________________
૨૧૮
લેગસ્સ મહાસૂત્ર
પ્રાપ્ત થાય છે. ૩રમ પદના છેડે આવેલું અનુસ્વાર અર્ધા મુ રૂપ છે, તેમાં 1 પદને આદિ ન મળતાં ૫ વર્ણ બનેલો છે. હંમરમfમગંળ એ બીજે સંધિપ્રોગ છે, તેને વિગ્રહ કરતાં સંમવું અને મિળ એવાં બે પદો પ્રાપ્ત થાય છે. તેમાં સંધિ ઉપરના ધરણે જ થયેલી છે. વિમલ્ટન એ ત્રીજે સંધિપ્રાગ છે, તેને વિગ્રહ કરતાં વિરું અને જો એવાં બે પદે પ્રાપ્ત થાય છે. તેમાં પણ સંધિ ઉપરના ધરણે જ થયેલી છે.
અહીં એટલી સ્પષ્ટતા આવશ્યક છે કે ત્રીજી ગાથામાં સીગઢ અને સિવંત એવાં બે પદો છે, તેના છેડેથી અનુસ્વારનો લોપ થયેલું છે, એટલે ત્યાં સીબરું અને તિજ્ઞ એવાં મૂલ પદ માનવા જોઈએ. કેટલાક સી–
સિસવાયુપુન્ન એ પાઠ માને છે, પણ તેમ કરતાં વાયુપુi પદ બહુવચનમાં લાવવું પડે, જે શકય નથી, એટલે અહીં વીગઢ અને હિiણ એ બંને પદોને સ્વતંત્ર માની તેના છેડેથી આર્ષ સ્વાત્ અનુસ્વારને લેપ માને, એ જ ગ્ય છે.
ચોથી ગાથામાં દિનેમિં શબ્દ છે, તેના પ્રારંભના. અને લેપ થયેલે છે, તે છંદરચનાનું કારણ છે. તાત્પર્ય કે અહીં મૂલ શબ્દ રિનેfમ માનવાને છે.
મૂલપદે અંગે આટલી સ્પષ્ટતા કર્યા પછી હવે તે દરેકને સામાન્ય અર્થ જણાવીશું :
