________________
४६६
उपासकदवासने माणिभ्योऽन्नदान यथा सा कृतवलिकर्मा, "दृश्यते बघापि मिथिलावणादिमान्तेषु निष्ठावन्तो ब्राह्मण क्षत्रिय-वैश्याः प्रत्यहस्नात्वा, देवामनुष्याः पशवो वयासि इत्यादिवाक्यदेवमनुष्यश्वकाकादीनुदिश्याऽऽमतण्डुलादिप्रदान कुर्वन्तो यद् बलिकर्मनाम्नैव तत्र तत्र मुव्यक्तमित्येव सत्यपि वलिकर्म'-त्यस्य 'स्वगृहदेवताना पूजन'-मिति व्याख्यान कीदृगसारमित्यत्र निष्पक्षविचक्षणा एवं साक्षिणः, चलिशब्दस्य हि-"भागधेयः करो बलि".रित्यादिकोपादिभ्योऽपि भाग एवार्थ आयाति न तु पूजेति।" कृतकौतुकमगलमायश्चित्ता-कृत-सम्पादित कौतुक-मषी कज्जलतिलकादि मङ्गलम्दध्यक्षतचन्दनकुङ्कुमादि, प्रायश्चित्त-दुःस्वभादिनाशक्त्ता मायश्चित्तरूपतया यया सा ॥२०६-२०८॥ होकर पोलासपुर नगरके बीचमे होकर निकली और सहस्राम्रवन उद्यानमें पहुँची। वहा पहुँचकर रथसे उतरी और दासियोसे घिरी हुई श्रमण भगवान महावीरके समीप आई। आकर श्रमण भगवान् महावीरको तीन प्रदक्षिणा करके वन्दना नमस्कार किया, और न बहुत दूर न बहुत पास यथायोग्य स्थानपर हाथ जोडकर खड़ी खडी पर्युपासना करने लगी।
मिथिला और बगाल आदि मान्तों में निष्ठावान् ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, प्रतिदिन स्नान करके "देवा मनुष्या' पशवो वयासि" इत्यादि वाक्य बोलकर, देव मनुष्य पशुपक्षी आदिके लिए कच्चे चावलोका दान करते हुए अब तक देखे जाते हैं। उसे उन प्रान्तोंमें 'बलिकमे' ही कहते हैं। ऐसा होने पर भी वलिकर्मका अर्थ 'गृहदेवताकी पूजा करना कहना कितना निस्सार है, इस विषयमें निष्पक्ष विद्वान ही साक्षी है। "भागधेयः करो बलि" इत्यादि कोप, आदिसे 'बलि'का अर्थ 'भाग' ही सिद्ध होता है, न कि देवपूजा ॥२०८॥ -- નગરની વચ્ચે થઈને નીકળી અને સંસામ્રવન ઉદ્યાને પહેરી તે ત્યા રથમાથી નીચે ઉતરી અને દાસીઓથી વીંટળ અને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની સમીપે આવી, શ્રમ લાગવાન મહાવીરને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરીને વદના નમસ્કાર કર્યા, અને તે બહુ દૂર તથા ન બહુ નજીક એમ યથાયોગ્ય સ્થાને હાથ જોડીને ઉભી ઉભા પપસના કરવા લાગી મિથિલા અને બાળ આદિ પ્રાન્તમાં નિષ્ઠાવાન શ્રાવણ क्षत्रिय, वैश्य प्रतिदिन स्नान शने "देवा मनुष्या. पशवो वयासि" Uruils
કય બોલી, દેવ મનુષ્ય પશુ પક્ષી આદિને માટે કાચા ચોખાનું દાન કરતા હજી પણ જોવામાં આવે છે તેને એ પ્રાન્તમાં “બલિકમ જ કહેવામાં આવે છે એમ હોવા છતા પણ બલિકર્મને અર્થ “ગૃહદેવતાની પૂજા કરવી” એમ કહે છે ३२९ निस्सार छ, विष निपक्ष विधानर साक्षी के "भागधेय करो पनि" ઈયાદિ કે આદિથી “બાલને અર્થ “ભાગજ સિદ્ધ થાય છે, તેવપૂજા નહિ (૨૮)
