mahAkAta (pariziSTa-TippaNI)yamAMthI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra 305
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakane AnandanI sAthe ghaNo nItibodha maLe ema che. bhASAntarakAra rA. motIcaMda odhavajIe bhASAntara evI prAsAdika bhASAmAM karyuM che ke sAdhAraNa rIte bhASAntaro kliSTa hoya che tevuM A nathI e eno stutya guNa che. pRSTha TippaNamAM temaja pariziSThamAM bhASAntarakAre sAdhAraNa vAcakavargane mATe upayogI noMdha ApI che. mULa graMthakAra zrImAna caMdratilakanuM mahAkAvya suMdara che, te saraLa che ane temAM upamA ane arthAntaranyAsa sthaLe sthaLe jovAmAM Ave che. AvA suMdara mahAkAvyane saraLa gujarAtI bhASAmAM vAcaka samakSa mUkI rA. motIcaMde gurjara sAhityanI sArI sevA bajAvI che. pustaka uttejanane pAtra che. kamaLAzaMkara prANazaMkara trivedI. surata, tA. 23-1-24 rA.rA. kRSNAlAla mohanalAla jhaverI. ema.e., ela.ela.bI. muMbaInI smolakraoNjhIsa korTanA cIpha jaDaja-emaNe Apelo abhiprAyaHA very readable production, One of the best Gujarati renderings of Sanskrit Mahakavyas yet published. - - 306 "buddhiprakAza"nA mArcanA aMkamAM. kAvya sAhityanuM A eka kiMmatI pustaka che. sAhitya ane cAritranI dRSTie tenuM vAMcana hitAvaha ane upayogI mAluma paDaze ane eka vArtAnI jema te rasadAyaka jaNAze. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1)
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ i nAkA ki krika giAvita kara madhya gujarAta mA maMjhIzvaranuM jIvanacaritra bhAga-1 1 vs? IT | zrI jinazAsana AradhanA TrasTa prinTIMgaHjaya jinendra amadAvAdamo jALa rot