________________
भगारधर्मसञ्जीवनी टीका अ १ सू. ११ धर्म० श्रावकधर्म० स्याद्वाय मरूपणम् १७९
[स्यादप्ररूपणम् ।] स्याद्वादो-ऽनेकान्तमा:-स्यादिति ह्यने कान्तार्थद्योतकमव्यय तेन स्यात= __ अनेकान्तस्य-अनेकान्तपक्षस्येति यावत , चाद' अभ्युपगम: स्याद्वादः,-मत्येक घटपटादिरूप वस्तु नित्यत्वानित्यत्वोभयधर्मसमन्वित न त्वेकान्ततो
तात्प यह है समभिरुढ नय के मत से शकन क्रियासे युक्त पदार्थ को शक्र कह सकते है, चाहे वह उस क्रिया से किसी समय युक्त हो या किसी ममय रहित हो, दोनों अवस्थाओ में वह शक शब्द का वान्य है, परन्तु एवम्भूत नय इससे भी अधिक सूक्ष्म है । उसके मतसे शकन शक्ति मौजूद होनेसे ही किसीको शक्र नहीं कह सकते पल्कि जिस समय शकन क्रियाका उपयोग कर रहा हो उसी समय वह शक शब्द का वाच्य है-अन्य क्षणोमे नहीं। अतएव अध्यापक जिस समय अध्यापन कर रहा हो तभी अध्यापक कहा जा सकता है। कृपकको कृपक तय ही कह सकते है जब वह खेती कर रहा हो, जिस क्षणमे वह खेती नहीं कर रहा हो उस क्षणमे उसे कृपक नहीं कह सकते।
[स्याद्वादका निरूपण ] _ 'म्यादाद' शब्दके दो भाग हैं--एक स्यात् दूसरा वाद । 'स्यात्' अव्यय है और अनेकान्त (कथञ्चित् ) अर्थका द्योतन करता है । 'याद' का अर्थ स्वीकार करना या कहना। अर्थात् घट-घट आदि समस्त
તાત્પર્ય એ છે કે સમભિરૂઢ નયને મતે શકન ક્રિયાથી યુકત પદાર્થને શકે કહી શકાય છે, ચાહે તે એ ક્રિયાથી કઈ સમયે યુક્ત હોય છે કેઈ સમયે રહિત હાય, બેઉ અવસ્થાઓમાં એક શક શબ્દને વાચ્ય છે, પરંતુ એવભૂત નય તેથી પણ વધારે સૂફમ છે એને મતે શકન શકિત મેજૂદ હવાથી જ કેઈને પણ શક ન કહી શકાય, બકે જે સમયે શકન ક્રિયાને ઉપયોગ કરી રહયે હય, ત સાથે એ શક શબ્દને વાય છે અન્ય ક્ષણે નહી માટે અયાપક જે સમયે અધ્યાપન કરાવી રહયા હોય, ત્યારે જ તેને અયાપક કહી શકાય કે ખેડૂતને ખેડૂત ત્યારે જ કહી શકાય છે કે જ્યારે તે ખેતી કરી રહયે હોય, જે ક્ષણે તે ખેતી ન કરે હેય તે ક્ષણે તેને ખેડુત ન કષા શકાય
[ स्याहानु नि३५९४ ] સ્વાદ' શબ્દના બે ભાગ છે એક “સ્યા અને બીજો “વાદ “સ્થા અવ્યય છે અને અનેકાન્ત (કચિત) અર્થને ઘાતક છે “વા'નો અર્થ સ્વીકાર કરે યા કહેવુ અર્થાત ઘટ-પટ આદિ બધા પદાર્થ દ્રવ્ય-પર્યાયરૂપ હોવાથી કથચિત્ નિત્ય
