________________
अधिकारः)
व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
१९३
(१४०) एवं च तदतिरिक्तोत्पत्त्यभावादविशिष्टभवनानन्तरमभवनमिति प्राप्तम् । तथा च सति क्षणिकत्वेऽप्यनिश्चयः, तत्कादाचित्कतया तु तदुत्पत्त्याद्यपरिहृतमेव ।
................ व्याख्या .................... ____ एवं चेत्यादि । एवं च-उक्तनीत्या तैदतिरिक्तोत्पत्त्यभावात्-भवनातिरिक्तोत्पत्त्यभावात् अविशिष्टभवनानन्तरमभवनमिति प्राप्तं न्यायतः । तथा च सति किमित्याह-क्षणिकत्वेऽप्यनिश्चयः, अविशिष्टभवनमात्रसिद्धेः तत्कादाचित्कतया तु-अभवनकादाचित्कतया तु
.............* मनेतिरश्मि .......... તેના માટે પણ બીજી વિશિષ્ટ ક્ષણ માનવી પડશે... એમ અનવસ્થારૂપી લતા આકાશમંડળને શોભાવનારી ફેલાઈ જશે ! અનવસ્થાના ભયથી બીજી ન માનો, તો તે ક્ષણ અક્ષણિક થઈ જશે અને તો ક્ષણિકવાદ નષ્ટ થશે... તેથી ક્ષણ જેવું કોઈ તત્ત્વ જ નથી, કે જે ક્ષણિકતાનો વ્યવહાર કરાવી श, भाटे ते ४ से क्षमा २3वांनो वस्तुनो स्वभाव छ' - ते ऽथन निविषय छे. ('१९' शनी वाथ्य ५४ार्थ 'वस्तु' २०६ना वाथ्य पार्थथा हो नथ....)
(૧૪૦) વળી, ઉક્ત રીતે, ક્ષણની જેમ, ભવનથી અતિરિક્ત ઉત્પત્તિ પણ નથી, અર્થાત્ ભવન જ ઉત્પત્તિ છે, તે સિવાય બીજું કશું જ નથી, ફલત: ક્ષણિક એવા વિશેષણરહિત માત્ર સત્ત્વરૂપ જ ભવન બનશે અને તદનંતર અભવન થશે – આનાથી બે દોષ આવશે :
(१) क्षानो मनिश्चय : माम, विशेषाविस, मात्र सत्स्व३५ भवन सिवाय, उत्पत्तिનાશ કશું જ ન હોવાથી “આ ભવન ક્ષણિક છે' એવો નિશ્ચય જ નહીં થઈ શકે.
आशय : पूर्वपक्षीले 'तदेव न भवति' द्वार. १९त्व सिद्ध ७२वानो प्रयास अयो, ५५ तेमा ઉપર મુજબ, ભવનને એક ક્ષણસ્વભાવી માનવામાં દોષો આવવાથી, તેના ક્ષણિકત્વનો નિર્ણય થઈ शऽतो नथी... (૨) અભવનની ઉત્પત્તિ આદિ : ભવન પછી જ અભવન થતું હોવાથી, અભવન પણ
............* विवरणम् ......... पगम्यते, तर्हि तस्याप्यपरेण क्षणेन भाव्यं तस्यापि चान्येनेत्यनवस्थालता नभोमण्डलमालिनी सर्पति । अत एवाह-अनवस्थापत्तेरिति । व्याख्याताथेमेव ।।
11. तदतिरिक्तोत्पत्त्यभावादविशिष्टभवनानन्तरमभवनमिति प्राप्तमिति । तदतिरिक्ताया:पदार्थातिरिक्ताया उत्पत्तेरभावात्, पदार्थ एवोत्पत्तिरित्यर्थः । किमित्याह-अविशिष्टभवनानन्तरं क्षणिकमिति विशेषणविकलसत्त्वमात्रानन्तरं अभवनमिति प्राप्तम् ॥
___12. क्षणिकत्वेऽप्यनिश्चय इति । अविशिष्टभवनमात्रसिद्धः क्षणिकमिदमिति प्रागुक्तयुक्तेरेव निश्चेतुमशक्यतयेत्यर्थः ।।
१. 'क्षणिकमिति प्राप्तमि विशेषण०' इति पूर्वमुद्रिते पाठः, अत्र तु च-पाठानुसारेण शुद्धिः कृता । २. 'विकलमात्रानन्तरं' इति च-पाठः ।
.....................
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
