Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
भगवतीसूत्रे यथा संयतानाम् , स्यान्नास्ति यथा असंयतानाम् , यस्य पुनश्चारित्रात्मत्वं भवति तस्य ज्ञानात्मत्वं नियमादस्ति ज्ञानमन्तरा चारित्रासंभवात् २, 'णाणाया वीरियाया दोवि परोप्पर भयणाए' ज्ञानात्मा वीर्यात्मा द्वावपि परस्परम्-अन्योन्यं भजनया भवतः, तथा च यस्य ज्ञानात्मत्वं भवति तस्य वीर्यात्मत्वं स्यादस्ति यथा केवल्यादीनाम् , स्यान्नास्ति यथा सिद्धानाम् , यस्यापि वीर्यात्मत्वं भवति तस्यापि ज्ञानात्मत्वं स्यादस्ति यथा सम्यग्दृष्टीनाम्, स्यान्नास्ति यथा मिथ्यादृष्टीनाम् ३, जिस जीव में ज्ञानात्मा होती है उसमें चारित्रात्मा की भजना होती है, परन्तु जिस जीव में चारित्रात्मा का सद्भाव होता है उसमें ज्ञानात्मा का सद्भाव अवश्यं भावी होता है भजना वहां इस की नहीं होती है ज्ञानात्मा के साथ चारित्रात्मा की भजना इस कारण से कही गई है कि यह संयतो में होती है और जो असंयत जन है उनमें नहीं होती है। तथा चारित्रात्मा के साथ ज्ञानात्मा का नियम इसलिये कहा गया है कि ज्ञान के विना चारित्र होता नहीं है। 'णाणायावीरियाया दो वि परोपरं भयणाए' ज्ञानात्मा और वीर्यात्मा ये दोनों भी आपस में भजना से होते हैं-अर्थात् जिसमें ज्ञानात्मा होती है-उसमें वीर्यात्मता होती भी है और नहीं भी होती है। होती है यह ज्ञानात्मता के साथ केवलियों में और नहीं होती है सिद्धों में । तथा जिसमें वीर्या. स्मा होती है उसमें ज्ञानात्मता होती भी है-और नहीं भी होती है। सम्यग्दृष्टियों में वीर्यात्मता भी है और ज्ञानात्मता भी है मिथ्यादृष्टियों नियम अत्थि" २ मा ज्ञानात्मता राय छ, ते भां यात्मिता હોય છે પણ ખરી અને નથી પણ હતી દાખલા તરીકે સંયોમાં જ્ઞાનાત્મતા સાથે ચારિત્રાત્મતા પણ હોય છે, અસતમાં જ્ઞાનાત્મતા હોય છે, પણ ચારિત્રાત્મતા હોતી નથી જે જીવમાં ચારિત્રાત્મતા હોય છે, તે જીવમાં જ્ઞાનાત્મતાને અવશ્ય સદ્ભાવ હોય છે, કારણ કે જ્ઞાન વિના ચારિત્ર સંભવતું જ नथी. “णाणायाबीरियाया दो वि परोप्परं भयणाए" मा ज्ञानात्मता હોય છે, તે જીવમાં વિર્યાત્મતા હોય છે પણ ખરી અને નથી પણ હતી કેવલીએમાં જ્ઞાનાત્મતાની સાથે વીર્યાત્મતા હોય છે પણ સિદ્ધોમાં જ્ઞાનાત્મતાની સાથે વીર્યાત્મતા હોતી નથી તથા–જે જીવમાં વીર્યાત્મતા હોય છે, તે જીવમાં જ્ઞાનાત્મતા હોય છે પણ ખરી અને નથી પણ હતી સમ્યગૃષ્ટિઓમાં વિર્યાત્મતા પણ હોય છે અને જ્ઞાનાત્મતા પણ હોય છે, પરંતુ મિથ્યાષ્ટિઓમાં વર્યાત્મતા હોય છે, પણ જ્ઞાનાત્મતા હોતે નથી.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
