Anekantjaipataka Part 01

Author(s): Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust

Page 341

अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
. २२९ एतच्च तद्रूपशक्तिपरिणामादिसङ्गतं तत्तथाभावाध्यवसायहेतुरविगानप्रतीयमानं विशिष्टमेव, इति नात्यन्तभिन्नायां मृदि वर्तत इति बाधाऽभावः ॥
.................. व्याख्या ........................................... कपालमृत् । कुत इत्याह-तथाप्रतीतेः तथा-मृत्समानपरिणामतया प्रतीते:-परिच्छेदात् । अधिकृतघटकपालमृद्यप्ययमेवास्त्विति तद्वदन्वयाभाव इति एतदाशङ्क्याह-न चैतावदित्यादि । न चैतावत्-समानपरिणाममात्रम् अन्वयलक्षणम्, अपि तु अनेकस्वभावे वस्तुनि-घटमृदादौ तत्तन्मृत्त्वमिति पूर्ववत् । एतच्च-तत्तन्मृत्त्वं तद्रूपशक्तिपरिणामादि-सङ्गतम्-अधिकृतघटमृद्रूपशक्तिपरिणामादिना सङ्गतं-युक्तियुक्तम् । 'आदि'शब्दात् तद्गन्धादिग्रहः । एतदेव विशिष्यतेतत्तथाभावाध्यवसायहेतुः तस्याः-अधिकृतघटमृदस्तथाभावः-विवक्षितकपालमृद्भावस्तत्तथाभावस्तस्मिन्नध्यवसायस्तत्तथाभावाध्यवसायस्तथा तत्स्वरूपग्राहको बोधविशेषस्तस्य हेतुः-कारणं तत्तन्मृत्त्वम्, तथा च सोऽयं घट इति तत्कपालेषु भवत्यध्यवसायः । एवमविगानप्रतीयमानं विशिष्टमेव तत्तन्मृत्त्वमिति नात्यन्तभिन्नायां मृदि, प्रक्रमाद् घटान्तरकपालमृदि, वर्तत इतिएवं बाधाऽभावः । ततश्च साधूक्तं 'न काचिन्नो बाधेति' ।।
......... मनेतिरश्मि .... જોઈએ. મા.ઘટકપાલની માટીમાં નહીં.
હા, મા ઘટકપાલની માટી તે માટીના સમાનપરિણામવાળી તો છે જ, કારણ કે માટીના સમાનપરિણામરૂપે જ તેનો અનુભવ થાય છે... પરંતુ સમાનપરિણામ હોવા માત્રથી, પા.ઘટનો મા.ઘટકપાલની માટીમાં અન્વય થઈ જાય એવું નથી.
પૂર્વપક્ષ સમાનપરિણામવાળામાં પણ અન્વય ન થતો હોય, તો પછી, પા.ઘટકપાલમૃદુ પણ પા.ઘટમૃદુને સમાનપરિણામવાળી જ છે અને એટલે તો તેમાં પણ અન્વયનો અભાવ થશે. - ઉત્તરપક્ષ : જુઓ ભાઈ; સમાનપરિણામમાત્રથી અમે અન્વય કહેતા જ નથી, પણ અનેક स्वभाववाणी (भृत्त्व, घटत्व, पाटलीपुत्रीयत्व.. वगैरे) वस्तुभां तत् तत् मृत्वम् मे ४ अन्वय छे. अर्थात् घट, सामने स्वभाववाणी वस्तु (भाटी)मां पा.५८मृत्त्व - मा.घटमृत्त्व मे ४ अन्वय છે, એટલે કપાલમૃદુનું ઘટમૃત્વરૂપે હોવું તે જ અન્વય છે, તેનું કારણ મૃદુ અનેકસ્વભાવી છે તે છે (માટી અનેકસ્વભાવી હોવાથી તે માટીનું ઘટ-કપાલાદિ મૃરૂપે પરિણમન અબાધિત હોવાથી, માટીનું, તત્તત્ મૃત્ત્વ તે જ એન્વય છે.)
પૂર્વપક્ષ તે બધા મૃત્વ એક જ છે, તત્કૃત્ત્વ કંઈ વિશિષ્ટ નથી અને તો પછી તે મૃત્વ તો મા.ઘટ/ ४ालमा डोपाथी, पूर्वोत. व्यभिया२ मावशे ४...
उत्त२५क्ष : ना, प.पालभृत्व से या.घट हुन। ३पाहिथी (३५, शक्ति, ५२॥म, चाहिथी) યુક્ત હોવાથી “આ પા.ઘટનું જ ઠીકરું છે એવા જ્ઞાનનું કારણ છે, એટલે વિરોધ વિના સહુને તે રીતે
१. 'मेवास्ति तद्वद०' इति क-पाठः , 'मृदप्यमेवास्त्विति' इति पूर्वमुद्रितपाठः, अत्र D-I-F-G-प्रतपाठः। २. 'परिणामादिना गतं' इति क-पाठः। ३. 'हेतुस्तया अधि०' इति ङ-पाठः। ४. २२४तमे पृष्ठे ।