Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 396
________________

३८२
भगवतीसूत्रे अज्ञानम् , ज्ञानं पुनस्तत् नियमादात्मा, एवं यावत् स्तनितकुमाराणाम् , आत्मा भदन्त ! पृथिवीकायिकाणाम् अज्ञानम् , अन्यत् पृथिवीकायिकाणाम् अज्ञानम् ? गौतम ! आत्मा पृथिवीकायिकाणां नियमाद् अज्ञानम् , अज्ञानमपि नियमाद् मात्मा, एवं यावत् वनस्पतिकायिकानाम् , द्वीन्द्रियत्रीन्द्रिय यावत् वैमानिकानां यथा नैरयिकाणाम् , आत्मा भदन्त ! दर्शनम् , अन्यद् दर्शनम् , गौतम ! आत्मानियमात् दर्शनं दर्शनमपि नियमादा भा, आत्मा भदन्त ! नैरयिकाणां दर्शनम् , अन्यद् नैरयिकाणां दर्शनम् ? गौतम ! आत्मा नैरयिकाणां नियमाद् दर्शनम् , दर्शनमपि तत् नियमादात्मा, एवं यावद् वैमानिकानां निरन्तरं दण्डकः ॥२॥
टीका-अथ आत्मन एव स्वरूपं प्ररूपयितुमाह-आया भंते' इत्यादि। 'आया मंते ! नाणे, अण्णाणे ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! किम् आत्मा ज्ञानम् ? योऽयमात्मा स एव किं ज्ञानम्, न तयोः कश्चिद् भेदः किम् , अथवा आत्मनोऽन्यद् ज्ञानम् ? किमज्ञानं वा आत्मा ? इति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा ! आया सिय नाणे, सिय अन्नाणे गाणे पुण नियमं आया' हे गौतम ! आत्मा स्यात्-कदाचिद् ज्ञानम्
आत्मस्वरूप वक्तव्यता'आया भंते ! नाणे अन्नाणे' इत्यादि ।
टीकार्थ-सूत्रकार ने इस सूत्र द्वारा आत्मा के ही स्वरूप की प्ररू. पणा की है-इसमें गौतम ने प्रभु से पूछा है-'आया भंते ! नाणे, अन्नाणे? हे भदन्त ! जो आत्मा है क्या यही ज्ञान है ? इन में क्या कोई भेद नहीं है ? अथवा ज्ञान आत्मा से भिन्न है ? आत्मो और ज्ञान में भेद है? अथवा अज्ञान ही आत्मा है? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम! " आया सिय गाणे सिय अन्नाणे नाणे पुण नियमं आया' आत्मा कदाचित् ज्ञानरूप है-अर्थात्
-माम१३५ ५४व्यता" आया भते ! नाणे अन्नाणे" त्याह
ટીકાર્થ-સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા આત્માના સ્વરૂપની જ પ્રરૂપણું કરી છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન ५छ छ है-" आया भंते ! नाणे, अन्नाणे १" 8 लगवन् ! २ मात्मा छ, એજ જ્ઞાનરૂપ છે–શું જ્ઞાન અને આત્મા વચ્ચે કેઈ ભેદ નથી? અથવા જ્ઞાન આત્માથી શું ભિન્ન છે-જ્ઞાન અને આત્મામાં શું ભિન્નતા છે ? અથવા શું અજ્ઞાન જ આત્મા છે? એટલે કે આમાં શું અજ્ઞાન રૂ૫ જ છે?
उत्तर-" आया सिय नाणे, सिय अन्नाणे नाणे पुण नियम आया" 3 ગૌતમ! આત્મા કયારેક જ્ઞાનરૂપ હોય છે, એટલે કે આત્મામાં જ્યારે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૦

Loading...

Page Navigation
1 ... 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735