Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० २ उ० ५ सू० ३ जीवपरिणाम निरूपणम्
१९५
अण्णा, जाव अफासा, पण्णत्ता, एवं आणागयद्धा वि, एवं सव्वद्धा वि' अतीताद्धा वि - अतीतकालः, अवर्णा यावत् - अगन्धा, अरसा, अस्पर्शा मज्ञता, एवम्अतीताद्धावत्, अनागताद्धा अपि - अनागतकालोऽपि, अवर्णा, अगन्धा, अरसा, अस्पर्शा प्रज्ञप्ता, एवम् अतीताद्धादिवदेव सर्वाद्धा अपि सर्वकालोऽपि, अवर्णा, अगन्धा, अरसा, अस्पर्शा मज्ञप्ता, एतेषाम् अतीताद्धादिकालत्रयाणामपि अमूर्तत्वेन वर्णादिरहितत्वादिति भावः || २||
जीवपरिणामवक्तव्यता ।
मूलम् -' जीवे णं भंते! गब्भं वक्कममाणे कइवन्नं, कइगंधं, कइरसं, कइफासं परिणामं परिणमइ ? गोयमा ! पंचवन्नं, दुगंधं पंचरसं अट्ठफासं परिणामं परिणमइ ॥ सू०३ ॥
छाया -- जीवः खलु भदन्त ! गर्म व्युत्क्रामन् कतिवर्णम्, कतिगन्धम्, कतिरसं, कविस्पर्शम् परिणामं परिणमति ? गौतम ! पञ्चवर्णम्, द्विगन्धम्, पश्चरसम् अष्टस्पर्शम् परिणामं परिणमति ॥ ०३॥
1
वर्णादि की कही गई हैं। 'तीयद्धा अवण्णा, जाव अफासा, पण्णत्ता, एवं अणामयद्धा वि, एवं सव्वद्धा वि' अतीत- भूतकाल, भी विना वर्णका, विना गंध का, विना रस का और विना स्पर्श का कहा गया है । इसी प्रकार से अनागतकाल भी - भविष्यत् काल भी विना वर्णादि का कहा गया है । अतीताद्धा की तरह सर्वकाल भी विना वर्ण का, विना गंध का, बिना रस का और विना स्पर्श का कहा गया है। क्यों कि भूत, भविष्यत् और वर्तमान ये तीनों ही काल अमूर्त कहे गये हैं। अतः अमूर्त होने के कारण इनमें पौङ्गलिकगुग वर्णादिक नहीं होते हैं, उनसे ये रहित होते हैं । सू० २ ||
रस मने स्पर्श विज्ञानी ईडी छे. “ तीयद्धा अवण्णा, जाव अफासा, एवं अणागयद्धा वि, एवं सव्वद्धा वि" लूतअजने पशु वर्षाविनानी, गंधविनानो, રવિનાના અને પવિતાના કહ્યો છે એજ પ્રમાણે અનાગત (ભવિષ્ય) કાળને પણ વણુ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શોથી રહિત કહ્યો છે ભૂતકાળની જેમ સર્વ કાળને પણ વણુ, ગધ, રસ અને સ્પર્શ વિનાના કડ્ડો છે, કારણ કે लूत, ભવિષ્ય અને વત માન, એ ત્રણે કાળને પણ અમૃત કહ્યા છે. તેઓ અમૃત હાવાને કારણે તેમનામાં પૌદ્ગલિકણેના સદ્ભાવ સભવી શકતા નથી, સૂવા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
