________________
સેવ્યો નથી. જે કાંઈ લખાણું કરવામાં આવ્યું છે તે, કેવળ અત્યારે જે માન્યતા પ્રવતી રહી છે તેનું નિરસન કરી યથાર્થ એતિહાસિક હકીકત રજુ કરવા પુરતું જ છે; માટે વિનંતિ છે કે લેખક ઉપર ખોટો આળ કઈ મૂકે નહીં
જે કોઇની ઉણપ બતાવવી કે ગેરસમજુતીને ફેરવાવવી, તેને એક તરફ પક્ષપાત અને બીજા તરફની નિંદા કરવાનું રૂ૫જ અપાતું હોય, તે નીચેના તદ્દન ભિન્ન સંપ્રદાયના બે વિદ્વાનોના મૂળ શબ્દ ટાંકી બતાવું છું. તેમના કથનને કઈ કક્ષામાં વાચક મૂકે છે, તે મને જણાવવા કૃપા કરશે તે મહેરબાની થશે. (૧) હિં. હી. માં લખેલ છે કે “No Buddhist period in the Indian History. Some scholars have made much of Buddhism in India. They think, that at one time ( say from B. C. 242 to 500 A. D. ) Buddhism had eclipsed Hinduism; that a great majority of the people had embraced Buddhism, and that almost everything was Buddhistic in style etc. It does not appear that there is much truth in it. Buddhism wag no doubt prevalent in East India. In other parts of India, it was rather sporadic. The large province of Assam, was entirely free of Buddhism. The provinces about Hardwar, Canouj, Allahabad, Benares had little Buddhism. Carnel, Jaipur, Panchal etc. furnish no proof as to the prevalence of Buddhism there. Even in Magadha & Bengal, Hinduism flourished side by side with Buddhism. The monks were regular Buddhists, but the laymen were mostly Buddhist-hindus-i. e. men who followed some Buddhist doctrines on the Hindu basis, having castes, Hindu manners: this is why they could be won to Hinduism easily. There are same Native Christians in South India who still follow the caste-system and some other ancestral Hindu manners etc. The Buddhist pilgrims of Ceylon& China of the 4th century A. D. did not notice Buddhism flourish in India." Ha Halal સમર્થનમાં હીસ્ટીરીઅન્સ હીસ્ટરી ઓફ ધી વર્લ્ડના શબ્દો ટાંકી બતાવે છે કે “ The Editor of the Historians' History of the world is right in observing, that owing to its abstractness and rivalry of the Hindus, Buddhism was a failure in India; in modified form, it has however prevailed in other parts of India.” (૨) વળા બીજા ગ્રંથકારના શબ્દો આ પ્રમાણે છે “ It may well be doubted, if Buddhism can be correctly described, as having been the prevailing religion in India, as a whole at any time. The
૧. The Hindu History (જુઓ પૃ. ૧૩ ટી. ૧ ). P. 702-8. P. The Oxford History of India P. 55.
