________________
२३८
P
उपास
एव चयाण सव्वेसिं, वृत्ताणमुवलक्खणं ।
तम्हा सखेवण कज्ज, सव्वत्येवं सुबुद्धिणा ॥ ४ ॥ " इति ।
एवं व्रताना सर्वेषामुक्तानामुपलक्षणम् । तस्मात्संक्षेपण कार्य, सर्वयेन सुबुद्धिना ॥ ४ ॥ " इति ।
गन्तव्य नातोऽधिके " इत्येव सर्वदिग्विषये कृतमर्यादस्ते ने कस्मिन् दिने पञ्चमह राय तयोस्तथाविध मत्यह मर्यादाकरणमिति भार | उपलक्षणमिद प्रागुक्ताना सर्वेषामेव व्रताना सक्षेपकरणस्य, तेन दिग्व्रतभिन्नेषु स्थलमाणातिपातनिरमणादि प्येवमेव सक्षेपः स्वयमूहनीयः, यथा - कस्यचिदपराधिनोऽताडनार्थमप्रतिज्ञातवता केनचित् महराद्यर्थ प्रतिज्ञातमित्यादि ।
एतद्व्रताङ्गीकारस्याऽयमाशयः -- यन्मर्यादिताद्वहिःस्थले गमनागमन प्रतिरोधेन प्राण्युपमर्दाभावेऽपि परद्वारा वाह्यकार्यसम्पादने सम्यग्नतरक्षण भवितु नाति तक ही जाऊँगा, इससे आगे नही' इस दिशाकी मर्यादामें एक दिन या पाँच पहर आदिके लिए और भी कम कर लेना देशावकाशिक व्रत है । पूर्वोक्त समस्त व्रतोका यह उपलक्षण है, इसलिए दिव्रत के सिवाय स्थूल प्राणातिपातविरमण आदि व्रतोमे सक्षेप करना भी देशावकाशिक व्रत है, यह बात स्वय विचार लेनी चाहिए। जैसे कि पहले जिसने अपराधोको तान न करनेकी प्रतिज्ञा नही ली है और वह एक दीन या पहरके लिये अपराधीको भी ताडन न करनेकी प्रतिज्ञा लेले तो वह भी देशावकाशिक व्रत है । इत्यादि ।
इस व्रतका आशय यह है-मर्यादा किये हुए स्थान से बाहर गमना गमनकी निवृत्ति हो जाती है, अतः वह प्राणियोंका उपमर्दन नहीं होता, तथापि दूसरे के द्वारा बाहरके काम कराने से व्रतकी भली भाँति
લીધી હાય કે “ હુ આટલે દૂર સુધી જ જઈશ, તેથી આગળ નહિ જ” તેણે એ દિશાની મર્યાદામાં એક દિન યા પાચ પહેાર આદિને માટે વધારા ઘટાડો કરી લેવા એ દેશાવકાશિક મત છે પૂર્વોક્ત બધા વ્રતનું એ ઉપલક્ષણ છે, એટલે દિગ્દત ઉપરાંત સ્કૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ આદિ તેમા સક્ષેપ કરવા એ પણ દેશાવકાશિત વ્રત છે, એ વાત પાતે ધારી લેવી જોઇએ, જેમકે જેણે અપરાધીને પ્રાતજ્ઞા લીધી ન હોય અને તે એક દિન કે પહેારને માટે અપરાધીને પણ તાડન ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે, તેા તે પણ દેશાવકાશક વ્રત છે, ઇત્યાદ્ધિ
ન મારવાની
આ વ્રતના આશય એ છે કે—મર્યાદા કરેલા સ્થાનથી અહાર ગમનાગમનની નિવૃત્તિ થઈ જાય છે, એટલે ત્યા પ્રાણીઓનુ ઉપમન થતુ નથી, તથાપિ શ્રીન
