Book Title: Agam 13 Upang 02 Rajprashniya Sutra Sthanakvasi
Author(s): Bindubai Mahasati, Rupalbai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008770/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH upanathI vagAmI EvavA zrI rANaparoNIya sI guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA : tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva kRta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro. 5 ne 'ni Bhens in jaLat bina, / ra6 its & mAyA piyA nsA nAyA janjA puttA ya orasA nAlaM te mama nANAya lapyaMtassa sakammaNA // utta-a-6 gA-3 keLA nI # haVI nona uida - viba kI purava trimANe che hin patrA, bhAI majI- putra ane putra pulahU e phaJpa" mAre potAnAjharAyala nathI | du:kha pAmatA evAmana la karavAnI pratita - Eza ma. 1 lI jIe >ERAkhat>FPCHAjajI. niphalIsaE TV kAja(borije mae hoko jhAza kita, ciccA dupayaM ca cauppayaMca khettaM giraM dhaNadhannaM camaca sakamma bImo avasopayAi paraM lavaM sundaraM pAvagaM vA // kara- 23 - raI dvipada ane 6 (bepaTAvALA -gAne kharuvALA cho) kSetra, dhara, dhana dhAne- e badhA ne chone pAna cha baLa potAnA pUrva sAthe laIne ane lo sAre amane mAThI - parabhavamAM jAya che , Arpnetra nA 5 mAla che. ta la ii sue 4pa(!| hatA ane khanija Do. ra te je ena li . sAte rAMdanavanat[+1 sAunALI 45ne nAnAnAlAphIla 3jAya ! rahelA kehavA nAkho jIta bAvaDA 701 matInALako 11 burajhAda karI nAlANA#2728lAjo re ja che. S: jhALa hatI ! chenabA chaThanA sAMn (lA cihere ), nijI najIka che kAra vii . nA ila phI tamAma !! ho da & 98 che. mArI mAtA kiri 1 miDanA rii che. taLAjAnI joDe Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI gAradeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI . nI cIra smRti tathA. yajI ma. sA. mahAprayANa dazAbdI bdI varSa upalakSa saurASTra kesarI gurudeva tapasamrATa guruva pU. zrI ratilAla sthavira ziva upAMga saMjJaka zrIzayAmeNIya mUtra, (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. * zubhAziSa H * pradhAna saMpAdikA : maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. H anuvAdikAH pU. zrI lIlamabAI ma. pU. zrI biMdubAI ma.tathA : parAmarza prayojikA : pU. zrI rUpalabAI ma. : saha saMpAdikA? utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. " pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa. guruprANa phAunDezana, rAjakoTa punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata prakAzana tArIkha : 1050 * dvitIya AvRtti prata H 1008 : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina zrI parAgabhAI zAha zrI sumatibhAI zAha * 1. muMbaI - pAsadhAma vallabhabAga lena, guru prANa prakAzana zrI zaileSabhAI desAI - zrI barjIzabhAI desAI zrI girIzabhAI zAha zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna : www.parasdham.org * www.jainaagam.org ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa,rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 390023 phona - 9824058489 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa. jemanuM vAtsalyathI chalakatuM haiyuM sukhada azubhUti karAve che, che jemanuM guNakIrtana jillAho paramamAghuryanuM AsvAdaLa karAve che, jemanA brahmacaryanI suvAsa dhrANendriyo sabaMghathI bhare che, gaLuM anupama Atama sauMdarya hAyanomAM pavitra aMjaLa pUre che, jemanI jIvavINAlI divyadhvali pharNa yugalo pAvana kare che. evA o dAdA gurudeva! zuM samarpaNa karuM..? ofthI zakti, hAthI mati, nathI kuzaLatA, vanathI kaMI, chatAMya ApaNA kRpAbaLe je ahaluvAda karyo che, tene zraddhA bhakti bhAve viyAvIta banI samarpaNa kazokahuM chuM ke - ApanA guNarajAnI maMjuSA che vizALa, janma zatAbdI varSanI yAda rahe hara sAla. ApanA divya karakamale samarpita karatAM, haiyuM baoo che pratispala khuzakhuzAla. - sAdhvI bindu- sAdhvI rUpala Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa samrATa tapasvI gurudava pU zIrva ratilAlajI ma. sA. nA guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIvRMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAdhvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. 4 muni ratilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI anuvAdikA mahAsatIjIo pradhAna saMpAdikA bhAvoginI bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjapraznIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jaMbUddIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprazapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. anuvAdikA pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. pU. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. pU. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAIma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buta sevAno satkAra mRtAdhAra (mukhyadAtA) guru bhakata guruH brahmA guru viSNuH guru devo mahezvaraH / guru rsAkSAt parabrahmA tasmai zrI gurave namaH / / jIvananI saphaLatA mATe guru tatvanI mahattA jaina ane jainettara darzanoe nirvivAdapaNe svIkArI che. je vyakti gurunuM sAMnidhya pAmI, guru AjJAne ja potAno jIvanamaMtra banAve, te maMtrane siddha kare che, tenA tana-mana ane samagra jIvanamAM AmUla parivartana thaI jAya che. ane tyAra pachI jIvanaparyata tene gurukRpAnA adbhUta camatkArano anubhava thayA kare che. mahAna puNyodaye sadgurunI prApti thAya, ane anaMta puruSArthe guru prati samarpaNano bhAva TakI rahe che. je ziSya "traNe yoga ekattvathI varte AjJAdhAra" ukti anusAra gurucaraNe samarpita thayA hoya tenA mATe guru ja sarvasva hoya che. evA ja eka gurubhakta, jenA mATe guru sAkSAt bhagavAnatulya che teo svayaM pracchanna rahIne pU. gurudevanA janmadina nimitte gurucaraNe zrutabhaktinI amUlya bheTa arpaNa karI rahyA che. teone khUba khUba dhanyavAda. ApanI gurubhakti Apane bhagavAna banAve evI bhavya bhAvanA saha ApanI gurubhakti ane zrutabhaktinI vAraMvAra anumodanA karIe che. garaprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA pRSTha viSaya pRSTa 17| nATa pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pUrva prakAzananA be bola punaH prakAzananA be bola abhigama sAdhaka hRdaya ke aMrtabhAva saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 3ra asvAdhyAya zAstra prAraMbha vibhAga-1 sUryAbhadeva paricaya adhyayana prAraMbha sUryAbhadeva sUryAbhadeva dvArA bhagavAnanI stuti Abhiyogika devone AjJA Abhiyogika devonuM manuSyalokamAM gamana Abhiyogika devo dvArA AjJApAlana sUryAbhadevanI udghoSaNA sUryAbhadevanuM yAna-vimAna sopAna zreNI toraNa samatala bhUmibhAga prekSAgRha maMDapa siMhAsana siMhAsananI cAre dizAmAM bhadrAsana yAna-vimAnamAM devono ArohaNa krama aSTamaMgalAdinI goThavaNI sUryAbhadevanA vimAnanuM darzanArthe prasthAna sUryAbhadevanuM samavasaraNamAM Agamana viSaya bhagavAnanI dharmadezanA sUryAbhadevanA svaviSayaka prazno nATaya darzanano manobhAva nATayavidhi mATe devakumArAdinI vidurvaNA divya devakrIDA: divya vAdana batrIsa prakAranA nATaka | gautamasvAmInI jijJAsA 26] sUryAbha vimAnanuM sthAna prathama devalokamAM sUryAbha vimAnano koTa vimAnanA daravAjA dvAravartI beThako kaLazo: nAgadaMtAo dvArasthita pUtaLIoH jharukhA ghaMTAo dvAravartI vanarAjI: oTalA: mahelo dvAronA ubhaya pArthavartI toraNo dvArastha dhvajAo dvAravartI bhUmisthAno vimAnagata vanakhaMDo vanakhaMDavartI vApikAo Adi jaLAzayomAM sthita parvato vanakhaMDavartI prAsAdAvataMsako | vimAnagata upakarikAlayana | vimAnanA prAsAdAvataMsaka vimAnanI sudharmA sabhA sUpa: caityavRkSa mAhendra dhvaja gomAnasikAo mANavaka caitya staMbha deva zayyA sudharmA sabhAnuM zastrAgAra siddhAyatana upapAta sabhA abhiSeka sabhA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14s 15d 151 151 98 - - - 114 viSaya pRSTa viSaya. alaMkAra sabhA 84 tapAvelA lokhaMDanA daSTAMte javAba vyavasAya sabhA | bANa choDavAnA sAmarthyanI bhinnatAno pAMcamo tarka sUryAbhadevanI devarUpe utpatti | aparyApta upakaraNanA daSTAMte javAba kRtya vicAraH kRtya saMketa bhAravAhakanA sAmarthyanI bhinnatAno chaThTho tarka indrAbhiSeka: janmAbhiSeka jIrNa upakaraNanA dAMte javAba 149 abhiSeka samayano devollAsa mRta ane jIvita coranA vajanano sAtamo tarka sUryAbha devano devo dvArA jaya jayakAra dhamaNanA daSTAMte javAba vyavasAya sabhAmAM kArya nizcaya | zarIramAM jIva na dekhAvAno AThamo tarka siddhAyatana saMbaMdhI kAryavidhi kaThiyArAnA dAMte javAba sUryAbhadevanI sthiti 106 paraspara upAlaMbhapUrvakano vArtAlApa vibhAga - 2 pradezI rAjA jIvane kADhI batAvavAno navamo tarka pradezI rAjAno paricaya 108 havAnA daSTAMte javAba sUryavaMtA rANI : yuvarAja sUryakaMta 109| hAthI-kaMthavAnI asamAnatAno dasamo tarka zrAvastI nagarI : jitazatru rAjA 111 dIpa-prakAzanA daSTAMte javAba 1pa9 zrAvastImAM citta sArathinuM Agamana 111 paraMparAgata mAnyatA nahIM choDavAno Agraha 161 zrAvastImAM kezIzramaNanuM padArpaNa lohavaNikanA dRSTAMte pradezIne bodha citta sArathi dvArA vrata grahaNa 115 | dharmopadeza zravaNa ane vrata grahaNa citta sArathinI dharmazraddhA ane AcAra zuddhi vinaya dharma mATe preraNA kezI zramaNane prArthanA 121| pradezanuM vaMdanArtha Agamana udyAna pAlakone citta sArathinI AjJA 124] pradezIne dharmamAM sthira rahevAno upadeza kezI zramaNanuM zvetAMbikAmAM padArpaNa 125 zramaNopAsaka pradezI dvArA dAnazALA citta sArathinuM darzanArthe gamana 127 sUryaketA rANInuM SaDayaMtra rAjAne dharmopadeza ApavA vinaMtI 128 pradezanI anazana ArAdhanA dharma zravaNa prApti-aprAptinA cAra kAraNa 128] sUryAbhadevarUpe utpatti ane AyuSya kezI zramaNa ane pradeza rAjAnuM milana | sUryAbhadevano bhAvi bhavaH deDha pratijJa kezI zramaNa ane pradeza rAjAno saMvAda 136 daDha pratijJano janma ane nAmakaraNa dAdAno narakamAMthI na AvavAno pahelo tarka 137 daDha pratijJanuM kalA zikSaNa aparAdhI puruSanA daSTAMte javAba kalAcAryanuM sanmAna nairayikonA manuSyalokamAM na AvavAnA kAraNo 139 saMyama grahaNa dAdImAno devalokamAMthI na AvavAno bIjo tarka |140 kevaLajJAna ane mukti zaucAlayanA daSTAMte javAba 141] upasaMhAra devonA manuSyalokamAM na AvavAnA kAraNo 142 | pariziSTa-1 lohakuMbhamAM chidrAdi na paDavAno trIjo tarka 143vivecita viSayanI akArAdina anukramaNikA | |178 kUTAgAra zALAnA dagaMte javAba 145 lohAkuMbhamAM kRmi Agamanano cotho tarka 146 120 16 9 x 130 8 8 8 138 8 ) 10 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapaArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo ': vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. - 11 . Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 12 . Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AtyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra ttaa caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) a khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, DiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidhAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA, vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, gurucaraNa sevA, dIrgha daSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta 'saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI, bagasarA. vi. saM. 2013 mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 15T Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. | 16 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Deery punaH prakAzananA be bola (bIjI AvRtti) tIrthaMkara bhagavAnanA amRtasamA vacanone 'Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthaMkara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTakarI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe Agama jJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devaddhigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zruta ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAI ma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma.,zrI subodhikAbAIma. nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdiSTa varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. 17 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gurudevanI dIrghadaSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti 'pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta darzano paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahayoga ApIne amAruM kArya vegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahayogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana - - PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 18 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. rAjapakSIya sUtranI aitihAsika jhAMkhI: rAjaprazrIya sUtra AjathI be hajAra varSa pUrvanA itihAsa upara prakAza nAkhe che. A zAstranA bhAvo, te samayanA sAmAjIka jIvananA pAsAone ujAgara kare che, te eka hakIkata che. AkhuM zAstra eka prakAranI itihAsanI kathA jevuM che. temAM rAjAno samagra vyavahAra sabhya dezonI sabhyatAne, asabhya vyaktinA jIvanamAM laI javAno eka bhagIratha prayAsa che. sabhya tarIke bhArata ane khAsa karIne "magadha" arthAt "bihAra"ne mahattva maLyuM che. itihAsamAM bhautika itihAsa choDI AdhyAtmika athavA AMtarika vicAro ke saMskArono itihAsa ghaNo ja mahattvapUrNa che. AMtarika itihAsa eTale manuSyanI vRtti ane avakrAMti ke utkrAMtino janatA uparano ane te kALanI sabhyatA uparano prabhAva. pachI te prabhAva duSyabhAva ane vinAzakArI hoya ke suprabhAva ane sarjanAtmaka hoya. A badhA prabhAvonuM mULa mAnavIya AMtarika bhAvanAo upara AdhArita che. atyAra sudhI itihAsakAro lagabhaga bhautika itihAsano sparza karIne samaye samaye thatAM deza kALanAM parivartano pragaTa kare che. paraMtu AdikALathI cAlI AvatI manuSyanI svArthaparAyaNatA, krodha, ahaMkAra, mAyA, kapaTa, kAmavAsanA ityAdino je pravAha jagatamAM jaLavAI rahyo che ane jeno itihAsa bahu jUno prakRti tathA vizva sAthe joDAyelo che ane jenA kAraNe itihAsanA bhautika vinAzakArI yuddhathI bharelA je prakaraNo sarjAyA che tevA AMtarika pravAhono itihAsa saMkalita karavo Avazyaka thaI jAya che. ApaNA badhA kathA zAstromAM jagatanA A vikRta bhAvo ane uccakoTinA sAdhanAmaya bhaktibhAvo Dagalene pagale bharelAM paDyA che arthAt zabda zabda te bhAvo zAstromAM guMthAyA che. prakRtino tAMDavakArI itihAsa eka dhAro vizva phalaka para jANe nATakanA khela karI rahyo che. AkhA saLaMga itihAsane tapAsatAM svArtha ane tyAga, te be bhAva mukhyarUpe praphuTita thAya che. svArtha ane tyAganA mULamAM manuSyanI samajaNa ane zraddhA ke nAstikatA arthAt azraddhA e lakSaNo moTo bhAga bhajave che. zrI rAjaprazrayasUtra nAstikatA, svArtha ane uccakoTinA tyAganuM jANe eka 21 ) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityaratna na hoya, tevuM nATaka sUtra che. sUtranA ke kathAnA mukhya pAtro saLaMga eka sajIva bhUmikA bhajave che ane dareka pAtra potapotAnI rIte khUba ja suMdara rIte mUrtimaMta banI nirmANa thayA che, jema koI kalAkAra ArasapahANanI pratimAo khaMtathI ghaDe che, tema sAhityakAra athavA zAstrakAra pAtronuM sajIva nirmANa kare che ane dareka pAtrano ApaNAM mana upara sacoTa prabhAva paDe che. zAstrakAra pAtro dvArA potAnI kathAvastu ke tattva nirUpaNane hubaha Alekhita kare che. kathAzAstro dvArA zAzvata tattvo hIrA-motInI jema camakI rahyA che. ahIM rAjaprazrayasUtramAM AryabhUmi tathA anAryabhUmino mukhya ullekha che. AryabhUmi to samajAya che ke gaMgAnA nikaTavartI pradezo lagabhaga AryabhUmimAM samAviSTa thayA che. jyAre anAryabhUmi tarIke kayo "bhU bhAga" levAmAM Avyo che te bhaugolika daSTie samajavuM kaThina paDe tema che. AryabhUmi tarIke A prakaraNamAM je dezano ullekha che, tyAMno rAjA ghaNo ja buddhizALI, vicakSaNa ane zaktizALI che. sattAnAM badhA sutro teNe potAnA hAthamAM rAkhyA che. Ama rAjA hoziyAra hovA chatAM nAstikatAnI lapeTamAM AvI gayo ane agocara bhAvo pratye khUba ja prabaLa azraddhA dharAvavA lAgyo. jenA pariNAme jana jIvana upara ane tenA potAnA dainika jIvana upara paNa A azraddhAno prabhAva joI zakAya che. dhArmika vRtti ke adhArmika vRtti paralokamAM phaLa ApatI haze paraMtu vartamAna jIvanamAM paNa dhArmika bhAvanAnA khUba ja sArA ane adhArmika bhAvanA ke nAstikatAnA dugdhabhAvo pratibiMbita thAya che. prastuta sUtramAM je rAjAnI vAta cAle che tenuM nAma paradezI rAjA rAkhavAmAM AvyuM che. te nAstikatAnA kAraNe khUba ja hiMsaka pagalAM bhare che. vaLI rAjyamAM nIti-nyAyane paNa sthAna ApI zakyo nathI. pApanAM phaLa bUrAM hoya tevuM na mAnanAro, te pApAcAra pravRttione vega Ape che. jenA pariNAme prajAne tathA rAjakarmacArIone ghaNo ja anyAya thAya che ane hiMsaka baLone protsAhana maLe che. aparAdhI tattvomAM vRddhi thavA lAge che. A zAstramAM spaSTa varNana karavAmAM AvyuM che ke te rAjyamAM pApa pravRttionuM keTaluM UMDu sthAna hatuM. saubhAgyathI rAjAno maMtrI khUba ja Astika, dhArmika vRttino, vicakSaNa ane buddhimAna che. rAjAnI AvA prakAranI nAstikatAnA kuphaLa prajAne keTalA bhogavavA paDe che? te badhuM jANato hovA chatAM bAjI bagaDI javAnA bhayathI sAkSAt rAjAno pratikAra nathI karato. temaja paradezI rAjAnI anaitika bhAvanAone celenja paNa karato nathI. hA mAM hA milAvI kAma calAve che. paraMtu A maMtrI evA koI prabaLa, parAkramI mahAtmAnI #CS 22 05 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** zodhamAM che je rAjAne paDakArI zake ane temanI nAstikatAne nAthI zake. maMtrI khUba ja catura ane rAjanItinAM sUtrono jANakAra che. maMtrI bevaDo pATha adA karI rahyo che. pradhAnamaMtrI citta jyAre zrAvastI Avyo ane kezIkumAra zramaNanA temane darzana thayA tyAre satvara buddhimAna pradhAne potAnA rAjAne sudhAravA mATe kezIkumAra zramaNane potAnA dezamAM laI javAno saMkalpa karyo. ATalI vArtA rAjapraznIya sUtranI pRSThabhUmi che. tyArabAda kezIkumAra zramaNa tyAM pahoMcyA, citta maMtrIe bhakti ane cAlAkIpUrvaka rAjAnI sAthe meLApa karAvyo, kezIkumAra zramaNa ane paradezI rAjA vacce saphaLa vArtAlApa thayo. temAM rAjAno mAnasika parAjaya thayA pachI tenA manamAM AstikatAno udaya thayo, saMpUrNa rAjyamAM nItinI sthApanA thaI, rAjAnuM jIvana parivartana to thayuM ja paNa tenI sAthe saMpUrNa rASTranuM paNa parivartana thayuM. khajAnAno sadupayoga thayo. chevaTe rAjA mahAna tapanI sAdhanA karI paralokavAsI thayA, tyAM sudhInI ati rocaka dharmakathA ghaNI ja preraNA ApI jAya che. rAjAnI rANI 'sUrIkatA" tene A rIte rAjAnuM thayeluM parivartana ayogya lAgatAM ADe raste phaMTAya che, ne potAnuM jIvana hiMsAthI kalaMkita karI durgatine pAme che. 'jevA karma tevuM phaLa'" teno ullekha A zAstramAM karavAmAM Avyo che. nara hoya ke nArI, rAjA hoya ke rANI, karmano siddhAMta to badhA mATe samAna ja hoya che. te bAbatano paNa ullekha A zAstramAM prApta thAya che. AB 23 jayaMtimuni peTarabAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka hRdaya ke aMtarbhAva dhyAnayogI bA. bra. pU. hasamukha muni ma. sA. jainadarzana mAnya Agama yA zAstra dharma kI bahumUlya pUMjI hai / nigoda se nirvANa taka kI yAtrA meM pratyeka bhava meM jIvako usakI upalabdhi nahIM hotI, paraMtu jahA~ jahA~ hotI hai vahA~ vaha cinagArI banakara aMta:karaNa ke dIpaka ko prakaTAne meM sahAyaka banatI hai / Agama hameM dhruvasaMketa detA hai aura isase hamAre jIvana kI rAha khulatI hai / 'mahApuDhaSoM kA yogabala jagata kA kalyANa kare / ' yaha bhAvanAtmaka vAkya hameM una mahApuDhaSoM kI ora zraddhAnvita karatA hai jinhoMne apane yogabala se jagata ke liye jJAna preSita kiyA hai, jo graMtha aura zAstra ke rUpameM hamAre sAmane hai| Agama tIrthaMkaro dvArA preSita hai| tIrthaMkaro ke yoga, upayoga aura jJAna tInoM jaba milate haiM taba Agama kI sphUraNA hotI hai / hama Agama se hamAre kSayopazamAnusAra artha nikAlate haiM, lekina vaha artha to sindhu meM bindu samAna hotA hai / Agama ke sUtroM ko, gAthAoM ko dekheM, par3heM, soceM, jijJAsApUrvaka pratIkSA, anuprekSA kare, to Agama svayaM hameM artha deMge / Agama kAmadhenu hai, vaha hameM dUdha na de tabataka hama unakI sevA kare, bhaktipUrvaka pratIkSA karate rahe, hamArI yaha pratIkSA dhIre dhIre jijJAsA bana jAya aura vaha hameM samAdhAna taka le jAye / zAstra mAtA tulya hai / jaise mA~ ke hRdayarasa kA saMtAna dvArA zoSaNa nahIM hotA, mA~ svayaM vAtsalya se detI hai, vaise zAstra ke artha hama karane jAya to bahuta sImita hogA paraMtu zAstra meM to aneko rahasya bhare paDe haiM, una rahasyoM ko hama zAstra kI bhakti se, vinaya se, jijJAsA se pAye to ye zAstra jIvaMta banakara bhagavat dazA kI hameM anubhUti karAyeMge / prastuta Agama rAyappaseNIya' sUtra meM rAjA pradezI kI Atmakhoja kA bayAna hai / yadyapi unakI Asanastha bhUmikA rAjA kI hote hue bhI AtmA ke saMbaMdha meM jAnane kI jijJAsA prazaMsanIya hai, lekina unameM 24 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAvahArika vivekakA abhAva hone ke kAraNa jo jo prayoga kiye usameM krUratA AyI, prayoga karane kA kAraNa (irAdA) ThIka hone para bhI kriyA ThIka nahIM thii| kriyApradhAna kAraNa se jo phalazruti mile isase jyAdA kAraNapradhAna kriyA se adhika phalazruti milatI hai / zrI uttarAdhyayana sUtra meM 'kezI-gautama' saMvAda ke dvArA ujjupannA aura vaMkajaDA prakRti kI do bhinna bhinna paraMparA ke AMzika badalAva kA sAmaMjasya yA samanvaya batAyA hai / usI sUtra ke eka adhyayana meM zrI namirAjarSi aura indrakA saMvAda bhI AtA hai / sAmAnyatayA praznottara vAdavivAda ke liye hote hai... use savAda taka le jAkara Asanna sthitio kA tAlamela biThAyA jAtA hai| ye adhyayana meM isa bAta kA spaSTIkaraNa indra ke sAtha hue saMvAda se hameM milatA hai| prastuta Agama meM rAjA pradezI aura kezIsvAmI kA saMvAda hai| rAjA pradezI ne bhinna bhinna prayoga karake AtmA ko khojA, lekina usako samAdhAna ulaTA hI milA aMta meM yAdRzI bhAvanA yasya siddhirbhavati tAdRzI isa sUkti anusAra rAjA pradezI ko kezIsvAmI kA sammilana huaa| rAjA pradezI ke AtmA viSayaka prazna aura kezIsvAmI ke pratyuttara- hamArI saba kI daulata bana gayI / rAjA pradezI kA samAdhAna huA, samyaka mArga para Aye / isa preraNAdAyI Agama zrI rAjapraznIya sUtra kA bhAvAnuvAda aura bhASAnuvAda karane kA saubhAgya prANa parivAra kI sAdhvIratnA bindujI evaM rupalajI ko prApta huA yaha Ananda kI bAta hai / usa sAdhvIdvaya kA prayAsa prazaMsanIya hai / maiM aMtarake bhAva se AzIrvAda detA huuN| pUrvAcAryoM dvArA vivecita evaM prerita Agama dohana kA apane kSayopazamAnusAra sevA karate hae unhone jo bhASAnuvAda kiyA hai, vaha Aja kI peDhI ke liye aura Ane vAlI pIr3hiyoM ke liye Atma sAdhanA aura ArAdhanA ke liye preraNAsrota rUpa susevya hogA / saurASTra kezarI pUjyapAda gurudeva zrI 'prANaguru' kI maMgalamaya smRti ko cirasthAyI banAne ke liye zrI guruprANa phAuNDezana aura prANagurukula kI sabhI viduSI sAdhvI ratnAoM kI Agama sevA stutya hai / maiM una sabhI ko dhanyavAda ke sAtha sadbhAvanA preSita karatA hU~ / - sAdhaka 25 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. svarUpa saMzodhakane prabodhita karanAra tAraka sadgurudeva maLI gayA, pathadarzaka kezIsvAmI sAthe saMvAda karatA pradezI Astika banI gayA, para mATe karelA puruSArthane svamAM vALI saMthAre samabhAvI banI gayA, satsaMgano mahimA apAra che ema jANI nija svarUpamAM samAI gayA. Agama pipAsu jijJAsu mumukSu sajjana varga ! ApanI samakSa bAra upAMga paikInuM A bIjuM upAMga rAjapraznIya sUtra pragaTa karI rahyA chIe. upAMga sUtronI racanA aMga sUtronA AdhAre thAya che. aMganI rakSA kare te upAMga, aMga mATe upayogI bane te upAMga, upakaraNanuM kArya kare te upAMga, yogane upayogamAM joDAve te upAMga. aMga ane upAMga banne judA che chatAM e paraspara upayogI banatA hovAthI aMgopAMga kahevAya che. A upAMgamAM rAjA pradezInuM varNana Ave che. te deha ane AtmA eka che tema mAnato hato. romAMca bhareluM A kathAnaka che. pradezI rAjAnuM adharmI jIvana kezIsvAmInA satsaMge bhavya, divya, ramya banIne parivartanano itihAsa sarjI jAya che. = prastutasUtramAM pradezI rAjAnI prAcIna ghaTanA hovA chatAM arvAcIna lokonA nAstikapaNAne, svArthane, svajana-parijana sAthenA rAga-dveSane, hiMsAdikrUra pariNAmone ityAdi bhAvone nAza karavAno puravaTho pUro pADe che. pApI paNa puNyazALI bane che. duSTAtmA suSThu banI divya sukhopabhogamAM utpanna thAya che. pApanA palaTAthI prApta thatAM puNyanA puMjanA puMja, devalokamAM jyAM zAzvata divya sAmagrI nakazIdAra zilpathI svAbhAvika, zarIranA dareka aMgopAMga mATe sukhAvaha suvA, rahevA, besavA, paheravA, oDhavA Adi Adi AkAre AkArita thayelI che, tyAM laI jAya che ane tyAMthI paNa te puNyarUpI sakhA, sahayoga ApIne paramadhAmamAM pahoMcADe che. AvI saMjIvanI bharelI jaDIbuTTI samuM A sUtra che. Avo mitro, ApaNe tenA eka-eka prasaMgane jANIe ane AgaLa vadhIe. bharatakSetramAM AmalakappA nAmanI samRddha nagarI che tyAM-- na maLe koI lAMciyo ke na maLe koI khUnI ke gaThiyo. prajA sukhapUrvaka nyAyanItithI jIvI rahI hatI. tyAMnA zveta rAjA ane dhAriNI devI zubha lakSaNavaMtA ane vizuddha vaMzanA hatA. te nagarInA aMbasAla vanamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI grAmAnugrAma 26 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. viharatA-viharatA parivAra sahita padhAryA. azokavRkSanI nIce nirdoSa jagyAmAM avagraha dhAraNa karIne utaryA. tyAM rahelI zuddha kALI zilApATa upara paryakAsane rahI saMyamatAthI AtmAne bhAvita karatAM rahevA lAgyA. A avasare, asaMkhyAta kroDAkoDI yojana dUra, upara UrdhvalokamAM saudharma nAmanA devalokarUpa dezanA batrIsa lAkha vimAnarUpa nagaranA mAlika zakrendra mahArAja rAjyasana upara birAjamAna hatA. te devaloka nagara ardha caMdramAnA AkAre hatuM, vaccovaca paMcAyataMsaka vimAna(nagara) zobhatA hatA. pAMcamA vimAnanI pUrva dizAmAM asaMkhyAta yojana dUra tirachuM sUryAbha nAmanuM vimAna sADAbAra lAkha yojana laMbAI-pahoLAI vALuM, cAra hajAra ratnamaya daravAjAthI zobhatuM; kudaratI paulika pRthvImaya jharUkhA, jhumara, gokha, gavAkSikA, padmavara vedikA, jALIyA ityAdithI zobhatuM; teja puMjathI jhaLahaLI rahyuM hatuM. temAM pAMca sabhA hatI. prathama upapAta sabhA. te devone utpanna thavAnI jananI sama hatI. temAM kudaratI rIte paugalika saMyoga thatA puNyazALI AtmA IhalokanA dehane choDI paraloka rUpa A zayyAmAM utpanna thatA. te paudgalika zayyAno AhAra laIne aMtarmuhUrta sudhI vRddhi pAmatA temaja tadbhavarUpa vaikriya zarIra dhAraNa karI letAM, jeTalI UMcAI pahoLAI prApta thavAnI hoya teTaluM zarIra AhAra dvArA bAMdhatA. zarIra racyA pachI indriya, zvAsocchavAsa tathA bhASA ane mana eka sAthe taiyAra karI letA. jANe ke koI navayuvAna nidrAmAMthI UThyA hoya tema tyAM utpanna thatAM. have huM zuM karuM? A kSetra huM kyAMthI pAmyo? tema vicAre tyAM to pariSadanA devo hAjara thatAM. A rIte suryAbhadeva paNa tyAM utpanna thayA.je nAmanuM vimAna hoya te nAmanA deva kahevAya che. Abhiyogika devo sevAmAM hAjara thaI bIjI abhiSekasabhAmAM sUryAbhadevano abhiSeka karI, trIjI alaMkAra sabhAmAM laI jaIne aMga lUchI, AbhUSaNAdi dhAraNa karAvavAthI divyatAthI zobhatA A sUryAbhadevane cothI vyavasAya sabhAmAM laI jaI, tyAM rahelA dareka padArthano paricaya karAvI, ratnamaya pustakane karakamalamAMdharIne, tyAMnI rItarasamanI jANakArI vAMcavAthI prApta thaze, tema hAtha joDI darzAvyuM. tyAMno khyAla laIne potAne maLelA A divya khoLiyAmAM sAthe rahelA puNyasakhAnA sahAre kSayopazama bhAvathI zIdhra caturAI dakSatA prApta karI letAM, trIjuM jJAna avadhijJAna maLela hatuM, teno paNa jarUra paDe tyAM upayoga karatAM, tyAMnA mAhitagAra banyA pachI tyAMnI sarvariddhi, siddhio ane aneka rUpa vikrvaNA karavAnI zaktithI jANakAra banI; dareka vastu potAnI che tema jANI agramahiSI, deva, devI, anIkAdi sarva parISadanA devonI mAlikI hAMsala karI tenA maya banI jaIne mAre rahevAnuM che, ema vicArIne sUryAbhadeve te vyavasAya sabhAmAMthI bahAra nIkaLI pAMcamI sudharmAsabhAmAM praveza karyo, praveza karIne siMhAsana para birAjamAna thayA. tyAra pachI te sabhAmAM naisargika goThavAyelA Asana upara cAra hajAra sAmAnikadevo; cAra agramahiSI devIo, parivAra sahita traNa sabhAnA devadevIo, sAta senAnA devo, sAta senAdhipatio, soLa hajAra AtmarakSaka devo, temaja sUryAbhavimAnamAM rahelA anya deva devIo birAjamAna thayA. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryAbhadevanuM svAgata karavA mATe AnaMda pramoda manAvavA mATe nATaya, gIta, vAdya, taMtrI, tala, tAla, bIjA vividha vAjAone vAdhakaLAmAM dakSa devo vagADe che. AvA prakAranI riddhi ane pAMce ya indriyanA sukhopabhogamAM lIna nahIM banatAM sUryAbhadevanuM dila udAsIna vRttithI kaMIka jhaMkhI rahyuM che, tethI sukhabhoganA divya bhogomAMthI tRpta na thatI vRttine upADIne temaNe avadhijJAnano upayoga mRtyulokamAM mUkyo. tyAM temaNe prabhu mahAvIrane AmalakappA nagarInA udyAnamAM zilApaTTaka para birAjamAna joyA ane darzananI jhaMkhanA sateja banI dIlacaspI jAgI, jotuM hatuM te maLI gayuM. AnaMda vibhora banatA jaladIthI UbhA thayA, siMhAsana ane pAdapIThathI nIce utaryA, IzAnakhUNAmAM prabhunI dizAmAM thanaganatA zarIrane vIrAsana mudrAmAM goThavIne mAthuM dharatI para praNipAta karatuM rAkhIne gamotthaLathI stuti karI UThyAM. upAsanAne jhaMkhatI vRttie prabhu sAthe asaMkhyAta yojana dUrathI joDANa karyuM. siMhAsana upara AvyA. Abhiyogika devone bolAvyA, prabhunA darzane javuM che, vimAna taiyAra karo, tevI AjJA ApI. sughoSA ghaMTA raNakI UThI. tamAme tamAma devadevIonA dilamAM darzana karavAnI bhAvanA jAgRta karI. aSTamaMgalAdi saMpUrNa rasAlo kevI rIte goThavAyo ? te vAcakavarga prastuta sUtra vAMcIne jANI le. bhagavAnanI bhakti karavAnI bhAvanAthI bhAvita sUryAbhadeva sahita sarva deva-devIo vimAnamAM goThavAIne nIce AvyA. bhoganA bhogI yogInA yogamAM upayogI banIne rahyAM. pradakSiNA karIne paryupAsanA karatAM pravacana sabhAmAM goThavAI gayA. nigraMtha pravacanamAM nIkaLatI prabhunI zruta gaMgAmAM sUryAbhadeva snAna karavA lAgyA. temane temAM saMtuSTI prApta thatI hatI. huM sarvajJa kyAre banyuM ? te bhAvanA UbharAtI hatI. pravacana pUrNa thatAM loko gayA pachI sUryAbhadeva UbhA thayA. prabhunevinItabhAve prazna karI UThayA- he prabho ! huM bhavasiddhika chuM ke abhavasiddhika ? he prabho! huM samyagdaSTi chuM ke mithyAdaSTi ? he prabho huM paritta saMsArI ke aparitta saMsArI ? huM sulabhabodhi chuM ke durlabhabodhi ? huM ArAdhaka chuM ke virAdhaka ? huM carama chuM ke acarama ? bhagavAne javAba Apyo- he devANupiyA! tame bhavI, samyagdaSTa, parittasaMsArI, sulabhabodhi, ArAdhaka ane carama jIva cho. asaMkhyAta kroDAkroDI yojanathI potAnuM pariNAma patra levA AvelA sUryAbhadeva potAnuM pariNAma patra sAMbhaLIne atyAnaMdita thayA. jANe ke bhUkhyAne ghevara maLyA. tRSitane kSIra samudranuM pANI maLyuM. teno AnaMda evo UbharAyo ke bhItaramAM samAvI na zakyo. tethI temaNe prabhu pAse potAnA AnaMdane saMgIta ane nATaka dvArA vyakta karavAnI AjJA mAgI. vItarAgI prabhu mauna rahyA; temAM jarAe anumodanA na karI. sUryAbhadeva bolyA- he prabho ! Apa to mArA bhAva jANo cho huM gautama Adi zramaNonI sAme mArI zruta bhakti pradarzita karIza, temaNe zatazata dhArAe bhaktine varasAvavA 28 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzamAM raMgamaMca banAvyo. potAnI jamaNI bhujAmAMthI AbhUSaNothI yukta 108devakumAro bahAra kADhayA, DAbI bhujAmAMthI alaMkArothI yukta 108 devakumArIo bahAra kADhI. 216 rUpo dvArA prabhune vaMdanAbhiSeka karAvyo ane soLa svarathI yukta ogaNapacAsa vAjiMtro vikarvita karIne 108 vAjiMtra vAdakone banAvyA. A rIte sapta svarI bhaktigIta saMgIta relAvI dIdhuM. vAtAvaraNane guMjAyamAna banAvyuM. tyAra pachI 216 AtmAo dvArA katAra baddha ekasAthe vaMdanA, satkAra, sanmAna gurubhagavaMtono karIne aSTamaMgalanA prathama nATakathI laIne A vizvamAM jeTalA pramANamAM vizrasA, mizraNA ane prayogasA pudgalonA AkAra thAya che, te badhA ja AkArarUpamAM goThavAIne nATaka darzAvyA. tyAra pachI bAhmIlipinA kakArathI mAMDI makAra sudhInA nATako batAvyA jANe ke devabALaka khudalipI banI gayA hoya tevuM dazya Abehuba darzAvyuM. A rIte ekatrIsa nATaka upasthita karyA ane batrIsamuM nATaka bhagavAna mahAvIra svAmInA bhavonuM hatuM. temAM bhagavAna mahAvIranA janmathI nirvANa sudhInA vartamAna bhavanA prasaMgonA nATaka dekhADyA. chelle vaMdanA karI potAnI bhaktinA sAdhano banAvavA mATe asaMkhyAta Atmapradezo bahAra kADhayA hatA te saharI lIdhA ane jevA pote ekAkI hatA tevA prasannacittavALA sUryAbhadeva banI gayA. A badhAno paramArtha e ja che ke temanI bhItarI bhAvanA mokSa javAnI che. potAnI yogyatArUpa pariNAma sAMbhaLIne pAriNAmika bhAva dvArA A pramANenA maLelA siddhinA sAdhano sarvajJanI sAme mAmUlI mAtra che. amane baMdhanarUpa lAge che. baMdhanamukta to mokSagAmI AtmA che. kevaLajJAnI paramAtmA che. te kevaLajJAnane prApta karAvanAra karmadhArI AtmA pAse zrutajJAnanuM mAdhyama che. tenAja AlaMbane pAra pamAya che. mATe zramaNa nigraMtho tame je karI rahyA cho te ame karI zakatA nathI. tenuM duHkha vyakta karavA aSTamaMgala dvArA AThakarmathI baMdhAyelA ame mam = mamatA, galuM = gALI nAMkhI, nirvANa pAmIe, tevI bhAvanA bhAvIe chIe. prabhu mahAvIranA nirvANanuM nATaka eTalA ja mATe prastuta karyuM hoya! tema karI sUryAbhadeva jyAMthI AvyA hatA tyAMja pAchA cAlyA gayA. kAraNa ke te bhavabaMdhanathI baMdhAyelA hatA. vAcakavarga A badhA dezyo joIne gautama svAmIe sarva nigraMthonI samasyA dUra karavA prazna pUchyA, prabhu ! A koNa hatA? tenI riddhi siddhi kyAM cAlI gaI? prabhue temano javAba khUba vistArathI Apyo che. temanA bAMdhelA puNya pujanA kAraNe sUryAbha vimAna-nagaranA AkAra prakAranA bhAvone cAra palyopama sudhI ekadhAro bhogavaze tyAra pachI mahAvidehakSetramAM mahAna sukha-samRddha mAtApitAne tyAM daDha pratijJakumArarUpe utpanna thaze. dIkSA leze, karmakSaya karI sarvajJa banI aghAti karma nAza karI mokSa jaze. A varNana tame vAMcatA thAkazo nahIM. te varNananuM myujhiyama evuM to bhAvavAhI che ke tame vAMcI cittane tenuM darzana karAvazo. tamArA ahIMnA kArIgaro, zilpIo jhAMkhA lAgaze. paudgalika dravyanI duniyA anaMtajIvonA aneka AkAranA saMsthAne saMsthita thaI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. te karmAdhIna hoya che. tenA AbhAmaMDaLanA paDachAyA je AkAre hoya te AkAre AkArita thaIne bhogAyatana bane che. te badhA AkAro zRMgArAdi rasAdhIna hoya che. phakta zAMta rasAdhIna kAryotsarganI mudrA che. temAM paNa AkAranI AbhAnA paDachAyA te rIte AkArita thayA hoya che ane te mudrA sarva jIvone abhaya denArI hoya che temaja badhAne priyakArI, AnaMdakArI, AlhAdakArI lAge che. tevI jina mudrAo tyAM che, paNa devo tene paudgalika mAne che ane vAstavika AtmA jinezvara bhagavaMta tirachAlokamAM jyAM birAjatA hoya, tyAM darzana sevAbhakti karavA Ave che. tethI nirNaya thAya che ke AtmA-AtmAne namaskAra kare che, nahIM ke jaDane. temane jaDa thavuM nathI, jIva che to jIva ja rahevuM che zuddha-buddha thaIne mokSe javuM che. mATe koI devonI nakalanA nakazA dorIne, nakala banAvIne, hiMsaka bhAvo vadhArIne, koI ekendriya agni pANI vanastapinA prANa harIne pUjA na karatAM, bhAva pUjA karI potAne maLelA paMcAMgathI praNipAta karazo to A vAMcana vairAgyanI vRddhi karAvI vItarAga banAvaze. astu. gautama gaNadhare bhagavAnane pUchyuM- bhagavAn ! sUryAbhadeve AgalA bhavamAM evuM zuM kArya karyuM jethI A riddhi-siddhi maLI? paramAtmA javAba ApatA kahe che- aho AyuSmAna zramaNo ! tadAkALe kekayArdha deza tenI zvetAmbikA nagarI ane magavana udyAna hatuM. te nagarIno rAjA pradeza hato. hato. te jijJAsu jIva khoja khudanI karato hato paraMtu svadezathI bhUlo paDI paradezamAM arthAt pudgalomAM potAnA dezane meLavavA mathato hato ane jIvonA jIvana upara kUra, hiMsaka prayoga karato hovAthI te adharmI, pracaMDa, cAMDAla, hiMsaka, raudra, pApI vagere-vagere vizeSaNa pAmyo hato. mAro, kApo, chedo tevA zabdano pralApa karato thaI gayo hato. temanA puNyanA yoge svadeza zodhavAmAM sahAyaka bane tevo kalyANamitra, tenA manorathanA cittane cidAnaMdI banAve tevo citta nAmano sArathi maLyo hato. te roja kAmanA karato mArA mitra rAjAno ratha vahana karI kyAre svadezamAM pahoMcADuM. banyuM paNa evuM ke ekadA zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjAnI pAse rAjAnI AjJA pramANe javAnuM thayuM. citta sArathi tyAM pahoMcyo ane thoDo samaya tyAMja rahyo. ekadA temaNe sAMbhaLyuM pArzva prabhunA saMtAna paraMparAnA kezIsvAmI zramaNa padhAryA che.(ke = pANI, zI = zItala) zItala pANI jevI vANInI jharaNI vahAvI rahyA che. te dezanA sAMbhaLavA tyAM pahoMcI gayo. dezanA sAMbhaLI, bAra vratadhArI zrAvaka banyo. kezI zramaNane vinaMtI karI, potAnA nagaramAM padArpaNa karAvyuM. te ja udyAnamAM mitrarAjA pradezIne ghoDA khelAvatAM khelAvatAM te ja sagurudevanI samIpe laI Avyo. guziSyanuM milana karAvI mAdhyama banI kalyANamitre pradeza rAjAnA cittano sAco sArathi banI gurudevane kahyuMniDaratApUrvaka A bhUlA paDelA rAjAne potAnA svadezamAM pahoMcADo. meM ApanA sudhI pahoMcADyA che. pradeza nAstikavAdI hovAthI kezI svAmIne jaDa, maMDa, ajJAnI vagere vagere mAnato hato. to paNa tenuM dila saMtanA prasannavadana ane nirdoSa jayaNAvALI dehalatA para 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. mohI paDyuM hatuM. tethI temaNe nikhAlasapaNe AtmA nathI, tevI carcA AraMbhI ane deha tathA AtmA judAja che, tevA uttara gusvarya kezI svAmIe ApyA. A baMneno rasaprada saMvAda dAdA-dAdIthI zarU thAya che ane vahetA pavananA udAharaNathI pUrNAhuti pAme che. prazna- bhaMte! mArA dAdA pApI hatA, narakamAM gayA haze. teno huM vhAlo putra hato to te mane cetavavA kema nathI AvatA? uttara- pradezI ! koI para puruSa tArI priya patnI sUriyakatA sAthe manovAMchita bhoga bhogave to tuM tene zuM daMDa Ape? bhaMte ! tene mArI nAMkhu, zULIe caDhAvI dauM. pradezI ! te puruSa ema kahe ke rAjanuM! mane mArI nAkho tenI pahelAM mArA saMbaMdhIne huM kahI AvuM, AvuM pApa na karatA to tuM tene javA dekharo? nA-prabhu nA. basa, pradezI! tArA dAdA AvavA icche che paNa tyAMnA narakapALa AvavA detA nathI. taduparAMta narakamAMthI na AvavAnA cAra kAraNo darzAvyA, samajAvyA. bhate ! mArI dAdImA dharmiSTha hatAM. te devalokamAM gayA hoya, tyAMthI te mane ema kahevA kema AvatA nathI pradezI tuM pApa na kara. uttara- he pradezI ! tuM nAhI dhoI, sApha sutharo thaIne, deva maMdire jato hoya tyAre koI saMDAsamAM Ubho rahelo mAnava bolAve, rAjanuM! ahIM padhAro, beso, UbhA raho, zayana karo; to tuM zuM kare? bhaMte ! huM te gaMdakImAM ekakSaNa paNa na jAuM; pAyakhAnuM to bhAre gaMdu hoya. evI jagyAmAM huM zI rIte jaI zakuM? pradezI ! devone mRtyuloka tevo gaMdo lAge che. tenI durgadha cAraso, pAMcaso yojana sudhI uchaLe che, tethI deva ahIM AvatA nathI. taduparAMta cAra kAraNe deva paNa ahIM AvatA nathI. jo pramukha kAraNe devo ahIM Ave tyAre prathama abhiyogika devo pAse bhUmi sApha ane sugaMdhita karAve che pachI nIce Ave che. prazna- bhaMte! meM AtmAne zodhavA mATe eka corane kuMbhamAM pUryo, upara majabUta DhAMkaNuM dIdhuM, tenA upara cokI pahero rAkhyo. be traNa divasa pachI joyuM to te cora marI gayo hato paNa koIe jIva nIkaLatA joyo nathI. tethI deha ane AtmA eka che. uttara pradezI ! zikharavALI eka kuTira, bArI-bAraNA sajjaDa daIne chidra vinAnI UMDI banAvI hoya ane temAM besI koI bherI vagADe. teno avAja pradezI bahAra nIkaLe kharo? hA, prabhu! bahAra nIkaLe. tevI ja rIte jIva paNa bahAra nIkaLI jAya. mATe mAnI jA. AtmA ane deha judA che. prazna- maMte! ekavAra mArI sabhAmAM koTavALa corane pakaDI lAvyo. tene meM mArI nAkhI kuMbhamAM bharI, DhAMkaNuM baMdha karyuM. tyAra pachI keTalAka divasa jatAM temAM joyuM to aneka kIDA khadabadatA hatAM. prabho! temAM te jIva kevI rIte AvI gayA? tene AvatA koIe joyA ja nathI, tethI deha ane AtmA eka che. uttara- pradezI ! te lokhaMDane kyAreya dhameluM joyuM che. o). Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA prabhu ! joyuM che. te kevuM hoya ? lAlaghUma agniyukta. te lokhaMDamAM chidra hoya che? nA. topaNa temAM agni pravezI jAya che. evI ja rIte apratiruddha jIva paNa game tyAM pravezI zake che. pradeza rAjAnA dilamAM gudeva prativizvAsa besato gayo. te potAnA pApanI vAta sApha-sApha karato gayo. prazna- jijJAsu dila pradezI kahe che, prabho! koI eka taruNa bANAvaLI eka sAthe pAMca bANa pheMkI zake che te temAM kuzaLa che ane maMdabuddhi bALaka te kema pheMkI zakato nathI ? AtmA hoya to tAkAta sarakhI ja hovI joIe ne? uttara pradezI! vAta to tArI barAbara che. paraMtu zuM te samartha taNa puruSa khavAI gayelA, jUnA thaI gayelA dhanuSya dvArA jIrNa bANa pheMkavA samartha thaI zake? nA, te vacceja tUTI paDe. basa pradezI ! te to sAdhananI kSamatA upara kArya thAya che. taSNa puruSa ane bALakanI sakSamatAno taphAvata che. te paNa talma thAya tyAre teTalI ja tAkAta dharAve che. mATe AtmA zarIrathI judo che. prazna- bhate ! koI taruNa ghaNo boja upADI zake ane te vRddha bane pachI kema upADI zakato nathI? uttara pradezI ! evuM ekAMta nathI. haTTA-kaTTA mAnava pAse pradezI! bhAra upADavAnI kAvaDa hoya paNa te bilakula jIrNa saDelI thaI gaI hoya, to temAM bhAra bharIne laI jaI zake kharo? nA, prabhu! te tyAM ja tUTI jAya. to pradezI! tyAM sAdhananI majabUtAInI khAmI che. sAdhana majabUta hoya to pelo vRddha puruSa paNa upADI zake che mATe tuM mAna ke jIva ane zarIra judA che. prazna- maMta! jIvatA mAnavane jokhyo ane pachI tene mArI nAMkhIne jokhyo, to baMnenuM vajana sarakhuM ja thayuM. jo jIva ane zarIra baMne judA hoya to vajanamAM taphAvata thavo joIe mATe baMne eka che. uttara pradezI ! koIvAra te mazaka joI che. te khAlI hoya tyAre jokhI che? hA prabhu, jokhI che, pachI havA bharIne jokhI che. hA prabhu, baMne vakhate te vajana sarakhuM ja rahyuM che. pradezI ! AtmAno agurulaghuguNa che tethI te haLavo-bhAre thato nathI. jema havA ane mazaka judA che. tema AtmA ane deha judA che ema mAna. prazna- maMte ! meM eka corane mArI TukaDA karI-karIne joyuM paNa temAM jIva dekhAyo nahIM. uttara- kezI svAmIne hasavuM AvI gayuM te bolI UThyA, tuM to pelA kaThIyArA karatAM paNa mUDha lAge che. prazna- he bhate ! te kaThIyAro vaLI koNa hato? uttara- kezIsvAmI bolyA, tenuM udAharaNa A pramANe che ekadA keTalAka vanajIvI AtmAo lAkaDA levA gayA. teo sAthe agni paNa lIdhI hatI. badhA kArya karavA AgaLa gayA. eka puruSane kahetA gayA ke tuM ahIM rasoI pakAvI rAkhaje. agni olavAI jAya tyAre araNInA lAkaDAmAMthI agni pragaTAvI leje. pelo kaThIyAro agni pragaTAvavAnI rIta jANato na hovAthI agni olavAI gaI tyAre teNe .. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ araNInA kASTha bhegA karyA ane pachI TukaDe TukaDA karI nAMkhyA paNa agni maLyo nahIM, rasoI banI nahIM, pelA loko AvyA, vile moDhe beThelA, nirAza thayelA te puruSane pUchavAmAM AvyuM, kema che bhAI? teNe kahyuM- agni koI jagyAethI jaDyo nathI, rasoI banI nathI. tyAre eka dakSa vanajIvIe araNI lIdhI bIjA kASThamAMthI zara banAvyuM te zarane araNI sAthe ghasyuM, agni pragaTayo rasoI banI gaI, sau jamIne saMtuSTa thayA. he pradezI ! te paNa pelA mAnavanI jema karyuM. tethI tuM vadhAre mUDha cho. pradezI thoDo namra banIne bolyo prabhu! AvaDI moTI sabhA vacce mArA para Akroza karo, khIjAI jAo, nirbharjanA karo te ThIka kahevAya? kezI zramaNa bolyA pradezI ! parSadA keTalA prakAranI hoya che, te tuM jANe che? hA jANuM chuM. RSinI, brAhmaNanI, kSatriyanI, gRhapatinI ema parSadA cAra hoya. te aparAdha kare to tene zuM zuM daMDa devAya? bhaMte ! kSatriya pariSadano aparAdha kare to hAtha paga kApI mArI naMkhAya. brAhmaNa pariSadano aparAdha kare to upAlaMbhapUrvaka zunaka(pApI-aparAdhI)nA nizAnathI aMkita karIne nirvAsita karAya. RSi pariSadano aparAdha kare to ati aniSTa nahIM evI vANI vaDe upAlaMbha devAya. gRhapati aparAdha kare to ghAsanA pULAmAM bAMdhI saLagAvI devAya. kezI svAmI vAtsalyathI bolyA- pradezI! tuM daMDanItithI paricita cho chatAMe mArI sAme pratikULa vartana kare che. jethI haLavI AkrozavANI mUDha banIne sAMbhaLavI paDe che. pradezI khuza thayo namra banIne bolyo- prabhu ! huM jema-jema viruddhamAM boluM tema tema mane UMDI samaja Ave te apekSA rAkhIne huM boluM chuM. kezI zramaNa bolyA vyavahArakonA cAra prakAra che. eka mIThI vANI bole che paNa kaMI ApatA nathI. eka mIThI vANI bolatA nathI paNa Ape che ane eka mIThIvANI bole che ane Ape paNa che, A traNa vyavahArI che tathA je detA nathI ane mIThA vacana paNa bolatA nathI te tadana avyavahArI che. A rIte rAjana! tuM vyavahArI cho. rAjAe raju karelI sAphasApha vAto dvArA dayALu kezI zramaNe temanI mAnasa sthiti jANI lIdhI. vastu tattvane zodhanAro che, ema paNa mAnyuM. je prayogo karyA hatA te paNa sAMbhaLyA. te prayoga pAchaLa rAjAnI prakhara tarka zaktine paNa pIchANI teNe kyAM-kyAM doSa karyo hato te paNa darzAvyuM. uparAMta kahyuM- pradezI! zrama ghaNo karyo paNa bIjA upara. jo tArA upara karyo hota to tuM pAmI jAta. pradezI bolyo- prabho ! tame dakSa, kuzaLa, catura cho. mane hatheLImAM AmaLAnI mAphaka AtmA dekhADone! teTalIvAramAM havA AvI, vRkSa velI DolavA lAgI. munirAja bolI UThyA, pradezI ! A zuM DolI rahyuM che? vRkSa velaDIo. tene koNa DolAvI rahyuM che? prabhu! havA. te havA tane dekhAya che? nA prabhu. pradezI te to zarIradhArI havA che to paNa dekhI zakAtI nathI paNa te sparzathI, kAryathI anubhavAya che. tema AtmA amUrta hovAthI dekhI zakAto nathI paNa anubhavAya che. A rIte kezI zramaNa ane pradeza rAjAnA saMvAdano vArtAlApa kyAreka komaLa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAmAM to kyAreka kaThora bhASAmAM thayo. hAthI kuMthavA viSe, prakAzanI vyApakatAnAM udAharaNo ApI ApIne samajAvyo to paNa na samajyo. tyAre chelluM joradAra daSTAMta lokhaMDanA bhArAne vahana karanAra kadAgrahI puruSanuM ApyuM, coTa lAgI ane pradeza rAjA samajI gayo. temaNe kahyuM- he prabho ! mane upadeza Apo, mane dharma samajAvo, tevI mAMgaNI karI. citta sArathi ane rAjA sahita moTI parISadamAM kezI svAmIe upadeza Apyo. te pradezIe sAMbhaLyo ane dilamAM utAryo ane bAra vratadhArI zramaNopAsaka banI gayo. te vinaya karyA vinA ravAnA thavA lAgyo. kezI svAmI gurudeve Takora karI. temaNe namratAthI kahyuM aMtaHpura sahita AvatI kAle AvuM chuM. Avyo, vaMdaNA karI, kSamApanA svArthI, upadeza sAMbhaLyo. chelle RSirAje zikhAmaNa ApI-pradezI ! ramaNIya thaIne jAya che pachI vanakhaMDa samAna, nRtyamaMDapa samAna, telanI ghANI samAna, zeraDInA vADha samAna aramaNIya banI jato nahIM. prazna-prabhu! teno Azaya zuM che? uttara-pradezI !vanakhaMDa pahelAM patra-puSpathI dIpe che paNa pAnakhara RtumAM te araNya banI jAya che. nATyagRha, nRtya thatuM hoya tyAre prekSakothI zobhe che. pachI khAlI thaI jAya che. ghANImAM palAIne talanuM tela nIkaLatuM hoya tyAre ghaNA sAnI khAnArA lokothI bhUmi dIpe che pachI khAlI thaI jAya che. zeraDIno vADha pIlAto hoya, rasa pIvAtA hoya tyAre khetara sAruM dekhAya che ane pachI ujjaDa thaI jAya che. tema atyAre tuM dharmavratathI bharyo-bharyo dekhAya che pachI khAlI nahIM thaI jato. nA prabhu nA, huM tevo nahIM thAuM. mArA sAta hajAra gAma che, tenA cAra vibhAga pADI daIza; eka bhAga rAjya mATe, bIjo koThAra mATe, trIjo aMtaHpura mATe ane cotho bhAga dAnazALA mATe. dAnAzALamAM anAtha, bhikSu, garIba lokone niHzulka bhojana karAvavAmAM Avaze. huM to zIlavrata, guNavratathI mAruM jIvana yApana karIza. AtmAnuM bhAvana karato vicarIza. A rIte Atma saMzodhaka pradezI gucaraNanA dAsa banI pAchA pharyA. gurudeva vihAra karI gayA. pradezI svadezI banI sarvabhAvathI udAsIna banavA lAgyA. te temanI paTTarANI sUriyakatAthI sahana na thayuM. tenI manodazA bagaDI. patine mAravAno peMtaro racyo. kumAra sUriyakatane vAtathI vAkepha karyo. putra temAM sahamata na thayo. AkharamAM jIdaMgIbhara ardhAginI banelI patnI vAsanAthI vAsita banI patideva para vipharI gaI ane lAga joIne bhojanamAM, vastramAM, alaMkAra AbhUSaNomAM, suMghavAnA padArthomAM jhera bheLavI dIdhuM. rAjA jamavA beThA, bhojana karyuM, vastrAdino upayoga karyo ane kAtila jhere teno bhAva bhajavyo. paraMtu rAjA pradezI svadezI banI gayA hatA. tene potAnA dezamAM vasavAno mArga maLI gayo hato. samatAno rasto sIdho jato hato. te pradeza rAjA potAnA zIlAMga vratarUpa rathamAM AruDha thaI, manarUpI citta sArathine kahetA hatA, bhAI rasto kaparo che; jALavIne calAvaje. have kAtila jhera AMtaraDAmAM pahoMcI vasamI, dA, dusahya vedanA UbhI karI. ugra azAtA vedanA, khADA, khaDiyA vacce moharAjA tene pADI devA mAMgatA hatA. paNa samatAbhAvI citta sArathi cAlAka 34 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI tenA rathane haLave-haLave dorIne pauSadhazALAmAM laI gayo. darbhAsana poMjIne tenA upara besADyA. prasannacitta rUpI mitranA sahAre rANInA kAvatarAne jANavA chatAM roSa rAkhyA vinA kSamAbhAvamAM jhUlavA lAgyA. arihaMta bhagavaMta ane gurubhagavaMtane vaMdana karI khamAvyA aticAra AlovI, bAravrata pAchA uccAryA. AlocanA karI potAnA aDhAre-aDhAra pApasthAnanA aMtaHkaraNa pUrvaka zAMtacitte pratyAkhyAna karyA. aNasaNavrata AdaryuM (cAre ya AhAranA paccakhANa karyA) chellI kAyAnI mAyA paNa choDI chellA zvAsocchavAsa sudhIno saMthAro karI lIdho. sarvajIvo pratye dayAbhAva rAkhI, kALanA avasare kALadharma pAmI, he gautamAdi zramaNo!te saudharma, prathamadevalokamAM sUryAbhavimAnanI upapAta zayyAmAM sUryAbhadeva tarIke utpanna thayA. je hamaNA ApanI samakSa AvIne gayA. A che sUryAbhadevano itihAsa. dhanya ho munirAja kezI zramaNane ane dhanya ho rAjA pradezIne. AkharamAM je jene zodhatA hatA, tene prApta karIne rahyA. AvI che rasabharI romAMca bharI vArtAno itihAsa. ApaNane aneka prakArano bodha ApIne jAya che. nAnakaDuM Agama ghaNuM ghaNuM kahIne jAya che. tene tIvrabuddhithI tulanAtmaka bhAvathI vAMcazo to kalyANa thaI jaze. astu.... AbhAra-dhanyavAda-sAdhuvAda : prastuta AgamanA rahasyone khullA karato aNamolo abhigama preSita karanAra, mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA guva pU. zrI jayaMtilAlajI ma.sA.no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye pU. triloka muni ma.sA.no yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU. girIza gurudevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM. A Agamane sazobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAva bharI alaMkata karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, Agama manISI pU.trilokamunivaryane mArI zatakoTI vaMdanA pAThavuM chuM. - muni puMgavonA caraNAnugAmI, utsAhadharA, prAraMbhelA kAryane pUrNatAnA pagathAre pahoMcADanArA, Agama gujarAtI anuvAda saMskaraNanA udbhavikA, nipuNA, kArya niSThA, kRtajJA, ugratapasvinI mama bhaginI temaja suziSyA sva. sAdhvI zrI uSAne dhanyavAda ApuM chuM. Agama avagAhana kAryamAM sahayogI sAdhvIratnA puSpAbAI ma., prabhAbAI ma. evaM vIramatI, hasumatI, vIramatI sahita sevArata reNukA-rUpA Adi dareka gurukulavAsI sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa karI, Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA yazasvI saha saMpAdikA mama ziSyA-praziSyA sAdhvI ratnA DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. prastuta AgamanA anuvAdikA che amArA viduSI praziSyo bindubAI ma. evuM rUpalabAI ma. jemaNe satyapuruSArtha karI anumodanIya svAdhyAya karyo che. teo paNa satata saMyama-tapathI AtamabhAvanA bhAvI karmakSaya karavAno satata puruSArtha karatA rahe ane biMdumAMthI jJAnanA siMdhu bane, temaja rUpalamAMthI cAritranI kaMpaLa khIlAve, tevI kAmanA sahita maMgalabhAvanAe temanA puruSArthane biradAvuM chuM, dhanyavAda ApuM chuM. AgamaniSThAthI sevA ApanAra zramaNopAsaka mukuMdabhAI pArekha, maNibhAI zAha evaM jayavaMtabhAI zAha, kumArI bhAnubahena pArekhane dhanyavAda. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guruprANa phAunDezananA mAnaTsabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI tathA Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhakti sabhara hRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra, narabaMkA, royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukha zrI caMdrakAntabhAI zeTha tathA kAryAnvita zrI mahendrabhAI Adi sarva sabhyagaNa; dhIrubhAI vinubhAI Adi kAryakartAo; mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI kAryakaro, AgamanA zrutAdhAra ane anya dAnadAtA mahAnubhAvo vagerene abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zUnyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividhe-trividha micchAmi dukkaDaM. priya pAThako ! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya te khyAla Ave to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. namAmi savva jiNANaM-khamAmi savvajIvANaM / vitarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA - AryA lIlama. (36 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA mANasa khaTamIThI pIparane mamaLAvavAmAM anerI lijjata ane AnaMda anubhave che. kathAo khaTamIThI pIpara jevI che. tene jema-jema cagaLavAmAM Ave tema-tema, te manane tAjagI tathA prasannatAthI ane jIvanane rasa, utsAha ane jIvaMtatAthI bharI de che. tenuM AsvAdana rasALa che. dharmakathAo tattvajJAnane ane bodhane rasALa ja nahIM supAcya banAve che. zrI rAjaprazrayasUtra kathAsUtromAM viziSTa sthAna dharAve che. anya kathAsUtro navalikA saMgraha jevA che, jyAre prastuta sUtra navalakathA jevuM che. temAM eka rAjAnI saLaMga bhavakathA che. vAcako mATe kathAsUtro vAMcavA ane samajavA saraLa che te ja rIte kathAsUtronuM anuvAda kArya paNa dravyAnuyoga nirUpaka sUtro karatAM saraLa rahe che, paraMtu A kathAsUtramAM AvatA keTalAka vivAdAspada sutra pAThonA kAraNe tenuM saMpAdana kArya thoDuM jaTila banI jAya che. prastuta AgamanA saMpAdanamAM AcArya malayagirisUrijInI saMskRta TIkAno AdhAra mukhya rahyo che. sUryAbhavimAnanA varNanamAM caitya stUponI cAre dizAmAM cAra-cAra eka samAna jinapratimA hovAno ullekha che. tenA nAma ane avagAhanAmAM visaMgati jaNAya che. devalokanI pratimAo zAzvatI hoya, tyAM bharata-airAvata kSetranA prathama ane aMtima tIrthakaronI pratimA hoya te kema saMbhave? bharata-airavata kSetranA tIrthakaro to azAzvatA che. taduparAMta prathama tIrthakara zrI RSabhajina 500 dhanuSya ane covIsamA tIrthaMkara zrI mahAvIrajina sAta hAtha UMcA hatA, to eka sarakhI cAre ya pratimAnI UMcAI kayA jina tulya samajavI? A rIte tenA nAma ane avagAhanAmAM susaMgati jaNAtI nathI. temaja pratimAne dAMta, tALavuM khoparI jevA zarIranA aMdaranA avayavo hoya nahIM, A pratimAnA varNanamAM dAMta, tALavuM, khoparI vagerenuM varNana che. vRtti A bAbatamAM mauna che A rIte uparokata varNanamAM kaMIka asaMgatatA pratIta thavAthI amone (pU. tilokamuni ma.sA., pU. lIlamabAI ma. tathA baMne sahasapaMcikAo) A sUtra pATha prakSipta hoya tema jaNAtA, tene kauMsamAM iTAliyana TAIpathI mUkyo che. T Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ye O navA utpanna thayelA sUryAbhadeva jinapratimA sAme namosthaLanI mudrAmAM besIne stuti kare che, tevo pATha pratomAM maLe che paraMtu vRttikAra pote A sUtrapAThane vAcanAMtara -pustakAMtara kahe che ane tattva kevaLIgamya kahIne, te vize potAno saMdeha bhAva darzAvyo che. tethI te pAThane kauMsamAM rAkhyo che. sUryAbhavimAnanI puSkariNI (jaLAzayo)nA varNanamAM kamaLo, bhramaro vagerenuM varNana che. prajJApanAdi sUtra pramANe devalokamAM bAra devaloka paryata aSkAyanA jIvo hoya che paNa tyAM pratyeka vanaspatikAya, vikasendriya Adi jIvo hotA nathI. te bAbatamAM vicAratAM jaNAyuM ke te kamaLo ane bhramaro vagere pRthvIkAyamaya che. jema viziSTa AkAravALuM lokhaMDa pANI(jahAjarUpe)mAM tare che, AkAza(vimAnarUpe)mAM UDe che, tema te pRthvIkAyamaya kamaLa tare che ane bhramara uDe che. A rIte sUtragata pratyeka viSayomAM vAcakonI jijJAsAvRtti saMpUrNapaNe saMtuSTa thAya te rIte saMpAdana karavAno prayatna karyo che. saMpAdana karatA prastuta sUtranA be vibhAga karyA che. prathama vibhAgamAM kAryarUpa sUryAbhadeva bhavanuM ane bIjA vibhAgamAM tenA kAraNarUpa pradeza rAjAnA bhavanuM varNana che. baMne vibhAga kArya-kAraNa bhAvathI saMkaLAyelA che. saMtanA samAgama pradezI rAjAnI parivartana pAmelI jIvanacaryA ja sUtranuM ekamAtra tejasvI kiraNa che. pradeza rAjA gatAnugatika na hato, prayoga dvArA vastutattvane zodhanAro zodhaka hato. AtmAne zodhavA teNe ghaNo zrama karyo paNa te zrama viparIta hato tethI te niSphaLa gayo. AtmazodhanI tAlAvelInA kAraNe ja teNe kezIzramaNa sAthe prazracarcA karI ane kezIzramaNanA satsaMge satyane samajI, Atmatattvane anubhavI, vrata-niyamone dhAraNa karI, kSamAnA uttama pariNAmo sAthe ArAdhakabhAve mRtyu pAmI sUryAla devanI sUrya jevI tejasvI sthitine pAmyo. ahIM mukhya vAta e che ke pradeza rAjAe zrAvaka dharma svIkAryo, tenA zrAvaka jIvanamAM pradezI rAjAe jinapratimAnI pUjA karI hoya, tevo koI ullekha nathI paraMtu sUryAbhadeva bhavamAM jinapratimAnI pUjAno ullekha che. tethI te vAta spaSTa thaI jAya che ke te jinapUjA, te devono jItavyavahAra che. zrAvako ke sAdhu mATe pUjAnuM vidhAna kyAMya prApta thatuM nathI. prastuta sUtranA saMpAdana kAryamAM pU. malayagirisUrijInI vRtti, lADagUMthI prakAzita mULapATha, pU. ghAsIlAlajI ma.sA.nuM saTIka rAjaprazrayasUtra tathA paMDita zrI 38 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ becaradAsajI dozInuM rAjapraznIyasUtra upayogI thayA che. te sarvanA amo AbhArI chIe. Agama manISI pU. trilokamuni ma.sA., pradhAna saMpAdikA guNImaiyA pU. lIlamabAI ma.nA mArgadarzana nIce saMpAdana kAryavAhI AgaLa vadhI rahI che, temAM guNImaiyA 5. vIramatI bAI ma.no sAtha sahakAra ane preraNA amAruM baLa ane Tonika banI rahe che. amArA gurukuLavAsI nAnA-moTA sarvanI zubhabhAvanA sAtheno sahayoga amAruM pAtheya che. teo sahunI upakAritA sAme natamastaka banI javAya che. A sAthe amArA mAtA-pitAnI upakAritA paNa smaraNapaTa para tAdaza thAya che. sadA traDhaNI mAta-sAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadA RNI mAta-sAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama guNIzrI ! zaraNu graspU. mukta-lIlama-vIra guNIzrI! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagundharmanI maLe evI kRpA devagudharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. 39 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame - sAdhvI zrI bindubAI ma. ane sAdhvI zrI rUpalabAI ma. prastuta zrI rAjaprazrIyasUtra Agama zrInaMdIsUtranA varNana pramANe aMgabAhya sUtra che. upalabdha vibhAjana pramANe te bIje upAMga sutra manAya che. temAM tajIva taskRrIravAdanI mAnyatA dharAvatA pradezI rAjAnuM kathAnaka rajU thayuM che. prastuta Agama nAma heta zrI naMdIsUtramAM aMgabAhya utkAlikazratanI parigaNanAmAM prastuta AgamanuM nAma "rAyappasaNIya' jovA maLe che. tenuM saMskRta rUpAMtaraNa rAjaprazrIya che. A Agama eka jijJAsu rAjAnA prazno sAthe saMbaMdha dharAve che, tethI tenuM nAma rAjaprazrIya rAkhavAmAM AvyuM che. pradeza rAjA ane kezI zramaNa vacce thayelI A praznacarcA, A AgamanuM mahattvapUrNa aMga che. kezIkumAra zramaNanI yuktio AtmasvarUpane samajavA mATe sarcalAITanI jema upayogI che. A praznottarathI ja pradezI rAjA aramaNIyamAMthI ramaNIya, adhArmikamAMthI dhArmika, nAstikamAMthI Astika, vipathagAmImAMthI satpathagAmI banyA. tenA jIvananuM AmUla-cUla parivartana karAvanAra, A saMvAda ja A AgamanuM hArda che. tethI ja A praznacarcAne, rAjAnA praznone AdhArabhUta banAvatuM 'rAjaprazraya" nAma sArthaka che. mukhyapAtra paricayaH sUtrakAre citta sArathi, pradeza rAjA ane kezIkumAra zramaNa, A mukhya traNa pAtranI AsapAsa ja AgamakathAnI racanA thaI che. A traNe ya pAtra pota-potAnA sthAne mukhya sthAna dharAve che. pradezI rAjA ane kezI zramaNanA milanamAM mukhya bhUmikA citta sArathinI che. citta, pradezI rAjAno sArathi, amAtya ane kalyANamitra temaja vaDIlabaMdhu sama hato. pradezI rAjA: prastuta AgamakathAnakanuM mukhyapAtra pradezI rAjA che. sUtrakAre pradeza rAjAnA mAdhyame ja viparIta mAnyatA, tenA pariNAme sarjAtA vRttionA tAMDavo ane satya samajAI gayA pachI te vRttionuM UrdhvIkaraNa, sAdhanA-ArAdhanAnA aMte jIvananuM Urdhvagamana, kevI rIte karI zakAya che, tenuM nirUpaNa karyuM che. kezIkumAra zramaNa : kezIkumAra zramaNa zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pATa paraMparAnA AcArya hatA. teo zrI pArzvaprabhunA caturtha paTTadhara hatAM. prathama paTTadhara AcArya zubhadatta. teo zrI pArzvanAtha bhagavAnanA prathama gaNadhara hatA. temano janma kSemapurI nagarImAM thayo hato. teoe bAvIsamAM tIrthakaranA zAsanavartI zrI saMbhUtamuni pAse zrAvakavrata aMgIkAra karyA hatA ane mAtA-pitAnA mRtyuthI vairAgyavAsita banyA. tyAra pachI zrI pArzvaprabhunA prathama upadeza zravaNapachI dIkSA aMgIkAra karI prathama gaNadhara banyA. 40 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA uttarAdhikArI AcArya haridattasUri thayA. teoe vedAntAcArya lohiyane zAstrArthamAM parAjita karI, pratibodhita karI, temanA 500 ziSyonI sAthe dIkSita karyA hatA. tRtIya paTTadhara AcArya samudrasUri thayA. temanA samayamAM videzI nAmanA AcAryo ujjayinI nagarInA adhipati jayasena rAjA, anaMgasuMdarI mahArANI ane kezI nAmanA rAjakumArane dIkSita karyA hatA. rAjakumAre kaumAryAvasthAmAM dIkSA lIdhI hovAthI te kezIkumAra zramaNanA nAme prakhyAtI pAmyA hatA. teo cothA paTTadhararUpe AcAryapade birAjamAna thayA ane temaNe pradezI rAjAnuM jIvana parivartana karAvyuM hatuM. kezinAmA tadavineyaH yaH pradezInarektaram / prabodhya nAstikAd dharmAd jainadharme'dhyaropayat // - nAbhinandAdvAra prabandha. artha - kezI zramaNa nAmanA temanA(samudrasUrinA) ziSya hatA. jeoe pradezI rAjAne nAstika dharmamAMthI pratibodhita karI, jainadharmamAM sthApita karyA hatA. be kezI zramaNa - Agama sAhityamAM zrI rAjapazrIya sUtra ane zrI uttarAdhyayana sUtra, A be AgamomAM kezIkumAra zramaNanA nAmano ullekha jovA maLe che. baMnenA nAmamAM sAmyatA che paNa te baMne eka nathI. pradeza rAjA pratibodhaka kezIkumAra zramaNa caudapUrvI ane cAra jJAnanA dhAraka hatA ane zrI uttarAdhyayana sUtra kathita gautamasvAmI sAthe carcA karanAra kezIkumAra zramaNa traNa jJAnanA dhAraka hatA. rAjaprazrIya sutra AdhArita vyAkhyA sAhitya: rAjaprazrIyasUtra kathAsUtra hovAthI tenA upara niyukti, bhASya ke cUrNinI racanA karavAmAM AvI nathI. sahu prathama AcArya malayagirijIe tenA upara saMskRta TIkA nirmANa karI. zrI malayagirijIe potAnI TIkA(vRtti)mAM mULasUtra ane tenA zabdArthanI vyAkhyA karIne tenA bhAvArthano spaSTa nirdeza karyo che. zrI rAyapasaNIya sUtra I.sa.1880mAM bAbu dhanapatisiMhajIe malayagirijInI vRtti sahita prakAzita karAvyuM. I.sa. 1925mAM Agamodaya samiti muMbaI dvArA ane vi.saM. 1994mAM gurjara graMtha ratna kAryAlaya, amadAvAda dvArA A sUtra saTIka prakAzita thayuM. vi.sa. 244pamAM pU. amolakaRSijI ma. dvArA saMpAdita hindI anuvAda ane I.sa. 195mAM pUjya zrI ghAsIlAlajI ma.sA. dvArA racita saMskRta vyAkhyA ane hindI-gujarAtI anuvAda sAthe jainazAstrodhAra samiti, rAjakoTa dvArA A sUtra prakAzita thayuM. I.sa. 1935mAM paMDita becaradAsa jIvarAja dozIno gujarAtI anuvAda lAdhAjIsvAmI pustakAlaya-lIMbaDIthI ane vi.saM. 1994mAM gurjara graMtharatna kAryAlaya amadAvAdathI prakAzita thayo. I.sa. 1991mAM pUjya zrI mizrImalajI ma.(madhukara)no hindI anuvAda vivecana sAthe Agama prakAzana samiti-khyAvarathI prakAzita thayo. I.sa 199ramAM vizva bhAratI lADanuMthI mULapAThanuM saMskaraNa thayuM che. A sivAya ajJAta keTalAya sthAnomAMthI A sUtranuM prakAzana thayuM che. temAM eka navI kaDI umeratA zrI guruprANa phAunDezana 41 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA zrI rAjapraznIyasUtra gujarAtI anuvAda, bhAvArtha-vivecana sAthe prakAzita thaI rahyo che. AbhAra darzana : saMyama jIvananI gADIne jJAna-darzananA pATA upara sariyAma doDAvavI hoya to jarUra che gurukRpAnA iMdhananI. gurukRpA hi kevala, A sUtrabaLe ja jANe ke aNamolA avasarane ama jIvanamAM ame vadhAvI zakayA. prANa parivAramAM sAdhaka jIvana pAmavAnuM ame saubhAgya sAMpaDyuM ane saurASTra kesarI pUjyapAda zrI prANa gurudevanI janma zatAbdI varSanimitte gujarAtI Agama batrIsInA anuvAda kAryamAM amane AMzika paNa lAbha maLyo, e lAbhane prApta karatAM Aje paNa hRdaya gadita banI jAya che. pU. prANa gurudeva viSe vAraMvAra mana vicAre caDhe che nathI nihALI mUrti jenI, nathI karyA jenA darzana, zuM gAuM guru guNa, bahudhA vicArIne karuM hRdayamAM sparzana. gurvAdiko pAse e upakArI guruvaryanA jIvana-kavanane sAMbhaLyuM che. e sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM paNa nata mastake e pAvana caraNomAM jhUkI javAya che. Aje guruprANa Agama batrIzInuM covIsamuM Agamaratna prakAzita thAya che, e samaye smaraNa paTe Ave che upakArIonA anaMta upakAro... ajJAnI jIvonI AMkhaDI kholI, bAre parmadA dezanAthI DolI, vacano uccAre che toLI toLI, evA prabhunI vANI aNamolI. e aNamolI vANIne AtmAgamathI avadhAranAra zAsanapati prabhu mahAvIra svAmI, anaMtarAgamathI avadhAranAra gaNadhara bhagavaMto ane paraMparAgamathI ApaNA sudhI pahoMcADavA mATe aneka sthavira AcArya bhagavaMtoe zAstrone pravAhita karyA che, tevA AcArya bhagavaMto tathA ama zraddhAmUrti sAdhaka belaDI pU. jaya-mANeka gurudeva tathA prANa gurudevanA caraNe bhAvavaMdana. jemaNe ama jIvanamAM anaMta upakAra karyo che, aNadhaDa paththarane vAMcaNInA TAMkaNAM vaDe kaMDArIne saMyama sopAne caDAvyA che, evA tapasamrATa pUjya tapasvI gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA. samaye-samaye smRtipaTe birAjamAna thAya che. jemanA AzIrvAdathI alpamati evA ame A zrutasevAmAM AMzika paNa saphaLatAne pAmyA chIe; e guru caraNomAM bhAvavaMdana. tadanaMtara ama gurukuLanA ziromaNi pU. zrI jayaMta-girIza--janaka-jagadIza guru bhagavaMtone nata mastake vaMdana karIne yAda karuM chuM. vartamAne aMkAI mukAme birAjIta tapasamrATa pUjya gurudevazrInA suziSya dhyAnI yogIrAja gurudeva pU. zrI hasamukhamunijI ma. sA.nA caraNomAM paNa ahobhAve mastaka jhukI jAya che. A sAthe gurubaMdhu zrI gajendramuni, zrI namramunine vaMdanA karIe chIe. niHsvArthabhAve amArA kAryamAM saMpUrNa rIte sahayogI bananAra AgamamanISI pU. 42 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trilokamuni ma.sA.nA paNa ame RNI chIe. have daSTijAya cheama gurukuLavAsI sAdhvI samudAyanAziromaNi sarvaguNI bhagavaMtopUjyavarA pU. moTA svAmIzrI pU. muktAbAI ma., pradhAna saMpAdikA, bhAvayoginI pU. bA. bra. sAhebajIzrI pU. lIlamabAI ma.jeoe AgamanA anuvAdamAM bhAvaprANa pUryA che, amane haLavA banAvyA che. A mahakAryanA udbhAvikA sva. pU.uSAbAI ma., pU. bhAratIbAIma, pU. vIramatIbAI ma., pU.priyadarzanAbAI ma., pU. sudhAbAI ma., pU.vidubAI ma. tathA saha saMpAdikA DaoN. sAdhvI AratI ane sAdhvI subodhikA, A sarva ama saMyama yAtrAnA sAthI-sahakArInA sahiyArA puruSArtha, AzIrvAda ane preraNAe amArA kAryane vega sAMpaDyo che. bA. bra. pU. vIramatIbAI ma.nA subhAzISa taraMgomAM plAvita banI, temanA maMgala sAMnidhyamAM ame anuvAda kArya saMpanna karyuM che. A avasare amo temanA upakAra smRtine hRdayastha karIe chIe. ama upakArIomAM keTalAka dUdhamAM sAkaranI jema bhaLI gayA, to keTalAka dUdhamAM kesaranI jema chavAI gayA. sahunA sAtha ane sahakArathI ame zrutagaMgAmAMthI culubhara vArinuM Acamana karavA-karAvavA samartha banyA chIe. te sarvanA caraNomAM nata mastake bhAvavaMdana. A take parokSa preraNAdAtA sva. pU. harSidAbAI ma.ne paNa zraddhAbhAve yAda karI bhAva vaMdana. A AgamanA anuvAda mATe ame mukhyatAe zramaNasaMdhIya pU. zrI madhukaramunijI ma. sA. likhita hiMdI Agamano AdhAra lIdho che. zramaNI vidyApIThamAM abhyAsa karAvatAM paMDitajI zobhAcaMdra bhArillajI, zrI narendra jhA ke jemaNe ApeluM jJAna, A avasare upayogI thayuM che tethI te paMDitajIone paNa kRtajJabhAve yAda karIe chIe. A Agamane prakAzamAM lAvanAra zrI guruprANa phAunDezana prakAzana samitinA mAnad sabhyozrI tathA sarva prakAzana kAryano bhAra pramukharUpe vahana karanAra zrIyutu caMdrakAMtabhAI zeThano paNa AbhAra mAnIe chIe. prapha saMzodhanamAM sahayogI mukuMdabhAI tathA mudraNa karanAra nehalabhAIne paNa A take yAda karIe chIe. zrI azokabhAI tathA mukezabhAIe amArA(biMdubAI ma.nA) saMyama rajata jayaMtinA zubha nimitte mAtA savitAbena kAMtilAla ThosANIne agrasara karIne A AgamanA zrutAdhAra banIne jinavANInuM bahumAna karyuM che. temanI zraddhA-bhaktine dhanyavAda. RNa svIkAranI A ujaLI take sarva nAmI-anAmI upakArIonuM hArdika abhinaMdana. pramAda, ajJAnatA ke chadmastha buddhine kAraNe amArAthI ajANatAM paNa zratajJAna ane zratadharonI azAtanA thaI hoya to trividha-trividha micchAmi dukkaDaM. gurucaraNopAsikA sAdhvI bindu-sAdhvI rUpala. | 43 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane - tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapasezIya satra zrI rAyapasaNIya zrI rAyapasezIya sUtra zrI rA rAyapaseogIya sUtra zrI se nIya sUtra zrI rAyapasezIya sUtra zrI rAyapa zaryadhameNIya zrI rAyapasaNIya sUtra zrI rAyapasaNIya sUtronA sUtra zrI rAyagIya sUtra zrI rAya zIya sUtra zrI rAyapasezIya sUtra zrI rAyapasezIya sUtra zrI rAyapasezIya sUtra zrI zrI rAyapakSIya sUtra zrI rAyapasezIya sUtra zrI rAyapasezIya sUtra sUtra thavira racita zrI vyapasezIya sUtra zrI rAyabhara kathA sa mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa . zrI rAmAya saMjJaka anuvAdikA palabAI A utkAlika sUtra che. tenA mULa pAThano svAdhyAya asvAdhyAyakAlane choDIne game tyAre thaI zake che. Ima. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAyapasaNIya sUtraH krathAsAra rAyapaTeNIya sUtra | kathA sAra A che prastuta AgamamAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM thayelA pradeza rAjAnA varNananI aMtargata bhUtakAlIna pradezI rAjAnA bhavanuM, vartamAna kAlIna sUryAbhadevanA bhavanuM ane bhaviSyakAlIna daDhapratijJanA bhavanuM varNana che. A Agama eka zrutaskaMdha rUpe varNita che. temAM adhyayanAdi rUpa vibhAjana nathI. temAM saLaMga kathAnaka che, tema chatAM temAM varNita be bhavonA AdhAre prastutamAM tenA be vibhAga karyo che. prathama vibhAgamAM sUryAbhavimAna ane sUryAbhadevanuM varNana che. bIjA vibhAgamAM pradezI rAjAnuM vistRta ane daDhapratijJanuM saMkSipta varNana che. prathama vibhAgaH sUryAbhadeva bhava: saudharma nAmanA prathama devalokanA sayaMbhavimAnanA adhipati sayabhadeve avadhijJAna ane avadhi darzana dvArA AmalakalpA nagaranA udyAnamAM bhagavAna mahAvIra svAmIne joyA. bhagavAnanA darzana thatAM ja, teo siMhAsana uparathI UbhA thaI gayA ane bhagavAna je dizAmAM hatA, te dizAmAM prabhune vaMdana karyA. prabhunA pratyakSa darzana karavAno vicAra karIne, sau prathama Abhiyogika(sevaka) devone prabhunI AsapAsanI bhUmine svaccha ane sugaMdhita karavA mokalyA. tyAra pachI senApati deva dvArA sUryAbhavimAnavAsI deva-devIone prabhu darzanArthe AvavA udghoSaNA karAvI. sUryAbhadevanI AjJAthI sevaka devoe eka lAkha yojananA apUrva ane adbhuta yAna-vimAnanI vidurvaNA-racanA karI. yAna-vimAna :- te yAna-vimAnanI traNa bAjue traNa pagathiyAvALI sopAna zreNI banAvI. te sopAna zreNInI AgaLa aSTamaMgala sthApita hoya tevA toraNo banAvyA. te yAna-vimAnane paMcaraMgI dhvajA, chatra, ghaMTa, kamaLonA gucchathI suzobhita banAvyuM. yAna-vimAnanI aMdaranA bhUmitalamAM sugaMdhita, komaLa sparzavALA paMcavarNI maNio jaDyA. te yAnanI madhyamAM aneka staMbho upara eka prekSAgRha maMDapa Ubho karyo. te prekSAgRha maMDapanI madhyamAM maNimaya oTalA upara sUryAbhadevanuM siMhAsana goThavyuM. tenI upara zveta devaduSya caMdaravArUpe bAMdhI temAM motI ane maNinirmita jhummara laTakAvyuM. sUryAbhadevanA siMhAsananI AjubAju tenI devIo, sAmAnika devo, traNe pariSadanA devonA, senApationA ane aMgarakSaka devonA bhadrAsano goThavyA. saryAbhadeva tathA anya devo pota-potAnA Asana upara besI gayA pachI yAnamAM sauthI AgaLa aSTa maMgala, tyAra pachI pUrNakaLaza, jhArI, divya chatra, cAmaro, vaijayaMtI patAkA, dAsa devonA khaMbhA upara sthApita siMhAsana, AkAzane sparzato mahendra dhvaja, A sarve yathAsthAne goThavAI gayA pachI te yAna-vimAne tIvra vegavALI gatithI prayANa karyuM ane saudharma kalpanA uttarI nirmANa mArgathI nIce utaratuM asaMkhyAta dvIpa samudrane pasAra karI, bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA, tyAM utaryuM. potAnA parivAra sAthe sUryAbhadeve bhagavAnanI samakSa AvIne bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra prabhunI dezanA (upadeza) sAMbhaLIne pachI pote pUchelA ane bhagavAne ApelA uttara dvArA pote bhavya, samyagdaSTi, paritta saMsArI, sulabhabodhi, ArAdhaka ane carama che, tevuM jANIne atyaMta AnaMdita thayA. bhaktivazAt gautamAdi aNagArone potAnI divyaRddhi batAvavA sUryAbhadeve potAnI baMne bhujAmAMthI 108 devakumAro ane 108 devakumArikAo bahAra kADhI ane vAjiMtronA nAda, tAla sAthe 3ra prakAranA nATaka batAvyA. temAM aSTamaMgala, ka, kha vagere nATakomAM te devakumAro ane devakumArIkAoe te-te AkAre goThavAIne abhinayo karyA ane sUryodaya-caMdrodaya vagere nATakomAM te-te dazyo pragaTa karyA. batrIsamA nATakamAM bhagavAna mahAvIra svAmInA pUrvabhavo ane aMtima bhavanA janmathI nirvANa paryaMtanI jIvana ghaTanA tAdaza karI batAvI. tyAra pachI sUryAbhadeve potAnI A Rddhine saMkelI lIdhI ane potAnA parivAra sAthe prabhune vaMdana karI, divya yAna-vimAnamAM besI pAchA pharyA. 2 sUryAbhadeva ane sUryAbhavimAna vize gautamasvAmInI jijJAsA pUrNa karavA bhagavAne sUryAbha vimAnanuM varNana karyuM. sUryAbhavimAnanuM sthAna :- UrdhvalokamAM saudharmakalpa nAmanA prathama devalokanA 32 lAkha vimAnonI madhyamAM pAMca zreSTha vimAno che. cAra dizAmAM azokAvataMsaka, saptaparNAvataMsaka, caMpakAvataMsaka, AmrAvataMsaka ane te cAranI madhyamAM saudharmAvataMsaka vimAna che. te saudharmAvataMsaka vimAnanI pUrvadizAmAM tirachA asaMkhyAta yojana dUra sADAbAra lAkha yojana lAMbu-pahoLuM sUryAbhavimAna sthita che. daravAjAo :- te sUryabhavimAnanI cAre bAju 300 yojana UMco koTa che. te sUryAbhavimAnanI cArebAju hajAra-hajAra zvetavarNI daravAjAo che. te cAra hajAra daravAjAomAM pratyeka daravAjAnI baMne bAjue 16-16 beThako ane te beThako upara 16-16nI saMkhyAmAM hArabaMdha caMdana kaLazo, khIMTIo para laTakatI lAMbI mALAo, dhUpapAtra mUkelA zIkAo, pUtaLIo, jharukhAo, ghaMTAo, vanarAjIo, mahelo ane toraNo che. te toraNonI AgaLa be-benI saMkhyAmAM azvAdi yugalo, padmAdilatAo, dizAsvastiko, jhArIo, arIsAo, cokhA bharelA hoya tevA dekhAtA vajanAbha thALo; phaLAdi bharelA hoya tevA dekhAtA pAtro, auSadhi bharelI hoya tevA dekhAtA zakorAo, jemAM korA ghaDA mUkelA che tevA laTakatA zIkAo, ratnakaraMDiyAo, azvakaMTho, puSpAdinI chAbaDIo, tenA DhAMkaNAo, siMhAsano, chatro, cAmaro, telAdinA pAtro mUkelA che. sUryAbhavimAnanA te cAra hajAra daravAjAo para cakra-dhvajAdi 1080 dhvajAo laherAtI rahe che. te daravAjAo upara pAMsaTha-pAMsaTha bhavano che. vanakhaMDo H- sUryabhavimAnanI cAre dizAmAM 500 yojananA vistAravALA cAra vanakhaMDo che. te vanakhaMDomAM aneka vAvaDIo, puSkariNIo, nadIo, sarovaro che. temAM utpAta parvata, niyati parvata, jagatI parvata, dAruparvatAdi che. te jaLAzayomAM jaLamaMDapa, jaLamahelAdi che. te parvato upara haMsAsanAdithI yukta hiMDoLAo che. te vanakhaMDomAM AlIgRho, kadalIgRho vagere aneka prakAranA gRho ane aneka prakAranA latAmaMDapo che. te gRho ane maMDapomAM vividha AkAravALI, komaLa sparzavALI zilAo che. sUryAbhavimAnavAsI deva-devIo tyAM phare che, ramaNa kare che, vizrAma kare che. te cAre ya vanakhaMDamAM tenA adhipati devonA zreSTha mahela che. vanakhaMDamAM varNita vanaspati sUcaka sarve ya padArtho ratnAdimaya pRthvIkAyanA che. sudharmAdi pAMca sabhA :- sUryabhavimAnanI barobara madhyamAM sUryAbhadevano mukhya ane uttama mahela che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAyapasaNIya sUtra kathAsAra mukhya mahelanI cAreya dizAmAM cAra mahelo ane tenA pharate anya cAra mahelo che. te cAre mahelonI pharate cAra mahelo ane tenA pharate anya cAra mahelo che. A rIte mukhya mahelanI comera kula rapa mahelo patharAyelA che. | mukhya mahelanI IzAnavidizAmAM sudharmAsabhA che. te sudharmAsabhAmAM pUrva, dakSiNa ane uttara, A traNa dizAmAM traNa dvAra che. te traNe pravezadvAra sAme mukhamaMDapa-pravezamaMDapa che. te mukhamaMDapamAM paNa traNa dizAmAM traNa dvAra che. pratyeka mukhamaMDapanI AgaLa prekSAgRha maMDapa che ane tenI madhyamAM siMhAsana che. pratyeka prekSAgRha maMDapa sAme eka-eka stUpa che, stUpa AgaLa caityavRkSa, tenI AgaLa mAhendradhvaja ane tenI AgaLa naMdApuSkariNI che. te sudharmasabhAnI aMdara pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM kula maLIne 48000 besavAnA oTalA ane teTalI ja sUvAnI zayyAo che.. sudharmA sabhAnI madhyamAM mANavakastaMbha che. te staMbha upara aneka zIkAo laTake che ane te zIkAomAM jinaasthi rAkhelA dAbaDAo che. A mANavaka staMbhanI pazcimamAM devazayyA che. devazadhyAnA IzAna koNamAM mAhendradhvaja ane tenI pazcimamAM sUryAbhadevano zastra bhaMDAra che. sudharmA sabhAnI IzAna vidizAmAM siddhAyatana, tenI IzAna vidizAmAM upapAta sabhA che. te upapAta sabhAnI madhyamAM sUryAbhadevanI utpanna thavAnI zveta devadUSyathI DhaMkAyelI devazayyA che. upapAta sabhAnI IzAna vidizAmAM eka jaLAzaya che. te jaLAzayanI IzAna vidizAmAM abhiSeka sabhA che, temAM abhiSeka sAmagrIo che. abhiSeka sabhAnI IzAna vidizAmAM alaMkAra sabhA che. temAM sUryAbhadevanA alaMkAra- AbhUSaNo che. alaMkAra sabhAnI vidizAmAM vyavasAya sabhA che. temAM subhadevanA dharma-pharaja (kartavyo)ne sUcavatuM pustaka ratna che. cothA ArAnA aMtima bhAgamAM sUryAbhadeva upapAta sabhAnI devazayAmAM utpanna thayA. navA utpanna thayelA sUryAbhadeve jaLAzayamAM snAna karyuM, abhiSeka sabhAmAM sAmAnika vagere devoe temano sUryAbhavimAnanA adhipatipaNAno abhiSeka karyo. abhiSikta sUryAbhadeva alaMkArasabhAmAM alaMkRta thayA ane vyavasAya sabhAmAM pustakaratna vAMcI potAnA kAryothI mAhitagAra thayA ane sudharmA sabhAmAM AvIne siMhAsanArUDha thayA ane yathAvasare prabhu mahAvIrasvAmInA darzana karavA AvI, divya nATako batAvyA. suryAbhadevanI sthiti cAra palyopamanI che. tenA cAra hajAra sAmAnika devo che. cAra agramahiSIo traNa pariSada, sAtasenA ane sAta tenA senApati che, soLahajAra Atma rakSaka devo che. pUrvabhavamAM AcarelA tapa, vrata, samatAdi anuSThAnonA phaLa svarUpe sUryAbhadevane A mahAna Rddhi prApta thaI che. Acarita dharmArAdhanAonuM varNana karatAM bhagavAna mahAvIra svAmIe gautama prabhu samakSa pradezI rAjAnuM jIvana varNavyuM che. dvitIya vibhAgaH pradezI rAjano bhavaH kekayArdha dezanI zvetAMbikA nagarImAM pradeza nAmano rAjA hato. te adhArmika, caMDa, raudra, sAhasika ane ghAtaka hato. te zarIrathI bhinna AtmAnA astitvane svIkArato na hato. maraNa pachI punarjanma ane puNya-pApajanaka pravRtti dvArA sukha-duHkhanuM nirmANa thAya che vagere karma siddhAMtomAM te zraddhA dharAvato na hato. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra te zramaNa-brAhmA, gurujanono vinaya sAcavato nahIM, eTaluM ja nahIM te potAnA dezano kArabhAra paNa barAbara calAvato nahIM. r teno mitra kaho, amAtya kaho ke sArathi kaho ke vaDIla bhrAtA kahyuM, tevo eka citta nAmano sAradhi hato. te citta, pradezI rAjAnI AvI nAstikavAdI vicArasaraNI pratye bahArathI udAsIna lAgato hato. paNa aMdarathI te rAjAne samajAvavAno avasara zodhyA karato hato. ekavAra te rAjakIya kArya mATe kuNAladezanI zrAvastI nagarImAM gayo. tyAM pArzvanAthanI paraMparAnA kezI nAmanA zramaNa padhAryA. temanA dharmopadezathI citte zrAvaka dharma aMgIkAra karyo, bAravratone dhAraNa karyAM. kezI zramaNanA saMparkathI cittane ema lAgyuM ke A aNagAra pradezI rAjAne samajAvavAmAM, sudhAravAmAM samartha che. jo rAjAnuM hRdaya parivartana thAya, vRttimAM komaLatA Ave, to AkhA dezanuM kalyANa thAya ane dezanI samasta janatA sukhano zvAsa laI zake; AvA vicAra sAthe tene kezI zramaNane pradezI rAjAnI adhArmikatA ane tenA kAraNe thatI dezanI durdazAnI kathanI kahI ane zvetAMbikA padhAravAnI vinaMtI karI. tenI vAraMvAranI AgrahapUrNa vinaMtIne lakSyamAM rAkhI kezIzramaNa ziSya maMDaLa sAthe yaghAvasare zvetAMbikA padhAryA. citte kezI zramaNane vaMdana-namaskAra karI AdarapUrvaka kahyuM ke huM game te bahAne pradezI rAjAne ApanI pAse laI AvIza. Apa amArA rAjAne dharma-adharmanI samajaNa Apajo. je samajAvavuM hoya te nIDarapaNe, acakAyA vinA, glAna banyA vinA samajAvajo. eka divasa citte taka joIne rAjAne azva parIkSA mATe kahyuM ane baMne ya jaNA rathamAM besI nagarIthI bahAra nIkaLyA. citte rathane pUrapATa doDAvyo ane rAjAne bahu dUra laI gayo. rAjA garamI ane dhULathI ekadama thAkI gayA tyAre catura ane samayajJa citte viuta mATe jyAM kezI zramaNa birAjamAna hatA, te ja udyAna pasaMda karyuM. udyAnamAM baMne vizrAma karatA hatA. tyAM rAjAnA kAne kezI zramaNano avAja athaDAyo. vizrAMtimAM khalela pahoMcatA pradezIe cittane pUchyuM- ATalA moTe-moTethI A koNa ane zA mATe barADA pADe che ? tyAre citte ghaNI ja namratAthI kezI zramaNano paricaya Apyo ane temanI vidvattAnI prazaMsA karI. te sAMbhaLI saraLa svabhAvI rAjA kezI zramaNane maLavA utsuka thayA ane baMne kezI zramaNa pAse gayA. rAjAe kezIzramaNane kahyuM ke AtmAne jANavA, jovA, zodhavA, prApta karavA meM ghaNA prayogo karI joyA che, paNa te prayogomAM mane niSphaLatA maLI che. huM AtmAne joI zakyo nathI. mArA te prayogonA aMte huM e nirNaya para Avyo chuM ke zarIrathI judo koI AtmA nathI. AtmA kahevo ja hoya to zarIrane ja AtmA kahevo paDaze. je zarIra che, te ja AtmA che ane je AtmA che te ja zarIra che. aneka tarko dvArA paNa zarIra ane AtmA eka che, te ja vAta siddha thAya che. AtmA nathI tethI puNya-pApa, punarjanma paNa nathI. pradezIe kezI zramaNa samakSa dasa tarko-prayogo rajU karyA ane kezI zramaNe daSTAMta dvArA te tarka--prayogomAM je-je bhUla hatI, teno nirdeza karIne zarIrathI AtmA bhinna che, tevuM siddha karyuM. (1) pradezI- narake gayelA mArA dAdA mane adharma na AcaravAnuM kahevA AvatA nathI, mATe huM zarIra ane AtmAne eka mAnuM chuM. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAyaparsannIya sUtraH kathAsAra kezIzramaNa- rANI sAthe kAmasevana karatAM pakaDAyelo puruSa svajano pAse jaI zakato nathI, tema bhayaMkara vedanAdinI parataMtratAnA kAraNe nArakIo ahIM AvI zakatA nathI. 5 (2) pradezI-- devalokamAM gayelA mArA dAdI mane(tenA vahAlA pautrane) dharma AcaravAnuM kahevA AvatA nathI mATe huM zarIra ane AtmAne eka mAnuM chuM. kezI zramaNa-- snAnAdi karI maMdiramAM jato puruSa saMDAsamAM jato nathI, tema manuSya lokanI durgaMdha ane devalokanA divya kAmabhogAdi kAraNothI devo ahIM AvI zakatA nathI. (3) pradezI- loDhAnI koThImAM pUrelo puruSa marI jAya tyAre AtmA temAMthI nIkaLe to koThImAM chidra ke taDa paDe; paNa tema thatuM nathI, te mArI mAnyatAne puSTa kare che. kezI zramaNa- sajjaDa baMdha oraDAmAMthI avAja bahAra nIkaLI jAya che, tema sajjaDa baMdha koThImAMthI jIva nIkaLI zake che. jIvamAM parvatAdi bhedIne javAnuM sAmarthya che. (4) pradezI- loDhAnI koThImAM pUrelA puruSanA mRta zarIramAM kIDA paDe che. te kIDAnA jIvo koThImAM praveze to koThImAM chidrAdi paDavA joIe paNa tema thatuM nathI. A prayoga paNa mArI mAnyatAne puSTa kare che. kezI zramaNa- nicchidra loDhAne tapAvavAmAM Ave tyAre te loDhAmAM agni pravezI jAya che, tema kIDAnA jIvo koThImAM praveze che. jIva pRthvI Adine bhedIne javAnuM sAmarthya dharAve che. (5) pradezI- yuvAna ! eka sAthe pAMca bANa pheMkI zake che. bALaka eka sAthe pAMca bANa pheMkI zakato nathI. yuvAvasthA ane bAlyAvasthAmAM AtmA eka ja hoya, to baMne avasthAmAM ekasarakhuM sAmarthya rahevuM joIe, paNa tema thatuM nathI. kezI zramaNa- yuvAna puruSa jUnA, khavAI gayelA bANathI(khAmIvALA upakaraNathI) pAMca tIra choDI zakatA nathI. tema bALakamAM AvaDatarUpI upakaraNa khAmIvALuM che tethI te eka sAthe pAMca bANa choDI zakato nathI. (6) pradezI- taruNa puruSanI jema vRddha puruSa lokhaMDa vagere bhArane upADI zakatA nathI. taruNAvasthA ane vRddhAvasthAmAM eka ja AtmA hoya to baMne samaye samAna sAmarthya rahevuM joIe paNa tema thatuM nathI. kezI zramaNa taruNa puruSa paNa jUnA, khavAI gayelA TopalAthI (khAmIvALA sAdhanathI) lokhaMDAdi bhArane vahana karI zakatA nathI tema vRddha pAse zaktirUpI sAdhananI khAmI che. tethI te bhAra upADavA samartha thatA nathI. (7) pradezI-- jIvaMta puruSane ane tenA mRta zarIrane vajana karatAM, baMnenA vajanamAM aMzamAtra phera paDato nathI. jIva cAlyo jAya to mRta zarIranuM vajana ochuM thavuM joIe paNa tema thatuM nathI. kezI zramaNa- khAlI ane havA bharelI mazakanA vajanamAM pharaka paDato nathI, tema jIva cAlyA gayA pachI mRta zarIranA vajanamAM pharaka na paDe. jIva arUpI che, agurulaghu che, tethI jIvane vajana ja nathI. (8) pradezI- jIvatA puruSamAM ane tenA TukaDe-TukaDA karI te TukaDAnuM nirIkSaNa karatAM eka paNa TukaDAmAM java dekhAto nathI. kezI zramaNa- araNInA lAkaDAmAM ke tenA TukaDAmAM agni dekhAto nathI (tene ghasavAthI agni pragaTa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zayapaNeNIya satra thAya) tema zarIramAM ke tenA TukaDAmAM jIva dekhAto nathI. jIva arUpI che, te cakSugrAhya nathI. (9) pradezI- hatheLImAM rahelA AmaLAnI jema jIva dekhAya, to jIva ane zarIrane bhinna mAnuM. kezI zramaNa- vAyuthI jhADa-pAna hale che. halatA jhADapAna dekhAya che, vAyu dekhAto nathI paNa anubhavAya che. tema arUpI AtmA dekhAto nathI paNa anubhavAya che. (10) pradezI- zarIrathI bhinna AtmA hoya, to eka ja AtmA kaMthavA ane hAthInA nAnA-moTA zarIramAM kema samAya zake ? kezI zramaNa-dIvA upara nAnuM-moTuM jevaDuM pAtra DhAMkIe teTalAmAM te prakAza samAya che. tema AtmapradezomAM saMkoca-vistAra thavAthI te nAnA-moTuM jevuM zarIra maLe temAM samAya jAya che. kezIzramaNanA yukti saMgata daSTAMtothI pradezI rAjA jIvAdi tattva pratye zraddhAvAna banyA, temanA sadupadezathI zrAvakanA bAra vrato aMgIkAra karyA ane potAnA avinaya mATe kSamA yAcanA karI. have pradeza rAjAnI vRttionuM parivartana thaI jatAM, dharmane AcaraNamAM mUkI, potAnI sarva saMpattinA cAra bhAga karI, cotho bhAga dAnadharma mATe phALavyo. A rIte nava puNyomAM prathama puNya evA annadAna mATe dAnazALA kholAvIne gRhastha dharmanA kartavyanuM pAlana karyuM. sAthe ja teo pauSadha AdinI sAdhanAmAM layalIna banI gayA. jethI temanI viSaya vAsanA ke ezaArAmanI vRttio sarvathA samApta thaI gaI. pradezI rAjA taraphathI bhogapUrti na thatAM rANI akaLAvA lAgI. tenA phaLa svarUpe teNIe rAjAne bhojanamAM viSa ApI dIdhuM. rAjAnA zarIramAM vedanA thatAM tene rANInA kAvatarAno khyAla AvI gayo paNa samatAnI sAdhanAmAM puSTa banI gayelA rAjAne rANI pratye lezamAtra dveSa bhAva jabhyo nahIM. jIvanano aMta samaya samIpa Avelo jANI rAjAe anazanavrata grahaNa karI lIdhuM. AtmabhAvamAM sthita banI, samAdhibhAve deha tyAga karI, pradeza rAjA sUryAbhadeva rUpe utpanna thayA. sUryAbhadeva cAra palyopamanuM devAyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM daDhapratijJa nAme manuSya rUpe janma laI, saMyama svIkArI, samAdhi maraNe AyuSya pUrNa karI siddha, buddha mukta thaze. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva prathama vibhAga sUryAbhadeva 7 adhyayana prAraMbhaH 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM AmalakappA NAmaM NayarI hotthA / riddhi-tthimiyasamiddhA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- te kALe ane te samaye eTale ke vartamAna avasarpiNIkALanA cothA ArAnA uttaravI samayamAM AmalakA nAmanI nagarI hatI. te nagarI bhavanAdi Rddhi, svacakra-paracakranA bhayathI rahita ane dhana-dhAnyAdithI samRddha hatI yAvat ati manohara hatI. vivecana : prastuta sUtramAM yAvat zabdathI sUcita nagarInuM varNana A pramANe che te nagarImAM te dezanA rahevAsI loko ane anya dezamAMthI AvIne vaselA loko, A banne prakAranA loko AnaMdathI rahetA hatA. te nagarImAM vizALa janasamudAya nivAsa karato hato. tyAMnA khetaronI mATI seMkaDo hajAro ane lAkho haLathI vAraMvAra kheDAvAnA kAraNe pocI ane phaLadrupa hatI. temAM kRSIvidyAmAM nipuNa vyaktioe pANI siMcana mATe nahero, kyArIo ane sImA bAMdhavA mATe vADo banAvI hatI te nagarInI cArebAju aneka gAmo vaselA hatA. te eTalA najIka hatA ke kUkaDA ane sAMDhanA avAjo eka-bIjA gAmamAM saMbhaLAtA hatA. tyAMnA khetaronA khaLAmAM zeraDIo ane java vagere dhAnyanA Dhagale DhagalA paDayA rahetA hatA. te nagaramAM vipula pramANamAM gAya, bheMsa ane gheTAMo hatAM tathA teonA te pazudhananuM sArI rIte pAlana poSaNa thatuM hatuM. AkarSaka udyAno ane yuvAna nartakIonA suMdara bhavanothI te nagarI zobhAyamAna hatI. te nagarI lAMca lenArA, ghAta karanArA, guMDA, khissA kAtaru, DAku, cora, baLajabarIthI jakAta vasula karanAra lokonA upadravathI rahita hatI arthAt te nagarImAM tevI vyaktio na hatI. bhikSukone saraLatApUrvaka bhikSA prApta thaI jatI hatI. loko vizvAsapUrvaka, saraLatAthI jIvanavyavahAra calAvatA hatA. vividha vyavasAyavALA aneka kuTuMbo vasatA hovAthI te nagarI zAtAkArI hatI. te nagarI nATaka karanArA naTo, nRtya karanArA nartako, doraDAM para caDhIne khela karanArA jallo, mallo, pahelavAno, muSTithI prahAra karanArA mauSTiko, vidUSako, bahurUpIo, kathA-vArtA kahenArA kathako, pANImAM taranArA plavako, kUdanArAo, rAsa lenArA rAsako, vividha veSa dhAraNa karanArAo, zubhAzubha zakuna batAvanArA AkhyAyiko, vAMsa para caDhIne khela karanArA lakho, citra batAvIne AjIvikA calAvanArA maMkho, zaraNAI, taMbUrA, karatAla vagADanArAo vagere badhA prakAranA lokothI vyApta hatI. latAkuMjo, udyAno, kUvAo, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapasaNIya sUtra lAMbI vAvo ane sAmAnya vAvo Adi vibhinna jaLAzayothI yukta hovAthI te nagarI ramaNIya lAgatI hatI. tenI cArebAju surakSA mATe goLAkAre khAI hatI. te vistRta, UMDI, uparathI pahoLI ane nIcethI sAMkaDI hatI. khAInI bahAra upara-nIce samAnarUpathI khodelI bIjI khAI hatI. khAInI cArebAju dhanuSya jevo vakrAkAra koTa hato. te koTa cakra, gadA, musuMDhi, zataknI vagere zastrothI yukta, majabUta tathA eka sarakhA be bAraNAvALA daravAjA sahita hato. te koTathI te nagarI surakSita hatI. temAM zatruono praveza muzkela hato. koTano uparano bhAga goLa kAMgarAothI zobhAyamAna hato, tyAM cokIdAro mATe UMcI-UMcI aTAlikAo banAvelI hatI. killA ane nagarInI vacce cAre bAju pharato ATha hAtha pahoLo mArga hato. praveza dvAra para toraNa bAMdhyA hatA. nagarInA rAjamArgo suMdara ane AkarSaka hatA. dhAro baMdha karavA mATe nipuNa zilpIo dvArA banAvelA AgaLiyA ane bhogaLavALA daravAjAo(bAraNAo) hatA. nagarInI bajAro vividha prakAranI kraya-vikraya yogya vastuothI bharapUra ane vyApArIothI vyApta hatI. te nagarI vyApAranA kendrarUpa hatI. tyAM vyApAra-vANijya dvArA lokono sukhapUrvaka nirvAha thato hato. nagarInA keTalAka mArgo zRMgATaka-siMgoDA jevA trikoNa, keTalAka traNa, cAra ke cArathI vadhu rastA bhegA thatAM hoya tevA hatA. nagarInA rAjamArgo deza-videzanA rAjA-mahArAjAonA AvAgamanathI ane sAdhAraNa mArgo aneka suMdara azvo, madonmatta hAthIo, ratho, pAlakhIo vagere vAhanothI vyApta rahetA hatA. te nagarInA jaLAzayo vikasita kamaLothI suzobhita hatA. makAno, bhavano Adi cUno lagADelA hovAthI atyaMta suMdara lAgatA hatA. te nagarInI zobhA manane prasanna karanArI, animeSa daSTithI jovAlAyaka, sauMdaryavALI ane manohara hatI. | 2 tIse Na AmalakappAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disIbhAe aMbasAlavaNe NAma ceie, asogavara pAyave, puDhavI silApaTTae, evaM savvA vattavvayA uvavAiyagameNaM NeyA / bhAvArtha - te AmalakalpA nagarInI bahAra uttara-pUrvadizAmAM(IzAnakoNamAM) Amra ane zAlavRkSonI pradhAnatAvALuM AprazAlavana nAmanuM caitya eTale udyAna yukta yakSAyatana hatuM. te udyAnamAM zreSTha azokavRkSa ane te vRkSa nIce eka pRthvI zilA hatI. te udyAnayukta yakSAyatana, azokavRkSa ane pRthvIzilAnuM varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM. vivecana : prastuta sUtra darzita aupapAtika sUtragata varNanano sAra A pramANe che- te yakSAyatana ghaNuM prAcIna hatuM. te ghaNuM purANuM che, tema ghaNA vRddha puruSo tenI prazaMsA karatA hatA. dIrghakAlathI tenI prasiddhi phelAyelI hatI. jAta-jAtanI daMtakathA tenI sAthe joDAyelI hatI ane tenA dvArA te kIrtita-prakhyAta hatuM. koI tenAthI aparicita na hovAthI te sarvatra khyAti pAmeluM hatuM. te chatro, dhvajAo, ghaMTAo, patAkAo, nAnI-nAnI patAkAothI zobhAyamAna dekhAtuM hatuM. morapIMchathI tenI saphAI thatI hovAthI aneka morapIMcho tyAM paDyA rahetA. temAM eka vedikA banAvelI hatI. tenA AMgaNAnI bhUmi chANathI lIMpelI hatI. tenI bhIMta sapheda camakatA cunAthI raMgelI hatI. tenI divAlo upara gorocana ane sarasa raktacaMdananA thApA lagAvelA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva hatA. te yakSAyatanamAM maMgalarUpe caMdana lagADelA kaLazo sthApita karelA hatA. tenA dvAra para caMdananA nAnA-nAnA kaLazonA toraNonI racanA karavAmAM AvI hatI. uparathI nIce sudhI laTakatI goLAkAre gUMthelI ghaNI puSpamALAothI tenI divAlo zobhatI hatI. 9 tyAM aneka sthAne paMcavaraNI sarasa ane sugaMdhita puSponA gucchothI aneka prakAranI racanA karavAmAM AvI hatI. tyAM kAlAguru, suMdaruSka, turuSka- lobAna vagere sugaMdhita dravyono dhUpa karavAthI tyAMnuM vAtAvaraNa haMmezAM maghamaghAyamAna rahetuM hatuM. cArebAju zreSTha sugaMdha phelAvAthI te sugaMdhanI guTikA jevuM lAgatuM hatuM. te yakSAyatana naTo, nRtyakAro, doraDA para khela batAvanArA jallo, mallo, muSTi prahAra karanArAo, vidUSako, bahurUpIo, kathA-vArtA karanArA kathako, plavako, lAsako, AkhyAyiko, laMkho, maMkho, zaraNAI ane taMbUrA vagere vAjiMtro vagADanArAo, stutipAThako vagerethI sadA bharacaka rahetuM hatuM. yakSAyatananI prasiddhi-kIrti aneka nagaravAsIo ane dUra dezAMtara sudhI phelAyelI hovAthI ghaNA loko tyAM AhUti-dAna ApavA AvatA hatA. loko te sthAnane dAnadevA yogya, vaMdanIya, namaskaraNIya, arcanIya, pUjanIya, satkAraNIya, sanmAnanIya, kalyANa svarUpa, maMgala svarUpa, devasvarUpa temaja vinayapUrvaka parvapAsanA yogya, divya, satya ane saphaLa sevAvALuM mAnatA hatA. tenA nAme hajAro mANaso dAna detA hatA. ghaNA loko potAnA manorathanI pUrNatA mATe tenI pUjAarcanA karatA hatA. te yakSAyatananI cAre bAju vanakhaMDa-udhAna hatuM. te vanakhaMDanI barAbara madhyamAM eka vizALa UMcuM, darzanIya azoka vRkSa hatuM. te azokavRkSanI nIce, tenA thaDathI thoDe dUra pATa jevI eka vizALa pRthvIzilA hatI. te pRthvIzilA laMbAI, pahoLAI ane UMcAImAM sapramANa hatI. te ujjavaLa zyAma varNanI hatI. te AMjaNa, megha, talavAra, nIlakamala, baladevanA vastra, AkAza, keza, kAjaLanI DabbI, khaMjana ityAdi vastuonA prakAza jevI prakAzita hatI arthAt te pRthvIzilA aMjanAdinI jema zyAma prabhAvALI hatI. te ja rIte teno varNa pannA, paththarane cikaNo karavA mATeno paththara athavA kasoTIno paththara, kalitra- kALo kaMdoro ane AMkhanI kIkI vagere vastuonA puMja jevo hato. te zilA sajalamegha jevI zyAma hatI. tene ATha khUNA hatA. teno talabhAga arIsA jevo camakato ane ramaNIya hato. te pRthvIzilA IhAmRga-varu, azva, manuSya, magara, pakSI, sarpa, vyaMtaradeva, rurumRga, aSTApada, camarI gAya, hAthI, vanalatA temaja padmalatA vagere citrothI citrita hatI. te Ajinaka-carmamaya vastra, rU, bUra, mAkhaNa, arkatUla--AMkaDAnA rU jevA atyaMta mulAyama ane komaLa sparzavALI hatI. te siMhAsana jevA AkAravALI hatI. te AhlAdajanaka, darzanIya, suMdara ane suMdara AkRtisaMpanna hovAthI apUrva zobhAyukta hatI. 3 seyo rAyA, dhAriNI devI, sAmI samosaDhe, parisA NiggayA jAva rAyA pajjuvAsai / bhAvArtha :- te AmalakappA nagarImAM zreya nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. te zreyarAjAne dhAriNI nAmanI devI-paTarANI hatI. AmalakalpAnA AmrazAlavana udyAnamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada vaMdana karavA nIkaLI yAvat rAjA prabhunI upAsanA karavA lAgyA. vivecanaH prastuta sUtramAM AmalakalpA nagarInA zveta nAmanA rAjA ane dhAriNI nAmanI tenI paTTarANInuM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 | zrI rAyapasaNIya sUtra kathana che. tenuM vistRta varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavAnuM sUcana che. yo ratha :-zveta rAjA. AmalakalpA nagarImAM zveta rAjA rAjya karatA hatA. teo bhagavAna mahAvIra pAse dIkSita thayA hatA. zrI ThANAMga sUtranA AThamA sthAnamAM bhagavAna pAse dIkSita thayelA ATha rAjAomAM zveta rAjAnuM nAma che ane uttarAdhyayana sUtra adhyayana-18mAM paNa zveta rAjA mokSe gayA, tevuM saMkSipta kathana che. rAjA ane rANInA lakSaNo yukta varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM joIe temaja prabhunA padArpaNanuM ane lokonA darzanArtha gamananuM varNana paNa aupAtika sUtra pramANe jANavuM. sUryAbhadeva - | 4 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sUriyAbhe deve, sohamme kappe, sUriyAbhe vimANe, sabhAe suhammAe, sUriyA si siMhAsaNaMsi, cauhi sAmANiyasAhassIhiM, cauhiM aggamahisIhiM saparivArAhiM, tihiM parisAhiM, sattahiM aNiehiM, sattahiM aNiyAhivaIhiM, solasahiM Ayarakkha-devasAhassIhiM, aNNehiM bahUhiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehi ya devIhi ya saddhiM saMparivuDe mahayAhaya NaTTagIyavAiya-taMtI-tala-tAla-tuDiya ghaNa-muiMgapaDuppa vAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAi bhuMjamANe viharai / imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe-AbhoemANe paasi| bhAvArtha:- te kALe bhagavAna mahAvIra svAmInA vicaraNa kALamAM, te samaye bhagavAna AmalakalpA nagarImAM birAjamAna hatA te samaye saudharmakalpa nAmanA devalokamAM sUryAbha nAmanA deva, sUryAbhavimAnanI sudharmAsabhAmAM, sUryAbha nAmanA siMhAsana upara besIne, potAnA cAra hajAra sAmAnika devo, saparivAra cAra agramahiSIo, traNa pariSadAo, sAta anIko-senAo, sAta senAdhipatio, soLahajAra AtmarakSaka devo tathA anya aneka sUryAbhavimAnavAsI deva-devIo sAthe, nipuNa puruSo dvArA vagaDAvAtAM-batAvAtAM nATaka, gIta, vAdha, vINAdi tAravALA vAjiMtro, tALIonA tAla, tUrI nAmanA vAdya vizeSa tathA mRdaMgAdi vAjiMtronA madhura sUrone sAMbhaLatAM divya bhoga bhogavatAM rahetA hatA. ekadA teoe potAnA vipula avadhijJAnanA prayoga dvArA(upayogapUrvaka) saMpUrNa jaMbudvIpane joyo. vivecanaH prastuta sUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmInA samayanA prathama devalokavAsI sUryAbhadeva ane tenA parivAranuM varNana che. sImANiya sadaslak-cAra hajAra sAmAnika deva. sUryAbhadevane 4000 sAmAnika devo che. prathama devalokanA 3ra lAkha vimAnanA adhipati (indra) zakrendrane 16,000 sAmAnika devo che ane 32 lAkha vimAnamAM pratyeka vimAnanA adhipati devone 4000-4000 sAmAnika devo hoya che. je devo indra ke adhipati mATe bhAInI jema AdaraNIya ke sanmAnIya hoya, te devo teonA sAmAnika deva kahevAya che. sAmAnika devonI Rddhi(vaikriya kSamatA) pota-potAnA adhipatidevanI tulya hoya che. zruti paraMparAmAM sAmAnika devonI sthiti indra ke adhipati devonI samAna kahevAya che. vimAnanA adhipati devomAMthI koI koI deva indranA sAmAjika paNa hoya che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva agramahiSI --vRta milevA tevI mahiSISuSyate, sApa svaparivArabhUtAnAM sarvAsAmapi vevInAmathre prA:, aprAkva tA mahiSyatva pramaddiSyaH / devanI abhiSeka karAyelI devI mahiSI kahevAya che. potAnA parivArarUpa sarvadevIomAM te agra-mukhya hoya che tethI te agramahiSI devI kahevAya che. sUryAbhadevane cAra agramahiSIo hatI ane te cAre ya devIo pota-potAnA hajAra-hajAra devIonA parivAramAM mukhya hatI. traNa pariSadA :- badhAM vimAnanA adhipatidevonI (1) ApyaMtara, (2) madhyama ane, (3) bAhya, A traNa prakAranI pariSado hoya che. (1) jenI sAthe potAnA aMtaraMga, gupta, gUDha rahasyono vicAra karavAmAM Ave che tevA parama vizvasanIya samavayaska mitrasamudAyane AtyaMtara pariSada kahevAmAM Ave che. (2) ApyaMtara pariSadamAM carcAyelA tathA nirNita kAryo mATe jenI saMmati levAmAM Ave che, te madhyama pariSada kahevAya che ane (3) ApyaMtara tathA madhyama pariSada dvArA vicArelA, nirNita tathA saMmata kArya karavAnuM jene soMpavAmAM Ave, te bAhya pariSada kahevAya che. 11 sAta senAo ane senApatio :- (1) azvasenA (2) gajasenA (3) rathasenA (4) vRSabhasenA (5) pAyadaLa (6) gaMdharvasenA ane (7) nATayasenA; A sAta senAonA prakAra che. temAMthI prathama pAMca senAno yuddha arthe ane aMtima be senAno Amoda-pramoda mATe upayoga thAya che. prathamanI cAra senAmAM azva Adi tiryaMco nathI paNa devo tevA rUpa banAve che. pota-potAnI senAnuM netRtva saMbhALatA sAta senAdhipati devo che. devonI A senAo 'anIka' nAme oLakhAya che. AtmarakSaka deva H- AtmarakSaka devo eTale aMgarakSaka devo, boDIgArDa. te devo zastrAstrothI susajjita thaIne potAnA adhipatidevanI rakSA karavAmAM tatpara rahetA hovAthI AtmarakSaka kahevAya che. jo ke indra Adi devone koIno bhaya hoto nathI. topaNa te sarva indrone temaja mahardika devone potAnA vaibhava rUpa AtmarakSaka devo hoya che. sUryAbhadeva dvArA bhagavAnanI stuti - : | tattha NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe rate bahiyA aMbasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggihittA saMjemeNaM tavasA appANaM bhAvemANaM pAsai, pAsittA haTThatuTTha cittamANaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasa-visappa-mANahiyae viyasiya-varakamala-NayaNe payaliya- varakaDaga-tuDiyakeUra-mauDa-kuMDala-hAra-virAyaMtaraiyavacche, pAlaMba- palaMbamANa- gholaMta- bhUsaNadhare sasaMbhamaM turiyaM cavalaM suravare sIhAsaNAo abbhuTThei, abbhuTThittA pAyapIDhAo paccoruhai, paccoruhittA pAuyAo omuyai, omuyaittA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, karittA titthayarAbhimu sattaTThapayAiM aNugacchai, aNugacchittA vAmaM jANuM aMcei, aMcittA dAhiNaM jANaM dharaNitalaMsi NihaTTu tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesei, NivesittA IsiM paccuNNama paccuNNamittA kaDaya-tuDiya - thaMbhiyAo bhuyAo sAharai sAharittA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI bhAvArtha :- te samaye- (avadhijJAna dvArA jaMbUddIpane jotAM-jotAM sUryAbhadeve) bharatakSetramAM AmalakalpA nagarInI bahAra AmrazAlavana udyAnamAM yathApratirUpa avagraha grahaNa karIne arthAt sAdhune ucita sthAnamAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] zrI zayapaNeNIya sUtra rahevAnI vanapAlanI AjJA laIne tyAM rahelA, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne joyA. bhagavAnanuM darzana thatAM sUryAbhadeva harSita, saMtuSTita ane AnaMdita cittavALA thayA, bhagavAna tarapha manamAM prIti utpanna thaI, ati prasannatAthI temanuM mana khIlI UThya, harSanA AvegathI hRdaya dhabakavA lAgyuM. tenA kamaLa jevA uttama netro khIlI UThyA, AnaMdanA vegathI tenA uttama kaDAM, bAjubaMdha, keyUra, mugaTa, baMne kuMDalo calAyamAna thaI gayA, halavA lAgyA. tenuM vakSaHsthala hArathI zobhAyamAna lAgatuM hatuM. nIce sudhI laTakatA kaMpAyamAna ane paraspara athaDAtA AbhUSaNa vizeSa dhAraNa karelA te sUryAbhadeva (bhagavAnane jotAM ja) saMbhrama-utsukatA sAthe tvarA ane capaLatApUrvaka siMhAsana uparathI UbhA thaI gayA ane pAdapITha-paga rAkhavAnA bAjoTha dvArA nIce UtarIne, pAdukAo-mojaDI kADhIne, eka zATika- uttarIya vastranuM uttarAsaMga karIne, tIrthakara prabhunI sanmukha(te dizAmAM) sAta-ATha pagalAM jaIne, DAbA ghUMTaNane UMco rAkhIne, jamaNA ghUMTaNane jamIna para DhALIne, mastakane traNavAra jamIna sudhI namAvIne pachI kaDA ane bAjubaMdhathI khaMbhita bane bhujAone bhegI karIne, dase nakha eka-bIjAne sparze te rIte hAtha joDIne AvartanapUrvaka mastaka upara aMjali karIne A pramANe bolyA 6 NamotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAvasiddhigaiNAmadheyaM ThANaM sNpttaannN| NamotthuNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva siddhigaiNAmadheyaM ThANaM saMpAviukAmassa / vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae, pAsai me bhagavaM tatthagae ihagayaM ti kaTu vaMdai NamaMsai, vadittA NamasittA sIhAsaNavaragae puvvAbhimuhaM snnnnisnnnne| bhAvArtha - siddhagati nAmanA sthAnane prApta thayelA arihaMta-siddha bhagavaMtone mArA namaskAra hojo vAvata siddhagati nAmanA sthAnane meLavavAnI kAmanA-icchAvALA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne mArA namaskAra hojo. "tyAM rahelA bhagavAnane huM ahIM devalokamAMthI vaMdana karuM chuM. tyAM rahelA bhagavAna ahIM rahelA mane jue," A pramANe bolIne prabhune vaMdana-namaskAra karI, sUryAbhadeva punaH siMhAsana upara pUrvAbhimukha besI gayA. vivecana - prastuta sUtramAM sUryAbhadevanuM avadhijJAnathI prabhudarzana ane prabhu darzanathI prApta thayelI tenI prasannatA tathA parokSa prabhuvaMdananuM varNana che. AdhAparivavaM 38 - yathApratirUpa = sAdhvAcArane yogya, avagraha = sthAna. sAdhu-sAdhvI sthAnanA mAlikanI anumati meLavIne tyAra pachI, rahevA-UtaravA mATe te sthAna grahaNa kare che. pAsa6 ne bhavaM tatthaTNa dAye - tyAM rahelA bhagavAna ahIM rahelA mane jue che. devalokamAM sthita sUryAbhadeve devalokamAMthI ja avadhijJAna ane avadhidarzana dvArA prabhunA darzana karyA, prabhu je dizAmAM birAjamAna hatA te dizAmAM 7-8 pagalA AgaLa jaI stava-stutipUrvaka vaMdana karyA che, temaNe A rIte manobhAva pragaTa karyA ke sarvajJa sarvadarzI bhagavAna devalokamAM rahelA mane potAnA kevaLajJAnathI jue ane mArA vaMdanane svIkAre. parokSavaMdana vidhi :- A sutra pAThamAM tIrthakara bhagavaMta parokSa hoya tyAre temane vaMdana karavAnI vidhino nirdeza che. tIrthaMkara paramAtmA sanmukha birAjamAna na hoya, tyAre deva manuSya vagere temane tigttonA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva | 13 | pAThathI vaMdanA na karatAM panotthanA pAThathI stutiyukta vaMdana kare che; A vidhimAM vyakti sarva prathama AsanazapyA choDIne tIrthakara je dizAmAM birAjamAna hoya te dizAmAM sAta-ATha pagalAM cAlIne, DAbo ghUMTaNa UMco rAkhIne ane jamaNo ghUMTaNa jamIna upara sthApIne, vinayapUrvaka besIne, pachI traNa vAra mastaka bhUmi sudhI namAvIne AvartanapUrvaka mastaka para aMjalI karIne gamotthAnA pATha vaDe be vAra stuti kare che. Abhiyogika devone AjJA - | 7 tae NaM tassa sUriyAbhassa ime eyArUve ajjhathie ciMtie patthie maNogaya-saMkappe samupajjitthA- evaM khalu me samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe NayarIe bahiyA aMbasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa vi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNa-NamaMsaNa-paDipucchaNa-pajjuvAsaNayAe ! egassavi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe !! taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadAmi NamaMsAmi sakkAremi sammANemi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi / eyaM me peccA hiyAe suhAe khamAe NisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai tti kaTu; evaM saMpehei, saMpehittA Abhiogie deve saddAvei saddAvittA evaM vyaasiibhAvArtha:- tyAra pachI te sUryAbhadevanA manamAM A prakArano AdhyAtmika arthAt AMtarika, ciMtita, prArthita, manogata- mAnasika saMkalpa utpanna thayo. jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM AmalakalpA nagarInI bahAra AmrapAlavana udhAnamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI yathApratirUpa- sAdhune yogya sthAnanI AjJA laIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM birAjamAna che. - tathAsvarUpavALA arthAt bhagavAne sAdhuonuM jevuM svarUpa ane jevA guNo batAvyA che, tevA ja guNothI yukta sAdhu bhagavaMtonA nAma ane gotranuM zravaNa mAtra mahAphaLadAyaka che, to pachI temanI sanmukha javuM, vaMdana-namaskAra karavA, prazna pUchavA, temanI paryApAsanA karavI vagere kriyAnuM mahAphaLa hoya, temAM to kahevuM ja zuM! AryapuruSanA mAtra eka dhArmika suvacananuM zravaNa paNa mahAphaLadAyI che, to vipula artha-upadeza zravaNanI to vAta ja zuM karavI !! arthAt te avazya mahAna phaLadAyI ja hoya che. to huM jAuM ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karuM, namaskAra karuM, temano satkAra-sanmAna karuM, kalyANasvarUpI, aniSTonuM upazamana karatA hovAthI maMgalasvarUpI, traNe lokanA adhipati hovAthI devasvarUpI ane suprazastajJAna-kevaLajJAna sahita hovAthI caitanyasvarUpI te bhagavAnanI paryApAsanA karuM. zramaNa bhagavAna mahAvIranI paryApAsanA mArA mATe janmajanmAMtaramAM hitakara, sukhakara, kSemakara, zAMtikara, niHzreyaskara-kalyANakara, mokSa prApta karAvanArI thaze. tevo vicAra karIne sUryAbhadeve potAnA Abhiyogika devone bolAvyA ane A pramANe kahyuM|8 evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14 ] zrI rAyapasaNIya sUtra AmalakappAe NagarIe bahiyA aMbasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharai / taM gacchaha NaM tumhe devANuppiyA ! jaMbuddIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM AmalakappaM NayariM aMbasAlavaNaM ceiyaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareha, karettA vaMdaha NamaMsaha, vaMdittA NamaMsittA sAiM sAI NAmagoyAiM sAheha, sAhittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa savvao samaMtA joyaNaparimaMDalaM jaM kiMci taNaM vA pattaM vA kaTu vA sakkaraM vA asuI vA acokkhaM vA pUiyaM vA dubbhigaMdhaM vA taM savvaM AhuNiya-AhuNiya egaMte eDeha, eDittA NaccodagaMNAimaTTiyaM paviralaphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divvaM surabhigaMdhodayavAsaM vAsaha, vAsittA NihayarayaM NaharayaM bhaTTharayaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareha, karittA jalayathalaya bhAsurappa bhUyassa biTaTThAissa dasaddhavaNNassa kusumassa jANussehapamANamettaM ohiM vAsaM vAsaha, vAsittA kAlAguru-pavarakuMdurukka-turukka- dhUva- maghamaghaMta- gaMdhuddhayAbhirAmaM sugaMdha-varagaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM divvaM suravarAbhigamaNajoggaM kareha, kAraveha, karittA ya kAravettA ya khippAmeva eyamANattiyaM pccppinnh| bhAvArtha:- he devAnupriyo ! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI jaMbudvIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetravartI AmalakalpA nagarInI bahAra AmrapAlavana caityamAM yathApratirUpa avagrahane grahaNa karIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM birAje che. to he devAnupriyo ! tame jAo ane jaMbudvIpa nAmaka dvIpanA bharatakSetramAM AmalakalpA nagarInI bahAra AprazAlavana udyAnamAM birAjamAna zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdananamaskAra karIne, tamArA nAma-gotra kahIne arthAt tamAro paricaya ApIne pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI cArebAjunI yojana pramANa goLAkAra bhUmimAM ghAsa, pAMdaDAM, lAkaDAM, azuci, malina, saDelA durgadhI padArtho vagere je kAMI paDyuM hoya tene tyAMthI uThAvI, dUra ekAMta sthAnamAM nAkhIne te bhUmine ekadama svaccha karo; pachI sugaMdhI pANInI evI rIte jharamara varSA karo ke jethI tyAMnI uDatI badhI dhULa besI jAya paNa jamIna bahupANIvALI, kIcaDavALI na thAya. A prakAranI jalavRSTi dvArA te bhUmine nihata raja, naSTa raja, bhraSTa raja, upazAMta raja ane prazAMta raja banAvo arthAt te bhUmi para jarAmAtra raja na uDe tevI banAvo; pachI te bhUmi para jalanA-sthaLanA vikasita, vRta sahitanA pAMca varNavALA puSponI, ghUMTaNa sudhInA pramANavALI, puSpanA DIMTIyA nIce rahe te rIte vRSTi karo ane tyAra pachI kAlAguru, uttama kuMdaruSka, turuSka-lobAnanI sugaMdhathI tene sugaMdhita banAvo; jANe te bhUmi sugaMdhanI agarabattI hoya tevI maghamaghatI ane ramaNIya banAvIne, devonA Agamana-avataraNa yogya karo, karAvo ane kArya pUrNa thaI jAya, tyAre tenI mane jANa karo. vivecanaH prastuta sUtromAM prabhudarzana ane dharmazravaNanuM mahAna phaLa, sUryAbhadevano prabhudarzana mATeno vicAra ane tenI pUrva taiyArIrUpe Abhiyogika devone karelA AdezanuM vidhAna che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva [ 15 ] Abhiyogika deva - sevakadeva. devalokanA adhipati-indra, sAmAnika devo vagere mahaddhika devonI AjJA pramANe kArya karatA, nokarasthAnIya devone Abhiyogika deva kahevAmAM Ave che. mahaddhika devo jyAre prabhudarzanArthe ke anya koI paNa kAraNasara tirachAlokamAM Ave che, tyAre temanA Agamana pUrve temanI AjJAthI Abhiyogika devo tyAM jaIne te bhUmine svaccha ane sugaMdhita banAve che. viTApharU-vRta upara sthita puSpo. vRntana-thortinA tiSThatIcevazI vRAsthaya, vRnAmathomAM 3pari patrAvasthAnANInasthatyartha | puSpanuM vRtta-DIMTa nIce ane tenI pAMkhaDIo upara hoya tema. devo jyAre puSpanI vRSTi kare che tyAre te puSponA DIMTIyA nIce ane puSpa upara tarapha rahe te rIte paDe che arthAt badhA puSpo catA ja paDe, te rIte devo vRSTi kare che. Abhiyogika devonuM manuSyalokamAM gamana:| 9 tae NaM te AbhiyogiyA devA sUriyAbheNaM deveNaM evaM vuttA samANA haTThatuTThA jAva hiyayA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTu 'evaM devo' tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti, paDisuNettA uttarapurasthimaM disibhAgaM avakkamaMti, avakkamittA veuvviyasamugghAeNaM samohaNNati, samohaNittA jAva uttaraveuvviyAI rUvAI viuvvati viuvvittA tAe ukkiTThAe jAva jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karati, karittA vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- amhe NaM bhaMte ! sUriyA bhassa devassa AbhiyogA devA devANuppiyANaM vaMdAmo NamasAmo jAva pjjuvaasaamo| bhAvArtha - sUryAbhadeve A pramANe kahyuM tyAre Abhiyogikadevoe harSita saMtuSTita thayA yAvatu praphullita hadaye dasa nakho sAthe hAtha joDI zirasAvartipUrvaka mastaka para aMjali karI vinayapUrvaka AjJAno svIkAra karyo. he devI! tame kaho cho temaja karaze, tema kahIne te devo IzAnakoNamAM gayA, tyAM jaIne teoe vaikriya samughAta karIne vAvata ziAtA sUtra pramANe saMkhyAta yojana lAMbA daMDAkAre Atmapradezane bahAra kADhayA ane te sthAnamAM rahelA kaketanaratna, vajaratna, vaiduryaratna vagere soLa jAtanA ratnomAMthI sthala padagalone choDIne arthAta tene grahaNa na karatAM sArabhUta sUkSma-vaikriya zarIra banAvavA yogya pugalone grahaNa karIne bIjIvAra vaikiya samughAta karIne uttaravaikriya zarIra banAvyA. tyAra pachI vaikriya zarIra pramANe utkRSTa divyadeva gatithI vAvata ziAtA sutra pramANe- uttama, prazasta, tvarita, capaLa, caMDa, ativegavALI, zIvratAvALI, tIvra vegavALI, pavanathI uDatI rajanI gati jevI divya devagatithI tirachIdizAmAM asaMkhyAta hIpa-samudrane pAra karatAM bUDhIpanA bharatakSetranI AmalakalpA nagarInA A prazAla udhAnamA] zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAse AvyA, tyAM AvIne teoe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karyA ane A pramANe kahyuM- he bhagavan! ame sUryAbhadevanA Abhiyogika devo Apa devAnupriyane vaMdana-namaskAra karIe chIe pAvatu ApanI paryApAsanA karIe chIe. |10 devA ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre te deve evaM vayAsI- porANameyaM devA ! Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 17 zrI zayapaNeNIya sUtra jIyameyaM devA ! kiccameyaM devA ! karaNijjameyaM devA ! AiNNameyaM devA! abbhaNuNNAyameyaM devA! jaMNaM bhavaNavai-vANamaMtara-joisiya-vemANiyA devA arahate bhagavaMte vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA tao sAiM sAiM NAmagoyAiM sAhiti, taM porANameyaM devA jAva abbhaNuNNAyameyaM devA ! bhAvArtha- he devo! A pramANe saMbodhana karatA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe te devone A pramANe kahyuM- he devo! A vyavahAra purAtana che arthAt devo dvArA Acarita prAcIna paddhati che; he devo ! mAta85 cha-hevono paraMparAgata mAyA2 cha; hevo! mAitya35che-hevonuMtavya cha hevo! bhAvAne 42vAyogyacha, vo ! mAmAyA cha- (bhUtAvamA vAmetenuM maay29|| OMthu cha; he devo! A anujJAta che- pUrvanA sarvadevone A vAta saMmata che ke bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadevo arihaMta bhagavAnane vaMdana-namaskAra kare che ane vaMdana-namaskAra karyA pachI bhagavAna samakSa potapotAnA nAma-gotranuM kathana kare che. A nAma gotrane pragaTa karavAnI paddhati, te devonI purAtana paddhati che yAvatuM devonI saMmata thayelI rIta che. viveyana: prastuta sUtromAM madhyalokamAM tIrthaMkara paramAtmA pAse devonuM Agamana thAya te samayanA temanA jIta vyavahAranuM kathana che. mahaddhikadevo tIrthaMkara prabhunA darzana karavA Ave ke temanA AgamanapUrve temanA Abhiyogika devokSetra zuddhi mATe Ave, tyAre te devo prabhune vaMdana-namaskAra karIne potAnI oLakhANa Ape che. devono A paraMparAgata vyavahAra che. prastuta sUtramAM sUryAbhadevanA Abhiyogikadevoe te jItavyavahAranuM pAlana karyuMane prabhue temanA AgamananI prazaMsA ke anumodanAna karatAM devonAte kartavyanuM uccAraNa karyuM che. Abhiyogika devo dvArA AjJA pAlana:11 tae NaM te AbhiogiyA devA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vuttA samANA haTTha-tuTThA jAva hiyayA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadati Namasati, vaMdittA NamaMsittA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamaMti, avakkamittA veuvviyasamugghAeNaM samohaNNaMti, samohaNittA jAva saMvaTTayavAe viuvvaMti / se jahANAmae bhaiyadArae siyA taruNe balavaM jugavaM juvANe appAyaMke thira saMghayaNe thiraggahatthe daDhapANi- pAyapiTuttarorupariNae, ghaNa-Niciya- vaTTavaliya-khaMdhe, cammeDhagadughaNa-muTThiya- samAhayaNiciyagatte urassa balasamaNNAgae, talajamalajuyala-phalihanibhabAhU laghaNa-pavaNa-jaiNa-pamaddaNasamatthe chee dakkhe paTTe kusale medhAvI NiuNa- sippovagae ega mahaM salAgAhatthagaMvA daMDasaMpucchaNi vA veNusalAiyaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA rAyaMteuraM vA ArAmaM vA ujjANaM vA devakulaM vA sabhaMvA pavaM vA aturiyaM acavalaM asaMbhataM NiraMtaraM suNiuNaM savvao samaMtA saMpamajjejjA, evAmeva tevi sUriyAbhassa devassa AbhiogiyA devA saMvaTTayavAe viuvvaMti, viuvvittA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga: sUryAbhadeva on / 17 / samaNassa bhagavao mahAvIrassa savvao samaMtA joyaNaparimaMDalaM jaM kiMci taNaM vA pattaM vA taheva savvaM AhuNiya-AhuNiya egaMte eDeti, eDittA khippAmeva uvasamaMti, uvasamittA doccaM pi veuvviyasamugghAeNaM samohaNNaMti, samohaNittA abbhavaddalae viuvvaMti, se jahANAmae bhaiyadArage siyA taruNe jAva NiuNa sippovagae egaM mahaM dagavAragaM vA, dagabhagaM vA. dagathAlagaM vA. dagakalasagaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA jAvasabhaM vA pavaM vA aturiyaM jAvasavvao samaMtA AvarisejjA, evAmeva tevi sUriyAbhassa devassa AbhiyogiyA devA abbhavaddalae viuvvaMti, viuvvittA khippAmeva pataNataNAyaMti, pataNataNAittA khippAmeva vijjuyAyaMti, vijjuyAittA samaNassa bhagavaomahAvIrassa savvaosamaMtAjoyaNaparimaMDalaM NaccodagaM NAtimaTTiyaM taM pavirala phusiyaM rayareNuviNAsaNaM divvaM surabhigaMdhodagaM vAsaM vAsaMti, vAsettA NihayarayaM, gaTTharayaM, bhaTTarayaM, uvasaMtarayaM, pasaMtarayaM, karaiti, karittA khippAmeva uvasAmati, uvasAmittA__taccaM pi veuvviyasamugghAeNaM samohaNNaMti, samohaNittA pupphavaddalae viuvvaMti, se jahANAmae- mAlAgAradArae siyA taruNe jAva sippovagae egaM pupphachajjiyaM vA pupphapaDalagaM vA pupphacaMgeriyaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA jAva savvao samaMtA kayaggahagahiyakarayalapabbhaThThavippamukkeNaM dasaddhavaNNeNaM kusumeNaM pupphapuMjovayArakaliyaM karejjA, evAmeva te sUriyAbhassa devassa AbhiogiyA devA pupphavaddalae viuvvaMti, viuvvittA khippAmeva pataNataNAyaMti jAva joyaNaparimaMDalaM jalayathalayabhAsurappabhUyassa biMTaTThAissa dasaddhavaNNakusumassa jANussehapamANamettiM ohivAsaM vAsaMti, vAsittA kAlAgurupavara-kudurukka turukka-dhUva-maghamaghaMta-gaMdhuddhayAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM divvaM suravarAbhigamaNajoggaM kareMti ya kAraveMti ya, karettA ya kAravettA ya khippAmeva uvasAmaMti, uvasAmittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva vaMdittA NamaMsittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo abasAlavaNAo ceiyAo paDiNikkhamati, paDiNikkhamittA tAe ukkiTThAe jAva vIivayamANA-vIivayamANA jeNeva sohamme kappe jeNeva sUriyAbhe vimANe jeNeva sabhA suhammA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAti, vaddhAvettA tamANattiya paccappiNati / bhAvArtha - zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe A pramANe kahyuM tyAre te Abhiyogika devoe harSita, saMtuSTita yAvata prallita hRdayavALA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne IzAna Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra koNamAM jaIne vaikriya samudghAta karyo, vaikriya samuddAta karIne yAvat saMvartaka vAyunI vipurvaNA-racanA karI. jema koI mRtyadAraka- jhADuM kADhavAvALAno putra taruNa, baLavAna, yugavAna- kALaprabhAvathI rahita yuvAna, rogarahita, sthira agrahAthavALo(hAtha ke AMgaLA dhrUjatA na hoya); puSTa tathA vRddhine prApta hAthapaga, pRSThAMtara ane uruvALo; majabUta, vartuLAkAra ane mAMsala khaMbhAvALo; cAmaDAnA cAbakhA, dudhaNamudgara vizeSa ane muThThInA vAraMvAranA prahArathI majabUta banI gayelA zarIravALo; vizeSa baLathI yukta chAtIvALo; eka sAthe utpanna thayelA be tAlavRkSanI jema sIdhA, lAMbA ane puSTa bAhuvALo; oLaMgavA, kUdavA, zIghragamana ane kaThaNa vastune bhAMgavA-bhUko karavAmAM samartha; cheka-kaLAno jANakAra, dakSa, paTTu, kuzaLa, buddhimAna, kAryamAM nipuNa mRtyaputra ghAsanI saLIno sAvaraNo, daMDavALo sAvaraNo, vAMsanI saLIvALo sAvaraNo laI rAjaprAMgaNa, aMtaHpura, devakuLa, sabhA, paraba, krIDAsthAna, udyAnAdi sthAnone tvarArahita, capaLatA rahita, bhrAMti vinA, utAvaLavinA, nipuNatApUrvaka cArebAjuthI sApha kare che, tevI ja rIte sUryAbhadevanA te Abhiyogika devoe saMvartaka vAyunI vipurvaNA karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI cArebAjunA eka yojana pramANa vartuLAkAra bhUmibhAgamAM ghAsa, pAMdaDAM, vagere je kAMI kacaro hato, tene vAyu dvArA uDADI ekAMta sthAnamAM pheMkI (te bhUmi bhAgane sApha karI) zIghra potAnA kAryathI nivRtta thayA. 18 te Abhiyogika devoe bIjIvAra vaikriya samuddAta karIne pANIthI yukta vAdaLAonI racanA karI. jema ke koI taruNa yAvat potAnA kAryamAM nipuNa mRtyudAraka-pANI sIMcanArano putra pANIthI bharelA mATInAM pAtra vizeSane, mATInA kuMbhane, kAMsAdi dhAtunA pAtra vizeSane dhAtunA kaLazane grahaNa karIne rAjaprAMgaNa, krIDAsthAna, paraba vagere sthAnomAM tvarAdirahitapaNe pANIno chaMTakAva kare che, te ja rIte sUryAbhadevanA Abhiyogika devoe garjanA karatA, vIjaLInA camakArA karatA pANIthI bharelA vAdaLAonI racanA karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI cArebAjunI eka yojana pramANa vartuLAkAra bhUmimAM, vadhu pANI ke kIcaDa na thAya, tevI rIte divya, sugaMdhita ane rajareNu besI jAya tevI jharamara varSA karI. A varSA dvArA teoe te bhUmine nihataraja yAvat prazAMta rajavALI banAvIne, zIghra potAnA kAryathI nivRtta thayA. te Abhiyogika devoe trIjIvAra vaikriya samuddAta karIne puSpa bharelA vAdaLAnI racanA karI. jema ke koI taruNa yAvat potAnA kAryamAM nipuNa mALIputra puSpanI chAba, puSpaTopalI ke puSpagaMgerI grahaNa karI, kacagrahanI jema komaLa hAthathI pakaDelA ane pachI hAthathI choDelA paMcavarSI puSpapuMjathI rAjaprAMgaNAdi sthAnone suzobhita banAve che, tema sUryAbhadevanA Abhiyogika devoe garjanA karatA, vIjaLInA camakArA karatA puSpameghonI racanA karIne eka yojana pramANavALI te bhUmimAM jalasthAnIya, sthaLasthAnIya khIlelA paMcavarNI puSponI DIMTIyA nIce ane puSpa upara rahe tevI rIte jAnu pramANa puSponI vRSTi karI ane pachI kAlAguru, zreSTha kuMThuruSka, turuSka dhUpathI te bhUmine sugaMdhathI maghamaghAyamAna banAvI dIdhI. jANe te bhUmi sugaMdhanI agarabattI hoya tevI, devo AvI zake tevI AkarSaka banAvI, banAvarAvI ane potAnA kAryathI nivRtta thayA. potAnuM kArya pUrNa karIne te Abhiyogika devo zramaNa bhagavAna mahAvIra samIpe AvyA ane zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNavAra vaMdana-namaskAra karIne AmrazAlavana udyAnamAMthI bahAra jaIne potAnI utkRSTa divya devagatithI saudharma devalokanA sUryabhavimAnanI sudharmAsabhAmAM sUryAbhadeva pAse AvIne, baMne hAtha joDI, mastaka namAvI jaya-vijayanA zabdothI sUryAbhadevane vadhAvI AjJAnusAra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 18 kArya pUrNa karyAnI sUcanA ApI. sUryAbhadevanI udghoSaNA - 12 tae NaM se sUriyAbhe deve tesiM AbhiyogiyANaM devANaM aMtie eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuTTha jAva hiyae pAyattANiyAhivaiM devaM saddAvei, sahAvettA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! sUriyAbhe vimANe suhammAe sabhAe meghogharasiyagaMbhIramahurasaiMjoyaNaparimaMDalaM sUsara ghaMTaM tikkhutto ullAlemANe-ullAlemANe mahayA-mahayA saddeNaM ugghosemANe-ugghosemANe evaM vayAhi____ ANavei NaM bho ! sUriyAbhe deve, gacchai NaM bho ! sUriyAbhe deve jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe NayarIe aMbasAlavaNe ceie samaNaM bhagavaM mahAvIra abhivadae, ta tubbhe viNaM bho devANuppiyA!savvaDDIe jAvaNiyagaparivAlasaddhiM saMparivuDA sAiMsAiMjANavimANAI durUDhA samANA akAlaparihINaM ceva sUriyAbhassa devassa atie paaubbhvh| bhAvArtha - tyAra pachI te sUryAbhadeve Abhiyogika devo pAsethI A vAta sAMbhaLIne harSita, saMtuSTitA thAvat praphullita hRdayavALA thaIne pAyadaLa senAnA adhipatine bolAvyA ane A pramANe kahyuM- he devAnupriya! tame jaladIthI sUryAbhavimAnanI sudharmAsabhAmAM rahelI meghasamUha jevA gaMbhIra-madhura raNakAravALI, eka yojanAnI goLAIvALI susvara ghaMTAne traNavAra vagADIne UMce svare ghoSaNA karo ke sUryAbhavimAnavAsI he deva-devIo! sUryAbhadeva, jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM AmalakalpA nagarInA AmrazAlavana udhAnamAM birAjamAna zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA mATe jaI rahyA che. sUryAbhadeva AjJA kare che- he devAnupriyo! tame paNa samasta Rddhi yAvata potapotAnA parivAra sahita, pota-potAnAM yAna-vimAnomAM besIne vilaMba karyA vinA tatkAla sUryAbhadeva samakSa upasthita thAo. 13 tae NaM se pAyattANiyAhivaI deve sUriyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe hadvatuTTha jAva hiyae evaM devo ! tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNittA jeNeva sUriyAbhe vimANe jeNeva suhammA sabhA jeNeva meghogharasiya-gaMbhIra-mahura-saddA joyaNa-parimaMDalA sussarA ghaMTA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM meghogharasiyagaMbhIra-mahura-saI joyaNaparimaMDalaM sussaraM ghaMTe tikkhutto ullAlei / tae NaM tIse meghogharasiyagaMbhIramahurasahAe joyaNaparimaMDalAe sussarAe ghaMTAe tikkhutto ullAliyAe samANIe se sUriyAbhe vimANe pAsAya-vimANaNikkhuDAvaDiyasadda samuTThiyaM ghaMTApaDisuyA-sayasahassa-saMkule jAe yAvi hotthaa| bhAvArtha:- sUryAbhadeve A pramANe kahyuM tyAre pAyadaLa senAnA adhipatideva harSita ane saMtuSTita thayA yAta prasanna hadaye bolyA- he deva ! tame kaho cho tema ja karIza, tema kahIne AjJAno vinayapUrvaka svIkAra karIne sUryAbhavimAnanI sudharmAsabhAnA meghasamUhanI garjanA jevA gaMbhIra zabda karanArI tathA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra madhura raNakAravALI, eka yojananI goLAIvALI susvarA nAmanI ghaMTA pAse jaIne, te ghaMTA traNavAra vagADI. jyAre meghasamUhanI garjanA jevA gaMbhIra zabda karanArI tathA madhura raNakAravALI, eka yojananI goLAIvALI susvara ghaMTAne senApatie traNavAra vagADI tyAre tenAthI utpanna thayelI lAkho pratidhvaniothI sUryAbhavimAnanA prAsAdo, vimAno ane vimAnonA khUNA sudhInA sthAno raNakI UThyA. 14 ta NaM tesiM sUriyAbha- vimANa-vAsiNaM bahUNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya egaMta-raipasatta-Niccappamatta-visaya- suhamucchiyANaM sUsaraghaMTArava - viulabola-turiya-cavalapaDibohaNe kae samANe ghosaNa-kouhala-diNNakaNNa-egaggacitta uvautta-mANasANaM / bhAvArtha:- susvara ghaMTAnA vipula raNakArathI ratikrIDAmAM tallIna, nityapramAdI, viSaya sukhamAM mUrchita sUryabhavimAnavAsI ghaNA vaimAnika deva-devIo saphALA jAgRta thaI gayA ane have thanArI ghoSaNA sAMbhaLavA dattakarNa tathA dattacitta banI gayA arthAt kAna ane cittane ekAgra banAvI, ghoSaNA sAMbhaLavA utsuka banI gayA. 15 se pAyattANIyAhivaI deve taMsi ghaMTAravaMsi NisaMta- pasaMtaMsi mahayA-mahayA saddeNaM ugghosemANe ugghosemANe evaM vayAsI- haMda ! suNaMtu bhavaMto sUriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devA ya devIo ya ! sUriyAbha-vimANapaiNo vayaNaM hiyasuhatthaM / ANavei NaM bho ! sUriyAbhe deve, gacchai bho ! sUriyAbhe deve jaMbuddIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM AmalakappaM NayariM aMbasAlavaNaM ceiyaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhivaMdae; taM tubbhevi NaM devANuppiyA ! savviDDIe jAva akAlaparihINA ceva sUriyAbhassa devassa aMtiyaM pAubbhavaha / 20 bhAvArtha :- ghaMTAno avAja saMpUrNa zAMta thaI gayo tyAre sUryAbhadevanI pAyadaLa senAnA adhipati deve moTe moTethI udghoSaNA karatA A pramANe kahyuM- he sUryabhavimAnavAsI vaimAnika devo ! devIo ! tame sUryAbha vimAnAdhipatinA hitaprada ane sukhakara vacano sAMbhaLo- sUryAbhadevanI AjJA che ke teo jaMbudrIpanA bharatakSetranI AmalakalpA nagarInA AmrazAlavana udyAnamAM birAjamAna zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana karavA jaI rahyA che, tethI he devAnupriyo ! tame badhAM samasta Rddhi sahita yAvat tatkAla sUryAbhadeva samakSa upasthita thAo. 16 ta NaM te sUriyAbha- vimANa-vAsiNo bahave vemANiyA devA ya devIo ya pAyattANiyA- hivaissa devassa aMtie eyamaTThe soccA Nisamma haTThatuTTha jAva hiyayA appegaiyA vaMdaNa-vattiyAe, appegaiyA pUyaNavattiyAe, appegaiyA sakkAra-vattiyAe, appegaiyA sammANa- vattiyAe, appegaiyA koUhalavattiyAe, appegaiyA sUriyA bhassa devassa vayaNamaNuyattemANA, appegaiyA assuyAI suNe sAmo, appegaiyA suyAiM NissaMkiyAI karissAmo, appegaiyA aNNamaNNamaNuyattamANA, appegaiyA jiNabhattirAgeNaM, appegaiyA jIyameya ti kaTTu savviDDIe jAva sUriyAbhassa devassa aMtiyaM pAubbhavaMti / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva [ 21 ] bhAvArtha :- pAyadaLa senAnA senAdhipati dvArA A prakAranI ghoSaNA sAMbhaLIne sUryAbhavimAnavAsI deva-devIo harSita, saMtuSTita ane prasanna hRdayavALA thayA; temAMthI keTalAka vaMdana karavAnI vRttithI, keTalAka pUjA karavAnI utsukatAthI, keTalAka satkAranA bhAvathI, keTalAka sanmAna karavAnA bhAvathI, keTalAka kutUhalavRttithI, keTalAka sUryAbhadevanI AjJAnuM pAlana karavAnI bhAvanAthI, keTalAka pUrve sAMbhaLyuM nathI tevuM sAMbhaLa vA maLaze, tevI icchAthI, keTalAka zrutajJAnane zaMkArahita banAvavAnA bhAvathI, keTalAka paraspara ekabIjAnA kahevAthI, keTalAka jinendra bhagavAnanA bhakti-anurAgathI, keTalAka paraMparAgata AcAra-jIta vyavahAra samajIne bhagavAna pAse javA taiyAra thayA ane potAnI Rddhi AdithI sahita sUryAbhadeva samakSa upasthita thayA. sUryAbhadevanuM yAna vimAnaH|17 tae NaM se sUriyAbhe deve te sUriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devA ya devIo ya akAlaparihINA ceva aMtiyaM pAubbhavamANe pAsai, pAsittA haTThatuTTha jAva hiyae AbhiogiyaM devaM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho ! devANuppiyA / aNegakhambhasayasaNNiviTTha lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM, IhAmiya-usabha-turaga-Nara-magara-vihaga-vAlaga-kiMNara-ruru- sarabha- camara-kuMjara-vaNalayapaumalaya-bhatticittaM khaMbhuggayavairaveiyA-parigayAbhirAmavijjAhara-jamalajuyala-jaMtajuttaM pivaaccIsahassa mAlaNIya rUvagasahassakaliya bhisamANaM bhibbhisamANaM cakkhulloyaNalesaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM ghaMTAvali caliya-mahura-maNaharasaraM suhaM kaMta darisaNijja NiuNociya-misimisiMtamaNirayaNa-ghaMTiyAjAla-parikkhittaM joyaNasayasahassavitthiNNaM divvaM gamaNasajja sigghagamaNaM NAma jANavimANaM viuvvAhi viuvvittA khippAmeva e yamANattiyaM pccppinnaahi| bhAvArtha-sUryAbhavimAnavAsI deva-devIone tatkAla potAnI pAse AvelA joIne sUryAbhadeva prasannacitta ane praphullita hRdayavALA thaI gayA. teNe potAnA abhiyogika devane bolAvIne A pramANe kahyuM he devAnupriya ! seMkaDo staMbho(thAMbhalAo)thI yukta; jAta-jAtanI vilAsamaya hAvabhAvavALI pUtaLIovALA; varu, baLada, ghoDA, manuSya, magara, pakSI, sarpa, kinnara, mRgavizeSa(kasturI mRga) aSTApada, camarIgAya, hAthI, vanalatA, paghalatA vagerenA citrothI citrita; staMbhagata vajaratnamaya vedikAthI ramaNIya; yaMtrathI saMcAlita sama zreNIe sthita vidyAdhara-vidyAdharI yugalonA pharatA pUtaLAothI yukta, ratnonA hajAro kiraNothI sUryanI jema jhagArA mAratAM; hajAro rUpako-citrothI upazobhita; dedIpyamAna-ati dedIpyamAna; uDIne AMkhe vaLage tevAM tejavALA; anukULa sparza ane manohara rUpathI suzobhita, kamanIya, darzanIya, nipuNa zilpI dvArA nirmita, pANIdAra maNi ane ratnamaya ghUgharIothI vyApta, divya prabhAva-vALA, zIghagAmI evA eka lAkha yojanAnA vistAravALuM eka moTuM yAna-vimAnanI racanA karo ane yAna-vimAnanI racanA karIne tarata tenI mane sUcanA Apo. 18 tae NaM se Abhiogie deve sUriyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe haTThatuTu jAva Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra hiyae karayalapariggahiyaM jAva paDisuNei, paDisuNettA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamai, avakkamittA veDavviya-samugdhAeNaM samohaNai samohaNittA jAva aNegakhaMbhasayasaNNiviTTaM divvaM jANavimANaM viuvviuM pavatte yAvi hotthA / 22 bhAvArtha :- sUryAbhadeve A pramANe kahyuM tyAre te sAMbhaLIne Abhiyogikadevoe khuza thaIne, hAtha joDIne te AjJA mAthe caDAvI. AjJAno svIkAra karIne, te devo IzAnakhUNAmAM jaIne, vaikriya samuddAta karIne aneka staMbhothI yukta divya yAna-vimAnanI racanA karavAmAM pravRtta thayA. vivecanaH bALavimALa :- yAnavimAna. vaimAnika devonA rahevAnA sthAna 'vimAna'nAme prakhyAta che. sUryAbhadevanA rahevAnA sthAnanuM nAma sUryabhavimAna che, A vimAna zAzvata che. potAnA sthAnathI jaMbudrIpAdi anya sthAne javA mATe, potAnA vizALa parivArane sAthe laIne javA mATe vAhanarUpe je vimAna banAvavAmAM Ave che, te yAnavimAna kahevAya che. yAnavimAna vaikriya zaktithI banAvavAmAM Ave che. yAna-vimAnanI sopAna zreNI : 19 se Abhiogie deve tassa divvassa jANavimANassa tidisiM tisovANapaDirUvae viuvvai, taMjahA - puratthimeNaM dAhiNeNaM uttareNaM / tesiM tisovANa- paDirUvagANaM ime eyArUve vaNNAvAse paNNatte, taM jahA- vairAmayA nimmA, riTThAmayA paTTANA veruliyAmA khaMbhA, suvaNNa-ruppamayA phalagA lohiyakkhamaiyAo sUIo, vairAmayA saMdhI, NANAmaNimayA avalaMbaNA avalaMbaNabAhAo ya, pAsAdIyA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- Abhiyogika devoe te divya yAna-vimAnanI pUrva, dakSiNa ane uttaradizA A traNe bAjue traNa-traNa pagathiyAvALI suMdara sopAna zreNI(sIDI-dAdara)nI racanA karI. te sopAna zreNInA bhUmibhAgathI laIne upara sudhInA bahAra nIkaLelA pradeza rUpa nema bhAgo vajraratnanA, te sopAna zreNInA te pratiSThAna-mUlapradeza riSTa ratnanA, thAMbhalAo vaiDUryamaNinA, pATIyA sonA-cAMdInA, pATIyAne joDanArI khIlIo lohitAkSa ratnanI pATIyAonI vacceno saMdhibhAga vajraratnathI pUrita karyo hato. te sopAna zreNInA avalaMbana-sIDI caDatA Teko levA mATeno kaThoDo ane avalaMbana bAhA-kaThoDAnI divAla maNiothI banAvavAmAM AvI hatI. A traNe sopAna zreNIo cittane prasanna karanArI ane manohara hatI. yAna-vimAnanA toraNaH 20 tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM purao patteyaM - patteyaM toraNA paNNattA / siNaM toraNANaM ime eyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA - toraNA NANAmaNimayA NANAmaNimae su thaMbhesu uvaNiviTThasaNNiviTThA, vivihamuttaMtarArUvovaciyA vivihatArArUvovaciyA hAmiyakSamaturA-garama-vijJAvAtA vijaLaruru-samanvamaravuMnara vaLataya paumalaya-bhatticittaM khaMbhuggaya-vairaveiyA-parigayAbhirAmaM vijjAhara jamalajuyala-jaMtajuttaM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva [ 23] piva accIsahassa-mAlaNIyaM rUvagasahassakaliyaM bhisamANaM bhibbhisamANaM cakkhulloyaNalesaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM jAva pddiruuvaa| bhAvArtha:- te traNe suMdara trisapAna zreNIonI AgaLa toraNo bAMdhyAM hatA. te toraNonuM varNana A pramANe che-te toraNo vividha prakAranA maNiothI banAvelA hatA, maNimaya staMbho upara goThavelA hovAthI nizcala hatA, temAM vividha prakAranA motIo mUkIne aneka prakAranI bhAto pADI hatI, te aneka prakAranA tArAonA AkArathI suzobhita hatA. te toraNomAM varu, baLada, ghoDA, manuSya, magara, pakSI, sarpa, kinnara, kasturI mRga, aSTApada, camarIgAya, hAthI, vanalatA, padmalatA vagerenAcitro kotarelA hatA. staMbhagata vajaratnamaya vedikAthI te ramaNIya lAgatA hatA; te toraNomAM yaMtrathI saMcAlita samazreNIe sthita vidhAdhara-vidyAdharI yugalonA pUtaLAo pharatA dekhAtA hatA. te toraNo ratnonA hajAro kiraNothI sUryanI jema jhagArA mAratA hatA. hajAro citrothI upazobhita hatA, dedIpyamAna, atidedIpyamAna, uDIne AMkhe vaLage tevA tejavALA, anukULa sparza ane manohara rUpathI prAsAdIya, darzanIya, suMdara ane manohara rUpAkRtivALA hatA. 21 tesi NaM toraNANaM uppi aTThaTTha maGgalagA paNNattA, taMjahA- sotthiya-sirivaccha diyAvatta-vaddhamANaga-bhaddAsaNa-kalasa-maccha-dappaNA savvarayaNamayA acchA, saNhA, laNhA, ghaTThA, maTThA, NIrayA, NimmalA, NippaMkA, NikkaMkaDacchAyA sappabhA samirIiyA saujjoyA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / bhAvArtha :- Abhiyogika devoe te toraNonI uparanA bhAgamAM ATha-ATha maMgalo goThavyA hatA. te ATha maMgalonA nAma A pramANe che- (1) svastika (2) zrIvatsa (3) naMdAvarta (4) vardhamAnaka (5) bhadrAsana (6) kaLaza (7) matsya (8) darpaNa. te maMgalo sarvaratnamaya, svaccha, sukomaLa, mulAyama, ghaselA-mAMjelA hoya tevA suMvALA, rajarahita, melarahita, gaMdakIrahita, AvaraNa rahita dIptivALA, anupama prabhAyukta, cotarapha prasaratA kiraNovALA, udyotayukta, prAsAdIya, darzanIya, ramaNIya ane ghATIlA hatA. 22 tesiM ca NaM toraNANaM up ibahave kiNhacAmaraNjhayA, nIlacAmaraNjhayA, lohiya cAmarajjhayA, hAliddacAmarajjhayA sukkillacAmarajjhayA acchA saNhA ruppapaTTA vairadaMDA jalayAmalagadhiyA surammA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA viuvvi| bhAvArtha :- Abhiyogika devoe te toraNonI uparanA bhAgamAM vajanA daMDavALI kALA cAmaronI dhvajAo, nIla cAmaronI dhvajAo, lAla cAmaronI dhvajAo, pILA cAmaronI dhvajAo ane zveta cAmaronI dhvajAonI racanA karelI hatI. te dhvajAo svaccha, mulAyama, pyamaya paTTathI suzobhita, kamaLa jevI sugaMdhathI sugaMdhita, suramya, prAsAdIya, darzanIya, ramaNIya ane ghATIlI hatI. 23 tesiM NaM toraNANaM uppi bahave chattAichatte, paDAgAipaDAge ghaMTAjuyale, cAmarajuyale uppalahatthaekumuda-NaliNa-subhaga-sogaMdhiyapoMDarIya mahApoMDarIya-satapattasahassapatta-hatthae, savvarayaNAmae acche jAva paDirUve viuvvai / bhAvArtha - te toraNonI upara chatrAtichatra- uparAupara chatra hoya tevA aneka chatro; patAkAtipatAkAo Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 24 / zrI zayapaNIya sUtra arthAt patAkAnI upara patAkA hoya, tevI aneka patAkAo; ghaMTa yugala, cAmara yugala, aneka prakAranA kamaLonA samUha, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahasapatra samUhanI racanA karelI hatI. te chatrAdi svaccha bhAvat ghATIlA hatA. yAna-vibhAnano samatala bhUmi bhAga:24 tae NaM se Abhiogie deve tassa jANavimANassa aMto bahusamaramaNijjaM bhUmibhAgaM viuvvai / se jahANAmae AliMgapukkharei vA, muiMgapukkharei vA, paripuNNe saratalei vA, karatalei vA, caMdamaMDalei vA, sUramaMDalei vA, AyasamaMDalei vA, urabbhacammei vA, vasahacammei vA, varAhacammei vA sIhacammei vA vagghacammei vA, chagalacammei vA, dIviyacammei vA, aNegasaMkukIlaga-sahassavitate, NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie / AvaDa-paccAvaDa-seDhI-paseDhI-sotthiya-sovatthiya-pUsamANava-vaddhamANagamacchaMDaga-magaraMDaga-jAra-mAra-phullAvali- paumapatta-sAgarataraMga-vasaMtalaya- paumalayabhatticittehiM sacchAehiM sappabhehiM samarIiehiM saujjoehiM NANAviha-paMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie, taM jahA- kiNhehiM NIlehiM lohiehiM hAliddehiM sukkillehiM / bhAvArtha - tyAra pachI te Abhiyogika devoe te yAna-vimAnanI aMdara samatala bhUmi bhAganI racanA karI. te bhUmibhAga DholanA uparanA bhAga, mRdaMganA uparanA bhAga, paripUrNa sarovaranA uparanA bhAga, hAthanI hatheLI, caMdramaMDala, sUryamaMDala arIsAnA uparitala jevo samatala hato. gheTAnA, baLadanA, varAha (bhUMDa)nA, siMhanA, vAghanA, haraNanA, bakarAnA ane dIpaDAnA cAmaDAne kheMcIne cArebAjuthI aneka khIlAo bharAvavAthI te ekasarakhuM thaI jAya che, te samatala cAmaDAnI jema vimAnanI aMdarano bhUbhAga sama banAvyo hato. te bhUmibhAga temAM jaDelA aneka prakAranA paMcavaraNI maNiothI upazobhita hato. tebhazita bhUmi bhAgAvata, pratyAvarta, zreNI, prazreNI svasti puSpabhAva, vrdhmaankoDIyAnuM saMpuTa, matsyanA iDAM, magaranA iDAM, jArAmArA- eka prakAranuM jalacara prANI, khIlelA puSpanI paMkti, kamaLapatra, samudrataraMga, vAsaMtI latA, kamaLavela vagerenA citrothI suMdara lAgato hato. kAMtivALA, utkaTaprabhAvALA, tejasvI kiraNovALA ane tejanA aMbArathI bharelA; kALA, nIlA, lAla, pILA ane dhoLA, tema paMcavaraNI maNiothI te bhUmibhAga zobhato hato. 25 tattha NaM je te kiNhA maNI, tesiM NaM maNINaM ime eyArUve vaNNAvAse paNNattese jahANAmae jImUtaei vA, aMjaNei vA, khaMjaNei vA, kajjalei vA, masIi vA, masIguliyAi vA, gavalei vA, gavalaguliyAi vA, bhamarei vA, bhamarAvaliyAi vA, bhamarapataMgasArei vA, jaMbUphalei vA, addAritui vA, parapuDhei vA, gaei vA, gayakalabhei vA, kiNhasappei vA, kiNhakesarei vA, AgAsathiggalei vA, kiNhAsoei vA, kiNhakaNavIrei vA, kiNhabaMdhujIvei vA, eyArUve siyA ? No iNaDhe samaTe, ovamma samaNAuso ! te NaM kiNhA maNI itto iTThatarAe ceva Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI | 25 / kaMtatarAe ceva, piyatarAe ceva, maNuNNatarAe ceva, maNAmatarAe ceva vaNNeNaM paNNattA / bhAvArtha:- te maNiomAM je kALA maNio hatA, teno raMga zuM pANI bharelA vAdaLAo, aMjana-kALo suramo, khaMjana-gADAnAM paiDAnuM kIla athavA dIpazIkhAnA uparanA bhAganI meza, kAjaLa, maza, mazaguTikA, gavala- pADAnAM zIMgaDA, pADAnAM zIMgaDAnI goLI, bhamarA, bhamarAnI hAra, bhamarAnI pAMkhano sAra bhAga arthAt bhamarAnI pAMkhanI aMdarano gherI kALAzavALo bhAga, jAMbUDA, kAcA arIThAnA bIja athavA kAgaDAnA nAnA baccA, koyala, hAthI, madanIyuM, kALosarpa, kRSNa kesara- kALA puSpanA taMtu, zaradakAlIna AkAza khaMDa, kALuM azokavRkSa, kALI kaNera, kALA baporIyA jevo kALo hato? he AyuSyamAna zramaNo ! teno varNa tevA prakArano na hato. A to mAtra upamAo che, te kALA maNiono varNa, to A badhI upamAo karatAM paNa aneka guNo adhika iSTatara, sarasa, manohara ane manojJa kALo hato. 26 tattha NaM je te nIlAmaNI, tesi NaM maNINaM ime eyArUve vaNNAvAse paNNatte- se jahANAmae bhiMgei vA, bhiMgapattei vA, suei vA, suyapicchei vA, cAsei vA, cAsapicchei vA, NIlIi vA, NIlIbhedei vA, NIlIguliyAi vA, sAmAei vA, uccatagei vA, vaNarAtIi vA, haladharavasaNei vA, moraggIvAi vA, pArevayaggIvAi vA, ayasikusumei vA, bANakusumei vA, aMjaNakesiyAkusumei vA, nIluppalei vA, NIlAsogei vA, NIlakaNavIrei vA, NIlabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve siyA ? No iNaDhe samaDhe, te NaM NIlA maNI itto iTThatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / bhAvArtha:- te maNiomAM je nIla maNio hatA, teno raMga zuM bhaMgakITa(nIlA raMgano bhramara), bhaMganI pApa, popaTa (nAsapopaTa), popaTanI paNa, yAsa pakSI-yAta, yAsanI 55, nIsa-gaNI, nIsanI aMdarano bhAga, nIlaguTikA, sAMvA nAmanuM dhAnya, uccattaka(dAMtone raMgavAnuM nIlA raMganuM cUrNa), vanarAjI, baLadevane paheravAnAM vastra, moranI Doka, kabUtaranI Doka, aLasInAM phUla, bANa puSpa, aMjanakezInAM phUla, nIlakamaLa, nIla azoka, nIlIkaNera ane nIlA baMdhujIvaka jevo nIlo hato? teno varNa tevA prakArano na hato. te nIlamaNio to A upamAthI paNa vadhu iSTatara thAva sarasa, manohara, manojJa nIlavarNavALA hatA. 27 tattha NaM je te lohiyagA maNI, tesi NaM maNINaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte- se jahANAmae sasaruhirei vA, urabbharuhirei vA, varAharuhirei vA, maNussaruhirei vA, mahisaruhirei vA, bAliMdagovei vA, bAladivAkarei vA, saMjhabbharAgei vA, guMjaddharAgei vA, jAsumaNakusumei vA, kiMsuyakusumei vA, pAliyAyakusumei vA, jAihiMgulaei vA, silappavAlei vA, pavAlaaMkurei vA, lohiyakkhamaNIi vA, lakkhArasagei vA, kimirAgakaMbalei vA, cINapiTTharAsIi vA, rattuppalei vA, rattAsogei vA, rattakaNavIrei vA, rattabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve siyA ? Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 26 / zrI zayapaNIya sUtra No iNaDhe samaDhe, te NaM lohiyA maNI itto iTThatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / bhAvArtha:- te maNiomAM je lohita(lAla) raMganA maNio hatA, teno raMga zuM sasalAnAM lohI, gheTAnAM lohI, varAhanA lohI, manuSyanA lohI, bheMsanA lohI, bAla indragopa, ugatA sUrya, saMdhyAkAlIna raMga, guMNa- yohIna ardhamA, 4Asubha, &izupuSya-sUcanA DUsa, pAritasubha, zuddha DiMgaNoDa, pravAla(mUMgA), pravAlanA aMkura, lohitAkSa maNi, lAkhanA rasa, kRmirAga-lAla kRmimAMthI banAvelA atyaMta gherA lAlaraMgathI raMgelA kaMbala, siMdura vizeSanA cUrNa, lAla kamaLa, lAla azoka, lAlakaNera athavA lAla baMdhujIvaka jevo lAla hato? teno varNa tevA prakArano na hato. te lAla maNio to tenAthI paNa adhika iSTatara sarasa, manohara, bhane manosa 27 (mAsa) alu &tA. 28 tattha NaM je te hAlihA maNI, tesi NaM maNINaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte-se jahANAmae caMpaei vA, caMpachallIi vA, caMpagabheei vA, halidAi vA, halidAbhedei vA, halihAguliyAi vA, hariyAliyAi vA, hariyAlabhedei vA, hariyAlaguliyAi vA, ciurei vA, ciuraMgarAtei vA,varakaNagANighaser3avA,varapurisavasaNei vA,allakI-kusameivA,caMpAkusumei vA, kuhaMDiyA-kusumei vA, koraMTakamalladAmei vA, taDavaDAkusumei vA, ghoseDiyAkusumei vA, suvaNNajUhiyAkusumei vA, suhiraNNakusumei vA, bIyayakusumei vA, pIyAsogei vA, pIyakaNavIrei vA, pIyabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve siyA ? ___No iNaDhe samaDhe, te NaM hAlihA maNI itto iTThatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / bhAvArtha:- te maNiomAM je pILA raMganA maNio hatA, teno raMga zuM suvarNa caMpA, suvarNacaMpAnI chAla, suvayipAnA aMnA mAga162(ThevI), 162nA saMharanAmA, 142nI goNI, 42tAsa (pni4vizeSa), haratAlanA aMdaranA bhAga, haratAlanI goLI, cikura(gaMdha dravya-vizeSa), cikuranAM raMgathI raMgelAM vastra, zuddha suvarNanI kasoTI paranI rekhA, vAsudevanAM vastro, AdrakalatAnAM phUla, caMpAkusuma, kUSmAMDa (oNA)nAsa, au24 puSpanI bhANA, tasas(AnA)nAMsa, ghoSAtihI-turIyAnA puSpa, suvarNayUthikA- sonA jUhInAM phUla, suhiraNyanAM phUla, bIjakanAM phUla, pILA azoka, pILA kaNera ke pILA baMdhujIvaka jevo pILo hato? teno varNa tevA prakArano na hato. te pILA maNio to tenAthI paNa vadhu iSTatara yAvata manohara pILA varNavALA hatA. 29 tattha NaM je te sukkillA maNI tesiM NaM maNINaM imeyArUve vaNNAvAse paNNattese jahANAmae aMkei vA, saMkhei vA, caMdei vA, kumuda-udaka-dayaraya-dahighaNa-gokhIrakhIrapUrei vA, koMcAvalIi vA, hArAvalIi vA, haMsAvalIi vA, balAgAvalIi vA, caMdAvalIi vA, sAratiyabalAhaei vA, dhaMtadhoyaruppapaTTei vA, sAlipiTTharAsIi vA, kuMdapuppharAsIi vA, kumudarAsIi vA, sukkacchivADIi vA, pihuNamijiyAi vA, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva miseph vA, muLAliyADu vA, yavaMtaeNk vA, navuMnavalaklR vA, poMkariyavANlR vA, seyAsogei vA, seyakaNavIrei vA, seyabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve siyA ? 27 No iNaTThe samaTThe, te NaM sukkilA maNI etto itarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / bhAvArtha :- te maNiomAM je zveta varNanA maNio hatA, teno raMga zuM aMkaratna, zaMkha, caMdra, kumuda, zudghapANI, osabiMdu, jAmI gayeluM dahIM, dUdha, dUdhanAM phINa, kroMca pakSInI paMkti, motIonA hAranI paMkti, haMsonI paMkti, bagalAnI paMkti, caMdronI paMkti, zaradaRtunA megha, agnimAM tapAvelA ane pANImAM dhoyelA cAMdInA patarA, cokhAnA loTanA DhagalA, kundapuSpa samUha, kumuda puSpanA samUha, vAlanI sUkI ziMgo, morapIMchanI vacceno caMdraka, bIsataMtu, mRNAlikA, hAthIdAMta, laviMganAM phUla, puMDarIka kamaLa, zveta azoka, zveta kaNera ane zveta baMdhujIvaka jevo zveta hato ? teno varNa tevA prakArano na hato. te zvetamaNio to tenAthI paNa adhika iSTatara yAvat manohara zvetavarNavALA hatA. 30 tesi NaM maNINaM imeyArUve gaMdhe paNNatte- se jahANAmae koTThapuDANa vA, tagarapuDA vA, qhApuDANa vA, voyapuDA vA, caMpApuDALa vA, vamaLApuDALa vA, jhumavuDALa vA, caMtaLavuDALa vA, nasIrapuDALa vA, marubApuDALa vA, nApuDAna vA, bhUtiyApuDAna vA, malliyApuDANa vA, NhANamalliyApuDANa vA, ketagipuDANa vA, pADalipuDANa vA, NomAliyApuDANa vA, agurupuDANa vA, lavaMgapuDANa vA, vAsapuDANa vA, kappUrapuDANa vA, anuvAsi vA, omingamALALa vA, voTribnamALALa vA, maMbiSnamALALa vA, ukkirijjamANANa vA, vikkirijjamANANa vA, paribhujjamANANa vA, paribhAijjamANANa vA, bhaMDAo vA bhaMDa sAharijjamANANa vA, orAlA maNuNNA maNaharA ghANamaNaNivvuikarA savvao samaMtA gaMdhA abhiNissaraMti, bhave eyArUve siyA ? No iTTe samaTThe, te NaM maNI etto iTThatarAe ceva jAva gaMdheNaM paNNattA / bhAvArtha :- te maNionI(yAna-vimAnanA samabhUmi bhAgamAM jaDelA maNionI) sugaMdha koSThanA paDA, tagaranA paDA, elacI, coya, caMpA, damanaka-vanaspati vizeSa, kuMkuma, kesara, caMdana, usIra-khasakhasa, maravo, jAI nAmanuM puSpa, juhI, mallikA-mogaro, snAnamallikA- snAna karavA yogya mallikA, ketakI- kevaDo, pATala--gulAba, navamallikA, agara, laviMga, vAMsakapUranA paDAne khullA rAkhavAmAM Ave ane anukULa havA dvArA sugaMdha phelAya athavA te sugaMdhI dravyone khAMDavAmAM Ave, TukaDA karavAmAM Ave, vikheravAmAM Ave, cArebAju uDADavAmAM Ave, upayoga karavAmAM Ave, eka vAsaNathI bIjA vAsaNamAM nAMkhavAmAM Ave tyAre temAMthI udAra, manojJa, manohara, nAka ane manane AnaMda ApatI sugaMdha cArebAju prasare che(te maNionI sugaMdha) zuM tevI hatI ? nA, tenI sugaMgha tevI na hatI. te maNio to, te sugaMdhI dravyothI aneka guNA adhika iSTatara, sarasa, manohara, manojJa surabhigaMdhavALA hatA. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 28 zrI zayapaNIya sUtra |31 tesi NaM maNINaM imeyArUve phAse paNNatte- se jahANAmae AiNei vA, rUei vA bUrei vA NavaNIei vA haMsagabbhatUliyAi vA sirIsakusumaNicayei vA bAlakumudapattarAsIi vA bhave eyArUve siyA ? No iNaDhe samaDhe, teNaM maNI etto iTTatarAe ceva jAvaphAseNaM pnnnnttaa| bhAvArtha:-te maNimono sparza zumAna- bhRgayarbha, 3, 2(vanaspati vizeSa), bhA, sarbha nAmanA rUnI bharelI taLAIo, zirISapuSpono samUha, navajAta kamaLapatronAM DhagalA jevo komaLa hato? teno sparza tevA prakArano na hato, te maNio to tenAthI paNa adhika iSTatara, sarasa, manohara ane manojJa sparzavALA hatA.(Abhiyogika devoe AvA sugaMdhita maNionI vidurvaNA karI te bhUmimAM jaDyA hatA.) yAna-vimAnatuM prekSAgRha-maMDapa:32 tae NaM se Abhiyogie deve tassa divvassa jANavimANassa bahumajjhadesabhAge, ettha NaM mahaM pecchAgharamaMDavaM viuvvai-aNegakhaMbhasayasaNNiviTuM abbhuggaya-sukayavaraveiyAkaNaga-toraNavararaiya-sAlabhaMjiyAgaM, susiliTTha-visiTTha-laTTha-saMThiyaM, pasatthaveruliya-vimalakhaMbhaM NANAmaNikaNaga-khaciya-ujjalabahusamasuvibhattabhUmibhAga, IhAmiya-usabha-turaga-para-magara-vihaga-vAlaga-kiMNara-ruru-sarabha-camarakuMjara-vaNalaya-paumalaya-bhatticittaM, khaMbhuggaya-vairaveiyA-parigayAbhirAmaM vijjAharajamalajuyalajaMtajuttaM piva accIsahassa-mAlaNIyaM, rUvagasahassa-kaliyaM bhisamANaM bhibbhisamANaM cakkhulloyaNalesaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM kaMcaNamaNirayaNathUbhiyAgaMNANAvihapaMcavaNNa ghaMTApaDAgaparimaMDiyaggasiharaM cavalaM marIikavayaM viNimmuyaMta lAulloiyamahiyaM, gosIsa-sarasa-rattacaMdaNa-daharadiNNapaMcaMgulitalaM, uvaciyacaMdaNakalasaM, caMdaNaghaDa-sukaya-toraNapaDiduvAradesabhAgaM, Asattosattaviula-vaTTa-vagghAriyamalladAmakalAvaM paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayAra-kaliyaM, kAlAguru-pavarakuMdurukka-turukka-dhUva-maghamaghaMtagaMdhuduya dhivaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM acchara-gaNa-saMgha-saMvikiNNaM divvatuDiya-sahasaMpaNAiyaM acchaM jAva paDirUvaM / tassa NaM picchAgharamaMDavassa aMto bahusamaramaNijjabhUmibhAgaM viuvvai jAva maNINaM phaaso| tassa NaM pecchAgharamaMDavassa ulloyaM viuvvai paumalayabhatticittaM acchaM jAva pddiruuvN| bhAvArtha:- tyAra pachI Abhiyogika devoe te divya yAnavimAnanI barAbara vaccenA bhAgamAM eka vizALa prekSAgRha maMDapanI racanA karI. te prekSAgRha maMDapa- aneka thAMbhalAo upara sthita hato. te UcI vedikAo, toraNo ane suMdara pUtaLIothI suzobhita hato, te maMDapa suvyavasthita, vilakSaNa, ghATIlA, vairyamaNithI nirmita ane nirmaLa staMbhothI zobhAyamAna hato; te maMDapanA samabhUmibhAgamAM vividha maNio jaDI, tene camakato banAvyo Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva, [ 29 ] hato; IhAmRga-varu, baLada, ghoDA, manuSya, magara, pakSI, sarpa kinnara, kasturI mRga, aSTApada, camarIgAya, hAthI, vanalatA ane padmalatAnA citrothI te abhUta lAgato hato; staMbhagata vajaratnamayI vedikAothI temanohara dekhAto hato. te maMDapamAM yaMtra saMcAlita samazreNImAM sthita vidyAdhara-vidyAdharI yugalanA pUtaLA pharatA dekhAtA hatA; ratnonA hajAro kiraNothI te sUryanI jema jhagArA mArato hato, hajAro citrothI te upazobhita hato; dedIpyamAna, atidedIpyamAna, uDIne AMkhe vaLage tevo teja- vALo hato; anukULa sparza ane manohara rUpathI suzobhita hato; temAM suvarNamaya, ratnamaya aneka stUpo UbhA karyA hatA ane tenA zikharone aneka prakAranI paMcaraMgI ghaMTaDIo tathA patAkAothI zaNagAryA hatA; te maMDapa potAnA caLakATa ane cAre tarapha phelAtA kiraNonA kAraNe kaMpAyamAna hoya tevo caMcaLa ane AMkhone aMjAvI de tevo cakacakATa lAgato hato. maMDapanI aMdara-bahAra gozISacaMdana, haricaMdana ane raktacaMdana vagere sugaMdhI dravyonA thApA mAryA hatA; te maMDapamAM caMdananA kaLazo goThavyA hatA; bAraNAnA ToDalAo, toraNo caMdanakaLazothI zobhAyamAna hatA; te maMDapamAM uparathI laI nIcenI bhUmi sudhInI lAMbI-lAMbI sugaMdhI goLa mALAo laTakAvelI hatI; te maMDapamAM paMcavaraNI tAjA sugaMdhI puSpo pAtharavAmAM AvyA hatA; kalAguru, zreSTha kuduSka, turuSka vagere dravyonA dhUpanI prasarelI uttama sugaMdhathI te mahekI rahyo hato; zreSTha sugaMdhathI yukta hato, sugaMdhathI maghamaghato hovAthI te sugaMdhanI guTikA ke agarabattI jevo lAgato hato; divya vAjiMtro(vAdho)nA dhvanithI te guMjI rahyo hato; apsarAonA samUhathI vyApta hato; te prekSAgRha maMDapa prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hato. Abhiyogika devoe te prekSAgRha-maMDapanI aMdara samatala ramaNIya bhUmibhAganI racanA karI. te bhUmibhAgamAM vividharaMganA maNio jaDelA hatA vagere bhUmibhAga saMbaMdhI saMpUrNa varNana pUrvavat (yAnavimAnanI bhUmi jevuM) samajavuM. Abhiyogika devoe te prekSAgRha maMDapanI upara caMdaravo bAMdhyo. te padmazatAdi citrothI citrita yAvata atimanohara hato. 33 tassaM NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe, ettha NaM egaM mahaM vairAmayaM akkhADagaM viuvvai / tassa NaM akkhADayassa bahumajjhadesabhAge ettha NaM mahegaM maNipeDhiyaM viuvvai- aTTha joyaNAI AyAmavikkhambheNaM, cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimayaM acchaM jAva pddiruuvN| bhAvArtha - te devoe prekSAmaMDapanA te samaramaNIya bhUmibhAganI vaccovacca, vajaratnothI nirmita eka vizALa akhADA(vimAnamAM devone besavAnA kSetra)nI racanA karI. te krIDAmaMcanI barAbara vacce ATha yojanA lAMbI-pahoLI ane cAra yojana jADI vajaratnothI banelI nirmaLa, ghATIlI, eka vizALa maNipIThikA banAvI. cAna-vimAnamAM siMhAsana - 34 tIse NaM maNipeDhiyAe uvari, ettha NaM mahegaM sIhAsaNaM viuvvai / tassa NaM sIhAsaNassa imeyArUve vaNNAvAse paNNate-tavaNijjamayA cakkalA, rayayAmayA sIhA, sovaNNiyA pAyA, NANAmaNimayAiM pAyasIsagAI, jaMbUNayamayAiM gattAI, vairAmayA saMdhI, NANAmaNimae vecce| se NaM sIhAsaNe IhAmiya usamaturaga-Nasmaga-vihaga-vAlagakiNNara-ruru-sarabha-camara- kuMjara-vaNalaya-paumalaya-bhatticitte, sasAra-sArovaciya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 || zrI rAyapasaNIya sUtra maNirayaNa-pAyapIDhe, attharaga-miGamasUraga- NavatayakusaMta-liMba kesara-paccatthuyAbhirAme, AINaga-ruya-bUra-NavaNIya-tUlaphAsa suviraiya- rayattANe, uvaciya-khoma-dugulla- paTTapaDicchAyaNe rattaMsuya-saMvuDe suramme pAsAie darisaNijje abhirUve paDirUve / bhAvArtha - Abhiyogika devoe te maNipIThikA upara eka moTuM siMhAsana banAvyuM. te siMhAsananuM varNana A pramANe che- te siMhAsanamAM sonAnA cAkaLA; ratnonA siMhAkRtivALAbhAga(hAthA vagere); sonAnA pAyA; vividha prakAranA maNiothI nirmita pAyAnI uparano bhAga, jAMbUnada suvarNanA gAtra- pArthavartI bhAga, vajano saMdhibhAga ane vividha maNiothI siMhAsanano madhyabhAga banAvyo hato. te siMhAsana IhAmRga, baLada, azva, manuSya, magara, pakSI, sarpa, kinnara, kasturI mRga, aSTApada, camarIgAya, hAthI, vanalatA ane pAlatA Adi vividha citrothI citrita hatuM. siMhAsananI AgaLa mUkeluM pAdapITha mUlyavAna maNio ane ratnothI suzobhita lAgatuM hatuM. te siMhAsana upara navatRNa kuzAgra-navA ugelA kuza nAmanA ghAsanA agrabhAga ane kesara taMtuo jevA atyaMta sukomaLa, suMdara vastrathI AcchAdita masuriyuM (goLa ozikuM) mUkavAmAM AvyuM hatuM ane tenA dvArA siMhAsana manohara lAgatuM hatuM. teno sparza Ajanika (mRgacarma) rU, bUra-vanaspati vizeSa, mAkhaNa ane AkaDAnA rU jevo komaLa hato. siMhAsana upara raja na paDe te mATe tene suMdara, suracita rajastrANathI DhAMkyuM hatuM; te rajastrANa upara jarI bhareluM sutarAu vastra pAtharyuM hatuM ane tenA upara lAla vastra AcchAdita karyuM hatuM. A rIte te siMhAsanane prAsAdIya, darzanIya, ramya ane ghATIluM banAvyuM hatuM. 35 tassa NaM sIhAsaNassa uvariM, ettha NaM mahegaM vijayadUsaM viuvvai, saMkha kuMdadagaraya-amaya-mahiya-pheNapuMja-saNNigAsaM savvarayaNAmayaM acchaM saNhaM jAva pAsAdIyaM darisaNijjaM abhirUvaM paDirUvaM / tassa NaM sIhAsaNassa uvari vijayadUsassa ya bahumaNjhadesabhAge, ettha NaM mahaM ega vayarAmayaM aMkusa viuvvai / bhAvArtha :- siMhAsananA uparanA bhAgamAM zaMkha, kuMdapuSpa, jalabiMdu, mathelA kSIrasamudranA phINanA samUha jevuM zveta, ratnothI jhagamagatuM, svaccha, nirmaLa, snigdha-prAsAdIya, darzanIya abhirUpa ane pratirUpa eka vijayaduSya(vastra vizeSa, chatrAkAra jevo caMdaravo) bAMdhyuM hatuM. te siMhAsananA uparanA bhAgamAM bAMdhelA vijayadUSyanI vaccovaca vajaratnamaya eka aMkuza (AMkaDo) lagAvyo hato. 36 tassi ca NaM vayarAmayaMsi aMkusasi kuMbhikkaM muttAdAmaM viuvvai / te NaM kuMbhikke muttAdAme aNNehiM cauhi addhakuMbhikkehiM muttAdAmehiM tadaddhaccattapamANehiM savvao saMmatA sNprikkhitte| teNaMdAmA tavaNijjalaMbUsagA suvaNNapayara maMDiyAgA-NANAmaNirayaNa-viviha hAraddhahAsuvasobhiyasamudAyA IsiM aNNamaNNasaMpattA vAehiM puvvAvasdAhiNuttarA-gaehiM maMdAyaMmaMdAyaM ejjamANANi-ejjamANANi palaMbamANANi-palaMbamANANaNi vadamANANivadamANANi urAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNa-maNa-NivvuikareNaM saddeNaM te paese savvao samaMtA ApUremANA ApUremANA sirIe aIva-aIva uvasobhemANA-uvasobhemANA citttthti| bhAvArtha:- te vajamaya aMkuza-AMkaDAmAM motIonuM eka moTuM jhummara laTakAvavAmAM AvyuM hatuM. temAM vacce kuMbha parimANavALo eka moTo motIno jhUmakho hato; tenI cArebAju goLAkAre ardhakuMbha parimANa- vALA ane Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva pahelAnA jhUmakhAthI ardhI UMcAIvALA motIonA cAra jhumakhA hatA; te jhummaro(motIo) sonAnI pAMdaDIothI, anya aneka laMbUsago = goLadaDAnA AkAravALA goLAothI, agrabhAga para lagADelA suvarNapatro ane aneka prakAranA maNiratnonA hAra-ardhahArathI upazobhita hatA; pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara dizAnA vAyuthI te motIo dhIre-dhIre halatA hatA; halatAM-halatAM ekabIjA sAthe athaDAtA hatA ane temAMthI udAraviziSTa, manojJa, manohara, kAnane madhura lAge ane manane paramazAMti Ape tevuM guMjana thatuM hatuM; suMdara divya guMjanathI te pradeza guMjAyamAna thaI rahyo hato ane A motInI mALAo potAnI zobhAthI ati ati zobhita hatI. siMhAsananI cAre dizAmAM bhadrAsana : 31 37 tae NaM se Abhiogie deve tassa sIhAsaNassa avaruttareNaM, uttareNaM, uttarapuratthimeNaM, ettha NaM sUriyAbhassa devassa caunhaM sAmANiyasAhassINaM cattAri bhaddAsaNa-sAhassIo viuvvai / tassa NaM sIhAsaNassa puratthimeNaM, ettha NaM sUriyAbhassa devassa caunhaM agga - mahisINaM saparivArANaM cattAri bhaddAsaNasAhassIo viuvvai / tassa NaM sIhAsaNassa dAhiNa - puratthimeNaM, ettha NaM sUriyAbhassa devassa atiraparisAe aTThaNhaM devasAhassINaM aTTha bhaddAsaNasAhassIo viuvvai / evaM- dAhiNeNaM majjhimaparisAe dasaNhaM devasAhassINaM dasa bhaddAsaNasAhassIo viuvvai / dAhiNapaccatthimeNaM bAhiraparisAe bArasaNhaM devasAhassINaM bArasa bhaddAsaNasAhassIo viuvvai / paccatthimeNaM sattaNhaM aNiyAhivaINaM satta bhaddAsaNe viuvvai / tassaM NaM sIhAsaNassa caudisiM, ettha NaM sUriyAbhassa devassa solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM solasa bhaddAsaNasAhassIo viuvvati / taM jahA- puratthimeNaM cattAri sAhassIo, dAhiNeNaM cattAri sAhassIo, paccatthimeNaM cattAri sAhassIo, uttareNaM cattAri sAhassIo / bhAvArtha :- tyAra pachI Abhiyogika devoe te siMhAsananI (1) vAyavyakoNamAM, (2) uttaradizAmAM ane (3) IzAnakoNamAM sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devo mATe cAra hajAra bhadrAsanonI racanA karI. (4) pUrvadizAmAM sUryAbhadevanI parivAra sahita cAra agramahiSIo mATe cAra hajAra bhadrAsanonI racanA karI. (5) agnikoNamAM sUryAbhadevanI AvyaMtara pariSadanA ATha hajAra devo mATe ATha hajAra bhadrAsanonI racanA karI. te ja rIte siMhAsanathI (6) dakSiNa dizAmAM madhyama pariSadanA devo mATe daza hajAra bhadrAsanonI, (7) naiRtya koNamAM bAhya pariSadanA devo mATe bAra hajAra bhadrAsanonI ane (8) pazcima dizAmAM sAta anIkAdhipatio-senApatio mATe sAta bhadrAsanonI racanA karI. tyAra pachI te siMhAsananI cArebAju(te sarva bhadrAsanone gherIne) sUryAbhadevanA soLa hajAra AtmarakSaka devo mATe soLa hajAra bhadrAsanonI racanA karI. temAM kramazaH pUrva dizAmAM cAra hajAra, dakSiNa dizAmAM cAra hajAra, pazcima dizAmAM cAra hajAra ane uttara dizAmAM cAra hajAra, A rIte kula soLa hajAra bhadrAsanonI racanA karI. 38 tassa divvassa jANavimANassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte- se jahANAmAe airuggayassa vA hemaMtiyabAliyasUriyassa vA, khayariMgAlANa vA rattiM pajjaliyANaM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 32 zrI rAyapasaNIya sUtra javAkusuma vaNassa vA, kiMsuyavaNassa vA, pAriyAyavaNassa vA savvao samaMtA saMkusumiyassa; bhave eyArUvesiyA?NoiNaTesamaTe / tassaNaM divvassa jANavimANassa etto iTThattarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNatte / gaMdho ya phAso ya jahA maNINaM / bhAvArtha - te divyayAna-vimAnano varNa zuM tatkAla udita hemaMta RtunA bAlasUrya, rAtrimAM prajvalita khadira-kheranA lAkaDAMnA aMgArA, khIlelA japAkusumanA vana, palAzanA vana, cAre dizA ane vidizAomAM sArI rIte puSpita thayelA pArijAtanA vana jevo lAla hato? teno varNa tevA prakArano na hato. te yAna-vimAna to A badhI upamAothI paNa adhika iSTatara sarasa, manojJa ane atimanohara raktavarNavALuM hatuM. te ja rIte tenI gaMdha ane sparza paNa pUrvakathita maNionA varNana samAna samajavA. 39 tae NaM se Abhiyogie deve divvaM jANavimANaM viuvvai, viuvvittA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM jAva pccppinni| bhAvArtha:- A rIte divya yAna-vimAnanI racanA karyA pachI te Abhiyogika devoe suryAbhadeva pAse AvIne be hAtha joDIne yAna-vimAna taiyAra thaI gayAnI sUcanA ApI. yAna-vibhAnamAMvono maarohe| ma:40 tae NaM se sUriyAbhe deve Abhiyogassa devassa atie eyamaDhe soccA Nisamma haTTatuTTha jAvahiyae divvaM jiNidAbhigamaNajoggaMuttaraveuvviyarUvaM viuvvai, viuvvittA cauhi aggamahisIhiM saparivArAhiM, dohiM aNIehiM,taM jahA- gaMdhavvANIeNa ya NaTTANIeNa ya saddhiM saMpariSuDe taM divvaM jANavimANaM aNupayAhiNI karemANe purathimilleNaM tisopANapaDirUvaeNaMdaruhai darahittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchaDa.uvAgacchittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe saNNisaNNe / bhAvArtha :- Abhiyogika deva pAsethI divya yAnavimAna nirmANa thaI gayAnA samAcAra sAMbhaLIne sUryA bhadeve harSita, saMtaSTita thaIne prasanna hRdaye jinendra bhagavAna pAse javA yogya potAnA uttarakriya rUpanI vidurvaNA karI ane saparivAra cAra agramahiSIo sAthe tathA gaMdharva senA ane nATayasenA, A be prakAranI senA sAthe divya yAna-vimAnanI pradakSiNA karatAM pUrvadizAvartI ati manohara trisopAna zreNI dvArA divya yAna-vimAna para caDhIne, jyAM siMhAsana hatuM tyAM AvyA, AvIne te siMhAsana upara pUrva tarapha mukha rAkhIne beThA. 41 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa cattAri sAmANiyasAhassIo taM divvaM jANavimANaM aNupayAhiNIkaremANA uttarilleNaM tisovANapaDirUvaeNaMduruhati duruhittA patteyaM patteyaM puvvaNatthehiM bhaddAsaNehiM NIsIyaMti / avasesA devA ya devIo ya taM divvaM jANavimANaM aNupayAhiNI karemANA dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM duruhati, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva duruhittA patteyaM patteyaM puvvaNNatthehiM bhaddAsaNehiM NisIyaMti / bhAvArtha :- tyAra pachI sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devo te yAna-vimAnanI pradakSiNA karIne uttara dizAnA trisopAna zreNI(pagathiyAo) dvArA vimAna upara caDhayA ane potAnA mATe pahelethI ja sthApita karelA bhadrAsano para beThA. zeSa deva-devIo paNa yAna-vimAnanI pradakSiNA karatAM dakSiNa dizAnAM pagathiyAo dvArA te divya yAna-vimAna para caDhIne potA mATe pahelethI nizcita thayelA bhadrAsano upara beThA. 33 yAna-vimAnamAM aSTamaMgala AdinI goThavaNI : 42 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa taM divvaM jANavimANaM durUDhassa samANassa aTThamaMgalagA purao ahANupuvvIe saMpatthiyA, taM jahA- sotthiya sirivaccha jAvadappaNA / tayANaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAra divvA ya chattapaDAgA sacAmarA daMsaNaraiyAAloyadarisaNijjA vAuguyavijayavejayaMtIpaDAgA UsiyA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuvvIe saMpatthiyA / tayANaMtaraM ca NaM veruliyabhisaMtavimaladaMDaM palaMbakoraMTamalladAmovasobhiyaM caMdamaMDalaNibhaM samussiyaM vimalamAyavattaM, pavarasIhAsaNaM ca maNirayaNabhatticittaM sapAyapIDhaM sapAuyAjoyasamAuttaM bahukiMkarAmarapariggahiyaM purato ahANupuvvIe saMpatthiyaM / tayANaMtaraM ca NaM vairAmaya- vaTTa-laTTha-saMThiya-susiliTTha-parighaTTa-maTTha-supaiTThie visiTTe aNegavarapaMca-vaNNa-kuDabhI- sahassa parimaMDiyAbhirAme vAuyavijaya- vejayaMtI paDAgacchattAtticchattakalie tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare joyaNasahassamUsie mahaimahAlae mahiMdajjhae purao ahANupuvvIe saMpatthie / tayANaMtaraM ca NaM surUva-Nevattha- parikacchiyA susajjA savvAlaMkArabhUsiyA mahayA bhaGa-caDagara-pahakareNaM paMca aNIyAhivaINo purao ahANupuvvIe saMpatthiyA / tayANaMtaraM ca NaM bahave AbhiyogiyA devA devIo ya saehiM-saehiM rUvehiM, saehiM- saehiM visesehiM, saehiM-saehiM vihavehiM saehiM-saehiM NejjoehiM, saehiM sae hiM vatthehiM purao ahANupuvvIe saMpatthiyA / tayANaMtaraM ca NaM sUriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devA ya devIo ya savvaDDhIe jAva NAiyaraveNaM sUriyAbhaM devaM purao pAsao ya maggao ya samaNugacchati / bhAvArtha :- te divya yAna-vimAna para sUryAbhadeva Adi deva-devIo ArUDha thaI gayA tyAre te yAnavimAnamAM anukrame sahuthI AgaLa svastika, zrIvatsa yAvat darpaNa, A ATha maMgalo goThavAyA arthAt tene dhAraNa karanArA devo tyAM potAnA niyata sthAne sthita thayA. tyAra pachI pUrNakaLaza, jhArI, divya chatra, divya cAmara, patAkAo tathA atizaya suMdara cAmarayukta temaja jonArAone prItijanaka, pavanathI laherAtI, ghaNI UMcI, AkAzane sparzatI vijaya-vaijayaMti dhvajAne Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI rAyapasaNIya sUtra dhAraNa karanArA devo AgaLa yathAsthAne sthita thayA. - tyAra pachI vaiDUryaratnathI camakatA daMDavALuM, koraMTa puSpanI laTakatI mALAothI suzobhita, caMdra jevuM ujjavala-sapheda unnata chatra; tathA jenA upara suMdara pAdukAonI joDI mUkI hatI tevA pAdapITha sahita, maNiratnonI kArIgarIthI Azcarya pamADanAra aneka sevaka devo upADe tevuM uttama siMhAsana AgaLa yathAsthAne goThavAyuM arthAt tene dhAraNa karanArA devo AgaLa yathAsthAne sthita thayA. tyAra pachI vajamAMthI banAvelA, manojJa, goLa AkAravALA, ghasIne suMvALA karelA, mAMjIne svaccha karelA, supratiSThita-samyaka rIte sthita, unnata hovAthI viziSTa, paMcaraMgI, nAnI-nAnI hajAro dhvajAothI zobhatA, chatrAkAre (chatra upara chatra hoya tema) goThavAyelI vijaya-vaijayaMti patAkAothI yukta, eka hajAra yojana UMco hovAthI jANe AkAzane sparzato hoya, tevA mahendra dhvajane dhAraNa karanArA devo AgaLa yathAsthAne sthita thayA. tyAra pachI suMdara vezabhUSAvALA, sajja thayelA, sarva prakAranA alaMkArothI vizeSa dekhAvaDA lAgatA pAMca senAdhipati devo, temanA moTA subhaTa samudAya sAthe AgaLa yathAsthAne sthita thayA. tyAra pachI anukramathI ghaNA Abhiyogika deva-devIo potapotAnA rUpa-vezathI yukta, potapotAnI vizeSatA-citathI sajja thaIne, potapotAnA parivAra sAthe, potapotAnA kAryopayogI upakaraNone sAthe laIne goThavAI gayA arthAt sUryAbhadevanI AgaLa yathAsthAne sthita thayA. tyAra pachI sUryAbhavimAnavAsI aneka deva-devIo sarva prakAranI samRddhi sAthe, vAjiMtro vagADatA. sUryAbhadevanI AgaLa-pAchaLa ane Aju-bAju yathAsthAne sthita thayA. vivecanaHsaMpatthiA - saMprasthita. te te padArthonA dhArakadevo vimAnamAM samyaka prakAre sUryAbhadevanI AgaLa sthita thayA, goThavAI gayA. indra ke mahaddhika deva madhyalokamAM tIrthakara prabhunA darzanAdi arthe Ave tyAre yAna vimAnamAM siMhAsanArUDha thaI jAya, tyAra pachI aSTa maMgala, kaLaza, dhvaja vagere anukramathI vimAnanA AgaLanA bhAgamAM goThavAI jAya che, sthita thAya che. cakravartInI vijayayAtrAnA samaye ane tenA nagara pravezAdi samaye paNa aSTa maMgalAdinI goThavaNI AgaLa ja karavAmAM Ave che. koI paNa zobhAyAtrAnA prasaMge A rIte ja goThavaNI karIne te yAtrAno prAraMbha thAya che. prastuta yAna-vimAnamAM uparokata te sarva vastuo goThavAI gayA pachI te badhAne eka sAthe laIne eka lAkha yojananuM te yAnavimAna devalokathI prasthAna kare che. sUryAbhadevanI AgaLa-pAchaLa ke AjubAjunI goThavaNI saMbaMdhI saMpUrNa sUtrokta kathanane vimAnanI aMdaranI apekSAe ja samajavuM. sUryAbhadevanuM darzanArthe prasthAna - 43 tae NaM se sUriyAbhe deve teNaM paMcANIyaparikkhitteNaM vairAmayavaTTa laThTha-saMThiya jAva joyaNasahassamUsieNaM mahatimahAlaeNaM mahiMdajjhaeNaM purao kaDDijjamANeNaM cauhiM sAmANiya-sahassehiM jAva solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehi ya bahahiM sariyAbha vimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhi saMparivaDe savviDDIe jAva raveNaM sohammassa kappassa majjhaMmajjheNaM taM divvaM deviDi divvaM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva | u5 devajuI devANubhAvaM uvalAlemANe uvalAlemANe-uvadaMsemANe-uvadaMsemANe paDijAgaremANe-paDijAgaremANe jeNeva sohammassa kappassa uttarille NijjANamagge teNeva uvAgacchai, joyaNasayasAhassiehiM viggahehiM ovayamANe vIIvayamANe tAe ukkiTThAe jAva tiriyaM asaMkhijjANaM dIvasamuddANaM majjhaMmajjheNaM vIivayamANe vIivayamANe jeNeva NaMdIsaravare dIve, jeNeva dAhiNapurathimille ratikarapavvae, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM divvaM deviDDhei jAva divvaM devANubhAvaM paDisAharemANe-paDisAharemANe paDisaMkhevemANe-paDisaMkhevemANe jeNeva jaMbuddIve dIve jeNeva bhArahe vAse jeNeva AmalakappA NayarI jeNeva aMbasAlavaNe ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM teNaM divveNaM jANavimANeNaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa uttarapuritthime disibhAge taM divvaM jANavimANaM IsiM cauraMgula-masaMpattaM dharaNitalaMsi Thavei, ThavittA cauhiM aggamahisIhiM saparivArAhiM, dohiM aNIyAhiM- gaMdhavvANieNa ya paTTANieNa ya saddhiM saMparivuDe tAo divvAo jANavimANAo purathimilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM pccoruhi| tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa cattAri sAmANiyasAhassIo tAo divvAo jANavimANAo uttarilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhaMti / avasesA devA ya devIoya tAo divvAo jANavimANAo dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvae NaM paccoruhaMti / bhAvArtha :- pAMca senApatio dvArA gherAyelA; vajaratnamaya, manojJa goLa AkAravALo, eka hajAra yojana lAMbo, ati UMco mahendra dhvaja jenI AgaLa prasthApita hato tevA; cAra hajAra sAmAnika devo, thAvat soLahajAra AtmarakSaka devo ane sUryAbhavimAnavAsI aneka deva-devIothI vIMTaLAyelA te sUryAbhadeva potAnI samasta Rddhi sAthe, vAdyonA nAda sAthe, potAnI divya devaRddhi, devadyuti, devAnubhAva-devaprabhAvane vAraMvAra pradarzita karatA, batAvatA saudharmakalpamAMthI pasAra thatAM, saudharmakalpanA uttarI nirmANamArga (devalokamAMthI bahAra nIkaLavAnA AkAzamAga) samIpe AvIne, lAkha yojananA vistAravALA te mArgathI nIce utaratAM-utaratAM tene pAra karIne potAnI utkRSTa yAvata devagatithI AgaLa vadhatAM tirachA lokanA asaMkhyAtA dvIpa-samudronI vaccethI pasAra thaIne, naMdIzvaradvIpanA agnikoNamAM sthita ratikara parvata upara AvIne divya devaRddhi tathA divya yAna-vimAnane dhIre dhIre nAnuM banAvIne, jaMbudvIpanA bharatakSetranI AmalakalpA nagarInA AmrazAlavana udyAnamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse AvIne, te yAnavimAnathI zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra pradakSiNA pharIne, zramaNa bhagavAna mahAvIranI IzAna vidizAmAM yAnavimAnane jamInathI cAra aMgula addhara UbhuM rAkhyuM. te divya yAnavimAnane UbhuM rAkhIne sUryAbhadeva saparivAra cAra agramahiSIo, gAMdharvasenA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra tathA nATayasenA sAthe pUrva dizAvartI trisopAna zreNIdvArA yAnavimAnamAMthI nIce utaryA. tyAra pachI sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devo uttaradizAvartI trisopAna zreNI dvArA ane anya sarva deva-devIo dakSiNa dizAvartI trisopAna zreNI dvArA yAnavimAnamAMthI nIce utaryA. 36 sUryAbhadevanuM samavasaraNamAM Agamana : 44 tae NaM se sUriyAbhe deve cauhiM aggamahisIhiM jAva solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehi ya bahUhiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparivuDe savviDDhIe jAva NAiyaraveNaM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- ahaM NaM bhaMte ! sUriyAbhe deve devANuppiyANaM vaMdAmi NamaMsAmi jAva pajjuvAsAmi / bhAvArtha :- tyAra pachI te sUryAbhadeva cAra agramahiSIo, cAra hajAra sAmAnika devo, soLa hajAra AtmarakSaka devo tathA anya ghaNA sUryAbhavimAnavAsI deva-devIonI sAthe samasta Rddhi sAthe vAdya vagADatA zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse AvyA ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra pradakSiNA karIne, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavana ! huM sUryAbhadeva Apa devAnupriyane vaMdana karuM chuM, namana karuM chuM, tathA ApanI paryupAsanA karuM chuM. 45 sUriyAbhAi ! samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhaM devaM evaM vayAsI - porANameyaM sUriyAbhA ! jIyameyaM sUriyAbhA ! kiccameyaM sUriyAbhA ! karaNijjameyaM sUriyAbhA ! AiNNameyaM sUriyAbhA! abbhaNuNNAmeyaM sUriyAbhA ! jaM NaM bhavaNavajhvANamaMtara- joisa vemANiyA devA arahaMte bhagavaMte vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA, NamaMsittA tao pacchA sAiMsAiM NAma-gottAI sAhiMti / taM porANameyaM sUriyAbhA jAva abbhaNuNNAyameyaM sUriyAbhA ! bhAvArtha :- he sUryAbha ! A pramANe saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe sUryAbhadevane A pramANe kahyuM- he sUryAbha ! A purAtana che arthAt devo dvArA Acarita prAcIna paddhati che; he sUryAbha ! A jItakalpa che arthAt devono paraMparAgata AcAra che; he sUryAbha ! A kRtyarUpa che arthAt devonI kartavya koTinuM kArya che; he sUryAbha ! A AcIrNa che eTale pUrvadevoe tenuM AcaraNa karyuM che; he sUryAbha ! A anujJAta che eTale pUrvanA sarva devone A vAta saMmata che ke bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo arihaMta bhagavAnane vaMdana-namaskAra kare che, vaMdana-namaskAra karyA pachI bhagavAna samakSa pota-potAnA nAmagotranuM kathana kare che. A nAmagotrane pragaTa karavAnI paddhati tamArI purAtana paddhati che yAvat tamane saMmata thayelI rIta che. 46 ta NaM se sUriyA deve samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vRtte samANe haTTha jAva visappamANa-hiyaye samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamasaMha, vaMdittA NamaMsittA paccAsa NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsai / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre A pramANe kahyuM tyAre te sAMbhaLIne sUryAbhadeva ati harSita thayA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI [37] vAva, praphullita hRdayavALA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA ane na ati najIka, na ati dUra tevA yathocita sthAna para sthita thaIne zuzruSA karatAM, namaskAra karatAM, vinayapUrvaka baMne hAthane aMjalibaddha karIne paryApAsanA karavA lAgyA. bhagavAnanI dharmadezanA:47 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhassa devassa tIse ya mahaimahAliyAe isiparisAe muNiparisAe jaiparisAe viduparisAe devaparisAe khattiyaparisAe ikkhAgaparisAekoravva-parisAe aNegasayAe aNegasayavadAe aNegasayavaMdaparivArAe dhamma parikahei jAva parisA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA / bhAvArtha:- tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre sUryAbhadevane ane tyAM upasthita (1) RSionI pariSadasabhAne (2) munionI (3) yationI (4) vidvAnonI (5) devonI () kSatriyonI (7) ikvAkuonI (8) kauravonI pariSada-sabhAne aneka so arthAt seMkaDo vyaktivALI, aneka so samUhavALI, aneka so parivAra samUhavALI pariSadane dharmadezanA saMbhaLAvI. te dezanA sAMbhaLIne pariSada je dizAmAMthI AvI hatI, te dizA tarapha pAchI cAlI gaI. sUryAbhadevanA svaviSayaka praznottara: 48 tae NaM sUriyAbhe deve samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA nisamma haTTatuTTha jAva visappamANahiyae uThAe uTTei, udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vayAsI- ahaM NaM bhaMte ! sUriyAbhe deve kiM bhavasiddhie -abhavasiddhie ? sammadiTThIe micchAdiTThIe? parittasaMsArie-aNaMtasaMsArie ? sulabhabohie-dullabhabohie? ArAhae-virAhae ? carime acarime ? sUriyAbhAi ! samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhaM devaM evaM vayAsIsUriyAbhA ! tumaM NaM bhavasiddhie No abhavasiddhie jAva carime No acarime / bhAvArtha:- tyAra pachI te sUryAbhadeva, zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu pAsethI dharmazravaNa karIne ane hRdayamAM avadhArita karI harSita, saMtuSTita yAvata AhAdita hRdayavALA thayA. potAnA Asana uparathI UbhA thaIne temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne prazna karyo ke- he bhagavanuM ! huM sUryAbhadeva zuM bhavI chuM ke abhavI chuM? samyagdaSTi chuM ke mithyASTi chuM? paritta saMsArI chuM ke anaMta saMsArI chuM? sulabhabodhi chuM ke durlabhabodhi chuM? ArAdhaka chuM ke virAdhaka chuM? carama chuM ke acarama chuM? sUryAbha" A pramANe sUryAbhadevanA nAmoccAraNa sAthe, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe sUyArbhadevane uttara Apyo ke- he sUryAbha! tame bhavasiddhika cho, abhavasiddhika nathI bhAvatu tame carama cho acarama nathI. vivecana - prastuta sUtramAM sUryAbhadeve svaviSayaka cha prazno prabhune pUchyA che. devo avadhijJAnanA dhAraka hovA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra chatAM traNa kAraNe prabhune prazna pUche che- (1) avadhijJAnano viSaya, rUpI padArtha che. bhavyatvAdi bhAva arUpI hovAthI avadhijJAna dvArA jANI zakAtA nathI (2) avadhijJAnamAM upayoga mUke tyAre ja te jJAna svaviSayane jANI zake che (3) bhagavAna birAjamAna hoya tyAre haLukarmI jIvo vinaya AcarI, teone prazna pUchI nirNaya kare che. 38 mavasiddhi-amavasiddhi :- bhavasiddhika abhavasiddhika. mavaiH siddhivaMcAsau mavasiddhiomaLyaH / bhavothI jemanI siddhi-mukti thavAnI hoya arthAt mokSe javAnI yogyatA je jIvomAM hoya, te bhavasiddhika ke bhavIjIva kahevAya che. tenAthI viparIta je jIvomAM mokSa prApta karavAnI yogyatA ja na hoya te abhavasiddhika ke abhavI jIva kahevAya che. bhavIpaNuM ane abhavIpaNuM bhAvasApekSa che, te jIvano pAriNAmika bhAva che. pAriNAmika bhAvanuM parivartana thatuM nathI. bhavI jIva abhavI ane abhavI jIva bhavI banI zakatA nathI. bhavI jIvomAM zuklapAkSika ane kRSNapAkSika baMne prakAranA jIvo hoya che. abhavI jIvomAM tevo bheda hoto nathI. zuklapAkSika-kRSNapAkSika / :- bhavabhramaNa karatAM-karatAM je jIvono ardhapudgala parAvartana jeTalo saMsAra kALa zeSa rahe arthAt je jIvo ardhapudgala parAvartana jeTalA kALa pachI mokSe javAnA hoya, te jIvo zuklapAkSika kahevAya che ane jeno ardhapudgala parAvartanathI vadhu saMsArakALa zeSa hoya te jIvo kRSNapAkSika kahevAya che. A baMne bhAvo kAla sApekSa che. tethI zuklapAkSika banyA pachI te jIva kyAre ya kRSNa pAkSika banatA nathI. zuklapAkSikamAM samyagdaSTi ane mithyAdaSTi baMne prakAranA jIvo hoya che. sammaviThThI-micchAvikIr :- samyagdaSTi-mithyAdaSTi. mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samakita mohanIya tathA anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSaya, upazama ke kSayopazamathI je jIvone nava tattvo upara yathArtha zraddhA thAya te jIva samyagdaSTi ane mithyAtva mohanIyanA udaye je jIvone navatattvo upara zraddhAbhAva na hoya te mithyAdaSTi kahevAya che. samyagdaSTipaNuM kSayopazama Adi bhAvasApekSa che. te bhAva karmajanya che. tethI samyagdaSTapaNuM eka jIvane anekavAra Ave che. samyagdaSTi zuklapAkSika ane bhavImAM parittasaMsArI ane anaMtasaMsArI baMne prakAranA jIvo hoya che. parittasaMsAri-gaLatasaMsAriC :- parittasaMsArI-anaMtasaMsArI. pati: parimitaH sa pAsau saMsArzva ttasaMsArI:| je jIvono saMsArakALa parimita thaI gayo hoya arthAt je jIvone have saMsAramAM saMkhyAta ke asaMkhyAta kALa ja rahevAnuM hoya, te paritta saMsArI kahevAya che ane je jIvone haju anaMtakALa bhavabhramaNa karavAnuM hoya te anaMta saMsArI kahevAya che. agiyAramAM guNasthAnethI paDivAI thaIne je jIvo nigodAdimAM anaMtakALa pasAra karavAnA hoya te jIvo anaMta saMsArI che. parittasaMsArIpaNuM kALa sApekSa che. parittasaMsArI banyA pachI jIva kyAreya anaMta saMsArI banatA nathI. parittasaMsArI ane anaMta saMsArI baMnemAM sulabhabodhi- durlabhabodhi baMne prakAranA jIvo hoya che. sulabhabohie-dullabhabohie * sulabhabodhi-durlabhabodhi. bhavAMtare binadharma prAptisthAno sujJamavodhiH| devanI apekSAe bhavAMtaramAM ane manuSyanI apekSAe tadbhave je jIvone jinadharma ke jinadharmanI ruci prApta na thAya ke bahu prayatne thAya te jIvo durlabha bodhi kahevAya che. vRttikAre bhavAMtara zabda devono prasaMga hovAthI kahyo che. devo vartamAnabhavamAM AgAradharma ke aNagAra dharmane prApta karI zakatA = Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva [ 39 ] nathI. tethI bhavAMtaramAM jainadharma prApta thAya, tevA devo sulabha bodhi kahevAya che. sulabha bodhipaNuM bhAva sApekSa che. jinadharmanI ruci eka jIvane anekavAra prApta thAya che. sulabhabodhi jIvo ArAdhaka ane virAdhaka baMne prakAranA hoya che. AI-virArA- ArAdhaka-virAdhaka. Arati sabhya pAtati vayanityAyaH | je jIvo bodhi arthAt AgAra-aNagAra dharmanI ke samyatvanI samyaka ArAdhanA kare to te ArAdhaka ane samyak ArAdhanA na kare to te virAdhaka kahevAya che. ArAdhakapaNuM bhAvasApekSa che. te jIvane anekavAra prApta thAya che. ArAdhaka-virAdhakamAM carama-acarama baMne prakAranA jIvo hoya che. jJAtAsUtrokta 204 devIo virAdhaka hovA chatAM teono te devabhava carama che. vara-avaramaH-carama-acarama. carino(aMtima) anantara bhAva bo yathAta vara:. je jIvone vartamAnabhava aMtima bhavarUpa hoya, te jIva carama kahevAya che ane vartamAnabhava aMtima na hoya, haju vadhu bhava karavAnA zeSa hoya, to te jIva acarama kahevAya che. vRttikAre devonI apekSAe anantara bhAvI bhava kahela che. devo vartamAna bhavamAM mokSa prApta karI zakatA nathI, paraMtu je devone te devabhava aMtima hoya to tene carama kahI zakAya che arthAtu je deva, devabhava pachI mokSa prApta karavAnA hoya te carama kahevAya che. sUryAbhadevane prabhue bhavasiddhika, samyagdaSTi, paritta saMsArI, sulabhabodhi, ArAdhaka ane carama kahyA che. te deva eka bhava manuSyano karIne te bhavathI mokSa prApta karaze. nAcadarzananA manobhAva: 49 tae NaM se sUriyAbhe deve samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe hadvatuddha jAva samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA, evaM vayAsI- tubbhe NaM bhaMte ! savvaM jANaha, savvaM pAsaha, savvaM kAlaM jANaha savvaM kAlaM pAsaha, savve bhAve jANaha savve bhAve paash| jANaMti NaM devANuppiyA ! mama puTviM vA pacchA vA mama eyArUvaM divvaM deviTi divvaMdevajuiM divvaMdevANubhAvaMladdhaM pattaM abhisamaNNAgayaMti,taMicchAmiNaM devANuppiyANa bhattipuvvagaM goyamAiyANaM samaNANaM NiggaMthANaM divvaM devi4i divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM divvaM battIsaibaddhaM paTTavihiM uvadasittae / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe sUriyAbhassa devassa eyamaTuMNo ADhAi, No pariyANai, tusiNIe sNcitttthi| bhAvArtha - zramaNa bhagavAna mahAvIre ApelA uttarane sAMbhaLIne te sUryAbhadeva harSita, AnaMdita ane parama prasanna thayA. temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne, A pramANe nivedana karyuM che bhagavAna ! Apa badhuM jANo cho ane badhuM juo cho. sarvakALanA prasaMgone jANo cho ane juo cho. sarvabhAvone Apa jANo cho ane juo cho. he devAnupriya! Apa badhu ja jANo cho tethI huM je 3ra prakAranA nATaka batAvavA icchuM chuM, te nATya vidhinI pahelA ane pachInI mArI divya devaRddhi, devati, divya deva prabhAva ke je meM labdha-upArjita Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40] zrI rAyapasaNIya sUtra eTale potAnI divya karyA che. prApta-svAdhIna banAvyA che ane je mAre abhisamanvAgata-upabhogamAM che, tene Apa jANo ja cho. tethI Apane mATe nahIM paraMtu Apa pratyenI bhaktine vaza thaI huM gautamAdi zramaNa-nigraMtho samakSa divya devaRddhi, divya devadhuti, divya deva prabhAva ane batrIsa prakAranI divya nATyakaLA batAvavA icchuM chuM. sUryAbhadeve A pramANe kahyuM tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe sUryAbhadevanA kathanano Adara na karyo, teno svIkAra na karyo paraMtu teo maunabhAve rahyA. vivecana - blii :- bhaktine vaza, bhaktipUrvaka. suryAbhadeve bhagavAna pratyenI bhaktinA kAraNe devonI divya RddhinuM pradarzana karavA, zramaNo samakSa kara prakAranA nATaka batAvavAnI potAnI icchA bhagavAna samakSa pragaTa karI. bhagavAnanA zreSTha guNonuM anusaraNa karavuM, te te guNonA pragaTIkaraNa mATe puruSArthazIla banavuM te ja zreSTha bhakti che, paraMtu keTalAka jIvo bhagavAnanA guNonuM anusaraNa karI zakatA nathI. tevA jIvo potAnA bhaktibhAva ane potAnA cittanI prasannatA vividha rIte pragaTa kare che. devo avirata hoya che. teo bhagavAnanA guNonuM anusaraNa karI zakatA nathI, AgAra ke aNagAra dharma svIkArI zakatA nathI; teo potAnA bhaktibhAvane pradarzita karavA nAca-gAna Adi manoraMjana kare che. tIrthakaranA janma, dIkSA Adi kalyANakArI prasaMge paNa devo potAno AnaMda-utsAha, nAca-gAna Adi kriyAo dvArA pradarzita kare che. no AhAra, no parivApha - suryAbha deve potAnI divyaRddhi batAvavA, 3ra prakAranA nATaka batAvavA bhagavAnane nivedana karyuM tyAre bhagavAne tenI te vAtano Adara na karyo, anumodana na karyuM, anumati paNa na ApI. bhagavAna pote vItarAga hatA tethI AvA nATaka pratye koI anurAga na hoya, te svAbhAvika che. te uparAMta zramaNonA svAdhyAyAdi kAryomAM te nATaka vidhanarUpa hovAthI bhagavAne teno Adara na karyo. nATyavidhi mATe devakumArAdinI vidurvaNA - 50 tae NaM se sUriyAbhe deve samaNaM bhagavaM mahAvIraM doccaM pi taccaM pi evaM vayAsItubbhe NaM bhaMte ! savvaM jANaha jAva uvadasittae tti kaTu samaNaM bhagavaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA uttarapurasthimaM disIbhAgaMavakkamai, avakkamittA veuvviyasamugghAeNaM samohaNai, samohaNittA jAvabahusaramaramaNijjaM bhUmibhAgaM viuvvai, se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva maNINaM phaaso| tassa NaMbahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAge pecchAgharamaMDavaM viuvvai aNegakhaMbhasayasaNNiviTuM vaNNao, aMto bahusamaramaNijjaM bhUmibhAgaM ulloyaM, akkhADagaM ca maNipeDhiyaM ca viuvvai / tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM sIhAsaNaM saparivAraM jAva dAmA cittuNti| bhAvArtha - tyArapachI sUryAbhadeve he bhagavAna! Apa badhuM ja jANo cho yAvatu huM nATaka batAvavA icche chuM, A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIrane be-traNa vAra kahIne(te samaye bhagavAna mahAvIra mauna ja rahyA, anumodane 3 vAbhAvika che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI [ 41 ] tenI vAtano Adara na karyo anumati paNa ApI nahIM, tema chatAM) zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karIne, IzAna khUNAmAM jaIne, vaikriya samughAta karIne yAvatuM DholanA carmamaDhita bhAga jevA samatala maNimaya ramaNIya bhUmibhAganI racanA karI. te samatala bhUminI vaccovacca aneka so(seMkaDo) staMbho upara saMniviSTa evA eka prekSAgRhamaMDapanI racanA karI. tenuM varNana pUrvavat jANavuM. te nATaya zALAmAM atisamatala, ramaNIya bhUmibhAga, caMdaravo, raMgamaMca ane maNipIThikAnI racanA karI. maNipIThikA upara pAdapITha, chatra vagerethI yukta, motIonI mALAothI suzobhita siMhAsana goThavyuM. |51 tae NaM se sUriyAbhe deve samaNassa bhagavao mahAvIrassa Aloe paNAmaM karei, karittA aNujANau me bhagavaM ti kaTu sIhAsaNavaragae titthayarAbhimuhe saNNisaNNe / tae NaM se sUriyAbhe deve tappaDhamayAe NANAmaNikaNagarayaNavimala-maharihaNiuNaoviya-misi-misiMtaviraiyamahAbharaNa-kaDaga-tuDiyavarabhUsaNujjalaM pIvaraM palaMbaM dAhiNaM bhuyaM pasArei / __tao NaM sarisayANaM sarittayANaM sarivvayANaM sarisalAvaNNa-rUva-jovvaNaguNovaveyANaM, egAbharaNa vasaNagahiya NijjoyANaM, duhao saMvelliyagga NiyatthANaM, AviddhatilayA melANe, piNaddhagevijja kaMcuyANaM uppIliya-cittapaTTa pariyarasapheNakAvattaraiya-saMgaya-palaMba-vatthaMta citta cillalaga-NiyaMsaNANaM egAvalikaMTharaiyasobhaMta-vaccha parihattha- bhUsaNANaM aTThasayaM NaTTasajjANaM devakumArANaM Niggacchai / bhAvArtha:- tyArapachI sUryAbhadeve zramaNa bhagavAna mahAvIra tarapha joIne vaMdana karyA ane tyArapachI "he bhagavAna! mane AjJA Apo." tema kahIne tIrthakara bhagavAnanI sAme potAnI nATyazALAnA siMhAsana upara beThA. siMhAsana upara besIne sauprathama teNe nipuNa zilpIo dvArA banAvelA, aneka prakAranA maNio, suvarNa ane ratnothI nirmita, mahA mUlyavAna, camakatA kaDA-bAjubaMdha vagere AbhUSaNothI dIpato potAno ujaLo, puSTa ane lAMbo jamaNo hAtha phelAvyo. phelAvelA jamaNA hAthamAMthI teNe samAna zarIravALA, samAnatvacA, samAna uMmara, samAna lAvaNya; samAna rU5; samAna yauvana, samAna guNovALA; samAna nATakIya upakaraNo ane vastrAbhUSaNothI sajja; baMne khaMbhAthI laTakatA cheDAvALA uttarIya vastra-dupaTTAne dhAraNa karelA; bhAla upara tilaka ane mastaka upara mukuTa dhAraNa karelA; gaLAmAM greveyaka(gaLAnuM AbharaNa) ane kaMcuka-aMgarakSaka aMgarakhuM paherelA; TIkA ane chogA lagADelA, citra-vicitra paTTAvALA, phUdaraDI pharatA jenA cheDA pheNanI jema UMcA thAya(havAmAM uDe) tevI kora(jhAlara) mUkelA, raMgaberaMgI nATaka-nRtyane yogya kammarapaTTo bAMdhelA; ekAvalI hAra AdithI zobhatA vakSa:sthaLavALA ane nRtya mATe tatpara evA 108 devakumAro bahAra kADhayA. 52 tayaNaMtaraM ca Na NANAmaNi jAva pIvaraM palaMba vAmaM bhuyaM pasArei / tao NaM sarisiyANaM sarisattayANaM, sarisavvayANaM, sarisalAvaNNa-rUva-jovvaNa-guNovaveyANaM, egAbharaNa-vasaNa-gahiya NijjoyANaM duhao saMvelliyaggaNiyatthINaM AviddhatilayAmelANaM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 42 ] zrI rAyapAseNIya satra piNaddhagevejjakaMcuINaMNANAmaNirayaNabhUsaNa virAiyaMgamaMgANaMcaMdANaNANaMcaMdaddhasamaNiDAlANaM caMdAhiyasomadaMsaNANaM ukkA iva ujjovemANINa siMgArAgAra- cAruvesANaM saMgayAgaya-hasiya-bhaNiya ciTThiya vilAsa- laliyasalAva-NiuNa-juttovayAra kusalANaM gahiyAujjANaM aTThasayaM NaTTasajjANaM devakumArINaM Niggacchai / bhAvArtha - tyArapachI sUryAbhadeve maNimaya AbhUSaNothI dIpato yAvatu potAno puSTa, lAMbo DAbo hAtha phelAvyo. phelAvelA te DAbA hAthamAMthI samAna zarIravALI, samAna tvacA, samAna uMmara, samAna lAvaNya, samAna rUpa, samAna yauvana ane samAna guNavALI; samAna nATakIya upakaraNo ane vastrAbhUSaNothI sajja; baMne khaMbhA uparathI laTakatA cheDAvALA uttarIya vastrane dhAraNa karelI; bhAla upara tilaka ane mastaka upara puSpanA mukuTa dhAraNa karelI; gaLAmAM caiveyaka (kaMThA bharaNa) ane kiMcakI-kaLyo(blAujha) paherelI; aneka prakAranA maNi, ratnonA AbhUSaNothI suzobhita aMga-pratyaMgavALI; caMdramukhI; ardhacaMdra jevA lalATavALI; caMdra karatA saumya dekhAtI; ulkA(kharatA tArA)nI jema camakatI; zRMgAranA gharanI jema suMdara vezathI zobhatI; hasavA, bolavA, UbhA rahevA, vilAsa, lIlA karavAmAM ane paraspara vArtAlApamAM nipuNa tathA puruSo sAthe vyavahAra karavAmAM paNa kuzaLa; vINA Adi vAjiMtra dhAraNa karanArI ane nRtya karavA mATe susajjita evI 108 devakumArikAone bahAra kADhI. 53 tae NaM se sUriyAbhe deve aTThasayaM saMkhANaM viuvvai, aTThasayaM saMkhavAyANaM viuvvai siMgANaM viuvvai, aTThasayaM siMgavAyANaM viuvvai, aTThasayaM saMkhiyANaM viubvai, aTThasayaM saMkhiyavAyANaM viuvvai, aTThasayaM kharamuhINaM viuvvai, aTThasayaM kharamuhivAyANaM viuvvai, aTThasayaM peyANaM viuvvai, aTThasayaM peyAvAyagANaM viuvvai, aTThasayaM piripiriyANaM viuvvai, aTThasayaM piripiriyAvAyagANaM viuvvai, evamAiyAiM egUNapaNNaM AujjavihANAI viuvvai, viuvvaittA te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya saddAvei / bhAvArtha - tyArapachI sUryAbhadeve 108 zaMkhonI, 108 zaMkhavAdakonI, 108 zRMgo-raNazIMgAnI, 108 raNazIMgAnA vAdakonI, 108 zaMkhIkAo-nAnA zaMkhonI, 108 zaMkhIkAvAdakonI, 108 kharamukhIonI, 108 kharamukhIvAdakonI, 108 peyonI, 108 peyavAdakonI, 108 piripirikAonI, 108 piripirikAnA vAdakonI vipharvaNA karI. A rIte 49 vAdho ane tenA 49 vAdakonI vidurvaNA karI, vidurvaNA karIne te devakumAra ane devakumArIone bolAvyAM. 54 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya sUriyAbheNaM deveNaM sadAviyA samANA haTThatuTThA jAva jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM jAva vaddhAvittA evaM vayAsI-saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! jaM amhehiM kaayvvN| bhAvArtha - tyAre sUryAbhadeva dvArA bolAvavA para te devakumAra ane devakumArIo harSita thaIne sUryAbhadeva pAse AvIne, baMne hAtha joDI thAva abhivAdana karIne, sUryAbhadevane vinayapUrvaka kahyuM- he devAnupriya! amAre je karavAnuM hoya, tenI AjJA Apo. 55 taeNaM se sUriyAbhe deve te bahave devakumArA ya devakumArIo ya evaM vayAsI- gacchaha Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 43 | NaM tubbhe devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM-payAhiNaM kareha, karittA vaMdaha NamaMsaha, vaMdittA NamaMsittA goyamAiyANaM samaNANa NiggaMthANaM taM divvaM deviDDiM divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM, divvaM battIsaibaddhaM NaTTavihiM uvadaMseha, uvadaMsittA khippAmeva eyamANattiyaM paccappiNaha / bhAvArtha - tyAre sUryAbhadeve te devakumAro ane devakumArIone kahyuM- he devAnupriyo! tame badhAM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse jAo ane traNavAra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne pradakSiNApUrvaka vaMdananamaskAra karIne, gautamAdi zramaNa nigraMthonI sAme divya devaRddhi, divya devati, divya devAnubhAva ane batrIsa prakAranI divya nAvidhi batAvo, batAvIne zIghratAthI mArI A AjJA mane pAchI Apo. 56 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya sUriyAbheNaM deveNaM evaM vuttA samANA haTTha jAva paDisuNaMti, paDisuNittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva NamaMsittA jeNeva goyamAiyA samaNA NiggaMthA teNeva uvaagcchti| bhAvArtha :- sUryAbhadevanI A AjJAne sAMbhaLIne te badhA devakumAro ane devakumArIo harSitu thayAM thAvata baMne hAtha joDI AjJAno svIkAra karyo, svIkAra karIne zramaNa bhagavAnanI pAse AvIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane yAvat namaskAra karIne, gautamAdi zramaNa nigraMtho pAse AvyA. |57 tae NaM te bahave devakumArA devakumArIo ya samAmeva samosaraNaM kareMti, karittA samAmeva paMtIo baMdhati, badhittA samAmeva oNamati, oNamittA samAmeva uNNamaMti, uNNamittA evaM sahiyAmeva oNamaMti, oNamittA sahiyAmeva uNNamaMti, uNNamittA saMgayAmeva oNamaMti, oNamittA saMgayAmeva uNNamaMti, uNNamittA thimiyAmeva oNamaMti thimiyAmeva uNNamaMti, samAmeva pasaraMti pasarittA, samAmeva AujjavihANAiM geNhaMti, geNhittA samAmeva pavAeMsu samAmeva pagAiMsu samAmeva paccisu / bhAvArtha:- tyAra pachI te badhAM devakumAro-devakumArIo eka sAthe bhegA thaI gayA, eka sAthe paMktibaddha UbhA rahIne(zramaNa-nigraMthone) eka sAthe namIne vaMdana karIne eka sAthe UbhA thayA, te ja kramathI bIjIvAra badhAM eka sAthe namIne vaMdana karIne eka sAthe UbhA thayA ane trIjIvAra paNa eka sAthe namI-vaMdana karIne eka sAthe UbhA thayA. tyArapachI eka sAthe te badhAM alaga-alaga paDI, pota-potAnA vAdyone upADI, eka ja sAthe vagADavA lAgyA, eka sAthe gAvA lAgyA ane eka sAthe nRtya karavA lAgyA. viveyana: prastuta satramA samAmeva, sahiyAmeva,saMgayAmeva mane thimiyAmeva,AyAra ho sAthe' arthamAM prayukta thayA che. tema chatAM te cAre ya zabdo eka sAthe thayelI kriyAnA bhinna-bhinnarUpane pradarzita kare che. samAmeva = adhAnAdhyA bhAMtha, sahiyAmeva = padhAnI jayA sAthe tha, thimiyAmeva = nizcita3pejadhAnA pratye aMgopAMganI saraNIcyA thamane saMgayAmeva = samAnazata, saraNI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapasaNIya sUtra paddhatithI kriyA thaI. badhAM ja devakamAro-devakumArIoe vaMdana karavAnI, namavAnI, UbhA thavAnI tathA nRtya karavAnI kriyA ekakALamAM eka sAthe, samAna aMgopAMgathI, eka samAna rIte ane eka sarakhI paddhatithI karI. divya devakrIDA ane divyavAdana: 58 kiM te ? ureNa maMda, sireNa tAraM, kaMTheNa vitAraM, tivihaM tisamayareyagaraiyaM guMjAvaMka kuharovagUDhaM rattaM tiTThANakaraNasuddhaM sakuharaguMjata-vaMsataMtI-tala-tAlalaya gahasusaMpauttaM mahuraM samaM salaliyaM maNoharaM miuribhiyapayasaMcAraM suraI suNaiM varacArurUvaM divvaM NaTTasajjaM geyaM pagIyA vi hotthA / bhAvArtha:- prazna- hevamAro-hevamAriAmovI zata gIta // usu ? ta2-tamo gItano upADa(prAraMbha) hRdayathI karIne prathama maMda svare pachI mastakamAM abhighAta karatA UMca svare ane pachI svarane kaMThamAM lAvI vadhu UMcA ane madhura svare, A rIte traNa svaramAM gIto gAtA hatA; te gIto traNa vibhAge zvAsa choDavApUrvaka saMpAdita thatAM hovAthI trisamaya recaka racita hatA; gItonA zabdonA guMjAravathI Akho prekSA maMDapa guMjato hovAthI guMjAvakrakuharopagUDha hatA; rogayukta; ura, zira, kaMTha A traNa sthAnathI zuddha hatA; te gIto guMjatI vAMsaLI-vINA, vAgatI tAlIo ane apAtA tAlanA layathI yukta hatAM, te gIto koyalanA TahukA jevA madhura svaravALA, sarva prakArathI sama, salalita, manohara, mRdupadasaMcArI, zrotAone ratikara, suzobhana, nRtya sahitanuM, apUrva ane divya gIta-saMgIta hatuM. 59 kiM te ? uddhamaMtANaM-saMkhANaM, siMgANaM, saMkhiyANaM,kharamuhINaM, peyANaM, paripiriyANaM; AhammaMtANaM-paNavANaM, paDahANaM; apphAlijjamANANaM-bhaMbhANaM, horaMbhANaM; tAlijjatINaMbherINaM jhallarINaM, duduhINaM; AlavaMtANaM-murayANaM muiMgANaM NaMdImuiMgANaM; uttAlijjatANaMAliMgANaM, kutuMbANaM, gomuhINaM, mahalANaM; mucchijjatANaM-vINANaM, vipaMcINaM, vallakINaM; kuTTijjaMtANaM-mahaMtINaM, kacchabhINaM, cittavINANaM; sArijjaMtANaM- baddhIsANaM, sughosANaM, NaMdighosANaM; phuTTijaMtINaM-bhAmarINaM, chabbhAmarINaM, parivAyaNINaM; chippaMtINaM-tUNANaM, tubavINANaM; AmoDijjaMtANaM-AmoTANaM, jhaMjhANaM, NaulANaM; acchijjaMtINaM-muguMdANaM, huDukkINaM, vicikkINaM; vAijjaMtANaM-karaDANaM, DiMDimANaM, kiNiyANaM, kaDaMbANaM; tADijjatANa-daddarigANaM, daddaragANaM, kutubarANaM kalasiyANa, maDDayANaM; AtADijjatANatalANaM, tAlANaM, kaMsatAlANaM; ghaTTijjaMtANaM-riMgisiyANaM, lattiyANaM, magariyANaM, susumAriyANaM; phUmijjatANaM-vaMsANaM, velUNaM, vAlINaM, parillINaM, baddhagANaM / bhAvArtha :- prazna-te devakamAro-devakamArikAo vAjiMtro kevI rIte vagADatAM hatAM? uttara-teo (1) zaMpa (2) zrRMga-24AziMga (3) zani-nAnA zaMga (4) 52bhuSI (5) peyA (6) pariparijanetA DatA; (7) 59va-Dhola (8) 5-nagArAne tAMDatai; (e) mamA (10) Dobhane sAvatai sti; (11) bherI (12) sarI (13) huMdubhine tara Apatai di; (14) bhu24 (15) mudd| (17) nahI bhRgano sArA tAMDatai; (17) mAsiMga (18) stupa (18) gobhuNI (20) mAisanu uttAuna 42tA uta; (21) vIu (22) vipaMthI (27) pIne bhUchita 2isti; (24) mahatI vIu(so tAravANI vIu) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 45 | (25) kacchapI vINA (26) citra vINAne kUTatA hatA; (27) badvIsa (28) sughoSA (29) naMdI ghoSAnuM sAraNa karatAM hatAM; (30) bhrAmarI vINA (31) pabhrAmarI vINA (32) parivAdinI vINAnuM sphoTana karatAM hatAM; (33) tRNa (34) tuMba vINAne cheDatA hatA; (35) AmoTa (36) jhAMjha (37) nakulane paraspara khaNakhaNAvatAM hatAM; (38) mukuMda (39) hukka (40) vicikkIne dhImethI cheDatA hatA (41) karaDa (42) DiDima (43) kiNika (44) koMbane vagADatA hatA; (45) dardaka (46) dardarikA (47) kutubA (48) kalazikA (49) maDakkane jora-jorathI tADana karatAM hatAM; (50) tala (51) tAla (para) kAspatAlane dhImethI tADana karatAM hatAM; (pa3) girisikA (54) latikA (55) makarikA (pada) zizumArikAnuM ghaTTana karatA hatA; (57) vaMzI (58) veNuvAlI (59) parillI (0) baddhakone phUMkatAM hatAM. 60 tae NaM se divve gIe, divve vAie, divve NaTTe; evaM abbhUe, siMgAre, urAle, maNuNNe; maNahare gIe, maNahare vAie, maNahare NaTTe, uppijalabhUe, kahakahabhUe, divve devaramaNe pavatte yAvi hotthA / bhAvArtha :- divya saMgIta, divya vAdana ane divya nRtya; adbhuta, zRMgArarUpa, paripUrNa guNayukta hovAthI udAra, darzakone manonukala hovAthI manojJa ane manohara gIta, manohara vAdhavAdana ane manohara nRtya lokonA cittane AkuLavyAkuLa banAve tevuM hatuM tathA darzakonA "vAha vAha' Adi zabdonA kolAhalane utpanna kare tevuM hatuM. A rIte te devakumAro ane kumArikAo divya devakrIDA eTale saMgIta, vAdana ane ramatamAM pravRtta hatA. vivecanaH suryAbhadeve nATaka batAvavA mATe 100-108 devakumAro ane devakumArikAonI vidurvaNA karI ane te nRtya nATikA samaye saMgItanA sUra relAvavA vAdha ane vAdyakAronI vimurvaNA karI. WI5i ADavihAbADuM vidhya - sUtra 55mAM kathana che ke ogaNapacAsa prakAranA vAdyo ane vAdakonI vipharvaNA karI ane sUtra-61mAM vAdyonA nAmollekha che, te saMkhyA 49thI vadhu thAya che. A viSayamAM vRttikAre A pramANe samAdhAna karyuM che ke vAdyonA mULabheda ogaNapacAsa che. zeSa tenA avAMtara bheda samajavA. jema ke veNuvAlI, parilI, baddhaka vagereno samAveza vaMzavAdyamAM thaI jAya che. bhrAmarI vINA, pa bhrAmarI vINA, parivAdinI vINA, kAchupI vINA, citra vINA, mahattI vINA, tuMba vINA vagereno samAveza vINAmAM thaI jAya che. sUtramAM uccArita nAmomAM keTalAka nAma prasiddha che ane keTalAka nAma aprasiddha che. batrIsa prakAranA nATakaH61 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya(samaNassa bhagavao mahAvIrassa...?) goyamAi samaNANaM NiggaMthANaM sotthiyasirivacchaNaMdiyAvaktavaddhamANaga-bhaddAsaNa- kalasa maccha dappaNa maMgallabhatticittaM NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha - tyAra pachI te ghaNA devakumAra ane devakumArikAoe(zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI samasa) gautamAdi zramaNonI samakSa prathama nATaka batAvatA svastika, zrIvatsa, naMdAvarta, vardhamAnaka, kaLaza, matsya ane darpaNa, A ATha maMgalanA maMgala bhakticitra nAmanA divya abhinayo karyA.1 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s ] zrI rAyapasaNIya sUtra 62 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samAmeva samosaraNaM kareMti, karittA ta ceva bhANiyavvaM jAva divve devaramaNe pavatte yA vi hotthA / tae NaM te bahave devakumArA yadevakumArIo ya(samaNassa bhagavao mahAvIrassa...?) goyamaiyANaM samaNANaM NiggaMthANaM AvaGapaccAvaDaseDhipaseDhI-sotthiya pUsamANavavaddhamANaga-macchaMDaga magaraMDaga-jAra-mA-phullAvali-paumapatta- sAgarataraMga-vasaMtalayApaumalaya bhatticittaM NAma divvaM NaTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha:- tyAra pachI bIjI nATyavidhi batAvavA pUrve te devakumAra ane devakumArIo eka sAthe prakaTa thaI ekatrita thayA yAvatuM divya devaramatamAM pravRtta thayA, tyAM sudhI pUrvavat samajavuM arthAt paMktibaddha banyA, ekI sAthe vaMdana karyuM, divyavAdana, divyasaMgIta ane divya nRtya, devakrIDA-ramata karI. tyAra pachI te ghaNA devakumAra ane devakumArikAe(zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI samakSa...) gautamAdi zramaNonI samakSa bIjuM divya nATaka batAvatAM Avarta, pratyAvarta, zreNI, prazreNI, svastika, puSyamANavaka, vardhamAnaka, masyAMDaka, makarAMDaka, jAramAra(eka prakAranuM jalacara prANI), puSpAvali, padmapatra, sAgarataraMga, vAsaMtIlatA ane padmalatA bhakticitra nAmanA divya abhinayo karyA.rA. 63 evaM ca ekkikkiyAe NaTTavihIe samosaraNAdiyA esA vattavvayA jAva divve devaramaNe pavatte yA vi hotthA / taeNaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya(samaNassa bhagavao mahAvIrassa...?) goyamAiyANaM samaNANaM NiggaMthANaM IhAmiyausabhaturagaNa-maga-vihaga-vAlaga-kiNNararuru sarabhacamara-kuMjara-vaNalaya-paumalaya-bhatticittaM NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha:- te ja rIte pratyeka nATaka batAvyA pachI te devakumAro ane devakArIo eka sAthe ekatrita thaIne vaMdana karavAthI laI divya devakrIDAmAM pravRtta thavA sudhInI samasta pUrvokta vidhi karatA hatA. tyAra pachI ghaNA devakumAra ane devakumArikAoe(zramaNa bhagavAna mahAvIrane?) gautamAdi zramaNa nigraMthone trIjuM nATaka batAvatA IhAmRga varu, baLada, azva, manuSya, pakSI, sarpa, kinnara, ruru-kasturI mRga, sarabha-aSTApada, camarI gAya, kuMjara, vanalatA ane padmalatA bhakticitra nAmanA abhinayo karyA.lal noMdha - sUtra 1, 2, 3mAM "zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI samakSa' nATaka batAvavAno pATha pratomAM maLe che paraMtu sUtrokta bhAvothI te azuddha jaNAya che mATe te pAThane ahIM kauMsamAM rAkhyo che. 64 egao vaMkaM, egao cakkavAlaM, duhao cakkavAlaM, cakkaddhacakkavAlaM NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaMseti / bhAvArtha:- cothuM divya nATaka batAvatAM teoe eka dizAmAM dhanuSAkAra zreNI banAvIne ekato vakra, eka dizAmAM cakrAkAra zreNI banAvIne ekato cakravAla, sAmasAmI be dizAmAM cakra banAvIne dvividha cakravAla bhakticitra nAmavALA divya abhinayo karyA. 4 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI | 47 / 65 caMdAvalipavibhattiM ca sUrAvalipavibhattiM ca valayAvalipavibhattiM ca haMsAvalipavibhattiM ca egAvalipavibhattiM ca tArAvalipavibhattiM ca muttAvalipavibhatti ca kaNagAvalipavibhattiM ca rayaNAvalipavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaMseMti / bhAvArtha - pAMcamuM divya nATaka batAvatAM teoe caMdrAvali pravibhakti (caMdranA AkAravALI), sUryAvali, valayAvali, haMsAvali, ekAvali, tArAvali, muktAvali, kanakAvali, ratnAvali pravibhakti nAmanA divya abhinayo . // 5 // |66 caMduggamaNapavibhattiM ca sUruggamaNapavibhattiM ca uggamaNuggamaNapavibhattiM ca NAma divvaM paTTavihiM uvadaseti / bhAvArtha:- chaThTha divya nATaka batAvatAM teoe caMdrodgamana-caMdrodaya, sUryoddagamana-sUryodaya pravibhakti (te samayanA dazyo) tathA udgamanodagamana(caMdrodaya-sUryodaya) pravibhakti nAmanA divya abhinayo . // // 67 caMdAgamaNapavibhattiM ca sUrAgamaNapavibhattiM ca AgamaNAgamaNapavibhattiM ca NAma divvaM paTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha :- sAtamuM divya nATaka batAvatAM caMdrAgamana pravibhakti, sUryAgamana pravibhakti ane AgamanAgamana pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA.hA |68 caMdAvaraNapavibhattiM sUrAvaraNapavibhattiM ca AvaraNAvaraNapavibhattiM NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaseti / bhAvArtha :- AThamuM divya nATaka batAvatAM caMdrAvaraNa pravibhakti-caMdragrahaNa, sUryAvaraNa pravibhaktisUryagrahaNa, AvaraNAvaraNa pravibhakti citra nAmanA divya abhinayo karyA.8 69 caMdatthamaNapavibhattiM ca sUratthamaNapavibhattiM ca atthamaNatthamaNapavibhattiM NAma divvaM paTTavihiM uvadaseti / / bhAvArtha :- navamuM divya nATaka batAvatAM caMdrAsta ane suryAsta(te samayanA dazyo) tathA astAnastA (udayAsta) pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA hatA 70 caMdamaMDalapavibhattiM ca sUramaMDalapavibhattiM ca NAgamaMDalapavibhattiM ca jakkhamaMDala-pavibhattiM ca bhUtamaMDalapavibhattiM ca rakkhasa-mahoraga-gaMdhavvamaMDalapavibhatti ca maMDalamaMDala- pavibhattiM NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaMseMti / bhAvArtha - dasamuM divya nATaka batAvatAM teoe caMdramaMDaLa pravibhakti sUryamaMDaLa, nAgamaMDaLa, yakSamaMDaLa, bhUtamaMDaLa, rAkSasamaMDaLa, mahoragamaMDaLa, gaMdharvamaMDaLa ane maMDalamaMDala(saMyuktamaMDala) pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA.10nA 71 usabhalaliyavikkaMtaM ca sIhalaliyavikkaMtaM ca hayavilaMbiyaM gayavilaMbiyaM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 48 | zrI zayapaNeNIya satra mattahayavilasiyaM mattagayavilasiyaM mattahayavilaMbiyaM mattagayavilaMbiyaM duyavilaMbiyaM NAmaM divvaM NaTTavihaM uvadarseti / bhAvArtha :- agiyAramuM divyanATaka batAvatAM teoe vRSabha ane siMhanI lalitagati, azva ane hAthInI vilaMbita gati, matta azva ane matta hAthInI vilasita gati, matta azva ane matta hAthInI vilaMbita gati nAmanA(te prakAranA dazyonA) abhinayo karyA../11il. 72 sAgarapavibhattiM ca NAgarapavibhattiM ca sAgara-NAgara pavibhattiM ca NAmaM divvaM paTTavihiM uvadaMseMti / bhAvArtha - bAramuM divya nATaka batAvatAM teoe sAgara pravibhakti (te saMbaMdhI dazyo) nagara pravibhakti ane baMnenI saMyukta pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA./1rA |73 NaMdApavibhattiM ca caMpApavibhattiM NaMdA-caMpApavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihaM uvdNseNti| bhAvArtha :- teramuM divya nATaka batAvatA naMdA puSkariNI pravibhakti ane caMpakavRkSa pravibhakti tathA ubhaya saMyukta pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA../13 74 macchaMDApavibhattiM ca magaraMDApavibhattiM ca jArapavibhattiM ca mArapavibhattiM ca macchaDA- mayaraMDA-jArA-mArApavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaMseMti / bhAvArtha - caudamuM divya nATaka batAvatAM teoe mAchalInA IMDA, magaranA IMDA, jAramAra-jalacara prANI vizeSa tathA saMyukta pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA. I14o. 75 'ka' tti kakArapavibhattiM ca,'kha' ti khakArapavibhattiM ca, 'ga' tti gakArapavibhatti ca'gha'tti ghakArapavibhattiM ca, 'tti DakArapavibhattiM ca kakAra-khakA-gakAraghakAraGakArapavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaMseMti / evaM cakAravaggo vi / TakAravaggo viA taravare viA paravaLo vize bhAvArtha :- paMdaramuM divya nATaka batAvatA teoe "ka" akSaranA AkAre goThavAIne kakAra pravibhakti, kha" akSaranA AkAre goThavAIne khakAra pravibhakti, "ga" akSaranA AkAre goThavAIne gakAra pravibhakti, "gha" akSaranA AkAre goThavAIne ghakAra pravibhakti, "Da" akSaranA AkAre goThavAIne DakAra pravibhakti temaja kakAra, khakAra, gakAra, ghakAra, DakAranI saMyukata racanA dvArA kakAra varga pravibhakti nAmanA abhinayo karyA.1pa te ja rIte soLamuM nATaka batAvatAM cakAra varga-ca, cha, ja, jha, nA AkAre goThavAIne abhinayo karyA. sattaramuM nATaka batAvatAM TakAra varga-Ta, Tha, Da, Dha, Na nA AkAre goThavAIne abhinayo karyA. aDhAramuM nATaka batAvatAM takAra varga-ta, tha, da, dha, na nA AkAre goThavAIne abhinayo karyA. oNagIsamuM nATaka batAvatAM pakAra varga-5, pha, ba, bha, ma nA AkAre goThavAIne abhinaya karyA. II16 thI 19o. 76 asoyapallavapavibhattiM ca aMbapallavapavibhatti jaMbUpallavapavibhatti Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva / 48 kosaMbapallava-pavibhattiM ca pallavapavibhattiM ca NAmaM divva NaTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha - vIsamuM divya nATaka batAvatAM teoe azoka, AMbo, jAMbu ane kosaMbanA pallava-kUMpaLa (tasaMbaMdhI dazyo) ane pallava pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA./2oll 77 paumalayApavibhattiM NAgalayApavibhattiM asogalayApavibhattiM caMpagalayApavibhattiM cUyalayApavibhattiM vaNalayApavibhattiM vAsaMtiyalayApavibhattiM aimuttayalayApavibhatti kuMdalayA-pavibhattiM sAmalayApavibhattiM ca layApavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha - ekavIsamuM nATaka batAvatAM teoe paghalatA pravibhakti, nAgalatA, caMpakalatA, azokalatA, AmralatA, vanalatA, vAsaMtilatA, atimuktaka latA, kuMdalatA, zyAmalatA(vela) ane latA pravibhakti nAmanA divya abhinayo karyA.rA. 78 duyaNAmaM uvadarseti / vilaMbiyaM NAma uvdNseNti| duyavilabiyaM NAmaM uvdrseti| aciya, ribhiyaM, aciyaribhiyaM, ArabhaDaM, bhasola, ArabhaDabhasola uvadarseti / bhAvArtha - tyArapachI anukrame raramuM druta nAmanuM, 23muM vilaMbita nAmanuM, 24muM drutavilaMbita nAmanuM, 25muM aMcita, 26muMribhita, 27muM aMcita ribhita, 28muM ArabhaTa, ra9muM bhasola, 30muM ArabhaTabhaTrola nAmanA divya abhinayo karyA.rara thI 30nA. 79 uppAya-NivAya-pariNivAya-pavattaM, saMkuciya-pasAriyaM riyAriyaM bhaMta-saMbhaMta NAmaM divvaM NaTTavihiM uvdNseNti| bhAvArtha:- u1 nA234tAvata tamoge utpA-,nipAta-nIye 57, parinipAta-aistusj, saMkucita-saMkocAvuM, prasArita-phelAvavuM, rayAraIya, brAMta, saMbhrAMta nAmanA(te-te kriyA karavArUpa) divya abhinayo karyA.315 80 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samAmeva samosaraNaM kareMti jAva divve devaramaNe pavatte yAvi hotthA / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa puvvabhavacariyaNibaddhaMca cavaNacariyaNibaddhaMca, saMharaNacariyaNibaddhaMca, jammaNacariyaNibaddhaM ca, abhiseyacariyaNibaddhaM ca, bAlabhAvacariyaNibaddhaM ca, jovvaNacariyaNibaddhaM ca, kAmabhogacariyaNibaddhaM ca, NikkhamaNacariyaNibaddhaM ca, tavacaraNacariyaNibaddhaM ca, NANuppAya cariyaNibaddhaMca titthapavattaNacariyaNibaddhaMca, pariNivvANacariyaNibaddhaMca, carimacariyaNibaddha ca NAma divvaM NaTTavihiM uvadarseti / bhAvArtha:- nAvidhionuM pradarzana karyA pachI te devakumAra ane devakamArIo eka sAthe eka sthAna para ekatrita thayA(pragaTa thayA) ane divya deva ramata (saMgIta, vAdana, nRtya rUpa devakIDA)mAM pravRtta thayAM. tyAra pachI batrIsamuM nATaka batAvatAM te badhAM devakumAro tathA devakumArIoe zramaNa bhagavAna Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra mahAvIra svAmInA pUrvabhavanA caritra saMbaMdhI prasaMgo temaja cyavana, garbhasaMharaNa, janmAbhiSeka, bAlakrIDA, yauvana, kAmabhoga, abhiniSkramaNa-dIkSA, tapazcaraNa, kevaLajJAna prApti, tIrtha pravartana, parinirvANa-mokSa prApti ane parinirvANa deva mahotsava nibaddha nAmanA divya abhinayo karyA.||32|| 50 81 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya cauvvihaM vAittaM vAeMti, taM jahA- tataM vitataM ghaNaM jhusiraM / bhAvArtha :-tyAra pachI te devakumAro ane devakumArIoe cAra prakAranA vAjiMtro vagADayA. yathA- (1) tata- tArayukta, AMgaLIothI vagADAya te vINAdi (2) vitata- cAmaDAthI maDhelA ane hAthanI thapATa mArIne vagADAya tevA DholAdi (3) ghana- kAMsAnI dhAtuthI nirmita jhAlara, ghaMTa vagere (4) zuSira- vAyu pUrIne AMgaLIothI vagADAya te vAMsaLI, hAramoniyama vagere. 82 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya cauvvihaM geyaM gAyaMti, jahA- ukkhittaM pAyaMtaM maMdAyaM roiyAvasANaM ca / bhAvArtha:tyAra pachI te devakumAro-devakumArikAoe cAra prakAranA gIto gAyA. yathA- (1) uttipta- nRtya karatAM gAvuM, AraMbhamAM madhura gAvuM (2) pAdAMta, pAyavRddha- padhachaMdone gAvA, uttama svarathI gAvuM, gItanA madhyamAM UMcA svare gAvuM (3) maMda- maMdasvarathI gAvuM, nIcA svare gIta gAvuM (4) rocitAvasAna- dhImA svarane teja karI gAvuM, dhIme-dhIme gAtAM gItapUrNa karavuM. 83 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya cauvvihaM NaTTavihiM uvadarseti, taM jahA - aMciyaM ribhiyaM ArabhaDaM bhasolaM ca / bhAvArtha :- tyAra pachI te ghaNA devakumAro-devakumArikAoe cAra prakAranA nRtya batAvyA. yathA- (1) aMcita nRtya- rokAI-rokAIne maMda maMda nAcavuM (2) ribhita- saMgIta sAthe nRtya karavuM (3) ArabhaTa- gAtA-gAtAM nRtya karavuM (4) bhaSolanATya- vividha ceSTA ane bhAvabhaMgimAo pradarzita karatAM nRtya karavuM. 84 ta NaM te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ca cauvvihaM abhiNayaM bhiNaeMti, taM jahA- diTThatiyaM pADaMtiyaM sAmANNao-viNivAiyaM aMtomajjhAvasANiyaM ca / bhAvArtha :- tyAra pachI te devakumAro-devakumArikAoe cAra prakAranA abhinaya batAvyA. yathA- (1) dASTAMtika- koI ghaTanA vizeSano abhinaya karavo, bAhya zarIranI ceSTAothI abhinaya karavo (2) prAtyaMtika- rAmAyaNAdino abhinaya karavo (3) sAmAnyato vinipAtika- rAjA, maMtrI Adino abhinaya karavo (4) loka madhyAvasita- mAnava jIvananI vibhinna avasthAono abhinaya karavo, dezakAlane anurUpa vezabhUSAno abhinaya karavo. 85 tae NaM te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya goyamAdiyANaM samaNANaM NiggaMthANaM divvaM deviddhiM divvaM devajuiM divvaM devANubhAvaM divvaM battIsaibaddhaM NADayaM uvadaMsittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva karittA vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayala- pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti, vaddhAvittA evaM ANattiyaM paccappiNaMti / 51 bhAvArtha :- tyAra pachI te badhA devakumAro ane devakumArIoe gautama Adi zramaNa nigraMthone divya devaRddhi, divya devadhuti, divya devAnubhAva, batrIsa prakAranI divya nATyavidhio batAvIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNa vAra pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karyA. tyArapachI sUryAbhadeva pAse AvIne, baMne hAtha joDIne, AvartanapUrvaka mastaka para aMjali karIne, jaya vijayanA zabdothI vadhAvIne temane AjJA pAchI soMpI arthAt kArya pUrNa thayAnuM sUcana karyuM. 86 NaM se sUriyAbhe deve taM divvaM deviDi, divvaM devajuiM divvaM devANubhAvaM paDisAharai, paDisAharettA khaNeNaM jAe ege egabhUe / tae NaM se sUriyAbhe deve samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA NiyagaparivAlasaddhi saMparivuDe tameva divvaM jANa vimANaM duruhai, duruhittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / bhAvArtha :- tatpazcAt te sUryAbhadeva potAnI divya devaRddhi, divya devavruti ane divya deva prabhAvanuM saMharaNa karIne kSaNavAramAM pahelAM jema ekalA hatA, tevA ja ekAkI banI gayA. tyAra pachI sUryAbhadeve zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karIne potAnA pUrvokta parivAra sAthe te divya yAna-vimAna para ArUDha thaIne jyAMthI AvyA hatA tyAM pAchA cAlyA gayA. vivecana : prastuta sUtromAM sUryAbhadevadvArA batAvavAmAM AvelA 32 prakAranA nATakonuM varNana che. te nATako be prakAre rajU thayA hatA- (1) aSTamaMgala, kakAra pravibhakti vagere keTalAka nATakomAM devakumAro-devakumArIoe te-te AkAre goThavAIne abhinayo karyA ane (2) caMdrodaya-sUryodaya, caMdra-sUrya grahaNa vagere keTalAka nATakomAM te prakAranA dazyo rajU karyA. batrIsamAM nATakamAM mahAvIra svAmInA pUrvabhavo ane cyavanathI nirvANa paryaMtanI jIvana ghaTanAnA dazyo rajU karI temanuM jIvana tAdaza karyuM hatuM. sUryAbhadeva saMbaMdhI gautama svAmInI jijJAsA : 87 'bhaMte' tti bhayavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI - sUriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa esA divvA deviDDI divvA devajjui divve devANubhAve kahiM gae ? kahiM aNuppaviTThe ? goyamA ! sarIraM gae sarIraM aNuppaviTTe / sekeNaNaM bhaMte ! evaM vuccai sarIraM gae, sarIraM aNuppaviTThe ? goyamA ! se jahANAmae kUDAgArasAlA siyA duhao littA guttA guttaduvArA NivAyA NivAyagaMbhIrA / tIse NaM kUDAgArasAlAe adUrasAmaMte ettha NaM mahege jaNasamUhe ciTThai / tae NaM se samUha egaM mahaM abbhavaddalagaM vA vAsavaddalagaM vA mahAvAyaM vA ejjamANaM pAsa, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 52 / zrI rAyapasaNIya sUtra pAsittA taM kUDAgArasAlaM aMto aNuppavisittA NaM ciTThai / se teNadveNa goyamA ! evaM vuccai-sarIra aNuppaviDhe / bhAvArtha:-pra- 'mata' AprabhAe bhagavAna mahAvIra svAmIne saMbodhana rI bhagavAna gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan! sUryAbhadevanI te divya devaRddhi, divya devadyuti, divya devaprabhAva kayAM gayo? kyAM samAI gayo? uttarahe gautama! te sarva vaibhava zarIramAM pravezIne zarIramAM samAI gayo. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te divya Rddhi zarIramAM pravezI gaI ane zarIramAM samAI gaI? arthAt evo vizALa vaibhava eka zarIramAM kevI rIte samAya zake? uttara- he gautama! jema ke koI eka aMdara-bahAra chANa AdithI lIMpelI, pharatI vaMDIvALI, baMdha bAraNAvALI, nirvAta-pavana pravezI na zake tevI, UMDI vizALa parvata-zikharanA AkAravALI zALA hoya, te zALAnI najIka eka moTo janasamudAya Ubho hoya ane te janasamudAya pANI bharelA vAdaLAne, hamaNAja varasI paDaze tevA vAdaLAne ane mahA AMdhIne AvatI jue; tyAre te janasamudAyanA sarva loko TapoTapa te kUTAgAra zALAmAM cAlyA jAya che, temAM samAI jAya che. tema sUryAbha devanI te divya deva Rddhi tenA zarIramAM pravezI gaI che, temAM samAI gaI cha, tethI gautama ! meM mema cha. sUryAbhavibhAjanuM sthAna :88 kahi NaM bhaMte ! sUriyAbhassa devassa sUriyAbhe NAmaM vimANe paNNate ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNa imIse rayaNappabhAe puDha vIe bahasamaramaNijjAo bhUmibhAgao ur3a caMdima-sariya-gahagaNa-Nakkhatta-tArArUvANaM bahUiMjoyaNAI, bahUI joyaNasayAI evaM sahassAI, sayasahassAI, bahuIo joyaNakoDIo, joyaNasayakoDIo,joyaNasahassakoDIo, bahuIo joyaNasayasahassakoDIo, bahuIo joyaNa koDAkoDIo uDDhe dUraM vIIvaittA ettha NaM sohamme NAmaM kappe paNNatte pAINapaDINAyae udINadAhiNa-vitthiNNe, addhacaMdasaMThANasaMThie, accimAli bhAsarAsi vaNNAbhe, asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM, asaMkhejjAo joyaNa- koDAkoDIo parikkheveNaM, ettha NaM sohammANaM devANaM battIsaM vimANAvAsayasahasAI bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM vimANA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesiM NaM vimANANaM bahumajjhadesabhAe paMca vaDeMsayA paNNattA, taM jahAasogavaDesae sattavaNNava.sae caMpagavaDesae cUyavasae majjhe sohammavaDeMsae / te NaM vaDeMsagA savvarayaNAmayA acchA jAvapaDirUvA / tassa NaM sohammavaDeMsagassa mahAvimANassa purathimeNaM tiriyaM asaMkhejjAiM joyaNasayasahassAI vIIvaittA ettha NaM sUriyAbhassa devassa sUriyAbhe vimANe paNNatte-addhaterasa joyaNasayasahassAI AyamavikkhaMbheNaM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva auNayAlIsaM ca saya-sahassAiM bAvaNNaM ca sahassAiM aTTha ya aDayAle joyaNasae parikkheveNaM / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! te sUryAbhadevanuM sUryabhavimAna kyAM che ? . 53 uttara- he gautama ! jaMbudrIpa nAmanA dvIpanA sumeru parvatathI dakSiNa dizAmAM A ratnaprabhA pRthvInA ramaNIya samatala bhUmibhAganI upara UdizAmAM caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra ane tArAmaMDaLathI paNa upara ghaNAM seMkaDo yojano, hajAro yojano, lAkho yojano, ghaNA karoDo yojano, seMkaDo karoDo yojano, hajAro karoDo yojano, lAkho karoDo yojano, ghaNA karoDokaroDa yojano pAra karIe tyAM saudharmakalpa nAmanuM kalpa-devaloka che. te saudharma devaloka pUrva-pazcima lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLuM che. te ardha caMdrAkAre che. sUrya kiraNonI jema potAnI dhruti-kAMtithI haMmezAM prakAzamAna rahe che. tenI laMbAI-pahoLAI asaMkhyAta koTAkoTI yojana che ane tenI paridhi asaMkhyAta koTAkoTi yojana che. te saudharma devalokamAM saudharma kalpavAsI devonA batrIsa lAkha vimAna che. te badhA vimAnAvAsa saMpUrNa ratnothI banelA sphaTika maNivat svaccha yAvat ati manohara che. te vimAnonI barAbara vacce pAMca avataMsaka-zreSTha vimAno che. cAra dizAomAM anukramathI azokAvataMsaka, saptaparNAvataMsaka, caMpakAvataMsaka, AmrAvataMsaka ane te cArenI madhyamAM saudharmAvataMsaka che. A pAMce ya avataMsaka-zreSTha vimAno ratnothI nirmita yAvat ati manohara che. te saudharmAvataMsaka mahAvimAnanI pUrva dizAmAM tirachA asaMkhyAta lAkha yojana AgaLa jaIe tyAre tyAM sUryAbhadevanuM sUryabha nAmanuM vimAna che. tenI(laMbAI-pahoLAI) sADAbAra lAkha yojana che ane paridhi ogaNacAlIza lAkha, bAvana hajAra, AThaso aDatAlIsa (39, 52, 848) yojana che. sUryabhavimAnano koTa - 89 se NaM egeNaM pAgAreNaM savvao samaMtA saMparikkhitte / se NaM pAgAre tiNNi joyaNasayAiM uDDuM uccatteNaM, mUle egaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM, majjhe paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM, uppi paNavIsaM joyaNAiM vikkhaMbheNaM / mUle vitthiNNe, majjhe saMkhitte, uppi taNue; gopucchasaMThANa - saMThie savvarayaNAmae acche jAva paDirUve / bhAvArtha :- te sUryAbha vimAnanI pharato-cAre bAju eka moTo killo che. te traNaso yojanano UMco che; mULamAM so yojana. madhyamAM pacAsa yojana ane upara pacIsa yojana pahoLo che; A rIte te koTa mULamAM pahoLo, madhyamAM sAMkaDo ane upara pAtaLo che; teno AkAra gopucchanA AkAra jevo che; te Akho ratnamaya, sphaTika jevo nirmaLa ane manohara che,. 90 se NaM pAgAre NANAvihapaMcavaNNehiM kavisIsaehiM uvasobhie, taM jahAkaNhehiM NIlehiM lohiehiM hAliddehiM sukkillehiM ya kavisIsaehiM / teNaM kavisIsagA egaM joyaNaM AyAmeNaM, addhajoyaNaM vikkhaMbheNaM, desUNaM joyaNaM uDDa uccatteNaM savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- te koTanA kAMgarA aneka prakAranA kALA, nIlA, lAla, pILA ane dhoLA, ema pAMca varSothI suzobhita che. A kAMgarAo, eka yojana lAMbA, ardho yojana pahoLA ane dezona eka yojana UMcAM che; Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 54 / zrI zayapaNIya sUtra te kAMgarAo ratnothI banelA nirmaLa yAvat ghaNAM ramaNIya che. sUryAbhavimAnanA daravAjA - 91 suriyAbhassa NaM vimANassa egamegAe bAhAe dArasahassaM dArasahassaM bhavatIti mkkhaay| teNaM dArA paMca joyaNasayAI uThaM uccatteNaM aDDAijjAiMjoyaNasayAI vikkhaMbheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM, seyAvara-kaNaga-thUbhiyAgA IhAmiya-usabhaturaga-Nasmagara-vihagavAlaga-kiNNa-rurusarabhacama-kuMjasvaNalayapaumalayabhatticittAkhaMbhuggayavaravairaveiyAparigayAbhirAmA, vijjAhasjamalajuyalajaMtajuttA viva, accIsahassamAlaNIyArUvagasahassa kaliyA, bhisamANA bhibbhisamANA, cakkhulloyaNalesA, suhaphAsA sassirIyarUvA / vaNNo dArANaM tesiM hoi, taM jahA- vairAmayA NimmA, riTThAmayA paiTThANA, veruliyamayA khaMbhA, jAyarUvovaciya-pavarapaMcavaNNa-maNirayaNa-koTTimatalA, haMsagabbhamayA eluyA, gomejjamayA iMdakIlA, lohiyakkhamaIo dAraceDAo, joIrasamayA uttaraMgA, lohiyakkhamaIo sUIo, vayarAmayA saMdhI, NANAmaNimayA samuggayA, vayarAmayA aggalAaggalapAsayA, rayayAmayAo AvattaNa-peDhiyAo aMkuttarapAsagA, NiraMtariyaghaNakavADA bhittIsuceva bhittiguliyA chapaNNA tiNNi hoti,gomANasiyA tattiyA,NANAmaNirayaNavAlarUvaga-lIlaTTiyasAla-bhaMjiyAgA, vayarAmayA kUDA, rayayAmayA ussehA, savvatavaNijjamayA ulloyA,NANAmaNirayaNa-jAlapaMjara-maNivaMsagA,lohiyakkha paDivaMsagA, rayayabhomA, aMkAmayA pakkhA-pakkhabAhAo, joIrasAmayA vaMsA-vaMsakavelluyAo, rayayAmaIo paTTiyAo, jAyarUvamaIo ohADaNIo, vairAmaIo uvaripuMchaNIo, savvaseyarayayAmaye chAyaNe, aMkamaya-kaNaga-kaDa-tavaNijjathUbhiyAgA, seyA saMkhatalavimalaNimmala-dadhighaNa-gokhIspheNa-rayayaNigasppagAsA tilagArayaNaddhacaMdacittA NANAmaNi-dAmAlaMkiyA, aMto bahiM ca saNhA tavaNijjavAluyA patthaDA suhaphAsA sassirIyarUvA, pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / / bhAvArtha:- sUryAbhadevanA te vimAnanI eka-eka bAjue arthAt pUrva-pazcima, uttara-dakSiNa, A cAre ya bAjue hajArahajAra daravAjA che.(A rIte A devavimAnamAM kula maLIne 4000 daravAjA che.) te daravAjA pAMcaso(500) yojana UMcA ane aDhIso(250) yojana pahoLA che, temaja javA-AvavAnA mArga paNa 250 yojana pahoLA che. te daravAjAo zveta che, tenA zikharo sonAnA che; te zikharo IhAmRga, paNa, azva, manuSya, bhA2, pakSI, sarpa, jina2, 22-sturImRga, aSTA56, yamarI ||y, DAthI, vanasatA, padmalatA Adi citrothI citrita che; staMbhagata vajaratnamayI vedikAothI te manohara dekhAya che; yaMtra saMcAlita samazreNImAM sthita vidyAdhara yugalonA pUtaLAo pharatA dekhAya che; ratnonA hajAro kiraNothI te sUryanI jema jhagArA mAre che; hajAro rUpako-citrothI te upazobhita che; dedIpyamAna-ati dedIpyamAna hovAthI uDIne AMkhe vaLage tevA che; anukULa sparza ane manohara rUpathI suzobhita che. te dvAranuM varNana A pramANe che- te dvArano namabhAga- AtyaMtara AdhAra yukta pRthvItala vajamaya, mULa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva - 55 ] pAyA riSTa ratnanA, thAMbhalIo veThyaratnanI che; bhUmitala paMcaraMgI uttama maNiothI jaDita che; tenA uMbarA haMsagarbha ratnanA indra kIla gomeda ratnano, bArasAkho lohitAkSa ratnonI, otaraMgo- dvAra paranA trAMsA pATiyA jyotirasa ratnonA, khIlIo lohitAkSa ratnonI che, tenI sAMdhomAM vajaratno pUravAmAM AvyA che; khIlIonI uparanA TopakA vividha maNimaya, AgaLIyo ane tenuM aTakaNa vajanuM che Avartana pITha-ulALAnuM TekaNa cAMdInuM che; uttara pArzvaka-bAraNAMnA uttara paDakhAM aMka ratnonA che; tenA kamADa (bAraNA) tirADa na rahe, capocapa baMdha thAya tevAM majabUta che; te daravAjAonI baMne bAjunI bhIMtomAM 168-168(kula maLI 3pada) bhitti gulikAo-bahAra jovA mATenA goLa-gupta jharUkhAo che ane teTalI ja gomAnasikA-beThako che; dvArA upara vividha ratno ane maNiothI nirmita sarpanA AkAravALI ramatI putaLIo che; tenA kUTa(mADha bhAga) vajaratnanA ane kUTanA zikharo rajatamaya che; te kUTano uparano bhAga tapanIya suvarNamaya che; te dvAramAM jALIyukta gavAkSo-jharukhA maNinA banelA che; te daravAjAnA uparanA vAMsA(vaLA) maNimaya che, vAMsAnI vacce prativAMsA lohitAkSa ratnonA ane tenI bhUmi cAMdInI che; te dvAranA paDakhAM ane paDakhAMnI bAjuo aMka ratnamaya che; te dvAra uparanA chajjAnI khapATo(vaLA), vaLAvelUka-vaLAnI baMne bAjue trAMsA mUkelA vaLA ane naLiyAMjyotirasa nAmanA ratnonA banelA che; paTTIo rUpAnI, naLiyAnA DhAMkaNa suvarNamaya ane procchanIo(chata upara jhINA taraNAnuM majabuta AcchAdana) vajamaya che; te naLiyAnA AcchAdana sarvAtmanA zveta rajatamaya che; tenA uparanA sUpa suvarNanA che; tenA zikharo aMtaratnamaya ane skUpikAo tapanIya suvarNamaya che. te daravAjAo vimala zaMkhatala, nirmaLa ghanIbhUta dahIM, dUdhanA phINa, cAMdInA DhagalA jevA zveta ane cakacakita che; te daravAjA upara tilaka, ardha caMdrako kotarelA che; tenA upara maNinI mALAo TAMgelI che; te daravAjA aMdara-bahAra lIsA-suMvALA che; tenA upara sonerI retI coMTADelI che; te dvArA suMdara, sukhada sparza vALA, zobhA saMpanna, prasannatAdAyaka, darzanIya ane atIva ramaNIya che. dvAravartI beThako kaLazoH nAgadatAo:92 tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa solasa caMdaNakalasa parivADIo paNNattAo, te NaM caMdaNakalasA varakamalapaiTThANA surabhivasvAripaDipuNNA, caMdaNakaya caccAgA, Aviddhe kaMThe guNA, paumuppalapihANA savvarayaNAmayA, acchA jAva paDirUvagA mahayAmahayA iMdakuMbhasamANA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha-telAronI DAbI-jamaNI baMne bAjue beThako para 16-1caMdana kaLazone eka hAramAM goThavavAmAM AvyA che. he AyuSyamAna zramaNo ! te caMdana kaLazo kamaLo para sthApita; uttama sugaMdhI pANIthI paripUrNa caMdananA lepathI carcita; kAMThA para lAla sUtara(nADAchaDI) bAMdhelA; kamaLo ane utpalothI AcchAdita mukhavALA; sarva ratnamaya, nirmaLa ane moTA-moTA indrakuMbha jevA che. 93 tesiNaMdArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasasolasaNAgadaMta-parivADIo paNNattAo / teNaM NAgadaMtA-muttAjAlaMtarusiyahemajAla gavakkhajAla-khikhiNIghaMTAjAlaparikkhittA abbhuggayA abhiNisiTThA tiriyaM susaMpariggahiyA ahepaNNagaddharUvA, paNNagaddhasaMThANasaMThiyA, savvavayarAmayA acchA jAvapaDirUvA; mahayA-mahayA gayadaMtasamANA paNNattA smnnaauso| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra tesu NaM NAgadaMtasu bahave kiNhasuttabaddhA vagghAriya-malladAma-kalAvA NIla- lohiyahAliddasukkila-suttabaddhA vagghAriyamalladAmakalAvA / te NaM dAmA tavaNijja-laMbUsagA, suvaNNapayaragamaMDiyA NANAviha-maNirayaNa-vivihahAra-uvasobhiya-samudayA IsiM aNNamaNNamasaMpattA, vAehiM puvvAvara-dAhiNutturAgaehiM maMdAyaM maMdAyaM ejjamANA-ejjamANA, palaMbamANApalaMbamANA, vadamANA-vadamANA urAleNaM maNuNNaNaM maNahareNaM kaNNa-maNa- NivvuikareNaM saddeNaM A se savvao samaMtA ApUremANA-ApUremANA sirIe aI aIva uvasobhemANA ciTThati / bhAvArtha :- te dvAronI DAbI-jamaNI baMne bAjue baMne beThakomAM 1-16 nAgadaMtAo(nAnI khIMTIo) che. te nAgadaMtAo motIonI mALA, sonAnI mALAo ane gavAkSAkAra(gAyanA AkAravALA) mALAo ane nAnI-nAnI ghaMTaDIothI vyApta che. te nAgadaMtAo bhIMtamAM majabUta rIte jaDelI che ane teno AgaLano bhAga divAlathI bahAra tiracho sIdho ane lAMbo sArI rIte sthita che. teno nIceno AkAra sarpanA AgaLanA ardhabhAga jevo hovAthI te nAgadaMta sarpArdha saMsthAna saMsthita che ane vajraratnothI nirmita che; he AyuSyamAn zramaNo ! moTA-moTA gajadaMto jevI te nAgadaMtAo atIva svaccha yAvat atIva manohara che. 56 te nAgadaMtAo upara kALA, nIlA, lAla, pILA ane sapheda sUtarathI gUMthelI lAMbI mALAo laTakAvelI che; te mALAo sonAnA daDA ane sonAnI pAMdaDIothI suzobhita ane aneka prakAranA maNiratnonA hAra-ardhahArathI upazobhita che. pUrva-pazcima, dakSiNa ane uttara dizAnA vAyuthI te mALAo dhIra-dhIre hale che; halatAM-halatAM ekabIjA sAthe athaDAya che ane temAMthI viziSTa, manojJa, manohara, karNapriya-madhura ane manane paramazAMtidAyaka guMjana thAya che, te divya guMjanathI te pradeza guMjAyamAna thAya che. te mALAo potAnI zobhAthI atyaMta zobhita che. 94 tesi NaM NAgadaMtANaM uvariM aNNAo solasa-solasa NAgadaMtaparivADIo paNNattA, te NaM NAgadaMtA taM ceva jAva gayadaMtasamANA paNNattA samANAuso / tesu NaM NAgadaMtaesu bahave rayayAmayA sikkagA paNNattA, tesu NaM rayayAmaesu sikkaesu bahave veruliyAmaIo dhUvaghaDIo paNNattAo, tAo NaM dhUvaghaDIo kAlAguru-pavara-kuMdurukka turukka dhUva-maghamaghaMta-gaMdhuddhayAbhirAmAo sugaMdhavaragaMdhiyAo gaMdhavaTTibhUyAo orAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM ghANamaNaNivvuikareNaM gaMdheNaM te paese savvao samaMtA ApUremANA- ApUremANA jAva ciTThati / bhAvArtha :-A nAgadaMtAo upara bIjI soLa-soLa nAgadaMtAonI paMktio che. he AyuSyamAn zramaNo! pUrvokta nAgadaMtAonI jema A nAgadaMtAo paNa yAvat vizALa gajadaMto jevI che. A nAgadaMtAo upara ghaNAM cAMdImaya zIkA TAMgelA che, te cAMdImaya zIkAomAM vaiDUrya maNiothI banelI dhUpa TikAo che. A ghUpa TikAomAM uttama kAlAguru, zreSTha kunduruSka, turuSka(lobAna) vagere sugaMdhI dhUpa maghamaghI rahyo che. sugaMdhanI vATa ke agarabattI jevI te dhUpaghaTakAomAMthI manohArI, ghrANa ane manane tRptidAyaka sugaMdha comera prasarI rahI che ane nIkaTavartI cArebAjunA pradezane suvAsita karI rahI che. dvAra sthita pUtaLIo H jharukhA : ghaMTAo : 95 tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa- solasa sAlabhaMjiyA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva parivADIo paNNattAo / tAo NaM sAlabhaMjiyAo lIlaTThiyAo, supaiTThiyAo, sualaMkiyAo, NANAviharAgavasaNAo, NANAmallapiNaddhAo, muTThigijjhasumajjhAo, Amelaga-jamala-juyala-vaTTiya-abbhuNNaya-pINaraiya-saMThiya-pIvara-paoharAo, rattAvaMgAo, asiyakesIo miUvisaya-pasattha-lakkhaNasaMvelliyagga- sirayAo IsiM asogavarapAyavasamuTThiyAo vAmahatthaggahiyaggasAlAo IsiM addhacchikaDakkhaciTThieNaM lUsamANIo viva cakkhulloyaNalesehi ya aNNamaNNaM khijjamANIo viva puDhavipariNAmAo, sAsayabhAva-vagayAo,caMdANaNAo, caMdavilAsiNIo, caMdaddhasamaNiDAlAo, caMdAhiya somadaMsaNAo, ukkA viva ujjove - mANAo, vijju-ghaNa-miriya-sUra- dippaMta-teya-ahiyayarasaNNikAsAo siMgArAgAra-cAru- vesAo pAsAiyAo darisaNijjAo abhirUvAo paDarUvAo teyasA aIva - aIva uvasobhemANIo uvasobhemANIo ciTThati / 57 bhAvArtha :- te dvAronI baMne bAjuonI beThaka upara soLa-soLa pUtaLIo paMktibaddha goThavAyelI che. te pUtaLIo vividha prakAranI krIDA karatI; supratiSThita; sArI rIte zaNagArAyelI; raMgaberaMgI vastro paherAvAyelI; jAta-jAtanI mALAo vaDe zobhAyamAna; muThThImAM samAya jAya tevI pAtaLI kammaravALI; mAthe UMco ane kaThaNa aMboDo vALelI; samazreNImAM sthita, goLa, unnata, sthULa-bharAvadAra payodharavALI; lAla aziyANI jAMbhovANI, ANA, premaNa (rezamI), nirmANa, zobhanI, gheghura, bhAthAne DhAMDI ghetA DezaDasAyathI zobhanIya dekhAtI te putaLIo uttama azokavRkSanI pAse, tenI DALane DAbA hAthe pakaDIne UbhI che. te pUtaLIo AMkha mIMcAmaNI karatI, devonA manane jANe ke haratI na hoya, paraspara ekabIjA sAmuM jotI jANe ke khIjAtI na hoya, tevI lAge che; te badhI pUtaLIo mATI(pRthvInI) banelI hovA chatAM nitya rahenArI che; caMdra jevA mukhavALI, caMdra jevI vilAsI, ardha caMdra jevA lalATavALI, caMdra jevA saumya darzanavALI te pUtaLIo ulkA--kharatA tArAnI jevI jhagamage che; vIjaLInA camakArAnI jema camake che ane sUryanA prakhara dedIpyamAna tejathI paNa vadhu tejasvI lAge che; zrRMgAranA ghara jevI, suMdara vezavALI te pUtaLIo cittane prasanna kare tevI dekhAvaDI, manojJa ane manohara che tathA tejathI atyaMta suzobhita che. 96 tesiNaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solAsa-solasa jAlakaDagA paNNattA, te NaM jAlakaDagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- A dvAronI baMne bAjuonI baMne beThakomAM soLa-soLa jAlakaTaka--jharukhAnI paMktio che. A pradeza ratnamaya, nirmaLa yAvat atyaMta ramaNIya che. 97 tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa-solasa ghaMTAparivADIo pnnnnttaa| tAsi NaM ghaMTANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taM jahA- jaMbUNayAmaIo ghaTAo, vayarAmayAo lAlAo, NANAmaNimayA ghaMTApAsA, tavaNijjamaiyAo saMkalAo, rayayAmayAo rajjUo / tAo NaM ghaMTAo ohassarAo mehassarAo, haMsassarAo kuMcassarAo sIhassarAo Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 58 zrI rAyapasaNIya sUtra , megha gherIo che, tenI ara duMduhissarAo NaMdissarAo NadighosAo, maMjussarAo maMjughosAo sussarAo sussaraghosAo urAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNaNivvuikareNaM saddeNaM te paese savvao samaMtA ApUremANAo ApUremANAo jAva sirIe aIva-aIva uvasobhemANA ciTThati / bhAvArtha - te dvAronI baMne bAjunI baMne beThakomAM eka hAramAM soLa-soLa ghaMTo TAMgelA che. te ghaMTo suvarNamaya che ane tenA lolako vajaratnamaya che; tenI aMdara-bahAra baMne bAjue vividha maNio jaDelA che; sonAnI sAMkaLo ane rUpAnI dorIthI tene laTakAvavAmAM AvyA che; te ghaMTo- vahetA pANI jevA kalakala nAdavALA, megha jevA gaMbhIra dhvanivALA, haMsa jevA madhura svaravALA, krauMca pakSI jevA mIThA raNakAravALA, siMhanAda jevI garjanAvALA, dubhi jevA susvaravALA che. bAra jAtanA vAdyono eka sAthe je dhvani nIkaLe, tene naMdI kahe che te naMdI jevA ninAdavALA, naMdI jevA ghoSa-avAjavALA, maMjula svaravALA, maMjulA ghoSavALA, susvaravALA, susvara ghoSavALA che. udAra, manojJa, manohara, kAna ane manane sukhaprada raNakArathI AjubAjunA pradezane haMmezAM gAjato rAkhatA te ghaMTo atyaMta zobhAyamAna lAge che. dvArapatI vanarANa : moTalA : mahelo:98 tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa-solasa vaNamAlA parivADIo pnnnnttaao| tAo NaM vaNamAlAoNANAmaNimayadumalaya kisalaya pallavasamAulAo chappaya- paribhujjamANa-sohaMta-sassirIyAo pAsAIyAo, darisaNijjao abhirUvAo priruuvaao| bhAvArtha:- te dvAronI baMne bAjuonI baMne niSAdhikAomAM-beThakomAM soLa-soLa vanamAlA-vanarAIonI paMktio che. te vanarAIomAM vRkSo, velAo, kaMpaLo ane pAMdaDAo maNimaya che; tenA upara bhamarAo guMjatA hovAthI te sohAmaNI lAge che, te vanalatAo zItaLatAprada, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. |99 tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasasolasa pagaMThagA paNNattA / te NaM pagaMThagA aDrAijjAI joyaNasayAI AyAma-vikkhabheNaM. paNavIsa joyaNasayaM bAhalleNaM, savvavayarAmayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha - te dvAronI DAbI-jamaNI baMne bAjunI baMne beThakomAM soLa-soLa prakaMThako-oTalAo che. te oTalAo aDhIso yojana lAMbA pahoLA ane savAso yojana jADA che, te vajaratnamaya che, nirmaLa che thAvata ati manohara, ghATIlA che. 100 tesi NaM pagaMThagANaM uvari patteyaMpatteyaM pAsAyavarDasagA paNNattA / te NaM pAsAya vaDeMsagA aDDAijjAI joyaNasayAI uThaM uccatteNaM, paNavIsaM joyaNasayaM AyAmavikkhaMbheNaM, abbhuggayamUsiyapahasiyA viva, vivihamaNirayaNabhatticittA vAuchuya vijayavejayaMtapaDAga cchattAichattakaliyA tuMgA gagaNatalamaNulihatasiharA jAlaMtara- rayaNapaMjarummiliyavva maNikaNagathUbhiyAgA viyasiyasayapatta poMDarIya tilagarayaNaddhacaMdacittA, NANAmaNidAmAlaMkiyA aMto bahiM ca saNhA tavaNijja-vAluyApatthaDA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAdIyA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva, 59 ] darisaNijjA jAvadAmA / bhAvArtha :- pratyeka oTalAo upara eka-eka prAsAdAvatasaka-zreSTha mahela che. te mahelo aDhIso yojana UMcA ane savAso yojana lAMbA-pahoLA ane jADA che. sarva dizAmAM vyApta potAnI prabhAthI jANe te hasatA na hoya tevA lAge che. te mahelo vividha prakAranA maNio ane ratnothI khIcokhIca jaDelA che; uparAuparI chatrothI zobhAyamAna vijaya-vaijayaMtI patAkAo mahelo upara pavanathI laherAtI rahe che; tenA maNikanakamaya UMcA zikharo, jANe AkAzane aDe che; mahelonI bhIMtomAM vacce vacce ratnanA jALiyAo che, te jALiyAgata ratno jANe pAMjarAmAMthI(kabATamAMthI) hamaNAM ja bahAra kADhyA hoya tevA zobhe che; tenI bhIMto upara vikasita zatapatro- vALA puMDarIka kamaLo, tilaka ane ardhacaMdrako kotarelA che; te mahelo maNimaya aneka prakAranI mALAothI alaMkRta che; te mahelonI aMdara-bahAra mulAyama sonerI retI pAtharelI che. te mahela suMdara, sukhada sparzavALA, zobhAyukta, prAsAdIya, darzanIya che yAvata motIonI mALAothI atyaMta suzobhita che. te mahelanuM bhUmihala, prekSAmaMDapa, siMhAsana, tenA uparanuM vijayadUSya, vajAMkuza(AMkaDo), tenA para laTakatA jhummara ane motIonI mALA vagerenuM varNana sUtra rara thI 36 pramANe che. je stramAM nAva vAmA zabda dvArA sUcita che. dvAronAM ubhaya pArzvavartI toraNa:101 tesi NaM dArANaM ubhao duhao NisIhiyAe solasasolasa toraNA paNNattANANAmaNimayA, NANAmaNimaesukhaMbhesu uvaNiviTThasaNNiviTThA jAva paumahatthagA / tesi NaM toraNANaM patteyaM purao do do sAlabhaMjiyAo paNNattAo / jahA heTThA taheva / tesi NaM toraNANaM purao NAgadaMtA paNNattA / jahA heTThA jAva dAmA / bhAvArtha - te dvAronI DAbI-jamaNI baMne bAjunI beThako upara soLa-soLa toraNo che. te maNimaya toraNo maNimaya thAMbhalAo upara sthita che yAvata te toraNo padmakamaLonA samUhathI upazobhita che. toraNonuM varNana pUrvokta pramANe(sUtra 20 thI 23 pramANe) jANavuM. te pratyeka toraNonI AgaLa be-be pUtaLIo che. tenuM varNana sutra 95 pramANe jANavuM. te pratyeka toraNonI sAme nAgadaMtAo(khIMTIo) che. te nAgadaMtAo upara motInI mALAo vIMTALAyelI che vagere varNana sUtra 3 pramANe jANavuM. 102 tesiNaM toraNANaM purao dodo hayasaMghADA gayasaMghADA NarasaMghADA kiNNarasaMghADA kiMpurisasaMghADA mahoragasaMghADA gaMdhavvasaMghADA usabhasaMghADA savvarayaNAmayA acchA jAva DivA A parva pato, vIhI, miDDapADuM ! bhAvArtha:- te toraNonI AgaLa ratnamaya be-be azva saMghATa(samAna liMgI yugala), hAthI, nara, kinnara, kiMpuruSa, mahoraga, gaMdharva ane vRSabhanA samAna liMgI yugala che, te sarva ghATIlA che. A ja rIte te toraNonI AgaLa eka hAramAM rahelA samAna liMgI azvAdinI paMktio che, be hAramAM rahelA samAna liMgI azvAdinI vIthio che ane mithuna eTale nara-mAdAnA yugalo che. 103 tesi NaM toraNANaM purao dodo paumalayAo jAva sAmalayAo NiccaM kusumiyAo savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM toraNANaM purao dodo disA-sovatthiyA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra I paNNattA, savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM toraNANaM purao do-do caMdaNakalasA paNNattA / te NaM caMdaNakalasA varakamala-paiTThANA taheva / tesi NaM toraNANaM purao do-do bhiMgArA paNNattA / te NaM bhiMgArA varakamalapaiTThANA jAva mahayA mattagaya muhAgii samANA paNNattA samaNAuso ! Fo bhAvArtha:- te toraNonI AgaLa nitya puSpita, atimanohara, saMpUrNapaNe ratnonI banelI padmalatAo yAvat zyAmalatAo che. te toraNonA agrabhAgamAM ratnamaya, nirmaLa, darzanIya be-be dizA svastika che. te toraNonI AgaLa zreSTha kamaLo upara sthApita be-be caMdana kaLazo che. tenuM varNana sUtra 92 pramANe che. he AyuSyamAna zramaNa ! te toraNonI AgaLa zreSTha kamaLo upara sthApita yAvat matta gajarAjanI mukhAkRti jevI vizALa be-be jhArI che. 104 tesi NaM toraNANaM purao do-do AyaMsA paNNattA / tesi NaM AyaMsANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA - tavaNijjamayA pagaMThagA, aMkamayA maMDalA aNugghasitaNimmalAe chAyAe samaNubaddhA, caMdamaMDalapaDiNikAsA mahayA mahayA addhakAyasamANA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha :- te toraNonI AgaLa be-be arIsA che. te arIsAonuM varNana A pramANe che- te arIsAnI pITha arthAt je sthAna para tene sthApita karAya, te pITha tapanIya sonAnI che ane jemAM pratibiMba paDe te (kAca) maMDaLa aMka ratnamaya che, ghaselA nahIM hovA chatAM te darpaNo potAnI svAbhAvika nirmaLa prabhAthI yukta che arthAt temAM pratibiMbita thatAM pratibiMbo nirmaLa hoya che. he AyuSyamAna zramaNa ! caMdramaMDaLa jevA te nirmaLa arIsAo ardhakAya pramANa UMcA che. che 105 tesi NaM toraNANaM purao do-do vairaNAbhI thAlA paNNattA - accha-ticchaDiyasAli- taMdula-NahasaMdiTTha-paDipuNNA iva ciTThati savvajaMbUNayamayA jAva paDirUvA mahayA-mahayA rahacakkavAlasamANA paNNattA samaNAuso / bhAvArtha :- te toraNonI AgaLa vajraratnamaya madhyabhAgavALA be-be vajranAbha thALa che. te jAMbunada suvarNanA che yAvat pratirUpa che. rathanA paiDA jevA moTA-moTA te thALo jANe traNavAra chaDelA, akhaMDa cokhAthI bharelA na hoya, tevA lAge che. 106 tesi NaM toraNANaM purao do-do pAIo paNNattAo / tAo NaM pAIo acchodAgaparihatthAo, NANAvihassa phalahariyagassa bahupaDipuNNAo viva ciTThati; savvarayaNAmaIo acchAo jAvapaDirUvAo mahayA mahayA gokaliMjagacakkasamANIo paNNattAo samaNAuso ! bhAvArtha:he AyuSyamAna zramaNa ! te toraNonI AgaLa sarva-ratnanA banelA, gAyane khANa ApavAnA moTA-moTA bakaDIyA jevA be-be pAtra mUkelA che. te jANe svaccha ane nirmaLa jaLa tathA vividha prakAranA tAjA, lIlA, phaLothI bharelA na hoya, tevA dekhAya che. te suMdara yAvat manohara che. 107 tesi NaM toraNANaM purao do-do supaiTThA paNNattA / te NaM supaiTThagA susavvosahipaDipuNNA NANAvihassa ca pasAdhaNabhaMDassa bahupaDipuNNA iva ciTThati savvarayaNAmayA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 1 | acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha:- te toraNanI mAgaNa saMpaepie 2tnamaya, sva27, je zazavasA che. te zarAvalA(zakorA) sarvoSadhi tathA prasAdhananA sAdhanothI bharelA na hoya tevA dekhAya che. te suMdara kAvata manohara che. 108 tesiNaM toraNANaM purao do-do maNoguliyAo paNNattAo / tAsuNaM maNoguliyAsu bahave suvaNNaruppAmayA phalagA paNNattA / tesu NaM suvaNNaruppAmaesu phalagesu bahave vayarAmayA NAgadaMtayA paNNattA / tesu NaM rayayAmaesu NAgadaMtaesu bahave rayayAmayA sikkagA pnnnnttaa| tesu NaM rayayAmaesu sikkagesu bahave vAyakaragA paNNattA / te NaM vAyakAragA kiNhasuttasikkaga vacchiyA NIlasuttasikkagavacchiyA, lohiyasuttasikkagavacchiyA hAlihasuttasikkagavacchiyA, sukkillasuttasikkagavacchiyA savvaveruliyamayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha - te toraNonI AgaLa be-be manogulikAo-peDhalIo che. te peDhalIomAM sonA-rUpAnA aneka pATiyAo jaDelA che, sonA-cAMdInA te pATiyAomAM vajaratnamaya nAgadetAo(khIMTIo) che, te nAgadetAo upara laTakatA rajatamaya zIkA che, te zIkAo upara kALA, nIlA, rAtA, pILA, dhoLA, sUtaranA paDadA(jALI)thI DhAMkelA, pavanathI bharelA arthAt jaLarahita, korA khAlI ghaDAo che. badhA ghaDAo vairthamaya suMdara yAvata manohara che. 109 tesiNaM toraNANaM purao do-do cittA rayaNakaraMDagA paNNattA-se jahANAmae raNNo cAuratacakkavaTTissa citte rayaNakaraMDae veruliyamaNi-phalihapaDala-paccoyaDe sAe pahAe te paese savvao samaMtA obhAsei ujjovei tavai pabhAsei, evAmeva te vi cittA rayaNa karaMDagA sAe pabhAe te paese savvao samaMtA obhAseMti, ujjorveti, tati, pabhArseti / bhAvArtha:- te toraNonI AgaLa be-be ratnanA karaMDiyA che. jema koI cakravartI rAjAnI vaiduryamaNithI nirmita, sphaTika maNinA paDadAthI AcchAdita chabI potAnI prabhAthI AsapAsanA cotaraphanA pradezane prakAzita, udyotita, tApita, prabhAsita kare che, tema A ratnanA karaMDiyA paNa potAnI prabhA(kAMti)thI samIpavartI pradezane prakAzita, udyotita, tApita, prabhAsita kare che. 110 tesiNaMtoraNANaM purao dodo hayakaMThAgayakaMThA NarakaMThA kiNNarakaMThA kiMpurisakaMThA mahoragakaMThA gaMdhavvakaMThA usabhakaMThA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- toraNonI AgaLa be-be ratnamaya, suMdara azvakaMThA(kaMTha sudhInI ghoDAnI AkRtivALA gho'sAmo) cha tebha04 24OM81, na2OM1, BiAR 1, puruSa, mddo22|| OM, gaMdharva, vRSamAcha. je nirmala yAvata manohara che. 111 tesi NaM toraNANaM purao do-do pupphacaMgerIjI mallacaMgerIo cuNNacaMgerIo, gaMdhacaMgerIo vatthacaMgerIo AbharaNacaMgerIo siddhatthacaMgerIo lomahatthacaMgerIo paNNattAo savvarayaNAmayAo acchAo jAva paDirUvAo / tesi NaM toraNANaM purao Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 2 zrI rAyapasezIya sUtra do-do pupphapaDalagAI jAva lomahatthapaDalagAI savvarayaNAmayAiM acchAI jAva paDirUvAiM / tesi NaM toraNANaM purao do-do sIhAsaNA paNNattA / tesi NaM sIhAsaNANaM vaNNao jAva daamaa| bhAvArtha - te toraNonI AgaLa be-be puSpanI chAbaDIo che temaja mALAonI, sugaMdhIcUrNanI, vastronI, AbhUSaNonI, sarasavonI ane morapIMchanI chAbaDIo che, te sarva ratnamaya, svaccha yAvatuM manohara che. te toraNonI AgaLa be-be puSpapaTala lAvatuM morapIMcha paTala che arthAt te puSpa vagerenI chAbaDIo ratnanA puSpa nirmita cAkaLAothI AcchAdita che. te toraNonI AgaLa be-be siMhAsano che. motInI mALAo sudhInuM te siMhAsanonuM varNana sUtra 33 thI 36 pramANe jANavuM. 112 tesi NaM toraNANaM purao do-do ruppamayA chattA paNNattA / te NaM chattA veruliyavimaladaMDA, jaMbUNayakaNNiyA, vairasaMdhI, muttAjAlaparigayA, aTThasahassavarakaMcaNa-salAgA, daddara-malaya-sugaMdhi-savvouya-surabhi-sIyalacchAyA maMgalabhatticittA, cNdaagaarovmaa| bhAvArtha - te toraNonI AgaLa be-be cAMdInA chatro che. te chatranA daMDa vimala vairyamaNinA che, karNikAvaccenuM kendra sonAnuM che, saMdhio vajanI che, temAM motI parovelI ATha hajAra suvarNanI zalAkA, saLiyAo che, tenI dardara caMdana jevI zItaLa ane badhI RtuonA puSpa jevI sugaMdhI chAyA che. maMgalarUpa citrothI citrita, caMdra jevA(goLa) te sarva chatro atyaMta zobhanIya che. 113 tesi NaM toraNANaM purao do-do cAmarAo paNNattAo / tAo NaM cAmarAo caMdappabha- veruliya-vayara-NANAmaNi-rayaNa-khaciya-cittadaMDAo suhama-rayaya-dIhavAlAo saMkhaMkakuMda-dagaraya-amaya-mahiya-pheNapuMja-saNNigAsAo savvarayaNAmayAo, acchAo jAva pddiruuvaao| bhAvArtha:- te toraNonI AgaLa be-be cAmaro che. te cAmaronA hAthA caMdrakAMta, vaiDUrya ane vajaratnanA tathA maNiratnanI kotaraNIthI yukta che. te cAmaronA vALa zaMkha, aMka ratna, kuMdapuSpa, jalakaNa, kSIrasAgaranA phINa jevA ghavala, pAtaLA ane lAMbA che, sarva ratnamaya te cAmaro nirmaLa yAvata manohara che. 114 tesiNaM toraNANaM purao do do tellasamuggA koTThasamuggA pattasamuggA coyagasamuggA tagarasamuggA elAsamuggA hariyAlasamuggA hiMgulayasamuggA maNosilAsamuggA aMjaNasamuggA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / / bhAvArtha :- toraNonI AgaLa be-be tela samudgaka(tela bharelA pAtra) che, koSTha-sugaMdhI dravya vizeSa, tamAlapatra, yUmA, tagara, merathI, 32tAsa, DiMgaNoDa, bhAsina bhane 4na bharekhA pAtra cha.te badhA pAtro sarvaratnamaya ane nirmaLa yAvata manohara che. dvArastha davAo - 115 sUriyAbheNaM vimANe egamege dAre aTThasayaM cakkajjhayANaM, aTThasayaM migajjhayANaM, evaM garuDajjhayANa, koMcajjhayANaM chattajjhayANaM, picchajjhayANa, sauNijjhayANa, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva | 3 | sIhajjhayANaM, usabhajjhayANaM, aTThasayaM seyANaM cauvisANANaM NAgavarakeUNaM / evameva sapuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe egamege dAre asIyaM asIyaM keusahassaM bhavai iti makkhAyaM / bhAvArtha :- sUryAbhavimAnanA pratye' dvAra 652 (1) yA zilathI manti 108 240o (2) 108 bhRgacyAso, te 4 rIta (3) 108-108 ruvAyo (4) ayAmao (5) chatrayAmao () bhoracI vAo (7) pakSI mo (8) siMDAmao (C) vRSama vAo (10) sa342vANA ane cAradAMtavALA zreSTha hAthInA cihnathI aMkita nAgavara dhvajAo che. A rIte sUryAbhavimAnanA pratyeka dvAra upara 1084 10 = eka hajAra esI(1080) dhvajAo laherAtI rahe che. dvAravartI bhUmisthAno:116 tesi NaM dArANaM egamege dAre paNNaTTipaNNaDhi bhomA paNNattA / tesi NaM bhomANaM bhUmibhAgA ulloyA ya bhANiyavvA / tesiM NaM bhomANaM bahumajjhadesabhAe jANi tettIsamANi bhomANi tesiM ca NaM bhomANaM bahumajjhadesabhAe sIhAsaNe paNNatte / sIhAsaNavaNNao saparivAro / avasesesu bhomesu patteyaM-patteyaM bhaddAsaNe paNNatte / bhAvArtha :- dvAronA pratyeka dvAra upara caMdaravAthI suzobhita pAMsaTha pAMsaTha bhavana che. te bhavananA bhUmibhAga ane caMdaravA vagerenuM varNana vimAnanA bhUmibhAga(sUtra 24thI 28) tathA caMdaravAnA(sUtra 35) varNananI jema kahevuM. te bhavanonI vaccenA tetrIsamAM bhavananI barAbara vacce siMhAsana che. ahIM saparivAra siMhAsananuM varNana yAna vimAnanA siMhAsana(sUtra 34 thI 36) anusAra jANavuM. avazeSa sarva bhavanomAM bhadrAsana goThavelA che. 117 tesi NaM dArANaM uttamAgArA solasa vihehiM rayaNehiM uvasobhiyA, taM jahArayaNehiM jAva riTehiM / tesi NaM dArANaM uppiM aTThaTThamaMgalagA sajjhayA jAva chttaaichttaa| evAmeva sapuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe cattAri dArasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / bhAvArtha :- dvAronA uttamAkAro(taraMgo)- uparano bhAga karketana ratnathI riSTa ratna parvatanA 16 prakAranA ratnothI upazobhita che. te dvAronI upara dhvajAo ane uparAuparI chatrothI zobhatA ATha-ATha maMgalo che. A rIte sUryAbhavimAnanA sarve maLIne cAra hajAra daravAjAo che. vimAnagata vanakhaMDo - 118 sUriyAbhassa vimANassa cauddisiM paMca joyaNasayAiM AbAhAe cattAri vaNasaMDA paNNattA, taM jahA- asogavaNe, sattavaNNavaNe, caMpagavaNe, cUyavaNe / puratthimeNaM asogavaNe, dAhiNeNaM sattavaNNavaNe, paccatthimeNaM caMpagavaNe, uttareNaM cUyavaNe / teNaM vaNakhaMDA sAiregAI addhaterasa joyaNasayahasassAI AyAmeNaM, paMca joyaNasayAI vikkhaMbheNaM / patteyaM patteyaM pAgAraparikhittA kiNhA kiNhobhAsA NIlA NIlobhAsA hariyA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 4 | zrI rAyapasaNIya sUtra hariyobhAsA sIyA sIyobhAsA, NiddhA NiddhobhAsA tivvA tivvobhAsA kiNhA kiNhacchAyA NIlA NIlacchAyA,hariyA hariyacchAyA,sIyA sIyacchAyANiddhA NiddhacchAyA ghaNakaDitaDiya cchAyA rammA mahAmehaNikuraMbabhUyA / vaNakhaMDa vaNNao / bhAvArtha :- suyArbha vimAnanI cAre dizAomAM pAMcaso-pAMcaso yojanAnA vistAravALA cAra vanakhaMDo che. pUrvamAM azokavana, dakSiNamAM saptaparNa vana, pazcimamAM caMpakavana ane uttaramAM Amravana che. te vanakhaMDonI laMbAI sADAbAra lAkha yojanathI kAMIka vadhAre che ane pahoLAI pAMcaso yojanA che. te cAre ya vanakhaMDone pharato eka-eka koTa che. A vanakhaMDo kALA ane kALI kAMtivALA, nIlA ane nIla kAMtivALA, lIlA ane lIlI kAMtivALA, zIta ane zIta kAMtivALA, snigdha ane snigdha kAMtivALA, tIvra ane tIvra kAMtivALA che; kALA ane kALI chAyAvALA, nIlA ane nIla chAyAvALA, lIlA ane lIlI chAyAvALA, zItaLa ane zItaLa chAyAvALA snigdha ane snigdha chAyAvALA che. vRkSonI zAkhAo paraspara maLI gaI hovAthI te vanakhaMDo gIcogIca, ramya ane mahAmeghanA samUha jevA jaNAya che. te vanakhaMDonA vRkSa UMDA phelAyelA mULavALA che vagere varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM. 119 tesi NaM vaNasaMDANaM aMto bahusamaramaNijjA bhUmibhAgA paNNattA- se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhi ya taNehi ya uvasobhiyA, tesi NaM gaMdho phAso Neyavvo jahakkama / bhAvArtha :- vanakhaMDonuM bhUmitala DholakanA carmamaDhita bhAga jevuM ekadama sapATa(samatala) che. te bhUmitala aneka prakAranA paMcavarNI maNimaya tRNothI suzobhita che. tenA gaMdha, sparza AdinuM varNana sUtra 23 thI ra9 pramANe jANavuM. 120 tesiNaM bhaMte ! taNANa ya maNINa ya puvvAvasdAhiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAyaMmaMdAyaM eiyANaM veiyANaM kaMpiyANaM cAliyANaM phaMdiyANaM ghaTTiyANaM khobhiyANaM udIriyANaM kerisae sadde bhavai ? goyamA ! se jahANAmAe sIyAe vA saMdamANIe vA rahassa vA sacchattassa sajjhayassa saghaMTassa sapaDAgassa satoraNavarassa saNaMdighosassa, saMkhikhiNihemajAlaparikkhittassa hemavaya-citta-vicitta-tiNisakaNaga-Nijjutta-dAruyAyassa susapiNaddhAraka maMDala-dhurAgassa kAlAyasa-sukaya-Nemijata-kammassa AiNNa-varaturaga-susapauttassa kusalaNaraccheya- sArahi-susaMpariggahi-yassa sarasaya-battIsa-toNa-parimaDiyassa sakaMkaDAvayaMsagassa, sacAva-saspaharaNa-AvaraNa-bhariyajohajujjha-sajjassa, rAyaMgaNasi vA rAyaMteuraMsi vA rammaMsi vA maNikuTTima-talaMsi abhikkhaNaM- abhikkhaNaM abhighaTTijja-mANassa vA NiyaTTijjamANassa vA urAlA maNuNNA maNoharA kaNNamaNaNivvuikarA saddA savvao samaMtA abhinnissvNti| bhaveyArUve siyA ? No iNadve samaDhe / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI | 5 | bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! pUrva, pazcima, dakSiNa ane uttaranA vAyarA vAya che tyAre maMda-maMda halatA, kaMpatA, calita, kSabhita, prerita ane paraspara athaDAtA te tRNo ane maNiono kevo avAja thAya che? uttara- he gautama! jema ke koI pAlakhI, zibikA ke ratha hoya, je chatra, dhvajA, ghaMTa, patAkA ane uttama toraNothI suzobhita; naMdIghoSa sahita raNakAra karatI ghaMTaDIo ane suvarNanI mALAothI pariveSTita; himAlayamAM ugelA tinizanA uttama kASThamAMthI nirmita; suvyavasthita rIte lagAvelA ArAothI yukta paiDA ane dhoMsarAthI susajjita; sudaDha lokhaMDanA paTTAthI majabUta, kulIna-zreSTha ghoDAothI yukta; kuzaLa, dakSa sArathi dvArA saMcAlita; so bANonA batrIsa tuNIro-bhAthAthI parimaMDita; kavacathI AcchAdita agra bhAgavALo; dhanuSya, bANa, praharaNa, kavaca vagere yuddhopakaraNothI bharelo(evo te ratha) maNi jaDita rAjaprAMgaNa, aMtaHpura ke ramaNIya pradezamAM vAraMvAra cAle, AvAgamana kare tyAre teno madhura, manojJa, manohara, kAna ane manane AnaMdadAyI dhvani saMbhaLAya che. he bhagavAna! zuM te tuNa ane maNiono dhvani te rathanA raNakAra jevo hoya che? he gautama! teno dhvani tevo na hoya. teno dhvani tenAthI paNa vizeSa madhu hoya che. 121 se jahANAmae veyAliyavINAe uttaramaMdAmucchiyAe aMke supaiTThiyAe kusalaNaraNArisu-saMpariggahiyAe caMdaNa-sAra-Nimmiya-koNa-parighaTTiyAe puvvarattAvarattakAlasamayaMmi maMdAyaM maMdAyaM eiyAe veiyAe paveiyAe caliyAe ghaTTiyAe khobhiyAe udIriyAe orAlA maNuNNA maNaharA kaNNamaNaNivvuikarA saddA savvao samatA abhiNissavati, bhaveyArUve siyA? No iNadve samaDhe / bhAvArtha :- he bhagavAna ! jema ke koI kuzaLa vAdaka nara ke nArI rAtrinA chellA pahore caMdanakASThathI nirmita ane dAMDInA sparzathI maMda-maMda tADita, kaMpita, calita, gharSita, zrubhita, udIrita vINAno je madhura, manojJa, manohara, karNapriya ane manamohaka dhvani phelAve che, tevo dhvani zuM te tuNa-maNiono hoya che? he gautama! teno dhvani tevo nathI. teno dhvani tenA karatAM paNa vizeSa madhura hoya che. 122 se jahANAmae kiNNarANa vA kiMpurisANa vA mahoragANa vA gaMdhavvANa vA bhahasAla- vaNagayANa vA NaMdaNavaNagayANa vA somaNasavaNagayANa vA paMDagavaNagayANa vA himavaMta-malaya-maMdaragiri-guhAsamaNNAgayANa vA egao sahiyANaM samAgayANaM saNNisaNNANaM samuvaviTThANaM pamuiyapakkIliyANaM gIyarai gaMdhavvaharisiyamaNANaM gajja pajja katthaM geyaM pAyabaddhaM ukkhittAyaM pAyattAyaM maMdAyaM roiyAvasANaM sattasarasamaNNAgayaM chaddosavippamukkaM ekkArasAlaMkAraM aTThaguNovaveyaM, guMjAvaMkakuharovagUDhaM rattaM tiTThANakaraNasuddhaM pagIyANaM, bhaveyArUve ? haMtA siyaa| bhAvArtha - he bhagavan! jema ke- bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasavana, paMDagavana, himavAna, malaya ke maMdara girinI guphAmAM rahetA, samUha sAthe(tyAre upasthita thayelA, harSollAsa pUrvaka krIDAmAM tatpara, saMgItapriya, gAnatAnamAM mazagUla kinnaro, jiMpuruSo, mahorago ke gAMdharvono gadya-padyamaya, kathanIya, geya, padabaddha, uslipta, padAMta, maMda gholanAtmaka, sukhAMta, sapta svarathI yukta, cha doSa rahita, agiyAra alaMkAra ane ATha guNothI yukta, trikaraNa zuddha, dUra sudUra kSetrane vyApta karato te madhura gItono dhvani cotarapha gUMje che, tevo dhvani zuM taNamaNiono hoya che? hA gautama! tevo dhvani te tRNa-maNiono hoya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s ] zrI rAyaparoNIya sUtra vivecana : prastuta sUtramAM saMgItanA svara, doSa ane guNonI saMkhyAno saMketa karavA mATe uttarasamaUM , chovipramucvamakAnaveya pada che. te sAta svaro AdinA nAma A pramANe che. sapta svara- (1) 4 (2) RSabha (3) gAMdhAra (4) madhyama (5) paMcama (6) dhaivata ane (7) niSAda.SadoSa (1) bhIta (2) vrata (3) umpittha (4) uttarAla (5) kAkasvara (da) anunAsa.aSTaguNa(1) pUrNa (2) rakta (3) alaMkRta (4) vyakta (5) avighuSTa (6) madhura (7) sama (8) sulalita. vizeSa vivaraNa zrI anuyogadvAra sUtra pramANe jANavuM. pavanathI paraspara athaDAtA tuNa-maNiomAMthI je dhvani utpanna thAya che te dhvani svaradoSa rahita ane guNayukta devonA divya dhvani jevo hoya che. vanakhaMDavartI vApikAo Adi - 123 tesi NaM vaNasaMDANaM tattha-tattha dese tahiM tahiM dese bahUo khuDDA-khuDiyAo vAvIo pukkhariNIo, dIhiyAo, guMjAliyAo sarapaMtiyAo sarasarapaMtiyAo bilpNtiyaao| acchAosaNhAo rayayAmayakUlAosamatIrAo vayarAmayapAsANAotavaNijjatalAo suvaNNa-rayayavAluyAo veruliyamaNi-phAliya paDala-paccoyaDAo suhoyArasuuttArAoNANamaNititthasubaddhAo caukkoNAo ANupuvvasujAya vappagaMbhIra-sIyalajalAo saMchaNNa-pattabhisa-muNAlAo bahuuppala-kumuya-NaliNa-subhaga-sogaMdhiya-poMDarIya -sayapattasahassapatta-kesaraphullovaciyAo chappayaparibhujjamANa-kamalAo acchavimalasalilapuNNAo paDihattha bhamaMtamacchakacchabha-aNega-sauNa-mihuNagapavicaritAo patteyaM patteyaM paumavaraveiyA-parikkhittAo patteya-patteyaM vaNasaMDa-parikkhittAo appegaiyAo AsavodagAo appegaiyAo vAruNodagAo appegaiyAo khIrodagAo appegaiyAo ghaodagAo, appegaiyAo khododagAo, appegaiyAo pagaIe udakaraseNaM paNNattAo, pAsAIyAo darisaNNijjAo abhirUvAo pddiruuvaao| bhAvArtha - te vanakhaMDomAM Theka-ThekANe aneka nAnI-moTI corasa AkAravALI vAvaDIo, goLa AkAravALI puSkariNIo, sIdhI vahetI nadIo, vAMkI-cUMkI vahetI nadIo, hArabaMdha sarovaro, nahera dvArA eka-bIjA sAthe joDAyelA hArabaMdha sarovaro ane bilapaMkitao eTale hArabaMdha kUvAo che. vAvaDI vagere te sarva sthAno nirmaLa ane suMvaLuM che; tenA kinArA rajatamaya che ane khADA-khabaDA vinAnA sama-eka sarakhA che, tenI aMdara rahelA pattharo vaja ratnanA che; tenuM taLiyuM tapanIya(lAla) suvarNathI nirmita che ane tenA upara sonA-cAMdInI retI patharAyelI che; kinArAnI najIkano bhAga(dhAra) vaiDurya ane sphaTika maNionA samUhathI nirmita che; tenA ghATo(caDhavA-utaravAnA mArga) sukhAkArI che; te ghATa upara aneka prakAranA maNio jaDelA che; cokhkhaNI te vAvaDIo agAdha ane zItaLa jaLathI bharelI che; kamaLapatro, kamaLakaMdo, mRNAlothI te jaLAzayo DhaMkAyelA che ane ghaNA utpala, kumuda nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, so ane hajAra pAMkhaDIvALA, kesarAothI yukta khIlelA kamaLothI bharelA che. te Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI [ 67 ] kamaLonA rasano paribhoga karatA bhamarAo tenI upara guMjArava karI rahyA che; temAM svaccha ane nirmaLa jaLa hiloLA laI rahyuM che te jaLAzayomAM killola karatAM malyo ane kAcabAo pharI rahyA che ane tenA upara aneka prakAranA pakSI yugalo uDI rahyA che; te jaLAzayo eka-eka padmavaravedikA ane eka-eka vanakhaMDathI pariveSTita che. te jaLAzayomAMthI keTalAka jaLAzayomAM Asava jevuM, keTalAkamAM vAruNodaka jevuM, keTalAkamAM kSIrodaka-dUdha jevuM, keTalAkamAM vRtodaka-dhI jevuM, keTalAkamAM ikSukodaka-zeraDInA rasa jevuM ane keTalAkamAM prAkRtika-svAbhAvika pANI jevuM pANI bhareluM che. te sarva jaLAzayo manane prasanna karanArA, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. 124 tAsi NaM khuDDAkhuDiyANaM vAvINaM jAva bilapatiyANaM patteyaMpatteyaM cauddisiM cattAri tisopANa-paDirUvagA paNNattA / tesi NaM tisopANa-paDirUvagANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte,taM jahA- vairAmayA NemA jAvaaTThaTThamagalagA, cAmarajjhayA, chattAichattA ynneyvvaa| bhAvArtha - vAvaDIthI kuvA sudhInA sarva jaLasthAnonI cAre dizAmAM traNa-traNa pagathiyA che. te sopAna zreNIno namabhAga-UMcobhAga vaja ratnano che vagere traNa pagathiyA, tenI uparanA bhAgamAM rahelA ATha-ATha maMgalo, toraNo, cAmara, dhvajA, chatrAtichatranuM varNana sUtra 20 thI 25 pramANe jANavuM. vivecana : prastatamAM suryAbhavimAnanA jaLAzayanuM varNana che. suryAbhavimAna prathama devalokanA 3ralAkha vimAnomAMnuM eka vimAna che. 12 devaloka paryata vAvaDIo arthAtu aplAya-pANI saMbhavita che paraMtu tyAM vanaspati ane vikasendriya tiryaMca paMcendriya jIvo nathI. mATe tyAM kamaLo-kamaLapatro, bhamarAo, pakSIo vagere sarva pRthvIkAyamaya che, tema samajavuM. viziSTa AkAravALuM lokhaMDa pANImAM tare che tema viziSTa prakAranA pRthvImaya masyAdi pANImAM tare che ane bhramarAdi havAmAM UDe che, tema samajavuM. jaLAzayomAM sthita parvato:125 tAsi NaM khuDDAkhuDDiyANaM vAvINaM jAva bilapaMtiyANaM tattha-tattha dese, tahi-tahiM bahave uppAyapavvayagA NiyaipavvayagA jagaIpavvayagA dAruijjapavvayagA dagamaMDavA dagamaMcagA dagamAlagA dagapAsAyagA usaDDA khuDakhuDagA adolagA pakkhadolagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- vAvaDIthI kuvA sudhInA sarva jalasthAnomAM ane tenI Asa-pAsa ghaNA parvato che. je parvata upara deva-devIo krIDA mATe vaikriya zarIra banAve che, tevA utpAta parvato, je parvata upara potAnA bhavadhAraNIya-mULa vaikriya zarIrathI kriIDA kare che, tevA niyati parvato, killA jevA AkAravALA jagatI parvato, lAkaDAthI banAvelA ane parvata jevA AkAravALA dArU parvato te jaLAzayonI vacce che tathA sphaTika maNiothI nirmita udaka(jaLa)maMDapo, dakamaMco, dakamAlaka(jeDA) ane daka prAsAdo che, nAnA-moTA hiMDoLAo che. te parvatAdi sarve ratnanirmita, nirmaLa yAvat manohara che. 126 tesuNaM uppAyapavvaesu pakkhaMdolaesubahUI hasAsaNAI, koMcAsaNAiMgarulAsaNAI uNNayAsaNAi paNayAsaNAidIhAsaNAI bhaddAsaNAI pakkhAsaNAI magarAsaNAI usabhAsaNAI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 8 | zrI AyaparoNIya sUtra sIhAsaNAI paumAsaNAI disAsovatthiyAsaNAI savvarayaNAmayAiM acchAI jAva pddiruuvaaii| bhAvArtha - te utpAta vagere parvato paranA hiMDoLAo upara ghaNA prakAranA Asano che. jema ke haMsanI AkRtivALA haMsAsana, UMcapakSInI AkRtivALA UMcAsano, garuDAsano, uparanI bAjue upaselA unnatAsano, nIce tarapha jhUkelA praNatAsano, zayyA jevA lAMbA dIrvAsano, bhadrAsano, pakyAsano, makarAsano, vRSabhAsano, siMhAsano, padmAsano ane aneka dizAsvastikAsano che. te save ratnamaya svaccha yAvatuM manohara che. 127 tesu NaM vaNasaMDesu tattha tattha dese tahiMtahiM bahave AliyagharagA mAliyagharagA kayaligharagA layAgharagA acchaNagharagA picchaNagharagA majjaNagharagA pasAhaNagharagAgabbhagharagA mohaNagharagA sAlagharagA jAlagharagA kusumagharagA cittagharagA gaMdhavvagharagA AyaMsagharagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesu NaM Aliyagharagesu jAva AyaMsagharagesu tahiM tahiM gharaesu haMsAsaNAI jAva disAsovatthiyAsaNAI savvarayaNAmayAI jAva paDirUvAI / bhAvArtha :- vanakhaMDomAM Theka-ThekANe(svarNa-ratnamaya) Ali nAmanI vanaspati jevA Aligraho, mAli nAmanI vanaspati jevA mAligraho, keLa jevA kadalI graho, latAgRho, vizrAmadAyaka AsanothI susajjita AsanagRho, prAkRtika zobhA ke nATyAdi jovA yogya prekSAgRho, snAna mATenA majanagRho, zRMgAranA sAdhanothI susajjita prasAdhanagRho, aMdaranA bhAgamAM AvelA garbhagRho, ratikrIDA yogya mohanagRho, zAlagRho, jALIyAvALA jAlagRho, puSpanirmita kusumagRho, citrothI sajjita citragRho, saMgItanRtya yogya gaMdharvagRho, darpaNothI nirmita arIsAgRho che. te gRho ratnanirmita, svaccha yAvatuM manohara che. te AligRhathI arIsAgRha sudhInA sarva gRhomAM ratnamaya manohara haMsAsano yAvat dizAsvastikAsano vagere Asano sthApita karavAmAM AvyA che. 128 tesu NaM vaNasaMDesu tattha tattha dese tahiM tahiM bahave jAimaMDavagA jUhiyAmaMDavagA malliyAmaMDavagA NavamAliyAmaMDavagA vAsaMtimaMDavagA dahivAsuya-maMDavagA sUrilliyamaMDavagA taMbolimaMDavagA muddiyAmaMDavagA NAgalayAmaMDavagA atimuttalayAmaMDavagA apphoyAmaMDavagA mAluyAmaMDavagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- vanakhaMDomAM Theka-ThekANe(svarNa-ratnamaya) sugaMdhI phUlavALI latAo-velAothI nirmita maMDapo (bhAMDavAmao) cha. te vanaDama , ruDIbha'5, masibha'5, navamasibha'5, vAsaMtIbha'5, dadhivAsukAmaMDa5, sUrajamukhImaMDapa, nAgaravelamaMDapa, drAkSamaMDapa, nAgalatAmaMDapa, atimuktaka-mAdhavIlatA maMDapa, aployA maMDapa ane mAlukAmaMDapa AvelA che. te maMDapo ratnamaya svaccha yAvata manohara che. 129 tesu NaM jAimaMDavaesu jAva mAluyAmaMDavaesu bahave puDhavisilApaTTagA haMsAsaNasaMThiyA jAva disAsovatthiyAsaNasaMThiyA aNNe ya bahave varasayaNAsaNavisiTThasaMThANasaMThiyA puDhavisilApaTTagA paNNattA samANAuso ! AINaga-rUya-bUraNavaNIya-tUlaphAsA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI [ 69 ] bhAvArtha:- he AyuSyamAna zramaNo ! te jAI maMDapa yAvatuM mAlukAmaMDapamAM ghaNA pRthvImaya zilApaTTako (zilAo) che. te maMDapomAM haMsAsananA AkAravALI thAva dizAsvastikanA AkAravALI zilAo che, te uparAMta aneka zreSTha zayyA, Asana sadaza viziSTa AkAravALI zilAo paNa che. te zilAo carma, rU, bUra, mAkhaNa, AkaDAnA(rezamI) rU jevI suMvALI ane komaLa sparzavALI che. te ratnamaya, svaccha bhAva manohara che. 130 tattha NaM bahave vemANiyA devA ya devIo ya AsayaMti sayaMti ciTuMti NisIyaMti tuyaTRti, hasaMti, ramaMti, lalaMti, kIlaMti, kiTTati mohaMti, purA porANANaM suciNNANaM suparikkaMtANaM subhANaM kaDANaM kammANaM kallANANaM kallANa-phalavivAgaM paccaNubbhavamANA viharati / bhAvArtha - tyAM suryAbhavimAnavAsI ghaNA deva-devIo ArAma kare che, zayana kare che, UbhA rahe che, bese che, zarIra lAMbu karIne(paDakhuM pheravatA pheravatA) vizrAma kare che, ramaNa kare che, krIDA kare che, paraspara manovinoda ane ratikrIDA kare che. A rIte pUrvabhavanA upArjita zubha, kalyANakArI karmonA sukharUpa phaLavipAkano anubhava karatAM vicare che. vanakhaMDavartI prAsAdAvasakaH131 tesi NaM vaNasaMDANaM bahumaNjhedesabhAe patteya-patteyaM pAsAyavaDeMsagA paNNatA / teNaM pAsAyavaDeMsagA paMca joyaNasayAI uDDheM uccatteNaM, aDDAijjAI joyaNasayAI vikkhaMbheNaM, abbhuggayamUsiya-pahasiyA iva taheva bahusamaramaNijjabhUmibhAgo ulloo sIhAsaNaM sprivaarN| tattha NaM cattAri devA mahiDDiyA jAvapaliovamaTTiIyA parivasaMti, taM nahIM-, , vA, gUpa . bhAvArtha :- pratyeka(cAre ya) vanakhaMDonI vaccovaca eka-eka prAsAdAvatesaka-zreSTha mahela che. te prAsAdA- vAMsako pAMcaso yojana UMcA, aDhIso yojana pahoLA che ane potAnI ujjavala prabhAthI jANe hasatA hoya evuM pratIta thAya che. teno bhUmibhAga atisama tathA ramaNIya che. tenA caMdaravA, siMhAsana AdinuM varNana pUrvavat jANavuM. A prAsAdAvatasakomAM mahA RddhizALI vAvata eka palyopamanI sthitivALA cAra devo arthAtu te vanakhaMDanA adhipati devo temAM nivAsa kare che. tenA nAma A pramANe che- azokadeva, saptaparNadeva, caMpakadeva ane Amradeva. vimAnagata upakArikAlayana - 132 sUriyAbhassa NaM devavimANassa aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte jAva tattha NaM bahave vemANiyA devA ya devIo ya AsayaMti jAva viharati / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumaNjhadese, ettha NaM mahege uvagAriyAlayaNe paNNatte- egaMjoyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM, tiNNi joyaNasaya sahassAI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 70 zrI rAyapasaNIya sUtra solasa sahassAiM doNNi ya sattAvIse joyaNasae tiNNi ya kose aTThAvIsaMca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesUNaM parikkheveNaM, joyaNaM bAhalleNaM, savvajaMbUNayAmae acche jAva paDirUve / bhAvArtha:- te sUryAbhadevanA vimAnanI aMdaranI bhUmi samatala ane ramaNIya che. sUryAbhavimAnavAsI ghaNA deva-devIo tyAM ArAma kare che, bese che tathA AnaMda karatAM vicare che. te samatala bhUmi bhAganI barobara vacce eka moTuM upakArikAlayana-pattharathI nirmita prAsAdAdinI pIThikA che. te upakArikAlayananI laMbAI-pahoLAI eka lAkha yojananI che ane traNa lAkha soLa hajAra baso satyAvIsa yojana, traNa gAu, ekaso aThyAvIsa dhanuSa ane dezona sADAtera aMgula(3, 16 rara7 yo. 3 gAu, 128 dhanu. 13 aMgula) pramANa tenI paridhi che. parimaMDala(cUDI jevA) AkAravALI upakArikA layananI jADAI eka yojanAnI che. te suvarNamaya, svaccha ane ramaNIya che. 133 se NaM egAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA sNprikkhitte| sANaM paumavaraveiyA addhajoyaNaM urlDa uccatteNaM, paMca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM, uvakAriyaleNasamA parikkheveNaM / tIse NaM paramavaraveiyAe imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-vairAmayA NimmA riTThAmayA paiTThANA, veruliyAmayA khaMbhA, suvaNNaruppamayA phalayA, lohiyakkhamaIyo suIo, vairAmayA saMdhI, NANAmaNimayA kalevarA, NANAmaNimayA kalevarasaMghADagA, NANAmaNimayA rUvA, NANamaNimayA rUvasaMghADagA, aMkAmayA pakkhA-pakkhabAhAo, joIrasAmayA vaMsA vaMsakavelluyAo, rayayAmaIo paTTiyAo, jAyarUvamaIo ohADaNIo, vairAmaIo uvaripucchaNIo, savva-seyarayayAmae acchaaynne| sANaM paumavaraveiyA egamegeNaM hemajAleNaM egamegeNaM gavakkhajAleNaM egamegeNaM khikhiNIjAleNaM egamegeNaM ghaMTAjAleNaM egamegeNaM muttAjAleNaM egamegeNaM maNijAleNaM egamegeNaM kaNagajAleNaM egamegeNaM paramajAleNaM savvao samaMtA saMparikhittA / teNaM jAlA tavaNijja-laMbUsagA jAva uvasobhemANA ciTuMti / tIse NaM paumavaraveiyAe tattha-tattha dese tahiM tahiM bahave hayasaMghADA jAva usabhasaMghADA savvarayaNAmayA acchA jAvapaDirUvA; jAvavIhIo paMtIo mihuNAI lyaao| bhAvArtha - te upakArikAlayananI cAre bAju eka padmavaravedikA ane eka vanakhaMDa che. te padmavaravedikA ardhA yojana UMcI, pAMcaso yojana pahoLI che ane upakArikAlayana jeTalI ja tenI paridhi che. te padmavaravedikAnuM varNana A pramANe che. yathA- te padmavaravedikAnA nemabhAga-AtyaMtara AdhAra yukta pRthvItala vajaratnano che, pratiSThAna- staMbhono mULa AdhAra bhAga riSTa ratnano che, staMbha vaiDUrya ratnanA che, pATiyA suvarNarajatanA che, khIlAo lohitAkSa ratnanA che, sAMdha vaja ratnanI che, tenA aMdara-bahAranA badhA vibhAgo arthAt tenuM saMpUrNa kalevara vividha prakAranA maNiothI nirmita che, tenA paranA citro tathA citra samUha Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga: sUryAbhadeva . ' 71 ] maNiratnanA che, tenA paDakhA-paDakhAnA badhA bhAgo aMka ratvanA che. tenA UbhA vAMsA-vaLA ane prativAMsAnAnA vaLA(ADA vaLA) jyotirasa ratnanA che, pATIo cAMdInI, DhAMkaNA suvarNanA, naLIyA vajaratnanA ane chAparuM ratnanuM che. te padmavara vedikAnA pratyeka jALiyAo suvarNanI mALAo, gavAkSAkAra ratno, ghUgharIo, ghaMTaDIo, motIo, maNio, kanaka-suvarNa vizeSa, pA-kamaLonI lAMbI-lAMbI mALAothI pariveSTita che. laTakatI te mALAo sonAnA daDAothI alaMkRta che. te pAvaravedikA para Theka-ThekANe ghaNA ratnamaya, manohara azvayugala thAva vRSabhayugala vagere yugalo zobhI rahyA che. te ja rIte te vedikA para ratnamaya vIthio, paMktio, mithunako- te azvAdinA strI-puruSa yugalo ane latAo zobhI rahI che. 134 se kepaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai paumavaraveiyA-paumavaraveiyA ? goyamA ! paumavaraveiyAe NaM tattha tattha dese tahi tahiM veiyAsu veiyAbAhAsu ya veiyaphalaesu ya veiyapuDataresu ya, khaMbhesu khaMbhabAhAsu khaMbhasIsesu khaMbhapuDataresu, suIsu, suImukhesu sUIphalaesu suIpuDataresu, pakkhesu pakkhabAhAsu pakkhaperaMtesu pakkhapuDaMtaresu bahuyAiM uppalAI paumAiM kumuyAiM liNAiM subhagAiM sogaMdhiyAI paMDarIyAI mahApaMDarIyAI sayapattAI sahassapattAI savvarayaNAmayAI acchAI jAva paDirUvAI mahayA vAsikkachattasamANAiM paNNattAi samaNAuso ! se eeNaM aTeNaM goyamA ! evaM vucca-paumavaraveiyA pumvrveiyaa| bhAvArtha - he bhagavan! te padmavaravedikAne padmavaravedikA zA mATe kahe che? he gautama! te vedikAnI bhUmi, vedikAnI bAjuo, vedikAnA pATiyAo, tenA aMtarAlo, staMbho, staMbhanI bAjuo, staMbhanA zikharo, staMbhanA aMtarAlo, khIlAo, khIlAnA TopakAo, khIlAthI joDAyelA pATiyAo, khIlAonA aMtarAlo, tenA paDakhA, paDakhAnA prAnta bhAgo, tenA aMtarAlo Adi khulelA chatra jevA vikasita moTA-moTA ratnamaya, svaccha, atisuMdara utpala padma, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, paMDarIka, mahApuMDarIka, so pAMkhaDIvALA kamaLo, hajAra pAMkhaDIvALA kamaLothI zobhI rahyAM che. tethI ja te ciraMjIvI zramaNa ! A vedikAne padmavara vedikA kahevAmAM Ave che. 135 paumavaraveiyA NaM bhaMte ! kiM sAsayA, asAsayA ? goyamA ! siya sAsayA, siya asaasyaa| se keNa?Na bhate ! evaM kuccai-siya sAsayA, siya asAsayA ? goyamA ! davvaTTayAe sAsayA, vaNNapajjavehiM gaMdhapajjavehiM rasapajjavehiM phAsapajjavehiM asAsayA / se eeNatuNaM goyamA ! evaM vuccai- siya sAsayA siya asaasyaa| bhAvArtha -prazna- he bhagavana! te pAvaravedikA zAzvata che ke azAzvata che? uttara- he gautama! kathaMcita. zAzvata-nitya che ane kathaMcit azAzvata che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te zAzvata paNa che ane azAzvata paNa che? uttara- he gautama! dravyanI apekSAe te zAzvata che ane varNa, gaMdha, rasa, sparza, Adi paryAyonI apekSAe azAzvata che. tethI he gautama! A pramANe kahyuM che ke te padmavaravedikA zAzvata paNa che Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] zrI zayapaNIya sUtra ane azAzvata paNa che. 136 paumavaraveiyA NaM bhaMte ! kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! Na kayAvi NAsi, Na kayAvi Natthi, Na kayAvi Na bhavissai, bhuviM ca bhavai ya, bhavissai ya, dhuvA NiyayA sAsayA akkhayA avvayA avaTriyA NiccA paumavaraveiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna! kALanI apekSAe te pAvara vedikA kyAM sudhI raheze? uttara- he gautama ! A padmavaravedikA pahelAM(bhUtakALamAM) kyAre ya na hatI evuM nathI, atyAre (vartamAnamAM) nathI evuM paNa nathI ane bhaviSyamAM nahi rahe, evuM paNa nathI. pahelAM paNa hatI, vartamAnamAM paNa che ane bhaviSyamAM paNa raheze. A pramANe trikAlAvasthAyI hovAthI te padmavaravedikA dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya che. 137 sA NaM paramavaraveiyA egeNaM vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhittA / se NaM vaNasaMDe desUNAI do joyaNAI cakkavAlavikkhaMbheNaM uvayAriyAleNasame parikkheveNaM / vaNasaMDa vaNNao bhANiyavvo jAva viharati / / bhAvArtha - te padmavaravedikA cAre tarapha eka vanakhaMDathI gherAyelI che. te vanakhaMDano cakravAlavikhaMbha (goLAkAra-pahoLAI) kaMIka nyUna be yojana pramANa che tathA upakArikAlayananI paridhi jeTalI tenI paridhi che. A vanakhaMDanuM varNana sUtra 118 thI 1rara pramANe jANavuM. 138 tassa NaM uvayAriyA-leNassa cauddisiM cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA, vaNNao- toraNA jhayA chattAicchattA / tassa NaM uvayAriyA-layaNassa uvari bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte jAva maNINaM phaaso|| bhAvArtha:- te upakArikAlayananI cAre dizAomAM cAra trisopAna zreNI(traNa-traNa pagathiyA) che. trisopAna zreNInA toraNo, dhvajAo, chatrAtichatro AdinuM varNana sUtra 20 thI 25 pramANe samajavuM. te upakArikAlayananI upara ati sama ramaNIya bhUmibhAga che. maNionA sparza paryatanuM bhUmibhAganuM varNana sUtra 24thI 29 pramANe samajavuM. vimAnanA prAsAdAvatasakaH139 tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe, etthaM NaM mahege mUlapAsAyavarDesae paNNatte / se NaM mUlapAsAyavarDesae paMca joyaNasayAI u8 uccatteNaM, aDDAijjAiMjoyaNasayAI vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiya vaNNao- bhUmibhAgo, ulloo, sIhAsaNaM saparivAra bhaanniyvvN| aTuTThamaMgalagA, jhayA, chattAichattA / bhAvArtha :- ati samaramaNIya bhUmibhAganI madhyamAM eka vizALa mukhya prAsAdAvataMsaka(uttama mahela) che. te prAsAdAvatasakanI UMcAI pAMcaso yojana ane pahoLAI aDhIso yojana che, te atyaMta UMco pratIta thAya che. prAsAdanI aMdarano bhUmibhAga, caMdaravA, parivAra sahitanA siMhAsana, ATha maMgala, dhvajAo ane chatrAtichatronuM varNana pUrvavat samajavuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 73 140 se NaM mUlapAsAyava.sage aNNe hiM cauhiM pAsAyava.saehiM tadaddhaccattappamANamettehiM savvao samaMtA saMparikhitte / te NaM pAsAyavaDeMsagA aDDAijjAI joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNavIsaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM, vaNNao- bhUmibhAgo, ulloo, sIhAsaNaM saparivAra bhANiyavvaM / aTThaTThamaMgalagA, jhayA, chattAichattA / te NaM pAsAyavaDeMsayA aNNehiM cauhi pAsAyavarDasaehiM tadaddhaccattappamANamettehi savvao samaMtA saMparikhittA / te NaM pAsAyavarDasayA paNavIsaMjoyaNasayaM uDDu uccatteNaM, bAvaTTi joyaNAI addhajoyaNaM ca vikkhaMbheNaM, vaNNao-bhUmibhAgo, ulloo, aTThaTThamagalagA, jhayA, chattAichattA / teNaM pAsAyavaDeMsayA aNNehiM cauhiM pAsAyavarDasaehiM tadaddhaccattappamANamettehiM savvao samatA saMparikhittA / te Na pAsAyavaDeMsayA bAvATTi joyaNAI addha joyaNa ca uDDe uccatteNaM, ekkatIsaM joyaNAI kosaM ca vikkhaMbheNaM, vaNNao- bhUmibhAgo, ulloo, aTThaTThamaMgalagA, jhayA, chattAichattA / teNaM pAsAyavaDeMsagA aNNehiM cauhiM pAsAyavaDeMsaehiM tadadhuccattapamANamettehiM savvao samaMtA saMparikkhittA / te NaM pAsAyavaDeMsagA ekkatIsaM joyaNAI kosaM ca uDDe uccatteNaM, paNNarasa joyaNAI aDDAijje kosaM ca vikkhaMbheNaM, vaNNao- bhUmibhAgo ulloo, aTThaTTha maMgalagA, jhayA, chattAichattA / bhAvArtha :- pradhAna prAsAdAvatesaka, cAre dizAomAM potAnAthI aDadhI UMcAIvALA bIjA cAra prAsAdAvAMsakothI pariveSTita che arthAta tenI cAre dizAomAM eka-eka ema cAra prAsAda che. A cAre ya prAsAdavavaMsako aDhIso yojana UMcA ane savAso yojana pahoLA che. tenA bhUmibhAga, caMdaravA, ATha-ATha maMgala, dhvajAo ane chatra saMbaMdhI varNana pUrvavat jANavuM. A cAre ya prAsAdAvAMsako paNa cAre dizAomAM potAnAthI aDadhI UMcAIvALA anya cAra prAsAdAvatesakothI gherAyelA che. A cAre ya prAsadAvatesako ekaso paccIsa yojana UMcA ane sADA bAsaTha yojana pahoLA che. tenA bhUmibhAga, caMdaravo, ATha-ATha maMgala, dhvajAo ane chatra saMbaMdhI varNana pUrvavat jANavuM. A prAsAdAvatesako paNa cAre dizAomAM potAnAthI aDadhI UMcAIvALA anya cAra prAsAdavAMsakothI pariveSTita che. A cAre ya prAsAdavavaMsako sADA bAsaTha yojana UMcA, ekatrIza yojanA ane eka gAu pahoLA che. tenA bhUmibhAga, caMdaravo, ATha-ATha maMgala, dhvajAo ane chatra saMbaMdhI varNana pUrvavat jANavuM. A prAsAdAvatesako paNa cAre dizAomAM potAnAthI aDadhI UMcAIvALA anya cAra prAsAdavavaMsakothI pariveSTita che. A cAre ya prAsAdAvatesako ekatrIsa yojanA ane eka kosa UMcA ane paMdara yojana aDhI gAu pahoLA che. tenA bhUmibhAga, caMdaravo, ATha-ATha maMgala, dhvajAo ane chatra saMbaMdhI varNana pUrvavatu jANavuM. vimAnanI sudhAsamA :141 tassa NaM mUlapAsAyavayassa uttarapurasthimeNaM, ettha NaM sabhA suhammA paNNattA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra egaM joyaNasayaM AyAmeNaM, paNNAsaM joyaNAiM NikkhambheNaM, bAvattariM joyaNAI uDDa uccatteNaM aNegakhaMbha-saya-saNNiviTThA jAva accharagaNa jAva paDirUvA / 74 bhAvArtha :- te mukhya prAsAdanA IzAnakoNamAM eka so yojana lAMbI, pacAsa yojana pahoLI ane botera yojana UMcI sudharmA nAmaka sabhA che. A sabhA aneka seMkaDo thAMbhalA para sthita che yAvat aneka deva devIothI yukta che yAvat te ati manohara che. | sabhAe NaM suhammAe tidisiM tao dArA paNNattA, taM jahA- puratthimeNaM, dAhiNeNaM, uttareNaM / te NaM dArA solasa joyaNAI uDDuM uccatteNaM, aTTha oyaNAiM vikkhaMbheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM, seyA varakaNagathUbhiyAgA jAva vaNamAlAo / tesiM NaM dArANaM uvariM aTThaTTha matA, zayA, chattAphkA bhAvArtha :-te sudharmA sabhAnI pUrva dizAmAM eka, dakSiNa dizAmAM eka ane uttara dizAmAM eka, ema traNa dizAomAM traNa dvAra che. te dvAra soLa yojana UMcA, ATha yojana pahoLA che ane teno praveza mArga paNa teTalo ja che arthAt ATha yojana pahoLo praveza mArga che. zvetavarNavALA te dvAro zreSTha suvarNathI nirmita zikharo ane vanamALAothI alaMkRta che. te dvAra upara ATha-ATha maMgala, aneka dhvajAo ane chatrAtichatra zobhI rahyA che. 143 tesi NaM dArANaM purao patteyaM-patteyaM muhamaMDave paNNatte / te NaM muhamaMDavA egaM joyaNasayaM AyAmeNaM, paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM, sAiregAiM solasa joyaNAI uDDa uccatteNaM aNegakhaMbhasayasaNNiviTThA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- te pratyeka dvAranI sAme eka-eka mukhamaMDapa(praveza maMDapa) che. te mukhamaMDapa ekaso yojana lAMbA, paccAsa yojana pahoLA ane sAdhika soLa yojana UMcA che. te maMDapa aneka so thAMbhalA para saMniviSTa che yAvat atyaMta manohara che. 144 tesi NaM muhamaMDavANaM tidisiM tao dArA paNNattA, taMjahA- puratthimeNaM, dAhiNeNaM, uttareNaM / te NaM dArA solasa joyaNAI uDDuM uccatteNaM, aTTha joyaNAiM vikkhaMbheNaM, tAvaiyaM ceva paveseNaM, seyAvarakaNagathUbhiyAo jAva vaNamAlAo / tesi NaM muhamaMDavANaMbhUmibhAgA, ulloyA vaNNao / tesi NaM muhamaMDavANaM uvariM aTThaTTha maGgalagA, jhayA, chattAicchattA vaNNao / bhAvArtha:- te pratyeka mukhamaMDapanI pUrvadizAmAM eka, dakSiNa dizAmAM eka ane uttara dizAmAM eka, tema traNa dizAomAM traNa dvAra che. te dvAra soLa yojana UMcA, ATha yojana pahoLA che ane teno praveza mArga paNa teTalo ja(8 yojanano) che. zveta varNavALA te dvAro zreSTha suvarNathI nirmita zikharo ane vanamALAothI alaMkRta che vagere dvAra varNana pUrvavat jANavuM. te mukhamaMDaponA bhUmibhAga ane caMdaravA saMbaMdhI varNana pUrvavat jANavuM. te mukhamaMDaponI upara ATha-ATha maMgala, dhvajAo, chatrAtichatra che. tenuM varNana pUrvavat kahevuM. 145 tesi NaM muhamaMDavANaM purao patteyaM-patteyaM pecchAgharamaMDave paNNatte / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI | 75 / muhamaMDava-vattavvayA jAvadArA, bhUmibhAgA, ulloyA vnnnno| tesi NaM pecchAgharamaMDavANaM bahusamaramaNijjANaM bhUmibhAgANaM bahumajjhadesabhAe patteyaM patteyaM vairAmae akkhADae paNNatte / tesiNaM vayarAmayANaM akkhADagANaM bahumajjhadesabhAgepatteyaMpatteyaM maNipeDhiyA pnnnnttaa| tAo NaM maNipeDhiyAo aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAiM bAhalleNaM, savvamaNimaIo acchAo jaavpddiruuvaao| tAsi NaM maNipeDhiyANaM uvariM patteyaMpatteyaM sIhAsaNe paNNatte / sIhAsaNavaNNao sprivaaro| tesi NaM pecchAgharamaMDavANaM uvariM aTThaTTha- magalagA, jhayA, chattAichattA / bhAvArtha :- pratyeka mukhamaMDapanI AgaLa prekSAgRhamaMDapa che. tenI sarva vaktavyatA uparokta mukha maMDapa jevI ja che yAvatu tenA dvAra, bhUmibhAga ane caMdaravA saMbaMdhI varNana pUrvavat kahevuM. te prekSAgRha maMDapanA samatala bhUmibhAganI madhyamAM eka-eka vajamaya akhADo che. vajamaya te pratyeka akhADAnI barobara madhyamAM ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI eka-eka maNipIThikA(oTalo) che, je maNimaya, nirmaLa yAvata manohara che. te pratyeka maNipIThikA upara eka-eka siMhAsana che ahIM siMhAsananuM varNana saparivAra jANavuM. te prekSAgRha maMDapa upara aSTamaMgala, dhvajAo ane chatrAtichatra zobhI rahyA che. stUpa mane yaityavRkSa :146 tesiM NaM pecchAgharamaMDavANaM purao patteyaM patteyaM maNipeDhiyAo paNNattAo / tAoNaM maNipeDhiyAo solasa joyaNAI AyamavikkhameNaM, aTTha joyaNAiM bAhalleNaM, savvamaNimaIo, acchAo jAva pddiruuvaao| tAsiNaM maNipeDhiyANaM uvari patteyaMpatteyaM bhe paNNatte / teNaM thUbhA solasasolasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM, sAiregAI solasasolasa joyaNAI uDDe uccatteNaM, seyA saMkhaka jAva savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM thUbhANaM uvariM aTThaTTha magalagA, jhayA, chattAtichattA jAva sahassapattahatthayA / bhAvArtha :- dareka prekSAgRha maMDaponI sAme soLa yojana lAMbI-pahoLI, ATha yojana jADI, maNiratnamaya, svaccha bhAvata ramaNIya evI eka-eka maNipIThikA che. te pratyeka maNipIThikA upara soLa yojana lAMbA pahoLA, sAtireka soLa yojana UMcA, zveta zaMkhAdi jevA UjaLA thAvat sarva prakAranA ratnothI nirmita svaccha bhAvatuM ramaNIya stUpo che. te stUpo upara aSTamaMgala, dhvajAo chatrAtichatro ane hajAra pAMkhaDIvALA kamaLonA guccha zobhI rahyA che. [tesi NaM thUbhANa patteyaM patteyaM cauddisiM maNipeDhiyAo paNNattAo / tAo NaM maNipeDhiyAo aTu joyaNAI AyAmavikkhaMbheNa, cattAri joyaNAiM bAhalleNaM, savvamaNi-maIo Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra acchAo jAva paDirUvAo / tAsi NaM maNipeDhiyANaM uvariM cattAri jiNapaDimAo jiNussehapamANamettAo saMpaliyaMkaNisaNNAo, thUbhAbhimuhIo saNNikkhittAo ciTThati, taMnA- rastA, vRddhamALA, vALaLA vArisena [] 76 (te pratyeka stUponI cAre dizAomAM ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, maNimaya, svaccha yAvat ramaNIya evI eka-eka maNipIThikA che. te maNipIThikAonI upara stUpAbhimukha, jinanI avagAhanA jeTalI avagAhanAvALI (1) RSabha (2) vardhamAna (3) caMdrAnana ane (4) vAriSaNa A nAmavALI cAra jinapratimAo paryaMkAsane birAjamAna che.) noMdha :- A sUtramAM sUryabhavimAnanI sudharmAsabhAmAM sthita cAra jinapratimAonuM varNana che. devaloka gata A jinapratimAonA AkAra pRthvImaya ane zAzvata che. te cAra pratimAmAMthI RSabha ane vardhamAna, bharatakSetranA ane caMdrAnana ane vAriNa airavatakSetrathI vartamAna covIsInA tIrthaMkaro che. koI paNa tIrthaMkaro zAzvata nathI to te ja nAmavALI zAzvatIpratimA kevI rIte saMbhave ? vaLI RSabha jinanI 500 dhanuSyanI avagAhanA hatI, vardhamAna jinanI sAta hAthanI avagAhanA hatI. A cAre jina pratimAnI avagAhanA mATe "jinanI avagAhanA jeTalI" evuM saMdigdha sUcana che, to keTalI avagAhanA samajavI ? vagere kAraNothI A pATha prakSipta hoya tema jaNAya che ane tethI kauMsamAM Apyo che. tesi NaM thUbhANaM purao patteyaMpatteyaM maNipeDhiyAo paNNattAo / tAo NaM maNipeDhiyAo solasa joyaNAI AyamavikkhaMbheNaM, aTTha joyaNAiM bAhalleNaM savvamaNimaIo jAva paDirUvAo / tesi NaM maNipeDhiyANaM uvariM patteyaMpatteyaM ceiyarukkhe paNNatte / te NaM ceiyarukkhA aTTha joyaNAI uDDuM uccatteNaM addhajoyaNaM uvveheNaM do joyaNAI khaMdhA, addhajoyaNaM vikkhaMbheNaM, cha joyaNAiM viDimA, bahumajjhadesabhAe aTTha joyaNAiM AyAmavikkhaMbheNaM, sAiregAiM aTTha joyaNAiM savvaggeNaM paNNattA / bhAvArtha:- te pratyeka stUponI sAme soLa yojana lAMbI-pahoLI, ATha yojana jADI, sarvaratnamaya yAvat ramaNIya evI eka-eka maNipIThikA che. te maNipIThikA upara eka-eka caityavRkSa che. te caityavRkSo ATha yojana UMcA, ardho yojana jamInamAM UMDA che. tenA thaDa be yojana UMcA ane ardho yojana pahoLA che. tenI upara tarapha jatI zAkhA(viDimA) cha yojana UMcI che. te caityavRkSa vaccenA bhAgamAM ATha yojana pahoLA che. A vRkSonI UMcAI saMpUrNa sAdhika ATha yojana che. (gA yojana UMDA + 2 yojana thaDanA + 6 yojana UMcI zAkhAo = dA yojananI kula UMcAI che.) 148 tesi NaM ceiyarukkhANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taM jahA- vayarAmayamUlA, rayaya-supaiTThiyaviDimA riTThAmayaviulakaMdaveruliya-ruila-khaMdhA sujAyavara-jAyarUva-paDha maga-visAlasAlA NANAmaNiyarayaNa- vivihasAhappasAhA veruliyapatta-tavaNijja-pattabiMTA jaMbUNaya- ratta-mauya-sukumAla pavAla-pallavaMkuradharA vicittamaNirayaNa-surahi- kusumaphalabhara-NamiyasAlA amayarasasamarasaphalA sacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA ahiyaM NayaNamaNa- NivvuikarA jAva paDirUvA / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva bhAvArtha:te caityavRkSonuM varNana A pramANe che- tenA mULa vajaratnamaya che, tenI supratiSThita zAkhAo rUSyamaya che, tenA vizALa kaMda ariSTa ratnamaya ane thaDa vaisUrya ratnamaya che, tenI mukhya zAkhAo uttama jAtIya suvarNamaya che, tenI prazAkhAo vividha maNiratnamaya che, tenA pAMdaDA vaiDUrya ratnamaya, vRtta-DIMTIyA rakta suvarNamaya, sukomaLa pravAla-pallava-aMkuro jaMbUnada(lAla) suvarNamaya che. tenI zAkhAo aneka prakAranA maNiratnothI nirmita sugaMdhI puSpo ane phaLothI namelI che, tenA phaLo amRtarasa jevA rasamaya che. te vRkSo chAyAyukta, prabhAyukta, zobhAyukta, udyotayukta nayana ane manane atyaMta AnaMdaprada che yAvat manohara che. mAhendra dhvaja : 77 149 tesi NaM ceiyarukkhANaM purao patteyaM-patteyaM maNipeDhiyAo paNNattAo / o NaM maNipeDhiyAo aTTha joyaNAI AyAmavikkhabheNaM, cattAri joyaNAiM bAhalleNaM, savvamaNimaIo acchAo jAva paDirUvAo / bhAvArtha :- te pratyeka caityavRkSonI sAme ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, maNimaya, nirmaLa ramaNIya eka-eka maNipIThikA che. 150 tAsi NaM maNipeDhiyANaM uvariM patteyaM-patteyaM mahiMdajjhae paNNatte / te NaM mahiMdajjhayA saTThi joyaNAI uDDuM uccatteNaM addhakosaM uvveheNaM, addhakosaM vikkhaMbheNaM vairAmaya-vaTTalaTTha- saMThiya-susiliTTha-parighaTTa-maTTha-supaiTThie-visiTTe aNegavara-paMcavaNNakuDabhIsahassussie parimaMDiyAbhirAme vAuyavijaya- vejayaMtI-paDAgacchattAicchatta-kalie tuMge gagaNatala- maNulihaMta- siharA jAva paDirUvA / bhAvArtha :- te dareka maNipIThikAonI upara eka-eka mAhendra dhvaja(iMdranA dhvaja jevA vizALa dhvajo) laherAI rahyA che. te mAhendra jo sATha yojana UMcA, ardha gAu jamInamAM UMDA ane ardha gAu pahoLA che. te(dhvajo) vajramaya, goLa, lIsA, kamanIya, mulAyama, cakacakatA daMDa upara supratiSThita che. te vizeSa prakAranI zreSTha paMcaraMgI laherAtI anya hajAro nAnI-nAnI patAkAothI suzobhita che. te pavanathI hAlatI vijayavaijayaMti patAkAo upara chatrAtichatrathI zobhI rahyA che. te mAhendra dhvajAono UMco zikharabhAgaUrdhvabhAga gagana talane sparzI rahyo che yAvat te atyaMta manorama che. |151 tesi NaM mahiMdajjhayANaM purao patteyaM-patteyaM NaMdA pukkhariNIo paNNattAo / tAo NaM pukkhariNIo egaM joyaNasayaM AyAmeNaM, paNNAsaM joyaNAiM vikkhaMbheNaM, dasa joyaNAI uvveheNaM, acchAo jAva pagaIe udagaraseNaM paNNattAo / patteyaM-patteyaM paumavaraveiyA- parikkhittAo, patteyaM-patteyaM vaNasaMDa-parikkhittAo / tAsi NaM NaMdA pukkhariNINaM tiMdisiM tisovANapaDirUvagA paNNattA / tisovANa- paDirUvagANaM vnnnnotoraLA, jJA, chattADttA/ bhAvArtha :- te mAhendra dhvajAonI AgaLa eka-eka naMdA nAmanI puSkariNI vAva che. A puSkariNIo so yojana lAMbI, pacAza yojana pahoLI, dasa yojana UMDI che. te svaccha-nirmaLa che yAvat te puSkariNImAM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 78 / zrI zayapaNeNIya sUtra svAbhAvika pANI jevA madhura rasavALuM pANI che. A pratyeka naMdApuSkariNI eka-eka padmavaravedikA ane vanakhaMDothI gherAyelI che. A naMdApuSkariNIonI traNa dizAomAM atimanohara trisopAna paMktio che. A trisopAna paMktionI upara toraNa, dhvajAo, chatrAtichatro suzobhita che vagere varNana pUrvavatu karavuM joIe. 152 sabhAe NaM suhammAe aDayAlIsaM maNoguliyAsAhassIo paNNattAo, taM jahApurathimeNaM solasasAhassIo, paccatthimeNaM solasasAhassIo, dAhiNeNaM aTThasAhassIo, uttareNaM aTThasAhassIo / tAsu NaM maNoguliyAsu bahave suvaNNarUppamayA phalagA paNNattA / tesu NaM suvaNNarUppamaesu phalagesu bahave vairAmayA NAgadaMtA paNNattA / tesu NaM vairAmaesu NAgadataesu kiNhasuttabaddhA vagghAriyamalladAmakalAvA jAva uvasobhemANA ciTuMti / bhAvArtha:- te sudharmA sabhAmAM pUrva ane pazcimamAM soLa-soLa hajAra tathA dakSiNa ane uttara dizAmAM ATha-ATha hajAra, kula maLI aDatAlIsa hajAra manogulikAo-besavAnA nAnA oTalAo che. te manogulikAonA pATiyA suvarNarajatamaya che ane te pATanI upara vajamaya nAgadetAo(khIMTIo) che. te vajamaya nAgadetAo upara kALA sUtarathI gUMthelI lAMbI-lAMbI mALAo laTakI rahI che. saMpUrNa varNana sUryAtmavimAnanA dvAra-vana(sUtra-88) pramANe sama4. gobhAnasiDAmo:153 sabhAe NaM suhammAe aDayAlIsaM gomANasiyAsAhassIo paNNattAo, jahA maNoguliyA jAvaNAgadaMtayA / tesuNaM NAgadaMtaesu bahave rayayAmayA sikkagA pnnnnttaa| tesu NaM rayayAmaesu sikkagesu bahave veruliyAmaio dhUvaghaDiyAo paNNattAo / tAo NaM dhUvaghaDiyAo kAlAgurupavara jAva ciTThati / bhAvArtha:-te sudhasimAma mAlIsa 12(48,000) gomAnasipI- subhe suI zaya tevI zayyAo che. manogulikAothI nAgadatA paryatanuM sarva varNana pUrvavat samajavuM. te gomAnasikAonI nAgadetAo upara rajatamaya zIkA laTake che. te rajatamaya zIkAomAM veryaratnothI nirmita dhUpaghaTikAo (dhUpapAtra) che. te dhUpapAtramAMthI sugaMdhamaya kAlAguru Adino dhUpa comera mahekI rahyo che. mANavaka cetyastaMbha:154 sabhAe NaM suhammAe aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte jAva maNIhiM uvasobhie maNiphAso ya ulloyo ya / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe, ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA-solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM, aTTha joyaNAiM bAhalleNaM, savvamaNimayA jAva paDirUvA / bhAvArtha - te sudharma sabhAmAM ramaNIya evo samatala bhUmibhAga che. temAM maNio jaDelA hovAthI te atyaMta suzobhita lAge che. te maNionA spardhAdi vagere temaja caMdaravA paryatanuM varNana pUrvavatu jANavuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva, | 78 te samatalabhUmi bhAganI vaccovacca soLa yojana lAMbI-pahoLI, ATha yojana jADI, maNimaya, svaccha ane ramaNIya evI eka maNipIThikA che. 155 tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM, ettha NaM mANavae ceiekhaMbhe paNNatte- sarTi joyaNAI uDTuM uccatteNaM, joyaNaM uvveheNaM, joyaNaM vikkhaMbheNaM, aDayAlIsaMsie, aDayAlIsai koDIe aDayAlIsai viggahie sesaM jahA mahiMdajjhayassa / mANavagassa NaM ceiyakhaMbhassa uvariM bArasa joyaNAI ogAhettA, heTThAvi bArasa joyaNAI vajjettA, majjhe chattIsae joyaNesu, ettha NaM bahave suvaNNarUppamayA phalagA paNNattA / tesu NaM suvaNNaruppamaesu phalaesu bahave vairAmayA NAgadaMtA paNNattA / tesu NaM vairAmaesu NAgadatesu bahave rayayAmayA sikkagA paNNattA / tesu NaM rayayAmaesa sikkaesu bahave vairAmayA golavaTTasamuggayA paNNattA / tesu NaM vayarAmaesu golavaTTasamuggaesubahave jiNasakahAo saMNikkhittAo ciTThati / tAo NaM sUriyAbhassa devassa aNNesiM ca bahUNaM devANa ya devINa ya accaNijjAo jAva pjjuvaasnnijjaao| mANavagassa ceiyakhabhassa uvariM aTTha maMgalagA, jhayA, chattAicchattA / bhAvArtha:- te maNipIThikAnI upara eka mANavaka nAmano caityastaMbha che. te mANavaka caityastaMbha sATha yojana UMco, eka yojana jamInamAM UMDo, eka yojana pahoLo tathA aDatAlIza khUNAvALo, aDatALIza ghA2(pAsa)o cha. tenuzeSa vAni bhaIndra 54nI samAna che. te caityastaMbhamAM upara tathA nIcenA 12-12 yojana choDIne vaccenA chatrIsa yojana jeTalA bhAgamAM aneka sonA-rUpAnA pATIyA che. te sonArUpAnA pATiyA upara aneka vajamayI nAgadetAo(khIMTIo) che ane vajamaNI nAgadetAo upara aneka cAMdInA zIkAo che ane cAMdInA te zIkAomAM vijayI aneka goLa DabbIo che ane te DabbIomAM aneka jinaasthio che. sUryAbhadeva ane bIjA aneka devI-devIo mATe te arcanIya yAvata paryapAsanIya che. mANavaka nAmanA te caityastaMbha upara ATha-ATha maMgala, dhvajAo tathA chatrAtichatra zobhI rahyA che. haiva-zayyA:156 tassa mANavagassa ceiyakhaMbhassa purathimeNaM, ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA aTTha joyaNAI AyamavikkhaMbheNaM, cattAri joyaNAI bAhalleNaM, savvamaNimaI acchA jAva pddiruuvaa| tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM, ettha NaM mahege sIhAsaNe paNNatte- sIhAsaNavaNNao sprivaaro| bhAvArtha :- mANavaka nAmanA caitya staMbhanA pUrva dibhAgamAM ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, sarva maNimaya, svaccha bhAvatu ramaNIya evI eka moTI maNipIThikA che. tenA upara pAdapIThAdi sahita eka moTuM siMhAsana che. te siMhAsananuM varNana pUrvavatu(vimAnanA siMhAsana varNanavatu) samajavuM. 157 tassa NaM mANavagassa ceiyakhaMbhassa paccatthimeNaM, ettha NaM mahegA maNipeDhiyA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 80 zrI zayapaNIya sUtra paNNattA-aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM, cattAri joyaNAI bAhalleNaM, savvamaNimayA acchA jAva pddiruuvaa| tIse NaM maNipaDhiyAe uvariM, ettha NaM mahege devasayaNijje paNNatte / bhAvArtha :- mANavaka nAmanA caityastaMbhanA pazcima dibhAgamAM ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, sarva maNimaya svaccha bhAvata manohara evI eka moTI maNipIThikA che. tenA upara eka bhoTI, 2bhaeIya hevazayyA che. 158 tassaNaM devasayaNijjassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte.taMjahA- NANAmaNimayA paDipAyA, sovaNiyA pAyA, NANAmaNimayAiM pAyasIsagAI, jaMbUNayAmayAiM gattagAI, vairAmayA saMdhI, NANAmaNimae vicce, rayayAmaI tUlI, lohiyakkhamayA bibboyaNA, tavaNijjayamayA gNddovhaannyaa| se NaM sayaNijje sAliMgaNavaTTie ubhao bibboyaNaM duhao uNNatte, majjhe NayagaMbhIre gaMgApuliNavAluyA uddAlasAlisae, suviraiyarayattANe oyaviyakhomadugullapaTTa paDicchAyaNe rattaMsuyasabue suramme AINaga-rUya bUra-NavaNIyatUlaphAse jAva pddiruuve| bhAvArtha:- te devazayAnuM varNana A pramANe che- te devazayyAnA paDavAyA(pAyA nIce mUkAto lAkaDAno TukaDo) sonAnA, pAyA maNinA ane pAyAnA kAMgarA aneka prakAranA maNionA che. tenA gAtra(Iso-pAyAne joDatA lAMbA lAkaDA ane upaLA- mAthA ke pAMgata pAsenA lAkaDA) jaMbUnadamaya(lAla) suvarNanA che. tenI sAMdha vajaratnamaya che. tenA vANa(Dholiyo bharavAmAM vaparAtI pATI) vividha maNimaya, taLAI-gAdaluM, rajatamaya, ozikA lohitAkSa ratnanA ane gaMDopadhAnikA-takiyA tapanIya suvarNanA che. te devazayyA baMne bAju AlaMbanayukta che. temAM gAdalA che. baMne bAju takiyA rAkhelA hovAthI te devazayyA baMne bAjuthI UMcI ane vaccethI DhaLatI, UMDI che. jema gaMgA kinArAnI retImAM paga mUkatA paga aMdara sarakI jAya tema A devazayyAmAM besatA, te nIce namI jAya tevI che. te gAdalA upara rajastrANa- ochADa che. tenA upara kSomadukULa(rU ane rezama AdithI mizrita cAdara) bichAvelI che, te raktAMzuka- lAlasUtathI DhaMkAyelI che, teno sparza - carma, rU, bUra, mAkhaNa ane AkaDAnA rU jevo sukomaLa che yAvata manohara che. sudharmA sabhAnuM zastrAgAra :159 tassa NaM devasayaNijjassa uttarapurathimeNaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA-aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNa, cattAri joyaNAI bAhalleNaM, savvamaNimayA jaavpddiruuvaa| tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM, ettha NaM mahege khuDDae mahiMdajjhae paNNatte- saddhi joyaNAI uDTuM uccatteNaM, addhakosaM uvveheNaM, addhakosaM vikkhaMbheNa vairAmayA vaTTalaTThasaThiya-susiliTTha jAva paDirUvA / uvariM aTThaTTha maMgalagA, jhayA chattAichattA / bhAvArtha:- te devazayyAnA IzAna khUNAnA dibhAgamAM ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, maNimaya, ramaNIya evI eka moTI maNipIThikA che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva te maNipIThikA upara sATha yojana UMco ardhagAu UMDo ane ardhagAu pahoLo eka vizALa kSullaka mAhendra dhvaja laherAI rahyo che. te dhvaja vajramaya goLa, lIsA, kamanIya, mulAyama, cakacakatA daMDa upara supratiSThita yAvat atyaMta manohara che. te kSullaka mAhendra dhvajanI upara aSTa maMgala, anya dhvajA te tathA chatrAtichatra suzobhita lAge che. 81 160 tassa NaM khuDDAgamahiMdajjhayassa paccatthimeNaM, etthaM NaM sUriyAbhassa devassa mahaM ege coppAle NAma paharaNakose paNNatte- savvavairAmae acche jAva paDirUve / tattha NaM sUriyAbhassa devassa phaliharayaNa-khagga-gayA- dhaNuppamuhA bahave paharaNarayaNA saMNikkhittA ciTThati-ujjalA, NisiyA, sutikkhadhArA jAva paDirUvA / sabhAe NaM suhammAe uvariM aTThaTThamaMgalagA jhayA chattAichattA / bhAvArtha :- te nAnA mAhendra dhvajanA pazcima digbAgamAM sUryAbhadevano 'coppALa' nAmano eka moTo praharaNakoza-zastra bhaMDAra che. te sarva ratnamaya che tathA ramaNIya che. te zastra bhaMDAramAM ratnanI talavAro, gadAo, dhanuSya-bANo vagere astra-zastro saMgRhita che. surakSita rAkhavAmAM AvelA sUryAbhadevanA A astra-zastro ujjavaLa, pANIdAra, dhAradAra, camakIlA ane vizeSa tejavALA che. sudharmA sabhAno uparIbhAga aSTa maMgala, dhvajA, chatrAtichatrathI suzobhita che. siddhAyatana : |161 sabhAe NaM suhammAe uttarapuratthimeNaM ettha NaM mahege siddhAyataNe paNNatte egaM joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAiM vikkhaMbheNaM, bAvattariM joyaNAI uDDuM uccatteNaM, sabhAgamaeNaM jAva gomANasiyAo, bhUmibhAgA, ulloyA taheva / bhAvArtha:- te sudharmA sabhAnA IzAna koNamAM so yojana lAMbu, pacAsa yojana pahoLuM, boMtera yojana UMcuM evuM eka siddhAyatana che. A siddhAyatananI saMpUrNa zobhA sudharmA sabhA jevI ja samajavI. te siddhAyatananI gomAnasikAo, teno bhUmibhAga tathA caMdaravA AdinuM varNana sudharmasabhAnI samAna ja che arthAt sudharmAsabhAnI jemaja pUrva, dakSiNa, uttara traNa dizAmAM traNa dvAra, pratyeka dvAranI AgaLa kramazaH bhujamaMDapa, prekSAgRhamaMDapa, yaityastUpa, yaityavRkSa, bhAhendradhva4, naMhApuSDa rilI, manogusiGAyo bhane gomAnasikAo che. [tassa NaM siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA - solasa joyaNAiM AyAmavikkhaMbheNaM aTTha joyaNAiM bAhalleNaM / tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM ettha mahege devacchaMdae paNNatte- solasa joyaNAI AyAmavikkhabheNaM, sAiregAI solasa joyaNAI uDDa uccatteNaM, savvarayaNAmae jAva paDirUve / ettha NaM aTThasayaM jiNapaDimANaM jiNussehappamANamittANaM saNNikkhittaM saMciTThai / tAsi NaM jiNapaDimANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taM jahA- tavaNijjamayA hatthatalapAyatalA, aMkAmayAI NakkhAiM aMtolohiyakkhapaDisegAI kaNagAmaIo jaMghAo, kaNagAmayA jANU, kaNagAmayA urU, kaNagAmaIo gAyalaTThIo, tavaNijjamayAo NAbhIo, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 82 zrI zayapaNeNIya sUtra riTThAmaIo romarAIo, tavaNijjamayA cucuyA, tavaNijjamayA sirivacchA silappavAlamayA oTThA, phAliyAmayA datA, tavaNijjamaIo jIhAo, tavaNijjamayA tAluyA, kaNagAmaIo NAsigAo aMtolohiyakkhapaDisegAo, aMkAmayANi acchINi aMtolohiyakkha paDisegANi riTThAmaIo tArAo riTAmayANi acchipattANi, riTThAmaIo bhamuhAo, kaNagAmayA kavolA, kaNagAmayA savaNA, kaNagAmaIo NiDAlapaTTiyAo, vairAmaIo sIsaghaDIo, tavaNijjamaIo kesaMtakesabhUmio, riTThAmayA uvrimuddhyaa| tAsi NaM jiNapaDimANaM piTuo patteyaM patteyaM chattadhAragapaDimAo pnnnnttaao| tAo NaM chattadhAragapaDimAo hima rayaya kuMdeMduppagAsAI, sakoraMTa-malladAmadhavalAI AyavattAI salIla dhAremANIo dhAremANIo ciTThati / tAsi Na jiNapaDimANaM ubhao pAse patteyaM patteyaM cAmaradhAraga paDimAo paNNattAo / tAo NaM cAmara dhAraga paDimAo caMdappahavairaveruliya-NANAmaNirayaNa-khaciyacittadaMDAo suhamarayaya dIhavAlAo saMkhakakuMda-dagaraya amayamahiya pheNapuMja saNNikAsAo dhavalAo cAmarAo salIlaM dhAremANIo citttthti| tAsi NaM jiNapaDimANaM purao do-do NAgapaDimAo jakkhapaDimAo, bhUyapaDimAo, kuMDadhArapaDimAo savvarayaNAmaIo acchAo jAva ciTThati / / . tAsi NaM jiNapaDimANaM purao aTThasayaM ghaMTANaM, aTThasayaM caMdaNakalasANaM, aTThasayaM bhiMgArANaM evaM AyaMsANaM, thAlANaM, pAINaM, supaiTThANa, maNoguliyANaM vAyakaragANaM, cittagarANaM rayaNakaraMDagANaM, hayakaMThANaM jAva aMjaNasamuggANaM aTThasaya jhayANa, aTThasayaM dhUvakaDucchuyANa saNNikkhitta ciTThati / tassa NaM siddhAyataNassa uvariM aTThamaMgalayA jhayA chattAicchattA vaNNao / ] (te siddhAyatananI barobara madhyamAM soLa yojana lAMbI-pahoLI ane ATha yojana jADI eka vizALa maNipIThikA(oTalo) che. te maNipIThikA upara soLa yojana lAMba-pahoLuM ane sAdhika soLa yojana UMcuM, saMpUrNapaNe maNimaya yAvatuM manohara devacchedaka(Asana vizeSa) che. tenA upara jinanI avagAhanA(UMcAI) jeTalI avagAhanAvALI 108 jinapratimAo sthApita che. te jinapratimAonuM varNana A pramANe che- te pratimAonI hatheLIo ane paganA taLiyAM tapanIya(lAlImAyukta) suvarNanA che; nakha lohitAkSaratna jaDela aMke ratnamaya che; jAMgha, ghUMTaNa, piMDI ane dehalatA-zarIra kanakamaya che; nAbhi tapanIya suvarNamaya; romarAI riSTa ratnamaya; cuka(stananI 31231) ane zrIvatsa(vakSaHsthala 52nu thita) tapanIya suvAbhiyacha; Doha pravAsamaya(en) chetapati sphaTikamaya; jIbha ane tALavuM tapanIya suvarNamaya che; nAsikA lohitAkSaratna jaDelA suvarNamaya che; AMkha lohitAkSa ratna jaDela aMkaratnamaya; kIkI, pAMpaNa ane bhramara(ne) riSTharatnamaya; gAla, kAna ane kapALa kanakamaya che; zIrSaghaTikA(khoparI) vajaratnamaya; kazAMta arthAt kezano mULabhAga(vALa Uge che te tvacA) tapanIya suvarNamaya ane keza riSTa ratnamaya che. te pratyeka jina pratimAonI pAchaLa eka-eka chatradhArI pratimA che. hima, cAMdI, kuMdapuSpa ane caMdra jevI prabhAvALA, koraMTa puSpanI mALAothI yukta, zveta chatrone hAthamAM dhAraNa karI, lIlApUrvaka te chatradhArI pratimAo UbhI che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 83 | te pratyeka jinapratimAonI baMne bAjue eka-eka cAmaradhArI pratimAo che. pota-potAnA hAthamAM vividha maNiratnothI khacita caMdrakAMta, vaja ane vairtha maNionI DAMDIvALA; rajata jevA zveta, pAtaLA lAMbAvALavALA; aMtaratna, kaMdapuSpa, jalabindu, rajata ane maMthana karavAthI utpanna amRtanA phINa jevA zveta cAmarone dhAraNa karI ane lIlApUrvaka vijatI te cAmaradhArI pratimAo UbhI che. te jinapratimAonI AgaLa sarva ratnamayI. nirmaLa yAvata manohara be-be nAgapratimAo, be-be yakSa pratimAo, be-be bhUta pratimAo ane be-be kuMDa(pAtra vizeSa) dhAraka pratimAo UbhI che. te jinapratimAonI AgaLa ekaso ATha-ekaso ATha ghaMTAo, caMdanakaLazo, bhRgAMro, darpaNo, thALo, pAtro, supratiSThAno, manogulikAo, vAtakArako, citrakArako, ratnakaraMDiyAo, azvakaMThothI vRSabhakaMTho sudhInA kaMTha sudhInA caherAo, puSpa caMgerIthI morapIMcha caMgerI sudhInI chAbaDIo, puSpapaTalo, tela samudga(telanApAtra)thI aMjana samuga sudhInA pAtra vizeSo, ekaso ATha dhvajAo, ekaso ATha dhUpadAnIo che. siddhAyatananI uparano bhAga ATha-ATha maMgala, dhvajA ane chatrAtichatrathI zobhita che. nodha:- keTalAka kAraNosara A pATha prakSipta hoya tema jaNAya che. yathA- (1) pratimAmAM ke citramAM zarIranI bahAra dekhAtA bhAgonuM ja varNana hoya. pratimAmAM jIbha, tALavuM, dAMta, khopaDI vagere avayavo saMbhavita nathI. prastuta pAThamAM jinapratimAnAM nahIM dekhAtAM jIbha, tALavuM, dAMta vagere aMgonuM varNana che. (2) aupapAtikAdi Agama sutromAM jyAM jinezvara bhagavAnanA dehanuM varNana che tyAM te varNanamastakathI zarU thAya che. prastutamAM jinapratimAnA varNanamAM pagathI zarU thatuM varNana che. AvI varNana paddhati kAmadevAdinA varNanamAM jovA maLe che. (3) bhavanapati jAtinA nAgadeva ane vyaMtara jAtinA yakSadeva karatAMvamAnika jAtinA sUryAbhadeva ane sUryAbhavimAnavAsI anya devo mahaddhika che. mahaddhikadevonA vimAnamAM alpaddhika nAgadevanI pratimA asthAnIya che. vaLI jinapratimAnI AgaLa vaimAnikadevo, nAga, yakSa pratimA zA mATe mUke? teno koI uttara nathI. (4) kAmavijetA jinezvara bhagavAnanI pratimA AgaLa telanA pAtra, hIMgaLo, sugaMdhI cUrNa vagere kAmavardhaka, kAmapoSaka dravyonA pAtra anucita jaNAya che. (5) jinapaDimAo 108nI saMkhyAmAM hovAno koI meLa thato nathI. lokamAM utkRSTa tIrthakara 160 ke 170 hoya che. bharata-eravata kSetramAM tIrthakara 24-24 hoya che. (6) jinezvara devanA varNanamAM caka(stananI DIMTaDI)nuM kathana nathI. prastutamAM tenuM kathana che. (7) jinapratimAnI AgaLa sthita ghaTa kaLaza vagerenI vacana vibhaktimAM paNa taphAvata che. bahuvacananA badale ekavacanano (viDa) vagere prayoga che. te ja rIte kaMTA, tAraM vagere zabdomAM prathama vibhaktinA badale SaSThI vibhaktino prayoga che te paNa saMgata nathI. uparokata kAraNono vicAra karatAM A pATha pAchaLathI umeravAmAM Avyo hoya, tema jaNAya che. tethI A pAThane kauMsamAM rAkhyo che.) upapAta sabhA:162 tassa NaM siddhAyataNassa uttarapurasthimeNaM, ettha NaM mahegA uvavAyasabhA paNNattA, jahA subhAe suhammAe taheva jAva maNipeDhiyA aTTha joyaNAI, devasayaNijjaM taheva saLavaLa, a6 mata IT, phayA, chattAchattA | bhAvArtha :- siddhAyatananA IzAnakoNamAM sudharmAsabhA jevI ja eka vizALa upapAta sabhA che. te upapAta sabhAnI vaccovacca ATha yojana lAMbI-pahoLI eka maNipIThikA che. sudharmA sabhAnI devazayyA jevI ja ahIM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra devazayyA che yAvat te upapAta sabhAno uparano bhAga ATha-ATha maMgala, dhvajA, chatrAtichatrathI zobhI rahyo che. 163 tIse NaM uvavayAsabhAe uttarapuratthimeNaM, ettha NaM mahege harae paNNatte- egaM joyaNasayaM AyAmeNaM, paNNAsaM joyaNAiM vikkhaMbheNaM dasa joyaNAiM uvveheNaM, taheva / seNaM hara gAe paumavaraveiyAe egeNa vaNasaMDeNa savvao samaMtA saMparikkhitte / tassa NaM harayassa tidisaM tisovANapaDirUvagA paNNattA / 4 bhAvArtha :- te upapAta sabhAnA IzAnakoNamAM so yojana lAMbo, pacAsa yojana pahoLo ane dasa yojana UMDo eka dharo(hRda) che. tenuM varNana pUrvavat jANavuM. te hRda cAre bAjuthI eka padmavaravedikA ane eka vanakhaMDathI gherAyelo che. te hadanI traNe dizAmAM manohara evI trisopAna zreNI che. abhiSeka sabhA : 164 tassaM NaM harayassa uttarapuratthimeNaM ettha NaM mahegA abhisegasabhA paNNattA / suhammAgamaeNaM jAva gomANasiyAo / maNipeDhiyA sIhAsaNaM saparivAraM jAva dAmA ciTThati / tattha NaM sUriyAbhassa devassa subahu abhiseyabhaMDe saMNikkhitte ciTTha / aTThaTTha maMgalagA taheva / bhAvArtha:- te hRdanA IzAnakoNamAM sudharmA sabhA jevI ja eka vizALa abhiSeka sabhA che. sudharmAsabhAnI jema ja A abhiSeka sabhAnuM varNana che, jemAM gomAnasikAo, maNipIThikA ane saparivAra siMhAsana che yAvat motIonI mALAo laTakI rahI che. temAM kaLaza Adi aneka prakAranI abhiSeka sAmagrI hoya che. te abhiSeka sabhAno uparI bhAga ATha-ATha maMgala, dhvajAo ane chatrAtichatrathI suzobhita che. alaMkArasabhA: | 165 tIse NaM abhisegasabhAe uttarapuratthimeNaM, ettha NaM mahegA alaMkAriyasabhA paNNattA / jahA sabhA suhammA maNipeDhiyA aTTha joyaNAI, sIhAsaNaM saparivAraM / tattha NaM sUriyAbhassa devassa subahu alaMkAriyabhaMDe saMNikkhitte ciTThati / sesaM taheva / bhAvArtha:- te abhiSeka sabhAnA IzAnakoNamAM sudharmAsabhA jevI ja eka alaMkArasabhA che. sudharmAsabhAnI jema ja te alaMkArasabhAnI vaccovaca maNipIThikA che, tyAM saparivAra siMhAsano sthita che. te alaMkAra sabhAmAM sUryAbhadevanA alaMkAranI sAmagrI--AbhUSaNAdi hoya che. vyavasAyasabhA: 166 tIse NaM alaMkAriyasabhAe uttarapuratthimeNaM, ettha NaM mahegA vavasAyasabhA paNNattA / i jahA uvavAyasabhA jAva maNipeDhiyA sIhAsaNaM saparivAraM sesaM taheva / bhAvArtha:- te alaMkArasabhAnA IzAnakoNamAM sudharmAsabhA jevI ja maNipIThikA, saparivAra siMhAsanAdithI yukta eka vizALa vyavasAyasabhA che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva _. [ 85 ] 167 tattha NaM sUriyAbhassa devassa, ettha mahege potthayarayaNe saNNikkhitte ciTThai / tassa NaM potthayarayaNassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taM jahA- rayaNAmayAI pattagAiM riTThamaIo kaMbiAo, tavaNijjamae dore, NANAmaNimae gaMThI, veruliyamae lippAsaNe, riTThAmae chaMdaNe, tavaNijjamaI saMkalA, riTThAmaI masI, vairAmaI lehaNI, riTThAmayAiM akkharAI, dhammie lekkhe / vavasAyasabhAe NaM uvari aTThaTThamaMgalagA / tIse NaM vavasAyasabhAe uttara- puratthimeNaM, ettha NaM NaMdA pukkhariNI paNNattA hrysrisaa| tIse NaM NaMdAe pukkhariNIe uttarapurathimeNaM mahege balipIDhe paNNatte savvarayaNAmae acche jAva paDirUve / bhAvArtha:- te vyavasAya sabhAmAM sUryAbhadevanuM eka moTuM pustaka ratna che. te pustaka ratnanuM varNana A pramANe che- te pustakanA pAnA ratnamaya che, pUMThA riSTa ratnamaya che, dorA suvarNamaya che, vividha maNimaya gAMTho che, vairya ratnamaya khaDiyo che, riSTa ratnamaya tenuM DhAMkaNuM che, tapanIya suvarNanI tenI zRMkhalA(sAMkaLa) che, riSTa ratnamayI zAhI che, vajaratnanI kalama che ane riSTa ratnamaya akSaro che. temAM dhArmika lekha lakhelA che. te vyavasAyasabhAno uparI bhAga ATha-ATha maMgalAdithI zobhI rahyo che. te vyavasAya sabhAnA IzAnakoNamAM upapAta sabhAnA hRda jevI eka naMdApuSkariNI che. te naMdApuSkariNInA IzAnakoNamAM saMpUrNa ratnamaya tathA ramaNIya evI eka vizALa balipITha(Asana vizeSa) che. sUryAbhadevanI devarUpe utpatti - 168 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sUriyAbhe deve sUriyAbhe vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjasi devadUsaMtarie aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettIe ogAhaNAe uvavaNNe / tae NaM se sUriyAbhe deve ahuNovavaNNamittae ceva samANe paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gacchai, taM jahA- AhArapajjattIe sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe ANapANapajjattIe bhAsamaNapajjattIe / bhAvArtha :- kALe cothA ArAnA aMtimakALamAM, te samaye-sUryAbhadevanA upapAta-utpatti samaye sUryAbhavimAnanI upapAtasabhAnI devadUSyathI DhaMkAyelI devazayyAmAM sUryAbhadeva aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI avagAhanAe utpanna thayA. tyAra pachI tatkAla utpanna thayelA sUryAbhadeva (1) AhAra paryApti (2) zarIra paryApti (3) indriya paryApti (4) zvAsozvAsa paryApti ane (5) bhASA-mana paryApti, A pAMca prakAranI paryAptithI paryApta bhAvane prApta thayA. vivecana :pavitA paNads :- pAMca prakAranI paryApti. jIvanI AhArAdi grahaNa karavAnI ane te te rUpe pariNata karavAnI zaktine paryApti kahe che. paryApti cha che. koI paNa yoni-utpattisthAnamAM utpanna thayelo jIva aMtarmuhUrtamAM svayogya paryAptine pUrNa kare che arthAt AhArAdi grahaNa-pariNata karavAnI zaktithI paripUrNa thaI jAya che. te cha paryApti A pramANe che- (1) AhAranA pulo arthAt zarIra yogya pagalone grahaNa karavAnI ane te rUpe pariNAvavAnI zaktine AhAra paryApti kahe che. (2) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra grahaNa karelA AhArane zarIrarUpe pariNata karavAnI zaktine zarIra paryApti kahe che. (3) zarIrarUpe pariNata thayelA pudgalone indriyarUpe pariNata karavAnI zaktine indriya paryApti kahe che. (4) zvAsocchvAsa yogya pudgalone grahaNa karI zvAsarUpe pariNata karavAnI zaktine zvAsocchvAsa paryApti kahe che. (5) bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karI, bhASArUpe pariNamAvI bhASArUpe mUkavA arthAt bolavAnI zaktine bhASA paryApti kahe che. (6) manovargaNAnA pudgalone grahaNa karI, manarUpe pariNamAvI vicAra karavAnI zaktine manaparyApti kahe che. tatkAla utpanna thayelo jIva A cha prakAranI zaktimAMthI svayogya zaktione pUrNapaNe meLavI le tyAre te paryApta kahevAya che. 87 devo bhASA paryApti ane manaparyAptine eka sAthe pUrNa kare che. A baMne prakAranI zakti eka sAthe prApta thatI hovAthI AgamomAM devo mATe pAMca paryAptionuM vidhAna che. hRtya vicAra : nRtya saMketa : 169 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gayassa samANassa imeyArUve ajjhatthie ciMtie patthie maNogae saMkappe samupajjitthA - kiM me puvvi karaNijjaM ? kiM me pacchA karaNijjaM ? kiM me puvvi seyaM ? kiM me pacchA seyaM ? kiM me puvviM pi pacchA vi hiyAe suhAe khamAe NisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai ? bhAvArtha :- tyAra pachI pAMca prakAranI paryAptithI paryApta banelA te sUryAbhadevane AMtarika, ciMtita, prArthita, manogata vicAra utpanna thayo ke ahIM mAruM prathama kartavya-kArya zuM haze ?tyAra pachI mAre niraMtara zuM karavAnuM haze ? pahelAM ane pachI mArA mATe zuM karavuM zreyakArI thaze ? pahelAM ke pachI kayu kArya mArA mATe hitakArI, sukhakArI, kSemakArI, kalyANakArI ane paraMparAe zubhAnubaMdhakArI thaze ? 170 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavaNNagA devA sUriyAbhassa devassa imeyArUvaM ajjhatthiyaM ciMtiyaM patthiyaM maNogaya-saMkappaM samuppaNNaM samabhijANittA jeNeva sUriyA deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jaeNaM vijaeNaM vaddhArveti, vaddhAvettA evaM vayAsIevaM khalu devANuppiyANaM sUriyAbhe vimANe [ siddhAyataNaMsi jiNapaDimANaM jiNussehapamANamettANaM aTThasayaM saNNi- khittaM ciTThati; ] sabhAe NaM suhammAe mANavae ceie khaMbhe, vairAmaesu golavaTTasamuggaesu bahUo jiNasakahAo saNNikhittAo ciTThati; tAo NaM devANuppiyANaM aNNesiM ca bahUNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya accaNijjAo vaMdaNijjAo pUyaNijjAo mANaNijjAo sakkAraNijjAo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsaNijjAo / taM eyaNNaM devANuppiyANaM puvvi karaNijjaM, taM eyaNNaM devANuppiyANaM pacchA karaNijjaM, taM eyaNNaM devANuppiyANaM puvvi seyaM, taM eyaNNaM devANuppiyANaM pacchA seyaM, taM eyaNNaM devANuppiyANaM puvviM pi pacchA vi hiyAe suhAe khamAe nisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissa / I bhAvArtha :- sUryAbhadeve A pramANe vicAra karyo, tyAM turata ja temanI sAmAnika sabhAnA devo, temanA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva | 87 | manogata vicArone jANIne temanI sevAmAM hAjara thayA ane hAtha joDI AvartanapUrvaka aMjalIne mastaka para sthApIne"jayathAo-vijaya thAo", A zabdothI abhivAdana karIne sUryAbhadevane A pramANe kahyuM he devAnupriya ! ApanA A sUryAbhavimAnanA(siddhAyatanamAM jinanI UMcAI jeTalI UMcI evI ekaso ATha jinapratimAo birAjIta che) sudharmAsabhAnA mANavakacaitya staMbha upara vajamaya goLa DabbImAM jinanA asthio rAkhelA che. te Apane mATe ane amArA sahu mATe arcanIya tathA upAsanIya che. tenI paryApAsanA karavI, te Apa devAnupriyanuM prathama kartavya che. pachI paNa niraMtara karavA yogya te ja kArya che. pahelA ke pachI te ja kArya Apa devAnupriya mATe zreyakArI che. pahelA ke pachI te ja kArya Apa devAnupriya mATe hitakArI, sukhakArI, kSemakArI, kalyANakArI ane paraMparAe zubhabaMdhAnukArI che. 171 tae NaM se sUriyAbhe deve tesiM sAmANiyaparisovavaNNagANaM devANaM aMtie eyamaDhaM soccA Nisamma haTThataTTa cittamANadie pIimaNe parasomaNassie harisavasavisappamANa hiyaesayaNijjAo abbhadei, abbhaTaThettA uvavAyasabhAo parathimilleNaM dAreNaM niggacchai, NigacchittA jeNeva harae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA harayaM aNupayAhiNIkaremANe purathimilleNaM toraNeNaM aNupavisai, aNupavisittA purathimilleNaM tisovANa-paDirUvaeNaM paccoruhai, paccoruhittA jalAvagAhaM karei, karettA jalamajjaNaM karei, karettA jalakiDDa karei, karettA jalAbhiseyaM karei, karettA Ayate cokkhe paramasUIbhUe harayAo paccottarittA jeNeva abhiseyasabhA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA abhiseyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe khisakhe ! bhAvArtha:- tyAra pachI sUryAbhadeva te sAmAnika pariSadanA devo pAsethI potAnA kRtya viSayaka sUcanA sAMbhaLIne harSita, saMtuSTi ane praphullita hRdayavALA thaI devazayyA parathI UbhA thayA ane upapAta sabhAnA pUrvI dvArathI bahAra nIkaLI hRda pAse AvIne, hRdane pradakSiNA pharIne, pUrvI toraNamAM pravezIne pUrvI trisopAna sIDI dvArA hRdamAM utaryA, pANImAM DUbakI mArIne snAna karyuM, jalakrIDA karI, atyaMta svaccha, parama zUcibhUta thaIne hadamAMthI bahAra nIkaLI, abhiSeka sabhA samIpe AvyA. tyArapachI abhiSeka sabhAne pradakSiNA karatAM tenA pUrvI dvArathI praveza karI tyAM rahelA zreSTha siMhAsana upara pUrvAbhimukha beThA. sUryAbhadevano janmAbhiSeka: indrAbhiSeka - 172 tae NaM sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovaNNagA devA Abhiogie deve saddArveti, saddAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho ! devANuppiyA ! sUriyAbhassa devassa mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM iMdAbhiseyaM uvaTThaveha / bhAvArtha:- tyAra pachI suryAbhadevanA sAmAnika pariSadanA devoe Abhiyogika(karmacArI) devone bolAvyA ane AjJA karI ke he devAnupriyo ! ApaNA svAmI A sUryAbhadevanA mahAarthavALA, mahAmUlyavAna ane mahApuruSane yogya indrAbhiSeka(janmAbhiSeka)nI sAmagrI taiyAra karo. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra 173 tae NaM te AbhiogiA devA sAmANiyaparisovavaNNehiM devehiM evaM vRttA samANA haTThatuTTha jAva viNaeNaM vayaNaM paDisurNeti, paDisuNittA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamaMti, avakkamittA veDavviyasamugdhAeNaM samohaNaMti jAva aTThasahassaM sovaNNiyANaM kalasANaM, aTThasahassaM ruppamayANaM kalasANaM, aTThasahassaM maNimayANaM kalasANaM, aTThasahassaM suvaNNaruppamayANaM kalasANaM, aTThasahassaM suvaNNamaNimayANaM kalasANaM, aTThasahassaM ruppamaNimayANaM kalasANaM, aTThasahassaM suvaNNaruppamaNimayANaM kalasANaM, aTThasahassaM bhomijjANaM kalasANaM, 88 evaM bhiMgArANaM AyaMsANaM thAlANaM pAINaM supaiTThANaM maNoguliyANaM vAyakaragANaM cittANaM rayaNakaraMDagANaM, pupphacaMgerINaM jAva lomahatthacaMgerINaM, pupphapaDalagANaM jAva lomahatthapaDalagANaM, sIhAsaNANaM chattANaM cAmarANaM, tellasamuggANaM jAva aMjaNasamuggANaM aTThasahassaM jhayANaM, aTThasahassaM dhUvakaDucchuyANaM viuvvaMti, viuvvittA te sAbhAvie ya veDavvie ya kalase ya jAva kaDucchue ya giNhaMti gihittA sUriyAbhAo vimANAo paDiNikkhamaMti, paDiNikkhamittA tAe ukkiTThAe turiyAe cavalAe jAva devagaIe tiriyamasaMkhejjANaM dIvasamuddANaM majjhamajjheNaM vIivayamANA-vIivayamANA jeNeva khIrodayasamudde teNeva uvAgacchaMti, uvAgaccha khIrodagaM giNhaMti, giNhittA jAI tatthuppalAI paumAI kumuyAiM NaliNAI subhagAI sogaMdhiyAiM poMDarIyAiM mahApoMDarIyAI sayapattAiM sahassapattAiM tAiM giNhaMti, giNhittA jeNeva pukkharodae samudde teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA pukkharodayaM gehaMti, geNhittA jAI tatthuppalAI jAva sahassapattAiM tAiM giNhaMti, giNhittA jeNeva samayakhette jeNeva bharaheravayAiM vAsAiM jeNeva mAgahavaradAmapabhAsAiM titthAI teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA titthodagaM geNhaMti, geNhittA titthamaTTiyaM geNhaMti, geNhittA jeNeva gaMgA-siMdhU- rattA-rattavaIo mahAnaIo teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA salilodagaM geNhaMti, geNhittA ubhaokUlamaTTiyaM geNhaMti, geNhittA jeNeva cullahimavaMta-sihari - vAsahara-pavvayA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare savvapupphe savvagaMdhe savvamalle savvosahi-siddhatthae giNhaMti, giNhittA jeNeva pauma-puMDarIyadahA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA dahodagaM geNhaMti, geNhittA jAIM tattha uppalAI jAva sahassapattAiM tAiM geNhaMti, geNhittA jeNeva hemavaya-heraNNavayAiM vAsAiM jeNeva rohiya-rohiyaMsa- suvaNNakUlarUppakUlAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA salilodagaM geNhaMti, geNhittA ubhaokUlamaTTiyaM giNhaMti, giNhittA jeNeva saddAvAI-viyaDAvAI vaTTaveyaDDhapavvayA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga : sUryAbhadeva teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare giNhaMti giNhittA / jeNeva mahAhimavaMta-ruppivAsaharapavvayA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare giNhaMti giNhittA / jeNeva mahApauma- mahApuMDarIyaddahA teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA dahodagaM uppalAI giNhaMti giNhittA / jeNeva harivAsarammagavAsAiM jeNeva hari-harikaMta-nara-nArikaMtAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA salilodagaM ubhaokUlamaTTiyaM giNhaMti giNhittA / jeNeva gaMdhAvAI mAlavaMtapariyAgA vaTTaveyaDDha-pavvayA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare giNhaMti giNhittA / jeNeva NisaDha-NIlavaMta-vAsaharapavvayA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare giNhaMti giNhittA / jeNeva tigicchakesari-ddahAo teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA dahodagaM, uppalAI giNhaMti giNhittA / 89 jeNeva puvvavidehAvaravidehavAsAiM jeNeva sItA-sItodAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA salilodagaM ubhaokUlamaTTiyaM giNhaMti gihittA / jeNeva savvacakkavaTTivijayA jeNeva savvamAgahavaradAmapabhAsAiM titthAiM teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA titthodagaM titthamaTTiyaM giNhaMti giNhittA / jeNeva savvaMtaraNaIo teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA salilodagaM ubhaokUlamaTTiyaM giNhaMti giNhittA / jeNeva savvavakkhArapavvayA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare giNhaMti gihittA / jeNeva maMdare pavvae jeNeva bhaddasAlavaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare savvapupphe savvagaMdhe savvamalle savvosahi-siddhatthae ya geNhaMti, geNhittA jeNeva NaMdaNavaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare jAva savvosahi- siddhatthae ya sarasaM ca gosIsacaMdaNaM giNhaMti, giNhittA jeNeva somaNasavaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare jAva savvosahisiddhatthae ya sarasaM ca gosIsacaMdaNaM, divvaM ca sumaNadAmaM giNhaMti, giNhittA jeNeva paMDagavaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA savvatUyare jAva savvosahisiddhatthae ya sarasaM ca gosIsacaMdaNaM, divvaM ca sumaNadAmaM daddara-malaya-sugaMdhiyagaMdhe givhaMti, giNhittA egao milAyaMti, milAittA tAe ukkiTThAe jAva jeNeva sohamme kappe jeNeva sUriyAbhe vimANe jeNeva abhiseyasabhA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jaeNaM vijaeNaM vaddhArveti, vaddhAvettA taM mahatthaM mahagghaM maharihaM viulaM iMdAbhiseyaM uvaTThati / bhAvArtha :- sAmAnika pariSadanA devonI AjJA sAMbhaLIne harSita-saMtuSTita thayelA te Abhiyogika Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 90 ] zrI zayapaNeNIya sUtra devoe vinayapUrvaka te AjJAno svIkAra karyo ane IzAnakoNavartI dibhAgamAM jaIne vaikriya samughAta karIne (1) 1008 suvarNamaya kaLazo (2) 1008 cAMdImaya kaLazo (3) 1008 maNimaya kaLazo (4) 1008 suvarNacAMdImaya (5) 1008 suvarNa maNimaya (6) 1008 cAMdI maNimaya (7) 1008 suvarNa cAMdI maNimaya (8) 1008 mATIma (1008 x 8 = 8064) kaLazonI racanA karI. te ja rIte 1000-1008 (1) jhArIo (2) darpaNa (3) thALo (4) rakAbI jevI tAMsaLIo (5) zRMgAranA sAdhano rAkhavAnI peTIo (6) vAtakArako-vIMjhaNAo (7) vividha prakAranA ratnonI peTIo (8) phUla, morapIMcha vagerenI caMgerIo(chAbaDIo) (9) phUlanA, morapIMchanA paTalako(gucchAo) (10) siMhAsano (11) chatro (12) cAmaro (13) telanA, aMjana vagerenA DabAo (14) dhvajAo (15) dhUpadAnIonI racanA karI.(A sarva vastuo 1008-1008nI saMkhyAmAM banAvI.) Abhiyogika devo svAbhAvika ane vikarvita kaLazothI dhUpadAnI sudhInI badhI vastuo grahaNa karIne, suryAbha vimAnamAMthI bahAra nIkaLIne, utkRSTa vegavALI gatie tirthAlokanA asaMkhyAta yojananuM kSetra pasAra karIne kSIra samudra samIpe AvIne teoe kSIrasamudranuM pANI tathA tyAMnA utpala, paDyo, kumuda,nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka ane hajAra pAMkhaDIvALA kamaLone grahaNa karyA. tyAra pachI teoe puSkarodaka samudra samIpe AvIne tyAMthI pANI, utpala yAvatu hajAra pAMkhaDIvALA kamaLo grahaNa karyA. tyAra pachI bharata-airAvatakSetramAM AvelA mAgadha, varadAma ane prabhAsa tIrtha samIpe AvIne pANI, mATI, tIrthodaka tathA tIrthadhUlIne grahaNa karyA. tyAra pachI gaMgA, siMdhu, raktA, raktavatI mahAnadIonA taTe AvIne teoe tyAMthI pANI ane baMne kinArAnI mATI grahaNa karyA. tyAra pachI cullahimavaMta, zikharI varSadhara parvata para AvIne teoe parvata uparathI sarva prakAranA tuvara-kaSAyelA padArtho, sarva prakAranA puSpo, sarva prakAranA sugaMdhita padArtho, sarva prakAranI mALAo, sarva prakAranI auSadhio ane sapheda sarasavo grahaNa karyA. tyAra pachI padmadraha ane puMDarIkadraha samIpe AvIne teoe tyAMnuM pANI, utpala kamaLa yAvatu hajArapAMkhaDIvALA kamaLo, grahaNa karyA. - tyAra pachI hemavaya-haraNyavatakSetranI rohitA, rohitAzA tathA suvarNakUlA, kUlA nadInA taTe AvIne teoe tyAMnuM pANI ane kinArAnI mATI grahaNa karI. tyAra pachI zabdApAti, vikaTApAti vRttavitADhaya parvata upara AvIne teoe tyAMnA sarva prakAranA tuvara-kaSAyelA padArtho tathA puSpo vagere grahaNa karyA. tyAra pachI mahAhimavaMta, rukmivarSadhara parvata upara AvIne teoe tyAMnA tuvarAdi grahaNa karyA. tyAra pachI mahApA, mahApuMDarIka draha samIpe AvIne teoe tyAMnuM pANI ane kamaLo grahaNa karyA. tyAra pachI harivAsa ane ramyakuvAsa kSetranI hariharikatA, narakatA-nArikatA mahAnadIonA taTe AvIne te nadIonuM pANI tathA baMne kinArAnI mATI Adine grahaNa karyA. tyAra pachI gaMdhApAtI, mAlyavaMta, vRttavaitADhaya parvata upara AvIne tyAMthI tuvara, puSpa, auSadhi, sarasavAdi grahaNa karyA. - tyAra pachI niSadha, nIlavaMta varSadhara parvata upara AvIne tyAMthI auSadhAdi grahaNa karyA. tyAra pachI tigiccha ane kesarI draha samIpe AvIne teoe tyAMthI pANI ane kamaLo grahaNa karyA. tyAra pachI pUrva ane pazcimI mahAvidehakSetranI sItA, sAtodA, mahAnadInA taTe AvIne tyAMthI pANI tathA baMne kinArAnI mATI Adine grahaNa karyA. tyAra pachI sarva cakravartI vijayanA sarva mAgadha, varadAma ane prabhAsa tIrtha samIpe AvIne tyAMthI tIrthodaka ane tIrthadhUlI grahaNa karyA. tyAra pachI sarva Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama vibhAgaH sUryAbhadeva [ 91 ] aMtara nadIonA taTe AvIne sarva aMtaranadIonuM pANI tathA kinArAnI mATI Adine grahaNa karyA. tyAra pachI vakSaskAra parvata upara AvIne tyAMnA sarva tuvarAdi padArtho grahaNa karyA. tyAra pachI meruparvatanA bhadrazAlavanamAM AvIne tyAMnA sarva prakAranA tuvara, sarva prakAranA puSpo, sarva prakAranA sugaMdhI padArtho, sarva prakAranI mALAo, sarva prakAranI auSadhio ane sapheda sarasava grahaNa karyA. tyAra pachI naMdanavanamAM AvIne tyAMnA tuvara, auSadhi, sarasava tathA tAjuM gozIrSa caMdana grahaNa karyuM. tyAra pachI somanasavanamAM AvIne tyAMnA tuvara, auSadhi, sarasava, tAjugazIrSa caMdana ane divya puSpamALAone grahaNa karyA. tyAra pachI paMDaka vanamAM AvIne tyAMnA tuvara, auSadhi, sarasava, gozIrSa caMdana tathA divya puSpamALAone grahaNa karyA. A sarva vastuo grahaNa karIne te badhA Abhiyogika devo eka sthAne bhegA thaIne potAnI utkRSTa devagatithI saudharmakalpanA suryAbhavimAnanI abhiSekasabhAmAM sUryAbhadeva pAse AvIne be hAtha joDI mastaka namAvI jaya-vijayanA zabdathI abhivAdana karI vividha sthAnethI lAvelI mahAarthavALI, mahAmUlyavAna, mahApuruSane yogya te indrAbhiSeka(mahAbhiSeka)nI vipula sAmagrI tyAM mUkI. 174 tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo, cattAri aggamahisIo saparivArAo, tiNNi parisAo, satta aNiyAo, satta aNiyAhivaiNo, solasa Ayarakkha devasAhassIo, aNNe vi bahave sUriyAbhavimANavAsiNo devA ya devIo ya tehiM sAbhAviehi ya veuvviehi ya varakamalapaiTThANehiM surabhivaravAripaDipuNNehiM caMdaNakayacaccaehiM Aviddha- kaMTheguNehiM paumuppalapihANehiM sukumAlakarayalapariggahie hiM aTThasahasseNaM sovaNNiyANaM kalasANaM jAva aTThasahasseNaM bhomijjANaM kalasANaM savvodaehiM savvamaTTiyAhiM savvatUyarehiM savvapupphehiM savvagaMdhehiM savvamallehi savvosahi-siddhatthaehiM ya savviDDhIe jAva NAiyaraveNaM mahayA-mahayA iMdAbhiseeNaM abhisiMcati / bhAvArtha :- abhiSeka yogya badhI sAmagrI AvI gayA pachI cAra hajAra sAmAnika devoe, parivAra sahita cAra agramahiSIoe, traNa pariSadanA deva-devIe, sAta senA ane sAta senAdhipatioe, soLa hajAra AtmarakSaka devoe tathA anya sUryAbhavimAnavAsI ghaNA deva-devIoe, te svAbhAvika ane vikarvita, zreSTha kamaLo para rAkhelA, sugaMdhI uttama prakAranA jaLathI paripUrNa, caMdanano lepa karelA, kAMThA upara maMgalarUpa nADAchaDI bAMdhelA, kamaLo temaja utpalothI DhaMkAyelA, sukumAra komaLa hastathI grahaNa karAyelA 1008 suvarNa kaLazo yAvatu 1008 mATInA kaLazothI tathA sarva prakAranA jaLa, sarva prakAranI mATI, sarva prakAranA kaSAyelA dravyo, sarva prakAranA puSpo, sarva prakAranA sugaMdhI dravyo, sarva prakaranI mALAo, sarva prakAranI auSadhio ane sapheda sarasavothI, Rddhi vaibhava sAthe vAjiMtronA dhvanipUrvaka sUryAbhadevano indrAbhiSeka (mahAbhiSeka) karyo. vivecana :ilAyaM :- indrAbhiSeka. prathama devalokanA 3ra lAkha vimAnanA adhipati indra zakrendra che. te 32 lAkha vimAnamAMthI pratyeka vimAnamAM tenA eka-eka adhipati deva hoya che. te sarva zakrendrane adhinastha hoya che. sUryAbhadeva suryAbhavimAnanA adhipati che. adhipati hovAnI apekSAe tenA adhipatipaNAnA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 abhiSekane sUtrakAre ahIM indrAbhiSeka kahela che. abhiSeka samayano devollAsaH zrI rAyapaseNIya sUtra 175 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa mahayA-mahayA iMdAbhisee vaTTamANe - appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM NaccodagaM NAimaTTiyaM paviralaphusiyarayareNuviNAsaNaM divvaM surabhi- gaMdhodagavAsaM vAsaMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM hayarayaM naTTharayaM bhaTTharayaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM AsiyasammajjiovalittaM sui-sammaTTha- ratthaMtarAvaNavIhiyaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM maMcAimaMcakaliyaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM NANAviharAgosiyajhayapaDAgAipaDAgamaMDiyaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM lAulloiyamahiyaM gosIsasarasarattacaMdaNadaddara- diNNapaMcaMgulitalaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM uvaciyacaMdaNakalasaM caMdaNa-ghaDasukayatoraNapaDiduvArade sabhAgaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimAnaM AsattosattaviulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM paMcavaNNasurabhi- mukkapupphapuMjovayArakaliyaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM kAlAguru-pavarakuMdurukka turukka- dhUvamaghamardheta-gaMdhuddhruyAbhirAmaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM sugaMdhagaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kareMti, appegaiyA devA hiraNNavAsaM vAsaMti, suvaNNa-vAsaM vAsaMti, rayaNavAsaM vAsaMti, vairavAsaM vAsaMti, puppaphavAsaM vAsaMti, phalavAsaM vAsaMti, mallavAsaM vAsaMti, gaMdhavAsaM vAsaMti, cuNNavAsaM vAsaMti, vatthavAsaM vAsaMti, AbharaNavAsaM vAsaMti, appegaiyA devA hiraNNavihiM bhAeMti, evaM - suvaNNavihiM rayaNavihiM pupphavihiM phalavihiM mallavihiM gaMdhavihiM cuNNavihiM vatthavihiM AbharaNavihiM bhAeMti, appegaiyA devA cauvvihaM vAittaM vAeMti- tataM vitataM ghaNaM susiraM, appegaiyA devA cauvvihaM geyaM gAyaMti, taM jahA- ukkhittAyaM pAyaMtAyaM maMdAyaM roiyAvasANaM, appegA devA duyaM naTTavihiM uvadaMseti, appegaiyA devA vilaMbiyaM NaTTavihi uvadaMseMti, appegaiyA devA duya-vilaMbiyaM NaTTavihiM uvadarseti, appegaiyA devA aMciyaM naTTavihiM uvadarseti, appegaiyA devA ribhiyaM naTTavihiM uvadarseti appegaiyA devA aMciyaribhiyaM naTTavihiM uvadaMseti, appegaiyA devA ArabhaDaM naTTavihiM uvadarseti, appegaiyA devA bholaM naTTavihiM uvadarseti, appegaiyA devA ArabhaGa-bhasolaM naTTavihiM uvadaMseMti, appeigayA devA uppayanivAyapasattaM saMkuciya-pasAriyaM riyAriyaM bhaMta-saMbhataM NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadarseti, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI | 3 appegaiyA devA cauvvihaM abhiNayaM abhiNayaMti, taM jahA- dilaiMtiyaM pADatiyaM sAmaNNaoviNivAiyaM logamajjhAvasANiyaM, ___ appegaiyA devA bukkAreMti, appegaiyA devA pIrNeti, appegaiyA lAseMti, appegaiyA taMDati; appegaiyA bukkAraiti, pIrNeti, lAsaMti, taMDavaiti / appegaiyA apphoDeti, appegaiyA vagaMti, appegaiyA tivaI chidaMti; appegaiyA apphorDeti, vaggaMti, tivaI chidati / appegaiyA hayahesiyaM kareMti, appegaiyA hatthigulagulAiyaM kareMti, appegaiyA rahaghaNaghaNAiyaM kareMti; appegaiyA hayahesiyaM, hatthigulagulAiyaM, rahaghaNaghaNAiyaM kareMti / appegaiyA ucchalaiMti, appegaiyA pocchaleMti, appegaiyA ukkiTTi kareMti; appegaiyA ucchaleti, pocchauMti, ukkiTTi kareMti / appegaiyA ovayaMti, appegaiyA uppayaMti, appegaiyA parivayaMti; appegaiyA tiNNi vi / appegaiyA sIhaNAyaM NayaMti, appegaiyA pAdadaddarayaM kareMti, appegaiyA bhUmicaveDaM dalayati; appegaiyA tiNNi vi / appegaiyA gajjati, appegaiyA vijjuyAyati, appegaiyA vAsaM vAsaMti; appegaiyA tiNNi vi kreNti| appegaiyA jalaMti, appegaiyA tavaMti, appegaiyA patati; appegaiyA tiNNi vi / ___ appegaiyA hakkAreMti, appegaiyA thukkAreMti, appegaiyA thakkAreMti, appegaiyA sAI sAiM nAmAiM sAheti; appegaiyA cattAri vi / appegaiyA devasaNNivAyaM kareMti, appegaiyA devujjoyaM kareMti, appegaiyA devukkaliyaM kareMti, appegaiyA devakahakahagaM kareMti, appegaiyA devaduhaduhagaM kareMti, appegaiyA celukkhevaM kareMti; appegaiyA devasaNNivAyaM, devujjoyaM, devukkaliyaM, devakahakahagaM, devaduhaduhagaM, celukkhevaM kareMti / - appegaiyA uppalahatthagayA jAva sahassapattahatthagayA, appegaiyA caMdaNakalasahatthagayA appegaiyA bhiMgArahatthagayA jAvadhUvakaDucchayahatthagayA haTTatuTTha cittamANaMdiyA pIimaNA paramasomaNassiyA harisavasavisappamANa-hiyayA savvao samaMtA AdhAvaMti paridhAvati / bhAvArtha :- jyAre saryAbhadevano mahAmahimAzALI IndrAbhiSeka thaI rahyo hato tyAre keTalAka devoe sUryAbhavimAnamAM kIcaDa na thAya ane dhULa besI jAya te rIte sugaMdhI pANInI jharamara-jharamara varSA karI. keTalAka devoe sUryAbhavimAnane haraja, nakharaja, upazAMtaraja ane prazAMtarajavALuM karyuM arthAt dhULane pesADI sva57 . 21 vome sUryAtmavimAnane bhAsita (bhAnu) aryu, sAI thu, vAyu, sva27, sApha-sutharA rastAo vacce sugaMdhI padArthonA DhagalA karI rastAone bajAra jevA karyA. keTalAkadevoe sUryAbhavimAnamAM maMca upara maMca taiyAra karyA arthAt sIDIvALA prekSAgRho banAvyA. keTalAka devoe vividha prakAranI raMgaberaMgI hArabaMdha dhvajAo ane patAkA upara patAkA ropI sUryAbhavimAnane zaNagAryuM. keTalAka devoe sUryAbha vimAnane atyaMta ullokanIya-AkarSaka banAvyuM ane tenA upara gozIrSa caMdana-rakta caMdananA pAMca AMgaLIo dekhAya tevA thApA mAryA. keTalAka devoe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94] zrI zayapaNeNIya sUtra suryAbhavimAnanA dvAra ane toraNonA dezabhAga para hArabaMdha caMdana lipta kaLazo ane caMdanakaLazo mUkI, tene zobhAvyA. keTalAka devoe sUryAbhavimAnane uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI-lAMbI goLa mALAothI vibhUSita karyuM. keTalAka devoe cArebAju sugaMdhI puSpo pAtharIne sUryAbhavimAnane suzobhita karyuM. keTalAka devoe kRSNaagara, zreSTha kuMduruSka, turuSka-lobAnavagere dhUpanI manamohaka sugaMdhathI sUryAbhavimAnane suvAsita banAvyuM. keTalAka devoe cArebAju sugaMdha phelAvI, sUryAbhavimAnane sugaMdhanI guTikA (agarabattI) jevuM banAvI dIdhuM. keTalAka devoe cAMdInI varSA karI, te ja rIte keTalAka devoe suvarNa, ratna, vajaratna, puSpa, phaLa, mALA, sugaMdhI dravya, sugaMdhI cUrNa, vastra ane AbharaNonI varSA karI. keTalAka devoe maMgala pratIkarUpe bIjAne cAMdI, suvarNa, ratna, puSpa, phaLa, mALAo, cUrNa, vastra, gaMdha ane AbharaNanI bheTa ApI. keTalAka devoe vINAdi tata, DholAdi vitata, tAla Adi ghana ane vAMsaLI Adi zuSira, A cAra prakAranA vAdya vagADyA. keTalAka devoe pahelethIja zarU karelA uslipta, chaMdanA cothA bhAgarUpa pAdamAM bAMdhelA pAyabaddha, vacce-vacce mUrcchanAdinA prayogathI dhIre-dhIre gavAtA maMda ane yathocita lakSaNayukta hovAthI chelle sudhI yogya nirvAhayukta rocitAvasAna, A cAra prakAranA geya-saMgItamaya gIta gAyA. keTalAka devoe drata nATyavidhi, keTalAke vilaMbita nATyavidhi batAvI, keTalAke kUtavilaMbita nATaya vidhi, keTalAke aMcita nATyavidhi batAvI. keTalAke ArabhaTa, bhasola ane ArabhaTabhasola nATayavidhi batAvI. keTalAka devoe upara uchaLI nIce paDavArUpa ane nIce paDI upara uchaLavArUpa utpAtanipAta nATyavidhi, zarIrane saMkocIne phelAvavA rUpa saMkucita prasArita nATya vidhi, gamanAgamanarUpa riyAriya nATayavidhi ane adbhuta caritro joI prekSako bhramamAM paDI jAya, Azcarya pAmI jAya, tevI gAtravikSeparUpa bhrAntasaMbhrAntA nATyavidhi batAvI. keTalAka devoe dAntika, prAtizrutika, sAmAnyatovinipAtika ane loka madhyAvasAnika, A cAra prakAranA abhinayo batAvyA. harSamAM AvI jaI keTalAka devoe bucakArA karyA, keTalAke khuza thaIne gIta gAyA keTalAke lAsyasukomaLa nRtya karyuM. keTalAke tAMDavanRtya karyuM; keTalAke bucakArA, khuza thaIne gIta gAvA, lAsyanRtya ane tAMDavanRtya A cAre ya kAryo karyA. keTalAke potAnI bhujAne thapathapAvI, keTalAka pahelavAnanI jema kUdyA, keTalAke pahelavAnanI jema paitarA-dAva badalyA, keTalAke bhujAthapathapAvI, kUdavuM ane dAvabadalavA, A traNeya kriyAo karI. keTalAka ghoDAnI jema haNahaNyA, keTalAka hAthIonI jema gulagulATa-cIMghADyA, keTalAka rathanI jema raNajhaNyA, keTalAke haNahaNATAdi traNe ya kriyAo karI. keTalAka upara uchaLyA, keTalAka nIce uchaLyA, keTalAke harSano avAja karyo; keTalAka upara, nIce uchaLyA ane harSano avAja karyo. keTalAke upara chalAMga mArI, keTalAke nIce chalAMga mArI, keTalAke trAMsI chalAMga mArI, keTalAke traNe ya prakAranI chalAMga mArI, keTalAke siMhanAda karyo, keTalAke jamIna para paga pachADyA, keTalAke jamIna para hAthanA thApA mAryA, keTalAke siMhanAdAdi traNe ya karyA. keTalAka devo vAdaLAnI jema garyA, keTalAka vIjaLInI jema camakyA, keTalAka varasAdanI jema varasyA. keTalAke te traNe ya kAryo karyA. keTalAka jvalita thayA, keTalAka tapta thayA, keTalAka pratapta thayA, keTalAka jvalita, tapta, pratapta thayA. keTalAke huMkAra karyo, keTalAke phUtkAra karyo, keTalAke dhUtkAra karyo, keTalAke potAnA nAmonuM uccAraNa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva [ 95 ] karyuM. keTalAke huMkArAdi cAre ya karyA. keTalAke devasamUha ekatrita karyo, keTalAke devodyota karyo, keTalAke vAyu taraMgo phelAvyA. keTalAke kilakilATa macAvyo, keTalAke duha-duha zabda uccAryA, keTalAke dhajAo pharakAvI ane keTalAke devasamUha ekatrita karavAthI laIne dhajAo pharakAvavA sudhInA chae kArya karyA. keTalAka devo hAthamAM kamaLo yAvata hajAra pAMkhaDIvALA kamaLo vagere laIne, keTalAka devo caMdana kaLaza, jhArI yAvatu dhUpadAnI vagere hAthamAM laIne harSAtirekamAM yAvat praphullita hRdaye cArebAju doDAdoDI karavA lAgyA.(A rIte te devoe potAnA svAmInA abhiSekanI khuzAlI manAvI.) sUryAbhadevano devo dvArA jayakAra - 176 tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo jAva solasa AyarakkhadevasAhassIo aNNe ya bahave sUriyAbharAyahANi-vatthavvA devA ya devIo ya mahayAmahayA iMdAbhisegeNaM abhisiMcaMti, abhisiMcittA patteyaM-patteyaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI jaya jaya naMdA ! jaya-jaya bhaddA ! jaya-jaya naMdA ! bhaI te, ajiyaM jiNAhi, jiyaM ca pAlehi, jiyamajjhe vasAhi-iMdo iva devANaM, caMdo iva tArANaM, camaro iva asurANaM, dharaNo iva nAgANaM, bharaho iva maNuyANaM; bahUI paliovamAI, bahUI sAgarovamAI bahUI paliovama-sAgarovamAiM, cauNhaM sAmANiyasAhassINaM jAva Ayarakkha-devasAhassINaM sUriyAbhassa vimANassa aNNesiM ca bahUNaM sUriyAbhavimANavAsINaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTrittaM mahattaragataM ANA-Isara-seNAvaccaM kAremANe pAlemANe viharAhi tti kaTu mahayA-mahayA saddeNaM jayajaya sadde paujati / / bhAvArtha:- tyArapachI cAra hajAra sAmAnika devo yAvata soLa hajAra AtmarakSaka devoe ane sUryAbharAjadhAnImAM rahetA anya ghaNA deva-devIoe mahAna indrAbhiSekathI sUryAbhadevano abhiSeka karyo. abhiSeka karyA pachI te badhA ja deva-devIoe baMne hAtha joDI, AvartanapUrvaka mastaka para aMjalI sthApita karIne suryAbhadevane A pramANe kahyuM- he janajana AnaMda dAyaka ! Apano jaya ho-vijaya ho; he janajana mATe kalyANa svarUpa ! Apano jaya ho, vijaya ho; he jagadAnaMda kAraka ! Apano vAraMvAra jaya ho; he bhadra! tamAruM kalyANa ho. jenA upara vijaya meLavyo na hoya tenA para vijaya prApta karo; jene jItI lIdhA che tenuM pAlana karo; jItelAonI vacce raho arthAt jItelAone sAthe rAkho; devomAM indranI jema, tArAomAM caMdranI jema, asuromAM camarendranI jema, nAgomAM(nAgakumAromAM) dharaNendranI jema, manuSyomAM bharata cakravartInI jema aneka palyopama, aneka sAgaropama ane aneka palyopama sAgaropama sudhI cAra hajAra sAmAnika devo yAvata soLa hajAra AtmarakSaka devo ane anya suryAbhavimAnavAsI aneka deva-devIonuM Adhipatya, agresarapaNuM (AgevAnI), svAmItva, bhartRtva-prabhutva, mahattaratva,(adhinAyakapaNuM), Aphlezvaratva, senApatitvanuM pAlana karatA AdezanuM pAlana karAvatA raho. A pramANe kahIne mahAna zabdothI jaya-jayakAra karyo. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | zrI rAyapasaNIya sUtra 177 tae NaM se sUriyAbhe deve mahayA-mahayA iMdAbhisegeNaM abhisitte samANe abhiseyasabhAo purathimilleNaM dAreNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA alaMkAriyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe saNNisaNNe / bhAvArtha:- atizaya mahimAzALI indrAbhiSekathI abhiSikta thayA pachI sUryAbhadeva abhiSeka sabhAnA pUrvIdvArathI bahAra nIkaLIne alaMkArasabhA samIpe AvIne, alaMkArasabhAnI anupradakSiNA karIne, pUrvIdvArathI alaMkArasabhAmAM praveza karIne tyAMnA siMhAsana pAse AvIne te zreSTha siMhAsana upara pUrvAbhimukha beThA. 178 taeNaMtassasUriyAbhassadevassa sAmANiyaparisovavaNNagA devA alaMkAriyabhaMDaM uvtttthti| tae NaM se sUriyAbhe deve tappaDhamayAe pamhalasUmAlAe surabhie gaMdhakAsAIe gAyAI lUhei, lahettA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpai, aNaliMpittA nAsAnIsAsavAyavojjhaM cakkhuharaM vaNNapharisajuttaM hayalAlApelavAtiregaM dhavalaM kaNagakhaciyaMta-kammaM AgAsaphAliyasamappabhaM divvaM devadUsajuyalaM NiyaMsei, NiyaMsettA hAraM piNiddhei, piNiddhattA addhahAraM piNiddhei, piNiddhattA egAvaliM piNi i, piNiddhattA muttAvaliM piNiddhei, piNiddhattA rayaNAvali piNi i, piNiddhettA evaM- aMgayAI keyUrAI kaDagAI tuDiyAI kaDisuttagaM dasamuddANaMtagaM vikacchasuttagaM muraviM kaMThamuraviM pAlaba kuMDalAi cUDAmaNiM cittarayaNasaMkaDaM mauDa piNiddhei, piNiddhettA gathimaveDhi ma-pUrima-saMghAimeNaM cauvviheNaM malleNaM kapparukkhagaM piva appANaM alaMkiya vibhUsiyaM karei, karettA daddaramalaya sugaMdhagaMdhiehiM gAyAI bhukuMDei divvaM ca sumaNadAma piNaddhei / bhAvArtha - tyAra pachI sUryAbhadevanI sAmAnika pariSadanA devoe tenI sAme alaMkArapAtro upasthita karyA. tyArapachI te sUryAbhadeve sarva prathama rUMchAvALA, sukomaLa, sugaMdhI vastrathI potAnAM aMgo lUchayAM aMgo upara sarasa gozISacaMdanano lepa karyo tyArapachI niHzvAsanA vAyuthI paNa UDI jAya tevA bArIka, netrAkarSaka, suMdaravarNa ane sparzavALA, ghoDAnI lALathI vadhu sukomaLa, kinArIe suvarNanI kArigIrIvALAM, AkAza ane sphaTikanI prabhA jevA svaccha, zveta devadUSya vastra yugalane dhAraNa karyA. tyArapachI aDhAra sarano hAra, nava sarano ardhavAra, ekAvalI, muktAvalI, ratnAvalIhAra dhAraNa karyA, bhUjApara aMgada, bAjubaMdha, kaDAM, berakhAM dhAraNa karyA, kaMdoro, dase AMgaLIomAM vIMTIo, vakSasthaLa para vakSa:sUtra-mALA graMthima, veSTima, pUrima ane saMghAtima, vizeSa, mAdaLiyAM, kaMThI, kAnamAM jhummara ane kuMDaLa paheryA, mastaka para cUDAmaNi ane mugaTa paheryA. tyArapachI gaMthima, veDhima, pUrima ane saMghAtima, A cAra prakAranI mALAone dhAraNa karI kalpavRkSanI jema zobhatA sUryAbhadeve dardara-malayanA sugaMdhIcUrNane zarIra para lagAvIne divya puSpamALAo dhAraNa karI. vyavasAyasabhAmAM kArya nizcaya:179 tae NaM se sUriyAbhe deve kesAlaMkAreNaM mallAlaMkAreNaM AbharaNAlaMkAreNaM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva vatthAlaMkAreNaM cauvviheNaM alaMkAreNaM alaMkiyavibhUsie samANe paDipuNNAlaMkAre sIhAsaNAo abbhuDhei, abbhuThettA alaMkAriyasabhAo purathimilleNaM dAreNaM paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva vavasAyasabhA teNeva uvAgacchai, vavasAyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe saNNisaNNe / bhAvArtha :- A rIte sUryAbhadeva vALane zobhAvanArA kezAlaMkAro, puSpa mAlAdirUpa mAlyAlaMkAro, hArAdirUpa AbharaNAlaMkAra ane devadUSyarUpa vastrAlaMkAra, A cAra prakAranA alaMkArathI alaMkRta-vibhUSita thayA. pratipUrNAlaMkAravALA banIne te sUryAbhadeva siMhAsana uparathI UbhA thaIne, alaMkAra sabhAnA pUrvI dvArathI bahAra nIkaLyA ane vyavasAya sabhA samIpe AvI, tenI pradakSiNA karIne tenA pUrvAdvArathI praveza karIne tyAM rahelA siMhAsana upara pUrvAbhimukha beThA. 180 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavaNNagA devA potthayarayaNaM uvnneti| tae NaM se sUriyAbhe deve potthayarayaNaM giNhai, giNhittA potthayarayaNaM muyai, muittA potthayarayaNaM vihADei, vihADittA potthayarayaNaM vAeti, vAettA dhammiyaM vavasAyaM vavasai,vavasaittApotthayarayaNaMpaDiNikkhivaipaDiNikkhivittA sIhAsaNAoabbhuTTei, abbhuThettA vavasAyasabhAo purathimilleNaM dAreNaM paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva naMdA pukkhariNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittANaMdaM pukkhariNi purathimilleNaM toraNeNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhai,paccoruhittA hatthapAyaM pakkhAlei, pakkhAlettA AyaMte cokkhe paramasuibhUe egaM mahaM seyaM rayayAmayaM vimalaM salilapuNNaM mattagayamahAmuhAgiisamANaM bhiMgAraM pageNhai, pageNhittA jAI tattha uppalAI paumAI kumuyAiM NaliNAI subhagAiMsogaMdhiyAiM poMDarIyAiM mahApoMDarIyAiMsayapattAi sahassapattAI tAiM geNhai, geNhittA NaMdAo pukkhariNIo paccottarai, paccottaritA, jeNeva siddhAyataNe teNeva pahArettha gmnnaae| bhAvArtha - tyArapachI sUryAbhadevanA sAmAjika pariSadanA devoe temanI samakSa pustakaratna upasthita karyuM. sUryAbhadeve te pustaka ratnane hAthamAM lIdhuM, utsaMgamAM rAkhyuM, kholIne vAMcyuM, potAnA dharma(kartavya, pharajo, vyavahAro) kAryono nizcaya karyo ane pustaka ratnane yathAsthAne pAchuM mUkI, siMhAsana uparathI UbhA thaIne vyavasAyasabhAnA pUrvI dvArathI bahAra nIkaLyA ane naMdA puSkariNI samIpe AvIne tenA pUrvI sopAna zreNIdvArA vAvamAM utarI, hAtha-paga dhoIne svaccha, zuddha thaIne rajatamaya, hAthInI mukhAkRti jevI, pANIthI bharelI jhArI ane tyAMnA utpalo tathA hajAra pAMkhaDIvALA kamaLo vagere grahaNa karI naMdA puSkariNImAMthI bahAra nIkaLI siddhAyatana tarapha javA prayANa karyuM. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrI rAyapaseNIya sUtra siddhAyatana saMbaMdhI kArya vidhiH | 181 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa cattAri sAmANiyasAhassIo jAva solasa Ayarakkhadeva- sAhassIo aNNe ya bahave sUriyAbhavimANavAsiNo vemANiyA devA ya devIo ya appegaiyA uppalahatthagayA jAva sahassapattahatthagayA sUriyAbhaM devaM piTThao-piTThao samaNugacchaMti / taNaM tassa sUriyAbhassa devassa AbhiogiyA devA ya devIo ya appegaiyA caMdaNakalasahatthagayA jAva appegaiyA dhUvakaDucchuyahatthagayA haTThatuTTha-citamANaMdiyA pIimaNA paramasomaNassiyA harisavasa-visappamANahiyayA sUriyAbhaM devaM piTThato-pito smnnugcchNti| bhAvArtha :- tyAra pachI sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devo yAvat soLahajAra AtmarakSaka devo tathA sUryAbhavimAnavAsI anya aneka vaimAnika deva-devIomAMthI keTalAka hAthamAM kamaLo yAvat sahasapatra kamaLo laIne sUryAbhadevanI pAchaLa cAlyA. tyAra pachI sUryAbhadevanA ghaNA Abhiyogika deva-devIomAMthI keTalAka hAthamAM caMdanakaLazo yAvat dhUpadAnIo laIne harSita-saMtuSTa thatAM sUryAbhadevanI pAchaLa cAlyA. [tae NaM se sUriyAbhe deve cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jAva solasa AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehiM bahUhi ya sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehi ya devIhi ya saddhiM saMparivur3e savviDDhIe jAva NAiyaraveNaM jeNeva siddhAyataNe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA siddhAyataNaM puratthimilleNaM dAreNaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva devacchaMdae jeNeva jiNapaDimAo teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM karei, karettA lomahatthagaM giNhai, giNhittA jiNapaDimANaM lomahatthaeNaM pamajjai, pamajjittA jiNapaDimAo surabhiNA gaMdhodaeNaM NhAei, NhAittA surabhikAsAieNaM vattheNaM gAyAi lUhei lUhittA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpai, aNuliMpaittA, jiNapaDimANaM ahayAiM devadUsajuyalAI niyaMsei, niyaMttA aggei varehiM gaMdhehiM mallehi ya accei, accettA pupphAruhaNaM mallAruhaNaM vaNNAruhaNaM cuNNAruhaNaM gaMdhAruhaNaM AbharANAruhaNaM karei, karettA Asattosatta-viula-vaTTa-vagghAriya malladAmakalAvaM karei, karettA kayaggahagahiyakarayalapabbhaTTha-vippamukkeNaM dasaddhavaNNNaM kusumeNaM pupphapuMjovayArakaliyaM karei, karettA jiNapaDimANaM purao acchehiM saNhehiM rayayAmaehiM accharasA- taMdulehiM aTThaTTha maMgale Alihai, taM jahA- sotthiyaM jAva dappaNaM / tayANaMtaraM ca NaM caMdappabhavairaveruliya-vimaladaMDaM kaMcaNamaNirayaNabhatticittaM kAlAguru pavarakuMdurukka turukka dhUva-maghamardheta - gaMdhuttamANuviddhaM ca dhUvavaTTiM viNimmuyaMta veruliyamayaM kaDucchayaM paggahiya payatteNaM dhUvaM dAUNa; jiNavarANaM aTThasayavisuddhagaMthajuttehiM atthajuttehiM apuNaruha mahAvittehiM saMthuNai, saMthuNittA sattaTTha padANi osarai, osarittA dasaMguliM aMjaliM kariyamatthayammi ya payatteNaM, vAmaM jANuM aMcei acittA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi NihaTTu tikta muddhA dharaNitalaMsi nivADei, nivADittA IsiM paccuNNamai; paccuNNamittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI- NamotthuNaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM vaMdai namasai, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva vaMdittA namaMsittA-] (tyAra pachI cAra hajAra sAmAnika devo yAvat soLa hajAra AtmarakSaka devo, sUryAvimAnavAsI anya ghaNA deva-devIothI vIMTaLAyelA sUryAbhadeva potAnI sarvaRddhi yAvat vAjiMtronA dhvanipUrvaka siddhAyatana samIpe AvyA ane siddhAyatananA pUrvI dvArathI siddhAyatanamAM pravezI deva Mdaka ane tenA upara sthita jinapratimA samIpe AvyA. jinapratimA dekhAtA tene praNAma karyA ane tyAra pachI, morapIMcha grahaNa karI te morapIMchathI jinapratimAnuM pramArjana karIne, sugaMdhI pANIthI abhiSeka karyo, sugaMdhI lAla vastrathI pratimAne lUchIne sarasa gozIrSa caMdanano tenA para lepa karyo. tyAra pachI tene akhaMDita devadUSyayugala paherAvyA ane tenA upara puSpamALA, gaMdha, cUrNa, varNa, vastra ane AbhUSaNo caDhAvyA; uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, goLa mALAo paherAvI; hAthathI komaLa rIte paMcavarSI puSpakuMjane grahaNa karIne tyAM mUkyA arthAt puSpa goThavI te sthAnane suzobhita karyuM; jina pratimAnI sAme svaccha, snigdha rajatamaya divya cokhAthI svastikathI laI darpaNa sudhInA ATha maMgalo banAvyA. 99 tyAra pachI caMdraprabha(caMdrakAMta maNi), vajraratna ane vaiDuryamaNinI DAMDIvALI, suvarNa-maNi ane ratno jaDelI, adbhuta racanAvALI dhUpadAnI grahaNa karI, zreSTha kAlAguru(agara) kuMduruSna(cIDa) ane turuSka (lobAna) vagerenA dhUpa karyo. tyAra pachI teNe jinavaronI vizuddha(kAvyadoSa rahita) apUrva artha saMpanna, apunarukta, mahimAzALI 108 graMtha(zloka)vALI stuti karIne, sAta-ATha pagalA pAchaLa jaIne DAbo ghUMTaNa UMco rAkhIne, jamaNA ghUMTaNane jamIna upara TekavIne traNavAra mastakane jamIna sudhI namAvIne tyAra pachI mastakane UMcu rAkhI, baMne hAtha joDIne AvartanapUrvaka mastaka upara aMjalI karIne arihaMta bhagavAnane yAvat siddhagatine prApta siddha bhagavaMtone vaMdana namaskAra ho, A rIte uccAraNa karIne vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne noMdha - AcArya malagagiri sUrijIe vRttimAM A sthAne maMtavyabhedano ullekha karyo che. yathA- vanate tAH pratimA caityavandana vidhinA prasiddhena, namaskaroti pazcAt praNidhAnAdiyogena iti je / sUryAbhadeve vaMdana karyA che eTale te caityavaMdanavidhipUrvaka vaMdana karyA ane pachI namaskAra karyA eTale praNidhAnAdika yogapUrvaka namaskAra karyA tevo keTalAkano mata che. anya tu abhivRti virati matAmeva prasiddhaH caityavandanavidhiH anyeSAM tathA abhyupagama purassarakAyavyutsargAsiddheH rUti vanyate sAmAnyena, namoti AzayavRddhe amyutthAna namanarekha kRti / caityavaMdananI prasiddhavidhi viratidhara mATe ja che. temAM IrSApathikI kAusagga Avato hovAthI viratidhara sivAyanA mATe te vidhi ucita nathI. mATe sUryAbhadeva sAmAnyarUpe vaMdana kare che ane Azaya-bhAva vRddhinA kAraNe AdarapUrvaka namaskAra kare che. vRttikAre ahIM tattvamatra maLavAH paramaya jevalino vivanti / satyatattva to paramaRSi kevaLI bhagavaMta jANe, kahIne A pAThanI bAbatamAM potAnI saMdigdhatA pragaTa karI che paraMtu nirNaya koI spaSTa nirNaya Apyo nathI. mAtra matAtaMra rajU karyA che. A uparAMta zrI hemacaMdrAcArya racita haimIyanAma- mAlAnA-- arhannapi jinazcaiva, jinaH sAmAnya kevalI, kaMdarpo'pi jinazcaiva jino nArAyaNo harIH / A zlokanA AdhAre pU. AcArya zrI ghAsIlAlajI ma.sA. jinapratimA eTale kAmadeva ke nArAyaNanI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra pratimA artha kare che. A sUtrapATha saMbaMdhita AvA matAMtaronA kAraNe A pAThane kauMsamAM rAkhyo che. A pAThathI spaSTa thAya che ke jinapratimAnI pUjAdi vidhi devono jItavyavahAra che arthAt kuLAcAra che, paraMparAgata kartavya che. A sUtra pATha dvArA manuSyoe jinapUjA karavAnuM siddha thatuM nathI. zrAvakAcAranuM varNana zrI upAsakadazAMga sUtramAM che. sAdhvAcAranuM varNana zrI AcArAMgAdi AgamomAM che. A AgamomAM zrAvako ke sAdhunA kartavyomAM ke tenA AcAramAM jinapUjAnuM vidhAna nathI. 100 ata UrdhvasUtraM sugamam, kevalaM bhUyAnvidhiviSayo vAcanAbheda iti / khApachI The sUtro che, te saMbaMdhI paNa vAcanA bheda che. tethI ahIM te pATha paNa kausamAM rAkhyA che.) [jeNeva devacchaMdae jeNeva siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai, siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAgaM lomahattheNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe abbhukkhei, saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM paMcagulitalaM maMDalagaM Alihai kayaggahagahiya jAva puMjovayArakaliyaM karei, karittA dhUvaM dalayai, jeNeva siddhAyataNassa dAhiNille dAre teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai, dAraceDIo ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya lomahatthaeNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe abbhukkhei, saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai, dalaittA pupphAruhaNaM jAva AbharaNAruhaNaM karei, karettA Asattosatta jAva dhUvaM dalayai / jeNeva dAhiNille dAre muhamaMDave jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa bahumajjha desabhAe teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai, bahumajjhadesabhAgaM lomahattheNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe abbhukkhei, saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM paMcagulitalaM maMDalagaM Alihai jAva dhUyaM dalayai / jeNeva dAhiNilassa muhamaMDavassa paccatthimille dAre teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai, dAraceDIo ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya lomahattheNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe abbhukkhei saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai, puppharuhaNaM jAva AbharaNAruhaNaM karei Asattosatta jAva dhUvaM dalayai / jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa uttarillA khaMbhapaMti teNeva uvAgacchai, lomahatthaM parAmusai thaMbhe ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya lomahatthaeNaM pamajjai jahA ceva paccatthimillassa dArassa jAva dhUvaM dalayai / jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa puratthimille dAre teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai dAraceDIo taM caiva savvaM / jeNe dAhiNillassa muhamaMDavassa dAhiNille dAre teNeva uvAgacchai dAraceDIo taM caiva savvaM / jeNeva dAhiNille pecchAgharamaMDave, jeNeva dAhiNillassa pecchAgharamaMDavassa bahumajjhadesabhAe, jeNeva vairAmae akkhADae, jeNeva maNipeDhiyA, jeNeva sIhAsaNe, teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai, akkhADagaM ca maNipeDhiyaM ca sIhAsaNaM ca lomahatthaeNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai, pupphAruhaNaM Asattosatta jAva dhUvaM dalei, jeNeva dAhiNillassa pecchAgharamaMDavassa paccatthimille dAre, uttarillA khaMbhapaMti, puratthimille dAre, dAhiNille dAre, taM caiva savvaM / jeNeva dAhiNille ceiyathUbhe teNeva uvAgacchai, thUbhaM, maNipeDhiyaM ca divvAe dagadhArAe saraseNa gosIsacaMdaNeNaM caccae dalei jAva dhUvaM dalei / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva | 101 jeNeva paccatthimillA maNipeDhiyA jeNeva paccatthimamillA jiNapaDimA taM ceva, jeNeva uttarillA maNipeDhiyA jeNeva uttarillA jiNapaDimA taM ceva savvaM / jeNeva purathimillA maNipeDhiyA jeNeva purathimillA jiNapaDimA teNeva uvAgacchai ta ceva, dAhiNillA maNipeDhiyA dAhiNillA jiNapaDimA ta cev| jeNeva dAhiNille ceiyarukkhe teNeva uvAgacchai taM ceva, jeNeva mahiMdajjhae taM ceva, jeNeva dAhiNillA NadApukkhariNI teNeva uvAgacchati, lomahatthaga parAmusati, toraNe ya tisovANapaDirUvae sAlabhajiyAo ya vAlarUvae ya lomahatthaeNaM pamajjai, divvAe, dagadhArAe saraseNa gosIsacaMdaNeNa, pupphAruhaNa, Asattosatta, dhUva dalayati / siddhAyayaNaM aNupayAhiNIkaremANe jeNeva uttarillA gaMdApukkhariNI teNeva uvAgacchati taM ceva, jeNeva uttarille mahiMdajjhae taM ceva, jeNeva uttarille ceiyarukkhe taheva, jeNeva uttarille ceiyathUbhe taheva, jeNeva paccatthimillA peDhiyA jeNeva paccatthimillA jiNapaDimA taM ceva / uttarillA maNipeDhiyA-uttarillA jiNapaDimA, purathimillA maNipeDhiyA, purathimillA jiNapaDimA, dAhiNillA maNipeDhiyA, dAhiNillA jiNapaDimA taM ceva svv| jeNeva uttarille pecchAgharamaMDave jeNeva uttarillassa pecchAgharamaDavassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai jA ceva dAhiNillavattavvayA sA ceva savvaM jAva purathimille dAre, dAhiNillA khaMbhapatI taM ceva savvaM / jeNeva uttarilledAre dAre muhamaMDave jeNeva uttarillassa muhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe taM ceva savvaM, paccatthimille dAre, uttarille dAre purathimille dAre, dAhiNillA khaMbhapati sesaM taM ceva savvaM / jeNeva siddhAyataNassa uttarille dAre taM ceva, jeNeva siddhAyataNassa purathimille dAre teNeva uvAgacchai taM ceva, jeNeva purathimille muhamaMDave jeNeva purathimillassa muhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai ta ceva, purathimillassa muhamaDavassa dAhiNilledAre, paccatthimillAkhabhapatI, uttarille dAre, purathimille dAre taM ceva / jeNeva purathimille pecchAgharamaMDave, evaM thUbhe, jiNapaDimAo ceiyarukkhA, mahiMdajjhayA NadApukkhariNI taM ceva / jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchai, sabhaM suhamma purathimilleNaM dAreNa aNupavisai, jeNeva mANavae ceiyakhabhe jeNeva vairAmae golavaTTasamugge teNeva uvAgacchai, uvAgacchaittA lomahatthaga parAmusai, vairAmae golavaTTasamuggae lomahattheNa pamajjai, vairAmae golavaTTasamuggae vihADei, jiNasagahAo lomahattheNa pamajjai, surabhiNA gadhodaeNa pakkhAlei, pakkhAlittA aggehiM varehiM gadhehi ya mallehi ya accei, dhUvaMdalayai, jiNasakahAo vairAmaesugolavaTTasamuggae su paDiNikkhavai mANavagaM ceiyakhabhaM lomahatthaeNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe saraseNa gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai, pupphAruhaNaM jAva dhUvaM dalayai / jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai taM ceva jAva dhUvaM dalayai / jeNeva devasayaNijje taM ceva jAva dhUvaM dalayai / jeNeva khuDDAgamahiMdajjhae taM ceva jAva dhUvaM valayai / jeNeva paharaNakose coppAlae teNeva uvAgacchai, lomahatthagaM parAmusai paharaNakosaM coppAlaM lomahatthaeNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe saraseNa gosIsa caMdaNeNa caccae dalayai, pupphAruNaM Asattosatta jAva dhUvaM dalayai / jeNeva sabhAe suhammAe bahumajjhadesabhAe, jeNeva maNipeDhiyA jeNeva devasaNijje teNeva Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10ra zrI rAyaparoNIya sUtra uvAgacchai, lomahatthagaM pAramusai, devasayaNijjaM ca maNipeDhiyaM ca lomahatthaeNaM pamajjai jAva dhUvaM dalayai / jeNeva uvavAyasabhAe dAhiNille dAre teNeva uvAgacchai evaM taheva siddhAyataNa sarisaM jAva jeNeva purathimillA yaMdA pukkhariNI, jeNeva harae teNeva uvAgacchai, toraNe ya tisovANe ya sAlabhajiyAo ya vAlarUvae ya taheva / jeNeva abhiseyasabhA, teNeva uvAgacchai taheva sIhAsaNaM ca maNipeDhiyaM ca, sesaM taheva siddhAyataNa sarisaM jAva purathimillA gaMdA pukkhariNI / jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchai jahA abhiseyasabhA taheva savvaM / jeNeva vavasAyasabhA teNeva uvAgacchai taheva lomahatthaya parAmusai potthayarayaNa loma hatthaeNa pamajjai, pamajjittA divvAe dagadhArAe aggehiM varehi ya gaMdhehi mallehi ya accei maNipeDhiyaM sIhAsaNaM ya sesa taM cev| jeNeva purathimillA gaMdA pukkhariNI jeNeva harae teNeva uvAgacchai toraNe ya tisovANe ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya thev| jeNeva balipIDhaM teNeva uvAgacchai balivisajjaNaM karei, Abhiogie deve saddAvei sadAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! sUriyAbhe vimANe siMghADaesa tiesu caukkesu caccaresa caumuhesu mahApahesu pAgAresu aTThAlaesu cariyAsu dAresu gopuresu toraNesu ArAmesu ujjANesu vaNesu vaNarAIsu kANaNesu vaNasaDesu accaNiya karei, accaNiya karettA evamANattiya khippAmeva paccappiNaha / tae Na te AbhiogiA devA sUriyAbheNa deveNa evaM vuttA samANA jAva paDisuNittA sUriyAbhe vimANe siMghADaesu tiesu caukkaesu caccaresu caummuhesu mahApahesu pAgAresu aTTAlaesu cariyAsu dAresu gopuresu toraNesu ArAmesu ujjANesu vaNesu vaNarAIsu kANaNesu vaNasaDesu accaNiya kareti, jeNeva sUriyA deve jAva pccppinnti| tae NaM se sUriyAbhe deve jeNeva NaMdA pukkhariNI teNeva uvAgacchai, NaMdApukkhariNiM purathimilleNaM tisopANapaDirUvaeNaM paccoruhati, hatthapAe pakkhAlei, NadAo pukkhariNIo paccuttarei, jeNeva sabhA sudhammA teNeva pahArettha gamaNAe / ] (siddhAyatanamAM jinapratimAne vaMdana-namaskAra karIne suryAbhadeve devacchedaka ane siddhAyatananA madhyabhAgamAM AvIne morapIMchathI tenuM pramArjana karyuM(sApha karya), divya jaladhArAthI siMcana karya(pANIthI dhoya) sarasa gozIrSa caMdananA thApA mAryA, komaLa hAthathI paMcavarSI puSpo grahaNa karIne, tyAM pAtharIne te sthAnane suzobhita karyuM ane tyArapachI tyAM dhUpa karyo. tyAra pachI siddhAyatananA dakSiNIdvAra samIpe AvIne, morapIMchane hAthamAM grahaNa karI bArazAkha, pUtaLIo vagere vyAlarUponuM(vividha rUponuM) pramArjana karyuM, divya jaladhArAnuM siMcana karyuM, sarasa gozIrSa caMdananA thApA mAryA, puSpa yAvatuM AbhUSaNo caDhAvyA, uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, goLa mALAo laTakAvI yAvat tyAM dhUpa karyo. dakSiNakAravartI makhamaMDapa ane dakSiNa dizAnA mukhamaMDapanA madhya dezabhAgamAM AvIne morapIMcha grahaNa karIne te madhyabhAganuM morapIMchathI pramArjana karyuM, divya jaladhArAnuM siMcana karyuM, sarasa gozIrSa caMdananA thApA mAryA yAvatuM tyAM dhUpa karyo. tyAra pachI dakSiNI mukhamaMDapanA pazcimI dvAra samIpe AvIne, morapIMcha grahaNa karIne tyAMnA bArazAkha, pUtaLIo, vyAlarUpo vagere vividharUponuM morapIMchathI pramArjana karyuM, divya jaladhArAthI siMcana Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva | 103 | karyuM. sarasa gozIrSa caMdananA thApA mAryA, puSpa yAvatuM AbharaNo caDhAvyA, uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, goLa mALAo laTakAvI, komaLa hAthe paMcavarNA puSpo tyAM goThavI, te sthAnane suzobhita karI, dhUpa karyo. dakSiNI mukhamaMDapanA uttarI staMbha paMkti samIpe AvIne, morapIMcha grahaNa karI tenAthI bArazAkha, pUtaLIo, vyAlarUponuM pramArjana vagere sarva kArya karyA. dakSiNI mukhamaMDapanA pUrvIdvAra pAse AvIne morapIMcha grahaNa karI, te morapIMchathI bArazAkha, pUtaLIo, vyAlarUponuM pramArjana vagere sarva kArya karyA. dakSiNI mukhamaMDapanA dakSiNIdvAra pAse AvIne tenA bArazAkha, pUtaLIo, vAlarUponuM pramArjana vagere sarvakAryo karyA. dakSiNI prekSAgRha maMDapa ane dakSiNI prekSAgRha maMDapanA barobara madhyabhAgamAM vajamaya akSapATa (akhADo), tenA uparanI maNipIThikA, tenA uparanA siMhAsana pAse AvIne morapIMcha grahaNa karI, te morapIMchathI akSapATa, maNIpIThikA ane siMhAsanane sApha karyA divya jaladhArAthI dhoyA, sarasa gozIrSa caMdanathI carcita karyA, puSpa yAvata AbharaNo caDhAvyA, uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, goLa mALAo laTakAvI, komaLa hAthathI paMcavarNA puSpo goThavIne te sthAnane suzobhita banAvyuM ane dhUpa karyo. dakSiNI prekSAmaMDapanA pazcimI dvAra, uttarI saMbhapaMkti, pUrvI dvAra ane dakSiNIdvAra pAse AvI pramArjanAdi sarva kAryo karyA. - dakSiNI caityasUpa samIpe AvI hAthamAM morapIMcha grahaNa karI caityastUpa, maNipIThikAnuM pramArjana karyuM, divya jaladhArAnuM siMcana karyuM, sarasa gozIrSa caMdana lagAvyuM yAvat dhUpa karyo. anakame pazcimI maNipIThikA. pazcimI jinapratimA samIpe AvIne. uttarI maNipIThikA ane uttarI jinapratimA samIpe AvI, pUrvI maNipIThikA ane pUrvI jinapratimA samIpe AvIne tathA dakSiNI maNipIThikA, dakSiNI jinapratimA samIpe AvIne, te ja rIte sarva kAryo karyA. dakSiNI caityavakSa, dakSiNI mahendradhvaja, dakSiNI naMdApuSkariNI pAse AvIne morapIMcha grahaNa karI tenAthI toraNo, TisopAna zreNI, pUtaLIo, vyAlarUpa vagerenuM pramArjana karyuM, divya jaladhArAthI siMcana karyu, sarasa gozIrSa caMdana lagAvyuM, puSpAdi caDhAvyA, uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, goLa mALAo laTakAvI, paMcavarNA puSpo tyAM goThavyA ane dhUpa karyo. siddhAyatananI pradakSiNA karI uttarI naMdA papariNI pAse AvIne, uttarI mahendradhvaja. uttarI caityavakSa, uttarI caityarUpa, pazcimI maNipIThikA, pazcimI jinapratimA, uttarI maNipIThikA, uttarI jinapratimA, pUrvI maNipIThikA, pUrvI jinapratimA, dakSiNI maNipIThikA, dakSiNI jinapratimA pAse AvI te sarva kAryo karyA. uttarI prekSAgRhamaMDapa, uttarI prekSAgRhamaMDapanA barAbara madhyabhAgamAM dakSiNIprekSAgRhamaMDapanI jemaja A pazcimIdvAra pAse, uttarIdvAra, pUrvIdvAra ane dakSiNI staMbha saMbaMdhI sarva kAryo karyA. uttarIdvAranA mukhamaMDapa ane uttarI mukhamaMDapanA madhyabhAgamAM AvIne tathA uttarI mukhamaMDapanA pazcimIvAra, uttarIkAra, purvIdvAra ane dakSiNI staMbha paMkti pAse AvIne te sarva kArya karyA. siddhAyatananA uttarIdvAra pAse AvI, te sarva kAryo karyA. siddhAyatananA pUrvIdvAra pAse AvI te sarva kArya karyA. pUrvIdvAranA mukhamaMDapa ane te mukhamaMDapanA madhyabhAgamAM AvI te sarva kArya karyA. pUrva mukhamaMDapanA dakSiNIkAra, pazcimIstaMbhaIkita, uttarIdvAra ane pUrvIdvAra pAse AvI, te sarva kAryo karyA. pUrva prekSAgRha maMDapa, pUrva prekSAgRhamaMDapanA sUpa, jinapratimAo,tyavRkSa, mahendradhvaja, naMdA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 104] zrI rAyapasaNIya sUtra puSkariNI samIpe AvI, te sarva kAryo karyA. tyAra pachI sudharmAsabhA samIpe AvIne, tenA pUrvI dvArathI praveza karIne, mANavaka caityastaMbha ane vajamaya goLa dAbaDA samIpe AvIne morapIMchathI te dAbaDAonuM ane temAMthI jina asthio kADhIne tenuM pramArjana karyuM divya gaMdhodakanuM siMcana karyuM zreSTha sugaMdhI padArtho ane mALAothI arcanA karI, dhUpa karyo ane te asthione dAbaDAmAM pAchA mUkI dIdhA. tyAra pachI vajamaya mANavaka staMbhanuM pramArjana karyuM, jaladhArAthI siMcana karyuM. sarasa gozIrSa caMdana lagAvyuM, puSpAdi caDhAvyA yAvatu dhUpa karyo. tyAMnA siMhAsana, devazayyA ane kSullaka mAhendradhvaja pAse pAdi sarva kAryo karyA. copAla nAmanA zastrabhaMDAra pAse AvIne morapIMchathI zastrabhaMDArane sApha karyo, divya jaladhArAnuM siMcana karyuM. gozIrSa caMdana lagAvyuM, puSpo caDhAvyA, lAMbImALAo laTakAvI yAvata dhUpa karyo. sudharma sabhAnA madhyabhAga, maNipIThikA ane tyAMnI devazayyAnA pramArjanAdi sarva kAryo karyA. (upapAta sabhAnA pUrvAdvArathI praveza karI upapAta sabhA, tenA madhya bhAgAdinA pramArjanAda kArya karI) upapAta sabhAnA dakSiNI dvAra pAse AvIne tenA pramArjanAdi kAryo karIne, siddhAyatananI jema parvI naMdApuSkariNI, daha pAse AvIne tenA toraNa, TisopAnazreNI, pUtaLIo vagere vividharUponA pramArjanAdi sarva kAryo karyA. abhiSeka sabhAmAM AvIne tyAMnA siMhAsana, maNipIThikA ane dakSiNIdvAranA kramathI pUrvI naMdApuSkariNInA pramArjanAdi sarva kAryo karyA. alaMkAra sabhAmAM AvIne abhiSeka sabhAnI jema sarva kAryo karyA. vyavasAya sabhAmAM AvIne morapIMchathI pustakaratnanuM pramArjana karyuM, divya jaladhArAthI prakSAlana karyuM. zreSTha sugadhIdravyo-mALAo caDhAvI, tyAra pachI maNipIThikA, siMhAsana, pUrvI naMdApuSkariNI, dUha tenA toraNa, trisopAnazreNI, pUtaLIo vagere vividharUponA pramArjanAdi sarva kArya karyA. balipITha pAse AvIne balinuM visarjana karyuM. tyAra pachI abhiyogika devone bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! tame zIdhra suryAbhavimAnanA zRMgATako-ziMgoDAnA AkAravALA trikoNa sthAno, trika-traNa rastA maLatA hoya tevA sthAno, coka-cAra rastA maLatA hoya tevA sthAno, catvaro-ghaNA rastA maLatA hoya tevA sthAno, caturbhajocArebAju dvAra hoya tevA sthAno, rAjamArgo, prAkAro, aTArI-aTTAlikAo(koTa uparanA jharUkhAo), carikAo-ATha hAtha pramANavALo killA ane zaherano aMtarAlavartI mArga dvAra, gopura-nagaranA daravAjAo, ArAmo-krIDA sthAno, udyAno-utsava samaye aneka loko bhegA thAya tevA caMpakAdi vRkSovALA sthAno, vana-vizeSa prakAranA udhAno, vanarAIo-eka jAtinA uttamavRkSo hoya tevA sthAno, kAnana-sAmAnyavRkSa yukta gAmanI najIkanA sthAno, vanakhaMDo-aneka jAtanA uttamavRkSavALA sthAnonI arcanA karo ane te kArya thaI gayAnI mane zIdhra jANa karo. suryAbhadeve A pramANe kahyuM tyAre te abhiyogika devoe te AjJA zirodhArya karIne sUryAbhavimAnanA zRMgATako, trika, coka, cattara, caturmukha, rAjamArgo, prakAro, aTArI-aTTAlikAo, carikAo, tAro, gopuro, toraNo, ArAmo, udhAno, vano, vanarAI kAnano, vanakhaMDonI arcanA Adi sarva kAryo karyA ane sUryAbhadevane kArya thaI gayAnA samAcAra ApyA. tyAra pachI sUryAbhadeva naMdApuSkariNI samIpe AvIne, pUrvI trisopAna zreNIdvArA(te vAvamAM) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadevI | 105 / utaryA, hAtha-paga dhoyA ane naMdApuSkariNImAMthI bahAra nIkaLIne, sudharmAsabhA tarapha prayANa karyuM. nava :- prastuta sUtromAM sUryAbhadeve sUryAbhavimAnanI sudharmAdi pAMce sabhAnA stUpa, staMbha, daravAjA, bArasAkha, pUtaLIo, sarovaramAM utaravAnA pagathiyA, tenA toraNo vagere sarva sthAnone sApha karyA, dhoyA vagere pravRtinuM varNana che. sUryAbhadevanI A pravRti thoDI vicitra lAge che. sUryAbhadevanA hajAro Abhiyogika (sevaka) devo hovA chatAM pUtaLIo, pagathiyA daravAjA jevI vastuone pote kema sApha karI haze? A vastuonI pUjA kema karI haze? TIkAkAre A pATha mATe jJAnIgamya kahIne saMdigdhatA pragaTa karI che. tethI prastutamAM A saMpUrNa pAThane prakSipta samajIne kauMsamAM ane ITAlI TAIpamAM rAkhyo che.) 182 tae NaM sUriyAbhe deve cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jAvasolasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM, aNNehi ya bahUhiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparivuDe savviDDIe jAva NAiyaraveNaM jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchai uvagacchittA sabhaM suhammaM purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai siMhAsaNe varagae puratthAbhimuhe saNNisaNNe / bhAvArtha :- tyAra pachI sUryAbhadeva cAra hajAra sAmAnika deva yAvata soLa hajAra AtmarakSaka deva ane anya aneka suryAbhavimAnavAsI deva-devIonI sAthe, teothI gherAIne sarva RddhisAthe, vAjiMtronA nAda sAthe sudharmAsabhA samIpe AvIne pUrvI dvArathI sudharmAsabhAmAM pravezIne, zreSTha siMhAsana upara pUrvAbhimukha beThA. 183 tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa avaruttareNaM uttarapurathimeNaM disIbhAeNaM cattAri ya sAmANiyasAhassIo causu bhaddAsaNasAhassIsuNisIyaMti / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa purathimilleNaM cattAri aggamahissIo causu bhaddAsaNesu NIsIyaMti / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa dAhiNapurasthimeNaM abhitariyAe parisAe aTTha devasAhassIo aTThasu bhaddAsaNasAhassIsu NisIyaMti / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa dAhiNeNaM majjhimAe parisAe dasa devasAhassIo dasasu bhaddAsaNa sAhassIsu NisIyaMti / taeNaM tassa sariyAbhassa devassa dAhiNa paccatthimeNaM bAhiriyAe parisAe bArasadeva sAhassIo bArasasu bhaddAsaNasAhassINu NisIyaMti / / ___ tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa paccatthimeNaM satta aNiyAhivaiNo sattahiM bhaddAsaNesu NisIyaMti / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa cauddisiM solasa AyarakkhadevasAhassIo solasasu bhaddAsaNasAhassIsu NisIyaMti, taMjahApurathimilleNaM cattAri sAhassIo, dAhiNeNaM cattAri sAhassIo, paccatthimeNaM cattAri sAhassIo, uttareNa cattAri saahssiio| bhAvArtha :- tyAra pachI suryAbhadevanI vAyavya ane IzAna khUNAnA dibhAgamAM sthApita cAra hajAra Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra bhadrAsano upara cAra hajAra sAmAnika devo beThA. tyAra pachI sUryAbhadevanI pUrva dizAmAM sthApita cAra bhadrAsano upara cAra agramahiSIo beThI. 106 tyAra pachI sUryAbhadevanI dakSiNa pUrva dizAmAM--agnikoNamAM sthApita ATha hajAra bhadrAsano para AtyaMtara pariSadanA ATha hajAra devo beThA. tyAra pachI sUryAbhadevanI dakSiNa dizAmAM sthApita dasa hajAra bhadrAsano pa2 madhyama pariSadanA dasa hajAra devo beThA. tyAra pachI sUryAbhadevanI dakSiNa pazcima arthAt naiRtyakoNamAM sthApita bAra hajAra bhadrAsano para bAhya pariSadanA bAra hajAra devo beThA. tyAra pachI sUryAbhadevanI pazcima dizAmAM sthApita sAta bhadrAsano para sAta anikAdhipati devo beThA. tyAra pachI sUryAbhadevanI pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa te cAre dizAmAM sthApita cAra-cAra hajAra te rIte soLa hajAra(16,000) bhadrAsano para soLa hajAra(16,000) AtmarakSaka devo beThA. 184 te NaM AyarakkhA saNNaddha-baddha vammiyakavayA uppIliyasarANapaTTiyA piNaddhagevijjA Aviddha-vimala-varaciMdhapaTTA gahiyAuhapaharaNA ti-NayANi ti-saMdhiyAiM vayarAmayakoDINi dhaNUiM pagijjha paDiyAiya-kaMDakalAvA NIlapANiNo pItapANiNo rattapANiNo cAvapANiNo cArupANiNo cammapANiNo daMDapANiNo khaggapANiNo pAsapANiNo NIla-pIya-rakta-cAva-cAru camma-daMDa-khagga-pAsadharA AyarakkhA; rakkhovagayA guttA guttapAliyA juttA juttapAliyA patteyaM patteyaM samayao viNayao kiMkarabhUyA iva ciTThati / bhAvArtha:- te Atma rakSaka devo gADha baMdhanathI badgha kavaca dhAraNa karIne, pratyaMcA caDhAvelA dhanuSyo grahaNa karIne, gaLAmAM 'traiveyaka' nAmanuM grIvArakSaka upakaraNa vizeSa paherIne, vIratA sUcaka cihna paTa(vastra vizeSa) mastaka upara bAMdhIne, Ayudho ane praharaNo grahaNa karIne; Adi, madhya ane aMtya A traNa sthAnomAM namrIbhUta, A ja traNa sthAnomAM saMdhAnayukta, vajramaya aMtabhAgavALA dhanuSyo ane bANa samUhane dhAraNa karIne, keTalAka nIlavarNanA bANonA saMyogathI nIlavarNavALA, keTalAka pILAvarNanA bANonA saMyogathI pILAvarNavALA, keTalAka lAlavarNanA bANonA saMyogathI lAlavarNavALA dhanuSyadhArI cAru nAmaka praharaNayukta, cAmaDAnI gophaNa, A rIte nIla, pIta, lAla raMganA dhanuSa, carma, daMDa, talavAra, pAza vagere laIne samaye-samaye sUryAbhadevanuM rakSaNa karavAmAM tatpara, AjJA pAlana karavAmAM sAvadhAna, gupta Adeza pAlanamAM tatpara, anyano praveza na thaI zake tema atyaMta saghanapaNe ane paMktibaddha goThavAyelA, vinIta bhAve kiMkarabhUta thaIne temanI cAre dizAmAM cokI pahero bharatA UbhA hatA. sUryAbhadevanI sthitiH |185 sUriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! cattAri paliovamAiM ThiI paNNattA / sUriyAbhassa NaM bhaMte! devassa sAmANiyaparisovavaNNagANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! cattAri paliovamAiM ThiI paNNattA / emahiDDIe e mahajjuIe, emahabbale emahAyase emahAsokkhe emahANubhAge sUriyAbhe deve / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vibhAga H sUryAbhadeva 107 ] bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! suryAbhadevanI sthiti keTalA kAlanI che ? uttara- he gautama ! sUryAbhadevanI sthiti cAra palyopamanI che. prazna- he bhagavan! sUryAbhadevanA sAmAnika devonI sthiti keTalA kAlanI che? uttara- he gautama! cAra palyopamanI che. suryAbhadeva A prakAre maharkTika, mahAdhutivAna, mahAbalavAna, mahAyazasvI, mahAsaukhyavAna ane mahAprabhAva saMpanna che. prathama vibhAga saMpUrNa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI rAyapasaNIya sUtra bIje vibhAga pradezI rAjA : sUryAbhadevano pUrvabhava pradeza rAjAno paricaya:| 1 | ahoNaM bhaMte ! sUriyAbhe deve mahiDDIe jAva mahANubhAge / sUriyAbheNaM bhaMte ! deveNaM sA divvA deviDDI, sA divvA devajjuI, se divve devANubhAge-kiNNA laddhe ? kiNNA patte? kiNNA abhisamaNNAgae ? puvvabhave ke AsI? kiM NAmae vA? ko vA gotteNaM ? kayarasi vA gAmasi vA Nagarasi vA Nigamasi vA rAyahANIe vA kheDaMsi vA kabbaDaMsi vA maDaMbaMsi vA paTTaNaMsi vA doNamuhaMsi vA AgaraMsi vA AsamaMsi vA saMbAhasi vA saNNivesaMsi vA? kiM vA daccA ? kiM vA bhoccA ? kiM vA kiccA ? kiM vA samAyarittA? kassa vA tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM succA Nisamma? jaMNaM sUriyAbheNaM deveNaM sA divvA deviDDI jAva devANubhAge laddhe patte abhisamaNNAgae? bhAvArtha:-prazna- bhagavAna! te sUryAmahevAmA prAranI mahAdvi, mahApramAvAhivAmAcha, to bhagavAna ! sUryAbhadevane A prakAranI mahARddhi yAvata mahAdevaprabhAva kevI rIte maLyA che? kevI rIte prApta thayA che? kevI rIte AdhIna banAvyA che? te sUryAbhadeva pUrvabhavamAM koNa hatA? temanuM nAma, gotra zuMDa? te dhyAgama, nagara, nigama, rAdhAnI, peTa, 32, bha, pATa, drobhuSanagara, pAzavANA nagara, RSi AdinA Azrama, sArthavAha(paDAva nAMkhe te) saMgAdha ke saMnivezanA nivAsI hatA? temaNe evuM zuM dAna dIdhuM? kevo arasa-nirasa AhAra karyo ? kevA kArya karyA? kevuM AcaraNa karyuM? tathA prakAranA zramaNa-mAhaNa pAsethI kayA dhArmika suvacana sAMbhaLyA ke jenA dvArA sUryAbhadevane AvA prakAranI divya devatraRddhi yAvatuM divya deva prabhAva maLyA che? prApta thayA che? svAdhIna thayA che? |2'goyamA' tti samaNe bhagavaM mahAvIre, bhagavaM goyamaM AmaMtettA evaM vayAsIevaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse kekaiyaddhe NAmaM jaNavae hotthA-riddhatthimiyasamiddhe jAva darisaNijje, abhirUve paDirUve / tattha NaM kekaiyaddhe jaNavae seyaviyA NAmaNagarI hotthA- riddhatthimiya-samiddhA jAva paDirUvA / tIse NaM seyaviyAe NagarIe bahiyA uttarapurasthime disIbhAge, etthaM NaM migavaNe NAmaM ujjANe hotthA- ramme jAva paDirUve / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 109 ] tattha NaM seyaviyAe NagarIe paesI NAma rAyA hotthA-mahayAhimavaMta jAva vihri| adhammie adhammiTe, adhammakkhAI adhammANue, adhammapaloI adhammapajaNaNe adhammasIla- samudAyAre, adhammeNa ceva vittiM kappemANe / haNa chiMda bhiMda pavattae lohiyapANI pAve caMDe rudde khudde sAhassIe ukkaMcaNavaMcaNa-mAyAniyaDi-kUDakavaGasAisaMpaogabahule; NissIle Nivvae NigguNe Nimmere NippaccakkhANa- posahovavAse bahUNaM dupaya-cauppaya-miya pasupakkhI sarisivANaM ghAyAe vahAe ucchAyaNayAe adhammakeU samuTThie gurUNaM No abbhuDhei No viNayaM paujai sayassa vi ya Na jaNavayassa No samma karabharavitti pavattei / bhAvArtha :- "gautama" A rIte gautama svAmIne saMbodhana karIne bhagavAna mahAvIra svAmIe A pramANe kahyuM- he gautama ! te kALe-vartamAna avasarpiNI kALanA cothA ArAmAM, te samaye-kezIsvAmI vidyamAna hatA te samaye, A jebUdvIpanA bharatakSetramAM kekvArdha nAmano deza hato. te riddhi, siddhi, samRddhithI samRddha hato yAvata darzanIya, manojJa ane ati ramaNIya hato. te kekayArdha dezamAM riddhi siddhi, samRddhithI paripUrNa tathA ramaNIya evI zvetAMbikA nAmanI nagarI hatI. te zvetAMbikA nagarInI bahAra, IzAnakoNamAM naMdanavana jevuM ramya, sarva RtunA phaLothI samRddha suMdara-sugaMdhI, zItaLa chAyA yukta, prasannatAdAyaka tathA zobhanIya evuM mRgavana nAmanuM udhAna hatuM. te zvetAMbikA nagarImAM mahAhimavAna parvata jevo prabhAvazALI pradezanAmano rAjA hato. te rAjA adhArmika, adharmiSTha, adharyAkhyAyI(adharmIrUpe prakhyAta), adharmAnugAmI, adharmAvalokI, adharmane phelAvanAro, adharmazIla ane adharmAcArI hato ane adharmathI ja jIvana nirvAha karanAra hato. te rAjA mAro, chedo, bhedo jevA zabdo vaDe hiMsAno pravartaka hato arthAt tevA kArya karAvato hato. tenA hAtha haMmezAM lohIthI kharaDAyelA rahetA hatA. te sAkSAt pApano avatAra hato. prakRtithI ja te pracaMDa krodhI, bhayAnaka, adhama ane sAhasika(vagara vicAryuM kArya karanAro) hato. utkaMcana-te Thagone protsAhana ApanAro, lAMca lenAro, bIjAne chetaranAro, mAyAvI, bagabhagata, kUDa-kapaTa karanAro hato. tenAmAM A sarva durguNo phUlyAphAlyA hatA. tenAmAM koIpaNa prakAranA vrata, zIla, guNa ke maryAdA na hatA. te kyAreya pratyAkhyAna pauSadha ke upavAsa karato nahIM. te manuSya, pazu, mRga, pakSI, sarpa vagereno ghAtaka hato. TUMkamAM te rAjA adharmanA ketagraha jevo hato. te gurujanono Adara, vinaya karato nahIM. potAnI prajA pAsethI kara laIne temanuM samyaka rakSaNa karato na hato. vivecana :hoya ke - kekayArdha. zrI prajJApanA sutra anusAra kSetranI apekSAe bharatakSetramAM 2pA Aryadezo che arthAt 25 deza AkhA ane keye deza ardhA AryakSetra kahevAya che. ardhA kekaya dezane ahIM judA janapada(deza)nA nAme saMbodhita karavAmAM Avyo che. sUryakatA rANI : yuvarAja sUryakata:| 3 tassa NaM paesissa raNNo sUriyakatA NAmaM devI hotthA- sukumAlapANipAyA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 110 ] zrI rAyapasaNIya sUtra dhAriNI vaNNao / paesiNA raNNA saddhiM aNurattA avirattA jAva viharai / tassa NaM paesissa raNNo jeTe putte sUriyakatAe devIe attae sUriyakate NAmaM kumAre hotthA- sukumAlapANipAe jAva paDirUve / se NaM sUriyakaMte kumAre juvarAyA vi hotthA / paesissa raNNo rajjaM ca raTuM ca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koTThAgAraM ca puraM aMteuraM sayameva paccuvekkhamANe paccuvekkhANe viharai / bhAvArtha:- te pradeza rAjAne sUryakatA nAmanI rANI hatI. tenA hAtha-paga sukomaLa hatA vagere varNana aupapAtika sutranA dhAriNI rANInA varNananI samAna jANavuM. teNI pradezI rAjAmAM anurakta ane temane anukULa hatI yAvatu sukhapUrvaka rahetI hatI. te pradeza rAjAno jyeSTha putra ane sUryakatA rANIno Atmaja sUryaketa nAmano kumAra hato. tenA hAtha-paga vagere avayavo atyaMta sukomaLa hatA thAva te atyaMta manohara hato. te sUryakaMtakumAra yuvarAja hato. te pradeza rAjAnA rAjya, deza, senA, vAhana, koza, rAjabhaMDAra ane koThAra-annabhaMDAra tathA aMtaHpuranI sAra saMbhALa rAkhato hato. | 4 tassa NaM paesissa raNNo jeDhe bhAuya-vayaMsae citte NAma sArahI hotthA-aDDe jAva bahujaNassa aparibhUe, sAma-daMDa-bheya-uvappayANa-atthasattha-IhA-ma-visArae, uppattiyAe veNaiyAe kammayAe pAriNAmiyAe-cauvvihAe buddhIe uvavee, pae sissa raNNo bahUsu kajjesu ya kAraNesu ya kuDubesu ya maMtesu ya gujjhesu ya rahassesu ya Nicchaesu ya vavahArasu ya ApucchaNijje paDipucchaNijje meDhI pamANa AhAre AlaMbaNaM cakru, meDhIbhUe pamANabhUe AhArabhUe AlaMbaNabhUe cakkhubhUe savvaTThANa-savvabhUmiyAsu laddhapaccae vidiNNaviyAre rajjadhurAciMtae yAvi hotthA / bhAvArtha - te pradezI rAjAne jyeSTha bhAtRvaMzIya(mitra samAna) citta nAmano sArathi(pradhAna) hato. te citta sArathi samRddha-saMpattivAna tathA aparibhUta- aneka lokone mATe AdarzabhUta hato, te arthazAstra sUcita sAma, bheda, daMDa ane upapradAna, A cAre ya rAjanIti tathA rAjakaraNIya upAyomAM vizArada-kuzaLa hato. te koThAsUjha vALo ane tatkAla samAdhAna zodhI le tevI autpAttikI buddhi; vaDIlo ane gurujanonA vinayathI prApta vaiyikI buddhi, kArya karatAM-karatAM anubhavathI prApta karmajAbuddhi ane uMmara vadhatA vRddhi pAme tevI pAriNAmikI buddhithI saMpanna hato. pradeza rAjA paNa potAnA aneka kAryomAM, kArya saMpAdaka hetuomAM, kauTuMbika viSayomAM, maMtraNAomAM, gopanIya kAryomAM, rahasyabhUta banAvomAM, aneka prakAranA nirNayo levAmAM ane rAjya saMbaMdhI vyavahAromAM vAraMvAra temanI salAha letA hatA. rAjA ane sarvajano mATe te meDhI samAna hato. khaLAnA vacalA staMbhane meDhI kahe che, tenA AdhAre baLado goLa-goLa phare che, tema maMtraNA samaye maMtrImaMDaLa tene pramANarUpa mAnatA hatA. rAjAdi mATe te pramANarUpa, pRthvInI jema AdhArabhUta, doraDAnI jema avalaMbanarUpa ane cakSanI jema mArgadarzaka hato. te meDhIbhUta, pramANabhUta, AdhArabhUta, avalaMbanabhUta ane cakSubhUta hato. saMdhivigraha vagere aneka sthAno, maMtrI pada vagere sarvabhUmikAomAM salAha ApI zakato hato. rAjAno vizvAsu hato ane samagra rAjyanI dhurAne vahana karato hato arthAta sakala rAjyakAryanI dekhabhALa rAkhato hato. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [111 ] kuNAla janapada, zrAvastInagarI, jitazatru rAjA - [5 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kuNAlA NAmaM jaNavae hotthA- riddha-sthimiya-samiddhe, vaNNao / tattha NaM kuNAlAe jaNavae sAvatthI NAmaMNayarI hotthA-riddha-sthimiyasamiddhA jAva paDirUvA / tIse NaM sAvatthie NagarIe bahiyA uttarapurasthime disIbhAe koTThae NAmaM ceie hotthA- porANe jAva pAsAIe / tattha NaM sAvatthIe NayarIe paesissa raNNo aMtevAsI jiyasattU NAmaM rAyA hotthA, mahayAhimavaMta jAva viharai / bhAvArtha :- kALe-vartamAna avasarpiNI kALanA cothA ArAmAM, te samaye- kezIsvAmI vidhamAna hatA, te samaye riddhi siddhi, samRddhithI bharapUra tathA ramaNIya evo kuNAla nAmano deza hato. temAM riddhi, siddhi, samRddhithI paripUrNa, ramaNIya evI zrAvastI nAmanI nagarI-rAjadhAnI hatI. te zrAvastI nagarInI uttara-pUrva dizAmAM(IzAna koNamAM) atyaMta prAcIna tathA manohara evuM koSTaka nAmanuM yakSAyatanayukta udyAna hatuM. te zrAvastI nagarImAM mahAhimavAna parvata jevo prabhAvazALI jitazatru nAmanA pradeza rAjAnA AdhInastha khaMDiyA rAjA rAjya karatA hatA. vivecana - aMtevAsI niyata :- zrAvastI nagarIno jitazatru rAjA zvetAMbikAnA pradezI rAjAno aMtevAsI hato. aMtevAsI zabda ziSyabhAvano sUcaka che. ziSya gurunI AjJAno dhAraka hoya che, tema jitazatru rAjA pradezI rAjAnI AjJAno dhAraka hato arthAt tenA tAbAmAM raheto khaMDiyo rAjA hato. zrAvastImAM citta sArathinuM Agamana - |6 tae NaM se paesI rAyA aNNayA kayAi mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyArihaM pAhuDaM sajjAvei, sajjAvittA cittaM sArahiM saddAvei, sahAvittA evaM vayAsI- gaccha NaM cittA ! tumaM sAvatthi NayariM jiyasattussa raNNo imaM mahatthaM jAva pAhuDaM uvaNehi, jAi tattha rAyakajjANi ya rAyakiccANi ya rAyaNIio ya rAyavavahArA ya tAi jiyasattuNA saddhiM sayameva paccuvekkhamANe viharAhi tti kaTu visajjie / bhAvArtha - tyAra pachI ekadA pradezI rAjAe mahArtha-maNi, ratna, kanaka vagere uttama padArthothI yukta, mahAmUlyavAna, mahAna puruSone yogya bheTa taiyAra karAvIne, citta sArathine bolAvIne kahyuM ke- he citta ! tame zrAvastI nagarI jAo ane jitazatru rAjAne ApaNI A mahAmUlyavAna bheTa ApI Avo tathA jitazatrurAjA sAthe thoDo vakhata rahIne tyAMnA rAjakAryo, rAjanItio tathA rAjavyavahAra joI-tapAsI Avo. tema kahI citta sArathine javAnI AjJA karI. |7 tae NaM se citte sArahI paesiNA raNNA evaM vutte samANe haTTha tuDhe jAva paDisuNettA taM mahatthaM jAva pAhuDaM geNhai, geNhittA paesissa raNNo aMtiyAo Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 112 / zrI rAyapasaNIya sUtra ppAmeva paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA seyaviyaM NayariM majjhamajheNaM jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM mahatthaM jAvapAhuDaM Thavei, ThavettA koDuMbiyapurise saddAvei sahAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! sacchattaM jAva cAugghaMTaM AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha uvaTThavettA eyamANattiyaM paccappiNaha / tae NaM te koDabiyapurisA taheva paDisuNittA khi sajja cAugghaMTaM AsarahaM juttAmeva uvaTThati, uvaTThavettA tamANattiyaM paccappiNaMti / bhAvArtha :- citta sArathie pradezI rAjAnI AjJA sAMbhaLIne harSita hRdaye pradeza rAjA pAsethI bheTa grahaNa karI, tyAMthI vidAya laIne, zvetAMbikA nagarImAMthI pasAra thaIne potAne ghera AvyA. bheTane eka tarapha rAkhI. karmacArI puruSone bolAvIne, A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! jhaDapathI chatra sahita cAra ghaMTa- vALo azvaratha taiyAra karIne lAvo. ratha taiyAra thaI jAya eTale mane tenI jANa karo. citta sArathinI AjJA sAMbhaLIne tarataja karmacArI puruSo chatra sahita, yuddha mATe sajAvavAmAM AvatA cAra ghaMTavALA azvarathane taiyAra karI, tyAM hAjara thayA ane citta sArathine tenI jANa karI. | 8 tae NaM se citte sArahI koDubiyapurisANaM aMtie eyamahU~ soccANisamma haTThatuDe jAva NhAe saNNaddhabaddha-vammiyakavae uppIliyasarAsaNa-paTTie piNaddhagevijjavimalavaraciMdhapaTTe, gahiyAuhapaharaNe taM mahatthaM jAva pAhuDaM geNhai, geNhittA jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA cAugghaMTa AsarahaM duruhettA; bahUhiM purisehi saNNaddha jAva gahiyAuhapaharaNehiM saddhiM saMparivuDe sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharejjamANeNaM-dharejjamANeNaM mahayA bhaGa-caDagara-rahapahakaraviMdaparikkhitte sAo gihAo Niggacchai, seyaviyaM NayariM majjhamajheNaM Niggacchai, suhehiM vAsehiM pAyarAsehiM NAivikiTThahiM aMtarA vAsehiM vasamANe-vasamANe kakaiyaddhassa jaNavayassa majjhamajjhaNa jeNeva kuNAlAjaNavae jeNeva sAvatthINayarI teNeva uvAgacchai, sAvatthIe NayarIe majhamajjheNaM aNupavisai, jeNeva jiyasattussa raNNo gihe jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, turae NigiNhai, rahaM Thavei, rahAo paccoruhai / taM mahatthaM jAva pAhuDaM giNhai, jeNeva abhitariyA uvaTThANasAlA jeNeva jiyasattU rAyA teNeva uvAgacchai, jiyasattuM rAyaM karayalapariggahiyaM jAva kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, taM mahatthaM jAva pAhuDaM uvaNei / bhAvArtha :- karmacArI paruSo dvArA ratha taiyAra thaI gayAnA samAcAra sAMbhaLI saMtaSTita thayelA citta sArathie snAna karyu yAvatuM bakhatara paherI, bhAthuM bAMdhI, dhanuSya grahaNa karI, gaLAmAM hAra sAthe rAjacihnavALo paTTo paherI, Ayudha tathA praharaNo(astra-zastro) grahaNa karIne rAjAe ApelI moTI bheTa grahaNa karI ane cAraghaMTavALA ratha samIpe AvIne rathamAM ArUDha thayA. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 113 ] tyAra pachI Ayudha ane praharaNothI susajjita ghaNA puruSone sAthe rAkhIne, koraMTa puSponI mALAothI vibhUSita chatrane dhAraNa karI, hathiyAradhArI mahAsubhaTo sAthe potAnA gherathI nIkaLyA ane rAjamArga uparathI pasAra thaIne, rastAmAM vacce bahu lAMbA nahIM tevA ane sukharUpa rAtri nivAsa tathA zirAmaNI vagere prAtaHkArya karI zakAya, tevA paDAvo karatA keTayArdhadezamAMthI kuNAlAdeza ane tenI rAjadhAnI zrAvastI nagarI samIpe pahoMcyA. nagarInA rAjamArga dvArA zrAvastI nagarImAM pravezIne jitazatru rAjAnA rAjamahelanI upasthAna zALAmAM AvIne teNe ghoDAnI lagAma kheMcI rathane Ubho rAkhyo ane pote rathamAMthI nIce utaryA. te moTI bheTa hAthamAM laIne, AtyaMtara upasthAna zALAmAM jyAM jitazatru rAjA beThA hatA tyAM AvIne hAtha joDI praNAma karIne, jaya-vijayanA zabdathI rAjAne vadhAvIne te mahAmUlyavAna bheTa arpaNa karI. | 9 tae NaM se jiyasattU rAyA cittassa sArahissa taM mahatthaM jAva pAhuDaM paDicchai, cittaM sArahiM sakkArei sammANei paDivisajjei rAyamaggamogADhaM ca se AvAsaM dalayai / bhAvArtha - jitazatru rAjAe citta sArathinI te mahAmUlyavAna bheTano svIkAra karIne, tenA satkArasanmAnAdi karyA ane citta sArathine utArA mATe rAjamArga uparano eka moTo mahela Apyo. 10 tae NaM se citte sArahI visajjie samANe jiyasattussa raNNo aMtiyAo paDi-Nikkhamai, jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, cAugghaMTaM AsarahaM duruhai, sAvatthi NayariM majjhaMmajjheNaM jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchai, turae NigiNhai, rahaM Thavei, rahAo paccoruhai, pahAe jAvasaddhappAvesAI maMgallAiMvatthAI pavaraparihie appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre jimiyabhuttattarAgae vi ya NaM samANe puvvAvaraNhakAlasamayaMsi gaMdhavvehi ya NADagehi ya uvaNaccijjamANe uvaNaccijjamANe, uvagAijjamANe, uvagAijjamANe uvalAlijjamANe uvalAlijjamANe iDhe sapharisarasarUva-gaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoe paccaNubhavamANe viharai / / bhAvArtha :- tyAra pachI citta sArathi jitazatru rAjA pAsethI vidAya laIne, bahAranI upasthAna zALAmAM jyAM cAra ghaMTAvALo azvaratha Ubho rAkhyo hato tyAM AvyA ane rathamAM ArUDha thaIne, zrAvastI nagarImAMthI pasAra thatA, rAjamArga upara sthita potAnA utAre AvyA. utArAnuM sthAna AvI jatA teNe ghoDAnI lagAma kheMcIne rathane Ubho rAkhyo ane rathamAMthI nIce utarI, mahelamAM jaIne snAna karyu bhAva svaccha mAMgalika vastro dhAraNa karyA tathA alpabhAravALA paNa mUlyavAna AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM. jamIne pachI siMhAsana upara beThA. trIjA prahare arthAtu baporanA namate chAMye tenI sAme gAMdharvo madhura gIto gAvA lAgyA, kuzaLa nartako nRtya karavA lAgyA. A rIte vAjiMtronA sUra sAMbhaLatAM, nRtyAdine jotAM vilAsa karatAM manuSya saMbaMdhI iSTa zabda, sparza, rasa, rUpa, gaMdhate pAMca prakAranA mAnuSika sukhono anubhava karatAM rahevA lAgyA. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114] zrI rAyapasaNIya sUtra vivecana : sAmAnyarUpe khaMDiyA rAjA uparI rAjAne bheTa mokale paNa uparI rAjA khaMDiyA rAjAne bheTa mokalatA nathI, paraMtu khaMDiyA rAjA baLa, senA vadhArI mAthuM UMcakavAno prayatna na kare te mATe te rAjyanI gupta mAhitIo, tenI senAdinI tapAsa karavA, uparI rAjA potAnA vizvAsu mANasane bheTa laI mokale che. te rIte ja pradezI rAjAe citta sArathine bheTa ApavA jitazatru rAjA pAse mokalyA hatA. zrAvastImAM kezI zramaNanuM padArpaNa:11 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAsAvaccijje kesI NAma kumArasamaNe jAtisaMpaNNe kulasaMpaNNe balasaMpaNNe rUvasaMpaNNe viNayasaMpaNNe NANasaMpaNNe daMsaNasaMpaNNe carittasaMpaNNe lajjAsaMpaNNe lAghavasaMpaNNe lajjAlAghavasaMpaNNe oyasI teyasI vaccasI jasaMsI jiyakohe jiyamANe jiyamAe jiyalohe jiyaNidde jiiMdie jiyaparIsahe jIviyAsamaraNabhayavippamukke; tavappahANe guNappahANe karaNappahANe caraNappahANe NiggahappahANe NicchayappahANe ajjavappahANe maddavappahANe lAghavappahANe khaMtippahANe guttippahANe muttippahANe vijjappahANe matappahANe babhappahANe veyappahANe NayappahANe NiyamappahANe saccappahANa soyappahANe NANappahANe daMsaNappahANe carittappahANe; orAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhitta- viula-teulesse cauddasapuvvI cauNANovagae; ___ paMcahi aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuTiva caramANe gAmANugAma duijjamANe suhasuheNaM viharamANe jeNeva sAvatthI NayarI jeNeva koTThae ceie teNeva uvAgacchai, sAvatthI NayarIe bahiyA koTThae ceie ahApaDirUvaM uggaha ugiNhai, ugiNhittA saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANaM virhi| bhAvArtha :- kALe, te samaye pArzvanAtha bhagavAnanI ziSya paraMparAnA, kaumAryAvasthAmAM dIkSita thayelA kezIkumAra nAmanA zramaNa grAmAnugrAma vihAra karatA zrAvastI nagarInA koSTaka nAmanA udyAnamAM padhAryA. teo uttama mAtRkuLavALA hovAthI jAti saMpanna hatA, uttama pitRpakSavALA hovAthI kula saMpanna hatA, uttama saMhananavALA hovAthI balasaMpanna hatA, sarvotkRSTa zArIrika sauMdaryavALA hovAthI rU5 saMpanna hatA, vinaya saMpanna(yukta), jJAna saMpanna, darzana-zraddhA saMpanna, cAritra-saMyama saMpanna hatA, pApakArI kAryo karavAmAM lajjA anubhavatA hovAthI lajjA saMpanna hatA, abhimAna rahita hovAthI lAghava saMpanna hatA, lajjA-lAghava ubhaya saMpanna hatA. teo manoteja tathA AtmatejathI saMpanna hovAthI ojasvI hatA, zArIrika kAMtithI dedIpyamAna hovAthI tejasvI hatA, Adeya vacananA dhAraka hovAthI varcasvI ane temanI yazogAthA cAre bAju phelAyelI hovAthI yazasvI hatA. krodhAdi para jaya meLavelo hovAthI teo jitakrodhI, jitamAnI, jitamAyI, jitalobhI hatA, nidrA ane indriyone vaza karelA hovAthI teo jitanidra ane jitendriya hatA, parISahothI calAyamAna na Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 115 ] . thavAnA kAraNe teo jitaparISahI hatA, teo jIvavAnI AkAMkSA ane mRtyunA bhayathI rahita hatA arthAt jIvana-maraNamAM samabhAvI hatA. teo utkRSTa tapa karatA hovAthI tapapradhAna, utkRSTa saMyama guNanA dhAraka hovAthI guNapradhAna hatA, piMDavizuddhi Adi karaNa sitterInuM samyak pAlana karatA hovAthI karaNapradhAna, mahAvratAdi caraNa sitterInuM samyaka pAlana karatA hovAthI caraNa pradhAna hatA, mana ane indriyone asadAcAramAM jatI rokatA hovAthI nigraha pradhAna hatA, tattva nirNaya ane svIkRta anuSThAnomAM daDha manavALA hovAthI nizcaya pradhAna hatA, teo tradaja-saraLa hovAthI Arjava pradhAna, abhimAna rahita hovAthI mArdava pradhAna, dravya-bhAva rUpe laghu hovAthI lAghava pradhAna, kSamAvAna hovAthI kSAMti pradhAna, mana, vacana ane kAyAne saMyamita rAkhatA hovAthI guptipradhAna, nirlobhatAnA kAraNe teo mukti pradhAna hatA. rohiNI, prajJapti vagere devI adhiSThita vidyA ane devAdhiSThita maMtro siddha karyA hovAthI vidyA pradhAna ane maMtra pradhAna hatA, teo maithuna viramaNa rUpa brahma ane kuzaLa anuSThAnarUpa brahmanuM AcaraNa karatA hovAthI brahmapradhAna hatA, laukika-lokottara AgamonA niSNAta hovAthI veda pradhAna, naigamAdi niyonA jJAtA hovAthI nayapradhAna, vividha abhigrahone dhAraNa karatA hovAthI niyama pradhAna, sarva prANIone hitakArI vacana kahetA hovAthI satya pradhAna, dravya-bhAvathI mamatva rahita hovAthI zauca pradhAna hatA, temaja jJAnapradhAna, darzana pradhAna ane cAritra pradhAna hatA. teo udAra, parISaha tathA idriya para vijaya prApta karavAmAM kaThora ane sAtizaya dIpti yukta hovAthI ghora, sarvotkRSTa guNayukta hovAthI ghora guNasaMpanna, sAmarthyavAna ja AcarI zake tevuM tapa karatA hovAthI ghora tapasvI, ghora brahmacaryavAsI, zarIra saMskAranA sadaMtara tyAgI hovAthI uchUDha zarIrI hatA, vipula tejalezyAne potAnA zarIramAM ja samAvIne rAkhanArA hovAthI saMkSipta tejolezI, caudapUrvI, cAra jJAnanA dhAraka evA kezIkumAra zramaNa potAnA pAMcaso ziSyo sAthe anukrame gAmegAma vicaratA, sukhapUrvaka vihAra karatA zrAvastI nagarInA koSTaka nAmanA udhAnamAM padhAryA ane yathocita sthAnamAM rahevAnI AjJA laIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA tyAM rahyA. vivecana :RpradA-caRMdA :- sAdhuoe karaNanA 70 guNa ane caraNanA 70 guNonuM niraMtara AcaraNa karavuM joIe. te 70-70 guNa karaNa sitterI ane caraNa sitterInA nAme prakhyAta che. yathA piMDa visohI samii, bhAvaNa paDimA ya iMdiyaNiroho / hine ro mahi va zaraNaM tu | oghaniryukti- gA. 3 piMDavizaddhi- AhAra, vastra, pAtra ane zayyAnI zuddha gaveSaNA, pAMca samiti, anityAdi 12 bhAvanA, bArabhikSu pratimA, pAMca indriyono nigraha, pacIsa prakAranI pratilekhanA, traNa gupti ane cAra prakAranA abhigraha (4+5+12+1+5+25+3+4 = 70 karaNa guNo che.) vaya samaNadhamma saMjama, veyAvaccaM ca baMbhaguttIo / NANAitiyaM tavaM, kohaNiggahAI caraNameyaM // 4 // pAMca mahAvrata, kSamAdi daza prakAranA yatidharma, sattara prakArano saMyama, daza prakAre vaiyAvRtya, nava Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ] zrI rAyapasaNIya sUtra brahmacaryanI gati. jJAna-darzana-cAritra te traNanI ArAdhanA, bAra prakAranA tapa, krodhAdi cAra kaSAyano nigraha. 5+10+1+10+9+3+12+4 = 70 caraNaguNo che. citta sArathi dvArA vrata grahaNa :|12 tae NaM sAvatthIe NayarIe siMghADaga-tiya-caukka-caccara-caumuha-mahApahapahesu mahayA jaNasadde i vA jaNavUhei vA jaNabolei vA jaNakalakalei vA jaNaummIi vA jaNukkaliyAi vA jaNasaNNivAei vA jAva parisA pajjuvAsai / bhAvArtha - tyAra pachI (kezI kumAra zramaNanA zrAvastImAM Agamana pachI) nagarInA traNa rastA bhegA thatAM hoya tevA trikamAM, cAra rastA bhegA thatAM hoya tevA cokamAM, ghaNA rastA bhegA thatAM hoya tevA catro, cAre bAju dvAra hoya tevA caturmukhomAM, rAjamArgomAM ane zerIe zerIomAM loko paraspara vAto karavA lAgyA, ekatrita thayelA lokono avyakta avAja thavA lAgyo, lokono kalakala avAja thavA lAgyo. taraMgamAMthI taraMga uThe tema mANasonA ToLeToLA nIkaLavA lAgyA, nAnA-nAnA samudAyamAM loko ekaThA thavA lAgyA. judA-judA sthAnamAM lokonI bhIDa jAmavA lAgI thAvata janasamUha kezIkumAra zramaNanA darzana karI, temane vaMdana, namaskAra karI, paryApAsanA karavA lAgyo. |13 tae NaM tassa sArahissa taM mahAjaNasaiMca jAva suNettA ya pAsettA ya imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA-kiM NaM ajja sAvatthIe NayarIe iMdamahe i vA, khaMdamahe i vA, ruddamahe i vA, mauMdamahe i vA, sivamahe i vA, vesamaNamahe i vA, NAgamahe ivA, jakkhamaha ivA,bhUyamahe ivA,thUbhamahaM ivA,caMiyamaha ivA,rukkhamaha ivA, girimahe i vA, darimahe i vA, agaDamahe i vA, NaImahe i vA, saramahe i vA, sAgaramahe i vA, jaM NaM ime bahave uggA uggaputtA bhogA rAiNNA ikkhAgA NAyA koravvA evaM jahA uvavAie taheva jAva appegaiyA hayagayA gayagayA rahagayA siviyAgayA saMdamANiyAgayA appegaiyA pAyacAra vihAreNa mahayA-mahayA vaMdAvaMdaehiM Niggacchati, evaM saMpehei, saMpehittA kaMcuijjapurisaM saddAvei, sahAvittA evaM vayAsI kiM NaM devANuppiyA ! ajja sAvatthIe NagarIe iMdamahe i vA jAva sAgaramahe i vA jaM NaM ime bahave uggA bhogA jAva Niggacchati ? bhAvArtha :- lokonI vAtacItano kolAhala sAMbhaLIne tathA janasamUhane joIne citta sArathine A prakArano vicAra Avyo ke Aje zrAvastI nagarImAM zuM indra mahotsava che? ke aMda(kArtikeya) mahotsava che? ke rUdra mahotsava, mukunda mahotsava, ziva mahotsava, vaizramaNa-kubera mahotsava, nAga mahotsava, yakSa mahotsava, bhUta mahotsava, stUpa mahotsava, caitya mahotsava, vRkSa mahotsava, giri mahotsava, dari(guphA) mahotsava, kUpa mahotsava, nadI mahotsava, sara(taLAva) mahotsava ke sAgaranA nimitte mahotsava ujavAI rahyo che? ke jethI ghaNA ugravaMzI loko, ugravaMzI kumAro, bhogavaMzI loko, rAjanyavaMzI, ikvAkuvaMzI, jJAtavaMzI kauravavaMzI loko vagere varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM bhAvatu keTalAka loko ghoDA para, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bI vibhAgaH pradezI rAjA | 117 / hAthI para besIne ratha, zibikA, pAlakhI dvArA ke page cAlatA lokonA ToLeToLA jaI rahyA che? A pramANe vicAra karIne citta sArathie potAnA dvArapALane bolAvIne pUchyuM ke he devAnupriya ! Aje zrAvastI nagarImAM zuM indra mahotsava che ke vAvata sAgara mahotsava che ke jethI ghaNA ugravaMzI, bhogavaMzI loko yAvat jaI rahyAM che? |14 tae NaM se kaMcuipurise kesissa kumArasamaNassa AgamaNa-gahiyaviNicchae cittaM sArahiM karayalapariggahiyaM jAva vaddhAvettA evaM vayAsI- No khalu devANuppiyA! ajja sAvatthIe iMdamahe i vA jAva sAgaramahe i vA; jaMNaM ime bahave uggA bhogA jAva viMdAviMdaehiM Niggacchati / evaM khalu bho devANuppiyA ! pAsAvacijje kesI NAma kumArasamaNe jAisaMpaNNe jAva gAmANugAmaM dUijjamANe ihamAgae jAva viharai, taM NaM ajja sAvatthIe NayarIe bahave uggA jAva ibbhaputtA appegaiyA vaMdaNavattiyAe jAva mahayA vaMdAvaMdaehiM Niggacchati / bhAvArtha :- tyAra pachI kaMcakI paruSe tapAsa karIne kezIkamAra zramaNa padhAryA che. tevA pAkA samAcAra meLavIne baMne hAtha joDI praNAma karI, jaya-vijaya zabdothI vadhAvIne citta sArathine A pramANe kahyuM. he devAnupriya! Aje zrAvastI nagarImAM indra mahotsava yAvata samudra mahotsava nathI ane te mATe A ghaNA ugravaMzI Adi lokonA ToLeToLA jaI rahyA nathI paraMtu he devAnupriya ! jAti saMpanna evA pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAnA kezIkumAra zramaNa gAmegAma vihAra karatAM Aje ahIM padhAryA che ane koSTaka udyAnamAM birAjI rahyA che. tethI Aje zrAvastI nagarInA ghaNA ugravaMzI loko yAvata ibhyavaMzI putro Adi vaMdanA karavAnA vicArathI moTA-moTA samudAya rUpe bhegA maLIne potAnA gharethI nIkaLI rahyA che. 15 tae NaM se citte sArahI kaMcuipurisassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuDhe jAva koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! cAughaTa AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha jAva sacchattaM uvaTThaveti / bhAvArtha :- tyAra pachI citta sArathi kaMcukI puruSa pAsethI kezIkumAra zramaNanA AgamananI vAta sAMbhaLIne, tene avadhArIne harSavibhora thayA yAvata karmacArI puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo! zIdhra cAra ghaMTavALo azvaratha joDIne hAjara karo yAvata karmacArI puruSo chatra sahita azvarathane joDIne lAvyA. 16 tae NaM se citte sArahI pahAe jAva suddhappAvesAI maMgallAI vatthAI pavaraparihie appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA cAugghaMTaM AsarahaM duruhai sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM mahayA bhaDacaDagara- viMdaparikhitte sAvatthIe NagarIe majjhaMmajjheNaM ggicchai, NiggacchittA jeNeva koTThae ujjANe jeNeva kesikumArasamaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kesikumAra-samaNassa adUrasAmaMte turae NigiNhai, rahaM Thavei, ThavittA paccoruhai, paccoruhittA jeNeva kesikumArasamaNe teNeva uvAgacchai, Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 118 / zrI zayapaNeNIya sUtra uvAgacchittA kesikumAra samaNaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA paccAsaNNe NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe paMjaliuDe viNaeNaM pajjuvAsai / bhAvArtha :- tyAra pachI te citta sArathie snAna karyuM yAvata zuddha, sabhAne yogya mAMgalika vastro paheryA. alpa paNa bahumUlya AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM ane tyAra pachI te cAra ghaMTAvALA azvaratha pAse AvIne cAra ghaMTAvALA azvaratha para ArUDha thayA. koraMTa puSponI mALAothI suzobhita chatra dhAraNa karIne subhaTonA vizALa samudAya sAthe zrAvastI nagarInI madhyamAMthI nIkaLIne koSTaka udyAnamAM kezIkumAra zramaNa birAjita hatA tyAM AvyA ane kezIkumAra zramaNathI na atidUra na ati najIka evA yogya sthAnamAM ghoDAnI lagAma kheMcIne ratha Ubho rAkhyo. ratha uparathI nIce UtarIne, kezIkumAra zramaNa samIpe AvIne kezIkumAra zramaNane traNavAra pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karyA. temanI na ati najIka ane na ati dUra evA samucita sthAna para sanmukha besIne dharma upadeza sAMbhaLavAnI icchAthI, namaskAra karIne vinayapUrvaka hAthanI aMjali karIne(hAtha joDI) paryApAsanA karavA lAgyA. 17 tae NaM se kesikumAra samaNe cittassa sArahissa tIse mahaimahAliyAe mahaccaparisAe cAujjAmaM dhamma prikhei| taM jahA- savvAo pANAivAyAo veramaNaM, savvAo musAvAyao veramaNa, savvAo adiNNAdANAo veramaNa, savvAo bahiddhAdANAo vermnnN| tae NaM sA mahaimahAliyA mahaccaparisA kesissa kumAra samaNassa atie dhamma soccA Nisamma jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM pddigyaa| bhAvArtha :- tyAra pachI kezIkumAra zramaNe cittasArathi Adi te vizALa pariSadane cAturyAma dharmano upadeza Apyo ke- sarva prakAranA prANAtipAta-hiMsAthI virakta thavuM joIe arthAt teno tyAga karavo joIe. sarva prakAranA mRSAvAda-asatyathI virakta thavuM joIe. sarva prakAranA adattAdAna-corIthI virakta thavuM joIe. sarva prakAranA bahidvAdAna-maithuna, parigrahathI virakta thavuM joIe. tyArapachI te vizALa pariSada kezIkumAra zramaNa pAsethI dharmadezanA sAMbhaLI ane hRdayamAM dhAraNa karIne, manana karIne je dizAmAMthI AvI hatI. te dizAmAM pAchI pharI arthAt te Avela janasamUha potapotAnA ghare pAcho pharyo. 18 tae NaM se citte sArahI kesissa kumArasamaNassa aMtie dhamma soccA Nisamma haTTha jAva hiyae uTThAe uDhei, udvettA kesi kumArasamaNaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI __saddahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, roemi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, abbhuTemi NaM bhaMte! NiggaMthaM pAvayaNaM, evamevaM bhaMte! NiggaMthaM pAvayaNaM / tahameyaM bhaMte! avitahameyaM bhaMte! asaMdiddhameyaM bhaMte! icchiyameyaM bhaMte ! paDicchiyameyaM bhaMte ! icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte ! jaNaM tubbhe vayaha tti kaTu Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA 119 ] vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- jahA NaM devANuppiyANaM aMtie bahave uggA jAva ibbhA ibbhaputtA ciccA hiraNNaM, ciccA suvaNNaM evaM dhaNaM dhaNNaM balaM vAhaNaM kosaM koTThAgAraM puraM aMteuraM, ciccA viulaM dhaNa-kaNaga-rayaNa-maNi-mottiya saMkha-silappavAla-saMtasArasAvaejjaM vicchattiA vigovaittA, dANaM dAiyANaM paribhAittA, muMDe bhavittA NaM agArAo aNagAriyaM pavvayaMti, No khalu ahaM tahA saMcAemi ciccA hiraNNaM taM ceva jAva pavvaittae / ahaM NaM devANuppiyANaM aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhamma pddivjjitte| ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibadha krehi| bhAvArtha :- tyAra pachI te citta sArathie kezIkumAra zramaNa pAsethI dharma sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne, harSita thayA yAvata praphullita hRdayavALA thayA ane potAnA Asana uparathI UbhA thaIne kezIkumAra zramaNane pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karIne, A pramANe kahyuM- he bhagavan! nigraMtha pravacana upara huM zraddhA rAkhuM chuM, he bhagavan! nigraMtha pravacana upara huM pratIti-vizvAsa rAkhuM chuM, he bhagavan! nigraMtha pravacana upara ruci dharAvuM chuM, he bhagavan! nigraMtha pravacanano huM svIkAra karuM chuM. he bhagavan! A nigraMtha pravacana yathArtha che, taththArtha che. he bhagavan! A nigraMtha pravacana iSTa che, pratISTa che, he bhagavan! A nigraMtha pravacanane huM icchuM chuM, vAraMvAra icchuM chuM. tame jema kahyuM che, tevuM ja A nigraMtha pravacana che; A pramANe kahIne temaNe kezIkumAra zramaNane vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- je rIte Apa devAnupriyanI pAse ghaNA ugravaMzI, ibhyavaMzI loko, ibhyavaMzI putro vagere sonuM, cAMdI, dhana, dhAnya, senA, vAhana, koza, koThAra, nagara, aMtaHpurano tyAga karIne ane vipula dhana, kanaka, ratna, maNi, motI, zaMkha, zilApravAla(maMgA) Adi vArasAmAM prApta sArabhUta dravyonA mamatvane choDIne, dIna-daridrane dAna ApIne, putrAdimAM bhAga pADIne, muMDita thaIne, gRhastha jIvanano tyAga karIne aNagAra dharmamAM pravrajita thAya che. te rIte cAMdI vagereno tyAga karIne vAvatuM pravrajita thavAmAM huM samartha nathI. huM ApanI pAse pAMca aNuvrata, sAta zikSAvrata mUlaka bAra prakArano zrAvaka dharma aMgIkAra karavA icchuM chuM. citta sArathinI bhAvanAne jANIne kezIkumAra zramaNe kahyuM- he devAnupriya! jema sukha Upaje tema karo, paNa vilaMba na karo. 19 tae NaM se citte sArahI kesikumAra samaNassa aMtiyaM paMcANuvvaiyaM gihidhamma uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM se citte sArahI kesikumArasamaNaM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsitA jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva pahArettha gamaNAe / cAugghaMTa AsarahaM duruhai, jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / bhAvArtha - tyAre citta sArathie kezIkumAra zramaNa pAsethI pAMca aNuvrata, sAta zikSAvratarUpa zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. tyAra bAda citta sArathIe kezIkumAra zramaNane vaMdanA namaskAra karIne, cAra ghaMTAvALA azvaratha tarapha prayANa karyuM. cAra ghaMTAvALA azvaratha para ArUDha thaIne je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM pAchA pharyA. vivecana : prastuta sUtromAM kezIkumAra zramaNanA cAturyAma dharmarUpa zramaNadharma ane citta sArathi dvArA grahaNa Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrI rAyapaseNIya sUtra karAyelA bAra aNuvratarUpa gRhasthadharmanuM nirUpaNa che. madhyanA bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM sAdhuo mATe cAra mahAvratanuM vidhAna che. kezIkumAra zramaNa trevIsamA tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA hovAthI temaNe cAra mahAvratarUpa zramaNadharmano upadeza Apyo. teoe maithuna viramaNa ane parigraha viramaNa A baMne mahAvratono samAveza bahiddhAdAna viramaNa nAmanA caturtha mahAvratamAM karI, cAra mahAvratonuM kathana kare che. savvAbo vahiddhAvALAo veramAM :- sarva prakAranA bAhya AdAnathI virati. dhArmika upakaraNo sivAyanA sarva padArtho bAhya kahevAya che. tenA grahaNane bahiddhA dAna kahe che. bAhya sarva padArtho parigraharUpa che te ja rIte strI paNa bAhya AdAna hovAthI parigraharUpa ja che. tethI bahiddhAdAna viramaNa vratamAM strI tyAga--maithuna viramaNa ane bAhya padArthono tyAga, te sarvano samAveza thaI jAya che. paMcALuLvayaM satta sivAvayArM :- A sUtramAM citta sArathinA vratagrahaNa prasaMge sUtrakAre bAra vratanuM kathana karyuM che. tethI spaSTa thAya che ke koI paNa tIrthaMkaranA zAsanamAM zrAvako mATe pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratarUpa bAra vratonuM kathana hoya che. temAMthI zrAvaka potAnI zakti sAmarthyano vicAra karIne icchAnusAra vrata grahaNa karI zake che. zAstromAM kyAMka sAta zikSAvratano pATha maLe ane kyAMka traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata, evo paNa pATha maLe che. guNavratone koI apekSAe zikSAvrata paNa kahI zakAya che. guNavratAnAmapi nirantaramabhyasya- mAnatayA zikSAvratatvena vivakSaNAt sikkhAvayAiM tyuktaM / gue| vrato paNa niraMtara abhyAsa sAdhya hovAthI traNa guNa vratone paNa A sUtramAM zikSAvratarUpe vivakSita karIne sAta zikSAvrato kahyA che. cittasArathinI dharmazraddhA ane AcAra zuddhi : 20 tae NaM se citte sArahI samaNovAsae jAe ahigayajIvAjIve uvaladdha puNNapAve Asava-saMvara- Nijjara-kiriyAhigaraNa-baMdha- mokkha-kusale / asahijje devAsura-NAga-suvaNNa jakkha- rakkhasa-kiNNara- kiMpurisa-garulagaMdhavva-mahoragAIhiM devagaNehiM NiggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNijje / NiggaMthe pAvayaNe NissaMkie, NikkaMkhie Nivvitigicche laddhaTTe gahiyaThThe pucchiyaTTe ahigayaTThe viNicchiyaTThe, aTThimiMjapemmANurAgaratte; ayamAuso ! NiggaMthe pAvaNe baTTe, mayaM paramake, teNe ake, zivattine avayavuvA ciyattaMteuragharappavese cAuddasamuddiTTha-puNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNu-pAlemANe, samaNe NiggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNa-pANa -khAima-sAimeNaM pIDha-phalagasejjA- saMthAreNaM vattha-paDiggaha-kaMbala-pAyapuMchaNeNaM osaha-bhesajjeNaM paDilAbhemANe, ahApariggahehiM tavokammehiM bahUhiM sIlavvaya guNavaya veramaNa paccakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANe, jAI tattha rAyakajjANi ya jAva rAyavavahArANi Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo vibhAga : pradezI rAjA 121 ya tAiM jiyasattuNA raNNA saddhiM sayameva paccuvekkhamANe paccuvekkhamANe viharai / bhAvArtha:- vrata grahaNa karyA pachI te citta sArathi zramaNopAsaka thaI gayA. te caitanya svarUpI jIvatattva ane jaDasvarUpI ajIva tattvanA jJAtA banI gayA, zubhakarmarUpa puNyatattva ane azubhakarmarUpa pApa tattvane samajavA lAgyA, karmabaMdhanA kAraNarUpa Azravatattva, hiMsAdi viramaNarUpa saMvara tattva, eka dezathI karma pudgalonuM AtmapradezathI chUTA paDavArUpa nirjarA tattva, kAyakI Adi kriyAo, kriyAnA sAdhanarUpa adhikaraNa, Atmapradezo sAthe dUdhapANInI jema joDAtA karmapudgalarUpa baMdhatattva ane sarva karmapudgalonuM AtmapradezothI sarvathA chUTA paDavArUpa mokSatattvanA svarUpane jANavAmAM kuzaLa thaI gayA. teo kutIrthikonA kutarkonuM khaMDana karavAmAM bIjAnI sahAyanI jarUra na rahe tevA Atmanirbhara thaI gayA. temane nigraMtha pravacana upara evI daDha zradghA thaI gaI ke koI deva, asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra devo, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, garuDa(deva), gaMdharva, mahoraga ke anya jAtIya koIpaNa devagaNa temane nigraMtha pravacanathI calita karI zake tema na hatA arthAt devatAnA DagAvyA Dage nahIM, calAvyA calita thAya nahIM, tevA daDha thaI gayA. teone nigraMtha pravacana prati koI paNa prakAranI zaMkA thatI na hovAthI niHzaMkita, anya mata prati koI paNa prakAranI kAMkSA--icchA na hovAthI niHkAMkSita ane dharmakriyAdinA phaLa mATe saMdeha na hovAthI nirvicikitsA guNathI saMpanna thaI gayA. nigraMtha pravacanano artha jANI levAthI teo labdhArtha, te arthane svIkArI levAthI gRhitArtha, praznottara dvArA saMzayo dUra thaI javAthI pRSTArtha, sarva prakAre artha grahaNathI adhigatArtha ane te arthane AtmasAt karI levAthI vinizcitArtha banI gayA. citta sArathine nigraMtha pravacanano raMga hADahADanI majjAe lAgI gayo arthAt tenI rageragamAM nigraMtha pravacana prati prema ane anurAga thaI gayo.(jema asthi ane majjA paraspara otaprota hoya che, tevI ja otaprotatA tene nigraMtha pravacanamAM thaI gaI hatI.) temanA evA bhAva vyakta thatA hatA ke he AyuSyamAna ! A nigraMtha pravacana ja yathArtha che, paramArtharUpa che, bAkI badhuM anartharUpa che. pravacana pratyenI AvI AsthAnA kAraNe tenuM hRdaya sphaTika jevuM nirmaLa thaI gayuM hatuM. sAdhuo-bhikSuo Adi sarva mATe tenA gharanA daravAjA sadA khullA rahevA lAgyA arthAt bhikSuo bhikSA mATe saraLatApUrvaka pravezI zake te mATe tenA gharanA dvAra sadA khullA rahevA lAgyA. tenuM zIla eTaluM badhuM pavitra banI gayuM ke aMtaHpuramAM te niHzaMkapaNe praveza karI zakatA hatA, caudasa, AThama, amAsa, pUnamanA divasomAM pratipUrNa pauSadhanuM pAlana karavA lAgyA. te zramaNa-nigraMthone prAsuka-acitta ane eSaNIya-sAdhujana mATe kalpanIya evA azana, pAna, khAdima ane svAdima A cAra prakAranA AhAra, pIDha, phalaka, zayyA-saMstAraka, vastra, pAtra, kaMbala, pAdaproMchana, auSadha bheSajathI pratilAbhita karatA rahyA, vidhipUrvaka grahaNa karelA tapathI tathA zIlavrata, guNavrata, pratyAkhyAna, pauSadhAdithI AtmAne bhAvita karatA rahyA. jitazatru rAjA sAthe rahIne rAjyakAryo tathA rAjya vyavahAronuM avalokana karatA zrAvastI nagarImAM rahyA. | 21 tae NaM se jiyasatturAyA aNNayA kayAi mahatthaM jAva pAhuDaM sajjei, sajjettA cittaM sArahiM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI- gacchAhi NaM tumaM cittA ! seyaviyaM NayariM paesissa raNNo imaM mahatthaM jAva pAhuDaM uvaNehi, mama pAuggaM ca Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 122 / zrI rAyaparoNIya sUtra NaM jahAbhaNiyaM avitahamasaMdiddhaM vayaNaM viNNavehi tti kaTu visajjie / bhAvArtha:- A rIte keTalAka divaso vItyA pachI koI eka divase jitazatru rAjAe eka mahAmUlyavAna bheTa taiyAra karAvIne citta sArathine bolAvIne A pramANe kahyuM- he citta ! tame zvetAMbikA nagarImAM pradezI rAjAne mArI A bheTa Apajo ane mArA praNAma kahIne mArAvatI vinaMtI karajo ke teoe mane je saMdeza mokalyo hato, te mAre mana avitatha-sAco ane asaMdigdha che. A rIte sUcanA ApIne rAjAe AdarapUrvaka citta sArathine vidAya ApI. kezI zramaNane zvetAMbikA padhAravA prArthanA - 22 tae NaM se citte sArahI jiyasattuNA raNNA visajjie samANe taM mahatthaM jAva pAhuDaM giNhai, giNhittA jiyasattussa raNNo aMtiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA sAvatthI NayarIe majjhaMmajjheNaM Niggacchai, jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchai, taM mahatthaM jAva Thavei, hAe jAva pAyacAravihAreNa mahayA purisavaggurA-parikkhitte rAyamagga-mogADhAo AvAsAo Niggacchai, sAvatthINagarIe majhamajjheNaM Niggacchai, jeNeva koTThae ceie jeNeva kesI kumArasamaNe teNeva uvAgacchai, kesI kumArasamaNassa aMtie dhamma soccA jAva evaM vayAsI- evaM khalu ahaM bhaMte ! jiyasattuNA raNNA paesissa raNNo imaM mahatthaM jAva uvaNehi tti kaTu visajjie / taM gacchAmi NaM ahaM bhaMte ! seyaviyaM NayariM / pAsAdIyA NaM bhaMte ! seyaviyA NayarI, darisaNijjA NaM bhaMte ! seyaviyA NayarI, abhirUvA NaM bhaMte ! seyaviyA NayarI, paDirUvA NaM bhaMte ! seyaviyA NagarI, samosaraha NaM bhaMte ! tubbhe seyaviyaM NayariM / bhAvArtha - jitazatra rAjAe cittasArathine vidAya ApI tyAre teNe te bheTa grahaNa karI ane jitazatru rAjA pAsethI nIkaLIne, zrAvastI nagarImAM thaIne rAjamArga uparanA potAnA utAre AvIne te bheTane ekabAju mUkI dIdhI. tyAra pachI snAna karIne zarIrane alaMkRta karIne, koraMTa puSpanI mALAthI yukta chatra dhAraNa karIne vizALa janasamudAya sAthe potAnA rAjamArga uparanA utArethI nIkaLIne pagapALA kezIkumAra zramaNa birAjamAna hatA, tyAM AvIne kezIkumAra zramaNa pAsethI dharmopadeza sAMbhaLyo. tyAra pachI kezIkamAra zramaNane vinaMtI karI ke he bhagavAna!jitazatru rAjAnI vidAya laIne, pradezI rAjAne ApavAnI bheTa laIne Aje huM zvetAMbikA nagarI jaI rahyo chuM. he bhagavAna ! tame ekavAra zvetAMbikA nagarI jarUra padhArajo. zvetAMbikAnagarI prAsAdika che, he bhagavAna ! zvetAMbikAnagarI darzanIya che, zvetAMbikA nagarI manohara che, ramaNIya che, mATe tame jarUra tyAM padhAravA kRpA karazo. 23 tae NaM se kesI kumArasamaNe citteNaM sArahiNA evaM vutte samANe cittassa sArahissa eyamaTuM No ADhAi, No parijANAi tusiNIe saMciTThai / tae NaM se citte sArahI kesI kumArasamaNaM doccaM pi tacca pi evaM vayAsI- evaM khalu ahaM bhaMte ! jiyasattuNA raNNA paesissa raNNo imaM mahatthaM jAva samosaraha NaM bhaMte ! tubbhe seyaviyaM NayariM / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 123 ] bhAvArtha :- citta sArathie A pramANe prArthanA karI tyAre kezIkumAra zramaNe citta sArathinA A kathanano Adara na karyo, tenA tarapha dhyAna na ApyuM. mAtra mauna rahyA. tyAre citta sArathie bIjI-trIjIvAra vinaMtI karI ke- he bhagavan! pradezI rAjA mATe mUlyavAna bheTa laIne, rAjAnI vidAya laIne Aje huM zvetAMbikA jaI rahyo chuM. Apa tyAM padhAravAnI avazya kRpA karazo. 24 tae NaM kesI kumAra-samaNe citteNa sArahiNA doccaM pi taccapi evaM vutte samANe cittaM sArahiM evaM vayAsI- cittA ! se jahANAmae vaNasaMDe siyA- kiNhe kiNhobhAse jAva paDirUve / se NUNaM cittA ! se vaNasaMDe bahUNaM dupaya-cauppaya-miyapasu-pakkhI-sirIsivANaM abhigamaNijje ? haMtA abhigamaNijje / __taMsi ca NaM cittA ! vaNasaMDasi bahave bhiluMgA NAma pAvasauNA privsNti| je NaM tesiM bahUNaM dupaya-cauppaya-miya-pasu-pakkhI-sirIsivANaM ThiyANaM ceva maMsasoNiyaM aahaareNti| se NUNaM cittA ! se vaNasaMDe tesi NaM bahUNaM dupaya jAva sirIsivANaM abhigamaNijje? No tiNaDhe samaTe / kamhA NaM ? bhaMte ! sovsgge| evAmeva cittA ! tubbhaM pi seviyAe NayarIe paesI NAmaM rAyA parivasai jAva No sammaM karabharavittiM pavattai / taM kahaM NaM ahaM cittA ! seyaviyAe NayarIe samosarissAmi? bhAvArtha - citta sArathie be-traNavAra AgrahabharI vinaMtI karI tyAre kezIkumAra zramaNe citta sArathine pUchyuM ke- he citta! jema ke koI kRSNa ane kRSNachAyAvALuM arthAt haryuM-bharyuM, lIluMchama tathA ramaNIya evuM vana(vanakhaMDa) hoya, to te vana manuSyone tathA catuSpada mRga, pazu, pakSI, sarisarpa vagere mATe zuM abhigamanIya- vicaravA yogya kahevAya kharuM? citta- hA, bhagavan! te vana manuSyAdi mATe vicaravA yogya che. kezI zramaNa- he citta ! te vanamAM manuSya, catuSpada, mRga, pazu, pakSI, sarisarpono zikAra karanArA, tenA lohI-mAMsa khAnArA ghaNA pAriSTha bhIla jAtinA zikArIo rahetA hoya, to te citta ! zuM te vana manuSyAdi mATe vicaravA yogya kahevAya kharuM? citta- he bhagavan! tevuM vana manuSyAdi mATe vicAravA yogya na kahevAya. kezI zramaNa- he citta ! zA mATe te vana manuSyAdi mATe vicaravA yogya na kahevAya? citta- he bhagavan! te vana upasarga, vidana, bAdhA-pIDAvALuM hovAthI manuSyAdi mATe vicaravA yogya nathI. kezI zramaNa- te ja pramANe he citta ! tArI zvetAMbikA nagarI bhale ghaNI sArI hoya paraMtu tyAMno pradezI rAjA adhArmika che vAvata kara laIne prajAnuM poSaNa-rakSaNa karato nathI, tethI te citta ! huM zvetAMbikA nagarImAM kevI rIte AvuM? tAtparya e che ke je rAjyamAM rAjyavyavasthA ucita na hoya, zAsaka anyAyI ane krUra hoya tyAM sAdhvAcAranA pAlanamAM muzkelInI saMbhAvanA hovAthI sAdhue tyAM vicaravuM yogya nathI. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra 25 secit sArahI kesi kumAssamaNaM evaM vayAsI - kiM NaM bhaMte ! tubbhaM pa siNA raNNA kAyavvaM ? asthi NaM bhaMte ! seyaviyAe NayarIe aNNe bahave Isastalavara jAva satthavAhapabhiio je NaM devANuppiyaM vaMdissaMti NamaMsissaMti jAva pajjuvAsissaMti vilaM asaNa-pANa-khAima-sAimeNa paDilAbhissaMti, pADihArieNa pIDha phalaga sejjA saMthAreNa uvaNimaMtissaMti / 124 taNaM sekesI kumArasamaNe cittaM sArahiM evaM vayAsI - avi yAiM cittA jANissAmo / bhAvArtha :- kezIkumAra zramaNanA A prakAranA abhiprAyane jANyA pachI citta sArathie temane nivedana karyuM ke he bhagavan ! Apane pradezI rAjA sAthe zuM nisbata ? zvetAMbikA nagarImAM ghaNA Izvara, talavara, sArthavAha vagere bIjA ghaNA loko rahe che, teo Apa devAnupriyane vaMdana-namaskAra karaze tathA ApanI sevA karaze, Apane azanAdi cAre prakAranA AhArathI pratilAbhita karaze, pADhIyArAM-upayoga karyA pachI pAchA khApavA yogya pATa, pATiyA, zayyA, saMstAra (pathArI bhATe ghAsa-parANa vagere) nuM nimaMtrae raze. tyAre kezIkumAra zramaNe citta sArathine kahyuM ke he citta ! tArI vinaMtIne huM dhyAnamAM rAkhIza. udhAna pAlakone citta sArathinI AjJA : 26 tae NaM se citte sArahI kesi kumAra-samaNaM vaMdai NamaMsai, kesissa kumAra-samaNassa aMtiyAo koTTayAo ceiyAo paDiNikkhamai, jeNeva sAvatthI NayarI jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! cAugghaMTe AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha / jahA seyaviyAe jayarIe Niggacchai, taheva jAva vasamANe kuNAlAjaNavayassa majjhamajjheNaM jeNeva keiya- addhe jeNeva seyaviyA NayarI jeNeva miyavaNe ujjANe teNeva uvAgacchai, ujjANapAlae saddAvei saddAvittA evaM vayAsI bhAvArtha :- tyAra pachI kezIkumAra zramaNane vaMdanA-namaskAra karIne citta sArathi temanI pAsethI, koSTaka udhAnamAMthI bahAra nIkaLIne, zrAvastInA rAjamArga uparanA potAnA utAre AvyA ane karmacArI puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM ke- he devAnupriyo ! tame jaladI cAra ghaMTAvALA azvarathane joDIne hAjara karo. tyAra pachI teoe je rIte zvetAMbikA nagarIthI prasthAna karyuM hatuM, te ja rIte cAra ghaMTAvALA rathamAM besIne zrAvastI nagarIthI prasthAna karI, anukULa paDAva karatAM kuNAla dezamAMthI nIkaLIne kekayArdha dezanI zvetAMbikA nagarInA udyAnamAM AvyA ane udyAna-pAlakone bolAvIne A pramANe kahyuM- mRgavana | 27 jayA NaM devANuppiyA ! pAsAvaccijje kesI NAma kumArasamaNe puvvANupuvviM caramANe, gAmANugAmaM dUijjamANe ihamAgacchijjA tayA NaM tubbhe devANuppiyA ! kesI kumArasamaNaM vaMdijjAha, NamaMsijjAha, vaMdittA NamaMsittA ahApaDirUvaM uggahaM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 125 aNujANejjAha, paDi- hArieNaM pIDha-phalaga jAva uvaNimaMtijjAha, eyamANattiyaM khippAmeva paccappiNejjAha / tae NaM te ujjANapAlagA citteNaM sArahiNA evaM vuttA samANA haTTha-tuTTha jAva ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti / bhAvArtha - he devAnupriya! jyAre pArthApatya, kezI nAmanA kumAra zramaNa anukramathI vicaratAM-vicaratAM, grAmAnugrAma vihAra karatAM-karatAM ahIM padhAre tyAre he devAnupriya! tame kezIkumAra zramaNane vaMdana-namaskAra karIne, teone yathApratirUpa-sAdhunA kalpAnurUpa udhAnamAM utaravAnI AjJA Apajo tathA pADhIyArA pATa, bAjoTha vagere mATe nimaMtraNa karajo ane tyAra pachI kezIkumAra zramaNanA AgamananI mane turaMta jANa karajo. citta sArathie A pramANe AjJA karI tyAre udyAna pAlakoe harSita hRdaye te AjJAne mAthe caDAvI. 28 tae NaM citte sArahI jeNeva seyaviyA NayarI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA seyaviyaM NayariM majjhamajjheNaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva paesI raNNo gihe jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, turae NigiNhai, raha Thavei, rahAo paccoruhai, taM mahatthaM jAva geNhai, jeNeva paesI rAyA teNeva uvAgacchai, paersi rAyaM karayala jAva vaddhAvettA taM mahatthaM jAva uvaNei / tae NaM se paesI rAyA cittassa sArahissa taM mahatthaM jAva paDicchai cittaM sArahiM sakkArei sammANei paDivisajjei / bhAvArtha - tyAra pachI citta sArathi zvetAMbikAnI najadIka AvIne, tenA rAjamArgathI nagarImAM pravezyA ane pradeza rAjAnA rAjamahelanI bAhya upasthAna zALAmAM AvIne, ghoDAnI lagAma kheMcIne rathane Ubho rAkhyo. bheTa laIne rathamAMthI nIce utaryA. rAjasabhAmAM pradeza rAjA pAse AvIne, hAtha joDI praNAma karI, jaya-vijaya zabdathI vadhAvyA ane te bheTa rAjAne ApI. pradezI rAjAe citta sArathi pAsethI te mUlyavAna bheTa grahaNa karIne, citta sArathino satkAra, sanmAna karIne tene ghera javA vidAya ApI. 29 tae NaM se citte sArahI paesiNA raNNA visajjie samANe haTTa jAva hiyae pae sissa raNNo atiyAo paDiNikkhamai, jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, cAugghaMTaM AsarahaM duruhai, seyaviyaM NagariM majhamajjheNaM jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai, turae NigiNhai, rahaM Thavei, rahAo paccoruhai NhAe jAvauppipAsAyavaragae phuTTamANehiM muiMgamatthaehiM battIsaibaddhaehiM NADaehiM varataruNIsaMpauttehiM uvaNaccijjamANe uvagAijjamANe uvalAlijjamANe iDhe sahapharisa jAva viharai / bhAvArtha - pradezI rAjAe citta sArathine ghera javAnI rajA ApI tyAre te harSita hRdaye pradeza rAjA pAsethI nIkaLI, potAnA cAraghaMTavALA rathamAM besIne, zvetAMbikA nagarImAMthI pasAra thaIne potAnA ghera AvyA, ghoDAnI lagAma kheMcI ratha Ubho rAkhyo yAvatu potAnA mahelamAM AvI snAna karIne vAvata potAnA zreSTha mahelanA uparanA mALe UrdhvamukhI mRdaMgonA dhvanine sAMbhaLatA, zreSTha taruNIonA abhinaya yukta batrIsa prakAranA nATako jotAM, kriIDAo karatAM, manojJa zabda, sparza vagere pAMca indriyonA sukho Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI rAyapaseNIya sUtra bhogavatA rahevA lAgyA. kezI zramaNanuM zvetAMbikAmAM padArpaNa H 30 tae NaM kesI kumAra-samaNe aNNayA kayAi pADihAriyaM pIDha-phalaga-sejjAsaMthAragaM paccappiNai, sAvatthIo NayarIo koTThagAo ceiyAo paDiNikkhamai paMcahi aNagAra saehiM jAva viharamANe jeNeva kekaiyaddhe jaNavae jeNeva seyaviyA NayarI jeNeva miyavaNe ujjANe teNeva uvAgacchai, ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM seyaviyAe NayarIe siMghADaga jAva mahayA jaNasaddei vA jAva parisA Niggacchai / bhAvArtha :- tyAra pachI anya koI eka divase pADhIyArA lAvelA pATa, bAjoTha, zayyA, saMstAraka vagere upakaraNo jenA lAvyA hatA, tene pAchA soMpIne 500 aNagAro sAthe kezIkumAra zramaNe zrAvastInA koSTaka udyAnamAMthI vihAra karyo ane vicaratAM-vicaratAM kekayArdha dezanI zvetAMbikA nagarInA mRgavana udyAnamAM padhAryA. tyAM AvIne utaravAnI AjJA laIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM tyAM rahyA. kezIkumAra zramaNanuM zvetAMbikA nagarImAM Agamana thatAM ja zvetAMbikA nagarInA zrRMgATakAdi sthAno para loko paraspara bhegA thaI kezIkumAra zramaNanA Agamana saMbaMdhI vAtacIta karavA lAgyA yAvat darzana karavA mATe javA lAgyA. loko 31 tae NaM te ujjANapAlagA imIse kahAe laddhaTThA samANA haTThatuTTha jAva hiyA jeNeva kesI kumAra-samaNe teNeva uvAgacchaMti, kesiM kumAra-samaNaM vaMdati NamaMsaMti, ahApaDirUvaM uggahaM aNujANaMti, pADihArieNaM pIDha-phalaga-sejjA- saMthAraeNaM uvaNimaMtati / bhAvArtha :- kezIkumAra zramaNa udyAnamAM padhAryA tyAre, temanuM Agamana jANIne udyAnapAlako khuza thayA ane temanI pAse AvIne, temane vaMdana-namaskAra karIne te sthAnamAM utaravAnI AjJA ApI tathA pADhIyArAM pATa, bAjoTa, zayyA, saMstAraka vagere grahaNa karavA nimaMtraNa ApyuM. | 32 NAmaM goyaM pucchaMti, odhAreti, egaMtaM avakkamaMti, aNNamaNNaM evaM vayAsI - jassa NaM devANuppiyA ! citte sArahI daMsaNaM kakhai, daMsaNaM patthei, daMsaNaM pIhei, daMsaNaM abhilasa, jassa NaM NAmagoyassa vi savaNayAe haTThatuTu jAva hiyae bhavai, se NaM esa kesI kumArasamaNe puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe ihamAgae, iha saMpatte, iha samosaDhe iheva seyaviyAe NayarIe bahiyA miyavaNe ujjANe ahApaDirUvaM jAva viharai / taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! cittassa sArahissa eyamaTTha piyaM Nivedemo, piyaM se bhavau / aNNamaNNassa aMtie eyamaTTaM paDisurNeti / bhAvArtha :- tyAra pachI udyAnapAlakoe kezIkumAra zramaNanA nAma-gotra pUchyAM ane hRdayamAM dhAraNa karyA arthAt smRtimAM laI lIdhA. tyAra pachI teoe ekAMta sthAnamAM jaIne eka bIjA sAthe carcA-vicAraNA karI ke citta sArathi jemanA darzananI icchA rAkhe che(jemanI vATa jove che), jemanA darzana mATe prArthanA kare Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 127] che, jemanA darzananI spRhA dharAve che, jemanA darzananI abhilASA seve che ane jemanuM nAma gotra sAMbhaLatA ja khUba prasanna thAya che, te ja A kezIkumAra zramaNa, anukrame grAmAnugrAma vihAra karatAM ahIM AvyA che, ahIM padhAryA che, ahIM birAjamAna thayA che. A zvetAMbikA nagarInI bahAranA udyAnamAM ja utaravAnI AjJA laI saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM rahyA che. to he devAnupriyo ! ApaNe citta sArathi pAse jaIe ane temane priya lAge tevA kezIkumAra zramaNanA AgamananA samAcAra ApIe. parasparanI carcAvicAraNAnA aMte te sarvee ekamata thaI, upara pramANe nirNaya karyo. 33 jeNeva seyaviyA NayarI jeNeva cittassa sArahissa gihe jeNeva citta sArahI teNeva uvAgacchaMti, cittaM sArahiM karayala jAva vaddhAti, vaddhAvettA evaM vayAsIjassa NaM devANuppiyA ! dasaNaM kaMkhati jAva abhilasati jassa NaM NAmagoyassa vi savaNayAe haTTha jAva bhavaha, se NaM ayaM kesI kumArasamaNe puvvANupuTviM caramANe jAva samosaDhe jAva viharai / bhAvArtha :- tyArapachI udhAnapAlako zvetAMbikA nagarImAM, citta sArathinA ghera, cittasArathi pAse AvyA. citta sArathine hAtha joDI vaMdana karI, jaya-vijayanA zabdothI vadhAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriya! Apa jenA darzanane iccho cho yAvatu Apa jenA darzananI abhilASA rAkho cho, jenA nAmagotranA zravaNathI paNa prasanna thAo cho, te kezIkumAra zramaNa grAmAnugrAma vihAra karatAM ahIM padhAryA che thAvat ahIM vicarI rahyA che. cittasArathinuM darzanArthe gamana - 34 tae NaM se citte sArahI tesiM ujjANapAlagANaM aMtie eyamaTuM soccA Nisamma haTThatuTTha jAva AsaNAo abbhuTei, pAyapIDhAo paccoruhai, pAuyAo omuyai, e gasADiyaM uttarAsaMga karei, aMjali-mauliyaggahatthe kesikumAra- samaNAbhimuhe sattaTTha payAI aNugacchai, karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI NamotthuNaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM jAvasaMpattANaM; NamotthuNaM kesissa kumArasamaNassa mama dhammAyariyassa dhammovadesagassa / vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae, pAsai me bhagavaM tatthagae ihagayaM tti kaTu vaMdai NamaMsai / te ujjANapAlae viuleNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkArei sammANei, viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayai, dalaittA paDivisajjei / bhAvArtha :- udyAnapAlako pAsethI kezIkumAra zramaNanA AgamananA samAcAra sAMbhaLIne ghaNI khuzI anubhavatA cittasArathi Asana uparathI UbhA thaIne, pAdapITha para paga mUkIne, nIce utarI, pagamAMthI mojaDIo kADhI nAMkhIne, moDhA ADo khesa rAkhIne, hAthane aMjalIbaddha karIne(hAtha joDIne) kezIkumAra zramaNa je dizAmAM birAjamAna hatA te dizA sanmukha sAta-ATha pagalA jaIne teNamotthaNanI mudrAmAM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128 ] zrI zayapaNeNIya satra besIne) hAtha joDI, mastaka upara aMjalI sthApita karIne zakrastava dvArA stuti karavA lAgyA. siddhagati nAmanA sthAnane prApta thayelA arihaMta evA siddha bhagavaMtone namaskAra ho yAvatuM mArA dharmAcArya, dharmopadezaka kezIkumAra zramaNane namaskAra ho. tyAM mRgavana udhAnamAM sthita bhagavAnane ahIMthI huM vaMdana karuM chuM tyAM rahelA bhagavAna ahIM rahela mane potAnA jJAnathI jue che; A pramANe kahIne vaMdana-namaskAra karyA. tyAra pachI te udyAnapAlakone vipula pramANamAM vastra, gaMdha, mALA, alaMkAro ApIne temanuM sanmAna karyuM, satkAra karyo tathA AjIvikA yogya vipula prItidAna(pAritoSika) ApIne teone vidAya karyA. 35 koDuMbiyapurise saddAvei, sahAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho ! devANuppiyA cAugghaTa AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha jAva paccappiNaha / tae NaM te koDubiyapurisA taheva paDisuNittA khippAmeva sacchattaM sajjhayaM jAva uvaTuvittA tamANattiyaM pccppinnNti| tae NaM se citte sArahI koDubiyapurisANaM atie eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuDe, NhAe jAva vibhUsiyasarIre jAva pajjuvAsai, dhammakahA / bhAvArtha :- tyAra pachI citta sArathie karmacArI puruSone bolAvyA ane cAra ghaMTAvALo azvaratha taiyAra karIne, zIdhra tyAM lAvavA AjJA karI. tyAra pachI karmacArI puruSoe te AjJAno svIkAra karyo ane zIghra chatra ane dhvajA patAkAthI zobhita ratha tyAM laI AvyA ane ratha taiyAra thaI gayAnA samAcAra ApyA. tyAra pachI ratha taiyAra thaI javAthI harSita hRdayavALA citta sArathi snAna karI vAva vibhUSita thayA ane rathamAM besIne kezIkumAra zramaNa pAse AvyA. vaMdanAdi karI temanI paryApAsanA karavA lAgyA ane dharmopadeza sAMbhaLyo. pradezI rAjAne dharmopadeza ApavA vinaMtI :36 tae NaM se citte sArahI kesissa kumArasamaNassa aMtie dhamma soccA Nisamma haTThatuDhe jAva evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! amha paesI rAyA adhammie jAva sayassa vi NaM jaNavayassa No sammaM karabharavittiM pavattei, taM jai NaM devANuppiyA! paesissa raNNo dhammamAikkhejjA; bahuguNataraM khalu hojjA paesissa raNNo, tesiM ca bahUNaM dupaya-cauppayAmiya-pasu-pakkhI-sarIsavANaM, tesiM ca bahUNaM samaNa-mAhaNa-bhikkhuyANaM, taM jai NaM devANuppiyA! paesissa raNNo dhammamAikkhejjA, bahuguNattaraM hojjA savvassa vi ya NaM jaNavayassa / bhAvArtha :- kezIkumAra zramaNa pAsethI dharmopadeza sAMbhaLIne harSita, saMtuSTita thayelA citta sArathie kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavAna ! amArA pradezI rAjA adhArmika che yAvatu prajA pAsethI kara laIne temanuM samyaka pAlana-poSaNa ke rakSaNa karatA nathI. Apa devAnupriya jo pradezI rAjAne dharmopadeza Apo, to te pradeza rAjA mATe ghaNo guNakArI, lAbhakArI thaze, te dharmopadezathI tenuM ghaNuM bhaluM thaze. sAthe ghaNA manuSyo, catuSpada, mRga, pazu, pakSI, sarisarpa vagerenuM tathA zramaNa, brAhmaNa tathA bhikSuonuM paNa ghaNuM bhaluM thaze. tethI Apa devAnupriya pradeza rAjAne dharmano bodha Apo to AkhA ya dezane mATe bahuguNakArI thaze. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo vibhAga : pradezI rAjA 129 dharmazravaNa prApti-aprAptinA cAra-cAra kAraNoH 37 ta NaM kesI kumArasamaNe cittaM sArahiM evaM vayAsI- evaM khalu cauhiM ThANehiM cittA ! jIvA kevalipaNNattaM dhammaM labhejjA savaNayAe, taM jahA ArAmagayaM vA ujjANagayaM vA samaNaM vA mAhaNaM vA No abhigacchai No vaMdai No NamaMsai No sakkArei No sammANei No kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsei, No aTThAI heUI pasiNAiM kAraNAiM vAgaraNAI pucchai / eeNaM ThANeNaM cittA ! jIvA kevalipaNNattaM dhammaM No labhaMti savaNayAe // 1 // uvassayagayaM samaNaM vA taM ceva jAva eeNa vi ThANeNaM cittA ! jIvA kevalipaNNattaM dhammaM No labhaMti savaNayAe // 2 // goyaraggagayaM samaNaM vA mAhaNaM vA jAva No pajjuvAsei, No viuleNaM asaNa-pANa- khAima sAimeNaM paDilAi, jo aTThAI jAva pucchai / e eNaM vi ThANeNaM cittA ! jIve kevalipaNNattaM dhammaM No labhai savaNayAe // 3 // jattha vi ya NaM samaNeNa vA mAhaNeNa vA saddhiM abhisamAgacchai tattha vi NaM hattheNa vA vattheNa vA chatteNaM vA appANaM AvarittA ciTThai, No aTThAI jAva pucchai / eeNa vi ThANeNaM cittA ! jIve No labhai kevalipaNNattaM dhammaM savaNayAe // 4 // bhAvArtha :- tyAra pachI kezIkumAra zramaNe citta sArathine kahyuM- he citta ! jIva cAra kAraNothI kevaLI prarUpita dharma sAMbhaLavAno lAbha meLavI zakatA nathI. te A pramANe che-- (1) je manuSyo ArAma ke udyAnamAM padhArelA zramaNa-mAhaNanI sAme jatA nathI, temane vaMdana, namaskAra, satkAra, sanmAnAdi karatA nathI, temane kalyANa svarUpa, maMgalasvarUpa, dharmadeva svarUpa ane jJAnasvarUpa mAnatA nathI; temanI sevA zuzruSA karatA nathI; arthabhUta- jIvAdi padArtho viSayaka prazno pUchatA nathI; mokSanA hetubhUta- muktinA upAyo pUchatA nathI; jijJAsAvaza prazno, saMsAra baMdhanA kAraNo, tattvanuM svarUpa jANavA tenI vyAkhyAne pUchatA nathI; he citta ! te manuSyo kevaLI kathita dharma zravaNano lAbha meLavI zakatA nathI. arthAt je manuSyo vaMdanAdi koI paNa nimitte zramaNa nigraMthonA saMparkamAM AvatA nathI, tene dharma zravaNano lAbha maLato nathI ane tethI ja teo dharma zravaNathI vimukha rahe che. (2) je manuSyo upAzrayamAM padhArelA zramaNa-mAhaNAdinI sAme jatAM nathI, temane vaMdana namaskArAdi karatA nathI yAvat tattvasvarUpa jANavA vyAkhyAdi pUchatA nathI te manuSyo kevaLI kathita dharma zravaNano lAbha meLavI zakatA nathI. (3) je manuSyo gocarIe nIkaLelA zramaNa-mAhaNanI sAme jatA nathI yAvat temanI sevA-zuzruSA karatA nathI, vipula azana, pAna, khAdima ane svAdimathI pratilAbhita karatA nathI(AhArAdi vahorAvatA nathI), jIvAdi padArtha viSayaka prazna pUchatA nathI, te manuSyo kevaLI kathita dharma zravaNano lAbha laI zakatA nathI. (4) je manuSyo zramaNa-mAhaNa sAme maLI jAya to paNa potAnI jAtane chUpAvI rAkhavA hAtha, chatra ke vastra vaDe potAne DhAMkI rAkhe, jIvAdi padArtha vagere viSayaka kAMI pUchatA nathI, zramaNonI pAse AvatA nathI te manuSyone dharma zravaNano lAbha maLato nathI. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 130 / zrI rAyapasaNIya sUtra |38 cauhi ThANehiM cittA ! jIve kevalipaNNattaM dhamma labhai savaNayAe, taM jahAArAmagayaM vA ujjANagayaM vA samaNaM vA mAhaNaM vA abhigacchai, vaMdai NamaMsai jAva pajjuvAsei; aTThAI jAva pucchai, eeNaM vi ThANeNaM jAva labhai savaNayAe / evaM uvassayagayaM, goyaraggagayaM, samaNaM vA jAva pajjuvAsei, viuleNaM jAva paDilAbhei, aTThAI jAva pucchi| eeNa vi ThANeNaM cittA ! jIve kevalipaNNattaM dhamma labhai savaNayAe / jattha vi ya NaM samaNeNa vA mAhaNeNa vA saddhiM abhisamAgacchai tattha vi ya NaM No hattheNa vA vattheNa vA, chatteNa vA appANaM AvarettANaM ciTThai / eeNa vi ThANeNaM cittA ! jIve kevalipaNNattaM dhamma labhai savaNayAe / bhAvArtha - he citta ! cAra kAraNothI jIva kevaLI kathita dharmanuM zravaNa karI zake che. te A pramANe che(1) je manuSyo ArAma ke udyAnamAM padhArelA zramaNa-mAhaNanI sAme jAya che arthAt teno Adara kare che, vaMdana-namaskAra kare che yAvata sevA zuzruSA kare che, jIvAdi padArtha, mokSanA upAya saMbaMdhI pRcchA kare che, te manuSyo dharma sAMbhaLavAno, samajavAno ke meLavavAno lAbha meLavI zake che. (2) je manuSyo upAzrayamAM sthita zramaNo vagerenI sAme jAya, temane dharma saMbaMdhI pRcchA kare, to te manuSyo dharmane pAmI zake che. (3) je manuSyo gocarIe nIkaLelA zramaNAdinI sevA kare, temane vipula pramANamAM azanAdithI pratilAbhita kare, jIvAdi padArtha saMbaMdhI pRcchA kare, te manuSyo kevaLI kathita dharma zravaNano lAbha meLavI zake che. (4) je manuSyo zramaNa-mAhaNa sAme maLI jAya to hAtha, vastra, chatrathI potAnI jAtane chupAvatA nathI, te manuSya kevaLI prarUpita dharma sAMbhaLavAno lAbha meLavI zake che. 39 tujhaM ca NaM cittA ! paesI rAyA ArAmagayaM vA taM ceva savvaM bhANiyavvaM AillaeNaM gamaeNaM jAva appANaM AvarettA ciTThai / taM kahaM NaM cittA! paesissa raNo dhammamAikkhissAmo? bhAvArtha:- he citta! tArA pradezI rAjA ArAma ke udyAnamAM AvelA zramaNAdi pAse jatA nathI, temano satkAra, sanmAna karatA nathI bhAvatuM potAne chupAvIne rAkhe che.(te sarva kathana pUrvavat kahevuM) te amArI pAse AvatA ja nathI, to huM tene dharmopadeza kevI rIte ApI zakuM? 40 tae NaM se citte sArahI kesikumAra-samaNaM evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! aNNayA kayAi kaMboehiM cattAri AsA uvAyaNaM uvaNIyA, te mae paesissa raNNo aNNayA ceva uvaNeyA / taM eeNaM khalu bhaMte ! kAraNeNaM ahaM paesiM rAyaM devANuppiyANaM aMtie havvamANessAmi / taM mA NaM devANuppiyA ! tubbhe paesissa raNNo dhammamAikkhamANA gilAe jjAha / agilAe NaM bhate ! tubbhe paesissa raNNo dhammAikkhejjAha / chaMdeNaM bhaMte! tubbhe paesissa raNNo dhmmmaaikkhejjaah| tae NaM se kesI kumArasamaNe cittaM sArahiM evaM vayAsI- avi yAI cittA ! jaannissaamo| bhAvArtha - tyAra pachI citta sArathie kezIkumAra zramaNane vinaMtI karatAM kahyuM- koI eka samaye kaMboja dezanA cAraghoDA bheTamAM AvelA che. te ghoDA mAre rAjAne arpaNa karavAnA che. he bhagavanuM ! te ghoDAonA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo vibhAga : pradezI rAjA 131 bahAne pradezIrAjAne huM Apa devAnupriyanI pAse laI AvIza. to he devAnupriya ! te samaye Apa pradezI rAjAne dharmopadeza ApavAmAM glAni anubhavazo nahi, aglAna bhAve upadeza Apajo. he bhagavan ! ApanI icchAnusAra acakAyA vinA temane dharma kahejo. te samaye kezIkumAra zramaNe citta sArathine kahyuM- te prasaMge joI lezuM arthAt tamArI jema mArI paNa tene dharmopadeza ApavAnI bhAvanA varte che. 41ta NaM se citte sArahI kesiM kumArasamaNaM vaMdai NamaMsai, jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, cAugghaMTa AsarahaM duruhai, jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / bhAvArtha :- tyAra pachI citta sArathi kezIkumAra zramaNane vaMdana-namaskAra karIne, cAra ghaMTAvALA azvarathamAM besIne, je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM pAchA pharyA arthAt potAnA ghera gayA. kezI zramaNa ane pradezI rAjAnuM milana H 42 tae NaM se citte sArahI kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppala-kamalakomalummiliyaMmi ahApaMDure pabhAe kayaNiyamAvassae sahassarassimmi diNayare teyasA jalate sAo gihAo Niggacchai, jeNeva paesissa raNNo gihe, jeNeva paesI rAyA teNeva uvAgacchai, paesiM rAyaM karayala jAva evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyANaM kaMboehiM cattAri AsA uvaNayaM uvaNIyA, te ya mae devANuppiyANaM aNNayA ceva viNaiyA / taM eha NaM sAmI ! te Ase ciTTha pAsaha / bhAvArtha:- tyAra pachI bIjA divase, savAre rAtri vyatIta thaI gaI ane paroDha thayuM, utpala, kamaLo vagere phUlo khIlavA lAgyA, sonerI(pIta dhavala) prabhAta thayuM, Avazyaka kAryo tathA niyamAdi pUrNa thaI gayA pachI jyAre sUrya jAjvalyamAna tejathI prakAzavA lAgyo arthAt sUryodaya thayo tyAre citta sArathi potAnA gherathI nIkaLI pradezI rAjAnA mahele gayo. pradezI rAjAne hAthajoDI, praNAma karIne A pramANe kahyuM- he devAnupriya! kaMboja dezanA cAra ghoDA bheTamAM AvyA hatA, te ghoDAne meM Apa devAnupriyane mATe yogya zikSA ApIne taiyAra karyA che, to he svAmI ! tame pote ja te ghoDAonI gati, ceSTA vagerenI parakha karavA cAlo. 43 tae NaM se paesI rAyA cittaM sArahiM evaM vayAsI - gacchAhi NaM tumaM cittA ! tehiM ceva cauhiM AsehiM AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha eyamANattiyaM paccappiNaha / tae NaM se citte sArahI paesiNA raNNA evaM vutte samANe haTThatuTThe jAva uvaTThaveha, eyamANattiyaM paccappiNaha | taeNaM se paesI rAyA cittassa sArahissa aMtie eyamaTThe soccA Nisamma haTTatuTTe jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre sAo gihAo Niggacchai, jeNAmeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, cAugghaMTe AsarahaM duruhai, seyaviyAe NayarIe majjhamajjheNaM Niggacchai / bhAvArtha :- tyAre pradezI rAjAe citta sArathine A pramANe kahyuM- tuM jA ane te cAra ghoDAone rathamAM joDIne azvaratha taiyAra karI, te azvaratha ahIM laI Ava ane ratha taiyAra thaI jAya eTale mane khabara Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 132 / zrI zayapaNeNIya sUtra Apaje. pradeza rAjAnI AjJAthI harSita ane saMtaSTita thayelA citta sArathie azvaratha taiyAra karI, ratha tyAM hAjara karyo ane rAjAne tenA samAcAra ApyA. citta sArathi pAsethI ratha taiyAra thaI gayo che, te samAcAra jANIne harSita ane saMtuSTita thayelA pradezI rAjA thAva bahumUlya ane vajanamAM haLavA AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karIne mahelamAMthI bahAra nIkaLI cAraghaMTAvALA azvarathamAM besI, zvetAMbikA nagarInI madhyamAMthI thaIne bahAra nIkaLyA. 44 taeNaM se citte sArahI taM raha NegAI joyaNAI abbhAmei / taeNaM se paesI rAyA uNheNa ya taNhAe ya rahavAeNa ya parikilaMte samANe cittaM sArahiM evaM vayAsI cittA! parikilaMte me sarIre, parAvattehi rahaM / tae NaM se citte sArahI rahaM parAvattei, jeNeva miyavaNe ujjANe teNeva uvAgacchai, paesiM rAyaM evaM vayAsI- esa NaM sAmI ! miyavaNe ujjANe, ettha NaM AsANaM samaM kilAmaM samma avaNemo / tae NaM se paesI rAyA cittaM sArahiM evaM vadAsI-evaM hou cittA ! tae NaM se citte sArahI jeNeva kesissa kumA-samaNassa adUrasAmaMte teNeva uvAgacchai, turae NigiNhei, rahaM Thavei, rahAo paccoruhai, turae moei, paesiM rAyaM e vaM vayAsI- eha NaM sAmI ! AsANaM samaM kilAma samma avaNemo / bhAvArtha - tyAra pachI citta sArathI te rathane tIvragatithI aneka yojana sudhI laI gayo. pradeza rAjA garamIthI, tarasathI ane rathanI tIvra gatinA kAraNe sAme athaDAtA pavanathI vyAkuLa banI gayA. teNe citta sArathine kahyuM- he citta ! mAruM zarIra thAkI gayuM che mATe rathane pAcho vALa. pradezI rAjAe rathane pAcho vALavA kahyuM tyAre citta sArathi rathane pAcho vALIne, mRgavana udyAna pAse laI Avyo ane pradeza rAjAne kahyuM- he svAmI ! A mRgavana udyAna che. ahIM rokAIne ghoDAono ane ApaNo rastAno thAka sArI rIte dUra karIe. tyAre pradeza rAjAe citta sArathine kahyuM- he citta ! (bhado, tema 42. rAjAe udyAnamAM javAnI vAtane svIkRti ApI tyAre citta sArathie mRgavana udyAnamAM kezIkumAra zramaNathI na ati dUra na ati najIka evA sthAne AvIne ghoDAnI lagAma kheMcIne rathane Ubho rAkhyo. rathamAMthI ghoDAne chuTA karIne pradezI rAjAne kahyuM- he svAmI ! ApaNe ahIM ghoDAono ane ApaNo thA 2 rIme. 45 tae NaM se paesI rAyA rahAo paccoruhai, citteNa sArahiNA saddhiM AsANaM samaM kilAmaM sammaM avaNemANe pAsai tattha kesIkumArasamaNaM mahaimahAliyAe mahaccaparisAe majjhagae mahayA-mahayA saddeNaM dhammAikkhamANaM, pAsaittA imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA / jA khalu bho! jaDaM pjjuvaasNti| muMDA khalu bho ! muMDaM pajjuvAsaMti / mUDhA khalu bho! mUDhaM pjjuvaasNti| apaMDiyA khalu bho! apaMDiyaM pajjuvAsaMti / NivviNNAyA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 133 ] khalu bho ! NivviNNANaM pajjuvAsaMti / se kesa NaM esa purise jar3e muMDe mUDhe apaMDie NivviNNANe, sirIe hirIe uvagae uttappasarIre / ___esa NaM purise kimAhAramAhArei ? kiM pariNAmei ? kiM khAi, kiM piyai, kiM dalai, kiM payacchai? ja NaM esa emahAliyAe maNussaparisAe majjhagae mahayAmahayA saddeNaM bUyAe? evaM saMpehei saMpehittA cittaM sArahiM evaM vayAsI- cittA ! jaDDA khalu bho ! jaDDe pajjuvAsati jAva bUyAe, sAe vi NaM ujjANabhUmIe No saMcAemi samma paviyarittae ! bhAvArtha - citta sArathie A pramANe kahyuM tyAre pradeza rAjA rathamAMthI nIce utaryA. citta sArathinI sAthe ghoDAono ane potAno thAka dUra karatAM-karatAM temanI daSTi kezIkumAra zramaNa upara paDI. jyAM kezIkumAra zramaNa ati vizALa moTI sabhAnI vacce besIne moTA avAje dharmopadeza ApatA hatAM, te dezya joIne rAjAnA manamAM vicAra Avyo ke jaDa(ALasu) loko ja jaDanI upAsanA kare che, muMDa(nirlajja) loko ja muMDanI pUjA kare che, mUDha (avivekI) loko ja mUDhanI sevA kare che, apaMDita (tattvajJAna rahita) loko ja apaMDitane seve che, nirvijJAnI-ajJAnI (viziSTa jJAna rahita) loko ja ajJAnInuM sanmAna kare che. evo te A koNa che ke je jaDa, maMDa, mUDha, apaMDita ane ajJAnI hovA chatAM paNa zrI-zobhA ane hIM-lajjA saMpanna che, zArIrika kAMtithI suzobhita che. - A puruSa kevI jAtano AhAra karato haze? karelA AhArane kevI rIte pariNAvato haze? zuM khAto haze? zuM pIto haze ?(zuM khAvA-pIvAthI tenuM zarIra AvuM hRSTa-puSTa, kAMtimAna dekhAya che) A puruSa zuM Apato haze? zuM vaheMcato haze(ke ATalI mAnavamedanI tenI pAse umaTI che) ane AvaDI moTI mAnava medanI vacce beTho-beTho moTethI barADA pADe che. A pramANe vicAra AvatA ja temaNe citta sArathine kahyuM- he citta! jaDa loko ja jaDanI upAsanA kare che yAvata A barADA pADe che ane tethI ja huM mArI potAnI ja udyAna bhUmimAM sArI rIte harIpharI zakato nathI arthAt visAmo levA ane zAMti meLavavA udyAnamAM Avyo chuM paNa ahIM AnA barADA ja kAne athaDAya che. 46 tae NaM se citte sArahI paesIrAyaM evaM vayAsI- esa NaM sAmI ! pAsavaccijje kesI NAma kumAra-samaNe jAisaMpaNNe jAva cauNANovagae, Ahohie, aNNaM jIve / tae NaM se paesI rAyA cittaM sArahiM evaM vayAsI- AhohiyaM NaM vayAsi cittA ! aNNajIviyaM NaM vayAsi cittA / haMtA, sAmI ! AhohiyaM NaM vayAmi, aNNajIviyaM NaM vayAmi ! abhigamaNijje NaM cittA ! esa purise ? haMtA sAmI ! abhigamaNijje / abhigacchAmo NaM cittA ! amhe evaM purisaM? haMtA sAmI ! abhigacchAmo / bhAvArtha - tyAre citta sArathie pradeza rAjAne kahyuM- svAmI ! A pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAnA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] zrI zayapaNeNIya sUtra 5 . kezIkumAra zramaNa che. teo jAtisaMpana yAvatuM matijJAnaAdi cAra jJAnanA dhAraka che. teo adho avadhijJAna- paramAvadhithI kaMIka nyUna avadhijJAnathI saMpanna che ane jIva tathA zarIrane bhinna mAnanArA che. tyAre Azcaryacakita thaIne pradezI rAjAe citta sArathine kahyuM- he citta ! tuM zuM kahe che? kharekhara A puruSa adho avadhijJAna saMpanna che ane jIva tathA zarIrane bhinna mAnanArA che? citta- hA svAmI ! A adhoavadhijJAna saMpanna ane zarIra tathA jIvane bhinna mAnanArA che. pradezI- he citta ! to zuM te puruSa abhigamanIya che arthAtu A puruSa oLakhANa karavA yogya che? zuM tenI pAse jaIne besavuM joIe? citta- hA svAmI ! te abhigamanIya che. pradezI- citta ! to pachI zuM ApaNe te puruSanI pAse jaIzuM? citta! hA, svAmI ! ApaNe te puruSa pAse jaIe. 47 tae NaM se paesI rAyA citteNa sArahiNA saddhiM jeNeva kesI kumAra-samaNe teNeva uvAgacchai, kesissa kumArasamaNassa adUrasAmaMte ThiccA evaM vayAsItubbhe NaM bhaMte ! AhohiyA, aNNajIviyA ? tae NaM kesI kumArasamaNe paesi rAyaM evaM vayAsI- paesI ! se jahANAmae aMkavANiyA i vA saMkhavANiyA i vA daMtavANiyA i vA sukaM bhaMsiuMkAmA No samma paMthaM pucchai / evAmeva paesI ! tubbhe vi viNayaM bhaseukAmo No samma pucchasi / se NUNa tava paesI ! mamaM pAsittA ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- jaDDA khalu bho ! jaDDa pajjuvAsati jAva paviyarittae / se NUNaM paesI ! aDhe samatthe ? haMtA ! asthi / bhAvArtha:- tyAra pachI pradeza rAjA citta sArathinI sAthe kezIkumAra zramaNa jyAM birAjamAna hatA tyAM AvyA ane kezIkumAra zramaNathI thoDe dUra(na ati najIka na ati dUra) rahIne pUchyuM- he bhagavAna! zuM Apa AdhovadhijJAnI cho ? zuM Apa anyajIvika cho ?(zarIrathI jIvane bhinna mAnanArA cho ?) tyAre kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAne kahyuM- he pradezI ! jema koI aMkavaNika(aMkaratnano vepArI), zaMkhavaNika, daMtavaNika, rAjyano kara na devAnAM vicArathI eTale ke rAjyanA karamAMthI chaTakI javA mATe koIne sIdho mArga pUchatA nathI paraMtu ADAavaLA mArge cAle che. evI rIte he pradezI ! tame paNa vinaya pratipatti na karavAnI bhAvanAthI prerita thaIne mane ziSTatAthI ke namratAthI pUchatA nathI. he pradezI ! mane joIne zuM tane AvA vicAro AvyA hatA ke A jaDa loko ja jaDanI upAsanA kare che yAvatu huM mArI ja bhUmimAM svecchApUrvaka pharI zakato nathI. he pradezI ! zuM mAruM A kathana satya che? pradeza- hA. ApanuM A kathana satya che arthAt mArA manamAM evo vicAra Avyo hato. 48 tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-sekeNaTeNaM bhaMte! tujhaMNANe vA dasaNe vA jeNaM tubbhaM mama eyArUvaM ajjhatthiya jAva saMkappaM samuppaNNaM jANaha pAsaha? bhAvArtha - tyAra pachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavAna! Apane evuM kayuM jJAna Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA pAxn | 135 ane darzana che ke jenA dvArA Ape mArA A prakAranA adhyavasAya thAva, manogata vicArone jANI ane joI lIdhA che? 49 tae NaM se kesI kumAra-samaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI-evaM khalu paesI / amhaM samaNANaM NiggaMthANaM paMcavihe NANe paNNatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANe suyaNANe ohiNANe maNapajjavaNANe kevalaNANe / se kiM taM AbhiNibohiyaNANe ? AbhiNibohiyaNANe cauvvihe paNNatte, taM jahA- uggaho IhA avAe dhAraNA / se kiM taM uggahe ? uggahe duvihe paNNatte, evaM jahA NaMdIe jAva se taM dhAraNA / se taM AbhiNibohiyaNANe / se kiM taM suyaNANe ? suyaNANe duvihe paNNatte, taM jahA- aMgapaviTuM ca, aMgabAhiraM ca savvaM bhANiyavvaM jAva ditttthivaao| ohiNANaM bhavapaccaiyaM, khaovasamiyaM jahA NaMdIe / maNapajjavaNANe duvihe paNNatte, taM jahA- ujjumaI ya viulamaI ya, taheva kevalaNANaM savvaM bhANiyavvaM / tattha NaM je se AbhiNibohiyaNANe, se NaM mamaM atthi / tattha NaM je se suyaNANe, se vi ya mamaM asthi / tattha NaM je se ohiNANe, se vi ya mamaM asthi / tattha NaM je se maNapajjavaNANe, se vi ya mamaM asthi / tattha NaM je se kevalaNANe, se NaM mamaM Natthi, se NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM / ___ icceeNaM paesI ! ahaM tava cauvviheNaM chaumattheNaM NANeNaM imeyArUvaM ajjhatthiyaM jAva samuppaNNaM jANAmi pAsAmi / bhAvArtha - tyAre kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI!amArA zramaNa-nigraMthonA zAstromAM zAnana pAMya prArA che.tesApramANe cha- (1) mAminimovizAna(bhatizAna) (2) zrutazAna (3) avadhizAna (4) mana:paryazAna (5) vAna. prazna-temA mAminimovi zAnanA 321 prAracha? 612- Aminimovi zAnanA yAra prahAra che. savagraha, DA, savAya, dhA29. prazna- savayahanA 240 prArache? 612-avagraha zAnanA prArache. tyAhisavaDathI dhaar| sudhInuM Abhinibodhika jJAnanuM varNana naMdIsUtra anusAra jANavuM. prazna- shrutshaann24|| 52 cha ? tara- zrutazAnana 2 cha- aMgapraviSTa bhane aMgabAhya. daSTivAda sudhInuM zrutajJAnanuM samasta varNana ahIM naMdIsUtra anusAra kahevuM. avadhijJAnanA A be prakAra che- bhavapratyayika ane kSAyopathamika, tenuM vivecana naMdIsUtra anusAra kahevuM. mana:paryavajJAnanA be prakAra che- Rjumati ane vipulamati. tenuM varNana naMdIsUtra anusAra jANavuM. te pramANe kevaLajJAnanuM paNa varNana ahIM kahevuM joIe. A pAMca jJAnamAMthI je AbhinibodhikajJAna che, te mane che. zrutajJAna che, te mane che. avadhijJAna che, te mane che. mana:paryavajJAna paNa mane prApta che paraMtu mane kevaLajJAna prApta nathI. te kevaLajJAna arihaMta bhagavaMtone hoya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] zrI zayapaNIya sUtra he pradezI ! A caturvidha chAghasthika jJAna dvArA, tamArA te prakAranA adhyavasAya yAvatuM manogata vicArone huM jANuM chuM ane jouM chuM. vivecanaH kezIkumAra zramaNa cAra jJAnanA dhAraka hatA. jainAgamomAM zrI naMdIsUtramAM pAMca jJAnanuM vistRta varNana che. ahIM paNa sUtrakAre jJAnanuM vistRta varNana naMdIsUtra anusAra jANavAno saMketa karyo che. naMdIsUtranA te pAMcajJAnanuM svarUpa saMkSepamAM A pramANe chematijJAna- pAMca indriya ane mananI sahAyatAthI padArthanuM je jJAna thAya temaja cAra prakAranI buddhirUpa jJAnane matijJAna kahe che. zrutajJAna-zruta eTale sAMbhaLavuM. sAMbhaLIne kAnathI ane upalakSaNathI sarva indriyo dvArA je akSara-akSara Adi rUpe jJAna thAya tene ane laukika ke lokottara zAstrarUpa jJAnane zrutajJAna kahe che. avadhijJAna- indriya ke mananI sahAyatA vinA, sAkSAt AtmAthI rUpI padArthonuM kSetra AdinI maryAdApUrvaka je jJAna thAya tene avadhijJAna kahe che. mana 5ryava jJAna- saMjJI jIvonA manogata bhAvone arthAt manarUpe pariNata manovargaNAne joIne je jJAna thAya tene mana:paryavajJAna kahe che. kevaLajJAna- samasta dravyone tathA traNe kALane temaja traNe lokane je jANe che, tene kevaLajJAna kahe che. prathamanA cAra jJAna chadmastha jIvone hoya che. te cAre jJAna kezIsvAmIne hatA. teoe mana:paryava jJAnathI pradeza rAjAnA manogata bhAvone jANI lIdhA hatA. kezIzramaNa ane pradezI rAjAno saMvAda - 50 tae NaM se paesI rAyA kesi kumAra-samaNaM evaM vayAsI- ahaM NaM bhaMte ! ihaM uvavisAmi ? paesI ! sAe ujjANabhUmIe tumaMsi ceva jANae / bhAvArtha - tyAra pachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane pUchayuM- he bhagavan! huM ahIM ApanI pAse besuM? kezIsvAmI- he pradezI! A udyAnabhUmi tArI potAnI che, ahIM besavuM ke na besavuM te tArI marajInI vAta che. 51 tae NaM se paesI rAyA citteNaM sArahiNA saddhiM kesissa kumArasamaNassa adUrasAmaMte uvavisai, kesikumArasamaNaM evaM vayAsI- tubbhe NaM bhaMte ! samaNANaM NiggaMthANaM esA saNNA, esA paiNNA, esA diTThI, esA ruI, esa heU, esa uvaese, esa saMkappe, esA tulA, esa mANe, esa pamANe, esa samosaraNe, jahA aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sarIraM? bhAvArtha :- tyAra pachI pradeza rAjA citta sArathinI sAthe kezIkumAra zramaNanI pAse beThA ane pachI kezIkumAra zramaNane pUchyuM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 137 / bhagavana ! zaMApa bhe| nigraMthonI mevI saMzA-sama4 che, mevI pratijJA cha, mevI dRSTi cha, evI ruci che, evo hetu che, evo upadeza che, evo saMkalpa che, evI tulA-nizcaya karavA rUpa kasoTI che, evuM mAna-daDha dhAraNA che, evuM pramANa-maMtavya che ane evuM samavasaraNa-siddhAMta che ke jIva ane zarIra baMne judA-judA che? paNa jIva ane zarIra eka nathI? tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- paesI ! amhaM samaNANaM NiggaMthANaM esA saNNA jAva esa samosaraNe, jahA aNNo jIvo, aNNaM sarIraM; No taM jIvo taM sarIraM / bhAvArtha:- tyAra pachI kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAne kahyuM- he pradezI ! amArA zramaNa nigraMthonI evI saMjJA-samajaNa che yAvata siddhAMta che ke- jIva bhinna che ane zarIra bhinna che, paraMtu jIva ane zarIra eka rUpa nathI. viveyana : aNNo jIvo aNNaM sarIraM :-vasanyacha ane zarIra anya cha mesine zarIra bhinna-bhinna che. zramaNa nigraMthono siddhAMta che ke jIva judo che ane zarIra juduM che. zarIra nAza pAme che paNa jIvano nAza thato nathI. jIva nitya ane zAzvata che. taM jIvo taM sarIraM :- pradezI satata zarIravAnI mAnyatA gharAvatAta. tabhanAbhate zarIra che, te ja jIva che. zarIrathI bhina AtmAnuM astitva nathI. zarIranI utpati sAthe jIva utpanna thAya che ane zarIranA nArA sAthe jIva nAza pAme che. zarIrathI bhinna AtmA na hovAthI tene punarjanma, puNya-pApa, karma siddhAMta paNa svIkArya na hato. A viSayamAM pradezI rAjAe aneka prazno ane daSTAMto dvArA kezIkumAra zramaNa sAthe carcA karI. te carcAmAM mukhya 10 praznottara thayA che. dAdAno narakamAMthI na AvavAno pahelo tarka52 tae NaM paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI- jai NaM bhaMte ! tubbhaM samaNANaM NiggaMthANaM esA saNNA jAva samosaraNe, jahA aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sarIraM / / ___evaM khalu mamaM ajjae hotthA, iheva jaMbUdIve dIve seyaviyAe NayarIe adhammie jAva sayassa vi ya NaM jaNavayassa No sammaM karabharavittiM pavattei / se NaM tubbhaM vattavvayAe subahuM pAvaM kammaM kalikalusaM samajjiNittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu Naraesu raiyattAe uvavaNNe / ___ tassa NaM ajjagassa ahaM Nattue hotthA- iTTe kaMte pie maNuNNe maNAme thejje vesAsie sammae bahumae aNumae rayaNakaraMDagasamANe jIviussavie hiyayaNaMdijaNaNe uMbarapupphaMpiva dullahe savaNayAe, kimaMga puNa pAsaNayAe ? taM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI rAyapaseNIya sUtra jai NaM se ajjae mamaM AgaMtuM vaejjA evaM khalu NattuyA ! ahaM tava ajjae hotthA, iheva seyaviyAe NayarIe adhammie jAva No sammaM karabharavittiM pavattemi / tae NaM ahaM subahu pAvaM kamma kalikaluSaM samajjiNittA Naraesu uvavaNNe, taM mA NaM NattuyA ! tumaM pi bhavAhi adhammie jAva No sammaM karabharavittiM pavattehi / mA NaM tumaM pi evaM ceva subahu pAvakammaM jAva uvavajjihisi / taM jai NaM se ajjae mamaM AgaMtuM vaejjA to NaM ahaM saddahejjA pattiejjA rojjA jahA aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sarIraM / jamhA NaM se ajjae mamaM AgaMtuM No evaM vayAsI, tamhA supaiTThiyA mama paiNNA samaNAuso ! jahA tajjIvo taM sarIraM / bhAvArtha :- tyArapachI pradezI rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan ! jo Apa zramaNa nigraMthonI evI samaja yAvat evo siddhAMta che ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che paraMtu jIva-zarIra ekarUpa nathI(to temAM mAro A prazna che ke--) mArA eka dAdA hatA. teo A jaMbudrIpanI zvetAMbikA nagarInA adhArmika rAjA hatA. teno kArabhAra paNa barAbara na hato arthAt teo prajA pAsethI kara laI tenuM pAlana-poSaNa barAbara karatA na hatA. tamArA kahevA pramANe to teo ghaNA pApI hatA ane ati kaluSita--ghora pApakarma karIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne koI eka narakamAM nairayika rUpe janma pAmyA hovA joIe. mArA te dAdAno huM vahAlo pautra hato. temane huM iSTa, kAMta, priya, manojJa, maNAma-ati priya, AdhAra rUpa ane vizvAsa pAtra hato. teone mATe huM kArya karavAmAM sammata, ghaNA kAryamAM mAnya ane kArya karyA pachI anumata hato. huM temanA jIvananA utsava rUpa hato. mane joIne temanuM hRdaya vizeSa AnaMda pAmatuM hatuM. uMbarAnA puSpanI jema jovAnI vAta to dUra rahI paNa mAruM nAma sAMbhaLavuM paNa durlabha hatuM arthAt mAruM nAma sAMbhaLavAmAM paNa teo potAne sadbhAgI mAnatA hatA. te dAdAe AvIne mane kahI javuM joIe ke... he pautra ! huM tAro pitAmaha(dAdA) hato. A zvetAMbikA nagarIno huM adhArmika rAjA hato ane meM ghaNA pApa AcaryA hatA yAvat prajA pAsethI kara laIne temanuM barobara rakSaNa karato na hato. tethI huM ghaNA kaluSita pApa karmono saMcaya karIne narakamAM nArakIrUpe utpanna thayo chuM. mATe he pautra ! tuM adhArmika thato nahIM, adharmanuM AcaraNa karato nahIM ane prAmANikapaNe dezano kArabhAra karaje. narakanI pIDA bhayaMkara che mATe mArI jema pApAcaraNa AcarI pApa karmano saMcaya karato nahIM. jo mArA dAdA AvIne mane A pramANe kahe to huM zraddhA karuM, pratIti-vizvAsa karuM, ruci rAkhuM ke jIva ane zarIra baMne bhinna-bhinna che, eka rUpa nathI. paraMtu mArA dAdA AvIne tevuM kazuM kahetA nathI, tethI he AyuSyamAna zramaNa ! huM mAnuM chuM ke jIva ane zarIra eka che.(temano jIva dehanA agni saMskAra samaye deha sAthe nAza pAmyo che. tethI ja teo kahevA AvatA nathI.) tenA kAraNe mArI dhAraNA "jIva ane zarIra Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 138 mecha," te supratiSThita cha, 52 / 52 4 che. aparAdhI puruSanA daSTAte javAba - 53 tae NaM kesI kumAra-samaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- asthi NaM paesI ! tava sUriyakatA NAmaM devI ? haMtA asthi / / jae NaM tuma paesI ! taM sUriyakataM deviM hAyaM jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM keNai puriseNaM NhAeNaM jAva savvAlaMkAravibhUsieNaM saddhiM iDhe sahe-pharisa-rasa-rUva-gaMdhe paMcavihe mANassae kAmabhoge paccaNabbhavamANiM pAsijjAsi, tassa NaM tumaM paesI ! purisassa ke daMDa NivvattejjAsi ? ____ ahaM NaM bhaMte ! taM purisaM hatthacchiNNagaM vA, pAyacchiNNagaM vA, sUlAigaM vA, sUlabhiNNagaM vA, egAhaccaM kUDAhaccaM jIviyAo vavarovaejjA / bhAvArtha - pradezI rAjAnI yukti sAMbhaLyA pachI kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne A pramANe pUchyuMhe pradezI! tAre sUryatA nAmanI rANI che? prazI-, bhagavan cha. kezI kamAra zramaNa- te suryakatA rANI snAna karIne vAvata sarva alaMkAro dhAraNa karI, zaNagAra sajIne, snAna karelA alaMkArothI vibhUSita thayelA koI parapuruSa sAthe iSTa zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdha, A pAMca prakAranA manuSya yogya kAmabhogone bhogavatI hoya, tene tuM joIle, to te pradezI ! te puruSane tuM zuM daMDa Ape? hezI- bhagavan ! te puruSanA DAtha apI nAj, 5 // apI nAj, zUNI yAvI 66, zULIthI kAyA bhedI nAkhuM athavA eka ja ghAe tene mArI nAkhuM. 54 aha NaM paesI se purise tuma evaM vadejjA- mA tAva me sAmI ! muhuttagaM hatthacchiNNagaM vA jAva jIviyAo vavarovehi; jAva tAva ahaM mitta-NAjhaNiyagasayaNa-saMbaMdhi-parijaNaM evaM vayAmi-evaM khalu devANuppiyA ! pAvAI kammAiM samAyarettA imeyArUvaM AvaI pAvijjAmi, taM mA NaM devANuppiyA ! tubbhe vi kei pAvAI kammAI samAyaraha, mA NaM se vi evaM ceva AvaI pAvijjihiha jahA NaM ahaM / tassa NaM tumaM paesI ! purisassa khaNamavi eyamaTuM paDisuNejjAsi ? No tiNaDhe samaDhe / kamhA NaM ? jamhA NaM bhaMte ! avarAhI NaM se purise / bhAvArtha - kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! te puruSa tane ema kahe ke he svAmI! tame ghaDIbhara thobhI jAo. mArA hAtha-paga kApo nahIM tathA mane mArI na nAkho. huM mArA mitra, jJAtijano, putrAdi nijaka, svajano, saMbaMdhIo, paricitone kahI AvuM ke he devAnupriyo ! huM kAmavRttine vaza thaI, sUryakatAnA saMgamAM paDavA rUpa pApakarmanuM AcaraNa karIne A prakAranI Apatti-maraNanI sajAne pAmyo chuM, mATe he Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 140 / zrI rAyapasaNIya sUtra devAnupriyo! tame bhUle cUke paNa AvuM pApakarma na karatA ke jethI mArA jevo daMDa tamAre bhogavavo na paDe. to he pradezI ! te puruSanA AvA kAkaludI bharyA vacana sAMbhaLIne, zuM tuM thoDIvAra thobhI jaIza kharo? prazI- bhagavAna! tema to na 4 manene ! kezIkumAra zramaNa- zA mATe tuM te kAmuka puruSanI vAta na svIkAre ? pradezI- he bhagavAna! te puruSa mAro aparAdhI che. tethI jarApaNa DhIla karyA vinA tene mArI nAkhuM. |55 evAmeva paesI ! tava vi ajjae hotthA iheva seyaviyAe NayarIe adhammie jAva No samma karabharavittiM pavattei / se NaM amhaM vattavvayAe subahu jAva uvavaNNe / tassa NaM ajjagassa tumaM Nattue hotthA- iDe kaMte jAva pAsaNayAe / se NaM icchai mANusaM logaM havvamAgacchittae, No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / bhAvArtha :- kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! te ja pramANe tArA pitAmaha A zvetAMbikA nagarImAM adhArmika jIvana jIvatA hatA yAvata kara laI prajAnuM sArI rIte rakSaNa karatA na hatA. mArA kathana anusAra te ghaNA pApa karmo upArjana karIne narakamAM nArakIpaNe utpanna thayA hoya. te pitAmahano tuM iSTa, kAMta tathA durlabha evo pautra cho. tArA te dAdA manuSya lokamAM AvavA icche che paNa parataMtra paNe tyAM duHkha bhogavI rahyA hovAthI te AvI zakatA nathI. nairayikonAM manuSyalokamAM na AvavAnA cAra kAraNa:56 cauhiM ThANehiM paesI ahuNovavaNNae Naraesu Neraie icchejja mANusaM logaM havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / taM jahA ahuNovavaNNae Naraesu Neraie se NaM tattha mahabbhUyaM veyaNaM vedemANe icchejjA mANussaM logaM havvaM Agacchittae, No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / ahuNovavaNNae Naraesu Neraie NirayapAlehiM bhujjo-bhujjo samahiTThijjamANe icchai mANusaM loga havvamAgacchittae, No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / __ ahuNovavaNNae Naraesu Neraie NirayaveyaNijjasi kammasi akkhINasi aveiyasi aNijjiNNaMsi icchai mANusaM loga havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / ahuNovavaNNae Naraesu Neraie NirayAuyaMsi kammaMsi akkhINaMsi aveiyaMsi aNijjiNNaMsi icchai mANusaM loga havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAei hvvmaagcchitte| iccaehiM cauhiM ThANehiM paesI ahuNovavaNNe Naraesu Neraie icchai mANusaM logaM havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / taM saddahAhi NaM paesI ! jahA- aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sarIraM / bhAvArtha:- narakamAM tatkAla utpanna thayelA nArakI cAra kAraNe zIdhra manuSya lokamAM AvavA icche che paraMtu AvI zakatA nathI. te cAra kAraNa A pramANe che Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIja vibhAgaH pradezI rAjA [ 141 ] (1) narakamAM tatkAla utpanna thayelA nArakI tyAMnI atyaMta tIvra vedanAnuM vedana karatA hovAthI manuSya lokamAM AvavA icche che paNa AvI zakatA nathI. (2) narakamAM tatkAla utpanna thayelA nArakI narakapAlo dvArA pIDita thavAthI manuSya lokamAM AvavA icche che paNa AvI zakatA nathI. (3) narakamAM tatkAla utpanna thayelA nArakInA narakamAM bhogavavA yogya karma haju kSINa thayA nathI, bhogavAyA nathI, nirjIrNa thayA nathI. tethI te manuSya lokamAM AvavA icche che paraMtu AvI zakatA nathI. (4) narakamAM tatkAla utpanna thayelA nArakInuM narakAyu karma kSINa thayuM nathI, bhogavAyuM nathI, nijIrNa thayuM nathI, tethI te manuSyalokamAM AvavA icche che, to paNa AvI zakatA nathI. mATe he pradezI ! jIva ane zarIra bhinna-bhinna che paraMtu jIva ane zarIra eka nathI, tevI tuM zraddhA rAkha. dAdInA devalokathI na AvavAno bIjo tarkaH57 tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI- asthi NaM bhaMte ! (mama) esA paNNA uvamA, imeNa puNa kAraNeNa No uvAgacchai- evaM khalu bhaMte ! mama ajjiyA hotthA, iheva seyaviyAe NayarIe dhammiyA jAva dhammeNaM caiva vittiM kappemANI samaNovAsiyA abhigayajIvA savvo vaNNao jAva appANaM bhAvemANI viharai / sA NaM tujhaM vattavvayAe subahu puNNovacayaM samajjiNittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devaloesu devattAe uvavaNNA / / bhAvArtha :- tyArapachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan! mArI A uparokata mAnyatA che, tene puSTa karatuM A udAharaNa che, jenA kAraNe huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te A pramANe che he bhagavan! mArA eka dAdImAM hatA. teo A zvetAMbikAnagarImAM dhArmika hatA tathA dharmamaya jIvana pasAra karatA hatA, teo zramaNopAsikA hatA. jIva-ajIvAdi nava tattvonA jJAtA hatA vagere varNana samajI levuM yAvata saMyama-tapathI AtmAne bhAvita karatA rahetA hatA. tamArA kahevA pramANe to teo ghaNA puNyazALI hatA ane ghaNA puNyano saMcaya karIne, mRtyunA samaye mRtyu pAmIne koI eka devalokamAM devarUpe janma pAmyA hovA joIe. 58 tIse NaM ajjiyAe ahaM Nattue hotthA- iTe kaMte jAva pAsaNayAe, taM jai NaM sA ajjiyA mama AgaMtuM evaM vaejjA- evaM khalu NattuyA ! ahaM tava ajjiyA hotthA, iheva seyaviyAe NayarIe dhammiyA jAva dhammeNaM ceva vittiM kappemANI samaNovAsiyA jAva appANaM bhAvemANI viharAmi / tae NaM subahu puNNovacayaM samajjiNittA jAva devaloesu devattAe uvavaNNA, taM tuma pi NattuyA ! bhavAhi dhammie jAva viharAhi / tae NaM tuma pi evaM ceva subahu puNNovacayaM samajjiNittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devaloesu devattAe uvavajjihisi / bhAvArtha - mArA te dAdImAno huM vhAlo pautra hato. temane huM iSTa, kAMta hato tathA mAruM mukha jovuM paNa durlabha hatuM. mArA te dAdImA jo AvIne mane kahe ke- he pautra ! huM tArI dAdImA hatI. A zvetAMbikA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 142 | zrI rAyapasaNIya sUtra nagarImAM dharmamaya jIvana jIvatI hatI, zramaNopAsikA hatI yAvatu saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatI hatI. ghaNA puNya karmono saMcaya karIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne huM devalokamAM devarUpe utpanna thaI chuM. he pautra ! tuM paNa dharmanuM AcaraNa kara. to tuM paNa ghaNA puNyakarmono saMcaya karIne koI eka devalokamAM devarUpe utpanna thaIza. 59 taM jai NaM ajjiyA mama AgaMtuM evaM vaejjA to NaM ahaM saddahejjA pattiejjA roijjA jahA- aNNo jIvo aNNaM sarIraM, NotaM jIvotaM sarIraM / jamhA sA ajjiyA mamaM AgaMtu No evaM vayAsI, tamhA supaiTThiyA me paiNNA jahA- taM jIvo taM sarIraM, No aNNo jIvo aNNaM sarIraM / bhAvArtha:- jo mArA dAdI AvIne mane A pramANe kahe, to huM zraddhA karuM, pratIti-vizvAsa karuM, ruci rAkhuM ke jIva ane zarIra baMne bhinna-bhinna che, eka rUpa nathI, paraMtu mArA dAdImAM AvIne tevuM kazuM kahetA nathI. tethI "jIva ane zarIra eka che" tevI mArI dhAraNA supratiSThita che, yogya ja che. zaucAlayanA daSTAMte javAba:60 tae NaM kesI kumArasamaNe paesIrAyaM evaM vayAsI- jai NaM tuma paesI ! hAyaM jAva ullapaDasADagaM bhiMgAskaDucchuya-hatthagayaM devakulamaNupavisamANaM kei purise vaccagharasi ThiccA evaM vaejjA- eha tAva sAmI ! iha muhuttAgaM Asayaha vA ciTThaha vA NisIyaha vA tuyaTTaha vA / tassa NaM tuma paesI ! purisassa khaNamavi eyamaTuM paDisuNijjAsi? No iNaDe samaDhe / kamhA gaM? jamhANaM bhaMte ! asuI asuisAmaMto / bhAvArtha - tyArapachI kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI ! tuM snAna karIne yAvatu bhInA vastra paherIne, hAthamAM jhArI ane dhUpadAnI laIne koI devamaMdiramAM jaI rahyo ho, te samaye zaucAlaya(saMDAsa)mAM rahelo koI puruSa tane bolAve ane kahe ke- he svAmI! tame thoDIvAra mATe ahIM Avo, beso, UbhA raho ke sUo; to he pradezI ! tuM te puruSanI vAtano svIkAra kare kharo ? pradezI - huM tenI vAta kAne paNa na dharuM arthAt svIkAruM nahIM. kezIkumAra zramaNa- zA mATe tuM tenI vAtano svIkAra na kare ? pradezI- te sthAna apavitra che, apavitra vastuovALuM che. 61 evAmeva paesI ! tava vi ajjiyA hotthA- iheva seyaviyAe NayarIe dhammiyA jAva viharai / sA NaM amhaM vattavvayAe subahu jAva uvavaNNA / tIse NaM ajjiyAe tumaM Nattue hotthA- iDhe jAva kimaMga puNa pAsaNayAe ? sA NaM icchai mANusaM logaM havvamAgacchittae, No ceva saMcAei havvamAgacchittae / bhAvArtha :- kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne kahyuM- he pradezI! te ja pramANe tArA dAdI A zvetAMbikA nagarImAM dhArmika jIvana jIvatAM hatAM. amArA kathana anusAra te ghaNA puNya karma karI devalokamAM devarUpe utpanna thayA hoya. te dAdIno tuM iSTa, kAMta tathA darzana durlabha evo pautra cho. tArA te dAdI manuSya lokamAM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIje vibhAgaH pradezI rAjA | 143 / zIghra AvavA icche che paNa manuSya lokanI apavitratAne kAraNe AvI zakatA nathI. devonA manuSyalokamAM na AvavAnA cAra kAraNa: 62 caUhiM ThANehi paesI ! ahuNovavaNNae deve devaloesu icchejjA mANusaM logaM havvamAgacchittae, No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / ahuNovavaNNe deve devaloesu divvehiM kAmabhogehiM mucchie giddhe gaDhie ajjhovavaNNe, se NaM mANuse bhoge No ADhAi, No parijANAi / se NaM icchejja mANusaM loga havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / 1 / ahuNovavaNNae deve devaloesu divvehiM kAmabhogehiM mucchie, giddhe, gaDhie, ajjhovavaNNe, tassa NaM mANusse pemme vocchiNNae bhavai, divve pemme saMkate bhavai, se NaM icchejjA mANusaMloga havva mAgacchittae No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / 2 / ahuNovavaNNe deve divvehiM kAmabhogehiM mucchie giddhe gaDhie ajjhovavaNNe, tassa NaM evaM bhavai-iyANiM gacchaM, muhuttaM gacchaM, jAva iha appAuyA NarA kAladhammuNA saMjuttA bhavaMti, se NaM icchejjA mANussaMlogaM havvamAgacchittae No cevaM saMcAei havvamAgacchittae / 3 / ahuNovavaNNe deve devaloesu divvehiM kAmabhogehiM mucchie giddhe gaDhie ajjovavaNNe, tassa mANussae urAle duggaMdhe paDikUle paDilome bhavai, uDTuM pi ya NaM cattAri paMca joyaNasae asubhe mANussae gaMdhe abhisamAgacchai, seNaM icchejjA mANusaM loga havvamA gacchittae No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / 4 / icceehiM ThANehiM paesI ! ahuNovavaNNe deve devaloesu icchejjA mANusaM logaM havvamAgacchittae, No ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / taM saddahAhi NaM tuma paesi! jahA- aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sarIraM / bhAvArtha :- devalokamAM tatkAla utpanna thayelA deva zIdhra manuSya lokamAM AvavA icche che paNa cAra kAraNothI AvI zakatA nathI, te A pramANe che(1) devalokamAM tatkAla utpanna thayelA deva, divya kAmabhogamAM mUcchita, vRddha, grathita-baddha ane Asakta banI jAya che. tethI te mAnavIya kAmabhogano Adara karatA nathI, tene sArA mAnatA nathI, temAM prayojana rAkhatA nathI, teno nirNaya karatA nathI, te mATeno saMkalpa karatA nathI, tethI te manuSyalokamAM AvavAnI icchA karavA chatAM AvI zakatAM nathI. (2) devalokamAM tatkAla utpanna thayelA deva divya kAmabhogomAM mUcchita, vRddha, baddha ane Asakta banI jAya che, teno manuSya saMbaMdhI prema naSTa thaI jAya che. te prema divya(devaloka saMbaMdhita) premamAM parivartita thaI jAya che, tethI te manuSyalokamAM AvavAnI icchA karavA chatAM AvI zakatA nathI. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 144 ] zrI zayapaNIya sUtra (3) devalokamAM tatkAla utpanna thayelA deva, divya kAmabhogamAM mUcchita, vRddha, baddha ane Asakta banI jAya che. te deva "huM hamaNAM jAuM, thoDIvAramAM jAu", tema vicAre teTalA samayamAM to alpa AyuvALA manuSyo mRtyu pAmI jAya che. tethI te manuSyalokamAM AvavAnI icchA karavA chatAM AvI zakatA nathI. (4) devalokamAM tatkAla utpanna thayelA deva, divya kAmabhogamAM mUcchita, vRddha, baddha ane Asakta banI jAya che, tene manuSyalokanI durgadha pratikULa hoya che, manuSya lokanI durgadha cAraso-pAMcaso yojana sudhI upara phelAyelI rahe che.(yugalika kALamAM cAraso yojana ane zeSa kALamAM pAMcaso yojana sudhI A durgadha UMcI phelAya che.) tethI te manuSyalokamAM AvavAnI icchA karavA chatAM AvI zakatA nathI. he pradezI ! A ja kAraNathI devalokamAM tatkAla utpanna thayelA deva manuSya lokamAM zIdhra AvavA icche che paNa AvI zakatA nathI. mATe he pradezI ! tuM evI zraddhA rAkha ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che, paraMtu jIva ane zarIra eka nathI. loha kuMbhamAM chidrAdi na paDavAno trIjo tarka:|63 tae NaM paesI rAyA kesi kumAra-samaNaM evaM vayAsI-atthi NaM bhaMte ! esa paNNA, uvamA, imeNaM puNa kAraNeNaM No uvAgacchai-evaM khalu bhaMte! ahaM aNNayA kayAI bAhiriyAe uvaTThANasAlAe aNega gaNaNAyaga-daMDaNAyaga-rAyaIsara-talavara-mADabiya koDuMbiyaibbha-seTTi-seNAvAsasthavAha-maMti-mahAmaMti-gaNaga-dovAriya-amaccaceGapIDha mahaNaga-Nigama-dUya-saMdhivAlehiM saddhiM saMparivuDe viharAmi / tae NaM mama NagaraguttiyA sasakkhaM sahoDhaM sagevejja avauDabaMdhaNabaddhaM coraM uvaNeti / bhAvArtha - tyArapachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan! mArI A uparokta mAnyatA che, tene Teko Apato anya paNa purAvo che, jenA kAraNe huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te A pramANe che ' he bhagavAna! ekavAra huM mArA gaNanA mukhya gaNanAyako, daMDanuMvidhAna karanArA daMDanAyako, rAjAo jAgIradAro, aizvarya saMpanna Izvaro, rAjA dvArA suvarNa paTathI sanmAna karAyelA talavaro, pAMcaso gAmanA svAmI evA mADaMbiko, ghaNA kuTuMbonuM pAlana karanArA kauTuMbiko, hasti pramANa dravya rAzinA svAmI ibhyo, nagaranA mukhya vyApArI-zreSThIo, caturaMgI senAnA nAyaka senApatio, dezAMtaramAM jaI vyApAra karanArA sArthavAho, rAjAnA salAhakAra maMtrIo, maMtrIonA uparI mahAmaMtrI, jyotiSa zAstrane jANakAra gaNako, nagaranI rakSA mATe dvAra upara UbhA rahetA dvArapALo, rAjyanA adhiSThAyaka rAjapuruSo evA amAtyo, ceTa-sevako, samavayaska mitra evA pIThamardako, nagaranA rahevAsI nAgariko, nigama- vepArIo, saMdezAvAhaka dUto, saMdhipAlo vagerenI sAthe(huM) mArI bAhya upasthAna zALA(sabhAbhavana)mAM beTho hato. te samaye mArA nagararakSako eka corane mudAmAla sAthe, corAu vastune gaLAmAM paherAvI, avakoTana baMdhane bAMdhIne eTale Doka parathI doraDuM pAchaLa pITha upara laI jaI pITha pAchaLa baMne hAtha bhegA karI te doraDAthI bAMdhIne mArI samakSa laI AvyA. 64 tae NaM ahaM taM purisaMjIvaMtaM ceva aukuMbhIe pakkhivAvemi, aomaeNaM pihANae NaM pihAvemi, aeNa ya taueNa ya AyAvemi, AyapaccaiehiM purisehiM rakkhAvemi / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 145 bhAvArtha:- tyArapachI meM te puruSane jIvato ja lokhaMDanI eka kuMbhI(koThI)mAM pUrI dIdho ane lokhaMDanA DhAMkaNAthI tene sajjaDa baMdha karAvIne tenA upara loDhA ane sIsAnA rasathI reNa marAvI dIdhuM arthAt te kuMbhamAM havA paNa na pravezI zake tevI rIte tene peka karAvI dIdhI ane tenI cokI karavA vizvAsu sainikono cokI pahero rAkhI dIdho. 65 tae NaM ahaM aNNayA kayAiM jeNAmeva sA aukuMbhI teNAmeva uvAgacchAmi, uvAgacchittA taM aukuMbhiM ullaMchAvemi, ullaMchAvittA taM purisaM sayameva pAsAmi, No ceva NaM tIse aokuMbhIe kei chiDDe i vA vivare i vA aMtare i vA rAI vA, jao NaM se jIve aMtohito bahiyA Niggae / / bhAvArtha - tyAra pachI vakhata jatAM, eka divasa te lokhaMDanI kuMbhI pAse jaIne meM te lokhaMDanI kuMbhInuM reNa kaDhAvI, kuMbhI kholAvIne joyuM to te puruSa mRtyu pAmyo hato paNa te kuMbhamAM rAI jevaDo paNa cheda na hato, chidra(kANuM) na hatuM, tirADa na hatI ke vALa jevI bArIka rekhA(taDa) paNa na hatI ke jenA dvArA te mRtakano jIva bahAra nIkaLI jAya. 66 jai NaM bhaMte ! tIse aokuMbhIe hojja kei chir3e vA jAva rAI vA, jao NaM se jIve aMtohito bahiyA Niggae, to NaM ahaM saddahejjA pattiejjA roejjA jahA aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sarIraM / jamhA NaM bhaMte ! tIse aokuMbhIe Nasthi kei chiDDe i vA jAva Niggae, tamhA supaiTThiyA me paiNNA jahA- taM jIvo taM sarIraM, No aNNo jIvo aNNaM sarIraM / bhAvArtha :- jo te lohakubhImAM rAI jevaDo paNa cheda, chidra ke bArIka tirADa paNa thaI hota, to he bhagavan! huM mAnI leta ke te puruSano jIva temAMthI bahAra nIkaLI gayo che tethI "jIva ane zarIra bhinna-bhinna che." ApanI te vAta para zraddhA, pratIti ke ruci karata. paraMtu te lohakuMbhamAM koI cheda, chidra ke bArIka tirADa paNa paDI nathI tethI huM mAnuM chuM ke te puruSanA mRtyu sAthe te jIva paNa marI gayo che. zarIrathI bhinna jIva hoya to te chidrAdi karI bahAra nIkaLI jAta. A chidrAdi na hovAthI mArI dhAraNA supratiSThita che, yogya ja che. phUTAgAra zALAnA daSTAMte javAba - 67 tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- paesI ! se jahANAmae kUDAgArasAlA siyA-duhao littA guttA guttaduvArA NivAyA NivAyagaMbhIrA / aha NaM kei purise bheriM ca daMDaM ca gahAya kUDAgArasAlAe aMto-aMto aNuppavisai, aNupavisittA tIse kUDAgArasAlAe savvao samaMtA ghaNa-niciya-niraMtara NicchiDDAI duvAravayaNAI pihei| tIse kUDAgArasAlAe bahumajjhadesabhAe ThiccA taM bheri daMDaeNaM mahayA-mahayA saddeNaM taalejjaa| se NUNaM paesI ! se sadde NaM aMtohito bahiyA Niggacchai ? haMtA Niggacchai / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 146 ] zrI rAyapasaNIya sUtra 68 atthi NaM paesI ! tIse kUDAgArasAlAe kei chiDe i vA jAva rAI vA jao NaM se sadde aMtohiMto bahiyA Niggae ? No tiNaDhe samaDhe / evAmeva paesI! jIve vi appaDihayagaI-puDhavi bhiccA, silaM bhiccA pavvayaM bhiccA aMtohito bahiyA Niggacchai, taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! aNNo jIvo aNNaM sarIraM; No tajjIvo taM sarIraM / bhAvArtha - he pradezI ! zikharanA AkAranI ghummaTavALI koI kUTAgAra zALA(bhavana ke oraDo) hoya, te aMdara-bahAra cAre bAjuthI lIMpelI hoya, tenA dvAra gupta hoya arthAtu evA sajjaDa baMdha karelA hoya ke dvAra che tevI khabara ja na paDe, nirvAta-gaMbhIra hoya arthAt havA paNa pravezI na zake tevI nichidra hoya, te kUTAgAra zALAmAM koI puruSa bherI ane tene vagADavAno daMDo laI praveze ane pachI tenA dvAra Adine cAre bAjathI evA sajjaDa baMdha karI de ke te bAraNAo vacce jarApaNa aMtara ke tirADa na rahe. tyAra pachI kUTAgAra zALAnI vaccovacce rahIne te puruSa moTA avAje te bherIne vagADe, to te pradezI ! bherIno te avAja bahAra nIkaLe kharo? pradezI- hA, bhagavAna ! te avAja bahAra Ave che. kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! zuM te kUTAgAra zALAmAM kyAMya koI chidra ke tirADa che ke temAMthI te avAja bahAra nIkaLI zake? pradezI- he bhagavan! temAM kyAMya chidrAdi nathI. kezIkumAra zramaNa- he pradezI ! avAjanI jema jIva apratihata gativALo che. pRthvIne bhedIne, zilA ke parvatane bhedIne, temAMthI soMsaruM nIkaLI javAnuM sAmarthya jIvamAM che.(kANA vinAnI kUTAgAra zALAmAMthI avAja nIkaLI jAya che, tema kANA vinAnI lohakuMbhamAMthI jIva bahAra nIkaLI jAya che.) mATe he pradezI tuM jIva ane zarIra bhinna che tevI zraddhA kara. lohakubhImAM kRmi Agamanano cotho tarka:69 tae NaM paesI rAyA kesI kumArasamaNaM evaM vayAsI- atthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA, imeNaM puNa kAraNeNaM No uvAgacchai- evaM khalu bhaMte ! ahaM aNNayA kayAi bAhiriyAe uvaTThANasAlAe jAva viharAmi / tae NaM mamaM NagaraguttiyA sasakkhaM jAva uvaNeti / tae NaM ahaM taM purisaMjIviyAo vavarovemi, jIviyAo vavarovettA ayokuMbhIe pakkhivAvemi, aumaeNaM pihANaeNaM pihAvemi jAva paccaiehiM purisehiM rakkhAvemi / bhAvArtha:- tyArapachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan! mArI uparokta mAnyatAne Teko Apato anya purAvo che, jenA kAraNe huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te purAvo A pramANe che pradezI- he bhagavAna! ekavAra huM mArA gaNanAyako vagerenI sAthe mArI bAhya upasthAnazALA (sabhAbhavana)mAM beTho hato. te samaye mArA nagara rakSako eka corane bAMdhIne mArI samakSa laI AvyA. tyArapachI meM te puruSane mArI nAMkhyo ane tenA mRta zarIrane loha kuMbhamAM rAkhIne lokhaMDanA DhAMkaNAthI tene sajjaDa baMdha karAvI, reNa karAvI, teno cokI pahero karavA vizvAsu sainikone tyAM rAkhyA. 70 tae NaM ahaM aNNayA kayAI jeNeva sA kuMbhI teNeva uvAgacchAmi, taM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo vibhAga : pradezI rAjA uvAgacchittA taM ayokuMbhiM ullaMchAvemi, taM ayokuMbhi kimikuMbhiM piva pAsAmi, No ceva NaM tIse ayokuMbhIe kei chiDDe i vA jAva rAI vA, jao NaM te jIvA bahiyAhiMto annupvitttthaa| jai NaM tIse aokuMbhIe hojja kei chiDDe i vA jAva aNupaviTThA, teNaM ahaM saddahejjA jahA- aNNo jIvo taM ceva / jamhA NaM tIse aokuMbhIe Natthi kei chiDDe i vA jAva aNupaviTThA; tamhA supaiTThiyA me paiNNA naphA- teM nIvo te sarIra; tA ceva / 147 bhAvArtha :- tyAra pachI keTaloka samaya pasAra thayA pachI, eka divasa te lohakuMbhI pAse jaIne meM te kuMbhInuM reNa kholAvI ane joyuM, to te kuMbhImAM kIDAo khadabadatA hatA. te kuMbhImAM kyAMya rAI jevaDo cheda, chidra ke tirADa na hatI ke jenA dvArA te kRminA jIvo bahArathI temAM pravezI zake. jo te lohakuMbhImAM cheda, chidra ke tirADa thaI hota to huM ema mAnI leta ke kRminA te jIvo te chidrAdi dvArA kuMbhImAM pravezyA che ane huM zraddhA karI leta ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che. paraMtu te kuMbhImAM koI chidrAdi na thavAthI huM samajuM chuM ke te kRmionuM zarIra ane tenI sAthe teonA jIva kuMbhImAMja utpanna thayA che. jo jIva zarIrathI bhinna hoya to kuMbhImAM chidra karyA vinA te jIvo temAM kevI rIte pravezI zake ? mATe jIva ane zarIra eka che, tevI mArI dhAraNA supratiSThita che, yogya che. tapAvelA lokhaMDanA dRSTAMte javAba H 71 tae NaM kesI kumArasamaNe paesI rAyaM evaM vayAsI- atthi NaM tume paesI ! kayAi ya ae dhaMtapuvve vA dhammAviyapuvve vA ? haMtA atthi / pasI ! ae dhaMte samANe savve agaNipariNae bhavai ? haMtA bhava / atthi NaM paesI ! tassa ayassa kei chiDDe i vA jeNaM joI bahiyAhiMto aMto aNupaviTThe ? saTTe / evameva paesI ! jIvo vi appaDihayagaI puDhaviM bhiccA silaM bhiccA pavvayaM bhiccA bahiyAhiMto aNupavisai / taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! taheva / bhAvArtha :- tyArapachI kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI ! teM kyAre ya tapAvelA loDhAne joyuM che ? ke teM kyAre ya loDhAne tapAvyuM che ? pradezI- hA, meM tapAvelA loDhAne joyuM che ane meM loDhuM tapAvyuM paNa che. kezIkumArazramaNa- he pradezI ! te tapAveluM loDhuM zuM agnimaya lAlacoLa thaI jAya che, te vAta sAcI che ? pradezI- hA, bhagavAna ! te loDhuM agnimaya banI jAya che. kezIkumArazramaNa-- te loDhAmAM kyAM ya koI chidra ke tirADa vagere hoya che ke te chidra dvArA agni bahArathI tenI aMdara pravezI zake ? pradezI- te loDhAmAM kyAMya, koI chidrAdi hotA nathI. kezIkumArazramaNa- he pradezI ! nakkara loDhAmAM chidrAdi na hovA chatAM agni praveze che, tema lohamaya kuMbhImAM kRminA jIva bahArathI praveza karI zake che, tema tuM mAna. jIva apratihata(koIthI aTake nahIM tevI) gativALo che. te pRthvIne bhedIne, zilAne bhedIne, parvatane bhedIne bahArathI aMdara pravezI zake che. mATe he pradezI tuM zraddhA kara ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 148 / zrI rAyapasaNIya sUtra bANa choDavAnA sAmarthyanI bhinnatAno pAMcamo tarka - 72 tae NaM paesI rAyA kesIkumAra samaNaM evaM vayAsI- atthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA, imeNa puNa me kAraNeNaM No uvAgacchai- se jahANAmae kei purise taruNe jAva sippovagae pabhU paMcakaMDayaM Nisirittae ? haMtA, pabhU / / jai NaM bhaMte ! so ceva purise bAle jAva maMdaviNNANe pabhU hojjA paMcakaMDayaM Nisi- rittae, to NaM ahaM saddahejjA jahA- aNNo jIvo, taM ceva / jamhA NaM bhaMte ! sa ceva se purise jAva maMdaviNNANe No pabhU paMcakaMDayaM NisIrittae, tamhA supaiTThiyA me paiNNA jahA- tajjIvo taM sarIraM, No aNNo jIvo aNNaM sarIraM / bhAvArtha - pUrvokta yuktine sAMbhaLIne pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavan! mArI A uparokata mAnyatA che, tene Teko Apato anya paNa purAvo che, jenA kAraNe huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te A pramANe che-pradezI- he bhagavan! zuM koI yuvAna tathA potAnA kAryamAM nipuNa puruSa eka sAthe pAMca bANo pheMkI lakSyavedha karavAmAM samartha hoya zake ? kezIkumArazramaNa- hA, pradezI ! te tema karI zake che. pradezI- he bhagavan! te ja yuvAna jyAre maMdavijJAnavALI bAlyAvasthAmAM hoya tyAre eka sAthe pAMca bANa phaMkI, lakSya vedha karavAmAM samartha hota to huM zraddhA karata ke AtmA ane zarIra bhinna- bhinna che. paraMtu he bhagavan! jyAre te yuvAna puruSa maMdajJAnavALo bALaka hoya che tyAre te eka sAthe pAMca bANa pheMkI zakato nathI(yuvAnano AtmA che te ja AtmA bALakamAM che tethI yuvAna jevuM ja sAmarthya bALakamAM hovuM joIe. paNa jagatamAM baMnenuM sAmarthya juduM-juduM jaNAya che. zarIra ane AtmA eka ja hovAthI zarIranA vikAsa sAthe jIvano(jIvanI zaktino) vikAsa thavAthI bAlyAvasthA ane yuvAvasthAnA sAmarthyamAM bhinnatA dekhAya che.) tethI jIva ane zarIra eka che, tevI mArI mAnyatA susaMgata ja che. aparyApta upakaraNanA daSTAMte javAba:|73 tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- se jahANAmae kei purise taruNe jAvasippovagae NavaeNaM dhaNuNA NaviyAe jIvAe NavaeNaM isuNA pabhUpaMcakaMDagaM Nisirittae / hatA, pabhU / so ceva NaM purise taruNe jAvaNiuNasippovagae korillae NaM dhaNuNA korillayAe jIvAe korillaeNaM isuNA pabhU paMcakaMDagaM Nisirittae ? No tiNaDhe samaDhe / ___ kamhA NaM ? bhaMte ! tassa purisassa apajjattAI uvagaraNAI havaMti / evAmeva paesI! so ceva parise bAle jAva maMdaviNNANe apajjattovagaraNe, No pabha paMcakaMDayaM Nisirittae, taM saddahAhi Na tumaM paesI ! jahA aNNo jIvo, taM ceva / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 149] bhAvArtha:- tyAra pachI kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAne A pramANe kahyuM- jema koI yuvAna tathA kArya karavAmAM nipuNa puruSa navA dhanuSya, navI pratyaMcA(jIvA, dorI), tathA navA bANathI zuM eka sAthe pAMca bANa choDavA samartha che? pradezI- hA bhagavAna ! te samartha che. kezIkumArazramaNa- te ja yuvAna tathA potAnA kAryamAM nipuNa puruSa jUnA, khavAI gayelA dhanuSya, jUnI pratyaMcA ane jUnA-bUThA bANathI zuM eka sAthe pAMca bANa pheMkI zake? pradezI- nA, te tevA jUnA dhanuSyathI eka sAthe pAMca bANa pheMkI zakato nathI. kezIkumArazramaNa- tenuM zuM kAraNa che? pradezI- tenI pAse aparyApta upakaraNo che. upakaraNanI nyUnatAnA(jIrNatAnA) kAraNe te potAnuM sAmarthya batAvI zakato nathI. kezIkamArazramaNa- te ja pramANe he pradezI ! te yuvAna puruSa jyAre maMdajJAnavALI bALaka avasthAmAM hoya che, tyAre tenAmAM AvaDatarUpa upakaraNanI khAmI hoya che, tethI te eka sAthe pAMca bANa pheMkavAmAM samartha nathI, mATe he pradezI tuM zraddhA kara ke jIva ane zarIra baMne judA-judA che. bhAravAhakanA sAmarthyanI bhinnatAno chaThTho tarka74 tae NaM paesI rAyA kesIkumAra-samaNaM evaM vayAsI- atthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA, imeNaM puNa kAraNeNaM No uvAgacchai-se jahANAmae kei purise taruNe jAva sippovagae pabhU egaM mahaM ayabhAragaM vA tauyabhAragaM vA sIsagabhAragaM vA parivahittae ? haMtA pabhU / so ceva NaM bhaMte ! purise juNNe jarAjajjariyadehe siDhilavaliyAvaNaddhagatte daMGa- pariggahiyaggahatthe paviralaparisaDiyadaMtaseDhI Aure kisie pivAsie dubbale kilaMte No pabhU egaM mahaM ayabhAragaM vA jAva parivahittae / jai NaM bhaMte ! sacceva purise juNNe jarAjajjariyadehe jAva parikilaMte pabhU ega mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae to NaM ahaM saddahejjA, taheva / jamhA NaM bhaMte ! se ceva purise juNNe jAva kilaMte No pabhU ega mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae, tamhA supaiTThiyA me paiNNA, taheva / bhAvArtha :- A uttara sAMbhaLIne pradezI rAjAe pharI kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavan! mArI A uparokata mAnyatA che, tene Teko Apato anya paNa purAvo che, jenA kAraNe huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te A pramANe chepradezI- he bhagavan! koI eka yuvAna tathA potAnA kAryamAM nipuNa puruSa zuM eka moTA, vajanadAra lokhaMDanA bhArane, sIsA ane jasatanA bhArane upADavA samartha che? kezIkumArazramaNa- hA, te puruSa bhAra upADavAmAM samartha che. pradezI- he bhagavana! te yuvAna puruSa vRddha thaI jAya, zarIra jarjarita, zithila, karacalIvALuM thaI jAya, gAtra DhIlA paDI jAya, cAlavAmAM lAkaDIno Teko levo paDe, dAMta paDI jAya, rogAdithI pIDita, kRza, durbaLa, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI rAyapasaNIya sUtra bhUkha-tarasathI vyAkuLa thaI jAya, tyAre te lokhaMDa vagerenA bhArane upADavAmAM samartha raheto nathI. jo te yuvAna puruSa ja vRddha, jarjarita kAyAvALo tathA bhUkha-tarasathI vyAkuLa thaI jAya tyAre paNa moTA vajanadAra lokhaMDAdinA bhArane upADavAmAM samartha rahe to huM zraddhA karuM ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che. paraMtu te yuvAna puruSa vRddha tathA klAnta thAya tyAre moTA vajanadAra lokhaMDanA bhArane upADavAmAM samartha raheto nathI,(zarIra ane AtmA eka hoya to yuvAna ane vRddhanA AtmAmAM ekasarakhuM sAmarthya rahevuM joIe. yuvAna zarIra(AtmA) bhAra upADavAmAM samartha che ane vRddha zarIra ke AtmA bhAra upADavAmAM samartha nathI.) mATe mArI mAnyatA susaMgata ja che. jIrNa upakaraNanA daSTAte javAba:75 tae NaM kesI kumAra-samaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- se jahANAmae kei parise taruNe jAva sippovagae NaviyAe vihaMgiyAe, NavaehiM sikkaehiM, Navae hiM pacchiyApiDaehiM pahU egaM mahaM ayabhAraM jAva parivahittae ? haMtA pabhU / ___paesI ! se ceva NaM purise taruNe jAva sippovagae juNNiyAe dubbaliyAe ghuNakkhaiyAe vihaMgiyAe juNNaehiM dubbalaehiM ghuNakkhaiehiM siDhila-tayA-piNaddhae hiM sikkaehiM, juNNaehiM, dubbaliehiM ghuNakhaiehiM pacchiyApiMDaehiM pabhU egaM mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae ? No tiNaDhe samaDhe / kamhA NaM ? bhaMte ! tassa purisassa juNNAI uvagaraNAI bhavaMti / evAmeva paesI ! se ceva NaM purise juNNe jAva kilaMte juNNovagaraNe No pabhU egaM mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae, taM saddahAhi NaM tuma paesI ! jahAaNNo jIvo aNNaM sarIraM / bhAvArtha :- tyAra pachI kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne daSTAMta ApatAM A pramANe kahyuM- koI yuvAna tathA potAnA kAryamAM nipuNa puruSa navI kAvaDa, navA zIkA ke navA TopalAdi dvArA zuM lokhaMDAdinA vajanadAra bhArane upADavAmAM samartha hoya che? pradezI- hA, te bhAra upADavAmAM samartha che. kezIkumArazramaNa- he pradezI ! te ja yuvAna tathA kAryamAM nipuNa te puruSa jUnI, ghasAI gayelI ane UghaI dvArA khavAI gayelI kAvaDa, jIrNa-zIrNa, ghasAI gayelA, khavAI gayelA tathA saDI gayelA zIkA ane jUnA, ghasAI gayelA, khavAI gayelA TopalAdi dvArA zuM vajanadAra lokhaMDAdinA moTA bhArane upADavAmAM samartha che? pradezI- nA, te puruSa jIrNa-zIrNa kAvaDAdi dvArA lokhaMDAdinA moTA bhArane laI javAmAM samartha thato nathI. kezIkumArazramaNa- tenuM zuM kAraNa che?pradezI-te puruSanA upakaraNo jIrNa che, tethI te jIrNa upakaraNa-sAdhana dvArA bhAra vahana karI zakato nathI. kezIkumArazramaNa- he pradezI ! te ja pramANe te vRddha tathA klAnta puruSanuM zarIrarUpI upakaraNa jIrNa thaI gayuM che. jIrNa zarIra rUpI sAdhananA kAraNe te lokhaMDAdinA bhArane vahana karavA samartha thato nathI. mATe he pradezI ! tuM zraddhA kara ke jIva ane zarIra judA-judA che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 151 / mRta ane jIvita coranA vajanano sAtamo tarka: 76 tae NaM se paesI kesIkumArasamaNaM evaM vayAsI- asthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA imeNa puNa kAraNeNaM No uvAgacchai-evaM khalu bhaMte! jAva viharAmi / tae NaM mama NagaraguttiyA cora uvaNeti / tae NaM ahaM taM purisaM jIvaMtagaM ceva tulemi, tulettA chaviccheyaM akuvvamANe jIviyAo vavarovemi, mayaM tulemi, No ceva NaM tassa purisassa jIvaMtassa vA tuliyassa, muyassa vA tuliyassa kei aNNatte vA, NANatte vA, omatte vA, tucchatte vA garuyatte vA lahuyatte vA / ___ jai NaM bhaMte ! tassa purisassa jIvaMtassa vA tuliyassa, muyassa vA tuliyassa kei aNNatte vA jAva lahuyatte vA to NaM ahaM saddahejjA, taM ceva / jamhA NaM bhaMte ! tassa purisassa jIvaMtassa vA tuliyassa, muyassa vA tuliyassa patthi kei aNNatte vA jAva lahuyatte vA, tamhA supaiTThiyA me paiNNA jahA- taM jIvo; taM ceva / bhAvArtha :- tyAra pachI pradezI rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM ke- he bhagavan! mArI A uparokata mAnyatA che, tene Teko Apato anya paNa purAvo che, jenA kAraNe ApanI vAta mane samajAtI nathI arthAt huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te A pramANe che he bhagavana! eka vAra huM mArA gaNanAyako vagerenI sAthe bahAranI upasthAna zALA(sabhAbhavana)mAM beTho hato. te samaye nagararakSako eka corane pakaDIne laI AvyA. meM te jIvatA coranuM vajana karyuM ane pachI tenA eka paNa aMgopAMganuM chedana na thAya te rIte meM tene mArI nAMkhyo. te marI gayo tyAre tenA mRta zarIra (zaba)nuM vajana karyuM. te puruSanuM jIvatA je vajana hatuM, teTaluM ja vajana tenA mRta zarIranuM thayuM. te baMnenA vajanamAM nyUnAdhikatA na hatI, na vajana vadhyuM ke na ghaTayuM, na vajanadAra lAgyo ke na haLavo arthAt te baMnenA vajanamAM aMza mAtra phera paDyo nahIM. jIva ane zarIra judA-judA hoya ane jIva zarIramAMthI nIkaLI jAya to mRta zarIranuM vajana ghaTavuM joIe. he bhagavAna! jo te puruSanA jIvitAvasthAnA vajana karatAM mRtAvasthAnA vajanamAM nyUnAdhikatAdi thaI hota, to huM zraddhA karata ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che. he bhagavAna ! jIvatA ane marelA te puruSanA vajanamAM jarA paNa vadha-ghaTa thaI nathI, tethI mArI mAnyatA ja susaMgata che. dhamaNanA daSTAte javAba:77 tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vAsI- asthi NaM paesI ! tume kayAi vatthI dhaMtapuvve vA dhamAviyapuvve vA ? haMtA asthi / / atthi NaM paesI ! tassa vatthissa puNNassa vA tuliyassa, apuNNassa vA tuliyassa kei aNNatte vA jAva lahuyatte vA ? No tiNaDhe samaDhe / evAmeva pae sI ! jIvassa agurulahuyattaM paDucca jIvaMtassa vA tuliyassa, muyassa vA tuliyassa patthi kei aNNatte vA jAva lahuyatte vA, taM saddahAhi NaM tuma paesI ! taM ceva / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15ra | zrI zayapaNeNIya sUtra bhAvArtha:- tyAra pachI kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI ! te kayAreya dhamaNa (mazaka)mAM havA bharI che ke bharAvI che kharI? pradezI- he bhagavan! meM mazakamAM havA bharI paNa che ane bharAvI paNa che. kezIkamArazramaNa- he pradezI ! zuM vAyuthI bharelI dhamaNa ane vAyu rahita dhamaNanA vajanamAM nyUnAdhikatA- aMza mAtra pheraphAra jaNAya che kharo? pradezI-he bhagavan! temAM nyUnAdhikatA jaNAtI nathI. - kezIkamArazramaNa- he pradezI ! jIvamAM agurulaghu nAmano guNa che. jIva arUpI che. tethI te haLa vo nathI ane bhAre paNa nathI. tethI jIvatA ane marelA coranA vajanamAM nyUnAdhikatA thatI nathI. mATe he pradezI tuM zraddhA kara ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che. zarIramAM jIva na dekhAvAno AThamo tarka - 78 tae NaM paesI rAyA kesIkumArasamaNaM evaM vayAsI- atthi NaM bhaMte ! esA jAva No uvAgacchai- evaM khalu bhaMte ! ahaM aNNayA jAva coraM uvaNei / tae NaM ahaM taM purisaM savvao samaMtA samabhiloei, No ceva NaM tatthaM jIvaM pAsAmi / tae NaM ahaM taM purisaM duhA phAliyaM karemi, karittA savvato samaMtA samabhiloemi, No ceva NaM tattha jIvaM pAsAmi, evaM tihA cauhA saMkhejja-phAliyaM karemi, No ceva NaM tattha jIvaM pAsAmi / jai NaM bhaMte ! ahaM taM purisaM duhA vA, tihA vA, cauhA vA, saMkhejjahA vA phAliyammi jIvaM pAsaMto to NaM ahaM saddahejjA taM ceva / jamhA NaM bhaMte ! ahaM tesiM duhA vA tihA vA cauhA vA saMkhijjahA vA phAliyaMsi vA jIvaM Na pAsAmi; tamhA supaiTThiyA me paiNNA jahA- taM jIvo taM sarIraM, taM ceva / bhAvArtha:- tyAra pachI pradezI rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan! mArI A uparokata mAnyatA che, tene Teko Apato anya paNa purAvo che, jenA kAraNe huM ApanA kathanano svIkAra karato nathI, te A pramANe che- he bhagavan! ekavAra huM mArA gaNanAyakonI sAthe bahAranI upasthAna zALA(sabhAbhavana)mAM beTho hato. te samaye nagararakSako eka corane pakaDIne laI AvyA. te puruSamAM jIva che ke nahIM te jovA meM cAre bAjuthI tenuM nirIkSaNa karyuM. paNa kyAMya jIva dekhAyo nahIM. tyAra pachI te puruSane meM Ubho cIrI nAMkhIne, be TukaDA karI, tenuM cArekorathI nirIkSaNa karyuM paNa mane jIva dekhAyo nahIM. A ja rIte meM te puruSanA traNa, cAra, saMkhyAta nAnA-nAnA TukaDA karI temAM jIvane gotavA prayatna karyo paNa mane jIva dekhAyo nahIM. he bhagavan! te puruSanA be, traNa, cAra, saMkhyAta TukaDAomAM jo jIva dekhAyo hota to huM zraddhA karata ke jIva ane zarIra judA-judA che. he bhagavan! te puruSamAM ke tenA be, traNa, cAra, saMkhyAta TukaDAomAM kyAMya jIva dekhAyo nathI. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 153 mATe mArI "jIva ane zarIra eka che', te mAnyatA susaMgata ja che. kaThiyArAnA daSTAMte javAba: 79 tae NaM kesikumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- mUDhatarAe NaM tumaM paesI ! tAo tucchatarAo / ke NaM bhate ! tucchatarAe ? ____paesI ! se jahANAmae kei purise vaNatthI vaNovajIvI vaNagavesaNayAe joI ca joibhAyaNaM ca gahAya kaTThANaM aDaviM aNupaviTThA / tae NaM te purisA tIse agAmiyAe jAva kaMci desaM aNappattA samANA ega parisaM evaM vayAsI- amhe NaM devANuppiyA ! kaTThANaM aDaviM pavisAmo, etto NaM tuma joibhAyaNAo joI gahAya amhaM asaNaM sAhejjAsi / aha taM joibhAyANe joI vijjhavejjA to NaM tuma kaTThAo joI gahAya amhaM asaNaM sAhejjAsi tti kaTu kaTThANaM aDaviM aNupaviTThA / bhAvArtha - tyAre kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne kahyuM- he pradezI ! tuM pelA akkalahana puruSanI jema mUDha che. pradezIe pUchyuM te akkala hIna puruSa koNa che? kezIkamArazramaNa- he pradezI ! keTalAka vanArthI, vanopajIvI kaThiyArAo agnipAtra sAthe laI vanamAM nIkaLI paDyA ane ghaNA lAkaDA maLI rahe tevI nirjana aTavImAM pravezyA. aTavIno keTaloka pradeza pAra karyA pachI arthAt aTavImAM aMdara gayA pachI teoe potAnA eka sAthIdArane kahyuM- he devAnupriya! ame vadhu lAkaDA mATe aTavInA UMDANamAM jaIe chIe. tuM A saLagatI sagaDI tArI pAse rAkha ane ame pAchA AvIe tyAM sudhImAM amAre mATe rasoI banAvI rAkhaje. kadAca koI kAraNathI sagaDInI Aga olavAI jAya, to A lAkaDAmAMthI agni meLavIne bhojana banAvaje. A pramANe kahIne teo lAkaDA levA mATe aTavImAM AgaLa vadhyA. 80 tae NaM se purise tao muhattarassa tesiM purisANaM asaNaM sAhemi tti kaTu jeNeva joibhAyaNe teNeva uvAgacchai / joibhAyaNe joI vijjhAyameva pAsai / tae NaM se purise jeNeva se kaTe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM kaTTha savvao samaMtA samabhiloei, No ceva NaM tattha joiM pAsai / tae NaM se purise pariyaraM baMdhai, pharasu giNhai, taM kaTuM duhA phAliyaM karei, savvato samaMtA samabhiloei, No ceva NaM tattha joI pAsai / evaM jAva saMkhejjaphAliyaM karei, savvato samaMtA samabhiloei, No ceva NaM tattha joi pAsai / bhAvArtha - teonA gayA pachI thoDIvAre have rasoI banAvuM' tema vicArIne te puruSa sagaDI pAse Avyo, tyAM teNe sagaDImAM agni bujhAI gayelo joyo. tyAre teNe potAnA sAthInI bhalAmaNa pramANe lAkaDAmAMthI agni meLavavA, te lAkaDAne hAthamAM laI cArebAju pheravI pheravIne tapAsyuM paNa temAM kyAMya agni dekhAyo nahIM. tyAra pachI te puruSe kamara kasIne, kuhADo laI tenA dvArA lAkaDAnA be TukaDA karyA ane baMne TukaDAne cArebAjuthI tapAsyA paNa temAM kyAMya Aga dekhANI nahIM. tyAre teNe lAkaDAnA TukaDe TukaDA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 154] zrI zayapaNeNIya satra karI nAMkhyA ane te badhA TukaDAne barAbara joyA paNa eke ya TukaDAmAM Aga joI nahIM. 81 tae NaM se purise taMsi kaTuMsi duhAphAlie vA jAva saMkhejjaphAlie vA joI apAsamANe saMte taMte parisaMte NivviNNe samANe parasuM egaMte eDei, pariyaraM muyai evaM vayAsI- aho ! mae tesiM purisANaM asaNe No sAhie tti kaTu ohayamaNasaMkappe ciMtA-sogasAgarasaMpaviDhe karayalapalhatthamuhe aTTajjhANovagae bhUmigayadiTThie jhiyAi / bhAvArtha:- A pramANe te lAkaDAnA be, traNa tathA saMkhyAta TukaDAomAMthI eka paNa TukaDAmAMthI Aga jovA na maLI tyAre te puruSa thAkI gayo, kaMTALI gayo, khinna banI gayo ane duHkhita thaIne teNe kuhADI eka bAju mUkI dIdhI, kamaranuM baMdhana kholI nAkhyuM ane vicAravA lAgyo ke mArA sAthIo mATe huM bhojana banAvI zakyo nathI to have zuM karuM? AvA vicArothI te udAsa, ciMtita, zokAtura thaIne nIcI najare lamaNe hAtha daIne besI gayo ane ArtadhyAna(aphasosa) karavA lAgyo. 82 tae NaM te purisA kaTThAI chidati, jeNeva se purise teNeva uvAgacchati / taM purisaM ohayamaNasaMkappaM jAva jhiyAyamANaM pAsaMti evaM vayAsI- kiM NaM tuma devANuppiyA ! ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyasi ? taeNaM se purise evaM vayAsI- tujheNaM devANuppiyA !kaTThANaM aDaviM aNupavisamANA mama evaM vayAsI- amhe NaM devANuppiyA ! kaTThANaM aDaviM jAva paviTThA, tae NaM ahaM tatto muhuttaMtarassa tujhaM asaNaM sAhemi tti kaTu jeNeva joibhAyaNe jAva jhiyAmi / bhAvArtha :- eTalAmAM lAkaDAnA bhArA levA gayelA te kaThiyArAo lAkaDA kApI, bhArA laIne AvyA ane te puruSane udAsa, ciMtAtura tathA ArtadhyAna karato joIne pUchyuM- he devAnupriya! zA mATe tuM udAsa, ciMtAtura tathA ArtadhyAna karato beTho che?(amArA mATe rasoI kema banAvI rAkhI nathI ?) tyAre te puruSe kahyuM - tame lAkaDA levA aTavImAM gayA pachI thoDIvAre huM rasoI banAvavA gayo. tyAM to agni olavAI gayelo joyo. agni meLavavA mATe meM lAkaDanA TukaDe TukaDA karIne tene joyA paNa agni kyAMya dekhAyo nahIM. agni vinA rasoI kyAMthI banAvuM? tethI udAsa, ciMtAtura tathA ArtadhyAna karato beTho chuM. 83 tae NaM tesiM purisANaM ege purise chee, dakkhe, pattaDhe jAva uvaesaladdhe, te purise vayAsI- gacchaha NaM tujjhe devANuppiyA ! bahAyA jAva havvamAgaccheha, jA NaM ahaM asaNaM sAhemi tti kaTu pariyaraM baMdhai, parasuM giNhai, saraM karei, sareNa araNiM mahei, joI pADei, joI saMdhukkhei, tesiM purisANaM asaNaM sAhei / bhAvArtha - tyAre temAMthI samayajJa, dakSa ane potAnI kuzaLatAthI kArya siddha karanAra tathA gurunA upadezane prApta eka puruSe anya puruSone kahyuM ke- he devAnupriyo! tame nAhI dhoIne, taiyAra thaIne Avo. tyAM sudhImAM huM rasoI banAvI lauM chuM, tema kahIne teNe kamara kasI, kuhADI laIne lAkaDAne cholIne bANa jevI aNIyALI zalAkA(zara) banAvI, tenAthI araNInA lAkaDAnuM mathana karIne(araNInA lAkaDA upara zaranI lAkaDIne ghasIne) agni utpanna karyo, pavanathI phUMkIne agnine prajavalita karyo ane te puruSo mATe rasoI banAvI. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 155 84 tae NaM te purisA vhAyA jAva jeNeva se purise teNeva uvAgacchaMti, tae NaM se purise tesiM purisANaM suhAsaNavaragayANaM taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvaNei / tae NaM te purisA taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA vIsAemANA jAva vihrti| jimiyabhattattarAgayA viya NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasaibhayA taM parisaM evaM vayAsI-aho ! NaM tuma devaannuppiyaa| ja-mUDhe-apaMDie-NivviNNANe- aNuvae saladdhe, je NaM tuma icchasi kaTuMsi duhAphAliyaMsi vA jAvajoiM pAsittae / se eeNaDeNaM paesI ! evaM vuccai mUDhatarAe NaM tuma paesI ! tAo tucchatarAo / bhAvArtha :- eTalAmAM nAhavA-dhovA gayelA badhA sAthIo tyAM AvI gayA ane sukhAsane beThA. pelA dakSa puruSe vipula azana, pAna, khAdima, svAdima, cAre prakAranA AhArane pIrasyo ane teoe azanAdi cAre prakAranA AhArano svAda letA bhojana karyuM. teo sau sAthe jamyA. pachI kogaLA vagere karI cokhA, svaccha thayA ane tyAra pachI pelA udAsa thayelA sAthIne kahyuM ke he devAnupriya! agnine zodhavA mATe te lAkaDAM phADI-phADIne jovAno prayAsa karyo tethI ema jaNAya che ke, tuM jaDa, mUDha, apaMDita, ajJAnI, akuzaLa ane gurunA upadezathI rahita cho. he pradezI ! agnizodhaka te kaThiyArAnI jema te paNa jIvane jovA mATe zarIranA TukaDe-TukaDA karIne jovAno prayatna karyo che. tethI ja te pradezI ! meM tane kahyuM ke tuM pelA akkalahIna kaThiyArAnI jema mUDha che. paraspara upAlaMbhapUrvakano vArtAlApa - 85 tae NaM paesI rAyA kesIkumArasamaNaM evaM vayAsI- juttae NaM bhaMte ! tubhaM iya chayANaM dakkhANaM buddhANaM kusalANaM mahAmaINaM viNIyANaM viNNANapattANaM uvaesaladdhANaM ahaM erisAe mahAliyAe mahacca parisAe majjhe uccAvaehi Ausehi Ausittae ? uccAvayAhiM uddhaMsaNAhiM uddhasittae ? uccAvayAhiM NibhaMchaNAhiM Nibbhachittae ? uccAvayAhiM NicchoDaNAhiM NicchoDittae? bhAvArtha :- tyAra pachI pradezI rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan! tamArA jevA samayajJa, dakSa, buddha, kuzaLa, mahAmati, vinIta, vijJAnI, upadezalabdha puruSane A AvaDI moTI mahAsabhA vacce mAro aneka prakAranA AkrozapUrNa vacanothI Akroza karavo, anAdara sUcaka vacanothI anAdara karavo, avahelanAnA zabdothI avahelanA karavI ane kaThora vacanathI (ma) game tema kahevuM zuM ThIka kahevAya? 86 tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- jANAsi NaM tuma pae sI ! kai parisAo paNNattAo? __bhaMte ! jANAmi, cattAri parisAo paNNattAo, taM jahA- khattiyaparisA, gAhAvaiparisA, mAhaNaparisA, isiparisA / jANAmi NaM tumaM paesI ! eyAsiM cauNhaM parisANaM kassa kA daMDaNII paNNattA? haMtA ! jANAmi / je NaM khattiyaparisAe avarajjhai se NaM hatthacchiNNae Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra vA, pAyacchiNNae vA, sIsacchiNNae vA, sUlAie vA egAhacce kUDAhacce jIvIyAo vavarovijjai / je NaM gAhAvaiparisAe avarajjhai se NaM taeNa vA, veDheNa vA, palAleNa vA, veDhettA agaNikAeNaM jhAmijjai / je NaM mAhaNaparisAe avarajjhai se NaM aNiTThAhiM akaMtAhiM jAva amaNAmAhiM vaggUhi uvAlaMbhittA kuMDiyAlaMchaNae vA sUNagalaMchaNae vA kIrai, Nivvisae vA ANavijjai / je NaM isiparisAe avarajjhai se NaM NAiaNiTThAhiM jAva NAiamaNAmAhiM vaggUhiM uvAlabbhai / 156 evaM ca tAva paesI ! tumaM jANAsi tahA vi NaM tumaM mamaM vAmaM vAmeNaM, daMDa daMDeNaM, paDikUlaM paDikUleNaM, paDilomaM paDilomeNaM, viviccAsaM viviccAseNaM vaTTasi / bhAvArtha:- pradezI rAjAno upAlaMbha sAMbhaLyA pachI kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI ! tuM jANe che pariSadA keTalI hoya che ? pradezI- jI hA. huM jANu chuM. cAra prakAranI pariSadA hoya che- (1) kSatriya pariSadA (2) gAthApati pariSadA (3) brAhmaNa pariSadA (4) RSi pariSadA. kezIkumAra zramaNa- pradezI ! tuM e paNa jANe che ke A cAra pariSadAonA aparAdhIone mATe kaI daMDanIti che ? pradezI- hA, jANuM chuM. kSatriya pariSadAnA aparAdhInA hAtha, paga, mAthuM kApI nAkhavAmAM Ave, zULI para caDhAvavAmAM Ave, eka ja tIkSNa prahArathI tene mArI nAkhavAmAM Ave che. gAthApati pariSadAnA aparAdhIne jhADanI chAla, tRNAdinA doraDA ke palAlamAM lapeTIne(bAMdhIne) agnimAM saLagAvI devAmAM Ave che. brAhmaNa pariSadanA aparAdhIne aniSTa, apriya tathA amanohara zabdothI upAlaMbha ApIne, tapAvelA lokhaMDanA saLIyAthI DAma ApIne athavA aparAdhI-pApInA lakSaNathI cihnita karIne arthAt kALA kapaDA paherAvIne dezanikAlanI AjJA ApavAmAM Ave che. RSi pariSadanA aparAdhIne na ati aniSTa yAvat na ati amanojJa zabdo dvArA upAlaMbha ApavAmAM Ave che. kezIkumAra zramaNa- pUrvokta daMDanIti jANavA chatAM paNa he pradezI ! tuM mArI sAthe viruddhamAM viruddha rIte, udaMDamAM udaMDa rIte, pratikULamAM pratikULa ane viparItamAM viparIta rIte vartI rahyo che. 87 NaM esI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI- evaM khalu ahaM devANuppie hiM paDhamillueNaM ceva vAgaraNeNaM saMlatte, tae NaM mamaM imeyArUve ajjhatthie jAva saMkappe samupajjitthA - jahA jahA NaM eyassa purisassa vAmaM vAmeNaM jAva vivaccAsaM vivaccAseNaM vaTTissAmi tahA tahA NaM ahaM NANaM ca NANovalaMbhaM ca karaNaM ca karaNovalaMbhaM ca daMsaNaM ca daMsaNovalaMbhaM ca jIvaM ca jIvovalaMbhaM ca uvalabhissAmi / taM eeNaM kAraNeNaM ahaM devANuppiyANaM vAmaM vAmeNaM jAva vivaccAsaM vivaccAseNaM vaTTie / bhAvArtha:- tyAra pachI pradezI rAjAe potAnA manogata bhAvone vyakta karatAM kezI kumArazramaNane kahyuM ke he bhagavan ! ApanI sAthenA prathama vArtAlApa samaye ja mArA manamAM vicAra Avyo hato ke A puruSa sAthe huM jema-jema viruddhamAM viruddha tathA viparItamAM viparIta rIte vartIza, tema-tema huM vadhumAM vadhu sArI rIte jJAnanA svarUpane samajIza tathA jJAnanA lAbhane prApta karIza, te ja rIte karaNa-cAritra tathA cAritranA lAbhane, darzana tathA darzananA lAbhane, jIvanA svarUpane tathA jIvanA svarUpanI prAptinA lAbhane Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA 157 ] prApta karIza. he devAnupriya! tethI ja huM tamArI sAthe viruddha tathA viparIta rIte varyo chuM. 88 tae NaM kesI kumArasamaNe paesIrAyaM evaM vayAsI- jANAsi NaM tuma paesI ! kai vavahAragA paNNattA? haMtA jaannaami| cattAri vavahAragA paNNattA-dei nnaamegennosnnnnvei| saNNavei NAmege No dei / ege dei vi saNNavei vi / ege No dei No saNNavei / jANAsi NaM tumaM paesI! eesiM cauNhaM purisANaM ke vavahArI ke avvavahArI? haMtA jANAmi ! tattha NaM je se purise dei No saNNavei, se NaM purise vavahArI / tattha NaM je se purise No dei saNNavei, se NaM purise vavahArI / tattha NaM je se purise dei vi saNNavei vi se purise vavahArI / tatthaM NaM je se purise No dei No saNNavei se NaM avvavahArI / evAmeva tuma pi vavahArI, No ceva NaM tuma paesI avvavahArI / bhAvArtha - tyAra pachI kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI ! zuM tuM jANe che ke vyavahAra karanAranA keTalA prakAra hoya che? pradezI- hA, jANuM chuM ke vyavahAra karanAra cAra prakAranA hoya che. yathA- (1) keTalAka loko anyane kAMIka Ape che paNa mIThI bhASA bolI saMtoSakAraka vyavahAra karatA nathI. (2) keTalAka loko mIThI bhASA bolI, saMtoSakAraka vyavahAra kare che paNa tene kazuM ApatA nathI. (3) keTalAka loko anyane kAMIka Ape che ane mIThI bhASA bolI, saMtoSakAraka vyavahAra paNa kare che. (4) keTalAka loko anyane kazuM ApatA paNa nathI ane mIThI bhASA bolI saMtoSakAraka vyavahAra paNa karatA nathI. kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! tuM jANe che ke A cAra prakAranA puruSomAMthI vyavahArI(vyavahAra kuzaLa) koNa kahevAya? ane avyavahArI(vyavahAra zUnya) koNa kahevAya? pradezI- hA bhagavAna! huM jANuM chuM ke temAMthI (1) je Ape che paNa mIThI vANI bolatA nathI, te vyavahArI che. (2) je ApatA nathI paNa mIThI vANIthI bole che te paNa vyavahArI che (3) je Ape paNa che ane mIThI vANI bole paNa che te vyavahArI che. A traNa vyavahAra kuzaLa che ane je ApatA paNa nathI ane mIThI vANI bolI saMtoSakAraka vyavahAra karatA nathI, te avyavahArI che. kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! tuM vyavahArI cho, avyavahArI nathI arthAtu he pradezI ! tuM sArI rIte bolIne mane saMtoSa Apato nathI to paNa tane mArA pratye bhakti-bahumAna che mATe prathama bhaMganA puruSanI jema tuM vyavahArI che.(kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne pahelAM kaThiyArAnA daSTAMte mUrkha kahyo hato ane pachI jyAre rAjAe tattvajJAna prApta karavAno hetu prakaTa karyo tyAre zuddhabhAvonA kAraNe tene vyavahArI kahyo che.) jIvane kADhI batAvavAno navamo tarkaH89 tae NaM paesI rAyA kesIkumArasamaNaM evaM vayAsI- tujhe NaM bhaMte ! iya cheyA dakkhA jAva uvaesaladdhA, samatthA NaM bhaMte! mamaM karayalaMsi vva AmalayaM, jIvaM sarIrAo abhiNivaTTittANaM uvadaMsittae ? bhAvArtha - tyArapachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavan! tamo samayajJa, dakSa Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158 ] zrI rAyapasaNIya sUtra thAvatu upadeza labdha cho, to he bhagavan! zuM tame mane hatheLImAM rAkhelA AmaLAnI jema jIvane zarIramAMthI bahAra kADhIne pratyakSa batAvI zakazo? havAnA daSTAMte javAba:90 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM paesissa raNNo adUrasAmaMte vAuyAe saMvutte, taNavaNassaikAe eyai veyai calai phaMdai ghaTTai udIrai, taM taM bhAvaM pariNamai / tae NaM kesI kumArasamaNe paesIrAyaM evaM vayAsI-pAsasI NaM tumaM paesI rAyA! eyaM taNavaNassaI eyaMta jAva taM taM bhAvaM pariNamaMtaM ? haMtA pAsAmi / jANAsi NaM tuma paesI ! evaM taNavaNassaikAyaM kiM devo cAlei, asuro vA cAlei, NAgo vA, kiNNaro vA cAlei, kiMpuriso vA cAlei, mahorago vA cAlei, gaMdhavvo vA cAlei ? haMtA jANAmi- No devo cAlei jAva No gaMdhavvo cAlei, vAuyAe cAlei / pAsasi NaM tumaM paesI ! eyassa vAukAyassa sarUvissa sakammassa sarAgassa samohassa saveyassa salesassa sasarIrassa rUvaM? No tiNaTe samaTe / jai NaM tuma paesI rAyA ! eyassa vAukAyassa sarUvissa jAva sasarIrassa evaM Na pAsasi taM kahaM NaM paesI ! tava karayalasi vva AmalagaM jIvaM uvadaMsissAmi ? bhAvArtha - pradeza rAjA tyAM beThA hatA je samaye teNe jIva batAvavAnuM kahyuM te samaye arthAt pradezIe prazna karyo teTalAmAM ja tenI najIka jorathI pavana vAvA lAgyo, tethI tRNa, vanaspati halavA lAgI, kaMpavA lAgI, DolavA lAgI, pharapharavA lAgI, paraspara athaDAvA lAgI, namavA lAgI ane navA navA AkAre UDavA lAgI. te samaye kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne kahyuM- pradezI ! tRNa, vanaspati halavA lAgI che yAvatuM navA navA AkAre uDavA lAgI che, te tane dekhAya che? pradezI- hA, huM bhagavan! te mane dekhAya che. kezIkumAra zramaNa- he pradezI ! A tRNa vanaspatine deva, asura, nAgakumAra, kinnara, kripuruSa, mahoraga, gaMdharva koNa halAve che? te tuM jANe che? pradezI- hA, huM jANuM chuM. tene koI devAdi halAvatA nathI paNa vAyu(pavana) halAve che. kezIkumAra zramaNa- he pradezI ! sarUpI, mUrti, sakarma, sarAgI, samohI, savedI, salezI ane sazarIrI evA vAyukAyanA rUpane zuM tuM joI zake che? pradezI- he bhagavan! tema zakya nathI arthAtu tene joI zakato nathI. kezIkumAra zramaNa- he pradeza rAjA ! jo tuM sarUpI yAvatuM sazarIrI evA vAyukAyanA rUpane joI zakato nathI, to he pradezI ! indriyAtIta ane amUrta jIvane huM hAthamAM rahelA AMbaLAnI jema tane kevI rIte dekhADI zakuM? 91 evaM khalu paesI ! dasa TThANAI chaumatthe maNusse savvabhAveNaM Na jANai Na Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 159 ] pAsai, taM jahA- dhammatthikAya, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAya, jIvaM asarIrabaddhaM, paramANupoggalaM, saI, gaMdha, vAyaM, ayaM jiNe bhavissai vA, No vA bhavissai, ayaM savvadukkhANaM aMtaM karissai vA No vA karissai / eyANi ceva upaNNaNANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai pAsai taM jahA- dhammatthikAyaM jAva No vA karissai / taM saddahAhi NaM tuma paesI ! jahA- aNNo jIvo, taM ceva / bhAvArtha :- he pradezI ! chadmastha jIva daza sthAnane saMpUrNapaNe jANatA nathI ane jotA nathI. te A pramANe che- (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya (4) jIva(zarIra rahita jIva) (5) paramANu pula, (6) zabda, (7) gaMdha, (8) vAyu, (9) A jIva jina thaze ke nahIM? (10) A jIva sarva duHkhono aMta karaze ke nahIM? saMpUrNa jJAna-darzananA dhAraka evA ahaMta, jina, kevaLI dharmAstikAya thAvata A jIva sarva duHkhono aMta karaze ke nahIM vagere dasa padArthone jANe ane jue che. mATe te pradezI ! tuM zraddhA rAkha ke jIva ane zarIra baMne judA-judA che. vivecana : prastuta sUtramAM vAyunA daSTAMtathI AtmAnA astitvanI siddhi karI che. cha dravyamAMthI eka pudgala dravya ja rUpI che. pudgala dravyarUpI hovA chatAM keTalAka sUkSma pudgalaskaMdho chadmasthone pratyakSa thatAM nathI. jema ke vAyukAyika jIvonuM zarIrarUpI pagalika ane AThasparzI che. tema chatAM te cakSurindriyathI grAhya nathI. AtmA to arUpI dravya che. tethI te koI paNa indriya dvArA jANI zakAto nathI. chadmasthonA indriyajanya jJAnanI maryAdA hovAthI sUtrokta daza padArthone te pratyakSa jANI zakatA nathI. hAthI-kaMthavAnI asamAnatAno dasamo tarka : 92 tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI- se NUNaM bhaMte ! hathissa kuMthussa ya same ceva jIve ? haMtA paesI ! hatthissa ya kuMthussa ya same ceva jIve ? se NUNaM bhaMte ! hatthIo kuMthU appakammatarAe ceva appakiriyatarAe ceva appAsavatarAe ceva evaM AhAra-NIhAra-ussAsaNIsAsa iDDI-maha-jjuie appatarAe ceva, evaM ca kuMthuo hatthI mahAkammatarAe ceva mahAkiriyatarAe jAva mahAjuiyatarAe ceva ? haMtA paesI ! hatthIo kuMthU appakammatarAe ceva jAva appajuiyatarAe ceva kuMthuo vA hatthI mahA kammatarAe ceva jAva mahajjuiyatarAe ceva / kamhA NaM bhaMte ! hathissa ya kuMthussa ya same ceva jIve ? bhAvArtha :- tyAra pachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavan! zuM hAthI ane kaMthavAno jIva eka samAna che? kezIkamAra zramaNa- hA, pradezI ! hAthI ane kaMthavAno jIva eka samAna che. pradezI he bhagavana! zuM hAthI karatAM kaMthavo alpakarma, alpakriyA, alpa AzravavALo che? te ja rIte Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 10 | zrI rAyaparoNIya sUtra tenA AhAra, nihAra, zvAsozvAsa, RddhizArIrika baLa, dhuti Adi paNa alpa che ane te ja rIte zuM kaMthavA karatA hAthI mahAkarma, mahAkriyAvALo vAva, adhika dhuti saMpanna che? kezIkamAra zramaNa- hA pradezI ! tema ja che. hAthI karatA kaMthavo alpa karmavALo ane kaMthavAthI hAthI mahAkarmavALo che. pradezI- to pachI he bhagavan! hAthI ane kaMthavAno jIva eka samAna kevI rIte hoI zake? (jo hAthI ane kaMthavAnA jIva eka samAna hoya to nAnA-moTA zarIramAM kema samAI zake?) hIpa-prAzanAtevA:93 paesI ! jahANAmae kUDAgArasAlA siyA jAva gaMbhIrA, aha NaM kei purise joiM ca dIvaM ca gahAya taM kUDAgArasAlaM aMto-aMto aNupavisai, tIse kUDAgArasAlae savvao samaMtA ghaNaNiciyaNiraMtarANi NicchiDDAI duvAravayaNAI pihei, tIse kUDAgArasAlAe bahumajjhadesabhAetaM paIvaM palIvejjA, tae NaM se paIve taM kUDAgArasAlaM aMto-aMto obhAsai ujjovei tavai pabhAsei, No ceva NaM bAhiM / _aha NaM purise taM paIvaM iDDaraeNaM pihejjA, tae NaM se paIve taM iDDarayaM aMto obhAsei, No ceva NaM iragassa bAhiM, No ceva NaM kUDAgArasAlAe bAhiM / evaM gokiliMjeNaM, pacchipiDaeNaM gaMDamANiyAe, ADhaeNaM, addhADhaeNaM, patthaeNaM, addhapatthaeNaM, kulaveNaM, addhakulaveNaM, cAubbhAiyAe, aTThabhAiyAe, solasiyAe, battIsiyAe, causaTThiyAe / aha NaM se purise taM padIvaM dIvacaMpaeNaM pihejjA tae NaM se padIve dIvacaMpagassa aMto obhAsai,NocevaNaM dIvacaMpagassa bAhiM,No cevaNaM causadriyAe bAhiM jAvaNo cevaNaM kUDAgArasAlAe baahiN| __evAmeva paesI ! jIve vi jaM jArisayaM puvvakammaNibaddhaM bodi Nivvattei taM asaMkhejjehiM jIvapaesehi sacittaM karei khuDiyaM vA mahAliyaM vA / taM saddahAhi NaM tuma paesI ! jahA- aNNo jIvo aNNaM sarIre, No tajjIvo taM sarIraM / bhAvArtha :- he pradezI ! koI puruSa hAthamAM dIpaka laIne zikharanA AkAravALI UMDI evI kUTAgAra zALAmAM pravezIne, cArebAjuthI kyAMya aMtara na rahe, chidra na rahe, tema saghana rIte daravAjA baMdha karI de. tyAra pachI TAgAra zALAnI madhyamAM dIpaka mUke ane tene pragaTAve, to te dIpaka kuTAgAra zALAnA aMdaranA bhAgane prakAzita kare che, udyotita, tApita ane prabhAsita kare che, paraMtu kUTAgAranI bahAra teno prakAza jato nathI. have koI puruSa te dIpakane moTA TopalAthI DhAMkI de, to te dIpaka TopalAnI aMdaranA bhAgane prakAzita karaze paraMtu bahAra prakAza Avaze nahIM. te ja rIte gokilIMja-gAyane khANa ApavAno suMDalo, pakSipiTa:-pakSInA pI4zanA mAravANu pAtra, gaMDamArA, sADha, ardhA, prasthara, aprastha, kuDava, ardhakuDava(A sAta nAma anAja mApavAnA pAtra vizeSatA che.) caturbhAgikA, aSTabhAgikA, SoDazikA, kAtrizatikA, catuSkaTikA(A pAMca nAma pravAhI-tarala padArtho mApavAnA pAtra vizeSatA che.) ane dIpa caMpaka- dIpakanA DhAMkaNAthI te dIpakane DhAMkI devAmAM Ave, to je-je pAtra DhAMkyA hoya tenI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIe vibhAga: pradezI rAjA : 11 aMdaranA bhAgamAM ja te prakAza rahe che ane te prakAza DhAMkelA pAtranI bahAra Avato nathI. arthAt dIpaka upara moTuM pAtra DhAMkyuM hoya to te moTA pAtra jevaDA moTA kSetramAM prakAza samAI jAya che ane nAnuM vAsaNa DhAMkayuM hoya to nAnA pAtra jevaDA nAnA kSetramAM paNa te prakAza samAya jAya che. te ja pramANe he pradezI ! pUrvakarmanA AdhAre jIvane je zarIra maLe temAM jIvanA asaMkhyAta pradezo saMkocAIne ke vistRta thaIne samAya jAya che. nAnuM zarIra hoya to Atmapradezo saMkocAI jAya, moTuM zarIra hoya to Atmapradezo phelAI jAya che. mATe he pradezI ! tuM zraddhA rAkha ke jIva ane zarIra bhinna-bhinna che paraMtu jIva ane zarIra eka nathI. vivecana : prastuta sUtromAM kezIsvAmIe hAthI ane kuMthavAmAM alpakarma-mahAkarma Adi bhinnatA hovA chatAM AtmAnI samAnatAnI siddhi karI che. hAthI ane kuMthavA baMne AtmA eka samAna che. tema chatAM te baMne jIvomAM indriyanI bhinnatA che. kuMthavA teindriya ane manarahita che paraMtu hAthI paMcendriya ane manasahita che. sarva jIvo AtmapradezonI apekSAe eka samAna hovA chatAM tenI pAse pApa karavA mATenA sAdhanarUpa indriya, mana, zarIra Adi adhika hoya to te vadhu karma bAMdhe che, vadhu kriyA kare che. tethI ja kuMthavA karatA hAthIno jIva mahAkarma, mahAkriyA ane mahAzravavALo hoya che ane hAthI karatA kuMcavAno jIva apakriyA, apakarma, apAzravavALo hoya che. A rIte kriyA ane karmabaMdhanano AdhAra jIvanI avagAhanA hoya, te sAmAnya vAta che paraMtu tene prApta thayelI indriya ane mana AdinA AdhArano mahattva vadhu hoya che. tethI ja zrI bhagavatIsUtrazataka 24 anusAra aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI avagAhanAvALA tiryaMca paMcendriya jIva manarUpa sAdhananA saMyoge mahAna karmabaMdha karIne sAtamI narakamAM cAlyA jAya che. Aja kAraNe kathAgraMthomAM taMdulamatsya dvArA sAtamI naraka yogya karma baMdha karavAno dRSNana prasiddha che. Aja rIte kezIzramaNe havAnA daSTAMtathI e spaSTa karyuM ke jema havAne pratyakSa AMkhothI joI zakAtI nathI, chatAM tene anubhavathI svIkAra karavAmAM Ave che. temaja Atma tattva havAthI paNa ati sUkSma che arthAt havAne to sUkSmapaNe rUpa, gaMdha, rasa, sparza Adi hoya ja che paraMtu jIvAtmAne to rUpa, gaMdha, rasa, sparza Adi hotA nathI. te to arUpI ane gaMdha, rasa, sparza AdithI rahita, niraMjana, nirAkAra hoya che mATe tene pratyakSa jovAno Agraha spaSTapaNe ayogya che. AmaLAnI jema hatheLImAM jovAnuM saMkalpa paNa ucita nathI. temaja te arUpI AtmAne jovA mATe koInA zarIranA TukaDe TukaDA karI temAM AtmAne zodhavuM e paNa mUrkha kaThiyArAnI anubhava hInatAnI samAna nAdAnI che. A rIte A sUtramAM pradezI rAjAnA dRSTAMta dvArA samasta nAstika vicAra dhArAvALAone saraLa ane vistRta samAdhAnonA mAdhyame suMdara ane satya mArgadarzana ApavAmAM AvyuM che. pAThakagaNa A saMvAdanA mAdhyame potAnI AstikatAne daDha karIne anya aneka jijJAsuone paNa AstikatAnuM suMdara mArgadarzana ApI zake che. paraMparAgata mAnyatA nahIM choDavAno Agraha - 94 tae NaM paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI eva khalu bhaMte ! mama ajjagassa esa saNNA jAvasamosaraNe jahA- tajjIvo taM sarIraM, No aNNo jIvo aNNaM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] zrI rAyapasaNIya sUtra sarIraM / tayANaMtaraM ca NaM mama piuNo vi esa saNNA, tayANaMtaraM mama vi esA saNNA jAva samosaraNaM, taM No khalu ahaM bahupurisaparaMparAgayaM kulaNissiyaM diDhi chaMDessAmi / bhAvArtha - tyAra pachI pradeza rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM- he bhagavan! mArA pitAmahanA evA ja vicAra, evoja siddhAMta ane evI ja mAnyatA hatI ke je jIva che te ja zarIra che ane je zarIra che te ja jIva che. jIva zarIrathI bhinna nathI ane zarIra jIvathI bhinna nathI. tyAra pachI mArA pitAnA paNa evA ja vicAra ane evI ja mAnyatA hatI ane mArA paNa evA ja vicAra ane evI ja mAnyatA che. aneka peDhIonI kuLa paraMparAthI cAlI AvatI A mAnyatAne huM choDIza nahIM. lohavaNikanA daSTAMta dvArA pradezIne sadgodha:95 tae NaM kesI kumArasamaNe paesirAyaM evaM vayAsI- mA NaM tumaM paesI ! pacchANutAvie bhavejjAsi, jahA va se purise ayahArae / ke NaM bhaMte / se ayahArae ? paesI ! se jahANAmae keI purisA atthatthI, atthagavesI, atthaluddhagA, atthakaMkhiyA, atthapivAsiyA atthagavesaNayAe viulaM paNiyabhaMDamAyAe subahu bhattapANapatthayaNaM gahAya egaM mahaM agAmiyaM chiNNAvAyaM dIhamaddhaM aDaviM aNupaviTThA / bhAvArtha :- tyAra pachI kezIkamAra zramaNe pradeza rAjAne A pramANe kahyuM- he pradezI ! pelA lokhaMDanA bhArane vahana karanAra lohavaNikanI jema tAre pastAvuM na paDe, tenuM tuM dhyAna rAkhaje. pradezI- he bhagavan! te lohavaNika koNa hato? tene zA mATe pastAvuM paDyuM? kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! keTalAka dhananA arthI, dhananA gaveSaka, dhananA lobhI, dhananI AkAMkSAvALA, dhanapipAsu puruSo dhananI zodhamAM(dhana kamAvA) vipula pramANamAM kariyANuM bharIne, sAthe ghaNuM bhAtuM laIne nIkaLyA ane nirjana nirApada, lAMbI aTavImAM jaI caDyA. 96 tae NaM te purisA tIse agAmiyAe aDavIe kaMci desaM aNuppattA samANA egamahaM ayAgaraM pAsati, aeNaM savvao samaMtA AiNNaM vicchiNNaM sacchaDa uvacchaDa phuDa gADha pAsaMti haTThatuTu jAva hiyayA aNNamaNNaM saddAveti evaM vayAsI- esa NaM devANuppiyA ! ayabhaMDe iDhe kaMte jAva maNAme taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM ayabhArayaM baMdhittae tti kaTu aNNamaNNassa eyamaTuM paDisurNeti ayabhAraMbaMdhati baMdhittA ahANupuvvIe sNptthiyaa| bhAvArtha:- te aTavImAM AgaLa vadhatA teoe tyAM cAre bAju ghaNuM loDhuM daTAyeluM hoya tevI vizALa, UMDI, paeNjIbhUta ane spaSTa dekhAtI eka lokhaMDanI khANa joI. khANa jotA ja harSita hRdaye teoe ekabIjAne kahyuM- A loDhuM ApaNA mATe iSTa, priya tathA manojJa che arthAt vizeSa upayogI che, mATe he devAnupriya! A lokhaMDane ahIMthI laI javuM zreyakArI che. A pramANe paraspara vicAra vinimaya karIne teoe tyAMthI lokhaMDa laI lIdhuM ane kramazaH AgaLa cAlavA lAgyA. 97 tae NaM te purisA agAmiyAe jAva aDavIe kiMci desaM aNupattA samANA ega mahaM tauAgaraM pAsaMti, taueNaM AiNNaM taM ceva jAva saddAvettA evaM vayAsI Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 17 ] esa NaM devANuppiyA! tauyabhaMDe jAva maNAme, appeNaM ceva taueNaM subahu ae labbhai, taM seyaM khalu devANuppiyA! ayabhArae chaThettA tauya bhArae baMdhittae ti kaTu aNNamaNNassa aMtie eyamaTuM paDisuNeti, ayabhAraM chaDeti tauyabhAraM baMdhati / bhAvArtha - tyAra pachI nirjana evI te aTavImAM AgaLa vadhatA te puruSoe ghaNuM sIsuM daTAyeluM hoya tevI eka moTI sIsAnI khANa joI- pahelAnI jema ja teoe paraspara maLIne vicAra karyo ke A sIsuM ApaNA mATe iSTa che tathA vadhu upayogI che. thoDA sIsAnA badalAmAM ghaNuM loDhuM maLe, loDhA karatAM sIsuM bahumUlya che, mATe ApaNe loDhuM ahIM mUkI daIe ane sIsuM laI laIe. A pramANe vicAra vinimaya karIne teoe lokhaMDane tyAM mUkI dIdhuM ane sIsAnA bhArane laI lIdhA. 98 tattha NaM ege purise No saMcAei ayabhAraM chaThettae tauyabhAraM baMdhittae / tae NaM se purisA ta purisa evaM vayAsI- esa Na devANuppiyA ! tauyabhaDe jAva subahu ae labbhati, taM chaDDehi NaM devANuppiyA ! ayabhAragaM, tauyabhAragaM baMdhAhi / / tae se purise evaM vayAsI-dUrAhaDe me devANuppiyA! ae, cirAhaDe me devANuppiyA! ae, aigADhabaMdhaNabaddha me devANuppiyA! ae, asiDhilabaMdhaNabaddhe me devANuppiyA! ae, dhaNiyabaMdhaNabaddhe me devANuppiyA! ae, No saMcAemi ayabhAragaM chattA tauyabhAragaM baMdhittae / tae NaM te purisA taM purisaM jAhe No saMcAyati bahUhiM AghavaNAhi ya paNNavaNAhi ya Aghavittae vA paNNavittae vA tayA ahANupuvvIe saMpatthiyA, taMbAgaraM, ruppAgaraM suvaNNAgaraM rayaNAgaraM vairAgaraM / / bhAvArtha :- badhAmAMthI eka puruSa loDhAnA bhArane choDI sIsAnA bhArane bAMdhavA taiyAra thato na hato. tyAre te puruSoe tene kahyuM- he devAnupriya! thoDA sIsAthI ghaNuM lokhaMDa maLe che, lokhaMDa karatAM sIsuM bahumUlya che, mATe he devAnupriya A lokhaMDane ahIM mUkI de ane sIsAnA bhArane bAMdhI le. tyAre te puruSe kahyuM- he devAnupriyo! A lokhaMDane huM ghaNe dUrathI upADIne lAvyo chuM, A lokhaMDane ghaNA lAMbA samayathI meM upADyuM che. he devAnupriyo ! A lokhaMDanA bhArane atigADha baMdhanathI bAMdhyo che, he devAnupriyo ! azithila baMdhanathI bAMdhyo che arthAt khulI na jAya tema kasIne bAMdhyo che, tethI A lokhaMDanA bhArane mUkI sIsAnA bhArane bAMdhavAnuM mArAthI zakya nathI. tyAra pachI te puruSoe tene AkhyAnanI vANIthI(ghaNA daSTAMtothI) ane prajJApanI vANIthI(sArA narasAnA vivekathI) samajAvyo paNa te mAnyo nahIM, tyAre teo tyAMthI AgaLa cAlavA lAgyA. kramazaH AgaLa vadhatAM-vadhatAM teoe tAMbAnI khANo, cAMdInI khANo, sonAnI khANo, ratnanI khANo ane vaja (hIrA)nI khANo joI.(teo jema-jema mUlyavAna vastuo maLatI gaI, tema-tema alpa kiMmatavALI vastuo choDI mUlyavAna vastu letA gayA ane aMte vaja (hIrA)ne laI cAlyA. badhI khANo para pelA kadAgrahI sAthIne samajAvyo paNa te samajyo nahIM ane lokhaMDa laIne ja cAlyo). 99 tae NaM te purisA jeNeva sayA jaNavayA, jeNeva sAiM sAiM NagarAI, teNeva uvAgacchaMti vairavikkiNaNaM kareMti, subahudAsIdAsagomahisagavelagaM giNhaMti, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 164 / zrI rAyapasaNIya sUtra aTThatalamUsiyavaDeMsage kArAveMti, NhAyA jAva uppi pAsAyavaragayA phuTTamANehi muiMgamatthaehiM battIsaibaddhaehiM NADaehiM varataruNIsaMpauttehiM uvaNaccijjamANA uvalAlijjamANA iTTe saha-pharisa jAva viharati / bhAvArtha:- tyAra pachI te puruSoe potapotAnA deza ane nagaramAM pahoMcIne te hIrAne vecyA ane ghaNA dAsa, dAsI, gAya, bheMsa ane gheTAdine kharIdayA. ATha-ATha mALathI zobhita zreSTha mahelo baMdhAvyA ane te mahelomAM, snAna karI yAvat mRdaMgAdi vAdyonA sUrone sAMbhaLatA, zreSTha taruNIo dvArA bhajavAtA batrIsa prakAranA nATakone jotA, iSTa zabda, sparza vagere manuSya saMbaMdhI sukhone bhogavatA rahevA lAgyA. 100 tae NaM se purise ayabhAreNa jeNeva sae Nagare teNeva uvAgacchai, ayabhAreNaM gahAya ayavikkiNaNaM karei, taMsi appamollaMsi NihiyaMsi jhINaparivvae, te purise uppi pAsAyavaragae jAva viharamANe pAsai, pAsittA evaM vayAsI-aho ! NaM ahaM adhaNNo apuNNo akayattho akayalakkhaNo hirisirivajjie hINapuNNacAuddase duraMtapatalakkhaNe / jai NaM ahaM mittANa vA NAINa vA NiyagANa vA suNetao to NaM ahaM pi evaM ceva uppi pAsAyavaragae jAva viharato / / se teNaTeNaM paesI ! evaM vuccai- mA tumaM paesI ! pacchANutAvie bhavijjAsi, jahA va se purise ayabhArie / bhAvArtha- lokhaMDane upADIne lAvanAra te puruSe paNa potAnA nagaramAM jaI lokhaMDa vecyuM ane alpa mulya prApta thavAthI thoDA AhAra, vastrAdinI kharIdImAM te dhana pUruM thaI gayuM. tyAra pachI teNe potAnA sAthIone zreSTha mahelomAM rahetA joyA, temano vaibhava joIne te potAnI jAtane nIMdavA lAgyo(manomana vicAravA lAgyo) ke huM adhanya chuM, puNyahIna chuM, akRtArtha chuM, zubhalakSaNathI hIna chuM, lhI-zrIthI rahita chuM, hanapuNya caudazano janmelo chuM, kulakSaNI chuM ke mitra, jJAtijano ane hitecchakonI vAta paNa meM mAnI nahIM. he pradezI! tethI ja meM kahyuM pelA lokhaMDanA bhArane vahana karanAra lohavaNikanI jema tAre pastAvuM na paDe, tenuM dhyAna rAkhaje. arthAt he pradezI! tuM tAro durAgraha nahIM choDe, to tAre pelA lohavaNikanI jema pastAvuM paDaze ane dIna hIna thavuM paDaze. dharmopadeza zravaNa ane vrata grahaNaH101 ettha NaM se paesI rAyA saMbuddhe, kesikumArasamaNaM vaMdai jAva evaM vayAsI- No khalu bhaMte! ahaM pacchANutAvie bhavissAmi jahA va se purise ayabhArie, taM icchAmi NaM devANuppiyANaM aMtie kevalipaNNattaM dhammaM NisAmittae / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdha kareha / dhammakahA jahA cittassa / taheva gihidhamma paDivajjai / jeNeva seyaviyA NagarI teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha :- kezIkumAra zramaNanA A pramANe samajAvavAthI Akhare pradezI rAjA satya samajI gayo Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15] ane kezIkumAra zramaNane vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! pelA lohavaNikanI jema mAre pastAvuM paDe, tevuM huM nahIM karuM. huM Apa devAnupriya pAsethI kevaLI prarUpita dharma sAMbhaLavA icchuM chuM. kezIkumAra zramaNa- he devAnupriya! jema sukha upaje tema karo paNa vilaMba na karo. A pramANe kahIne kezIkumAra zramaNe cittanI jema ahIM pradeza rAjA vagerene munidharma ane gRhastha dharmano upadeza Apyo. tyAra pachI pradezI rAjAe paNa citta sArathinI jema zrAvakanA bAravratane aMgIkAra karyA ane zvetAMbikA nagara tarapha javA tatpara thayo. pradezI rAjAne vinaya dharma mATe preraNA - 102 tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM ! rAyaM evaM vayAsI- jANAsi tumaM paesI ! kai AyariyA paNNattA? haMtA jANAmi, tao AyariA paNNattA, taMjahA-kalAyarie, sippAyarie, dhammAyarie / jANAsi NaM tuma paesI ! tesiM tiNhaM AyariyANaM kassa kA viNayapaDivattI pauMjiyavvA ? haMtA jANAmi, kalAyariyassa sippAyarissa uvalevaNaM saMmajjaNaM vA karejjA, purao pupphANi vA ANavejjA, majjAvejjA, maMDAvejjA, bhoyAvejjA vA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalaejjA, puttANuputtiyaM vittiM kappejjA / jattheva dhammAyariyaM pAsijjA tatva vaMdejjA NamaMsejjA sakkArejjA sammANejjA, kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsejjA, phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhejjA, pADihArieNaM pIDha phalaga-sijjA saMthAraeNaM uvaNimaMtejjA / evaM ca tAva tumaM paesI ! evaM jANAsi tahAvi NaM tuma mamaM vAmeNaM jAva vaTTittA mama eyamaTuM akhAmittA jeNeva seyaviyA NagarI teNeva pahArettha gamaNAe ? bhAvArtha - tyAre kezIkumAra zramaNe pradeza rAjAne kahyuM- he pradezI ! AcArya keTalA prakAranA hoya, te zuM tuM jANe che? pradezI- hA bhagavan! jANuM chuM. AcAryanA traNa prakAra hoya che- (1) kalAcArya (2) zilpAcArya (3) dharmAcArya. kezIkamAra zramaNa- he pradezI ! A traNe AcAryomAMthI konI, kevI rIte vinaya pratipatti karavI joIe te zuM tuM jANe che? pradezI- hA bhagavan! jANuM chuM. kalAcArya ane zilpAcAryanA zarIra para caMdana Adino lepa ane tela AdinuM mAliza karavuM, snAna karAvavuM, puSpa Adi bheTa rUpe dharavA, kapaDAM Adine surabhigaMdhathI sugaMdhita karavA, AbhUSaNo AdithI zaNagAravA, AdarapUrvaka jamADavA, AjIvikAne yogyavipula prItidAna devuM ane putronA putronuM bharaNapoSaNa thaI zake tevI AjIvikAnI vyavasthA karavI joIe. 72 kalAnuM jJAna ApanAra kalAcAryanI ane zilpanuM zikSaNa ApanAra zilpAcAryanI A vinaya pratipatti che. dharmAcAryane jotAM ja temane vaMdana-namaskAra karavA, satkAra karavo, sanmAna karavuM, kalyANamaMgala-deva svarUpI temanI paryApAsanA karavI tathA acitta ane nirdoSa azana, pAna, khAdha, svAdya, A cAra prakAranA AhArathI pratilAbhita karavA, pADhIyArAM pITha, phalaka, zayyA, saMstAraka Adi grahaNa karavA Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1da | zrI rAyapasaNIya sUtra mATe bhAvanA bhAvavI joIe. A dharmAcAryanI vinayapratipatti che. kezIkamAra zramaNa- pradezI ! tuM A prakAranI vinaya pratipatti jANato hovA chatAM paNa atyAra sudhI mArI sAthe je pratikULa vyavahAra tathA pravRtti karyA che tenI kSamA mAgyA vinA ja zvetAMbikA nagarI tarapha javA mATe kema utAvaLo thAya che? sarva baddhi sAthe pradezanuM vaMdanArtha Agamana - 103 tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! mama eyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA- evaM khalu ahaM devANuppiyANaM vAmaM vAmeNaM jAvavaTTie, taM seyaM khalu me kallaM pAuppabhAe rayaNIe phulluppalakamalakomalummiliyammi ahApaMDure pabhAe rattAsogakiMsuyaM suyamuha-guMjaddharAgasarise kamalAgaraNaliNisaMDabohae, uTThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalaMte aMteurapariyAlasaddhiM saMparivuDassa devANuppie vaMdittae NamaMsittae eyamaTuM bhujjo-bhujjo samma viNaeNaM khAmittae tti kaTu jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / / __tae NaM se paesI rAyA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAvateyasA jalate haTThatuTTha jAva hiyae jaheva kUNie taheva Niggacchai aMteurapariyAlasaddhiM saMparikhuDe paMcaviheNaM abhigameNa vaMdai Namasai eyamaTTha bhujjo bhujjo samma viNaeNaM khAmei / bhAvArtha :- kezIkumAra zramaNanI AvI Takora sAMbhaLyA pachI pradezI rAjAe kezIkumAra zramaNane kahyuM ke he bhagavan! atyAra sudhI huM ApanI sAthe pratikULa varyo chuM, te sAcuM paraMtu mArA manamAM evo vicAra udbhavyo che ke kAle savAre rAtri vyatIta thAya, prabhAtakAlIna kiMcitmAtra prakAza thAya(prabhAtanI prathama avasthA vyatIta thaIne), vadhu sphaTa prakAza thAya arthAt ho phATe, kamaLone vikasita karatuM ane mRganA nayanone ISad unmIlita karatuM sonerI jhAMyavALuM zvetavarNayukta prabhAta thAya tyAre tathA rakta azokavRkSa, palAzapuSpa, popaTanI cAMca, caNoThInA ardhabhAga jevo lAla tathA sarovaravartI kamaLavanone vikasita karanAra, potAnA hajAro kiraNothI divasa vidhAyaka, tejathI dedIpyamAna sUrya udita thaze tyAre aMtaHpuranA parivAra sAthe Apa devAnupriyane vaMdana-namaskAra karavA mATe ane pUrvokta aparAdhanI vinayapUrvaka vAraMvAra kSamApanA karavA mATe AvIza. A pramANe kahIne pradezI rAjA je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. tyAra pachI bIje divase, rAtri vyatIta thaI, sUrya prakAzita thayo tyAre aMtaHpuranA parivAra sAthe harSita hRdaye koNika rAjAnI jema potAnA gharethI nIkaLyo. yAvatu parivAra sahita pAMca abhigamapUrvaka vaMdana-namaskAra karIne potAnA aparAdhanI(avinayanI) samyaka prakAre vinayapUrvaka vAraMvAra kSamA yAcanA karI. 104 tae NaM kesi kumArasamaNe paesissa raNNo sUriyakaMtappamuhANaM devINaM tIse ya mahaimahAliyAe mahaccaparisAe jAva dhamma parikahei / tae NaM se paesI rAyA dhamma soccA Nisamma uTThAe uDhei, kesikumArasamaNaM vaMdai NamaMsai jeNeva seyaviyA NagarI teNeva pahArettha gamaNAe / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA [ 17 ] . bhAvArtha - tyAra pachI kezIkumAra zramaNe pradeza rAjA, sUryakattA Adi rANIo ane te ati vizALa pariSadane yAvat dharmakathA saMbhaLAvI. pradezI rAjA dharmadezanA sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karI potAnA AsanathI UThayA ane kezIkumAra zramaNane vaMdana-namaskAra karIne zvetAMbikA nagarI tarapha javA mATe taiyAra thayA. vivecana : kezIzramaNa dvArA nirdeza prApta thavA chatAM paNa pradezI rAjAne potAnuM jIvana parivartana karanAra gurunI mahattA pragaTa karavA potAnA aparAdhanI kSamAyAcanA sabhAnI upasthitimAM karavI hatI. tethI bIjA divase rAjakIya vaibhava sAthe kezIzramaNa samakSa AvIne kSamAyAcanA karI. pradezIne dharmAmAM sthira rahevAno upadeza - 105 tae NaM kesI kumArasamaNe paesirAyaM evaM vayAsI- mA NaM tumaM paesI ! puTvi ramaNijje bhavittA pacchA aramaNijje bhavijjAsi, jahA se vaNasaMDe i vA, NaTTasAlA i vA ikkhuvADae i vA, khalavADae i vA / kahaM NaM bhaMte ? paesI ! jayANaM vaNasaMDe pattie pupphie phalie hariyagarerijjamANe sirIe aIva-aIva uvasobhemANe ciTThai, tayA NaM vaNasaMDe ramaNijje bhavai / jayA NaM vaNasaMDe No pattie, No pupphie, No phalie No hariyagarerijjamANe No sirIe aIva-aIva uvasobhemANe citttthi| tayA NaM juNNe jhaDe parisaDiya paMDupatte sukkarukkhe iva milAyamANe ciTThai, tayA NaM vaNasaMDe No ramaNijje bhavai / bhAvArtha :- dharmadezanA sAMbhaLIne potAnA sthAne jatAM pradezI rAjAne kezIkumAra zramaNe kahyuM- he pradezI! vanakhaMDa, nRtyazALA, zeraDIno vADha ane khaLAnA vADAnI jema tuM pahelA ramaNIya thaIne pachI aramaNIya na banI jato. pradezI- he bhagavan! vanakhaMDa vagere pahelA ramaNIya thaIne pachI aramaNIya kevI rIte thaI jAya che? kezIkumAra zramaNa- he pradezI ! vanakhaMDa jyAM sudhI pAMdaDA, phUlo, phaLo ane lIlotarIvALuM hoya, lIluMchama ane ati zobhAyamAna hoya tyAM sudhI ramaNIya lAge che. jyAre te vanakhaMDanA vRkSonA pAMdaDA kharI paDe, phUlo karamAI jAya, phaLothI rahita thaI jAya, lIlotarI sukAya jAya ane zobhArahita banI jAya tyAre bhayAnaka bhAse che. jIrNa-zIrNa, kharI gayelA, saDI gayelA ane pILA paDI gayelA pAMdaDAvALA sUkAvakSa(kUMThA)nI jema te vana plAna thaI jAya che, tyAre te aramaNIya banI jAya che. 106 jayA NaM NasAlA vi gijjai vAijjai Niccijjai hasijjai ramijjai tayA NaM NaTTasAlA ramaNijjA bhavai / jayA Na NaTTasAlA No gijjai jAvaNo ramijjai tayA NaM NaTTasAlA aramaNijjA bhavai / bhAvArtha :- jyAM sudhI nRtyazALA gItathI gAjatI hoya, vAMjitro vAgatA hoya(saMgItanA sura relAtA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra hoya) nRtya thatuM hoya, hAsya relAtuM hoya, krIDAo thatI hoya, tyAM sudhI nRtyazALA ramaNIya lAge che. te nRtyazALAmAM jyAre gIta baMdha thaI jAya tathA krIDAothI zUnya thaI jAya tyAre te aramaNIya thaI jAya che. 107 jayA NaM ikkhuvADe chijjai bhijjai sijjai pijjai dijjai tayA NaM ikkhuvADe ramaNijje bhavai / jayA NaM ikkhuvADe No chijjai jAva No dijjai tayA jaM ikkhuvADe aramaNijje bhavai / 168 bhAvArtha :- zeraDInA vADha (jetara) mAM bhyAM sudhI zeraDI vaDhAtI (chehAtI - (bhehAtI) hoya, thiyoDAmAM pIsAtI hoya, tAjo goLa khavAto hoya, pasAra thatA loko dvArA zeraDIno rasa pIvAto hoya, maLavA AvanAra lokone zeraDI apAtI hoya tyAM sudhI zeraDInuM khetara ramaNIya lAge che. jyAre zeraDInA khetaramAM cicoDo baMdha thAya tathA zeraDI vaDhAtI na hoya tyAre te zeraDIno vADha aramaNIya banI jAya che. 108 jayA NaM khalavADe ucchubbhai uDuijjai malaijjai muNijjai khajjai pijjai dijjai tayA NaM khalavADe ramaNijje bhavai / jayA NaM khalavADe No ucchubbhai jAva aramaNijje bhavai / se teNaTTeNaM paesI ! evaM vuccai - mA NaM tume paesI ! puvviM ramaNijje bhavittA pacchA aramaNijje bhavijjAsi jahA vaNasaMDe i vA / bhAvArtha :- jyAM sudhI khaLAmAM anAjanA DhagalAo hoya, dANA chUTA karavA kaNasalA masaLAtA(vRMdAtA) hoya, anAja upaNAtuM hoya(bhUsuM-photarA uDAvAtA hoya), poMkAdi khavAtA hoya, lokone poMkAdi apAtA hoya tyAM sudhI te khaLuM ramaNIya lAge che. jyAre te khaLAmAMthI dhAnyAdinA DhagalA upaDI jAya, navA anAja saMbaMdhI khANI-pINI baMdha thaI jAya arthAt lokonI avarajavara na rahe tyAre te khaLuM aramaNIya thaI jAya che. he pradezI ! tethI ja meM tane kahyuM che ke pahelA ramaNIya banI pachI aramaNIya na thaI jato arthAt dharma pravacana paranI zraddhAne TakAvI rAkhaje. dAnazALA ane rAjya saMcAlana H 109 tae NaM paesI kesiM kumArasamaNaM evaM vayAsI- No khalu bhaMte ! ahaM puvvi ramaNijje bhavittA pacchA aramaNijje bhavissAmi, jahA vaNasaMDe i vA jAva khalavADe i vA / ahaM NaM seyaviyANagarIpamukkhAiM sattagAmasahassAiM cattAri bhAge karissAmi, egaM bhAgaM balavAhaNassa dalaissAmi, egaM bhAgaM kuTThAgAre chubhissAmi, egaM bhAgaM aMteurassa dalaissAmi, egeNaM bhAgeNaM mahatimahAlayaM kUDAgArasAlaM karissAmi, tattha bahUhiM purisehiM diNNabhaibhattaveyaNehiM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvettA bahUNaM samaNa-mAhaNa- bhikkhuyANaM paMthiyapahiyANaM paribhAemANe bahUhiM sIlavvayaguNavvayaveramaNapaccakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANe viharissAmi tti kaTTu jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA 169 ] bhAvArtha :- tyAre pradezI rAjAe kezIkumAra zramaNane A pramANe kahyuM- he bhagavan! vanakhaMDa tathA khaLAnI jema huM pahelAM ramaNIya thaIne pachI aramaNIya banIza nahIM. huM mArA tAbAmAM rahelA zvetAMbikA nagarI Adi sAta hajAra gAmonA arthAt sAta hajAra gAmo dvArA prApta saMpatinA cAra vibhAga karIza. temAMthI eka bhAga senA ane vAhanane mATe rAkhIza, ekabhAga anAjanA koThAro mATe rAkhIza, ekabhAga mArA aMtaHpurAdi parivAranA nirvAha mATe ane zeSa eka bhAgamAMthI vizALa kUTAgArazALA banAvIza ane pachI ghaNA puruSone dainika majUrI, bhojana ane vetana para niyukta karIne, pratidina vipula mAtrAmAM azana, pAna, khAdima, svAdima rU5 cAre prakArano AhAra taiyAra karAvIne aneka zramaNo-mAhaNo, bhikSuo, yAtrIo, musApharone te AhArAdi ApatA, zIlavrata, guNavrata, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsa tathA tapa dvArA AtmAne bhAvita karatAM mAruM jIvana yApana karIza. ema kahIne pradezI rAjA je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM pAchA gayA arthAt svasthAne gayA. 110 taeNaMpaesI rAyA kallaM jAvateyasA jalate seyaviyApAmokkhAiMsattagAmasahassAI cattAri bhAe karei, egaM bhAgaM balavAhaNassa dalai jAva kUDAgArasAlaM karei, tattha NaM bahUhiM purisehiM jAva uvakkhaDAvettA bahUNaM samaNaM jAva paribhAemANe viharai / bhAvArtha :- tyAra pachI pradeza rAjAe bIjA divase tejathI dedIpyamAna surya udita thayo tyAre zvetAMbikA pramukha sAta hajAra gAmanA cAra bhAga karyA. temAMthI ekabhAga senA ane vAhanone Apyo thAvata cothA bhAgamAMthI kUTAgArazALAnuM nirmANa karAvyuM. temAM ghaNAM puruSone kAme rAkhIne bhojana taiyAra karAvIne ghaNA zramaNo tathA pathikone ApatA rahyA. 111 tae NaM se paesI rAyA samaNovAsae jAe abhigayajIvAjIve jAva viharai / jappabhiiM ca NaM paesI rAyA samaNovAsae jAe tappabhiiMca NaM rajjaMca raTuMca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koTThAgAraM ca puraM ca aMteuraM ca jaNavayaM ca aNADhAyamANe yAvi viharai / bhAvArtha - tyAra pachI pradeza rAjA zramaNopAsaka thaI gayA ane jIva-ajIva Adi tattvonA jJAtA thaI gayA tathA dhArmika AcAra-vicArapUrvaka jIvana vyatIta karavA lAgyA. pradeza rAjA jyArathI zramaNopAsaka thayA tyArathI te rAjya, rASTra, senA, vAhana, bhaMDAra, koThAra, nagara, aMtaHpura ane janapada tarapha udAsIna rahevA lAgyA. sUryakatA rANInuM SaDayaMtra - 112 tae NaM tIse sUriyakatAe devIe imeyArUve ajjhathie jAvasamuppajjitthA-jappabhiI ca NaM paesI rAyA samaNovAsae jAe tappabhiI ca NaM rajjaM ca raTuM jAva aMteuraM ca mama ca jaNavayaM ca aNADhAmANe viharai; taM seyaM khalu me parasiM rAyaM kevi satthappaoeNa vA aggippaoeNa vA maMtappaogeNa vA visappaogeNa vA uddavettA sUriyakata kumAra rajje ThavittA sayameva rajjasiriM kAremANIe pAlemANIe viharittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA, sUriyakaMtaM kumAraM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 170 / zrI rAyapasaNIya sUtra bhAvArtha :- samaye (pradezI rAjAnuM rAjyakArabhAra Adi tarapha dhyAna ochuM thavA lAgyuM tyAre) sUryakatA rANIne manomana vicAra utpanna thayo ke pradezI rAjA jyArathI zramaNopAsaka thayA che tyArathI rAjya, rASTra aMtaHpura, janapada ane mArAthI paNa udAsIna thaI gayA che, to have koI paNa prakAranA zastraprayoga, agniprayoga, maMtraprayoga ke viSaprayoga dvArA pradezI rAjAne ThekANe pADI, suryakata rAjakumArane rAjagAdI soMpI, mAre rAjalakSmIno upabhoga karatA ane prajAnuM pAlana karatA rahevuM joIe. A pramANe vicArIne teNe sUryakaMta rAjakumArane bolAvyo ane potAnA manogata bhAvone vyakta karatA kahyuM- 113 jappabhiI ca NaM paesI rAyA samaNovAsae jAe tappabhiI ca NaM rajjaM ca jAva aMteuraM ca mamaM ca jaNavayaM ca mANussae ya kAmabhoge aNADhAyamANe viharai, taM seyaM khalu tava puttA! paesiM rAyaM keNai satthappaogeNa vA jAva uddavittA sayameva rajjasiriM kAremANe pAlemANe viharittae / tae NaM sUriyakaMte kumAre sUriyakatAe devIe evaM vutte samANe sUriyakatAe devIe eyamaTuM No ADhAi No pariyANAi, tusiNIe saciTThai / bhAvArtha:- he putra! pradezI rAjA jyArathI zramaNopAsaka thayA che tyArathI rAjya yAvata aMtaHpurathI, mArAthI ane janapada tathA manuSya saMbaMdhI kAmabhogothI vimukha(udAsIna) banI gayA che, tethI zastraprayogAdi koI paNa upAye temane mArI nAMkhIne, tAro rAjyAbhiSeka karIne, rAjalakSmIno upabhoga karatA tathA prajAnuM pAlana karatA rahevuM ja ucita che. - sUryakatA rANIe A pramANe kahyuM tyAre sUryakaMta rAjakumAra potAnI mAtAnA AvA krUra vicAra sAthe saMmata na thayo, te bAbatamAM kAMI uttara na ApatA te mauna rahyo. 114 tae NaM tIse sUriyakatAe devIe imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthAmA NaM sUriyakaMte kumAre paesissa raNNo imaM rahassabheyaM karissai tti kaTu paesissa raNNo chiddANi ya mammANi ya rahassANi ya vivarANi ya aMtarANi ya paDijAgaramANIpaDijAgaramANI viharai / bhAvArtha :- potAnA vicAramAM rAjakumAranI asaMmati jANIne sUryavaMtA rANIne A pramANe vicAra Avyo ke pradezI rAjA AgaLa sUryaketakumAra kyAMka mArA rahasya, bhedane khullo karI deze to? (te kahe, te pahelAM ja huM rAjAne mArI nAMkhe) Ama vicArI teNI pradeza rAjAne mAravA mATe lAga, chidra-doSo, marma, rahasyo, ekAMta ane mokAne zodhavA lAgI arthAt rAjAnI hilacAla upara daSTi rAkhIne rAjAne mAravAnI taka zodhavA lAgI. 115 tae NaM sUriyakatA devI aNNayA kayAi paesissa raNNo aMtaraM jANai, asaNaM jAvasAimaM savvaM tattha-gaMdhamallAlaMkAraM visappajogaM pauMjai / paesissa raNNo NhAyassa jAva suhAsaNavaragayassa taM visasaMjuttaM asaNaM jAva alaMkAraM Nisirei / tae NaM tassa paesissa raNNo taM visasaMjuttaM asaNaM jAva AhAremANassa sarIragaMsi veyaNA pAubbhUyA ujjalA viulA pagADhA kakkasA kaDuyA pharusA NiThurA caMDA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 171 tivvA dukkhA duggA durahiyAsA pittajaraparigayasarIre dAhavakkaMtie yAvi viharai / bhAvArtha - tyAra pachI eka divase lAga joIne sUryakatA rANIe pradeza rAjAnA azana, pAna Adi bhojanane paheravAnA vastrone, sUMghavA yogya sugaMdhita vastune puSpamALAne ane AbhUSaNone viSayukta karI dIdhA. tyAra pachI pradezI rAjA snAna yAvata bhojana karavA mATe sukhapUrvaka zreSTha Asana para beThA tyAre teNIe viSamizrita ghAtaka bhojana pIrasyuM ane viSamaya vastu, attara-phUla, mALA vagere sAmagrI tyAM 2||nnii tI, te tene ApI. te viSayukta bhojana karatAM ja pradeza rAjAnA zarIramAM ujjavala- sukhanuM nAmanizAna na rahe tevI 6:56, visa-AmA zarIramA vyApta, prada-tIvra, za-zarI2nasAMdhesAMdhA to nApatI, Tu-aprIti , 525-39, niSThu2-bhaTAvI azadhya, raudra, tIkSA, durga-huHsAdhya vahana utpanna thaI gaI. zarIramAM pitajvara vyApta thatAM AkhA zarIramAM baLatarA thavA lAgI. samatAbhAva ane anazana ArAdhanA:116 tae NaM se paesI rAyA sUriyakatAe devIe attANaM saMpaladdhaM jANittA sUriyakatAe devIe maNasA vi appadassamANe jeNeva sahasAlA teNeva uvAgacchai, posahasAla pamajjaDa. uccArapAsavaNabhUmi paDilehei, dabbhasaMthAragaM saMtharei, dabbhasaMthAragaM duruhai, puratthAbhimuhe saMpaliyaMkaNisaNNe karayala-pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTu evaM vyaasiibhAvArtha :- zarIramAM vedanA utpanna thatAM ja pradeza rAjA, sUryakatA rANInA kAvatarAne jANI gayA, chatAM paNa sUryakatA rANI pratye manathI paNa dveSa na karatAM, potAnI pauSadhazALAmAM jaIne temaNe pauSadha zALAnuM pramArjana karyuM; paraThavAnI bhUminuM pratilekhana karyuM, darbhanuM Asana pAtharyuM. darbhAsana upara teo pUrvAbhimukha paryakAsane besIne baMne hAtha joDI, AvartanapUrvaka mastaka upara aMjali karIne, A pramANe bolyA117 NamotthuNaM arahatANaM bhagavaMtANaM jAvasaMpattANaM / NamotthuNaM kesissa kumArasamaNassa mama dhammovadesagassa dhammAyariyassa, vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tattha gayaM iha gae, pAsau me bhagavaM tattha gae iha gayaM ti kaTu vaMdai NamaMsai / puTvi piNaM mae kesissa kumArasamaNassa aMtie thUlapANAivAe paccakkhAe jAvapariggahe paccakkhAe, taMiyANi piNaM tasseva bhagavao aMtie savvaM pANAivAyaM paccakkhAmi jAvapariggahaM paccakkhAmi, savvaM kohaM jAva micchAdasaNasallaM, akaraNijjaM jogaM paccakkhAmi, savvaM asaNaM jAva cauvvihaM pi AhAraM jAvajjIvAe paccakkhAmi / jaM pi ya me sarIraM i8 jAva phusaMtu tti evaM pi ya NaM carimehiM UsAsaNissAsehi vosirAmi tti kaTu AloiyapaDikkate samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe sUriyAbhe vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjasi jAva sUriyAbha devattAe uvavaNNe / bhAvArtha :- siddhagatine prApta siddha bhagavaMtone namaskAra ho. mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka kezIkumAra zramaNane namaskAra ho. ahIM rahelo huM, tyAM birAjamAna bhagavAna kezIkumAra zramaNane vaMdana Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] zrI zayapaNeNIya sUtra karuM chuM. tyAM birAjita bhagavAna ahIMthI karAtA mArA vaMdanane svIkAre. pahelAM paNa meM kezIkumAra zramaNa pAse sthUla prANAtipAta yAvatuM sthUla parigrahanA pratyAkhyAna karyA hatA ane atyAre paNa huM te bhagavaMtanI sAkSIe jIvana paryata sudhI sarva prakAranA prANAtipAta yAvatu sarva prakAranA parigraha, krodha, mAna yAmithyA- darzanazalya paryaMtanA aDhAre pApasthAna ane akaraNIya-anAcaraNIya kAryonA pratyAkhyAna karuM chuM tathA jIvana paryaMta sarva prakAranA AhAra-pANI, mIThAI tathA mevA ane mukhavAsa Adi cAre ya AhArano tyAga karuM chuM. vaLI A zarIra ke je mane ati vahAluM che, temAM koI rogAdi na thAya tema tenuM rakSaNa karyuM che, tevA A zarIrano paNa aMtima zvAsozvAsa sudhI parityAga karuM chuM. - A rIte anazana dhAraNa karIne, potAnA aticAra-doSonI AlocanA karIne tenAthI paNa nivRtta thaIne, mRtyunA samaye samAdhipUrvaka mRtyu pAmIne pradezI rAjA saudharma kalpanA sUryAbhavimAnanI upapAta sabhAnI deva zayyAmAM yAvata sUryAbhadevarUpe utpanna thayA. sUryAbha devarUpe upapAta ane sthiti:118 tae NaM se sUriyAbhe deve ahuNovavaNNae ceva samANe paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gacchai taM jahA- AhArapajjattIe sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe ANapANapajjattIe bhaas-mnnpjjttiie| taM evaM khalu goyamA ! sUriyAbheNaM deveNaM divvA deviDDI divvA devajuI divve devANubhAve laddhe patte abhismnnnnaage| sUriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA / goyamA ! cattAri paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- tatkAla utpanna thayelA te sUryAbhadeva AhAra, zarIra, indriya, zvAsozvAsa ane pAMcamI bhASA-mana, A pAMca prakAranI paryAptiothI paryApta thayA. A rIte he gautama! te sUryAbhadeve A divya devaddhi, divya deva dhuti ane divya deva prabhAva upArjita karyA che, prApta karyA che, svAdhIna karyA che. gautama- he bhagavan! te sUryAbhadevanI sthiti keTalI che? bhagavad- he gautama ! temanI sthiti cAra palyopamanI che. sUryAbhadevano AgAmI bhavaH daDha pratijJaH119 se NaM bhaMte ! sUriyAbhe deve tAo logAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gamihii kahiM uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse jANi imANi kulANi bhavaMti, taM jahA-aDDAI dittAI viulAI vicchiNavipulabhavaNa-sayaNAsaNa-jANa-vAhaNAI bahudhaNa-bahujAyarUvarayayAI AogapaogasaMpauttAI vicchaDDiyapaurabhattapANAI bahudAsI-dAsa-go-mahisa gavelagappabhUyAiM bahujaNassa aparibhUyAI, tattha aNNayaresu kulesu puttattAe pccaaissi| bhAvArtha:- gautamahe bhagavan!te sUryAbhadeva AyuSyakSaya, bhavakSaya, sthitikSaya karIne, devalokathI cyavIne kyAM jaze? kyAM utpanna thaze? bhagavAna- he gautama ! te sUryAbhadeva mahAvideha kSetramAM samRddha ane prabhAvaka, vipula-moTA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIje vibhAgaH pradezI rAjA | 17 | kuTuMba parivAravALA, ghaNA bhavano, zayyAo, Asano, yAna-vAhano, dhana, sonuM, cAMdIvALA, arthopArjananA vyApAramAM kuzaLa, garIbone vipula pramANamAM bhojana-pANI Adi ApanArA, sevA mATe ghaNA dAsadAsIovALA, vizALa saMkhyAmAM gAya, bheMsa, gheTA vagere pazudhanavALA ane ghaNA lokonA AdarzabhUta evA koI eka prasiddhakuLamAM putrarUpe utpanna thaze. daDhapratijJano janma ane nAmakaraNa - 120 tae NaM taMsi dAragaMsi gabbhagayaMsi ceva samANaMsi ammApiUNaM dhamme daDhA paiNNA bhavissai / tae NaM tassa dArayassa NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTThamANaM rAiMdiyANaM vIikkaMtANaM sukumAlapANipAyaM ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNa-guNovaveyaM mANummANapamANa-paDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMga sasisomAkAraM kaMtaM piyadasaNaM surUvaM dArayaM payAhisi / bhAvArtha :- bALaka garbhamAM AvatA ja mAtA-pitA dharmamAM daDhapratijJAvAna-zraddhAvAna thaze. tyAra pachI navamAsa ane sADAsAta rAtri divasa vyatIta thaze tyAre mAtA atyaMta sukomaLa hAtha-pagavALA, paripUrNa pAMca indriya ane saMpUrNa aMgopAMgavALA, zArIrika zubha lakSaNo, tala vagere vyaMjana ane guNothI yukta, pramANopeta zarIravALA, sujAta, sarvAMgasuMdara, caMdratulya saumya AkAravALA, namaNA, priyadarzanI, ane svarUpavAna putrane janma Apaze. 121 taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM karehiMti, tatiyadivase caMdasUradaMsaNiyaM karissaMti, chaThe divase jAgariyaM jAgarissaMti, ekkArasame divase vIikkate saMpatte bArasAhe divase Nivvitte asuijAyakammakaraNe cokkhe sammajjiovalitte viulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAvessaMti, mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNaM AmaMtettA NhAyA jAva alaMkiyA bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragayA te mittaNAI jAva parijaNeNa saddhiM viulaM asaNaM pANaM jAva paribhujemANA paribhAemANA evaM ca NaM viharissaMti, jimiyabhuttuttarAgayA vi ya NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuibhUyA taM mittaNAi jAva parijaNaM viuleNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAressaMti sammANissaMti tasseva mitta jAva parijaNassa purao evaM vaissaMti jamhA NaM devANuppiyA ! imaMsi dAragaMsi gabbhagayaMsi ceva samANaMsi dhamme daDhA paiNNA jAyA, taM hou NaM amhaM eyassa dArayassa daDhapaiNNe NAmeNaM / tae NaM tassa daDha - paiNNassa dAragassa ammApiyaro NAmadheja karissaMti- daDhapaiNNo ya daDhapaiNNo ya / bhAvArtha :- tyAra pachI te bALakanA mAtA-pitA prathama divase kuLa paraMparA pramANe bALakano janmotsava karaze, trIjA divase caMdradarzana-sUryadarzana karAvaze, chaThThA divase rAtri jAgaraNa karaze, agiyAra divasa pUrNa thaze eTale bAramA divase azuci jAtakarma karaze arthAt sUtakathI nivRta thaze, gharane sApha karI, lIMpIne zuddha karaze ane tyAra pachI vipula mAtrAmAM AhAra, pANI, mIThAI, mukhavAsa vagere cAre prakAranI bhojana sAmagrI banAvaze ane mitrajano, baMdhu Adi jJAtijano, putrAdi nijakajano, kAkAdi svajano, Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 174 ] zrI rAyapasaNIya sUtra zvasurAdi saMbaMdhIjano ane dAsa-dAsAdi parijanone bhojana mATe AmaMtrita karIne, snAna karI yAvata alaMkRta thaIne bhojana maMDapamAM zreSTha Asana para sukhapUrvaka besIne, mitro yAvatu parijano sAthe vipula AhAra-pANI lAvatuM svayaM bhojana karatAM ane anyane karAvatAM A rIte janmotsavano AnaMda mANaze. tyAra pachI bhojanathI nivRtta thaIne kogaLA karIne, hAtha-moDhuM dhoIne svaccha, paramazUcibhUta thaIne te mitro, jJAtijano tathA parijanone vipula mAtrAmAM vastra, gaMdha, mALA, alaMkArAdi ApIne satkAra, sanmAna karaze ane tyAra pachI mitro tathA parijano vagerene A pramANe kaheze he devAnupriyo ! amAro A putra jyArathI garbhamAM Avyo tyArathI ame dharmamAM daDhapratijJAzraddhAvALA thayA chIe, tethI ame A bALakanuM nAma daDhapratijJa rAkhIe chIe. A pramANe kahIne mAtA-pitA te bALakanuM 'daDhapratijJa', evuM nAmakaraNa karaze. 122 tae NaM tassa ammApiyaro ANupuvveNaM ThiivaDiyaM ca caMdasUriyadarisaNaM ca jAgariyaM ca NAmadhijjakaraNaM ca pajemaNagaM ca paDivaddhAvaNagaM ca pacaMkamaNagaM ca kaNNavehaNaM ca saMvaccharapaDilehaNagaM ca cUlovaNayaM ca aNNANi ya bahUNi gabbhAhANajammaNAiyAiM mahayA iDDIsakkArasamudaeNaM karissaMti / / bhAvArtha :- bALakanA mAtA-pitA (1) sthitipatita (2) caMdra-sUryadarzana (3) rAtri jAgaraNa (4) nAmakaraNa saMskAra karIne pachI anukrame (5) prajemaNaka- annaprAzAna- bALakane prathama vAra anna cakhADavuM (6) prativaryApana- AzIrvAda ApanArane dravyAdi ApavA (7) pracaMkramaNa- svataHbhramaNa - bALaka prathama Dagabhare (8) karNavedhana- kAna vIMdhavA (9) saMvatsara pratilekha- varSagAMTha, prathama varSano janmadina (10) cUDApanayana-bALamovALA utarAvavA vagere anya aneka garbhAdhAna ane janmAdi saMbaMdhI utsava mahAna samArohapUrvaka bhavya rIte ujavaze. 123 tae NaM daDhapaiNNe dArage paMcadhAIparikkhitte- khIradhAIe maMDaNadhAIe majjAvaNadhAIe aMkadhAIe kIlAvaNadhAIe, aNNAhi bahUhiM khujjAhiM jAvapArasIhiM, NANAdesI-videsa- parimaMDiyAhiM iMgiyaciMtiya-patthiyaviyANAhiM sadesa-NevatthagahiyavesAhiM NiuNakusalAhiM viNIyAhiM ceDiyA-cakkavAlataruNivaMdapariyAlaparivuDe varisadharakaMcuimahattaragaviMda-parikkhitte hatthAo hatthaM sAharijjamANe jAva paricuMbijjamANe rammesu maNikoTTimatalesu paraMgamANe girikaMdaramallINe viva caMpagavarapAyave NivvAghAyaMsi suhaMsuheNa parivaDDissai / bhAvArtha - tyAra pachI te daDhapratijJa bALakanA lAlana pAlana mATe pAMca dhAvamAtAo niyukta karavAmAM Avaze. yathA- (1) kSIradhAtrI- dUdha pIvaDAvanArI (2) maMDanadhAtrI- zaNagAranArI (3) majjanadhAtrIsnAna karAvanArI (4) aMkadhAtrI- khoLAmAM lenArI (5) krIDAnadhAtrI- ramADanArI. anya aneka kanjA dAsIo yAvatu pArasa dezanI dAsIo. A vividha dezonI dAsIo, videzI vezabhUSAmAM susajja, igita- ceSTAo, ciMtita-kArya samayanA vicAro ane prArthita aMga maroDAdinA abhiprAyone jANanArI, pota-potAnA dezanA vezane dhAraNa karanArI, svakAryamAM nipuNa, kuzaLa ane vinayavAna A sarva dAsI parivAranA samUhathI parivRtta tathA aMtaHpuranI rakSA mATe niyukta varSadharo, rANIvAsamAM rahetA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 175 / kaMcukI- vRddha puruSo ane aMtaHpuranA kAryanI dekharekha karanArA mahattarakothI vIMTaLAyelo te daDhapratijJa bALaka eka hAthathI bIjA hAthamAM pharaze yAvatu caMbita karAto ane ramaNIya maNijaDita bhUmi para ramato te vAyu-ThaMDI vagerenA vyAghAtathI rahita evI parvatanI guphAmAM rahelA caMpaka vRkSanI jema sukhapUrvaka vRddhi pAmaze. daTa pratijJanuM kalA zikSaNa - 124 tae NaM taM daDhapaiNNaM dAragaM ammApiyaro sAiregaaTThavAsajAyagaMjANittA sobhaNaMsi tihikaraNaNakkhattamuhuttaMsi NhAyaM jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM karettA mahayA iDDIsakkAra-samudaeNaM kalAyariyassa uvaNehiMti / ___tae NaM se kalAyarie taM daDhapaiNNaM dAragaMlehAiyAogaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAvattari kalAo suttao atthao ya gathao ya karaNao ya sehAvehi ya pasikkhAvehi ya / bhAvArtha :- tyAra pachI daDhapratijJa jyAre sAdhika ATha varSano thaze tyAre mAtA-pitA zubha tithi, karaNa, nakSatra ane muhUtamAM snAna karAvIne yAvata alaMkArothI vibhUSita karIne Rddhi-vaibhava, satkAra samArohapUrvaka kalAcAryanI pAse bhaNavA besADaze. tyAre kalAcArya te daDha pratijJa bALakane lekhana, gaNita Adi zakuniruta parvatanI 72 kaLAo sutrathI, arthathI, graMthathI(vyAkhyAthI) ane prayogathI siddha karAvaze, abhyAsa karAvaze. 5sAyAryanusanmAna:125 tae NaM se kalAyarie taM daDhapaiNNaM dAragaMlehAiyAogaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAvattari kalAo suttao ya atthao ya gaMthao ya karaNao ya sikkhAvettA sehAvettA ammApiUNaM uvaNehiti / tae NaM tassa daDhapaiNNassa dAragassa ammApiyaro taM kalAyariyaM viuleNaM asaNa-pANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkArissaMti sammANissaMti viulaM jIvIyArihaM pIidANaM dalaissaMti dalaittA paDivisajjehiti / / bhAvArtha - tyAra pachI kalAcArya te daDha pratijJa bALakane lekhana, gaNita Adi zakuniruta parvatanI 7ra kaLAo sUtrathI, arthathI, vyAkhyAthI tathA prayogathI zIkhavADIne siddha karAvIne mAtA-pitA pAse laI jaze. tyAre te daDhapratijJa bALakanA mAtA-pitA vipula azana, pAna, khAdya, svAdya rUpa caturvidha AhAra, vastra, gaMdha, mAlA ane alaMkArothI kalAcAryano satkAra-sanmAna karaze; jIvikAne yogya vipula prItidAna ApIne tyAra pachI vidAya karaze. daDhapratijJa dvArA saMcama grahaNaH126 tae NaM se daDhapaiNNe dArae ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamitte jovvaNagamaNu patte bAvattarikalApaDie NavaMgasuttapaDibohae Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAyapaseNIya sUtra aTThArasavihadesippagArabhAsAvisArae gIyaraI gaMdhavvaNaTTakusale siMgArAgAracAruvese saMgayagayahasiyabhaNiyaciTThiyavilAsaNiuNajuttovayAra-kusale hayajohI gayajohI rahajohI bAhujohI bAhuppamaddI alaMbhogasamatthe sAhassIe viyAlacArI yAvi bhavissai / 17 bhAvArtha :- tyAra pachI te daDhapratijJa bAlyabhAvathI mukta thaI paripakva vijJAnayukta yuvAvasthAne prApta karaze. te 72 kaLAomAM nipuNa thaze. bAlyavasthAnA kAraNe be kAna, be netra, be nAsikA, jIbha, tvacA ane mana A nava aMga je supta jevA arthAt avyakta cetanavALA hoya te jAgRta thaI jaze. aDhAra dezanI bhASAmAM vizArada thaI jaze. te gIta rasika, gIta ane nRtyamAM kuzaLa thaI jaze. potAnA suMdara vezathI zRMgAranA AgAra jevo pratIta thaze. tenI cAla, hAsya, bhASaNa, zArIrika tathA netronI ceSTAo Adi susaMgata thaI jaze. te parasparanA vyavahAramAM kuzaLa thaI jaze. te azvayuddha, gajayuddha, rathayuddha, bAhuyuddha karavAmAM temaja potAnI bhujAothI vipakSInuM mardana karavAmAM sakSama, bhoga sAmarthyathI saMpanna, sAhasika (hiMmatavAna), vikAlacArI (madhyarAtrIe paNa nirbhaya banI vicaraNa karanAra) thaI jaze. 127 tae NaM taM daDhapaiNNaM dAraNaM ammApiyaro ummukkabAlabhAvaM jAva viyAlacAriM ca viyANittA viulehiM aNNabhogehi ya pANabhogehi ya leNabhogehi ya vatthabhogehi ca sayaNabhogehi ya uvaNimaMtehiMti / bhAvArtha :- daDhapratijJane bAlyAvasthAthI mukta tathA vikAlacArI thayelo jANIne arthAt te yauvanane prApta thayo che, tema jANIne mAtA-pitA tene vipula anna, pAna, prAsAda, vastra ane zayyA Adino upabhoga karavA mATe AmaMtrita karaze. 128 tae NaM daDhapaiNNe dArae tehiM viulehiM aNNabhoehiM jAva sayaNabhogehiM No sajjihii, No gijjhihii, No mucchihii, No ajjhovavajjihii, se jahA NAmae paumuppale ti vA paume i vA jAva sayasahassapattei vA paMke jAe jale saMvuDDhe Novalippai paMkaraeNaM Novalippai jalaraeNaM, evAmeva daDhapaiNNe vi dArae kAmehiM jAe bhogehiM saMvaDDie Novalippihii jAva mittaNAiNiyagasayaNa-saMbaMdhiparijaNeNaM / bhAvArtha :- tyAre daDhapratijJa te vipula anna, pANI tathA zayanAdi rUpa bhogya padArthomAM Asakta thaze nahIM; gRddha, mUrchita ke anurakta thaze nahIM. nIlakamaLa, padma, utpala ke hajAra pAMkhaDIvALA kamaLa jema kAdavamAM utpanna thAya che ane pANIthI vadhe che chatAM paNa kAdava ane pANIthI lepAtA nathI, tema daDha pratijJa kAmathI utpanna thavA chatAM ane bhogo vacce pAlana-poSaNa pAmavA chatAM kAmabhogomAM yAvat mitra, jJAtijana, nijaka, svajana, saMbaMdhI ane parijanomAM anurakta thaze nahIM. 129 se NaM tahArUvANaM therANaM aMtie kevalaM bohiM bujjhihii, muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaissai, se NaM aNagAre bhavissai IriyAsamie jAva suhuyahuyAsaNe iva teyasA jalate / bhAvArtha:- tyAra pachI tathArUpanA sthaviro pAsethI te bodhijJAnane(kevaliprarupita dharmane) prApta Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bIjo vibhAgaH pradezI rAjA | 177 / karaze ane muMDita thaIne, gRha tyAga karIne aNagArapaNAne-pravrajyAne aMgIkAra karaze. te daDhapratijJA aNagAra dharmanuM pAlana karIne, IryAsamiti Adi aNagAra guNothI saMpanna ane aneka upamAone yogya banaze yAvatu prajvalita agninI jema potAnA tejathI camakavA lAgaze. kevaLajJAna ane mukti - 130 tassa NaM bhagavao aNuttareNaM NANeNaM evaM dasaNeNaM caritteNaM AlaeNaM vihAreNa ajjaveNaM maddaveNaM lAghaveNaM khaMtIe guttIe muttIe aNuttareNaM savvasaMjamasucariyatava-phalaNivvANamaggeNa appANaM bhAvemANassa aNaMte aNuttare kasiNe paDipuNNe NirAvaraNe NivvAghAe kevalavaraNANadaMsaNe samuppajjihii / bhAvArtha :- daDhapratijJa aNagAra, sarvottama evA jJAna, darzana, cAritra, apratibaddhavihAra, saraLa tA, nirabhimAnatA, laghutA, kSamA, gupti, nirlobhatA tathA suAcarita saMyama ane tapanA phaLa svarUpI nirvANa mArga(mokSamArga)mAM AtmAne bhAvita karatA anaMta, anuttara, sakala, paripUrNa, nirAvaraNa, nirvAghAta- apratihata evA kevaLajJAna ane kevaLadarzanane prApta karaze. 131 tae NaM se bhagavaM arahA jiNe kevalI bhavissai sadevamaNuyAsurassa logassa pariyAyaM jANihii taM jahA- AgaI gaI ThiI cavaNaM uvavAyaM takkaM kaDaM maNomANasiyaM khaiyaM bhuttaM paDiseviyaM AvIkammaM rahokammaM arahA arahassabhAgI taM taM maNavayakAyajoge vaTTamANANaM savvaloe savvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe viharissai / bhAvArtha :- tyAra pachI te daDhapratijJa aNagAra bhagavaMta ahaMta jina ane kevaLI banI jaze. teo deva, manuSya tathA asurAdi sahita samasta lokane ane tenI sarva paryAyone jANavA lAgaze arthAt te prANI mAtranI anya gatimAMthI AvavA rUpa Agati, anyagatimAM javA rUpa gati, te te gatimAM rahevA rUpa sthiti, devonuM AyuSya pUrNa thavA rUpa cyavana, deva-nArakImAM utpanna thavA rUpa upapAta; tarka, kriyA, manobhAva, teonA pragaTakarma ke guptakarma tathA khAdheluM, pIdheluM ane bhogaveluM vagere sarva paryAyone jANaze. jemane mATe koI vastu rahasyabhUta(gupta) nathI tevA te daDhapratijJa ahaMta mana, vacana, kAyAnA yogamAM vartatA sarva lokanA sarva jIvonA sarvabhAvone jANatAM, jotAM vicaraze. 132 tae NaM daDhapaiNNe kevalI eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe bahUI vAsAI kevalipariyAgaM pAuNittA appaNo AusesaM AbhoettA bahUI bhattAI paccakkhAissai, bahUI bhattAI aNasaNAe cheissai, jassaTThAe kIrai NaggabhAve muMDabhAve kesaloe baMbhaceravAse aNhANagaM adaMtavaNaM aNuvahANagaM bhUmisejjAo phalahasejjAo paragharapaveso laddhAvaladdhAI mANAvamANAI paresiM hIlaNAo jiMdaNAo khisaNAo tajjaNAo tADaNAo garahaNAo uccAvayA virUvarUvA bAvIsaM parIsahovasaggA gAmakaMTagA ahiyAsijjati tamaTuM ArAhei, carimehiM ussAsa-NissAsehiM siNjhihii Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI rAyapaseNIya sUtra jAva savvadukkhANamaMtaM karehi / bhAvArtha :- A rIte daDhapratijJa kevaLI ghaNA varSo sudhI vicarIne, ghaNA varSo sudhI kevaLI paryAyanuM pAlana karIne, potAnA AyuSyano aMta nikaTavartI jANIne, aneka bhakta(bhojana)no tyAga karIne ghaNA bhakta- divasanuM anazana-saMthAro laIne, je sAdhyanI siddhi mATe nagnabhAva-parimita vastra dhAraNa karavA, muMDabhAva, kezaluMcana, brahmacarya dhAraNa, asnAna, dAMta dhovA-raMgavAno tyAga, upAnaha- pagarakhAno tyAga, bhUmi para zayana karavuM, pATiyA para sUvuM, bhikSA mATe paragRha praveza, lAbha-alAbha, mAna-apamAnamAM sama rahevuM, anya dvArA thatI hilanA, niMdA, khiMsanA-tiraskAra, tarjanA AMgaLI cIMdhI-cIMdhIne karAto tiraskAra, tADanA, garhA--ghRNA, anukULa pratikULa bAvIsa pariSaho, kaThora vacano sahana karAya che, te sAdhyanI sAdhanA karIne carama zvAsocchazvAse siddha thaze yAvat sarva duHkhono aMta karaze. upasaMhAraH 133 sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha:A pramANe sUryAbhadevanA atIta, anAgata ane vartamAna jIvanaprasaMgone sAMbhaLyA pachI gautamasvAmIe kahyuM- he bhagavan ! te ema ja che, Ape pratipAdana karyuM che- tema ja che. A pramANe kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne gautamasvAmI saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. vivecanaH prastuta AgamamAM pradezIrAjAnA traNa bhavonuM varNana che. pradezI rAjAe zrAvakavratane svIkAryA pachI keTalo samaya dharmarAdhanA karatA rahyA ane keTalA samaye temanuM AyuSya pUrNa thayuM ? te saMbaMdhI koI ullekha AgamamAM nathI tathA kevI ane teNe keTalI tapazcaryA karI te paNa ullekha nathI. paraMparAgata mAnyatA evI che ke pradezI rAjAe zramaNopAsaka banyA tyArathI niraMtara chaThanA pAraNe chaTha karyA ane sarva maLI tera chaTha thayA. A mAnyatA pramANe vraNa grahaNa pachI 39 divasanuM AyuSya pUrNa karI, samAdhi maraNe mRtyu pAmI sUryAbhadevarUpe utpanna thayA. SOO || rAyapaseNIya sUtra saMpUrNa // De accha Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 pariziSTa-1 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSNaka viSaya pRSTAMka aNNo jIvo aNNaM sarIraM 119 135 134 avadhijJAna paMcANuvvaiyaM satta sikkhAvayAI paMcavihAe pajjattIe | ba | biMTaTThAissa bhattipuvvagaM bhavasiddhie-abhavasiddhie matijJAna manaH paryavajJAna zukalapAkSika-kRSNapAkSika zrutajJAna | Sa |SadoSa 134 134 u8 aSTaguNa ahApaDilavaM uggahaM aMtevAsI jiyasattu A Abhiyogika deva cha| iMdAbhiseyaM karaNappahANe-caraNappahANe keyai addhe - yA kevaLajJAna | carima-acarima | jANavimANa | No ADhAi No parijANai | parittasaMsArie-aNaMtasaMsArie parokSadarzana vidhi piMDavizuddhi 134 saptasvara sammadiTThie-micchAdiTThie sulabhabohie-dullabhabohie savvao bahiddhAdANAo veramaNaM saMpatthiyA 179 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.'' Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org