Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ९ सू०५ भव्यद्रव्यदेवााद्वर्त्तननिरूपणम् ३३३ उपपद्यन्ते, नो मनुष्येषु उपपद्यन्ते, किन्तु देवेषु-भवनपत्यादि सर्वार्थ सिद्धपर्यन्तेषु उपपद्यन्ते, तथा चात्र भद्रव्यदेवानां भाविदेवभवस्वभावत्वान्नैरयिकादि भवति षेधोऽवसेयः । गौतमः पृच्छति-'जइ देवेसु उववज्जति०?' हे भदन्त ! भविकद्रव्यदेवाः खलु यदि देवेषु उपपद्यन्ते तत् किम् असुरकुमारादि भवनवासिषु उपपद्यन्ते ? वानव्यन्तरेषु उपपद्यन्ते ? किंवा ज्योतिषिकेषु उपपद्यन्ते ? किंवा वैमानिकेषु उपपधन्ते? नवग्रैवेयकेष उपपद्यन्ते ? किंवा पञ्चानुत्तरौपपातिकेषु सर्वार्थसिद्धपर्यन्तेषु उपपद्यन्ते ? भगवानाह-'सबदेवेसु उववज्जंति, जाव समट्टसिद्धत्ति' हे गौतम ! होते हैं, न मनुष्यों में उत्पन्न होते हैं ? किन्तु वे देवों में उत्पन्न होते हैं, अर्थात् भवनपति आदि से लेकर सर्वार्थ सिद्ध तक के देवोंमें उत्पन्न होते हैं । कहने का तात्पर्य ऐसा है कि भव्यद्रव्यदेवों में जो नरयिकादि भव का प्रतिषेध किया गया है, वह उनमें देवभव स्वभावता भावी (होने वाली) है-इस कारण से किया गया है । अब गौतम प्रभु से ऐसा ही पूछते हैं-'जइ देवेसु उववति ' हे भदन्त ! ये भविक द्रव्यदेव यदि देवों में उत्पन्न होते हैं तो क्या अस्तुरकुमारादि भवनवासियों में उत्पन्न होते हैं ? किंवा वानव्यन्तरों में उत्पन्न होते हैं ? या ज्यों तिषिकों में उत्पन्न होते हैं ? या वैमानिकों में उत्पन्न होते हैं ? किं वानव ग्रैवेयकों उत्पन्न होते हैं ? या सर्वार्थसिद्ध पर्यन्त पंच अनुत्तरों में उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'सव्वदेवेसु उववज्जति जाव सबसिद्धत्ति' हे गौतम ! भव्यद्रव्यदेव पूर्वोक्त सब देवों में નથી, મનુષ્યમાં પણ ઉત્પન્ન થતા નથી પરંતુ તેઓ દેવામાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. ભવ્યદ્રવ્યદેવોની નારકાદિ ભવેમાં ઉત્પત્તિ થવાને નિષેધ કર્યો છે, કારણ કે તેમનામાં દેવભવ સ્વભાવતઃ ભાવી છે–એટલે કે દેવગતિમાં જ ઉત્પન્ન થવાનાં લક્ષણેને સદૂભાવ હોય છે.
गौतम भाभीनप्रश्न-"जइ देवेसु उववज्जंति" त्यालि-सपन! જે ભવ્યદ્રવ્યદેવેની ઉત્પત્તિ દેવોમાં જ થતી હોય, તે કયા દેવોમાં થાય છે? શું તેઓ અસુરકુમારાદિ ભવનવાસી દેવામાં ઉપન્ન થાય છે? કે વાનવ્યંતરોમાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે જાતિષિકેમાં ઉત્પન્ન થાય છે? કે વૈમાનિક દેવેમાં ઉત્પન્ન થાય છે? નવેયક વિમાનમાં ઉત્પન્ન થાય છે? કે સર્વાર્થ સિદ્ધ પર્યન્તના પાંચ અનુત્તર વિમાનમાં ઉત્પન્ન થાય છે?
महावीर प्रभुना उत्तर-" गोयमा ! सव्व देवेसु उववज्जति जाय सम्बट्रसिद्धति" गौतम! सध्यद्रव्य पूर्वात सधा हवामा उत्पन थाय
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
