Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२० १ सू० ५ भव्यद्रव्यदेवाद्युद्वर्त्तननिरूपणम् ३४७ देवाहिदेवा संखेज्जगुणा, धम्मदेवा संखेज्जगुणा, भवियदव्त्रदेवा असंखेज्जगुणा, भावदेवा असंखेज्जगुणा' हे गौतम! भव्यद्रव्य देवादिभाव देवान्तेषु सर्वस्तोका नरदेवाः सन्ति, भरतैरत्रतेषु प्रत्येकं द्वादशानामेत्र तेषामुत्पादात्, विजयेषु च वासुदेवसम्भवात् सर्वेषु एकदाऽनुत्पादात्, तदपेक्षया देवाधिदेवाः संख्ये यगुणाः भरतादिषु प्रत्येकं देवाधिदेवानां चक्रवर्त्यपेक्षया द्विगुणतयोत्पादात्, विजयेषु च वासुदेवोपेतेष्वपि उत्पादात् किन्तु तदपेक्षया धर्मदेवाः संख्ये यगुणा भवन्ति, श्रमणानामेकदापि कोटी सहस्रपृथकत्वसद्भावात् तदपेक्षया भव्यद्रव्यदेवाः तिर्यग्गति
"
और कौन देव किन देवों से विशेषाधिक है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-' गोयमा' हे गौतम! 'सव्वत्थोवा नरदेवा' सब से कम नरदेव हैं। 'देवाहिदेवा संखेज्जगुणा' इन नरदेवों की अपेक्षा देवाधिदेव संख्यातगुणित हैं । नरदेव सबसे कम हैं इसका तात्पर्य यह है कि भरत और ऐरवत क्षेत्र में ये प्रत्येक में १२ ही उत्पन्न होते हैं और विजयों में वासुदेव होते हैं तथा यह भी नियम है कि ये १२ एक साथ उत्पन्न नहीं होते हैं। देवाधिदेवों को जो इनकी अपेक्षा संख्यातगुणा कहा गया है- सो इसका कारण यह है कि भरत और ऐरवत क्षेत्र में चक्रवर्तियों की अपेक्षा ये दूने उत्पन्न होते हैं। तथा वासुदेवयुक्त विजयों में भी इनका उत्पाद होता है । देवाधिदेवों की अपेक्षा धर्मदेव संख्यातगुणित हैं क्यों कि एकसाथ भी धर्मदेवों का कोटिसहस्र पृथक्त्वरूप में सद्भाव रहता है । इनकी अपेक्षा भव्यद्रव्यदेव तिर्यग्गति को
અધિકપ્રમાણુ છે ? કયા દેવા કયા દેવે જેટલા જ છે? કયા દેવા કયા દેવે કરતાં વિશેષાધિક છે?
महावीर अलुना उत्तर- " गोयमा ! " डे गौतम ! " सव्वत्थोवा नरदेवा नरहेवानी सौंख्या सौथी मोछी छे. “ देवाहिदेवा संखेज्जगुणा " नरहे કરતાં દેવાધિદેવા સુખ્યાત ગણુાં હાય છે. નરહેવાની સંખ્યા સૌથી ઓછી કહેવાનુ કારણ એ છે કે ભરત અને અરવત ક્ષેત્રમાં ૧૨-૧૨ નરદેવા (ચક્રવર્તીએ) જ ઉત્પન્ન થાય છે, અને વિજયમાં વાસુદેવા હોય છે. વળી એવા પણ નિયમ છે કે ૧૬ નરદેવા એક સાથે ઉત્પન્ન થતા નથી નરદેવા કરતાં દેવાધિદેવે! સખ્યાત ગણુાં કહેવાનું કારણ એ છે કે ભરત અને અરવત ક્ષેત્રમાં ચક્રવર્તીઓ કરતાં બમણાં દેવાધિદેવે ઉત્પન્ન થાય છે, તથા વાસુદેવ યુકત વિજયામાં પણ તેમની ઉત્પત્તિ થાય છે દેવાધિદેવા કરતાં ધર્મ દેવા સખ્યાત ગણાં હાય છે, કારણ કે એક સાથે પણ ધર્મ દેવાના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
"
