Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० २ सू० १ देवविशेषनिरूपणम् ५४३ इत्याह-'पण्णत्तेसु य न भण्णंति' प्रज्ञप्तेषु-प्रज्ञप्तपदोपललक्षित सत्ताविषयक गमके च सीवेदका न भण्यन्ते, सनत्कुमारादिषु देवीनां सत्ताया अभागत् किन्तु तत्र सनत्कुमारादिषु, अधस्तनदेवलोकादेवीनां गमनसंभवात् तत्रतो देवीनामुद्वर्तनं कदाचिद्भवतीति उद्वर्तना न निषिद्धेति भावः। 'असन्नी तिसु वि गमएमु न भणंति, सेसं तं चेव' असंज्ञिनः सनत्कुमारावासेषु त्रिष्वपि गमकेषु-उत्पादो-वर्तनासत्ता विषयकेषु आलापकेषु न मण्यन्ते । सनत्कुमारादिदेवानां संज्ञिभ्य एवोत्पादसद्भावेन च्युतानां च संशिष्वेव गमनेन, गमकत्रयेऽपि असंज्ञित्वस्यासद्भावात् , हैं । अर्थात् देवियां यहां उत्पन्न नहीं होता हैं, क्योंकि देवियों का उत्पाद-दो देवलोक तक-सौधर्म ईशान देवलोक तक ही-कहा गया है। आगे के सनत्कुमारादि देवलोकों में नहीं। अतः जब इनका यहां उत्पाद ही नहीं है तब ‘पण्णत्तेसु य न भणति' प्रज्ञप्तपदोपलक्षित-सत्ताविषयक गमकों में स्त्रीवेदी नहीं कहे गये हैं। क्योंकि सनत्कुमारादिकों में देवियों का सत्ता में अभाव कहा गया है, सनत्कुमादिकों में जो देवियां आती हैं वे अधस्तनदेवलोक से ही आती हैं । अतः वहां से कदाचित् देवियों की उद्वर्त्तना होती है-इसीलिये उद्वर्तना का निषेध यहां नहीं किया गया है। असन्नी तिसु वि गमएसु न भण्णंति, से संतं चेव' असंज्ञी जीव सनत्कुमारावासों के तीनों भी उत्पाद, उद्वर्तना, और सत्ताविषयक आलापकों में नहीं कहे गये हैं। क्योंकि सनत्कुमादि देवों का उत्पाद संज्ञी जीवों में से ही होता है और जब ये वहां से चवित होते हैं-तष એનો ઉત્પાદ કહ્યો નથી. આ રીતે સનકુમાર દેવલોકમાં દેવીઓની ઉત્પત્તિ
थती नापाथी, "पण्णत्तेसु य न भणति" प्रशसपोपक्षित सत्ताविषय આલાપકેમાં પણ સ્ત્રીવેદીને અભાવ જ કહ્યો છે, કારણ કે સનકુમારાદિક દેવલોકમાં દેવીઓની વિદ્યમાનતાને જ અભાવ કહ્યો છે. સનકુમારદિકમાં જે દેવીઓ આવે છે, તેઓ અધસ્તન (નીચેના) દેવલોકમાંથી જ આવે છે. તેથી ત્યાં ક્યારેક દેવીઓની ઉદ્ધત્તના થાય છે, તેથી અહીંયા દેવીઓની अत्तनानी निषेध हो नथी. " असन्नी तिसु वि गमएसु न भण्णंत्ति, सेसं तंचेव" सन मारावासोना त्राणे मातापीमा मसशी छवानु ४थन ३२७ જોઈએ નહીં, કારણ કે ત્યાં અસંજ્ઞી જીવ ઉત્પન્ન થતા નથી. ત્યાંથી અસંગી જીની ઉદ્ધત્તના થતી નથી અને ત્યાં અસંસી જી હતા પણ નથી, કારણ કે સનત્કમારાદિ દેવોને ઉત્પાદ સંજ્ઞી જમાંથી જ થાય છે અને ત્યાંથી ચ્યવીને તેઓ સંજ્ઞી જેમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી ત્રણે આલા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૦
