Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 10 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 212

भगवतीसूत्रे खलु तच्चैव यावत्-परिणमति, नो अकर्मतो विभक्तिभावं परिणमति, तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति ।मु०४॥ द्वादशशतके पश्चमोदेशकः ॥
टीका-अथ जीवस्य विचित्रपरिणाम हेतुं प्ररूपयितुमाह-'कम्मओ णं' इत्यादि ' कम्मभोज भंते ! जीवे, नो अम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ ?' हे भदन्त ! किं कर्मतः खलु कर्मणः सकाशात् , नो अकर्मतः-न कर्माणि विना, जीवो, विभक्तिभाव-विभागरूपं भावं-नैरयिकतिर्यग्मनुष्यदेवभवेषु नानारूपं परिणाम, परिणमति ? प्राप्नोति ? एवम् 'कम्मओ णं जए' नो अकम्मो विभत्ति भावं परिणमइ ?' किम् कर्मत:-कर्मणः सकाशात् खलु, नो अकर्मत:-न कर्माणि विना जगत् गच्छति-पाप्नोति तांस्तान् नारकादि भावानिति जगत्-जीवसमु. दायः, विभक्तिभावं-नैरयिकादि नानारूपं परिणामं परिणमति-माप्नोति ?
जीव के विचित्रपरिणाम की वक्तव्यता'कम्मोणं भंते ! जीवे नो अकम्मओ' इत्यादि।
टीकार्थ-इस सूत्र द्वारा सूत्रकार ने जीव के विचित्र परिणाम का हेतु क्या है ? इस बात की प्ररूपणा की है इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-'कम्मओ णं भंते । जीये नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिण. मइ' हे भदंन ! क्या जीव कर्म से ही विभक्तिभाव को-नैरयिक, तियंग, मनुष्य एवं देव इन भवों में नानारूप परिणाम को-प्राप्त करता है? विना कर्म के नहीं करता है क्या ? इसी प्रकार से 'कम्मओणं जए, नों अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ' क्या जगत उनर नारकादि पर्यायों को प्राप्त करनेवाला जीवसमूह भी कर्म से ही नैरयिक आदि
__ -941 वियत्र परियामनी 4gd०यता"कम्मओणं भंते ! जीवे नो अकम्मओ"त्याह
ટીકાર્યું–આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકારે જીવના વિચિત્ર પરિણામના કારણેની પ્રરૂપણા કરી છે–આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર ભગવાનને सेवा प्रल छ छ, “कम्मओ णं भंते ! जीवे नो अम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ ?" भगवन् !
शु भ द्वारा विमler ने-ना२७, તિય”ચ, મનુષ્ય અને દેવ, આ ભામાં વિવિધ પરિણામને-પ્રાપ્ત કરે છે ? શું કર્મ વિના જીવ વિભક્તિભાવને પ્રાપ્ત કરતું નથી ? એજ પ્રમાણે "कम्मओणं जए, नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ" शु' ना२४॥पर्या.
ને પ્રાપ્ત કરનારે જીવસમૂડ પણ કમ વડે જ નૈવિક અદિ વિવિધ પરિણામોની પ્રાપ્તિ કરે છે? અને કર્મવિના શું તેઓ નરયિક આદિ વિવિધ પરિણામને પ્રાપ્ત કરતા નથી?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦