Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
३३४
भगवतीसूत्रे भव्यद्रव्यदेवाःपूर्भेक्तेषु सर्वदेवेषु उपपद्यन्ते, यावत्-भवनपतिवानव्यन्तरज्योतिषिकवैमानिकनवेयकपश्चानुत्तरोपपातिकसर्थिसिद्धपर्यन्तेषु उपपद्यन्ते इति भावः। गौतमः पृच्छति-'नरदेवा णं भंते ! अगंतरं उत्पट्टित्ता पुच्छा' हे भदन्त ! नरदेवाः खलु अनन्तरम्-नरदेव भवान्तरम् उदृत्य कुत्र उपपद्यन्ते ? इति पृच्छा, भगवानाह'गोयमा ! नेरइएमु उववज्जति, नो तिरिक्खजोणिएसु, णो मणुस्सेसु, णो देवेसु उअवज्जति' हे गौतम ! नरदेवा उद्वर्तनानन्तरं नैरयिकेषु एवोत्पद्यन्ते, नो तिर्यग्योनिकेषु उपपद्यन्ते, नो वा मनुष्येषु उपपद्यन्ते, नो वा देवेषु-भवनपत्यादिसर्वार्थसिद्धिकपर्यन्तेषु उपपद्यन्ते, तथा च आरित्यक्तकामभोगा नरदेवा नैरयिकेपूत्पद्यन्ते, शेषत्रये तिर्पकमनुष्यदेवरूपे तु तत्मतिषेधोऽवसेयः, तत्र केषांचिच्चक्रवर्तिनां उत्पन्न होते हैं यावत् भवनपति वानव्यन्तर ज्योतिषिक, वैमानिक, नववेयक, पांचअनुत्तरोपपातिक इन सब देवों में वे उत्पन्न होते हैं। अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'नरदेवाणं भंते ! अणंतरं उव्वहिता पुच्छा' हे भदन्त ! नरदेव नरदेवभव को छोड़ने के बाद ही कहां उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! ' नेरइएसु उववज्जति, नोतिरिक्खजोणिएसु, णो मणुस्लेसु, णो देवेलु उववज्जति' नरदेव नरदेवभव को छोड़ने के बाद ही नैरयिकों में ही उत्पन्न होते हैं, तिर्यग्योनिकों में उत्पन्न नहीं होते हैं, न मनुष्यों में उत्पन्न होते हैं,
और न भवनपति से लेकर सर्वार्थसिद्धपर्यन्त के देवों में वे उत्पन्न होते हैं। क्यों कि काम भोगों को नहीं छोड़ने वाले नरदेव बहु आरम्भपरिग्रही होने के कारण मरकर नैरयिकों में ही उत्पन्न होते हैं । तिर्यों में, मनुष्यों में, एवं देवों में वे उत्पन्न नहीं होते हैं। यद्यपि कितनेक છે એટલે કે ભવનપતિથી લઈને પાંચ અનુત્તર વિમાનવાસી પર્યન્તના કોઈ પણ પ્રકારના દેમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
गौतम स्वाभाना प्रश्न-" नरदेवाणं भंते ! अणंतर उव्वद्वित्ता पुच्छा" ભગવાન ! નરદે નરદેવ ભવ છોડયા પછી કયાં ઉત્પન્ન થાય છે?
महावीर प्रसुन उत्त२-" गोयमा ! नेरइरसु उववज्जति नोतिरिक्जोणिएस, णो मणुस्सेसु, णो देवेसु उबवज्जति" नरहे।, न लनु मायुष्य ५३ કરીને નારકમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે, તિયામાં પણ ઉત્પન્ન થતા નથી, મનુષ્યમાં પણ ઉત્પન્ન થતા નથી અને ભવનપતિથી લઈને સર્વાર્થસિદ્ધક પર્યન્તના દેવામાં પણ ઉપન થતા નથી તેનું કારણ એ છે કે નરેદે કામગોમાં રચ્યાપચ્યા રહે છે. તેઓ અતિશય આરંભ અને પરિગ્રહથી યુકત હોય છે, તેથી તેઓ નારકામાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. જો કે કેટલાક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
