Book Title: Anekantjaipataka Part 01
Author(s): Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
View full book text
________________
२०१
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता स्थितिधर्मकत्वमेव, क्षणान्तरेऽपि स्थित्यापत्तेः ? इत्यलं विस्तरेण । तदेवमिहापि विज्ञानादिकार्यायोग इति स्थितम् ॥ ___(१४६ ) नित्यानित्यं पुनः, कथञ्चिदवस्थितत्वात्, अनेकस्वभावत्वात्, निबन्धनो......................................... व्याख्या ................................. तुच्छतया, इत्येवमुत्पादादिसाम्येऽपि भवनाभवनयोः रूप-रसादेरिव भेदः । सर्वोपसंहारमाहइति-एवमुक्तनीतेः कुतोऽस्य-वस्तुनः क्षणस्थितिधर्मकत्वमेव ? । अभवने कारणमाहक्षणान्तरेऽपि अस्थितिव्यतिरेकादिना स्थित्यापत्तेः । इत्यलं विस्तरेण । तदेवमिहापिक्षणस्थितिधर्मके वस्तुनि विज्ञानादिकार्यायोग इति स्थितम् ॥
स्वपक्षमधिकृत्य आह-नित्यानित्यं पुनः वस्तु कथञ्चिदवस्थितत्वात्, तत्तथाभवनेन तथाऽनेकस्वभावत्वात्, निमित्तोपादानहेतुस्वभावभेदेन निबन्धनोपपत्तेः तत्तत्स्वभावभावेन जनयति विज्ञानादिकं कार्यम् । 'आदि'शब्दात् स्वोपादानकार्यग्रहः । इति-एवम् अवगम्यते
....... मनेतिरश्मि ........ તુચ્છરૂપે થાય છે, ભવનનું ગ્રહણ અતુચ્છરૂપે થાય છે – આમ, સ્વરૂપ-નિવૃત્તિ-ગ્રહણને આશ્રયીને, રૂપ-રસની જેમ, ભવન-અભવનનો ભેદ પણ સંગત જ છે.
નિષ્કર્ષ : ઉક્ત રીતે, દરેક પદાર્થની ક્ષણસ્થાયિતા ઘટશે જ નહીં, કારણ કે ક્ષણિક માનવા માટે દ્વિતીયક્ષણઅસ્થિતિવિશિષ્ટ પ્રથમક્ષણસ્થિતિ માનવી પડે, પણ સ્થિતિ-અસ્થિતિ બને, ભિન્નઅભિન્ન-ભિન્નભિન્ન કે અવાચ્ય છે?... વગેરે વિકલ્પો દ્વારા, સ્થિતિ સાથે અસ્થિતિ ન ઘટવાથી - ફલતઃ અસ્થિતિરૂપ સ્વભાવ ન રહેતાં – બીજી ક્ષણે પણ વસ્તુની સ્થિતિ થતાં એકાંત ક્ષણિકતાનો લોપ થશે.
- આ પ્રમાણે, એકાંતઅનિત્યપક્ષે પણ, વસ્તુ ક્ષણસ્થિતિક જ ન રહેતા વિજ્ઞાન વગેરે કાર્યો ન ઘટવાથી, એકાંત અનિત્યનું જ્ઞાન પણ નહીં થઈ શકે.
* (२) नित्यानित्य मनेतिवाE * (१४६) वे ग्रंथ ॥२ श्री, नित्यानित्यनु वास्तवि स्व३५. शुं ? ते समावेछ -
પૂર્વેક્ષણવર્તી માટી વગેરે જ, ઘટાદિરૂપે પરિણમે છે, કોઈ નવો પદાર્થ નહીં, એમ નિત્યાનિત્યરૂપે જ વસ્તુનું અવસ્થાન હોવાથી, વસ્તુને નિત્યાનિત્યરૂપ જ માનવી જોઈએ.
नित्य वस्तु शेयस्वभावी होय तो सह शान... न होय तो ध्यारेय नही... अनित्य वस्तु; બીજી ક્ષણે ન હોવાથી તેનું પ્રત્યક્ષ ન થાય વગેરેથી તે બધાના જ્ઞાનનો નિષેધ કર્યો...
.........* विवरणम् ........... 15. तत्तथाभवनेनेति । तस्य-प्राच्यक्षणवर्तिनो मृदादेस्तथाभवनेन-घटादिरूपतया परिणत्या ।।
16. स्वोपादानकार्यग्रह इति । स्व:-आत्मा मृदादे: सम्बन्धी उपादानं यस्य तत् तथा तच्च तत् कार्यं च घटादिलक्षणं तस्य ग्रहः ।।
.........
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370