________________
२२० अनेकान्तजयपताका
(द्वितीयः (१६३) न चासौ कपालमृद् घटमृदः सर्वथाऽन्यैव, तदत्यन्तभेदे तस्या अमृत्त्वप्रसङ्गात्, यथोदकं न मृत्, ततोऽत्यन्तभेदात्, एवमसावपि स्यात्, तस्याविशेषादिति । स्यादेतत् अतत्स्वभावेभ्यो व्यावृत्तत्वात् कपालपदार्थस्य मृत्स्वभावता, नोदकस्य, तेभ्यो व्यावृत्त्यभावात् । इत्यप्यसमीक्षिताभिधानम्, वस्तुनोऽसजातीयेतरव्यावृत्ताव्यावृत्तोभय
............. . व्याख्या ...................... अनन्तरनिदर्शितस्वरूपः, अनुभवविरुद्धकुयुक्त्यपोहेन सुयुक्तियुक्तः, इति-अस्माद्धेतोः त्यक्त्वा परोदित इति-एवं निबन्धनं मात्सर्यं तथा तत्त्वव्यवस्थाहेतुः सर्वापरिकल्पितसिद्धेरिति-एवं निबन्धनमाश्रित्य महागुणम् । किमित्याह-भाव्यतामेष:-कथञ्चिन्निवृत्तिभाव इति ॥
आरेकान्तरनिरासायाह-न चेत्यादि । न च असौ कपालमृद् घटमृदः सकाशात् सर्वथाऽन्यैव-अर्थान्तरभूतैव । कुत इत्याह-तदत्यन्तभेदे-घटमृदोऽत्यन्तभेदेऽभ्युपगम्यमाने तस्याः-कपालमृदः अमृत्त्वप्रसङ्गात् । कथमित्याह-यथोदकं न मृत् ततः-घटमृदः अत्यन्तभेदात्, एवमसावपि-कपालमृत् स्यादमृदेव । कुत इत्याह-तस्य-अत्यन्तभेदस्य घटमृदा सह अविशेषादिति ॥ ___ पराभिप्रायमाह स्यादेतदित्यादिना । स्यादेतत् अतत्स्वभावेभ्यः-अमृत्स्वभावेभ्य उदकादिभ्यो व्यावृत्तत्वात् कारणात् कपालपदार्थस्य-अधिकृतस्य मृत्स्वभावता, नोदकस्य मृत्स्वभावता । कुत इत्याह-तेभ्यः-अमृत्स्वभावेभ्य उदकादिभ्य एव व्यावृत्त्यभावात् । न
......मनेतिरश्मि ..... इयुस्ति छ. (आशय : ५५ तई अपाय छ, ते अनुमवथा वि२द्ध डोय छे.)
तथी, “भा उथंथि निवृत्तिभाव तो जीमे - अन्यतार्थिीमे त्यो छे, ते उभ मनाय?" - એવા માત્સર્યને છોડીને, “આના દ્વારા જ સર્વ વસ્તુની વાસ્તવિક સિદ્ધિ થતી હોવાથી આ જ તત્ત્વવ્યવસ્થાનું કારણ છે” – એવો મહાન ગુણ સામે લાવીને, કથંચિત્ નિવૃત્તિભાવ જ ભાવિત કરવો मे.
- પર્યાયોનો પણ પરસ્પર કર્થચિ અભેદ માનવો જોઈએ ? (૧૬૩) કપાલની માટી, ઘટની માટીથી સર્વથા જુદી જ નથી, કારણ કે જો સર્વથા જુદી માનવામાં આવે, તો કપાલમૃદુની માટીરૂપતા જ નહીં રહે... તે આ રીતે – ઘટમૃદુથી અત્યંતભિન્ન પાણી જેમ માટીરૂપ નથી, તેમ અત્યંતભિન્ન એવી કપાલમૃદુ પણ માટીરૂપ નહીં રહે. કેમકે બંનેમાં २८. अत्यंत तो समान छे. इसत: ते 'अमृत' जनवानी आपत्ति विशे.
પૂર્વપક્ષઃ પાણી તો અમૃસ્વભાવી ઉદકાદિ પદાર્થથી વ્યાવૃત્ત નથી, માટે તે માટીરૂપ ન બને – मे तो स४. छे... ५९!, पालमृत् तो अमृतस्वमावी. 66 पार्थथा व्यावृत्त छ, तो पछी - ઘટમૃથી ભિન્ન હોવા છતાં પણ – તેની માટીરૂપતા કેમ ન ઘટે ?
१. 'स्यादेतत् स्वभावेभ्यो' इति घ-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
