________________
अगारधर्मसञ्जीवनी टीका अ. १ सू० ११ धर्म० अहिंसात्र तवर्णनम्
" इति ।
19
छड्डति तत्थ पढम, सड्डा वीया उ दूसगा चढउ । इच्छाए किसियाड, कज्जइ जेण गित्येहिं ॥ ३ ॥ त्यजन्ति तत्र प्रथम श्राद्धाः, द्वितीया तु दुःशका त्यक्तुम् । इच्छया कृप्यादि क्रियते येन गृहस्थैः ॥ ३ ॥ इति । रोम-चर्मा स्वयादिकृते निरपरापस्य प्राणिन इच्छया हनन सकल्पजा हिंसा, रथचक्रा दिभ्रमणेन हल- कुंदारादिकरण भूसननादिना च किमि मत्कोटवादेरनिच्छापूर्वकमगत्या हनन चाऽऽरम्भजा । एनयो सम्ल्पजा हिंसामाजीवन श्रमणोपासकाः परित्यजन्ति, करणयोगमर्यादा चेह यथेच्छमस्ति । आरम्भजा हिंसा तु गृहस्थैः परिहत्तदशका, गृहनिर्माण-कृषिकर्मादि सम्पादनमन्तरेण गार्हस्थ्यस्यासम्भवात्तेषु च तस्या अवश्यम्भावात् ।
२०३
८
१ कुदाला ' इति भाषा |
और हड्डी आदिके लिए निरपराध प्राणियोंका इन्जपूर्वक हनन करना सकल्पजा हिंसा है । रथके पहिए अथवा रथ और चाक आदिके चलनेसे, और हल तथा कुदाल आदि द्वारा जमीन खोदनेसे, कीडी मकोडी आदिका चिन इच्छा के घात हो जाना आरभजा हिमा है । श्रावक दोनो प्रकार की हिसामेंसे आजीवनके लिए सकल्पी हिंसा का त्याग करते ह ? हाँ, करण और योग की मर्यादा उनकी इच्छा पर निर्भर है, अर्थात् कोई श्रावक एक करण एक योगसे, कोई दो करण ढी योग से या इच्छाके अनुसार अन्य प्रकारकी मर्यादासे त्याग करते हैं, किन्तु श्रावक आरभजा हिंसाका त्याग नहीं कर सकते । घर बनाये और खेती वाडी आदि कार्य किये बिना गृहस्थ जीवनका આદિને માટે નિરપરાધી પ્રાણીઓને ઇચ્છાપૂર્વક ઘાત કબ્વા એ સત્લા હિંસા છે “થના પૈડા અથવા રથ અને ચાક આદિ ચાલવાયી, અને હળ તથા કાંદાળી આદિ વડે જમીન ખેદવાથી, કીડી-મકેાડી આદિને ઇચ્છાવિના ઘાત થઇ જાય એ આરભ મિા છે, શ્રાવણી બેઉ પ્રકારની હિમામાથી માછવનને માટે સકલ્પ હિંસાને ત્યાગ કરે છે ? હા, કણુ અને ચેગની મર્યાદા એની ઇચ્છા પર નિર્ભર છે, અર્થાત્ કાઇ શ્રાવક એક કરણ એક ચેગથી, કેાઈ એ કચ્છુ બે ટૈગથી અથવા ઈચ્છાને અનુસરી અન્ય પ્રકારની મર્યાદાએ કરીને ત્યાગ કરે છે, પરન્તુ શ્રાવક આર ભજા હિંસાના ત્યાગ કરી શકતે નથી ધર બનાવ્યા વિના અને ખેતી-વાડી આદી કાર્ય કર્યાં વિના ગૃહસ્થ જીવનના નિર્વાહ થવા અસવિત છે અને એ કાર્યામા હિંસા અનિવાય છે- અવશ્ય થાય છે
