________________
२०
-
अनेकान्तजयपताका
(१०) प्रारभ्यते तत इदं सम्यगनेकान्तजयपताकाख्यम् ।
प्रकरणमुक्तगुणयुतं जडावबोधाय धर्मफलम् ॥१०॥
*વ્યાણા
एवं प्रयोजनादिप्रसङ्गमभिधायाह - प्रारभ्यते इत्यादि । प्रारभ्यते - प्रक्रम्यते । ततः तस्मात् कारणात्। इदमित्यनेनान्तस्तत्त्वनिष्पन्नं बुद्धौ व्यवस्थितं प्रकरणमाह । सम्यगिति । जडप्रतिपत्त्यानुगुण्येन अनेकान्तजयपताकाख्यं आख्या -सञ्ज्ञा अनेकान्तजयपताकासञ्ज्ञकम् । प्रकरणमिति । प्रक्रियन्तेऽर्थाः स्वस्थानस्थापनाभिव्यक्त्याऽस्मिन्निति 'प्रकरणम्' । किंविशिष्टमित्याह-उक्तगुणयुतं-समासस्थूरोक्तिशठोक्त्यपाकरणरूपम् । किमर्थमित्याह-जडावबोधायमन्दमत्यवबोधार्थम् । एतदेव विशिनष्टि - धर्मफलम् । धर्मः फलं - प्रयोजनमस्येति धर्मफलम् । . અનેકાંતરશ્મિ
I
प्रथमः
* દશમા શ્લોકનો ભાવાર્થ
(૧૦) પ્રથમ શ્લોક દ્વારા ગ્રંથકારશ્રીએ ‘મંગળ’ કર્યું, બીજા શ્લોક દ્વારા ‘ગુરુપર્વક્રમ’રૂપ સંબંધ બતાવ્યો, છટ્ઠા શ્લોક દ્વારા ‘પ્રયોજન’નો નિર્દેશ કર્યો અને નવમા શ્લોક દ્વારા ‘વિષય’નું કથન કર્યું - આમ, પ્રસંગોપાત મંગળાદિનું સ્વરૂપ કહીને, હવે એક શ્લોક દ્વારા પ્રતિજ્ઞા + પ્રયોજન વગેરેને સંક્ષેપથી કહે છે -
શ્લોકાર્થ : તેથી, જડજીવોના બોધ માટે, ઉક્તગુણથી યુક્ત, ધર્મરૂપ ફળવાળું, સમ્યગ્ એવું આ ‘અનેકાંત જયપતાકા' નામનું પ્રકરણ પ્રારંભાય છે. (૧૦)
વિવેચન : તેથી=પૂર્વોક્ત કારણથી, જડજીવોના બોધ માટે=શઠોક્તિઓથી મોહિત થયેલ જડજીવો વાસ્તવિક તત્ત્વનો સદ્બોધ મેળવે અને મેળવીને મિથ્યાત્વરૂપ અંધકારને દૂર કરી પરમકલ્યાણને પામે તે માટે ઉક્તગુણથી યુક્ત=સંક્ષેપ અને સ્થૂળ ઉક્તિઓ દ્વારા શઠોક્તિના નિરાકરણરૂપ અને પોતાની સુંદર માન્યતાના સ્થિરીકરણરૂપ ગુણથી યુક્ત, ધર્મરૂપ ફળવાળું=ધર્મ છે પ્રયોજન જેનું તેવું, તથા સમ્યગ્=સુંદર, મંદમતિ જીવો સમજી શકે એવું આ=નજીક રેહેલું - પોતાની બુદ્ધિમાં રહેલું
* વિવર્ળમ્ ...
7. स्वस्थानस्थापनाऽभिव्यक्त्येति । स्वभावत एव हि पदार्थाः स्वस्थाने-निजस्वभावरूपे स्वहेतुभिरेवं व्यवस्थापिता वर्तन्ते । अनेन च ग्रन्थेन स्वस्थाने स्थापनाया अभिव्यक्ति:- प्रकाशनमेव क्रियते तथाविधमोहापरणेनेति ।।
પ્રશ્ન : હજી ગ્રંથ રચાયો નથી જ તો તેને માટે વમ્ કેવી રીતે વાપરી શકાય ? (વમસ્તુ સંનિશ્ચે=જે નજીક હોય તેના માટે વમ્ વપરાય.)
ઉત્તર : ગ્રંથકારના અંતઃકરણમાં, તે ગ્રંથનું તત્ત્વ નિષ્પન્ન-સિદ્ધ થઈ ગયું છે. એટલે બુદ્ધિમાં તે ગ્રંથ રહેલો છે, તેના માટે સ્ વપરાયું છે.
૧. ‘રૂપે સ્વદેતુમિરેવ' કૃત્યધિ -પાટ: ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
