Book Title: Anekantjaipataka Part 01
Author(s): Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
View full book text
________________
अधिकार: )
व्याख्या - विवरण - विवेचनसमन्विता
१७३
-
अकिञ्चित्करत्वात् । अकिञ्चित्करत्वेऽपि सहकारित्वेऽतिप्रसङ्गः । तथाहि यदि कञ्चन विशेषमकुर्वन्नपि स तस्य सहकार्यभ्युपगम्यते, सर्वभावानामेव तत्सहकारित्वप्रसङ्गः, तद्विशेषाकरणेन अविशेषादिति व्यर्था सहकारिकल्पना ॥
(१२८) अथोच्यते -1 - एवम्भूत एव तस्य वस्तुनः स्वभावो येन विशेषाकारकमपि प्रतिनियतमेव सहकारिणमपेक्ष्य कार्यं जनयतीति । एतदपि मनोरथमात्रम्, विकल्पानुपपत्तेः । तद्धि यदाऽभीष्टसहकारिसन्निधौ कार्यं जनयति तदाऽस्यानन्तरोदितसहकार्य
.: व्याख्या
अत्राह-न तर्हि स तस्य-वस्तुन: सहकारी । कुत इत्याह- अकिञ्चित्करत्वात् कारणात् । एवमभ्युपगमे दोषमाह - अकिञ्चित्करत्वेऽपि सति सहकारित्वेऽभ्युपगम्यमाने । किमित्याहअतिप्रसङ्गः । एनमुपदर्शन्नाह - तथाहीत्यादि । तथाहि यदि कञ्चन विशेषम् अकुर्वन्नपि सःपदार्थ आलोकादिः तस्य - वस्तुनः सहकार्यभ्युपगम्यते, ततः किमित्याह - सर्वभावानामेव तत्सहकारित्वप्रसङ्गः । कुत इत्याह- तद्विशेषाकरणेन अविशेषात् तस्य वस्तुनो विशेषाकरणेनाविशेषात् सर्वभावानाम्, इति एवं व्यर्था सहकारिकल्पना ॥
अथेत्यादि । अथ उच्यते परेण - एवम्भूत एंव तस्य वस्तुनः स्वभावः-धर्मो येन विशेषाकारकमपि प्रतिनियतमेव सहकारिणमपेक्ष्य आलोकादि कार्यं जनयति विज्ञानादिकमिति । एतदाशङ्क्याह - एतदपि मनोरथमात्रम् । कुत इत्याह - विकल्पानुपपत्तेः । एनामेवाह ... अनेअंतरश्मि
ઉત્તરપક્ષ ઃ જો તેના દ્વારા કોઈ વિશેષ જ ન થતો હોય, તો તે સહકારી જ ન બની શકે... જો અકિંચિત્કરને પણ સહકારી માનવામાં આવે, તો અતિપ્રસંગ આવશે. તે આ રીતે -
તે પદાર્થ, કોઈ વિશેષ ન કરવા છતાંય, જો તેને સહકારી માનવામાં આવે, તો જગતવર્તી તમામ પદાર્થો - વિશેષ ન કરવા છતાં પણ - સહકારી બનવા લાગશે, અર્થાત્ માટીના જેમ ચક્રાદિ સહકારી છે, તેમ કપડા વગેરે પણ સહકારી બનવા લાગશે અને તો વ્યવસ્થા અસમંજસ થશે, માટે સહકારીની કલ્પના વ્યર્થ છે.
(१२८) पूर्वपक्ष: वस्तुनो जेवो स्वभाव ४ छे, } भेथी प्रतिनियत (खालोअहि) सहडारीनी અપેક્ષા રાખીને જ, જ્ઞાનાદિ કાર્ય ઉત્પન્ન કરે છે... પછી તે સહકારી ભલે કોઈ વિશેષ ન કરતો होय, अर्थात् अङिभित्र होय.....
ઉત્તરપક્ષ : આ કથન પણ માત્ર મનોરથ પૂરતું જ છે, કારણ કે અહીં પણ વિકલ્પોની અસંગતિ छे. ते खारीते -
આલોકાદિ ઈચ્છિત સહકારીનું સંનિધાન થયે, જ્યારે તે વસ્તુ વિજ્ઞાનાદિ કાર્યને ઉત્પન્ન કરે
१. 'एवास्य वस्तुत:' इति ड-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370