________________
११४
उपासकदवाक्यत्रे
तथा चाडलोकोऽपि लोकः प्रसज्येतेति चेन्न, यतो लोक्यते धर्मास्तिकायाद्याधा रभूतआकाशविशेषो यस लोक छवि हृद्यम् । स च टिवटोभयपार्श्वतो निहित हस्तद्वयो निस्फारितपादयुगलोऽनस्थितः पुरुष इन नृत्य भैरोपास ऊस्तिर्यग्भेदभिन्नचतुर्दशरज्जुपरिमिताऽसदर यातम देशात्मक आकाशविशेषः ।
कृतिको वा
अलोकः लोकप्रिपरीतः । नन्वस्तु लोको जीवपुद्गादीनामनाधारतयाऽत्र स्थानासभवात, अरस्तु कथ 2 तस्याऽमृर्त्तत्वेनेन्द्रियागोचरतयाऽस्तित्वसानक शका - तर तो अलोक भी लोक हो गया ! क्योकि सर्वज्ञ भगवान् उसे भी देखते हैं ।
समाधान -- नही । धर्मास्तिकाय आदिका आधार भृत जो आकाश विशेष सर्वज्ञ द्वारा देखा जाता है वह लोक है । हमारे कथनका यही तात्पर्य है ।
वह लोक दोनो हाथ कमर पर रखकर, तथा पैर फैलाकर खडे - हुए पुरुष के समान, अथवा नाचते हुए भैरव के उपासक (भोपा) की आकृतिके समान है। ऊर्ध्व, मध्य और अध के भेद से उसके तीन भेद हैं । चौदह रज्जु प्रमाण वाला तथा असख्यात प्रदेशी है ।
अलोक, लोकसे विपरीत है ।
शका -- जीव पुल आदि विना आधारके नहीं रह सकते, इस कारण उनका आधारभूत लोक तो हो सकता है, परन्तु अलोक का अस्तित्व नही स्वीकार किया जा सकता, क्योकि उसे आप अमूर्त
શકા—ત્યારે તે અલક પણ લાક થઈ ગયે । ભગવાન તેને પણ જુએ છે
કારણ કે સન સમાધાન—નહી, ધર્માસ્તિકાય આદિના આધારભૂત જે આકાર્શાવશેષને સČજ્ઞ કૈખે છે તે લેાક છે અમારા કથનનુ એજ તાત્પ છે
એ લેાક બેઉ હાથ કમર પર રાખીને તથા મગ પસારીને ઉભેલા પુરૂષની સમાન અથવા નાચતા હૌરવના ઉપાસક (ભુવા)ની આકૃતિની સમાન છે ઉ, મધ્ય અને અધ (નીચેના)ના ભેદથી તેના ત્રણ ભેદ છે ચૌદ રજી પ્રમાણજાળા તથા અસયાત પ્રદેશી છે અલેક, લાકથી વિપરીત છે
राही राहता नथी, मेनु-
અલેાકનું અસ્તિત્વ તેથી તે ઇ ક્રિયાથી
શકા-જીવ પુદગલ આદિ આધાર વિના
કાણુ એના
આધારભૂત લેક તે હાઈ શક છે, પરંતુ સ્વીકારી શકાતુ નથી, કાણુ કે તેને આપ અમૂર્ત માને છે,
