Book Title: Swaroopsadhnana Sopan
Author(s): Sunandaben Vohra
Publisher: Anandsumangal Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001994/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna paNa saMyojaka : sunaMdAbahena vohorA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . svarUpasAdhanAnAM sopAna - 'E : ::: :: , preraka tattvaciMtaka : sva. zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI saMyojaka - saMkalanakartA sunaMdAbahena vohorA (avataraNakAra : sva. baMsIlAla kApaDiyA) zivamastu sarvajagata parahitaniratA bhavaMtu bhUtagaNAH doSA prayAtu nAza, sarvatra sukhI bhavaMtu lokAH prakAzaka : . amerikA, amadAvAdanA guNAnurAgI AnaMdasumaMgala parivAra dhrAMgadhrA jaina spe. mUpU. tapAgaccha saMgha tathA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsaMvata : 2526 prathama AvRtti : 1500 prata 1. sunaMdAbahena vohorA 5, mahAvIra sosAyaTI, elisabrija - pAlaDI, amadAvAda-380007, Te. 6588821. sAMje 5thI 7 2. dakSAbahena mahetA ... I.sa. 2000 prAptisthAna : 39 mANekabAga sosAyaTI, surendra maMgaLadAsa roDa, amadAvAda-380015 Te. naM. 6407910, sAMje 5thI 7 3. zrI jaina zvetAMbara mU. pU. tapAgaccha saMgha, nAnI bajAra, mahAlakSmIjInA maMdira pAse dhAMgadhrA pIna 363310. 4. VIREN SHAH - 821 East artesia Blvd carsomC.A. 90746 U.S.A. Tel. 310-3265685 pU. sAdhu sAdhvIjI tathA jJAnabhaMDAra mATe prAptisthAna : zrI kAMtilAla somacaMda gAMdhI, zaktiparA, bAMbhAzerI, dhrAMgadhrA, gujarAta-363310. phona (02754) 22635. TAipaseTiMga : zAradA mudraNAlaya jummA masjida sAme, gAMdhImArga, amadAvAda-380 001 mudraka : bhagavatI oNseTa 15/sI, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, amadAvAda 380 004 phona : 2173492, 2167603 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika nivedana 1 prastuta pustaka svarUpasAdhanAnAM sopAna'nA prakAzanano saghaLo yaza svargastha svarUpa ciMtaka zrI panAlAla ja. gAMdhIne phALe che. temaNe lagabhaga I.sa. 1971thI svarUpAnusaMghAnanA lakSya pravacano karyAM hatAM, temAM svarUpa viSenA khUba UMDANapUrvaka ciMtananA je jharaNAM pravacanarUpe pragaTa thayAM, te jharaNAMnuM jaLa sva. baMsIlAla kApaDiyAe potAnI kalamamAM jhIlyuM, ane lagabhaga cAlIsa jeTalI phAIlo taiyAra karelI. ghaNA samayathI manomaMthana cAlatuM hatuM ke koI tattvaciMtaka ane AcArayukta sAdhakano saMparka thAya to jIvanamAM uttama padArthanI prApti thAya. adhyAtmabhAva prakRSTa thAya. jIvana sArthaka bane. mAre prasaMgopAta muMbaI javAnuM thatuM. prabhunA anugrahe mArI e bhAvanAne yoga maLI gayo. mane eka satsaMgI mitra dvArA pU. panAbhAIno piracaya thayo. lagabhaga 1984 jevA gALAmAM acAnaka temanA pravacana-zravaNano lAbha maLyo. svarUpAnusaMdhAnanI temanI vAto hRdayasparzI banI gaI. yadyapi zarUAtanA be-traNa divasa to badhuM uparathI cAlI gayuM. paraMtu AcArya bhagavaMtonI nizrAmAM thayelA abhyAsathI bhAvanA TakI rahI. pachI to teonI ja tattvapradAnanI vAtsalyabhAvanA ane jJAnadAnanI labdhi vaDe e ja pravacanomAM AnaMda Avyo, tattvano marma samajAto gayo, ane te bhAvanA rasamAM jhilAto gayo. pachI temano paricaya nikaTano banyo. teo mAtra paMDita ke tattvaciMtaka nahotA paNa mArA mATe adhyAtmamArganA preraka vaDIla banyA ane khAsa temanI nizrAno lAbha levA muMbaI javAnuM paNa goThavAtuM gayuM. temanA avasAnanA cAreka varSa pahelAM teo amadAvAda AvelA tyAre nivAse AvyA hatA. temanA pravacanano lAbha amArA satsaMga parivArane maLyo. tyAra pachI teo amadAvAda AvatA tyAre acUka satsaMgano lAbha maLato. prasaMgopAta temaNe kahyuM ke A prakAranA pravacananI keTalIka phAIlo che. satsaMgI sva. manoramAbahene tarata ja te cAlasa phAIlonI jherokSa kopIo rU. traNa hajAra ApIne kaDhAvI ApavA kahyuM. e phAIlo ApatAM teozrInA hArdika uddagA2 hatA : sunaMdAbahena, AnuM kaMI karajo" dhrAMgadhrA jaina zvetAMbara ma. pUjaka saMgha tamane sahayoga Apaze.' 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAIlo hAthamAM AvI tyAre joI. temAM tattvanAM aneka padArthono gaMbhIra udadhi bharyo hato. temAM mArI alpamatinI nAvane kevI rIte calAvavI ? mane thayuM ke A ApaNuM kAma nahi. eTale vaLI koI lAibrerImAM ApI, ke tyAM teno upayoga yogya rIte thaze. paraMtu temanA avasAna pachI temanI smRtimAM eka divasa aMtaramAMthI avAja saMbhaLAyo ke "sunaMdAbahena, AnuM kaMI karajo' A avAjane chupAvI na detA, bhAvanA thaI ke teozrInA upakArane bhUlI javo te naguNApaNuM che. eTale tarata ja lAibrerImAMthI phAIlo maMgAvI. phAIlo jotAM, akSaro jhAMkhA hatA. viSaya gahana hato. vaLI pravacanamAM viSayanI saLaMga sUtratA nahi. eka ja pAnA para traNa cAra viSaya badalAya. vAkyonuM anusaMdhAna na jaLavAya. A varSanI phAIla ane bIjA varSanI phAIlamAM ghaNuM punarAvartana maLe. have A kema goThavavuM ? tyAM vaLI satsaMgI bahenone kahyuM, 'tame sArA akSarathI utArA karI lAvo.' daseka bahenoe eka eka phAIla lIdhI ane cha mAsa pachI utArA maLyA. akSaro to ukelI zakAyA, paNa upara jaNAvI te mukelI to UbhI rahI. vaLI pAchA eka varasa utArA rAkhI mUkyA. paNa pelo avAja AvyA kare, "sunaMdAbahena, AnuM kaMI karajo." vaLI dasa varSamAM amerikAnI bhUmi para 20/25 pustakonA lekhananuM nirmANa thayeluM eTale ke game tema yoga paripakava thayo, tyAM meM lakhavAno prAraMbha karyo. have vicAra thayo ke eka ja viSaya pakaDavo ke je viSayo Ave tenA bhAga pADavA. eka ja viSaya lakhavA mATe cAlIsa phAIlone ukelavI paDe. eTale nirNaya karyo ke je dasa phAIlonA utArA che, tene nyAya Apavo ane thoDA viSayonAM mathALAM nakkI karIne lekhana karavuM. AvA nirNaya para AvIne utArAnAM pAnAM parathI viSaya bAMdhyA temAM lekhananI noTamAM dareka viSayanAM vIsa jevAM pAnAM rAkhyAM ane je vakhate je viSaya Ave te pAnA para te lakhANa lakhavA mAMDyuM. Ama dareka viSayanAM mathALAM thayAM. vaLI mathALAM bAMdhatI vakhate vAcaka vargane paNa lakSyamAM rAkhavAnuM agatyanuM hatuM. jethI vAcakane graMtha kaMIka rasaprada lAge ane vAMcavAmAM saraLatA paDe. prastuta pustaka "svarUpasAdhanAnAM sopAnanA viSayo gahana chatAM jIvanavikAsalakSI che. jJAnIonuM kahevuM che ke dharmamArgamAM tattvadaSTi atyaMta Avazyaka che. kriyAyoga, jJAnayoga ke adhyAtmayoga jo tattvadRSTi yukta nathI ka Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to sAdhanAnA sopAnanI siddhi prApta thatI nathI. prastuta pustakanAM dareka sthAno, maMtavyo, prarUpaNA, viSayo tattvadaSTi yukta hovAthI ghaNAM ja mArmika che. chatAM vyavahAradharmanI te te sthAne mukhyatA darzAvI teozrIe nizcayadharma ane vyavahAradharmanuM samatolapaNuM jALavyuM che. jethI abhyAsIo na nizcayAbhAsI thAya ke na to vyavahArAbhAsI thAya. yogavizikA graMthanA vivecaka paM. abhayazekharajI ma.sA. jaNAve che ke vyavahAra eTale AcAra ane nizcaya eTale pariNAma. kathaMcita vyavahAra sarvatra saphaLa thAya evuM na hovA chatAM nizcaya vyavahArane kheMcI lAvyA vagara lagabhaga raheto nathI. evo koI vizeSa pratibaMdhaka na hovA chatAM jo vyavahAra na Avato hoya to te evo dRDha na hoya ke jethI lAMbuM TakI zake. vyavahAra nizcayane lAvavA saphaLa na thAya evo nizcaya dharma na hoya chatAM jyAre nizcaya AvavAno haze tyAre vyavahAra dvArA ja AvavAnI zakyatA vadhu che. mATe vyavahAra dvArA bhAva pariNatine ghaDatA rahevuM. nizcayanA lakSya thatA vyavahAranA kAraNamAM kAryano Aropa karIe chIe tema vyavahAra dharmamAM paNa nizcaya dRSTidharma rahelo che. tenuM lakSya sevavuM. joke dareka viSayanAM prakaraNomAM punarAvartana jovA maLaze paraMtu viSaya badalAya tenA saMdarbhamAM punarAvartana abhyAsanI puSTi kare che. vAcake te dRSTie punarAvartanane apanAvavuM. buddhipradhAna mAnavane jo uttama jIvanamAM rasa haze to tAttvika vAcana tene rucaze ane evo anubhava thaze ke A tattva jIvanane UMce laI javA samartha che ane jIvana AnaMdathI bharapUra thaze. savizeSa sau eka noMdha lezo ke A graMthamAM mAruM kaMI ja nathI. pU. panAbhAInAM pravacanonA utArAne vyavasthita karIne saMkalana karyuM che. temAM adhUrAM vAkyo pUrAM karavAmAM temanI anupasthitimAM mane sUjhelA bhAvo - zabdo joDyA che. temAM kAMI kSati hoya to temAM mArI UNapa jANazo. vaLI viSaya badalAya tene judA judA prakaraNamAM goThavatA paNa kaMI viSayAMtara thAya tethI temAM kaMI umeravuM paDyuM che. temAM paNa kaMI kSati rahevA saMbhava che, vaLI vAkyane lakSyamAM rAkhI koI pAribhASika lakhANa ke zabdanA artha karI saraLa banAvavA prayatna karyo che temAM paNa kSati hoya to sudhArajo ane kSamya gaNajo. vAcaka varga potAnI bhUmikA pramANe nIcenI vigatane lakSyamAM laIne vAcana zarU kare. abhyAsIe to prathamathI ja vAcana zarU karavuM. navIna abhyAsIe Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamanA bethI traNa adhyAya be vAra vAMcavA. pachI cotho ane pAMcamo vAMcavo tyAra pachI koI abhyAsI pAse dravyAnuyoga Adi pachInA adhyAya vAMcavA. pustaka vAMcanamAM rasa na paDe to pustaka koI kabATa jevA sthAnamAM paDyuM raheze - mATe ATalI sUcanA avazya dhAraNa karajo. emAM mAnavajIvananI sArthakatA mATe khUba upayogI padArtho che. prastuta pustaka vAMcajo, vaMcAvajo, na samajAya to yogya adhikArI pAse abhyAsa karajo. AmAM tattvano bodha che je jIvanane pavitra banAvaze. A jIvanamAM tarI javAno saMskAra banaze. je janmAMtare sAthe Avaze. sAMsArika saMskAra to vinA pravAse sAthe Avaze. mATIno ghaDo tUTI gayA pachI tenA ThIkarAnI kiMmata UpajatI nathI, paNa sonAnA tUTelA ghaDAnA TukaDAnI kiMmata sonArUpe UpajavAnI che. tema nIti, dharma, satya ane adhyAtmanA saMskAranI kiMmata janmAMtare paNa phaLadAyI thavAnI che. temAM zAstra, svAdhyAya, atyaMtara tapa che jeno saMskAra jIvane saMsArasAgara taravAmAM sahAyaka che. mATe vAMcajo, vicArajo, vaMcAvajo ane AnaMdano anubhava karajo. savizeSa agharA keTalAka zabdonA zakya teTalA saraLa arthonI yAdI paNa prAraMbhamAM mUkI che. lagabhaga to te ja sthaLe ( )mAM zabdArtha jaNAvI dIdhA che te jovAnI noMdha levI. A agAu vaikAlika AtmavijJAnanuM punaHmudraNa karavAnuM kArya kareluM, tethI paNa kaMIka haLavAza rahI hatI. vaLI te pustaka prakAzanamAM, tyAra pachInA svarUpa maMtra, ane svarUpa aizvarya tathA kevaLajJAna anuprekSAmAM dhrAMgadhrA jena je. mU. pU. saMghe udAra sahayoga Apyo hato. vaLI prastuta pustakamAM paNa 'A to amAruM kArya che', 'tamArA jevA amArA vaDIlanA svarUpaciMtanane kalamamAM utAre te amAre mATe khUba AnaMdanI vAta che' AvI udAra bhAvanAthI saMghe A pustakamAM paNa rU. 15,0OOno sahayoga Apyo che. sva. pU. panAbhAI svayaM svarUpaciMtaka hatA. svarUpa anusaMdhAnanA cAhaka hatA. tethI temanA prakAzanonA nAma paNa te rIte sahaja rIte goThavAya che. tethI A pustakanA nAma mATe evI ja preraNA thaI ane pustakanuM nAma svarUpasAdhanAnAM sopAna rAkhyuM che ane viSayAnukrama paNa e rIte ja goThavyo che. abhyAsa karatA ema ja lAge ke jANe sAdhanAnAM sopAna para ApaNe ArUDha thaI rahyA chIe. sunaMdAbahena Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda che. - maMgaLa ho 1. sau prathama devagurunA anugrahe A tAttvika graMthane AkAra ApavAnI preraNA maLatI rahI che. ane vidyamAna AcArya bhagavaMto dvArA graMthone AvakAra maLyo che. pU. vijya kalApUrNasUri ma. sA. to kahe che ke tattvanI prApti karo ane jijJAsuone vaheMco. jJAnanI vRddhi thaze. je bhavanAzakanuM prabaLa sAdhana che. te saunI RNI chuM. 2. prastuta pustakamAM prathama to sva. pU. panAbhAInI AbhArI chuM ke jemaNe mArA para vizvAsa mUkI mane kaMI karavAnuM sUcana ApI AvA graMthanI racanAnI pAtratA ApI. temanA A nirdoSa snehane hRdayamAM dhAraNa karuM chuM. 3. sva. baMsIbhAI kApaDiyA jemaNe khUba parizrama karI phAIlo taiyAra karI hatI. 4. amArA AnaMda sumaMgala piravAranI baheno jemaNe suMdara rIte utArA karI ApyA. jene kAraNe kaThina lekhana paNa haLavuM banyuM. te bahenono zubha bhAva mArI mUDI che. 5. A pustakamAM judI yAdImAM jaNAvyA pramANe dhrAMgadhrAnA saMgha, amerikAnA, amadAvAdanA, satsaMgI mitroe artha-sahayoga Apyo che. paMdara varSathI A sahayoga avita25Ne jaLavAI rahyo che. pustaka chapAIne prasiddha thAya te pahelAM ja teo agAuthI graMthane vadhAvI le che, e temano mArA taraphano sadbhAva che. zrutajJAna pratye temanI prIti che. temane dhanyavAda ApuM chuM. 6. A pahelA vaikAlika AtmavijJAnanuM saMkalana karyuM tyAre pU. bhAInI janma ane nidhana bhUmi che te dhrAMgadhrAnA jaina zve. mU. pU. tapAgaccha saMghano paNa artha sahayoga maLyo hato. ane A pustakamAM paNa temaNe udAra sahayoga Apyo che. temanI udAratAnuM abhivAdana karuM chuM. 7. pustakanA presa kArya ane lakhANane tapAsI javAnI tathA samayasara pustaka chapAvavAnI javAbadArI mATe te te mudraNAlayane dhanyavAda ApuM chuM. 8. ane mArA vAcakavarganA sanmitro ke je AvA graMthano sabhAvapUrvaka mane smaraNamAM rAkhIne vAcana kare che te saunA hArdikabhAvone mArA aMtaHkaraNamAM jhIlI AnaMda vyakta karuM chuM. saunA sadbhAvathI A saghaLuM lekhana zakya banyuM che. temanA pratyenuM RNa cUkavavAno A avasara mAnuM chuM ane dhanyatA anubhavuM chuM. jIvanamAM AvA uttama sAdhaka, ciMtaka ane jJAnIjanono saMparka, mArgadarzana maLe che jethI jIvananAvane muktinA mArge javAnI saraLatA sAMpaDe che. sunaMdAbahena w Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvaciMtaka sva. pU. zrI panAbhAInuM virala vyaktitva sva. pU. zrI panAbhAIno janma 25 phebruArI I.sa. 1921mAM vAMkAneramAM thayo hato. temanuM vatana dhrAMgadhrA hatuM. hIrAnI khANamAMthI jema camakato hIro bahAra Ave tema teo bAlyavayathI kuzAgra buddhi ane medhAvI pratibhA saMpanna hatA. savizeSa pUrvanI ArAdhanAnA baLavAna saMskAra paNa kharA. temAM yogAnuyoga sAdhu mahAtmAnA paricayamAM upadhAna tapanI ArAdhanA karI ane AtmazaktinuM vaheNa pragaTa karyuM. AjIvana brahmacArI rahIne tapazcaryA sAthe savA kroDa "ahiM maMtrano jApa karyo. jenA pariNAme jJAnavikAsanAM dvArA khUlI gayAM. koI pAThazALAnA abhyAsanI jarUra UbhI na thaI. paraMtu AtmAnI aMtaskuraNAomAM tattva ghUMTAtuM gayuM. temAM dravyAnuyogano, kevaLajJAna jevA gahana viSayano paMcAstikAyanA sUkSma rahasyono jANe dhodha varasI rahyo. sAthe sAthe anyadarzananuM tulanAtmaka mArmika ciMtana, nayavAda tathA tattvanuM ciMtana, kathana, pravacana, sAhajika pragaTa thatuM jeno lAbha satsaMgIo sAdhu mahAtmAo ane sAdhvIjano letAM hatAM. teo ekAMtamAM kalAko sudhI citana dhyAna karatA. te pramANe kalAko sudhI pravacana karI zakatA. temAM temanuM vAtsalya ane samajAvavAnI zailIthI gahana viSayo paNa saraLa banI rahetA. temAM vaLI kevaLa zabdArtha nahi paNa bhAvArtha, tattvArtha, paramArtha, lakSyArtha ema aneka rIte padArthanA mULa sudhI javAno temano kSayopazama ane maulikatA Azcaryajanaka hatAM. chatAM kahetA A kaMI navuM nathI. sarvajJa paramAtmAe je ApyuM tene pragaTa karavAno A avasara che. te mArA-tamArA saumAM che. temAM paNa kevaLajJAna anuprekSAmAM to adbhuta padArtho kholyA che. kevaLajJAna upara ATalI vizadatAthI ciMtana thavuM ane vyakta thavuM te temanI AgavI zakti ja che. ne Aje teo ApaNI vacce pArthiva dehe nathI paNa akSaradeha vaDe ApaNane khUba upakArI che. aMtasamayanI bImArImAM paNa temaNe A Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdikatAno anubhava karAvyo. temanA avasAnanA phakta sAteka divasa pahelAM dhrAMgradhA temanA darzanArthe javAnuM thayuM. ame jevA temanI pAse pahoMcyA tevA ja bImArI bhUlI gayA. Teko daIne beThA ane jANe aMtima svAdhyAyarUpe saMdezo ApI dIdho. pAmavA jevuM svarUpAnaMda che. A deha jarjarita thAya to paNa temAM paramAtma sattA mojUda che. te pratye dRSTi keLavo, AtmabhAvane oLakho, ArAdho, saMsArathI mukti pAmavAno e upAya che. tene mATe deva-gurujano pratye bhaktibhAva keLavo. jIvo pratye prema keLavo bIjuM zuM laI javAnuM che ? AtmA ja svayaMbhU che. sarvasva che. tamArA ane sImAM rahelA AtmAne ja oLakho ane ArAdho." tyAra pachI 18 phebruArI 1998mAM temano dehavilaya thayo. svacca jIvanakALamAM AvuM jIvanabhAthuM to temaNe kalAko sudhI ApyuM hatuM. temanA ja udgAra dvArA A pustakanuM saMkalana karavAnuM thayuM te dhanabhAgya mAnuM chuM. temanI khoTa to purAya tema nathI paraMtu temaNe je kaMI jJAna-samRddhi ApI te dvArA ApaNe jIvana sArthaka karIe. e hArdika bhAvAMjali sAthe arpaNa prastuta pustaka temanuM ja che, temane arpaNa karI RNamukta thavAno AMzika prayAsa karyo che. temanA paricita mitro A lekhanane AvakArIne potAnA arpaNabhAvathI sAda purAvaze tevI zubhabhAvanA sAthe viramuM chuM. lekhana to barAbara 18 phebruArIe pUruM karyuM hatuM. paNa chApakAmamAM dhAryA karatAM vadhu samaya gayo. joke emanA kathananA udgAro evA udAtta ane tAttvika che ke tenI sAthe samayanuM baMdhana zuM hoya? jemanuM che temane arpaNa ho. sunaMdAbahena Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthasahayogano RNasvIkAra nAma nakala zrI jaina zvetAMbara mU.5. tapagaccha saMgha dhrAMgadhrA 300 Madhu Vijaybhai Chheda Los Angeles. U.S.A 30) Dr. Rajendra K. Shah. 250 2121 West Main street, Jeffersonville Pa 19403. U.S.A. zrI zAMtAbahena tathA sva. zrI mahAsukharAma goDA parivAra 300 voziMgTana DI.sI. U.S.A. AnaMda sumaMgala parivAra, amadAvAda 100 AnaMda sumaMgala parivAra, amerikA 200 saharSa jaNAvavAnuM ke atyAra sudhInA lagabhaga sATha jeTalAM pustakomAM 30 jeTalAM pustakono sahayoga amerikA nivAsI mitroe upADI lIdho che. tethI dara varSe ekabe pustakonuM prakAzana nizcitatAe thaI zakyuM. te saunA satkArya mATe khUba abhivAdana karuM chuM. temAM sAtha ApanAra amadAvAdanA AnaMda sumaMgala parivAranuM paNa abhivAdana karuM chuM. khAsa noMdha eka navIna prayogane apanAvajo 1. tamane A pustakamAMthI je je prakaraNa game tene khUba vAMcIne temAMthI ja prazna uThAvajo. ane jAte javAba lakhajo. 7thI 10 pAnAM athavA 25thI 30 praznottara. vistArathI jarUrI che. 2. athavA koI adhyAyano viSaya pakaDIne tenA para tame tamArI buddhi, zakti, kSayopazama pramANe lekha-nibaMdha lakhajo. 8thI 10 pAnAno. 3. pUrA pustakanA sArarUpe 8thI 10 phUlaskepa pAnAMno nibaMdha lakhajo. A traNe prayoga puraskArane pAtra che. puraskAra nANAMnI cukavaNIthI maLaze je rU. 500 thI rU. 1000nI vacce haze. je je lekho AvyA haze temAM naMbara pADIne pasaMdagI karavAmAM Avaze. AmAM rakamanuM mahattva nathI paraMtu kheladilI - vizALatAno bhAva che. 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta graMthamAM zuM adhyayana karazo tenI AchI rUparekhA - anukrama prastuta graMthanA vAcake noMdha levI. zabdArtha jotA javA. vAcanAra joze to samajAze ke svarUpanI sAdhanAnA sopAna caDhavAvALo sAdhaka che. tene saMsAramAMthI UThavAnuM che tethI graMthanA adhyAyanA kramamAM tenI bhUmikAne lakSyamAM rAkhI che. prathama adhyAya saMsAranA svarUpano che. jemAM saMsAramAM rahevAvALA sAdhakane muktinuM lakSya levAnuM che. bIjo adhyAya saMsAra jenA para Ubho rahyo che. e para-bhAvano che. arthAt bhautikatAnI pracuratA darzAvI che. trIjo adhyAya parabhAvathI upara UThavA sAdhanAno che. jenI vizadatA batAvI che ke sAdhanAnI daDhatA kevI hoya ? cotho adhyAya adhyAtmayoga che kAraNa ke sAdhanAmAM adhyAtmayoga atyaMta Avazyaka che. pAMcamo adhyAya adhyAtmanuM pariNAma muktinA bIja samakitano che. chaThTho adhyAya samyaktanI paripakvatA mATe tattvanI samaja tathA yogyatA mATe dravya guNa paryAyanI kaMika rUparekhA che. sAtamo adhyAya paramAtmAe nizcayadharmanA lakSya mATe batAvela tripadI utpAda vyaya dhrauvyano che. je vaDe jIvanuM je nirAvaraNa jJAna che tenuM lakSya thAya che. AThamo adhyAya A tattvadaSTinI sAdhanAnI bhAvi phaLazruti kevaLajJAna che. kevaLajJAnanI phaLazruti mukti che. tenuM lakSya thavAnuM rahasya che. navamo adhyAya muktine bAdhaka kartA-bhoktAbhAvanI vaibhAvika avasthA che. tenA nivAraNa mATe svabhAvadazAnuM nirUpaNa che. dasamo adhyAya svabhAva dazAne pAmelo jIva aMte mokSa prApta kare che. A pramANe saMsAranI ajJAnavaza anAdithI sevelI yAtrAno dasamA adhyAyamAM aMta Ave che. amaratvanI prApti prakriyAno lekha temAM umeryo che. ethI A graMtha sopAna - nisaraNInA bhAvathI gUMcyo che. pAribhASika zabdonI saMkSipta arthAvali A sAthe mUkI che. 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa zabdArtha akriya : eka padArtha bIjA padArthanI kriyA na kare, athavA sahakriyA. agurulaghutvaguNa : jaDa ane caitanya baMnemAM hoya. je zaktinA kAraNathI eka dravya athavA guNa anya rUpe na pariName. athavA guNa vikharAIne judA na paDe. sUkSma pariNamana thayA kare. agurUlaghu : loDhAnA goLA jevo bhAre nahi ke rU jevo halako nahi. athavA siddhanA jIvone uccanIca gotrakarmano abhAva. aghAtIkarma : nAma, gotra. vedanIya ane AyuSyanI prakRti je AtmAnA guNone AvaraNa kare te zubhAzubha hoya. achedya : koI nimittathI chedAya nahi. AtmA abhedya che, achedya che. advaita : abheda - abhinna, ekarUpa. aMtarmuhUrta : 1 samayathI mAMDIne 48 miniTano samaya. temAM vacceno badho samaya nAnuMmoTuM aMtarmuhUrta gaNAya. aMtaHkaraNa : mananI zuddha avasthA. AtmasphuraNA. adhyAtma : Atma prerita bhAva, Atma samIpanuM anusaMdhAna. adhyAsa : je te prakArano bhrama athavA gADha paricaya, dehAdhyAsa vagere. anAdianaMta : anAdi jenI Adi-prAraMbha nathI. anaMta jeno aMta nathI tevA vizvanA jIvAdi tattvo. adhikaraNa: sAMsArika kriyAnAM sAdhano, zastra vagere. adhiSThAna apramatta munijanonuM sAtamuM guNasthAnaka, pramAda rahita dazA. avAMtarasattA : aMtaragata sattA. avinAzI : nAza na pAme tevuM. avadhijJAna : caudarAjaloka, (vizvanA) rUpI padArthone atindriya jJAna vaDe alpAdhika jANe. avagAhana : jagA, jIvanuM zarI2 pramANa kSetra, AkAzano avagAhana guNa. asadbhUta : jemake nizcayanI dRSTie tattvanI viparIta samaja te asadbhUta vyavahAra che. huM deha chuM, vigere asAdhAraNa guNa : je guNa anya padArthamAM na hoya. jema ke AtmAno cetanaguNa ane pudgalano jaDa guNa. je guNathI padArtha oLakhAya. 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azrava : mithyAtvAdi pariNAmathI kAmaNavargaNAnuM AtmAnA pradeza sAthe joDAvuM. upakaraNa : dharmanAM sAdhano, zAstra, mALA, mUrti. citrapaTa, Asana vagere. upacarita : vyavahArika rIte kathana karavuM mULarUpe nahi. upAdAna : bAhya nimittathI jemAM kArya thAya te sattA jemake ghaDAnuM upAdAna mATI. utpAda : utpanna thavuM. dravyamAM navIna paryAyanI prApti. upayoga : AtmAnuM lakSaNa - padArthano bodharUpa vyApAra. upayogamukti : upayoganI mohAdibhAvothI mukti. zuddha upayoga. ubhaya : baMne = jemake sat asat. ubhaya. upekSA : abhAva karavo ke taTastha rahevuM. kaSAya : kaSa = saMsAra, Aya vRddhi, (phleSita pariNAma) - saMsAranI vRddhi. guNazreNi : muni - sAdhaka, Atmazuddhi vaDe kevaLajJAnanI prApti mATe je anaMtaguNI karmanI nirjarA karI bhAva ArohaNa kare che AThamA guNa sthAnakathI teramAM guNa sthAnaka sudhInI dazA. ghAtakarma : AtmAnA guNono ghAta kare, DhAMkI de. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya karmanI prakRtio ghAtI che. chadmastha : saMsArI, alpajJAnI, kevaLajJAna thatA pahelAnI badhI avasthAo. tadrupa : padArtha sAthe ekarUpa, tanmaya. tirohita : chupAyeluM. darzanasaptaka : mithyAtva, mizra, samyakatva mohanIya traNa, tathA cAra anaMtAnubaMdhInA kaSAya, krodha, mAna, mAyA, lobha. dIrghakAlikI saMjJA : bhUta-bhaviSyanA hitAhitano vicAra karI zake tevI zakti. dravyArthikanaya : vastunA mULa svarUpathI nirUpaNa kare. sAmAnyane grahaNa kare. deza : alpa. dvaita : judu. hRddha : rAga-dveSa, janma-maraNa benuM joDaluM. dhrauvya : nitya - TakavAvALuM. nirmoha : moharahita, nirahIya. niHspRha. nirAraMbhI : AraMbha rahita. nirAvaraNa : AvaraNa rahita. naimittika : nimitta pAmIne je pariNAma thAya te. zeya : jaNAvA yogya padArtho, dazyamAna jagata. jJAyaka : jANanAra - cetana. pudgala : sarve bhautika padArtho. jemAM sparza, rasa. gaMdha. varNa hoya. paramArtha : AtmAno nizcayArtha - nizcaya dRSTi. 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANu : pugalano avibhAjya sUkSma aMza. paryAyArthikanaya : badalAtI avasthAonI dRSTine jaNAvatuM AMzikajJAna. paryAya : dareka padArthanI badalAtI avasthAo. dravyanA AdhAra para) dravyanA lakSaNathI bhinna, pradezathI abhinna guNanuM pariNamana. paryApti : janmAMtare jatAM jIvane navA dehanI racanAnI sAmagrI. tenA cha prakAra che. paramANuonI pariNamana zaktinI pUrNatA) pradeza : dareka dravyono sUkSma saMlagna aMza. piMDatva : dareka dravyanAM pradezanA samUhano piMDa. pradezamukti : AtmA pradezonI karmathI sarvathA mukti. prAtihArya : tIrthakara nAmakarmanA yogathI tIrthakaranI sAthenA ATha puNyAtizayo. azokavRkSa, chatra, cAmara, bhAmaMDala. surapuSpavRSTi devaduMdubhi Asana divyadhvani. te ATha prAtihArya. bheda : chUTA paDavuM. juduM. bhedajJAna : deha ane AtmAnI bhinnatAnuM jJAna, para ane svanuM jJAna. mahAsattA : samasta padArthonA astitvaguNane grahaNa kare. manaH paryavajJAna : saMyati muninuM saMgni jIvonA (manavALA) vicAro jANavAnuM, atindriya jJAna. mithyAtva : para padArthamAM svAtma buddhi, sukhabuddhi. tattvonuM azraddhAna. yugapad : eka sAthe jANe. samayanA AMtarAvagara. yoga : paugalika yoga - mana, vacana, kAyAnA nimittathI AtmAnA pradezo caMcaLa thAya. yoga : pAramArthika yoga-mokSane kAraNI bhUta pariNAma. AtmabhAvane joDatA pariNAma. lokAloka : lokAkAza, alokAkAza, lokAkAza jemAM cha dravyo hoya. alokAkAzamAM kevaLa AkAza hoya. anya dravyo na hoya. vibhAva : rAgAdimoha, ajJAna vagere sarve anyabhAva. SaTaguNahAni vRddhi : cha prakAre jIvanAM pariNAmomAM alpAdhikatA thAya. SaTakAya : pRthvI, pANI, agni, vAyu. vanaspati pAMca sthAvara, 1 trasa. cha prakAranA jIvonA prakAra = SaTakAya. zrutakevaLI : dvAdazAMgIne zrutajJAna vaDe jANe. prabhue batAvela siddhAMto ane rahasyone zrutajJAna vaDe jANe ane kahI zake. 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMza: rUpI padAtho bhAga jema macatA , thI jIvo, prANIo svasa, jemAM sahajapaNe para rahelA sarva padArthona sakAma : nirjarAno eka prakAra che. je samyagdaSTivaMta jIvane mahad aMze hoya che. udayamAM AvelAM karmo khare paNa tevA navAM na bAMdhe. samavasaraNa : tIrthaMkara prabhune kevaLajJAna thayA pachI devo dharmatIrthanA pravartana mATe traNa gaDharace. jyAM caturvidha saMghanI sthApanA thAya. prabhuupadeza Ape. saMghAta : paramANuonuM bethI vadhu saMkhyAmAM bhegA thavuM. bheda : chUTA paDavuM. saddabhUta vyavahAra : tattvanI yathArtha zraddhA, mAnyatA. te pramANe dharma AcAra. skaMdha : dareka dravyano Akho bhAga jemake dharmAstikAya asaMkhya pradezano skaMdha. rUpI padArthomAM rAIno dANo paNa skaMdha. paramANuono jaththo. saMjJA : jIvanI phuraNA, AhAra, bhaya, nidrA, parigraha vagere. saMjJi : mAtApitAnA saMyogathI utpanna thatAM garbha ja manavALA jIvo, prANIo. sarvajJa : saMpUrNa vizva ane temAM rahelA sarva padArthonA traNe kALanuM yugapajJAna jemAM sahajapaNe hoya. (vItarAgatA sahita sarvajJa) svasaMvedya : AtmAnA sukha - AnaMdano svAnubhava. AtmA svasaMvedya che. syAdvAda : koI paNa vastunuM apekSAe kathana karavuM. sAdisAMta : jenI Adi hoya ane aMta hoya. jemake upazama samyaktva. kAraNonI vigata : mukhyagauNa paNe A kAraNo kAryanI siddhimAM hoya. samavAyakAraNa : pAMca che. karma, kALa, svabhAva, niyati. puruSArtha. A pAMca kAraNamAM puruSArthanI mukhyatA che te kALe anya kAraNo hoya. karma : kriyA satkarma Adi, tathA sAMsArika kriyAo. kALa : koI paNa kArya thavAmAM samaya jAya. svabhAva : dareka vastune potAno svabhAva hoya. jemake jaDanuM jaDatva. cetananuM cetatva. mATImAMthI ghaDo. suvarNanI baMgaDI vagere. niyati : prArabdha, bhavitavyatA, thavAnuM hoya tema thavuM te. (kevaLI gamya) puruSArtha : udyama, vIrya, ullAsa, kriyA karavAno vikalpa. cAra kAraNo je jIvane sAdhanAkALa mATe jaNAvyA che. apekSAkAraNa : AryabhUmi, manuSyajanma, uttamakuLa, buddhi pratibhA, vagere. nimittakaraNa : sadaiva, sagara, dayArUpadharma ArAdhanAnAM anya kAraNo. asAdhAraNakAraNa : jIvanA potAnAM zuddha pariNAmo. upAdAnakAraNa : AtmalakSya, mokSanI utkaTa bhAvanA, AtmAno trikALI zuddha svabhAva, Akhare asAdhAraNakAraNa ane upAdAnakAraNa maLI jAya che. 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabhUminA mAnavIno vaibhava kaSAyanI maMdatA hoya paNa tapa, saMyama, vairAgya na hoya topaNa mokSamArganI sAdhanA thatI nathI. yugalika bhUmimAM yugalikone AraMbha parigrahanuM prayojana na hovAthI janmagatu kaSAyanI maMdatA hoya che. tethI devalokamAM janme che. paNa mokSe jatAM nathI kema ke tyAM tapAdi anuSThAno nathI, vairAgya thato nathI. svargalokanA devo pAse puNyayoga ghaNo che. sukhasAmagrI ghaNI che. siddhazIlA najIka che. chatAM mokSagamana thatuM nathI. kAraNa ke tyAM paNa saMyamAdi anuSThAna nathI ane dvAdazAMgInuM ArAdhana nathI. Aryadezano mAnava tapAdi anuSThAna sAthe paramAtmAnI dvAdazAMgInA jJAnanA baLathI AdhyAtmika vikAsa karI kevaLajJAna prApta karI mokSa pAme che. cakravartI pAse apAra sukha sAmagrI ane samRddhi cha khaMDanuM Adhipatya chatAM saMsAra kema tyajI de che ? kevaLajJAnI paramAtmAnA saMparkamAM Ave che tyAre temane paramAtmAnA sukha AgaLa pote duHkhI lAge che. kevaLajJAnano Avo atyaMta mahimA chatAM Aje tenA bhAvanI jANe gauNatA thaI che. bhale A kALe A kSetre kevaLajJAnanI prApti na hoya, tethI kAMI kevaLa bAhya kriyAmAM ja rAcI mAtra mAna prazaMsAmAM paDavA jevuM nathI. Aje mAnavasvabhAvamAM tyAgI-bhogI badhA ja kSetre svaprazaMsA prApta karavAno mahimA vadhyo che. AthI mahimAvaMta evA siddhasvarUpano - kevaLajJAnano pracAra gauNa thayo che. paNa vikathAo vadhI paDI che. temAM paNa ghaNI prazaMsA thAya tyAre jIva tene dharma prabhAvanA mAnI coMTI paDe che. paNa tyAM vivekanI jarUra che ke te te prakAro keTalA kSudra che. temAM iSTa buddhi karI kartAbhoktAbhAva kare che. tethI kevaLajJAnanI mahAnatAthI ApaNe pAchaLa paDI jaIe chIe. A kALe bhale mokSa na hoya paNa bhAvanA na karavI tevuM nathI. AtmA kevaLajJAna svarUpa che. tevuM lakSya upakArI che. 16 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. sarati iti saMsAra saMyoga-viyoga, sukhaduHkha, sarjana-visarjana, rAgadveSanA dvaMdvanuM sthAna eTale saMsAra. zuM sare che ? zuM parivartana pAme che ? saMsAranA saghaLA padArtho parivartana pAmyA kare che. cetana paraparicayI hovAthI te parivartana sAthe potAnA bhAvane ramADyA kare che. temAMthI rAgAdi UbhA thAya che. zubhamAMthI azubhamAM, rAgamAMthI dveSamAM. sukhamAMthI du:khamAM. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM. Ama jIva saMsAramAM saryAM kare che bhamyA kare che, e ja jIvane duHkhI thavAnuM kAraNa che. saMyoga ane viyoganA cakrAve caDhI jIva duHkha pAme che, evo saMsAra sarato rahe tenA karatAM jIvane saMsArathI ja saryuM. arthAt saMsArathI ja mukti karavAnI che. saMsAramAM puNyaudaya te zakti che. svarUpa nathI. mATe puNyanA udayano sadupayoga karavo. parahitanI bhAvanA karavI te samyabhAva che. te puNyanI vRddhi kare che. kevaLa teno bhoga-upabhoga karavo e mithyAbhAva che. te pApa baMdha karAve che. puNyanA udayakALe bhogAdimAM svabuddhi thAya ahaM mamatva thAya to pApa baMdha thAya. para tattvane potAnuM mAnavuM banAvavuM te corI che. paratattva parane ApI devuM, arthAt bhogavavuM nahi te acaurya che. dAnadharma che. bhogavavuM te adharma che. mATe sAdhake saMyama niyama AdaravAnA che. saMsArI jIvanuM nAmakarmanI prakRtinA udaye arUpIpaNuM tirohita thAya che. A prakRti AtmAne rUpI dekhADe che. puddagaladravya anaMtabhede rUpI che. tethI nAmakarmane kAraNe AtmA anekapaNe (gati-jAti) rUpIpaNuM pAme che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna anekarUpane dhAraNa kare te rUpI (saMsArI jIva) eka ja rUpane dhAraNa kare te arUpI siddhatva) rUpa vaDe (dayathI) arUpIne joI na zakAya. arUpI jovA arUpIjJAna (kevaLajJAna) joIe. rUpIpaNAthI mukta thaI arUpIpaNuM pAmavuM te zreSTha che. saMsArI jIvonuM arUpIpaNuM agurulaghupaNuM sarvathA AvarAyeluM che, tethI te rUpI manAya che e aghAtI karmono udaya che. jJAna-darzanaguNa saMsArI jIvano sarvathA AvaraNa pAmato nathI, tethI kSayopazama bhAva kahyo che jo te guNo sarvathA AvarAI jAya to jIva jaDa thaI jAya. nigodanA jIvonA A guNo utkRSTatAe AvarAyelA che. paraMtu sarvathA AvarAyelA nathI. sAdhake jaDa ane cetanano nirNaya karavAno che. rUpI-arUpIno nirNaya karavAno che, ubhayamAM nitya ane anityapaNuM vicAravAnuM che. te buddhithI ane zraddhAthI vicAravAnuM che. buddhi - e akhaMDa ane pUrNajJAna nathI. paNa jJAnanuM eka phuraNa che. AtmAnA sarva guNamAM pradhAnaguNa che. paraMtu viparIta zraddhA buddhine hAnikAraka che. buddhi mAnavanI vizeSa zakti che. tenI rakSA karavI joIe. te zraddhA vaDe thAya che. rAganuM kSetra anyatra nathI, paraMtu zarIra, indriyonA viSayo ane pudgalabhAva che. udAratA ane AtmIyatA Ave rAga ghaTe. nirdoSa prema Ave. vItarAgatA pratye javAya. jainadarzana syAdvAdadarzana che. arthAt udAradarzana che. anyanA dharmano apalApa karavo ke dubhavavA nahi. teone zAMta citte samAdhAna ApavuM. ApaNe vAdI nahi paNa vItarAgI banavuM che. upasarga kALe mahAtmAo priya dehane upasarga karanAra pratye paNa samabhAva, AtmIyabhAva rAkhIne sahana kare che, tethI karmanI nirjarA thAya che. to pachI ApaNuM darzana ja kevaLa sAcuM evA AgrahathI anyane ArtadhyAna karAvavuM te udAratA nathI. mATe syAdvAdazailIthI samAdhAna karAvavuM. samyam ahaMthI paramArthamAM paNa mAruM ja sAcuM evA AgrahathI mukta Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra thavAnuM che to pachI mithyA ahaM to poSAya ja nahi. mATe vAdavivAdamAM paDavuM nahi. sarvajJa bhagavAne ApeluM zrutajJAna vItarAga banavA mATe che, vAdI ke vANIvilAsa mATe nathI. Akhare ApaNe nayAtIta thavAnuM che. kSaNika vikalponI jALa toDavAnI che. para darzanamAM dveSa karavAno nathI. sarvajJa bhagavaMte ApeluM zrutajJAna ApaNA kevaLa bauddhika AnaMda mATe nathI. chatAM e bauddhika AnaMda zuddha bane to akhaMDa AnaMdanuM kAraNa bane che. jyAre jIva svayaM vItarAga thAya che. jIvane ISTa aniSTanI kalpanAo ja IcchAnuM mULa che. temAM sukhaduHkhanuM yugala jIve che. eTale saMsArI jIvo puNyanA udayakALe sukhanuM vedana kare che, pApakALe duHkhanuM vedana kare che, temAM ajJAna raheluM che. eTale jJAnI puruSo duHkhanuM mULa pApa karatAM paNa sukhanI buddhine kahe che. tethI sukhano tyAga karavAnuM kahe che. khoTA sukhanI icchA karavI te jema ajJAna che, tevuM ajJAna duHkhanA InkAra ke AkuLatAmAM che. sAMsArika sukhanI icchA pAchaLa duHkha na hoya tevA ukela lAvavAnA che. duHkha gamatuM nathI to duHkhamukta kema thavAya tevI sAdhanA karavI joIe. mATe dharma ane mokSa puruSArtha che. kAraNa ke saMsArI jIva jyAM sudhI pUrNa zuddha-nirAvaraNa cetanasvarUpa na bane tyAM sudhI duHkhamukta na bane. mATe cetanane nirAvaraNa - pUrNa zuddha thavA mATe sAdhanA karavAnI che. rAgadveSarahita vItarAgI thavA mATe sAdhanA karavAnI che. paraMtu saMsArI jIvane dehanuM mahattva samajAvuM joIe ke jIve sAdhanA AkAzamAM ke havAmAM karavAnI nathI. paraMtu dehamAM rahI Atma lakSya karavAnI che. pudgala dravyo bhogya padArtha hovAthI jIvane temAM ajJAna ke bhogavaza bhogabuddhi thAya che. dharmAstikAya, adharmAstikAya bhogya padArtho nathI. tethI jIvane temAM bhogavRtti thatI nathI. deha-indriyAdimAM bhogabuddhi thavI te aparAdha che. kAraNa ke te svarUpa prAptine bAdhaka bane che. je padArthomAM sukha nathI te meLavavA prayatna karavo te vyartha parizrama che, bhrama che. anya jIvonuM duHkha dUra karavuM te dravya dayA-anukaMpA che, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna ane jIvane paramArtha mArga batAvI sarvathA duHkha mukta karavA prayatna karavo te bhAva anukaMpA che. paramArtha karuNA che. A kArya niHspRha mahAtmAonuM che. satnI - AtmArthanI icchA te samyagU icchA che. asatu-bhautika icchAono tyAga e icchA nirodha che, arthAt svamAM tRpta thavuM te tapa che. lakSyArtha che, pUrNatAnI prAptinuM sUcaka che. saMsArI jIvanuM ajJAna zuM che? padravyamAM svabuddhi karavI te ajJAna che. abhAva rUpa padArtha bhAvarUpa kahevo te ajJAna che. icchA, mamatva AsaktinuM mULa ajJAna che. icchA chUTavAthI mamatva-Asakti moha sarve chUTe che. sukhane zA mATe duHkharUpa mAnavuM? sukhano bhrama bhAMgavA mATe. duHkhane sukharUpa zA mATe mAnavuM? pUrve bAMdhelA pApa - duHkhathI chUTavA mATe, ane sukhanI lolupatA thAya nahi. sAdhubhagavaMto AvA abhigamanA praNetA che. pariSaha upasargo hasatA - prasannatAthI sahI le che. paMca mahAvrata laIne saMsArasukhanI icchA mAtrano virodha kare che. duHkhano InkAra ke pratikAra nathI karatA. samabhAva vaDe duHkhane sahajabhAve svIkAre che. te temanuM atyaMtara cAritra che. sAMsArika sukha bhogave tene svAbhAvika sukha AnaMda na maLe, te pramANe duHkhanA vikalpamAM rahe topaNa AtmAno AnaMda na maLe. duHkhathI bhayabhIta na thavuM. ane sukhanI icchA na karo, ema samAdhibhAva vaDe AtmAno zuddha svabhAva pragaTa thatAM mokSa thAya. vicAra e buddhitattva che, buddhi e vicAranuM aMga che. buddhi jaDa padArthonA vikalpa kare che. AthI saMsArI jIva buddha rahe che. jo te buddhimAM zuddhi bhaLe to jIva paramArtha tattvane pAme tyAre buddha nahi paNa buddha bane buddhi e AtmAnuM nija svarUpa nathI eka sAdhana che. dhana, parivAra Adi vinAzI tattvono yoga thAya tyAre jJAnIne temAM vairAgya Ave che. dhana-dhAnyAdimAM mUcha hotI nathI. tene mAtra mokSanI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra abhilASA che. te jIvane mukta thavAnuM bAkI che. jene mokSanI IcchA hoya te mokSa pAmelo nathI. tema je mokSanI abhilASA nahi kare te mokSa pAmavAno nathI. zreNI jevI avasthAmAM e abhilASA sahajapaNe zamI jAya che. daSTi evI sRSTi arthAt jenuM darzana-dRSTi zuddha che tene sRSTinuM svarUpa yathArtha samajAya che. te UMcI sAdhanA che. sRSTi evI dRSTi te vyavahAra che. baMne prakAramAM ajJAna ane mohane khatama karavAnA che. parapadArthomAM IniSTa bhoktAbhAva karo eTale rAgadveSa thaze. 0 rAgya padArthonuM pratikULa lAgavuM te dveSa. 0Sya padArthonuM anukULa lAgavuM te rAga. vastunA abhAvamAM te meLavavAnA prayojanane icchA kahe che. vastu prApta thayA pachI tene potAnI mAnavI te mamatva che. prApta vastune bhogavavI te bhogyavRtti - Asakti che, te jIvane punaH punaH mamatva karAve che; mATe anAsakta thavuM te duHkhamuktinI sAdhanA che. paravastumAM svabuddhi e mamatvanuM mULa che. saMyamAdi dvArA paravastunuM mamatva ghaTaze, viveka jAgrata thaze. ane svarUpa pratye dRSTi dorAze. duHkhanA aMtano A upAya che. saMsAramAM bahAramAM zatru nathI paNa ApaNA matijJAnamAM je vikArI bhAvo che, te ApaNA zatru che. te duHkhadAtA che. para padArtho pratyethI rAga kADhavo hoya to padArthane para mAno, kAlpanika mAno, duHkhanuM kAraNa mAno, vinAzI mAno, to saraLapaNe rAga ghaTaze. nitya evA svarUpane jANo, anitya padArthono parihAra karo. jJAna ane dhyAna e ApaNA satano svIkAra che. tyAga, vairAgya, saMyama ane tapathI asano parihAratyAga thAya che. AtmA AnaMdasvarUpa che tevA dhyeyane daDha karo. vAstavamAM parapadArtho sukha ke duHkhanuM kAraNa nathI. paraMtu vinazvara padArthomAM svabuddhi sukha ke duHkhanuM kAraNa bane che. kAraNa ke padArtho badalAya che, saMyogo badalAya che, manodazA badalAya che. tyAM sukha ke duHkha sthAyI kyAMthI hoya? anyanI sahAyanI apekSAe dehane sevA dvArA zAtA For'Private & Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 svarUpasAdhanAnAM sopAna pahoMcADI zakAya che. Atmasukha anya jIvo ApI zakatA nathI te devaguru tattva dvArA jANavA maLe che. saMsArI koI jIva duHkha icchato nathI. te niraMtara duHkhane TALavA ke kADhavA prayatna kare che. duHkhanA kAraNanuM nirAkaraNa karavuM joIe. game tevA duHkha chatAM jIva jaDa thaI zakato nathI mATe teNe zuddha caitanyapaNe pragaTa thavuM joIe. jethI sarvathA duHkhano kSaya thAya. - buddhi game tevI tIvra hoya paNa te asthAyI che. temAM zraddhAne bheLavIne jaDa ane caitanyanuM bhedajJAna karavuM joIe. jagatanA dazya padArthomAM samyagu mithyApaNuM nathI, tamArI te pratyenI dRSTimAM samyam ke mithyAbhAva thAya che. jyAM sudhI vikalpo jatA nathI tyAM sudhI vikAra Upaje che. tethI jJAna para AvaraNa Ave che. vikalpanA sAkSI bano. eTale vikArathI mukti thaze. mananI azAMtatA caMcaLatA nIkaLI jaze. tyAre mana amana thaze, pachI mana kone AdhAre rahe, te jJAnamAM DUbI jaze. eTale jJAna nirAvaraNa banaze. duHkhanuM mULa mana che. mananuM phaLa duHkha che. saMsArI jIva icche che sukha ane vede che dukha. jaDa padArthone duHkhanuM vedana nathI. siddha paramAtmAne duHkhanuM vedana nathI. paraMtu saMsArI jIva jaDa thaI zakato nathI, te duHkharahita thato nathI mATe saMsArI jIvane duHkhamuktino eka ja upAya che, siddhatva pragaTa karavuM. sukha-AnaMda-jJAna, AtmAmAM rahelA che. jyAM AtmA che tyAM jJAna ane AnaMda che ja. jagatanA sarva jIvone potAnA deha dvArA lezamAtra duHkha Apo nahi te dravyadayA che. ane ajJAnamUlaka mithyA sukhathI para jJAna dvArA sAcA sukhane batAvavuM te bhAvadayA che. sukhabhoganuM phaLa duHkha e kudaratI-karmano kAnUna che. kAyayogathI sahana kareluM duHkha manoyoga sudhI pahoMcaze nahi. kAraNa ke te kaSTa deha sudhI paryApta thAya che. manane kaSTa thatuM nathI. te bhedajJAna che. e bhedajJAnanA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra baLe jIva kevaLajJAna pAme che. jema gajasukumAra Adi pAmyA. kAyAnA AhArAdika keTalAka dharmo che. paNa temAM kaMI rAga karavo jarUrI nathI. eTale tapAdi dvArA AhArAdinuM niyamana batAvyuM che. zArIrika pIDA ke daridratA jevA duHkha vedanarUpa che. jyAre mAnasika duHkha kAlpanika che. ajJAna ane mohavaza jIva duHkha pAme che. saMsAranA bhogasukhamAM samAnatA saMbhavita nathI. te haMmezAM bheda ane viSamapaNe hoya che. kAraNa ke te sukhAdino AdhAra pUrvanA puNya ane pApa che. rogamAM zoka bhaLe che. zoka svayaM zokarUpa che. zoka e mohanIya karmanI prakRti che. mAnasika pIDArUpa che. roga azAtA vedanIya karmanuM duHkha che. te kAyayoga sAthe joDAyelAM che. raMka hoya ke rAya hoya. rAgI. ke nIrogI; saune zoka-kleza karAve che. te udveganuM kAraNa che. saMsAranuM mULa dehabhAva che. dehamAM sukhabuddhi che. tethI Atmapradezo dehathI (abhina) abheda jaNAya che. tenuM bhedajJAna karIne dehanuM mamatva TALIne AtmA sAthe abheda thavAnuM che. to sarva duHkhano aMta Ave. dehanI kriyA bhoga ane roga che. dehanA je sahaja dhama che spardhAdi, temAM mohanIyane kAraNe bhoga bhaLe che. rogamAM dehanI pratikULatA dharma che tethI roga jAya eTale dehamAM sukha Upaje che. AvA mohanIyanA bhAvone samajavAnA che. ajJAnavaza ekendriya jIvo deha te "huM chuM tevA dehabhAvathI sukha icchatA hovA chatAM duHkha ja bhogave che, temAM chUTako nathI. sthAvarapaNuM hovAthI sthaLAMtara karI zakatA nathI. tyAM akAma nirjarAthI vizeSa guNa prApta thatAM trapaNuM pAme che. ogha saMjJA vaDe vaLI dehane bacAvavA doDe che. vAstavamAM sukha AtmAno maulika guNa che. duHkha maulika nathI. deha sukha mATe karelI bhUla e duHkha che. sukha Atmika ne bhautika baMne prakAranuM che. bhautika duHkha kevaLa naimittika che. moha ane ajJAnavaza anAdikALathI dehasukha jIvanI sAdhyadRSTi che. tethI tenI mukhyatA thavAthI Atmasukha Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna vismaraNa thayuM che. te kharekhara duHkhada che. jIva dehasukhanI sAdhya ane bhogabuddhi choDe to Atmika sukhanI prApti thAya. bAhya sukhanAM sAdhanone dAna dvArA sahaja tyajI devAnAM che. saMsAranuM sukha anya jIvone bhoge bhogavAya che. mATe dAna ane dayAnI mukhyatA kahI che. Atmatattva vivekI tattva che. mATe kriyA ane bhAva baMnemAM viveka jarUrI che. saMsAramAM sarvatra rAganuM sAmrAjya che. paraMtu jIva ja e rAgane coMTI paDe che. rAgano rAga karI baMdhAya che. rAgano virAga kare to mukti che. samakAtine hajI saMsArano udaya che eTale rAga hoya paNa rAgano rAga mIThAza) nathI. mithyAtva nathI eTale saMsArano udaya chatAM IcchA mokSanI che. saMsAra pratye udvega che. saMsAra sukhamaya che, sevavA jevo che e sukhabuddhi pAmI gaI che. saMsAranA sukhanI upAdeyatA TaLI che. heyardaSTi paripakva thaI che. traNe kALa saMsAramAM bhogya padArthonAM sAdhano ochAM rahevAnAM te bhogavavA jIvonI saMkhyA vizeSa rahevAnI ane darekanI bhogatRSNA anaMta rahevAnI, mATe tyAga dharma zreSTha che. saMsAramAM jIvane svakSetre svaISTa hovAthI potAnI IcchAthI viruddha vAta sahana thatI nathI. potAne ISTa hoya tyAM sahana thAya che. putraputrAdino viyoga samaya Ave visarI javAya che, kAraNa ke te parakSetre parabhAva che, paNa mananA duHkhane taddana visarI javAtuM nathI. icchAnA mULamAM vibhAvanI vikRti che. temAM kaSAya bhAvanI mukhyatA rahe che. mohanIya karmanI prakRtinA udayanI apekSAe saMsArI jIvane jJAnIo duHkhI kahe che. mohanIyanA vedanamAM jJAna tirohita thAya che, te duHkhada che. mohanIyanuM jJAna thAya ane tenI sAme jJAna hAjara thAya to nirmohatA Ave. saMsAramAM duHkhanA traNa (tApa) prakAra batAvyA che. Adhidaivika = kudaratano kopa. Adhibhautika = darda ane daridratA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra Adhi Atmika = mAnasika vyathA, kleza, udvega, Artaraudra dhyAna. AtmasvarUpanA bhAna vagara sarvatra AvuM duHkha che. saMsAramAM jo tame mAyAdhIza cho to tamAro mAyA upara kAbU che. jo tame mAyAdhIna cho to mAyAno kAbU tamArA upara che. jyAM sudhI zarIradhArI chIe tyAM sudhI ApaNe anya zarIradhArIo sAthe jIvavAnuM che. tethI bhAvamAM ane dRSTimAM udAratA karavAnI che. jethI dareka prasaMgomAM - saMyogomAM, saMbaMdhomAM AtmabhAva vikAsa pAme. saMsArI jIva anya pratye upakAra karIne sAdhanAmArgamAM AgaLa vadhI zake che. jIva mohanIya karmane vaza pote ja potAnA aparAdhathI saMsAramAM rakhaDe che. indriyo AtmAno AdhAra laIne kAryAnvita bane che, paraMtu saMsArI ema mAne che ke indriyone AdhAre ApaNe kAma karIe chIe. indriyo ane mana sarvoparI che, Ama mohavaza jIva parAdhIna bane che, ane duHkhI thAya che. e duHkha eTale sukhanuM na hovuM. jo indriyono upayoga kare to AtmavikAsa thAya. sukhI ke duHkhI thavuM te ApaNI samajane AdhArita che. anyane sukhI karavAthI sukhI thavAze, anyane duHkhI na karavAthI sukhI thavAze, sukha tattva evuM parAdhIna nathI. te to badalAno havAlo che. puNyatattva e che, ke svayaM duHkhI na thavuM ane nirAmaya sukharUpa rahevuM te svAdhIna sukha che. sukha AtmAno sahaja strota che. Atmika sukhano AdhAra AtmA ja che. ApaNe ApaNuM bagADyA vagara anyanuM bagADI zakatA nathI. ApaNe ApaNI jAtane sudhAryA vagara anyane sudhArI zakatA nathI. jagatane ThIka karavAnI jarUra nathI. jAtane ThIka karavAnI jarUra che. jagata to ThIka ja che, je kaMI thAya che te niyamathI thAya che. jyAM sudhI jIvane kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI jIva duHkhI che. apUrNatA duHkha che. vaLI alpa duHkhanI avasthA evI che ke pUrNa sukhane svAhA karI le che. ane duHkhanuM sAmrAjya phelAvI de che. bhautika sukhamAM evI tAkAta nathI ke duHkhamAtrane khatama karI de ane sukhane sarva vyApaka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna banAvI de. aghAtI karmanA zubha udayamAM zAtA AdinuM sukha bhrAmaka che. tethI sAmagrIno bhoga na karatAM sadupayoga karavo. tenA kartAbhoktApaNAmAM koI siddhi nathI. siddhi mATe sAdhaka banavuM jarUrI che. cittanI caMcaLatA, kleza vagere du:khavALI sthiti che, saMsArIne dehano neha mITho lAge che. paNa roga Adi thatAM e mIThAza kaDavAza bane che. jJAnIjano prathamathI ja tene kaDavo mAne che. mATe puNyayoge sAmagrI maLe topaNa temAM nirlepa rahevuM, bhautika sAmagrIthI je jIvane mahAna mAne che, te kSudra che. 0 sAMsArika jIvane jJAna che paNa te anaMta svarUpane pAmyuM nathI. sukha che paNa kSaNika ane kRtrima che. sahaja ke anaMta nathI. 0 zakti paNa te dehanA mohabhAve khaMDita che. 10 AtmAnI sukha zakti bIjAnA nimittathI banatI nathI tethI temAM koI bAhya vastuno sa2vALo nathI. bhautika sukhanI sAmagrImAM ghaNA nimittano saravALo che. anya jIvone ApaNe sukha ApI zakatA nathI. paNa sukhanAM sAdhana jarUra ApI zakIe chIe. tene sukha ApyuM tema kahevAya che. bIjAne sAdhana ApavA chatAM sukha tenA puNyathI maLe che. paNa anyane sAdhana ApavAthI ApaNane lAbha che. vartamAnamAM Asakti chUTe che, ane bhaviSyamAM sukhanA - dharmanA sAdhana maLavAnuM nimitta sarajAya che. sukhanI AsaktithI sukhanAM sAdhana gaLe bAMdhI rAkhavAthI te sukha duHkhamAM parivartana pAme che. eka bIjamAM vRkSa pedA karavAnI tAkAta che, tema sattAmAM rahelAM karmonI tAkAta saMsAranuM vRkSa pedA kare che. e sukhanI Asakti e paramArtha mArgamAM aparAdha che. anyane duHkhamukta karavAno prayatna paNa zAtAvedanIyanuM sarjana kare che. athavA duHkha sahana karavAnI tAkAta maLe che. jene kaMI joIe che te saMsArI. jene kaMI joItuM nathI te sAdhu. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra saMsAramAM rAga ane Asakti hoya tyAM sudhI bhogya padArthanuM mUlyAMkana che, anAsakti thavAthI te padArthonI tucchatA Ave che. te padArtho jaDa che. temAMthI aMdhakAra ja maLe che. tene ja sarvasva mAnavA te parAdhInatA che. saMsArano aMta nathI, ApaNe saMsAranA sAdhaka banavAnuM nathI. jyAM siddhi hoya tenI sAdhanA karavAnI che. sAdhana sAdisAMta bhAvavALA hoya. tethI sAdhana satuM na hoya. sat siddha paramAtmA che, je sAdhya che. audArika zarIramAM darda ane daridratA Adi hovAthI mana ane tana baMnenAM duHkha hoya che. devalokamAM vaikriya zarIra ane daivI sukha hovAthI tananuM duHkha nathI hotuM paraMtu mananAM duHkha te lobha, IrSA jevA doSone kAraNe hoya che, te mohanIyanA udayathI hoya che. devalokamAM puNyabaMdhanuM sukha bAra devaloka sudhI che. tyAM bhoganA sAdhanonI vipulatA hoya che. narakamAM pApabaMdhanA duHkha sAtamI naraka sudhI hoya che. tiryaMcagatimAM vivekahInatAthI duHkha che. sAdhujano vItarAgatA vaDe sukhI che. puNyanA udayane sat pravRtti mATe sAdhana banAvavuM. jenuM jJAna vizALa tenuM mana vizALa. saMsAramAM puNya yoge grahaNamAM sukha manAya che. dharmamArge tyAgamAM sukha che. viveka hoya to dhana-sattAno sadupayoga thAya. sattA sAthe ahaM bhaLe to duraupayoga thAya. saMsAra, pudgala saMbaMdha ke grahaNa vinA nathI. dharma, pugala saMbaMdhanA tyAga vinA nathI. sarva doSanuM mULa grahaNa (levuM) che. sarva guNono upAya tyAga che. tyAgathI karmanAM AvaraNo haTe che. krodha, mAna, mAyA, lobhano tyAga karavAno che. nizcayathI tyAga parabhAvano karavAno che. vyavahArathI bAhyatyAga karavAno che. sAmagrIno tyAga dAnAdithI thAya che. icchA karavI eTale Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 svarUpasAdhanAnAM sopAna kaMIka levuM, paNa ApyuM hoya to ja maLe. cUkavyA vagara maLatuM nathI. saMsAra eTale AsaktinuM nivAsasthAna, te prathama dehanI, pachI deha thakI sajAtIya-vijAtIya padArthonI hoya che. temAM krodha, mAna, mAyA karatAM lobhanI vizeSatA che, te ja sarva kAmanAone utteje che. bhogya padArthomAM ApaNe cetanabhAvane pUrIe chIe, te AsaktinI vizeSatA che. AvA praugalika bhAvone vosirAvavAnA che. pudgalanA mohane khamAvavAno nathI paraMtu AvA kaSAyo vaDe karelA durbhAvothI jIvane khamAvavAnA che. saMsArIbhAva badhA mohabhAva Azrita che. ApaNe saMsAranAM dRzya jagatanI saMvedanAnAM anubhavI chIe. tethI jJAnIjano prathama tyAM ja ghA marAve che, ke A deha huM nathI, strI Adi paNe huM nathI. krodhAdi kaSAya huM nathI. AvA dRDha saMkalpa pachI 'huM zuM chuM.' enuM bhAna thavuM te dharmanI zarUAta che. je padArtha mArA nathI tene potAnA banAvavAno satata prayatna te mUDhatA che. svamAM je che te joItuM nathI ane pa2ne mUkavA nathI. e mahA mUDhatA che. dehabhAva svayaM lobhanuM mULa che. te jIva mAtrano parigraha che. AtmAnI jJAna-darzanAdi anaMta labdhi che. sarva zakti dehamAM lagADavAne badale AtmAmAM lagADe to saMsArabhAvathI mukta thavAya. saMsAramAM jIvo duHkhI vadhAre, duHkhano kALa vadhAre, pote du:khI che tenuM kAraNa bhUtakALano aparAdha che. tevI spaSTa samaja Avaze to A jIvana sudha2ze. nahi to anya para Aropa thaze. mAruM bhaluM ke bhUMDuM huM ja karuM chuM. bIjA koI karI zakatA nathI. tevI rIte huM anyanuM bhaluM ke bhUMDuM karI zakato nathI. kevaLa tevuM ciMtana ke ceSTA karI aparAdha karIne pApa bAMdhuM chuM. anyanuM bhaluM ciMtavavAthI potAnuM bhaluM thAya che. bhUMDuM ciMtavavAthI potAnuM bhUMDuM thAya che. zarIramAM AtmabhAva karavAthI jIva paribhramaNa pAme che. paramAtmAnI mUrtimAM 52mAtmabhAva ka2vAthI jIvanA jJAnadarzana upayogamAM brahmAkAra vRtti thAya che. anAdikALathI jIva sAthe saMbaMdha dharAvatI cAre saMjJAonA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarita iti saMsAra parigrahAdimAM AkAro thavAthI tevI vRtti thAya che. A vRttithI asaMga thavA mATe brahmAkAra vRtti karavAnI che. temAM deva, guru ane dharmanuM avalaMbana levAnuM che. 13 adhikaraNa saMsAranA sAdhano artha, kAma ane bhoga mATe che. upakaraNanI sthApanA dharma ane mokSa mATe che. duHkha e jIvanuM svarUpa ke svabhAva nathI. duHkha jIvanA ajJAna svarUpanI vikRti che. prakRtimAM viSamatA te vikRti, AnaMda (prakRti) svabhAva che. temAM vikRti te du:kha che. sAme dekhAtA padArtho 52 jevo bhAva karIe, jevI dRSTi sthApIe tevuM tenuM phaLa draSTAne maLe che. dRSTine ke dRzyane phaLa maLatuM nathI. to pachI temAM tArA AtmAnuM zuM bhaluM thayuM ? deha ane indriyo dvArA parapadArthomAM sukhabuddhi ane bhogavRtti rAkhIne sukha maLe che tevo vizvAsa te rAgabhAva che. sukhAbhAsa che. dehamAM aMze paNa rAga, moha, icchA rahe che to te paNa saMjvalana kaSAya ja che. je cheka dasamA guNasthAnake varte che. sarvathA rAgano nAza te vItarAgabhAva che, je kevaLajJAna pragaTa kare che. zarIramAM indriyo rogarUpa ke bhogarUpa nathI. mohavaza zarIranI avasthA ane vyavasthA rogarUpa che. tema mAnIne samatAthI karma bhogavo. temAM sabuddhi karI 2sa nA reDavo jethI moha thAya. rAga ane rogarahita thavAnuM che. zakya hoya to auSadha paNa tyajI devAnuM che. 52 naimittika saMbaMdhothI je rAgAdibhAva che. tenAthI paNa 52 thavAnuM che. tyAre saMsAra samApta thAya che. saMsArI jIvo sukhanI icchA sevyA ja kare che, eTale teonuM sukha paNa bhayajanita che. sukha javAnuM che tema duHkha javAnuM che, tevI ApaNane zraddhA nathI eTale sukha jatuM raheze tenI ciMtA ane duHkha Avaze tenI ciMtA-bhaya rahyA kare che. A baMne sAdi sAMta avasthAvALA che. Ave ane jAya, te sAdisAMta avasthA che. chatAM ApaNe sukhane nitya rAkhavA icchIe chIe. kAraNa ke bhale jANatA hoIe ke na jANIe paNa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 svarUpasAdhanAnAM sopAna AtmAno svabhAva sukhamaya che. ajJAnamAM azuddhatA hovAthI puNyayoge bhale sukha maLe paNa te vinAzI che, pariNAme duHkhadAyI che. vaLI AvelA duHkhamAM sukhanuM smaraNa karIne jIva duHkhamAM vadhAro kare che. vaLI duHkhano kALa paNa laMbAya che. duHkha vakhate sukhane saMbhALo nahi, samabhAve vedo, AtmazAMtine vedo to duHkha TaLaze. vaLI sukha samaye Asakti rahita sAkSIbhAve sukhane vedo to duHkha vakhate paNa zAMti raheze. sukha samaye bhoga buddhithI nirbaLatA Ave che. anyanA kAraNe ke aparAdhathI mane duHkha maLyuM, tema ciMtavavuM te ApaNI bhayaMkara vRtti che. bIjAo taraphathI kaMI paNa pratikULatA thAya temAM kevaLa anyano aparAdha samajI tenuM bUruM ciMtavavuM te ApaNo durbhAva che, dehAbhimAna che. devalokanA sukha duHkharUpa lAge, deha baMdhanarUpa lAge, mAna melarUpa lAge, dehamAM rahevuM bhayaMkara kArAvAsa lAge to saMsArathI nirvedabhAva thAya, udAsInatA Ave. daridratAvALAne dhanadAna ApavAthI dravya anukaMpA thAya che. ajJAna, moha, rAgadveSavALA jIvone AtmajJAna ApavAthI bhAva anukaMpA thAya che. paramAtmAmAM zraddhA arpaNatA lAvavAthI svadayA Ave, AstiktA vRddhi pAme. anukaMpA Astikya kAraNarUpa nimitta che. upazama - nirveda - kAryarUpa che. saMsAramAM janmAMtare thatAM jIvane navIna deha dhAraNa karavA je sAdhanasAmagrI joIe te paryApti che. yonipraveza samaye puNyayoga pramANe paryApti maLe che. paryApti cha che. teno anukrama che. AhAra, zarIra, indriyo, zvAsocchavAsa, bhASA, mana, cha paryApti che. chellI mana paryApti e vicArazaktino zreSTha srota che. paryApta nAmakarmanA yoge yonipraveza vakhate saMsArI jIvane A zaktio maLe che. temAM saMjJi paMcendriya jIvane mana , Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra 15 paryApti maLe che. te dvArA vicArazakti vikasita thAya che. manuSyane A vicArazakti addabhuta maLI che, te dvArA te AtmAparamAtmAnuM ciMtana karI zake che. ane paramAtmasvarUpa thaI zake che. mAtra manuSyane ja AvuM mahApuNya che. narakanA jIvo paNa saMjJi che, temane mana maLyuM che paNa asahya duHkhanA vedanamAM temanI vicArazakti veDaphAI jAya che. devagatimAM paNa mana-vicArazakti maLI che. paraMtu sukhabhoganI atyaMta sAmagrImAM teo paramAtmA svarUpe thaI zake tevAM pariNAma thatAM nathI. tiryaMca saMzi paMcendriya jIvo jAti-smaraNa jJAna vaDe ke samavasaraNanA yoga vaDe zubha pariNAma upajAvI zake che. tenI maryAdA che. 9 deha e saMsAranuM bAhya cihna che. 0 rAga dveSa ajJAna e saMsAranuM aMtaraMga cihana che. mohajanita duHkhanuM vadana thAya te ajJAna, azAtA vedanIyanuM duHkha mahAna na kahevAya. duHkhanuM vedana e baMdhana che. ajJAnanuM duHkha mahAna che. mATe ajJAnabhAva para chINI mUkI devI to ajJAna TaLaze. bahAramAM koI paNa zatru ke mitra hovA te dehabhAvanuM phaLa che. dehabhAva TaLatAM koI zatru ke mitra nathI. 0 duHkhI sAthe svAdhyAya (sahavAsa) karavo sAttvika jIvana che. 0 dukhInuM duHkha dUra karavuM te kartavya che. 0 abheda avasthA e sukha che. 9 bheda avasthA e duHkha che. che jyAM kaMI joIe che te bheda che. tyAM duHkha. che jyAM kaMI joItuM nathI tyAM abheda. tyAM sukha. saMsAramAM jema eka pAkSika mitratA-prema-saMbaMdha sajAtIya jIvo sAthe dIrghakALa sudhI nabhatA ke TakatA nathI. ane Avegavaza jIvo te saMbaMdhone vaLagI rahe che to mAra khAya che. te pramANe cetanaAtmA mohabhAve Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna eka ja pakSe dehane mAro mAro karI neha kare che, paNa evA nehathI AtmAne mAro mAro kahetA nathI, bahirAtmabhAve Avo ekapakSI saMbaMdha TakAvavA jatAM janma-maraNarUpI mAra khAya che. jIve bhogyapadArthonI vividhatA khUba vadhArI dIdhI che. jIva potAnA matijJAnanA upayogane sajAtIya-vijAtIya bhogya padArthomAM dehasahita joDe che. matijJAnanA upayoga vaDe para padArthomAM mohabhAva, ahama kare che. A che parabhAva ramaNatA. pudgalanAM jevAM jevAM nAma-rUpa che, tevAM nAmarUpa AtmAne nathI tethI te anAmI, arUpI kahevAya che. pugalanA jeTalA varNAdi skaMdho che temAM koI nirNita saMkhyA ke nityatA nathI. AtmAnA pradezonI saMkhyA nirNita ane nitya che. AtmAnI mULa AkRti siddhAvasthA che. tethI nizcita trikALa asaMkhyAta pradezI eka ja AkRtirUpa che. dehadhArI hovAthI tene AkRtinA bheda hoya che. chatAM asaMkhyAta pradezamAM koI vadhaghaTa nathI. eka pudgalanuM eka paramANu te tenuM vAstavika dravyatva che. chatAM jIvanA bhogyabhAvanI apekSAe pudgalanA skaMdhonuM dravyatva kAlpanika ane anitya che. tethI skaMdho khaMDita che. Atmapradezo akhaMDita che. ekAMte jIvane pUcho, vicAro ane bhedajJAna vaDe asaMga thAva. 0 dravyathI, tuM zuM che ? asaMga chuM. 0 kSetrathI, tuM kyAM rahelo che ? asaMga chuM. svaavagAhanamAM chuM. che kALathI, tuM kyArathI che ? amara chuM. 9 bhAvathI, tArA guNadharmo kevA che? zuddha chuM. dehanA saMgathI AtmAnA arUpIpaNAnuM rUpIpaNAmAM parivartana thayuM che. tema AtmAmAM sukhaduHkhanuM parivartana thayA kare che. puNyano udaya, zAtAno udaya, sukharUpa lAge che, te bhrama che. tyAM mohajanita ajJAnadazA varte che. je vAstavika duHkharUpa che, kAraNa ke hAla puNyayoge je sukha lAge che te ja pApamAM parivartana pAme che. Ama puNyano udaya bhulabhulAmaNI che. puNya bhogavelA duHkhone amuka samaya mATe bhulAve Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 sarati iti saMsAra che, svarUpane paNa bhUlAve che, enA jevuM moTuM duHkha zuM hoya? rAgamAM niSphaLatA e dreSa che, rAgamAM anukULatA-suphaLatA rAgane puSTa kare che, te puNyAzrayI che. je sAdisAMta bhAve che. ethI rAganI saphaLatA sthAyI nathI, temAM niSphaLatA thavAnI, temAM dveSAdi bhAvo thavAnA che. mATe jJAnIjano rAgAdino tyAga karavAnuM kahe che. icchA pramANe vastu maLe, tene sAcavavAno rAga bhaya pedA kare. dehamAM to AtmA purAyo che, ane AtmAmAM mohanIyanA bhAvo bharAyA che. have kyAre chuTakAro thaze ! svarUpane visArIne AraMbha parigrahanA padArthomAM dehabhAve AnaMda mAnIe chIe te mohajanya vyavahAra che. te ajJAnajAnita che, AtmAnA svarUpanuM mUlyAMkana karIne je A mohabhAva kADhI nAMkhe te jJAnI che. abhAvarUpabhAva bhoktAbhAva che, bhoktAbhAva saMyogajanita che, temAM sukhano bhrama che, moha che, mUDhatA che. bhoktAbhAva mULamAM abhAvarUpa che. ApaNe tene bhramathI bhAvarUpa karI nAMkhIe chIe. AtmasvarUpa to anaimittika vedakabhAva bhoktAbhAvarUpa che, te paramArthika che. dehanA ahama mamatvanA bhoktAbhAvone je vAstavika abhAvarUpa (AtmasvarUpanI apekSAe) hovA chatAM tene bhAvarUpe kahIe chIe, potAnA jANIe chIe. vartamAna upayoga jJAtA draSTAbhAve Take to abhAvarUpa bhAvano bhrama naSTa thaI jAya. AvA prakAre saMsAra chUTe zreNi para ArUDha thavAya che. saMsAramAM dehabhAvanA lakSya dehabhAna bhUlIe chIe eTale dehabhAva Ubho rahe che. jema ke azAtAnA udayamAM zAtA icchIe chIe eTale vedanIyakarma UbhuM rahe che. caitanyayukta hovAthI zarIra, indriya, prANa, mana, buddhi sarve sacitta che. paraMtu te sarve paugalika hovAthI sacit acit mizra che mATe baMnethI asaMga thavAnuM che. vaLI tenA nimitte thatA vikalpane svarUpa mAnavA nahi, te paudgalika hovAthI vinAzI che. chadrastha jIvone nizcayanuM lakSya hoya paNa cAritranI dRSTie te nizcayanI vAta karI nA zake. tevI vAtothI ApaNe ApaNA ahama upara Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna sAcApaNAnI chApa lagAvavA prayatna karIe chIe. e ApaNuM ajJAna che. jyAM kevaLajJAnInI paNa jIvo apekSA rAkhatA nathI. mATe tattva kevaLI gamya kahevAya che. huM ajJAnI chuM. mATe mArA vikalpo sAcA mAnI mAre Agraha rAkhavo nahi, te mATe bhagavAne syAdvAdazailI ApI che. vItarAgASTi te tattvadRSTi che. syAdvAdaSTi saMsArI jIvane vItarAga dRSTivaMta banAvavA mATe che. syAdvAdazailI anAdi anaMta rahevAnI che. azuddha dRSTi hovAthI jIvanA bhAva kharAba thAya che. tethI kriyA azuddha thAya che. mATe azubha bhAva ane azubha kriyA dUra karavAnAM che. syAdvAdazailI bhAva zuddhimAM upayogI thAya che. saMsArI jIvane sAMyogika padArthano viyoga thAya che. paNa pAcho saMyoga thAya che. siddha bhagavaMto ne saMyogano abhAva che. mATe saMyoganA abhAvanuM lakSya karavuM, nahi to viyoga duHkharUpa che. anukULa ane pratikULa saMyoga be prakAre che. chatAM saMyoganA abhAvanuM lakSya karavuM. jethI anukULa saMyogamAM sukha nahi lAge. ane pratikULa saMyogamAM du:kha nahi lAge Ama lakSya prabaLa thaze. saMsArano saMkSepa thaze. dehanA upabhoga mATe vastunI amaryAdA Ave ane vastu maLe nahi tyAre sahana karavAmAM saphaLatA maLatI nathI. pUrva karelA sukRtyanA pariNAme puNyano udaya hoya to sukha maLe che, anyathA duHkha lakhAyeluM rahe che. AtmasvarUpa pAmavAnA lakSya dehano upayoga thAya to AtmabaLa vadhe che. deha uttama sAdhana tarIke hoya che. AtmA potAnuM kalyANa karavA samartha che, svataMtra che. 18 bhUtakALamAM maLelA deho chUTI gayA paNa tenuM mamatva chUTyuM na hovAthI navA deha maLatA ja rahyA. mamatvanA aMge jIva navA deha dhAraNa karato ja rahyo. dehasukha Atmasukhane dabAve che, bhulAve che. puNyathI maLelAM sukha na mANIza. jo sukha mAnIne bhogavIza to pariNAme duHkha maLaze. vaLI du:khamAM samabhAve rahIza to duHkha TaLaze. jema sAgaramAM rahIne sAgarathI tarAya che, tema asAra ane duHkharUpa saMsAramAM rahIne saMsArathI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 sarati iti saMsAra taravAnuM che. dehamamatva chUTe Atmasukha nirAvaraNa bane che. dehasukha cAlyuM na jAya. mane duHkha na paDo tevA bhayathI jIva pIDA pAme che. Atmasukha bhogavanArane Avo bhaya nathI. bhale jIve Atmasukha meLavavA dehakaSTa sahana karyuM. te pachInuM Atmasukha duHkharahita che. dehasukha pUrvakRta karmathI maLe che. paraMtu te puNyanA udayathI bhogavAtuM sukha, svakSetre, ke parakSetre, koInA bhogathI ke parizramathI bhogavAya che, eTale te pApapradAnavALuM che, tenA pariNAme jIvane duHkha bhogavavuM paDe che. puNyathI maLatI bhogasAmagrI pAchaLa anya jIvono bhoga ke parizrama hoya che. ApaNe sukha bhogavIe ane ApaNA nimitte bIjA pIDA pAme tevuM sukha puNya AdhArita hovA chatAM duHkhane ApanAruM che chatAM anyane je rIte apAya te rIte vaLatara Apo, to tamAro RNabhAra haLavo thaze. dharmajAnata ApaNI aMtaranI tyAgavRttithI, anya jIvane ApaNA nimitte duHkha na paDe tevA zubhabhAva vaDe saMsAramAM raho to te sukhanuM kAraNa che. bIjAonuM je thavuM hoya te thAya huM sukhethI jIvuM tevI durbhAvanA duHkhakAraka banaze. AMtarika sukhecchAno aMta nathI. dehAzrita sukha bAhya ane aMtarathI parAdhIna che. eTale sukha apUrNa ja rahevAnuM. Atmasukha tyajIne dehasukha bhogavavuM zuddha cetanAnI dRSTie aparAdha che. AtmasukhanI icchA kema thAya che ? te svAdhInasukha che. temAM ajJAna, jaDatA, pIDA, aparAdha, anyane parizrama nathI. dehasukhamAM svakSetre ajJAna jaDatA Adi kAraNo che. parakSetre anyano bhoga, duHkha ke parizrama che. tapa, tyAga ane saMyama vaDe dehanA kaSTane samabhAve bhogavavAthI Atmasukha nirAvaraNa bane che. yadyapi tapa saMyamAdi deha kaSTavALA chatAM jJAnIne dehasukhanI icchA thatI nathI. ajJAnI dehaduHkha bhogavatA dehasukhanI icchA rAkhe che ke dehaduHkha TaLe, dehasukha maLe. jJAnI kahe che dehaduHkha bhale Ave, Atmika sukha maLaze. dehasukha maLe tyAre dehAtIta dazAmAM rahe che. dehasukha mATe arthanI prApti tAmasa prakRti che. temAM pApa vizeSa baMdhAya che. kAma-icchA artha vagara bhogavAtI nathI. tethI kAma-bhoga Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna heya che. artha-dhana, prAptinA pApanuM nivAraNa dAnathI thAya che. arthanI prAptinI pravRttimAM AraMbha-samAraMbhanA ane durbhAvomAM tanmaya thavuM paDe che. mATe je mANasa kAma upara vijaya meLave te artha para vijaya meLave che. te dehasukhane paNa tyajI zake che, tethI jJAnI kahe che AraMbha samAraMbha choDo. saMsAramAM jIvane darda ane daridratAnuM duHkha asahya lAge che. jene darda ke daridratAnuM duHkha nathI paraMtu mohane kAraNe jemanuM mana dharAvatuM nathI, bhogAmagrI chatAM UNapa lAge che. temAM be ghaMTInA paDamAM dANA pilAya tema pilAya che, ane maLelI sAmagrIne bhogavI zakato nathI. tenAmAM Avo aviveka ane ajJAna che. jyAre sAdhu bhagavaMtone tenuM duHkha nathI. vastunA abhAvano bhAva nathI. teo jJAnayukta hovAthI duHkhI nathI ane temanI pAse Atmika saMpatti hovAthI daridratA nathI. saMsAranA padArtho meLavavAnI eka icchA haze to tenI pAchaLa anaMta icchAonI hAramALA cAlaze. je saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che mATe prathama mohano upazama karavAno che. parapadArthathI chUTavuM eTale te padArthonA mamatvathI chUTavuM. saMsArasukhanI sAmagrI pUrvanA puNyane AdhArita che. paNa vartamAnamAM karelo dharma zIghra phaLadAyI thAya che. pUrve na karyo hoya to paNa A bhavamAM thaI zake che. ekendriyathI mAMDIne caurindriya jIvo pAse dharmanuM sAdhana nathI. mAtra duHkha sahana karIne vikAsa kare che. ane mAnavabhava sudhI pahoMce che. manuSya ajJAnavaza potAnI maLelI dIrghakAlikI saMjJAno upayoga anyanA doSa jovAmAM karIne saMsAranI vRddhi kare che. ane punaH pAchA tiryaMcagatine pAme che. mAnavane maLelI dIrghakAlikI saMjJA - uttama vicAra zaktine dharma ke mokSa puruSArthamAM lagADe to paramapadane pAme. saMsAramAM artha ane kAma bhautika ane ekAMte daihika che. duHkhIjanone dAna ApIe te sApekSa guNa che. bhikhArIne dAna na maLe chatAM samabhAva rAkhe to te puNyabaMdha kare che. dharma e caitanyajJAna-svarUpa sattA che. te ApaNAthI abhinna che. tethI bahAranA sAdhana vagara paNa dharma karI zakAya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 sarati iti saMsAra che. karma e baMdha sattA che, jeno vipAkodaya thAya ane nirjarI jAya. chatAM paraMparA cAlu rahe. AtmasattAnA baLe karmanuM bIja mULathI UkhaDI jAya che. nikAcita karmanI sattA eTale karmanuM phaLa bhogavye ja chUTako thAya. chatAM te sAdisAMta che. sakAma nirjarA thAya to karmanI paraMparA aTake. AtmA ane karmano saMbaMdha sAMyogika che. tethI baMdha sApekSa nirjarA mUkI che. jagatamAM jIvo anyonya saMyogamAM Ave che. te RNAnubaMdha saMbaMdha che, temAM mohabhAva ke dveSabhAva na karatA svayaM prajJAvaMta rahI, vyavahAramAM rahevuM. kyAMya paNa potAne kAraNe kleza ke saMgharSa na thAya. tema rahevuM. paramAtmAe jIvonA traNa prakAra kahyA che. 0 bahirAtmA eTale audayikabhAvavALo AtmA - bhogabuddhi. 0 aMtarAtmA eTale kSayopazamabhAvavALo AtmA - uttama sAdhaka. 0 paramAtmA eTale kSAyikabhAvavALo AtmA - pUrNa jJAnadazA. dharma mATe aMtaHkaraNa sarvasva che. saMsAra mATe zarIra sarvasva che. je vastu traNe kALe labdha na hoya te prArabdhathI na maLe. puruSArthathI paNa na maLe. puruSArtha vartamAnamAM hoya, prArabdha (phaLa) bhaviSyakALamAM hoya. dharmanA puruSArthanuM phala samakALe - vartamAnamAM hoya zarIra mATe ke saMsAra mATe puruSArtha vartamAnamAM che. phaLa bhaviSyamAM che. utpAda - vyaya yukta vastu prArabdhathI maLe. puruSArthathI jJAna nirAvaraNa thAya - kevaLajJAna prApta thAya. jJAna paranuM AvaraNa TaLe tyAre te prApta thAya che. prApta thayA pachI pAchuM jatuM rahetuM nathI. - traNe kALa rahe che. maLyA pachI TaLe nahi te vastuno puruSArtha sAco kahevAya. saMsAramAM zubhakarmathI prApta thayelI vastu TakatI nathI - cAlI jAya che. azubha karmanA phaLa paNa bhogavavA ja paDe che. nyAyanItipUrvaka jIvavAthI viAMtarAya karmano kSayopazama thAya che. vaLI jo bhAgyodaye saMsAra chUTI jAya ane tyAga mArge javAya tyAre tapa, japa, dhyAnAdimAM A viyaMtarAyano kSayopazama bahu sahayoga Ape che. mATe mArgAnusAritAmAM prathama guNa nyAya saMpanna vaibhava kahyo che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna saMsArI jIvo mATe sAdhana saMpattino sadupayoga te tyAga-vairAgyanuM cihna che. potAnI anukULatAno tyAga karI anyanA sukha mATe pratikULatA svIkAravI te tyAga-vairAgyanI bhUmikA che. potAnuM sukha tyajI niSkAma bhAve anyanI sAthe sattA, mAna, avarodha vagara jIvavAnuM che, prema, udAratA sahanazIlatA rAkhavI te tyAga-vairAgyanI bhUmikA che. saMsArI jIvane be prakAre duHkha che. 1. azAtA vedanIya, 2. mohanIya karmanuM azAtAnuM duHkha tenI sthiti pAke tyAre jAya. mohanIyanuM duHkha TALavA jIva svataMtra che. jJAna vaDe moha jitAya che. tyAre saMsAra samApta thAya che. 22 saMsAra eTale zuM? temAM paNa manuSyano saMsAra eTale ? basa levuM ja levuM ? ApavAnuM zuM ? jo manuSya dAnAdi dharma nathI. karato, to pachI te zArIrika ane mAnasika malinatAnuM ja pradAna kare che. bahAramAM kacarAnA DhagalA ane viSayabhoga tathA kaSAyanI mAnasika malinatAno phelAvo. Ama jIvana nirarthaka bane che. dharma eTale levuM kAMI nahi. badhuM ApI ja devuM. tyAga vinA AvaraNa TaLatuM nathI. jIvane rAganI pIDA thAya to virAga thAya. zarIramAM rogano saMyoga thavA chatAM zarIra game che. A che saMsAra. saMsArIne dehAdhyAsa hoya. sAdhakane deha hoya paNa dehAdhyAsa, kSetrAdhyAsa, kALa adhyAsa, bhAva adhyAsano pratibaMdha na hoya. paradravya, kSetra, kALa, bhAvathI atIta evo ApaNo AtmabhAva che. e rIte svarUpa ramaNatA ka2vAthI, saMsArano aMta thAya. 52 dravyAdithI mukta evo AtmA che. jene vizvamAMthI kaMI joItuM nathI (saMtoSa che) te potAne mATe anya mATe kalpavRkSa samAna che. jene kaMI joIe che, te potAne mATe ane jagata mATe kalaMka samAna che. kaMI joIe che evI icchAnA mRtyu sivAya saMsArabhAvanI samApti nathI. saMsArI jIvanA AtmAnA pradezonI jAta arUpInI che, paraMtu tenI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarati iti saMsAra 23 bhAta rUpInI che. deha saMyoge) aghAtI karmono kAM to audayikabhAva che, te kSAyika karavAno che. aghAtI karmono kSayopazama na hoya. mATe aghAtI karmano sarvathA nAza karIne Atma pradezonI karmathI mukti karavAnI che. saMsArI jIvanA jJAna-darzana kALathI arUpI che. upayoga samayavartI che. dareka kSaNe upayoga badalAya che, tethI te sAdisAMta bhAva che. prathamano upayoga nAza pAmyA pachI, teno punaH upayoga thaI zakato nathI. saMsAra eTale rAga-mohanI guphA. rAgI koIno thaI na zake, vItarAgI sarvanA hoya. rAgI potAnA dehane ane manane ja potAnA mAne che. mana e AtmAno aMza che, mana AtmA vinA pravartI zake tema nathI. siddhAtmA mana vagara rahI zake che. manAtIta che. zuddha upayogavaMta che. saMsArIe prathama manane sudhArIne pachI khatama karavAnuM che. AtmAthI para evA pudgala dravyamAM upayoga rahe to te vinAzI bane. upayoga Atma pradezomAM rahe to avinAzI che. jethI rAgAdibhAva thaI zakaze nahi. mohAdi bhAvoe Azraya jJAnatattvano - upayogano lIdho che. te aviveka ane pramAda che, ethI jJAna vikArI bane che. jJAnane nirvikArI karavA pradeze nirvikalpa dhyAna karavuM. mohAdi bhAvo jJAnanA ja vikArI bhAvo che. tenA AdhAre jJAnAvaraNIya karma Take che, tethI krodhAdi kaSAyo thAya che. paudgalika padArthomAMthI IcchA jAge che, icchA e lobha che. A lobha evo kaThaNa che, ke cheka dazamA guNasthAnakane aMte nAza pAme che tyAre pUrNa vItarAgatA pragaTa thaI mohanIya karma nAza pAme che. tyAra pachI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarma nAza pAme che. bArame guNasthAnake vItarAgatA pragaTa thatAM apUrNa evuM matijJAna TakI zakatuM nathI. terame kevaLajJAna pragaTa thaI saMsAranuM bhava-bhramaNa khatama thAya che. mATe saMsArathI mukti cAhanAre icchAne zAMta karavI. lobha kaSAya kaThaNa chatAM sUkSma che, jIvane chetare che. parigrahanI mUchamAMthI pedA thAya che. lobhamAMthI krodha, mAna, mAyA nabhe che. pachI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 svarUpasAdhanAnAM sopAna parigrahamAMthI hiMsA mRSA, caurya, abrahma Take che. mATe lobhano nAza karavo. jIva ane pugalanA saMyoga para saMsAra Ubho che, cetananA saMyoge deha sajIva kahevAya che. jIvanA ajJAna ane mohane kAraNe pugala skaMdhonuM svakIya pariNamana thAya che. te Atma pradezone AvaraNa kare che. deha dhAraNa karavo e AtmAmAM rahelA ajJAna ane mohanI nizAnI che, ajJAna ane mohavaza jIva dehane sarvasva mAne che. ApaNane indriyo dvArA abhyAdhika jJAna thAya tenuM kaMI mUlya nathI, paNa indriyo dvArA bhogasukha varte tevuM ApaNe icchIe chIe. zarIra ane indriyo dvArA AnaMda meLavavA mathIe chIe. jaDa ane cetana vacceno taphAvata jJAna vaDe ja spaSTa thAya che. anAdi kAlathI Aja sudhI ke anaMtakALa sudhI jIva jJAna vagarano thayo nathI paNa jJAnAnaMda vagarano jarUra rahyo che. jJAna ja AnaMdamAM pariNamavuM joIe. je AtmAnA AnaMdane vede te adhyAtma jJAnI che. te sivAyanA saMsArI mAnavA. mAtra jJAna hoya te jJAnI ema na samajavuM. deha Azrita sukhaduHkha che, AnaMda nathI. je jIva AtmAno AnaMda vedato nathI ane dehanuM sukhaduHkha ja vede che te ajJAnI. AtmabhAve AtmAno AnaMda vede te jJAnI. duHkha vecavAmAM duHkhI thaI jaIe to paNa ajJAnI, ane sukha bhogavavAmAM AtmAno AnaMda bhUlI jaIe topaNa ajJAnI gaNAIe chIe. AvuM saMsAranuM nATaka che. jema AtmAnuM lakSaNa jJAna che, tema AnaMdanuM lakSaNa paNa jJAna che. jJAnatattva cetana che, jaDa nathI. pratikSaNe jIvanA jJAnadarzana upayogamAM lakSya AnaMda vedananuM hoya che. tethI sAdhu bhagavaMto saMsAranuM sukha tyajI daI svecchAe dehanA kaSTane svIkArI le che. sukhaduHkha te dvaita (bheda) tattva che. tethI para thavuM tenuM nAma AnaMda indriya sukhane AnaMda na mAnavuM. duHkha Ave to sukhanA lakSya duHkhathI mukta thavA icchA karavI te paNa ajJAna che. svAtmAnA AnaMdanA lakSya sukhaduHkhathI mukta thavA icchavuM joIe. sukhaduHkhanA kaMThathI jo mukta na Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 sarati iti saMsAra thayA to vItarAgatA nahi Ave. ane kevaLajJAna nahi pragaTe. caudapUrvanuM jJAna hovA chatAM AMzika UNapathI jo sukhaduHkhanA kaMthI mukta na thAya to kevaLajJAna na pragaTe. kAraNa ke sukhaduHkha upara dehabhAvano pratibaMdha lAgelo che. je saMsAranuM kAraNa che. dehamAM rahIne dehathI mukta thavAnuM che, to ajanmA thavAya. dehathI muktine badale maraNa pAmI mukta thaIe to navo janma thavAno che. ema saMsAracakra cAlyA kare che. saMsAramAM sukhaduHkhanA prasaMgo aneka banatA hoya che. manoyogamAM mana je samaye je sukha ke duHkhanuM smaraNa kare te pramANe sukhadu:khanuM vedana kare che. ajJAna ane mohane kAraNe mana eka kSaNamAM eka dravyamAMthI bIjA dravyamAM dravyAMtara thAya che, bhAvathI bhAvAMtara thAya che. kSetrathI kSetramaMtara thAya che. chatAM 'bhAMgyuM topaNa bharUcanI jema mana pUrNajJAnanA avazeSarUpe zaktipaNe rahe che. mananuM mULa (AdhAra) AtmA che. je nitya che, avinAzI che. saMpUrNa che. tenA saMcArathI mananuM paNa sAmAA che. enuM vaheNa badalAya, ane mana jo mAnI jAya, AtmabhAvamAM laya pAme to na" mana thaI namanane yogya bane che. jyAM saMsAra samApta thAya. bhogabuddhi ke sukhabuddhi e saMsArInA raMga-rUci che. saMsArIne artha ane kAmamAM raMga-rUci che. jema saDI gayelI kerImAM kerInA skaMdha paryAyo che paraMtu te vartamAnamAM AhArane yogya nathI. tema saMsArI jIva je karmano bhoktA che. tene mATe bhUta-bhaviSya kALanA paryAyo abhogya che. dareka vartamAnanI avasthA nAza pAmIne bhUtakALa bane che tethI apekSAe paramArthathI te asat che. saDelI kerInI suMdaratA bhUtakALa bane che, tema samajavuM. potAnI bhUlathI ane paradravyanA nimittathI saMsArI jIva vikArI svarUpane vede che. jIva saddaguruyoge potAnI bhUla sudhAre to vikArIpaNuM jAya. vikAra sAmAnyataH potAnI meLe jatAM nathI. ApaNA duHkhano doSa ApaNe bIjAne ApIe chIe, paraMtu bhUla to jIvanI potAnI hoya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 svarUpasAdhanAnAM sopAna che, te doSano karmabaMdha anyane thato nathI, potAne ja thAya che. jIva kaSAyano rasa kADhe to karmabaMdha rokAya. ajJAnano jIva nAza karI zake che. bhale kArmaNavargakhA vizvamAM vyApta hoya ke pudgala pradeze vyApta hoya, paraMtu kaSAyanI cikAza na hoya to karmabaMdha na thAya. deha hoya eTale karma hoya karma hoya, eTale deha hoya. moha e mananI ceSTA che. jIvana jIvavA mATe deha sAthe prANa maLyA che. karmabaMdhamAM jIvanA zubhAzubha bhAva pramANe prakRti, sthiti ane rasa paDe che. te kArmaNavargaNA jIvanA Atmapradeze baddha saMbaMdhe coMTe che, tene karmabaMdha kahevAya. teno udaya te jIvane prakRtimAM rasa cakhADe che. jJAnamAM svasvarUpane na jANavuM te vikAra che, parane svasvarUpe svIkAravuM te vikAra che. paramAM svarUpabuddhi ane svamAM svarUpanuM abhAna te jJAnamAM vikAra che. para padArtha upara yathArtha dRSTi karavAmAM Ave to te samyagR dRSTi che, anukrame vItarAgatAnI bhAvanA Ave, mATe nija svarUpanA bhAna sahita dRSTi keLavavI. para padArtha sAthe saMbaMdha - saMyoga chatAM vikalpa nahi vikAra nahi te nirdoSa dRSTi ke samyaguSTi che. zeya jJAnano saMbaMdha pAramArthika nathI kAraNa ke te vijAtIya che. mahUdaaMze tenI asara AtmA para zubha hotI nathI. pAramArthika dRSTie to dayA, dAna, paropakAra, ahiMsA, sevA Adi bhAvo paNa arihaMta bhagavaMtomAM vikalpavALA nathI. kAraNa ke dayA dAna Adi sAdhanA che. arihaMta paramAtmAne sAdhyanI siddhi hovAthI sAdhanAMtara dazA che. paraMtu sAdhakane sAdhanA dvArA siddhi hovAthI, bhAvanAnI daDhatA mATe dayA dAna Adi jarUrI che. ahiMsA bhAva pAramArthika dRSTie vinAzI - zamI janArA che, eTale zreNi jevI AgaLanI bhUmikAe te paNa choDIne avinAzI dazAmAM javAnuM che. tyAre saMsArano kSaya thAya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. parabhAvonI utpattinuM kAraNa - huM deha chuM. paudgalika padArthonI gulAmI, mithyAbhAvathI bhramaNAnuM duHkha huM deha chuM parabhAva-vibhAvanuM moTuM bhUta jIvane vaLagyuM che. pudgala paricayI jIva svarUpanuM vismaraNa karI parano bhAra upADIne bhame che. jo te eka kSaNa mATe parano bhAva tyajI de, upayogane mukta kare to ghAtI karmothI AvaraNa pAmelo upayoga nirAvaraNa thaI, svarUpane pAme. parabhAva e para dravya, kSetra, kALa, bhAvane Azrita che. parabhAva svataMtrabhAva nathI ! deha huM chuM A bhAvathI parabhAvo utpanna thAya che. saMsArI jIvane deha che. eTale rahevA ghara ane jIvananirvAha mATe dhana, dhAnya, vastra, pAtra, auSadha vagerenI jarUra che. chatAM e vinAzI padArthomAM sukhabuddhi, te sAcA che tevo bhAva, duHkhanuM kAraNa che. sAdhujano jIvane bhAvadayAthI A duHkhathI (bhramathI) duHkhanuM mULa kAraNa samajAvI tenAthI choDAvavA prayatna kare che. gRhastha maryAdAmAM rahIne saMsAra prayojanamAM duHkhI jIvonuM duHkha dUra karavA dravyadayAthI prayatna kare che. parabhAva e mithyAbhAva che, te dehabhAvajanita ane paradravyamAM AnaMdanI buddhi che. zubhabhAvano prAraMbha sAttvika bhAvathI zarU thAya che. te avasthAmAM sukhanI ruci che, paNa tenA abhAvamAM AkuLatA nathI. anyanA duHkhamAM anukaMpAyukta che. zubhabhAva vaDe mithyAtvathI chUTadvAno prayatna thAya che. parama satyane anulakSIne cothA guNasthAnakathI dasa guNasthAnaka sudhI ArohaNa te satyabhAvo che. tyAra pachI kevaLajJAna pAmI siddhatva pAmavuM te parama satyabhAva che. kSayopazama bhAvo paugalika chatAM temAM pragaTa thatA guNo satya che. kAraNa ke te asatya - mithyAbhAvothI choDAvI sAdhakane paramasatyanuM lakSya karAve che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 svarUpasAdhanAnAM sopAna parabhAvothI mukta kevaLajJAna paramasatya zuddha che. samyakatvanA bhAvo upacarita zuddha che, sAttvika bhAva zubhabhAva che. kema ke te aMdhakAra - ajJAnamaya tamasa - rajasabhAvane dabAve che. parabhAvayukta saMsArI jIva sattAe siddha svarUpa che te upacarita satya che. kAraNa ke vartamAnamAM te siddhatvane vedato nathI. chatAM e upacAra saddabhuta che, kAraNa ke saMsArI jIva siddhapaNAne miTAvI zakato nathI. potAnI svAbhAvikatAne miTAvI zakAtI nathI. ghaNAM AvaraNo nIce paNa tenI svAbhAvikatA TakI rahI che. ane yogyakALe pragaTa paNa thAya che. huM deha chuM te asabhuta upacAra che. kAraNa ke deha miTAvI zakAya che. tyajI zakAya che (nirvANa). athavA svayaM te maTI jaI parivartana pAme che. topaNa te deha paradravya che tethI asadUbhuta che. je padArtho vinAzI che, te asat che. mATe tenA para rAga na karAya, ruci na karAya, atizaya saMgraha-parigraha na karAya. tene mATe AraMbha na karAya evo bodha e samadaSTine dyotaka che. vinAzI padArthonI rucino abhAva te samyagU darzana rUpa che. te padArtho mATe AraMbha na karAya te samaja samyagucAritra che. darzanamohanIyanA kSayopazamathI ApaNA svarUpanuM ajJAna dUra thAya che. ane udayathI svarUpa ajJAna rahe che. svarUpanuM ajJAna hovAthI vItarAgatA AvatI nathI. jJAnAcAranA sevana vaDe svarUpanA jJAnanuM lakSya kare to svarUpa prApta karavAnI ruci thAya, rAgadveSa ghaTe tyAre vairAgyanI bhAvanA thAya. hiMsA-ahiMsA, adharma-dharma, asatya-satya Adi parabhAvano zudhdhAtmA kartA nathI tethI bhoktA nathI. paraMtu ajJAnavaza AtmA parabhAvono karyA hovAthI bhoktA hoya che. kevaLa zuddhAtmA te siddhadazA che. tyAM hiMsA-ahiMsA, vrata-avatAdi kaMI paNa ghaTatuM nathI. sva - eTale jemAM leza paNa parapaNuM na hoya; parano saMbaMdha na hoya, paranI asara na hoya; pudgala dravyathI sarvathA rahitapaNuM thAya tyAre Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 parabhAvonI utpattinuM kAraNa : "huM deha chuM.' AtmA svabhAvamAM Ave, arthAt siddhapaNuM pAme. arihaMta paramAtmAno upayoga zuddha che. paraMtu Atmapradezo pugalanA saMbaMdhavALA che, eTale pradezane dehano saMbaMdha che. teTalI siddhanI apekSAe aghAtI karmanI malinatA che. joke te karmono kevaLa zubhodaya hoya che ghAtI karmonA sarvathA nAzathI jJAna nirAvaraNa che. Atmapradezo aghAtI karmothI sAvaraNa che. bhAva arihaMta ane siddha paramAtmAnI zAna avasthA samAna che. zarIra audArika Adi pugalonuM bane che. te svayaMbhU nathI, paraMtu saMyogavALuM che. zarIrakamanI racanAmAM AtmA nimitta che. jo AtmA temAM nimitta na hoya to zarIra koI banAvI ApatuM nathI. ajJAnI jIvane kartAbhoktA bhAve pudgaladravya upara AtmAnI sattA che, jyAre jJAnI janonI jJAtAdraSTAbhAve sattA che. kAraNa ke AtmA svapara prakAzaka che. pagaladravya jaDa padArtha hovAthI tene sukhaduHkhanuM vedana nathI. ethI pudgaladravyanuM koI paNa pariNamana - ke avasthAmAM AtmAne kartAbhAva karavAnI jarUra nathI. nimittarUpa thavAnI jarUra nathI. kartAbhoktAbhAvathI jIvanuM potAnuM svarUpa AvarAyeluM rahe che, tethI pote zuddha svabhAvane vedI zakato nathI te duHkhajanita che. jIva mAtramAM jJAnAdi pAMca guNo che, temAM parabhAva pudgaladravyanA bhogya padArthomAM svabuddhi karIne vikAra pedA karyo che. te anAcAra che. tenI zuddhi mATe sAdhake pAMca AcAra pALavAnI jarUra che te vaDe mahAvratonI zuddhi thAya che. doSayukta jIvana apUrNa che, temAM ahama karavA jevuM zuM che ? je vikalpo kSaNika che temAM rokAvA jevuM zuM che? kAraNa ke vikalpa dezakALa pramANe UThe che. AthI e vikalpa sarvakALe Takato nathI. sarva vyaktimAM samAna nathI. mATe vikalpanI jALane toDIne vikalpAtIta thavAnuM che. ApaNA kartAbhoktAbhAva je vartamAnamAM hoya temAM dRzya padArtha Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna tema ja bhUtabhaviSyanI kalpanA kALanuM smaraNa paNa vartamAna upayogamAM Ave che. vaLI vartamAnamAM ApaNI AMkhanuM darzana ane mananuM darzana alaga alaga hoya che. AMkha phakta dezya padArthane jue che tyAre mana dRzya padArtha uparAMta kalpanA ane saMsmaraNa dvArA bhUta bhaviSyanA kALanuM darzana kare che. Ama traNe kALanuM alpapaNe darzana vibhAvadazAmAM thAya che. jyAre kevaLajJAna traNe kALanuM sarva paryAyonuM darzana eka ja samaye kare che. indriyo pAMca che, mana eka che, mananA saMkalpo vikalpo aneka che, te darekamAM eka ja cidRzakti kAma kare che. jo upayoga kevaLa (cidazakti) AtmatvamAM rahe to indriyonA viSayo naSTa thaze. mananA saMkalpo-vikalpo naSTa thaze. jJAnajJeyamAM DUbavAne badale jJAna jJAnamAM DUbe te AtmajJAna che. 30 - niraMtara parivartanazIla jJeyAkAro saMsmaraNarUpe manamAM Ave che. mananA darzana pramANe manoyogamAM bhAva UThe che, te sarve kSaNika che. utpanna thaIne naSTa thayelA, ane utpanna thavAnA zeyAkAro pUrNa evA kevaLajJAnamAM vidyamAna che. jIvanuM sAdianaMta siddhasvarUpa sAcuM che. zuddha paNe pragaTa thayA pachI nitya rahe che. -- anAdi anaMta abhiva jIvanuM svarUpa khoTuM che. kAraNa ke te zuddha svarUpe pragaTa thato nathI. bhavyatA che anAdinI paNa mokSa pragaTa thatAM bhavipaNuM rahetuM nathI. anAdisAMta bhavijIvanuM saMsArI svarUpa sAcuM che. chatAM mokSa thatAM tenI jarUra nathI. * jIva jema cetaka che tema vaidaka che. 0 jIva jema zAtA che, tema bhoktA che. * jJAna ajJAna jIvane aMtaragata che. bhUtakALamAM karelA bhAvone jJAna ke smaraNathI jANI zakAya che. paNa te vartamAnamAM bhogavI zakAtA nathI. vedananI apekSAe bhUtakALa nathI, vartamAnakALa che. pUrNa jJAtA draSTA sarvajJa bhagavaMtane kALabheda nathI. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM." viharamAna tIrthakara kathaMcita azAtAne vede paNa mohabhAvane na vede. kAraNa ke mohanIya karmano sarvathA nAza karyo che. je mohabhAvathI azAtA-zAtAne na vede te jJAnI. * je mohabhAvathI azAtA-zAtAne vede te ajJAnI. jJAna-darzana-cAritra Adi jIvanAM lakSaNa che, lakSaNa lakSyathI juduM na paDe. indriyAdi dravya prANa jIvanAM lakSaNa nathI. tethI dehAdi jIvathI judA paDe che. ane jIva jJAna sahita jAya che. jijJAsu hoya te tattvavicAraNA kare. jIva jagata paramAtmA zuM che? tenuM jJAna thAya ane te pramANe heya-upAdeyanA vivekathI AcaraNa kare to potAnAmAM raheluM jJAna pragaTa thAya. te jJAna pUrNapaNe pragaTa thAya. jIva jagata ane paramAtmAnuM pUrNa svarUpa prakAzita thAya che. arUpI adaSTa che tethI indriyothI grAhya nathI. zrutajJAna dvArA arUpI tattvo jANI zakAya che. paraMtu mati ke zrata dvArA vedana na thAya. AkAzano sparza indriyo kare paNa vedana na kare. Agano sparza thAya ane vedana paNa thAya. dharma ke adharmAstikAya sAthe gati sthitino saMbaMdha chatAM vedana nathI. jIva ane pudgalane anyonya baddha saMbaMdhe pariNAmI dravya tarIke lIdhA che. baddha saMbaMdha eTale eka kSetre avagAhanA thaI. baddha saMbaMdha pariNamana che. AtmAnA jyAM pradezo che tyAM jJAna-cetanA che. baMne dravyanuM pariNamana svakSetre svataMtra che. vartamAnakALamAM tame zubhabhAvamAM pravarte to bhUtakALanA spaSTa ane baddha (haLavA karmo karmamAM parivartana thaze ke kharI jaze. nidhatta ane nikAcita (cIkaNA) karmamAM parivartana na thAya topaNa te karmo samabhAvathI sahana karavAthI Atmazakti dvAra nAza pAmaze. tIrthaMkara paramAtmAne tIrthaMkara nAmakarmano vipAkodaya chatAM teo temAM lezamAtra kartAbhAva karatA nathI ane bhogavatA paNa nathI. paradravyanA ke parabhAvanA kartAbhoktA nathI. temanAM puNyAtizayonA lAbha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna lokakalyANArthe hoya che. nigodamAM rahelA jIvo pAse sabaLa vicArazakti nathI paraMtu sUkSma deha che. mUrNita dazA hovA chatAM dehabhAva che, bhogavRtti. rUpa bhAvabIja paDela che, te jema jema indriyo maLe tema tema bhAva kare che ane bhogave che. Avo kartAbhoktAbhAva saMsArI jIvamAtrane hoya che. dehamAM huMpaNuM ja lobhakaSAya che. deha che tyAM saghaLo vyavahAra che. chatAM dehamAM rahelA AtmAnuM jJAna upayoga te nizcayadaSTi che. ApaNo vyavahAra ane nizcaya ubhaya ApaNA jIvananA aMgo che. vyavahArathI paradravyanA tyAgI banavAnuM che, ane nizcayathI AtmAnA zuddha svarUpanA jJAnI banavAnuM che. svarUpane anurUpa evuM jIvana jIvI sAdhanA karavAnI che. parapadArthonA tyAgamAM kaMI karavAnuM nathI. jeno tyAga karyo te padArtho ja tArAthI judA che. paraMtu grahaNa karavAmAM ke bhoga karavAmAM jIvane kaMI karavAnuM rahe che. tyAM kartAbhoktApaNuM che. krodhAdi kaSAya jIva kare che. krodhanA bhAva jIva vede che. anubhava kare che. je parabhAva ke azuddha bhAva che, karmanI prakRtine jIva vedato nathI paNa te nimitte thatAM potAnA bhAvane vede che. e bhAva paNa parabhAva che. dharmAstikAya jevA arUpI padArtho sAthe jIvane azuddhatA AvatI nathI. jIvane pudgaladravyanA saMbaMdhamAM azuddhatA Ave che. dehanA saMge AtmAne baMdha thAya che. temAM pugala dravya nimitta che. rAga ane mohabhAva vikAra che te baMdhananuM kAraNa che. pudgala dravya AtmAthI viruddha dharma-lakSaNavALuM che. te virodhI guNadharmavALA sAthe AtmAne baddha saMbaMdha thAya che, eTale AtmAnI avasthA azuddha thAya che. dharmAstikAya Adi kevaLa viruddha lakSaNavALA nathI, te paNa arUpI che. temanA nimittathI saMsArI jIvane azuddhi thatI nathI. kAraNa ke temano saMbaMdha gamanAgamana sAthe che. adhyavasAya sAthe nathI. pUrve karelA sarve kartAbhoktA bhAvone mAnava janmamAM sarvathA nAza karI zakAya che. anya gatimAM te saMbhava nathI. naraka ane tiryaMca duHkhamAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 parabhAvonI utpattinuM kAraNa : "huM deha chuM.' trasta ane devalokanA jIvo sukhamAM vyasta kartAbhoktAbhAvane sarvathA nAza karI zakatA nathI. aDhAre pApasthAnakanI ceSTAo saMsArI jIvonA kartAbhoktA bhAvo aMgenI che. tIrthakaro aDhAre pApasthAnakathI mukta che. sAdhujano te pApone kADhavAnA niraMtara prayAsamAM che. gRhasthI e pAponuM niraMtara sevana kare che. tene dUra karavA mATe pratikramaNa ane sAmAyika jevAM anuSThAno che. alpa pramANamAM doSo TaLe ane alpa pramANamAM guNo vikase topaNa jyAM sudhI kSapaka zreNI maMDAya nahi tyAM sudhI sattAgata doSono bhaMDAra bharelo che te bhUlavuM nahi. jIvanamAM upayogazakti sama-viSama be prakAre che. sva-sattAe sama che. paranA saMyogo viSama che. pudgala sAMyogika dravya che tethI viSama che. pUrNa samabhAva e jIvanuM kevaLajJAna che. AtmapradezanI sthiratA samasvarUpa che, te kAusagnanuM rahasya che. upayoga-bhAva be prakAre che. zuddha ane azuddha. zuddhamAM bheda nathI. azuddhanA be bhAva che. zubha ane azubha. zubha karmajanita hovAthI Azrava che tethI te azuddha bhAvano bheda che. chatAM azubhabhAvathI bacavAnuM ane yogya jIvone zuddhabhAvamAM prerita karanAruM nimitta che. tamasa, rajasa ane sAtvika bhAvo - guNo che. tamasa rajasa azubha che sAttvika zubha che. tamasamAM durjanatAnA bhAva che. rajasamAM bhoga-pramAda jevA bhAva che. sAttvika tamasa-rajasane dabAvI prematattvano vikAsa kare che. zuddha bhAve AtmA siddha che. zubha bhAva e sAdhakano sAdhanAbhAva che. temAM nizcayadaSTie azuddhatA che. kevaLI bhagavaMtane aghAtI karmanA kAraNe traNe yoga che paNa zubha yoga che. tethI ekAMte anya jIvone upakArI thAya che. chadmastha dazAmAM - munipaNAmAM je ucca karmayoga ArAdhAyo hato sarva jIvanA kalyANa mATeno te A rIte cAlu rahe che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna anya padArthomAM karelo parabhAva je grahaNa karyo che te tyAga karavAno che. vAsanA, IcchAo. krodhAdi kaSAyo je grahaNa karyA che teno tyAga karavAno che. pathyApathya, gamyAgamya, yogyAyogya ane bhakSyAbhaDhyano viveka karavAno che. je parabhAvo che te tyajavAnA che. ekendriya jIvanI jeTalI jatanA rAkhIe chIe tethI vizeSa je jIvo sAthe ApaNo saMbaMdha che. tenI sAthe premamaya saMbaMdha rAkhavAno che. khAvAnI icchA e AhArasaMjJA. iSTa AhAra khAvAnI icchA e rasendriyano viSaya. dehabhAva ke dehAdhyAsa na hoya tyAM AhArasaMjJA na hoya. AhArasaMjJA ane rasendriya e mohanIyanA bhAva-kAraNa che. sudhA e vedanIya karma che. AhAra paNa dehabhAve na hoya tethI te AhAra saMjJA na kahevAya. jenI pAse hajI tattvadRSTi nathI te jIvoe namra rahI anyanA sukRtya - sAdhanAnI anumodanA karavAnI che. anyathA IrSAdimAM pApabaMdha thato rahe che. vairAgyAdithI thayelA puNyanuM punaH pApamAM saMkramaNa thatuM nathI. paraMtu saMyamamArganA sAdhananI vRddhi thatI rahe che. * bhautika bhAva vAstavika zatru che. 0 karma AvaraNa jIvane dravya zatru che bAhya) bhAva pramANe karmAvaraNa hoya che. pugalanA guNagAna gAvA te rAga. pugala e jIvanuM virodhI tattva che. AtmAnA guNagAna gAvA te vIratA. deharahitapaNe mAtra sukha che. dehanA nimitte karmayoge sukhaduHkha baMne che. temAM sukhanI vikRti duHkha che. dehabhAvanI bhUla e duHkha che. jJAnI kahe che deha saMge duHkha ja che. adhyAtmamAM jJAna vaDe sukha samajAvAya che. samajAya che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM.' saMsAramAM sukha samRddhi vaDe samajAvAya che. samajAya che. jene zreSTha tattvane apanAvavAnI bhAvanA hoya teNe prathama saraLatAniSkapaTabhAva keLavavo. mohanI prabaLatAthI kapaTabhAva thAya che. bAhya vastumAM AkArAdi bheda bhale ho paNa daSTimAM bheda na hovA joIe. dRSTibheda thavo te parabhAva che. 0 sajjananI saMgata karI guNagrAhI thavuM. 0 durjanano yoga thAya to anukaMpA lAvI mAdhyastha thavuM. paramAtmAno bhakti-yoga thatAM temAM jhUkI javuM. vinayI thaI nabaLAI dUra karavI. koIno paNa apalApa na karavo. A jagatamAM jIvane maulika bhedarUpa padArtha hoya to te pudgala che. upacaritapaNe te naimittika jIvane lAgu paDe che zuddhAtmAne lAgu paDato nathI. pudgala sApekSa jIvane vikAravibhAva Ave. pAramArthikapaNe svabhAva nirapekSa che. tyAM sukhaduHkhanI asara nathI. pugalamAM sukhabuddhi Ave vibhAva kahevAya. pudgala AtmAnA pradezone AvaraNa kare tyAM azuddha kahevAya. jIvane hajI bahArathI kaMI meLavavuM che tyAM apUrNatA che. pudgalanA saMge saMgI che. svaspara bheda samajAya ane viveka Ave apUrNa dazA hovA chatAM pUrNa banavAnI sAdhanA thaze. dehanA sukhanI icchA haze to apUrNa cho ane apUrNa rahezo, tenI nizAnI che. mAre pUrNatA pAmavI che e AtmAnuM svarUpa che. tevuM lakSya karI vyavahAra dharma paNa tevo karavo. parakSetre rahelA paudgalika skaMdho deha sAthe saMbaMdha dharAve che. tyAre bhogarUpa bane che. upayoga jIvano ane bhogya padArthanuM milana te bhoga che. AtmAnuM sukha svakSetre che, svAdhIna che. AtmAnA sukhanuM vedanA eka vAra thAya to tenuM vismaraNa na thAya. AvaraNa Ave, paNa jo e vedananuM sAtatya rahe to kSAvika bhAva pragaTe. * zarIrI hovuM te duHkhanuM mULa che. 7 azarIrI hovuM te sukha ja che. AtmA ane sukha abheda che, sukhanuM pAtra pudgala nathI AtmA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna svayaM che. pudgala dravya bAhya sukhamAM nimitta bane paNa sukhano guNa AtmAno che. bhale Atmika sukha vedo ke parAzrita puNyanA udaye sukha vedo baMneno AdhAra AtmA che. puNyanA udayathI maLatA zAtA vedanIyanA sukhamAM jIvanI tadAkAratA thAya che te AvaraNa che. kAraNa e vedanamAM svarUpanuM vismaraNa thAya che. vaLI duHkhane paNa bhogavavAnuM nathI, duHkhane paNa sAdhanAnuM sAdhana banAvavAnuM che. ogha dRSTie duHkha veThI jIva UMco Ave che. to pachI samatAthI vede to mukta thAya. duHkha AvatAM ApaNe para dravya kSetra kALa bhAvano Azaro laIe chIe. ke doSa ApIe chIe. ane duHkha dUra karavA prayatna karIe chIe, te khoTo puruSArtha-mArga che. tenAthI ghAtI karmanI paraMparA cAlu rahe che. paugalika vastu jarUra hoya teTalI grahaNa karavI te viveka che. te AhAra, vastra, gamanAgamanamAM vicAravI. pudgaladravyane kALa che, tethI temAM bhavitavyatA joDAya che. jene akALa che. tene bhavitavyatA nathI. pudgalane koI karma ke puruSArtha nathI. sAdhananA padArtho pudgalAstikAya che. tethI temAM ane kriyAmAM aneka bheda hoya che. manAdi yoga e najIkanAM sAdhano che. anya pugaladravya dUranAM sAdhano che. paulika sAMyogika avasthA naimittika azuddha avasthA saMyoga viyogathI hoya che. te avasthAne zuddha banAvI zakAya che. te mATe paudgalika padArthonuM mamatva ane aham kADhavuM paDe che. koInA kahevAthI aham mamattva jatuM nathI paNa jyAre gurunA upadezathI bodhanuM pariNamana thAya che. tyAre te bhAva nIkaLI jAya che. jema ke ghauM Adi mArA che e saMsArI kahe che. temAMthI meM roTalI vagere banAvI tema kahe che. meM khAdhuM mane ISTa lAgyuM tema kahe che paNa jIva jyAre ema kahe che tyAre roTalI vagere padArtho to sapta dhAtumAM pariName che. have temAM tAro kartAbhAva kyAM rahyo? nAhakano baMdhAya che. paMcabhUtanA dehamAM huMpaNAnuM bhUta vaLagyuM che. tene vivekapUrvaka Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNaH "huM deha chuM." 37 manAtIta, vacanAtIta, dehAtIta karavAnuM che. pRthvI Adi paMcabhUtanA ghaNA Akaro che. dRzya draSTA upara asara upajAve che. draSTA skaMdhane AkAra ApavA daya banAve che. ghara, nagara Adi dazyano kartA bhoktA banI baMdhAya che. AtmA svabhAvathI upayoga bhAva svarUpa che. tethI zuddha upayoga vaDe paripUrNa bane che. pudgalamAM bhAva-guNa ane kriyA bane che. tethI apUrNa hoya ane apUrNa rahe. pudgalanA sAdhanathI thatI kriyA paNa apUrNa rahevAnI. Ama samajIne pudgalanA bhAvo ane kriyAne sva-svarUpe mAnI pakaDyA che te choDavAnA che ane svarUpane pakaDavAnuM che. AtmA ane pugalano pAramArthika saMbaMdha nathI. AtmA pudgala vaDe jIvato nathI ane marato paNa nathI. paNa ISTAnijha buddhi karIne jIva pudgalanA parivartanamAM sukha-duHkhanA bhAva kare che. pudgalanI avasthAonuM pariNamana kramika che paraMtu kevaLajJAnanuM sAmarthya evuM che ke temAM sarva avasthAo akramika - yugapaduM jaNAya che. pugalanA mukhyatve cAra bheda che. varNa, gaMdha, rasa ane sparza. A cAre svataMtra che. paraspara samAI jatAM nathI ke ekabIjAnuM kAma karavA samartha nathI. aMdha mANasa kAnathI joI na zake. chatAM Atmazakti dareka bhedone jANavA samartha che. aghAtIkanA guNadharmo pugaladravyanA che. enA viparIta guNadharmo AtmAnA che. pudgala kriyAzIla hovAthI kamarUpa che. AtmA jJAnasvarUpa hovAthI jJAtA draSTA che. kartA bhoktA nathI. pudgalanA saMge kriyAzIla thAya che. tethI saMkalpavikalpa utpanna thAya che. e kAraNe jIvana pudgalanA skaMdhone vicitra AkAro ApI sukhabuddhi-bhogabuddhi vaDe dazya banAve che. jema jIva pazuyonimAM mora jevA pakSI tarIke janme tyAre zarIrane ArkaSaka banAve che. cetanAmAM paDelA saMskArothI A saMbhava che. ane A kAraNe jIva potAnuM svarUpa bhUlI jAya che. tenuM anusaMdhAna chUTI jAya che. vAstavamAM AtmA evA vicitra AkArorUpa pudgalano kartA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 svarUpasAdhanAnAM sopAna nathI. e kartApaNuM kRtrima che. sahajabhAve svarUpano kartA che. sayogIdazAyukta kevaLI pUrva karmakRta aghAtI karmanA kartA che. temAM saMkalparUpa katapaNuM nathI. kevaLI jJAnanA svarUpanuM ja vedana che. AthI AtmAnuM kartApaNuM upacarita che. kartA hoya tyAM kiyA hoya. kriyA hoya tyAM pariNAma hoya. AthI AtmA svabhAve karma-kriyArahita che. jIva ane pudgalane nimitta naimittika saMbaMdhanI asara che, temAM saMyogaviyoga hoya che. jIvanA naimittikathI pudgalamAM kaMI malinatA AvatI nathI. kAraNa ke jaDa che. joke cetanAnI vibhAvadazAthI kArmaNavargaNAno pradeza saMbaMdha thaI prakRti Adi rUpe pariName che. chatAM te jaDa hovAthI tene koI vedana nathI. pudgala nimitta jIvamAM malinatA Ave che, te jIvane AvaraNarUpa thAya che. jIvamAM cetanapaNuM hovAthI te asara Upaje che. Adhi, vyAdhi, upAdhino bhoktA thAya che. Adhi = manamAM kleza, udvega, saMtApa. vyAdhi = dehamAM rogAdi. upAdhi = saMyoga-viyoganI pratikULatA. samAdhi = jyAM kleza uga ke saMtApa nathI. ajJAna jJAnarUpe pariName che. vizvanA padArthonuM yathArtha svarUpa samajI sarva pratye samAdhAnathI jIvavuM. dRSTi jIva mAtramAM che, kAraNa ke cetanatattva che. temAM vItarAgadaSTi nitya che. ane rAgadaSTi anitya che. paugalika padArtho upara jevA bhAvathI daSTi pheMkAya che, tevI sRSTi jaNAya che. e dRSTivAda bane che. pudgala dravyanI vyavasthAmAM yaMtra, maMtra ane taMtra che. yaMtra = koI pudgalano skaMdha, jaDa padArtho. maMtra = koI paNa padArthanI prazaMsA karavI ISTa mAne, taMtra = koI paNa padArthane banAvavAnI sAmagrI rakSaNa, vyavasthA vagere. maMtra dvArA yaMtra ane taMtrano saMbaMdha thAya che. A sarve kALa sApekSa che. pudgala sAtheno bAhya saMbaMdha Adi dazA TaLe che. mohadazA TaLe che, e vyavahAraSTi che. AtmAnI potAnI zakti pudgala dravyane ane Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM.' tenA baLathI pudgala karma audayikabhAve sattA banAve che. mana-vacanakAyAnA yoga paNa jIve upayogathI Apela che. sattA teno udaya che. AtmAnI mahAsattA kevaLajJAna che, sarvajJapaNuM che, kAraNa te sarva padArthothI prakAzaka che. jyAre anya padArtho prakAzaya che. pAMca astikAmAM sahaja paribhramaNa svabhAva pugalano che. jIva pugalanA saMgathI paribhramaNa kare che. mULa svabhAva cetanA dhruva acala sthira che. lokAgre siddhAtmA sthira thAya che. tyAM adharmAstikAyanI nimittika sthiratA hovA chatAM te jIvano guNa che. anAdi kALathI jIva pugalanA nimittathI saMsAramAM rahyo che. joke saunuM ajJAna ane moha paNa kAraNa che. pudgala saMge vAraMvAra moha karIne jIva saMsArane TakAvI rahyo che. jema vRkSane jaLasiMcana na thAya to te sukAI jAya che. tema pugalanA saMgamAM moha na kare to saMsAranuM bIja sukAI jAya che. moha chUTe mokSa che. jIva moha choDe moha jIvane choDI de che. deha AhAra vagara Takato nathI paraMtu temAM lolupa thaIe to te indrivarAgIpaNuM che. viSayakaSAyanA poSaNathI deha sAdhanAmAM bAdhaka che. pAMca indriyo jJAnanuM sAdhana che. paraMtu te kAmabhoganA sukhanuM dvAra bane to sAdhakane bAdhaka che. pAMca indriyono saupayoga atyaMtara sAdhanAmAM sAdhana bane che. pAMca astikAyanuM pradeza piMDatva e sAmAnya darzana che. je kevaLI gamya che. tenA guNa-paryAya-avasthAo vizeSa jJAna che. te chadmastha tenA lakSaNathI jANI zake che. gati sthiti vagere avasthAo vizeSa jJAnano viSaya che. arUpIpaNuM sAmAnya darzana che. vastunuM mULa svarUpa badalAtuM nathI, saMyoga svabhAva palaTAya che. ethI abhavi kyAre paNa bhavyatA pAmato nathI. tenA AtmapradezomAM kevaLajJAna chupAyeluM che chatAM tene saMsAra bhAva maTatA nathI. cAritra le topaNa muktinA bhAva na jAge tyAM paNa saMsArabhAvanuM rUpAMtara thaI poSaNa thAya. AkaDAnuM dUdha jema maLatuM nathI. tema abhavi muktimArge vaLato Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 svarUpasAdhanAnAM sopAna nathI. game tevuM cAritra pALe topaNa pahelA guNasthAne ja rahe te dravya cAritrI ane dravyajJAnI kahevAya. yadyapi koInI bAhya vRtti ke pravRtti parathI chadmastha jIve koInuM vyaktitva jovuM nahi. A viSaya kevaLI gamya che. bhavijIva zrutajJAna-prabhunA vacanane caitanyabhAvamAM pariNamAve che ke huM zuddhAtmasvarUpa chuM. abhavine tevo bhAva thato nathI. mana ane tananA sukhanI lezamAtra IcchAnuM nAma lobha che. saMsArI jIvane deha ane neha, mana ane tana judA paDatA nathI. anyonya otaprota che. AtmA ajJAnavaza tene potAnA mAnIne beTho che, te duHkhada che. manAtIta thavAya to dehAtIta thavAze. manamAM bhoganI icchAo che. te indriyo dvAra bhogave che. aMte te bhoga duHkhamAM pariName che. te bhAvi jyotiSa zAstramAMthI nIkaLatuM nathI. paraMtu pUrve karelA karmo pramANe bhAvI bane che. mATe jIvanamAM viveka rAkhavo. koIne duHkha na thAya tema vartavuM. anyane duHkha Upaje tevuM vartana te aviveka che. jJAnamAM viveka hoya. bhogamAM tyAga hoya. taMdurastI te zarIranI vyavasthA che. tema nAdurastI e zarIranI avasthA che. tethI Arogya mAMgavAnI chUTa che, bhoga mAMgavAnI chUTa nathI. vairAgya Avato nathI, parabhAva-rAga chUTato nathI. mokSa maLato nathI, saMsAra sarato ja rahe che. mana mohanIyanA bhAvothI bharapUra rahyuM che, te baMdhana che. zarIra baMdhana nathI. paraMtu temAM huMpaNuM baMdhana che. doraDuM baMdhanarUpa nathI, tenAthI baMdhAtI gAMThothI baMdhana che. pudgala padArtho je asat che, tene saMsArI jIvoe anityapaNe jovAnA che, jethI te te padArtho pratye thatA rAga-moha-ajJAna khUTatA jAya. ane te te padArthomAM sacidAnaMda jevuM sukha lAge che. te bhrama tUTe. tethI te padArthonuM lakSya haThAvI potAnA svasvarUpamAM laya pAmavAnuM che. saMsArI jIvo paugalika sukhanA lakSya duHkha haThAvavAno prayatna kare che. paraMtu temAM rahelI sukhabuddhine haThAvavA prayatna karatA nathI tethI duHkha TaLatuM nathI. jJAnIjano saMsArIne paugalika sApekSa je parAdhIna duHkha che te choDavAno bodha Ape che. tema karavA tapa saMyama ArAdhanamAM kaSTa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM." veThIne Atmika sukha ke je nitya che te prApta karavAnuM che. jJAnIjano ApaNane ApaNI asadazAnuM bhAna karAvIne sanuM lakSya karAve che. pachI sanA lakSya sano anubhava karavAno che. vaLI jJAnI bhagavaMto ApaNane alaukika-lokottara. AdhyAtmika tattvanuM jJAna Ape che. kAraNa ke ApaNe laukika Adi tattvone anAdikALathI sevatA AvyA chIe. tIrthaMkara paramAtmA pUrNajJAnamAMthI bodha Ape che, ke je ApaNI apUrNatAnuM bhAna karAvI pUrNatA pratye laI jAya. laukika tattva apUrNa che. pUrNane samajyA vagara ke anubhavyA vagara ApaNe pUrNa kema thaIzuM ? alaukika tattva kema pAmIzuM? anAdikALathI dehano saMbaMdha chatAM jIva jaDa nathI thayo te apekSAe jIva svasamarUpa che. paraMtu jIvanA je saMyamAdi AvarAyelA che te AvaraNo dUra karavA jJAnIjanoe cAritrAcAra Apyo che. je vaDe saMyama pAmI nirAvaraNa thavAya. saMyamanI ArAdhanA jIvane karavAnI che anya dravyone karavAnI nathI. kAraNa ke jIva sva saMvedya - sukhanA vedanavALo che. anya padArtho asavedya che. asaMyamathI AvelI zuddhatA saMyama vaDe dUra karavAnI che. saMsAra eTale zubhAzubhabhAvonA yugalanuM nATaka. Aje mAna ApanAra kAle apamAna kare. vaLI saMsArI jIvane apamAnanuM duHkha ghaNuM lAge che. huMpaNAnuM bhAna che, te dehabhAva che. temAM mAnasika "huMpaNuM duHkha pedA kare che. jo jIva vicAre ke AtmAnA sukhano AdhAra vizvano koI bAhya padArtha nathI, meM je viSaya-kaSAyamAM sukha mAnyuM che te bhrama che. to "huMpaNuM nIkaLI jAya. A "huMpaNuM abhimAna mAyApUrvaka, krodhapUrvakanuM hoya, vaLI krodha mAnapUrvakano hoya. Ama to A cArenuM joDaluM che. jANe abhedapaNe saMlagna che, lobhane kAraNe aham thAya che. krodha paNa thAya che. anukULatAmAM mAyA thAya che. A saghaLA parabhAva che. ApaNuM ajJAna evuM che ke kArya dekhAya kAraNa na dekhAya. karmanA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna prabhAve sukhadu:kha vedAya paNa kAraNa na dekhAya. kAryane sarvAMgI jANavuM te jJAna. kevaLI bhagavaMtane traNe kALa pUratuM kA2NabhAva pratyakSa che. saMsArIne vartamAnakALa pUratuM paNa kAraNa-kAryabhAvanuM jJAna nathI hotuM. prati samaye ApaNane icchAo thAya che te jIvanI apUrNatA che. icchAonI pUrti arthe ApaNe buddhi ane manane satata rokI rAkhIe chIe. te ajJAna che, chatAM buddhimAnane ApaNe jJAnI kahIe chIe. bAhya padArthonuM dhyAna rAkhavuM. vicAravuM, icchavuM, buddhi calAvavI, A sarve ajJAnasUcaka che. te sarve prakArone zamAvI devA te jJAnano abhigama che. jo ApaNane icchA thayA kare to ApaNe ApaNI jAtane ajJAnI mAnavI. icchApUrti thAya tyAre ane na thAya tyAre dInatA mAnavI te mahAajJAna che. icchA eTale bahArathI kaMI meLavavuM che, (te saMkalpa) te mATe kaMI karavuM paDe te vikalpa. icchA ane vikalpanuM zamI javuM te nirvikalpatA che. jJAnIjano jJAnasvarUpa batAve che. ApI detA nathI. paraMtu ApaNe jJAnI svayaM banavAnuM che. traNe kALane viSe A ja mokSamArga che. saMkalpa karavo eTale icchA karavI, icchApUrti mATe vikalpa eTale vicA2 ka2vo. AvA saMkalpa-vikalpanA aMta mATe saMyama niyamanuM, cAritrAcAra, tapAcAranuM pAlana karavuM mATe jyAM jJAna che tyAM zodhavuM. ajJAnamAMthI jJAna kema maLe ? te mATe zAstrArtha karavAno nathI. svarUpArtha karavAno che. jJAnI bhagavaMtoe rAgIne vItarAgI thavA rAga-virAganuM svarUpa samajAvyuM che. zAstranA praNetA thaI rAgI vItarAga bane te mATe vItarAga zAsana che. saMsAramAM jIva dehabhAve svArthI bane che. vaLI zAstro bhaNe tyAre teno bodha bIjA 52 ghaTAvaze. ane potAne bAda rAkhaze. zAstra bhaNIne jyAre aMtaralakSI banIzuM, svanA guNadoSa tAravIzuM tyAre aMtarabhASya zarU thaze. jJAnIoe bhASAnI racanA ene mATe karI che. jJAnI jyAM jAya tyAM hAthamAM beTarInI jema jJAna sAthe jAya che. ajJAnI jyAM jAya 42 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM.' tyAM moha-ajJAnabhAva laIne jAya che. tethI jIvano saMsAra cAlu rahe che. ajJAna kArya mAyAmaya na hoya to ajJAna Take nahi. joke mAyA ja ajJAnIne ajJAnanuM svarUpa samajavA na de. ane samajAya to mAyA Take nahi. pAMce dravyamAM jIva dravya, jANe, jue, samaje, vicAre, kartA-bhoktA bane pudgala jANe jue nahi. A ja jIva ane jaDanuM aMtara che. jIvamAM ajJAna che eTale pUrNa na jANe, viparIta jANe. jJAna eTale rAga na karavo. prema eTale dveSa na karavo. rAga ajJAna che to ASa mUDhatA che. parapadArtha para rAga karIe ane te na maLe to dveSa thAya. padArthano nAza thatAM tenA viyoge jIva duHkhI thAya. A kevuM ghora ajJAna ? tenA pariNAme kleza, udvega, dveSa, zoka, saMtApa jevA duHkho bhogave che. cittanI caMcaLatA duHkharUpa che. caMcaLa citta sAMbhaLe zuM? pAme zuM? grahaNa zuM kare? cittanI sthiratA Ave samaja pedA thAya. cetI zake te cetanAzakti che. AraMbha samAraMbhanAM kAryomAM citta rokAya tyAre zakti veDaphAya che. kAyAnI pravRttimAM mananI zakti veDaphAya che. dareka sAdhake svadoSadarzana karavuM. thayelA doSonA varjana mATe gurujano pAse prAyazcitta levuM. eTale bAMdhelAM pApo haLavA thAya athavA duHkha dUra thAya. jo karma nikAcita na hoya to prAyazcittathI khapI jAya che. ane jo karma nikAcita bAMdhyAM hoya to udaya Ave samatA rahe che, uccadazAmAM svarUpa vedana chUTatuM nathI, tethI samajAya che ke deva-guru-dharma ane AtmA kevA baLavAna che ? jenI sahAyathI paramAtmasvarUpa pragaTe che. nikAcita karmano udaya TALI zakAto nathI. paNa te svarUpane AvarI levA samartha nathI. jo jIvane paramAtmatattva pratye atyaMta Adara hoya to. tamane koI upasarga thAya to samajavuM prAye tame pUrve pApapravRtti karelI che. bhoga bhogavavAnI lAlasAthI ApaNe pApapravRtti karIne AtmaguNano ghAta karIe chIe. rAgAdi bhAvo vaDe saMsAra lIlochama rahe che. temAM rasapUrti na thAya to bAga sukAvA mAMDaze. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 svarUpasAdhanAnAM sopAna jIvanA be bhAva che zuddha ane azuddha, zuddhamAM bheda nathI. azuddhamAM zubha azubha be bheda che. azubhane TALavA zubha bhAva e mAdhyama che. te zuddha bhAvanA dvAra sudhI laI jAya che. zubha bhAva azubha eTalA mATe che ke te ghAtakarmanA AvaraNa sahita hoya che. * zubha bhAva mATe zubha bhAva laukika kSetre hoya. 9 zuddha bhAva mATe zubha bhAva lokottara kSetra hoya. azubha vicArane zubha vicArathI TALavo e manoguptino prakAra che. vaLI zubha vicAra e samayakRttva prApta karavAnuM saMdhisthAna che. maMtavya, nirIkSaNa, abhiprAya, lakSya, cAreno zubha bhAve samyakatattva sAthe saMbaMdha che. ane saMsAra bhAve mithyAtva sAthe saMbaMdha che. maMtavya: bhagavAne kahyuM te mAnavuM. nirIkSaNa : je vastunuM jevuM svarUpa che tema jovuM. abhiprAya : bhagavAne kahyuM te pramANe mAnavuM. lakSyaH mAtra mokSa abhilASa. A bhAvo samayakRtva sAthe saMbaMdha dharAve che. A prakAro viparItarUpe pariName to svacchaMda Ave, evA saMsArabhAve mithyAtva gADha thAya. jagata katabhoktA bhAvanI dRSTie anitya, asAra, apUrNa che. 9 gata jJAtA draSya bhAvanI apekSAe nitya, sArarUpa, pUrNa che. vAstavikapaNe AtmAnA upayogamAM jagata dazya che. pudgala dravyanI dRSTie jagatamAtra varNa, gaMdha, rasa, sparzAdi yukti che. kartAbhoktAbhAvanI dRSTie jagata kartAbhoktA bhAve jaNAya che. pudgalanuM eka paramANu avibhAjya aMza che. temAM tenuM akhaMDapaNuM apekSAe che. paraMtu traNe kALa paramANune akhaMDapaNe jANI zakAya te sarvajJadaSTi che. dravya jAtyAMtara thatuM nathI te tenuM akhaMDapaNuM che. AtmA potAnA guNone ekasAthe ekasamaye bhogavI na zake te khaMDitapaNuM che. sattAgata guNomAM hAnivRddhi na thAya te akhaMDadazA che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM.' 45 dayAdAnAdinI pravRtti cAlu rAkhIe to durAcAra ke durjanatA nahi Ave. anyanuM alpAMze paNa bUruM icchavuM te durjanatA che. ane durjanatA haze tyAM sudhI dharmamAM nityabhAva nahi Ave. AtmA ane deha baMne ekabIjA sAthe ekameka thaI gayA jaNAya che. abheda jevA jaNAya che paNa te abheda nathI. jyAM zarUAta ane aMta hoya, dehano saMyoga ane viyoga hoya tene bheda kahevAya. A bhedano ja bheda karI AtmasvarUpa sAthe abheda thavAnuM che. jIvane deharUpe eTale A strI, A puruSa, A mitra, A zatru, A manuSya A pazu. tevI bhedadaSTithI na jotAM AtmadaSTie jovuM. jethI samabhAva keLavAya. saMgharSo TaLe, evA bhedathI saMsAramAM rAgAdibhAva utpanna thAya che. rAgAdithI Arta ane raudradhyAna thAya che. vairAgyathI dharmadhyAna thAya che. jagatanA padArtho parathI rAga ghaTe virAga Ave. dharmadhyAna eTale zuddha AlaMbanamAM ekAgratA. zubha bhAva e ekAgratA nathI paNa zubha bhAvanuM sAtatya hoya che. dhyAnamAM manAdi yoganI sthiratA hoya che, te dhyAna zukla dhyAna che. Artarodra dhyAnamAM bhinna bhinna pravRtti ane bhinna bhinna padArthamAM sAmAnya upayoga hoya che. jemAM mukhyatve sAMsArika pravRtti hoya che. temAM koI eka dhyeya hotuM nathI. dhyeya hoya to paNa te sAMsArika che, je dhyeya badalAyA kare che. dehabhAve saMsAramAM cAre gatimAM paribhramaNa-parivartana cAlu rahe che. sAcuM parivartana mithyAtvamAMthI samyakatva prApta karavuM temAM che, ajJAnanuM jJAnamAM che. aMte mokSa che. ajJAnanuM jJAnarUpe parivartana dharmathI thAya che. sva-astitvanuM ahama bIjAnA astitvane svIkArI zakatuM nathI tethI te baMdhanarUpa bane che. vaLI bIjAnA astitvane miTAvI devA mAgIe chIe tethI gharSaNa pedA thAya che. te duHkhadAyI che mATe ahaMno tyAga karavo. chadhastha jIvomAM jAti ekatA che, mATe sevA, dayA, prema, udAratA, kSamA, dAna, paropakAra jevA bhAva rAkhavA. karmanA udayanI bhedarUpatA na Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 svarUpasAdhanAnAM sopAna svIkAratAM vivekathI vartana karavuM. bolavAmAM siddha svarUpa svIkArIe chIe, tema sarve karmarahita thAya, tevI bhAvanA karavI. pudgala dravya nimittathI kadI paNa para banI zakatuM nathI. te tenuM dvatapaNuM che. anityapaNuM, ekadeziyatA ane apUrNatA che. jyAre jIva nimittathI para thaI zake che. pudgalamAM kartAbhoktA bhAva karIne parabuddhi kare che. pudgala dravyo paNa upakArI thaI zake che. pudgala dravyamAM guNarUpe varNa, gaMdha, rasa, sparza dareka paramANumAM hoya che. jyAre zabdano bAhya skaMdha badalAvAthI thAya che. sUkSma skaMdhamAM paramANumAM zabda na hoya. varNa, gaMdhanuM kAma na kare. varNa phare rasa Adi phare. prabhA, chAyA. Apa udyoga, aMdhakAra, prakAza. A bAdara skaMdho che. sUkSma skaMdha - paramANumAM A guNo na hoya. te varNanA bhedo che. pudgala dravyanA eka eka guNanI zakti anaMta che. tethI tenI paryAyomAM, ekatA saMbhava bane che. pudgala dravyanA guNomAM je anaMta bhedo che, tethI tenuM rUpItva, vinAzIpaNuM tenI paryAyomAM sAMdirAMta bhAvo cAlu rahe che. jyAre AtmAnA darzana guNa jJAnamAM samAya. cAritra-tapa svayaM upayogarUpa che. eTale dareka guNo zuddha upayogamAM ekatA pAme che. pugaladravyanAM lakSaNo ekatA pAmatAM nathI. varNAdi anekarUpe rahevAthI jagatanA padArthonI racanAnI vyavasthA jaLavAI rahe che. dareka indriya potAne yogya viSayanuM ja kArya kare che. pAMca indriyanA viSayo eka banI anya viSayanuM kArya karI zakatA nathI. pugala dravyanA ApaNe jJAnAdhAra chIe paNa sukhAdhAra nathI. jo ApaNe jJAnAdhArane badale sukhAdhAra mAnIe to ApaNuM jJAna che te ajJAna bane. ane pudgala sAthe sukhAdhAra saMbaMdha ja ApaNo baddha saMbaMdha bane che, karmabaMdha bane che. pudgala - dehamAM alpa paNa sukhabuddhino bhAve rahe to sarvathA mohano nAza na thAya. kAraNa ke temAM kaSAyabhAva hoya. samasta vizva upara ApaNI jJAta sattA che, te bhUlIne ApaNe kartAbhoktAbhAva karIe chIe. te dvArA ApaNe karmabaMdha karIe chIe, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNa "huM deha chuM." 47 ane karmanA udayakALe tenAM phaLa bhogavIe chIe. karmabaMdha vakhate zubhAzubha bhAva AtmAnA che, ajJAnavaza jIva karmathI baMdhAya che. joke temAM nimittakAraNa ane upAdana kAraNa AtmA ja che. tema jIva potAnA azuddha bhAvo vaDe kAzmaNa vargaNAmAMthI kArmaNa, tejasa vargaNAmAMthI tejasa, odArika vargaNAmAMthI odArika vaikriyavargaNAmAMthI vaikriya, AhArakavargaNAmAMthI AhAraka zarIra banAve che. koI anya vastu tene zarIra banAvI ApatI nathI. te pramANe bhASA, mana, zvAsocchuvAsa Adi vargaNAo mATe samajavuM. dehavAsanAthI AtmA Ama vijAtIyamAM gherAI jAya che. paramAtmasvarUpa thavAne badale dehasvarUpa thAya che. pugala dravyanA baddha saMbaMdhe nimittathI saMsArI jIva anitya paryAyavALo che. ghAtakarmanA AvaraNanA kAraNe upayoga anitya che. jIvano nitya paryAya nirapekSa che. pudgalanA saMbaMdha vagara AtmA dravyAtIta, kSetrAtIta bane che. jJAna vaDe jANe che. AtmAnA svarUpanI prApti mATe dehane uttama sAdhana banAvo, jo teno upayoga dehabhAve thayo to te upabhoga banaze. je duHkhanuM kAraNa che. upabhoganI apekSAe bIjAM ghaNAM sAdhano joIe che. te duHkhI che. jene deha upabhoga mATe sAdhano joItAM nathI te sukhI che. sukharuci duHkhanuM kAraNa bane che. sarvadoSarahita thavA ane sarvaguNa saMpanna thavA dAnAdi sAdhana che. sAdhanamAM aTakavuM nahi. kriyAonI paraMparA cAlu rahe te dharma nathI paraMtu kriyAnuM pariNAma bhAva che, bhAvanuM phaLa jJAna che, ane jJAnanuM phaLa virati che, je parabhAvathI mukta kare che. 9 anityane jANavAno che, nityanA lakSya mATe. 9 ane jANavAnuM che, sanA lakSya mATe. anitya eTale asatu-asat eTale mAyA, jenuM trikALapaNuM nathI. chatAM te mAyA vaDe jIva anAdikALathI lapaTAyo che. bhUtakALa ghUMTyA ja kare, vartamAnamAM tene saMbhAryA kare te moha. parigrahanI saMgrahanI aMtaramAM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 svarUpasAdhanAnAM sopAna ane bahAramAM Asakti te rAga. bahArathI bhogasAmagrIno tyAga, sAMsArika saMbaMdhono tyAga, aMtaramAM nirmamatva. anAsakti, te virAga che. samyagudRSTi thavAthI moha ane mohajanita avasthAono ajJAnano nAza thAya che, cAritrAcAra vaDe AvaraNa dUra karavAnuM zakya thAya che. zarIrane kazAnI UNapa nathI je kaMI tophAna che te mananuM che parabhAvamAM ArtadhyAna ane raudradhyAnanI mukhyatA thaI jAya che. ArtadhyAnathI kleza udvega thAya che. ISTanA viyoga ane aniSTanA saMyogamAM jIva ArtadhyAna karI, tiryaMcagatimAM jAya che. raudradhyAnI anyano ghAta karI, asatya bolIne, anyanuM corI laIne, parigrahanI atimUcha karIne, pAcho AnaMda mAne che. ane adhogati pAme che. Arta-raudra dhyAnathI svarUpano anAdara thAya che te mahA aparAdha che. mATe jAgRtipUrvaka jIvo to amaratattva pAmazo. jyAM deha ja para che tyAM vastumAM ISTa ane aniSTapaNuM zuM ? vAstavika aparigrahI dehanI mUrchAthI thavuM joIe. AtmAne bhoga sAmagrI sAthe saMbaMdha mamatvano che. deha sAcavIne tapa-japa Adi karIe to te ajJAna ane mohapUrvaka che, tenAthI nirjarA na thAya. dehanuM hovuM te AtmA para ghAtakarmanI moprakRtinuM AvaraNa che. dehanuM mamatva chUTe indriyo ane mana aMtarmukha thAya che. ApaNe ApaNuM ane anyanuM mUlyAMkana deha ane paudgalika padArtho vaDe karIe chIe, je ajJAna che, mithyAbhAva che. te jIvane baMdhanakartA che. cakravartI ane bhikhArIne bhAva karavA mATe mana to sarakhuM ja maLyuM che. jyAre bhoga sAmagrImAM phera che. ekane puNyathI uttama sAmagrI maLI che. bIjAne pApathI sAmagrIno abhAva che. cakravartInI uttama sAmagrI chatAM deva-indranI sAmagrI AgaLa kaMI visAta nathI. chatAM e badhuM ja karmanuM phaLa che. AtmAno vicAra karavA mATe mAnavadehamAM vicArazakti maLI che. AraMbha samAraMbha karI, mAlamilakata vadhArI tenI mUcha vaDe adhamagati Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNa : 'huM deha chuM.' pAmavA mAnavadeha maLyo nathI. je mAnava mAlamilakata gaNyA kare che tene lobhaprakRti baMdhAya che. jIva jeTale aMze nirAraMbhI niSparigrahI bane teTale aMze niSkaSAya bhAvanuM sevana thAya te bhale jaina ke jainetara hoya. te samyaktvanI bhUmikAmAM Ave che. svayaMbhUramaNa samudranAM mAchalAM samyaktva dharAve che, ane jainetarane samyaktva nA hoya ! je tattvanA yathArtha nirNayamAM Ave, zuddhAtmAne dhyAve te samyaktva pAmI mukti pAme ! 0 thAya te karma pudgalanI svAbhAvika kriyA. 0 kacaya te karma: jIvanI irAdApUrvakanI kriyA. 49 dharma ane mokSa ekAMte AtmA mATe che. artha ane kAma ekAMte daihika che. mATe viSayathI - pravRttithI mukta thavuM, to kaSAya ghaTe, arthakAmanI pravRttithI dehabhAva viSayabhAva thayA vagara rahe nahi. ane tethI jIva karmathI baMdhAyelo raheze. duHkha pAmaze. ati krodha karavAthI jJAnaguNa vistRta thAya che. navI ciMtanazakti thAya nahi. ciMtana-manana svastha cittathI thaI zake. krodhathI thayelI garama AkuLa avasthAmAM zAMti naSTa thaI jAya che. aviveka thatAM jJAnazakti 52 AvaraNa Ave che. tyAre jIva svarUpano ke 52 padArthono yathArtha vicArI karI zakato nathI. ethI abhAna avasthAmAM doSo vadhatA jAya che. vaLI krodha karanAra sAme ApaNe krodha nathI karatA paNa samabhAve sahana karIe, to ApaNI vivekazakti vadhe che. sAmA mANasane nIco gaNavo te ApaNI sattA ke zakti nathI. tene krodha thavo te tenI sattA che. ApaNe sAme krodha na karavo te ApaNI sattA-zakti che. ApaNe krodha na karavo. doSa na sevavA te ApaNo siddhAMta che. vaLI ApaNI zAMta svastha avasthA joI anya zAMti meLavI zakaze. tIrthaMkara paramAtmAe sAdhaka avasthA, dIkSAkALamAM sarva doSo TALavAno puruSArtha karyo hato, game te saMyogomAM doSonuM sevana na thAya. bhagavAna mahAvI2 caMDakauzika sarpa sAme, tenA viSadaSTi bharelA phUMphADA sAme leza mAtra paNa roSa na karatA, karuNA ja va2sAvI, temanI zAMta Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 svarUpasAdhanAnAM sopAna avasthAthI sarpa bodha pAme che. saMgamathI thayelA upasarga samaye paNa leza mAtra roSa na karyo. te abhavi rAMka jIva duHkha pAmaze tema jANI AMkhamAM AMsu AvyAM. 9 pudgalanuM dRzya jagata zuM che ? pugalanA banelA sAdhanomAM sukhabuddhi karavI temAM bhayaMkara pApano baMdha che. vaLI pApa ane azAtAnA udayamAM anyane doSarUpa mAnavA te nAstikatA athavA mithyAtva che. je bhUtakALa ane bhaviSyanI ciMtA kare te vartamAnane gumAve che, te mithyAtva che. para dravya, kSetra, kALa, bhAvanI dehabhAve vicAraNA karavI te nAstikatA che. svadravyAdi vicAraNA Astikya che. saMsArI jIvane kSayopazamabhAva - audayika bhAvanuM vadana deza (alpa) - bhede che. kevaLI bhagavaMta ane siddha bhagavaMtane AtmAnuM vedana sarvabhede kSAyika bhAve abheda avasthAe che. karmajAnata sarva bhAvo deza bhede hoya. ane karmarahita sarva bhAvo bhedarahita abheda hoya. pugalanA nimittathI jIvamAM traNa guNo hoya che. tamasa, rajasa, satva, krodhAdi bhAva, bhogavilAsa, vikAra, raudradhyAna e tamasa bhAva che. rAjasa bhAvane dabAve te tamasa, sudhAre te sAttvika bhAva kahevAya. sAttvika bhAva jo niSkAmabhAve hoya to te zuddha sAttvika bhAva kahevAya. tamasa-rAjasa bhAva ekAMte sakAma - mithyAbhAva che. niSkAma - nirdoSabhAva rAkhavo. jIvo sAthe nirlepabhAva keLavavo. pudgala dvaita (bheda) tattva che. temAM niraMtara utpAda-vyaya thayA kare . che. anya padArtho sAthe saMyoga-viyoga, sthaLAMtara, rUpAMtara thavuM te pudgalanI anityatA che. jIvane deha che tyAM sudhI anya dravyanA TekAnI jarUra paDe che. chatAM evo Teko na maLe to sAdhaka maravA na paDe. tevI asaMgatA keLavavI. je badalAI jAya ke jene badalavuM paDe te asat che. pugala dravya saMyogathI utpanna thAya che, AtmA svayaMbhU che. asaMga che. jemAM sthAnAMtara ke rUpAMtara nathI. vAstavamAM jIvane saMyoga-viyogarUpa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNaH "huM deha chuM." 51 paribhramaNa e duHkharUpa che, vaLI rUpAMtaraNa, utpAda-vyaya te paNa duHkharUpa che. kAraNa ke jIvane deha sAthe kSIranIra saMbaMdha che, eTale te nimitte parakSetrarUpa utpAda-vyaya, saMyoga-viyoga, sthAnAMtara thayA kare che. mATe paugalika padArthanI kAmanA, vAsanA, Asakti tyajI niSkAmabhAva keLavavo. asaMgatA TakAvavI to duHkha TaLe. saMyoga che tyAM viyoga nizcita che, utpAda sAthe vyaya nizcita che mATe AtmanirIkSaNa karavuM ke AtmA keTalo nirlepa rahe che. nirlepatA vagara jIva niHsaMga banato nathI. bhogabhAvathI karmanuM sarjana thAya che. pagalAzrita bhAvothI jIvanuM svarUpa AvarAya che. chatAM jIvanA svarUpano abhAva thato nathI. pugala dravyane AvaraNa thatuM nathI. tenA paramANu skaMdhano bheda - saMghAta (chUTA paDavuM joDAvuM) thAya che. saMyoga-viyoga, thAya che. jo pudgalane AvaraNa thAya to maulikatAmAM parivartana thAya. paNa pudgalanA sparzAdi bhAvo to UbhA rahe che. jyAre AtmA AvaraNane kAraNe arUpImAMthI rUpI bane che. manuSya, tiryaMcAdipaNuM pAme che. deha ane jIvano saMbaMdha bhinnabhinna che, te pAramArthika nathI. AtmAne mATe sparzAdi paraparyAya che. darzanajJAna svaparyAya che. pudgalanA saMga mAtrathI jIva rakhaDato nathI. kevaLI bhagavaMto dehadhArI hoya che paNa mohabhAva na hovAthI mukta thaI jAya che. saMsArI jIva pudgalanA nimitte svayaM moharUpe pariNamI saMsAramAM rakhaDe che. mala: anaMtAnubaMdhInA kaSAyonA maladoSane TALavA niSkAma karmayoga che. vikSepa: mananI caMcaLatA, te TALavA mATe uttama tattvanI upAsanA karavAnI che. ajJAna: viparIta jJAnane TALavA ane svarUpa dharmane pAmavA mATe jJAnayoga che. karma yogamAM levAnI, vaiyAvaccanI pradhAnatA che, upAsanAmAM paramAtva tattvanI pradhAnatA che, jJAnamArgamAM svarUpanuM lakSya mukhya che. - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para svarUpasAdhanAnAM sopAna purdUgalAstikAya dravya mukhyatve ATha vargaNAmAM vaheMcAya che. 1. audArika zarI2, 2. vaikriya zarI2, 3. AhAraka za2I2, 4, tejasa zarIra, 5. kAryaNa zarIra, 6. bhASA vargaNA, 7. zvAsocchvAsa vargaNA, 8. mano vargaNA. kArpaNa vargaNA karmanI ATha prakRtimAM vaheMcAya che. jIvanA be bhAva che : zuddha ane azuddha. pudgalane zuddha ke azudghano koI pharaka paDato nathI. jIvanA vibhAvathI pudgala dravya Atma pradezo sAthe sparza, 2sa, gaMdha, varNa ane zabdarUpe coMTe che. temAM pudgalane kaMI ahita nathI. tenAthI jIvanuM ahita che, kAraNa ke jIvanuM vedana sat-citta-AnaMda che, te pudgalanA saMyoge vedI zakato nathI. te jIvanuM baMdhana che. baMdharahita thavuM te dharmanuM prayojana che. sat-cit-AnaMda svarUpa svayaM sva-bhAvamAM rahela che, paraMtu jIva tene pudgalanA banelA bhogya padArthomAM zodhe che, A parabhAva viparyAsa buddhi che, ajJAna che, mUDhatA che. jema arIsAmAM ApaNA zarIranuM pratibiMba joIne ApaNane AbhAsa pedA thAya che. tema svarUpanuM pratibiMba pugalamAM pADIne dehAtmabuddhi thAya che. kharekhara to AtmAnA vartamAna upayoga vaDe sacit-AnaMdane jovAno che. 52 dravya, kSetra, kALa, bhAva je moharUpa che tethI virAma pAmavAnuM che. ApaNA bhAvo pramANe pudgala dravyanA banelA skaMdho dehanI sevAmAM hAjara rahe che. 52 dravyanA nimittathI maLelA sukhaduHkhathI virakta thAya to Atma sukha prApta thAya. duHkhathI mukta thavAno ilAja 52 dravya naimittika sukhano tyAga karavAmAM che. naimittika eTale nimittathI thatuM kArya, pariNAma. 0 52 dravya naimittika sukha je duHkhanuM mULa che. 0 52 dravyanA saMbaMdhano taddana abhAva te AtmAnuM svAbhAvika sukha che. duHkhamAM satyatA, suMdaratA, nityatA; prasannatAnI buddhi thatI nathI kAraNa ke jIvane duHkha gamatuM nathI. jyAre satya sukhamAM suMdaratA, nityatA prasannatAno anubhava thAya che. AtmAnA potAnA guNo che je maulika Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNa huM deha chuM." pa3 che te suMdaratA Adine ApaNe para dravyamAM joIne temAM ja vizvAsa dharAvIe chIe, temAM bhUlA paDI bhramita thaIe chIe tethI pariNAme . du:kha pAmIe chIe. grahaNa guNa pudgalano che. ajJAnavaza jIva pudgalanA saMbaMdhone grahaNa kare che. te vibhAvadazA che. tyAgabhAva e grahaNa sApekSa che. karma adhyastha che, AtmA adhiSThAna che. karma udayamAM Ave che te vakhate karmabaMdha samaye je bhAva karyA hoya tenI prakRti ane rasanA bhAvane jIva vede che. pradeza ane prakRti e rasa ane sthitino AdhAra che. sthiti e sattA che. prakRti ane rasa udayamAM Ave sthitinuM kArya pUruM thAya che. ema karmasattA saMsArI jIvane niraMtara hoya che. karmanI e zakti navA karmane bAMdhe che. karmanI koI svataMtra zakti nathI. adhyAtmamAM Atmazakti pradhAna hoya che. tyAre karmasattA cAlatI nathI. mATe jIve vartamAna dazAmAM jAgrata rahevAnuM che. kathaMcita mokSanA lakSya vinA dharma kare to zubhabhAva vaDe adhogatithI ke tiryaMcagatithI bace che. deva-manuSya gati pAmI vaLI dharmano yoga prApta karI zake. deha maLe vAsanA rahe, paNa dehanuM sukha choDI zakAya che. paraMtu duHkhathI chUTavuM kaThaNa che. dehanA duHkhathI chUTavA dehabhAna bhUlavuM joIe. avirati ane kaSAyabhAvo jene varte che te mithyAbhAvavALo che. kaSAya e viSayano rasa che. jeTalA AraMbha, samAraMbha, bhoga ochA eTalA kaSAyabhAva - parabhAva ochA thaze. zarIra e pudgala dravya che. tenA dvaitabhAvo bheda) sArAnarasApaNe varte che. je dehano ubhaya dharma che, jyAre AtmAno dharma mAtra te samaye AnaMdamAM rahevuM te che. sarva padArthonA saMyogomAM dRSTi sama rahevI joIe. viSamatA TaLavI joIe. zAtA azAtA ubhaya karma vedanIyanA che. jJAnI tenAthI para A AnaMdamAM varte che. zarIra e AtmA nathI te pAramArthika satya che. ane zarIra e AtmA che te apekSAe vyAvahArika satya che vyAvahArika satya mAnazo to ahiMsA, dayA, karuNA Adi Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna vyavahAradharmonuM pAlana thaze. zarIra e AtmA nathI, kevaLa ema ja mAnazo to hiMsA, krUratA, nirdayatA Avaze, arthAt dehadhArI AtmAyukta sajIva che, tema mAnavuM. huM AtmA chuM. AnaMdasvarUpa chuM. mATe mArAthI duHkhI thavAya nahi tema anya jIvone duHkhI karAya nahi. A che jIvamAtra pratyenuM prema svarUpa, brahmasvarUpa, siddhasvarUpa, parabhAva tyajavA mATenI A cAvI che. matijJAnano upayoga AtmAnA pradezomAMthI utpanna thAya che ethI samajAya che ke matijJAnanA dhAraka samasta dehadhArI jIva hoya. kevaLajJAnI deharahita siddha ane dehasahita arihaMta bhagavaMta che. matijJAna ane zrutajJAna joDiyA baMdhu che, paraMtu ekendriya jIvane te ubhaya jJAna vikasita na hoya. chatAM zabda - avAjanA taraMgo ekendriya jIvane sparzendriya dvArA asara kare che. joke avAjano spaSTa saMbaMdha karmendriya sAthe che. roga e dehajanita che. te auSadhanI jema maMtra, dhyAna, saMgIta jevA nimittothI maTI zake che. vAstavamAM ekAgra thavA mATe paNa saMgIta ke citrakaLA jevAM sAdhano upayogI thAya che. tevA prakAromAM ekAgra thavAya tyAre karNendriya ane cakSuindriya dvArA matijJAnano upayoga cAlu hoya che. pApano baMdha jIva potAnI ja ajJAnadazAthI kare che. anaMtAnubaMdhI, kaSAyanA udayamAM pApano ane puNyano udaya anaMtAnubaMdhI kaSAyano baMdha paDAve. mithyAtva mohanIyano udaya hoya tyAre paNa ubhaya baMdha mithyAtva mohanIyanA thAya. mithyAtva mohanIya pApane vikasAve ane puNyane gaLI jAya. je je karmanA baMdha thAya te sattAmAM jAya. ane karmavipAka thatA te sattAmAM paDelA karmo udayamAM Ave. sAdhakanI sAdhanA samyaguzraddhA sahita che, to sakAma nirjarA thAya jethI punaH tevA karmabaMdhanuM nirmANa na thAya. mATe sAdhake zuddhanuM lakSya karavuM. kevaLI bhagavaMtano upayoga zuddha che. paraMtu aghAtI karmanA yoge Atma pradezo Avarita che. siddha paramAtmAno upayoga zuddha ane Atmapradezo paNa zuddha che. arihaMtane upayoga mukti che, siddha dazA thatAM pradezamukti thAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabhAvonI utpattinuM kAraNa bahuM deha chuM." papa doSanuM kArya zuM ? doSitane doSa pIDA Ape, tenA saMbaMdhamAM AvanArane paNa duHkhI kare. guNanuM kArya zuM ? guNIne guNa sukha Ape ane tenA saMbaMdhamAM AvanArane paNa sukhI thAya. doSanI sAme guNo che, tethI apekSAe te parAzrayI che. jJAnAdi guNo AtmAnA che je svAzrayI che. jethI AtmA sahajAnaMda svarUpano anubhava kare che. ' saMsAramAM sacita padArthone, pudgalone kevI rIte jovA ? mAre temanI sAthe kaMI abheda saMbaMdha nathI. huM temanA vaDe nathI, teo mArA vaDe nathI. te sau asAra che. to pudgala nimitte thatA rAgAdi aTakI zake. asAra eTale hoya paNa maTI jAya. sArabhUta eTale trikALa abAdhita hoya. anAdikALathI jIva dehabhAve indriyonI madadathI indriyonA bhoga-sukha mATe parapadArthone jANato Avyo che. paraMtu potAnA zuddha svarUpane jANavA mATe kaMI zrama karato nathI. 0 saccidAnaMdamAM vikAranuM eka pAsu dukha, bIjuM pAsu sukha, (c) premamAM vikAranuM eka pAsu rAga, bIjuM pAsa dveSa. jJAnamAM vikAranuM eka pAsu ajJAna bIjuM pAsu moha. A sarva vikAro svasvarUpane chupAvavAnuM kAma kare che. tethI deha dvArA sukha-duHkhanuM vadana thAya che. vikArIpaNe paNa AnaMdanuM avinAzIpaNuM saMsArI jIvamAM cAlu che. kAraNa ke jIvane eka kSaNa paNa duHkha gamatuM nathI. duHkhano pratikAra karIne AnaMdane icche che. Ama parabhAvanA paugalika padArthonA lakSaNone jANavA, ke jemAM AtmAnuM kevaLa ahita ja rahyuM che. tethI tyAga karavA yogya che. tenAthI viramavA yogya che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 3. sAdhanAnuM kSetra vizALa che sAdhanAthI sAdhyanI siddhi che. gArava, eSaNA, saMjJAno tyAga. ahiMsA, dayA, paropakArAdinuM sthAna. sAdhanA eTale dRSTine draSTAmAM sthApavAnuM prayojana, dharmakriyA sAdhanA dvArA amRtakriyA bane che. je ISTa phaLanI / zivaphaLanI prApti kare che. svarUpanuM lakSya thavA prathama avalaMbana yukta sAdhanA che. sAdhyanI samIpa pahoMcatAM sAdhana gauNa bane che. sAdhanA sUkSma bane che. aMte nirAvalaMbana thaI jIva zivatvane pAme che. ApaNe mati ane zrutajJAna dharAvIe chIe. e jJAnano samyagu upayoga karIne kartAbhoktA bhAvathI mukta thavuM te sAdhanA che. jagatanA jIvo mahadaMze mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoganI bhayaMkaratA vacce jIve che. vaLI puNya ane pApanA baMdha udaya cAle che. adhyAtma sAdhake mithyAtva tyajI samyagu banavAnuM che. aviratimAMthI viratimAM AvavAnuM che. kaSAyanI maMdatA karavAnI che. vAraMvAra A abhyAsa karI vItarAgatA keLavavAnI che. ane potAnA svarUpane nirAvaraNa banAvavAnuM che. nirAvaraNa thavAthI yogAzrava traNa samaya pUrato rahe che. je nirvANa thatA samApta thAya che. arthAt yoga nirodha thaI jIva nirvANa pAme che. mithyAtvAdibhAvo upAdhi che. upAdhi eTale potAnA astitvane na jANe ane paranA astitvane jANavA jiMdagI gALe te upAdhi che. je potAnA astitvanuM bhAna rAkhe ane paranA astitvanuM bhAna na rAkhe tene upAdhi nathI, samAdhi che. - jJAnano mahimA zeyathI na AMko. jJAnanuM mAhAsya AnaMdanA vedananA saMbaMdhathI che. AnaMdanA vedana samaye zeyAkAro khatama thaI jAya che. mATe AnaMda vedana mATe nirvikalpatAnI prApti karavAnI che. jJAna svayaM AnaMdayukta ja che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che pa7 caitanya caitanya vacce daitabhAva - judAI che, tyAM bhaya che. e advaitano jyAM abhAva che tyAM bhaya nathI. dehabhAva che tyAM dvata che. vaitabhAva nathI tyAM svarUpanA AnaMdanuM vedana che. chadrasthajJAna kramathI jANe che, tethI bheda varte che. sarvajJa bhagavaMta akramathI jANe che. caitanyanA akhaMDa svarUpane jANe che. tethI bheda samApta thAya che. jIva potAnA jJAnamAM - lakSyamAM sukhanI icchA karIne kartA bhoktAbhAva karIne jJAnamAM vikRti lAve che, tethI potAnuM AnaMdasvarUpa vedanamAM AvatuM nathI, jJAnamAM kartAbhoktAbhAva che te ja jIvano saMsAra che, ajJAna che. tenI chAyA dasamA guNasthAnakanA aMta sudhI rahe che. katabhoktAbhAva samApta thatAM jIva jJAnI thAya che. che kabhoktAbhAva eTale zuM? jagatanA padArthomAM kriyA prakriyA karavI. AraMbha samAraMbha karavA. paugalika padArthonuM sarjana visarjana karavuM. tenA vikalpo karavA vagere kartAbhoktAbhAva che, te kAraNathI AtmA paryAyathI anitya che. bAhya paMcAcAranA pAlanathI A kartAbhoktAbhAva kADhavAnA che. te viSamabhAvo che. AtmA eTale sAmAyika, AtmA ja vizvamAM samasvarUpa che. pudgala dravya viSamatattva che. AtmAne pAMce tattvo prakAzya tattva che. prakAzaya tattva karatAM prakAzaka (jANanAra) tattvanuM mAhAtma vizeSa che. dareka padArthano AdhAra jJAnasvarUpa AtmA che. pudgala vinAzI - nAzavaMta che, eTale duHkharUpa kahyA che. puNya ane pApa ubhaya vinAzI che. tethI viSamarUpa che. puNyanA udayamAM paNa taratamabhAvone kAraNe viSamatA che, puNyano udaya paNa sAdisAMta ane anitya che, evo ne evo ja Takato nathI. mATe viSama che. game tevA pApakarmanA vipAkodaya vakhate AtmadraSTimAM bheda na paDavo joIe. samatva TakavuM joIe. sAdhanA ane sAdhya abheda rahe. pUrNanuM jevuM svarUpa che tevuM sAdhake sAdhanA dvArA pragaTa karavAnuM che. sAdhanAmAM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 svarUpasAdhanAnAM sopAna' vItarAgatA TakavI joIe. to sAdhya siddha thAya. - dharmAstikAyAdimAM jIvane kartAbhoktAbhAva thato nathI. kAraNa ke dehaindriyone yogya temAM bhogya sAdhana nathI. te dravyonuM potAnuM sva-pariNamana che. te pramANe jaDa-cetana padArthomAM te upakArI thAya che. kevaLajJAna pratyakSa pramANajJAna che. sakaladeza che. chabasthajJAna nayarUpa che. vikaladeza che. (AMzika) sarvajJapaNuM pramANa che. asarvajJapaNuM naya che. advaitamAM sarva daitabhAvo samAya che. tethI kevaLajJAna advaita che. "prazno mahuM zivAtma" e paramAtmAnuM vizeSaNa che. saMsArI jIva kevaLajJAna na pAme tyAM sudhI naya svarUpa che. pramANamAM nizcaya ane vyavahAra ubhayano samAveza thAya che. nizcayamAM vyavahArano samAveza thato nathI, paNa nizcayanayanuM kArya thavA mATe vyavahArano Azraya levo paDe che. kaMIka karavAnuM rahe che tyAM sudhI vyavahAranaya che. pachI vyavahAranaya khasI jAya che. jema ke AtmAnA zuddha svabhAvane jANavo, te pratye dRSTi thavA zrutajJAnano AdhAra levo paDe che. nizcayadaSTithI AtmA jJAna svarUpa che. chatAM tene nirAvaraNa thavA ArAdhanA Adi vyavahAranuM prayojana rahe che. jyAM sudhI svarUpa prApti thaI nathI tyAM sudhI nizcaya sApekSa vyavahAra te vyavahAra sAco raheze. vyavahAra sApekSa nizcaya daSTi satya raheze. vyavahAra ane nizcaya ubhayathI dharmanI prarUpaNA che. nizcayanI dRSTine vyavahAramAM mUko ane vyavahAra paNa nizcayane anurUpa hoya to sAco. jema ke dayA e nizcaya che. to dAna vyavahAra che, vairAgya nizcaya che to tyAga vyavahAra che. e dayA vagere sAkSIbhAve thAya che. atimAM lenAra ane denAra evA vibhAvo nathI. bhale te darUpa hoya paraMtu denAre lenAra caitanya pratye sAkSIbhAva rAkhavo. jethI vikalpa pedA na thAya, ane svarUpadRSTi jAgrata rahe. dayA Adi guNanuM sevana che. temAM phaLa mAMgavAno doSa na Ave tevI jAgRti rAkhavI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 59 sAdhaka lakSya (nizcaya) vagarano na hoya, tema sAdhaka sAdhanAkALamAM sAdhana (vyavahAra) vagarano na hoya. bAhya avalaMbana vyavahAra kahevAya che. paraMtu lakSya paramArthanuM che. sAdhanA kALamAM zAstro e avalaMbana che. Atmadharmane siddha karavA mATe zAstro che. teno upayoga kevaLa khaMDanamaMDana ke vAdavivAda mATe karazo to AtmA tirohita thaze. suvicAraNA mATe, adhyAtmanI samaja mATe vinimaya karo. saMpradAyavAda e sImita vastu che. adhyAtmavAda e vyApaka tattva che. zAstrone nAme potAnA ahamanuM poSaNa na karavuM ke potAnuM pracArakArya na karavuM. zAstro RtijJAna ke buddhinI vRddhi mATe nathI; svarUpanI siddhi mATe che. duHkharahita thavA mATe zAstronuM adhyayana che. adhyAtmamAM zAstrajJAna para bhAra nathI Apyo, paraMtu temAM nirdoSa AnaMdanuM dizAsUcana che. zAstrajJAna meLavIne je kleza, bhaya, udvega ke zokane dUra karI zakato nathI to te AdhyAtmika ajJAna che. vizvanA padArthonA ajJAnane, ajJAna na kaho. pratikULa paristhitimAM jIvane mohAdi bhAva karAvIne mUMjhave nahi te jJAna che. zAstranA sUtrArtha te jJAna nathI, te to buddhi tattva che, tethI temAM buddhino AnaMda che, paNa svarUpano AnaMda nathI. - buddhi pratibhAthI jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama bhale thAya, paraMtu jJAnAvaraNIya karmano sarvathA kSaya nahi thAya. mohanIyanA abhAvamAM je jJAna thaze te jJAnAvaraNIya karmano kSaya karaze. mohAdibhAva rahita jJAna nirmaLa che. mohAdibhAvo te vikAra che. svarUpane badale virUpamAM laI jAya. sAdhana vagara sAdhanA thatI nathI, bhale sAdhananuM avalaMbana vyavahAra hoya. jenuM lakSya Atmaupama, che. te dazyarUpe upakaraNathI sAdhanA karato hoya to vyavahAra te zubha vyavahAradharma che. adhikaraNa vaDe saMsAra bhogavato hoya to te azubha vyavahAra che. dharmasAdhanAmAM anyane duHkhI na karavA tenI mahattA nathI, te sAdhanA paralakSI che. paraMtu game tevA saMyogomAM potAnI jAtane duHkhI thavA na Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 svarUpasAdhanAnAM sopAna devI te mahA sAdhanA che. anya jIvone sukhI karavA ke duHkha na ApavuM te nimittarUpa che. paraMtu svayaM samabhAvamAM rahevuM te brahmabhAva utpanna thavAmAM sahAyaka che. jyAM sudhI saMsAranA padArthonI bhogAsakti na ghaTe tyAM sudhI sAdhanAmAM zreSTha puruSArtha UpaDato nathI. dharmasAdhanA karanAre A traNa gArava, cAra eSaNA. cAra kaSAya ane cAra saMjJAonI upekSA karavAnI che. tene dezavaTo devAno che tyAre samyag dRSTinI pAtratA thAya che. e dUSaNone kADhIne avikArI banavAnuM che. traNa gArava: 1. rasagArava, 2. zAtAgArava, 3. riddhigArava. rasagArava = padArthomAM bhogavRtti te rasagArava. zAtAgArava = zarIranI sukhazIlatAnuM poSaNa. riddhigArava = uparanA baMnenA poSaNa mATe saMpatti bhegI karavAnI lAlasA. prApta bhogya padArthonI Asakti, te punaH punaH meLavavAnI lAlasAmAM rasagAravatAnI tAkAta che. te padArtho bhogavavAmAM zarIranI zAtAnuM vedana jarUrI bane che. zAtAgAravamAM azAtAmAM padArtho bhogavavAnI icchA thatAM rUkAvaTa thAya che. tethI azAtAne dUra karavAnI vAraMvAra vRtti UThe che. rasagAravamAM icchA mukhya che. zAtAgAravamAM vedana mukhya che. rasagArava ane zAtAgAravanA poSaNa mATe parigraha karavo paDe che. te parigrahamAM te riddhigArava che. A traNa gArava dUSaNa che. bhogI ke tyAgI saune dharma sAdhanAmAM bAdhaka che. traNa eSaNA : lokeSaNA, vireSaNA, putreSaNA (ziSyAdi) lokeSaNAH lokamAM prazaMsA pAmavAnI eSaNA = lolupatA. viteSaNA: ghaNuM dhana-sAmagrI bhegI karavAnI eSaNA = lolupatA. putreSaNA: saMtAnaprApti mATe niraMtara lolupatA. A traNa eSaNA lAlasA tyAgI bhogI saune bAdhaka che. 1. lokeSaNA : bhogI jema lokaprazaMsA - mAna - satkAra icche che tema jo jJAnarahita tyAga hoya to tyAgI paNa lokeSaNAmAM mUMjhAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 6 1 2. vireSaNA : dhananI AkAMkSA. gRhastha-bhogIne jIvananirvAha mATe dhanAdinI jarUra che paraMtu dhana e ja sAdhya banI jAya to dharmasAdhanA thaI na zake. tyAgI paNa jo bAhya pravRttionAM kAryo mATe dhananI vyavasthAmAM vRtti joDe to tyAga mArgamAM te bAdhaka che. te vinveSaNA che. 3. putreSaNA : gRhastha jIvanamAM saMtAnaprApti - parivAra e jIvanamAM sahAyaka kAraNo che. paraMtu temAM Asakta thaIne jIvana vitAvI devuM te mAnavabhavanI vyarthatA che. gRhasthane putrAdimAM Asakti dharmasAdhanAmAM rUkAvaTa che. tema tyAgIne ziSyAdi parivAranI Asakti vikalpa pedA kare to te adhyAtmamArgamAM bAdhaka che. adhyAtmamArganuM prayojana sAdhakane sAdhana dvArA sAdhyanI siddhi che. jagatanA dazya padArtha sAthe eka banavAnuM nathI. jIva anAdikALathI eSaNA, saMjJAnA kaSAyanA bhAvomAM rahyo che, e sarva pudgalajanita bhAvo che. AvA bhAvovALA jIvo parAdhIna che. saMjJAdimAM mohanIya karmanI mukhyatA che. eSaNArahita sAdhujano zuddha cAritra pALI zake che. temane paNa A traNe eSaNAo bAdhaka che. vAstavamAM eSaNAo karmajanita che. yazanAma karma / saubhAgya nAmakarmano udaya che temAM rAcavAnuM zuM hoya? cAra kaSAyaH krodha, mAna, mAyA, lobha. A cAra kaSAyo jagajAhera che. jIvana sAthe otaprota thaI gayA che. jIvane te zatrurUpa jaNAtA nathI. e cAre mithyAtvanA poSaka che. dareka kaSAya potAno bacAva karIne dIrghakALa sudhI jIvane saMsAramAM paribhramaNa karAve che. saMsArI jIvane e cAreno baLavAna gherAvo che. A cAre kaSAyoe bhalabhalA munione paNa thApa khavaDAvI che. krodhe tapasvIne lUMTI lIdhA che. mAne muninA jJAnane tirohita karyuM che. mAyAe sAdhujanonAM tapAdimAM pagapesAro karyo che. lobhe to dhyAnAdika vaDe labdhimAM munione calita karyA che. kaho have saMsArI ke je bhogAdimAM racyopacyo che, tenuM zuM thAya ? Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varUpasAdhanAnAM sopAna "bhava paTTaNa cihUdizI cAra gati. corAzI lakha cauTa, krodha mAna mAyA lobhAdika, covaTiyA ati khoTA. mithyA maheto kumati purohita, madana senAne jore, lAMca laI lakha loka vimAse, moha kaMdarpane jore." saMsAramAM bhavarUpI pATaNanagaramAM cAre dizAmAM, cAra gatimAM corAzI lAkha bajAramAM yoni) jIva bhamyo che. sAthe krodhAdika mitro rAkhyA che. hisAba mithyAtvane soMpyo che. salAhakAra kumati che. ane kAmanAonuM moTuM sainya sAthe rAkhyuM che. moharAjAne rIjhavavAmAM Ama aneka bhavabhramaNa karyuM che. cAra saMjJA : AhAra, bhaya, maithuna, parigraha. saMsArI jIvamAtra A saMjJAnA bharaDAmAM hoya che. dareka gatimAM jaMtuthI mAMDIne manuSya sudhI dareka jIvomAM A saMjJAono saMskAra hoya che. AhAra - AhAranI sUkSmatA evI che ke jIva pudgala - kArmaNavargaNAnA AhAra vagara betraNa samaya paNa rahI zakato nathI. te sivAya ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInAM zarIro dhAraNa karIne jIva aneka prakAre AhAranuM sevana kare che. bhaya :- saMsArI jIva aneka prakAranAM karmo vaDe baMdhAIne aneka prakAranI bhaya jevI saMjJAvaDe niraMtara AkrAMta hoya che. ane potAnuM puruSattva gumAvI napuMsaka jevo thaI jAya che. anAdi nigodate baMdhIkhAno, tRSNA tope rAkhyo. saMjJA cAre cokI melI, veda napuMsaka vAMkyo." maithunaH jema jema indriyono vikAsa thAya che tema tema jIva te te prakAranI vAsanAnuM sevana kare che. te A saMjJAonI pradhAnatA che. parigraha: jaMtu jevAne paNa zarIra maLavuM tenI mUcha thavI te parigraha che. jema jema zarIrano vikAsa thAya che tema tema jIva sAdhano mATe parigraha vadhAre che. savizeSa manuSyane parigrahano pathAro ghaNo hoya che. tenI mUchamAM jIvana vitAve che. ane lobhano thobha raheto nathI tyAre . Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 63 parigraha - sAmagrI vadhAravAmAM pApapravRtti paNa vadhatI jAya che. paMcendriya jIvo mana ane pAMca indriyonI zakti sahita che jeno upayoga te daihika-bhautika duHkhamukti karavA mATe ane sukhaprApti mATe kare che. ApaNane maLelI traNe kALanI dIrghakAlikI saMjJAno maryAdita upayoga karIe chIe. kharuM jotAM A saMjJA-zaktino saddaupayoga anAdi anaMtakALa sudhI karavAno che tene badale janmathI maraNa sudhI manuSya teno duruupayoga kare che. AhAra che paNa saMjJA nathI to tyAM dehadharma to che. sAthe sAdhanA che. parigraha che ane saMjJA nathI to te sAdhanA che. maithuna che vikAra nathI to te sAdhanA che. je sAdhanAnI aMdara ApaNe doSanAzarUpa guNa prApti karI hoya, to te guNanI sahajatA nathI, paraMtu te doSanAza AdhArita guNa che, te guNa paranaimittika hovAthI, sAdisAMta hoya, AgaLanA vikAsanI zakyatAvALA hoya, te zubhabhAvamAM svarUpa buddhi karavAthI ApaNe aTakIe chIe. temAM ApaNe uccatA mAnI garva karIe chIe. guNomAM Avo mithyAbhAva AvavAthI guNa doSarUpa bane che. anya jIvo pratye samAnabhAva raheto nathI. halakApaNuM lAge che. AvA vikalpathI guNamAM ArohaNa karavAne badale jIva paDe che ke aTake che. anyanA doSa pratye dRSTi na karavI ane potAnA guNonI prazaMsA na karavI te sahaja-svAbhAvika guNaprAptino krama che. anyadoSadarzanamAM niSkAmabhAva hoya, sAkSIbhAva hoya to te kSamya che. jemAM anyanuM hita che. jema ke koI mitrane asatya bolavAnI Adata paDI hoya. tamane tenI anukaMpA Ave che ke A jIva nirarthaka karma bAMdhe che. tame vivekasaha satyapriya cho to tame temane premathI - dhIrajathI samajAvo cho. ane kadAca tamArI vAta na mAne topaNa tame tenA pratye abhAva ke aNagamo karatA nathI. tamArA putranI jema vAtsalyabhAve punaH prayatna karo cho. paraMtu jo tame tene sudhAravAnA kartAbhAvano vikalpa karo, ane tamane Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 svarUpasAdhanAnAM sopAna tenA pratye abhAva thAya to te doSarUpa che. vaLI anyanA doSanuM punaH punaH punarAvartana karavAthI te doSa tamArAmAM praveza pAmI javAnI saMbhAvanA che. arthAt tame svayaM niMdA jevA rasathI tucchatA pAmo cho. tattvadRSTie ke dravyAnuyoganA je je vikalpo che te ApaNA rAgadveSa Adi kADhavA mATe che. te vikalpone sAdhana banAvI sAdhanA karavI joIe. jema ke "eka dravya bIjA dravyanuM kaMI karI zakatuM nathI. darekanuM pariNamana svataMtra che." A siddhAMta che arthAta anAdikALathI jIva pudgalanA saMyogamAM rahyo. dehabhAve rahyo, chatAM jIva ajIva ke deharUpa banyo nathI. mATe dehanA nimitte thatI avasthAomAM sukhadu:khanA vadananA jJAtA draSTA rahevAnuM che. che duHkhane na de tevAM tattvo kyAM che? eka siddha paramAtmA ja che. chatAM apekSAe laIe to jaDa padArthodravyone vedana nathI. siddha paramAtmA cetanAyukta che paraMtu azarIrI ane zuddha upayoganA dhAraka hovAthI duHkhane vedatA nathI. kevaLa AnaMdasvarUpa Atmavedana sahajapaNe hoya che. tevuM aMtara jaDa ane cetana padArthomAM che. saMsArI jIva duHkhane vede che. saMsAra eTale rAgagrahaNa. sAdhakane rAga sAme virAga ane bhoga sAme tyAga che. anAdikALathI saMsArI jIva rAgagrahaNa ane bhogarUpa adharma karato Avyo che. mATe saMsArathI chUTavA tyAga ane vairAga joIe. bAhya tyAga sAthe rAga choDavAno che. dehamAM sukhabuddhi choDavAnI che. jeNe yogamArga sAdhupaNuM svIkAryuM che temane mATe zarIra Indriya, AyuSya sAdhana che. bhoga mATe nathI. mATe evI rIte jIvavuM joIe ke sAdhana vaparAya, sacavAya ane sAdhanA cAlu rahe. AyuSyane upaghAta na lAge, indriyomAM lolupatA na thAya. zarIra sakSama rahe. Indriyo bAhya padArthono bodha karAve che. saMyama ane tapa AdarIne zarIra kSINa thatuM rahe tethI paNa adhika AnaMda sAdhune upasarga-pariSadamAM che. A maraNAMtara kaSTamAM paNa samabhAve vedIne dehatyAga kare che. tene bhedajJAna pacyuM che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che zarIrano moha ane azarIrIbhAva Take te lakSya maraNano svIkAra kare che te mahApAtra che. jIvananI IcchA nahi ane maraNano kSobha nahi. saMsAramAM rAgagrahaNa vagere zIkhavavuM paDatuM nathI. jyAre mokSamArganuM lakSya zikhavADavuM paDe che. bhedajJAnapUrvaka jIvanamAM tyAga kriyA thAya to te lakSyapUrvakanuM che. bAhya atyaMtara nirgatha thavAnuM che. mokSamArgamAM tyAga kriyA, tyAga bhAva, tyAga lakSya AdaravAnA che. AtmAnA zuddha svarUpanuM bhAna, tathA AtmA ane dehanuM bhedajJAna jarUrI che. sAdhanAmAM tyAgakriyA ane tyAgabhAva hoya paNa lakSya na hoya to 95 TakA kAma bAkI rahe che. saMsAramAM ke dharmakSetre jIvane kartApaNuM naDe che. tattvadaSTi - nizcayanayanA sevanathI kartAbhAva chUTe che. saMsAranuM mULa kartApaNuM che. dehamAM Atmabuddhi che. adhyAtmanI sAdhanA ja e che ke huM deha nathI. ApaNA matijJAnanA upayogamAM AtmAnuM jevuM zuddha svarUpa che tenuM sthApana karavAnuM che. AtmAnA zuddha svarUpane jANavA tattvajJAnanI jarUra che. jJAnAcAramAMthI kartAbhoktAbhAva kADhavAno che. dehamAM bhogavRtti karIne ApaNe pudgaladravyanI sAmagrI ekaThI karIe chIe, bhogavIe chIe. tyAre deha dvArA sukha bhogavAya che. jene lobhakaSAya che. tenI bhogavRtti satata cAlu che. AraMbha karyA pachI parigraha bhego thAya che. tyAga e ApaNA akartA svarUpanuM bAhya pratIka che. rAga grahaNamAM pralobhana che. tyAgamAM pralobhana nathI paNa ahama bhaLe che. kartA eTale apUrNatA, kriyA e vinAzIpaNuM. karma eTale azuddhi - AvaraNa. AtmAnuM mULa svarUpa pUrNa akriya ane avinAzI che. mULa svarUpanA lakSyarahita tathA paMcAcAranA pAlanarahita sakAma nirjarA saMbhava nathI. ekendriyathI mAMDIne asaMzi paMcendriya jIvo sakAma nirjarA karI zakatA nathI. saMjJi jIva AcAranuM pAlana karI zake che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 svarUpasAdhanAnAM sopAna devone phakta jJAnAcAra darzanAcAra apekSAe hoya che. virativaMta manuSya pAMce AcAranuM pAlana kare che. ane jJAnAdine nirAvaraNa karI zake che. mati jJAnamAM kALa vyavahArika satya che. dehAdhyAsadoSe, pratApe, prabhAve, kALAdhyAsa thAya che, te bhrAmaka che. je vastu vAstavika rIte para hovA chatAM vyavahAramAM sApekSa svarUpa gaNIe chIe, chatAM paramArthathI te para che. ajJAna ane mohathI bhale te padArthone sAcA gaNIe chIe te sApekSa vyAvahArika che. temAM viveka karavAno che. ane paramArthathI sane grahaNa karI para thavAnuM che. potAnA jJAnathI jIve pote potAno moha kADhavAno che te mATe saMyama ane tapanI samajaNa jarUrI che. asatu puruSArtha vaDe karma baMdhAya che. karmanA udayamAM puruSArtha nathI. tyAM to bhavitavyatA che. dharma karavAmAM AdithI aMta sudhI puruSArtha che. tethI dharmamAM pramAda na cAle. sAvadhAna ane jAgrata rahevuM paDe. dharmamAM bAhya sAdhana nimitta che. teno upayoga karavo. svasvarUpanA saMvedanamAM dharma che. chatAM dharma prayojanamAM zubhabhAva thatA puNya thaze tenAthI dharmanI sAmagrI maLaze. mATe kleza, kaSAya, zoka bhayanuM vedana na karavuM, paraMtu AtmazAMtinA vedananuM lakSya karavuM. puNyanA udayakALe vivekI banavuM. krame karIne vairAgya pAmIne paramAtma svarUpane prApta karavAnuM che. jo avivekI thayA to tiryaMca ane naraka gatinuM AmaMtraNa maLaze. sAdhanAmAM jema yogakriyA - (AtmabhAvamAM joDAvuM) che tema svarUpa kriyA che. 9 svarUpakriyA: AtmAnA jJAna, darzana, cAritra, tapa ane anya guNone sAdhya karavA te sahaja jIvana-svarUpa kriyA che. jemAM anya padArthanI ke AlaMbananI jarUra paDatI nathI. dehanI pratikULatA-upasarga saheje sahana thAya che. upayogathI sthira rahI nirAlaMbana sthiti thaI zake che. 0 je tattva nitya che tene sAdhanA - ane sAdhya banAvAya. 0 je padArtho, anitya che te sAdhana banAvAya sAdhya na banAvAya. AtmAe potAnA abheda svarUpane potAnA ja guNaparyAyathI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 sAdhanAnuM kSetra vizALa che pAmavAnuM che. tIrthaMkara paramAtmA sadgurunuM sAnnidhya laI ApaNe temanA jevA thaI zakIe. paNa abheda (aikya) na thaI zakIe. tIrthaMkarAdi svasvarUpa mATe parakSetre che. tethI AlaMbana laI zakAya paNa temanI sAthe abheda na thaI zakAya. abheda svasvarUpa sAthe thAya. bhagavAne jJAnamAM jema svarUpa batAvyuM. tema sAdhake kriyAmAM paNa svarUpanI kriyAmAM karavAnI che. jJAnAcAramAM je ciMtana karyuM hoya te ciMtanamAM kharacavAnuM che. matijJAna pratikSaNe vikalpa sevI rahyuM che. te vikalpone svarUpabhAvamAM joDavA te dharmanI sAdhanA che. jJAna svasattAmAM hovA chatAM samyagu matijJAna pratikSaNe matijJAnAvaraNIya karmano upayoga laI karma khapAve che. sAdhanA mATe maMdira mUrti zAstro Agamo dharmanI sthApanA ane dharmanuM astitva TakAvavAvALAM sAdhano che. sAdhu sAdhvI zrAvikA ane zrAvikA e sAdhaka che. mokSa e sAdhya che. deva ane gurujano upadeza dvArA saMsArIonuM Atmahita kare che. saMsArIo devanI bhakti kare che ane gurujanonI AvazyakatA pUrI kare che. temanI sevA kare che. manuSyanI apekSAe samAnadharmI ke samakitavaMtanI bhakti kahI che. ' paraMtu ahiMsAbhAva to sarva jIva jAta mATe che. "savi jIva karU zAsanarasI" te sarva jIvonI jAta mATe che. jaDa mATe nathI ane jIvanI apekSAe to nigodathI mAMDIne sarva jIvo sAdharmika che. sarva jIvo pratye ahiMsAnuM pUrNapaNe pAlana thAya tevI bhAvanA - viveka hoya to te sukharUpa che. ahiMsA pAlaka ane rakSita jIvo ubhaya sukha pAme che. te ahiMsAnI sAdhanA che. hiMsA mAtra ubhayane duHkharUpa che. - sAdhanAmArgamAM jAgRti na rahe to tapanuM ajIraNa krodharUpe pragaTa thAya che. garva jJAnanuM ajIraNa che. mATe dharmanuM mULa viveka kahyuM che. dharmatattva satyane grahaNa karavA mATe che. jaina rAgadveSane jItavA prayatna kare che. anyane jItavA prayatna jainane karavAno nathI. sAco zrImaMta potAnA garIba Azritone tavaMgara banAvavA prayatna kare che, tema tIrthaMkaranuM parArtha Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 svarUpasAdhanAnAM sopAna vyasana anyane bhagavAna banAvavA nimitta bane che. bhagavAna bananAre prathama dAsa thavuM paDe che. paNa bhagavAna dAsane dAsa na rAkhatA bhagavAna banAve che. sAdhaka dazAmAM vyavahAra AlaMbana bAdhaka nathI. tethI te tyajI na devA. sAdhana sAthe kevo vyavahAra karavo te tattvadaSTi che. je AlaMbana bAdhaka hoya te tyajI devuM. sAdhanane sarvasva mAnI tyAM ja aTakI na javuM. kAraNa ke bAhyasAdhana mAnAdi pedA kare che. sAdhana sAthe abheda thavAnuM nathI. sAdhana sAdhya nathI. sAdhya mATe sAdhana pedA karavA paDe che. mUrti zAstra vagere. sAdhanamAM sAdhyano Aropa karI sAdhanA karavAnI che. siddhanuM je sAdhya ApaNe grahaNa karyuM che, te ApaNA AtmAmAM chupAyeluM che. sAdhya sAthe abheda thatAM ApaNuM siddhatva pragaTa thAya che. mATe evuM sAdhya grahaNa karo ke potAmAM ja raheluM hoya. paramAtmAne sAdhya banAvavAno bhAva e ja che ke potAnAmAM raheluM paramAtmapaNuM pragaTa thAya. pugala Adi karma nita auyikabhAva je vartamAnamAM rahelA che. te jo sAdhya banI jAya ane jIva tene ja pakaDI le to jIva paramAtmAne badale pAmara ja raheze. sarvotkRSTa sAdhya paramapada che. kAraNa ke te prApta thayA pachI sAdianaMtakALavALuM che. vizvamAM paramAtvatattva sivAya koI aMtima sAdhya nathI, te jIvanI apekSAe anAdianaMta nathI. sAdianaMta che. eka vAra siddha thayA pachI jatuM nathI. jyAre ucca evA cakravartIdi pado sAdisAMta che. e padanI prApti ane samApti bane che. pAchuM karmasattAne AdhIna thavuM paDe che. vaLI navuM karma nirmANa karavuM paDe che. svarUpa svayaMbhU che tene nirmANa karavuM paDatuM nathI. AvarAyeluM pragaTa karavuM paDe che. nidrAvaza thavuM te karmajanita darzanAvaraNa che. khullI AMkhe jAgRtipUrvaka UMghavuM te jJAnajAnita che. baMdha AMkhe dekhAtuM jagata e svapnAvasthA che. svapnadazA pachI jAgrata dazAthI AgaLa vadho. ujAgara dazA e adhyAtma sAdhanAnuM pariNAma che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 sAdhanAnuM kSetra vizALa che jIvane caMdra - sUrya grahaNa zuM nukasAna kare ! jIva mATe saMsAra ja grahaNa che. saMsArI jIvane sevA-paropakAra jevA niSkAma karmayogathI tyAganuM nirmANa thAya che. jo rAgavRtti utpanna na thAya to te atyaMtara vairAgya che. pratikULatAmAM sahana karavuM. apekSAvRttino tyAga e sahiSNutA che. sAdhanAmAM AvA guNonI AvazyakatA che. pudgala dravyamAM bhoga ane sukhabuddhanI mAnyatAno abhAva te virAgatva che. mohamukta thayA vagara duHkhamukta thavAtuM nathI. jyAM sudhI svarUpathI bheda che tyAM sudhI sAdhake heya-upAdeyano viveka karI vicAraNA karavAnI che. heya-upAdeya kadI samAna nathI. paraMtu heya zuM ane upAdeya zuM te gurugamathI jANavuM. siddhAvasthAmAM heya - upAdeya, puNya-pApa, jevA bhedanuM visarjana che. nizcayadharmathI hareka dazAmAM AtmA baLavAna che. vyavahAradharmathI saMsArIne karmasattA baLavAna che. mATe jIvane heya - upAdeyano viveka Ave to karaNI-akaraNIno bheda samajAya. arthAt baMdha vakhate viveka bane ane udaya samaye sama bane. jIva e rAganuM pAtra nathI. jIvamAtra premanuM pAtra che. pudgala dravyono rAga choDavAno che. dehaduHkha azAtAnuM kAraNa che. moha duHkha kleza, bhaya, zoka AdinuM kAraNa che. dehathI bhinna thavAmAM jIva svataMtra che. bhedajJAna vaDe te zakya che. bhedajJAnInI udayanI sarva avasthAo bhogI hovA chatAM aMdarathI yogI jevI che. tIrthaMkaranAmakarma / samakita mohanIya karmasahita chatAM nizcita mokSamArganI avasthA darzAvanArI che. mATe bhakta mATe bhagavAnanI badhI ja avasthAo (nAma-rUpa) badhuM ja divya che, pUjya che. tIrthakaramAM janmathI uttama kSayopazama samakita hoya che. avadhijJAna mokSalakSI che. tethI darUpa temanI sarvaavasthAo upakArI che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna sazarIrI guru-ziSyano bheda siddha thayA pachI hoto nathI. sarve abheda svarUpe che. je kaMI upacAra karIe chIe te pUrvAvasthAno che, jema ke ApaNA mATe mahAvIra bhagavAna, ane gautamasvAmI guru che. vAstavamAM baMne hAla siddha che. AtmabhAvane koI nAma - veza - liMga nathI. chatAM vyavahAra apekSAe nAma - veza - liMga che. temAMthI paNa AtmabhAva pragaTa karavAno che. sAdhanamAM koIno bhoga nathI koIne duHkha nathI tethI sAdhana nirdoSa hoya che. . nizcayadharmanA vizeSa adhikArI sAdhu bhagavaMto che. kAraNa ke teone vyavahAra zuddhi ane sAdhanazuddhinA baLavAna nimitto maLelA che, tethI temane nizcayadharmanuM pariNAma sahaja sAdhya bane che. jyAre gRhasthane nizcayane jANavAno, lakSya karavAno adhikAra che. paraMtu sAdhanazuddhi baLavAna na hovAthI nizcayanuM pariNAma AvatuM nathI, kaThaNa che. prArabdha pramANe je yoga maLyA che te sAdhanone nimitta banAvI sAdhanA karo. paramAtmAnA trikALI svarUpamAM lIna thavuM te ucca sAdhanA che. AtmavikAsa jJAna mArge che. mATe jJAnanI upAsanA karavI. artha-kAmano puruSArtha karI tenI ja gulAmI karI temAM ekameka na thavuM. jJAna-buddhino vikAsa sAdhanAmAM laI jAva. cittarUpI ghoDAnI lagAma vacana ane kAyA che. vacana ane kAyAne saMyamI banAvo, cittarUpI ghoDo vaza thaze. AlaMbanathI karelI sAdhanA Take che, tyAre te nirAlaMbana bane che. pachI AtmA svayaM siddha, buddha ane zuddhapaNe pragaTa thAya che. pachI AlaMbana svaye chUTI jAya che. eka vyakti AkhA jagatanuM bhaluM karI zakatI nathI. paNa je Atmahita icche che te samartha arihaMtanI upasthitimAM hita sAdhI zake che. vaLI sarva jagatanuM bhaluM karavAnI bhAvanA jagatanA hitamAM pariName che. anya sukhI thAya tevI bhAvanA rAkhavI, ane sukhanA sAdhana vaheMcatA rahevuM. te lenAra tenA puNya baLe sukhI thAya, ke na paNa thAya. bIjA pratye kartApaNAnuM abhimAna Ave, vaLI sAdhanA karatA sAdhana Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 sAdhanAnuM kSetra vizALa che pratye mamatA Ave ane sAdhana ja sAdhya banI jAya to sAdhanAmAM doSa lAge. sAdhanane sAdhana mAno. sAdhya tarapha AgaLa vadhIne svarUpa prApta karavAnuM che. sAdhana paralakSI vinimayanuM kAraNa che. sAdhanA vaDe vikasatA guNone AtmasAt karavAnA che. ahiMsA, dayA. dAna, prema niSparigraha, anazana Adi sAdhakanA guNonI avasthA che. darzanAvaraNanA udayamAM nidrAvasthAmAM huM deha chuM te bhAva suSupta che. jAgrata avasthAmAM jJAnadazAmAM huM deha nathI' te bhAva adhyAtma sAdhanA mATe mukhya che. vizvamAM je svarUpo che tene bhAvathI bhAvavA te bhAvanA. uttamo uttama avasthAne prApta karavAnI AkAMkSA te bhAvanA. paramAtmA banavAnI gati te dharma. siddha paramAtmAnA je vizeSaNo che tenI bhAvanA karavAthI ApaNuM baLa vadhe che. siddha paramAtmA upayogathI siddha che. ApaNe adhyAtmayoganI pAtratA banAvavAnI che. te yogasAdhanA che. tethI ApaNo upayoga audayika bhAvamAMthI kSayopazamabhAva pAmI aMte kSAyika bhAvamAM pariNamaze. audayikabhAvo vijAtIya che. kSayopazamabhAva sajAtIya che. kSAyikabhAva svAbhAvika che. sAdhanAmAM sAdhana dvArA baLa maLe che. chatAM sAdhana na maLe to sAdhya prAptimAM nirAza na thatAM prasannatA keLavavAnI che. to sAdhanaprApti thaze. sAdhanavimukha thavAya tevo zoka saMtApa na karavo. jJAnabhAva kriyAbhAvathI ucca che, arthadezIya che. bhAvamAM svAdhInatA chatAM jIvane pUrve saMskAro paDelA che. ApaNI sAme dazya jagata che. temAM game tevA saMjogo pedA thAya che, te vakhate samabhAve TakI javuM te sAdhanA che. atyaMtara vItarAgatA lAvavA mATe sarvavirati baLavAna sAdhana che. paramArthathI sarvavirati aMtaraMga pariNati che. virakti ke aviraktinA bhAva mana kare che. AMtarika sarvavirati je svasvarUpa che, dehathI sarvavirati e bAhya sAdhupaNuM che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna je padArtha para moha thAya te (zeya padArtho) parathI dRSTi haTAvI lo, jyAM moha thAya che tenuM svarUpa jANo. Ama prayatna karavAthI moha dUra thaze. dRSTi nirmaLa banaze. rAganA padArthone jovAne badale rAgane juo. dveSa karAvanAra padArthone jovAne badale tame dveSane juo, padArthomAM rAgadveSa nathI. ApaNAmAM rAgadveSa che. tenA tarapha jJAnadaSTithI juo. jethI dRSTi nirmaLa thatAM rAgadveSa dUra thaze. ane nirmohatAno anubhava thaze. e sAdhanA che. zaya padArthonuM ciMtana-dhyAna karavAne badale jJAnanuM svarUpanuM dhyAna karo. jethI kartAbhoktApaNuM je parapadArthonuM che te TaLI jaze. dharma sAdhanAthI nimaoNha thavAnuM che, tenI phaLazruti vItarAgatA che. tenuM pariNAma kevaLajJAna che. apramatta dazAmAM vizeSa vItarAgatA Ave che. sarvavirati vagara evI apramattadazA na Ave. apramattadazAmAM nirgathatA, nirmohatA, jitendriyatA Ave che. ahiMsAdi laukika kSetre maryAdita che. ahiMsAdi lokottara kSetramAM parAkASThAe pahoMce te kevaLajJAnanI bhUmikA che. hiMsAdi aDhAre pApasthAnako bhayaMkara che. te sarvene dUra karavAnAM che. anyane doSa na ApatA potAnA doSane nivAravA daDha prayatna karavo. paramAtmA vacanayoga rahita che, mATe ApaNe maunanI sAdhanA karavI. chatAM chadmastha chIe bolavuM paDe to paramAtma bhAve bolavuM jethI bhASA samiti sacavAya. lokAgre siddha paramAtmA sthira che. tethI sAdhakane Asanajaya Apyo che. chatAM yogano vyavahAra evo karavo ke anya jIvone sukha Upaje. kalyANa thAya. sAdhananA vidhiniSedhamAM aTakavuM nahi paNa sAdhyanI siddhi zIghratAe thAya tema karavuM. gRhastha dazAmAM paramAtmAnI pUjA zreSTha dhana, caMdana Adi sAdhana dvArA karI sanmAna, satkAra vaDe uttamabhAva karavAnA che. sAdhujanone kevaLa bhAvapUjA kevaLajJAna thAya tyAM sudhI karavAnI che. koI paNa iMdhanamAM agni chupAyelo che, te pragaTelA agni dvArA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 73 pragaTe che. tema jIvanuM zuddha svarUpa upAsyanI jyotithI pragaTa thAya che. kAraNarahita kAryanI siddhi na hoya. sAdhana hovA chatAM kAryanI siddhi na karavI te mUrkhatA che. jyAM bahuM bheda hoya tevA sAdhana AdimAM durAgraha na karavo, abheda eka che tenuM ja lakSya karavuM. bheda tattvano aMta nathI abhedatattva anaMta che teno aMta nathI. je kAryanI IcchA hoya tenI prApti mATe kAraNanI IcchA rAkhavI joIe. sAdhana vaDe sAdhake kriyA karavI joIe. chabastha jIve yogamAM - upayogamAM arUpItattvane utAravAnuM che. jinakalpa, anazana sudhI utkRSTa yoga avasthA che. tethI upayoga svarUpamaya ghaDAze. jitendriyatA, apramattatA, nirgathatA, aNagAratva Adi yogadhArAthI thavuM joIe tyAre AtmAno upayoga svarUpamaya - siddha thaze. upayogayukta kriyAthI mokSamArganI sAdhanA bane che. svasattAnuM dhyAna karavAthI ane parapadArthane prAdhAnya ApavAnuM tyajavAthI aparamArthika dazA khatama thAya che. svarUpadazA pragaTe che. sAdhaka sAdhanasaMpanna nathI to sAdhaka kevI rIte ? siddhinuM lakSya na hoya to sAdhaka kevI rIte ? sAdhakanI pravRtti anyane paNa hitakArI hovI joIe. anyanA cittane prasanna karanArI hovI joIe. jagatanuM svarUpa samajI jagatathI judA paDavAnuM che. pachI zarIranuM svarUpa samajI zarIrathI judA paDavAnuM che. Indriyadamana e tyAganI prAthamika bhUmikA che. AtmA sAthe abheda thavuM te svAbhAvika che. deha sAthenuM mamatva evuM svAbhAvika thayuM che ke temAM abheda thavAnuM zIkhavavuM paDatuM nathI. dareka jIvane jIva game che paNa deha ja jIvana che ema mAnIne tene jivADavA mathe che. koI dIvAlane patharA mAre, tame joyA karo tamane kaMI na thAya. tema deha jyAre judo lAge tyAre dehanA tame sAkSI banazo, tenI kriyAne Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 svarUpasAdhanAnAM sopAna joyA karazo. vyavahAra eTale mahAna karmayoga, anAdi yoga ane dhana AdimAM kartApaNAnA abhimAna vagara, leza paNa AkAMkSA vagara tame duniyAne Apo. to ja nizcayanI dRSTinA vikalponI bhUmikA phaLaze. nizcayaSTi jJAna pradhAna che. temAM ahamano bhaya che. bhaktiyogamAM namratA, samarpaNatA che eTale viba ke bhaya nathI. je vastu avazya kartavya che. tene mATe kALano vilaMba zo ? Atma sApekSa dharma che tyAM jananuM zuM kAma? ha janaraMjana dharmanuM mUla na eka badAma. heya upAdeyanA viveka vagara sat sAdhya nathI. sat svayaM sAdhya che. viveka sAdhanA che. paudgalika padArthone dazya banAvIne (upakaraNa pratimA graMtha Adi) sAdhanA karavI te vyavahAra sAdhanA che. potAnI dRSTi - pariNatine lakSya banAvIne sAdhanA karavI te nizcaya sAdhanA che. jenAthI dRSTi avikArI bane che, ane AvaraNa haTe che. ApaNI dRSTimAM vikAra che tethI AvaraNa cAlu che. mati Adi cAre jJAna kSayopazamathI cAlu che. jema naMbara hoya ane cazamA Ave, camA caDhAvIe eTale dekhAya. tema mati Adi jJAnamAM upayoga mUkavAthI jJAna thAya. zarIrane zaba mAnIne sAdhujano sAdhanA kare che te saphaLa thAya che. dehane cetanAmaya mAnIne jIvavAthI zarIrano moha vadhe che. zarIrane zaba mAnavAthI rAgarahita dehAtIta dazA pAmI zakAya che. dehabhAvathI atIta thaIne AtmAne anubhavavAno che. ajJAna, moha, aMdhakArane je khatama kare te jJAnI. jJAnIne jJAnano udaya hovAthI AnaMdane anubhave che. karmono udaya chatAM karmone vedatA nathI. jJAnano udaya karavo te sAdhanA che. evA jJAnI ApaNane dRSTi Ape che, ApaNane dRSTi maLe che, paNa ApaNI dRSTi banatI nathI, kAraNa ke cAritramAM azuddhi che. samaSTimAM rahIne, satsaMga, sAdhanA karI, asaMga banIne samAM vasavAnuM che. te Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 75 sAdhanA che. AtmA zuddhabhAvamAM bhUmikA pramANe hoya che. paraMtu saddabhAvanA karavAthI rAgabhAva - dveSabhAva - doSabhAva kSINa thAya che. doSonuM varjana thAya che. guNonuM sarjana thAya che. sAdhanAmAM sabhAva e svarUpa nathI paraMtu upakArI che. anAdikALanI vibhAvadazAne svabhAva kahevAya che. kAraNa ke jIva takUpa thaIne kArya kare che, vRtti kare che. vibhAvano svabhAva vinAzI che. kartAne vibhAvanA svabhAvanuM vedana karavuM paDe che, te svavedana nathI. vibhAva saMyoga jAnata che. teno kSaya thaI zake che. jema krodhane zamAvavA kSamAbhAva che. kSamA nizcayathI zuddha svabhAva nathI. krodhanA pratipakSI tarIke te kSamAbhAva sApekSa che. krodhathI jema zuddhAtmA bhinna che. tema kSamAbhAvathI zuddhAtmA nizcayanayathI bhinna che. krodhane upazamAvavA, zAMta karavA kSamA sAdhana che. kSamA sAdhya nathI. sAdhya to AnaMdasvarUpa svabhAva che. kSamA e matijJAnano vikalpa che. kSamA svarUpa prati gamana karAvanAra mAtra sAdhana che. jema mamatA TALavA samatA sAdhana che. sApekSa samatAe svarUpa nathI. rAgadveSarahita cittanI samasthiti e samatA svarUpa che. kSamA Adi kSayopazama bhAvanA guNo che. upacarita svabhAve che, paNa anupacarita svabhAve nathI. chatAM koInA avaguNa dUra karavA kSamAbhAvanI daDhatA svarUpa lakSyamAM upakAraka thAya che. kAraNa ke tenuM jIvana doSarahita guNayukta hoya che. paMcAcAranA pAlanakartA sAdhujano vartamAna jogavALA hoya che. temane bhAvikoLano vikalpa nahi, baMdhana nahi, tethI ArtadhyAna nahi. tethI teo sukhI che. temano vacanayoga ane kAyayoga samitiguptivALo che. manoyoga AtmabhAvamAM vRddhi pAme che. te temanuM adhyAtma rahasya che. jemane vartamAnamAM jIvatA AvaDe che. temane bhUtakALa naDato nathI, ane bhAvikALa UMco hoya che. mATe vartamAnamAM je upayoga rAkhe che. teno bhAvikALa Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 svarUpasAdhanAnAM sopAna sudharI jAya che. zuM karyuM te bhUtakALa che. zuM karAze te bhAvikALa che. zuM karavuM te vartamAnakALa che. vItelA bhUtakALanuM (anaMtakALanuM visarjana, anaMta bhaviSyakALano aMta lAvavA mATe vartamAnakALa ApaNA hAthamAM che. kSapakazreNi mAMDIne kevaLajJAna upArjana karavAnuM che, te adhyAtma sAdhanA che. vartamAna samayanI dRSTie ghaNo ocho samaya che, chatAM bhUta-bhaviSyakALano aMta lAvavAnuM temAM sAmarthya che. bhAvasvarUpa AtmAne samajavA mATe nAma sthApanA dravya che. kriyAtmaka AtmAne bhAvasvarUpa karavA mATe dAna zIla tapa che. zatAvedanIyamAM deha dvArA bhogya sAmagrInuM jene vedana nathI thatuM. te jJAnane vede che. vedana ajJAnavaza rAga - mohane kAraNe che. dehAdithI bhedajJAna karI jJAna upayoganuM vedana karavuM te adhyAtma che. samakita hoya ke na hoya paNa bAhya paMcAcAranuM pAlana karavuM joIe jethI samakitane yogya bhUmikA baMdhAya. pahele guNasthAnake laukika bhAvanI mukhyatA rahe che. cothAthI lokottara bhAvanI mukhyatA hoya che. manogupti eTale mAtra zubhabhAva karavA tevo artha nathI paNa manane nirvikalpa karavAthI gupti che. karmarahita thavA AtmAnI zakti vAparavI tevo prayoga karavo te adhyAtma che. adhyAtmasAdhanAmAM duzmana ane durjana pratye prema karavAno che. jo AvA bhAvo na Ave to adhyAtmabhAva zuM pAmyA ? pApanA udaye dhana Adino viyoga thatAM samAdhAna rahe to, samajavuM ke sAcI samaja hatI. dehasahita anya paugalika padArthothI judA paDavAnuM thAya tyAre sarva prakAro ane prasaMgomAM samAnabhAva rahe to te AtmanI jJAnadazAnuM lakSaNa che. jIvane jo kaMI bahArathI meLavavAnuM che to te parapadArtha AdhArita che. je anubhavavAnuM che te aMtaramAM che. kevaLajJAna anubhavavAnuM che. te AtmanA dareka pradeza anubhavAya. zarIra dUra nathI chatAM para che. te Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che vijAtIya che teno anubhava na hoya. dUranI ke najIkanI vastu saMyogamAM Ave topaNa te sajAtIya na thAya. para vastuno viyoga thayA vagara rahe nahi. saMyoga teno viyoga avazya che. paugalika padArtho - karmarUpe jIva sAthe kSIranIranI jema rahyA che. jIva tene svamAnIne jIve che. adhyAtma yoga vaDe dehabhAvathI mukta thavAnuM che. bAhya sAdhana sAthe abheda dazA thaI na zake. svarUpa -sAdhya sAthe trikALa abheda chIe tevA thaI zakIe chIe. nAma sthApanA, dravya mAtra sAdhana nikSepA che. bhAva nikSepo sAdhana -sAdhya bane che. kSayopazamabhAva paNa sAdhana che. svakSetre kSAyikabhAva sAdhyabhAva che. asaMkhya pradezarUpa svadravya asAdhAraNa kAraNarUpI AtmAthI abheda che. karmayoga - puNyayoga e apekSA kAraNa - sAdhana che. e puNya evuM hoya ke upAsanA udayamAM Ave. jIve pUrve parapIDanathI je karmo upArjana karyA hoya te niSkAma karmayoga vagara khapatA nathI. te vagara adhyAtma sAdhanA paNa yathArthe thatI nathI. - dIkSA - sarvaviratinI sAdhanAmAM sAdhue anya mATe bhoga ApavAno che. gRhasthadazAmAM te aMze che. ane vizeSapaNe sAttvikatA vaDe pAtratA keLavavAnI che. tyAga vagara saMyamanuM sevana na thAya. sahiSNutA vagara nirjarA nathI. dehabhAvathI rahita kAyAvaDe viSaya ane kaSAya choDAya teTalo tyAga che, te dharma che, dharmakriyA che. ghora tapazcaryAmAM paNa mana sama-prasanna rahe. pariSaha-upasargamAM deha gherAyelo hoya to paNa aDola rahe. te kSapaka zreNi mAMDavA mATenI bhUmikA * aMtima sAdhanA che. paMcAcAranA pAlanamAM sAdhujanone aMtarAyakarma hoya che. gRhasthane dharmanI rucimAM ane vyavahArathI artha-kAma-bhogamAM aMtarAyakarma hoya. sAdhujanone pariSaha upasarga karmanirjarAnuM kAraNa banI kevaLajJAna sudhInuM nimitta bane. sAdhanA e che ke je je parane grahaNa karyuM che, te tyAgavAnuM che. mULamAM to dehabhAva tyAgavAno che. deha mare ke jIve teno vikalpa nathI, evI ucca jAgratadazAmAM kevaLajJAnanI pAtratA thAya. sarva darzanonuM mULa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 svarUpasAdhanAnAM sopAna eka ja che, sAdhanA karI siddhi prApta karo. gurunA dehane Atmatulya mAnI vaiyAvacca karo. to uttama sevA thaI. pudgalanI banelI mUrtine paramAtmavat mAnIne sAdhanA karavI. dharmagraMtho paNa jaDa padArtha chatAM jJAnAcAranA sevananuM uttama sAdhana che. AvI sAdhanA vaDe siddhi prApta thAya. tattvadaSTithI jIva ane jaDa baMne alaga tattvo che. paraMtu sAdhanAtattvamAM deharUpa jaDamAM caitanyano Aropa karIne sAdhanA thAya che. sAdhanA e vaikalpita tattva che. parama zuddha sakalatA to siddha che. je sthAne je vastunuM svarUpa che te vicAravuM ane pAtratA keLavavI. - sAdhanA karavA mATe paradravyamAM tIvra vairAgya ane svarUpa prati tIvra lakSya karavAthI jJAna nirAvaraNa thaze. jJAnAcAranA sevanathI niHzaMka thavAya paNa vairAgya na Ave, ane svarUpa lakSya satata na Take tethI AvaraNa dUra na thAya. vItarAga bhagavaMta pAsethI kevaLajJAna prarUpita dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna levAnuM che. paNa sAthe tIvra vairAgya bhAva AvyA vinA mohanI jaDa tUTaze nahi. rAga dUra nahi thAya, nirmohI ke niSkaSAyI nahi thavAya. mAtra jJAnAvaraNIyano kSayopazama te sukha nathI vItarAgatA sukha che. AgamAdi bahiraMga sAdhana che. aMtaraMga sAdhana jJAna upayoga pariNati che. mATe kharo AdhAra svano che. bahiraMga sAdhana dvArA aMtaraMga sAdhanarUpa svayaM banavuM joIe. to svAdhIna thavAya, pUrNatA prApta thAya. matijJAnano upayoga aMtaraMga sAdhana che. jainatva - jyAM jyAM svarUpanA jJAna dhyAnanI vAta Ave tyAM bhAva jainatva hoya. mana, vacana, kAyanA karaNa ane upakaraNa dvArA je je kriyA karIe te dravya-bAhya jenapaNuM che. tenAthI je zuddhi Ave te bhAva jenatva che. - jJAna vaDe jJAnanuM dhyAna karavuM te rAjayoga sAdhanA che, te vaDe nirvikalpadazAmAM upayoga sthira thaze. A parama sAdhana dharma che. jJAnaupayoga pravAhathI nitya che tene sthitithI sthira karavo te nirvikalpa dazA che. padArtha jevo che. tevo jaNAya te jJAna che. padArthane kartAbhoktAbhAve Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 sAdhanAnuM kSetra vizALa che jovA javuM te ajJAna che. dharma pAmavA mATe adharmane dUra karavAno che. temAM dharmakriyA e sAdhana che. dharma karIe chIe te upacAra che. tene badale adharma dUra karavo te vadhu yogya che. adharma te ahiMsAdi vibhAva bhAvo che. nirvikalpa dharma sAdhanA e zreSTha sAdhanA che. anya saMbaMdhomAM rAgAdi vaDe jIvavuM ane dharmakriyA karatAM rahevuM te dharma nathI. anaMtAnubaMdhI ApaNA kaSAyo anyane nimitta na bane ane anyanA anaMtAnubaMdhI kaSAyo ApaNane nimitta na bane te dharmanI zarUAta che. niSkaSAyI banavuM te dharmanI pUrNatA che. kartApaNAnuM abhimAna nahi ane karmanA phaLanI IcchA nahi te niSkAma bhAva che. kriyAnuM phaLa kriyAnI paraMparA nathI, paNa sAdhyanI siddhi che. sAdhanasevananuM phaLa sAdhananI parAdhInatA nathI paNa prasannatA che, te sAdhanA che. deha ane indriyomAM sukhabuddhi sakhI te sAdhanomAM bhoga pravRtti karavI te rAgabhAva che. ane teno tyAga te vairAgyabhAva che. tamAre jo paramArtha kArya siddha karavuM che to tenAthI viruddha kAryono tyAga karavo. paramArthathI lakSyAMtara na thavuM. sacita ke acita padArthono bAhya tyAga karo cho tema te tyAgakriyAmAM anya jIvone duHkha na paDe tema jIvana jIvavuM. mArA tapa tyAga karavAmAM anya jIvane trAsa thAya tyAM rAgarahitapaNe tyAga karavo. - svAdhInatAthI tyAga karavo. zAstro zabda - arthano saMketa Ape. paNa tenAM gUDha ane mArmika rahasyo saMta-mahApuruSonA aMtaramAM hoya che, mahAtmAonA aMtaranAM rahasyonI sthUla mUrti che te zAstro che. tenA pratyeka sUtronA jaMbudvIpanI retI pramANa rahasyo - artho nIkaLe. anaMta kevaLI bhagavaMto hovA chatAM eka samaye je jue - jANe te ekarUpa hoya. bhedavALuM na hoya. sAdhaka apUrNa che, te eka hovA chatAM samayAMtare aneka adhyavasAya pAme tethI anekarUpa che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 svarUpasAdhanAnAM sopAna udIta-udayakarmanI avasthAmAM jIva baLavAna nathI. AtmabaLanI apekSAe jIva baLavAna che. sUkSma ekendriya jIvane AtmabaLanI asara nathI. tema tene mokSanuM lakSya paNa nathI, mokSanI sAdhanA nathI. manuSya paMcendriyapaNAmAM hovAthI vivekasaha mokSa ArAdhe, te mATe AtmabaLathI jIve baLavAna thavAnuM che. A deha huM nathI, tema niSedhAtmaka valaNa jIvane prathama bhUmikAe sahAyaka che, kAraNa ke jIva anAdikALathI je nathI temAM rahuM chuM tema mAnI bharamAyo che tethI "A huM nathI." tevuM niSedhAtmaka valaNa tene levAnuM saraLa che. jIvanuM svasvarUpa vidheyAtmaka che, "A huM chuM. paraMtu tenuM vismaraNa thayuM che. tethI na ItithI dehabhAvo kADhavAnA che. dehAdi sukha te Atmika sukhanuM AvaraNa che. tethI pariNAme sukha duHkharUpe pariName che. Atmika sukha duHkharUpe pariNamatuM nathI. sukha AvaraNarUpa lAgaze to sukhanI Asakti chUTI jaze. duHkha duHkharUpe nahi lAge. sukhaviSayAdi malinatAmAMthI utpanna thavAnuM che. temAM sukhabuddhithI abheda thAya to pariNAme duHkha thavAnuM che. bhale dhanadhAnyAdi maLyA, te sAmagrI tuM vApare, paNa teno lAbha anyane Ape, prematattva vikAsa pAme, saMsAramAM paNa prema-lAgaNI che tyAM sAmagrI ApavA taiyAra thaIe chIe. te premane vyApaka banAvo, te nirdoSa banaze. rAgathI jema potAnA dehanI ciMtA choDI parivAranI ciMtA karIe chIe tema anyane mATe karavuM joIe. bhoganI sAme tyAgano viveka rAkhavo joIe. ucca tattvone kriyAmAM lAvI mahAtmAoe upakAra karyo che. deva, guru, vaDIla saunI sAthe sanmAnapUrvaka vartavAnuM che. devagurunuM sAcuM sanmAna karanAra anyanuM apamAna kevI rIte karI zake? dInadu:khiyAnuM duHkha kevI rIte joI zake? A bhavanuM bhAvi na bagaDe ane anaMtabhavanuM na bagaDe evuM jIvana jIvavAnuM che. A pramANe na bane to zuM thaze? saMsArane svarga banAvazo to mokSanAM dvAra khUlaze. saMsArane naraka banAvazo to svarganAM dvAra baMdha thaze. jJAnIne jagata jJAnarUpa lAgavAthI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 81 sukharUpa che. ajJAnIne jagata ajJAnarUpa hovAthI sukhAbhAsa ke duHkharUpa che. saMsArIne AdithI aMta sudhI jema dhananI jarUra che, tema jIvane dharmanI AdithI aMta sudhI jarUra lAgavI joIe. tattva-jijJAsA-daSTi sAthe zraddhA-bhAvanA hoya to sAdhaka sAdhanAne pAtra rahe che. sAdhu dravyAnuyoganA jANanAra hoya athavA dravyAnuyoganA jJAnI gurujanonI nizrAmAM hoya to temanuM sAdhupaNuM vikAsa pAme. tattvajijJAsA abhyAsathI vadhu daDha bane che. grahaNa kareluM tyAgavuM tenA karatAM AvI paDeluM iSTa-ucita na hoya to grahaNa ja na karavuM te AtmabaLapreraka che. jaDa padArthonA guNo keLavavAnA nathI. tenAthI alipta thavAnuM che. AtmAnA guNo keLavavA prayAsa karavo joIe. dharmasAdhanAmAM ApaNe guNaprApti keTalI karI ane svarUpavedana keTaluM karyuM te jovAnuM che. sAttvikatA jaLahaLatI rahe to jIvana suMdara che. hRdayamAM prema, vAtsalya, dayA Adi vaselAM joIe. jo tema nathI to hRdaya e mohanIyanI guphA che. buddhi e jJAnAvaraNIyanuM kSetra che. mohanIyane haNyA vagara kevaLajJAna thAya nahi. buddhimAM satya ane zraddhAne sthAna Apo. jJAnavaraNIyano kSayopazama thaze. nitya tattva para buddhine lagAvazuM to nityapaNAnuM bhAna Takaze. ApaNe buddhine indriyasukha pAchaLa lagAvI che. indriyonA viSayothI duHkhI thavA chatAM temAM ja sukha zodhIe chIe ane duHkhI thaIe chIe. zarIra ane indriyothI AtmA para che. tevo viveka karI je sAdhana che tene mokSanA bhAva sAthe joDo to mokSa thAya. moha upara jIta-(julama) karavI, zarIre azAtAne sahavI (damana) to mokSamArga maLe. sAdhanA kALamAM gurujano pratye kRtajJatA bhAva hovo joIe. paraMtu chA dazAmAM pUrNatA joI dRSTirAga karavo yogya nathI. tema anya ucca kSayopazamavALA chadmastha hoya topaNa avagaNanA nA karavI. 0 para dravya jevuM hoya tevuM jovuM te samatola. 0 para dravya jevA banavuM nahi te sAdhanA. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 svarUpasAdhanAnAM sopAna 0 karmano baMdha adharmarUpa che, saMsAra che. 0 karmano abaMdha - dharmarUpa che, te mokSa che. anya jIvo pratye anaMtAnubaMdhI kaSAyano rasa ocho thAya tyAre rAgAdi, krodhAdinI tIvratA ochI thAya. tyAre pachI dharmanI pAtratA thAya para padArthonA kartAbhoktA bhAvathI jIva hajUriyo - gulAma che. jJAtA draSTAbhAvathI jIva jagatano svAmI che. bhedajJAna haze to jIvane pudgala padArthono bhoga chUTI jaze. 0 puNya ane guNane gopavavAthI te vadha. 0 pApathI mukta thavA prAyazcita levuM ghaTe. paramAtmA e guNonA bhaMDAranuM astitva che. te ApaNA mATe AdarzarUpa che. paraMtu ApaNe AjubAju rahelA, madhye rahelA, vaLI pAse rahelA bhogya padArtho vacce rahIne AtmAnA guNone upajAvavAnA che. mATe ApaNA kaSAya rasa jeTalA sukAya, teTalA guNo vikase - dharmayukta jIvanavaDe jIve pUrve karelA durbhAvo ane durguNane dUra karavAnA che. te kevaLa bAhya kriyAthI nathI jatA paraMtu durguNone lakSyapUrvaka kADhavA prayatna karavo paDe che. bhagavAnanuM bhAvasvarUpa amUrta che. ApaNe bhUtakALa ane bhaviSyakALamAM vikalpamAM rahIe to te bhAva kevI rIte pakaDI zakIe ? mATe bhagavAnanA svarUpa pratye akhaMDa bhAvanA rAkhIe to bhagavAna thavAya. jIvanuM sarvasva jJAna-darzana upayoga che. teno bhoga-upabhoga vedana te cAritra tapa ItyAdi che. 'svarUpanI vizeSatAthI vicAraNA karavAthI svarUpanA bhAvo daDha thAya che; te svarUpanA adhyavasAyo che. je kSayopazamarUpa che. tene vAraMvAra ghUMTavAthI kSAyikabhAva pragaTe che te sAdhanA che. siddha svarUpane sAMbhaLe paNa tadrupa pariNamana na kare to te vyartha che. siddhasvarUpane vicAratA tevuM ja jIvana bane to te yathArtha che. tenI gati amaratva che. 0 maraNanuM maraNa te amaratva che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 83 AtmaguNo jeTalA vikase teTaluM sva-parane sukha thAya te satya, ane jeTalA durguNo che je sva-parane duHkharUpa che te asatya. mohanI mUDhatA bedhArI che. sukhI thaIe toya ajJAnavaza moha vadhe. ane duHkha paDe tyAre sukha meLavavAnI icchAe moha rahyA kare. mohanIyanA aMzavALI saMjvalana kaSAya paNa yathAkhyAta-zuddha cAritrane haNe che. to pachI anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM zuM pariNAma Ave? pUro AtmA ja haNAI jAya. navakAramaMtranI sAdhanAmAM phakta eka ja akSara pariNAmamAM ghUMTAI jAya to sAgaropamanA kALanuM narakanuM duHkha dUra thAya tevuM sAmarthya che. te phaLa paNa vyAvahArika che. paraMtu navakAranI sAdhanAnuM phaLa to kevaLajJAna che. e navakAranuM rahasya pradezepradeza vyApta thaI javuM joIe. vibhAvathI sattAmAM je naraka tiryaMca gatinAM duHkho bhegAM karyAM che, te svarUpanA bhAnathI ke vizuddha cittathI mAtra aMtaHmuhUrtamAM khapI jaI AtmA svasvarUpe pragaTa thAya che. sAdhanA kALe paMcaparameSThinI zraddhA sarvasva - prANarUpa banavI joIe. evo arpaNatAvALo ucca koTino bhAva, satkAra, sanmAna Adi vaDe daDha bane che. paMcaparameSThipadanuM eka eka pada sAdhya che. sAdhya atyaMta vizvasanIya hovuM joIe. temAM jIvanuM kaTIbaMddha - daDha thavuM te sAdhanA vizvasanIya kahevAya. ApaNane maLelI bhogasAmagrImAM ApaNane keTalo vizvAsa che? chatAM te apUrNa ane kSaNika nIvaDe che. tenAthI adhika pUrNa vizvAsa sAdhyamAM hovo joIe. sAdhya mATe je je sAdhana levAM paDe te dareka anuSThAnAdimAM e svarUpa prApti mATenuM sAdhana che, tevo daDhasaMkalpa thavo joIe. evA bhAvo haiyAmAM sevavA joIe. mohanA bhAva jIvanA che, paNa te paranaimittika che. zuddha bhAva svano bhAva che. A dehAdi sarvasva che, evA moha bhAva thAya. temAM vizvAsa ane sukhabuddhi thAya. te sarva malinabhAva che. baMdhanakartA sAdhanAmAM tyAga anitya tattvano che. nitya tattvanI prAptinuM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 svarUpasAdhanAnAM sopAna praNidhAna (daDhasaMkalpa) samyaktva lAve che. paMcamahAvrata tyAga mATeno mahAna dharma che. saMsArI jIvone nidrAmAM paNa bhedarUpa - duHkharUpa jagatanuM vadana nathI tethI nidrA sukharUpa lAge che. tevI rIte jAgratAvasthAmAM bhedarUpa-duHkharUpa avasthAthI para thaIe to AtmazAMtinuM vedanA thAya. saMsAramAM prApta thayelA padArthothI jema bhoga-upabhogano lAbha maLe che. tema jJAnAcAra darzanAcAranA mahAnadhanathI upara uparanA guNasthAnakono bhoga-upabhoga rahelo che. AvuM tattvajJAna ApanAra saddaguruno yoga thavo, ane ApaNe tattvajijJAsu thavuM te mahatvapurNayoga che. tenI sAdhanA sAdhubhagavaMtonI nizrAmAM karavAnI che. sthAvara tIrthanuM mUlya jaMgamatIrthathI (sAdhujano) che. sthAvara tIrtha bhedarahita che tema jaMgamatIrthamAM sAdhujanomAM bhedarahita thavuM pakSApakSIno bheda na rAkhatAM vinaya, vaMdana, vaiyAvacca nirdoSa bhAve karavA. temanI nizrAmAM sAdhanA karavI. bhagavAnanA pratyakSa zAsanamAM thayelA bhagavaMtonuM smaraNathI bahumAna-vinaya karavAnA che, ane vartamAnamAM upakArI sAdhu bhagavaMta pAse vaMdana vinayAdi vaDe upAsanA karavAnI che. sAdhanAmAM Azayabheda hoya, ajJAnatA hoya, apUrNatA hoya to upadezakamAM paNa pramAda aprAmANikatA AvI jAya. sAcI dizA batAve te sAco upadezaka hoya. paramAtmAnI vANIne jagatanA jIvo sudhI pahoMcADavAnuM kArya jarUrI che. mAtra vANIrUpI dalAlI karavI te to kevaLa smRti jJAnano kSayopazama che. paNa jyAre prabhunI vANIne AcAramAM utAre tyAre mohanIya karmano kSayopazama thAya. te sAdhanA che. jinakalpa e kAyayoga-deha mamatvamocananI aMtima sAdhanA che. mAtra sAdhupaNuM e pUratuM nathI. dehAdinA mohano tyAga e vAstavika cAritra che. nirUpAdhika jIvane mATe bAhya parigrahAdino tyAga che. bhautika padArthono tAdAbhya saMbaMdha e upAdhi che. dehabhAva vaDe bhautika sAmagrIno bhoga te upAdhi che. temAM tanmayatA thavAthI svarUpa vismaraNa thAya che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 85 karmayogamAM sukRta karI puNyanI vRddhi karavAnI che. dharmasAdhanAmAM AvarAyelA AtmasvarUpane sakAma nirjarA vaDe nirAvaraNa karavAnuM che. AhAranA padArtho bhinna bhinna hoya. hareka potAnI ruci pramANe pUrato AhAra le, te dazya bhedarUpa che. paNa saue udarapUrti karI te abheda che. tema jagatamAM aneka prakAranAM dazyo bhedarUpa che, paNa kevaLajJAnInA jJAnamAM bheda nathI. AtmasvarUpa svAdhIna che, te jJAnI bhagavaMtoe tapa saMyama dvArA kAyayogathI vyakta karela che. jethI kAyayoga svAdhIna bane, sAdhanAmAM bAhya bhogasAmagrInI jarUra nathI. jethI roganA bhoga paNa thavAtuM nathI. bhoganA tyAgathI svAdhIna thavAnuM che. kAyAmAM roga ane bhoga ubhaya che mATe kAyabhAvathI mukta thavAnuM che. kAyA bhoga nahi paNa yoganuM sAdhana bane to te AtmasukhanI prasAdIrUpa che. pratikSaNe jIvane sukhanI icchA rahe che te batAve che ke vedana e satya che. kevaLa mAnyatA nathI. vaLI bhUtakALa ane bhaviSyakALa vedanamAM AvatuM nathI. Aje ApaNI uMmara pacAsa varSanI hoya to ApaNe pacAsamA" varSane bhogavIe chIe. pUrvanAM varSonI mAtra smRti che. Ama bhUta-bhaviSyakALane ApaNe bhogavI zakatA nathI mAtra jANI zakIe chIe, tethI te bhAvo kSaNika che. paNa jJAna traNe kALamAM che. jJAnamAM traNe kALa jaNAya che. mATe kartAbhoktApaNuM asat che. kSaNika che. jJAtA draSTAbhAva nitya che. mahAna che. svabhAva pUrNa hoI zake, koI paNa kriyA pUrNa na hoya, kriyA sUkSma banatI jAya. pachI svabhAvarUpa bane. koInAthI koIne pUrNa banAvavuM zakya nathI. tIrthaMkara paramAtmA jagatanA tAraNahAra kahevAya che. sarvane tArI zake tevI zakyatA che, chatAM badhA jIvo tarI zakatA nathI. kAraNa ke jIvonI te prakAranI yogyatA hotI nathI, je bhavi jIva taravAno kAmI che tene paramAtmA tArI zakavAmAM nimitta bane che. jIvanuM utpAdana kAraNa taiyAra thAya tene devaguru dharmanuM nimitta tAravA mATe saphaLa bane che. nimitta kAraNa hoya paNa upAdAna taiyAra na thAya to tarI na zake. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 * svarUpasAdhanAnAM sopAna sAdhanAmAM apekSA kAraNa (manuSyapaNuM vagere) karatAM nimitta kAraNa devaguru) ghaNA baLavAna che. ane nimitta kAraNa karatAM upAdAna kAraNa ghaNuM baLavAna che. mohanIya karmanA upazama Adi thAya tyAre aMtarAtmA e gurutattva che. sarva karmano kSaya thayo che te paramAtmA deva tattva che. jene mohanIya karmano udaya varte che te bahirAtmA che, teNe aMtarAtmA thavA mATe devaguruno Azraya jarUrI che. asAdhAraNa kAraNamAM saMskRtivikRti baMne hoya. kevaLajJAna thatAM asAdhAraNa kAraNa abheda thAya che. kArya siddha thayA pachI kArya rahetuM nathI. upAdAna - eTale mULa dravya, te asAdhAraNa kAraNano AdhAra. upAdana ane asAdhAraNa kAraNane AdhAra Adheya saMbaMdha che. eka sudhare bIjuM sudhare che. mokSanI IcchA e upAdAna kAraNa che. ane mokSajanitabhAva te asAdhAraNa kAraNa che. Ama A kAraNomAM pUrva pazcAtapaNuM che. mokSanI IcchA e avaMcakayoga - sAco yoga che. tethI apekSAkAraNa ane nimittakAraNa maLI Ave che. deva guru sajAtIya chatAM para che, temanuM AlaMbana laI zakIe chIe, temanI sAthe tadrupa thaI na zakAya. drupatA potAnA svapradeza guNaparyAya sAthe hoya. cauda guNasthAnakonI vicAraNAthI atIta evI mokSanI icchA, dRDha saMkalpa karIe to samyaktvanI sparzanA thAya. tethI nirvikalpa jJAnanI bhAvanA karavA AvA vikalpone bhajavA paDe. ane AnaMdanuM vedana karavuM joIe. zeya padArtho sAthe joDAyeluM jJAna nirvikalpa nahi thAya. jJAna, AnaMda-svarUpa sAthe joDAya tyAre nirvikalpa thAya. jJAnAnaMda eTale akriya avasthA, akartAbhAva che. AtmAkAratA hoya tyAre zeyamAM upayoga nathI hoto, paraMtu AnaMda sAthe upayoga hoya che. jema jIbha upara sAkara rAkhazuM to sAkaramAM zeyano upayoga nahi rahe paNa rasAsvAdano upayoga thaze. jema pudgala dravya zeya che paNa tenA nimitta vaDe zAtA azAtA thAya che tyAre zeyane bhUlIne upayoga zAtA azAtArUpa bane che. anyane satya samajAvavuM te ApaNI pharaja che, paNa jo tenI satya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che samajavAnI bhUmikA na hoya to ApaNe samatAmAM rahevuM. viSama thavuM nahi, te kartavya che. je kAryane icche te kAraNane icche tene zubhamati kahela che. kAraNa vinA kAryanI sAdhanA thAya nahi. sAdhana vinA, sAdhanA vinA, sAdhaka banyA vinA sAdhutva prApta thAya nahi. kevaLa tana ane mananI ciMtA karavAthI AtmaciMtA thatI nathI. bhavanirvedatA AvatI nathI. bhavAMtanI ciMtA uddabhavatI nathI. Astika ene kahevAya je AtmahitanI ciMtA kare. te sAco tyAgI vairAgI bane. AtmaciMtA ke bhavasvarUpa ciMtA karanArane tana ane mananI ciMtA gauNa thAya che. Adhi, vyAdhi, upAdhinI asara na thAya. svapnAvasthAnuM duHkha jAgratAvasthAmAM cAlyuM jAya che. tema brahmadazAmAM ajJAna, moha, mAyAnuM duHkha nAza pAme che. ApaNA upayoga vaDe ApaNe ApaNA manane jotA jaIzuM to indriyanA AnaMdane badale atindriya AnaMda anubhavAze. parapadArthonA vicAro AtmAnA AnaMdane Avare che. dayA, dAna, kSamA Adi guNonA kSayopazama bhAva doSone TALavA , mATe karavAnA che; te guNonA bhoktA na thavuM nirapekSa bhAve kArya karIne mukta thavuM. kartavyatA, karyA ane svaprati draSTA banavuM. bhoktA banavAthI guNo cAlyA jaze. kaMI karavApaNuM che tyAM katabhAva che. draSTAbhAvamAM niSkAmabhAva che. bhoktAbhAvamAM sakAmabhAva che. ahaMma kartAbhAva Ape che. sakAmabhAva Ave kata maTI bhoktA thavAya che, tethI doSo sevAya che, mATe sAdhake kSayopazama bhAvamAM lezamAtra pramAda na karavo. guNonA zubhabhAvanA bhoktA na banatA kSAvikabhAvane prApta karavAno che. samyaktva mohanIya pariharavAnuM che tevI bhAvanA daDha karavI. guNa prApta karavA puNyanA udayamAM jAgrata rahevuM. upayoga dvArA AvatA zubhAzubha saMskAro AtmAnA pradezomAM jamA thAya che, ane pAchA upayoga dvArA nIkaLe che. sAdhanAmAM AtmAne mAtra jJAnasvarUpa ja na mAnatA AnaMdasvarUpa Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 svarUpasAdhanAnAM sopAna mAnavuM. jo AnaMda pragaTa nA thato hoya to vikalpo zamyA nathI tema mAnavuM. mATe zeya sAthe jJAnane lUpa thavA na devuM. pUrNa jJAna prayojanapUrvaka ya sAthe saMbaMdha nathI karatuM, paraMtu jJeya jJAnamAM pratibiMbita thAya che. jyAre chadmastha jJAna zeya sAthe saMbaMdha kare che. tethI AnaMda tirohita thAya che. ane vikalpo UThe che te mithyAdazA che, asadazA che. tema mAnazo to rAga sAthe baMdhana thaze nahi. chapastha jJAnathI je jANIe chIe te khoTuM che; te kriyA khoTI che. te ya sArarUpa kema mAnavA? te zeyane apekSAe asat mAno to rAgadveSa thaze nahi. zeyane jANavAnI jovAnI kriyA baMdha karavI te sAdhanA che. chatAM jo kriyA cAlu rahetI hoya to te jJAnakriyA asat che, tema samajavuM ane teno Agraha na karavo. mAruM svarUpa AnaMdasvarUpa che te parapadArthanI apekSA rAkhatuM nathI. jJAnakArya svakSetre AnaMdanuM ja che. zeyo jJAnamAM pratibiMbita thAya che, tethI mohavaza ApaNe jovA jANavAnI kriyA cAlu rAkhI rAgAdi karIe chIe. sAcI jJAnakriyA svakSetre AnaMda vedana che. para zeya padArthomAM kiMI paNa parivartana thAya tethI jIvanA svarUpamAM kaMI pharaka paDato nathI. jema ke arihaMta ke siddha paramAtmAnA kevaLajJAnamAM vizvanA samasta zeyapadArtho pratibiMbita thavA chatAM kaMI pharaka paDato nathI. sAdhanAmAM kSayopazama bhAvamAM AnaMda vedAya to te zubha nizAnI mAnajo, lakSya nA mAnazo, tenAthI AgaLa vadhIne kSAyikabhAvamAM javAnuM che. svapnadArahita nidrAmAM sukha-AnaMda kema lAge che ? kAraNa ke AvaraNa jJAna hovA chatAM parapadArthane jANavA jatAM nathI. tyAM avaLI jJAna kriyA thatI nathI. huM AtmA chuM. jJAna mAruM lakSaNa che, jJAnanuM kArya AnaMda che. parane jANavuM jovuM te mithyA che, asat che, tethI mAre viramavuM joIe. te mATe nirvikalpa sAdhanA karavI joIe. sAdhanA eTale svamAM samAI javuM. sAdhanAmAM koI mata paMthano Agraha nathI. Agrahano artha che tamAruM maMtavya bIjA svIkAre. jemAM ahama che, prathama tame satyano svIkAra karI sane pAmo, pachI e satyanI prasAdI anyane Apo. te svIkAre ke na svIkAre Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 89 tame Agraha na rAkho. sAmI vyakti tenI rUci, saMyoga, bhavitavyatA pramANe svIkAra karaze. temAM tamAre Agraha na rAkhavo. temAM tame svAdhIna nathI. tame tamArI sAdhanAmAM svAdhIna cho. para vyakti para Agraha rAkhavo te svanuM lakSya cUkavA jevuM che. vaLI koI mithyAdRSTi jIva che, teno nirNaya tame nA karazo. tame mithyAtvano artha karajo. samajAvavA prayatna karajo. paNa koIne mATe tevI mAnyatA na karazo. sAdhyanI sajAtIyatA sAdhdhamAM che. sAdhanamAM nathI. sAdhana kyAM to upakaraNa che ke bAhya kriyAmAM che. mATe sAdhanAnI sajAtIyatA sAdhyamAM jovI. adhikaraNa (sAMsArika sAdhano) pAmela jIva dravya kSetra kALa Azrita parabhAva karaze, te viparIta sAdhanA che. mATe adhikaraNano tyAga karavo joIe. manAdi karaNano paNa bhoga nahi yoga sAdhavo joIe. upakaraNa ane karaNa e sAdhanAmAM upayogI che. sAmAyika pratikramaNanA dareka sUtromAM sAdhanA batAvI che. sUtro ke zabdArtha sudhI aTakI na jatAM tenuM AtmArthe lakSya karavuM. lakSya eTale sAdhya sAthe aikya thavuM. vaLI anuprekSA vaDe bhAvavRddhi karavI. matijJAna dvArA kAraNamAMthI kArya jovuM, ane kAryamAM kAraNa joyuM to ekAMtanuM mithyAtva nahi Ave. jo tyAganuM sAcuM lakSya haze to tyAganA bhAvamAM ke tyAga kriyAmAM bhUla nahi thAya. ane vastuno tyAga karatAM duHkha nahi thAya. deha tyAga karavo paDe topaNa lezamAtra kSobha ke duHkha nahi thAya. sAdhakanuM kArya zAsana calAvavAnuM nathI. zAsana-svAdhInatA pAmavAnuM che. svarUpamAM laya thaI svazAsana karavAnuM che. zAstranA sAdhana dvArA AtmAmAMthI jJAna srota pragaTa karavAno che. tIrthaMkara paramAtmA jJAnI thatAM, kevaLajJAna pragaTa thayA pachI dharmatIrthanI sthApanA kare che. zAstraracanA kare che. svarUpane prApta karanArane traNe loka name che. adharma zuM che, ApaNA svarUpanuM vismaraNa karI je AvaraNa karyuM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 svarUpasAdhanAnAM sopAna che te doSa che. A adharma, doSane dUra karavA te sAdhanA che. zAstrArtha game teTalA kare paNa jo svarUpa ramaNatA na thaI to sAdhanA niSphaLa che. doSa kADhavA prathama dayAdAna Adi guNo che. sattA samRddhi, rU5, baLa vagere ATha mada (ahaMkAra) che. ATha madamAM kayAMya zraddhAno ullekha nathI. kAraNa ke zraddhAnA mULamAM namratA - samarpaNatA, nirAbhimAnIpaNuM che. darzanazAna cAritra to svayaM AtmAmAM nivAsarUpa guNa che. adhyAtmayogamAM vastu ane vyaktithI asaMga thavAnuM che. guNaprApti e mahAna puruSArtha che. dayA dAna Adi guNo puNyanA udayathI prApta thAya che. samyagadarzana Adi Atmika guNo aMtarmukhatA vaDe prApta thAya che. mATe jIvana jAgRtipUrvaka jIvavuM joIe. paMcamahAvratanA pAlanathI jIvanamAM nirdoSatA Ave che. anyanA doSa darzanathI dUra rahevAnI jAgRti hoya che. samyaggadarzana * jJAna - cAritra vaDe svarUpa ramaNatA e parama nirdoSatA che. bhAvacAritra che. dehadhArIne bahAranA saMyogonI upAdhi AvavAnI che. dehamAM rogathI vyAdhi AvavAnI che. mAnasika ciMtArUpa Adhi rahevAnI che. Adhi, vyAdhi ane upAdhi rahita thavA mATe manoyogane viveka ane jJAna vaDe keLavavAno che. jethI samAdhibhAva Take. asamAdhi e duHkha che. sat tattva mATe karAtI saghaLI sAdhanAo bhedarUpa chatAM tenuM mAhAsya che. kAraNa ke tenAthI AvaraNabhaMga thAya che. bhagavAnanAM darzana samaye AMkha ane mananuM aikya joIe. daya manamAM vasI javuM joIe. manamAM paramAtmatattvanuM darzana TakavuM joIe. mana tadAkAra thavuM joIe. zravaNa, manana, nididhyAsana ane svarUpa jJAna A cAranuM sevana karanArane potAnA Atmapradezoe rahelAM karmo udavartanA apavartanA (vRddhi hAni) Adi mahAna parivartana thAya che. azubhanuM apavartana thAya. zubhabhAvanuM udvartana thAya. devalokamAM ucca sthAnanA AyuSyanA baMdha Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 sAdhanAnuM kSetra vizALa che thAya. temAM jo zuddhatA Ave to mokSa prApta thAya te vizeSa phaLa che. A pramANe satsaMga svAdhyAya dareka anuSThAnanuM mAhAsya samajavuM. punaH punaH prayatna karIne nirvikalpa dazAne ArAdhavI te paramAtmAnI bhakti che. icchA-vicArarahita thavuM te AtmasvarUpanI sAdhanA che. zravaNa, manana, ciMtana, ke dhAraNAthI manobaLa vadhAravuM. dhyAna samAdhi dvArA mana nirvikalpa bane che. mananI caMcaLatA, nirbaLatA, bhayabhItatA, Adine khatama karavAnA che. Ama manane sabaLa banAvI amana thavAnuM che. zuddha upayogavaMta thavAnuM che. ahiMsA, kSamA, dayA, dAna, paropakAra, saMyama, tapa Adi sAttvikaguNonuM sevana bhAvathI kare to mithyAtva mohanIya karma parivartita thaI samyakatva mohanIyarUpe pariName. sAdhujano sukhI kema che ? teo nirAraMbhI, niSparigrahI, jitendriya hovAthI tadbhanita upAdhi ke duHkha nathI. vaLI upasarga ane pariSada sahana karavA haMmezAM tatpara che. tethI jyAre tevI paristhiti sarjAya che tyAre teo duHkhiyA nahi paNa sukhiyA hoya che. jJAnI koNa? potAthI para evA vizvanA padArthone sukhano AdhAra na mAne paNa potAnA sukhano AdhAra potAne ja mAne, Atma svarUpane mAne, svano anubhava pAme. ajJAnI duHkhI kema? zarIra Adi sarva paugalika padArthomAM moha rAkhavo. sukha ke bhogabuddhi rAkhavI. joke jIva tyAre jaDarUpe thato nathI paNa AvA ajJAna ane mohavaza te jIva AtmAnA sukhanuM vedana karI zakato nathI. eTale te duHkhI che. ajJAnI kaMI nathI jANato tema nathI paNa te je jANe che te viparIta jANe che. padArthanA svarUpane jANato nathI. svIkArato nathI. * kSayopazama jJAna kramika che, pUrNajJAna akramika che. be dravyonA saMyoga vagara vyavahAra na hoya. paramArthatattvamAM saMyoga Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 svarUpasAdhanAnAM sopAna viyoga, rAga-dveSa, kartA-bhoktA jevA vyavahAra nathI. AtmA ane kevaLajJAna sAMyogika nathI. svasvarUpa che. kevaLI bhagavaMtane AtmAnuM jJAna AnaMdarUpa che. anubhavAtmaka che. tIrthaMkara paramAtmAnuM samavasaraNa te puNyAtizayanI phaLazruti che. eTale te visarjana thAya che. jyAre kevaLajJAna svayaMbhU svasattArUpa, arUpI, akSaya hovAthI visarjana thatuM nathI. te sAdianaMta che. jJAnAvaraNIya karmano prabhAva A kevaLajJAnane naSTa karI zakatuM nathI paNa saMtADI de che, AvaraNa kare che, mATe sAdhake AtmasvarUpane prAdhAnya ApavAnuM che. zuddha svabhAvanA be bheda che: 1. pariNAmikabhAva, 2. kSAyikabhAva. A baMne bhAvomAM para padArthano sabaMdha nathI. kartAbhoktApaNAno bhAva na hoya. kartAbhoktApaNAnA bhAvanuM svabhAva para AcchAdana hovAthI svabhAvanuM vadana thatuM nathI. darzana, jJAna, cAritra, tapa, vIryanA upayogarUpa je ApaNA pariNAmika bhAva che. tene audayika, upazama, kSayopazama bhAva chupAvI zake che. paNa nAza karI zakatA nathI. kSAyikabhAvanuM pariNamana pAriNAmikabhAvane pragaTa kare che. AvaraNa TALI zuddha kare che. te nirAvaraNa dazA che. pAriNAmikabhAvanI vAstavikatA kSAyikabhAva che. sAdhakapaNAmAM jANavA javuM te sahajatA nathI. kartAbhoktAbhAva na thavo te nirdoSatA che, je sAdhakano guNa che. A guNathI jIvano kartAbhoktAbhAva na hovAthI ghAtakarmono kSaya thAya che. krame karI aghAtI karmono kSaya thaI. akartA abhoktApaNuM prApta thAya che. vartamAnamAM kartAbhoktAbhAva rahe to ghAtakarmano navo baMdha thAya che. AtmA para azuddhi ghAtakamanI che. ane pradezo para azuddhi aghAtI karmonI che. tenA zubhAzubha upayoganI azuddhi ghAtakarmone AbhArI che. jema pradeza vagarano AtmA nathI tema jJAna vagarano AtmA nathI. upayogane nirAvaraNa karavo te sAdhanA che. paramArthane anurUpa sAdhanAthI jeTalo utkRSTa puNyabaMdha thAya, utkRSTa nirjarA thAya, upayoganI zuddhi thAya, teTalI mAtra karaNa (manAdi) ke upakaraNanI sAdhanAthI thatI nathI. 10: Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 93 karaNa upakaraNa anukULa sAdhana che, anurUpa sAdhana nathI. ajJAnamaya upayogathI ja upayoganI azuddhi thaI che. upayoganI azuddhie adhikaraNane janma Apyo che. adhikaraNanI sAme upakaraNane sAdhana tarIke rAkhavA joIe. ane jJAnamaya upayoga dvArA upayoganI zuddhi karavI joIe. te sAdhanA che. para dravya, kSetra, kALa, bhAva para che. tene mAtra sAdhana banAvo. AtmA svabhAvarUpa che, tene paNa sAdhana banAvo. ane sAdhya zuddhasvarUpa che. tenuM nizcayathI lakSya rAkho. ApaNe ApaNA upayogamAM mohane jANyo tyArathI sAdhanA zarU thaI. tene dUra karavAno puruSArtha karavo te sAdhanAno vikAsa che. paranuM svarUpa jANavAnuM choDI, paramAtmAnA kSAyika svarUpane aneka avasthAothI jANI, svatarapha vaLavuM te sAdhanA sAdhya sudhI pahoMcADaze. nirAraMbhIpaNuM, niSparigrahIpaNuM, jitendriyatA e sAdhanAnAM aMgo che. vaLI zAstradarzana vaDe svadoSadarzana jANIne bhUlo sudhAravI. Atmadarzana mATe jema paramAtmadarzana che, tema doSadarzana mATe zAstradarzana che. te darpaNa samAna che. kevaLI bhagavaMta svayaM jagatano pavitra arIso che. kevaLI bhagavaMtanI chAyArUpa zAstro che. zAstradarzanathI potAnI UNapa kADhavAnI che. mokSamArganI sAcI sAdhanA kyAre ? ApaNane ApaNI apUrNatA, truTi, doSo khUMce ane te kADhavA prayatnazIla thaIe tyAre ApaNI sAdhanA sAcI hoya che. aDhAra pApa sthAnakothI rahita guNavAna koNa che; temanA guNone apanAvo, temAM nAma, veza liMgano Agraha choDavo. tame je koI kriyA, anuSThAna karo te tamane mukti pratye laI jatuM hovuM joIe. anazana, tapa, japa, dhyAna, svAdhInapaNe thavA joIe. paMcAcAra ke paMcamahAvrata, paMcasamati ke gupti kevaLajJAnane pragaTAvanArI joIe. ajJAna, doSa, pramAda, kSatio kyAM sudhI raheze jyAM ApaNane te AMkhanA kaNAnI jema khUMcatA nathI tyAM sudhI raheze. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna mATe svadoSanuM darzana jarUrI che. bAramA sudhI ekeeka guNasthAnako mohanIya karmanI prakRtinAM Azrita nAmo che. dareka guNasthAnakoe mohanIyanA raso batAvyA che. te kADhavA mATe ja cAritranuM nirmANa che. kSapakazreNi na maMDAya tyAM sudhI sattAmAM karmo-doSo rahelA che. je sAdhakane pADI zake che. mATe ahaMkAra tyajIne AgaLa vadhavuM. vaLI upazama zreNivALo to paDIne mithyAtva sudhI pahoMcI jAya che. nirdoSatA, sahaja svabhAvanuM lakSya ke ruci karyA vinA doSo khUMcatA nathI. doSa dekhAvo ane khUMcavo tenuM baLa devaguru anugrahe maLe che, temanI vItarAgatA ane nirdoSatA ApaNA doSonuM bhAna karAve che. paramatattvane - paramAtmAne lakSyamAM rAkhIne dravya kSetra, kALane sAdhana banAvIne sAdhanA karazuM to sAdhya siddhi thaze. jo jIvanamAM sAdhanA nathI to jIva para dravya kSetra kALane ja sAdhya mAnI emAM ja rokAI jaze. jo sAdisAMta tevAM tattvamAM rokAI jAya to sAdhya siddha na thAya. sAdhana sAdhyano ubhaya meLa joIe. paramAtmasvarUpa, zuddhasvarUpa sivAya anya sarve sAdhana che. paMca parameSThi sAdhana tattva che. tenA avalaMbana vaDe sAdhya tattva siddha karavAnuM che. gurutattvanI upAsanAthI AtmA guru bane, deva tattvanI upAsanAthI AtmA devatva pAme. sAdhanano upayoga karI sAdhanathI abheda thavuM te sAdhanA che. dehabhAva toDavA deha upara pratikULatA UbhI karavI. garamI, ThaMDI vagerethI. pariSaha upasarga samatAe sahana karavA. digaMbara AmnAya ke ItaradarzananA AvA prakAro pratye udAratApUrvaka dRSTi karavI. pratikULatAo UbhI karavI. upasarga pariSaha sahana karavA samAdhi rAkhavI te saMvara nirjarA tattva che. mokSanuM parama kAraNa che. sAdhanabheda, kALabheda, adhyavasAya sthAnonA bheda hoya. samaktinA prakAro kevaLa jainadarzanamAM che tevI saMkucitatAthI Agraha na rAkhavo. paNa paMdara liMge siddha che, to te prakAre samakita che tema samajavuM. kevaLI bhagavaMtanI upasthitimAM ke tIrthakara devanI nizrAmAM mokSa thavAno che tyAM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 95 sAdhanAnuM kSetra vizALa che je kaMI khoTuM haze te nIkaLI jaze, mATe sAdhake khoTA durAgrahamAM paDavuM nahi. sAdhanAkALamAM AlaMbananI AvazyakatA rahe che. e AlaMbanamAM ArogyanI paNa jarUra rahe che. anArogyamAM dharma ke upabhoga thatA nathI, ArtadhyAna thAya che. "ArUSNa bohilArbhamAM cittanA ArogyanI - nirdoSatAnI mukhyatA che. tyAra pachI have mane deha joIto nathI, janma joIto nathI, evA bhAva Ave moha ghaTe che, tyAra pachI dhana parivAra Adino moha saheja chUTaze. Akhare jyAre zarIra ja chUTI jaze to bhogaupabhoga, zAtA-azAtA konA upara nabhaze ! te paNa naSTa thaze. 0 saMsArano mahAmaMtra huM deha chuM. 0 mokSano mahAmaMtra huM AtmA chuM. buddhi ane mana zarIra Azrita che. koI paNa padArtha joIne teno vikalpa thAya, bheda thAya te buddhi. chatAM buddhino saduupayoga e che ke satu-asano nirNaya karyA pachI te chUTI jAya. svarUpamAM laya thavA mATe buddhinI jarUra nathI. padArthomAM rAga-dveSathI baMdha thAya che te jANavA mATe buddhino upayoga karavo. paraMtu vItarAgabhAvamAM rahevA mATe buddhinI jarUra nathI. padArthonA heya upAdeyanA viveka mATe sabuddhi jarUrI che. vartamAnamAM dehanuM mamatva chUTe nirmaLatva Ave. tyAre anaMta dehonuM mamatva chUTI gayuM samajavuM. nirmaLatva jJAnane pragaTa kare che. ajJAna vaDe jJAna DhaMkAya che, bhoga, yogazaktinA ane upayoganA AnaMdane DhAMke che. bhoga dehano vikRta AnaMda che. saMyama dvArA yogazaktino vikAsa thAya che. bhoga yogazaktine kSINa kare che. bhoganI sAmagrI manAdi yoga vinA bhogavAtI nathI. saMyama dvArA yogazaktithI labdhio pragaTa thAya che. yadyapi camatkArarUpa hoya che, tethI jJAnIo labdhionuM pradarzana karatA nathI, tene padgalika mAnI gupta rahe che. bAhyayoga = nirAraMbhIpaNuM, niSparigrahitA, jitendriyatA Adi. atyaMta upayoga = kevaLajJAna, nirvikalpa upayoga pAmavo te zAstranA eka eka sUtrane lakSya banAvavAthI, tAttvikatA Ave che Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanonAM sopAna je mohano nAza kare che. prabhunI divyavANI anaMtabhedavALI che. tevuM eka sUtra kevaLajJAna ApavAnI tAkAta dharAve che. dharma carmacakSuthI jovAnI cIja nathI. prathama sat zAstracakSuthI juo. pachI aMtaracakSuthI juo. "jina pratimA jina sArakhI." jinAjJA jina ArasI, e zAstracakSu che. svayaM paramAtmA vidyamAna hoya tema vinaya vivekathI arpaNa bhAva - bahumAna thavuM joIe. bhagavAna kyAM jue che, tema mAnIe to te ajJAna che. te carmacakSuthI joyA barAbara che. paramAtmAnA darzanamAM virahanI vedanA thavI joIe. mArAmAM kevaLajJAna kema pragaTatuM nathI, tenI tIvra jhaMkhanA thavI joIe. te sAdhanA che. apavarga - (mokSa)nI anaMta zakti ane anaMta sukha pAse svarganA sukha anaMtamA bhAge nathI. tenI sarakhAmaNI na thAya. te vijAtIya sukha che. svargIya deva-devIonI upAsanAmAM, e devIonI zakti te Atma svarUpa nathI. navarAtrimAM zaktinI upAsanA bhautika che. AyaMbilanI oLInI upAsanA mokSa mATe che. navapadanuM svarUpa e jIva mAtranuM svarUpa che. vaLI tIrthaMkaranA adhiSThAtA devadevIo samyagu che. temanI adhyAtma sAdhanAmAM sahAya maLe te nimitta mAtra che. te sivAyanA anya devadevIo samyaguM nathI. tenuM adhyAtmasAdhanAmAM sthAna nathI. vaLI devadevIone adhyAtmayoganI prApti nathI. joke temanI vaikriya Adi labdhi ApaNI buddhithI, manathI para che. camatkArarUpa hovA chatAM tIrthaMkara paramAtmAnA eka aMgula jeTaluM rUpa ke zakti dharAvatA nathI. paramAtmA ApaNA AtmAnuM parama pratIkarUpa che. ane ApaNe sattA apekSAe emanuM rUpa chIe. mATe traNe kALa viSe paramAtmatattva bhAvarUpe ane AvazyakarUpe ApaNI sAdhanAmAM upakAraka che. mithyAdRSTi devadevIono tiraskAra karavAno nathI. dravya, kSetra, kALane anusarI koI upasarga ke upadravya vakhate temane rIjhavavAnI paNa sAdhanApaddhati hatI. ane che, te kevaLa eka aucitya vyavahAra che. adhyAtma sAdhanA nathI. eTale pratikramaNamAM keTalAMka sUtrothI, sAdhu bhagavaMtone temanA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 9 mAtru Adi paraThavavAnI kriyAmAM Avo vyavahAra karavo paDe che. AmRbhaTa nAmanA sAdhakane daivI kopathI-upadravathI koI deve bacAvyA hatA. hemacaMdrAcAryane siMdhavaNa devIne aThThama tapa karIne prasanna karavI paDI hatI. te te samaye te te yakSo ane devIonA maMdiranI racanA karavI paDatI. paraMtu temAM koI svarUpasAdhanA nathI. mAtra te aucitya upacAra mAtra che. mATe sAcA sAdhake tevI aMdhazraddhAmAM javuM nahi. paNa vinayapUrvaka sAdhanA karavI. eka roga kADhavA jema prayatna karIe, te nIrogI thavA mATe, nahi ke bIjo roga thavA mATe. tema dAnAdi kriyA saMsArathI mukta thavA mATe che. tenA badalAmAM anya bhautika sAmagrI maLe tema icchavuM nahi. paNa pudgalAtIta, dehAtIta thavAnuM lakSya karavuM joIe. tethI niSkAmabhAve sukRta Adi karavA te sAdhanAnuM baLa che. kriyAnI paraMparA cAlu rahe te mATe sukRtya nathI. paNa akriya evA AtmasvarUpane prApta karavAnuM che. saMsAramAM bhogya padArtho meLavavAnI kriyA karavAnI, padArtho meLavIne bhoga bhogavavAnI kriyA karavAnI, A ubhaya kriyA duHkhada che. AtmAmAM rahelA zuddha guNo bahArathI meLavavAnA nathI, te prApta che. mAtra tenA anubhava mATe tenA uparanAM AvaraNone dUra karavAnAM che. je vastu dUra che tene meLavavA mATe je kriyA karIe chIe te paranuM kartutvapaNuM che. jyAre jJAnIne paranuM ke dUranuM kaMI meLavavAnuM nathI te akartApaNuM che. kartApaNuM saMsAra utpAdaka che. akartutvapaNuM saMsArachedaka che. saMsAramAM deha ane moha jema nimitta che, tema saMsArathI mukta thavA mATe tIrthaMkara paramAtmA, temano bodha nimitta che. tethI bhakto kahe che bhagavAna ApaNane tAre che, AvA kRtajJabhAvane ApaNe mAnavo joIe. nahi to ApaNI manovRtti halakI bane. kRtajJatAne badale kRtaghnatA Ave. mohano - saMsArabhAvano nAza karavo te nirNaya thayo, siddhAMta thayo. paNa tene mATe aMtaramAM ruci thavI paramAtmAne mArA mAnavA temAM raja mAtra doSasevana nathI. sAdhanAmArgamAM e utkRSTa AlaMbana che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 svarUpasAdhanAnAM sopAna koI paNa zuddha AlaMbana vaDe, kriyA vaDe svarUpa anusaMdhAna thavuM joIe. anazana AkharI tapa paNa kevaLajJAnane pragaTAvavA mATe che. ajJAna, doSo, pramAda vagere tyAM sudhI ja rahe che, jyAM sudhI ApaNe tene poSaNa ApIe chIe. te kAMTAnI jema khUMcavA joIe. cothAthI dareka guNasthAnake doSo kADhIne cAritra zuddhi batAvI che. nirdoSatA pAmavAnI che. svaguNa prApti mATe sAdhanA che. . kSapakazreNi para ArUDha na thaIe tyAM sudhI saMjvalanano alya kaSAya doSa paNa jIvane pADI zake che. vaLI upazama zreNi mAMDanAra to evo paDe che ke pahele guNasthAnake AvI jAya che, tevA mohanIyanA bhAvo sattAmAM paDelA che. mATe doSa jovo ane khUMcavo tene mATe paramAtmA arIsArUpa che. temanI vItarAgatA, sarvaguNa saMpannatAnuM lakSya karavAthI, potAnA alpa paNa doSo khUMcaze, apUrNatA dekhAze, tyAre sAdhakAtmA te doSone kADhavA kaTibaddha thaze. krame karIne doSo jatAM jIva nirAvaraNa thaze. paramAtmAne nAme rUcine/lakSyane koI paNa dravya kSetra kALanuM sAdhana banAvIne kriyA karazuM to paramAtmapaNuM pragaTa thaze. matijJAnanA ApaNA badhA ja vikalpomAM sukhanI icchAo samAyelI che. anyane sukhI karo ke duHkhI karo paNa jIvane potAne to sukha ja game che. para padArthamAM jene sukhabuddhi nathI teo akartA - abhoktA che. sarvavirati lIdhA pachI paNa para padArthanI sukhabuddhi vIramavI te sAdhutA che. para padArthamAM bhogavRtti ane sukhabuddhi te azuddha upayoga kriyA che. sukha meLavavA mATe kartAbhoktApaNuM deha saMge sakriya bane che. jema jJAnamAM jANapaNuM che tema vedakatA che. dehabhAve vedana e baMdhana che. jaDane vedana nathI tethI kartAbhoktA nathI. jJAtA, draSTA, kabhoktAnA bhAvo cetananA che. mATe sAdhake svarUpa lakSya jJAtA draSTA rahevuM. A bhAvo nitya che. sAdhaka avasthAmAM viveka keLavavA mATe nitya-anityatA samajavAnI che. dravyanI avasthA nitya che te anityane prakAze che. anitya dazya jonAro nitya che. paraMtu naimittika pugala dravyanA saMge jIvane anityatAno Aropa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che Ave che. sAdhujanonI sAdhanA e che ke te vartamAna jogamAM ja rahe. bIjI kSaNano vikalpa na kare. paropakAra arthe kaMIka vicAra niSkAmabhAve kare. kathaMcita jainatvanI prApti game te paMcendriya jIva karI zake che. tene kadAca sadeva, guru, dharmano yoga hoya ke na hoya paNa aMtarazuddhi ane zuddha pariNati upara bhAra mUkavo. mAtra bAhya pAlanA para bhAra na Apo. mAtra vyavahArathI abhyAsa karanAro IrSA, aham, niMdA, spardhA jevA doSo karI besaze. nizcaya dRSTinA lakSyathI abhyAsa kare, udAra dRSTi hoya to tevA doSo nahi kare. sAdhanAmAM tuccha dRSTi nahi kare. nizcaya ane vyavahArane jALavaze. mATe nizcayanayanuM adhyayana karavuM joIe. temAM AtmasvarUpanI vAtomAM koI bheda saMgharSa nathI. bAhya tyAga tapa karanAre paNa nizcayanayanuM lakSya karavuM joIe. AtmAnA zuddhasvarUpanI ciMtavanA ane bhAvamAM rahevuM te sAdhunI kharI saMpatti - sAdhanA che. bAhya paMcAcAranA phAyadA sImita che. temAM lAbha che. paraMtu atyaMtara paMcAcAranA pAlananuM phaLa asIma che. svarUpamAM layalIna thavAnuM che. nizcayanaya jJAnapradhAna che. nirmohatA AvatI jaze. zabdo sAdhana che. teno vivAda na karo. matijJAnanA upayoganA vikalpo paNa sAdhana che. mAtra nirvikalpatA sAdhya che. zarIra, indriyo, prANa, mana sauthI para thavAnuM che. to ja atyaMtara sAdhanA thaze. svabhAva ane svarUpane anulakSIne sAdhanA thavI joIe. zAsananA nAme saMgharSa na phelAvavo temAM sva-para ahita che. sAdhananA bhoge sAdhya TakAvavAnuM che. dehanA bhoge samatA TakAvavAnI che. najIkamAM najIkanuM sAdhana deha che. teno jyAre bhoga ApavAno hoya tyAre samatAbhAva jALavavAno hoya. upasarganA samaye je deha, manAdi yogonuM balidAna Ape che paNa samatA gumAvatA nathI, teo sAdhya siddha kare che. yoga e pudgala dravya che. tenA nimitte je mithyAtvAdi bhAva thAya che, te azuddha bhAvo che. azubhabhAvone kADhavA zubhabhAvarUpa dharmaanuSThAno Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 svarUpasAdhanAnAM sopAna dvArA jJAnIoe vyavahAra dharma Apyo. nizcaya dharmamAM matijJAnanA upayogamAM sat cit AnaMda svarUpamAM ramaNatA karavAnI che. AtmAnA zuddhabhAvamAM lIna thavAnuM che. AtmA bhAva karavA svataMtra che. bhale bhUmikA anusAra sAdhana vaDe sAdhanA karo. pachI sAdhana gauNa thAya ane sAdhya siddha thAya, bhAva sAdianaMtane pAme. sAmAyika jevA anuSThAnamAM bhAva evA TakAvo ke sAmAyikanI maryAdA pUrI thAya chatAM jIva samatAbhAvamAM TakI rahe. dravya kSetrAdi sImita che. zuddhabhAva asIma che. mUrtidarzanamAM sAdhya tattva paramAtmatattva che, tema mAno to sAdhanA thaI zake, te pASANa dhAtuno AkAra mAtra nathI. mUrti dvArA sAdhya siddha karavAnuM che. te pachI tamane sAdhananI jarUra nahi rahe. sAdhana sAdhya sAMyogika saMbaMdha che te alaga thaI jAya che. tanmaya saMbaMdha AtmA che. tethI svarUpa sAthe aikya thaI sAdhana chUTI jAya che. AtmAnuM vAstavika svarUpa bhAvarUpa che. je siddhadazA pAmyA pachI bhAvAMtara pAmatuM nathI. AtmA sivAyanA padArtho dravya, kSetra, kALa svarUpa che te bhAvAMtara thAya che. paryAyAMtara) - sAdhujanoe nispRhabhAve janakalyANa ke upadeza ApI nirlepa banavAnuM che. teoe aMtarAtmAmAMthI paramAtmA thavAnuM che. mATe vikSepa paDe, vikalpo UThe tevAM kAryo temaNe varya karavA. sAdhya sAtheno saMbaMdha prati samaye zuddha bhAva rUpe rahevo joIe to sAdhyanI prApti thAya. dharma anuSThAnono, kriyAno upakAra ane upakAritA ghaNI che. te sarvenuM sevana karI atyaMtara sAdhanA sAdhavAnI che. AtmAnuM sukha svasaMvedya, asIma, akSaya, abheda, je prati samaye prApta che te anubhavavAnuM che. Atmasukhano anubhava kArya-kriyAthI na thAya paNa aMtaraMga bhAvathI (vRtti) thAya. kriyA eTale mukha sudhI AhAra rAkhyo tema, samajavuM tyAra pachI aMtaraMgabhAva-vRtti eTale AhAra jIbhathI cAkhyo, pachI gaLe utAryo. tema samajavuM. AtmabhAvamAM jema UMDA UtaratA jAva tema paramAtmabhAvanI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 101 AjJA ghaTatI jAya. jeTalI bhUmikA ucca thAya teTalI bAhya AjJA ghaTatI jAya temano Azaya/AdhAra sthApita thayo che, tethI svayaM phuraNA thatI hoya che. jJAnI bhagavaMtoe heya-upAdeyano je upadeza Apela che. te ja AjJAvat dhAraNa karela che. AtmAnA asIma sukha prAptine nirAvaraNa karavAnuM che. sAdhanAmAM sarva kriyA karmamala kADhavA karavAnI che. svarUpa lakSya karIne bhAva rUpa kriyA vaDe AvaraNa dUra karavAnuM che. mAtra kAyayoganI kriyAthI AvaraNa haThatuM nathI. kAyayoganI kriyAthI bAhya viSaya sukhabhogathI viramavAnuM che. vedanamAM brahmAkAravRtti keLavavAnI che. chabasthano upayoga e vRtti che. aMtaHkaraNamAM brahmasvarUpanuM ciMtana karavuM. saMsAranuM mUla mohanIya karma che, tenuM phaLa vedanIya karma che. jene dehanuM sukha joItuM nathI, tene dehanuM kaMI duHkha paNa nathI. zAtA vedanIya bhogavatA je sukhanI pratIti thAya che, te mohanIya bhAva che. sukhanuM vedana AtmAmAM che paNa pudgalanA nimittathI thAya che. e mohabhAva che. jyAre nimitta ane upAdana baMnemAM sAdhana AtmA bane te AtmAnuM zAzvata sukha che. jIvane baMdhana potAnA moha - mUDhatA - ajJAnane kAraNe che. te dehathI mAMDIne badhA bhogasukhanI sAmagrImAM karelI nityanI sAcA sukhanI buddhithI thayela che. te buddhimAMthI te bhAvo kADhIne nimahI, asaMga, vItarAga ane nirvikAra dRSTithI AcaraNa karavAnuM che. jethI moharahita thaI baMdhana rahita thavAya. tema satudeva-guru Adi sAdhana che. sarva sAdhanano vyavahAra nizcayadharma mATe che. svarUparasanuM vismaraNa karavAthI jIva para vastumAM lepAya che. temAM rasa reDe che tethI AvarAya che. bhogecchArahita thavuM te niSkAmabhAva che. dezya padArthomAM kSaNikatA che tenuM bhAna karI potAnA zAzvata svarUpa pratye javAnuM che. AvA bhAva na karIe to mokSanuM lakSya banatuM nathI. AtmAno zuddhabhAva svayaM sAdhana che. tIrthaMkara paramAtmAnuM bAhya prabaLa, zreSTha sAdhana Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 svarUpasAdhanAnAM sopAna pAmyA chatAM, AtmAnA zuddhabhAva rUpa svayaM sAdhana nathI karyuM to mukti saMbhava nathI. jyAM rAga che tyAM doSa che. nirmaLa-zuddha AtmAmAM doSa nathI. deha che te vyavahAra che, AtmA che te nizcaya che. deha che tyAM sudhI vyavahAra nizcaya ubhayanI sAdhanA karavAnI che. hiMsAdi doSothI chUTavA vyavahAra sAdhanA che. AtmAnA zuddha svarUpane jANIne mohanIyanA bhAvone naSTa karavA zuddha upayogarUpa nizcaya sAdhanA che. jyAM sudhI deha che tyAM sudhI ahiMsAdi sApekSa guNo sevavAnA che. jethI doSo ghaTe, moha nirbaLa bane, A svarUpa guNo nathI. paraMtu bhUmikA anusAra sevanIya che. dharma sthApanArA vItarAga sarvajJa bhagavaMta che. mATe dharmano marma pAmavA arihaMta-siddha bhagavaMtanA svarUpane lakSyamAM rAkhIne dharma karazuM to marma pakaDAze. jIva jyAM sudhI kevaLajJAna na pAme tyAM sudhI ajJAnI-apUrNa che. kAraNa ke jeTaluM jJAna che te apekSAe AvaraNa che. jema jema mohabhAva * kSINa thAya tema tema jJAna nirAvaraNa thAya. anAdikALathI jIve dehadharmo mohabhAve svIkAryA che. bhedajJAna vaDe dehathI para thaI nirmoha thavAnuM che. sukhaduHkha deha vedato nathI. ajJAnabhAve AtmA vede che. bhedajJAna vaDe jJAnI samaje ke sukhaduHkhanuM vadana dehanA nimitte che. AtmAne sukhaduHkhanuM vedana nathI. jJAnI dehAzrita sukhaduHkhane vedatA nathI paNa jJAnane vede che. karma e bhrama che. asat che. mATe karmAnita avasthAne jJAnI vedatA nathI. sUryaprakAza pheMke che. e prakAzamAM sarva vastuo jaNAya che, paNa sUrya vastunuM vedana karato nathI. tema jJAnI jJAnasvarUpane vede che. sAdhanA mArgamAM dRSTirUpa vikalpo AtmabhAvamAM sthira rahevAnuM sAdhana che. dRSTirUpa vikalpo samajAya to adhyAtma vikAsa thAya. zAstranAM sUtro Adi vikalpo che, tene sAdhana banAvo, AtmAne samatAmAM - sthiratAmAM lAvo te sAdhanA che. AtmA ane dehano saMyoga asat che. kAraNa ke teno viyoga che. dUdhano vyaya thayo dUdhapAka banyo rUpAMtara thavuM te paNa asat che. kevaLa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 13 viyoga ane vyaya asatuM nathI paNa ubhaya asat che. A samaja na hovAthI iSTanA viyogamAM rovA besIe chIe. saMyoga-viyoga baMnemAM asat jue te jJAnI che. AtmA ane deha sAMyogika padArtha che. svAbhAvika padArtha nathI. svabhAvarUpa padArthamAM saMyoga-viyoga nathI tethI rovAnuM nathI. saMyogamAM ke utpAdamAM sat-Atma buddhi karavI te Asakti che. te ajJAna che, zrama che. AtmAnA jJAnAdi guNamAM utpAda nathI. saMyoga nathI tethI trikALa dhruva dravya sat che. pudgala dravyanA vartamAna paryAya sApekSa karyajanita bhAvo hoya che. te bhoktAnA upayogamAM Ave che. vartamAna kALamAM rahela dazyarUpa sAdhanAno upayoga kare to sAdhaka bhoktA kahevAya. bhUta-bhAvinA paryAyano sAdhaka bhoktA banI zakato nathI. kAraNa ke te sevya banI zakatA nathI. bhagavAna pratye pavitra bhAva karavAthI svarUpa prApti thAya che. samyakatvano saMbaMdha paramAtmA sAthe nAma, sthApanA, dravya bhAvanA mAdhyamathI thAya che. vizeSatA bhAvanI che. AtmAnA jJAna-darzanAdi nitya che, abheda che. AtmAno kSAyika bhAva karmanA kSayathI pragaTa thayo che. tethI te paNa abheda che. AtmAnuM sukha svakSetra che. temAM koI para dravyanI jarUra nathI. 0 prathama bhedajJAna pachI abhedajJAna che. 0 prathama tyAga virAga pachI jJAna dhyAna che. iccha/vicAranI paraMparA e matijJAnanI gati che. dhyAna eTale matijJAnanI gatine sthagita karavI. manano virodha karavo. vikalpone nirvikalpa karavA. sthira ane zukla upayogathI dhyeyamAM rahevuM te dhyAna jANavuM, paramAM AnaMda levo te buddhino AnaMda che. jevuM icchIe tevuM thAya te indriyono AnaMda che. jJAnAnaMda sahaja jaNAya ane AnaMda anubhavAya te svarUpa prakAza dharmano AnaMda che. manathI IcchIe te padArthane vicAra-smaraNamAM jALavI rAkhavuM te citta che. A cittane ApaNe buddhimAM doDAvIe chIe. tethI pratyeka samaye Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 svarUpasAdhanAnAM sopAna ApaNI avasthAmAM aham cAlu rahe che. icchAnI pUrti thAya teTalo samaya tRptino bhrama thAya che. paraMtu tRSNAno tAra to atUTa rahe che. viSayabhogamAM AgaLapAchaLa tRSNA joDAyelI rahe che. te tRSNAno taMtu tUTavo joIe. mana eTale vAsanA ane tRSNAnuM baMDala. manano nAza karo vAsanA-tRSNA tUTaze. vaLI vAsanA - tRSNA naSTa thavAthI manano nAza thaze. (laya thaze) A ja manogupti che. nirvikalpa banavuM te dharma-sAdhanA che. te dazAno sAdhaka kevaLIbhagavaMtane oLakhI zake che. nirvikalpa dazAno bodha-pariNamana te Atma-paramAtmadarzana che. AtmasvarUpa darzAvanArA kSAyikabhAvonA vizeSaNo e ja nityabhAvarUpa che. bAkInA bhAvano abhAva thato hovAthI sAdisAMti bhAvo che. te asat che. sat-svarUpane samajavuM te sAdhanA che, mokSamArga che. 0 vikalpa e nirvikalpadazAnuM AvaraNa che - jJAnAvaraNIya. 0 vikalpa e nirvikalpadazAnI vikRti che. - apUrNa cetanA che. dharmakriyA - sAdhanA karanAra bhAgyavaMtane nirvikalpadazAne pAmavAnuM lakSya hovuM joIe. je bhUmikAe jeTalI nirvikalpatAno anubhava te Atma sAkSAtkAra che. sahaja akriyatAmAM rahevAthI akriyatAnI zakti kriyAmAM Ave che. pUrNanI zakti apUrNane maLe che. tethI AtmavikAsa thAya che. AgaLanI bhUmikAmAM javAya che. jema nidrA levAmAM akriya banavAthI kriyA karavAnI phUrti Ave che. eka vakhata amuka AhAra lIdhA pachI thoDo samaya AhAranI jarUra paDatI nathI. skUrti rahe che. tema nirvikalpa dazAmAMthI jIva jyAre vikalpamAM Ave che tyAre paNa jAgrata hoya che. yadyapi akriya e pUrNa tattva che. sakriyatA e apUrNa tattva che. mATe nirAraMbhI, niSparigrahI, jitendriya rahevuM te sAdhanAmArga che, mokSamArga che. dayA, dAna, sevA, ahiMsA, paropakArAdi sukRtyonA auSadhanuM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 sAdhanAnuM kSetra vizALa che duSkarmarUpa roga kADhavA mATe sevana karavuM. tyAra pachI akriya ane akSaya paramAtma svarUpa pAmavAnuM che. roga kADhavo te niSedhAtmaka kriyA che. nIrogItA e vidheyAtmaka svarUpa che. paramAtma svarUpa e AtmAnuM vidheyAtmaka svarUpa che. tene prApta karavA bhUmikAnusAra saMyama, ahiMsA vagere niSedhAtmaka auSadhirUpa kriyA che. ' para padArthane mArA mAnIne temAM ahama, mamatva karavuM te ajJAna, mohajanita dazA che. dehAtIta dazA te AtmAnI vAstavika dazA che. dehano moha choDavA mATe dehadhArInI hiMsA ane aDhAre pApasthAnaka varSa che. duHkhI jIvone duHkha na paDe tema viveka rAkhavo. khADATekarAvALI bhUmi che te sAMsArika pravRttio, artha-kAma vagerenI pravRttio upara AtmazreyarUpa nisaraNI maMDAtI nathI. tethI sat deva-guru dharma e sAdhanAnI pravRtti mATe sapATa bhUmi che. tenuM avalaMbana laI dareka jIva potAnA bhAvanI nisaraNI banAvIne zreNie caDhI zake che. sadaivAdi nimitta kAraNa che. AlaMbanarUpa che. te asAdhAraNa kAraNa na mAnavuM. gurukRpA jarUrI che, chatAM te parAvalaMbana che. AtmakRpA potAnuM zuddha aMtaHkaraNa che. je asAdharaNa kAraNa che. sAdhanAmAM avalaMbana choDavA mATe che. guNasthAnako atyaMtara AtmAnAM pariNAmo sAthe che. bahAranA nAma, liMga, veza sAthe nathI. sAdhya sAthe saMbaMdha rAkhavAthI mohanIyano, kSayopazama thAya che. mAtra sAdhananI sAthe saMbaMdha rAkhavAthI mohanIyano kSayopazama thato nathI. sAdhanAmArgamAM jIvone satu vikalpo thavAnA che. tenA vaDe mohanIyanA bhAvo samAvAnA che. sAdhana tarIke savikalpo karavAnA che. temAM khoTo Agraha na rAkhavo. eka eka jIvamAM asaMkhya adhyavasAnasthAno che. temAMthI sanA vikalpane apanAvavo te vikAsa mahattvano che. kSayopazama bhAvo paNa bhedarUpa che, temAMthI jeTalo mohabhAva nIkaLe, tema tema bheda TaLe, abheda thavAya. indriyo bhautika padArtho jaNAve, dekhADe paNa atindriya anubhava Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 svarUpasAdhanAnAM sopAna karAvI na zake. indriyono khorAka bhautika padArtha che, eTale te potapotAnA viSayanuM jJAna karAvI zake. AtmAne mATe mAtra sAdhana che. e indriyonA jJAna-bhAnathI - viSayathI AtmA chUTo paDe tyAre svasaMvedya sukha anubhavI zake. emAM sAdhanAnuM prayojana che. indriyo akriyArUpa banAvyA pachI Atmika sukhano anubhava thAya. dharmanAM bAhya sAdhano - zAstrI indriyanA viSayathI mukta thavAnuM sAdhana banI zake che. zarIra ane indriya Azrita dehamAM ahama - potApaNAnI buddhi che. jayAre dehabhAva ane dehabhAna virAma pAme tyAre indriya Azrita vikalpo zame che. tyAre pariNati AtmAmAM sthita thAya che. e kALe AtmAnA AnaMdano anubhava thAya. bAhyAkAra vRtti rahevAthI AvaraNa vadhe che. mATe sAdhake svarUpamAM rahevuM. tenAthI ghAtakarmono kSaya thAya che. vyavahArathI mohane haThAvavA sajAtIya ane vijAtIya padArtho sAthe ucita vyavahAra karavo. nizcayathI brahmAkAra vRttithI paramAtmatattva sAthe jJAna-dhyAna-vairAgya vaDe sthira thavuM. paramAtmAnI mUrti sAdhanarUpe batAvela che. paramAtmAne mUrta banAvavAnA nathI. mUrti dvArA amUrta paramAtmAne dhyAvavAnA che. mUrti e saMketa che. bAhya sAdhana dvArA sAdhyane lakSyamAM rAkhI sAdhanA karavAnI che. atyaMtara - asAdhAraNa kAraNa aMtaHzuddhi dvArA zuddhabhAvamAM ArohaNa karavAnuM che. dehamAM rahevA chatAM upayoganI ekAgratAthI paramAtmAnA dhyAnamAM lIna thaI dehabhAna vismRta karavAnuM che. aham - mamatvanA kSetre pudgala skaMdhono mAtra vyavahArika saMparka che, te kaI pAramArthika banavAno nathI. mokSamArgamAM paramArthamUlaka vyavahAranA saMparkathI guNasthAnakamAM TakIne AgaLa vadhatA kevaLajJAna sAdhya bane che. siddhatva sAdhya bane che. deza-kALa paricchinna (bheda) e mAyAnuM svarUpa che. bAhyAkAra vRttithI AvaraNa vadhe, mAyA vadhe. upayogamAMthI mAyAne kADhI nAMkho jJAna nirAvaraNa bane te sAdhanA che. jagata sAthenA saMbaMdhamAM prema - udAratA, sahiSNutA, maitrAdi Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 1O7 bhAvanA rAkhavAnI che. paramAtmA sAthe jJAna-dhyAnathI abheda saMbaMdha karavAno che. - tyAgamAM sahiSNu banavAnuM che. jJAnadarzanamAM thayelI zuddha dRSTie jIvana jIvavuM te vIyatarAyano kSayopazama che. jJAnavIrya pramANe jJAtA draSya rahevuM. akartA-abhoktA rahevuM. " mananA vikalponA tyAgathI arthAtu apamAnAdi ke upasarga samaye sahiSNu banavuM te manojIta-manano tyAga che. te mokSanuM kAraNa bane che. tananA tyAgamAM azAtA vedanIya bhogavatA, anyanI vaiyAvacca ke sevA karatAM dehasukhano tyAga te tanano tyAga che. dhanatyAgamAM nukasAnImAM paNa Arta dhyAna na karavuM. zubhabhAva karIne dAna karavuM te dhanano tyAga che. A tana mana ane dhananI sAdhanA che. AgaLa vadhIne sAdhake cauda guNasthAnakanA svarUpane samajavAnuM che. ArAdhanA karavAnI che. mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAdano samajIne tyAga karavAno che. vairAgyabhAva keLavavo te dharma che. vItarAgatAthI kevaLajJAnanuM AvaraNa TaLI nirAvaraNa bane che. mana e moTo saMsAra che. saMsAra manamAM rahe che. zarIranA mamatvamAM paNa mana ja raheluM che. mATe kAyayogane badale manoyoga sudhAravo. upayoganI zuddhipUrvaka AtmabhAva karavo. AtmA parapaNe nathI tema niSedhAtmaka rIte AtmAne samajo. AtmA svasvarUpa che te vidheyAtmaka rIta che. AtmA anubhavAtmaka svasaMvedya che. jJAna dhyAna e Atma svarUpa pAmavAnI vidheyAtmaka aMtaraMga rIta che. tyAga vairAgya e niSedhAtmaka rIta che. tyAga vairAgya e para para padArtha pratyeno abhAva che. grahaNa tyAga e para padArtha pratyenI kriyA che. paramAtmAnuM dhyAna karavAthI asat adhyavasAyathI je karmo grahaNa karyA che, tenI nirjarA karavAnI che. pachI je zeSa upayoga che te zuddhattA vaDe svarUpane anubhave che. jyAre AtmA parane jANavAnuM choDe che tyAre Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 svarUpasAdhanAnAM sopAna svane vede che. vaLI para padArthane koI irAdAthI ke saMkalpathI jANavAnuM hoya tyAM sudhI rAgadveSanA vikalpo thAya che. mATe paramAtma tattvamAM lIna thavAnuM che jethI vikalpono sarvathA nAza thaI nirvikalpadazA Ave. tyAga virAganA vikalpo zubha che paraMtu dhyAnadazAmAM te tyajavAnA che, satu svarUpamAM ke paramAtma tatvamAM lIna thavAnuM che. saMsAra asAra che evo nirNaya thayA pachI saMsArabhAvano viccheda, saMbaMdhano abhAva thAya te sArarUpa che. paramAtmatattva sArarUpa hovA chatAM huM asAramAM ja rahyo ! meM paramAtmatattva sAthe daDha saMbaMdha na bAMdhyo. guNasthAnako e koI bAhya sAdhana nathI. aMtaranA bhAvo che. temAM AtmAnA zuddhabhAvanI vRddhi thatI jAya che. guNAtIta thavA mATe te ArohaNa che. anaMtAnubaMdhI kaSAya mAtra kriyA, pUjA AdithI khapatA nathI, paNa paramAtmAnA sat svarUpane jANI, dAna, saMpattino sadupayoga karI doSone khapAve to kaSAyo TaLe, vaLI paramAtmAnA dhyAnathI mithyAtva mohanIya TaLe. te pramANe navakAramaMtra pratyeka AtmAnI sAdhanA ane sAdhya che. jJAna-darzana, cAritra, tapa, vIrya e AtmAnA upayoga-guNa-svarUpa che. tenA lakSya paMcAcAranA pAlanapUrvaka dharma che. e pAMce guNano samUha te AtmasvarUpa che. jIva mAtrano svarUpa dharma tIrthaMkara paramAtmAe jainadharma nAme batAvela che. saMpradAya tarIke nahi. paramAtmAe koI dharma - saMpradAya sthApyo nathI. jIva mAtrano svarUpa dharma sthApyo che. jIvamAtramAM pUrNajJAnanidhi paDelI che tene pragaTa karavA sAdhanA batAvI che. jagatamAM jema prakAza che tema vizvamAtramAM saMzipaMcendriya jIvomAM je je zubha bhAvo pragaTa thAya che, te tIrthakara paramAtmAe prarUpelA dharmano prakAza che. mATe sarvatra syAdvAda zailIthI samajavA prayatna karavo. vyavahAra dharmamAM nyAya - pramANikatA karatA dayAdAnanI vizeSatA che. nyAya - pramANikatA te lokadharma che. pramANikatAmAM tame anyane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 109 chetaratA nathI. nyAyI anyane thato anyAya dUra kare che. tene dUbhavato nathI. nyAya - pramANikatA potAnuM kaMI choDavAnuM nathI. jyAre dayAdAnamAM tamArI mAlikInuM dhana choDavAnuM che. potAnA hakkanI vastuno tyAga karavAno che. - sAdhake asAdhakapaNuM zuM che te samajavuM jarUrI che. vikRtine jANavI, svadoSadarzana karavuM te asAdhakapaNAne jANyuM kahevAya. guNanI vikRti e doSa che. guNa dabAvIne doSa prabhAva jamAve che. doSane dUra karavo te sAdhanA dharma che. guNomAM sthita thavuM te sAdhya dharma che. sAdhanAkALamAM zarIramAM jIva hoya, ane sAdhanA paNa zarIramAM rahIne karavAnI che. paraMtu zarIra (mamatA) jIvamAM na hovuM joIe ne ? e sAMyogika saMbaMdha che. teno game tyAre viyoga che. mATe zarIramAM saMkSipaNAmAM jIva hoya tyAM sudhI samatva sAdhI levuM, te sAdhanA che. dhyeya paramAtmasvarUpa che. dhyeyanuM dhyAna karavAthI dhyAtA abheda bane che. bhaktimAM bhAvanAno rasa che, paNa upayogamAM paramAtma svarUpa che. dhyAnamAM ekAgratA che. Ama dhyeya siddha thAya che. vyutthAnadazAmAM vikAsa) vikalpo ochA karavA ane UMcA rAkhavA. te vItarAgadazA lAvavAno abhyAsa che. dhyAnadazAmAM to vikalpo zAMta karavAnA che. tyAM UMcA ke zubha vikalpo paNa bAdhaka che. nirvikalpadazAmAM vikalpo e maLa che. svarUpa guNo AtmAthI abhinna che. kriyA guNo AtmAthI bhinna che. chatAM lakSyayukta kriyAthI mohAdi bhAvo nirbaLa bane che. nirvikalpatA pratye laI jaI Atma sanmukha thavAmAM sahAyaka che. AtmAne varNa nathI, Azrama nathI, bhedarUpa dharma nathI Atma sarvarUpa che, sarva vyApaka che. laukika vyavahAramAM ucita viveka rAkhI zarIrane dharma mATe sAdhana banAvo. zarIrane zarIra mATe sAdhana banAvavuM te saMsAra che. bhoga ane saMgraha zarIra mATe che. AtmA mATe zarIra sAdhana banAvo to tame tyAgI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 svarUpasAdhanAnAM sopAna aparigrahI cho. deha che tyAM sudhI loka-vyavahAramAM varNa, Azrama dharmo che. sAdhanAkALamAM tenAthI para thavAnuM che. saMyogo bhavitavyatAnA AdhAre che, ApaNA hAthamAM nathI. azubha vikalpo, rAgAdi na karavA te ApaNA hAthamAM che. ghAtakarmo ane aghAtI karmonA rahita asaMga svarUpa AtmAne bhajavo. 0 mananuM namana eTale mananuM bodharUpa pariNamana. 0 tananuM namana eTale paMcAMga praNipAta namana. mananuM pariNamana eTale mananuM paramAtmabhAvamAM pariNamana, upayoganuM paramAtmabhAve lUpa thavuM. tema karavAthI sarvathA abheda thaze, matijJAnano upayoga te mana che. manAdi yogamAM mULa vIryazakti AtmAnI che. te jJAnayukta che. udyama, utsAha, ullAsa e vIryazakti che. pudgalanI vIryazakti jJAnarUpa nathI te mAtra kriyArUpa zakti che. " jJAnAdi guNo AtmAnA svabhAvarUpa padArtho che. svabhAvamAM utpAdAdi nathI. avasthAmAM utpAdAdi che. anukULa utpAdaH iSTanA saMyogamAM rAga, rati, moha, vagere. pratikULa utpAdaH aniSTanA saMyogamAM dveSa, arati, bhrama, zoka, durgaNo vagere. saMyoga ane utpAdamAM jIvane gamo aNagamAnI bhedabuddhi che. tethI padArtho sAthe bhedajJAna joIe. mAro asamAM sabhAva che te nivArIne zuddhAtmA - paramAtmAmAM saddabhAva karuM. viyoga ane vyaya (nAza) bhogasukha mATe upayogI na hovAthI viyogamAM rahIe chIe. utpAda ane saMyoga dehabhAva bane che, kAraNa ke te bhogamAM kAma Ave che. Ama utpAda ane saMyogane ahaMrUpe, ke sukha-bhoga buddhie sat mAnavA te ajJAna che. mATe bhedajJAnanI sAdhanA karI utpAda saMyogAdi dehabhAvano / dehAdhyAsano tyAga karavo. dharmamAM guNa keLavavAnA che. kaLA-buddhi nahi. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 sAdhanAnuM kSetra vizALa che je prakAzamAM mohAdibhAvo dekhAya te jJAnaprakAza che. mohAdibhAvo haNAya te cAritra che. mohAdibhAvone jaNAve - jANe te zAstrajJa che. mohAdi bhAvo potAmAM che, tene jANe, kADhe te AtmajJa kahevAya. zubhabhAva, zubhabaMdha, sakAma nirjarA AtmajJAnanI dazA para varte che. zAstrajJAnanI dazA para vartatI nathI. puNyano udaya duHkhane, azubhane dabAve che. paNa duHkhano nAza karI zakato nathI. jJAna vaDe duHkhano nAza thAya che. puNya ane sukha joDiyA mitro che. sarva pApano nAza ane sukhanI prApti zuddha jJAna vaDe che. puNya udaye sarva prApti nathI. sAcA sukhanI prApti svabhAvathI che. zaMkhezvara tIrtha prabhAva che. pArzvanAtha - paramAtmA svabhAva che. ApaNI dRSTi prabhAva upara vizeSa che. svabhAva para jatI nathI. te bhrama che, ahita che. svabhAvano prabhAva hoya. prabhAvano svabhAva na hoya. baLavAna vastu svabhAva che. prabhAva nathI. prabhAvanA baLe svabhAva Ave che, chatAM te svataMtra nathI. prabhAva anaMtanA aMzarUpa che. svabhAva akhaMDita che. - sAdhanAmAM jIve potAnA jJAtAdraSNA bhAva keLavavAnA che. samyagubhAva yukta karavAnA che. temAM nimittakAraNa ke zeya padArthono doSa nathI. jagata to niyamathI cAle che, te to ThIka ja che. sAdhake potAnA bhAvone ThIka karavAnA che. kartA-bhoktAbhAvamAM jAgrata rahevAnuM che, te sAdhanA che. sAdi anaMta samAdhistha sthiti tevuM siddhabhagavaMtane zuddha nizcaya cAritra che. vyavahAra cAritra dehadhArIne hoya. saMsArI AtmAnA pradezonuM svarUpa arUpI hovA chatAM deharUpI hovAthI AtmA upacArathI rUpI kahevAya che. AtmAno upayoga arUpI hovA chatAM kALanA saMbaMdhathI vinAzI che. mATe sAdhanA dvArA upayogane zuddha karI avinAzI banAvavAno che. vaLI ghAtI karmono nAza karI AtmAne pUrNajJAnamAM sthAyI karavAno che. aghAtI karmonA nAzathI - nAmAdi prakRtiono nAza thavAthI arUpIpaNuM thAya che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 svarUpasAdhanAnAM sopAna azAtAne ApaNe duHkharUpa mAnIe chIe. tethI vizeSa duHkharUpa ApaNane ApaNuM ajJAna lAgavuM joIe. jJAnakAryanI pUrNatAnuM ApaNane lakSya, ruci, cAhanA jijJAsA hovI joIe. aprAptane prApta karavAnI tAlAvelInI pIDA hovI joIe. aMtaHkaraNanI upayogarUpa kriyA-bhAva te nizcaya sAdhanA che. upakaraNathI ane karaNanI kriyA vyavahAra sAdhanA che, je maryAdita che. mokSanI tIvra jijJAsA, te pada prApta karavAnI pIDA, teno puruSArtha, te dareka sAdhakane sAdhana tarIke nitya niraMtara vidyamAna che. e sAdhana vaDe ja jIva mokSa prApta kare che. mokSaprAptinI ciMtA jijJAsAne TakAve che. ane puruSArtha karAve che. mokSaprAptinI pIDA tIvra bane tyAre tenI prAptine yogya bhAva bane che. dehAdhyAsa e ApaNI vaikalpika dazA che. sAdhakane mATe svakSetra sAdhana che. jijJAsA ane udyama vaDe dehAdhyAsa, parakSetrAdinA adhyAsano nAza karavAno che. jijJAsA, udyama, ruci, e sAdhakanI bhAvalabdhi che. mokSamArganI e nisaraNI che. jijJAsA ane puruSArthathI kALa ane bhavitavyatA kapAya che. mokSanI ciMtA e jijJAsA che, te mATeno puruSArtha e sAdhakanuM svasAdhana che. te dareka samaye sAthe ja hoya che. jijJAsA ane puruSArtha e svatattva che. tene dezakALano bheda nathI. indriyajanita jJAna ane indriyajanita bhoga e jhaghaDAnuM tattva che. jo te ubhayano bhoga nathI to jhaghaDo nathI. samyagRjJAnIne bhogecchA nathI to jhaghaDo nathI. AtmAnI sAthe zarIra ane indriyono saMbaMdha che, tethI tyAM jhaghaDAnI saMbhAvanA che. paraMtu je sAdhaka zarIra indriyonI sAthe ja jhaghaDe che. tenA jhaghaDAno aMta Ave che, te jite che, jina bane che, kevaLI bane che. jIvanA ajJAna, mohAdi bhAvo ja kALa che. samayane lUMTe che. mATe kALa tattva para ja vijya meLavavo. moha, ajJAna para vijaya meLavavA mATe matijJAnanA upayogane samyagU banAvavo, kALAtIta banAvavo. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 113 dayA, dAna, sevA, paropakAravRtti sAdhakanI prAthamika bhUmikA che. viSayamAM anAsakta, chatAM janmamaraNamAM nirvedabhAva che. janmamaraNamAM kSobhavRtti nathI. te zreSTha sAdhaka che. sAdhake kartAbhoktAbhAvane na pakaDavo paNa jJAtAdraSTApaNe pote kevo che te barAbara samajavuM. kartAbhoktAbhAvathI saMsAra cAle che. jo tame bhoktA ja nathI to pachI bhogya vastunI kiMmata zuM? vaLI paugalika vastu para sattA AtmAnI che. AtmasattA vaDe te pravartamAna che. pachI pIgalika padArthonI gulAmI zuM? jIva padArthonuM sukha cAhe che te ajJAna che. AtmA ane zarIrano saMbaMdha asaddabhuta vyavahAra che, tenAthI saMsAra cAle che, ane e saMbaMdha TakI rahe che. pAMca indriyomAM sparzendriyane maithuna saMjJAthI abrahma kahI che. bAkInI cAre indriyone abrahma kahI nathI. paraMtu cAre indriyonuM pariNamana sparzendriyamAM maithunasaMjJAe abrahmarUpe pariName che. jema jIbha para padArthano sparza thAya che tyAre svAda pakaDAya che. mATe sAdhake A pAMca indriyonA viSayonuM je jJAnatattvamAM bhAna thAya che, tenI bhItaramAM Atma-paramAtmasvarUpe pratikSaNe vilasI rahyo che te jANavAnuM che. vizvamAM AtmAnA jJAna ane AnaMda avinAzI tattvo che. saMsArI jIvane jJAna ja ajJAna rUpe banela che. tema AtmAno brahmAnaMda rasa maithuna saMjJA vaDe abrahmAnaMda banela che. maithuna (kAmavAsanA) abrahma kahevAya che. ekendriya jIvane sparzendriyanI saMjJAthI (abrahma) kahela che. saMsArI jIva brahmAnaMdanA rasane abrahma maithunathI vikArIpaNe anubhave che, te jIvanuM ajJAna che. te jIvane duHkharUpa nIvaDe che. mATe sAdhake brahmAnaMdanA vedana mATe pAMca indriyonA viSayasukhanA rasane choDavA joIe. AtmA zarIra ane indriyone AdhIna thaIne abrahmAnaMdanA rasane mANe che, tethI jIvane anya padArtho meLavavA parizrama karavo paDe che. aMte duHkhI thAya che. brahmatattva, paramAtmatattva, Atmatattva AnaMda svarUpa che. mATe bAhya koI saMyogothI sAdhake sva paratve duHkhI na thavuM, paraMtu AnaMdamAM vartavuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 svarUpasAdhanAnAM sopAna bAhya rIte AnaMdamAM rahevA ahiMsA, sevA, dayA, dAna Adi kAryo che, yadyapi anya jIvone sukhazAtA, AnaMda ApavAnA kAraNathI puNyabaMdha thAya che, paNa te vAyadAnuM sukha che. tenA karatAM vizeSa to vartamAna kALamAM jIve duHkhI na thatA AtmabhAve AnaMdamAM vartavuM, te satya svarUpa che. jethI pApano vartamAna udaya phoka thAya che, ane bhAvino paNa phoka thAya che. vyavahArapaNe khUba jANavuM te buddhijanya che. dhyAnasamAdhimAM buddhi ke vicAranuM koI kArya nathI. jJAnanuM kArya AnaMdanI prApti che. jJAna ane AnaMda tarUpa che, svakIya che, bhinna che. te darUpa nathI, smaraNarUpa nathI tethI jIvane vizvAsa thato nathI. vartamAnamAM AvaraNane lIdhe e jJAna ane AnaMdano bheda Ubho thayo che. buddhimAM aham Ave to zraddhAno Azaro levo. buddhimAM aham karIne zraddhAne khaMDita karazo nahi. zraddhA ahamarahita che. zraddhAnI puSTi karavA mATe buddhie bodhano - jJAnano Azaro levo joIe. savizeSa bhedajJAna vaDe abheda thavAnuM che. bhedajJAna zuM che ? zarIrane para mAnI - anubhavI tenA mamatvathI mukta thavuM. dehAtIta thavuM te bhedajJAna che deha ane AtmAnI bhinnatAnuM bhAna tame je vastune mahattva Apo che, te vastu tamArAthI vizeSa hoya che. tevuM tamane lAge che tethI tamane tenA pratye prIti thAya che. chatAM te vastunuM svarUpa zuM che tenA para tamArA lAbhAlAbha che. je vastu vinAzI che, tene tame mahattva Apo cho tyAre tenA dAsa - gulAma bano cho, ane vastu vinAza pAmatA tame duHkhI thAo cho. vinAzI vastunA saMge saMsArI jIva pote ja vinAzI bane che, janmAMtara kare che, jo tame avinAzI evA paramAtvatattvane mahattva Apo cho, tame tenA dAsa bano cho, to paNa te avinAzItattva hovAthI tame tenA saMge avinAzI bano cho, janmamaraNathI mukta thAva cho, mATe paramatattvanI upAsanA karavI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 115 AtmAnI moTAI aMgrimatA kaMI zeThAI zAhukArI ke vaibhavamAM nathI. te te prakAro sAMsArika sukharUpe zarIrathI bhogavAya che, te mAtra majUrI che, kAraNa ke te sarva prakAro kSaNika che. indriyajanita vastuono nAza thayA pachI te abhogya ane ayogya bane che. saMsArI jIva vinAzI padArthone avinAzI banAvavA mathe che. vinAzI vikalponI nIce ja vinAzI padArthone avinAzI banAvavA mathe che. jema vAdaLA nIce sUrya chupAyelo che, tema vinAzI vikalponI nIce avinAzI sukha chupAyeluM che. mATe nirvikalpatA thavA sAdhanA karavI. jethI avinAzI sukha mANI zakAya. AtmA vinAzInA saMge vinAzI thAya che. avinAzInA saMge avinAzI thAya che. paraMtu pudgala dravya to vinAzI ke avinAzInA saMge vinAzI ja rahe che. deha saMsArIno ho ke arihaMtano ho, vinAza pAme che. - sAdhanA kSetre dayAdAna vinA jIva jema dharmamArgamAM Avato nathI. brahmabhAvamAM Avato nathI. tema pUrNa brahmabhAva pragaTa thayA pachI dayA, dAna Adi dharma paNa rahetA nathI. brahmabhAva evA zubhabhAvothI paNa atIta che. pUrNa brahmabhAvamAM AnaMda e anubhava tattva che. cetananuM lakSaNa jJAna ane jJAnanuM phaLa AnaMda che. saMyogathI atIta thaIne AtmasvarUpa prApta karavAnuM che. saMyoga e AtmasvarUpa nathI svabhAva e AtmasvarUpa che. samati e samyagudRSTi che. lakSyano prAraMbha che. cothAthI sAtamA sudhI kSayopazama samakti bane che. cAritra mohanIyanA sthAnako zuddhi anusAra badalAya che. avirati, dezavirati, pramatta, apramatta, yadyapi darzanasaptakano kSaya thatAM cothAthI samakita kSAyika bane che. mATe ApaNI sAdhanAnuM lakSya mULa svabhAvanI siddhinuM che. teno prAraMbha samakitathI thAya che. azubha Azrava dabAya zubha Azrava hoya. zubhAzubha baMne Azrava dabAya saMvara thAya. pUrvakRta azubha udayathI vartatA du:khano nAza thAya. vartamAna doSo jenA vaDe azubhadoSono baMdha paDe te paNa nAza pAme. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 svarUpasAdhanAnAM sopAna ane uttama puNya baMdha thAya je puNya mokSamArganA manuSyAdibhava jevA sAdhano Ape aMte "satra pAva paNAsaNo thAya. ghAtakarmono nAza thAya. pavitratA pragaTe e sAdhanAnI siddhi che. jenAthI mohanIya karma nAza pAme te sAdhanA che. te sAdhanA bhakti, saMyama, japa, tapa, jJAna, dhyAna vagere je kaMI hoya. tenA dvArA pariNAme mohanAza thavo joIe. dharmanuM sAcuM svarUpa zuM? jIvanuM paranA saMbaMdhathI ane saMyogathI chUTavuM te dharmanuM sAcuM svarUpa che. baMdhana svanuM na hoya paranuM hoya. chello paramArtha zuM? AtmA svaguNono katabhoktA rahe te sAco paramArtha. ApaNI parane jANavAnI - jANanakriyA harakSaNe cAlu che, jene dhyAna dvArA khatama karavAnI che. bhogecchA bAdhaka che tene prathama naSTa karavAnI che. parane jANavAnI IcchA naSTa thaze to bhogecchA raheze nahi. jJAna jAgrata haze to bhogecchA aTakI jaze. jANavAnI ane bhogavavAnI icchAthI jJAnAvaraNIya ane mohanIyakarma baMdhAya che. svarUpa ramaNatAne badale AvaraNa Ave che. AthI baMdhanathI chUTavA mATe jANavAnI ane bhogavavAnI icchArahita thavA sAdhanA karavAnI che. (ya) parapadArthone jANavA bhogavavAnI icchAthI AtmA upara aMdhakAra Ave che. para padArthone zA mATe jANavA che? daihika sukha mATe, indriyonA bhoga mATe, AvI vRtti kyAre paNa pUrNa thAya tema nathI. mATe prathama parane jANavAnI icchA choDI do, pachI bhogecchA chUTI jaze. sAdhanAno marma A che. mohanIyakarma jJAnamAM vikAra-viparItatA lAve che. jJAnAvaraNIyakarma jJAna upara AvaraNa lAve che. ubhaya karma AtmasvarUpane Avare che. jJAna vikArI bane AvaraNa Ave, jJAna upara AvaraNa hoya eTale jJAna vikArI bane. Ama viSacakra cAle che. sAdhanA dvArA mohanIyanA bhAvone kADhavAnA che. para padArthone jANavA jaIe chIe te asaddabhuta vyavahAra . Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM kSetra vizALa che 117 che. te pAramArthika jJAnakArya nathI. jJAna zeyane jANavA jAya te samyagrakriyA nathI, mithyA kriyA che. te asaddabhuta vyavahAra che. zeya ane jJAnano saMbaMdha TaLavAno nathI paraMtu mithyA rIte na jANatA samyapaNe jANavuM. deha AtmA bhinna che te jema sAdhanAno vikalpa che, tema mArA jJAna upayogane zeyamAM ramADavo ne mithyAbhAva che. tenuM bhAna hovuM jarUrI che. huM AtmA chuM, paramAtmA chuM. vartamAnamAM te ApaNA mATe zeya rUpa hovA chatAM jyAre sAdhanA dvArA siddhi prApta thAya che, tyAre zeyanA vikalpa jJAnarUpa banI jAya che, e ja paramAtmApaNuM che. tyAM zeyanuM jJAna nathI rahetuM paraMtu e anubhava-vedana bane che. pugalanA dravyo zeyarUpa chatAM koI kALe te jJAnarUpa banavAnA nathI. jANavA javuM te jJAnanuM satkArya nathI. temAM yatkiMcitapaNe rAgAdi hoya che. svarUpavedana nathI hotuM. kevaLajJAnI kevaLajJAnane jANe nahi paNa vade, samasta vizvanA padArthane jANe paNa vede nahi. dazya hoya tyAM draSTApaNuM hoya. nidrA ajJAta-jaDa jevI avasthAmAM jIva spaSTapaNe jANato nathI. paraMtu tyAre jJAnano abhAva nathI. turIyAvasthApUrNa jAgratAvasthA che, temAM sarva jaNAya che. tyAM pUrNa AnaMda avasthA che. bhale nidrAmAM rAgAdinuM vedana nathI, azAtAnI pIDA spaSTa nathI tethI tyAM sukha lAge che paNa te ajJAna avasthAnuM nirarthaka sukha che. nidrAUDI jatAM e bhrama tUTI jAya che. mana buddhi citta ahaMkArano jyAM vyApAra cAlato hoya tyAM aMtaHkaraNa kriyAkArI hoya. nidrAmAM mana, citta, Adino vyApAra nathI eTale aMtaHkaraNa suSupta-mUrNita che. tethI te niSedhAtmaka sukha che. nidrAmAM jJAnane zeya sAthe saMbaMdha nathI, mananA upayogano vyApAra nathI. nidrAmAM mana buddhi cittanA vyApArano abhAva hovAthI tyAM kleza saMtApa hotA nathI. jyAre pUrNa jAgratAvasthAmAM mana, buddhi, cittano ja abhAva che. karma bIjano nAza thavAthI pUrNa AnaMda varte che. bIjabhAvano, bIja AkRti ubhayano nAza thAya che. AtmA pUrNAnaMdane pAme che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 svarUpasAdhanAnAM sopAna jAgrata avasthAmAM mana, buddhi, cittano vyApAra zarU thAya che, tethI duHkha, kleza janme che. mATe jAgrata avasthAmAM sAdhanA karavAnI che, mana vagerethI atIta avasthA prApta karavAnI che. huM AtmA chuM. paramAtmasvarUpa chuM e paNa vikalpa che. sAdhanA siddha thayA pachI e vikalpa chUTI jaze. huM AtmA chuM. eTale jaDa nathI nitya chuM. eTale janmamaraNa thavA chatAM AtmAnuM astitva TakI rahe che. AtmAno abhAva nathI thato eTale zAzvata chuM. vairAgyabhAva eTale deha-indriyonA sukhano asadubhAva, te pratye upekSAbhAva che. duHkhano nAza karavo te vairAgya nathI. duHkha na game te vairAgI ema mAnIe to, duHkhI hoya te sarve vairAgI gaNAya. sukhanA bhogano tyAga thaI zake che. duHkhano tyAga thaI zakato nathI te to bhogavavuM paDe che. duHkhane sukharUpa banAvavuM te vairAgya che. te bhAvanA che. jIva vedana vagarano nathI, tame sukhane vedo ke duHkhane vedo ke svarUpAnaMdane vedo. jIva jema jJAnasvarUpa che tema vedaka teno guNa che. sAdhake dehane jela-baMdhana mAnavuM. temAMthI chUTavA bhedajJAnanI sAdhanA karavI. je vastu para che tene sva mAnavuM ane sva che tene para mAnavuM te mohamUDhatA che. jaDamAM sat citta AnaMda nathI. satyam, zivam suMdaram nathI. chatAM tema mAnavuM te mUDhatA che. svarUpanuM abhAna te ajJAna che. parasvarUpane svarUpa banAvavA mathavuM te moha che. mATe sAdhake vivekapUrvaka dehane svasvarUpe na mAnavo. paNa AtmAne saccidAnaMda svarUpe svIkAravo, tyAre sAdhanA siddha thAya che. sau alaka mUlyavAna meLavavA mATe jotA pAse rahela so adhika jUlyavAna je haju che te tene mArI devo joIe athaC/ ahajunuM visarjana te ja ahaMsunuM sarjana che Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' yA) A kAma 4. adhyAtmayoga manAdi yoga, paMcAcAra, dhyAna, mahAsattA, avAMtarasattA. adhyAtma = eTale AtmAnI najIka vasavuM. svarUpalakSI pariNamana te yoga che. niyaSTi anurUpa vyavahAradharma Acaravo te adhyAtmanuM kArya che. adhyAtmanA vikAsamAM manAdiyogono zubhAcAra, paMcAcAra, dhyAna ityAdi aMtargata che. cAre anuyoganuM jJAna adhyAtmane daDha kare che. tevo adhyAtmayoga muktimArgano bhomiyo che. adhyAtmamAM AtmAnA zuddha paryAyo - avasthAne svIkAryA vagara, siddhAvasthAnA zuddha bhAvone svIkAryA vagara, zuddha nizcayanA bhAvone svIkAryA vagara, adhyAtmanI anubhUti saMbhava nathI. A dareka bhAvo karavAthI Atma pradeza paranA AvaraNo haThe che. adhyAtma dvArA bodha pAmavo ke vinAzI padArtho asat che. AthI anya padArthono kartAbhoktAbhAva ghaTe che, te adhyAtmanI zailI che. adhyAtma - AtmabhAvamAM rahevuM te adhyAtma che. te vaDe rAga naSTa thaIne vItaragatA Ave che. pUrNa vItarAgatA pragaTavAthI jJAna nirAvaraNa bane che, nirvikArI bane che. koI paNa sAdhaka ke sAdhune dravyAnuyoganuM jJAna nathI ke tevA jJAnI pratye Adara nathI te vAstavika sAdhu ke sAdhaka nathI. vizvanA svarUpamAM rahelAM dravyonuM jJAna te dravyAnuyoga che, jenA abhyAsathI adhyAtmadRSTi Ave che. pariNAme vairAgya pedA thAya che. AjanuM vijJAna kevaLa eka ja dravya pudgala)nI pAchaLa doDe che ane tenI ja vicAraNA ke saMzodhana kare che. dravyAnuyogamAM mULamAM jIvAstikAyano vicAra kevaLa pa63 saMsArInA bheda vaDe karavAno nathI, paraMtu savizeSa vicAra paramAtma svarUpano karavAno che. jethI sarva jIvo pratye AtmIyabhAva Ave. je jIvane svayaM paramAtmasvarUpe pragaTa kare che. 563 bheda ahiMsAnA pAlana caraNa bane chata Ave te kahevuM te A Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 svarUpasAdhanAnAM sopAna mATe jaNAvyA che. paramAtmA pratye samarpaNatA, ruci ane bhaktinA bhAvo dvArA matijJAnane samyak banAvI ghAtakarmono nAza karavAno che. ahiMsA dharmanI pUrNatA pAmavA mATe che. jo pUrNatA na pAmo to hiMsA ane ahiMsA e cakarAvo cAlyA karaze. * aMtaraMga avasthAnuM nirIkSaNa karavuM te adhyAtma che. jJAnathI jJAnane jovuM. jethI moharahita zuddhabhAva samajAya che. ane aMte moha vilaya pAme che. AthI adhyAtmadaSTi vikAsa pAme che. jIva jeTalA aMze vikalpa karavAnuM choDe teTale aMze kleza, udvega, rAga, dveSa Adi vilaya pAme. bAhya kriyA dvArA jIva duHkha bhUlavA prayatna kare che. paNa te sAco upAya nathI. adhyAtmamArgamAM AtmAnuM nirIkSaNa karavAnuM che. mohanIyanI asarane tapAsavAnI che. vikalpothI mukta thavuM te adhyAtma che. AtmAnA apagalika kSAvikabhAvone jANo, mANo, bhAvo, e aMtarAtmAnA bhAvo che. paraMtu jyAM sudhI jIvamAM mohanIyabhAvo paDyA che tene phakta jANo ane kSaya karo te adhyAtmasAdhanA che. huM yugala svarUpa nathI evo niSedhAtmaka bhAva nathI karavAno paNa huM brahmasvarUpa chuM e vidheyAtmaka bhAva adhyAtma preraka che. paramAtma svarUpanI vicAraNA adhyAtma bhAve kare to mohanIyano kSayopazama zarU thAya. jJAnAvaraNIyano kSayopazama to che. sAthe sattattvanI AtmatattvanI prAptinI tAlAvelI thAya te dhyeyane zIdhra prApta karAve che. pUrNa bhAve pUrNa tattva pragaTe che. AtmA upara AvaraNa hovAthI svarUpamayatA thatI nathI. svarUpa lInatA e paramAtmatattva che. mohanA vikAra hovAthI jIva dIna bane che. svarUpathI dInAnAtha che. AtmalInatA asIma bane to jIvanuM jJAna AkAzanI jema vyApta thaI jAya. adhyAtma dRSTie jJAna hoya to sukha ja che. ajJAna tyAM duHkha Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 121 che. viveka vagara jJAna na thAya. jIvane kaSTa sahana karatAM duHkha vedAya to samajavuM ke jJAnanI gerahAjarI che. jJAna e jaLahaLato prakAza che. bAhya kaSTathI thatAM duHkhane manoyogathI sukhamAM palaTAvavuM e adhyAtma che. bhAva-upayoga svayaM AtmA che. eTale bhAva ke upayoga kevA karavA tenI svAdhInatA che. bhAvanI pUrti mATe bhUmikA pramANe bhale kriyA karavAnI hoya. temAM parapadArtho naimittika che. parAdhInatA che. apUrNa che. sva-upakAra mATe samartha sAdhana nathI. tethI adhyAtma yoga vaDe bhAvazuddhi karavI. paramAtmabhakti mokSa lakSI thatI na hoya to samajavuM ke bhAvazuddhi nathI. aMtaramAM hajI mohanIyanA ghAtIbhAvano saMskAra daDha che. jethI bhaktimAM lInatA AvatI nathI. te bhAvo ahabuddhivALA hoya che. AtmAne anya jIvo sAthe viSamabhAve bheda varte che. temAM paudgalika bhAva che, saMbaMdha che. siddhakSetre anaMta siddhAtmA hovA chatAM aMza mAtra bheda nathI. tyAM pudgala naimittika asara nathI mATe sAdhake adhyAtmadaSTi vaDe paugalika saMbaMdhonI viSamatAne kADhavAnI che. prayoga karIne niHsaMgI banavAnuM che. icchA to icchA ja che paraMtu mokSanI icchA sahaja sukhada hovAthI upAdeya che. 0 paugalika icchA pariNAme dukhada hovAthI heya che. 9 zraddhA sAdhakabhAva che. anubhava siddhi che. 0 zraddhAnuM kArya anubhava karAvavAnuM che. AtmAnuM sAmarthya sarva dravya, sarva kSetra, sarva kALa ane sarva bhAvane siddhapadamAM samAvI - pacAvIne beThuM che. tenA pUrNa jJAnathI te mahAna che. AthI AtmavikAsa ke adhyAtma vikAsa jJAnathI che. manAdiyoga kevaLa sAdhana che. adhyAtma eTale bahArathI aMdara javuM. svadravya, kSetra, kALa, bhAvanI vicAraNAnuM - jJAnanuM te udbhava sthAna che. jIve te jJAna svarUpa lakSya karI potAmAM samAI javuM te adhyAtma che. jema jema jIva, jagata, jagannAtha Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 svarUpasAdhanAnAM sopAna traNenuM svarUpa samajAze tema tema adhyAtma yoga puSTa thaze. manAdi yogaH dehadhArI AtmAne traNa karaNa - sAdhana - arthAt mana, vacana, kAyAnA traNa yoga maLyA che. jIvamAtrane traNamAMthI alpAdhika yoga hoya che. manuSyane traNe yoga maLyA che. manoyoga = vicAraNA mATe che. buddhino vyApAra thaI zake che. vacanayoga = zrata, zravaNa ane bhASAnA vyApAra mATe che. kAyayoga = daihika pravRtti / kriyA mATe che. manuSyane kAyayoga bhoga ane yoga bane mATe maLyo che. bhogI sAMsArika padArthone icche che. yoga AtmAne dhyAvavA mATe che. manuSya manoyoga - pariNAma) dvArA cothA guNasthAnakathI caudamA guNasthAnake pahoMcI zake che. kAyayoga dvArA sAdhanA karI zake che. yoga sAthe AtmAno sAMyogika saMbaMdha che, tethI AtmA yogarahita banI zake che. upayoga AtmAnuM lakSaNa che. devono kAyayoga kevaLa bhoga mATe thAya che. devo manoyogathI cothA guNasthAnakathI AgaLa vadhI zakatA nathI. jenI sAthe jIva joDAyo che temAM premabhAva rAkhavo te karmayoga che. kaMIka jIvone pIDA ApI che tenuM kAraNa karmayoga che. bAhya kriyAmAM sudhAro sUcavAya paNa bhUmikA vagara bAhyAcaraNa tyajI devAnuM nathI. dharmanuM phaLa jo guNa na bane to kaMI kSati che tema vicAravuM. dehathI aAdi saMbaMdha na karavo te anazana. manathI pudagalano saMbaMdha na karavo te mAnasika anazana. deha che ke nahi te bhAna paNa na rahe, evI samAdhiavasthA Ave ghAtI karmono nAza thAya. pachI karma kriyA dazya rUpe thatI rahe che. nidrAmAM jema AMzika dehabhAna bhUlI javAya che. samAdhimAM sajagatA chatAM dehabhAna bhUlI javAya che. deha ane kaSTa baMnenuM vismaraNa thAya che. A bhedajJAna che. adhyAtma che. deha ja huM nathI to kaSTa konuM hoya? yoga svabhAvathI sakriya che. manoyogamAM matijJAnanA upayogathI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 123 bhAvamananI kriyA thAya che. zuddhi thatA akriyatA Avaze. manAdi yoga dvArA saMsAranI yAtrA karatA aneka doSo grahaNa karyA che. have e traNe yoga dvArA bAhyAbhyatara cAritrAdi vaDe doSono tyAga karavAno che. yoga karmabaMdhanuM kAraNa che, tema karmanirjarAnuM kAraNa che. bhAva mana cetana che, dravyamana jaDa che. mana dvArA vicAravuM tyAM cetanazakti che. eTale dravyamana upacarita caitanya che. kAraNa ke matijJAnano upayoga che. matijJAna indriyo ane mananuM sthAna che. manovargaNA vagara mana banatuM nathI, tethI matijJAna upacarita jaDa che. deha Atma pradezoyukta hovAthI upacarita caitanya che. yoga vaDe pravRtti karatA koI jIvane duHkha na thAya anya jIvone sukha Upaje tevo bhAva rAkhavo. e ja yoga vaDe tattvaciMtana, jJAna, dhyAnanI kriyA thAya che. tethI te mokSanAM bAhya sAdhano che. svarUpa ciMtana vagara nirAvaraNa thavAtuM nathI. dehabhAva tyajI AtmavedanamAM javAnuM che. jenAthI kSAvikabhAva pragaTe. moha vaDe manoyogathI saMkalpa hiMsA thAya te ApaNAM vibhAva rasa che. teno karma baMdha tIvra hoya che. mana vagara kAma yoganI kriyAmAM alpa rasa hovAthI. karmabaMdha alpa che. dehakaSTa samatAthI sahana karavAthI nirbhayatA Ave che. cAritrAcAra ane tapAcAra dehathI bhedajJAna karavA mATe che. upayogathI AtmAmAM lIna thavuM te tapa che. manAdi traNe yoga vaDe dravya guNa ane paryAyathI paramAtmAne arpaNa thavAthI te guNo jIvamAM pragaTa thAya che. arthAt AvaraNa TaLavAno te upAya che. paMcAcAra adhyAtmayoganA aMga che. te vaDe svAdhIna sukhanI prApti thAya. te mokSaprAptinAM sAdhano che. jJAnAcAra = huM jJAnasvarUpa chuM. siddha-pUrNa paramAtmasvarUpa chuM tevA bhAvamAM lIna thavuM. svAdhyAya mATe kALAdi vyavahAramAM jJAnAcAra pALavA. darzanAcAra = zaMkA-AkAMkSArahita paramAtmAmAM pUrNa rIte samarpaNa thavuM. arihaMta siddhanuM zaraNa levuM ane guruAjJAmAM pravartavuM-sarvAtmAmAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 svarUpasAdhanAnAM sopAna samadRSTi keLavavI. cAritrAcAra = vyakti ane padArthothI asaMgatA karavI. aSTapravacana mAtArUpa samiti guptinA vyavahArathI cAritrAcAranuM pAlana karavuM. tapAcAra = dehabhAva ane deha tyajI devAnI svecchAe tatparatA te tapAcAra che. icchAothI asaMga thavuM. vIcAra = uparanA cAre AcAramAM utkRSTapaNe TakavuM te. jJAna AcArAdi bAhya jaNAya che. te vaDe utpanna thatA guNo atyaMtara che. bAhya paMcAcAra dazya che. ane atyaMtaradazA te svarUpAkAra che. bAhya jJAnAcAramAM dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna ane tenA rahasyano bodha paramAtmabhAvamAM laya lAve che. tethI jJAnAcAra vaDe jJAnasvarUpamAM abheda thavAya che. pachI uparanA guNasthAnako sAdhya bane che. sAdhyane mukhya karI je sAdhanane pakaDe che tene avarodha Avato nathI. sAdhana chUTI jAya che. sAdhya siddha bane che. ghAtakarma jevI pravRtio ke duSTa vRttio paMcAcAra vaDe parivartana pAme che. mana vacana kAyAnI kriyA paNa AcAravicAra che. jJAnAcArAdimAM je bhinnatA ke taratamatA che te varyAcArane kAraNe che. audayika Adi bhAvomAM vicAranI taratamatA hoya che. bheda hoya che. tame zuM jANo cho, keTalAM zAstro ke pUrve jANo che te upara adhyAtma nathI. tame zuM thaI zako cho, Iccho cho, varto cho, te upara adhyAtmano vikAsa che. varUpabodha e jJAnAcAra che. jIvamAtra pratye samAna prema, bhAvabharI dRSTi e darzanAcAra che, vaLI guru pratye arpaNabhAva che. jJAnAcAranuM rahasya sarva jIvone brahmasvarUpe jovAnuM che. cAritrAcAranuM rahasya dehanuM mamatva chedavAnuM che. pAMce AcAra anyonya pUraka che. dehabhAva rahI jAya to jIva dehanA mamatvathI pAcho paDe che, yoga vaDe dehathI bhinnatA keLavavAnI che. adhyAtmamAM hiMsAdi avrata tyAga ane krodhAdi kaSAyanuM zamana atyaMtAvazyaka che. AtmAne svalakSI banavAnuM che. svadoSadarzana karI tenuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 adhyAtmayoga varjana karavuM. manathI zubha pravRtti sahaja thAya ane azubha pravRtti vagara baLAtkALe jAya to te UMco manoyoga che. mana sUkSma hovA chatAM kAyA Azrita sthUlatA prApta kare che. eTale kAyA jyAre nirbaLa bane che. tyAre mana nirbaLa bane che. mATe manathI vacanayoga Azrita ane kAyayoga Azrita zubha pravRttimAM pravartana karavuM joIe. kAyA svayaM saMcAlita nathI. mana saMcAlaka che. chatAM dehabhAvanA lakSya mana pUla bane che. e mana ne AtmAne Azrita karo to AtmAnI anaMta zaktiomAMthI viziSTa zaktio jAgrata - kAryAnvita thaze. manamAtra zarIra mATe zarIrane lakSya kAma karI rahyuM che. te saMsAra che. tethI mana zarIranA yoge sukhaduHkha bhogave che temAM AtmA saMDovAya che. mATe zarIra nirapekSa Atma sApekSa sukha mane anubhavavuM joIe. Atma lakSya manoyoga te dharma / mokSamArganI sAdhanA che. adhyAtma che. manane gauNa karIne mAtra kAyika kriyAthI adhyAtma prApta thatuM nathI. sAdhujanoe samitidharmamAM mana-vacana-kAyAnA je sakriya yogo che, temAM zubha azubha kriyAno, viveka karI sAvadya kriyA tyajI niravadya kriyA karavAnI che. potAnuM AtmabhAve bhaluM karavuM te parama paramArtha tattva che, anyanuM bhAva anukaMpA ane dravya anukaMpAyukta niSkAmabhAve-AtmabhAve ke dehabhAve bhaluM karavuM te vyavahAra paramArtha che. zarIra ane AtmAnuM je asat mizraNa che teno bheda karavo. juduM karavuM te dharma che. jenI pAse mana, vacana, kAyAnuM vivekapUrvakanuM baLa che, te dharma AdarI zake che. nirAza, nirUdyamI, avivekI dharma AdarI zakato nathI. indriya ane buddhine paramAtmAne samarpaNa karo, atindriya jJAnano bodha meLavo. to buddhigamya ke indriya gamya nahi paraMtu kevalIgamya thavAya. jemAM jagatanA anaMtakALanI anaMta ghaTanAo pratibiMbita thaze chatAM koI vikalpa nahi ? hoya. samasta vizvanuM ekIkaraNa e ja ApaNuM abheda svarUpa che. divya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 svarUpasAdhanAnAM sopAna jJAna vaDe dravya kSetrAdi bhedano aMta Ave che. saMsAramAM cetanAnA vikAsano aMta nathI. che to aMtarUpe mokSa che je sAdianaMta bane che. udAsInatA - madhyasthatA - cittanI svasthatA e sajAtIya jIva pratye kartavyanA bhAva vinA, dayA-paropakArAdi vRtti vinA, anukaMpAnA bhAva vinA bane nahi. e kAya niSkAmabhAve thAya te udAsInatA che, paudgalika padArtho pratye vairAgya, nirmaLatva, aparigrahabhAva e udAsInatA che. parapadArtho pratye mULamAMthI mohabhAva nIkaLI javo te udAsInatA che. A udAsInatA adhyAtmanI jananI che. adhyAtma mATe samyagu kRtanA vikalpo sahAyaka che. je vikalpo AtmAmAM paramAtmabhAva utpanna kare che. te zratanA vikalpo AtmAnuM nidhAna che. hIrA, motI, mANeka nahi, mATe cakravartI ke Indra mahAna nathI. zuddhAtmA mahAna che. tIrthakara gaNadhara, kevaLI bhagavaMto mahAna che. siddha paramAtmA sarvocca mahAna che. teonuM nirAvaraNa jJAna mahAna che. anaMta lokAloka AkAza e jJAnamAM samAya che. jIve potAnA aNavikasita guNone vikAsavavA joIe. te mATe paMcAcAra svarUpa-guNa che. anya jIvanI je AcAramAM vizeSatA hoya te AcArane grahaNa karavo. AthI ApaNAmAM te AcAranI daDhatA Ave, paNa teno apalApa na karavo. anumodanA karavI to ApaNA khUTatA guNonI pUrti thaze. dharma ke mokSamArgamAM dehabhAva zatrurUpa che. mATe dehAdhyAsa choDavAnuM jJAnIjano jaNAve che. kAraNa ke anAdikALathI jIva e bhAve ja rakhaDyo che. mATe vartamAnamAM upayogane mokSamArgamAM joDavA sAdhanA karavI. jo paradravya sAthe prIti karavI haze to bhUtakALa ane bhAvikALamAM upayogane joDavo paDaze. vartamAnanI uttama paLa cAlI jaze; je svakALa che, temAM jIvavuM te sAdhu ke sAdhakapaNuM che. te adhyAtma che. adhyAtmanuM pariNAma yogakriyA, Asanajaya, samyagrajJAnAdi, dhyAna vagere che. jemAM AhArAdi saMjJAo ghaTatI jAya, zarIrasauSThava vadhatuM jAya, dehanuM mamatva - chUTatuM jAya aMtarmukhatA vadhatI jAya. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 127 9 bAhyadRSTine aMtardaSTi banAvavI te adhyAtma. 0 sthUladaSTine sUkSma banAvavI te adhyAtma. 0 vyavahAradaSTine pAramArthika banAvavI te adhyAtma. 9 saMsArI jIvo ane siddha jIvo vaccenuM madhyabiMdu sAdhu che. jaDa ane caitanyanAM svarUpano bodha te bhedajJAna che. bhedajJAnanI pUrNatA abhedajJAnathI thAya che. AtmasvarUpanI aikyatA te abheda che. A abhedamAM paNa apekSAe mithyA jJAna ane samyaguM jJAna hoya che. deha te huM chuM AvuM abhedajJAna mithyAjJAna che. AtmAnA abhedanuM ajJAna che vismaraNa che. jemAM huM ane mArAnuM aikya che te abheda che. dehanA abhedajJAnathI svarUpanuM vismaraNa che. anAdikALathI dehamAM ahama mamatvano je bhAva che. tenAthI AtmAnuM abheda svarUpa AvarAyuM che. AthI jJAna dehabhAvanuM tAdAmya toDavA prathama bhedajJAna karAve che. jethI khoTuM abhedajJAna dUra thAya. para padArtha sAtheno baddha saMbaMdha ane ahama mamatva kADhI, AtmA abheda svarUpe kevo che tenuM jJAna karAve te abhedajJAna che. AtmAnA saikALika svarUpanuM mAhAsya Avazyaka che. te sivAya AtmasvarUpanuM vadana thavuM saMbhavita nathI. zarIramAM rogane dUra karavA auSadhanI ruci karavI paDe che. roga dUra thayA pachI auSadhasevana jarUrI nathI. tema saikALika AtmasvarUpane pAmavA tapa saMyamanI jarUra che. AtmasvarUpa pragaTa thatAM tapAdinA sevanano vikalpa nathI. jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI adhyAtma jJAna prApta karyA pachI mohanIya karma haNavA mATe cAritranA baLanI jarUra che. kALa, bhavitavyatA, purUSArtha, kriyA, svabhAva A pAMca samavAya kAraNa che e AtmAnuM svarUpa nathI, paNa sAdhana che. puruSArtha karavA chatAM pariNAma na Ave to hatAza na thavuM, paNa svarUpamAM sthira rahevA prayatna karavo. sAdhanathI parAdhIna ke sAdhanarahita thavAnuM nathI paNa sAdhanathI samartha thavAnuM che. sAdhanathI baMdhana karavAnuM nathI. tenI bhUmikA pramANe khUba Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 svarUpasAdhanAnAM sopAna upayoga karavAno che. dharmasAdhanAmAM thAka uga na hovA joIe. dareka paristhitimAM prasannatA TakAvavI joIe. AtmasvarUpa asaMgI che. tene koInA TekAnI jarUra nathI, Avo svarUpa nirNaya hovo joIe. tenuM niraMtara smaraNa rahevuM joIe. te adhyAtmayoga che. AtmasvarUpamAM sthira thavuM te svasthatA che. tana-mananI zAMti -svasthatA te vyavahAra che. kriyA karIne thayelI bhAvanI zuddhi, kriyAnA aMtarAyamAM paNa sAdhakane svastha rAkhe. * samiti eTale nirdoSabhAve pravRtti. 0 gupti eTale pravRttithI mukti. mana, vacana, kAyAnA yoganI pravRttine gupta karIe to mohabhAva ghaTe. anekatvamAMthI AtmA ekatvanuM "sohanuM vedana kare. vikalpone sudhAravA te adhyAtmanuM sopAna che, ane vikalpono nAza karI nirvikalpa thavuM te dharmanuM zikhara che. vikalponuM upayogathI bhedajJAna karavAnuM che. te mATe dehadamana, indriyonuM zamana jarUrI che jethI mohano nAza thaI paramAtmAnA svarUpanuM dhyAna thaI zake. adhyAtmavAdImAM nirbaLatA, nirAzA pramAdIpaNuM na hovuM joIe. svajAti jIva pratye prema karuNAthI jIvavuM. jaDa pratye viraktithI jIvavuM. svadravya, kSetra kALa bhAva pratye dRSTi te dharma adhyAtma. paradravya, kSetra, kALa, bhAva pratye dRSTi te saMsAra. audayika bhAvone jotA zIkhavuM to kSayopazabhAvanI vicAraNA thaze. tyAra pachI kSAyikabhAva pragaTaze. dravya, kSetra, kALa e sAdhana che. bhAva te sAdhya che. sAdhana ane kriyAnA bhedamAM adhyAtmavALAe jhaghaDAmAM paDavuM nahi. bhUmikA pramANe sevana karavuM. adhyAtmamAM jIva sAthe toDavAnI vAta nathI, joDavAnI vAta che. jaDa sAthe joDavAnI vAta nathI toDavAnI che. anyane mokSamArge joDavAno * che. temAM nAma liMgano Agraha na rAkho paNa adhyAtmanI bhAvanA rAkho. saune samAna mAnI vartavuM tevo prema - udAratA adhyAtma pahelAMnI bhUmikA che. vivekapUrvaka kartavya bajAvavuM te adhyAtma che. adhyAtma yogamAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 129 jIvane azAtAnA udayanuM duHkha nathI paNa eka tRNa jeTalA mohabhAvanA doSanuM duHkha mahAna lAge che. kAraNa ke : - 0 krodha karanAra koI pratye prema meLavI zakato nathI. 0mAna karanAra koIno guNa grahaNa karI zakato nathI. * mAyA karanAra koIno vizvAsa karI zakato nathI. 0 lobha karanAra koInI utkRSTatA sahI zakato nathI. jJAnAcAranuM sevana karI huM brahmasvarUpa chuM tevo nirNaya karavo. darzanAcAramAM sarva jIvomAM siddhasvarUpanI dRSTi che. jJAnAcAra darzanAcArathI nirNita thayela brahmasvarUpanI tapAcAramAM dehathI bhinna thavAnI kriyA karavAnI che. jJAnAcAra anuprekSA pradhAna che. temAM haTha na hoya. darzanAcAramAM zraddhATekanI pradhAnatA che. darzanAcAramAM mokSanuM lakSya hoya che. jJAnAcAramAM tenuM parIkSaNa hoya che. je zraddhAne TakAve che. jethI mohanIya karma kSaNa thAya che. zravaNa, manana, nididhyAsana jJAnAcAra Adi dareka AcAramAM ghaTAvavA ane ArAdhavA. cetana ane paramANune zuddha mAnavA te darzanAcAranI uttamatA che. pudgala dravyanuM eka paramANu dravya che. jyAre AtmAnA asaMkhya pradezono samUha dravya che. paramANu anaMta dravyo rUpe che. AtmA paNa dravyarUpe che, dharmA, adharmI AkAzAstikAya eka eka che. AkAza anaMta dravyone eka ja samaye avagAhana Ape che. AtmA eka ja samaye samagra vizvane jANe che. eka sarva kSetre vyApaka che. AtmA jJAnathI sarva vyApaka che. paMcAcAranuM mAhAsya karmanI nirjarA mATe che. jJAnAcAranA pAlanathI zruta kevaLI thavuM dvAdazAMgI pramANa jJAna meLavavuM . jJAnAcAranA sevanathI samAdhi prApta thAya che. darzanAcAranA pAlanathI sAte kSetro lokamAM uttama che tevo bhAva karI tenuM lakSya hRdayamAM lAvI sabhAva keLavavo. anya jIvonA duHkha dAridra ghaTe tevo prayoga karavo. cAritrAcAranA pAlanathI sAmAyikathI mAMDI jinakalpanI-vanamAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 svarUpasAdhanAnAM sopAna ekAMta atyaMta niSparigrahI thaI digaMbara) sAdhanA karavI. tapAcAranA pAlanathI upavAsAdi sahita navakAra maMtranuM zaraNa laI yogya samaye anazana karavuM. jJAnAcAranA pAlananI mukhyatAmAM vinaya, vaiyAvacca che. zAstra gokhavAthI je kSayopazama na thAya te vinaya - vaiyAvaccathI thAya. apramattapaNe jijJAsu banI nirAbhimAnI thaI jJAnanI ArAdhanA karavI. zravaNa, manana, nididhyAsana, anuprekSA, zraddhAyukta jJAnAcAranuM sevana karavAnuM che. ekAgratA thatAM svarUpa abhedatA Ave, sparzanA thAya. nididhyAsana e AtmAnA svarUpanuM anubhavana che. para dravyanA anubhavathI niHzaMka banavAnuM che. jJAnamAM ane svarUpamAM svasaMvedya anubhava karIne niHzaMka banavAnuM che. temAM paramAtmAnuM smaraNa prAraMbhamAM sahAyaka che. paramAtmAnI mUrti sAdhanA apekSAe caitanyatattva che. te bhale vyavasthAe jaDatattva hoya, paraMtu sAdhanAnI apekSAe temAM akartAbhAva levAno che. paNa vyavasthAnI dRSTie e jaDatattva che tema levAnuM nathI. tema karavAthI anAdara bhAvanuM sevana thAya che. mokSamArge, nizcayamArge, atyaMtaramArge, adhyAtmamArge meLavelA ane keLavelA guNonuM abhimAna apUrNadazAmAM thaI jaze to kevaLajJAna prApta na thAya. to pachI laukika mArge sevelA ahaMkArathI patana thAya temAM zuM navAI? dharma karavAthI dharma thAya to te svabhAvasiddha na thAya. adharma kADhavAthI dharma pamAya che. adharma e aMtaraMga zatru (ari) che. saMpUrNa adharmane nAza karavAthI arihaMtapada prApta thAya che. sarvathA adharma nIkaLavAthI arihaMtapadanI prApti thAya che. aMte siddhapadanI prApti thavAthI kRtakRtya thavAya che. tyAre svabhAvadharma pragaTe che. adharmane dUra karavA upacArathI dharma sAdhanarUpe kahyo che. anyathA saikALika zuddha svabhAva ja dharma che adharma = ari teno heta - laya karo. svabhAvamAM nimitta saMbaMdhano laya karavo te dharma che. AtmA sAthe jJAna-ajJAnano, prakRti - vikRtino Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 131 nimitta saMbaMdha che. jJAnAvaraNIya karmano sAMyogika saMbaMdha che. vikRtie prakRtino AdhAra lIdho che. vikRtino prakRtimAM (svabhAvamAM) laya thavAthI prakRti nirAvaraNa bane che. vinAzI tattvo avinAzI tattvono AdhAra che. zAstra eTale ApaNe je jIvana jIvIe chIe tenI akSaramUrti. ApaNe je jIvana jIvIe chIe tenuM yathAyogya bhAna nathI te ApaNuM ja ajJAna che. ApaNane tattvanA sat asapaNAnuM bhAna nathI. te ajJAna che. jJAna AtmAmAM che. zAstramAM jIvananI AkRtio kaMDArI che. anAdi anaMta avasthAo padArtha mAtranI zAstramAM batAvI che. teno abhyAsa karI ajJAna dUra karavAnuM che. darzanavAda - zAstro bahiraMga sAdhana che. jenA vaDe bodha pAmI kSayopazamabhAva kevaLI kSAyikabhAva pAmavAno che. vaLI ApaNAmAM rahelA rAga-vairAgyane jANIne Atmadarzana karavAnuM che. darzanavAda e vAda nathI paNa vacanayoga che. syAdvAda darzanane sAdhana banAvI aMtaraMga sAdhanA karavAnI che. jethI mohanIya nAza pAmIne nirAvaraNa thavAya. - pAMce astikAmAM je pradezomAM upayoga nathI te jaDa che. ane jyAM upayoga che tyAM cetana-jIvatattva che. tene upayoga sarvasva che. jene mana vacana kAyAnA traNe yoga hoya tene jJAna darzana upayoga hoya. yoga e upayoganuM karaNa-sAdhana che. upayogathI pUrNa zuddhi te kevaLajJAna che. upayogamAM khAlI pradezonI sparzanAthI siddhatva thatuM nathI. ema to siddhazilA upara sUkSma jIvo che paNa temane siddhatva nathI. yoga pudgala svarUpa che. upayoga caitanyasvarUpa che. siddha paramAtmAne zuddha upayoga che. yoga nathI. yoganA upayogathI upayoganI zuddhi karavAnI che. anya bAhya sAdhananI maryAdA che te anitya che. je zreSTha che teno upayoga AtmahitArthe karavo joIe. te sAlaMbana yoga che. je koI karma udayamAM Ave tene je mokSanuM sAdhana banAve che. te nirAlaMbana yoga bane che. game te saMyogomAM kleza kaSAya ke udveganA vikalpo UThatA nathI. sadA AnaMdamAM rahe che te adhyAtmayogI che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 svarUpasAdhanAnAM sopAna adhyAtma eTale AtmAnI zaktinuM amaragAna gAtA rahevuM. hRdayamAM dharmano anurAga thayA vagara, mana saMyamI banyA vagara, lokottara mArge javAtuM nathI. jema tIrthasthAna mahAtmA puruSonA kSayopazamabhAvothI zubhabhAvothI tIrthadhAma bane che, ApaNe tIrthamAM birAjamAna paramAtmAnI mUrtimAM bhaktibhAva karI adhyAtmano vikAsa karavAno che. tIrthabhUmi eTale tIrthakara, gaNadharo, mahAtmAo vagere nirvANa pAmyA hoya te kSetra. tyAM nirvANa pAmelA bhagavaMtoe mAMDelI zukla zreNinA kAraNe manovargaNAnA pugalonI sparzanA thaI hoya. te pugalo zreSTha hoya che, tethI sAdhakane tIrthabhUmimAM uttama bhAvonI sparzanA thAya che. mATe adhyAtma mArganA sAdhake tIrtha bhUmimAM ekAMtamAM rahIne sAdhanA karavI. kSayopazama bhAva sApekSa sva-para ubhaya che. sva = potAnuM vizeSa zuddhIkaraNa thavuM te. para = hajI karmanuM AvaraNa che tethI para. svadravyane nitya trikALI mAnIne nitya-zuddha banavA sAdhanA karI anubhava dvArA sva dravya-guNa paryAyathI abheda thavAnuM che. paradravyanuM anityapaNuM mAnIne temAMthI rAgAdibhAvone uThAvI levA. mohAdibhAvone naSTa karIne svarUpa sAthe abheda thavuM te sAdhanA che. pudgala dravyamAM dravya-guNa-paryAya bhedabheda tattva che. ekakSetre che tethI abheda che, ane lakSaNathI bhinna-bheda che. svarUpa abheda jJAnadarzana upayogamaya che. sAdhanA kSetre avasAdhanaH devagurunuM AlaMbana. ajIva sAdhana: maMdira mUrti upakaraNa zAstra vagere. aMtaraMga sAdhana: mohanIya karmanA upazama, kSayopazama ke kSAyika bhAva che. mana vacana kAyAnA traNe yoga sAthe manuSyane dhanano yoga hoya che. eTale tana, mana, dhanathI dharma karavo ema kahevAya che. manAdiyogathI dharma kare paNa dhananI lAlasA na ghaTe to dAnadharma phaLI zakato nathI. dAna vaDe parigrahanA pApanuM prakSAlana thAya che. hRdaya vizALa ane komaLa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 133 bane che. je paramatatvanA bhAvane dhAraNa karI zake che. e pAtratA pachI dAnAdi kAryo saphaLa bane che. manAdi traNe yoga sAdhana che. mithyAtvAdi sAdhana nathI. yogathI baMdhana che, ane te niravadya hoya to mukti mATe sAdhana che. yogane viSamabhAvamAM joDavAthI baLa kSINa thAya che. dhana vApare nahi ane gaNyA kare te lobhiyo kahevAya. dhana na vApare te kaMjUsa kahevAya, baMne mohanI pakaDamAM che. ane pApanuM upArjana karavAvALA che. zrImaMto dAnadharma sevIne dharmazAsana calAve che. nirdhana zIla, tapa, saMyama sevIne dharmazAsana calAve che. sAta kSetranuM mUlyAMkana karIne dhananuM yogya vitaraNa joIe. cAra dharmanA anukramamAM prathama dAnadharma che. dAna karavAthI AgaLano dharma AkAra le che. anukaMpAdAna e gRhasthanuM kartavya che. kevaLa supAtradAnanuM ja vidhAna nathI. hRdayamAM sAta kSetrane dhAravAthI samakita jaLavAya che. vIcAraH uparokta cAre AcAramAM puruSArthane satata vikasAvavo. A pAMce AcAramAM cAritrAcAra ane tapAcAranI maryAdA che. jJAnAcAra, darzanAcAra, vIryAcAra amaryAdita che. cAritra ane tapamAM dehAdhyAsano tyAga karavA dehane kaSTa sahana karavAnuM che. darzanamAM zraddhA ane vAtsalyano vikAsa che. vIryAcAra cArenAM kAryomAM sahAyaka che. samiti guptino AcAra ucca che, paNa te para jIva Azrita che. te bAhya dharma che. sva-Azrita dharma zuddha svarUpa - siddha svarUpanuM dhyAna atyaMtaradharma che. sarva viratie ucca sAdhanA che. dezavirati AMzika sAdhanA che. sAdhudharma zIghagAmI . temaNe anya vikathA karavAnI na hoya. dezavirati AMzika hovAthI temAM dAna paropakArAdi kAryonuM pAlana che. AtmAmAM prazAMtabhAva Ave te adhyAtmavikAsa che. bAhya paMcAcArathI pramodabhAva vikase, atyaMtara paMcAcAranA pAlanathI pramattadazA vikase. jJAnAcAra vaDe jIvanuM nizcita svarUpa nakkI karavuM. vidheyAtmaka siddhasvarUpa, niSedhAtmaka cAragatinuM paribhramaNa che. akSarathI dvAdazAMgI sudhInuM zrutajJAna te jJAnAcAra che. darzanAcAra vaDe svasvarUpamAM niHzaMka Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 svarUpasAdhanAnAM sopAna thavuM cAritrAcAra - sAmAyikathI jinakalpa sudhInI ArAdhanA che. tapAcAra e navakArazIthI mAMDIne anazana sudhInuM icchA nirodharUpa tapa che. viryAcAra vaDe cAre AcAramAM pUrI zaktithI AcAra karavo. * AtmAnI SaDa saMpattiH sama-dama-unnati, titikSA, zraddhA, samAdhAna. - ' adhyAtmamArgamAM AtmAno svayaM anubhava karavAno che. adhyAtmano viSaya svasvAdhIna che. bhautika padArthono bhoga anya sAdhano mAMge che. AthI bhautika padArthonA bhoga upabhogamAM aMta sudhI parAdhInatA che. mATe ApaNuM dhyeya svapaNe ane pUrNapaNe rahevAnuM che. parapadArthomAM paNa jIva svAmitva ane nityatA icche che. kAraNa ke te AtmAno mULa abhigama che. vaLI adhyAtmamAM to svAdhInapaNe avinAzIpaNe AtmatvanI prApti icchavAmAM Ave che. svAdhInatA ane pUrNatA ja AnaMdasukharUpa che. AtmA rasarUpa che. AtmAnI svayaM rasikatA che. AthI para vastumAM paNa rasa maLe, paDe tyAre sukha lAge che. jaTharamAM jo sudhAnI Aga lAgI hoya to lUkhuM bhojana paNa mIThuM lAge che. kAraNa ke sAcI sudhA jIbhamAM amI lAve che. AtmA svaye rasarUpa che paraMtu ajJAnavaza te rasa paramAM ThAlave che. eTale sva-rasanuM vismaraNa thAya che. ane para padArthonA nimitte rasa mAnIe chIe te darzanamoha che. rasanuM mULa vedana AtmAmAM che, mATe AtmArAdhanA karI tenA mULa rasane mANo, jemAM rasa pachI nirasatA nathI. bhoganA sukhamAM paNa AtmA pradhAna che. parapadArtha to bAhya sAdhana che. para vastu sAMyogika che, kAlpanika che, temAM tame rasa reDo cho, ane sukha anubhavo cho, to pachI je AtmA svayaM rasarUpa che, akAlpanika che, asAMyogika che, svayaMbhU che temAM kevo avinAzI AnaMda hoya ! AtmAnI zuddha paryAyono bodha thayA vagara, siddha bhAvane anurUpa upayoga vagara, zuddha nizcayanA svIkAra vagara adhyAtmano bodha na thAya. mokSa na thAya. adhyAtma daSTie AtmAne zuddhapaNe samajavo joIe. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 135 nizcayaSTi AtmAnI svasattAne grahaNa kare che. AtmAne nirapekSa ane anaimittika rIte samajavo joIe. jethI svalakSya ane svabaLa prApta thAya. nizcayathI asAdhAraNakAraNa ane upAdAnakAraNa e svabaLa che. apekSAkAraNa ane naimittikakAraNa paralakSI che. te kAraNothI mokSa na thAya. temAM narakAdi gatithI bacAve che. asAdhAraNakAraNa ane upAdAnakAraNa mokSano hetu bane. pudgala dravya sAthe ApaNI svarUpa ekatA hoI ja na zake. pudgala dravya jaDa che, vinAzI che. AtmA caitanya che, avinAzI che. jJAna-AnaMda svarUpa che. paramAtmA pUrNajJAnI che. te jagatanA svarUpane jevuM che tevuM jANe che. athavA te jevuM jANe che tevuM jagata che tethI paramAtmAne - Izvarane upacArathI kartA kahevAya che. "bhagavAne dhAryuM haze te thaze, jevI IzvarecchA vagere mohanIya karmanA vikalpane haNavA mATeno saMkalpa che. vAstavamAM bhagavAne joyuM te sAcuM tema bhagavAne kahyuM te karavuM e adhyAtma che. manoyoga dvArA svarUpanuM smaraNa karI puruSArtha karavAno che, jethI nirmohatA Ave. mohano nAza thAya. jJAnano prakAza thAya. jJAnanA prakAzamAM je vastu jevI che tevI jaNAya. mArA Atma pradeza upara hajI aghAtI karmono prabhAva che tyAM sudhI huM adhyAtmabhAvane kevI rIte pAmuM AtmAne paramAtma svarUpe pragaTa thavA ghAtIDuMgarA naDe che. prati samaya jJAnAvaraNIya karmono udaya ane kSayopazamanA bhAvano ApaNe pratisAda meLavIe chIe, tethI ApaNuM chadmasthanuM jJAna jJAnAvaraNIya saMbaMdhavALuM che. sattAmAM svataMtra hovA chatAM ghAtakarmathI ghAta pAmIne parAdhIna banyuM che. karmanA udayakALe prakRti, rasa, sthitinA rasane pradezo cUsIne TakI rahyA che. matijJAnanA upayogamAM krodhAdi kaSAya ane hAsyAdi navanokaSAya jema jema ghaTaze tema tema nirmohatA Avaze. bhale aMze aMze nirmohatA Ave paNa teno nAza jarUra thaze. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 svarUpasAdhanAnAM sopAna vairAgya atyaMtara che, tyAga bAhya che. jJAnAcAra e bAhya che. dhyAna atyaMtara che. bAhya zama = indriyonuM damana, atyaMtara zama kaSAyonuM zamana. paMca mahAvrata = cAritra. (sarvavirati) paMca mahAvratanuM pAlana e zubha bhAva che. te vaDe sAdhu parapIDA UpajAvatA nathI. ane dehAdhyAsa TALe che. ekAMtamAM arihaMta siddhanuM dhyAna kare che. tethI utkRSTa zuddhi vaDe kevaLajJAna pAme che. nizcayathI AvI zuddha jJAnadazA cAritrarUpa che. AvI sAdhanAmAM tIrtha - pavitrakSetranA vAtavaraNathI mana paNa pallavita thAya che. sAdhananA sukhamAM jema saMsAramAM aTakavAnuM nathI tema sAdhanAmAM paNa bAhya sAdhanamAM aTakavAnuM nathI. paramAtmAnA samavasaraNamAM puNyodayanuM utkRSTa vAtAvaraNa hoya che. tevuM devalokamAM nathI tethI devo devalokanA sukha tyajIne tyAM Ave che. pugala sattAnA jaDatvanI mahAsattA ke tenA sparzAdinI avAMtara sattAno kadI paNa temAM abhAva thavAno nathI. jIvamAM tenA thayelA saMyoganI avAMtara sattAno nAza thaI zake che. pudgalanA padArthomAM jIvane rasa utpanna thAya che te saMsAra che. spazadi pAMca indriyo dvArA ApaNe pugala dravyano rasa cUsIe chIe. tenA dvArA kaSAyane poSIe chIe. temAM sukhaduHkhanI buddhi karIe chIe. ApaNI avAMtara sattAmAM pugala nimitta mAtra che. ApaNe pudgalanI koI sattAne pheravavAnI nathI. ApaNI vibhAva janIta avAMtara sattAne khatama karavAnI che. ane sarva zaktimAna thavAnuM che. pUrNapaNe pragaTa thavAnuM che. pUrNatA koI anya padArtha vaDe na thAya. pUrNatA pote ja potAnA vaDe ja pragaTa thAya. pUrNamAM apUrNa Take nahi. kevaLajJAna pragaTa thAya tyAre bIjA apUrNa jJAnanI temAM chAMTa na hoya. mahAsattA : AtmAnI mahAsattA jJAna svarUpa, anAdi anaMta che. sahabhAvI guNarUpa che. te AtmAnI sAthe ekarUpa hoya. saMsArI avasthA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 137 avAMtarasattA che. koI paNa dravyanA guNa paryAya svagata samajavA joIe. paragata ke para naimittika bhAve nahi. kAraNa ke dareka dravyanuM pariNamana svataMtra che. teno AdhAra AtmAnI mahAsattA che. avAMtara sattA vinAzI che. chatAM saMsArIpaNAmAM e mahAsattA upara avAMtarasattAnuM sAmrAjya cAle che. tene ApaNe dUra karIne mahAsattAne pragaTa karavAnI che. adhyAtma draSTA ane dazyanuM prApaMcika dazya eTale dRSTi tevI sRSTi. kALAMtare dRSTi badalAya te adhyAtma nathI. nizcayathI dRSTi tAttvika bane te adhyAtma che. bhogya padArthane ISTa buddhi ke moha dRSTithI jovuM te prapaMca che. padArthone sudhAravAnA nathI. dRSTimAMthI mohanA vikArane kADhavAno che. saMyoga ke prasaMga badalAya tema dRSTi badalAya te paNa prapaMca che. padArtha to trikALa nathI temAM niraMtara parivartana thavAnuM che. mATe adhyAtma daSTi keLavavAnI che. tIrthaMkara paramAtmAnuM samavasaraNa ane aSTa prAtihArya te puNyAtizayo che. temanuM jIvana atyaMta pavitra che. tethI AMkha mATe sarvocca da2ya cheane kAna mATe zreSTha zravaNa che. te uccattama mohaka hovA chatAM bAdhaka nathI. tArakarUpa che. kAraNa ke samovasaraNamAM adhyAtma vANIno pravAha vaheto hovAthI te mohaka chatAM karmabaMdha thato nathI. tyAM indriyo dazya ane zrAvyamAM rokAyelI chatAM lolupatA nathI. tyAM bhale pudgalonI racanA hoya topaNa tyAM pavitratA che. jIvonI yogyatA pramANe bAhya nimitta ane bAhya sAdhanathI atyaMtara evo dharma jIvane apAya che. tyAra pachI jIva AgaLanI bhUmikA e atyaMtara jIvananI parAkASThAne pAmIne kevaLajJAna pAme che. jagatamAM je je jIvo du:kha-daridratAthI pIDAtA hoya tene yogya sahAya kare che. tethI adhyAtma bhAvanA puSTa bane che. tIrthaMkara paramAtmA paNa saMsAra tyAga karatA pahelAM vArSikadAna Ape che. lokottara kSetre je rAgAdibhAva thAya che te premabhAva ke zubhabhAvamAM palaTAya che. pudgalanI sAmagrI ApaNane vAstavamAM dveSarUpa nathI. temAM rahelI bhogabuddhino dveSa, Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 svarUpasAdhanAnAM sopAna aruci karo. jIva para dveSa na karo. tenA pariNAma bahu bhayaMkara bhUMDA che. rAgane kAraNe anyanuM duHkha dUra karavA prayatna karaze. dveSa haze to anyanuM duHkha joI rAjI thaze. AvuM vaLatara icchavuM te dehabhAva che, adhyAtmane bAdhaka che. adhyAtma sAdhanAmAM siddhatvanuM AlaMbana utkRSTa kahyuM che. temAM layalIna thayA pachI te aMta sudhI sukharUpa rahevAnuM che. kadI duHkharUpa ke arucirUpa banavAnuM nathI. pudgalanuM para padArthanuM avalaMbana puSTa ke utkRSTa thatuM nathI. kAraNe pugalanuM parivartana IniSTa bhAva utpanna kare che. - sAdhaka AgaLa AgaLanI bhUmikAe sAdhana ke sAdhananI kriyA badalato rahe che. jema gRhasthanA amuka dharmo sAdhu thatAM badalAya che paraMtu sAdhya to eka ja rahe che. bhUmikA ke saMskAra pramANe sAdhana samyagu hovuM joIe. dareka sAdhana vaDe thatI sAdhanA mokSapreraka hovI joIe. adhyAtmamAM jema bhAvanI sUkSmatA vizeSa tema bAhya kriyAno kALa ocho thavAno, jema ke samyagudarzananAM karaNono samaya aMtarmuhUrta che. guNa zreNino samaya aMtarmuhUrta che. ayogI avasthAmAM zailezIkaraNamAM phakta pAMca svara (a, A, I, u, R)nA uccAra jeTalo samaya che. muktino kALa phakta eka samaya che. yoganI kriyAthI dehadharma svabhAva pramANe cAle che. athavA mananA bhoganI icchA pramANe cAle che. e yoga kriyA pahelAthI teramA guNasthAnaka sudhI che. caudamA guNasthAnake yoganI kriyAno abhAva thAya che. sAtamAMthI dasamA guNasthAnaka sudhI upayogamAM zuddhinI prabaLatA hoya che. apUrNatA khUMcavI te bhavipaNuM che. temAMthI vairAgya Ave. kAyayoganI kriyAthI jagatanuM kalyANa sImita che. vANI dvArA temAM vistAra thAya che. mana dvArA bAhya kriyAnI alpatA paraMtu janakalyANanA bhAvonI zreSThatA hoya che. sarva jIvo sukhI thAva, tevA bhAvathI sAdhujano chakAya jIvanI rakSA pALe che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 139 AtmasvarUpanuM jJAna ane bhAna karAve te adhyAtma. AtmabaLathI AtmasvarUpa prApta thAya che. dravyadRSTi e divyadRSTi che. jyAM vikalpo UThe che tyAM dRSTi karavI, paraMtu nimitta para ke dravya para na karavI, jema ke krodha karanAra para dRSTi karIe to krodha thAya. paraMtu AtmA para dRSTi karIe ke vicAra karIe to krodha zAMta thAya. upayogano nAza na thAya paNa upayogamAM bhaLelA krodhano nAza thAya. anya vyakti ke nimittathI prazaMsA maLe ke prasannatA maLe to te parabhAva/vibhAva che. ApaNo AnaMda ApaNAthI abhinna che. to AnaMda mATe anya nimittanI jarUra kyAM rahe? te svarUpanuM abhAna che. lokAzrita AnaMda lokeSaNA che. sva-Azrita AnaMda adhyAtmanI bhUmi che. jene aMtarAtmapaNuM che tenI dRSTimAM paramAtma svarUpanuM lakSya che. matijJAnano zuddha upayoga mahAna che. jenA dvArA kSapaka zreNimAM praveza thaI kevaLajJAna thAya che mATe aMtarAtmaparNa vikasAvI dravyadRSTinuM lakSya karavuM. AtmaprazaMsAno je lokeSaNAno bhAva che, temAM kartutvapaNuM che, te sUkSma dehabhAva che. te vibhAva zaktivALo che. parAzrita AnaMda te sadoSa AnaMda che. temAM adhyAtma vikAsa rUMdhAya che. sAdhakanuM kartavya 0 zarIra zramI = anyanI sevAmAM tatpara. 0 indriyo = aMtarmukhI - saddaupayoga). 0 mana = saMyamI - ahiMsAnuM pAlana 0 buddhi = vivekanaMtI - hitAhitano nirNaya. 0 hRdaya = anurAgI - bhagavAnanI bhaktimaya. 0 jIvana = ahaMkAra zUnya. doSa vyApaka che, tema guNa paNa vyApaka che. temAM jIvane dravya kSetra kALa bhAva bAdhaka nathI. te mATe adhyAtmanuM zikSaNa jarUrI che. guNa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 sva rUpasAdhanAnAM sopAna prApti pachI te guNo pramAdathI pAchA doSarUpa na bane te mATe adhyAtmasAdhanA jarUrI che. saMsArI jIva pramAdI ane heya-upAdeyamAM avivekI haze te adhyAtma pAmato nathI. viryAcAranA kSayopazamathI ane apamattabhAve adhyAtmayoga vikAsa pAme che. vItarAga svarUpano artha che rAgarahita. sAdhake potAnI sAdhanA mATe nirvikalpa upayoga svaparatve karavo joIe. kharekhara jIve kSetra ane kALa para vijaya meLavavAno che. kAraNa ke AkAza asIma che. kALa anAdi anaMta che. mATe jIva jyAre siddhadazAne pAme che tyAre kSetrAtIta ane kALAtIta thAya che. sAdhu kALadharma pAmyA tema kahevAya che. deha pudgalano banelo che. je nAzavaMta che. ane kALa thavAthI dehano vilaya thAya che. dehano dharma kALa pramANe nAza thavAno che. AtmA nAza pAmato nathI. Ama deha ane AtmAno bheda samajavo joIe. devatAI sukha paNa duHkharUpa lAge te vairAgya che. jene saMsArano tyAga karyo che te saMyamI che. temane mATe vizva RNI che. temanA rakSaka paramAtmA che. navakAra maMtramAM devatattva sAthe eTale gurutattva mUkyuM che. paramAtva tattvane AdhAre guru tattva che ane gurutattvanA AdhAre saMsArIo che. koI paNa vastunA marma sudhI pahoMcavuM tenuM nAma nizcaya che. vyavahAranA marma sudhI pahoMco to vyavahAra paNa nizcayarUpa bane che. nizcayane marmarahita jANo to vyavahAra nizcayarUpa kyAMthI bane? dharmano marma paNa samajavo joIe. to dharmanuM zaraNa lenAra karmabaMdha na kare. saMsArano rasa aTakyo eTale karma aTakyA te dharmano marma che. dravyanuM lakSya lakSaNathI karI zakAya. jyAM sudhI dravya kSetra kALa bhAvane nizcayathI nahi samajIe tyAM sudhI adhyAtma vikAsa nahi thAya. ApaNe anAdi kALathI para dravya kSetrAdine samajavAno prayAsa karyo che. ethI svarUpa anusaMdhAna thatuM nathI. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 141 para padArthamAM sukhabuddhi na rahe to AraMbhAdi na thAya te AraMbha samAraMbhano tyAga che. para padArthano saMgraha na karIe te parigraha tyAga che. jethI nirAraMbhI, niSparigrahI thavAze. saMyama tapanI puSTi thaze. bAhya tyAgathI kaSAyanI maMdatA thaze. svarUpa ramaNatA thavAthI apratyAkhyAnI Adi kaSAyono nAza thaze. apratikramaNano - pApano nAza thaze. samasta vizvanuM mULa-dharI AtmA - paramAtva tattva che. AtmA - caitanya AdhAra/adhiSThAna che. kevaLajJAna - kevaLadarzana samakALe vidyamAna che, te Adheya che. kSapakazreNi pachI thatuM kevaLajJAna e viSamakALa che. kramika che. kAraNakAryarUpa che, bIje samaye akramika che. nimitta - kAraNa - sAdhana paratve kRtajJatA jarUra rAkhavI paraMtu te aMtima sAdhya nathI. tethI temAM aTako nahi, saMgharSa na karo. dravyAnuyogamAM paramAtmA jevuM jANe che tevuM jagata hoya che, bhaktiyogamAM - paramAtmA jevuM kahe che tevuM jagatamAM thAya che. Ama jJAnInI ane bhaktanI bhASAmAM alagatA jaNAya che. vAstavamAM jagatamAM je thAya che, thavAnuM che, thayuM che te paramAtmA jANe che. temAM akartutva che. je thayuM nathI chatAM jANe che te temanuM sarvazapaNuM che. jyAM jJAnI hoya tyAM jJAnano aMdhakAra na hoya. saMgharSa, kleza na hoya. syAdvAda e samAdhAnanI cAvI che. asamAdhAna sAthe samAdhAna sAdhI samasvarUpa thavAnuM che. viSama paristhitimAM jo ApaNe sama-svarUpe jIvIzuM to samatvane pAmazuM. jagata paNa viSamarUpa nahi lAge, samarUpa lAgaze. sama-viSama e ApaNo ApaNA mATeno prazna che. maitrIbhAva e samAnatAno bhAva che. jIvamAtramAM siddhasvarUpanI sattA jovAnI kaLA che. je kaMI bheda - vicitratA che te karmanI prakRtithI che. maitrI bhAvanAnA mULa ropAze to pachInI pramodabhAvanA, karuNAbhAvanA, mAdhyazmabhAvanA vikAsa pAmaze. jagata brahmarUpa lAgaze. dhyAna: koI paNa padArthane jANavA mATe ekAgra thavuM te dhyAna che. vAstavamAM upayoga e dhyAna che. dehAzrita ke para padArthonA dhyAnane Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 svarUpasAdhanAnAM sopAna Arta ke raudradhyAna kahevAya che. AtmalakSI dhyAnane dharmadhyAna kahevAya, temAM vadhu zuddhi thavAthI zukala dhyAna thAya che. icchA vicAra ane vicArano nigraha thAya, tyAre dharmadhyAnamAM praveza thAya. IcchArahita, vicAra ke vikalparahita upayoganI ekAgratA te dhyAna che. manAdi yoganuM svairya te dhyAna che. zukladhyAnanA prathamanA be bhedathI manoyoganI zairyatA Ave che. trIjA cothAmAM vacana ane kAyayogathI dhairyatA Ave che. chevaTe yoganirodha thaI jIva mukta thAya che. mohanIyanA vikalpo svabhAva sAme vibhAva che. zuddha sAme azuddha che. mATe zuddha svarUpanI vicAraNA karI, svarUpanuM dhyAna karI nirAvaraNa thavAnuM che. bAdhaka tattvone tyajIne AtmAnA zuddha svarUpanuM dhyAna karavAnuM che. dhyAnamAM kAyayoganI sthiratA karI. manoyogane sthira karavAno che. anya jIvone pIDA na thAya tevA sthAnamAM padmAsana jevA Asanane siddha karavAnuM che. ciMtana e savikalpa dhyAna che. upayoganuM zuddhAtmAmAM laya thavuM te nirvikalpa dhyAna che. savikalpamAM tIrthakarAdinI vizeSatA che. nirvikalpamAM mAtra zuddha svarUpanuM vedana che. huM zuddha svarUpa chuM te nirNaya che. jeo zuddhAtmA tarIke pragaTa thayA che, tevA tIrthaMkarAdi pratye arpaNatA sahita zuddha svarUpano nirNaya zraddhAyukta che. mAtra jJAnayoga vaDe dhyAnamAM ahama jevAM bhayasthAno che. mohabhAva ke saMsArabhAva je bAdhaka che, te bhaktiyoga vaDe kADhavAnA che. paramAtmA pratyenA zubha bhAva vaDe AtmasvarUpanA vikalpo UThe te apekSAe nirvikalpa che, kemake temAM mohabhAva - ke saMsArabhAva nathI. (c) nirNaya = paramAtmA jevuM ja mAruM svarUpa che. 0 svarUpa lakSya = tIvra jijJAsA, tamannA, laganI. 0 mokSa = sarvathA sarva karmathI mukti. ApaNAmAM rahelA ApaNA bhAvone, jJAnadarzanane samajavAnA che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 143 te dhyAna dvArA thaI zake che. zeya nahi paNa jJAnane samajavAnuM che. matijJAnanI tAkAta che ke siddhasvarUpano vikalpa karI zakAya. ane te pramANe parathI chUTI mukta thavAya. parathI chUTI svamAM jAya to svAnubhUti thAya. A vikalpane tailadhArAvatu ghUMTatA rahezo to dhyAna / ekAgratA thaze. sajAtIya vikalpa na karavA paNa eka ja "zuddha citUpohaM." A tailadhArAvatu vikalpanI dhArA e dhAraNA che. vijAtIya vikalpa e ArtadhyAna che. sva sanmukha tailadhArAvat vikalpamAM vadhato rasa nirvikalpatA lAvaze. AtmAne potAnA sarva pradeze dhyAna karavAnI jarUra che, tema AtmAne sarva AtmA-pradezathI siddha paramAtmAnuM dhyAna karavAnI vizeSa jarUra che. avadhi - mana:paryavajJAna AtmAnA sarva pradeza hoI zake che. paNa teno jJAna upayoga amuka pradezathI thAya che. jyAre kevaLa jJAna AtmAnA sarva pradezothI hoya che. nizcayathI ApaNuM mana eka avasthA che. jJAna upayoga jo Atmapradeze sthira thAya to Atmapradeze rahelI anaMta jJAna-darzana zaktinuM vedana thAya. caitanya svarUpane samajIne svakSetre dhyAna karavAnuM che. vAstavamAM dharmakriyAno napho dhyAna che. arihaMta ane siddha paramAtmA pratye kevA bhAva rahyA? upayoganI kevI zuddhi thaI? ghAtakarmano keTalo nAza thayo. mohanIya karma keTaluM khapyuM? evuM aMtarasaMzodhana thavuM joIe. dravyAnuyoga sUkSma che. tenA abhyAsathI jIva dhyAnI banI zake che. kAraNa ke temAM batAvelA mokSamArganAM rahasyano abhyAsa thAya che. je jIvane dhyAnamArgamAM sthira kare che. nirvikalpa evI nirAlaMbana yoganI kriyAthI jIva paka zreNi mAMDI zake che. kAusagga jevA avalaMbanathI jIve dehanA sAdhanano upayoga karI, upayoga dvArA yogane sthira banAvavo. dhyeyarUpa padArthamAM dhyAnamAM lIna thavuM. siddha paramAtmA AtmapradezathI ane upayogathI sthira che. paropakAra jevA bAhyabhAvathI parapIDananA doSathI bacAya che. te apekSAe citta sthiratAnuM kAraNa bane che. paNa jo jIva upayoga vaDe Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 svarUpasAdhanAnAM sopAna paramAtva tattva sAthe saMbaMdha na kare to sAdhana adhUruM rahe che, jethI pUrNatAnI prApti nathI thatI. devagurunI AjJA mAnI temane samarpita thaI viveka-vinayathI jIvana jIve tene dhyAnayoga phaLe che. paramAtmasvarUpane zuddha dravya-guNa-paryAyapaNe dhyAve tene dhyAnayoga thAya che. dhyAnanuM sAmarthya evuM hoya che ke jene dravya kSetra, kALa, bhAvanuM baMdhana nathI. jAti, veza, liMgano saMbaMdha nathI, kAraNa ke dhyAna e AtmAnI avasthA che. saghaLA dezamAM, sarva kALamAM, ane badhI ja avasthAomAM atIta anAgatakALamAM mahAtmAoe zukladhyAna vaDe kevaLajJAna prApta karyuM che. AthI dhyAna mATe deza kALanuM baMdhana nathI. ema kahyuM che ke saghaLI kriyAonI siddhimAM aMtaramAM-zubha dhyAnano pravAha vaheto hovo joIe. jema kUvAnA pANInI prApti dharatImAM vahetA pANInA jharaNAne lIdhe che. e jharaNAM ke saravANIo vagara kUvo sukAI jAya. tema zubha dhyAna na hoya to kriyA zuSka banI jAya. zAzvata sukhanuM kAraNa zukladhyAna che. vicArazakti vaDe paramAtma tattvane grahI zakAya che. ane dhyAna vaDe paramAtma svarUpa thavAya che. upayoga e dhyAnatattva che, pachI Arta, raudra, dharma ke zukladhyAnarUpe ho. dhyAna eTale koI prakAranI ekAgratA che. dhyAna dhyAtAnI avasthA che. dhyAnane dhyAtA ane dhyeya sAthe saMbaMdha che. dhyAtA AtmA che. dhyAnanI siddhi te phaLa che, dhyeya che. dhyAnano viSaya ApaNAthI para te sajAtIya ke vijAtIya hoya. para dravya dhyeya che, tema ja dhyAnano viSaya che, to te azuddha che. AtmA svayaM upayogavaMta che. eTale AtmA ja dhyAtA che. paraMtu dhyeya juduM che ane dhyAnano viSaya judo che, deha Azrita che eTale upayoga zuddha nathI. parapadArtha je dhyeyarUpa thayuM che teno bheda karIne ApaNe svarUpa prApti karavAnI che. zAstrajJAna dvArA AtmAne paripakva karavAno che. saMsAramAM dhyeyarUpa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 145 saMkalpano padArtha paNa parAzraya che, ane je sAdhana dvArA jaIe chIe te paNa para che. AthI dhyAtA saMsAraphaLane ke saMyogane pAme che. je vinAzI che. dhyAtA, dhyAna, dhyeya svAzrayI ane sajAtIya hoya to te aikyatAne pAme che te dhyAnanuM satya pariNAma che. vaikriya - ghaMTAkarNa jevA devo pAse ApaNo saMkalpa iSTa che. temAM vyavahArarUpe kartAbhoktAbhAva che. tethI pAramArthika nathI, dhyAnanuM phaLa maLe paNa te vinAzI hoya. paramAtmatattva dhyeya che, dhyAnarUpa arihaMtasiddha che, dhyAtAmAM svaguNa paryAya che. paramAtmatattva para chatAM sajAtIya - svarUpaaikyatA che, tethI pAramArthika che. chatAM jo tIrthakara bhagavaMtanuM svarUpa dhyeyarUpa hoya, ane ISTa saMkalpa anya hoya, to dhyAtA, dhyAna, dhyeyanuM aikya thAya nahi. A traNe prakAramAM ekamAM paNa jo para padArthanI icchA hoya topaNa traNenI aikyatA thatI nathI. dhyeya ane dhyAna paramAtmasvarUpanuM hoya to dhyAtA dhyAna vaDe abhedarUpa banI zake che. dhyAnamAM AtmAne zuddha, niraMjana, nirvikalpa bhAvamAM AvavAnuM che. tIrthakara bhagavAnanA kalyANaka tema ja dharmakathAnuyoganA prasaMgonuM zravaNa karatA paramabhAvamAM AvavAthI nirvikalpa thavAya che. dhyAna eTale ekAgra thavuM, jo ekAgra na thavAya to samajavuM ke hajI ApaNo upayoga zarIra, indriyo ane padArthomAM rame che. AtmA e zarIrathI, indriyothI, prANathI, buddhithI vikalpothI para che, tevo prayatna karavAthI AtmA - paramAtmAmAM lIna thavAya. sAdhana, mana, buddhi vagereno upayoga karavAno che. kAyotsargano hetu dehabhAva bhUlI paramAtmAmAM lIna thavAnuM che. tIrthaMkara paramAtmAnA zuddha jJAnanA eka eka akSare AtmabhAva pAmavAno che. temAM paramAtvabhAva sudhI pahoMcavAnuM che. indriyonA viSayabhoga vakhate kevI ekAgratA AvI jAya che ke te samaye anya padArtho, duniyAnI koI khalela pahoMcatI nathI. e Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 svarUpasAdhanAnAM sopAna ekAgratA AtmAmAM Avaze. tyAM dhyAnamAM lIna thavAze. je padArthanI jhaMkhanA hoya te pratye ApaNe lIna thaI zakIe. dharmanuM prayojana zuM che? prathama dharma jIvane azubhamAMthI zubhamAM lAvaze. zubhAzubha bhAvo dvaita-bhedavALA che, temAM pUrNa zuddhi na hoya. nizcayathI baMne azuddha che. jIvane nirvikalpatA ja advaita lAvaze, abheda karaze. zubhabhAvathI jIvane sAMsArika vikalpa dehabhAva, ahamabhAva, kartAbhoktAbhAva na thAya. kaSAya maMda thAya. zarIra ane AtmAno jyAM sudhI saMbaMdha che tyAM sudhI saMsArI jIvone pudgala saMbaMdha rahe che. pUrNa * ahiMsAdinuM pAlana na thAya. paNa jo zuddha sAdhyanA lakSyayukta hoya, pramAda na levAya to dharmasAdhanA phaLavatI thAya. kAyAthI pUrNa ahiMsA na sevAya topaNa kevaLajJAnanI prAptino zuddha dharma vaDe puruSArtha thaI zake che. jyAM be padArthono saMbaMdha cAlato hoya, ane kAraNa kAryanI paraMparA cAlu hoya tyAM svaita - bheda) hoya, jagatamAM advaita - (abheda) padArtho dhama-adhama - AkAzAstikAya ane siddha paramAtmA che. saMsArI jIvo ane pudgala skaMdho dvaita che. te baMneno saMyoga e ja maita-bheda che. pudgala skaMdhonuM parivartana te dvaita che. sthiratva te advaitabhAva che. dharmakSetramAM dvaitabhAva - svarUpathI je bheda thayo che, tethI ghAMcInA baLadanI jema jIvana vIte che, eTale zAMtine badale azAMti pedA thAya che. jo AtmA dehAdhyAsathI mukta hoya to zubha vikalpo paNa matijJAnamAM na rahe. vikalpone vosirAvIne - apANe vosirAmi karIne AtmAnA nirvikalpa svarUpamAM sthira thavAnuM che. teno puruSArtha utthAnadazAmAM karavAno che. tyAre AtmAne sAcI zAMti prApta thAya. AvI rIte sAdhanA thAya to dharma zAMtidAyaka bane. AtmA svasaMvedya che. lakSya svasaMvedya para karo dhyAnasamAdhimAM lIna bano, Atma anubhava karo. kAyAne evI rIte vosirAvavI ke dehabhAna na rahe (kAyagupti) manamAM paNa vikalpa na UThe. manogupti) prathama azubha vicAraNA baMdha karavI. huM zuddha AtmA chuM te zubha vikalpa che. te bhAvane Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147. adhyAtmayoga paNa vosirAvavo te sUkSma manogupti che. vacanathI mauna aMtaramAM paNa zabdo na UThe (vacanagupti) Ama badhA vikalpone gopavI pUrNa sAthe saMbaMdha rAkhI Atmaanubhava karavAno che. A traNe guptimAM deha, kartA, bhoktAbhAvano vilaya karI, AtmAnI zAMti, samatAno anubhava thAya, pachI svasaMvedyapaNuM anubhavamAM Ave. dehabhAva bhUlavo te bhedavijJAna che, dehabhAna bhUlavuM te cAritra upayoga che. utthAnadazAmAM AMtarika kSamatA vaDe bhedajJAna vaDe Atma anubhava karavAno che. dhyAnadazAmAM manathI manane upayogathI upayogane jozo eTale mana zAMta thatAM nirvikalpadazA thaze. vAstavika nirvikalpadazA sarva virati munidazAmAM hoya che. 0 tIrthayAtrA karIne te sahajAvasthAmAM na Ave to vyartha. 0 pratimA pUjana karIne tuM sahajAvasthAmAM na Ave to vyartha. 0 dhyAnadhAraNA karIne tuM sahajAvasthAmAM na Ave to vyartha. bahAranA sAdhananuM tAre bhale avalaMbana levuM paDe to leje paNa parAvalaMbI banavA mATe nahi. tAre svayaM paramAtmA banavAnuM che te lakSya rAkhIne sAdhanA karaje. dravya, guNa, paryAyathI ApaNI svAdhInatAnuM lakSya karo, te sAdhavA mATe sAdhanA karo. dharmakSetre sAdhujano ke gRhastha maitrI, ahiMsA bhAvanA, ke jIvadayA jevAM kAryone nAme paNa saMgharSa karI, azAMti kare che, temane nizcayanuM jJAna nathI. sAco AdhyAtmika sAdhaka parivartanIya kriyA vageremAM saMgharSa kare nahi. maitrI Adi bhAvanAo zuddha dRSTi thavA mATe che. kALAMtare kriyA-dharma karavAmAM daihika - mAnasika ke saMyogAdhIna zithilatA, paravazatA, parAdhInatA Ave, paraMtu AtmA svayaM - upayoga bhAvarUpe che temAM paravazatA, parivartana na Ave. anya bhAvamAM lAgaNI Ave, niSkAma dRSTimAM lAgaNI na Ave. temAM mAtra sAkSIbhAva hoya. dRSTi svarUpamaya che. dayA, kSamA paropakAra Adi kSayopazama bhAva che. nirapekSa dRSTi thavI te padArtha sAthe asaMgatA che. koI tanmaya saMbaMdha Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 svarUpasAdhanAnAM sopAna nathI. kSayopazamanA bhAve yogano sadupayoga karI kriyA karavI. jIvo pratye lAgaNI thavI te bhAva batAvavAnI kriyA che. niSkAma bhAve vartavuM te nirapekSa dRSTi che. kriyA = pAMca samitiyukti karavI. akriya banavuM te gupti che. AtmA akriya, arUpI, dehAtIta che, te siddhAMta ane lakSya che. paraMtu jyAM sudhI deha che, dehano vyApAra che. dehano dharma che, ane jagata sAthe saMbaMdha che. mATe bhedajJAnanA viveka mATe paMcAcAranuM bAhyAbhyatara pAlana che. mohano nAza thAya ane anya jIvane pIDA na thAya, potAno upayoga jaLavAya te mATe samiti - gupti yukta ucita vivekadharma che. jagata sAthe saMbaMdhano abhAva karavo te manoguptinuM lakSya che. mana amana bane te manoguptinI parAkASThA che, ghAtakarmono kSaya karI jJAnane nirAvaraNa karavAnuM che. mano gupti eTale manane kramika bhAvomAMthI viramAvI akramika - nirvikalpa banAvavuM. manane kramika bhAvo vaDe gati ApIe chIe. svayaM manane jagata kahevuM, samajavuM, tene sAco AkAra brahmAkAra Apavo. tanane ane dazya padArthane jagata (satu) kahevuM nahi ane samajavuM nahi, ApaNI dRSTi e sRSTi che, ApaNI dRSTinI lAgaNI ane bhAvanAo pramANe sRSTi samajAya che. je vAstavika jagata nathI. zarIra sAthe Atmapradezono kSIranIra saMbaMdha che. manathI manano - mohano nAza karo, eTale navA deha dhAraNa karavAnuM kAraNa nahi rahe. A jagata zuM che? jagata nAmarUpAtmaka che. AMkhathI joIne ane kAnathI sAMbhaLIne ApaNe ApaNuM jagata UbhuM karIe chIe. ApaNA upayogamAM nAmarUpAtmaka jagata otaprota thaI gayuM che. te bhrama kADhI nAMkho. deha, indriyonA viSayonuM sukha ApaNA manamAM jAmI gayuM che. te sukhabuddhi ane sukhavRtti ApaNe kADhI nAMkhavAnI che. te adhyAtma mArga che. para padArthane sat mAnavA ane pote sat ja che tenuM bhAna nahi? A vizvamAM tuM AtmA ja eka sat che. pugala padArthomAM rahelA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 149 kartAbhoktA bhAva asat che. je tane dekhAtuM nathI te to sarvamAM ane sarvamaya che. te addabhuta che. jainatva zuM che ? paugalika padArtho parathI bhogadaSTi uThAvI levI, paMcAcAra vaDe paugalika padArtho pratye vijaya meLavavo te jainatva che. te padArtho sAthe mohAdi bhAvo che, teno parAjya kare te jena che. adhyAtmamArgamAM icchavAnuM che sAcuM sukha ane choDavAnuM che. paudgalika sukha duHkha TALavA mATe duHkhane AmaMtraNa ApavAnuM che. bhautika sukha choDavuM eTale duHkha choDavA barAbara che. kadAca saMsAranA sukha bhogavatA paNa kaMIka ArAdhanA kare to nAraka - tiryaMcanI gatinA duHkhathI bace che. jIvanuM lakSaNa dharma che. te lakSaNanI vikRti e adharma che. paMcAcAranuM pAlana te dharma che. temAM aticAra - doSa te adharma che. jema vAta, pitta ane kaphanA doSathI sAta dhAtumAM vikRti thAya che tema mana-vacanakAyAnA yoga azubhamAM pravarte che tyAre paMcAcAranA pAMca upayogamAM svarUpa maTI vikRti pedA thAya che. traNe yoga karaNano AdhAra laI jIva mithyAtva Adi bhAva karIne AvaraNa kare che. A traNe yogane zubhabhAvamAM pravartAve, paMcAcAranuM bAhyAbhyatara pAlana kare to AtmAnA jJAnAdi nirAvaraNa bane. te sAdhanA che. te adhyAtmayoga che. jo prakAza na maLe, zaMkA na TaLe, samAdhAna na thAya tarkavitarkono aMta na Ave to te jJAnano zo artha che? anAdi kALathI jIva dharma-adharma vacce jholA khAto Avyo che. svabhAvathI viruddha vartana te adharma che, e dharmane AdhAre adharma rahela che. adharmanuM koI svataMtra astitva nathI. dharmane dharmanuM ja svataMtra astitva che. dharmanI vikRti e adharma che. vikRti TALI zakAya che. prakRti (svabhAva) TALI zakAtI nathI. prakRti AdhAra ane vikRti Adheya che. dharmane dabAvIne adharma rahe che. jema kapaDAnI saphedAIne dabAvIne mela rahe che ne ? AtmAnAM jJAnAdi guNa, ke lakSaNonI vikRti - aAvaraNa che, saMsAra che. paramatattvano Adarza sAme rAkhI ApaNA doSo jovAnA ane Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 svarUpasAdhanAnAM sopAna kADhavAnA che. paramatattvane anubhavavAnuM che. "arIsAnI sAme huM arIsA jevo svaccha na banyo tema paramAtmAnI sAme joI huM paramAtmA na banyo." dharma koI kriyA nathI, ke kriyA e dharma nathI. dharma AtmAmAM che. jagatamAM evI rIte jIvo ke koIne tamArAthI pIDA na thAya. vaLI tame jagata tarapha evI dRSTi rAkho ke tame paNa duHkhI na thAva. arthAt viveka dRSTithI jIvo dRSTi AtmAnI potAnI che. mATe samyagRSTinuM mahattva che. dareka jIva pote ja potAnI dRSTi sudhArI zake che. saddaguru Adi mArgadarzaka banI zake che. jJAtA draSTAbhAve vizva pratye dRSTi karavAthI jIva svayaM duHkhI thato nathI. kartA bhoktAbhAva kaSAyabhAva che je duHkhanuM kAraNa che. te dasamA guNasthAnaka sudhI rahe che. jema jema kartAbhoktA bhAva ghaTe, tema tema kaSAyabhAva ghaTe, upazama pAme. sarvatra samyagRSTi vikasAvo. 0 sRSTi evI dRSTi e saMsAra che moha che. che dRSTi evI sRSTi e nirmoha che. adhyAtma sAdhanAmAM manoyoga uttama sAdhana che. kAraNa ke matijJAnanuM mULa kevaLajJAna che. bahAranA zeya ke dazya padArtho nathI. mATe A manane aMtarmukha banAvavAnuM che. jethI mana zAMta ane sthira thAya.bahirmukhI mana azAMta ane asthira hoya che. tethI te vinAzI padArthone prApta kare che. bhAvamana, upayoga e matijJAnanA aMgo che. mana eTale ApaNA AtmAmAM rahelA pUrNatA ane anaMtano vikArI AvirbhAva che. vikArI avasthAmAM mana dravyAMtara, kSetramaMtara, dhyAnAMtara, kALAMtara, bhAvAMtara thayA kare che. mana aMtarmukha thAya to te uttama sAdhana che, mATe tene Atmava/paramAtmavat mAno paNa para dravya, kSetra, kALa bhAva na mAno. anAdikALathI mane paradravyamAM kALa gALyo che. te ja mana tyAMthI haThIne AtmahattvanuM anusaMdhAna kare to svasvarUpane pAme. prakAzane gati che, aMdhakArane gati nathI. mananI zIghragatithI tene jyotinI - prakAzanI upamA maLI che. ajJAnane bhale aMdhakAra kaho, manane aMdhakAra na kahezo. mana to dUra Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 adhyAtmayoga dUra sudhI vagara pAMkhe, vagara AMkhe kSaNa mAtramAM jaI zake che, joI zake che. mATe jyotirmaya che. prakAzamaya che. joke jyotirmaya chatAM te zubhAzubhabhAva karI zake che. jo utkRSTa azubhabhAva kare to te mana jIvane narakanigodamAM dhakelI de che. ane utkRSTa zubhabhAva kare to devamanuSya gati pAmI zake che. e ja mana-bhAva-upayoga zuddha bane to jIva saMsArathI mukta thaI zake che. AtmAnA AnaMdano anubhava karavo tenuM nAma adhyAtma che. anAdi kALathI AtmA pAse jJAna-darzana lakSaNarUpe che. paraMtu svarUpanuM anubhavana adhyAtma yogathI thAya che. jJAnano kSayopazama prAye abhyAsathI thAya. paraMtu AtmAno AnaMda to ekAMte mohanAzathI thAya. azAMti mohanA saMyogathI thAya che. hAsya mohanIyakarmanI prakRti che, temAM ratinuM vedana che te bhrAmaka che. rAga dveSa mULa doSa che, tenA AdhAre bhaya zoka vagere AvyA kare che. ApaNuM mana anAdikALathI AvA sthUla kaSAyomAM ane viSayomAM ramADIe chIe. e manane sUkSma - (Atma vaicArika) banAvIne laya karavAno che. mana eTale vicAravuM. kevaLajJAna vicAratattva nathI, vicAratattva apUrNa avasthA che. mATe manano laya karavAno che. mananuM kArya saMkalpa vikalpa karavuM - icchA karavI te che. te icchA buddhipUrvaka vicAraNApUrvaka kema pAra pADavI te niraMtara vicArAya che. paramAtmAnA saMge ane raMge A asat vicAradhArAne sudhAravAnI che. vinAzI tattva saMbaMdhe mana je kaMI vicAra kare te manane sudhareluM na kahevAya. te vicAraNA bhautika jagatamAM game tevI Azcaryajanaka hoya topaNa avinAzI evA paramAtmatattvano AMzika vicAra, sabhAva che. dazya - avalaMbana rahita dRSTi zuddha bane te nirAlaMbana adhyAtmayoga che. bhagavAnanI mUrtinA darzana karavAmAM paramAtmAnA ane AtmAnA pradezonuM darzana thAya tyAre nirAlaMbana dRSTi bane. siddha paramAtmAe AtmAnA pradezonuM sthiratva ane AtmAnA paryAyonuM avinAzIpaNuM prApta Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna karyuM che, tevuM sAdhake temanA darzana pUjanamAMthI grahaNa karavAnuM che. arihaMtanI pratimAmAM siddhatvanA sthiratanuM pratIka jovA maLe che. je nitya-anitya, vinAzI-avinAzI, satu-asatno yathArtha viveka kare te jJAnI che. adhyAtmamArgamAM avinAzI paramAtmatattvanuM zodhana karavAnuM che, te kAma mATe buddhine zraddhAyukta banAvI ekAgra thavAnuM che. bhautika padArthanuM lakSya te ajJAna che. yadyapi mana ane buddhi judA paDatA nathI. ubhaya aMtaraMga sAdhana che. mana, buddhi, citta, ahaMkAra A cAra bheda aMtaHkaraNanA che. e jJAna upayoganA bheda che. aMtaHkaraNa e AtmAnuM karaNa sAdhana che. jene manoyoga kahevAmAM Ave che. tyAra pachI kAyayoga te sAdhanAnuM bAhya sAdhana che. mana sUkSma karaNa che. kAyA skUla che. joke mana sUkSma hovA chatAM tenA vicAranuM kendra sthUla che. tene parivartita karI sUkSma karavAnuM che. jo mana sUkSma bane to pUrNa ane avinAzI evA paramAtmatattvamAM joDAya tyAre amana bane. manano laya thAya. mananI IcchAo rAganI nIpaja che. rAga che tyAM sudhI mananI upasthiti rahevAnI rAga ane ajJAna bhogya che. rAga che tyAM sudhI gamatI vastu para rAga che. vinAzI padArthono rAga te ajJAna che. ajJAnanuM phaLa duHkha che. avinAzI vastu parano rAga-prema aMte sukhanuM nimitta bane che. paraMtu te tattva ajJAta hovAthI jIvane svarUpanuM bhAna thatuM nathI paramAtmA banavuM eTale duHkhanI vacce rahevA chatAM duHkhano anubhava na thAya. ane sukhano tyAga karatA vikalpa na UThe. A che adhyAtmamArga, jeno relo mokSa pratye jAya che. . dehasukhano svaicchika tyAga karyA vagara ane duHkhathI sahaja ja para thayA vinA paramAtma tattvanI prApti zakya nathI. saMjJi - manavALA manuSya pAse aMtaHkaraNanuM sAdhana che paNa te duHkhamAM hIna hovAthI duHkhathI para thaI zakatA nathI. devo paNa saMjJi paMcendriya che chatAM te sukhanI vacce sukhamAM ja lIna hovAthI sukhathI para thaI zakatA nathI. saMzi tiryaMca Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmayoga 153 paMcendriya pAse vikasita aMtaHkaraNa na hovAthI vivekahIna dazAmAM te paNa sukhaduHkhanA prAkRtika saMskArathI mukta thaI zakatA nathI. mAtra manuSya vivekapUrvaka muktimArgane zIghratAe prApta karI zake che. vinAzItattva duHkhadAyaka che, jIvane rovaDAve che. mATe adhyAtmayoga dvArA jIve avinAzI tattvanuM lakSyapUrvaka ArAdhana karavuM joIe, jethI duHkharahita thavAya. AtmAnA AnaMda svarUpanI prApti thAya. anuttara vimAnanuM sukha utkRSTa che. dIrghakALanuM che to paNa vinAzI hovAthI jJAnI tene Atmasukha pAse bindu samAna jANIne spRhA karatA nathI. rAgIo rAgamAM joDAya che, viyogathI raMDAya che, ane pachI rUve che. rovaDAve nahi tenuM nAma rAga nahi. vinAzI tattvano viyoga thAya te svAbhAvika che, paraMtu rAgIne ajJAna rovaDAve che. mAtra dehasukhano tyAga karavAthI AtmA paramAtmasvarUpa pAmato nathI. paraMtu saMsAramAM sukha nathI. ane duHkha paDatA duHkhane duHkharUpa je mAnato nathI te AtmA paramAtma svarUpanI prAptine yogya bane che. deha ane Indriyo abheda (ekarUpa) che. je jJAna ane bhoganA ubhaya sAdhanarUpa che. joke jJAna ane AnaMda AtmAnuM lakSaNa che. lakSaNa svAdhIna hoya parAdhIna na hoya. jJAna ane ajJAnanA prazna karatA jIvane sukhaduHkhano prazra pradhAna che. pudgala dravyane sukhaduHkhano prazna che nahi. sukhaduHkha jJAnacetanA sAthe saMbaMdhita che. paraMtu te sAMyogika saMbaMdhothI adhyAtmayoga dvArA chUTI zakAya che. du:kha joItuM hoya to manane jagADo sukha joItuM hoya to manane sudhAro ene suravAjo upAya che svAdhyAya te be prakAre jalArA zAstrAdayayana dvArA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 5. saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che samyagdarzana : mithyAtvanuM varjana, svabhAvanuM sarjana. samakita e muktinuM garbhagRha che. jyAre paNa koI jIva mukta thaze tyAre tenA mULamAM samitanuM bIja vavAI gayuM haze. jIvane viSamatAthI, pa2paricayathI mukta karAvanAra prathama sAdhana samakita che. je jIvane samatvamAM lAve che. ghaNA doSonuM visarjana ane zuddhinuM sarjana karanAra samita che. AthI samyagdarzananI prApti mATe mokSArthI prabhuno anugraha mAMge che te maLI gayuM ke mukti pratyenuM prayANa saraLa banI gayuM samajo. samyagdarzana e jagata paratve dhruvanA tArA jevuM che. darzana eka, pramANa eka, paNa darzananI zakti anaMta bhede hoya. svatattva ane guNa sajAtIya che, tene Azrita je sAdhanA thAya te mokSa sAdhaka hoya. pramANa tattva ekasAthe kahevAtuM nathI tethI naya dvArA kramathI kahevAya che. cothuM, pAMcamuM, chaThThuM ane sAtamuM guNasthAnaka prAye kSayopazama samakita vaDe hoya che, tethI samyaktva mohanIyanA daLiyA Atma-pradeze vartatA hoya che. e jIvamAM samyaktva varte che. prathama guNasthAnake paNa cetana paramAtmAnI sajAtIya zuddhi aMzarUpe che. tethI cetana maTIne jaDa banato nathI. paNa cetana paramAtmA banI zake che. AthI jaDa padArtho e cetananA vijAtIya aMza che, cetana sajAtIya aMza che. cothAthI bAramA guNasthAnaka sudhI sajAtIya zuddhi AMzika che, teramA ane caudamA guNasthAna ke sajAtIya pUrNa zuddhi che. darzana, jJAna, cAritra, tapa, vIrya e pAMce AtmAnA sajAtIya aMzo che. A pAMce guNo anyonya pUraka che. deha mATe je nava prakAranA parigraha icchIe chIe te vijAtIya che. tenuM svarUpaaikya na thAya. saMyogIpaNuM maLe, phLarUpe pa2padArthanI mUrchA thAya. AtmaciMtA kare samyagdaSTi ane tananI ane mananI ciMtA kare te mithyASTi, AtmaciMtA thAya tene mananI ane tananI ciMtA TaLI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che 155 jAya, ke gauNa banI jAya. asaMjJipaNAmAM to AtmaciMtAno avakAza nathI. tyAM mAtra tana-mananI ja ciMtA saMskAravaza rahe che jo jIva AtmaciMtA nA kare to saMjJi chatAM asaMjJi jevo che. saMsArI jIva mananI ciMtA mananA sukha mATe kare che, tananI ciMtA tananA sukha mATe kare che. darda ane daridratA TALavA ciMtA karIe chIe. paraMtu ApaNe kaMI tana ane mana nathI. AtmA chIe, tenuM smaraNa nathI. paNa maraNa ane bhavabhramaNa TALavA mATe AtmaciMtA karavAnI che, tenA pariNAme samyagupaNAnI bhUmikA thAya. rogI-bhogI bane dehane parAdhIna. eka khATale paDyo rahe, bIjo pharyA kare. yogI rogI bane kathaMcita parAdhIna thAya. tethI 'ArUgga boDilAbhaM' kahyuM che. yogamAM TakavA Arogya che te Atma ciMtArUpa che, jenA vaDe bodhilAbha thAya che. rogIne nIrogI thavA mATe Arogya che. deha che to maraNa che, paNa jIvatA jAgatA) karo. ane jAgatA UMgho, viramo) e sAdhanA che. arthAt jJAtA - draSTA bano. to paugalika dravyonuM nimitta asara karatuM nathI. ' upazama samyakatvamAM vipAkodaya ke pradezodaya na hoya. sAmAnyataH jIva vipAkodayane vede che, paNa pradezodayane vede nahi. tethI samajAya che ke jIvanuM parama lakSaNa vedana che. jIvano pAriNAmikabhAva sva-lakSaNarUpa che, eTale nitya che. kSAyikabhAva paramazuddhabhAva che, je nitya che. audayikabhAva azuddha che, upazama apekSAe zuddha che, kSayopazama zuddhAzuddha che. te anitya che. karmanI hAjarImAM audayikabhAva hoya je azuddha che. - sAdhu sAtamA guNasthAnake hoya. topaNa kALadharma pAmI devalokamAM ke vaimAnika devalokamAM utpanna thAya topaNa te cothe guNasthAnake hoya. dravya ane bhAvathI tyAgI chaThe guNasthAnake hoya. sAtame guNasthAnake apramata hoya. dezavirati pAMcame guNasthAnake hoya. guNasthAnakano vikAsa virati che. teone devo paNa name che. samakitamAM zubhabhAvathI zreSTha Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 svarUpasAdhanAnAM sopAna puNyabaMdha thAya. tethI devalokamAM utpanna thAya. mATe zubhAzubha bhAvothI mukta thaI zuddhabhAva dhAraNa karavAno che. vyavahArathI dayA, dAna, zIla, tapa jevA guNothI anaMtAnubaMdhI cAre kaSAya maMda paDe che, kSINa thAya che. nizcaya dRSTithI anaMtAnubaMdhI cAre kaSAyano nAza svAnubhUti vaDe thAya che, zuddhi vaDe thAya che. zuddhi vaDe cothAthI uparanA guNasthAnake jaI AThamethI zreNi maMDAya che. 0 zayane jue ane coTe te bahirAtmA. 0 zeyane jANIne jJAnamAM samAya te aMtarAtmA. jJAnane jANI svamAM samAya te paramAtmA. sukhadu:kha sApekSa che. svarUpa AnaMda nirapekSa che. bAhya sukha Atmika sukhanI vikRti che. e sukhano AnaMda mAnavo te aparAdha che. tenuM pariNAma duHkhanI sajA che duHkha sukharUpa karamadda jANo, nizcaya eka AnaMdo re. cetanatA pariNAma na cUke, cetana kahe jinacaMdo re." vAsupUjyajinastavana. AnaMdaghanajInI A jJAnamaya anubhavanI vANI che. jagata mithyA kema kahyuM? azuddha cetanamAM ane pudgala dravyamAM rahelA sAdisAMta bhAvo vinAzI che, asat che, tethI mithyA che. dvaita (bhedarUpa) tattvamAM saMskRti-vikRti, hAna-vRddhi, saMyoga-viyoga, utpAda-vyaya Adi hoya, ata-abheda tattvamAM AvA prakAro na hoya. syAdvAda eTale je vyakti je apekSAe je vastu kahe che, te apekSAe sAcI hoya. tema jANavuM ane teno vicAravinimaya, saMzodhana karavuM. te apekSA samajyA vagara khaMDana karavuM, te ekAMtavAdI che. sApekSa satya svIkAra e vItarAga mArgane abhipreta che. eka ja padArthamAM kevA guNadoSa che tenuM darzana karavuM, temAM guNa svIkAravo ane doSa tyajI devo. te vAta sApekSa satya che tema svIkAravuM. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che 157 adhyAtmasAdhanAnuM pariNAma nirmohatA, vItarAgatA che. sAdhanAmAM prApta guNomAM jAgRti jarUrI che. jJAna sarvadezIya che. daSTi ekadezIya che. daSTi dRzya sAthe saMbaMdha karavA jAya che. jJAna vastune vizeSapaNe jANe che. darzana sAmAnyapaNe jANe che. jJAna sarvadezIya che; vizeSa che. jyAre bAhya jovA jANavAnuM baMdha thAya che. tyAre jJAna, darzana bane che. vAstavika darzana DevaLadarzana che. pUrNa che, temAM padArtho pratibiMbita thAya che. samyagudarzana eTale dazyamAM thatA samyagubhAva, vairAgyapUrvakanuM samyaggadarzana te kevaLadarzananuM bIja che. darzanano dRzya sAthe saMbaMdha thAya che. AtmA mATe juo te samyagdarzana ane AtmA vaDe jovuM te kevaLadarzana che. jJAnadarzana abheda che. dazyane dRzya tarIke jozo to dehabhAva thaze, dayane AtmA mATe jozo to mohabhAva dUra thaI jJAna upayoga thaze. jJAnanuM vizeSaNa mati che, jJAna mativALuM che to AtmA sAvaraNa che. jJAna AtmAnuM ane mati AtmAnI. jevuM jJAna tevo AtmA. kevaLajJAna che to AtmA zuddhapUrNapaNe pragaTa che. AvaraNa karanAra ApaNI viparIta jJAna-darzana zakti che, ane AvaraNa TALanAra, mohanIya karmano nAza karanAra paNa jJAna-darzana-zakti che. arihaMta ane siddhanA zuddha svarUpathI dharmasAdhanAnAM tattvone jANazo to sApekSa satya prApta thaze. je nirapekSa satyane Apaze. svabhAvamAM rahIne vibhAvane dUra karI zakAya e dharma che. vibhAvamAM rahIne svabhAvamAM na apAya. vibhAva na TaLe te adharma. ApaNI ghAtakarmanI azuddhi Take che kAraNa ke vibhAva - parabhAva - mohabhAva varte che. AtmA upara AvaraNa paugalika parapadArthonuM che. tema thavAnuM kAraNa ApaNI avivekI dRSTi che. paugalika padArtho to nimitta mAtra che. mATe ApaNI dRSTine sudhAravI te dharma che. cothA guNasthAnakathI dRSTi samyagu bane che kAraNa ke dRSTine zuddha thavAnA bhAvo Upaje che. matijJAna che tyAM aMtaHkaraNa che. je darzana dRSTine sudhAre te Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 svarUpasAdhanAnAM sopAna samyagadarzana, je darzana daSTine na sudhAre te darzanamohanIya. padArtha zubhAzubha nathI. ApaNuM jovuM jANavuM zubhAzubha che. padArthane tame kevA bhAvathI juo cho? ISTAnijha buddhithI jozo te mohabhAva che. indriyothI joyeluM sApekSa satya mAnajo. te pAramArthika satya nathI. kAraNa indriyo ke mana padArthanA sarva guNadharmone jANI na zake. dazyathI chUTavuM enuM nAma darzanayukta banavuM. dazyamAM bheda bhinnatA) rAkhavAthI dayathI chuTAya che. dazyamAna padArtho huM nathI. evuM darzana te viveka che. dazya darzanane yathArtha samajAve te samyagadarzana. dazyathI darzanane mukta kare te samyagudarzana, samakita che. audayika bhAvavALo anaMtAnubaMdhI rasathI karmane vede che. upazama kSayopazama bhAvavALo maMdakaSAyI che. AgaLanI bhUmikAe apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI rasane veda. sarvavirati saMjvalana kaSAyavALA che. kSAyikabhAvavALo kaSAya rasane na vede, bAramA guNasthAnake jJAnAvaraNIya karma hovAthI chadmastha vItarAga kahevAya che. kSAyika guNanI prApti kSayopazama guNa vagara thatI nathI. kSAyika svarUpamAM hAnivRddhi na hoya kSayopazamamAM hAnivRddhi hoya. tethI kSAyikabhAvanuM dhyeya sAdhakane mATe uttama kaSAyanI sUkSmatA paNa ajabanI che. munipaNe rahelA jJAnIne dasamA guNasthAnakanA aMta sudhI sUkSma lobhakaSAya hoya che. mATe dharmAtmAe lobhakaSAyane prathama kADhavAno che. tethI dharmamArgamAM praveza karavA dAnadharma prathama mUkyo che. icchA e lobha che. lobhano padArtha-sAdhana parigraha che. atradAna, vastradAna. vidyAdAna Adi dvArA dAnadharma batAvyo. adhyAtmabhAva mATe jJAnadAna, AtmadAna vagerenuM mAhAsya svIkAravuM. jIvamAtrane abhayadAna pradAna karIne bhavobhava mATe ApaNA taraphathI nirbhaya karavA. dAna eTale agrahaNa, grahaNano tyAga. je grahaNa karavA yogya nathI tevA dravyo ane bhAvono tyAga e paramArthathI dAnabhAva Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che che. te sAdhanAno uttama prakAra che. sAdhanA dvArA samakita prApta karavAnuM che. vItarAga bhAvane sevIne mukta thavAnuM che. jIve aMtara nirIkSaNa vaDe potAmAM rahelA rAgabhAvane kADhIne vItarAgatAnuM sevana karavAnuM che. jema vItarAgabhAva vRddhi pAmaze tema tema jJAna nirAvaraNa thaze. aMtaraMga zatruo - ghAtakarmanI prakRtiono AtyaMtika nAza thAya tyAre kevaLajJAna prakAzI UThe che. jJAnaprakAza e abhuta vastu che. zAstrajJAna - zrutajJAna vaDe AtmAnA jJAnasvarUpane jANI avikArI thavAnuM che. vItarAgabhAva vagara jJAna avikArI banatuM nathI. sAdhanA avikArI thavA mATe che. zrutajJAnane kevaLajJAna vaDe pUrNarUpe daSTa-anubhuta karavAnuM che. temanA vacanamAM zraddhA rAkhIne sAdhanA karavAnI che. zrutajJAnamAM zraddhA e dravya samakitano eka prakAra che. zrutajJAna vaDe vItarAgatA pAmavI, avikArI banavuM te bhAvasamakita che. jenAthI mithyAtva mohanIyanA daLiyA samyaka mohanIyamAM parivartana pAme te bhAvasamakita che. samakitanuM kSetra jainadarzana pUratuM sImita rAkhI ApaNe anyane mithyAdaSTi kahIe chIe. tethI ApaNI udAratA ane AtmIyatA cUkI jaIe chIe. anya liMge siddha kahyA che. to anya liMge samakita hoya te samajavuM joIe. cittane caMcaLa zA mATe kahyuM che? para padArthomAM saccidAnaMda buddhi karIne jIva te padArthone TakAvavA prayatna kare che, paraMtu te padArtho svayaM anitya hovAthI TakatA nathI. tethI citta caMcaLa bane che. caMcaLa cittamAM bhaya dveSa ane kheda pedA thAya che. mATe cittane zuddha viSayamAM ekAgra karavAnuM kahyuM che. para dravyano kartAbhAva tyajavAthI citta sthira thaze. cittanI caMcaLatA, AkuLatA, zoka, kleza, udvega vagere mohajanita duHkha pedA kare che. temAM darzanamohanIya mokSamArgamAM AgaLa vadhavA na de. ane cAritramohanIya vItarAgatAne vikasavA na de. darzanamohanIyanA kSayopazamathI svarUpanA lakSya pratye ruci thAya. cAritramohanIyanA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 svarUpasAdhanAnAM sopAna kSayopazamathI vItarAgatAno bhAva thAya. vItarAgatAnA lakSya cAritra mohanIyano kSaya karI kevaLajJAnane nirAvaraNa karavAnuM che. buddhine pugalamAM ramADavAnI nathI, paraMtu svadravyamAM sthira karavI. satsaMga dvArA buddhine svaccha karavI. svarUpamaya AtmAne koI padArthanI jarUra nathI. dehane badhuM joIe. deha joke jaDa che. paraMtu buddhi deha mATe mAMga UbhI kare che. AtmA ane deha bhinna che te bauddhika satya hovA chatAM kubuddhi jIvane dehabhAvamAM dore che. dehane nahi paNa jJAnane lakSyamAM rAkhe che te jJAna vaDe AnaMdano anubhava kare che. - caMcaLa bhAvone upazamAvavA e "zama" che. zama pachI te sthitinuM TakavuM te "sama" che. samatva che. zamabhAva vaDe AtmAnI kaSAyavRttio zame che, dabAya che. damana vaDe indriyo para saMyama Ave che. tyAre aMtarmukhatA thAya che. indriyonuM aMtarmukha thavuM te pratyAhAra che. jemAM tapa ane saMyama Ave che. te vaDe svarUpabhAvamAM javAnuM che. deha ane AtmA ekakSetrAvagAhI hovA chatAM lakSaNathI bhinna che tevuM niraMtara lakSa rahevuM te bhedajJAna che. jIvamAM para padArthano kartA bhoktAbhAva e ja jIvanI anitya avasthA che. AtmA pradezathI, lakSaNathI nitya che. saMsArI jIva kartAbhoktAbhAvane kAraNe upacArathI anitya kahevAya che. paryAya dRSTie anitya avasthA che. e payayadRSTi TALIne AtmAnA avinAzI padane pAmavAnuM che. jJAnI bhagavaMtoe AtmAne zuddha svarUpe jANyo ane prakAzyo. vartamAna avasthAmAM azuddha svarUpe kevo duHkhI che te azuddha avasthAthI jaNAve che. AtmA jJAnaupayogavALo che. temAM zuddha ane azuddha baMne avasthAo jaNAya che. je samaye je avasthA hoya che, te jJAnamAM jaNAya che. mATe anitya paryAya vaLIne zuddhAvasthAnuM vedana karavAnuM che. AtmA marato nathI paNa deha viyoge huM marI jaIza tema ajJAnavaza jIva mAne che. vaLI dehabhAvathI sukhaduHkha bhogave che. chadmasthanuM vedana Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 1 saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che be prakAre che. jJAnInuM vedana kevaLa sukhanuM che. 0 1. manoyogathI mohAdibhAvonI rAgAdi lAgaNInuM vedana. 0 2. zarIra - (deha) indriyo dvArA zAtA azAtAnuM vedana. azAtAno saMbaMdha ajJAnatAne kAraNe vedAya che. ekendriya asaMjJi ane paMcendriya nArakonuM duHkhavedana vadhu hoya che. abhavi jIva svarUpa prApti karI zakavAno nathI te tenuM mahAduHkha che. vastu jevA svarUpe che tevA svarUpe jANavI te samyagRjJAna che. samyagujJAna pAmIne tamAre zuM joIe che? tenuM lakSya karo te samyaggadarzana che. te pAmavA mATe je upAya karo te samyaguM cAritra che. jevA chIe tevA svarUpa thavuM te sAdhanA che. samyagudaSTivaMta vairAgyadaSTi yukta hoya che, tene kAraNe te viratidharmamAM Ave che. avirati dharmamAM kathaMcita bhogadazA bhale ho chatAM te pratye vairAgyadRSTi vartatI hoya che. eTale te dezavirati pratye jAya che. chaThThA guNasthAnakanI viziSTatA zuM che? virati to che, te bAhya hoya to te bhale vyavahArathI chaThuM hoya paNa samakita hoya to ja tenuM mUlya che. samakita na hoya ane vyavahArathI chachuM hoya topaNa nizcayathI te pahele guNa sthAnake manAya. samakitane AtmAnA zuddhasvarUpa sAthe joDavAnuM che. mithyAtva, avirati, dezavirati samyakatva, A sarve kaSAyanI taratamatA sAthe joDAyelA che. jeTalI kaSAyamukti teTalI mukti. kaSAyanI taratamatAthI guNasthAnaka ekathI dasa che. kaSAyane sahAyaka nava nokaSAya che. nokaSAya para saMyama meLavavAno che. jeTalA kapAyabhAvo che te sarve dehAzrita che. nokaSAyamAM hAsya-rati sAthe hoya. arati, bhaya, zoka durgachA sAthe hoya. strI, puruSa napuMsaka veda traNe nokaSAyanA che. jyAM sudhI mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga che tyAM sudhI karmabaMdha thAya che. . samyakatva pAmyA pachI paNa bhava-kALano prazna vicArIne pUrNatA prApta Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 svarUpasAdhanAnAM sopAna na thAya tyAM sudhI ahaMkAra tyajI devAno che. A janmano mithyASTi jIva samyakatva prApta karI mokSaprApta karI zake che. (daDhaprahArI, arjunamALI) vaLI samakitavaMtane bhava bAkI hoya che. paraMtu te avazya mokSa pAme che pUrNa vItarAgatA pragaTa na thAya tyAM sudhI chavAsthane ajJAnarUpI aMdhakAra che. AThamA guNasthAnake yogya kALe kSapakazreNi maMDAI zake che. kSAyika samyakatva, pUrNa vItarAgatA, kSapaka zreNi ane kevaLajJAna A kALe anya kSetre pAmI zakIe chIe. pUrNa vItarAgatA mATe sabaLa puruSArthanI jarUra che. paraMtu sayogI ke ayogI guNasthAnake puruSArthanI jarUra nathI. samyagRvaMta bhavyAtmA bhavabhIru hoya che. mAre hajI keTalA bhava bAkI che ? tevo dharmajanita vicAra tene vairAgya pratye prere che. tethI agrahaNane grahaNa karato nathI. AtmasvarUpamAM lIna thAya che. abhavi jIva ahiMsAdi pAlana kare paraMtu zuddhasvarUpa pratye vIrya spharatuM nathI. sAmAnyapaNe jIvo sAdisAMta karma ane tenA pariNAmamAM rokAyelA rahe che. paraMtu anAdianaMta je astitva che tevA zuddhasvarUpa pratye paNa valaNa karatA nathI. paramAtmAnA svarUpane bhaje che. temanA svarUpanuM dhyAna kare to te bhajanA dharmano sAra che. cakravartI ane indranA puNya karatA paNa anaMta puNya prApta karyuM hoya tene arihaMta siddhanA zuddha svarUpanuM dhyAna thAya che. tevuM puNya prApta karavA ekAvatArI Indra paNa paMcakalyANakano mahotsava karI samakitanI rakSA kare che. paramAtmAnI mUrtine nihALI pachI aMtarane paramAtmamaya banAvo. samyagRdRSTi AtmA jo bhAvazuddhi kare to kSayopazamikamAMthI kSAyika thaI zake. pachI to siddhatvanuM aMtara kapAtuM jAya che. jo samyagudRSTivaMta aviratapaNe hoya to te jJAnAcArAdinI zuddhinuM sevana karato jAya che. bhUmikA pramANe dAnaparopakArAdi gurubhakti ItyAdi karato hoya che. sarva jIvone brahmasvarUpe jovA te samyagudRSTivaMtano ucca bhAva che. pugala padArtho kevaLajJAnI paramAtmAnA zeya padArtho che. temAM bhogabuddhi Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che karavI te adharma che. tene paNa nirapekSabhAve jovA te dharma che. jethI te padArthomAM ISTAnijha buddhi thatI nathI. saMsArI jIve Atmabuddhie saMsArI jIvomAM ke padArthomAM dveSa karavA karatAM apekSAe rAga karavo, rakSA karavI te AMzika ahiMsA che. samyakatva - virati - niSkaSAyabhAva mokSanAM pagathiyAM che. viratino svIkAra karavo eTale AraMbha - samAraMbha choDI devA. ane indriyonuM damana karavuM. koI paNa pugala padArthano rucipUrvakano bhAva e lobhakaSAya che. samakitane bhogano udaya hoya paNa durjanatAno saMskAra na hoya. avirati samyagdaSTine samyag padArthanuM lakSya hovAthI rAga maTI virAga Ave, virati Ave. jenAthI mohanIya haNAya te virati vairAgyanA bhAvo che. jeTalo dehabhAvano vistAra teTalo mohano vistAra. e pahelA guNasthAnakanuM cihna che. jema jema AtmA ane deha vacce bhedajJAna thAya tema tema AgaLanA guNasthAnaka Ave. viryAtarAyanA kSayopazama upara AvaraNa che eTale sat puruSArtha thato nathI. dehabhAvathI kaSAya ane avrata che. te mATe viratipaNAnuM mAhAbhya che. sAdhune vaiyAvacca - bhakti vagerethI dehane zAtA maLaze. paNa Atmasukha to aMtara pariNatinA vairAgyathI maLaze. je svapuruSArtha vaDe saMbhava che. tapa saMyamAdi vaDe bhedajJAna pAmIne Atmika sukha na pAmIe to ApaNe kaMgALa chIe. je Atmasukha vede che te caitanya mahArAjA che. bAhya pratikULatAmAM samAdhi vaDe Atmasukha bhogavavAnuM che. bAhya ane atyaMtarathI AtmasukhanuM vedana prApta thAya tyAre bAhyasukhanAM sAdhana cAlyAM jAya topaNa duHkhathI mukta thavAya che. AtmAmAM rahelA jJAna ane sukha tattvarUpe rahelA che. tene jANavAnI alpa zakti jIvamAM rahelI che. bhautika sukhanI icchA niSphaLatAmAM pariName che. svasvarUpamAM pudgalanA dharmo jevI bAdhakatA nathI. jevA ke - Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 svarUpasAdhanAnAM sopAna agurulaghu = pudgalanI jema abhyAdhika hAni vRddhi nathI. akSayasthiti = pugalanI jema kSaNabhaMguratA ahIM nathI. avyAbAdhapaNuM = pudgalanI jema viSamatA - bAdhA nathI. arUpI = pugalanI jema rUpAMtarapaNuM ahIM nathI. nityapaNuM = pugalanI jema parivartanapaNuM ahIM nathI. saMsArIjIvo kSaNabhara paNa dehabhAva bhUlatA nathI tema kSAyika samakita eka kSaNabhara paNa paramAtmabhAvanuM lakSya bhUlatA nathI. kSayopazama samakiti jAgRti vaDe A bhAva jALavavA prayatna kare che. samakitadaSTivaMta AtmA dhanAdino upayoga sAtakSetramAM uttama bhAva vaDe kare che, gauNapaNe upabhoga hoya, sattAno upayoga paNa paropakArArthe karatA hoya, e temano bodha vaDe thayelo jJAnAcAra ane darzanAcAra che. anAsaktabhAva te AMzika cAritrAcAra che. icchAonuM zamavuM te tapAcAra che. pApathI pAchA paDavAno vIryAcAra che. cAritra abhyAsanI vastu che, te be ghaDImAM maLI jatuM nathI. dIrghakALa ArAdhanA karavI paDe che. cothA guNasthAnakathI zarU thaI bAramA sudhI zuddhi mAMge che. samakita be ghaDImAM prApta thAya che. paryAyadaSTi tyajI dravyadRSTi karavAnI che. mithyAbhAva - mithyAdRSTi tyajavAnI che. 0 dravyadRSTi divyadRSTi che. 0 zraddhA darzanaguNano bhAva che. 0 manana ane nididhyAsana e jJAnano vistAra che. 0 prayoga ane sAdhanA e cAritraguNano vistAra che. hiMsAnubaMdhI, mRSAnubaMdhI, cauryAnubaMdhI, parigrahAnubaMdhI e raudradhyAnanA bhedo che, te dezavirati sudhI gRhasthane hoya che. te na thAya mATe paMcamahAvrata virativaMtane dhAraNa karavAnuM che. jIva anyonya jIvone ATha karmonA udayavALA joIne abhiprAya bAMdhe che. paNa sva ke paramAM raheluM kevaLajJAna joto nathI. advaitadaSTi, abhedadaSTi, dravyadRSTi ane divyadRSTivALo jIvone aneka bheda avasthAmAM paNa brahma svarUpe jue che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che eka vAra samakitanI sparzanA thAya pachI tenuM sAmarthya che ke te ardhapugala parAvartana kALanI aMdara pUrNa svarUpanI prApti karAvI de, tuM dehapiMjaramAM purAyo chuM, temAM jIve potAnAmAM rAgadveSanA bhAva pUryA che, tuM tene chUTA mUkI de to tuM mukta chuM. svarUpanuM bhAna e samakitanuM bIja che. rAgadveSa e maLa che upazama e jaLa che. upazama - kSayopazama samakitamAM dehabhAva mULamAMthI naSTa thato nathI. paNa maMtavya ane abhiprAyamAM dehabhAva nathI. paraMtu sarvathA gayo na hovAthI kevaLajJAnamAM bAdhaka che. dehabuddhi anubhavamAM - saMvedanamAMthI nIkaLI jAya to game tevA pariSaho / kaSTomAM paNa duHkhanuM saMvedana AvatuM nathI. paraMtu upayoga AtmabhAvamAM hovAthI svarUpanA sukhanuM saMvedana chatAM guNa zreNi dvArA kevaLajJAna pragaTa thAya che. AtmAnuM je svakSetra che, jyAM Atmapradezo che tyAM upayoga skurAyamAna che, mohabhAva paNa tyAM ja rahyA che te AvA samartha upayoga dvArA haNAya che. ane kaivalya pragaTa thAya che, je sarva jIvo mATe AlaMbanarUpa bane che. zama saMvega nirveda anukaMpA Astikya A pAMca samakitanAM lakSaNa che. anukaMpA - Astikya nimittarUpa che. upazama, saMvega, nirveda e kAryarUpa AtmAnA pariNAma che. samakita eTale sva-paranuM bhedajJAna, sadeva, guru, dharmanI zraddhA paNa bhedajJAna mATe che. niSkaSAyabhAva vaDe karmanI nirjarA yathArtha thAya che. mithyAtvano nAza e sAcI samajaNa, zuddha-buddhi che. anaMtAnubaMdhI kaSAya mithyAtva sAthe saMbaMdha dharAve che. apratyAkhAnI, dezavirati sAthe saMbaMdha dharAve che. sarva virati thatAM pratyAkhAnI jAya che. chatAM te avasthAmAM saMjvalana kaSAya hoya che. saMpUrNa kaSAya jAya tyAre kevaLajJAna thAya che. kaSAyabhAvanI maMdatA thayA vagara dAnAdi, prabhupUjAdi, yathArtha phaLatA nathI. zubhabhAva vaDe thayA hoya to puNyabaMdha thAya paNa paribhramaNa TaLe Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. svarUpasAdhanAnAM sopAna nahi puNyathI thoDI rAhata rahe, manuSya-deva gati maLe. paNa samakitarahita hovAthI sAcI nirjarA na thAya. vaLI lobhakaSAyano tyAga karyA vagara krodhAdi jAya nahi, lobha kaSAya ocho karavA mATe parigraha alpa karavo, anukrame sarvathA tyajI devo, te mATe cAra dharmomAM dAna, dharmanI mukhyatA kahI che. darzanamohano upazama ke kSayopazamAdi thayA pachI kaSAyo ghaTIne vItarAgatA na Ave to upazama zreNi mAMDanAra paNa pheMkAI jAya. saMjvalana kaSAyavALA caritramAM paNa tIvratA AvatA anaMtAnubaMdhI jevI tIvratA thatA jIva paDe che. vaLI anaMtAnubaMdhInA kaSAyavALo jIva kaSAyanI atyaMtya maMdatA kare mithyAtva maMda thatAM uparanA guNasthAnake caDhe che. sAdhanAmAM sAdhananA jhaghaDA maMda karavA, tyajI devA, sAdhana saMgharSa mATe nathI. samyakatvanI siddhi mATe che. kaSAyanI upazAMtatA thAya, jJAnI kahevAya. anyane bhrAMta kahevAya. upayogamAM jeTalo anaMtAnubaMdhI kaSAya vadhu teTalo upayoga bhrAMta ane vinAzI che. apratyAkhyAnImAM te maMda thAya che. pratyAkhyAnI kaSAya saMjvalana kaSAyanA aMzavALo che. dazamA guNasthAnake kaSAyayukta upayoganI vinAzItA khatama thAya che. teramA guNasthAnake upayoga avinAzI bane che. vyavahAra samakita = sadeva, saguru, sadharmanI tathA tattvanI yathArtha zraddhA. nizcaya samati = sadeva - sataguru, satadharma dvArA rAgadveSa, ajJAna, mohanA bhAvo dUra thAya. para padArtho mArA nathI ema potAno svarUpane lakSyapUrvaka sAdhe. tevuM bhedajJAna jarUrI che. sadaivAdinI ArAdhanAnuM phaLa A che. mAro AtmA samyagRjJAna-darzanAdi guNothI abheda che. jyAM svarUpa ramaNatA che. * svaguNa paryAyano saMyoga na hoya, svabhAva hoya. che para padArthano saMyoga ane viyoga hoya. * sAvaraNa dazA te baMdhana. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che 16 7 che nirAvaraNa dA. e mukti. ajJAnI duHkhamAM potAnI ja mUchathI potAne AvaraNa kare che. jyAre jJAnI duHkhane eka para avasthA mAnI vedana karatA nathI tethI nirAvaraNa bane che. sAdhake sukhaduHkha, rAga-dveSa ane ajJAnanA ajJAnathI mukta thavAnuM che. ajJAna TALI pUrNajJAna prApta karavAnuM che. pUrNajJAna samyagU che, samyagujJAna pUrNa nathI. mATe cAritrazuddhi vaDe samyagUjJAnathI AgaLa jaI pUrNa thavAnuM che. samyagUjJAnanI jAgRtimAM prayAsa che. pUrNajJAna parama ujAgara dazA che. AtmAnuM kevaLajJAna pUrNa AnaMda ane sarvarUpa che. samyagujJAna aghAtI karmanA udaya upara prabhutva meLave che. aghAtI karmanI asara letA nathI. aghAtI karmanA udayamAM sukhanI icchA karavI te hInatva che, ajJAna che, samyagRjJAnI paramAM sukha mAne nahi, temAM sukhabuddhi kare nahi. sAdhake ajJAnathI para thavAnuM che. vaLI kSayopazama -jJAnadazAmAM je AtmAnuM sukha vedIe chIe tenAthI paNa para thavAnuM che, kAraNa ke te pUrNadazA nathI. kSayopazamabhAve mokSaprAptino prayatna te sAcI nizAnI che. chatAM kSayopazamabhAva anitya hovAthI TaLI javAno che. tethI tenAthI atIta banavAnuM che. tyAM aTakavAnuM nathI. kSAvikabhAva AtmAno nitya che. pUrNa che. te bhAva prApta karavAno che. samIti AtmA potAnA saMkalpamAM, zraddhAmAM daDha che. paramAtmatattvanI zraddhAmAM daDha che. tene anya darzanIo DagAvI zakatA nathI. avirati samyagRSTine jJAnAcAra ane darzanAcAra hoya che. cAritrAcAra nathI, teo paMcamahAvrata dhArI nathI. e dazAmAM mokSaprApti saMbhava nathI tenI temane pIDA che. tethI dezavirati - sarva viratinA bhAva rAkhI sAdhu bhagavaMtanI vaiyAvacca karI puNya upArjana kare che. je tene saMskArarUpa banI anya janmamAM sAmagrI meLavI Ape che. A jagata jIva ane ajIvamAM vaheMcAyeluM che. tema saMjJi-asaMjJimAM vaheMcAyeluM che. A vizvamAM saMjJi paMcendriya jIvonuM jagata eka che. temAM deva, manuSyo, saMzi tiryaMca paMcendriyo jIvo bese che. teo sAdharmika che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 svarUpasAdhanAnAM sopAna vaLI koI paNa jIvane caitanyanI apekSAe prema Adara ApavAmAM mithyAtva na hoya. te jIvo bhale mithyAtvI hoya. jenetara hoya. anya jIvo pratye ucita vyavahAra na rAkhavo, te anaMtAnubaMdhI kaSAya che. AtmAnA prema, udAratA, Adarane vyakta karavA mATe ujamaNA che. guNane AdhAre mithyAtva mohanIyanA daLiyA samakita mohanIyanA daliyArUpa bane che, mATe doSane tyajIne guNagrAhaka banavuM. guNavikAsa te paramAtmAnI prasAdI che. Akhare guNa guNIno abheda TaLI jaze. dharmamAM prabaLa puruSArtha e dharma yauvana che, teno artho mokSa thaI jAya che. tiryaMca, narakagati to rokAI jAya che. jIva deva / manuSyanI gati meLavI ati alpa bhavamAM gati nivArIne pUrNa mokSa pAme che. dharmano A mahimA che. - aMtaHkaraNamAM praveza karyA vinA, aMtaHkaraNanI zuddhi thayA vinA mokSa saMbhava ja nathI. karaNa upakaraNanA avalaMbano dvArA aMtaHkaraNamAM praveza karavo. saMjJijIva ja mAtra aMtakaraNanI zuddhi vaDe samyatvanI prApti kare che. paropakAravRtti, mAnavatA, ane sajjanatAthI guNo vikAsa pAme che. ApaNA doSo jotA rahevA, anya jIvo sAthe vartanamAM doSonuM sevana ISa vagere nA karavA, te samyakatva pAmavAnI bhUmikA che. sanuM lakSya ane anusaMdhAna kyAMya na cUkavuM. zarIranI zAtA azAtA vedanAra jIvamAM guNa haze to sAnubaMdha karaze agara akAma | sakAma nirjarA karaze. azubhabhAva kADhavo ane zubhabhAva prApta karavo te dharma rucinI prAthamika zarUAta che. pApabaMdhathI aTakavuM ane puNya upArjana karavuM te tenAthI AgaLanI bhUmikA che. zubhabhAvamAM zuddha lakSya daDha karI, tyAM aTakavuM nahi paNa AgaLa vadhI zubhabhAvanI nirmaLatA vaDe svarUpabhAvane pAmavuM. vizvamAM rahelA dazya mAtra pratye darzana prAmANika nirmaLa bane tyAre vairAgyanuM bIja ropAya che. te samyagadarzana che. dazyo bhedarUpa padArtho che. darzana pramANarUpa joIe. pramANajJAna aneka AkAravALuM chatAM ekarUpa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArathI muktino prAraMbha samakitathI che 169 che. jJAnarUpa che. dRzya aneka bhedathI anaMta che. darzananI zakti anaMta che. paNa tenuM darzana eka che. jema arIso eka che temAM aneka pratibiMba paDavA chatAM arIso anekarUpa thato nathI, ekarUpa rahe che. mULa svarUpe rahe che. maMda mithyAtva e samyakatva pahelAMnI avasthA che, je yathApavRttakaraNathI zarU thAya che. Ayu sivAya sarva karmonI eka koDAkoDI hIna sAgaropamanI sthiti rahe che. ahiMsAdinuM pAlana samyakatva pAmavAnI bhUmikAnAM sAdhano che. samyakatva pAmyA pachI jIva paDavAI thAya to trIjethI bIje thaI mithyAtvamAM AvI jAya. athavA pAcho trIje mizraguNasthAnethI bIje na jatAM pAcho cothe jaI zake che. samyakubhAvo pahelethI teramA sudhI hoI zake che. jemaNe samyaktva pAmatA pahelA apUrvakaraNa Adi bhAvo samyagU prakAranA che. temane mithyAtva hoya paNa bhAva mithyAtva nathI. paropakArAdi vaDe maitrI AdibhAva vaDe samyagubhAvo Take che, te samakitanuM kAraNa bane che. athavA samakitane TakAvI rAkhe che. ane nirmaLa kare che. mAnavatA, sajjanatA paNa samyagubhAvo che. anyanI sAthe jIvana jIvavuM che to paramArtha paropakAramaya) dharma karavo. ekAMtamAM jIvavuM che to sva-arthe dharma karavo. athavA Ubhaya dharma karavo. laukika kSetre vyavahAra zuddhi e samyagubhAva che. dharmakSetre paMcAcAranuM pAlana te vizeSa samyagubhAvo che. samyagubhAvo vaDe samyaguguNo Ave che te mokSamArgano pAyo bane che. zvAsanI kriyA jema sahaja hovAthI emAM je thAka lo nathI lAgato ane eno ahaM ja pedA nathI thato tema je karma sahaja thaI jAya che emAM thAka ya nathI lAgato ane eno | ahaM pedA thato nathI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana guNaparyAyava dravyam vizva2canAmAM sarvajJa 5ramAtmAe mukhyapaNe cha dravyonuM nirUpaNa karyuM che. cha dravyonuM pariNamana svataMtra che. eka ja AkAzakSetramAM rahelAM A cha dravyo svabhAvathI jAtyAMtara karatA nathI. addabhuta rIte potAnuM svarUpa TakAvI anyonya nimitta bane che. jIva ane pudgalanA saMyoga-viyogamAM je vikRti jaNAya che te karmanA AvaraNane kA2Ne che. chae dravyo guNa paryAyathI yukta che. dravya : pradeza piMDatva (mULAdhAra) guNa : dravyanA sahabhAvI, pradeza sAthe otaprota paryAya : guNanI vyakta thatI avasthA Adheya. sat: vidyamAnatA, hovApaNuM. dravya ane paryAya bhinnAbhinna che, dravya nitya che. paryAya anitya che. pradezathI paryAya abhinna che. lakSaNathI paryAya bhinna che. dhrauvya dravyanA AdhAra para utpAda-vyaya che. dravya advaita (ekarUpa) ane paryAya dvaita (aneka) hoya tyAM utpAdavyaya yukta dravya sat che. jyAM dravya advaita ane paryAya advaita che tyAM tyAM utpAda vyaya nathI. dharmAstikAya * adharmAstikAya, AkAzAsti ane siddha paramAtmA advaita che. pudgala dravya dvaita che, te sajAtIya ane vijAtIya dravyanA baddha saMbaMdhamAM Ave che. ane potAnA varNAdi guNomAM rUpa rUpAMtaratA pAme che. tethI pudgala dravya dvaita che, temAM upacirata paryAya nathI. svagata paryAya che. tene mATe jIva dravya upati kahevAya. temAM padravya naimittika hoya che, ane te upacirata hovAthI TALI zakAya che. baddha avasthA ane mukta avasthAnuM pAtra jIva dravya che. te baddha AvaraNa ane avasthA jIvanA guNa-paryAya upara thAya che. paraMtu teno upacArathI dravya upara Aropa thAya che ke AtmA baMdhAya che, AtmA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 171 mukta thAya che. saMsArI jIva baddha che tene mukta thavAnuM che. saMsArI avasthA anAdisAMta che. abhavyane anAdianaMta che. pudgala dravya paNa baddha ane mukta avasthAne pAme che, tenA saMghAta bheda thAya che. te sAdisAta nathI. pudgala dravyanuM palaTAIne paNa baMdhAvuM ane mukta thavuM te anAdianaMta che. AtmAno vItarAga paryAya - zuddha upayogano nirvikalpa paryAya avinAzI che. pudgala dravyanI sarva paryAyo vinAzI che. je paryAya vinAzI te anitya hoya. je paryAya avinAzI te nitya hoya. jaDa dravyomAM potAnI zaktirUpe kriyAzIlatA hoya, svaguNarUpa kAryathI anya dravyomAM te kArya kare che. A kAryazIlatAne jaDa dravyamAM upacarita caitanya tarIke ghaTAvI zakAya. jemake sajIvanI kriyAzIlatA. chatAM jaDadravyo satata saraLa, sahajapaNe ane svapratye kriyAzIlatA tarIke jAtyAMtara na thAya tema potAnA jaDatvane TakAvI rAkhe che. sahaja eTale akRtrima - anyanI sahAya vagara. saraLa eTale bIjA bhedarUpa padArtho hovA chatAM potAmAM bheda na hoya. sat eTale niraMtara - AMtarAvagara. vidyamAna. arUpI dravyo chedAtA nathI, bhedAtA nathI, baLatA nathI, vyAghAta pAmatA nathI. arUpI dravyone zastra chedI zakatAM nathI. agni bALI zakato nathI. pANI bhIMjavI zakatuM nathI. pavana uDADI zakato nathI. tApa sUkavI zakato nathI. chedanAdi AvA sarva prakAro rUpI, pudgala dravyane lAgu paDe che. saMsArI jIvamAM ane pudgala dravyanA saMyogathI saMkoca vistAra che. guNa - rasamAM hAnivRddhi che. pradezanuM paribhramaNa che. A prakAro sAMyogika che. pudgala dravyonA svabhAva - lakSaNa arUpI dravyone lAgu paDatA nathI. AtmAnuM mULasvarUpa arUpI che, je upayogathI nitya che. ane Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra svarUpasAdhanAnAM sopAna pradezathI sthira che. zuddha upayogamAM pUrNatva che. ane AnaMda che. te upayoga svayaM duHkhamukta che. cakravartInI paryAya ho ke sarvArthasiddhanA vimAnanA devonI paryAya ho temanA AyuSya vinAzI che. game teTalA sukha samRddhi ho paNa vinAzI che. siddha paramAtmAnI paryAya avinAzI hovAthI temanuM sukha paNa avinAzI che. zrutakevaLInA samakitamAM hAni vRddhi thayA kare. kAraNa ke hajI te avinAzIpaNAne pAmyA nathI bhavya jIvano saMsAra kALAMtare anAdisAMta che. jemAM tetrIsa sAgaropama jevAM AyuSyo kyAMya samAI jAya che. anaMtakALanI apekSAe e biMdu jevA che. eTale anAdisAMta paNa AtmAnI avinAzI paryAya AgaLa ati gauNa che. AtmAnA pradezo pote ja jJAnasvarUpano AdhAra che. te anAdianaMta mahAsattArUpa che. sahabhAvI jJAnAdi guNo paNa anAdianaMta hovAthI mahAsattArUpa che. teno AdhAra paNa caitanyasvarUpa AtmA che. saMsArI avasthA avAMtara (aMtaragata sattArUpa che. teno AdhAra to cetanAnA pradezo mahAsattA ja che. avAMtara sattA joke vinAzI che. AtmAnA AdhArarUpa je mahAsattA che tenA upara ane AtmAnA sahabhAvI guNo paNa je mahAsattArUpa che te ubhaya mahAsattA upara avAMtara sattAno prabhAva che. saMsArIpaNAmAM sAdhaka thaIne ApaNe avAMtara sattAno nAza - karmasattAno nAza karavAno che. pudgaladravyamAM paNa mahAsattA che. pudgala dravyamAM mahAsattA jaDatvarUpe che. e jaDano prabhAva jIva para paDe che. jIvavIryanI phuraNA ja e jaDane grahaNa kare che. Avo vicAravinamaya karavAthI jaDathI alipta thavAno bhAva thaze, ane vairAgya utpanna thaze. AtmAnI mahAsattArUpa pUrNa caitanyane svIkAravAthI tenuM lakSya ane ruci daDha thaze. tyAre mahAsattA paranI avAMtara sattAthI mukti maLaze ane svarUpa nirAvaraNa thaze. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 173 pudgalarUpI ApaNA dehamAM ApaNe Atmabuddhi karIne bhoga ane sukhabuddhi karI che. tethI AtmAnI mahAsattA upara pudgala dravyanI mahAsattAno prabhAva sthApita thayo che. te ja AtmA para AvaraNa che. pudgala dravyanA jaDatvanI mahAsattAne uthApavAnI che. jethI cetanAnI mahAsattA pragaTa thAya. ApaNe paramAtmA - bhagavAnane sarva zaktimAna kahIe chIe kAraNa ke teoe potAnA svabaLe, vIryazaktine phoravIne sarvaghAtI karmono kSaya karyo. AvaraNane khatama karyuM. teo sarva avAMtara sattAone khatama karI sarva zaktimAna thayA. matijJAnamAM jeTalA mohanIya bhAvo che te avAMtara sattArUpe che. mahAsattA vairAgabhAvane abhipreta che. ApaNe Indra, cakravartI ke samrATa banIe te ekAMta samyagu nathI paraMtu kevaLI banavuM te ekAMta samyagu. che. saMsArI jIva dharmAstikAyanA nimittathI gatizIla che, adharmAstikAyanA nimittathI ayogI guNasthAnake jIva sthitisthApaka che. saMsArI jIvanA Atmapradezo satatapaNe kaMpanayukta che. - vizvamAM ekathI adhika sajAtIya ke vijAtIya dravyo na hoya to dhamane kaMI vicAravAnuM na hota. nAstikadharma paNa na hota. sane AdhAre asanuM astitva che. tema AstiSpane AdhAre nAstipaNuM che. pugaladravyamAM je gati ane sthiti dharma che. tene kAraNe jIvanuM trasa ane sthAvarapaNuM paNa jaNAya che. saMsArI jIva nAmakarmavALA hovAthI anAdisAMta ke sAdianaMta sthitivALA nathI paNa sAdisAMta sthitivALA che. gatisthiti dharmo pudgala dravyanA saMyoge che. AtmAnA zuddha svabhAvamAM sthiti gati nathI. pudgala dravya gati karIne sthiti ane sthiti thayA pachI gatine pAme che. pudgala dravya sAdianaMta sthiti pAmatA nathI. saMsArI jIvanA nAma karma pramANe tene guNa dharmo hoya che. te pramANe vedanIya karmanA sukhaduHkha pariName che. pudgala dravyanuM lakSaNa ja paribhramaNa che. tenA peTA bhedo aghAtIka che. te mohanIya karmanA vedananAM sAdhana Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 svarUpasAdhanAnAM sopAna che. puddagala dravyamAM rUpa rUpAMtarapaNuM che. rUpa badalAya, nAma badalAya. nAmakarmanI 103 prakRti che temAM rUpAMtara ane nAmAMtara thayA kare che. mohanIya karmanA 28 bhedonuM jIva vividharUpe vedana kare che. pudgala dravyomAM vividha AkRti ane vargo che tethI nAmakarmanI prakRtine citArAnuM nAma ApyuM che. jyAM sudhI deha che tyAM sudhI vinaya-vivekarUpa vyavahAra che. UMcanIca gotra che. siddhAvasthAmAM AvA bheda nathI. pUrNapaNe zuddha upayoga thAya tyAre te avinAzI bane. chadmasthano upayoga aMze arUpI che. tene kevaLajJAna prApta karIne sarvAMze arUpI banAvavAno che. vikArI upayoga vinAzI ane avikArI upayoga avinAzI che. AtmA paramArthathI bhAvAtmaka che. pugala svabhAvathI kriyAtmaka che. kALano sUkSma aMza te samaya che. kSetrano sUkSma aMza pradeza che. pudgalano sUkSma aMza paramANu che. dareka dravyamAM agurulaghu guNa anyonya bheLavaNI thavA deto nathI. jAtyAMtara thatA nathI. agurulaghu guNanI keTalIka vizeSatA che. paraMtu agurulaghu je nAmakarmanI prakRti che. teno artha zarIramAM vajanathI bhAre halakA arthamAM che. AkRtinA arthamAM nathI. tathA bIjI rIte - sarva jIvo caitanya apekSAe samAna chatAM indriyonA ane janmanA bhedathI, jAti, sattA, vaibhavanA, zikSaNanA bhedathI lokavyavahAramAM UMcanIcano avasthAne kAraNe vyavahAra thAya che. siddha paramAtmA sarvathA karmarahita che. saMkoca vistArahita che. tethI agurulaghu guNavALA che. paMdarabheda siddhanA batAvyA te pUrvAvasthA che. UMcanIca avasthA tyAM bAdhaka nathI. te agurulaghu guNa che. mokSamAM pUjyapUjaka, guru-ziSya jevo AcAra nathI te agurulaghu arthamAM che. agurulaghuguNa ane nAmaprakRtinA gurulaghuguNamAM aMtara che. Ama Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 jainadarzanano dravyAnuyoganuM AMzika kathana zarIra pudgala skaMdhonuM bane che. skaMdhono bheda saMghAta thAya che. bharAya che. vIkharAya che.) te sivAyanA cAra astikAya dravyono skaMdha banato nathI ane vIkharAto nathI te eka akhaMDaskaMdha che. jIvane pugalaskaMdhanA padArtho game che. pugala skaMdhonI ATha vargaNA che. pAMca zarIra, mana, zvAsocchavAsa ane bhASA. A sarve kArmaNa vargaNArUpa che. pudgalAstikAya aneka bhedavALuM che. eka jAti chatAM aneka bhAtavALuM che. jIva ane pudgalanuM yugala te saMsAra che. pudgaladravya skaMdharUpa che, ane jIva jJAnadarzana zaktivALuM che. paraMtu dehabhAvathI e zakti vaDe ISTa skaMdho - padArtho meLave che. enI karma paraMparAthI saMsArayAtrA cAlu rahe che. kartAbhoktAbhAva tenuM mukhya kAraNa che. jIvanA mULa svarUpamAM tenuM kaMI paNa sthAna na hovA chatAM ISTAnijha buddhi vaDe mamatva bhAvathI jIva teno kartAbhoktA bane che. pudgalano koI svataMtra skaMdha nathI. AtmanA asaMkhya pradezono je piMDa che te svataMtra che. temAM anya AtmAnA pradezonI bheLaseLa thatI nathI. pugalanA saMyoge saMkoca vistAra pAme che. chatAM saMlagna rahe che temAM bheda thato nathI. pudgala skaMdhomAM bheLaseLa thAya che. bheda saMghAta thAya che. (vIkharAvuM bhaLavuM) AtmAnA eka pradezamAM ke asaMkhya pradezomAM tathA sarva AtmAnA sarva pradezomAM maulika svarUpe samAnatA che. bheda nathI. pudgala dravya samAna nathI. rUpa, rasAdi parivartana pAmyA kare che. jethI AtmA nitya ane akhaMDa kahyo che. pudgalane kSaNika ane khaMDita kahyuM che. dravyatva = dravya kone kahevAya? "guNaparyAyavad dravyam" guNa kone kahevAya ? padArthanI kAryazaktine guNa kahevAya. kAryazaktithI dravyanI jAti jaNAya te guNa. je guNa sakriyapaNe kAryazaktimAM vartato hoya te paryAya kahevAya. paryAya eTale avasthA - dazA - sthiti. guNa, sahabhAvI hovAthI nitya che. paryAya nityAnitya che. guNa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 svarUpasAdhanAnAM sopAna potAnA pUrA dravyamAM rahe tevo abheda saMbaMdha che. guNano AdhAra AtmAnA pradezapiMDatvano che. te anAdianaMta che. sAdisAMta ke saMyoga viyogarUpa nathI. guNaparyAyanuM svabhAva kArya na hoya tethI te dravya na kahevAya. zaktirUpe guNa potAno che. upayoga kArya anyamAM thAya che. jema gati sthiti sahAyaka tattvo potAnA guNarUpe rahIne anyamAM kArya nimitta) kare che. dravya guNaparyAya yukta hoya. dravya mULa svarUpa hovAthI mahAsattA che. guNaparyAya avAMtara sattA che. chabastha jIvo dravyane mahAsattAnA niyamathI nahi paNa avAMtara sattA - vizeSapaNAthI jANe che. pAMca astikAya e vizvanI racanA - svarUpa che. tenA sarva paryAyo kevaLIgamya che. AtmA svarUpathI lokAloka prakAzaka che. lokasvabhAva jagatanI vyavasthAmAM anAdianaMta che. cauda rAjalokanA jIvonA saMsArI bhAva, ane pudgala dravyano baddha saMbaMdha te karmarAjAnI ramata che. te AtmAnI mahAsattAthI bhinna che. mATe jIve sAkSIbhAve rahevAnuM che. dravyanI mahAsattAmAM pradeza piMDatva AdhAra tattva che guNa-paryAyanI avAMtara sattA e AdhAra Adheya bhAva che. yadyapi AtmAnA sahaja guNo jJAnAdi mahAsattArUpa che. guNonA be bheda paDe che. 1. apUrNa guNo, 2. pUrNa guNo. siddhatva pUrNa guNa che, jemAM dravya, guNaparyAya abheda thAya che. kAraNa ke temAM koI rUpAMtara ke kSetramaMtara nathI. traNe svabhAvathI zuddha thayA che. saMsArInA badhA guNo apUrNa che. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA sarva saMsArI jIvono pugalanI paryAyo sAthe nimitta-naimittika saMbaMdha che tethI kSetramaMtara, parivartana vagere thAya che. siddha paramAtmAne pugala dravya sAthe koI saMbaMdha nathI. zarIradhArI kevaLI bhagavaMtone pugala sAthe naimittika saMbaMdha hoya, paraMtu tenuM kartutva na hoya. ATha karmonA udayavALI jagatanI avasthAo te jIvanI nijI paryAya Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana nathI para paryAyo che. kAraNa ke pudgala dravya para che. tethI teno saMbaMdha para che. jJAna-ajJAna, sukha-duHkha, moha-nirmoha, vagere kaMDho zuddha-azuddha paryAyonuM mizraNa che. te guNa nathI. guNaparyAya baMne AtmAnA AdhAre hovA chatAM guNa sahabhAvI che. paryAya kramavartI che. jIvanI azuddha avasthAmAM mohanIyanA bhAvo guNa-paryAya baMne rUpa che. dravyAnuyoga vaDe AtmAne samaje to parabhAvathI mukta thavAya. pudgala Adi astikAyonI sahaja kriyA samajAya to AtmAnI jJAnadazA samajAya. para padArthone jANavAnI paMcAta tyajI do. potAnA pUrNajJAnane pragaTa karo temAM samagra vizva jaNAze. jANavA jovA mATe doDavuM nahi paDe. doDIne baMdhAvuM nahi paDe. dravya kevuM che? guNaparyAyavad dravyam te sat che. arthAta dravyanuM astitva trikALa che. dareka dravyane pradeza piMDatva ane jAtitvanA guNo asvirUpe prApta thayelA che. te artha kriyAkArI sat vastu che. je dravyano je guNa hoya te rUpa sahaja kriyA thAya te artha kriyAkArI-vastu che. sAdhake potAnA jJAnaguNane vastutva dharmamAM TakAvavAno che. jethI svadharma pragaTa thAya arthAta jJAnane paramAM joDavAnuM nathI. saMsArI jIva sivAya dareka dravyamAM vastutvadharma sahajapaNe Take che. mohabhAvarahita nirvikalpa jJAnakriyA vastutvarUpe kahevAya. mati, cuta, avadhi, mana:paryAya A cAre jJAna, dravya, kSetra, kALa bhAvathI paricchitra - khaMDarUpa che. jenA vaDe aparicchinna - akhaMDa evuM kevaLajJAna kevI rIte pakaDAya? tethI te jJAna agamya, akala, advitIya, abheda kahevAya che. mati - zrutajJAnamAM samayAMtara upayoga che. kamathI zravaNa manana. thAya che. te parichinnatA che. avadhi ane mana:paryava paNa samayAMtare jANe che. AkAza, dharmA, adharmAstikAya nitya akhaMDa che. jIva ke pudgala jyAM jAya tyAM te potAnA vartutve guNa pramANe avagAhanA, gati ane Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna * sthitimAM anyonya nimitta thAya. caudarAja-lokamAM kyAMya bheda nahi. bhIDa nahi. rUkAvaTa nahi. paramANuthI mAMDIne moTA skaMdho vimAna jevAM sAdhano, mAnavo, devo, sau mATe eka ja niyama tevI adbhuta racanA che. puddagala dravya codarAjaloka vyApta che. chatAM tenI paryAyomAM vicitratA che. bheda che. khaMDa che. svargAdi bhinna che. tethI bhoktAne sparza-varNAdi bhinna bhinnarUpe che. ekarUpa lAgatuM nathI. dharmanuM rahasya e che ke para padArthothI vimukha thaI Atma sanmukha thavuM. svarUpa svasaMvedya che. tenuM vedana karo. AtmAnA asaMkhya pradezo abheda (aikyatA) ane abhedya che. te anAdi anaMtakALa temaja rahevAnA che. temAM koI kALe bheda paDavAno nathI. pudgala dravya bhedarUpa che. bhegAM thAya ane chUTAM paDe. jIva mAtranA Atma pradezonI saMkhyA - sama eTale asaMkhyAta pradezI che. caitanya jAtie sama che. guNaprAptimAM sama che. saMsArI jIvane pudUgala saMge-saMkoca vistAra thAya. kIDI jeTalA zarIramAM e asaMkhyAta pradezo saMkoca pAme, hAthInA zarIramAM e ja jIvanA pradezo vistAra pAme. vadhaghaTa thAya nahi. puddagala dravyanA potAnA saMkoca vistAramAM sama saMkhyA rahetI nathI. puddagala skaMdhonA pradezonI saMkhyA viSama hoya che. 178 jIva sAthe je mohano - dehano vaLagADa che teno sAdhakane bojo lAgavo joIe. mohanIyanI pIDAnuM vedana thavuM joIe. to bhava nirvedapaNuM Ave. mAtra mokSanI abhilASA Take. mATe tattvono zAstrAbhyAsa karI aMtarmukha thavAnuM che. zAstramAM jovAnuM nathI. zAstrane vaLagI rahevAnuM nathI. bodhane vaLagavAnuM che. bodhane jIvanamAM ghaTAvavAno che. nirAvaraNa jJAnarUpa paramAtmAne dravya-guNa-paryAya traNe abheda-zuddharUpa che. sAvaraNa AtmAne dravya-guNa-paryAya bhedAbheda che. dravya-guNa sattAmAM zuddha hovAthI abheda che. paryAyamAM milanatA hovAthI bheda che. milanatA yajIne nitya avasthAnuM - trikALInuM lakSya karavAnuM che. guNanI vyAkhyA : dravyanA AdhAre guNa che guNane jema AdhAranI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 179 jarUra che tema guNane artha kriyA hoya. dravyano asAdhAraNa guNa jAtibheda kare. jema ke AtmAno cetanA guNa pudgalano jaDatva guNa che. dravyanA pUrA pradezamAM vyApIne rahe, dravya guNa vagaranuM na hoya. ane guNa akriyA vagarano na hoya. dravyane jyAre mULa svarUpe juo tyAre te sAmAnya nirvikalpa) hoya. guNa vizeSa hoya. jyAre guNa sAmAnya hoya tyAre paryAya vizeSa bane. guNanI artha kriyA e paryAya che. AtmA jJAnasvarUpa che, teno mULa guNa jJAna che, jANavAnI kriyA e paryAya vizeSa. jema vRkSanuM mULa sAmAnya, paNa thaDa pAMdaDAM vizeSa, kAraNa ke te tenI artha kriyA che. vRkSa pAMdaDAM vagerethI zeya bane che. jJAnano guNa jANavuM, jANavAnI kriyA te paryAya. paryAyanAM lakSaNo: ekatam ca bahutam ca saMkhyA saMThAnamevamu ca, saMjogamuM vijogam ca pajjayaNAma tu lakhANA.... eka thavuM, bahu thavuM. saMkhyA, saMsthAna, pradezI, saMyoga, viyoga thavo vagere paryAyanAM lakSaNo che. dareka samaye badalAtI avasthA che mATe paryAya dRSTine choDavI ane trikALI dhruvane lakSya banAvavuM. ekatva ane pRthakatva e paryAyanuM lakSaNa che. ekatva eTale dravyanuM jAtyAMtara na thavuM. anekatvama eTale padArthane aneka pAsAthI jovo. jema kerI eka padArtha che te anyarUpe nathI. paraMtu temAM raMga rUpa jAti vagere ghaNA prakAra che. dareka padArthanuM kArya alaga alaga hoya che. eka ja dravyamAM sajAtIya ghaNA guNo hoya. jo paryAya malina to tenA AdhArarUpa pradeza para malinatA hoya. viharamAna kevaLI bhagavaMtane aghAtIkano udaya hovAthI pradeza mukti na hovAthI teTalI azuddhi kahevAya. upayoganI pUrNa zuddhi che. AtmA potAnA jJAna, darzana, AnaMda sukhane eka ja samaye vede che. krama paDato nathI. jema AhAranA eka padArthano jIbhane sparza thatAM temAM rahelA raso eka sAthe jaNAya che. (kramika hovA chatAM). AtmAnI paryAyo samuccaya - avinAzI bane tyAre te AtmAnA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna pradeze pradeze sthiratA pAme. tyAra pachI caudamA guNasthAnakane prApta kare che. terame iryApatha Azrava jevI sakaMpa avasthA che. chatAM baMdha nathI. mana buddhi citta sau AtmA vaDe prakAzita che. ane kArya kare che. te sarvene AtmAmAM laya karo to mana, buddhi, cittano nAza thaI kevaLa jJAna upayoga kAryAnvita banaze. mana, buddhi, cittanuM mUladhAra AtmA che. AtmA sarvasva che, mana kaMIka che. ajJAna vaDe mana sarvoparI jaNAya che. dehamAM dIrghakALathI rahevA chatAM AtmA jaDa rUpe banyo nathI, tethI AtmAno caitanya guNa pUrNapaNe vikAsa pAmI zake che. jIva saMsArathI sarvathA mukta thaI zake che. pUrNa AnaMdane prApta kare che. 180 kaMI ja na jANe te chadmastha ema nathI. bhale sarva na jANe. paNa cetana hovAthI kaMIka jANe che. huM manuSya chuM te paryAya (avasthA) che. jANanAra tattva Atmadravya che. manuSyapaNuM e saMsArI jIvanI karmajanita vartamAna paryAya che. vaLI bhavAMtara thatA AtmAne dehano navo paryAya thAya che. deva paryAya maLatA huM deva chuM tevI paryAyabuddhi thAya che. siddha paramAtmA traNe kALa traNe prakAre zuddha rahevAnA che. temanI paryAya badalAvAnI nathI tethI teonA dravya-guNa-paryAya abheda che. temanuM rUpa nathI badalAtuM tethI nAma badalAtuM nathI. vaLI tene apAtA sarva vizeSaNo paNa abheda rahe che. niraMjana = zuddha. nirAkAra ekAkAra paudgalika AkAra rahita. svarUpa ekatA. tadAkAra = svarUpa sAthe tadrupa. acala = atyaMta sthira. anaMta siddhonuM sukha, zuddhatA, sthiratA vagere sarva samAna che. saMsArI jIvanA vizeSaNonA artha eka nahi Ave. manuSyanA lakSaNa devamAM nahi hoya. paudgalika padArthanA nAma badalAya AkAra badalAya, Tebala-khurazI, baMgaDI, vIMTI vagere. je je anaMta AtmAo nirAvaraNa thayA che agara = = Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 181 thaze tyAre darekanI svarUpa aikyatA abheda hoya ane rahe. mULa svarUpe arUpI dravyonA paryAyanI apekSAe pudgala dravyanA sajAtIya anaMta dravyo chatAM temAM paryAyonI ekarUpatA hotI nathI. AtmadravyanuM arUpIpaNuM sarvathA TaLI jatuM nathI. saMsArI jIvane deha saMyoge rUpIpaNuM ane svarUpe arUpIpaNuM ubhaya avasthAo che. siddha thatAM rUpIpaNuM TaLe che. jyAre pudgala AtmAthI chUTuM paDe topaNa tenuM rUpIpaNuM TaLatuM nathI, paNa rUpAMtara thAya che. ajJAna kadI ajJAnane jANavA na de. mAyA kadI mAyAne jANavA na de, vaLI IrAdApUrvaka jyAM asatya bolavuM te mAyAmRSAvAda - daMbha che. A sarve parabhAva che. jo svArtha ke mAyA na hoya to satya vANI bolAya. svarUpamAM AvavA mATe saMyama niyamamAM rahevAnuM che. siddha paramAtmA vAstavika svarUpamAM che. saMsArI jIva avAstavika jIvanamAM che eTale karmanA udaya pramANe phaLa bhogave che. jethI svarUpa paNa niyamarUpa banatuM nathI. mATe AvaraNane dUra karI svarUpamAM rahevAnuM che. lokAlokanA dezabhAge lokAkAza-AkAzAstikAya che. te AkAzAstikAyanA deza (alpa) bhAge dharmo adharmAstikAya dravyo che. dharmA-adharmAstikAyanA deza bhAge rahelA saMsArI jIvo ane pudgalo gatipUrvaka sthiti ane sthitipUrvaka gati kare che. samagra jIvonA anaMtamA bhAge siddha bhagavaMto AkAzakSetramAM gatipUrvaka sthira sAdianaMtabhAge kahela che. AkAza-dharmA-adharmAstikAyanA pradezomAM vistAra nathI. pote potAnA ja pradezamAM che. te dareka pradezanI pradAna zakti pUrNa che. vadhaghaTa mAtrAvALI nathI. siddha paramAtmAnA Atma pradezo jJAnAdi guNothI pUrNa che. pudgaladravyanA dareka paryAyo bhedavAnA che. tethI te paryAyo sAdisAMta che. arUpI dravyonA pratyeka pradeze guNo pUrNa che. abhedarUpa che. tethI temAM sAdisAMta paryAyo nathI. anAdi anaMta che. jIvane AvaraNa pudgaladravyanuM che. vikRti e caitanyanI azuddha paryAya che, tethI rAgadveSano AdhAra jIva dravya che. pudgaladravya nimitta saMbaMdha Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 svarUpasAdhanAnAM sopAna che. prakRti, sthiti sthiti rasano AdhAra kArmaNavargaNA che. pudgaladravya = dravya, guNa ane paryAvathI khaMDita che. zuddhAtmadravya = dravya, guNa ane paryAyathI akhaMDita che ane abheda che. dravyanuM satpaNuM = anAdianaMtakALa trikALa rahevuM te sat. akhaMDa dravya eTale asaMkhya pradeza piMDatva. AtmAno eka pradeza e dravyAMza paryAya che. kevaLajJAna e guNAMza paryAya che. Atma dravya skaMdha ane pradezayukta che. paNa dezabheda nathI kAraNake AtmAnuM jJAnakArya jJAna pratye che (ya pratye hovA chatAM) ane sarva guNonuM vedanarUpa kArya eka samaye abheda che, samakAlIna che, akrama che, akhaMDa che. AtmA, dhama-adharmA-AkAzAstikAyanA skaMdha, deza, pradeza traNa bheda che. pugalanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu cAra bheda che. pudgalano pradeza chUTo paDI paramANu bane che. paramANunuM bheguM thavuM te skaMdha che. 0 AtmAmAM jJAnarasazakti siddha che. 0 AkAzamAM avagAhana pradAnarasa zakti siddha che. 0 dharmAmAM gati pradAnarasazakti siddha che. 0 adhamamAM sthiti pradAnarasa zakti siddha che. 0 kALamAM parivartanazIla zakti che. A darekanI siddhatA sahaja che. kadI khUTe nahi. anya padArtho paratve te padArthonI sahaja zaktinI siddhatA trikALa kAryarUpa rahe che. eka samaya mATe paNa tirohita nathI te tenI avinAzItA che. jIvadravyanI apekSAe cetananI saMkhyA anaMtanI paNa bheda asaMkhyAtA coryAzI lAkha yoni pramANa. AtmAnA adhyavasAya sthAno asaMkhyAtA che. jIvamAtrane bhedadaSTithI jovA te vyavahAra che, bAhya dRSTi che. svarUpa abheda che. bheda dRSTine sAdhana banAvI abheda thavAnuM che ! huM siddha svarUpa chuM | e zreSTha adhyavasAyathI bhedadaSTi TaLI jAya che. pudgala dravyo paNa upAdeya banI zake che, jema ke mUrti, zAstro Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 183 vagere. jIvano pudgala sAtheno kartAbhoktA bhAva baMdhanarUpa che. tene dUra karavA pudgalano dveSa batAvyo che. te paNa upacAra che. pAMce astikAyanA dravya-guNa-paryAyanI vicAraNA AtmAnA guNane keLavavA mATe che. guNonuM sAvaraNa thavuM te khaMDitadazA che; kAraNa ke kevaLajJAnAdi guNonuM saMvedana nathI thatuM. jyAM ekAgratA - sthiratA Ave tyAre AnaMda anubhavI zakAya. bhogya padArtho bhegA thAya ane AnaMda Ave te nirUpAdhika AnaMda nathI. AnaMda bhogya che ane AnaMda sAthe bhoktAno abheda saMbaMdha te sAco AnaMda che. ghaNA prakAronuM abheda thavuM temAM je bhautika AnaMda Ave te kRtrima AnaMda che. jema ke rasendriyanA bhogamAM, zrama, sAdhana, kriyA, kALa vagere prakAro hoya tyAre sukha maLe che. anya kSetre evuM ja che. svarUpa bhogAvasthAmAM sAdhana, zrama vagere alaga bheda hotA nathI. kevaLajJAna thatAM eka samayamAM AtmAnA sarva pradeze sarva guNono AnaMda sAdianaMta avasthAno che. svarUpa upayogamAM sthiratA karavAthI svAdhIna sukha svakSetre prApta thAya che. vAstavamAM svarUpa prApta che. tenI icchA karavAnI nathI. icchA para vastunI karavI paDe che. pudgalanA banelA sAdhanomAM AtmAnuM svarUpa nathI. tene sAdhana banAvI tIvra vairAgya - mokSanI icchA rUpa asAdhAraNa kAraNa (citta zuddhi) nirmANa karavAthI svarUpa vedanA thAya che. saMsAramAM kriyA pudgalanI paNa sattA AtmAnI che. AvaraNa che tyAM sudhI pugalanI sakriyatA rahevAnI. pudgaladravyamAM ISTabhAva te mohanuM pariNAma che. hiMsA mRSA, corI, maithuna, parigrahamUcha te mohanAM sAdhano che. jo moha karavo che to sarvatra karo je prema svarUpe pragaTa thaze, jethI baMdhanakartA nahi thAya. mohajanita mUDhatA jaze. cAritra mohanIya paNa jaze ane jIva kSAyikabhAva pAmaze. svarUpa upara pUrNa vizvAsa Ave moha TakI na zake ane svarUpa anubhava thayA vagara na rahe. prajJA ane vivekano prakAza ja evo che ke moha svayaM dUra thaI jAya che. dravya sAmAnya, guNa vizeSa, guNa sAmAnya, paryAya vizeSa, koI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 svarUpasAdhanAnAM sopAna paNa guNa dravyano aMza che. paryAya eTale dravyAMza. aMza svataMtra nathI. e dravyono aMza che. aMzane svataMtra gaNIe to te dravya gaNAya. pradezapiMDa AdhArarUpa dravya na hoya to guNa na hoya. guNa na hoya to dravya na hoya. temAM rUpAMtara na thAya te dravyanuM akhaMDapaNuM che. te akhaMDapaNuM kevaLIgamya che. saMsArI chadmastha jIva koI paNa padArthane joze. sAMbhaLaze, bolaze bhedathI ja. bhedo ane vikalpo kevaLa hIna tattva nathI. te mAtra apUrNatA sUcave che. eka ja samaye thatuM jJAna je abheda che, temAM jJAtAdraSTApaNuM mukhya che. kevaLajJAna traNe kALamAM utpanna thAya che. kSetrabheda bhale ho, jo vartamAna ke bhaviSyamAM kevaLajJAna na thAya to te bhUtakALamAM na hatuM tema mAnavuM paDe. traNe kALamAM tenuM prAgaTya che tethI te anAdi anaMta che. aMtaraLamAM virahakALa hoya. paNa sattAthI bheda na hoya. chabastha jIvadravya bhAvayukta hovA chatAM bhAva pharatA hovAthI dravya -bhAva bhedarUpa che. kevaLI bhagavaMtane dravya-bhAva abheda che. te yathAsthita sAdianaMta che. pugaladravya eka tenI paryAya anaMta tethI paryAya gahana ane mahAna che. paryAya svayaM dravyathI eka che paNa paryAyathI paryAyo anaMtarUpe che. te sarve jANanAra caitanya-AtmA mahAna che. mATe AtmA sarva satyanuM satya. sAranuM sAra. sanuM sat che. svarUpa vizeSa e enuM svarUpa che, te deharUpa nathI. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI sApekSatA - dravya = dravyamAtra svamAM rahIne pariNamana kare. kSetra = Atma pradezo je kSetre avagAhana kare te, (depramANa, AkAzapradeza, AsanakSetra. vyavahAra apekSAe.) kALa = matijJAna AdinA upayogano svakALa te nizcayakALa. vAra, tithi, varSa vagere vyavahAra kALa. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 185 bhAva = nizcayathI AtmAnA nA darzanAdi gamata lAM AvaraNo, vacce paNa yathAvat rahe. jainadarzanamAM dravyAdinuM pUrNa svarUpa batAvyuM che. AtmAmAM rahelA pUrNa guNonuM svarUpa, ramyagubhAvo, ahiMsAnI sUkSmatA, dAna, niSkAma sevA, vaiyAvacca jevA nimittA 3 guNarU5 zreSThatA batAvI che. ahiMsAmAM pakAya nI rakSA, bhAvamAM jinakalpadazA, anazananI svaicchikatA, dhyAnamAM nirvikalpadazA, kAyotsarga vaDe AtmAnI dehathI bhinnatA, zuddha arUpI AtmAnuM saMvedana, mauna vaDe vizva sAthe vyavahArika saMbaMdhanuM visarjana, AtmAnI abheda avasthAne pAmavAnuM, vagere jaina darzananI viziSTatA ane parAkASThA che. siddha paramAtmA yogAtIta, nirAkAra, gUiMNa che. sayogI avasthAmAM deha chatAM dehAtIta dazA, sAdhanAtIta avasthA, amaratva, kSAyikabhAvo. jenadarzananAM sarvocca rahasyo che. dravyanuM svarUpa guNathI nakkI thAya che. guNa sahabhAvI ane anAdianaMta sthitivALA che. paryAya sAMdirAMta hoya. dareka jIvanI apekSAe anAdianaMta che. dravya mATe guNa lakSaNa kahevAya. chatAM anya dravya paratve kAryarUpa thAya tyAre zakti kahevAya. guNa bheda karI vizeSatA batAve te paryAya kahevAya. paryAya guNabhedaka che. guNa dravya bhedaka (jaNAve) che. AkAzano guNa avagAhanA paNa anya padArthone jagA Ape. e apekSAe zakti paryAya kahevAya. eka dravya bIjA dravyanI asaramAM hoya tyAre te azuddha kahevAya. saMsArI jIvanI azuddhatA para padArthanA rAgAdibhAvathI che. matijJAnanA upayogamAM je sukhanI icchA thAya che, te pugala, deha, indriya Azrita che. jIvano dRSTipAta-upayoga anAdikALathI jaDa para che. nizcayathI eka dravya bIjA dravyanuM kaMI karatuM nathI, teno bodha pAmI he jIva! vicAraje ke karma sattAno game tevo prabhAva hoya to te tArA svarUpane - guNane bhale dabAve paNa tArA svarUpano nAza karI zake tema nathI. mATe tuM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 nirAvaraNa thavAno puruSArtha kara. pAMce astikAya dravyo svayaMbhU che. te koInAthI banatA nathI ane bagaDatA nathI. te dravyonA pradezanA AdhAre utpAda vyaya thAya che. kevaLajJAna utpanna thAya che. tema kahevuM te upacAra che. vAstavamAM jJAna nirAvaraNa bane che te kevaLajJAna che. svabhAvagata vastu ke sajAtIya vastu svayaM AvaraNarUpa na thaI zake eTale jJAna AtmAne AvarI zakatuM nathI. ghAtIkarmo AtmAnA guNone Avare che. AtmAnA pradezonI sattAne AvaraNa thatuM nathI. AtmAne nirAvaraNa thavA svabaLanI jarUra che. kALa zuM vastu che ? kALa eTale vartanA-parivartana. kALa svataMtra dravya nathI. chatAM prati samaye padArthomAM thatA utpAda vyayamAM kALa uparita dravya manAyuM che. vyavahAra apekSAe kALa samayathI mAMDIne yugo paryaMta anAdianaMta manAyo che. bhagavAnanI mUrtimAM ApaNe je bhagavadbhAva karIe chIe te mUrtine paNa sAdisAMta kALa lAgu paDe che. ApaNA AtmAmAM ja paramAtmabhAva che te kALa apekSAe anAdianaMta che. anAdi anaMtakALanI apekSAe pratyeka samaya kALanuM madhyabiMdu che. jema AkAzAstikAyano pratyeka pradeza madhyabiMdu che kAraNa ke te asIma dravya che. jIva ane pudgalanuM parivartanapaNuM te kALa che. utpAda ane vyayarUpa paryAyanuM vinAzIpaNuM te kALa che. eTale kALane svataMtra dravya mAnyuM nathI. kALa eTale vartanA, dareka padArthomAM potAnAmAM ja varte che, te vartanAne kALa kahevAya che. jenuM smaraNa che. anubhava nathI. bhUtakALa je vinaSTa che bhaviSyakALa anutpanna che. jenI kalpanA che. anubhava nathI. vartamAnakALa - pratipaLe pratyakSa che. vAstavika che. anubhava gamya che. - A traNe kALa te te samayavALA che. te apekSAe anAdianaMta nathI. kALa kyA che ? ApaNA jIvanamAM kALa upacita chatAM ApaNe kevA baMdhAI gayA --- svarUpasAdhanAnAM sopAna Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 187 chIe ? zubhayogamAM sukhanI avasthAmAM kALa kyAM jAya che teno khyAla Avato nathI. duHkhanA samayamAM kALa lAMbo jaNAya che. duHkhanA vedanamAM kALanI bhayaMkaratA lAge che. Ama sukhaduHkhanA kramamAM kALa kramika bane che. AtmAnA svasaMvedanamAM kALa nathI kAraNa ke tyAM kramikatA nathI. paraMtu jyAM adhyavasAya thAya che tyAM kALanI kramikatA che. pudgaladravyanA paryAyAMtarapaNAmAM ane gatyAMtarapaNAmAM kALa lAgu paDe che. saMsArI jIvonI lAgaNInA vedanamAM kALa lAgu paDe che. sarvajJapaNAmAM kALa jevI koI vastunI maryAdA nathI. kAraNa ke parapadArthanA nimitte koI vedana nathI. anaMtabhUtakALa naSTa thayela che. bhogavI zakAto nathI. ane anaMta bhaviSyakALa bhogavI zakAto nathI mATe asat che. vaLI bhUtakALa vartamAna banIne bhaviSya bane che. mATe te paNa asat che. traNe kALane darzAvato kALa jaDa che. vartamAna kALa upacArathI caitanya che. kAraNa ke jIva sAthe saMbaMdha dharAve che. ATha karmanA udayarUpa vartamAna avasthA ke jene AtmA huM mAne che. A avasthA vyavahArathI svakALa che. nizcayathI karmAnita avasthA para kALa * samaya che. para naimittika kAraNa che. vyavahAramAM kramika sarva avasthAo kALa che. nizcayathI karmajanana avasthA te svakALa nathI. saMsAranI avasthAmAM kALa ane bhAva bhedarUpa judA rahevAnA. siddha avasthAmAM kSetrAdi abheda thAya che. tyAM sthaLakALano bheda nathI. audayika, kSayopazama, upazamabhAva kALane Adhina che. kALa savizeSa pudgalanA paryAyo jaNAve che. ane jIvanI kSAyika avasthA niSkarmA (karmarahita) che, pariNAmika bhAvasvarUpa che. upazama, kSayopazama, audayika bhAvo sakarmA che. samyagubhAva cothAthI caudamA guNasthAnaka sudhI vikAsa pAmIne asAdhAraNa kAraNa bane che. pUrNa svarUpe pragaTa thatA asAdhAraNa kAraNa svayaM upAdana kAraNa bane che. apekSAkAraNa ane nimittakAraNa bAhya che. apekSAkAraNa e mokSamArgamAM manuSya janma, kSetrAdi che. nimittakAraNamAM devaguru zAstranuM avalaMbana che. asAdhAraNa kAraNa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 varU5sAdhanAnAM sopAna samyagubhAvo ane aMtaraMga zuddhi che. upAdAnakAraNa svasaMvedyarUpa ane asAdhAraNa kAraNano AdhAra che. asAdhAraNakAraNamAM zuddhi azuddhi baMneno saMbhava che. sAdianaMta bhAgo jIvanA kevaLajJAna - siddhatva sivAya koIne lAgu paDato nathI. kSAvikabhAva AtmAnuM zuddha svarUpa che. upazama, kSayopazama, audayika azuddha svarUpa che. pudgalanI dareka avasthAo potAnuM svarUpa che, vibhAva nathI kAraNa ke pudgalane vedana nathI. pudgalano eka avibhAjya paramANu svataMtra hoya tyAre svabhAva kahevAya paNa paramANuo bhaLIne skaMdha bane tyAre te vibhAva thayo kahevAya. saMsAramAM jIvo paraspara upakArI ane apakArI baMne prakAre che. tema pudgala naimittikapaNe apakArI ane upakArI baMne prakAre che. gulAba ane kAMTAnI jema. sukha ane duHkhanA saMyoganI jema, nimitta saMbaMdha che. vaLI jema mAlika nabaLo hoya ane sevaka baLavAna hoya topaNa sevaka sahana kare, duHkha pAme. mAlika sukha pAme. para dravya mATe je dravya nimittarUpa bane eTale te dravyanA guNane zakti kahevAya. zaktino sadupayoga bIjA dravyo pratye karo to zakti vadhe, khUTe nahi. bIjAM dravyo paratve zaktino saddaupayoga na karo to zakti ghaTe, uparAMta viparIta phaLa Ape. kALakrame phala paripakva thAya che. kALane koI thaMbhAvI zakatuM nathI dareka dravyanI jema te svataMtra che. paLepaLa zuMkhalAnI jema joDAyelI che. mAnavanA janma-maraNa sAthe kALa joDAyelo che. jIva ane pudgala dravyane baddha saMbaMdhe pariNAmI dravya tarIke lIdhA che. baddha saMbaMdha eTale eka kSetre avagAhanA thavI. AtmAnA pradezo ane karmavargaNAnI eka kSetre avagAhanA thaI te baddha saMbaMdha pariNamana che. Atmapradezo ane jJAnacetanA te eka kSetrI avagAhanA che, te tUpa pariNamana che. AtmAnA pradezo ane AkAzAstikAya eka kSetre sparza saMbaMdha avagAhanA che. A tadrupa ane sparza pariNamana nirdoSa che. baddha Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana pariNamana azuddha pariNamana che. eka kSetriya hovA chatAM pAMce astikAya jAtyAMtara thatAM nathI. 189 sparza pariNAmI pAMce dravyo che. tadrupa pariNAmI pAMce dravyo potAnA guNa paryAyapaNe svataMtra che. baddha pariNAmI dravyo saMsArI jIva ane pudgaladravya che. tathA baddha apariNAmI dharma, adharma, AkAza ane siddha paramAtmA che. anyonya tadrupa apariNAmI pAMce dravyo jAtyAMtara nathI thatA. sparza apariNAmI dravyo eke nathI. AtmA ane puddagalanA baddha saMbaMdhamAM puddagalane AvaraNa thatuM nathI. AtmAne Ava2Na thAya che. pudgaladravya grahaNa guNavALo che. jIva pudgaladravyane svIkAravA taiyAra hoya to te nimittarUpa banavA sadAya tatpara hoya che. dareka dravyo potAne je zakti maLI che te pramANe niyamathI sva-dravyamAM pariName che. anyarUpe pariNamatuM nathI. phakta potAnA guNadharmanI vyakti anyane nimittarUpa bane che. siddhAvasthA paNa niyamathI varte che. saMsArI jIva ja potAnA niyamamAMthI bahAra nIkaLI anya dravyamAM svabuddhi kare che. tenuM ja nAma mithyAtva, avirati kaSAya che. pudgaladravyanI binajarUrI koI kriyA karavAnI nathI. mATe tapanA bhedamAM aMgopAMga saMkelavAnuM kahyuM che. sAdhu-bhagavaMtone eTale nirAraMbhI kahyA che. temaNe paramAM akriya rahI sAdhanA karavAnI che. jIvadravya - jAtithI eka che, saMkhyAthI anaMta che. pudgaladravya jAti ane saMkhyAthI anaMta che. dharmA--adharma - AkAzAstikAya saMkhyAthI eka eka che. AtmAnA pradezo mULamAM arUpI che. dehanA saMyoge rUpIpaNAno Aropa che. tethI pradezomAM kaMpana che. dehanuM rUpIpaNuM ane asthi25NuM AtmAne vaLagyuM che. tethI upayogamAM paNa caMcaLatA hoya che. aghAtI karmone udaye rUpIpaNuM che. pradezo avinAzI che. dehAdhIna upayoga vinAzI che. vAstavamAM vItarAgatA sarvarUpe che. rAga aMze che. paNa mohanIya Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna karmano prabhAva ghaNo che, tenI sAthe aMtarAyakarma kAma kare che. chatAM AtmA sarva karmono nAza karavA samartha che. tenuM prathama sopAna samakita che. dravya (sAmAnya) guNa ane asAdhAraNa guNa (asAmAnya) mAtramAM sAdhAraNa hoya che. 190 sAdhAraNa guNa = eTale je dravyamAM ekaguNa hoya te bIjA dravyamAM paNa hoya. jemake AtmA ane AkAzanuM arUpIpaNuM. asAdhAraNa (vizeSa) guNa eka dravyamAM je guNa hoya te bIjA guNa. jIvamAM cainatya, pudgalamAM jaDatva, astitva, vastutva, dravyatva, agurulaghu. dravyamAM na hoya te vizeSa sAmAnya guNa daza che prameyatva, pradezatva, mUrta, amUrta, cetana, acetana. = vizeSa guNa puddagalanA, sparza, rasa, gaMdha, varNa (rUpI-jaDa). A vizva sAthe mArA AtmAthI mAre koI paNa pa2 padArtha sAthe saMbaMdha nathI. arIso nirmaLa hoya. jaLa sthira hoya, jyoti sthira hoya, prakAza sthira thAya, tyAre temAM padArtho pratibhAse che. vaLI AkAzamAM sarva padArtho rahevA chatAM AkAza nirlepa rahe che. tene koI padArtha sAthe saMbaMdha nathI. tema kevaLajJAnamAM sarva padArtho pratibhAsatA hovA chatAM, sarva padArtho sAthe saMbaMdhano abhAva che. svAtmAnA vaidana sivAya koI saMbaMdha nathI. AtmA jJAna-guNavALo hovAthI vizvanA padArtho pratibiMbita thAya che. pudgala dravya sparza rasa; varNa, gaMdha AdiguNathI tathA skaMdha deza pradezathI vizvanA padArthothI deza (alpa) bhede che. Atmadravya kSetrathI (alpa) deza bhede che. chatAM AtmA jJAna-darzana guNa dvArA sarva bhede che. AtmA jJAnasattAthI vizva vyApaka che. guNa dravya sAthe anAdianaMta che, te sahabhAvI, dareka pradeze vyApta che. dareka dravyamAM guNaparyAyathI bheda paDe che. guNadravyanI jAti nakkI karI ApI dravyanI dravyatA jALavI rAkhe che. bIjI bAju guNa potAnI kAryarUpa zakti batAvI paryAya sAthe saMbaMdha jALavI rAkhe che. Ama dravya ane paryAyanuM madhyabiMdu - mAdhyama guNa che. = - AtmAnA darzana, jJAna, sukha, vIrya. (arUpI, cetana) Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana jJAna jIvano guNa che. ane zaktirUpe vyakta thatAM paryAya che. abhyAdhika jANavAnI kriyA thAya che te paryAyanA bheda che. kevaLajJAna paNa jJAnaguNanI paryAya che. pUrNa jANapaNuM che tethI nitya paryAya kahevAya. guNa ane paryAya dravyanA AdhAre rahe che. guNamAM je bheda paDe che te paryAya kahevAya. guNanI kriyA e paryAya che. guNa nirAvaraNa - nitya che to guNa kriyA paNa nitya che. guNa kArya apUrNa hoya to kriyA apUrNa che. sAvaraNatA jIvAstikAyane lAgu paDe che bIjA astikAyane nahi. - nizcayathI Atma sthirasvarUpa che. yadyapi te sthiratA prApta thAya pachI paribhramaNa TaLe che. samagra vizva e pUrNajJAnamAM pratibiMbita thAya che. tuM pratibiMba nathI. bilbamAM pratibiMba che paNa pratibiMba te bimba nathI. dravyAnuyoga sUkSma ane gaMbhIra che, tenuM ciMtana dharmadhyAnarUpa che. dharmadhyAna zukladhyAnanuM bIja che. zukladhyAnanI phaLazruti kevaLajJAna ane anukrame mukti che. kALa e svataMtra dravya nathI, vartanA tenI kriyA che, tethI te upacarita dravya che. te astikAya nathI. saMsArI jIvone jema dehanuM bhAna che, dehAdhyAsa che, tema kALanuM paNa baMdhana che. dehAdhyAsa dravyathI adhyAsa che. dizAkSetra e kSetrathI adhyAsa che, samaya e kALa adhyAsa che. A traNe adhyAsa e saMsArI jIvanA mohabhAvo che. para dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM svabuddhi karavAthI jIvano AnaMda vikArI, ane jJAna mithyA che. jIvanuM prematattva moharUpa bane che. adhyAsa eTale bhrama. je vastu je svarUpe che tema na mAnavI te adhyAsa, bhrama, bhrAMti asat tattva che. bhrama vagere kaI svataMtra vastu nathI tethI TaLI zake che. vizvanA darya padArthonuM koI cokkasa svarUpa nathI. te padArtho niraMtara parivartanazIla che. jIvanA jJAna-darzana pramANe zeya padArthanuM svarUpa che. dharma dRSTine zuddha-siddha karavA mathe che. adharma saMsAranA padArthonI siddhi karavA mathe che. paryAyamAM dravyano upacAra = zarIra e AtmA che ema mAnavuM. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 svarUpasAdhanAnAM sopAna dravyamAM paryAyano upacAra = AtmA e zarIra che, AtmAmAM dehabuddhi. guNamAM paryAyano upacAra = matijJAnamAM mohAdibhAva paryAyamAM guNano upacAra = zarIramAM matijJAnayukta mohAdibhAva. upacAramAM (saMbaMdhamAM) anya dravya Ave te asaddabhuta vyavahAra eka ja dravyamAM svaguNa paryAyano upacAra thAya te saddabhuta vyavahAra, upacAra vyavahAra karavA mATe che. upacAramAM vyavahAra hoya. svaguNaparyAyano upacAra lakSya karavA mATe che. agara guNadoSanuM bhAna karavA mATe che. eka dravyano bIjA dravyamAM upacAra khatama karI zakAya che. chUTA paDI zake che. jyAre eka ja dravyanA svaguNa paryAyo apekSAe bhinnabhinna hovA chatAM judA pADI na zakAya. kAraNa te pradezathI abhinna che, lakSaNathI bhinna che. jema dravyanA AdhAre paryAya che tethI abhinna che, paNa dravya nitya che, ane paryAya palaTAya che. mATe lakSaNathI bhinna che. padArtho meLavavA parizrama karavo paDe. sAdhake saMyama dvArA indriyonA viSayano saMyama karavAno che. arUpI dravyanA badhA ja guNa paryAyo arUpI hoya jema AtmAnA kevaLajJAna vagere. rUpI dravyanA saghaLA guNa paryAyo rUpI hoya, jema pudgalanA sparzAdi paryAya guNa bhedaka che, arthAt paryAyadazA guNane darzAve che. guNa e dravyabhedaka che, guNa-lakSaNa vaDe dravya oLakhAya che. pudgala dravyanA je bhedabharzaka paryAyo che te dravya mATe bhedarUpa nathI, paraMtu te bheTadarzaka paryAyo saMsArI jIvone kartAbhoktA bhAvanuM nimitta bane che te apekSAe bhedarUpa che. AtmA je kSetrAdinA nimittathI paramAtmA banI zakato hoya te dravya, kSetra, kALa, bhAva UMcA che. viharamAna tIrthaMkaranA dravya kSetrakALa bhAva sarvotkRSTa hoya che. te kALe jIvo mokSamArgane prApta karIne svayaM paramAtmA bane che. parama eTale avinAzI. AvI karmabhUminA manuSyaloka karatAM devalokanA dravya kSetra, kALa, bhAva UtaratA che. kAraNa ke te vinAzI che. vizvamAM be virodhI tattva hoya che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA dravyAnuyoganuM AMzika kathana 193 rUpI-arUpI, jaDa-cetana sat-asatu, avinAzI-vinAzI vagere. svane jANe te cetana, je svane jANe te virodhI tattva evA parane jANe, kAraNa ke cetana jJAnasvarUpa che. ajJAna eTale svane na jANe parane jANe. svane jANavA prayatna na kare evuM ajJAnanuM kArya che. ajJAna svayaMbhU nathI. yadyapi ajJAnane AdhAra to AtmAno che. - avinAzI tattvano (dravyano) AdhAra laI vinAzI tattvano utpAda vyaya AdheyarUpa rahe che. vijAtIya tattva vagara avinAzI tattva rahI zake che. svabhAvanI apekSAe utpAda vyayano abhAva thAya, paNa utpAdaka evA Atmadravyano nAza na thAya. chabasthane paNa jJAnamAM avinAzIpaNAnI jhalaka Ave che. gaI kAle huM hato (bALavaya vagere). Aje huM chuM. ane kAle huM AvA kAma karavAno chuM, eTale kAle paNa huM hoIza. Ama traNe kALamAM AtmadravyanuM astitva che. traNe kALane AtmA jANe che. chatAM kALathI Atmadravya bhinna che, AtmA kALano jJAtA che. kartAbhoktAbhAvo vacce jIva traNe kALe potAnuM astitva jALavI rAkhe che. vinAzI tattvanuM kArya avinAzI tattvone chupAvI rAkhe che. vinAzIpaNuM jANe sarvasvarUpa che tema AtmAmAM bhrama pedA thAya che. A bhUla sudhare Atmadravya svabhAvarUpe nirAvaraNa bane che. mATe dRSTi vaikAlika dhruva avinAzI dravya para sthira karavAnI che. vinAzI dravyo parathI dRSTine vimukha karavAnI che. tyAre dravya, guNa, paryAya abhedapaNe pragaTa thAya che. te muktAvasthA che. jAno upadeza che ' je kaMI karuM emAM jagatane bhUlo jAtane ja bhUlo A | dareka pravRtti pAchaLa cAlyA jasAtmAnuM smaniratara rahetuM hoya dareka pravRttimAM saMkaLAyeluM rahe to adhyAtma ane Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 : roja : e ki che jenadarzanamAM satanI vyAkhyA utpAda vyaya dhrauvya yukta. sat sat = jainadarzananA praNetA sarvajJanuM sarvAgI kathana che ke jagatamAM padArtha mAtra TakIne badalAya che. TakavuM, vidyamAnatA, te sat che. pudgalano sUkSma aMza paramANuno ke cetanamaya jIvano kyAre paNa nAza thato nathI. paramANu bhegA maLe vikharAya te paugalika padArthapaNe vyaya che. te pramANe jIva vividha zarIro dhAraNa kare te avasthAno vyaya ane utpAda che. mULa padArtho kyAre paNa nAza pAmatA nathI te sat svarUpa che. dhrauvya - nityatA) svayaM sat che. temAM utpAda vyaya ho ke na ho topaNa dhovya svayaM sat che. chatAM utpAda - vyaya dhrauvya sAthe hoya ja tyAre padArthane satpaNe kahevAya che. sat padArthanI nitya vidyamAnatA darzAve che. utpAda-vyaya anyonyamAM abhAva che. kAraNa ke vartamAnakAlIna che. tene bhUtakALa ke bhaviSyakALa nathI hoto. padArthonI avasthA - paryAya jyAre utpanna thAya che tyAre te samaye vyaya zarU thAya che tethI paryAya vartamAnakAlIna hoya che. kevaLajJAnavaraNIya karmano utpAda vyaya cAlu che. jyAM sudhI kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI. kevaLajJAna thAya tyAre kevaLajJAnAvaraNIya karmano vyaya thAya che. utpAda vyaya sApekSa che. je vastuno utpAda thAya che teno vyaya thAya che. tethI kevaLajJAnano utpAda vyaya nathI. paraMtu sattAmAM, AvaraNamAM raheluM kevaLajJAna pragaTa thAya che. jJAnanI avasthA zeya sApekSa palaTAtI rahe che tene apekSAe utpAda vyaya kahevAya che. arthAt jJAna nirAvaraNa thayuM te kevaLajJAna che. utpAda-vyaya, saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana e pudgala dravyanI avasthAo che, sAvaraNa-nirAvaraNa AtmAne lAgu paDe che. utpAda-vyaya saMyoga-viyoganA, sarjana-visarjananA mULamAM che, te vinAzI tattvo che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM satunI vyAkhyA 195 padArtho bhale jema ne tema rahelA dekhAya chatAM temAM dareka samaye utpAdana vyaya thayA kare che. saMyoga-viyoga ke sarjana-visarjanathI padArthamAM kaMIne kaMI parivartana Ave che. siddhAtmAomAM saMyogAdi avasthAo na hovAthI tyAM koI parivartana thatuM nathI. e avasthAo saMsArI jIvane lAgu paDe che. pudgala dravyane AvaraNa hotuM nathI. padArthanA maulika svabhAvane parivartana kare tene AvaraNa kahevAya. jJAnavaraNIya prakRti jIvanA jJAnasvarUpa svabhAvane AvaraNa kare che. siddha paramAtmAnI jema zuddhAtmAne saMyogAdi bhAvo nathI. vaLI arUpI dravyo dhamastikAya, adharmAstikAya. AkAzAstikAyamAM utpAdana vyaya, saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana lAgu nahi paDe. paraMtu anya dravyamAM temanuM nimitta hovAthI sApekSapaNe padArthamAM utpAdatraya kahevAya che. arUpI dravyo pradezathI sthira che. ane paryAyathI avinAzI che. kAraNa ke paryAyanuM lakSaNa palaTAvuM te che. rAgAdi vikRti na hoya te paryAya zuddha che. - pugaladravyanA baMdhA paryAyo - avasthAo svabhAva rUpa che. arthAta pudgalanA varNAdi potAnA svabhAvane choDatA nathI. jemake mIThuM khArApaNAne ke lImaDo kaDavApaNAne choDato nathI. athavA sparza sparzarUpe anubhavamAM Ave rasarUpe na Ave. pugaladravyanA utpAda-vyayanA saMskAro saMsArI jIvonA deha bhAvanA kartAbhoktA bhAvane AdhAre che. saMsArI jIvomAM je kartAbhoktA bhAva che, tene saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana, utpAda-vyaya lAgu paDe che. kevaLajJAnI paramAtmA akartA-abhoktA che teone eka samaye sarva paryAyonuM jJAna che tethI temAM jJAnane utpAda-vyayAdi lAgu paDatA nathI. sAdhanAkALamAM utpAda-vyayAdi hoya che. kevaLajJAnamAM upayoga zuddha avinAzI hovAthI te jJAnamAM utpAda Adi avasthAo nathI. zeya padArthonI avasthAonuM parivartana jJAnamAM pratibiMbita thAya che. paraMtu upayoganI zuddhatAnuM sAtatya hovAthI jJAnamAM saMyogAdi lAgu paDatA nathI. mArA jJAnasvarUpanI paryAya kevaLajJAna che tenA pratye dRSTi karavAthI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 svarUpasAdhanAnAM sopAna jJAnanuM AvaraNa ghaTe che. jJAnanA kSayopazama vaDe thatAM mamatvAdi maMda thAya che. saMyoga-viyogAdi ke sarjana-visarjana, janma-maraNAdimAM AkuLa na thatAM te te avasthAonA parivartanane jANavA ke svIkAravAthI jJAtA - draSTAbhAva Takaze. saMyogAdino kartA-bhoktA bhAva dUra thaze. agurulaghu Adi paryAya je SaTTaNa hAnivRddhirUpa che. te pAMce astikAmAM che. ane te rIte pAMce dravyo utpAda-vyayarUpa che. paraMtu temAM jIvane kartAbhoktAbhAva thato nathI. paraMtu sUkSma ane sthUla pudgalanA paryAyomAM saMsArI jIvone kartAbhoktAbhAva thAya che, rAgadveSa thAya che. tene dUra karavA vairAgya keLavavAno che. karmabaMdha ane nirjarA utpAdavyayarUpa che. saMsArI jIvane te lAgu paDe che tethI saMsArI jIvomAM kaMIne kaMI parivartana thayA kare che. siddha paramAtmA nirAvaraNa che, tathA arUpI dravyomAM paNa pugalanI jema kaMI parivartana thatuM nathI. tethI pugalanI jema utpAda vyaya nathI, che te paNa dravya sApekSa che. pudgala ke para dravyanA saMyoga-viyogamAM jIvane je Atmabuddhi che te AtmasvarUpanA AnaMdane vecavA detI nathI. tyAM paugalika bhAva bAdhaka thAya che. ajJAna ane mohathI paradravyamAM Atmabuddhi karIne puNya-pAparUpa sadoSa saMbaMdha karavAthI karmabaMdha thAya che. tethI kAyika ane mAnasika sukhaduHkha thayA kare che. pugaladravyo sajAtithI ane vijAtithI saMsArI jIvane naimittika saMbaMdhavALA che. pudgaladravya mULa paramANu paNe avinAzI che, paraMtu saMghAta bhedane kAraNe vinAzI che. utpAda vyaya dravyanA pradeza piMDanA AdhAre thAya che. paraMtu dravyanA sahabhAvI guNamAM utpAda vyaya nathI. tenuM vyakta thavuM te dravyanI paryAya che. temAM utpAda vyaya hoya che. . kartAbhoktAbhAvanI apekSAe paryAyano AdhAra dravya che. temAM anubhava, bhoga, sukha, duHkha Adi paryAya | avasthAo che. jaDa evA pudgaladravyamAM je utpAda vyaya thAya che. te pugala jANatuM nathI. dharma-adharma jevA arUpI dravyonA utpAda vyaya paNa te dravyo jANatA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM satunI vyAkhyA 197 nathI te prakAzya nathI, para prakAzya che. arUpI caitanya dravya sva-para prakAzaka hovAthI sva-parane jANe che. utpAdatraya jJeya padArthomAM bhale thAya. saMsArI jIvanA kartAbhoktAbhAvamAM utpAda vyaya siddha bhale karo, kAraNa ke te badalAtI avasthAo che. paraMtu AtmAnA siddhapaNAmAM utpAdavyaya ghaTI nahi zake. sAvaraNa dazA nirAvaraNapaNe pragaTa thaI che. dravya mAtramAM utpAdatraya che te nyAya kALasApekSa che, prathama samayano jJAna upayoga bIje samaye nathI hoto tethI tema kahyuM che. utpAdayanI kSaNikatAmAM jene vairAgyavRtti thAya che te dhrauvyatattvaAtmatattvanA avinAzIpaNAne pAmaze. tenuM lakSya trikALI zuddha svabhAva pratye che. utpAda vyaya dhrauvya traNe dravyamAM prati samaye cAlu che. utpAda kALe vyaya ane vyayakALa utpAda samakAlIna hoya ane ubhayamAM dravyanI dhrauvatA tyAre ja hoya che. rUpI padArthonuM utpAda vyaya ekadezIpaNuM che, te apUrNarUpa arUpI padArthomAM utpAdatraya agurulaghu guNamAM lAgu paDe che. tenuM nAnAmAM nAnuM kSetra eka pradeza che. jene chabastha ke mana paryava jJAnI paNa joI zakatA nathI, kevaLIgamya te padArtha che. chaprastha pradezonA samUhankaMdhane joI zake che. pudgalanA varNa ane AkArane joI zake che. evA padArthomAM ISTaniSTapaNuM karavuM te darzanamoha che, dRSTino vikAra che. eka kArya thavAmAM keTalIye paryAyonI paraMparA pratikSaNe cAle che. padArthomAM niraMtara parivartana thayA kare che. tene samaya - kALa kahe che. AthI vyavahAra calAvavA kALa dravya upacarita che. prati samaya utpAda vyaya e paryAyanI sUkSmatA che. tyAM kAla manAyo che. jo padArthomAM prati samaya utpAdavyaya nathI to kALa nathI. AtmAnA pradezo asaMkhya che. temAM hAnivRddhi na thAya tethI akhaMDita che. vibhAga paDatA nathI te saMlagnapaNe akhaMDita che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna apekSAe paryAyanI nityatA eTale utpAdavyaya rahita avasthA paryAyamAM anityatA eTale utpAdavyaya sahita avasthA. siddha paramAtmA akriya che. puddagalamAtra sakriya che. sakriyatA kyAM hoya ? jyAM utpAdavyaya, saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana, kSetrAMtarapaNuM, paryAyadaMta25NuM hoya tyAM sakriyatA hoya. nitya eTale palaTAtI paryAya paNa samAna hoya. paryAyanA be prakAra che. 1. kramabhAvI, 2. akramabhAvI. saMsArI jIva ane pugalamAM kramabhAvI paryAya che, je vinAzI che. arUpI padArthomAM dharma, adharma, AkAza ane siddha paramAtmAmAM akramabhAvI paryAya che je avinAzI hoya che. akrama eTale taratamatA rahita samAna. 198 AkAzadravya svaguNathI sthira che. temAM adharmAstikAyanI sahAya nathI. jo AkAzane adharmAstikAya sahAya karatuM hoya to alokAkAza kevI rIte sthira rahe ? kAraNa ke adharmAstikAya lokAkAzamAM che nahi. dharmAstikAya-adharmAstikAya e AkAzAstikAyamAM avagAhanA laIne rahe che. jIva ane pudgala paNa avagAhanA laIne rahe che. ane gati tathA sthiti dharma-adharmAstikAyanI sahAyathI kare che. arUpI dravyo eTale sadAya dekhAya nahi tevuM nathI. arUpI dravyonA guNadharmo rUpI dravyothI judA che. kevaLajJAna arUpI dravyone jANI zake che. indriya agocara hovAthI te arUpI che. vyaya sApekSa utpAda che. 7 utpAda sApekSa vyaya che. baMnemAM hAjara dhruvatattva che. anityatA hoya tyAM utpAda vyaya hoya. nityatAmAM apekSAe utpAda vyaya hoya, vAstavamAM nathI. utpAda-vyaya, saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana, grahaNa-tyAga, sAvaraNa-nirAvaraNa, saMkoca-vistAra A badhA pudgalanA naimittika sakriya guNo che. anya arUpI dravyamAM nathI. utpAda ane vyaya thato hoya tyAM saMyoga-viyoga thAya eka dravya-paramANu eka kSetrathI bIjA kSetramAM jAya te saMyoga-viyoga che. pudgalAstikanA skaMdho - paramANuo Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM sanI vyAkhyA 199 codarAja lokamAM gamanAgamana kare che, tethI te kSetramaMtara thatAM saMyogaviyoga thAya che. jIva pugala saMge daze dizAmAM jAya che. A baMnenuM paribhramaNa thAya che. paraMtu jIva siddha thatA gamana karIne eka samayamAM nitya sthira thaI jAya che. pugaladravya gurulaghu che te eno sparza guNa che. AtmAno guNa agurulaghu che. kSetramaMtara thAya eTale saMyoga-viyoga thAya te sajAtIya ane vijAtIya dravyano hoya che. rUpAMtara thAya eTale utpAda vyaya thAya. eka ja dravyamAM svapariNamanarUpa rUpAMtara thAya che. dravya Take che. avasthAo badalAya che, te utpAdavyAM che. paryAya pramANe padArthanuM nAma paDe che. corAzI lAkha yonimAM karmanA udayarUpa jIvanI avasthAo badalAya che te azuddha paryAyo che. pachI puNyayoge mAnavAdi avasthAo hoya to paNa te azuddha paryAyo che. padArthono bhoga e sakriya ane kramika paryAyo che. jemAM janmamaraNa avasthAo duHkharUpa che. kramika tattvamAM janmamaraNa saMyoga viyoga hoya. pudgalamAM bhogabuddhi karavAne badale tenA jJAtAdraSTa banavuM. jethI dRSTi sUkSma bane, jAgRti Take ane karmabaMdha na thAya. utpAda padArthamAM chupAyelo hoya che te utpAda thatAM jaNAya che. vaLI vyaya, thaIne chupAI jAya che. te vyayamAM jJAnAkAra thayelA joyo naSTa thatA nathI. paraMtu chupAI rahe che. jJAnAkAra vyaya thayA pachI upayoga badalAya che, paNa zeyapadArthanI hAjarI hoya che. bhoga mATe kAma Ave tethI apekSAe te naSTa paryAya che. jJAna mATe sarva sama kALa che. bhoga mATe viSamakALa che. zuddha jJAnaparyAyano utpAdavyaya nathI paNa sAvaraNa nirAvaraNa che. sarvathA nirAvaraNa jJAnamAM sarva padArtho eka ja samayamAM jaNAya che. sAvaraNajJAnamAM kramathI jaNAya che. utpAda vyayapUrvaka paNa jJAnaparyAyo kadI naSTa thatAM nathI. paraMtu dehabhoganI apekSAe paryAyo bhUtakALarUpa thayelA hovAthI te naSTa thatAM dekhAya che. paNa tenuM smaraNa rahe che, te jJAnanI nityatA che. koI vAra vicAreluM jJAna punaH vicArI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 svarUpasAdhanAnAM sopAna zakAya che, tevuM e svAdhIna nitya tattva che. eka vAra khAdhelo padArtha punaH khAI zakAto nathI, te para che. parAdhIna che kramathI prApta kareluM jJAna akramathI vicArI zakAya che. paryAyanI avasthA sAdisAMta che. je paryAyano utpAda hoya, te koI dravyanA mULa pradezo uparanuM utpAdana che. teno aMta paNa hoya. * udaya e karmano utpAda che. 0 ni e karmano vyaya che. vizvamAM utpAdavyaya jevI vyavasthA na hoya to jema koI zaheranI mahadaMze vyavasthA ilekTrisiTIthI cAlatI hoya, ane teno pravAha baMdha thaI jAya to zaheranI vyavasthA paNa Thaba thaI jAya. pravAhanuM cAlavuM te utpAdavyaya che tema vizvanI vyavasthA utpAdAdi vagara Thaba thaI jAya. jo padArthamAM utpAda vyayarUpe parivartana na hoya to saMsArI siddha kevI rIte thAya, pApI puNyazALI kevI rIte bane ? vyavahAramAM dUdhamAMthI dahIM kevI rIte bane? ghauMno loTa kevI rIte bane ? eka avasthAno vyaya - parivartana thatAM bIjI avasthA utpanna thAya che. te vizvanI racanA che. saMsAramAM koI paNa padArtha nitya ja hoya to saMsArI jIvanA kartAbhoktAbhAva nitya banI jaze. jIva kyAre paNa mukti na pAme. anitya eTale maLe ane TaLe, paraMtu jIvane koI padArtha maLe eTale tene nitya mAnI tAdAbhya karIe chIe ke jANe te TaLavAno nathI. anitya tattvamAM utpAda vyaya hoya. temAM pahelA pachI evuM nathI tethI paryAyanI apekSAe e anityatA che. anitya eTale aprApta padArtha nahi, paraMtu badalAtI avasthA, AvI samaja Ave padArthane nitya mAnIne svIkArIzuM nahi. ane tenA TaLI javAthI vikalpa nahi UThe. rAgAdibhAva nIkaLI jaze. - jJAnI padArthanA mULa svarUpane TakIne badalAtuM jue che. utpAdana vyayamAM harSa ke zoka thato nathI. ajJAnI vastunA mULa svarUpane jANato na hovAthI utpAda-vyayamAM IniSTa mAnI sukhI ke duHkhI thAya che. mATe sukhabuddhino tyAga karI padArthanuM svarUpa jovuM. saMsAramAM sukhano utpAda Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM satnI vyAkhyA 201 che. tethI teno vyaya hoya. te pramANe duHkhano utpAda che to vyaya hoya. eTale jJAnI baMne avasthAmAM samatola rahe che. sukha TaLavAnuM che tethI rAga nahi, duHkha TaLavAnuM che mATe dveSa nahi. iSTa-sukhanA saMyogomAM saMyama -vairAgyanI puSTi karavI ane aniSTa-duHkhanA saMyogamAM dhairya rAkhavuM. mATe sukhamAM sukhano rAga nahi thAya, ane tenA TaLI javAthI duHkha nahi thAya. duHkhanI hAjarImAM duHkhane bhUle te jJAnI. duHkhanuM osaDa dahADA ema mAne te ajJAnI. jJAnI dahADAnI pratikSA duHkha bhUlavA mATe karatA nathI. Ama utpAda-vyayanI vyavasthA jJAnI svIkAre che. tapamAM tapa kyAre pUruM thAya tema na vicArAya. tapamAM AnaMda hoya kaSTa na hoya. zeyamAM svaparyAyanA parivartanathI bheda paDe che. rAgAdi bhAvathI upayogamAM rasabheda paDe che te vinAzIpaNuM che. ApaNA jJAnadarzana upayoga zubhAzubha bhAvathI AkArarUpa bane che. tethI karmabaMdha thAya che. te pramANe bhaviSya racAya che. samaya Ave karmano vipAka thaI, karma bhogavavA paDe che. pudgalamAM jema utpAdavyaya che tema jIvanI dRSTimAM utpAda-vyaya che. vikaLa-vinAzI dRSTimAM utpAda - ulkApAta thAya che te ApaNe jotAM nathI ane pudgalanA utpAda, ulkApAta joIe chIe. ApaNe temAM kaMI pheraphAra karI zakavAnA nathI. mATe dRSTinI utpAda ane ulkApAta samAjavA zuddha avinAzI dRSTine prApta karavAnI che. zeya tattvo pharatAM rahe che, parivartita thatAM rahe che. jJAtA jyAM che tyAM ja che. jJAtA dravya che, tene jANavo te dravyadRSTi che. jethI draSTAdRSTi eka thatAM avinAzIpaNuM prApta thAya che. utpAda ane ulkApAta zamI jAya che. pAMce arUpI dravyo pradezapiMDatvathI avinAzI che. temanA sahabhAvI guNothI paNa avinAzI che. kAraNa ke guNonuM jAtyAMtara thatuM nathI. paryAyonuM jAtyAMtara saMbhavita hovAthI vinAzI ke avinAzI hoya. jemake siddha jIvanI paryAyo avinAzI che. kAraNake sAtatyathI samAna che. saMsArI jIvanI paryAyo vinAzI che. pudgaladravyanA paryAyo vinAzI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 svarUpasAdhanAnAM sopAna che. jemake snigdhatva ane rUkSatvamAM jenA 52mANu vadhu hoya temAM rUpAMtara thaI jAya che. je dravyo (rUpI) asthira che tenA paryAyo vinAzI che. je arUpI dravyo sthira che tenA paryAyo avinAzI che. je dravyanuM lakSaNa paramArthathI eka hoya te dravya abheda hoya, dharma, adharma, AkAza, jJAnalakSaNathI jIva. je dravyanuM lakSaNa ekathI adhika hoya te dravya bhedarUpa hoya, ane te rUpI hoya, pudgaladravyanAM lakSaNa aneka che. te rUpI che. varNAdi vagere teno bheda che. pudgaladravyanA utpAda-vyayarUpa je paryAyo che te bhogya che. e saMsArI jIvane sukhaduHkha ApavAmAM nimittarUpa che, paraMtu puddagaladravyamAM te svataMtra sattArUpa nathI. tethI saMsArI jIvane sukhaduHkhAdinuM nimitta bane che. jo svataMtra sattA hota to tema banI zakata nahi, koI jIvanA vaibhAvika pariNAma vagara pudgaladravya svataMtrapaNe jIvanA saMyogamAM AvI na zake. pudgala ke pudgalabhAvanA saMyogathI viyoga (mukta thavuM) thavo te lakSya karavuM. zarIrAdinuM sarjana nahi paNa visarjana karavuM te sAco puruSArtha che. padArtho bhogya bane che. eka paramANu sUkSma hovAthI te bhogya banatuM nathI. temAM rAgAdi thavA saMbhava nathI. dharma-adharmA, AkAzAstikAya arUpI hovAthI sUkSma che te bhogya banatA nathI. temAM rAgAdi thatA nathI. jene mATe rAga thAya che te dehanI bhasma thavAnI che. mATe temAM tanmaya thayelA upayogano mokSa karavAno che. vikalpane zamAvI nirvikalpa thavAnuM che. dareka dravya kSetra kALa ane bhAva, ane padArtho apUratA ane parivartanazIla hoya che. paraMtu dareka dravya, kSetra, kALamAM AtmA to svayaM e ja prApta hoya che. bahAranA dravyAdi je vartamAnamAM jIvane mATe sarvasva banyA che. temAM ApaNe a-sarvasva banavAnuM che. dareka paristhitimAM tame AtmAne samasthitimAM rAkho te jJAtAbhAva che. upayogane paramAtma svarUpamAM rAkhavAno che. AkAzadravya potAnA pradezothI - kSetrathI vizvavyApI che. AkAzadravya Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM satnI vyAkhyA 203 sarva dravyone samakALe avagAhanA Ape che. lokAkAzanA sarva pradezo avagAhaka che. loka aloka AkAza sarvatra vyApaka che. dharmAstikAya, adharmAstikAya lokAkAzamAM vyApaka che. tethI dezavyApaka che. pudgaladravya paNa sarva kALe sarva kSetre nathI. saMsArI jIva-siddha jIva sarvakSetre nathI. AtmA jJAnasattAe sarva vyApaka che. je dravya, kSetrathI sImita che ane kALathI aMtavALA che, te sarvavyApaka na hoya. arUpI dravyono jIva sAthe bhale nimitta saMbaMdha, upakAra hoya, paNa te padArthone ApaNe indriyajanita jJAna vaDe joI zakatA nathI. e padArthonuM jJAna zrutajJAnathI gamya rahevAnuM che, paNa pratyakSa nathI. indriyajanita jJAna jaDa naimittika che. jaDa padArtho nimitta che. e padArthonA nimittathI UThatA rAgAdi naimittika che. rAgAdi bhAva jenAmAM thAya che, te utpAdana che. jJAna arUpI chatAM jaDa naimittika hovAthI rUpI padArthone joI zake che. paraMtu apUrNa jJAna arUpI padArthane joI zakatuM nathI. kevaLajJAnamAM jANI zakAya che, kAraNa A jJAna jaDa naimittika nathI. je jJAna upayogamAM zaMkA, savAla apUrNatA che te jJAna pratyakSa nathI. che dravyamAM kArya kAraNabhAva. kAraNa kAryano saMbaMdha anyonya avinAbhAvI saMbaMdha che. jyAM kArya dekhAya tyAM kAraNa che. jIva pudgalanI gati-sthitimAM dharmA-adharmAstikAya dravya nimittarUpa che tema mAnavuM paDaze. sarve padArtho AkAza-pradezomAM avagAhana laI gati sthiti kare che. AvA AkAzane vizvAdhAra kahe che. pugalajanita rUpI padArtho jema ApaNAthI para che tema arUpI padArtho ApaNAthI para che. ApaNe tene pratyakSa joI zaktA nathI. are ! ApaNo AtmA paNa AvaraNane kAraNe ApaNe anubhavI zakatA nathI te para nathI chatAM ApaNe mATe para jevo che. arthAt sva hovA chatAM para che. para evo deha pugalajAnata hovA chatAM AtmA sAthe baddha saMbaMdha che, tenI sAthe AtmAne ahama mamatva bhAva che, te ApaNe vedI zakIe chIe. tethI apekSAe tene sva-vedana kahI zakAya. ane kevaLajJAna je Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 svarUpasAdhanAnAM sopAna sva hovA chatAM ajJAnavaza vedI zakatA A apekSAo vyavahArarUpa che. pAMce astikAya dravyo ekabIjA sAthe saMkaLAyelA che, bhale dareka dravya bhinna bhinna hovA chatAM darekanuM lakSya - pariNamana svamAM che, ane kArya para dravya paratve che. jemake dharmAstikAya gatirUpa svamAM pariNamana kare che paNa gatinuM nimitta para dravyanuM bane che. AtmAno zeyajJAna saMbaMdha che. jJAna AtmAnuM svakArya che. paraMtu temAM nimitta zeya para padArtho che. sva-para ubhaya prakAzaka che. nizcayadRSTie dravya kSetra svakSetre abheda che tema vyavahAramAM kSetrakALa abheda che. huM deha chuM e saMskAra paDelA che. temAM vyavahArathI huM dravya chuM. kSetrathI vyavahAramAM vartamAna jagatanA saMskAra paDelA che. jemake huM muMbaIno chuM. amadAvAdano chuM. nizcayathI AtmA svapradeze rahelo chuM. vizvamAM dravyakSetra judA paDatAM nathI. tema vyavahAramAM kSetrakAla judA paDatA nathI. dravya = mULa AdhArane dravya kahevAya. pradezapiMDatva mahAsattA che. guNaparyAya e avAMtara sattA che. dravyanA guNaparyAya zeya che. pudgala dravyamAM eka paramANumAM eka gaMdha, eka varNa - be sparza hoya. A cAre bhedarUpa paramANu che. tenuM saMsthAna goLAkAra che. A sarve kevaLIgamya jANavuM. zAstrathI zraddhA gamya rAkhavuM. zeya eTale jJAnamAM jaNAya ja, jJAna eTale jJAnane jANe. A jJAna zeyano abheda saMbaMdha che. dravyaAdhAra ane guNaparyAya Adheya e paNa abheda saMbaMdha che. eka kSetre rahelAM dravyo kSetrathI abheda che. samakAlIna vidyamAna dravyo kALathI abheda che. pugaladravyamAM paramANu abaddha avasthAnuM nAma che. paramANuonuM bhaLavuM te skaMdha kahevAya je baddha avasthAmAM Ave che. paramANu baddha saMbaMdhamAM AvyA pachI te paramANu pradeza kahevAya che. pradezono samUha te skaMdha che, dhama-adharmAstikAya eka eka moTo skaMdha che. dareka dravyanuM mULa pradeza che. dareka dravya skaMdharUpe che. arUpI dravyonA pradezono bheda saMghAta nathI. pradeza piMDarUpe che. rUpI dravyanA paramANu bhegA thAya ane Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM satnI vyAkhyA chUTA paDe che. dharma-adharma AkAza dravyanA skaMdha deza-pradeza traNa bheda che. temano eka eka pradeza anaMta sthiratAvALo che. tenuM kSetrAMtara thatuM nathI. anAdi anaMta pradeza sthiratA che. jyAre puddagaladravya skaMdha deza, pradeza, paramANu cAra bheda che. paramANu kSetrAMtara karatA hovAthI asthira dravyo che. jIvanA pradezo janmAMtare kSetrAMtara kare che. siddha paramAtmAnI pradeza sthiratA sAdianaMta che. upayoganI parama zuddhi ane parama sthiratA thavAthI pradezasthiratA prApta thAya che. mATe upayogane nitya karavo te sAdhya che ane sthira karavo te sAdhanA che. upayoga sthira thatAM nitya bane che. (acaLa) AtmAnA pradezo anAdi, anaMta, nitya che, paraMtu chadmasthanI upayogazakti caMcaLa hovAthI anitya che. mATe upayogane zuddha banAvazuM to nityatA ane sthiratA Avaze. matijJAna kramika che kevaLajJAna akramika che, tethI teno upayoga nitya che. 205 Atmadravya arUpI che eTale pradezanuM sthiratva hovuM joIe. paraMtu pudgalanA saMyoge vyAvahArika asthiratA ane anityatA Ave che. asthiratA ane anityatA pudgalanA guNadharmo che, jIvanA nathI. jIvanI potAnI ja ajJAnatAthI thayelI bhUlathI jIva pudgalano piracayI rahyo che, tethI saMga tevo raMganA nyAye asthiratva ane anityatA manAI che. je duHkharUpa che, tenI sajA jIvane paribhramaNa dvArA bhogavavI paDe che. pudgaladravyanuM svarUpa kSetrAMtara, rUpAMtara, parivartana, paribhramaNa che. tethI asthira ane anitya paNa che. je pradezathI asthira ane anitya che te pudgala che. A lakSaNa AtmadravyanA guNadharmothI viruddhanA che. jaDa dravyone svasattA che, paNa parasattA nathI. AtmAnI svasattA AnaMdarUpa che. jJAna sattA sva-52 ubhaya prakAzaka che. jIvamAtrane pradeza nityatva anAdi-anaMta che. upayoganI nityatA ane sthiratva siddha paramAtmAne che. tenuM lakSya karI sAdhanA karavAnI che. dravyonA mULa AdhArarUpe pradeza piMDatva che. dareka dravyomAM pradezono Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 svarUpasAdhanAnAM sopAna samUha che. guNaparyAyo Adheya che. guNa paryAya yukta dravya che. AtmA anAdikALathI sat svayaMbhU che. pradezothI nitya che, paNa pudgalanA nimittathI pradezonuM sthiratva ane upayoganI nityatA nathI. mATe saMsArI jIve sAdhanA dvArA pradezonA sthiratva mATe mana, vacana, kAyAnA yogane sthira karavAnA che, jene mATe kAyotsarga jevI paddhati ApI che. ane jJAna upayogane nirvikalpa karI nityatA meLavavAnI che. dhama-adharma - AkAza ane pudgala dravyanuM ja svarUpa varte che te svapariNamanarUpa sat che. paraMtu saMsArI jIvanuM para nimitte vartatuM asthira, anitya svarUpa asat che. sAdhanA dvArA jIve svabhAvamAM rahI sat sAdhavAnuM che. jJAna upayoga je kSaNe kSaNe badalAyA kare che te anitya che. te saMsArIpaNuM che. nityatA e jIvanuM svarUpa che. pradeza sthiratva e AtmAno svabhAva che, svabhAvamAM javuM te dharma che. huM siddha svarUpa chuM e vikalpa upakArI che. uttama bhAvanA thAya che. sakAma nirjarAnuM kAraNa bane che. vikalpamAtra vinAzI chatAM, AvA vikalpo jIvane preraNAdAyI che. Atmadravya avinAzI che, sahabhAvI guNa sahita che. jemAMthI paryAyano utpAda thaI vyaya thAya che. saMsArI jIvanI dRSTino cetana paryAya bIjI kSaNe vyaya pAmato hovAthI te paryAya jIvane jANI zakatI nathI. vartamAnanA upayogamAM bhUtakAlIna paryAyane jANIe chIe te ApaNAthI para che, te jaDa ke cetana padArtho bhale ho. ApaNe ApaNane paramAtma svarUpa jANIe chIe te paNa anubhavatA nathI te AvaraNa bheda che. AvaraNane kAraNe jIva paramAtmasvarUpe hovA chatAM bhinnatA UbhI thaI. e AvaraNa e mithyAtva che. bhrama ane kalpanA che. che samagra vizva dRSTi ane dayamAM samAya che jIva - ajIva, rUpa-arUpI, dRSTi-daya Ama aneka prakAre vicAraNA karI adhyAtma sAdhanA puSTa banAvavI, dRSTi draSTAmAMthI nIkaLe che. pachI te dazyane ke draSTAne jANe paraMtu te bahAra nIkaLelI daSTi dazyamAM kyAre Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM satnI vyAkhyA paNa zamAtI nathI. dRSTi draSTAmAM zamAya, te ja dRSTi laya thatAM avinAzI bane che. dRSTi draSTAmAM samAvA chatAM viSayo to dRzya rahevAnA, ane dRSTi temAM pharatI rahe to te kramika jJAna che. dRSTine dRSTinA mULa AdhAre rAkhavI te jJAna che. draSTAne dRzya banAvIzuM to dRzya khasI jaze. Akhare dRSTi ja draSTA aikya pAmaze. dRSTimAMthI rAga jatA dRSTi svayaM vItarAga svarUpa thAya che. cetana dravya kyAre paNa jaDa thAya nahi ajJAnIne jaDa jevo kahevAmAM Ave che, te upamA che. 'huM siddhasvarUpa chuM' potAnI paryAyano upacAra che. huM manuSya chuM. para upacAra che, kAraNa ke temAM pudgalano banelo deha che te para che. huM AtmA chuM te AvaraNayukta che. AvaraNa jatAM AtmA paramAtmA kahevAya che. jaDa e aMdhakAra tattva che. cetanA e prakAza tattva che. jyAM svaprakAza che tyAM AnaMda che, jJAna prakAzarUpa thAya che e jJAnAgni che te ghAtIkarmone bALIne bhasma kare che. ghAtIkarmo aghAtI karmone baLa Ape che. kevaLI bhagavaMtane ghAtIkarmo nathI tethI aghAtI karmone baLa maLatuM nathI tethI te baLelI sIMdarI jevA vyartha che. AyuSya pUrNa thatAM te aghAtI karmo nAza thaI jIva sarvathA sarva karmarahita thaI svasvarUpe pragaTa thAya che. AvatI kAla pahelI Avaze ke Avato janma pahelA Avaze enI koI AgAhI karI zakAya ema nathI pane jAAvuM e adhyAtma nathI svane vedavuM e aghyAtma che. adhyAtmazAstra ja du:khathI mukti apAve che AtmAno sAnaprakAza sUrya jevo jAjavalyamAna che. AtmAnuM vedana caMdra jevuM zItala che 2007 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : '. A lif , '' '' '' , , , , 8. kevaLajJAna - nirAvarANajJAna akramika, sahaja, pUrNa, jJAnAnaMdasvarUpa, dehAtItadazA. kevaLajJAna: pUrNajJAna, jemAM kaMI umeravAnuM nahi. jemAM kaMI ghaTADo thavAno nahi. je upayogane dRzya jANavA mATe javAnuM nahi. e zuddha upayogamAM dazya pratibiMbita thAya. chatAM upayoga to nirAkAra ane nirvikAra rahe. traNe kALane traNe lokanA dravyAdine yugapad jANe. matijJAnanA upayogamAMthI vikAra, moha, ajJAnanA bhAvonuM AtyaMtikapaNe naSTa thavuM te nirAvaraNajJAna che. kevaLajJAna e AtmAno guNa-avasthA che. paNa kevaLajJAna dravya nathI. Atma dravya che, lokAloka prakAzaka e jJAnamAM vizvavyApaka pAMce astikAyanI badalAtI paryAyo pratibiMbita thAya che. alokAkAzamAM koI parivartana jaNAtuM nathI. chatAM kevaLajJAnanA vedanamAM zuM pharaka paDe ? kevaLajJAnamAM svarUpanA AnaMdavedanamAM koI pharaka paDato nathI. kAraNa ke te vItarAgajJAna che. kevaLajJAna samasthitirUpa che. vItarAgajJAna nirvikalpa che. tethI temAM akhaMDitatA ane akramikatA che. rAgAdibhAvovALuM jJAna vikalpAtmaka che. kramika che. khaMDita che. dasamA guNasthAnakane aMte vItarAgatA AvavAthI kSapaka zreNie bAramuM guNa sthAnaka prApta thAya che. tethI jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya bane aMtarAyakarma sahaje nAza pAme che. ethI sAdhakano aMtaraMga puruSArtha mAtra dasamA sudhI rahe che. bAramA guNasthAnakane aMte jJAna nirAvaraNa bane che te ja samaye teramuM guNasthAnaka prApta thAya che. mATe sahaja vitarAgatA prApta karavI te sarva sAdhanAnuM lakSya hovuM joIe. kevaLajJAna AtmAno nijaguNa che. chatAM AtmAne saccidAnaMda svarUpe ciMtanamAM levo joIe. AtmajJAnanA traNa vizeSaNo che. 1. nirvikalpa = akramika ane akhaMDa che. 2. sarvajJatA = jagatanuM svarUpa yugapaduM jaNAya che. WWW.jainelibrary.org Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna nirAvaraNajJAna 3. vItarAgatA sarva vastu jaNAvA chatAM nirlepatA. jJAnano saMbaMdha jeTalo parakSetre jJeya sAthe siddha thAya che tenAthI adhika ApaNe jJAnano saMbaMdha svakSetra AnaMda sAthe siddha ka2vo joIe. AnaMda e jJAnanuM svapratinuM kArya che. phaLa che. kevaLajJAna nirAvaraNa hovAthI anAdianaMta che. kALAtIta che. chadmasthanA mati Adi cAre jJAna kSaNika che. sAdisAMta che. chadmasthano upayoga jJAnAvaraNIya karma sApekSa che. karmaprakRtino baMdha ane udayakALa eka samayano ane sattAkAla aMtarmuhUrtathI mAMDIne sittera koDAkoDI sudhIno che. chadmasthano upayoga kSaNika che te pudgala naimittika che. AtmAnA pradezo sthAnAMtara thAya che. te pudgala nimitte che. AvuM naimittikapaNuM siddha paramAtmA azarIrI hovAthI ghaTatuM nathI. tethI teono upayoga avinAzI ane Atmapradezo parama sthira che. 209 = cAre ghAtIkarmonA saMbaMdhe jIvano jJAna upayoga vinAzI kahevAya che. ghAtIkarmono sarvathA nAza thatAM matijJAnano upayoga kevaLajJAnarUpa banIne avinAzI bane che. mana:paryavajJAna jevo divyajJAnano upayoga paNa prathama kSaNe sva ane bIjI kSaNe 52 bane che; to pachI paradravyomAM svabuddhi karavI emAM kayuM zANapaNa che ? avadhijJAna ane mana:paryavajJAna atindriya jJAna hovA chatAM tenA upayogakALe kevaLajJAna na thAya. mati-zrutajJAnanA upayoga kALe kSapakazreNi mAMDI zakAya che. mATe A ubhayajJAnamAM vizeSa jAgratapaNe zuddhIkaraNa karavAnuM che. kSapakazreNithI kevaLajJAna prApta thAya che. kSapakazreNi sAdisAMta che. teno prAraMbha thAya che. kArya siddha thatAM te zamI jAya che. AtmasvarUpe Atmapradezo sthira che, ane upayoga avinAzI che. manAdi yoganA saMyoge AtmapradezomAM kaMpana thAya che, tethI upayoga avinAzI kahevAya che. Jah Education International AtmapradezonI sthiratA mATe kAyotsarga kahyo che. e sAdhanAkALamAM vyavahArathI paNa jeTaluM sthi25NuM Avaze teTalo upayoga sthira banaze. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 svarUpasAdhanAnAM sopAna sAthe vikalparahita banato jaze. je upayogamAM leza paNa parapaNuM nathI, paranI (karmaprakRtinA udayanI asara na hoya tene "sva" kahevAya. pugala dravyathI sarvathA rahitapaNuM te parama siddhAvasthA che. arihaMta paramAtmAno upayoga kaSAyarahita hovAthI zuddha che. chatAM Atmapradezo aghAtIkarmonA kAraNe dehasaMbaMdhavALA che. teTalI karmonI malinatA che. AtmAnA pradezo dravyarUpa che. ane AtmAno jJAnadarzana upayoga e bhAvarUpa che arthAt te guNa-paryAya che. AnaMda AtmAno zuddha paryAya che. sukhaduHkha ubhayanuM vadana te AtmAno azuddha paryAya che. vItarAgatA AtmAno zuddha paryAya che. AtmAnA jJAnadarzana upayogamAM para padArtho - pudgaladravyonA skaMdha ke paramANu sAthe leza mAtra prayojanayukta saMbaMdha nathI, tethI vItarAgatA zuddha paryAya che. Ama upacarita satyamAM paramArtha zuM che tenuM ApaNane ajJAna hoya che. eTale ApaNe tenA bhAvone samajI zakatA nathI. kevaLajJAnIne sarvajJa kahela che. anaMta nathI kahyA. anaMta anaMta bhede che. jyAre sarvajJatA ekabhede che. sarva sarvajJonuM kevaLajJAna samAna che. kevaLajJAnamAM bhUta-bhaviSya nathI chatAM kevaLajJAnamAM anaMta bhUtakALaanaMta bhaviSyakALa jaNAya che tema ApaNe upacArathI kahIe chIe. kevaLajJAnIne kazuM jANavA javuM paDatuM nathI. paraMtu kevaLajJAnamAM samasta vizva jaNAya che. AtmAnA pradezo AkAzAstikAyamAM rahelA che. paNa kevaLajJAna to AtmapradezomAM rahela che. AkAza svayaMbhU che. koInA AdhAre nathI. bIjAM dravyo AkAzanA AdhAre rahyAM che. Ama AkAzAstikAya (lokaalokarUpe) vyApakatAthI mahAna che. AtmAnuM kevaLajJAna zaktikAryathI mahAna che. sarvene potAmAM pratibiMbita karAve che. kevaLajJAna eTale saMsArabhAva, mohabhAva, ajJAnanuM sarvathA mRtyu, abhAva. jJAnathI zeyane - padArthone jANo cho, bhaNo cho tene badale jJAnathI jJAnane jANo bhaNo. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 kevaLajJAna - nirAvaraNazAna je jJAnanuM vizeSaNa sat che tenA AnaMdanuM vizeSaNa paNa sat che. sacidAnaMda svarUpamAM jema kevaLajJAna sat che tema AnaMda paNa sat che. jJAna e AtmAno paramabhAva che. ane AnaMda AtmAno parama paramabhAva che. sAvaraNa dazAmAM paNa jJAnane kAraNe AtmA jaDathI judo jaNAya che. paraMtu sAvaraNa dazAmAM te sukhaduHkhano anubhava kare che. kevaLa AnaMdamaya raheto nathI. nirAvaraNa jJAnamAM pUrNa AnaMdarUpa hovAthI AnaMda e parama paramabhAva che. kevaLajJAna Atma pradeze nirAvaraNa che. AtmAnA pradezomAM baddha saMbaMdhe cAre aghAtI karmo varte che. je pradezone baMdhana kare che, paraMtu te kevaLajJAnane baMdhana karatA nathI. mATe dehanA sAdhana vaDe saMyama sAdhIne, manane ekAgra karIne AtmAnA pradezo para svarUpadRSTi karavAthI AtmAnA nirAvaraNa - kevaLajJAna sAthe upayoga joDAya che. tyAre AtmanidhipUrNajJAna - AnaMda prApta thAya che. AtmAne zuddha svarUpane dravyAnuyoga dvArA jANIne tenuM ciMtana karI. saMyamayukta thaI, AtmapradezomAM ekAgratA karavAnI che. je dvArA svarUpane nirAvaraNa karI zakAya. A aMtaranI sUkSmakriyA che. AtmA agurulaghu eTale svasvarUpe Take che. pudgaladravya gurulaghu bhAre halakuM baddha saMbaMdhe deha e AtmAne bojArUpa che. e baMdhanathI chUTavA mokSa mArga che. jIva jema saMsArI ane siddha che tema jaDa dravyo paNa sacita ane acita che, sthUla che, sUkSma che. sacittapaNe AtmAnA pradezo deha sAthe kSIra-nIranI jema joDAyelA che. te jIva ane pudgalanuM baddha pariNamana che, te sacitta che. pudgala skaMdhonuM chUTA rahevuM acita pariNamana che. manAdi yoga che pugaladravyanA, ane maLe saMsArI jIvane. saMsArI jIvane dehamAM jIvavA mATe e sAdhana che. te dvArA te zubhAzubha pravartana kare che. mithyAtva Adi jIvanA azuddha bhAvo che. samyakatva Adi jIvanA zuddha bhAvo che. vikArathI jIva rAgavaMta bane che. rAgathI Asakti Upaje che. mithyAtva Adi kaSAyabhAva e jIvano upayoga che. yoga e svabhAva Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 svarUpasAdhanAnAM sopAna nathI, parapadArtha che. jIve bhUla karIne ajJAnavaza AnaMdasvarUpano svabhAva potAnA dehamAM sthApyo che. ane jJatamAM teno phelAvo thaI rahyo che. asaMyama ane aniyamathI AtmA saMsArI banyo che. tethI AvaraNa AtmAne thAya che. pugalane thatuM nathI. matijJAna e mAtra ajJAnatA ke asarvajJatA para UbheluM nathI. paraMtu matijJAnamAM rAgAdibhAvonA doSo che te upara UbheluM che. jo matijJAna rAgAdi rahita adhikArI bane, to vItarAgI jJAna bane, te jJAna sarvajJatAnuM dyotaka bane. eTale sarvajJatA prApta karavA vItarAgatA prApta karavAnI che. zrutakevaLI hajI pUrNa vItarAgI nathI tethI te sarvajJakevaLI nathI. zrata eTale sAMbhaLeluM, bodharUpa baneluM jJAna apUrNa che. tethI teo jagatanuM svarUpa sarvajJanA jevuM ja zraddhe che, jaNAve che. paraMtu pUrNa vitarAgatA na hovAthI teo zrutakevaLI kahevAya che. avadhijJAna ane manaparyavajJAna baMne atindriya- divyajJAna che, chatAM te apUrNa che, sAvaraNa che. te baMnenA jJAnamAM upayoga vartato hoya tyAre kSapakazreNi na maMDAya. kAraNa ke te upayoga anya padArthane jANavA ke jovAmAM rokAyelo che. matijJAnayukta zuddha upayoga (abuddhipUrvaka zubhAzubhano udaya che) vartato hoya tyAre kSapakazreNi mAMDe. mati zrutajJAna vAdavivAda mATe nathI. jJAna jIvane niHzaMka ane niHsaMga thavA mATe che. samAdhi ane zAMti mATe che. matijJAnane AtyaMtika zuddhi vaDe nirAvaraNa karavAnuM che. chaghanA mati jJAnAdi bheda AvaraNane kAraNe che. kevaLajJAnano guNa parapadArthane arIsArUpe pratibiMbita kare che, te parapadArtha paratve zaktirUpa che. svadravya paratve te AnaMdarUpa che, je vedanarUpe che. jJAna ane AnaMda ubhaya AtmAmAM abhinna che. bAhya zeya padArthomAM AnaMda na zodhatA, AtmAe prazAMta thaI, svarUpa AnaMdane prApta karavAno che. prazAMtAtmAe sukhaduHkhanA vedanathI mukta thaI, samAdhi dazA yukta Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna nirAvaraNajJAna AtmasvarUpamAM sthiti karavAnI che. sukhaduHkhanA vedanane na vedatA svarUpamAM sthita thavAnuM che. jethI ghAtIkarmono kSaya thaI jJAna nirAvaraNa banI kevaLajJAna pragaTa thAya. dehamAM rahIne dehAtIta dazAmAM javAnuM che. dehanuM astitva svIkAravuM paNa dehabhAvanA kartAbhoktA na thavuM. to vItarAgatA pratye gamana thAya. kevaLajJAna eTale sarva ajJAnatAno abhAva che. nirvikAra jJAna eTale zuM ? jagatamAM rahelA padArthonA astitvane jANe, paraMtu te padArtho pratyenA rAgAdi saMbaMdhono svIkAra na kare. kartAbhoktAbhAva na kare, te nirvikAra jJAna che. siddha paramAtmA kevaLa jJAtA draSTApaNe che. pUrNa che. pUrNa potAmAM ke bahAramAM kaMI kare nahi, sahaja avasthA che. siddha paramAtmA lokAkAzanA agrabhAge che. temanA AtmAnA pradezo AkAzAstikAyamAM che, paNa kevaLajJAna to siddha paramAtmAnA AtmAmAM che. - jJAna e guNa che. kevaLajJAna te paryAya-avasthA che. siddha paramAtmAnA dravya, guNa, paryAya ekarUpa che. saMsArInA dravya-guNamAM bheda nathI, paryAyamAM bheda che. dravyaguNa zuddha che. paryAya azuddha che. puCgaladravyonA nAma phare eTale rUpa phare, guNadharma phare. jema ke paththara, sonuM ityAdi pRthvIkAya che paNa rUpa phare nAma phare che. arUpI dravyo traNe kALa tenA svabhAvamAM samapaNe hoya che. jemake jIva cetanArUpe, dharmaadharma gati sthitirUpe arUpI dravyonA nAmarUpamAM parivartana thatuM nathI. jIvamAtra jJAna sahita hoya temAM avasthAbheda che. matijJAnAvaraNIya karma hoya tene matijJAna hoya ja. zrutajJAnAvaraNIya karma hoya tene zrutajJAna hoya ja. avadhijJAnAvaraNIya karma hoya tene avadhijJAna sattAmAM hoya ja. mana:paryavajJAnAvaraNIya karma hoya tene mana:paryavajJAna sattAmAM hoya. kevaLajJAnAvaraNIya karma hoya tene kevaLajJAna sattAmAM hoya. saMpUrNa kevaLajJAnAvaraNIya karma kSaya thaye kevaLajJAna thAya, kAraNa ke kevaLajJAnAvaraNIya karmano udaya che. kSayopazama hoto nathI te sarvaghAtI 213 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 svarUpasAdhanAnAM sopAna mana prakRti che. tethI te karmano sarvathA kSaya thaye pUrNa kevaLajJAna pragaTa thAya. matijJAnAvaraNIya. vikalpAtmaka che eTale vikArAtmaka che. vikalpa AvaraNa che. matijJAna dvArA asIma-kevaLajJAnAdinI game teTalI kalpanA karo te sImita ja raheze. kAraNa ke matijJAna sImita che. jema indriyajanita bhoga khoTA che, tema indriyajanita jJAna paNa khoTuM che. adhUruM che. matijJAnano upayoga kSaNika vikalpa che. matijJAna eTale karaNa ane indriyo dvArA jJAna karavuM. darzanAvaraNIyakarma ane darzanano saMbaMdha pAMce indriyo sAthe che. cakSu-acakSudarzana vagere. te sAmAnya bodharUpa upayoga che. matijJAnano upayoga kSaNika che, kramavartI che. matijJAnamAM moha bhaLe eTale vikArI bane. ane te AvaraNarUpa hoI baMdhana che. matijJAna apUrNa che. tema samajIne vItarAgatA-pUrNatA pratye javAnuM che. rAga che tyAM apekSA, Agraha parAdhInatA hoya. vItarAgatAmAM koI virodhI tattva nathI, tethI apekSA ke Agraha nathI. jIve AtmAnuM zuddha svarUpa samajavuM joIe. nizcayanaya dvArA AtmAnA astitva Adi svarUpane samajavA jevA che. yadyapi vyavahAranayane rAkhyA vagara nizcayanayanI sAdhanA thAya nahi. nirapekSa nizcayanaya samajavo joIe. paraMtu jJAnAcAra AdimAM vyavahAra sApekSa nizcaya che saMsArI jIva mATe sAdhanAno Avo krama che. - matijJAna e jJAnano upayoga che paNa zuddha svarUpa nathI. mana, vacana kAyAnA yoga e upayoganuM sAdhana che. paNa AtmA yogasvarUpa nathI. terame guNasthAnake yoga chatAM upayoga zuddha svarUpe che. 525dArthonuM kartApaNuM jIvane saMsAramAM DubADe che.. jIva svarUpathI akartA che. zuddha nizcayanaye anyane dharma pamADI zakato nathI. sukhI ke duHkhI karI zakato nathI. evA bodhathI, vyavahAranaye anyane dharma pamADe ke sukhadu:kha Ape tevA kartutvapaNAnuM abhimAna thatuM nathI. kAraNa ke e nimitta naimittika saMbaMdha che. paraMtu kartAkarma saMbaMdha nathI. pUrNa' potAnAmAM kaMI paNa na kare ane bahAra paNa kaMI na kare. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 kevaLajJAna - nirAvaraNazAna pUrNa tattva akartArUpa che tethI pUrNa kahevAya. dayA, dAna, paropakArAdi vyavahAradharmonuM sevana karavA chatAM saMsArI jIvo svarUpathI akartA che. tevuM lakSya rAkhIne kartutvapaNuM tyajavAnuM che. tyAga e vyavahAra che. samajaNa, dRSTi, jJAna te nizcaya che. jIvasvarUpe deha e paradravya che. vaLI anya dravyonI sahAya vagara deha Takato nathI. sAMyogika padArtha che tethI te vinAzI che. devone dehanI svAdhInatA hovA chatAM (nAnuMmoTuM karavA vagere) te deha paNa vinAzI che. dehano svabhAva ja aMtavALo che. sAdhanAkALamAM nirvikalpatAnI sAdhanA thAya tyAre kalpAtIta (uparanA) devalokano AyuSyabaMdha thAya che. kevaLajJAnIne dUra-najIkano bheda nathI tethI te kSetratIta che. bhUtabhaviSyano bheda nathI tethI kALAtIta che. sva-para dravyono bheda nathI tethI dravyAtIta che. bhAvamAM nirvilpa che tethI bhAvAtIta che. kevaLajJAnamAM sarva padArtho pratibiMbita thAya che. tema temanA aghAtIka pratibiMbita thAya che. paNa upayoga zeyAkAra thato nathI. pote jJAyaka svarUpe ja rahe che. matijJAna kartAbhoktA bhAvavALuM che. mAtra kevaLajJAna jJAtAdrA. bhAvavALuM che. matijJAna cothA guNasthAnakathI samyagupaNe thatAM, kartAbhoktA bhAva ghaTe che. sarvathA kartAbhoktA bhAva vagaranuM bArame guNasthAnake bane che. tyAra pachI jJAna nirAvaraNa bane che. je kevaLajJAna kahevAya che. tenA lakSya sAdhakane AraMbha parigrahanI mUcha ghaTatI jAya che. sAdhujano nirAraMbhI ke niSparigrahI rahI katabhoktA bhAvathI mukta thatA jAya che. saMsArIdazAmAM manuSyano AtmA paramAtmAnI kAcI dhAtu che. AtmA paramAtmA banI zake che. jaDa padArtho paramAtmA banI zakatA nathI. ahama Adi bhAvo paramAtmatattva uparanA AvaraNa che. jJAnadhyAnAdi yoga dvArA ahamarahita thavAnuM che. prathama guNasthAnakethI dezamAM guNasthAnaka sudhI mohanIyanA je vikArIbhAvo che. tene kADhavAnA che. tenAthI jJAna para Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 svarUpasAdhanAnAM sopAna AvaraNa thAya che. te bhAvo sarvathA naSTa thatAM jJAna nirAvaraNa bane che. chadmasthanuM jJAna sAvaraNa hovAthI pratyakSa pramANa nathI, paraMtu parokSa pramANa - AgamapramANa - anumAna pramANa yuktipramANa hoya che. kevaLajJAna pratyakSapramANa hoya che. eTale mati - zrata - avadhi tathA mana:paryavajJAnI cAre chaghastha jJAna hovAthI abhyAdhika paNa aniyamamAM che. niyamathI apramattapaNe rahevAnA udyamI che. kevaLI bhagavaMta thatA siddha paramAtmA niyamathI pUrNa apramattapaNe hoya che. saMsAramAM chavastha to aniyamathI jIve che. svarUpadaSTie kAnUnabhaMga karIne jIve che. sva-paranA bhedathI jIve che. pUrNajJAnI svarUpamAM abhedapaNe jIve che. kevaLajJAnI sarva padArthone akramathI yugapa) jANe che. chadmastha kramika jANe che, paraMtu vacanayoga kramika ja hoya. kevaLI bhagavaMta ke chaghastha vANIne kramamAM uccArI zake. jANavAnuM krama ane akrama baMne rIte. vacanayoga kramika che. te zrutajJAnane ke bhASAvargaNAne AdhArita che. dhyAna ane samAdhimAM zrutajJAna-dvAdazAMgI Adino vikalpa paNa karavAno nathI. dhyAna ke samAdhi svasvarUpane lakSyamAM levA mATe che. AthI sAdhake dhyAna potAnA vItarAga svarUpanuM ke trikALI zuddhasvabhAvanuM karavAnuM che. kevaLajJAna, vItarAgajJAna, sarvajJajJAna, nirvikalpa jJAna AnaMda svarUpa paryAyavAcI zabdo che. te AtmAthI abheda che te abhedatA sAdhya karavAnI che. matijJAnamAM bhaLelA mohanA vikAro ane ajJAnanA rAgadinA vikalpo kADhavA dhyAna karavAnuM che. vItarAgatA AvavAthI moha ghaTaze. jJAnAvaraNIya karmano kSaya thaze dhyAna dvArA dehAdhyAsa chUTe vItarAgatA Ave. paravastumAM nijAnaMda che nahi. temAM jIva Aropa karI AnaMda meLavavA prayatna kare che, te mithyAtva che. je maLe ane TaLe te mithyA hoya, bhrama hoya. anitya padArthomAM nityabhAva karavA chatAM te TakatA nathI. ApaNe Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna - nirAvaraNajJAna 217 tene TakAvavA mathIne duHkhI thaIe chIe. AthI saMsArane svapnanI upamA ApI che. sukha IcchavA chatA TaLI jAya che. duHkha na icchavA chatAM Ave che. A bhrama vairAgyathI tUTe che. nirvikalpadazA e jIvanuM zuddha svarUpa che. apekSAe jJAna vikalpa ane saMkalpasahita che. paraMtu jyAM sukha-duHkhane rAgAdi bhAvane saMbaMdha nathI tyAM jJAna upayoga nirvikalpa che. jJAnamAM mohanIya karma bhaLe tyAM vikalpa che. kevaLajJAna upayoga che paNa vikalpa nathI. yoga che tethI iryApatha Azrava che paNa baMdha nathI. pAramArthika dharmanI zarUAta manoyogathI thAya che. kAyayoga vinA manoyoga saMyamamAM Avato nathI. tethI dharmano prAraMbha bAhya kriyAthI thAya che. paraMtu je potAnA zuddha svarUpanuM lakSya karatA nathI, prati samaya pote kevaLajJAna svarUpa che tevI zraddhA karatA nathI tenuM anaMtabaLa kAryakArI thatuM nathI. tene sAdhaka kema kahevAya? zrutajJAna zabdathI ane arthathI samajAya che. paramAtmAnI mUrti karatA paNa jinavANI sUkSma akSaradeha che. tenuM bhAvasvarUpa kevaLajJAna che. mUrti AMkhano viSaya che. (sthUla) zabda - vacana - zravaNano viSaya che. (sUkSma) bhAvanA e manano viSaya che. sAdhu bhagavaMto saMyamanI zuddhatA mATe jIvanaparyata ddhazAMgI pramANa jJAnArAdhanA karI paramapadanI sAdhanA kare che. te dvArA paramAtmAnI bhAva pUjA kare che. 9 smaraNavismaraNathI pare dazA pUrNa che. nidrAvasthAmAM kevaLajJAna thatuM nathI tethI te darzanAvaraNanI prakRti ghAtakarmanI kahI che. nidrA e pramAda che tyAre kaSAyo maMda hoya che, paraMtu kevaLajJAnane bAdhaka hovAthI te ghAtakarmamAM manAI che. karyajanita dazAmAM karmone khapAvI. sattAmAM rahelA svarUpane pragaTa karavAnuM che. kevaLajJAnane vAvavAnuM ke lAvavAnuM nathI sattAmAM paDyuM che, tene nirAvaraNa karavAnuM che. bhavi = eTale bhavana | pariNamana karanAro. je cothethI caudamA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpasAdhanAnAM sopAna guNasthAnakanA bhAva-pariNamana karIne kevaLajJAna pAme che. jyAre abhavibhavana/pariNamana karato nathI. game tevA tapa saMyama Adi karIne paNa pahele guNasthAnake ja rahe che. jema peTIvAjAnI pIna TharaDAIne tyAM ja pharyA kare tema, abhavya e guNasthAnamAM ja rahIne UMcA-nIcA bhAvamAM bhamyA kare che. 218 jIvanA jJAna-darzananA adhyavasAya anaMtA che. avidha ane mana:paryavajJAna divya ane atindriya hovA chatAM jJAnAvaraNIya karmanA saMbaMdhavALuM che. eTale sama nathI apekSAe viSama che, mATe kevaLI banavAno eka ja ucca bhAva karI koI paNa ucca tattvane ArAdhI darzanAdinI ekatA-samApatti vaDe kevaLajJAna pAmI zakAya che. vyavahAra dharmamAM kriyAnA aneka bhedo che. chatAM jIve ekabhAvanuM lakSya karavAnuM che, te paramAtma svarUpanuM. sAdhaka sAdhana vagarano na hoya. sAdhanano upayoga sAdhyane siddha karI le che. manAdi yoga paNa sAdhana che. upadeza e upakArI tattva che, eTale upadezakane gurupada ApyuM che. dAnAdi vaDe paropakAra thaI zake che, paNa upadezathI bodha pAmI jIva saMsAra-sAgara tarI jAya che. caudapUrvanuM jJAna paNa jJAnAvaraNIyano kSayopazama che. mohanIyano kSaya thAya tyAre kSAyikabhAve jJAna pUrNapaNe pragaTe che. mati Adi cAre jJAna kramika upayogavALA che tethI anAdi anaMta evA kevaLajJAnane kyAMthI grahaNa karI zake ? kevaLajJAnIne dravyamana hoya che te paryApti nAma karma che. saMsArI jIvane dravya ane bhAvamana hoya che. tyAM matijJAnAvaraNIya karmano abheda saMbaMdha che. tethI mana e saMsAranA saMcAlananuM mathaka che. kevaLI bhagavaMta anAdi anaMta padArthone, tenA sarvaguNo tathA sarva paryAyone yugapad jANe te chadmasthanI samaja mATe vyAkhyA che. kevaLIne jJAnamaya jIvana ja bhogarUpa che. abhedapaNe varte che. 52 vastunA bhoktAbhAvathI kALanA paNa bheda paDe che. jIvanuM jJAnasvarUpa kevaLajJAna Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 kevaLajJAna - nirAvaraNajJAna che. jIvanuM sukhasvarUpa e anaMta sukhasvarUpane eka samaye eka sAthe bhogavI mUke che. saMsArI jIva sukha ke du:khane kramika bho"ve che. tethI kSaNika che. jagatamAM padArthono saMbaMdha nimitta naimittika che. temAM pAMca samavAyakAraNanI apekSA che. kAraNa vagara kAryanI niSpatti thatI nathI. pAMca kAraNonI gauNatA mukhyatA hoya che. 0 1. karma = kriyArUpa che. sukRta - duSkRtya e karma che. 0 2. svabhAva = vastunuM lakSaNa dharma - samabhAva - viSamabhAva. 0 3. niyati = bhavitavyatA. 04. kALa = parivartanano samaya. 9 5. udyama = puruSArtha 'karmane = kAraNa gaNIne sukRta ke sakriyA karavI. svabhAva = kAraNathI samabhAvamAM rahevuM. niyati = paristhitino svIkAra karI jJAtA rahevuM. kALa = samaya potAnuM kArya kare che mATe dhIraja rAkhavI. udyama = pramAda choDI apramatta thavuM. A kAraNonA A bhAvane lakSyamAM laI sAdhanA karavI jethI pApakriyAmAM rasa na paDe ane karmabaMdha aTake. kevaLajJAnI bhagavaMtane pAMca indriyono upayoga na hoya. te phakta nAmakarmarUpe hoya. aghAtI karmanI asara pradhAnapaNe pradeza para hoya. kevaLajJAnIne cAra aghAtI karmanI audayika avasthA cAlu rahe che. paNa pudgalabhAva hoto nathI. matijJAnanA upayogamAM dareka bhedamAM paramAtmAno AkAra pADavAnI zakti che. matijJAnanA saMkalpamAM mokSa pAmavAno bhAva thaI zake che. avadhi ke mana:paryavajJAnathI mokSa maLato nathI. matijJAnano upayoga niraMtara cAlu che, paNa te pudgalabhAvamAM hovAthI saMsAra cAlu rahe che. have jo matijJAnano upayoga svasvarUpa sAthe abhedabhAve thAya to zuddha Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 svarUpasAdhanAnAM sopAna upayoga dvArA jIva siddhatva prApta karI zake. aMtaraMga zatruone jItIne arihaMta thaI zake. arihaMta = ari, dumana, arthAt virodhI. virodhI zuM? jIva sAme ajIva je paudgalika padArtho che te virodhI tattva che. tenI sAthenA saMbaMdhabhAvane dUra karavAno che. pudgalano abhAva thavAno nathI. paNa tenI sAthe je mohanA bhAva che te virodhI che - ari che, teno aMta karavAno che. pudgala sAthenA kartAbhoktAbhAva, ahama-mamatva, rAga-dveSane kAraNe jIvano pudgala sAthe saMbaMdha Take che. te azuddhabhAva che. mithyAtva mohanIyanA dalIko che. anAdikALathI jIvane pudgalano lakSa ane pakSa che. je mithyAbhAva che. temAM bhogavRtti ane sukhabuddhi te kartAbhAvabhoktAbhAva che. pudgala lakSI bhAva eTale mithyAbhAva che. jIva jo paramAtma padanuM lakSya kare to mithyAbhAvanA daLiyA pariNamana pAmI samakita mohanIyamAM pariName. samayakatvamohanIyano baMdha nathI thato udaya hoya che. - zuddhasvabhAvanI jhUraNA rahe to mokSamArganI bhAvanA Take. paMcamahAvrata Adi sApekSa sAdhanA che. laghukarmI thavA mATe jarUrI che. uccatama zuddha svarUpanI jhaMkhanA rahevI joIe. paMca mahAvratanA bhAva paNa kSayopazamavALA che. temAM tIvra vairAgya ane paramAtva tattva viSe yathAyogya zraddhA hoya to paramatattva rasarUpa bane. pudgala paramANunA skaMdha rUpathI ke kSetrathI sAdianaMta sthiti pAmI zakatuM nathI. kAraNa ke pugalanuM parivartana niraMtara cAlu che. jyAre jIva zuddha thaI sAdianaMta sthiti pAme che. kevaLajJAna apratipAtI (nitya) guNa che. atyaMta prazAMtAtmA che. samyagumatijJAnathI vacalI sarva avasthAomAM mohanIyano kSayopazama hovAthI puNyano audayikabhAva sAdisAMta avasthA vALI zAMtino hoya che. tyAM prazAMtAtmAvasthA nathI. dUdhamAM meLavaNa paDavAthI dUdha ja dahIMrUpe pariName che. tema matijJAnamAM zuddha upayoganuM uddabhava thavAthI matijJAna kevaLajJAnarUpe Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna nirAvaraNajJAna pariName che. mAtra dehanA du:kha bhogavIne ke upabhoga karIne kevaLajJAna pragaTa thatuM nathI. Atmika sukhanA vedanathI kevaLajJAna sudhI pahoMcAya che. manoyoganA asaMkhya adhyavasAyo che. je asAdhAraNa kAraNa che. tene mokSa pratye doravAnA che. avidha ane mana:paryavajJAnanI labdhio phakta Atmika vikAsanI nizAnI che. paNa te mokSamArganA sAdhana nathI. mana:paryavajJAnanI zuddhi evI che ke te muni kevaLajJAnane pAme che. AtmAnuM niSkaSAyI thavuM te mokSanuM asAdhAraNa kAraNa che. labdhi bAdhaka che. labdhinA upayoga samaye mahAmuni paNa kSapakazreNi mAMDI zakatA nathI. matijJAnanA upayoganI zuddhi dvArA zukladhyAna vaDe kSapakazreNi maMDAya che. chaThThA guNasthAnake saMjvalana kaSAyane kAraNe pramatta dazA che, tethI kevaLajJAna aTake che. 221 jJAnanI aneka avasthAo che, paryAyo che te kartAbhoktAbhAve vinaSTa che. paraMtu jJAnanI apekSAe jJAna to UbhuM ja rahe che. krodhAdi thayA pachI, e avasthA badalAya topaNa jJAna jANe che ke krodha thayo hato. je matijJAnanA upayoga vaDe samabhAvane AkAra Ape che, te kaSAya mukta thaI vItarAga bane che. jethI kevaLajJAna pragaTa thAya che. icchA matijJAnanuM lakSaNa che. tethI mohanIyanA bhAve dehanA kartA bhoktAnI icchA thAya che. te sahajajJAnane aTakAve che. kyAre mokSa maLaze te jhaMkhanAno viSaya che. kema mokSa maLaze te puruSArtha/bodhano viSaya che. chadmasthanuM matijJAna vartamAnakALanA kartAbhoktA bhAve che bIjA samaye tenA smaraNarUpe jJAtAdraSya thaIe chIe. lakSaNathI to jIva jJAtAdraSTA che. kevaLI bhagavaMta 52 dravyakSetre jJAtAdraSTA che. paNa svakSetre vaidaka che. parakSetre kartAbhoktAbhAva nIkaLe to ja svarUpa prApti thAya. svakSetre svaguNonI svAnubhUtimAM AtmA svasaMvedya che. paradravyanA anubhavamAM jJAtAdraSTA che. saMsArI jIvonuM padravyonuM bhoktApaNuM upacirata che, saMyogajanita che. tethI TALI zakAya che. svaguNonuM vedana TALI zakAtuM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 svarUpasAdhanAnAM sopAna nathI. kAraNa ke te svAbhAvika che. matiyuta jJAna bhAvapradhAna che. avadhi - mana:paryava dRzya pradhAna che. zubhAzubhabhAvo matijJAnamAM thAya che, zrutajJAnathI matijJAna khUle che. tenI zuddhi vaDe avadhi/mana:paryavanI bhUmikA baMdhAya che. Akhare kevaLajJAna sudhI pahoMcADe che. matijJAna apUrNa che. temAM vastunA svarUpane jANavAnA bhAvo jJAnasvarUpa che. je rAgAdi lAgaNI bhAvo che te mohanIyanA che. kevaLI bhagavaMta potAnA zuddha jJAnathI upadeza dvArA saMketa Ape che ke matijJAnamAMthI mohanIya bhAvo kADhI nAMkho, svarUpa jJAna pragaTa thaze. jJAnanA apekSAe be bheda che, indriyajanita jJAna ane atindriyajJAna. atindriyajJAna zrutajJAna-zAstrajJAna vaDe jaNAya che. te mATe dharmazAstrano abhyAsa jarUrI che. bhautika vijJAna mAtra indriya ke bauddhika jJAna che. vizvamAM navA padArtha utpanna thatA nathI. vaijJAnika kSetre saMzodhanathI prakAzamAM Ave che. IndriyathI je padArtha grahaNa na thAya te atindriyajJAna che. zeya-jJAtA-jJAna traNe kevaLajJAnamAM abheda thaI jAya che. darzanAdi guNonuM aikya thAya che. kevaLajJAnIne kevaLajJAna zeya nathI paraMtu vizvanA tamAma padArtho zeya che. kevaLI bhagavaMtane anya kevaLI zeyarUpa che. chaprasthane paramAtmasvarUpa ane vizvanA sarva padArtho zeyarUpa che. jJAnIne. kevaLajJAna eka chatAM tenI zakti anaMta che. siddha paramAtmA AtmAnA ekeeka pradezathI ekasarakhI jJAnazaktithI vizvanA tamAma padArthone, traNe kALanI avasthAne yugapad jANI zake che. te mATe jJAnane kSetramaMtara karavuM paDatuM nathI ke padArthone AtmA pAse AvavuM paDatuM nathI. tethI siddha paramAtmAne dravyAdi bheda nathI. jyAre AkAzAstikAyamAM je dezamAM padArtha jAya tyAM tene jagA maLe, bIjA AkAza pradeze tene saMbaMdha na hoya. tethI tene dezakALa lAgu paDe che. karmanA saMpUrNa kSayathI utpanna thayelI siddha avasthA pAramArthika satya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna - nirAvaraNajJAna 223 che. te avasthAne pragaTa karavA je je sAdhano che ke adhyavasAyo che te vyAvahArika satya che. paramAtmAnA dravya nikSepomAM uttama bhAva Ave te adhikAra zreSTha che. anaMta janmo dhAraNa karyA paNa eka paNa deha AtmArthe yojyo nathI. je kevaLajJAna prApta karIne deha choDe te ajanmA thAya. have deha na joIe, tevI jhUraNA thAya, mamatva chUTe. kaSAyathI mamatva Take che. kaSAyano sarvathA nAza thAya mokSa thAya. matiyuta avadhi ane mana:paryavajJAnane odayika tathA kSayopathamika bhAva hoya che. kSAyikabhAva nathI. kevaLajJAnamAM audayika ane kSAvikabhAva hoya che. kSayopazamabhAva nathI. karmanI abhyAdhikatA te kSayopazama nahi paNa jeTaluM nirAvaraNapaNuM teTalo kSayopazama bhAva kahevAya. prathamanA cAra jJAnane mATe samajavuM. (ahIM bhAvanI vAta che samakitanI nahi) zrayopazamabhAva utkRSTapaNe sadhAya to kSAyikabhAva Ave. kSayopazama bhAvathI nIce Utare to saMsAravRddhi pAme. matijJAnaH vicAravuM, matijJAnanA badhA bhedo vicAranI paryAyo che. dhyAna paNa vicAra-ciMtanano bheda che. dhyeyarUpa padArtha sAthe dhyAnano saMbaMdha che. AhArAdi saMjJAo matijJAnanI avasthAo che. anaMta zaktirUpa siddhatvanA bhAvabaLe apUrNa, AMzikabhedarUpa, azuddha, matijJAna, sImitamAMthI asIma abheda bane che. te kevaLajJAna che. zrutajJAna : koI paNa padArthanA astitvanuM nAma hoya che, teno uccAra te zabda che. zabda e pudgalano guNa che. jJAnano zabda sAthe sAMyogika saMbaMdha che. zrutajJAna zAbdika jJAna che. bolatuM jJAna che. te sivAyanA mati, avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAna e cAre zabdathI mukta che. e cAre jJAnane samajAvavA zrutajJAna jarUrI che. zrutajJAnamAM sAMbhaLavuM, bolavuM, vAcavuM, lakhavuM e paryAyo che. pAMca indriyo dvArA thatuM jJAna - viSayabhoga e saMsArIono saMyoga saMbaMdha che. je parAdhIna che. kevaLajJAna svAdhIna che. zrutajJAna eTale mati, avadhi, mana:paryavajJAnanI bolatI mUrti samAna. zrutajJAna mokSamArganuM sAdhana che. temAM AtmAnA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 svarUpasAdhanAnAM sopAna guNo pragaTe che. pugala dravyanA guNo sparza, varNa, gaMdha, varNa ane zabda che. zabda e avAja tarIke pudgalano guNa che. pudgala skaMdhonA athaDAvAthI avAja thAya che. avAja e zabda nathI, zabda e avAja che. avAja zabdano bodha karato nathI. zabda e matijJAnano dravya paryAya che. kaMI vastu nIce paDe avAja thaze paNa temAM zabda utpanna nahi thAya. jema ke ka. kha. ga. paga, maga vagere paraMtu jyAre mANasa ke pazupakSI bole che tyAre zabda bhASA vargaNAno upayoga bane che. zrutajJAna e matijJAnanI akSara mUrti che. pAMce astikAyanA astitvane khyAti zrutajJAna Ape che, kAraNa ke zabda-bhASA dvArA teno khyAla Ave che. mati Adi pAMce jJAnathI pAMce astikAyano khyAla Ave che. jenI pAse zrutajJAna vizeSa che tenI vicArazakti baLavAna hoya che. zrutajJAnano zreSTha adhikArI manuSya che. devone tIrthakaranA samavasaraNamAM dvAdazAMgI pramANa zrutajJAnamAMthI zAzvata tattvano bodha maLe che. zabda e pudgalano upacarita guNa che. svAbhAvika nathI. kAraNa ke skaMdhonA gharSaNathI pedA thAya che. te gamana kare che. caudarAja lokamAM phare che. arUpI padArtho dharma, adharma, AkAza kSetrathI sthira che. temanuM paribhramaNa nathI tethI gharSaNa nathI, tethI teomAMthI zabda utpanna thato nathI. jIva-bhASAvargaNAne grahaNa karI pariNamAvI zabdane vyakta kare che, paNa te jIvano guNa nathI. cetana cetananuM gharSaNa paNa nathI tethI temAMthI zabda utpanna thato nathI. je padArtho nAma che te rUpI che. svadivALA che, je arUpI che te anAmI che. arthAta rUparUpAMtararahita che. zeyajJAna eTale jagata. zeyanA dakSipaNAthI jJAna sAkAra thAya che. eka ja jJAnAkAra temanuM nAma kevaLajJAna. anya cAra jJAnamAM zeyanA aneka AkAra Upase che. jJAna zeya sAthe saMbaMdha dharAve che. jJAnamAM jJAnAkAra ane zeyAkAra baMne Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 kevaLajJAna - nirAkaraNazAna che. chaghastha jIvane joya-jJAnano saMbaMdha mohavaza kartAbhoktAbhAve thAya che. samakAlIna vidyamAna pAMce astikAyo - je svaguNa paryAya yukta akramathI vacanagocara nathI. paraMtu kramathI aMze vacanagocara che. samakAlIna akramathI avacanagocara kevaLI gamya che. jJAnI-saMyoga-viyogAdi kAraNothI ApaNI jJAnanI akramikatAnuM bhAna karAve che. jethI janmamaraNanuM duHkha na maLe. mokSa mAtra puNyabaLathI prApta thato nathI. jJAnabaLathI prApta thAya che. jenuM astitva hoya te zeya hoya, te zeya kevaLajJAnamAM bhAse. jenuM astitva na hoya te zeya - padArtho na hoya te kevaLajJAnamAM na bhAse. matijJAna ane kevaLajJAnamAM prakAzita padArthomAM ghaNuM aMtara che. je matijJAna vItarAgatA yukta che te kSINamoha guNasthAnaka sudhI che. vItarAgatA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarmano nAza kare che. vItarAgatAnuM e kArya che. bArame guNasthAnake sahaja vItarAgatA pragaTa thAya che. eTale chadmastha sthiti tarata ja khatama thAya che. vItarAgatA ane jJAna abheda bane che, terame guNasthAnake kevaLajJAna pragaTa thAya che. zuddha matijJAnano AdhAra laIne vItarAgatA utpanna thAya che. tyAre bArame paramazAMtino AnaMda vedAya che. paraMtu kevaLajJAnamAM anaMta AnaMda sukha hoya che. bArame guNa sthAnake traNa ghAtakarma nAza karavAnI sakriyatA hoya che. pachI akriyatAnuM sukha ja che. terame guNasthAnake vItarAgatA ane jJAna akriya - sahaja bane che. karmabaMdhanI kriyA rAganA nimittathI thAya che. mATe sAdhake vairAgya utpanna thAya te kriyA karavAnI che. te nirvikalpatAmAM rahevAthI bane che. matijJAnamAM jema rAga-virAga che, tema vikalpa-nirvikalpa che. saMsArI jIvane rAganA vikalpamAM jAgRti nathI hotI, sahaja ja rAga utpanna thAya che. tethI aDhAra pApasthAnaka sahaja thaI gayA che. tenA sevanamAM AtmAnuM vismaraNa thAya che. virAga - nirvikalpatAmAM jAgRti rAkhavAnI che. jethI te pApasthAnakono nAza thAya. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 svarUpasAdhanAnAM sopAna jJAnAvaraNIya karmamAM baMdha, udaya, udIraNA ane sattA che. paraMtu jJAnamAM baMdha Adi nathI. jJAna to jIvane trikALa varte che. jJAnamAM vikAro dUra thAya te puruSArtha che. vItarAgatA Ave, vikAro haThe. vItarAgatA lAvavA mATe dharma puruSArtha che. jemAMthI mokSa pragaTe che. apUrNajJAna ane viparIta jJAnamAM aham karyo che te TALavAno che, jethI jJAna nirmaLa bane. bhale jIva saMsArI hoya paNa jJAna vagarano nathI. sukha vagarano che. kAraNa jJAna nirmaLa nathI, nirbaLa che. kevaLajJAnamAM sAdhya, sAdhana, sAdhaka abheda bane che. jIva nizcayathI mAtra jJAnasvarUpa nathI AnaMda svarUpa che. adhyAtmanA dareka sUtrathI AtmAne prApta karI zakAya che. je vAkya sUtrano artha karI tame siddhasvarUpane prApta karI bhavano aMta karo te sUtra siddhAMta barobara che. kSapakazreNi sudhI zukla dhyAna zuddhanA lakSya zuddhabhAva kahevAya, nizcayathI to nirAvaraNa jJAna zuddha che. kevaLajJAnamAM upayoga zuddha che. aghAtakarmanA udayathI yoga hovAthI zAtA Adi zubha kahevAya. siddha thayA pachI pradezazuddhi kahevAya. kevaLI bhagavaMtano yoga nirAraMbhI, niSparigrahI kahevAya. anya jIvone upakArI kahevAya. pUrNajJAnIne jagatanI racanA barAbara lAge che. temAM kaMI ThIka karavAnuM nathI. pUrNa sthira thavAthI jagata sthira lAge che. te sivAya jIvone jagata bagaDeluM lAge che. eTale tene sudhAravAnI mathAmaNa kare che. adhyAtmabhAve vicAratA sarva jIvo svabhAvathI samAna-abheda che, dehabhAve jotA aneka vicitratA ane bheda che. pudgalanA paramANuo paNa sarvajJanA jJAnanI upacarita AkRti che. temanA jJAnamAM te pratibiMbita thAya che, temAM bhoga buddhi kema karAya? jagata zeya mUrti che. siddha jIva jJAnamUrti che. anAdikALathI jIva avaLo cAlyo che. kevaLI bhagavaMte je samajAvyuM tene dhAraNa karI sAdhya karavAnuM che. jIvanuM vAstavika svarUpa abheda che. jyAM yogakriyA upayogarUpa kriyA nA hoya. eTale kevaLIbhagavaMtone yoga Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 kevaLajJAna - nirAvaraNa jJAna che paNa baMdha nathI. kevaLajJAna mAtra pratyakSajJAna che, mati, zruta avadhi mana:paryava jJAna anumAnajJAna che. AMkhathI mAtra pudgalAstikAya padArthonA skaMdho joI zakAya che. tene grahIne mana-buddhithI zrutajJAna vaDe arUpI tattvane grahaNa karI zakAya che. jema ke ApaNe arUpI evA AkAzAstikAyane joI zakatA nathI paraMtu pudgalane jagA ApanAra tattva AkAzAstikAya che tema anumAna karI zakIe chIe. paNa alokAkAzane tevI rIte jANI zakAtuM nathI. pugalane jANo juo paNa pakaDo nahi pakaDo pudgalanA jANanArane, te AtmA che. AtmAne vedanamAM levA manane khUba sUkSma banAvo, te darpaNa jevuM banaze. temAM sarva padArtho jevA haze tevA jaNAze. manane sUkSma banAvavA tattvavicAraNA jarUrI che. - nizcayanayathI dareka padArthonuM svarUpa yathArthapaNe spaSTa thAya che. kevaLa vyavahAranayathI samajIne besI rahIe to svarUpa prAptine aTakAyata thAya. nizcayadRSTi ane vyavahAradRSTinI jema dravyArthikanaya ane paryAyArthikanaya samajavA joIe. vartamAnamAM ApaNI avasthAo paryAyArthika che, je padArthono upayoga karIe chIe. te paNa paryAyArthikanaya che. paramAtmA paryAyArthikanayathI dezanA Ape che. paNa lakSyArtha dravyAyArthikanayano che. zaktirUpe hoya te pragaTe che, je pragaTe che te vyavahAra che. paryAyArthikanA mAtra vyavahAra che. AtmAnI siddhAvasthA nizcayasvarUpa che. siddhatA samasvarUpa che. anya avasthAo viSama che. AtmAnuM mULa svarUpa e nityatva che. tevuM nityatva pudgala padArthamAM nathItethI te anitya che. AtmAnuM mULa svarUpa nirAvaraNa che. sarva karmarahita thavAthI kevaLajJAna pAmI zake che. pudgalanI aniyatAnuM bhAna. thAya to tenI ruci nIkaLI jAya. AtmAnI nityatA vizvasanIya bane tyAre tenI ruci vadhe. ' Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 svarUpasAdhanAnAM sopAna 0 je rIte kevaLajJAna thaI zake che te sAdhakatattva. 0 je rIte kevaLajJAna na thaI zake te bAdhakatattva. 9 kevaLajJAnane yogyabhAva na thaI zake te bAdhakatattva. sAdhaka jJAtAdrA bhAvamAM sthira thAya to koI dravya, kSetra, kALa, bhAva bAdhaka nathI. adhyavasAya sthAnakono sAra e che ke dareka avasthAmAM jJAtAdraSya rahe vartamAna jJAna bIje samaye zeya bane che, tenA paNa jJAtA rahevuM. temaja dehanA bhoktAbhAva nahi paNa jJAtAdraSTA rahevuM. nizcayathI ApaNe vartamAna samayanA bhoktA chIe. AtmA upayogasvarUpa che. zarIra svarUpa nathI. upayoganuM niraMtara sAtatya hoya che. vartamAna upayoga bIje samaye bhUtakALa bane che, mATe bhoktA thavAthI kaMI artha nathI. jJAtAdraSyapaNuM ja yogya che. temAM paNa deha to para che, tenA bhoktA kema thavAya? mATe svayaM jJAnanA jJAtA ja rahevuM. jIva jJeyano jJAtA che, tema jJAnano jJAtA che. nizcayathI mohanIyabhAva rahita vItarAga hoya te jJAnI che. $ % jJAnam zeyamuM pariNAtA. % % jJAnam zodham parizAtA. Ano jApa karo, dhUna lagAvo. ane AtmAne jAgrata rAkho. jIvanuM lakSaNa jJAna che. te kramaabhAva, kALaabhAva thaI nityakAryarUpa bane ke je kevaLajJAna che. trikALa aikya te samabhAva. je vartamAna, bhUtakALa ane bhaviSyakALa sApekSa che, te anitya che, bhUtabhAvi nirapekSa kALa nitya che. je siddhadazAmAM hoya che. kevaLajJAna svayaM parapadArthone prakAzamaya arthamAM nimittarUpa che. paraMtu kevaLajJAnamAM koI padArtha nimittarUpa nathI. jema guru-ziSya anyonya nimittarUpa hovA chatAM gurunI sattA ziSya upara che. zeya jJAnanI anyonyA nimittatA che. chatAM jJAnanI sattA zeya para che. zeyanI jJAna para nathI. jJAna paraprakAzaka paNa che. eTale para padArtho sAthe zeya-jJAyaka saMbaMdha che. AtmAno AnaMda para prakAzaka nathI. AtmAnA AnaMdano parapadArtha sAthe leza mAtra saMbaMdha nathI. AtmAno AnaMda jJAnanI jema avyAbAdha che. chagha0nA jJAnamAM ane indriyajanita sukhamAM parapadArthanI bAdhA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna nirAvaraNAna pahoMce che. bAdhArahita thavA samyajJAnanI jAgRti jarUrI che. kevaLajJAnamAM ujAgara dazA hovAthI bAdhA pahoMce nahi. AtmAmAM jo kevaLajJAna banatuM hoya to te AtmAnI AtyaMtika nirdoSatAthI / AnaMdathI bane che. AtmAnA upAdAna kAraNamAM jJAna mAno che tema AnaMdane mAnavo joIe. AtmAno AnaMda prApta thavA mATe vivekasaha AtmajJAna samyajJAna che. AnaMda kAraNa che, ane jJAna nirAvaraNa thAya tyAre te kAryarUpa che. pUrNa jJAna AnaMda e aMtima kArya che. vAstavamAM jJAna AnaMda che. jJAna nirAvaraNa bane tenuM nAma AnaMda. kevaLajJAna jJAnAvaraNIya karmathI DhaMkAyeluM che. jJAnAvaraNanuM kAraNa mohanIya che. mATe prathama mohanIya karma haThAvavAnuM che. mohabhAva javAthI jJAnAvaraNIya ane mohanIya baMne nAza pAme che. koI paNa viSayanA jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama kAmI, mohI, kIDI-jaMtu karI zake che. jJAnanA kSayopazamathI matijJAnano kSayopazama thAya che. paNa kevaLa jJAnAvaraNIya karma jatuM nathI. mohanIyakarmanA sarvathA nAzathI kevaLajJAna pragaTa thAya che. manoyoganA vicAra, lAgaNI, saMyama, asaMyama sukhaduHkhanA, rAganA bhAva vagere jeTalA bhAMgA che te darekane sAdhanAnA prayogamAM samAvelA che. 0 vicAra-buddhi che to jJAnayoganI sAdhanA karo. 0 lAgaNI che to bhaktiyoganI sAdhanA karo. - .. 0 manamAM sukhada duHkhada bhAva uThe che to karmayoganI sAdhanA karo. 0 asaMyama TALavA samati guptinI sAdhanA karo. 0 rAga che to vairAgyanI sAdhanA karo. - Ama bhale sAdhano upAyo aneka hoya paNa sAdhya eka ja hoya. mATe sAdhanano Agraha na rAkhavo. te avalaMbana mATe che. Akhare nirAvaraNa jJAna pAmavA mATe sAdhyanI ja mukhyatA che. bhUta bhaviSya nirapekSa je vartamAnamAM (svakALamAM) jIve te jJAtAdraSTA che. paradravya kSetra kALamAM vartamAnano upayoga AvI jAya to jJAtAdraSTApaNuM na Take. jJAtAdraSTA eTale 52 dravya saMbaMdhI akartA-abhoktA. paradravyane - 229 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 svarUpasAdhanAnAM sopAna jANo paNa tenI sAthe koI prayojana nahi. jJAna-jJeyano saMbaMdha kharo paNa temAM sukhano koI saMbaMdha nahi. zeya vaDe jJAna nahi, zeya to nimittamAtra che. zAna jJAna vaDe ja che. jJAna lakSaNa che. tenuM lakSya - anubhavajJAna che. matijJAna chadmasthanuM apUrNa hovA chatAM, pUrNa banI zake che. matijJAna eTale bhedayuktajJAna, apUrNajJAna, vaikalpika jJAna, sAvaraNajJAna, tethI zruta karatAM matijJAnanuM mAhAtmya che. pAMce jJAna jJeya padArtho sAthe saMbaMdha rAkhe che. matijJAna jJeya padArthone jANe che, paNa zrutajJAna te padArthone bhASA dvArA vyakta kare che. pAMce jJAna sajAtIya che. matijJAnano upayoga zukla dhyAna sudhI laI jAya che, paNa avidha ke manaHparyavajJAna zukla dhyAnanuM sAdhana nathI banatA. zrutajJAna vaDe matijJAna keLavAya che, mATe tenuM mAhAtmya che. apekSAe avAja vagaranuM jagata hoya paNa, dRzya vagaranuM jagata na hoI zake. mati zruta, avadhi ane manaHparyavajJAna jANavAnI icchA ane jANavAnI sakriyatAvALA che. kriyAe jJAnanuM svarUpa nathI, kriyA kRtrima che. akriyatA jJAnanuM svarUpa che. jANe paNa kare nahi, tevuM jJAtAdraSTApaNuM jIvanuM svarUpa che. matijJAnanA upayoga vaDe zeya padArthamAM ApaNo upayoga tadAkAra banI jAya che. upayoganI dhArA to sanAtana sphurita che, paraMtu temAM zeyAkAro parivartana pAme che tethI te upayoga caMcaLa vinAzI che. jIvane zAnanuM zuddha svarUpa samajamAM Ave tema prayatnazIla rahevuM joIe, to jJAnAnaMdanI anubhUti thAya. paNa zeyAnaMdamAM aTakI jaIe chIe te anAdino saMskAra che. jJAnAnaMda puNyapApa nirapekSa che, zeyAnaMda puNyapApa sApekSa che. mithyAtvAdi karmabaMdhanA rasabhAvo che. alyAdhika rasa paDe karmano kALa nakkI thAya che, jyAre kevaLI bhagavaMta niSkaSAya hovAthI zAtAno baMdha rasabhAva eka ja samaye udayamAM AvIne bhogavAI jaI nirjarI jAya che. - Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna - nirAvaraNajJAna 231 - - mohanIya karmano kSayopazama thavAthI je AnaMda Ave che te guNa naimittika che. kaSAyanI maMdatAno che. doSanA javAthI je AnaMda Ave che te atindriya AnaMdano aMza mAtra che. 0 pUrNatAe huM sarva chuM apUrNatAe huM kaMI nathI. kevaLI bhagavaMtanuM vizeSaNa sarvajJa che. anaMtajJAna nathI e to labdhi che. anaMta karatAM sarva vadhI jAya che. anaMta kaI banI zake nahi. anaMtanA anaMta bhedo che, tethI te sarva nathI. anaMta sarvamAM samAya che. sarvamAM kiMI bheda nathI. paramArthathI kevaLajJAna svarUpa tuM chuM, je TaLI zakatuM nathI. vyavahArathI mati Adi jJAnapaNe tuM chuM. te jJAno TaLavAvALA che. kSAvikabhAva paramArthathI AtmAno guNa nathI karmanI nirjarA sApekSa guNa che. karmano kSaya thAya che. svarUpano kSaya thato nathI. tethI kevaLajJAna akSaya che. jJAnanuM nirAvaraNa thavuM te akSayapaNuM che. mokSa paNa baMdha sApekSa che. karmanuM sarvathA kSaya thavuM te mokSa che. baMdharahitapaNuM te mokSa che. kevaLajJAna thavA mATe dravya kSetra kALanuM baMdhana nathI. apekSAe sAdhujanone thAya ane gRhastha sAdhakane paNa thAya. kevaLajJAnanuM sAdhana bhAvazuddhi che. jene mATe baLavAna saMyama jarUrI che. jenA vaDe pariNAma vizuddha thAya che. vaLI samya prakAranA jJAnadhana vaDe jJAnano kSayopazama karI jJAnAcAranuM sevana karI AtmabaLa vaDe mohanIyanA bhAvone kSINa karavAnA che. pariNatine AtmasAta karavAthI kevaLajJAna pragaTe che. karmanA kSayopazamabhAvathI thatuM jJAna hojanA pANI jevuM che. punaH punaH bharavuM paDe. kevaLajJAna pAtALakUvAnA pANI jevuM che. eka vAra mATI dUra karI kUvAnuM pANI nIkaLyuM ke pachI aMdara pANInAM jharaNAM phUTyA ja kare, jJAna nirAvaraNa thayuM, te kevaLajJAna che. sadAya eka ja dhArAe rahe che. jIvane karmanA udayamAM ghAtakarmo para dRSTi che. deha AdimAM zAtA varte che, tenA tarapha dRSTi che. paNa ghAtakarmanA udayathI mohanIya kevA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 svarUpasAdhanAnAM sopAna varte che, te jotA nathI. mana ane AtmAne ghAtakarmomAMthI choDAvavAnAM che. kevaLajJAna e koI karmano udaya nathI paraMtu tene bAdhaka evAM ghAtI karmono sarvathA nAza che. AtmA kevaLajJAnathI trikALa abheda ja che. bAkInAM cAra jJAna sAthe AtmA abheda nathI, kAraNa ke e cAra jJAna kramika che. taratamatAvALA hovAthI bhedarUpa che. sAdisAMta avasthAvALA che. samayAMtare upayogavALA che. kevaLajJAna advitIya, abheda, akramika, nitya, samakAlIna che. mana ane buddhi jJAna pradhAna che te asat che. mATe sat ane asanuM svarUpa barAbara samajavuM. pudgaladravya bheda-dvaita che. potAnA svarUpamAM rahIne parivartana-kramikatA pAme che. vaLI pUraNa-galana, saMyoga-viyogathI bheda pAme che. joke potAnA svabhAvathI jAtyAMtara thatuM nathI tethI pudgalarUpe svayaM advaita-abheda che. AtmA mULa svabhAva ane zuddhatAnA svarUpe advaita-abheda che. pudgala dravya jema jema paryAyAMtara thAya tema tema bhUta-bhaviSyavat paryAyanuM kAma na ApI zake, paraMtu vartamAnavat paryAyanuM kAma ApI zake. - siddha paramAtmAmAM jevI apUrvatA che, tevI koI paNa anyamAM nathI. arihaMta paramAtmAne mAtra vItarAgatA, nirvikalpatA, kevalyathI vicAravA nahi. sAthe ATha prAtihArya ane samavasaraNathI paNa mAhAsya levuM. jethI jIvano aizvarya Adino ahaMkAra zame. AtmAnuM jJAnasvarUpa je asatu paryAyothI baMdhAyela che, tenAthI mukta thavA sat svarUpanuM jJAna pAmIne te jJAnane kriyAtmaka banAvIne jJAnanI satu paryAyomAM - kevaLajJAna levAnuM che. mAruM jJAnasvarUpa sahaja kriyArUpa potAnA guNa kAryamAM anyanI sahAya nahi, Teko nahi, te anaimittika, svAdhIna sahaja kriyA, vastutvarUpe dravyanI kahevAya. sAdhake AvI jJAnadhyAna sahaja kriyAmAM rahevuM. para dravya, kSetra, kALa, bhAvane choDIne svadravya, kSetra, kALa, bhAvamAM rahevuM. te mATe kAyotsarga jevA sAdhano ApyA che. upayogano puruSArtha zuddha upayoga vaDe karavo e kevaLajJAnanI sAdhanA che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 kevaLajJAna - nirAvaraNa jJAna mohanIya karmano nAza thavAthI katapaNuM, karma, kriyA, para dravya, kSetra, kALa, bhAvano saMbaMdha virame che. te kSAvikabhAva che. mAtra kAyayoga Azrita saMbaMdha rahe che. paNa tyAM vRtti-bhAva na hoya, vikalpabhAva na hoya. mATe kSAyikabhAva abheda che. zrutajJAna zabda, bhASA, zAstra, matijJAnapUrvaka thAya. avadhijJAnamAM rUpI padArtho atindriya jJAnamAM jaNAya che. mana:paryavajJAnamAM saMzi jIvonA pariNAmo - vicAro jaNAya che. Ama cAre jJAnamAM upayoga mUkavAthI te te padArthonuM jJAna thAya che. A jyAre kevaLajJAnanA upayogamAM samagra vizva pratibiMbita thAya che. eTale anaimittika che. pUrNa che. kAzmaNa ane tejasa zarIra, e audArika ane vaikriya zarIrane asara kare che, saMyogapaNe Atma pradezane asara karI zake che. paNa nizcayathI AtmapradezamAM rahelA kevaLajJAnane asara karI zakatuM nathI. jJAna sAdhana ane sAdhyarUpa ubhaya che. potAnA jJAnanA paryAyo asAdhAraNa kAraNa che. te AtmAmAM laya pAme che. jyAre karma chUTA paDI jAya che, yoga paNa chUTA paDe che. upayoga je vikalparUpa hato te nirvikalpa thAya che. mithyAmatijJAnane kAraNe kevaLajJAna sAvaraNa che. matijJAnanI parama zuddhatA thatA jJAna nirAvaraNa bane che. zuddha matijJAna te kevaLajJAnano aMza che. abheda evA kevaLajJAnano zuddha matijJAna e aMza che. sajAtIya upacarita aMza che. jagata vijAtIya aMza che. jagata zeyarUpa che. matijJAna jJAnAMza che, jagata zeyAMza che. paradravya sajAtIya (cetana) ke vijAtIya hoya baMne zeya kahevAya. paradravya haMmezAM zeyAMza kahevAya. zeya padArtha ane jJAna judA che. tethI jJAna jJAnane vede. kevaLajJAnI jJAnane jANe nahi paNa anubhave. jo jANe to sano abhAva thAya. upadeza e vacanayoga che. kevaLajJAna nathI. je akriya padArtha che temAM anaMta zakti che. (cetana) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 svarUpasAdhanAnAM sopAna je sakriya padArtha che temAM AMzika zakti che. (jaDa) dharma puruSArtha pradhAna che. karmamAM bhAgya pradhAna che. dharmane kALa nathI, karmane kALa che. pratisamaye dharma thaI zake che. kALasthiti paripAka thatAM prati samaye karma udayamAM Ave che. kriyA ke tenA sAdhano dharma nathI. sAdhana che. potAnA upayogamAM heya-upAdeyarUpa jAgRti te dharma puruSArtha che. AtmA pUrNa zuddha bhAva kare to kevaLajJAna pAme. kevaLajJAna zuddha bhAvathI thAya. saMyoga pramANe je dravya, kSetra, kALa AvavAnA hoya te Ave. saMyogathI yoga pramANe bane tene bhavitavya kahevAya. - sAvaraNajJAna ane nirAvaraNa jJAna baMne AtmAnI avasthAo che. nirAvaraNa jJAna AtmAnuM zuddha svarUpa hovAthI te sva che. sAvaraNa jJAna azuddha hovAthI sva nathI. jJAnAvaraNIya karmano sarvathA nAza te nirAvaraNa jJAna che. AtmAno jJAna sAthe abheda saMbaMdha che. paNa vizvanA koI paNa padArthano jJAna sAthe abheda saMbaMdha nathI. jJAna eTale jANavuM, sahaja jaNAvuM te zuddha upayoga che. padArtha sImita che. jJAna sattA vizva vyApaka che. | svarUpathI AtmA moharahita nirvikalpa che. vikalpomAMthI sarvathA mohanuM javuM te nirvikalpatA che. upayogane nirvikalpatAmAM rAkhavo te zreSTha sAdhanA che. tenI pAtratA mATe samatA, sthiratA, upazAMtatA, vItarAgatA, udAsInatA, sAkSIbhAva keLavavAnA che. satyadarzana advaita (abheda) che, jagata advaita svarUpa che. jagatane dvaita (bhedathI) svarUpe jovuM te bhrama darzana che. eka padArthane avarUpe jue te bhramajJAna che. temAM upayoga pharyA kare te bhramajJAna che. kevaLajJAnamAM jagata jevuM che tevuM eka rUpe bhAse che. bIje samaye temAM bheda paDato nathI, te jJAna pharatuM nathI. AtmAnuM svarUpa sarvarUpa che, jethI sarva jaNAya te pUrNa jJAna che. kiMIka jaNAya te apUrNa ane ajJAna che. AtmA sivAyanA anya padArtho sarvarUpa nathI. kaMIka rUpa che tethI bhedarUpa che. kaMIka che tyAM zakti nathI. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna - nirAvaraNa jJAna 235 jyAM kaI bheda) nathI tyAM anaMtazakti che. zUnya eTale upayogarahitatA nahi, paraMtu anya padArtha sAthe tAdAbhya saMbaMdhano abhAva. AkAza kSetrathI sarvavyApaka che, chatAM lokAkAzamAM anya dravyone avagAhanA Ape che. alokAkAzamAM nahi, tethI te deza kriyA che. AtmA kevaLajJAnathI sarva vyApaka che. zuddhAtmAnI jJAnakriyA dezakriyA nathI, sarvarUpakriyA che. ajJAnapaNe AtmAnI dezakriyA che. temAM kaMIka jANavuM, kiMIka karavuM tevA vikalpo che. je rAgadveSAtmaka che. vikalpo rUpI doSone TALavA nirvikalpa dhyAna jJAnanI sAdhanA karavAnI che. apUrNatA TALI pUrNa banavAnuM che. AkAza dharma, adharma dravyo akhaMDa arUpI nitya hovA chatAM kriyAthI deza bheda che jyAre pugala dravya to svayaM deza bheda che. tenA skaMdha, deza, pradeza paramANu jevA bheda che. jIva satya svarUpe potAne anubhave. parapadArtho jIvanA jJAnasvabhAvamAM pratibhAse. temAM vikalpa nathI te vItarAgabhAva che. rAgathI jANavAnI kriyA thAya che. vItarAgabhAvamAM padArtho jaNAya che. kevaLajJAnamAM jANavAnI kriyA na hovAthI te akriya tattva che. kevaLajJAna sattA apekSAe anAdianaMta che. nirAvaraNa thatAM sAdi anaMta che. tethI anubhava niraMtara rahe che. jyAre mati Adi anya jJAna anubhava pachI smaraNarUpe banI jAya che. kevaLajJAnIne anubhava hoya smaraNa nA hoya. chadmasthajJAnano anubhava sAdisAMta che, te cAlI jAya che. pachI smRtino rasa rahe che. jyAM bheda hoya tyAM audayikabhAva agara kSayopazamabhAva hoya, jyAM abhedabhAva hoya tyAM kSAyikabhAva ane pariNAmika bhAva hoya. jyAM upazamabhAva hoya tyAM audayikabhAvano upazamabhAva sattAmAM hoya. upazamabhAvamAM moha sarvathA dabAya che. kSayopazamabhAvamAM moha dabAya che ane udayamAM AvI kSaya thAya che. sAdhake kSAyikabhAvane prApta karavAnA dhyeyathI sAdhanA karavI. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 svarUpasAdhanAnAM sopAna jJAnAvaraNIya karmano nAza thavAthI mati Adi chabastha cAra jJAnano upayoga cAlyo jAya che. mAtra kevaLajJAnano upayoga varte che. cAre chadmasthajJAna AvaraNa sApekSa che, tethI AvaraNa nAza thatAM te jJAnanuM svataMtra astitva rahe nahi. vaLI kevaLajJAna pragaTa thatAM anya jJAnanI AvazyakatA nathI, kAraNa ke kevaLajJAna pUrNajJAna che. kevaLajJAna kSAyikabhAva che, te apragaTa hoya tyAre sattAmAM rahe che. kevaLajJAnAvaraNIya karmano baMdha ane nirjarA thAya. jyAre matijJAna - AdimAM kSayopazamabhAva hoya. tethI temAM karmanA baMdha-nirjarA vakhate parivartana hoya. jJAna-darzananuM lakSaNa jIvane anya arUpI-rUpI padArthothI judo pADavAnuM che. yadyapi jJAna-darzana lakSaNanuM lakSya AtmAne AnaMda vedana thAya te che. kevaLajJAnamAM je vItarAgatA ane nirvikalpatA che te ja AnaMdanuM vedana che. arUpInuM lakSaNa pradeza sthiratA che, dharma, adharma, AkAza ane zuddha AtmA arUpI che, jenuM lakSaNa pradeza sthiratA che. paryAya avinAzI eTale paryAyAMtara thavA chatAM vikAra nathI. saMsArI jIve potAnA Atma pradezonI sthiratA ane paryAyane avinAzI karavA kevaLajJAna prApta karavAnuM che. pahele guNasthAnake jIva game tevA doSovALo hoya to paNa tenuM sattAmAM raheluM kevaLajJAna naSTa thatuM nathI. vaLI te ajIva nathI thato tethI pahele guNasthAnake rahe che. chaprasthano vartamAna jJAna-darzana upayoga bIjA samaye nAza pAme che, eTale ApaNe bIjA samayanA upayogathI jANIe chIe. Avo kramika upayoga e kALa sApekSa che. te jaDa ane arUpI che. vartamAna jJAna-darzana upayoga sAvaraNa hovAthI rUpI che. jJAnAvaraNIya karmanA AvaraNa sahita che tethI rUpI che. saMsArI jIvanuM arUpIpaNuM ane AnaMdasvarUpa sarvathA AvarAyeluM che. jyAre jIvanuM caitanyapaNe aMze paNa khulluM che, tethI jJAna-darzana kSayopazamarUpa che. apUrNatA zuM che? je padArtho jANyA tenAthI na jANelA padArthonuM astitva hoya, tethI apUrNa. vaLI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna - nirAvaraNajJAna 237 je padArthane jANe che te paNa apUrNa jANe che. zeya padArtho lakSaNabhAvarUpa che. abhAvarUpa padArthanuM jJAna na hoya. vItarAgatAthI jema rAga TakI zakato nathI tema jJAnanI apUrNatA paNa TakI zakatI nathI. mohanIya karmanA nAzathI vItarAgatA AvatI nathI. vAstavamAM vItarAgatAthI mohanIya karmano nAza thAya che. te ja vItarAgatA zeSa traNa ghAtI karmono nAza kare che. cagAdi nAza thAya te arihaMta kahevAya arihaMta e bIja che, sarvajJa sahita vItarAgatA e tenuM phaLa che. matijJAnano upayoga dasamA guNasthAnakane aMte avikArI bane che. kAraNa ke ahIM AvaraNa TakatuM nathI. jJAna niravaraNa terame guNasthAnake bane che, tyAre matijJAna ane matijJAnAvaraNIya karma ubhavano saMpUrNa nAza thAya che. zrutakevaLInuM jJAna samyagu che paNa nirAvaraNa nathI. cakSudarzana, acakSudarzana darzanAvaraNIya karma chatAM te vyavahAra dRSTithI jJAnadarzananuM sAdhana che, kevaLajJAna thatAM jJAnAvaraNIya sAthe darzanAvaraNIyano kSaya thAya che. teone aghAtI karmanA udayarUpa paMcendriya jAtinuM manuSyapaNuM che. jagatamAM sukhaduHkha ane hiMsAdi je tophAna che, sarva mohAdibhAvanA che. saMzipaMcendriyapaNAno jema sAdhanAmAM lAbha che, tema mohAdibhAvonuM tophAna kArya paNa che. manuSyapaNuM pAmIne mohano sarvathA nAza thaI zake che. yoga vaDe je mohAdibhAvo karAya che, tema te yoga mohAdibhAvono nAza karavAmAM sahAyaka che. te mATe prathama vItarAga bano eTale kevaLajJAna pragaTa thaze. jJAnapUrNa nirAvaraNa banaze. evI vItarAgatA lAvavI e ja Atma purUSArtha che, dharma purUSArtha che. - chaThuM guNasthAnaka yogakaraNa-upakaraNa Azrita che tethI pramatta guNasthAnaka kahyuM che. sAtathI cauda guNasthAnaka upakaraNa ke karaNathI atIta jJAna svaccha arIsA jevuM che, arIsAmAM pratibiMba paDe paNa arIso bimba na thAya tema jJAna yano saMbaMdha che. jJAnamAM zeya jaNAya paNa jJAna zeyarUpa na bane jJAna jJAnarUpa rahe tevo nirdoSa saMbaMdha che. je Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 svarUpasAdhanAnAM sopAna jJAnano viSaya bane te jJeya kahevAya. vizvamAM je padArthonuM astitva che te jJeya che. chAstha mATe kevaLajJAna jJeyarUpa che. jyAre pa2padArtho je zeyarUpa hatA te zeya ja rahe che, jJAnarUpe banatA nathI. kevaLajJAna prApta thatA zeya, jJAnasvarUpa bane che. huM jaDa nathI paNa caitanya chuM. huM paramAtma svarUpe chuM tema mokSanA upAyamAM zraddhA karavAnI che. jJAna upara jema jJAnAvaraNIyakarmanuM AvaraNa che, tema mohanIyakarmanuM prabaLa AvaraNa che. chadmasthanA jJAnano AdhAra Atma dravya che. chatAM je jJAnanI paryAyomAM utpAda vyaya che te jJAna apUrNa che. viSayanuM alpajJAna te mAtra ajJAna nathI. mohAdibhAvanuM jJAnamAM bhaLavuM te ajJAna che. kevaLajJAna pUrNa prakAzaka che. apUrNajJAna eTale jeTaluM prakAzI zake tenA karatAM anaMtagaNuM bAkI che. sUryano prakAza zreSTha gaNAya topaNa te caudarAlokanA asaMkhyAtanA bhAge prakAze che. paramAtattva je sadAye vidyamAna che tenA avalaMbane sAdhanA karI samyaktva prApta karI svarUpa sAthe abheda thavuM. devanI jema guru ane zAstranuM avalaMbana levAnuM che. chatAM te AtmAthI para che. jIve svayaM paramAtma banavAnuM che. kRtakRtya thavAnuM che. nirAvaraNa thaI mukta thavAnuM che. vicAra paNa parigraha che. nasaMgraha sthUla che. vicArasaMgraha sUkSma che. tyAgamAM je chUTe che te nirmUlya che. jenI upalabdhi thAya che te amUlya che tyAgathI baMdhana chUTe che ne mukti maLe che tucchane choDavAnuM che ne sarvasvane meLavavAnuM che. www.jainellibrary.org Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 9. mokSane bAdhaka tatva zuM che ? A te samajI laIe vibhAvadazAne kAraNe jIva karmano kartA thaI bhoktA bane che jIva anAdithI che. karma anAdithI che. chatAM AtmasattA baLavAna hovAthI karma nAza pAme che tyAre AtmA parathI karma sattA choDI de che. karmasattA hoya tyAM sudhI jIva aneka prakAranAM karmothI AvRtta thAya che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogathI karmano pravAha Ave che. te Azrava che. vAstavamAM Azrava ane baMdha eka samaye che. tenI bhinnatA kAraNa ane kAryathI che. Azrava kAraNa bane che. baMdha kArya che. Azraya be prakAre che. zubhAzrava, azubhAzrava, puNya ane pApa) sAdhake pApano saMvara karavAno che. puNya Azrava chatAM teno saMvara karavAno nathI. puNyano saddaupayoga karavAno che. gRhastha parigrahavALo che. jo dAnAdi kAryo kare to bhoganuM pApa maMda paDe. pUrvanuM puNya A janmamAM sukhasamRddhi Ape che. ane A janmanuM sukRtya navuM nirmANa kare che. dharma pApanA udayane nirjaravA ane navuM na baMdhAya tene mATe che. dharma puNyane rokavA mATe nathI. paNa tene sAdhana mAnI mokSamArge nirvibe cAlyA javAnuM che. puNyane kSaNika - anitya samajIne bhoga na karatAM yoga mArga levAno che. saMsAramAM puNyanA udayathI sukha-AnaMda Ave te rati-mohanIya karma che. dharmabhAvathI tyAgAdimAM bhale kaSTa hoya paNa prasannatA rahe te AtmajAnata che. puNyanA bhoktA thavAthI sAdhaka ane sAdhanAnI pUrNAhuti thAya che. puNya bAMdhavAnuM lakSya Azrava che te heya che. zubhabhAvathI puNyAzrava thaze. paraMtu Atma svakSetra kALa bhAve rahe to te baMdhana karatA nathI. jo te puNyanA yogamAM para dravya kSetra kALa bhAvano kartAbhoktA thayo to pariNAme du:kha pAmaze. AtmAne rAgAdibhAvothI mukta karavAno che. deha ke mananA duHkhanuM vedana pApanA udaya sivAya AvatuM nathI. puNyano udaya astarUpa hoya che. kleza saMtApa Adi mAnasika du:kha che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 svarUpasAdhanAnAM sopAna kamanI nirjarA thAya ane AvaraNa cAlu rahe te sAcI nirjarA nathI. nirjarA aMze paNa sarvathA karmane haThAve te sAcI che. temAM paNa ghAtakarmanI nirjarA sarvathA thatA jIva pUrNajJAna pAme che. koI paNa karmanI sthiti pUrI thatAM je karma sattAmAM che, te udayamAM Ave che. temAM prakRti ane rasa vedatA karma nirjarA pAme che te karmanA paramANu punaH kAmarNavargaNA bane che. chadhastha avasthAmAM upayogane ghAtI - aghAtI baMne kamoMnuM baMdhana che. kevaLajJAna thayA pachI upayogamAM ghAtakarmanuM baMdhana nathI. tethI aghAtIka paNa IryApatha kriyArUpa banI jAya che. asaMza-mana vagaranA) - ekendrayathI caurindriya, avikasita asaMjJI paMcendriya jIvone AtmatattvanI sUjha nathI. vaLI jJAnano vikAsa . nathI. tema manuSya hovA chatAM jene Atmatattva pAmavAnI ruci nathI te kevaLa karmAdhIna jIvana jIve che. yadyapri saMjJI manuSyo ane devone Atmatattva pAmavAnI savizeSa samajanI pAtratA thaI zake che. kAraNa ke buddhi-jJAnazakti vikaselI che. ane upadezanAM sAdhano prApta thaI zake che. zubha karma ho ke azubha ho baMnenI nirjarA karI nizcayadRSTi vaDe mukta thavAnuM che. game tevA deha maLe tenA vaDe ahamanuM AvaraNa che. trikALI dravya jIva che, tenA para ahamano AkAra che te dUra karavAno che. sat-zuddhatA grahaNa karavAnI che. karmanA udayathI moha ane ajJAnavaza je ahamanA AkAra thayA che tene samAM palaTavAnA che. aghAtI karmanI eka prakRti gotra che. tenA UMca-nIca evA be bheda che. A bheda lokavyavahAra sApekSa che. tIrthaMkarano janma rAjakuLamAM thAya che. jyAM riddhisiddhi, samRddhino puNyayoga hoya tethI te ucca gotra che. brAhmaNakuLa vidyAjIvI ane tyAganI bhUmikAvALuM che. eTale bhikSAno vyavahAra hovAthI apekSAe nIcakuLa manAyuM che. yadyapi vidyAvyAsaMgane kAraNe brAhmaNakuLa ucca che. bhagavAna mahAvIranA badhA ja gaNadharo brAhmaNa hatA, medhAvI hatA. ucca saMskAravALA hatAM. cothA guNasthAnakathI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSane bAdhaka tattva zuM che? te samajI laIe 241 jIva game te kuLano hoya, paNa te uccatA pAme che. kAraNa ke temaNe saMsArabhAva choDyo che. jema halakA kuLamAM janmela pAtra jo ucca kuLamAM lagna kare to te ucca gotravALuM manAya che. Ama gotramAM parivartana thayA kare che, Akhare te karmaprakRti che. vaibhava - sattA - samRddhi e aghAtI karmono puNyodaya che. ghAtakarmano kSaya ahiMsA - prema - vAtsalya jevA guNo dvArA thAya che. aghAtakarmamAM pAMca zarIranI nAma karma prakRti che. tejasa kAmaNazarIrathI saMsAra cAlato nathI, te anya zarIronA saMcAlaka che. tejasa kArpaNa zarIra nigodanA zarIra karatAM paNa sUkSma che. tethI nigodanA jIvanA zarIrane tejasa kAmaNa zarIra lAgu paDe che. jIva pote bhAva-pariNAma karI grahaNa karelA kAmaNavargaNAnA pradeza skaMdho che temAM sthiti, prakRti ane rasa dAkhala kare che, temAM jIvanA bhAvo naimittika che. ane nimitta kAraNa kArmaNavargaNAnA skaMdho che. jene karma kahIe chIe. jyAre te bAMdhela karma udayamAM Ave che, tyAre karma nimitta bane che. jIva pote prakRti ane rasano bhoktA bane che. AyuSyakarma eTale jIvane teTalo samaya zarIramAM rahevAno kALa, pugalano je baddha saMbaMdha che, tethI jIvane AyuSya pramANe zarIramAM rahevuM paDe che. pudgala skaMdho je baddha saMbaMdhamAM Ave che pachI te krame krame bhogavAtA asaMkhyAta kALa pachI apekSAe chUTA paDe che. joke tenuM jaghanya, madhyama ane utkRSTa kALa pramANa hoya che. je samaya pAke juduM paDe che. A baddhabhAva jIvanA sahaja svarUpamAM nathI.' manoyogano vyApAra, upayoganI vikaLatA te sarve ghAtakarmano prakAra che. dazya jagatano lokavyavahArano prakAra te aghAtIkarmano prakAra che. jemAM kAya ane vacanayoganI mukhyatA che. jJAnane AvaraNa kare, athavA jJAnanuM vadana thavA na de te ghAtakarmanI prakRti che. te mohanIyanA bhAvanI vizeSatA che. svarUpanA guNano ghAta e ja mukhya pApa tattva che. aghAtImAM azubhane badale zubha prakRtino udaya te puNyatattva che. ghAtakarmamAM pApa Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 svarUpasAdhanAnAM sopAna prakRtiono kSayopazama karI, anukrame zuddha thaI kSAvikabhAva Ave te paramazuddhi che. dazya jagatamAM aghAtIbhAva che te svayaM AtmaguNano ghAta nathI karatA. ghAtakarmanA bhAva dvArA te dRzya jagata - zeya padArtho nimitta bane che. jo jIva mohanIyanA ghAtIbhAva tyajI de to dRzya jagata, bAhya vyavahAra, aghAtInAbhAva tamane kaMI karI zakatA nathI. AtmA upayoga pradhAna che. tethI cAre ghAtakamamAM upayoga bhame to pApa prakRti rahe che. sattAmAMthI ghAtakarmono nAza thAya tyAre zuddha upayogapaNe caitanya zakti bane che. ghAtakamane kevaLa pAparUpa samajavI te jIvana ja pApamaya che. mohanIya karmanI sattA ekathI dasa guNasthAnaka sudhI rahe che. jJAnazAstra bhaNavAthI jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thAya, paNa kSaya na thAya. mohanIyanA kSayathI jJAnAvaraNIyano sarvathA kSaya thAya. jJAna prakAza Ape paNa svarUpa jJAnathI mohanIyano nAza thAya che. mATe zAstra jJAnathI kArya thayuM che tema na mAnavuM. zuddhajJAna vaDe svarUpanA bhoktA thavAya. jJAnAvaraNIya karmano udaya = te te viSayanuM jJAna na hoya. jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama - te te viSayanuM abhyAdhika jJAna hoya. mohanIya karmano udaya e pApatattva darzana mohanIyanA udayamAM mithyAtvanuM vedana hoya che. darzana mohanIyano kSayopazama hoya to samyaktva mohanIyanuM vedana hoya. darzanAvaraNIyanA kSayopazama dvArA pAMce Indriyo dvArA jJAna maLe che. mohanIya karmano kSayopazama e saMskAra pavitratAno che. jJAnAvaraNIya karmamAM dvAdazAMgI zrutajJAnano kSayopazama thAya to te mahAna puNyodaya che. artha-kAmano kSayopazama pApa rUpa che. ghAtI-aghAtI karmonA udaya vakhate dehabhAva - saMsArabhAva, mohabhAva rahe che ke AtmabhAva teno viveka karavAno che. karmathI bhinna evo AtmabhAva-sAkSIbhAva che. kSaNika avasthAo mArI nathI. huM enAthI bhinna chuM. kSaNika avasthAo kSaNika hovAthI svapnavat kahI che. karmano udaya hoya paNa tene para mAnI tenA sAkSI thavuM. to dharmanI zarUAta thAya. jIvane karmanI sattA vedavAnI nathI paNa karmano vipAka Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSane bAdhaka tattva zuM che? te samajI laIe 243 udaya vedavAno che. jJAnadazAmAM jIva karmanA udayane - vibhAvadazAne potAnI mAnato na hovAthI vedato nathI. jIvanA upayogamAM vibhAvadazA bhaLe to vibhAvadazA vedAya che. jJAnI prajJA vaDe karmanA udayane ane upayogane chUTA pADI karmanA udayane vedatA nathI. mAtra jJAnadazAne vede che. jJAnAvaraNIya karmanI hAjarI hoya topaNa zrata kevaLI thaI zakAya che. paNa mohanIyanI hAjarImAM jIva sarvajJa thaI zakato nathI. divyajJAnavALA munijano manathI pUruM vicArI zakatA hoya, vANIthI pUruM bolI zakatA hoya te pUrNa dvAdazAMgInuM zrutajJAna che. AtmAnuM mULa svarUpa mohanIya karmathI AvarAyeluM che. zAtAnA yogamAM dehamAM sukhabuddhi na thavI te nirmoha thavAno abhyAsa che. ATha karmanA udayarUpa svarUpa kevuM che, ane dabAyeluM svarUpa kevuM che, te karmagraMtho vaDe jANavuM. janma-maraNa, utpAda-vyaya je krama cAlu che. evI avasthAthI mukta thavuM. aMtarAya karma = icchA thAya te maLe nahi te aMtarAya. prApta karavAnI icchAthI prayatna thAya paNa temAM vighna Ave te aMtarAya. sAMsArika bhAvathI IcchA dehAdi mATe thAya che. have deha to vinAzI che to pachI tenI IcchA zA mATe karavI? AthI IcchA nirodha tapa batAvyuM che. vizvamAM keTalAka paugalika padArtho upakArI che. jema ke dhArmika upakaraNa vagere, maMgalakArI che. bhedajJAnanI apekSAe jaDa-cetana dravyanI vaheMcaNI viruddha guNa-dharmanI apekSAe karavI te judI vAta che, paraMtu jema zAstrAdi padArthonI sAmagrI padgalika che chatAM upayogI che. paraMtu adhikaraNarUpa paudgalika padArthomAM Atmabuddhi karI svasvarUpane bhUlavuM te aparAdha che. paugalika padArthono upayoga kathaMcita svarUpa prApti mATe paraMparAe banAvavo te kaLA che. pudgala dravya sarvasva che ema mAnavuM te mohanuM sthAna che. te karmabaMdhanuM kAraNa che. jIvanA karmabaMdhamAM rasarUpa thanAra kaSAyabhAva che. pAMce IndriyonA viSayamAM, AraMbha-samAraMbhamAM, parigrahanA sevana grahaNa ke rakSaNamAM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 svarUpasAdhanAnAM sopAna kaSAyarasa sevAya che. AraMbha samAraMbhanI sAmagrI parigraha bane che, tenI mUcha e mohajanita che, je jIvane bhrAMta kare che. parigraha chatAM mUchane badale vinayapUrvaka teno upayoga karI dAnAdi kare to lobhAdi kaSAya ochA thAya. puSyayoga haze to sukhasamRddhi maLavAnA che. tenI ghelachA e pApabaMdhanuM kAraNa che. karmabaMdhatattva zuM che? tenA cAra prakAra 1. prakRtibaMdha = ATha prakAranAM karmano baMdha. 2. sthitibaMdha = jaghanya, madhyama, utkRSTa, samaya. 3. rasabaMdha = spaSTa (sparzelA) baddha, nidhatta nikAcita karmonA uttaro uttara kaSAyanI tIvratA che. 4. pradezabaMdha = kAzmaNavargaNAno jaththo (saMkhyAbheda) AThe karmamAM vedanIya kArmaNavargaNA - pradezo dehasaMbaMdha vadhu kharcAya che. vadhu duHkhadAyaka prakRti mohanIya che, kALa paNa vadhu che. mohanIya karmanA tIvra maMdarasa pramANe anya karmanI prakRtio baMdhAya che. AThe karmanI prakRti pramANe dravya, kSetrAdi anukULa pratikULa maLe. jJAnAvaraNIya karmathI = AtmAnuM kevaLajJAna AvarAya che. darzanAvaraNIya karmathI = AtmAnuM kevaLadarzana AvarAya che. mohanIya karmathI = AtmAnuM zuddha cAritra AvarAya che. aMtarAya karmathI = AtmAnI anaMta zakti AvarAya che. vedanIya karmathI = AtmAnuM avyAbAdha sukha AvarAya che. nAmakarmathI = AtmAnuM arUpIpaNuM AvarAya che. gotrakarmathI = AtmAno agurulaghu guNa AvarAya che. AyuSya karmathI = AtmAnI akSaya sthiti AvarAya che. sukhabuddhie jIva bhoktA che. kaMI karavAnI icchAthI jIvaka che. A bhAvo saMsAranA che. tenAthI viruddha akartA abhoktAbhAva je mokSanA upAyarUpe che, mokSapada prApta karavuM e svarUpa che. karmano baMdha thAya te sattArUpa bane, samaye udayamAM Ave. have jo Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSane bAdhaka tattva zuM che ? te samajI laIe 245 udayakALe baMdha na thAya to baMdha udayanuM viSacakra tUTe. krame krame nirjarA thaI sarvathA karmano kSaya thAya, tyAre jIva saMsArathI mukta thAya. paramArthathI mokSa eka samayano che. bIjA samaye svarUparamaNatA che. bIjA samaye mokSa nathI. jo ema hoya to dareka vakhate AgaLanA samaye baMdha lAgu paDe. paNa tema nathI. eTale samayasAramAM mokSatattvane nATakamAM lIdhuM. baMdha nathI to mokSa nathI. baMdha sApekSa mokSa che. eTale samayasAramAM nava tattvo e jIvanI palaTAtI avasthAo kahI. jIva navatattvothI atIta thaIne siddha paramAtmA thAya che. mokSatattva baMdha sApekSa hovAthI siddha avasthAmAM lAgu na paDe. saMsAramAM tanmaya thaIne rahIe chIe, paraMtu temAM pararUpa thatA nathI. paNa jo mokSamArgamAM tanmaya thaI jaIe to dehAtIta, para-atIta thavAya che. mAsakSamaNa jevA ArAdhanamAM deha nathI joIto evo bhAva pradhAna rahe to dehabhAva jarUra nabaLo bane. aMte dehabhAva sarvathA naSTa thAya te tapobaLanuM rahasya che. deha nathI joIto, saMsArabhoga ke saMsArabhAva nathI joIto tevo nirNaya thato nathI. mokSamArgamAM manAdi traNe yoga sAdhana che, sAdhya nathI. sAdhyanI prApti pachI sAdhana chUTI jAya che. sAdhana-sAdhyanuM aikya parAzrita nathI. kevaLajJAna, mokSa e nirapekSa sAdhya che. te prApta thatA pUrvenI avasthAo sApekSa sAdhana-sAdhya che. jema ke samyagdarzana te bhUmikAe sApekSa sAdhana che. mATe sAdhana - sAdhyanI taratamatAnA bhedamAM rokAvuM nahi paNa sAdhyane ja mukhya karavuM. to sAdhano sarakhAM phaLa Apaze. A kALamAM A kSetre A bhavamAM mokSa maLo ke na maLo, te bhavitavyatA upara che, paNa A kALe A bhavamAM dharmapuruSArtha karavA mATe hareka paLa svAdhIna che. paMcAcAranA pAlana vaDe, nirAraMbhI thaI, aparigrahI banI, jitendriyatA sAdhI zuddha citta vaDe Atmavedana karo : huM dehasvarUpa nathI. mAre deha na joIe. huM paramAtmasvarUpa chuM, ane mAre te ja pada pAmavuM che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 svarUpasAdhanAnAM sopAna duHkhanA bhayathI ke sukhanI lAlacathI dharma karavo te sAmAnya vyavahAra che, ajJAnajAnita che. svabhAva dharma mokSa mArga che. manane samAdhAnamAM rAkhe te samAdhi pAme. tene mATe Atmasukha satya che. sAMsArika sukha asatya che. duHkhamaya che. teno nizcayAtmaka nirNaya te mokSamArga che. vyavahAra dharmanuM phaLa devaloka te dehanI saMpatti che. saMyamanuM phaLa mokSa che te Atmika saMpatti che. kavaNa nara kuMjara tyajI karaha leve ? (hAthI tyajI UMTa le) ApaNo paramAtmA sAthe hArdika saMbaMdha che ? te pada pAmavAnI jhaMkhanA - vedana * tAlAvelI che ? viharamAna tIrthakara bhagavaMtano A kSetre viyoga che te sAle che? tenuM vedana Ave to samajavuM ke aMtaramAM paramAtma svarUpanI tIvra jhaMkhanA che. gautama svAmInA jIvanamAM dvAdazAMgInA sArarUpe paramAtmA mahAvIra pratye arpaNatA, ane potAne kevaLajJAna pAmavAnI jhaMkhanA hatI. jema dardIne nIrogI thavAnI tIvra jhaMkhanA hoya tema ApaNane rAgI maTI virAgI thavAnI jhaMkhanA jAge tyAre virAgI thavAya. te mATenuM sAdhana paramAtmAnI pratimAnA darzana pUjana ane viharamAna tIrthaMkara pratye atyaMta Adara, te pada pAmavAnuM vadana je sAhajika hoya. te pada pAmavAnI hArdika vedanA ja mokSamArgamAM zIghratAe prayANa karAve. je zarIrane paramAtmAe jaDa kahyuM che, te zarIrane sAdhanAnuM sAdhana kahI tenA AhArAdi dharmo Avazyaka gaNyA che, te temanI karuNA ane vAtsalya che, e paramAtmAnuM svarUpa zuM che? jagatamAM temanuM sthAna zuM che? jagata para temano upakAra zuM che? AvA bhAvo/vikalpo karIe to teo sAthe hArdika saMbaMdha thAya. e sarve mokSa pAmavAnI paddhati che. zArIrika vedanAnI tAkAta dhyAna karatA vadhI jAya tyAre citta vicalita thAya che, vikSepa thAya che. mahAmunione vedanAno vikSepa nathI thato, paNa te samaye dehabhAva tyajI dehAtIta dazA vaDe te mahAtmAo nirvANa pAmyA che. dharma ane mokSa mATe dravya, kSetra, kALanuM sAdhana apanAvyA pachI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSane bAdhaka tattva zuM che ? te samajI laIe 247 je bhAva Ave tenA karatAM paNa nizcayanayathI zuddha bhAva ja mokSanuM kAraNa che. kAraNa zuddha bhAva svayaM AtmA che. mATe dharma ane mokSane svIkArI tevA bhAva karavA, dharma tattvane pUrA rasa ullAsa ane bhAvathI ArAdhavuM joIe. te mATe sAdhana bhale pUjA, sAmAyika Adi hoya. bhAvazuddhi thatAM kevaLajJAna thAya. artha ane kAma anya sAdhana dvArA maLe che tethI temAM apUrNatA hoya. dharma ane mokSa svAzrayI che tethI te pUrNa sudhI laI jAya. mokSanA puruSArthamAM utkRSTa prakAranA manoyoganI zuddhi jarUrI che. mATe utkRSTabhAva karo, temAM sthira thAva. AgaLa vadho. dharma ane mokSa sAthe AtmA anAdithI abhinna che. indriyonA viSayanI mAMga ane padArtho dehAzrita che. temAM jIva bhoktAbhAva karI baMdhAya che. tejasa ane kArpaNa zarIra che. je AtmAnA vibhAvanI nizAnI che. temAM skUla deho ane sAmagrI maLyA kare che. dharma eTale AtmAno jJAna-darzana Adi upayogamaya svabhAva. kevaLajJAna kevaLadarzana svarUpadharma che. dharma ja pradhAna sAdhana che. svabhAva ja asAdharaNa kAraNa che. zubha adhyavasAya-pariNati dharmanA sahaja sAdhana che. te zuddha bhAve asIma che, tene samajo ane ArAdhana karo. koI paNa karmanI prakRtino udaya te bAhya saMsArI jIvana che. ane AMtarika mohanIya - kaSAya te atyaMtara saMsAra che. e sarva pApakarmanI prakRti che. mukhyatve ghAtakarma sarva prakAre pAparUpa che. aghAtakarma zubhAzubha che. pApa duHkhadAyaka che. puNyabaMdha be rIte che. laukika puNya akAma nirjarAvALuM che. pahele guNasthAne akAma nirjarA hoya che. ane pApanA baMdhavALuM che. lokotara puNya sakAma nirjarAvALuM che. te sukRta dvArA vikasatuM jAya che. ane lokottara mArge laI jAya che. vAstavamAM AMzika sakAma nirjarA cothA guNasthAnakathI prAraMbha thAya che. tAttvikapaNe chaThThAthI viratipaNAmAM hoya che. jyAM karmano cheda thato rahe che. nAma gotra vedanIya ane AyuSya aghAtakamanuM kArya pUla hovAthI joI zakAya che. ghAtakarmo mananA bhAvo hovAthI sUkSma che. te indriyajanita Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 svarUpasAdhanAnAM sopAna jJAnathI joI zakAtA nathI. jyAM sudhI mana ane buddhi sUkSma na thAya tyAM sudhI ghAtI karmono nAza thato nathI. jyAM sudhI kevaLajJAna ane siddhatva svarUpa na samajAya tyAM sudhI buddhi sUkSma thatI nathI. mATe buddhino upayoga ane puruSArtha ghAtI karmane kApavA mATe karavo. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya ghAtakarmo viSama svarUpa che. teno nAza thavAthI kevaLI paramAtmAno upayoga samasvarUpa bane che. bhale aghAtI karmono udaya vartato hoya. je jIvo samakita pAmyA nathI te, tIrthakarano samAgama (darzanapUjana) karatA nathI te jIvo manuSya hovA chatAM temanI dazA pazu jevI dayanIya che. kevaLajJAna thayA pachI ghAtI ke aghAtI koI karma khapAvavAno puruSArtha karavAno nathI. je je paramANu sAthe hajI RNAnubaMdha che, te paNa vItarAgabhAvamAM rahIne cUkavAI jAya che. karma paNa yoga bane che tyAre te jIva anyane pIDA ApI zakato nathI. saMsArI jIvo sAtheno saMbaMdha sajjanatAbharyo rAkhavo. pUrva puNyanA yoge devaguru tattvano yoga thayo che. upara pramANe karmayoga na TakAve to A puNyayoga paNa naSTa thaI jAya. karmayogInuM kareluM dAna tene dAnezvarI banAve che. azubhakarma dAnano bhAva thavA na de tyAre aMtarAya karmanuM upArjana thAya che. dvAdazAMgIrUpa zrutajJAnanI prApti karIne jJAnadAna vaDe karmayoga sevAya che. AthI karma mAtra koI atyaMta sukavastu nathI. paNa jIvamAM jo dharmabhAvanA nathI to karma paribhramaNanuM kAraNa che. deva-paramAtmA jevA svarUpane aneka paryAyo vaDe jANavA maLe che te mahA puNyayoga che. mana, vacana, kAyA che, temAM manoyoga AtmAnI taddana najIka che, temAM viveka rAkhavAno che. vacanayoga ane kAyayoga manoyoga karatAM dUranA che. te parimita zaktivALA che. jIva jo viveka na rAkhe to A yoga asaMkSipaNAne pAme, eTale phakta kADhyoga (ekendriyapaNuM) pAme. dharmamArganuM kupathya durjanatA che. dharmamAM sajjanatA ane paropakAra Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSane bAdhaka tattva zuM che? te samajI laIe 249 jevA guNa jarUrI che. jenA vaDe ghAtakarmo sudharatA jAya che. paropakArAdi karavAvALAM karmayogI bhogI hoI zake paNa te ArAdhanAyogane pAtra banI zake che. te mATe paNa puNyayoganI jarUra paDe che. upAsanAmAM dehAdhyAsa ghaTe che. pApa pravRtti ghaTe che. upAsanA jJAnayoga pratye jaIne jJAnAvaraNa karmane naSTa kare che. game tevA karma udayane sAdhana banAvI jJAnI mokSanI sAdhanA kare che. ghAtakarmano baMdha e sAdhana banI zakatuM nathI. paraMtu udayane jJAnapUrvaka sAdhana banAvI zakAya che. sarva karmano kSaya thayA pachI ja svarUpa avasthA pragaTe che. te pragaTa na thAya tyAM sudhI kSayopazamabhAve sAdhanA karI kSAyikabhAva pragaTAvavAno che. kArmaNavargaNA e karmanI kAcI dhAtu che. temAM prakRti, rasa ane sthiti dAkhala thAya che. tyAM jIvanA bhAva naimittika che. Atma pradezo kArmavargaNA sAthe kSIranIranI jema ekameka thAya che. sAdhaka jIvane karyodaya bojArUpa lAge che. audayika, kSayopazama ane upazamabhAva karmabhanita hovAthI sAdisAMta bhAvavALA che, te TaLI zake che. kSAvikabhAva apekSAe karmanI prakRtinA kSayathI pragaTa thAya che chatAM te karmajAnata manAtuM nathI. kAraNa ke sAdi che paNa anaMta che. zuddha bhAvane TakAvavAvALuM che. karma kriyA svarUpa che, bhakti bhAvasvarUpa che. jJAna vicArasvarUpa che. karmayogamAM kAyAnI pradhAnatA che. bhaktimAM mananI pradhAnatA che. jJAnamAM vicAra-buddhinI pradhAnatA che. - durjanatA ke pApavRttithI karelAM karmo bhayaMkara pariNAma lAve che. te bhakti jevA sAdhanathI paNa khapatA nathI. bhogavavAM ja paDe che. kevaLa bhogavRttithI bAMdhelAM karmo bhaktithI khape. paNa kuTilatAthI bAMdhelA karmo paropakArAdithI haLavAM bane. bodharUpa tapathI kSaya thAya. karmayogIne mananI asthiratA chatAM te puNyano adhikArI bane che. pApa bAMdhato nathI. mokSanA bAdhaka tattvane te jANe che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa0 svarUpasAdhanAnAM sopAna ekendriya jIva ajJAnathI karmanA udayane parAdhInapaNe vede che. ane upasarga dvArA apAve che. sAdhake dharmanA bhAvathI karmano kSaya thAya tevI rIte upasargo sahana karavAM joIe. mokSabhAve dharmakriyA na thAya to puNya baMdhAya paNa mukti na thAya. jevuM lakSya tevuM pariNAma hoya che. kriyA sAdhana che. kriyA haze tevA tame banavAnA nathI. tamAruM lakSya zuM che tenA para kriyAnuM pariNAma che. mokSanuM lakSya hoya tene tyAga, vairAgya hoya. bhakti, tapa, saMyama hoya. dharma ane mokSano jyAM puruSArtha che tyAM AryatA che. Arya deza che. jyAM kevaLa artha ane kAmano puruSArtha che te anAryatA che te deza anArya che. karmanA udayathI jIvane cAra gatinuM paribhramaNa cAlu rahe che. matijJAnano upayoga paramAtma svarUpamAM joDAze tyAre temAM parivartana Avaze. te jIvane guNasthAnakanuM ArohaNa karI kSapakazreNi sudhI laI jaze. jyAM pUrNa jJAnasvarUpa pragaTa thaI sarva karmono kSaya karI jIva akSayapadane prApta karaze. matijJAnano uddabhava Atma pradezathI che, paraMtu AvaraNayukta hovAthI teno bIjI ja kSaNe vyaya thato hovAthI vinAzI che. jyAre kevaLajJAna paNa AtmapradezomAMthI uddabhave che, paraMtu ghAtakarmanA AvaraNarahita hovAthI nitya che. AtmA sAthe karmano baddha, sparza ane tadrupa saMbaMdha che. zarIra ane AtmA baddha saMbaMdhathI che, anya padArtho sparza saMbaMdhathI che. zarIra, mana, karma ane AtmA A sarve baddha saMbaMdhathI che. je sAMyogika che. chUTA paDe che. AtmA ane jJAna tadrupa saMbaMdhathI che. je chUTA paDatA nathI. navA karmo AvatAM aTake eTale sattAmAM rahelAM karmo khapavA mAMDe. Ama karmanI sattA pradezodayathI ane vipAkodayathI khatama thavA mAMDe che. karmanA graMtho samajavAnI jarUra che. ApaNA adhyavasAya te sthAnakonA bheda samajavA mATe che. kevA adhyavasAyo varte che. ane kevA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 mokSane bAdhaka tattva zuM che? te samajI laIe hovA joIe te karmagraMtho dvArA samajAya che. saMsArakSetre saMsArabhAve karmo upAdAna che, bAhya jaDa cetana padArtho nimitta che. kartApaNuM jIvanuM potAnuM che. kartApaNuM chUTe saMsArabhAva chUTe, kama chUTe. baMdhana tUTe. kriyA karavI te karma che, bhAva dvArA karma baMdhAya che. kartAnA saMbaMdha vinA ke kriyA vinA karma na baMdhAya. nizcayathI AtmA akriya che. te paranuM ke paramAM kaMI karato nathI. pudgalanA saMbaMdha vinA kriyA thAya nahi. pudgala dravyamAM sakriyatA che, paNa kartApaNuM nathI, kartApaNuM, irAdApUrvaka saMkalpa jJAnatvamAM che. akriyatA AtmAno svabhAva che. kriyA paranA saMyoge thAya te AtmAno vibhAva che. kriyA zubhAzubha be prakAre che. AtmA akriyapaNe je kriyA kare te kriyA samyagra bane che. te samya kriyA pariNAme akriyatA pAme che. saMsArI jIva sIdho ja akriyapaNAne pAmato nathI paNa sukRta karma karI, nirAraMbhI bane che. pachI akriyapaNuM pAme che. ajJAnapUrvaka kartA banIne karelI kriyA karma baMdha kare che. rAga, dveSapUrvaka kriyA karIe te saMsArano mArga che. jJAna upayoga pradAna kriyA te mokSamArga che. kartApaNAnuM abhimAna kADhIne kriyA karo to te sahaja kriyA che. kartApaNAmAM bhoktAbhAva hoya, te karmabaMdhanuM kAraNa bane che. cothAthI chaThThA guNasthAnaka sudhI kartAbhoktAbhAva te samyagU prakArano hoya che. ahiMsA, paropakAra, dAna, dayA jevA kartAbhAva pahele guNasthAnake sAttvikarUpe hoya che. saMsArI jIvane kaMI joIe che. tethI kriyA kare che. tenA pariNAme jIvane karma hoya che. tenI ATha karmarUpe saMtati-paraMparA cAle che. tenA phaLarUpe jIva sukhaduHkha bhogave che. vaLI jeTalA jeTalA mohabhAvo che, viSama bhAvo che, te sarvamAM skUlarUpe krodha prakRti - azAMtabhAva te krodha che. te mokSane bAdhaka che. AtmabhAvo sUkSma ane zAMta-prazAMta che. sattAdhIza ke baLavAna sAthe ApaNe lAcArIthI sahana karI laIe chIe. te ApaNane gamatuM nathI. to pachI ApaNe paNa nirbaLa mAnavo Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 svarUpasAdhanAnAM sopAna pratye krodha karavAnuM choDI devuM joIe. sattA calAvavAnuM choDI do. tema karavAthI ApaNe ja karma bAMdhIe chIe. mATe krodhanuM sevana na karatAM AtmabhAvamAM prazAMta-svasthabhAvanuM sevana karavuM. jethI karmanI nirjarA thAya. anyanI krodha prakRti lAcArIthI sahana karIe to tenAthI AtmalAbha nathI. paNa AtmabhAve kSamApanA bhAvapUrvaka karavI joIe, to karmanI paraMparA tUTe. krodhanA udayamAM jIva bebhAna avasthA jevo hoya che. tene svarUpanuM ke baMdhananuM bhAna nathI. konI sAme krodha thAya che tenuM bhAna nathI. Ama e kaSAyathI gherAyelo bebhAna jevo hoya che. A sarva prakRtinA udayanI vicitratA che. te mokSamArgane bAdhaka che. doSa eTale guNo upara karmaprakRtinuM AcchAdana thavuM. saMsAramAM DUbelAne bhagavAnanA guNo e AcchAdananuM bhAna karAve che. mATe kRtajJatAguNanA vikAsa arthe bhagavAnane ApaNe ApaNA netA mAnavA. to taravAnI yogyatA pAmyA kahevAya. dareka jIva pote ja potAnA adhyavasAya vaDe karmabaMdha kare che, ane teno udaya thAya tyAre bhogave che. karmano game tevo baMdha thAya to paNa tenI sthiti maryAdita che. AtmAnuM svarUpa anAdi anaMta che. tenI karma jevI anitya sthiti ke sattA nathI. AtmAne nirAvaraNa karo to AtmasattA pragaTa thAya. mAnavabhavamAM jyAM jyAM dharma ane mokSano puruSArtha che tyAM ucca gotra samajavuM. laukika kSetre sattA, vaibhava, samRddhi, kaLA, saMpatti AdithI ucca gotra manAya che. vAstavamAM uttama saMskArathI uccatA gaNAya, jJAna bhaNyA chatAM pAtratA na Ave to dIvo hAthamAM chatAM aMdhAruM, AMkha chatAM te baMdha rahe to tenuM phaLa zuM? Atmapradezo sAthe joDAyelA pudgala kaMdho anya pugala skaMdho sAthe bhaLe ane gaLe, paraMtu jIve pUrva bAMdhela sattAgata karmamAM koI kArmaNavargaNA svataH bhaLe ke gaLe nahi paNa temAM prakRti, sthiti, ane rasa bheLavI je karmabaMdha thAya, te udayamAM Ave bhogavAya ane jAya. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 mokSane bAdhaka tattva zuM che? te samajI laIe tevuM viSacakra mokSane bAdhaka che. je jIvanuM jJAnadarzana moha sahita che, te vinAzI che, te jIvano saMsAra che, te jIva saMsArI che. je jIvanA jJAnadarzana samyagu che te avinAzI che, te jIvano mokSa che. jIvano vikRtabhAva e saMsAra che. kevaLI bhagavaMtane pudgala dravyamAM je bhAva dekhAya che, te saMsArI jIvanA kartAbhoktA bhAvanA che. saMsArI jIvanA jJAna-darzanabhAva kSaNika anitya hovAthI pudgala dravyanA paryAyone anityabhAve jANe che. jenuM jJAna vinAzI che. te padArthone kramika ane vinAzIpaNe jANe che. jenuM jJAna avinAzI che, te kyAre paNa padArthano kevaLa nAza nathI jotA, parivartanazIla jagatanA svabhAvane jANe che. saMsAranA jaDa padArthomAM saMsAre nathI ane mokSa paNa nathI. saMsAra ane mokSa bhAva tattva che, eka vibhAva che bIjo svabhAva che. akartA abhoktAbhAva e mokSa che. AtmAno brahmAnaMda avinAzI che, abrahmAnaMda vinAzI che. 0 AtmAnuM kevaLajJAna avinAzI che, matijJAna vinAzI che. 0 AtmAnA jJAna/AnaMda sat hovAthI avinAzI che. 0 parapadArthanA saMge AtmAnA jJAna / AnaMda asatu bane che. tethI vinAzI che. AtmAno pratyeka pradeza brahmAnaMda ane brahmajJAnathI bharapUra che. je akSaya ane avinAzI che. paraMtu anAdikALano abrahmAnaMdano jaththo eTalo bhaya che ke jeno nAza navamA guNasthAnakanI zuddhinA baLe thAya che. tyAra pachI jIvanuM vedakarma, maithuna prakRti) (abrahma) mULamAMthI naSTa thAya che. tyAra pachI jIva satyapaNe vItarAga dazAmAM Ave che. chevaTe kevaLajJAna prApta thatAM avinAzI evA brahmAnaMdanI prApti kare che. aMte mokSa prApta kare che. je sAdi anaMtakALa rahe che. AvI baLavAna zakti chatAM indriyonA saMge jIvanA jJAna ane AnaMda vinAzapaNe varte che. te AtmAnA AnaMda ane svAbhAvika sukhane vikRtirUpa sajA che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 svarUpasAdhanAnAM sopAna matijJAnano upayoga samyagu bane to te kevaLajJAnanA anaMtamA bhAge vilasI rahe che. akSaya ane anaMta brahmAnaMdano rasa anaMtamAM bhAge abrahmAnaMdarasa-maithuna vikRtapaNe-saMjJAe vilasI rahyo che, je vinAzI che. jema bharapUra bharelA pANInA taLAvamAMthI pAIpalAIna dvArA pANI vahe che, te pAipamAM eka kANuM paDe tyAre tyAMthI pANInI saravANI uchaLe che. tema brahmAnaMda je pUrNa akSaya ane anaMta che, te IndriyorUpI phUTelI pAIpa dvArA, sparzendriya dvArA maithuna rasarUpe, abrahmAnaMdano rasa uchaLI rahela che. to paNa AtmAnuM paramAtma svarUpa vidyamAna che tenuM pratikSaNe anumAna thaI zake che. mokSanuM avinAzIpaNuM eTale janma maraNa rahita avasthA che. e paryAya-avasthA chatAM nitya che. pugalamAM tanmayatA thavAthI AtmA avinAzI chatAM vinAzIpaNuM pAme che. ApaNuM jJAnasvarUpa nitya hovA chatAM para padArthonA paricaye jJAnaparyAyo vinAzIpaNuM pAme che. AtmA zarIra vagara rahI zake paNa zarIra AtmA vagara hoI na zake. eTale AtmAnI sattA zarIra para che. dehabhAvanI bhUle AtmAne dehAtmabuddhi thaI che. sat tattvane anyanA TekAnI jarUra nathI. paNa tenI jarUra abdhane hoya che. Akhare jIve saMsAranI aMtima yAtrA khatama karI svabhAvarUpa dharmane pAmI mukti sAdhya karavA jIvanane sArthaka karavuM. temAM bAdhaka thatAM virUpa tattvono tyAga karavo. jene adhyAtma pAmavuM haze tene jIne banAvavuM paDaze indriyone kAbUmAM rAkhavI paDaze jIvanaje aMtarmukha banAvavuM 5Daze hRdayane yAtmAnuM anurAgI banAvavuM paDaze. majaje zAMta prazAMta saMyamI banAvavuM paDaze buddhine vivekavaMtI banAvavI paDaze Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. aMte zuM prAptavya che? mokSa sarvathA karmathI mukti, svarUpa prApti te mokSa hava saMsAranI yAtrAnI samApti ane siddhatvanI prApti, anaMta anaMta samAdhi. sukhamAM sthiti, karmanA kSayathI mokSa. - mokSa e svarUpa che. chatA baMdhathI mukti, e apekSAe jIvanI zuddha avasthA che. kevaLa jJAnAnaMdamaya avasthA che. sukhane mATe valakhAM mArato jIva saMsAranA sukhane vaLagIne du:khamaya saMsArathI mukta thaI jaMgalamAM maMgaLanuM avataraNa karI sarvathA mukta thAya che. janmojanma mokSa pAmavAnI icchAnuM sevana karyA pachI mokSanI bhAvanA paripakva thAya che. tene pAmavA dehano adhyAsa ghaTADavo paDe che. jene saMsAranA sukhaduHkharUpe' lAge che te A bhAvanAmAM TakI zake che. saMsAra sukharUpa lAge che, te jIvo saMsAranA paribhramaNamAM du:kha ja pAme che. pUrvabhavamAM vAvelI zIghra mokSa pAmavAnI icchA jAgrata hovAthI cakravartI cha khaMDanA ati sukhane paNa tyajI de che. saMyamamArge prayANa kare che. ane paramAtma tattva sAthe saMparka kare che. Ama jIva mAtra pUrNa 52mAtmA thavAne adhikArI che. paraMtu e sarvocca bhAvanA koI viralA jIvane thAya che. chadmasthajIva ajJAna vaza bhautika sAmagrImAM lobhAI jAya che, je kSaNika che. mATe jIve akSaya sukha prApta karavA puruSArtha karavo joIe. e prApta na thAya tyAM sudhI jIva du:khI che. 0 pUrNa meLavavA pUrNa cUkavavuM te nyAya che. he cetana ! tuM saMsArI ho ke siddha ho, tAro zeya ane jJAnano saMbaMdha chUTavAno nathI. saMsArInuM jJAna jJeyamAM DUbe che tethI te paNa saMsAramAM DUbe che. jJAnInuM jJAna jJAnarUpe rahe che tethI jJAnI saMsAramAM baMdhAtA nathI. mATe tattvadRSTi keLavavI. jethI ApaNe mokSa tarapha AgaLa vadhIe. jIvananI apekSAe kALa ocho che mATe sat puruSArtha karavo. arihaMtapada - kevaLIpada - prApta thatAM kaSAyothI upayoganI mukti Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 svarUpasAdhanAnAM sopAna che. siddha pada prApta thatAM sarva kamathI pradezonI mukti che. mokSanI jene cAhanA che te jIve potAnI jAtane prazna pUchavo ke tane paramAtmA game che, ke cakravartI ityAdi pada game che? devo aghAtakarmomAM to devatAI sukho bhogave che chatAM ghAtakarmanA udaye - mohanIyanI prakRtinI pakkaDavALA che tethI duHkhI che. je sAdhana ke anuSThAnathI saMsArabhAva-doSo zame te mokSano mArga che, samakita dRSTivaMtane sRSTa-baddhakarmano udaya che. te tapAdithI naSTa thAya che. nidhatta ane nikAcita karma pApavRttithI mithyAtva dazAmAM baMdhAya che. te saraLatAthI khapatA nathI. chatAM samakitavaMta game te prakRtine paNa sAdhana banAvI mokSamArganI sAdhanA kare che. dhArmika kriyAo jyAM sudhI paramAtmAlakSI na hoya tyAM sudhI kAyayogathI jaNAtI te lokottara kriyA hovA chatAM manoyoga laukikabhAvamAM hoya che. te svalakSI nathI. tIvrajJAnadazA jJAna-darzananA zuddha upayogamAM hoya che. samiti gupti zuddha upayogathI paLAya to upayogathI upayoga laya pAme, to zIghratAe mokSa prApta thAya. mokSa trikALa tattva che. sva-para bhedarahita avasthA che. aMtara e che ke svagata dravya-guNa paryAyane eka samaye vede, para dravya - guNa - paryAyane eka samaye jANe. para padArtho jJAnamAM jaNAya che. paNa vedana to jJAnamAM jJAnaguNanuM hoya. pudgalano svabhAva grahaNa guNavALo che. tethI jIva pudgalane grahaNa kare che, pudgalano jIva sAthe saMyoga saMbaMdha kare che. dharma ane mokSa abheda che. vastuno svabhAva dharma che. svadharma svakALe hoya te sva-samaya che. nizcayadharma svayaM mokSasvarUpa che. vyavahAradharma puNyabaMdharUpa phaLavALo che. nizcayadharmanuM phaLa samatA, sukha, zAMti, saMvedana samakAlIna che. puNyanuM phaLa bhaviSyakALe che. AtmA mAtra svarUpamAM lIna bane samatA-prazAMtatA anubhavAya, tyAre samajavuM ke nizcayadharmanuM pariNAma che. te mokSanI pratIti che. A anubhava vakhate darzana-jJAna cAritra Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 aMte zuM prAptavya che? mokSa abhedarUpe anubhavAya. traNenuM aikya che. vyavahAradRSTimAM traNe bheda che. kSapakazreNi cothA guNasthAnakathI kSAvikabhAve maMDAya che. temAM vizeSatA yoga karatAM upayoganI aMtarakriyA hoya che. upayoga svaya baMdha ane mokSanuM kAraNa che. kevaLajJAna thayA pachI darUpa aghAtI karmanuM udayarUpa baMdhana dekhAya che. paNa te AtmAnA upayogane baMdhanarUpa nathI. tethI jJAna darzana upara tenuM AvaraNa nathI. zubha bhAva e vikalpa che. virati eTale virakta bhAvano upayoga. bAhya dazAmAM saMyama e mokSamArganuM cihna che. nizcayathI tIvrajJAnadazA e nirvikalpa upayoga che. je jJAnamAM mohanA koI bhAva bhaLatA nathI. sAtame guNasthAnake nirvikalpa dazA anubhavanArane te samaye karmabaMdha abuddhipUrvakano hoya paNa karmanuM vedana na hoya. te kSapakazreNi mAMDIne kevaLajJAna prApta kare che. vyavahAradharmanI sAdhanAthI mokSa thato nathI. nizcayatattvanI sAdhanAthI mokSa thAya che. A paMcamakALamAM samiti-guptirUpa nirUpAdhika jIvana thaI zake che. je nirvikalpadazA mATe anukULa che. te dazA AvyA vagara mokSa nathI. sarvavirati lIdhA pachI paNa aMtaraMga pariNati para dRSTi thatI nathI to te nirUpAdhika jIvana nathI, te dazAthI nirvikalpa jIvana pAmavAnuM che. atyaMtara jJAna-darzana-cAritrane ekarUpa vedavA mATe nirUpAdhika bAhyADaMbara rahita thavAnI AvazyakatA che. janautkarSane AgaLa karIne bAhya kriyAonI atizayokti nirUpAdhika jIvanane bAdhaka che. temAM sAdhujanone ke zrAvakone adhyAtmakSetre kaMI lAbha thato nathI. AtmAnA jJAnAdi guNanI kriyA sAme bAhya kriyAono Agraha tyajI AtmAnA svabhAvarUpa guNamAM pariNamana karavAnuM che. te ja mokSamArga che. AtmAnA akriya ane arUpI svarUpamAM pariNamavAnuM che. pudgala dravya svabhAve arjA che, kAraNa ke jJAnarahita che. eTale dhyeya, IrAdo, prayojanarahita che. chatAM svabhAve sakriya che. saMsArI jIva mULaguNathI akriya hovA chatAM kartA bhoktA bhAvathI sakriya bane che. jo akata banIne jJAnAdi kriyArUpa sakriya bane to baMdhanarahita Jairt Education International Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 svarUpasAdhanAnAM sopAna thAya. akartA eTale jIvane kaMI ja icchA thatI nathI. je thAya che te saheje thAya che. pachI te tapa, vrata, saMyamAdi je hoya te paNa temAM huM karuM chuM tevo dehabhAva nathI. upavAsa bAhyatA che. aMtaraMgamAM nirahIya bhAva che te svarUpanuM anusaMdhAna che. kSudhA lAge eTale bAhya saMjJAmAM upayoga na joDAya ane nirahIyabhAve rahevuM to svarUpanuM anusaMdhAna thAya. AhArasaMjJA jenI prabaLa che tene vagara sudhAe paNa khAvAnuM mana thAya. upavAsa vakhate AhAra na karo eTale vrata na tUTe paraMtu AhAra saMjJA thAya tyAre AhArano vikalpa UThe to svarUpa anusaMdhAna tUTe. upavAsa eTale upa = AtmA, vAsa = samIpa, AtmAnI samIpa rahevuM. kevaLa AhAra na karavo te to bAhyA che. upavAsanI jema dareka vratane svarUpabhAvamAM parivartana karavAnuM che. sAmAyikanI bAhyakriyA sAthe svarUpamAM zamAvAno prayatna karavo. dareka vratAdinA atyaMtarabhAva eka ja lakSya hoya, mAtra mokSa pratyenuM ja gamana. bAhya rIte karela koI paNa dharma kriyAne atyaMtara svarUpamAM vyApaka banAvavAnI che. vrata - saMyama eTale nirUpAdhika jIvana che. yoga (karaNa) ane upakaraNa bAhya sAdhana che. tenA nimittathI aMtaHkaraNa zuddha karIne mokSamArgamAM praveza karavAno che. potAnA AtmAne upayoganI zuddhi vaDe vibhAvathI bacAvavo te atyaMtara kriyA che. karaNa ane upakaraNa saMsAranA sopAdhika jIvanathI choDAvIne nirUpAdhika jIvanamAM laI janArA sAdhana che. nirUpAlikapaNuM pAmIne bhAvamana dvArA paramAtmasvarUpanuM lakSya karI, upayogathI upayogane AtmAmAM laya pamADavAno che. tyAre nirvikalpa thatAM AtmAnuM zuddha svarUpa prApta thAya che. mokSa thAya che. AtmAnuM arUpIpaNuM prApta karavA rUpI evA pudgalano saMga tyajI devo. rUpI padArthothI manane pAchuM vALavAthI arUpIbhAva pakaDAya che. matijJAnanA upayogane nirvikalpa karavAno che, tyAre nirvikalpa svarUpanuM saMvedana thAya. nirUpAdhikapaNAmAM bhUmikAnA bhedathI pAMca ane chaThThA guNasthAnake Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte zuM prAptavya che? mokSa dezivarita ane sarvaviratino bheda che. sAtame guNasthAnake nirvikalpatAmAM bheda nathI. AMzikapaNe cAra, pAMca ane cha guNasthAnake te dazAmAM bheda nathI. tethI cothA guNasthAnakethI zreNi mAMDI zakAya che. yadyapi sopAdhika jIvane nirvikalpa mATe baLavAna sAdhana nathI. nirUpAdhika jIvane sarvavirati AtyaMtara zuddhiyukta nirvikalpatA mATe baLavAna sAdhana che. nirvikalpa dazAmAM sadvikalpono aMza sahaja rahe che. paraMtu asadvikalpo TakatA nathI. ciMtana, dhyAna, saMyama, tapanI aMtaraMga zakti nirvikalpa dazAmAM javA upayogI che. 259 ajJAnIne potAnI ja sAthe virodhAbhAsa hoya che eTale anya sAthe paNa virodha thAya che. jJAnIne potAnI sAthe virodha saMgharSa nathI, eTale anya sAthe paNa virodha thato nathI. dharmanI bAhya kriyAmAM bheda che. upavAsa, sAmAyika vagere paraMtu nirvikalpa upayoga ubhayathI prApta thanAra abheda che, ekarUpa che. jema jema zuddhinI vRddhi thAya tema tema abhedatA Ave. bheda TaLatA jAya. Ama svarUpa bheda TALI abhedamAM javAnuM che. abhedano bheda e saMsAra che. abheda thavuM te mokSa che. kSayopazama samita kSAyikanI apekSAe vyavahA2 che. zuddha bhAva te zuddha nizcaya mATeno vyavahAra che, nizcaya mATe nizcaya nirvikalpa dazAne prApta karavAnI che. adhyAtmamArge jIva pote svarUpano anubhava na kare to koI kALe mokSa na thAya. AtmAne AtmAnA sukhanuM vedana te dharmano sAra. AtmA sApekSa dharma che. tyAM jananuM zuM kAma ? janamanaraMjana dharmanuM mUla na eka badAma. kramika nirjarA (aMze) te mokSa pratyenuM gamana che. saMpUrNa nirjarA e mokSa che. bAhya sAdhano e aMtaramAM javAnuM bAraNuM che. siddhamaya sva-jIvamAM ane sarva-jIva jAtimAM otaprota thaI jaIe to siddha thavAya. kAraNa ke siddha bhAva vyApaka thAya che. tattvamUrti tuM Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 svarUpasAdhanAnAM sopAna svayaM chuM. AvaraNa che te tuM nathI. rAgadveSa maLa gALavA, upazama jaLa mIlo, AtmapariNati pAmavA, parapariNiti pIlo." zubha baMdha ke puNyanA udayarUpa je dharmanuM phaLa, sAmagrI icche te apekSAe dharmI che. nizcayathI dharmI dharmanA phalarUpe AtmasvarUpanuM vedana vartamAna kALe vede che. tene bhaya zoka rati arati kleza AdinuM vedana nathI. te ja samaye nizcayathI te dharmI che. upasargAdinA duHkhane paNa te vedato nathI. te kevaLa jJAnadazAmAM Atma saMvedanamAM hoya che, je anukrame mokSa pAme che. mokSa baMdha sApekSa che. kAraNa ke sarva karmathI sarvathA mukti te mokSa che. yadyapi mokSa koI padArtha nathI, ke dazya nathI. paraMtu jIva dravyanI mukta avasthA che. mULa svarUpa che. je padArtha baMdhanamAM hato te baMdhanarahita thayo te mokSa. mokSanI avasthA indriyAtIta che, te padArthanI skUla vidheyAtmaka siddhi darzAvI na zakAya, tethI niSedhAtmaka siddhi batAvI ke jyAM karmanI sarvathA vikRti-prakRtinuM naSTa thavuM te mokSa. jaDa ane jIvanA baddha saMbaMdhamAM te te dravyonI maulikatA na rahe ane trIjI ja vastu utpanna thAya tene baMdhana kahe che. pudgala ane jIvanA baddha saMbaMdhathI saMsAranA sukhaduHkha utpanna thAya che. tenAthI mukti te mokSa che. AtmA alaukika che, anaimittika che, svayaMbhU che. svasattAe pUrNa che. pUrNatAnuM sukha samajavAthI lakSya zuddhi thAya che. pUrNatAnuM svarUpa samajavuM e mokSamArganI sAdhanA che. svaliMge (sarva virati) mana:paryava jJAna thAya che. bAhya cAritrAcAra chaThTha guNasthAnake hoya. abhavi atyaMtara cAritrAcArathI dIkSita hoya topaNa pahele guNasthAnake hoya. te nava raiveyakanA svarga sudhI jaI zake. anya darzanIo bAra devalokathI AgaLa jaI zakatA nathI. kAraNa ke temanA cAritrAcAra Adi evA che ke teo tenAthI AgaLanA guNasthAnakane yogya adhyavasAyane sparzI zakatA nathI. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte zuM prAptavya che ? mokSa 261 jainadarzanImAM AcAra-vairAgyanI vizeSatAthI ucca adhyavasAyone jIva sparzI zake che. saMsArIne svarUpa sajAtIya u52 karmano udaya hovAthI viSamatA che. siddhAtmAne anya sajAtIya caitanya 52 hovA chatAM sarva jIvarAzi pratye svabhAvathI aikyatA che. kAraNa ke siddha paramAtmAnuM je svarUpa che, te ja sarva jIvarAzinuM che. paudgalika padArtho vijAtIya che. mATe jIve nirNaya karavo joIe ke dehAkAre 'huM' khoTo chuM, mAruM svarUpa siddhanA jevuM che. sAdhanAnI siddhi dehabhAna bhUlavAthI thAya che. mokSano dRDha saMkalpa hoya to dehabhAva ane dehabhAna ubhaya bhUlI javAya che. ane kSapakazreNinA maMDANa thaI mokSa thAya che. mokSa mATe vairAgya mukhya sAdhana che, zuddha sAdhanano Agraha joIe paNa sAdhananA bhedono Agraha na joIe. anya sAdhako pratye durbhAva na joIe. sAdhana vinA sAdhanA siddha thatI nathI. mokSa mArgamAM zuddha bhAva asAdhAraNakAraNa che. AtmA svayaM upAdAnakAraNa che. sudeva, suguru, sudharma nimittakAraNa che. manuSyatva bhavyatva dravyakSetra kALabhAva apekSAkAraNa che. svadravya, kSetra, kALa, bhAvathI mokSa che. dravyathI saMzI paMcendriya, manuSyapaNuM, bhavyatva, sAdhupaNuM. sudevAdi prApti sthAno che. - kSetrathI paMda2 karmabhUmi, AryakSetra, AryakuLa (jaina kuLa). kALathI ATha varSanI uparanI uMmara, tIrthano sthApanAkALa. bhAvathI pUrNa zuddha evA jJAtA draSTAbhAva, pUrNa vItarAgatA. nirvikalpa upayoga vagere mokSamArgane abhipreta che. 52 dravya, kSetra, kALa, bhAva te para che. jagatanA padArtho mArA nathI. tevuM dRDha praNidhAna (saMkalpa) bane to 52 dravyAdino bhAva naSTa thAya. 52mAtmatattva sAthe abheda thavAnuM che. satnA sAdhana vagaranA tamAma Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 svarUpasAdhanAnAM sopAna sAdhano baMdhana che. sanA sAdhakanI sAdhanathI siddhi sAdhya thaze. para sAdhana asAdhana thaze. nizcayathI to sAdhakadazAne paNa zAMta karI kevaLa mokSasvarUpa banavAnuM che. sAdhana ane sAdhakatAthI abheda thaI sAdhya siddha karavAnuM che. sAdhakadazAmAM kartAbhoktA aMze dabAyelo che. asAdhakano kartAbhoktAbhAva phAlelo - vistAra pAmelo che. siddhadazAmAM paranuM kartAbhoktApaNuM AtyaMtikapaNe naSTa thayeluM che. svasvarUpanuM kartAbhoktApaNuM svAbhAvika che, te avasthA sAdhanAtIta che. jJAnadazAmAM rahevAthI mohanIya karma kSaya thatuM jaze. tenuM astitva zithila thaI kSaya thaze. mohanIyakarmanI asara na hovI te mokSa che. dehamAM rahIne AtmAnI jJAnadazAno AnaMda levAno che. mohadazAe kvacita dehano AnaMda Avaze to pariNAme du:kha vedAze. sAdhakadazAmAM upakaraNanA nimittathI, aMtaHkaraNamAM pravezIne mohanI asara khatama karavAnI che. sAthe sAthe ajJAna paNa khatama thatuM jaze. jJAna dazAmAM rahI huM deha nathI tevI pratIti karavAnI che. pariSaha upasargamAM paNa AtmAnA AnaMdamAM rahevAnuM che. karaNa ane upakaraNanI je kriyA che. te bahirayoga che. aMtarakriyAnI - zuddhi e atyaMtarayoga che. je nizcayathI mokSa mArga che. yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNanA krama pachI jIva jyAre aMtarakaraNa pAme che tyAre nizcayathI samakita pAme che. mATe sAdhanAno Azaya aMtarakaraNamAM rAkhavAno che. karaNa upakaraNamAM ke bAhya tapamAM nahi. atyaMtara tapa aMtaHkaraNamAM hoya che. Azaya ane lakSya baMnemAM mokSa hoya, aMtaHkaraNamAM samyagubhAva varte. paraMtu Azaya ane lakSya mokSanuM na hoya to guNasthAnaka prathama varte. AtmAne mAnavAthI niveDo nathI, AtmAne jANavAthI, anubhavavAthI niveDo che. AtmA jaNAze, pUrNajJAna pragaTa thaze pachI vizvanA sarva padArtho ApoApa jaNAze. mAtra mithyAjJAna vaDe parapadArthone jANavA jaIzuM. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte zuM prAptavya che ? mokSa 263 to kaMI aMta ke lAbha nathI. mAhAsya kartAbhoktAbhAvanuM nathI. paNa jJAtA draSTApaNAnuM che. anAdikALathI jIvane paradravyAzritabhAva hoya che, je mokSamArgamAM bAdhaka che. jJAnI te bhAva kaDhAvavA para dravyamAM kevaLa doSadarzanathI nirveda ane vairAgya bhAva karAve che. jema ke deha to saptadhAtunuM, pUtaLuM che, strIno deha mAMsa hADakAno mALo che para padArtho jaDa che. mAtra AvI vicAraNA kare ane vairAgyano bhAva ke samyagudRSTi na hoya to rasamaMda paDe paNa mULamAM je rasa paDyo che te naSTa na thAya. te naSTa karavAmAM potAnA bhAvamAM je vikAra che, te ja doSa che, tene dUra karavA daDha thavuM joIe to vairAgya Ave, mohano nAza thAya. mokSa pragaTa thAya. AtmA ja jagatano arIso che. te traNe lokanA sarva padArthono prakAzaka vizvamUrtirUpa che. samasta vizvamAM AtmA maMgaLarUpa che. svarUpa sabhAnatA, svarUpa vicAraNA, svarUpa sthiratA karavI te mokSa puruSArtha che. temAM kevaLajJAna pragaTa thAya. mAtra dharmapuruSArthathI mokSa pragaTa na thAya. tenAthI Atmazuddhi thAya. Azaya, lakSya ane vartamAna upayogamAM ekarasatA upayoga kriyA che. hIrAnI vIMTImAM hIro ane sonAnI vIMTIno jema taphAvata che. tema atyaMtara hIrArUpa upayoga ane sonArUpa kAyayogano taphAvata che. yogane upayoga na kahevAya. upayoga yoga na kahevAya. dharmamAM upayoga bhAva pradhAna rahe che. niSkaSAya bhAva e samabhAva - prazAMtabhAva che. cothAthI uparanA guNasthAnako mAtra yoga kriyAthI nathI AvatA, paraMtu AtmAnA svabhAvathI - upayoga kriyAthI Ave che. yogakriyA sahakArI kAraNa che. mohanIyanA kSayopazamabhAva sAdisAMta, asat hovA chatAM satunuM lakSya anAdianaMta sat hovAthI sAdisAMta karmonI nirjarA karavAmAM kAraNa che. ghAtakarmono kSaya thAya che. tethI baddha saMbaMdhano abhAva thAya che. nirvikalpa dazAmAM karma virAma pAme che. prakRti, sthiti, rasa vagaranA thAya che, anukrame jIva mokSa pAme che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 4 svarUpasAdhanAnAM sopAna saMsAramAM jIvanA deha, mana, indriyo pUrA jagata sAthe otaprota thayA che. AthI anAdikALathI jIva saMsArarUpa banI gayo che. mokSamArgamAM manane dehAdi sarvathI bhedI juduM pADIne Atma sanmukha karavAnuM che. mAtra dharmakriyAthI dravya, kSetra, kALa Azrita bhAva manamAM utpanna thaze. chatAM lakSya to svarUpa Azrita karavAnuM che. tenuM ja mAhAsya levAnuM che. jyAM sudhI yoga che tyAM sudhI Azrava che. mATe kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI mahAvratAdi zuddhapaNe pALavAnA che. paraMtu upayogathI manoyoganI aMtarakriyA mokSa lakSya karavAnI che. temAM meruparvatanI jema acala rahIne mokSamArga pakaDavAno che. tenA badale rAInA dANA jeTalI paNa aMtarakriyAmAM ApaNe TakatA nathI. pachI mokSa kema thAya? mokSa eTale ATha kamano sarvathA nAza. zarIrAdino sarvathA tyAga. saMsAra eTale ATha kamanuM ane dehAdinuM niraMtara prahaNa. 0 mokSa eTale duHkhano aMta, parama - anaMta sukhanuM dhAma. sarva jIvanI cetanAmAM jJAna guNa chatAM taratamatA che. sthAvara jIvo trAsa paDe topaNa khasI zakatA nathI. bhale moTuM vRkSa hoya paNa te sthAvara nAmakarmavALuM che tethI khasI zakatuM nathI. kIDI nAnI sarakhI hovA chatAM tra nAma karmathI khasI zake che. be indriyathI mAMDIne pAMca indriya sudhI trapaNuM che. tethI te jIvo kAyabaLano AdhAra laI sukhaduHkhanA prayojanathI khasI zake che. saMgni jIvone manobaLa maLe che. tethI teo manobaLa vaDe deharahita thaI zake che. muktinI ArAdhanA manobaLa vaDe karI zake che. asaMzi jIvo mana vagaranA che. teo mokSanI ArAdhanA karI zakatA nathI. manuSya sivAyanI traNa gatimAM saMgni jIvo samyakatva prApta karI zake che. tethI upacArathI AMzikapaNe mokSa pAmavAnA adhikArI gaNyA che. saMvara nirjarA zreSTha tattva-Atmika zakti hovA chatAM te baMdha ane Azrava sApekSa che. tethI siddha paramAtmAne te lAgu paDatA nathI. jIva ane mokSa abhedadazA che. tethI vaccenA sAta tattva nIkaLI jAya tyAre jIva mokSasvarUpane pAme che. jIva e dravya che ane mokSa te jIvano Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 5 aMte zuM prAptavya che? mokSa nitya paryAya che. zAstranAM sUtro AtmasvarUpanI prApti mATe che. zAstranAM sUtro pUrNa na hoya paraspara anusaMdhAna hoya. mATe sApekSatAe sUtro samajI Atma svarUpa kema prApta thAya tema arthaghaTana karavuM, dharmazAstro, sat zAstro mokSamArganA nirdezaka che. teno marma kADhIne mokSa prApta karavA daDhatA karavI. sUtrArtha mokSanuM sAdhana che. te pUrNa na hoya, tethI bIjo Teko jarUrI bane che. zabda kAcI dhAtu che. sUtro vaDe mokSabhAva jAge te mahattvanuM che. mokSa koInA vaDe pragaTa thato nathI. potAnA upAdAna vaDe pragaTa thAya che. jema anya vyakti bhojana taiyAra kare. paNa te bhojana khAya tene udarapUrti thAya. tema zAstro-sUtro mokSano mArga batAve paNa dareka jIve pote ja puruSArtha karavo. dravya vyavahAramArga e mokSanuM svarUpa nathI. bhAvamArga mokSanuM svarUpa che. vastuo ke vyakti sAthe, dehadharma sevavAmAM rAgadveSarahita AtmabhAve jIvavuM te nirvikalpatAno abhyAsa che. nirvikalpa dhyAna eTale AtmAne paramAtmasvarUpe nirAvaraNa karavo. kAyotsarganuM e mahattva che. Ama to jaDa padArtho acetana vikalparahita che. siddha paramAtmA cetana nirvikalpa che. baMnemAM ghaNuM aMtara che. jaDane sAdhanA ke sAdhya nathI cetanane nirAvaraNa banavA sAdhanA ane sAdhya che. jyAM vikalpa vivAda ke koI sakriyatA nathI, te mokSa mArga che. nirvikalpatA nirIhitA, vItarAgatA, hoya tyAM mokSa che. te ja AnaMda che. dehathI bhedajJAna karavuM te dharma che. dehAdhyAsa tyajI jJAnAbhyAsa karavo. jJAnapUrvaka deha chUTe te nirvANa che. 0 jJAnAbhyAsathI mohanIkarmano kSaya karavo. 0 adhyayana eTale jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama. 0 mokSamArga eTale bhedamAMthI abhedamAM rahevuM. 0 saMsAramArga eTale bhedamAM rahevuM. 0 dharmamArga eTale bhedamAMthI abheda pratye javuM. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266, svarUpasAdhanAnAM sopAna mokSamArgamAM mAtra naimittika sAdhanAthI sarvaghAtI karmono nAza na thAya. jemake sadevaguru nimitta ane tenA vaDe UpajatA bhAva te naimittika sAdhanA che. paraMtu jyAre bhAvamAMthI vikAra TaLe zuddhi thAya svarUpa lakSya dRDha bane tyAre ghAtakarmo game, nAza pAme. manAdiyoga, karaNa ane upakaraNa dvArA je sAdhanA thAya che te adhikaraNathI bacavA mATe che. aMtaHkaraNamAM upAdAnanI ke asAdhAraNa kAraNanI zuddhi karavArUpa, nirvikArI thavA rUpa sAdhanA karavI te mokSamArgane anurUpa che. dravyAzrita sAdhanA niSedhAtmaka che. bhAvAzrita sAdhanA vidheyAtmaka che. siddhabhagavaMte potAnA bhAvasaMsArano nAza karyo che, paNa vizvarUpa drazyamAna dravya saMsAra to svaye cAlu che. jJAnamAMthI vikArano nAza thAya paraMtu zeya padArthono nAza na thAya, tevI apekSAthI samajavuM. mokSamArga pUro abhyatara zuddhi upara Ubho che. temAM upAdAnakAraNa e dravya che. mokSane yogya thavA te asAdhAraNakAraNa che. upAdAnakAraNa ane asAdhAraNakAraNa ubhaya sva-tattva che. bhavabhramaNamAM saMsArabhAvamohabhAva asAdhAraNa kAraNa che. saMsArI jIva pote upAdAnakAraNa che. mATe asAdhAraNa ane upAdAnakAraNa mokSasAdhaka haze to saMsAranA nimitto kArya nahi kare, asara nahi kare. matijJAnanA koI paNa vikalpa ke kSapakazreNi jevAM dharmasthAno mokSamArgane sahAyaka hoya topaNa te kevaLajJAna thatAM chUTI jAya che. jema upalA mALe paga mUkatAM nisaraNInAM nIcenA pagathiyAM chUTI jAya che. kSayopazamabhAvanuM bhoktApaNuM paNa kSaNika che. kSAyika bhAvanuM bhoktApaNuM nitya che, sajAtIya che, mATe kSayopazama bhAvanA sthAnomAM draSTA rahevuM. ane AnaMda bhogavavo. kevaLajJAnI potAnA guNanA draSTA nathI kAraNa ke tyAM dazya - draSTA ubhayano bheda nathI. paramAtma tattva sAtheno yoga jIvane paramAtmasvarUpa thavAmAM sahAyaka che. ApaNe paramAtmA banIe pachI e yoga zamI jAya che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte zuM prAptavya che ? mokSa 267 mokSapuruSArtha sakriya hovA chatAM akriyabhAvane ApanAro che. e puruSArtha kaSTa ApanAro hoya to paNa saMsArabhAvane kApanAro hovAthI hitakAraka che. vyavahAra apekSAe sakriya tattva vinAzI, bhayabhIta, nirmAlya, azakta ane anitya che. chatAM mokSamArgamAM AgaLa vadhAranAra vyavahAra zubha che. kAraNakAryanI paraMparA anitya tattvamAM hoya nitya, tattvamAM tenI apekSA nathI. saMsAramAM ApaNuM mana aneka kAryo ane aneka vikalpomAM joDAyeluM rahe che, eTale saMsAranI paraMparA cAlu rahe che. mokSamArgamAM kArya eka ane eka ja saMkalpamAM mana joDAyeluM hovAthI saMsAranI paraMparA tUTe che. mokSa e paramatattva che, te sAdianaMta bhAvarUpa che. saMsAranAM sarva kAryomAM sAdikSAMta bhAvo che. mokSamArganuM sAdhana samyaktva che. sAdhaka mAtra prathama guNasthAnake carama yathApravRttakaraNa kare che te mATe saMksijIvomAM dIrghakAlikI saMjJA hoya che. A karaNamAM zubhabhAva hoya che. deha - jIvano viveka hoya che. te jIvane eka koDAkoDIthI adhika sAgaropamavALAM karmo na hoya. AthI A karaNa mokSa mArganuM prathama pagathiyuM kahI zakAya. apunabaMdhakano jIva paNa eka koDAkoDIthI adhika sAgaropamanA karmano baMdha na kare. samyaktvanI prApti pachI ardha pudgala parAvartanathI adhika kALa saMsAra na hoya, tene mokSa prApti thAya. sAdhake prathama kSAyikabhAvarUpa svabhAvanuM lakSya rAkhI mohanIya karmano kSayopazama karavA upara dRSTi rAkhavI, tenA prabhAvano saduupayoga thAya to svabhAvamAMthI prabhAva ane ucca prasAdI maLe che. sAdhakanuM sattAmAM raheluM kevaLajJAna ane zrI tIrthaMkara paramAtmAnuM kevaLajJAna ekarUpa che. tenI ekatAnA bodha mATe tIrthaMkara paramAtmAnI vANInI prasAdI prApta karavAnI che. te vaDe temanA svabhAvane jANavAno che. je jIvo samavasaraNanI riddhi vagere joI aMjAI jAya che. te AgaLa vadhI zakatA nathI. temanI vANIrUpI prasAdImAMthI svabhAvane prApta karI ApaNe mukta thavAnuM che, Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 svarUpasAdhanAnAM sopAna Aje pratimAnI sthApanA karI ucca bhAva lAvavAnA che. samavasaraNa Adi prabhAvanA AkarSaNathI zubhabhAva thAya che. jenAthI saMsAranAM-svarganAM sukha maLe che. jyAre vANInA prabhAvathI svabhAva pragaTe mokSanuM sukha maLe che. saMsAranAM kAryo asat hovAthI asatu che, mokSamArgamAM eka ja kArya zuddhinuM che te sat che. temAM kSapakazreNi parAkASThAnI sAdhanA che. jemAM vItarAgatAnI pUrNaprApti sudhI kSapakazreNi hoya. tyAra pachI kevaLajJAnanI prApti ane aMte jIva mukta thAya che, te mukti sAdi anaMtakALa che. mokSa pragaTa thavAno kALa eka samayano che. tyAra pachI sAdianaMtakALa te ananya avasthA che. jyAM siddhapaNuM che. tapamAM lezamAtra paNa spRhA nahi te tapa che. deha bhayaMkara vyAdhithI gherAya chatAM te vyAdhi TaLe tevI lezamAtra icchA na pravarte te mahAna tapa che. zAtA ho ke azAtA ho kSapakazreNi maMDAya che. Ama zAtA azAtAthI atIta thavuM te dehAtIta dazA che. mokSanA lakSyathI mokSa maLe. vyavahAra dharmanI sAthe nizcayanuM hovuM joIe. tyAre mokSanuM lakSya sAcuM gaNAya. jJAnAcAranA sevanamAM mokSanI mukhyatA che. e jJAnanuM manana, nididhyAsana karI karmane kSINa karavAthI atyaMtara mokSamArgamAM praveza thAya che. zrutajJAna dvArA mokSamArganA vikalpo karavAthI mohanIya karma nabaLuM paDe che. aMte mohanIya Adi sarva karmano sarvathA kSaya thavAthI mokSa pragaTa thaI jAya che. ti- ati aAyo 3 svabhAva nathI atyAre e sattA nI rati- arati Adi bhAvo sattA che e ja vibhAva che vivekathI bheda- jJAnathI Apaze rAti- arati-leka-bhaya-duvaMza da bhAvone dUra karavA che alabatta kALanA jaLathI pakSa A bhAvo phrIjIrNa thAya che du:khanuM osaDa dahADA ema divakSo vItatA rati- ati aAdi bhAvo dUra thaI jAya che paraMtu dilmonI rAha joyA vinA jyAre | A bhAlo keda thAya tyAre ja svabaLa ane svasattAthI tene dUra karavAnA che A ja che sAjo adhyAtma, A che atyaMtara aMtarakriyA je karatAM AtmAnA amaratvanuM anusaMdhAna thAya che ane amaratva prApta thAya che Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amaratva prAptinI prakriyA mukti vartamAna kALe ja che. ahIM ane A kSaNe ja mukti che. mukti kyAMya dUra nathI. mukti kAMI koI eka sthAne paDelI vastu nathI ke tyAM jaIne te laI AvavAnI che. tema te bajAramAM vecAtI maLatI cIja paNa nathI ke bajAramAM jaI tene kharIdI lAvI zakAya. mukti ApaNI potAnI aMdara arthAt ApaNA potAnA AtmAmAM ja che. | mukti eTale amaratva ! muktino saMbaMdha AtmA sAthe che. AtmA baMdhAyo che ane AtmAne ja mukta karavAno che. AtmA amara che. amaratva e AtmAno svabhAva che. maraNa to dehanuM thAya che. deha janme che ane deha mare che. AtmA nathI to janmato ke nathI to marato. ApaNA AtmAe anaMtA deha dhAraNa karyA ane mUkyA-choDyAM. e badhA ya deha Aje AtmA sAthe nathI ane te dehanI smRti paNa nathI. paraMtu e dehane dhAraNa karanAra AtmA to AjanA deha sAthe Aje ya che ja AtmAnuM astitva hAjara ja che. AtmAnuM A astitva je janmojanma-bhavobhava akabaMdha rahe che . te ja AtmAnuM amaratva che. A amaratva para anAdi kALathI je mRtyarUpI tALuM marAyeluM che ene kholavAnuM che. A saMdarbhamAM ja to vedAMtIoe AtmAne phUTastha kahyo che. bIjAMone maratAM joIne ApaNe mAnI lIdhuM che ke ApaNe paNa marI javAnA chIe ! maraNane ApaNe ApaNo svabhAva mAnI lIdho che. maravAno svabhAva to AtmAne vaLagelA dehano che. deha kAMI ApaNo nathI. je ApaNuM nathI, je potAnuM nathI teno svabhAva ApaNo kevI rIte banI zake? AtmA ja kevaLa ApaNo che. AtmA kyAreya vikhUTo paDato nathI. janmamAM ya nahi, maraNamAM ya nahi, janma-maraNanA vacagALAnA samayamAM paNa nahi ane amaratvamAM paNa nahi. AtmA sadaiva upasthita hoya che. evAM e sadA, sarvadA, sarvatra, sAthe-saMlagna rahenAra, AtmAno svabhAva e ja yathArtha ApaNo sAco svabhAva che. chatAMya ajJAnatAnA kAraNe, anAdikALanA saMskAranA kAraNe, ke joItI hiMmatanA abhAve, ApaNe pratipaLa mRtyunuM ja anusaMdhAna karIne Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 svarUpasAdhanAnAM sopAna jIvIe chIe. amaratva sAthe anusaMdhAna karIne jIvavAnuM ApaNe bhUlI ja gayA chIe.... jo muktinI cAhanA che, mukta banavuM che to AtmAnA amaratvanA svabhAva sAthe jIvavuM paDaze. mRtyuno saMbaMdha choDavo paDaze. A mRtyu zuM che ? mRtyu bIjuM kAMI nathI paNa rati, arati, bhaya, hAsya, zoka, dugaMchA, strI-puruSa-napuMsaka vedAdi nokaSAya bhAvo che. ratiarati-bhaya-zoka-dugaMchAdi ja mRtyu che. kemake A badhAM bhAvonI pAchaLa arthAt nokaSAyanA bhAvonI pAchaLa pAchaLa ja krodha, mAna, mAyA, lobha Adi kaSAyanI phoja cAlI Ave che. vastuo, vyaktio, saMyogo, prasaMgo ane paristhitinI koI tAkAta nathI ke te ApaNane eTale ke jIvane duHkha pahoMcADI zake ke mRtyu ApI zake. A badhAM to jIvane AvI maLelAM che. AvI maLelAM e badhAMne jIve potAnA mAnI gaLe vaLagADyAM che. vAstavamAM tenAthI jIva kahetAM AtmA to para che. e maLyAM bhale ! ApaNe bhaLyAM zAne ? nirlepabhAve ApaNe vyaktione maLatAM nathI. abaMdhabhAve- nispRha rahI saMyogo-prasaMgone paristhitine jotAM nathI ke mUlavatA nathI. ane tema karI amaratvanuM vedana karatAM nathI. mATe ja pArakA ApaNane paDe che. AtmAnA amaratvane anubhavatA nathI ane mRtyarUpI arati-bhaya-zoka-dugaMchA Adine vedie chIe. pariNAme ApaNe duHkhI thaIe chIe. Atmadarzana karIe, AMtaradarzana karIe, aMtarmukha thaIe ane bhItara thatI kriyA, pratikriyAone joIe, jANIe to jaNAze ke rAga jema aMdara che, tema vItarAgatA paNa aMdara che. ajJAna aMdara che, tema jJAna paNa aMdara che. jJAna-ajJAna, rAga-vItarAgatA, bahAra nathI. baMne bhItaramAM ja che. bahAra to che vastu-vyakti, saMyogo-prasaMgo ne paristhiti. e pAMceyamAM jo vItarAgatA keLavAya, nirlepatA sadhAya to duHkhamukta thavAya ane anaMta sukhanI prApti karI zakAya. sukha-duHkhanA saMbaMdhamAM ApaNe svIkArI lIdhuM che ke sukha-duHkha e ja ApaNe chIe. paraMtu ApaNe svayaM zAtA-azAtA vedanIya nathI. zAtAazAtAmAM matalaba ke sukha-duHkhamAM ApaNe svataMtra nathI. te baMne karmanA udayane AdhIna che. pUrva kRta bAMdhelo zAtA-azAtAnA karma e to Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte zuM prAptavya che ? mokSa 271 bhAthAmAMthI chUTelAM tIra jevAM che. te pAchA bhAthAmAM AvatA nathI. jyAre rati, ati Adi bhAvo karavAmAM to ApaNe svataMtra chIe. ApaNe ratiarita karIe chIe., eTale te thAya che. roga kAMI ApaNe pote UbhAM karatAM nathI. roga to Ave che. roganuM AvavuM pUrvakRta karmanA udayane AdhIna che. ti-ati bhAvo to ApaNe pote karIe chIe. A bhAvo parataMtra rahIne vedIe to ApaNuM bhAvi parataMtra nirmANa thAya che. ane e bhAvone - vedatA dharma puruSArtha AdarIe to ApaNe AtmAnuM amaratva vedIe chIe ane kALakrame muktine pAmIe chIe. sattA zuddha arUpI teharI, nahi jaga ko vyApAra; kA kahIe kachu kahyo na jAya, tuM prabhu alakha apAra.' dehamAMthI jIvanuM cAlyA javuM e mRtyu,' te vyavahAranI mRtyu viSenI vyAkhyA che. AdhyAtmamAM mRtyunI vyAkhyA AthI bhinna che. jarA vAramAM mAso ane jarA vAramAM tolo. khINa mAso khINa tolo thaIe chIe tene AdhyAtmamAM mRtyu kahe che. kSaNamAM rAjI ne kSaNamAM nArAjI, savAre AzA ne sAMje nirAzA. AzA-nirAzAnA A je jholA che; mananI A je caMcaLatA - vihvaLatA che - bhAvonI je anityatA che tene ja AdhyAtma kSetre mRtyu gaNavAmAM Ave che. - jIva nityatAthI amara che. jIve sthiratA ane nityatA jALavavI joIe. vastuo ane vyakti game tevI hoya, saMjogo ane paristhiti paNa game tevAM hoya, e badhAM gamatAM hoya, ke aNagamatAM hoya, paraMtu e pAMcenI vacce, kazA ja saMkalpa vikalpa karyA vinA rahevuM joIe. jevAM che tevAM rahevuM A jevAM che tevAM rahevuM' e ja dharma che, e pAMceyanI sAthe sthirabhAve rahI zakIe to jIvanamAM nizcayathI dharma Avyo che ema kahevAya. jIvananA tamAma vyavahAramAM vastuo, saMjogo, prasaMgo, paristhiti ane anya jIvone vacamAM nathI lAvavAnA, tenAthI ja gherAI javAnuM nathI. A pAMca uparAMta chaThThA ApaNe svayaM paNa chIe jene ya yAda rAkhavAno che. ane tene ja upayogamAM lAvavAno che. sAdhu bhagavaMta jJAtAbhAve jIve che, svarUpadraSTA banIne jIve che. pAMceya Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 svarUpasAdhanAnAM sopAna vastuo sAthe rahIne te chaThThA potAne khudane ja juve che. AthI ja sAdhu bhagavaMta mATe ApaNe kahIe chIe ke te kALadharma pAmyA. kALadharma eTale dehano kSINa thavAno - nAza pAmavAno svabhAva che. AyuSya pUruM thavAthI deha nAza pAmyo, je sAdhu bhagavaMta e dehamAM hatA te to dehanA bhAvonA jJAtA-draSTA hatA. kALa pUro thayo, AyuSya pUruM thayuM eTale deha mUkIne gayA ane dharma pAmI gayA. vastu svabhAva dharma pramANe te siddhatvane pAmyA. ApaNe paNa bAhya badhAM dazyo vacce, pAMceya vastuo vacce rahIne svarUpadraSTA banavAnuM che. ApaNI AsapAsa ke ApaNI bhItara je kAMI thAya che tene mAtra jovAnuM che, jANavAnuM che. joI ane jANIne A priya che, A apriya che, evI kazI ja tulanA karavAnI nathI. svapna joIe chIe paNa jAgatAM ja e svapna khatama thaI jAya che. e svapnane satya nathI mAnatA. saMsAranAM sukha ane duHkha baMneya svapna che. AtmA hajI UMghamAM che. ethI saMsAranAM sukha ane sukha lAge che. ane duHkha ene duHkhI kare che. Atma jAgaraNa thAya, AtmasvarUpanuM jJAna thAya to svapna samA saMsAranAM badhAM ja sukha-duHkha ApoApa dUra thaI jAya. tamAma duHkhonI jaDa hoya to te che sukhanI AzA, sukhanI lAlasA. Aje ApaNe sukha-duHkhane padArthamAM-vastuo ne vyaktimAM Aropita karyA che. A sukhanI AzAne lAlasAnA kAraNe ja duHkhane bhaya janme che. kazAyamAM ane koImAM ya jo sukha sthApita na karIe to jIvanamAM na koI duHkha che, na koI bhaya che. deha che ane temAM AtmA che to deha ane AtmAne bhinna jANIne pAMceyathI para rahevAnuM che. zuddha AtmabhAvathI A pAMceya sAthe rahIne jIvIe to nirmohatA Avaze. ane arati Adi khatama thaze. rati-aratibhaya-zoka-dugaMchA Adi je thAya che tethI ja kevaLajJAna thatuM nathI. e bhAvo jo khatma thAya to kevaLajJAna pragaTe. jeo kevaLajJAna pAmyA che, jeo kevaLajJAnI banyA che, teo muktisukha te kALe ja anubhave che. sahu koI A pAMca vastu-vyakti-saMyogo-prasaMgo ne paristhitinI vacce tenAthI nirlepa rahI, AtmabhAvamAM daDha rahI muktine pAmo evI abhyarthanA ! iti zIvam Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA udayathI jIvane saMjogo, prasaMgo, paristhiti, anya jIvo sAtheno saMbaMdha ane vartamAna to svayaM pote maLe che. siddha paramAtmAne bAda karatAM je jIvo dehadhArI che yAvata arihaMta, kevaLajJAnI paramAtmAone paNa, jyAM sudhI deha che tyAM sudhI, A pAMca sAthe ke pAMcanI vacce jIvavAnuM che. jIva pratipaLA saMyogo, prasaMgo, paristhiti ane bIjA jIvonI sAthe ane vacce jIve che, tenI sAthe tadAlyA keLave che, tadarUpa ne tadAkAra banI jAya che te ja jIvanI pAyAnI bhUla che. : dehanA duHkha ane mananA duHkha ne vedIe arthAta e duHkho hovA chatAM ya e duHkho sAthe kazo ja saMbaMdha na bAMdhIe, to kSapakazreNinA sopAna caDIne kevaLajJAna laI zakAya paraMtu ajJAna ane moha dazAthI, duHkhothI du:khI. thaIe ane e duHkhone chAtIe lagADIne jIvIe to kALanA kALa vIte to paNa bhavono aMta thavAno nathI. mATe sAdhanAnuM svarUpa samajIne tenA sopAna para ArUDha thaIe. E S ST R -